Wicipedia cywiki https://cy.wikipedia.org/wiki/Hafan MediaWiki 1.44.0-wmf.2 first-letter Media Arbennig Sgwrs Defnyddiwr Sgwrs Defnyddiwr Wicipedia Sgwrs Wicipedia Delwedd Sgwrs Delwedd MediaWici Sgwrs MediaWici Nodyn Sgwrs Nodyn Cymorth Sgwrs Cymorth Categori Sgwrs Categori Porth Sgwrs Porth TimedText TimedText talk Modiwl Sgwrs modiwl 0 1271 13273764 13268123 2024-11-07T10:14:10Z Craigysgafn 40536 13273764 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy | image = BBC debate between Iorwerth Thomas (Rhondda MP) and Gwynfor Evans (15171981727).jpg }} Roedd '''Gwynfor Richard ans''' (1 [[1 Medi|Medi]] [[1912]] – [[21 Ebrill]] [[2005]]) yn un o brif wleidyddion [[Cymru]] trwy gydol ail hanner [[Yr Ugeinfed Ganrif yng Nghymru|yr ugeinfed ganrif]], Llywydd [[Plaid Cymru]] o [[1945]] hyd at [[1981]], a'r cyntaf i gipio sedd yn [[Senedd y DU|San Steffan]] ar ran Plaid Cymru yn is-etholiad Caerfyrddin ym [[1966]]. Mae hefyd yn awdur nifer o gyfrolau hanes a chenedlaetholgar. == Hanes == Ganed Gwynfor Evans yn y [[Y Barri|Barri]], [[Sir Forgannwg]], yn fab i Dan Evans a Catherine Mary Richard ei wraig. Addysgwyd ef yn Ysgol Gynradd Gladstone Road, Y Barri, Ysgol Ramadeg y Barri, [[Coleg y Brifysgol, Aberystwyth]] a [[Coleg Sant Ioan, Rhydychen|Choleg Sant Ioan, Rhydychen]]. Dechreuodd ddysgu [[Cymraeg]] yn Ysgol Sir y Barri. Yn ddeunaw oed aeth i [[Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth|Goleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth]] i astudio'r gyfraith ac yna i [[Prifysgol Rhydychen|Brifysgol Rhydychen]]. Bu yn gweithio mewn swyddfa cyfreithwyr yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]] yn [[1939]] Roedd erbyn hyn yn [[Heddychaeth|heddychwr]] argyhoeddiedig ac yn aelod o Blaid Cymru. Ym [[1939]] dewiswyd Gwynfor Evans yn ysgrifennydd mudiad [[Heddychwyr Cymru]], ac ym [[1941]] etholwyd ef yn is-lywydd Plaid Cymru. Roedd yn wynebu carchar fel [[gwrthwynebydd cydwybodol]], ond fe roddodd y Tribiwnlys ryddhad diamod iddo. Teimlai Gwynfor na allai barhau i ennill cyflog da fel cyfreithiwr tra roedd ei gyfoeswyr yn ymladd yn y rhyfel. Roedd ei wreiddiau yn [[Sir Gaerfyrddin]], ac felly aeth yn ôl i'r sir a chadw gardd yn tyfu tomatos yn [[Llangadog]]. Ym 1941 ymbriododd â Rhiannon Prys Thomas, un a fu'n gefn cyson iddo drwy gydol ei fywyd cyhoeddus, a bu iddynt bedwar mab a thair merch sef Dafydd, Alcwyn, Meleri, Guto, Meinir, Branwen a Rhys. Fe'i etholwyd yn Llywydd Plaid Cymru yn 1945, ac fe wnaeth barhau yn llywydd tan 1981. Ymladdodd etholaeth [[Sir Feirionydd (etholaeth seneddol)|Sir Feirionydd]] yn etholiad cyffredinol 1945. Yn [[1949]] fe'i hetholwyd i'r Cyngor Sir a thros y 25 mlynedd nesaf bu'n ymladd amryw i frwydr dros Gymreictod yn aml yng ngwyneb atgasedd mawr yn ei erbyn gan y [[Y Blaid Lafur|Blaid Lafur]]. Ymladdodd etholiadau seneddol yn gyson heb fawr o lwyddiant tan [[Is-etholiad Caerfyrddin 1966|is-etholiad Caerfyrddin]] yng Ngorffennaf 1966. Roedd y fuddugolaeth hon yn syfrdanol a newidiwyd cwrs [[hanes Cymru]] gydag ethol aelod seneddol cyntaf Plaid Cymru i [[Tŷ'r Cyffredin Prydeinig|San Steffan]]. Collodd ei sedd seneddol yn [[1970]] ond fe'i ail-etholwyd yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, Hydref 1974|etholiad cyffredinol Hydref 1974]] ar ôl colli o dair pleidlais yn etholiad cyffredinol gwanwyn 1974. Fe'i collodd unwaith yn rhagor yn 1979. Safodd yn aflwyddiannus yn 1983. Dywed rhai na ddylai fod wedi sefyll yr etholiad hwn, ond roi lle i ymgeisydd ifanc i ymladd yr etholaeth. Chwaraeodd Gwynfor Evans ran ganolog yn natblygiad ei blaid fel grym gwleidyddol, a bu'n hollol allweddol ym mhob menter dros [[cenedlaetholdeb Cymreig|genedlaetholdeb Cymreig]] o'r [[Ail Ryfel Byd]] ymlaen. Hyd ddiwedd y ganrif roedd yn ffigwr dylanwadol ym mywyd cyhoeddus Cymru a pharhaodd yn uchel ei barch hyd yn oed ymhlith aelodau o bleidiau gwleidyddol eraill yng Nghymru a gweddill gwledydd Prydain. Roedd hefyd yn hynod amlwg yn y frwydr i sicrhau pedwaredd sianel a fyddai darlledu'n bennaf yn yr iaith Gymraeg, ac ym 1980 cyhoeddodd ei barodrwydd i ymprydio hyd angau pe bai angen oni chyflawnai'r Llywodraeth ei hymrwymiad i ddarparu'r fath wasanaeth yn unol ag addewid ei faniffesto etholiadol ym 1979. Mewn canlyniad i hynny a phwysau eraill ar lywodraeth y DU, sefydlwyd [[S4C]]. Gwasanaethodd hefyd fel aelod o fyrdd o bwyllgorau a chyrff cyhoeddus yng Nghymru, gan gynnwys Cyngor a Llys Llywodraethwyr [[Prifysgol Cymru, Aberystwyth]] a Chyngor Darlledu Cymru. Dyfarnwyd i Gwynfor Evans radd Ll.D. (Cymru) ''honoris causa'' ym 1973 a medal [[Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion]] ym 1984. Ers blynyddoedd roedd yn byw yn Nhalar Wen, [[Pencarreg]] ger [[Llanybydder]], sir Gaerfyrddin, lle bu farw ar 21 Ebrill 2005 yn 92 mlwydd oed. Ei awr fawr oedd [[Is-etholiad Caerfyrddin, 1966|ennill is-etholiad]] [[Caerfyrddin (etholaeth seneddol)|Caerfyrddin]] yn 1966 er roedd ei fygythiad i ymprydio hyd angau yn unigryw gan iddo orfodi Margaret Thatcher i newid ei meddwl. Un o ddyfyniadau enwocaf Gwynfor efallai yw: "Mae [[Prydeindod]] yn gyfystyr â Seisnigrwydd sy'n ymestyn y diwylliant Seisnig dros yr Albanwyr, y Cymry a'r Gwyddelod." Dadorchuddiwyd penddelw ohono, y gofeb gyntaf iddo yn nhref ei febyd, yn Llyfrgell y Barri yn 2010 ar ôl ymgyrch gan athrawes ysgol gynradd leol, Gwenno Huws. Y cerflunydd oedd [[John Meirion Morris]] o Lanuwchllyn. Yn 2009 cafodd plac glas ei osod ar ei gartref cyntaf yn Somerset Road, Y Barri, gan fudiad "Balchder yn y Barri". == Gwaith llenyddol == Roedd Gwynfor Evans yn awdur toreithiog. Cyhoeddodd nifer fawr o bamffledi ac erthyglau gwleidyddol eu naws yn y Gymraeg a'r Saesneg sydd yn adlewyrchu ei gred mewn [[cenedlaetholdeb]] a [[heddychiaeth]]. Ymhlith ei gyfrolau niferus mae ''Diwedd Prydeindod'' (1981), (cyfrol sydd yn ddadansoddiad llym o 'Brydeinrwydd' y Cymry), ''Pe Bai Cymru'n Rhydd'' (1989) a ''Fighting for Wales'' (1990). Cyhoeddodd hefyd hanes cynhwysfawr Cymru yn ei gyfrol ''Aros Mae'' (1971), astudiaeth a enillodd cryn fri ac a chyfieithwyd i'r Saesneg dan y teitl ''Land of My Fathers'' (1974). Fel hanesydd roedd Evans yn olynydd teilwng i awduron fel [[Theophilus Evans]] ac [[Owen M. Edwards]]. Roeddent oll yn gwneud defnydd o ymchwil ysgolheigion eraill er mwyn ceisio meithrin yn eu cyd-Gymry falchder yng ngogoniant eu hanes a'u llên. Gweithiau eraill o bwys o'i eiddo yw ''Seiri Cenedl'' (1986), cyfrol o fywgraffiadau byrion o Gymry blaenllaw drwy'r oesoedd ynghyd â fersiwn Saesneg, ''Welsh Nation Builders'' (1987). ==Llyfryddiaeth== ===Llyfrau Gwynfor=== *''[[Aros Mae (llyfr)|Aros Mae]]'' (1971) *''Wales Can Win'' (1973) *''Land of my Fathers'' (1974). Cyfieithiad Saesneg o ''Aros Mae''. *''National Future For Wales'' (1975) *''[[Bywyd Cymro]]'' (1982) *''Yr Arglwydd Rhys, Tywysog Deheubarth'' (Caernarfon, 1982) *''Macsen Wledig a Geni'r Genedl Gymreig'' (Abertawe, d.d.= 1983) *''[[Pe Bai Cymru'n Rhydd]]'' ([[Y Lolfa]], 1989) *''The Fight for Welsh Freedom'' (2000) *''Cymru o Hud'' (2001) *''[[Geiriau Gwynfor]]'' (golygwyd gan Peter Hughes Griffiths). [[Y Lolfa]], 2006. * [http://gwynfor.net/llyfrau.html Rhestr cyflawn o lyfrau, pamffledi a chyhoeddiadau eraill wedi eu hysgrifennu gan Gwynfor Evans] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220124105206/https://gwynfor.net/llyfrau.html |date=2022-01-24 }} ===Bywgraffiadau=== *''[[Gwynfor - Cofio '66]]'' ([[Gwasg Gomer]], 2016) *Peter Hughes Griffiths (Golygydd), ''[[Bro a Bywyd: Gwynfor Evans]]''. [[Cyhoeddiadau Barddas]], 2008. *Rhys Evans, ''[[Gwynfor: Rhag Pob Brad]]'' (2005) ==Dolenni allanol== * [http://www.gwynfor.net/ gwynfor.net - Gwefan yn cael ei redeg gan ei deulu] {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Megan Lloyd George]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Caerfyrddin (etholaeth seneddol)|Gaerfyrddin]] | blynyddoedd=[[1966]] – [[1970]] | ar ôl=[[Gwynoro Jones]] }} {{bocs olyniaeth| cyn= [[Gwynoro Jones]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Caerfyrddin (etholaeth seneddol)|Gaerfyrddin]] | blynyddoedd=[[1974]] – [[1979]]| ar ôl= [[Roger Thomas]]}} {{Teitl Dil|swydd-plaid}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[John Edward Daniel]] | teitl=Llywydd [[Plaid Cymru]] | blynyddoedd=[[1945]] – [[1981]] | ar ôl=[[Dafydd Wigley]] }} {{diwedd-bocs}} {{Arweinwyr Plaid Cymru}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Evans, Gwynfor}} [[Categori:Gwynfor Evans| ]] [[Categori:Genedigaethau 1912]] [[Categori:Marwolaethau 2005]] [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig dros etholaethau Cymreig]] [[Categori:Arweinwyr Plaid Cymru]] [[Categori:Cyfreithwyr o Gymru]] [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Coleg Sant Ioan, Rhydychen]] [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Aberystwyth]] [[Categori:Cynghorwyr Plaid Cymru]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Cymru]] [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Hanesyddion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Hanesyddion Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Hanesyddion Saesneg o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Hunangofianwyr Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Llenorion gwleidyddol o Gymru]] [[Categori:Pobl o'r Barri]] 8o6aigagkgvf23g83ypuwni6z5jm4tc 13273779 13273764 2024-11-07T10:23:11Z Craigysgafn 40536 13273779 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy | image = BBC debate between Iorwerth Thomas (Rhondda MP) and Gwynfor Evans (15171981727).jpg }} Roedd '''Gwynfor Richard ans''' (1 [[1 Medi|Medi]] [[1912]] – [[21 Ebrill]] [[2005]]) yn un o brif wleidyddion [[Cymru]] trwy gydol ail hanner [[Yr Ugeinfed Ganrif yng Nghymru|yr ugeinfed ganrif]], Llywydd [[Plaid Cymru]] o [[1945]] hyd at [[1981]], a'r cyntaf i gipio sedd yn [[Senedd y DU|San Steffan]] ar ran Plaid Cymru yn is-etholiad Caerfyrddin ym [[1966]]. Mae hefyd yn awdur nifer o gyfrolau hanes a chenedlaetholgar. == Hanes == Ganed Gwynfor Evans yn y [[Y Barri|Barri]], [[Sir Forgannwg]], yn fab i Dan Evans a Catherine Mary Richard ei wraig. Addysgwyd ef yn Ysgol Gynradd Gladstone Road, Y Barri, Ysgol Ramadeg y Barri, [[Coleg y Brifysgol, Aberystwyth]] a [[Coleg Sant Ioan, Rhydychen|Choleg Sant Ioan, Rhydychen]]. Dechreuodd ddysgu [[Cymraeg]] yn Ysgol Sir y Barri. Yn ddeunaw oed aeth i [[Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth|Goleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth]] i astudio'r gyfraith ac yna i [[Prifysgol Rhydychen|Brifysgol Rhydychen]]. Bu yn gweithio mewn swyddfa cyfreithwyr yng [[Caerdydd|Nghaerdydd]] yn [[1939]] Roedd erbyn hyn yn [[Heddychaeth|heddychwr]] argyhoeddiedig ac yn aelod o Blaid Cymru. Ym [[1939]] dewiswyd Gwynfor Evans yn ysgrifennydd mudiad [[Heddychwyr Cymru]], ac ym [[1941]] etholwyd ef yn is-lywydd Plaid Cymru. Roedd yn wynebu carchar fel [[gwrthwynebydd cydwybodol]], ond fe roddodd y Tribiwnlys ryddhad diamod iddo. Teimlai Gwynfor na allai barhau i ennill cyflog da fel cyfreithiwr tra roedd ei gyfoeswyr yn ymladd yn y rhyfel. Roedd ei wreiddiau yn [[Sir Gaerfyrddin]], ac felly aeth yn ôl i'r sir a chadw gardd yn tyfu tomatos yn [[Llangadog]]. Ym 1941 ymbriododd â Rhiannon Prys Thomas, un a fu'n gefn cyson iddo drwy gydol ei fywyd cyhoeddus, a bu iddynt bedwar mab a thair merch sef Dafydd, Alcwyn, Meleri, Guto, Meinir, Branwen a Rhys. Fe'i etholwyd yn Llywydd Plaid Cymru yn 1945, ac fe wnaeth barhau yn llywydd tan 1981. Ymladdodd etholaeth [[Sir Feirionydd (etholaeth seneddol)|Sir Feirionydd]] yn etholiad cyffredinol 1945. Yn [[1949]] fe'i hetholwyd i'r Cyngor Sir a thros y 25 mlynedd nesaf bu'n ymladd amryw i frwydr dros Gymreictod yn aml yng ngwyneb atgasedd mawr yn ei erbyn gan y [[Y Blaid Lafur|Blaid Lafur]]. Ymladdodd etholiadau seneddol yn gyson heb fawr o lwyddiant tan [[Is-etholiad Caerfyrddin 1966|is-etholiad Caerfyrddin]] yng Ngorffennaf 1966. Roedd y fuddugolaeth hon yn syfrdanol a newidiwyd cwrs [[hanes Cymru]] gydag ethol aelod seneddol cyntaf Plaid Cymru i [[Tŷ'r Cyffredin Prydeinig|San Steffan]]. Collodd ei sedd seneddol yn [[1970]] ond fe'i ail-etholwyd yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, Hydref 1974|etholiad cyffredinol Hydref 1974]] ar ôl colli o dair pleidlais yn etholiad cyffredinol gwanwyn 1974. Fe'i collodd unwaith yn rhagor yn 1979. Safodd yn aflwyddiannus yn 1983. Dywed rhai na ddylai fod wedi sefyll yr etholiad hwn, ond roi lle i ymgeisydd ifanc i ymladd yr etholaeth. Chwaraeodd Gwynfor Evans ran ganolog yn natblygiad ei blaid fel grym gwleidyddol, a bu'n hollol allweddol ym mhob menter dros [[cenedlaetholdeb Cymreig|genedlaetholdeb Cymreig]] o'r [[Ail Ryfel Byd]] ymlaen. Hyd ddiwedd y ganrif roedd yn ffigwr dylanwadol ym mywyd cyhoeddus Cymru a pharhaodd yn uchel ei barch hyd yn oed ymhlith aelodau o bleidiau gwleidyddol eraill yng Nghymru a gweddill gwledydd Prydain. Roedd hefyd yn hynod amlwg yn y frwydr i sicrhau pedwaredd sianel a fyddai darlledu'n bennaf yn yr iaith Gymraeg, ac ym 1980 cyhoeddodd ei barodrwydd i ymprydio hyd angau pe bai angen oni chyflawnai'r Llywodraeth ei hymrwymiad i ddarparu'r fath wasanaeth yn unol ag addewid ei faniffesto etholiadol ym 1979. Mewn canlyniad i hynny a phwysau eraill ar lywodraeth y DU, sefydlwyd [[S4C]]. Gwasanaethodd hefyd fel aelod o fyrdd o bwyllgorau a chyrff cyhoeddus yng Nghymru, gan gynnwys Cyngor a Llys Llywodraethwyr [[Prifysgol Cymru, Aberystwyth]] a Chyngor Darlledu Cymru. Dyfarnwyd i Gwynfor Evans radd Ll.D. (Cymru) ''honoris causa'' ym 1973 a medal [[Anrhydeddus Gymdeithas y Cymmrodorion]] ym 1984. Ers blynyddoedd roedd yn byw yn Nhalar Wen, [[Pencarreg]] ger [[Llanybydder]], sir Gaerfyrddin, lle bu farw ar 21 Ebrill 2005 yn 92 mlwydd oed. Ei awr fawr oedd [[Is-etholiad Caerfyrddin, 1966|ennill is-etholiad]] [[Caerfyrddin (etholaeth seneddol)|Caerfyrddin]] yn 1966 er roedd ei fygythiad i ymprydio hyd angau yn unigryw gan iddo orfodi Margaret Thatcher i newid ei meddwl. Un o ddyfyniadau enwocaf Gwynfor efallai yw: "Mae [[Prydeindod]] yn gyfystyr â Seisnigrwydd sy'n ymestyn y diwylliant Seisnig dros yr Albanwyr, y Cymry a'r Gwyddelod." Dadorchuddiwyd penddelw ohono, y gofeb gyntaf iddo yn nhref ei febyd, yn Llyfrgell y Barri yn 2010 ar ôl ymgyrch gan athrawes ysgol gynradd leol, Gwenno Huws. Y cerflunydd oedd [[John Meirion Morris]] o Lanuwchllyn. Yn 2009 cafodd plac glas ei osod ar ei gartref cyntaf yn Somerset Road, Y Barri, gan fudiad "Balchder yn y Barri". == Gwaith llenyddol == Roedd Gwynfor Evans yn awdur toreithiog. Cyhoeddodd nifer fawr o bamffledi ac erthyglau gwleidyddol eu naws yn y Gymraeg a'r Saesneg sydd yn adlewyrchu ei gred mewn [[cenedlaetholdeb]] a [[heddychiaeth]]. Ymhlith ei gyfrolau niferus mae ''Diwedd Prydeindod'' (1981), (cyfrol sydd yn ddadansoddiad llym o 'Brydeinrwydd' y Cymry), ''Pe Bai Cymru'n Rhydd'' (1989) a ''Fighting for Wales'' (1990). Cyhoeddodd hefyd hanes cynhwysfawr Cymru yn ei gyfrol ''Aros Mae'' (1971), astudiaeth a enillodd cryn fri ac a chyfieithwyd i'r Saesneg dan y teitl ''Land of My Fathers'' (1974). Fel hanesydd roedd Evans yn olynydd teilwng i awduron fel [[Theophilus Evans]] ac [[Owen M. Edwards]]. Roeddent oll yn gwneud defnydd o ymchwil ysgolheigion eraill er mwyn ceisio meithrin yn eu cyd-Gymry falchder yng ngogoniant eu hanes a'u llên. Gweithiau eraill o bwys o'i eiddo yw ''Seiri Cenedl'' (1986), cyfrol o fywgraffiadau byrion o Gymry blaenllaw drwy'r oesoedd ynghyd â fersiwn Saesneg, ''Welsh Nation Builders'' (1987). ==Llyfryddiaeth== ===Llyfrau Gwynfor=== *''[[Aros Mae (llyfr)|Aros Mae]]'' (1971) *''Wales Can Win'' (1973) *''Land of my Fathers'' (1974). Cyfieithiad Saesneg o ''Aros Mae''. *''National Future For Wales'' (1975) *''[[Bywyd Cymro]]'' (1982) *''Yr Arglwydd Rhys, Tywysog Deheubarth'' (Caernarfon, 1982) *''Macsen Wledig a Geni'r Genedl Gymreig'' (Abertawe, d.d.= 1983) *''[[Pe Bai Cymru'n Rhydd]]'' ([[Y Lolfa]], 1989) *''The Fight for Welsh Freedom'' (2000) *''Cymru o Hud'' (2001) *''[[Geiriau Gwynfor]]'' (golygwyd gan Peter Hughes Griffiths). [[Y Lolfa]], 2006. * [http://gwynfor.net/llyfrau.html Rhestr cyflawn o lyfrau, pamffledi a chyhoeddiadau eraill wedi eu hysgrifennu gan Gwynfor Evans] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20220124105206/https://gwynfor.net/llyfrau.html |date=2022-01-24 }} ===Bywgraffiadau=== *''[[Gwynfor - Cofio '66]]'' ([[Gwasg Gomer]], 2016) *Peter Hughes Griffiths (Golygydd), ''[[Bro a Bywyd: Gwynfor Evans]]''. [[Cyhoeddiadau Barddas]], 2008. *Rhys Evans, ''[[Gwynfor: Rhag Pob Brad]]'' (2005) ==Dolenni allanol== * [http://www.gwynfor.net/ gwynfor.net - Gwefan yn cael ei redeg gan ei deulu] {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Megan Lloyd George]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Caerfyrddin (etholaeth seneddol)|Gaerfyrddin]] | blynyddoedd=[[1966]] – [[1970]] | ar ôl=[[Gwynoro Jones]] }} {{bocs olyniaeth| cyn= [[Gwynoro Jones]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Caerfyrddin (etholaeth seneddol)|Gaerfyrddin]] | blynyddoedd=[[1974]] – [[1979]]| ar ôl= [[Roger Thomas]]}} {{Teitl Dil|swydd-plaid}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[John Edward Daniel]] | teitl=Llywydd [[Plaid Cymru]] | blynyddoedd=[[1945]] – [[1981]] | ar ôl=[[Dafydd Wigley]] }} {{diwedd-bocs}} {{Arweinwyr Plaid Cymru}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Evans, Gwynfor}} [[Categori:Gwynfor Evans| ]] [[Categori:Genedigaethau 1912]] [[Categori:Marwolaethau 2005]] [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig dros etholaethau Cymreig]] [[Categori:Arweinwyr Plaid Cymru]] [[Categori:Cyfreithwyr o Gymru]] [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Coleg Sant Ioan, Rhydychen]] [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Aberystwyth]] [[Categori:Cynghorwyr Plaid Cymru]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Cymru]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Hanesyddion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Hanesyddion Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Hanesyddion Saesneg o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Hunangofianwyr Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Llenorion gwleidyddol o Gymru]] [[Categori:Pobl o'r Barri]] nlfdha40aj54v897qcftxqi7m5j44dq 0 2169 13273827 12874348 2024-11-07T11:39:43Z Craigysgafn 40536 13273827 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy | image = Islwyn Ffowc Elis.jpg | caption = Islwyn Ffowc Elis (Llais Llyfrau 1980–1982) }} Nofelydd [[Cymry|Cymreig]] oedd '''Islwyn Ffowc Elis''' ([[17 Tachwedd]] [[1924]] – [[22 Ionawr]] [[2004]]) yn bennaf, ond roedd hefyd yn fardd, yn llenor, yn weinidog yr efengyl, yn ddarlledwr, yn swyddog ac yn ymgeisydd dros Blaid Cymru, yn ddarlithydd, ac yn athro Cymraeg ail iaith. Derbyniodd ddisgrifiad ohono ef ei hunan fel ‘cyfathrebwr’ mewn cyfweliad teledu ar ‘Rhaglen Nia’.<ref>Llwyd t. 3</ref> ==Bywyd a gwaith== Cafodd ei eni yn [[Wrecsam]] a'i fagu yn [[Glynceiriog|Nglynceiriog]], pentref cwbl Gymraeg a Chymreig bryd hynny, tan ei fod yn bump oed, ac wedyn ar fferm y teulu, Aberwiel, ychydig tu allan i'r pentref a dwy filltir o ffin [[Lloegr]]. Priodolai Islwyn Ffowc Elis ei sêl dros feithrin y Gymru Gymraeg i’r ffaith y cawsai ei fagu mor agos i ffin Lloegr.<ref>’Y rhaid sydd arnaf’ yn ‘‘Fy Nghymru’’ (1961)</ref> Aeth i Ysgol Gynradd Nantyr cyn mynd i Ysgol Uwchradd [[Llangollen]] ac wedyn i [[Prifysgol Cymru, Bangor|Goleg Prifysgol Cymru, Bangor]]. Cofrestrodd fel gwrthwynebwr cydwybodol yn 1943, ar sail heddychiaeth Gristnogol.<ref>Chapman, ''Rhywfaint o Anfarwoldeb''</ref> Dechreuodd lenydda’n 12 oed yn ysgol Llangollen, gan gynhyrchu barddoniaeth, storïau a dramâu. Tra yng Ngholeg Bangor enillodd gadair Eisteddfod Lewis’s Lerpwl. Tra yn y coleg y dechreuodd berfformio a darlledu yng nghwmni ei gyd-fyfyrwyr, gan ysgrifennu caneuon a llunio rifiwiau.<ref>Llwyd tt. 33–37</ref> Cyn mynd i'r weinidogaeth bu yng ngholegau diwinyddol [[Aberystwyth]] a [[Bangor]]. Bu’n weinidog gyda’r [[Methodistiaid Calfinaidd]] o [[1950]] hyd [[1956]], yn Llanfair Caereinion ac yna Niwbwrch. Tra’n weinidog enillodd y [[Medal Ryddiaith|Fedal Ryddiaith]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llanrwst 1951|Eisteddfod Genedlaethol Llanrwst]], [[1951]], am gyfres o ysgrifau a gyhoeddwyd wedyn gan Wasg Gomer, yn y gyfrol ''[[Cyn Oeri'r Gwaed]]''. Cyhoeddwyd ei nofel gyntaf, ''[[Cysgod y Cryman]]'' yn 1953. Ar yr un pryd roedd yn magu anfodlonrwydd gyda chrefydd gyfundrefnol, fel y mae’n egluro yn ei ysgrifau 'Lludw’r weinidogaeth', ''Y Dysgedydd'' (1952) ac 'Y colledigion', 'Yr hen gyfundrefn annwyl', a 'Machlud a gwawr y fugeiliaeth', ''Y Drysorfa'' (1955). At hynny nid oedd yn gysurus yn ei waith.<ref>Llwyd tt. 45–51</ref> Mewn cyfweliad yn ''Mabon 1(6)'' (1973) dywedodd: {{dyfyniad|"Fe ddaeth yn amlwg yn fuan nad oedd gen i dymheredd gweinidog. Roeddwn i’n rhy anghymdeithasol ac roedd yn gas gen i ymweld â thai i fân siarad; gwersi oedd fy mhregethau yn hytrach na pherorasiynau swnfawr (er gofid i’r saint), ac roedd mynychu pwyllgor a chyfarfod dosbarth a chyfarfod misol a sasiwn yn ing. Mi ddechreuais sgrifennu’n fwy toreithiog nag a wnaethwn i hyd yn oed mewn ysgol a choleg, ond doedd hynny ddim yn lleddfu’r gwewyr."<ref>Cyfweliad ag Islwyn Ffowc Elis ym Mabon 1(6) (1973) wedi ei ddyfynnu yn ''Bro a Bywyd Islwyn Ffowc Elis'' (t. 44)</ref>}} Ymddiswyddodd o’r weinidogaeth yn 1956 gan fentro ar gyfnod o chwe mlynedd a hanner heb swydd gyflogedig i’w gynnal ef a’i deulu, sef ei wraig Eirlys a’i ferch Siân. Yn hytrach enillai ei damaid o’i gynnyrch llenyddol, o’i waith darlledu ac ambell i gyfnod o waith cynhyrchu i’r [[BBC]].<ref>Llwyd t 57</ref> Ef oedd y cyntaf i geisio cynnal ei hunan fel llenor Cymraeg proffesiynol, a phrin yw’r rhai hynny a lwyddodd i efelychu ei gamp ers hynny, o leiaf hyd at ddyddiau twf [[S4C]].<ref>[http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_3120000/newsid_3128600/3128691.stm 'Talu teyrnged i Islwyn Ffowc'], gwefan y BBC, adalwyd 31 Mai 2008</ref><br /> Dyma ddau gofnod yn nyddiadur adar Y Parch. Harri Williams MA, Bangor (diolch i deulu Catrin Evans)<ref>[https://www.llennatur.cymru/Y-Tywyddiadur?keywords=islwyn-ffowc&currentpage=1&recordsperpage=25&dyddiadur=false&oriel=true&bwletinau=true#angori Gwefan Llên Natur]</ref> yn awgrymu peth o hanes ei fywyd yn y cyfnod hwn: <blockquote>28 Mehefin 1958 (Porth Swtan): "Ym Mhorth Swtan gydag Islwyn Ffowc ac Eirlys, a gweld Ffwlmar yn nythu ar graig yn ymyl yr ymdrochwyr. Galw heibio i Lyn Llywenan ar y ffordd adref a gweld Gwyddau Canada a chadarnhau mai Telor yr Hesg (Sedge Warbler) a welsom y tro cynt y buom yma (Mai 27) [ac wedi ei ysgrifennu â beiro yn hytrach nag inc.....] ac nid reed-warbler.</blockquote> <blockquote>12 Mehefin 1958 (Ynys Lawd): "Gydag Islwyn Ffowc yn South Stack. Gweld Ffwlmar wedi nythu mewn twll, ar bentwr o frigau, yn ymyl y grisiau"</blockquote> Ers yr ail ryfel byd roedd nofelau Saesneg ysgafn poblogaidd clawr papur, diwylliant America a dulliau newydd cyfathrebu yr 20g wedi bod yn denu’r ifainc ledled Ewrop, gan gynnwys y Cymry Cymraeg. Roedd Islwyn Ffowc Elis ymhlith y rhai a welent fod yn rhaid creu diwylliant poblogaidd cyfoes rhag i’r ifainc droi eu cefn ar y Gymraeg. Roedd ei nofel gyntaf, ''Cysgod y Cryman'', llawn cymeriadau ifainc byw, yn stori afaelgar oedd yn ymdrin â bywyd a themâu cyfoes. Dyma'r nofel a osododd sail y nofel Gymraeg fodern. Trwy’r nofel hon denwyd darllenwyr ifainc newydd i’r nofel Gymraeg.<ref name="Stephens">''Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru'' Gol. Meic Stephens (Gwasg Prifysgol Cymru 1986)</ref><ref name="BBC">[http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddddwyrain/enwogion/llen/pages/islwyn_ffowc_elis.shtml 'Islwyn Ffowc Elis', gwefan y BBC (adalwyd 31 Mai 2008)]</ref> Mae’r ffaith mai ''Cysgod y Cryman'' yw’r nofel Gymraeg sydd wedi gwerthu orau yn tystio i'w llwyddiant. ''Cysgod y Cryman'' enillodd gystadleuaeth ‘Llyfr y Ganrif’ yn [[1999]] ar gyfer llyfr Cymraeg mwyaf poblogaidd yr [[20fed ganrif|ugeinfed ganrif]].<ref>Llwyd t. 123</ref> Dewiswyd ''Cysgod y Cryman'' hefyd yn un o ddeg o ‘Lyfrau’r Ganrif’ yn [[2007]] mewn ymgyrch a drefnwyd gan S4C. Roedd peth o’i gynnyrch ysgafnaf hefyd wedi tynnu llid rhai beirniaid llenyddol yn ei ben, yn enwedig ''Y Gromlech yn yr Haidd'' ac ''Eira Mawr'' a ysgrifennodd yn ystod ei ail gyfnod o lenydda llawn amser rhwng [[1971]] a [[1975]].<ref name="Stephens" /><ref name="BBC" /><ref>Llwyd t. 90</ref> Yn ogystal â nofelau, ysgrifennai hefyd ganeuon a sgriptiau [[radio]] a [[teledu|theledu]], i gyd yn cyfrannu at ddiwylliant poblogaidd. Ymhlith ei sgriptiau roedd ''Rhai yn Fugeiliaid'' (1962), sef y ddrama gyfres Gymraeg gyntaf ar gyfer y teledu.<ref>Llwyd tt 93, 105</ref> Cynhyrchodd lenyddiaeth heblaw am nofelau, yn gyfieithiadau megis ''Efengyl Mathew: trosiad i Gymraeg diweddar'' (1961), yn ysgrifau, yn llyfrau academaidd, gan olygu cyfrolau eraill megis ''Edward Tegla Davies: Llenor a Phroffwyd'' (1956). Yr un sêl dros y Gymru Gymraeg a lywiau ei gynnyrch llenyddol a ysgogai ei waith dros [[Plaid Cymru|Blaid Cymru]]. Bu’n ymgeisydd seneddol ym Maldwyn ym [[1962]] a [[1964]]. Ef oedd swyddog cyhoeddiadau Plaid Cymru adeg [[Is-etholiad Caerfyrddin, 1966]]. Ef oedd yn gyfrifol am lenyddiaeth a chyhoeddusrwydd Plaid Cymru, gan gynllunio strategaeth gyhoeddusrwydd ymwthgar i Blaid Cymru a ddefnyddiwyd am y tro cyntaf adeg ymgyrch Caerfyrddin.<ref>Llwyd tt. 72–85</ref> Yn ogystal â bod ei lenyddiaeth yn ysbrydoli eraill i fynd ati i lenydda bu hefyd yn hybu llenorion ifainc drwy ei waith fel athro. Bu’n athro ar gyrsiau ar gyfer darpar-awduron. Bu’n Ddarlithydd ac yna’n Uwch-ddarlithydd yn Adran y Gymraeg yng [[Coleg y Drindod, Caerfyrddin|Ngholeg y Drindod]], [[Caerfyrddin]] ([[1963]]–[[1968]]) ac eto yng [[Prifysgol Cymru, Llanbedr Pont Steffan|Ngholeg Prifysgol Dewi Sant]], [[Llanbedr Pont Steffan]] ([[1975]]–[[1990]]), lle bu hefyd yn Ddarllenydd er [[1984]]. Bu’n Gyfarwyddwr Cyfieithu a chynhyrchu i’r [[Cyngor Llyfrau Cymru|Cyngor Llyfrau Cymraeg]] o [[1968]]–[[1971]]. Cyfrannodd hefyd at y gwaith o ddysgu Cymraeg fel ail iaith. Bu’n cynnal cyrsiau Cymraeg fel ail iaith yng Ngholeg Bangor o [[1959]]–[[1963]]. Hefyd yn yr un cyfnod bu’n paratoi deunydd cyrsiau ar gyfer dysgwyr, ar gyfer y radio ac ar gyfer [[Coleg Harlech]] a’r National Extension College.<ref>Llwyd t. 68</ref> [[Delwedd:Cadair Islwyn Ffowc Elis.jpg|bawd|200px|Cadair Islwyn Ffowc Elis yng Nghastell Brychan, pencadlys Cyngor Llyfrau Cymru]] "Y gŵr a lusgodd y nofel Gymraeg i'r ugeinfed ganrif" oedd y disgrifiad ohono yn ''Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru''. Cyflwynodd teulu Ffowc Elis y gadair a enillodd yn Eisteddfod Lewis's Lerpwl i Gyngor Llyfrau Cymru – cadair yr eisteddai'r awdur arni i ysgrifennu nifer o'i nofelau, gan gynnwys ''Cysgod y Cryman''. ==Prif weithiau== ===Awdur=== *''[[Cyn Oeri'r Gwaed]]'', ysgrifau (Gwasg Aberystwyth, 1952) *''[[Cysgod y Cryman]]'', nofel (Gwasg Aberystwyth, 1953) *''[[Ffenestri Tua'r Gwyll]]'', nofel (Gwasg Aberystwyth, 1955) *''[[Yn Ôl i Leifior]]'', dilyniant i ''Cysgod y Cryman'' (Gwasg Aberystwyth, 1956) *''[[Wythnos Yng Nghymru Fydd|Wythnos yng Nghymru Fydd]]'', nofel dychan (Plaid Cymru, 1957) *''[[Blas y Cynfyd]]'', nofel (Gwasg Aberystwyth, 1958) *''[[Tabyrddau'r Tabongo]]'', nofel dychan (Gwasg Aberystwyth, 1961) *''[[Cysgod y Cwmwl]]'' (1962) *''[[Thema yn y Nofel Gymraeg]]'' (1963) *''[[Y Blaned Dirion]]'', ffuglen wyddonol (Gwasg Gomer, 1968) *''[[Y Gromlech yn yr Haidd]]'', nofel fer (Gwasg Gomer, 1971) *''[[Eira Mawr]]'', nofel fer (Gwasg Gomer, 1972) *''[[Harris (drama)|Harris]]'', drama (Gwasg Gomer, 1973) *''[[Marwydos (cyfrol)|Marwydos]]'', storïau byrion (Gwasg Gomer, 1974) *''[[Dirgelwch Tegla]]'', cyfrol am [[E. Tegla Davies]] (1977) *''[[Straeon y Pentan Daniel Owen]]'' (1981) *''[[Caneuon Islwyn Ffowc Elis]]'', trefnwyd gan Robat Arwyn (1988) *''[[Naddion (cyfrol)|Naddion]]'', ysgrifau ac erthyglau (1998) ===Cyfieithydd=== [[Delwedd:Naddion - Detholion o Ryddiaith (llyfr).jpg|bawd]] *''Efengyl Mathew: trosiad i Gymraeg diweddar'' (1961) *''Noson y Ddawns'', o'r Norwyeg, gyda Dilys Price (1965) ===Golygydd=== *''Edward Tegla Davies: Llenor a Phroffwyd'' (Gwasg y Brython, 1956) *''Storïau'r Deffro'' (1959) *''Llais o'r Dyffryn: Casgliad o Gerddi William Griffiths Glynceiriog'' (1964) *''Twenty-five Welsh Short Stories'', cyd-olygydd gyda Gwyn Jones (Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1971) ==Astudiaethau== *Delyth George, ''Islwyn Ffowc Elis'', Cyfres Llên y Llenor (Gwasg Pantycelyn, 1990) *Robin Chapman, ''[[Islwyn Ffowc Elis (Writers of Wales)|Islwyn Ffowc Elis]]'', Cyfres Writers of Wales (Gwasg Prifysgol Cymru, 2000) *Robin Chapman, ''Rhywfaint o Anfarwoldeb'' (Gwasg Gomer, 2003) *Rheinallt Llwyd (gol.), ''[[Bro a Bywyd: Islwyn Ffowc Elis]]'' (Cyhoeddiadau Barddas, 2007) *[http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_3420000/newsid_3422400/3422441.stm "Islwyn Ffowc Elis yn marw" - gwefan y BBC], adalwyd 31 Mai 2008 ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Elis, Islwyn Ffowc}} [[Categori:Islwyn Ffowc Elis| ]] [[Categori:Genedigaethau 1924]] [[Categori:Marwolaethau 2004]] [[Categori:Cyfieithwyr o Gymru]] [[Categori:Enillwyr y Fedal Ryddiaith]] [[Categori:Golygyddion o Gymru]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Llenorion gwyddonias o Gymru]] [[Categori:Llenorion straeon byrion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion straeon byrion Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Nofelwyr yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Nofelwyr Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Pobl o Wrecsam]] [[Categori:Ysgrifwyr a thraethodwyr yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Ysgrifwyr a thraethodwyr Cymraeg o Gymru]] izlx9pl84a5yxv7yu27lsmuoyuuy55h 10 2768 13273505 13273352 2024-11-06T17:07:28Z Deb 7 13273505 wikitext text/x-wiki <!-- Ychwanegwch erthyglau newydd ar y dechrau, a dilëwch yr un ddiwethaf --> {{Rhestr ddotiog| * [[Sri Chinmoy]] * [[Clwb Golff Castell Gwenfô]] * [[Gwarchodfa Natur Leol]] * [[Cyngor y Cenhedloedd a'r Rhanbarthau]] * [[Cyllid a Thollau Ei Fawrhydi]] * [[Buddig Anwylini Pughe]] * [[Liz Heaston]] * [[The Caretaker (drama)]] * [[Rosalind Franklin]] * [[Dalar Deg]] * [[Pobl yr Ymylon]] * [[Yr Arglwydd Rhys (pryddest)]] * [[Cyfraith Moelmud]] * [[Emilio Gabaglio]] * [[Treth incwm]] * [[Telynegion (Silyn a Gruffydd)]] * [[Trystan ac Esyllt (W. J. Gruffydd)]] * [[Clwb Golff Caerdydd]] * [[FK Transinvest]] * [[Cyfres Y Ddrama yn Ewrop]] * [[Moroedd Cymru]] * [[Mostyn a'r Cryman Bach]] * [[Nikki Amuka-Bird]] * [[13 Merthyr Arad]] }} cda6lx3tk7f93mcfsm0mo6d1s4p5hp0 13273709 13273505 2024-11-07T08:46:54Z Deb 7 13273709 wikitext text/x-wiki <!-- Ychwanegwch erthyglau newydd ar y dechrau, a dilëwch yr un ddiwethaf --> {{Rhestr ddotiog| * [[Merthyron Tolpuddle]] * [[Sri Chinmoy]] * [[Clwb Golff Castell Gwenfô]] * [[Gwarchodfa Natur Leol]] * [[Cyngor y Cenhedloedd a'r Rhanbarthau]] * [[Cyllid a Thollau Ei Fawrhydi]] * [[Buddig Anwylini Pughe]] * [[Liz Heaston]] * [[The Caretaker (drama)]] * [[Rosalind Franklin]] * [[Dalar Deg]] * [[Pobl yr Ymylon]] * [[Yr Arglwydd Rhys (pryddest)]] * [[Cyfraith Moelmud]] * [[Emilio Gabaglio]] * [[Treth incwm]] * [[Telynegion (Silyn a Gruffydd)]] * [[Trystan ac Esyllt (W. J. Gruffydd)]] * [[Clwb Golff Caerdydd]] * [[FK Transinvest]] * [[Cyfres Y Ddrama yn Ewrop]] * [[Moroedd Cymru]] * [[Mostyn a'r Cryman Bach]] * [[Nikki Amuka-Bird]] }} bektd11spz7gx4suem34wfdd5l4c5fl 0 3169 13273672 13082256 2024-11-07T01:05:17Z Eniisi Lisika 42263 13273672 wikitext text/x-wiki {{Erthygl C}}{{Gwybodlen lle | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | math = gwlad image1 sir | math_o_le = Gwlad | suppressfields= image1 gwlad | sefydlwyd = 24 Awst 1991 (Annibyniaeth oddi wrth yr USSR) | enw_brodorol = <big>'''''Україна<br />Ukraina''''' <small>[[Wcreineg]]</small></big> | map lleoliad = [[Delwedd:Europe-Ukraine (и не контролируемые).png|270px]] | banergwlad = [[Delwedd:Flag of Ukraine.svg|170px]] }} [[Gwlad]] a [[gweriniaeth]] yn nwyrain [[Ewrop]] yw '''Wcráin'''. Ystyr y gair "Wcráin" yw'r "wlad gyda ffiniau" (yn debyg i'r "Mers" rhwng Cymru a Lloegr), a gwledydd cyfagos iddi yw [[Ffederasiwn Rwsia]], [[Belarws]], [[Gwlad Pwyl]], [[Slofacia]], [[Hwngari]], [[Rwmania]] a [[Moldofa]]. Ei ffin i'r de yw'r [[Y Môr Du|Môr Du]] ac i'r de ddwyrain ohoni mae'r [[Môr Azov]]. Yn y cyfrifiad diwethaf, roedd poblogaeth y wlad yn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|Q212|P1082|P585}}. Ym Mawrth 2014 [[cyfeddiannaeth|cyfeddiannwyd]] y Crimea gan Rwsia; ar 24 Chwefror 2022 dechreuodd [[Rhyfel Rwsia ac Wcráin]] pan ymosododd Rwsia ar Wcráin. Adenillodd Wcráin lawer o'r tir a gollwyd erbyn diwedd 2022; mae'r rhyfel hwn yn parhau. Mae gan Wcráin arwynebedd o {{convert|603628|km²|0|abbr=on}}, sy'n golygu mai hi yw'r wlad fwyaf yn [[Ewrop]] (o'r gwledydd hynny sy'n gyfan gwbl o fewn Ewrop).<ref>{{cite book |url= http://books.google.com/?id=owsHh0v-QT4C&pg=PA345&dq=second+largest+European+country+after+%22Russian+federation%22#v=onepage&q=second%20largest%20European%20country%20after%20%22Russian%20federation%22&f=false |title= Global Clinical Trials |authorlink=Richard Chin |author=Chin, Richard |publisher=[[Elsevier]] |year=2011 |isbn=0-12-381537-1 |page=345}}</ref><ref>{{cite book |url= http://books.google.com/?id=JXPK9Qp8Yu8C&pg=PT88&dq=Ukraine+second+largest+country+Europe+after+Russia#v=onepage&q=Ukraine%20second%20largest%20country%20Europe%20after%20Russia&f=false |title= Future of Google Earth |authorlink=Chandler Evans |author=Evans, Chandler |publisher=BookSurge |year=2008 |isbn= 1-4196-8903-7 |page=174}}</ref><ref name="UKRCONSUL">{{cite web |title= ''Basic facts about Ukraine'' |url= http://www.ukrconsul.org/BASIC_FACTS.htm |publisher= Ukrainian consul in NY |accessdate= 10 Tachwedd 2010 |archive-date= 2010-11-30 |archive-url= https://web.archive.org/web/20101130222543/http://ukrconsul.org/BASIC_FACTS.htm |url-status= dead }}</ref> Bu pobl yn byw yma tua 44,000 o flynyddoedd yn ôl,<ref>{{cite news |url= http://www.telegraph.co.uk/science/science-news/8963177/Neanderthals-built-homes-with-mammoth-bones.html |title= ''Neanderthals built homes with mammoth bones'' |work= [[Daily Telegraph]] |location= London |date= 18 Rhagfyr 2011 |author= Gray, Richard |accessdate= 8 Ionawr 2014 |archive-date= 2014-10-08 |archive-url= https://web.archive.org/web/20141008072707/http://www.telegraph.co.uk/science/science-news/8963177/Neanderthals-built-homes-with-mammoth-bones.html |url-status= dead }}</ref> ac mae'n ddigon posib mai yma y dofwyd y [[ceffyl]] am y tro cyntaf,<ref>Matossian ''Shaping World History'' tud. 43</ref><ref>{{cite web |url=http://imh.org/index.php/legacy-of-the-horse-full-story/the-domestication-of-the-horse/what-we-theorize-when-and-where-did-domestication-occur/ |title=''What We Theorize – When and Where Did Domestication Occur'' |accessdate=12 Rhagfyr 2010 |work=International Museum of the Horse }}</ref><ref name="cbc.ca" /><ref>{{Cite web|url=http://www.cbc.ca/quirks/episode/2009/03/07/horsey-aeology-binary-black-holes-tracking-red-tides-fish-re-evolution-walk-like-a-man-fact-or-ficti/|title=cbc.ca Quirks|date=2009|website=cbc}}</ref> a'r fan lle y cychwynnwyd siarad [[Ieithoedd Indo-Ewropeaidd]]. Mae ehangder ei thiroedd a'i ffermydd ffrwythlon dros y blynyddoedd yn golygu ei bod ymhlith y gwledydd gorau am gynhyrchu [[grawn]] ac yn 2011, Wcráin oedd y trydydd gorau drwy'r byd.<ref>{{cite press release |url=http://www.blackseagrain.net/data/news/ukraine-becomes-worlds-third-biggest-grain-exporter-in-2011-minister |title=''Ukraine becomes world's third biggest grain exporter in 2011 – minister'' |publisher=Black Sea Grain |date=20 Ionawr 2012 |accessdate=31 Rhagfyr 2013 |archivedate=2013-12-31 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20131231235707/http://www.blackseagrain.net/data/news/ukraine-becomes-worlds-third-biggest-grain-exporter-in-2011-minister }}</ref> Yn ôl [[Cyfundrefn Masnach y Byd]], mae Wcráin, felly'n un o'r 10 gwlad mwyaf dymunol i'w meddiannu.<ref>{{cite web|url=http://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr13_e.htm |title=World Trade Report 2013|publisher=World Trade Organisation |date= |accessdate=2014-01-26}}</ref> Ar ben hyn, mae ganddi un o'r diwydiannau creu awyrennau gorau. Ceir poblogaeth o oddeutu 44.6 miliwn o bobl gyda 77.8% ohonyn nhw o darddiad [[Wcreiniaid|Wcreinaidd]], 17% yn [[Rwsia]]id, [[Belarwsiaid]], [[Tatar]]iaid neu'n [[Rwmania]]id. [[Wcreineg]] yw'r iaith swyddogol a'i gwyddor yw'r [[Yr wyddor Gyrilig|wyddor Gyrilig]] Wcraneg. Siaredir y [[Rwsieg]] hefyd gan lawer. Y grefydd fwyaf yn y wlad yw'r [[Eglwys Uniongred Ddwyreiniol]] sydd wedi dylanwadu'n helaeth ar [[Pensaernïaeth|bensaernïaeth]] y wlad yn ogystal a'i llenyddiaeth a'i cherddoriaeth. Roedd hi'n rhan o'r [[Undeb Sofietaidd]]. == Geirdarddiad == Ceir sawl esboniad am eirdarddiad (neu etymoleg) yr enw ''Wcráin''. Yn ôl un o'r esboniadau cyntaf a hynaf, mae'n golygu "ffiniau",<ref>{{Cite news|url=https://www.economist.com/blogs/prospero/2014/02/linguistic-divides|title=Linguistic divides: Johnson: Is there a single Ukraine?|work=The Economist|date=5 Chwefror 2014|access-date=12 Mai 2014}}</ref> tra bod rhai astudiaethau ieithyddol mwy diweddar yn honni ystyr gwahanol, sef "mamwlad, rhanbarth, neu wlad".<ref>{{Cite web|last=Hryhoriy Pivtorak|url=http://litopys.org.ua/pivtorak/pivtorak.htm|trans-title=The origin of Ukrainians, Russians, Belarusians and their languages|language=uk|access-date=21 Hydref 2015}}</ref> Yn y Saesneg, arferai ''The Ukraine'' fod y ffurf mwyaf cyffredin, a hynny trwy gydol yr [[20g]],<ref name="merriam-webster">{{Cite web|url=http://www.merriam-webster.com/dictionary/ukraine|title=Ukraine – Definition|publisher=Merriam-Webster Online Dictionary|access-date=4 Mai 2012}}</ref> ond ers [[Datganiad Annibyniaeth Wcráin]] ym 1991, mae "yr Wcráin" wedi dod yn llai cyffredin yn y byd Saesneg ei iaith, ac mae llawer o ganllawiau'n rhybuddio yn erbyn ei ddefnyddio mewn ysgrifennu proffesiynol.<ref name="UKrW812991TU">{{Cite web|url=http://www.ukrweekly.com/old/archive/1991/499102.shtml|title=The "the" is gone|publisher=[[The Ukrainian Weekly]]|date=8 December 1991|access-date=21 Hydref 2015|archivedate=14 Hydref 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20171014083357/http://www.ukrweekly.com/old/archive/1991/499102.shtml}}</ref><ref>{{Cite web|last=Adam Taylor|url=http://www.businessinsider.com/why-ukraine-isnt-the-ukraine-and-why-that-matters-now-2013-12|title=Why Ukraine Isn't 'The Ukraine,' And Why That Matters Now|website=[[Business Insider]]|date=9 December 2013|access-date=21 Hydref 2015}}</ref> Yn ôl llysgennad yr Unol Daleithiau William Taylor, mae "''The Ukraine''" bellach yn awgrymu diystyru sofraniaeth y wlad.<ref>{{Cite news|title='Ukraine' or 'the Ukraine'? It's more controversial than you think.|url=https://www.washingtonpost.com/news/the-fix/wp/2014/03/25/ukraine-or-the-ukraine-its-more-controversial-than-you-think/|access-date=11 Awst 2016|work=[[Washington Post]]|date=25 Mawrth 2014}}</ref> Safbwynt swyddogol Wcrain yw bod y defnydd o "'yr Wcráin' yn anghywir yn ramadegol ac yn wleidyddol."<ref name="BBC News Magazine">{{Citation|last=Geoghegan|first=Tom|title=Ukraine or the Ukraine: Why do some country names have 'the'?|date=7 Mehefin 2012|url=https://www.bbc.co.uk/news/magazine-18233844|periodical=BBC News Magazine|publisher=BBC}}</ref> == Daearyddiaeth == Gweler hefyd: [[Rhestr dinasoedd Wcráin]]. [[Delwedd:Говерла_з_Кукула.jpg|bawd|Golygfa o [[Mynyddoedd Carpathia Wcrain|Barc Cenedlaethol Carpathia]] a [[Hoverla]], sef mynydd 2,061 metr - mynydd uchaf Wcráin]] Mae Wcráin yn wlad fawr yn [[Dwyrain Ewrop|Nwyrain Ewrop]], sy'n gorwedd yn bennaf yng Ngwastadedd Dwyrain Ewrop. Hi yw'r wlad Ewropeaidd ail-fwyaf, ar ôl Rwsia. Mae'n cynnwys ardal o 603,628 metr sg ac mae ganddi arfordir o 2,782&nbsp;km.<ref name="cia">{{Cite web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/|title=Ukraine|access-date=24 December 2007|date=13 December 2007|website=[[CIA World Factbook]]}}</ref> Mae'n gorwedd rhwng lledredau 44 ° a 53 ° Gog, a hydoedd 22 ° a 41 ° Dwyr. Mae adnoddau naturiol sylweddol yn Wcrain yn cynnwys [[Haearn|mwyn haearn]], [[glo]], [[manganîs]], [[nwy naturiol]], [[olew]], [[halen]], [[sylffwr]], [[graffit]], [[titaniwm]], [[magnesiwm]], [[Kaolin|caolin]], [[nicel]], [[mercwri]], pren a digonedd o dir âr. Er gwaethaf hyn, mae'r wlad yn wynebu nifer o faterion amgylcheddol mawr fel cyflenwadau annigonol o ddŵr yfed, [[datgoedwigo]], llygredd aer a dŵr, ynghyd â ymbelydredd [[Trychineb Chernobyl|damwain 1986 Atomfa Niwclear Chernobyl]].<ref>{{Cite news|last=Oksana Grytsenko|url=http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/118498/|title=Environment suffers from lack of recycling|work=[[Kyiv Post]]|date=9 December 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20120105012539/http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/118498/|archive-date=5 Ionawr 2012}}</ref> === Hinsawdd === [[Delwedd:Koppen-Geiger_Map_UKR_present.svg|bawd|Dosbarthiad hinsawdd Köppen yn Wcrain]] Mae gan Wcrain [[hinsawdd dymherus]] ar y cyfan, ac eithrio arfordir deheuol y [[Crimea]] sydd â [[Hinsawdd is-drofannol|hinsawdd isdrofannol]].<ref name="faoclimate">{{Cite web|url=http://www.fao.org/ag/agp/AGPC/doc/Counprof/Ukraine/ukraine.htm|title=Ukraine|website=Country Pasture/Forage Resource Profiles|publisher=Food and Agriculture Organization|access-date=8 Awst 2016|archive-date=2016-10-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20161006014817/http://www.fao.org/ag/agp/AGPC/doc/Counprof/Ukraine/ukraine.htm|url-status=dead}}</ref> Mae'r hinsawdd yn cael ei dylanwadu gan aer gweddol gynnes a llaith sy'n dod o Gefnfor yr Iwerydd.<ref name="ebclimate">{{Cite web|url=http://www.britannica.com/place/Ukraine|title=Ukraine – Climate|access-date=20 Hydref 2015|website=Encyclopædia Britannica}}</ref> Gall y tymeredd blynyddol cyfartalog amrywio o {{Convert|5.5|–|7|°C|°F|1}} yn y gogledd, i {{Convert|11|–|13|°C|°F|1}} yn y de.<ref name="ebclimate" /> Dosberthir y [[dyodiad]] yn anghymesur: mae ar ei uchaf yn y gorllewin a'r gogledd ac ar ei isaf yn y dwyrain a'r de-ddwyrain.<ref name="ebclimate" /> Mae Gorllewin Wcráin, yn enwedig ym Mynyddoedd Carpathia, yn derbyn tua 1,200&nbsp;mm o law yn flynyddol, tra bod Crimea ac ardaloedd arfordirol y Môr Du yn derbyn tua 400&nbsp;mm.<ref name="ebclimate" /> Mewn cymhariaeth, ceir cyfartaledd o 4,473&nbsp;mm o law ar y Grib Goch, yr Wyddfa, yn flynyddol.<ref>{{cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/property/3354276/The-wetter-the-better.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20120128075059/http://www.telegraph.co.uk/property/3354276/The-wetter-the-better.html|url-status=dead|archive-date=28 Ionawr 2012|title=The wetter, the better|newspaper=[[The Independent]]|last=Clark|first=Ross|date=28 Hydref 2006|access-date=2 Medi 2009|location=London}}</ref> === Bioamrywiaeth === Mae Wcráin yn cynnwys chwe ecoregions daearol: coedwigoedd cymysg Canol Ewrop, cyfadeilad coedwigoedd Isdrofannol y Crimea , paith coedwig Dwyrain Ewrop, coedwigoedd cymysg Pannonaidd, coedwigoedd conwydd mynyddig Carpathia, a'r paith Pontig.<ref name="DinersteinOlson2017">{{Cite journal|last=Dinerstein|first8=Suzanne|pmid=28608869|doi=10.1093/biosci/bix014|issn=0006-3568|pages=534–545|year=2017|issue=6|volume=67|journal=BioScience|title=An Ecoregion-Based Approach to Protecting Half the Terrestrial Realm|first9=Prashant|last9=Hedao|last8=Palminteri|first=Eric|first7=Nathan|last7=Hahn|first6=Eric|last6=Wikramanayake|first5=Neil D.|last5=Burgess|first4=Carly|last4=Vynne|first3=Anup|last3=Joshi|first2=David|last2=Olson|pmc=5451287}}</ref> Mae Wcráin yn gartref i gasgliad amrywiol o anifeiliaid, ffyngau, micro-organebau a phlanhigion.  == Hanes == {{prif|Hanes Wcráin}} === Hanes cynnar === [[Delwedd:Фрагменты_Пекторали.jpg|bawd| [[Sgythia|Pectoral Sgythian]] Aur, neu ddarn gwddf, o kurgan (safle brenhinol) yn [[Pokrov, Wcráin|Pokrov]], wedi'i ddyddio i'r [[4g CC]]]] [[Neanderthal|Gwelir anheddiad Neanderthalaidd]] yn Wcráin yn safleoedd archeolegol Molodova (43,000-45,000 CC) sy'n cynnwys esgyrn [[mamoth]].<ref>{{Cite news|url=https://www.telegraph.co.uk/news/science/science-news/8963177/Neanderthals-built-homes-with-mammoth-bones.html|title=Neanderthals built homes with mammoth bones|work=Daily Telegraph|location=London|date=18 December 2011|last=Richard Gray|access-date=8 Ionawr 2014}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://archaeology.about.com/od/mterms/g/molodova.htm|title=Molodova I and V (Ukraine)|last=K. Kris Hirst|website=About|access-date=2021-10-28|archive-date=2013-12-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20131203005437/http://archaeology.about.com/od/mterms/g/molodova.htm|url-status=dead}}</ref> Gellir cymharu hyn gyda'r darganfyddiad o ddant Neanderthal yn Ogof Bontnewyd, sy'n dyddio nôl i tua 225,000 o flynyddoedd [[CP]]. Ystyrir mai yma hefyd yw'r lleoliad mwyaf tebygol lle dofwyd ceffylau am y tro cyntaf.<ref name="cbc.ca">{{Cite news|title=Horsey-aeology, Binary Black Holes, Tracking Red Tides, Fish Re-evolution, Walk Like a Man, Fact or Fiction|url=http://www.cbc.ca/quirks/episode/2009/03/07/horsey-aeology-binary-black-holes-tracking-red-tides-fish-re-evolution-walk-like-a-man-fact-or-ficti/|archive-url=https://web.archive.org/web/20141007100308/http://www.cbc.ca/quirks/episode/2009/03/07/horsey-aeology-binary-black-holes-tracking-red-tides-fish-re-evolution-walk-like-a-man-fact-or-ficti/|archive-date=7 Hydref 2014|work=Quirks and Quarks Podcast with Bob Macdonald|publisher=CBC Radio|date=7 Mawrth 2009|access-date=18 Medi 2010}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.sciencedaily.com/releases/2012/05/120507154107.htm|title=Mystery of the domestication of the horse solved: Competing theories reconciled|publisher=sciencedaily (sourced from the University of Cambridge)|date=7 Mai 2012|access-date=12 Mehefin 2014}}</ref><ref>Matossian ''Shaping World History'' p. 43</ref><ref>{{Cite web|url=http://imh.org/index.php/legacy-of-the-horse-full-story/the-domestication-of-the-horse/what-we-theorize-when-and-where-did-domestication-occur|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130723111211/http://imh.org/index.php/legacy-of-the-horse-full-story/the-domestication-of-the-horse/what-we-theorize-when-and-where-did-domestication-occur|archivedate=23 Gorffennaf 2013|title=What We Theorize – When and Where Did Domestication Occur|access-date=12 December 2010|website=International Museum of the Horse}}</ref> Caiff anheddiadau dynol modern yn Wcráin a'i gyffiniaueu dyddio'n ôl i 32,000 CC, gyda thystiolaeth o'r diwylliant Grafetaidd ym [[Mynyddoedd Crimea|Mynyddoedd y Crimea]].<ref name="orig">{{Cite news|title=The Oldest Anatomically Modern Humans from Far Southeast Europe: Direct Dating, Culture and Behavior|last=Sandrine Prat|last2=Stéphane C. Péan|last3=Laurent Crépin|last4=Dorothée G. Drucker|last5=Simon J. Puaud|last6=Hélène Valladas|last7=Martina Lázničková-Galetová|last8=Johannes van der Plicht|last9=Alexander Yanevich|date=17 Mehefin 2011|publisher=plosone|doi=10.1371/journal.pone.0020834}}</ref><ref name="bbc">{{Cite news|url=https://www.bbc.co.uk/news/science-environment-13846262|title=Early human fossils unearthed in Ukraine|last=Jennifer Carpenter|date=20 Mehefin 2011|publisher=BBC|access-date=21 Mehefin 2011}}</ref> Erbyn 4,500 CC, roedd diwylliant [[Oes Newydd y Cerrig]] (neu'r Neolithig) [[Diwylliant Cucuteni-Trypillia|Cucuteni-Trypillia]] yn ffynnu mewn ardaloedd eang o Wcráin gan gynnwys [[Trypillia]] a'r cyfan o [[Afon Dnieper|Dnieper]]-[[Afon Dniester|Dniester]]. Yn ystod yr [[Oes yr Haearn|Oes Haearn]] roedd Cimeriaid, [[Scythiaid|Sgythiaid]] a [[Sarmatiaid]] yn byw ar y tir hwn.<ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/topic/Scythian|title=Scythian|access-date=21 Hydref 2015|website=[[Encyclopædia Britannica]]}}</ref> Rhwng 700&nbsp;CC a 200&nbsp;CC roedd yn rhan o'r Deyrnas Sgythian, neu [[Sgythia]]. Gan ddechrau yn y [[6g CC]], sefydlwyd cytrefi o [[Groeg yr Henfyd]], [[Rhufain hynafol]], a'r [[Yr Ymerodraeth Fysantaidd|Ymerodraeth Fysantaidd]], megis Tyras, Olbia, a Chersonesus, ar lan ogledd-ddwyreiniol y [[Y Môr Du|Môr Du]]. Ffynnodd y cytrefi hyn ymhell i'r [[6ed ganrif|6g OC]]. Arhosodd y [[Gothiaid]] yn yr ardal, ond daethant o dan ddylanwad yr [[Hyniaid]] o'r [[370au]] OC ymlaen. Yn y [[7g]], y diriogaeth sydd bellach yn nwyrain Wcrain oedd canolbwynt Bwlgaria Fawr. Ar ddiwedd y ganrif, ymfudodd mwyafrif llwythau'r Bwlgar i gyfeiriadau gwahanol, a [[Khazariaid|chymerodd y Khazariaid]] drosodd lawer o'r tir.<ref>{{Cite web|url=https://www.britannica.com/topic/Khazar|title=Khazar &#124; Origin, History, Religion, & Facts|website=Encyclopedia Britannica}}</ref> Yn y [[5ed ganrif|bumed]] a'r [[6g]], roedd yr Antes wedi'u lleoli yn nhiriogaeth yr hyn sydd bellach yn Wcráin. Roedd yr Antes yn hynafiaid i'r [[Wcreiniaid]]: [[Croatiaid Gwyn]], Severiaid, Polans, [[Drevlyane|Drevlyans]], Dulebes, Ulichianiaid, a Tiverianiaid. Sefydlodd ymfudiadau o Wcráin ledled y [[Balcanau]] lawer o genhedloedd De Slafaidd. Arweiniodd ymfudiadau gogleddol, a gyrhaeddodd bron i [[Llyn Ilmen]], at ymddangosiad y Slafiaid Ilmen, Krivichs, a Radimichiaid, llinach y [[Rwsiaid]]. Ar ôl cyrch Avar yn 602 a chwymp Undeb Antes, goroesodd y mwyafrif o'r bobloedd hyn fel llwythau ar wahân tan ddechrau'r ail mileniwm.<ref>{{Cite book|url=https://books.google.com/books?id=t124cP06gg0C&q=antes+avar&pg=PA42|title=A History of Ukraine|first=Paul Robert|last=Magocsi|date=16 Gorffennaf 1996|publisher=[[University of Toronto Press]]|access-date=16 Gorffennaf 2018|isbn=9780802078209}}</ref> === Oes Aur Kyiv === [[Delwedd:Vasnetsov_Bapt_Vladimir.jpg|chwith|bawd| Arweiniodd bedydd yr Uwch Dywysog Vladimir yn 988 at fabwysiadu Cristnogaeth yn [[Rws Kiefaidd|Kievan Rus']].]] Sefydlwyd ‘Kievan Rus’ yn nhiriogaeth y [[Polans (dwyreiniol)|Polans Dwyreiniol]], a oedd yn byw ymhlith afonydd Ros, Rosava, a [[Afon Dnieper|Dnieper]]. Daeth yr hanesydd Rwsiaidd Boris Rybakov arbenigwr mewn ieithyddiaeth a chroniclau Rwsia i'r casgliad bod undeb Polans o lwythi'r rhanbarth canol Dnieper yn galw ei hun wrth enw un o'i lwythi, "Ros", a ymunodd â'r undeb ac a oedd yn hysbys o leiaf ers y [[6g]] ymhell y tu hwnt i'r byd Slafaidd.<ref>[[Petro Tolochko]]. ''[http://resource.history.org.ua/cgi-bin/eiu/history.exe?Z21ID=&I21DBN=EIU&P21DBN=EIU&S21STN=1&S21REF=10&S21FMT=eiu_all&C21COM=S&S21CNR=20&S21P01=0&S21P02=0&S21P03=TRN=&S21COLORTERMS=0&S21STR=Kyivska_Rus The Kyivan Rus, establishment and development of the state nucleus (КИЇВСЬКА РУСЬ, СТАНОВЛЕННЯ ТА РОЗВИТОК ЯДРА ДЕРЖАВИ)]''. Encyclopedia of History of Ukraine. 2007</ref> Mae tarddiad tywysogaeth Kyiv yn ddadl fawr ac mae o leiaf dair fersiwn yn bodoli, yn dibynnu ar y dehongliadau o'r croniclau.<ref>Belyayev, A. ''[https://www.gumilev-center.ru/rus-i-varyagi-evrazijjskijj-istoricheskijj-vzglyad/ Rus and Varangians. Eurasian historical perspective (Русь и варяги. Евразийский исторический взгляд)]''. Lev Gumilev Center. 13 Medi 2012</ref> Yn gyffredinol credir bod Kievan Rus' yn cynnwys rhan ganolog, orllewinol a gogleddol Wcráin fodern, [[Belarws|Belarus]], llain ddwyreiniol bellaf Gwlad Pwyl a rhan orllewinol Rwsia heddiw. Yn ôl y ''[[Brut Cynradd Rwsieg|Prif Gronicle]]'' roedd elit y Rus yn cynnwys Varangiaid o [[Llychlyn|Sgandinafiaid]] i ddechrau.<ref>''A Geography of Russia and Its Neighbors'' {{ISBN|978-1-606-23920-9}} p. 69</ref> === Ail Ryfel Byd === [[Delwedd:Ukraine-growth.png|bawd| Datblygiad tiriogaethol [[Gweriniaeth Sofietaidd Wcráin|SSR]] Wcráin, 1922–1954]] Yn dilyn Goresgyniad Gwlad Pwyl ym Medi 1939, rhannodd milwyr yr [[Yr Almaen Natsïaidd|Almaen]] a Rwsia diriogaeth Gwlad Pwyl. Felly, daeth Dwyrain Galicia a Volhynia gyda'u poblogaeth Wcrain yn rhan o Wcráin. Am y tro cyntaf mewn hanes, unwyd y genedl.<ref>Wilson, p. 17</ref><ref>Subtelny, p. 487</ref> Ymosododd byddinoedd [[Yr Almaen Natsïaidd|yr Almaen]] [[Cyrch Barbarossa|ar yr Undeb Sofietaidd]] (gw. [[Cyrch Barbarossa]]) ar 22 Mehefin 1941, gan gychwyn bron i bedair blynedd o [[Rhyfel diarbed|ryfela]]. I ddechrau, datblygodd yr Echel yn erbyn ymdrechion enbyd ond aflwyddiannus y [[Y Fyddin Goch|Fyddin Goch]]. Ym mrwydr amgylchynu [[Kiev]], cafodd y ddinas ei chanmol fel "Dinas-Arwr", oherwydd ei gwrthwynebiad ffyrnig. Lladdwyd neu cymerwyd mwy na 600,000 o filwyr Sofietaidd yno, gyda llawer yn dioddef camdriniaeth ddifrifol.<ref>Roberts, p. 102</ref><ref>Boshyk, p. 89</ref> Er bod mwyafrif yr Iwcraniaid wedi ymladd yn y Fyddin Goch,<ref name="worldwars">{{Cite web|url=http://www.encyclopediaofukraine.com/display.asp?linkpath=pages\W\O\Worldwars.htm|title=World wars|access-date=20 December 2007|website=Encyclopedia of Ukraine}}</ref> yng Ngorllewin Wcrain [[Byddin Gwrthryfel Wcrain|cododd mudiad Byddin Gwrthryfel Wcrain]] annibynnol (UPA, 1942). Fe'i sefydlwyd fel llu arfog tanddaear (Mudiad Cenedlaetholwyr Wcreineg, OUN)<ref>Subtelny, Orest (1988). "''[https://books.google.com/books?id=HNIs9O3EmtQC&pg=PA106 Ukraine: A History.]''". p 410</ref><ref name="vedeneyev">Vedeneyev, D. ''[https://web.archive.org/web/20150307183958/http://warhistory.ukrlife.org/5_6_02_4.htm Military Field Gendarmerie - special body of the Ukrainian Insurgent Army]''. "Voyenna Istoriya" magazine. 2002.</ref> ac fe ddatblygodd yng Ngwlad Pwyl rhwng y ddau ryfel fel sefydliad cenedlaetholgar. Yn ystod y cyfnod rhwng y ddau ryfel, roedd polisïau llywodraeth Gwlad Pwyl tuag at y lleiafrif Wcreineg yn gynnes iawn i ddechrau, ond erbyn diwedd y [[1930au]] daethant yn fwyfwy llym oherwydd aflonyddwch sifil. Cefnogodd y ddau sefydliad, OUN ac UPA y nod o wladwriaeth Wcreineg annibynnol. Gan ddechrau yng nghanol 1943 ac yn para tan ddiwedd y rhyfel, cynhaliodd UPA cyrchoedd dileu Pwyliaid ethnig yn rhanbarthau Volhynia a Dwyrain Galicia, gan ladd tua 100,000 o sifiliaid Pwylaidd.<ref>[[Timothy Snyder]]. [http://www.nybooks.com/blogs/nyrblog/2010/feb/24/a-fascist-hero-in-democratic-kiev/ A fascist hero in democratic Kiev]. New York Review of Books. 24 Chwefror 2010</ref> Roedd y cyflafanau trefnus yn ymgais gan OUN i greu gwladwriaeth Wcreineg homogenaidd heb leiafrif Pwylaidd yn byw o fewn ei ffiniau, ac i atal y wladwriaeth Bwylaidd ar ôl y rhyfel rhag honni ei sofraniaeth dros ardaloedd a oedd wedi bod yn rhan o Wlad Pwyl cyn y rhyfel.<ref>{{Cite journal|last=Snyder|first=Timothy|title=The Causes of Ukrainian-Polish Ethnic Cleansing 1943|journal=Past & Present|date=2003|volume=179|issue=179|pages=197–234|doi=10.1093/past/179.1.197|jstor=3600827|url=https://www.jstor.org/stable/3600827|issn=0031-2746}}</ref> Ar ôl y rhyfel, parhaodd yr UPA i ymladd yr Undeb Sofietaidd tan y [[1950au]].<ref>Piotrowski pp. 352–354</ref><ref>Weiner pp. 127–237</ref> Ar yr un pryd, ymladdodd Byddin Annibyniaeth Wcrain, mudiad cenedlaetholgar arall, ochr yn ochr â'r Natsïaid.  [[Delwedd:Ruined_Kiev_in_WWII.jpg|bawd|Dioddefodd [[Kiev]] yn aruthrol yn ystod yr Ail Ryfel Byd, ac fe'i meddiannwyd gan yr Almaenwyr rhwng 19 Medi 1941 hyd at 6 Tachwedd 1943.]] Amcangyfrifir bod cyfanswm yr Iwcraniaid ethnig a ymladdodd yn rhengoedd y Fyddin Sofietaidd rhwng 4.5&nbsp;miliwn<ref>{{Cite web|title=World wars|url=https://www.encyclopediaofukraine.com/display.asp?linkpath=pages%5CW%5CO%5CWorldwars.htm|website=www.encyclopediaofukraine.com|access-date=2024-11-07}}</ref> a 7&nbsp;miliwn.<ref>{{Cite web|url=http://www.peremoga.gov.ua/index.php?2150005000000000020|title=Losses of the Ukrainian Nation, p. 2|access-date=16 December 2007|website=Peremoga.gov.ua|language=uk|archiveurl=https://archive.today/20050515091804/http://www.peremoga.gov.ua/index.php?2150005000000000020|archivedate=15 Mai 2005}}</ref> Amcangyfrifir bod y niferoedd a ymladdodd fel milwyr gerila, pleidiol i'r Sofietiaid yn Wcrain yn 47,800 ar y dechrau, i tua 500,000 yn ei anterth ym 1944, gyda thua 50% yn Wcraniaid ethnig.<ref>Subtelny, p. 476</ref> Yn gyffredinol, mae ffigurau Byddin Gwrthryfel Wcrain yn annibynadwy, gyda ffigurau'n amrywio o 15,000 i gymaint â 100,000 o ymladdwyr.<ref>Magocsi, p. 635</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.encyclopediaofukraine.com/display.asp?linkPath=pages\U\K\UkrainianInsurgentArmy.htm|title=Ukrainian Insurgent Army|access-date=20 December 2007|website=Encyclopedia of Ukraine}}</ref> === Ar ôl yr Ail Ryfel Byd === Difrodwyd y weriniaeth yn drwm gan y rhyfel, ac roedd angen ymdrechion sylweddol i'w hadfer. Dinistriwyd dros 700 o ddinasoedd a threfi a 28,000 o bentrefi.<ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-30082/Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070929133150/http://www.britannica.com/eb/article-30082/Ukraine|archivedate=29 Medi 2007|title=Ukraine: World War II and its aftermath|access-date=12 Medi 2007|website=[[Encyclopædia Britannica]] (fee required)}}</ref> Gwaethygwyd y sefyllfa gan [[newyn]] ym 1946-47, a achoswyd gan ddinistr y rhyfel. Mae'r nifer a fu farw yn y newyn hwn yn amrywio, gyda hyd yn oed yr amcangyfrif isaf yn y degau o filoedd.<ref name="dt-kul-dem-los">{{Cite web|title=Демографічні втрати України в хх столітті|trans-title=Demographic losses of Ukraine in the 20 century|url=https://dt.ua/SOCIUM/demografichni_vtrati_ukrayini_v_hh_stolitti.html|last=Stanislav Kulchytskyi|publisher=[[Dzerkalo Tyzhnia]]|date=1 Hydref 2004|access-date=20 Ionawr 2021|language=uk}}{{Dolen marw|date=November 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Ym 1945, daeth SSR Wcráin yn un o aelodau-sefydlu cyntaf y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]],<ref name="un ukssr">{{Cite web|url=https://www.un.org/depts/dhl/unms/ukraine.shtml|title=Activities of the Member States – Ukraine|access-date=17 Ionawr 2011|publisher=United Nations}}</ref> rhan o gytundeb arbennig yng [[Cynhadledd Yalta|Nghynhadledd Yalta]].<ref>{{Cite web|url=https://2001-2009.state.gov/r/pa/ho/time/wwii/17604.htm|title=United Nations|publisher=U.S. Department of State|quote=Voting procedures and the veto power of permanent members of the Security Council were finalized at the [[Yalta Conference]] in 1945 when Roosevelt and Stalin agreed that the veto would not prevent discussions by the Security Council. Roosevelt agreed to General Assembly membership for Ukraine and Byelorussia while reserving the right, which was never exercised, to seek two more votes for the United States.|access-date=22 Medi 2014}}</ref> Erbyn [[1950]], roedd y weriniaeth wedi rhagori ar lefelau cynhyrchu diwydiannol cyn y rhyfel.<ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-30084/Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080115052626/http://www.britannica.com/eb/article-30084/Ukraine|archivedate=15 Ionawr 2008|title=Ukraine – The last years of Stalin's rule|access-date=28 December 2007|website=Encyclopædia Britannica (fee required)}}</ref> Yn ystod cynllun pum mlynedd 1946-1950, buddsoddwyd bron i 20% o'r gyllideb Sofietaidd yn Wcrain, cynnydd o 5% o gynlluniau cyn y rhyfel. O ganlyniad, cododd gweithlu Wcrain 33.2% rhwng 1940 a 1955 tra tyfodd allbwn diwydiannol 2.2 gwaith yn yr un cyfnod.  Yn fuan daeth Wcráin Sofiet yn arweinydd Ewropeaidd ym maes cynhyrchu diwydiannol,<ref>Magocsi, p. 644</ref> ac yn ganolfan bwysig yn y diwydiant arfau Sofietaidd ac ymchwil uwch-dechnoleg. Arweiniodd rôl mor bwysig at ddylanwad mawr yr elît lleol. Daeth llawer o aelodau arweinyddiaeth yr Sofietiaid o Wcráin, yn fwyaf arbennig [[Leonid Brezhnev]]. Yn ddiweddarach, fe gymerodd le Khrushchev a daeth yn arweinydd Sofietaidd rhwng 1964 a 1982. Daeth llawer o chwaraewyr, gwyddonwyr ac artistiaid amlwg o Wcráin.  Ar 26 Ebrill 1986, ffrwydrodd adweithydd yn Atomfa Niwclear Chernobyl, gan arwain at [[Trychineb Chernobyl|drychineb Chernobyl]], [[Adweithydd niwclear|damwain yr adweithydd niwclear]] gwaethaf mewn hanes.<ref>{{Cite news|url=http://findarticles.com/p/articles/mi_m1309/is_n2_v33/ai_18795971|archive-url=https://archive.today/20120628220746/http://findarticles.com/p/articles/mi_m1309/is_n2_v33/ai_18795971|archive-date=28 Mehefin 2012|title='Sombre anniversary' of worst nuclear disaster in history – Chernobyl: 10th anniversary|access-date=16 December 2007|last=Remy, Johannes|year=1996|publisher=Find articles|work=[[UN Chronicle]]}}</ref> Hwn oedd yr unig ddamwain i dderbyn y sgôr uchaf bosibl o 7 gan y Raddfa Digwyddiad Niwclear Rhyngwladol, tan [[Trychineb Niwclear Fukushima|drychineb niwclear Fukushima Daiichi]] ym mis Mawrth 2011.<ref>{{Cite web|url=http://www.nei.org/News-Media/News/News-Archives/fukushima-chernobyl-and-the-nuclear-event-scale|archiveurl=https://wayback.archive-it.org/all/20171014083419/https://www.nei.org/News-Media/News/News-Archives/fukushima-chernobyl-and-the-nuclear-event-scale|archivedate=14 Hydref 2017|title=Fukushima, Chernobyl and the Nuclear Event Scale}}</ref> Ar adeg y ddamwain, roedd 7 miliwn o bobl yn byw yn yr ardal, gan gynnwys 2.2 miliwn yn Wcráin.<ref name="Chernobyl.info">{{Cite web|title=Geographical location and extent of radioactive contamination|url=http://www.chernobyl.info/index.php?navID=2|website=Chernobyl.info|publisher=Swiss Agency for Development and Cooperation|access-date=8 Ionawr 2014|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070630071332/http://www.chernobyl.info/index.php?navID=2#Sources|archivedate=30 Mehefin 2007}}</ref> === Annibyniaeth === [[Delwedd:RIAN_archive_848095_Signing_the_Agreement_to_eliminate_the_USSR_and_establish_the_Commonwealth_of_Independent_States.jpg|chwith|bawd| Llofnododd Arlywydd Wcráin [[Leonid Kravchuk]] ac Arlywydd Ffederasiwn Rwsia [[Boris Yeltsin]] Cydsyniadau Belavezha, gan [[Diddymiad yr Undeb Sofietaidd|ddiddymu'r Undeb Sofietaidd]], ar 8 Rhagfyr 1991]] Ar 21 Ionawr 1990,<ref name="subtelny-576">{{Cite book|last=Subtelny, Orest|url=https://archive.org/details/ukrainehistory00subt_0/page/576|title=Ukraine: A History|publisher=[[University of Toronto Press]]|year=2000|isbn=0-8020-8390-0|page=[https://archive.org/details/ukrainehistory00subt_0/page/576 576]|author-link=Orest Subtelny}}</ref> trefnwyd cadwyn ddynol fel rhan o'r ymgyrch dros annibyniaeth Wcráin rhwng [[Kiev]] a [[Lviv]], er cof am uniad 1919 (Deddf Uno) [[Gweriniaeth Pobl Wcráin]] a [[Gweriniaeth Genedlaethol Gorllewin Wcráin]]. Daeth dinasyddion allan i'r strydoedd a'r priffyrdd, gan ffurfio cadwyni o bobl yn dal dwylo i gefnogi annibyniaeth eu gwlad. Ar 16 Gorffennaf 1990, mabwysiadodd y senedd newydd y Datganiad o Sofraniaeth Gwladwriaethol Wcráin.<ref>{{Cite web|url=http://gska2.rada.gov.ua:7777/site/postanova_eng/Declaration_of_State_Sovereignty_of_Ukraine_rev1.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070927224650/http://gska2.rada.gov.ua:7777/site/postanova_eng/Declaration_of_State_Sovereignty_of_Ukraine_rev1.htm|archivedate=27 Medi 2007|title=Declaration of State Sovereignty of Ukraine|access-date=12 Medi 2007|date=16 Gorffennaf 1990|website=[[Verkhovna Rada]] of Ukraine}}</ref> Sefydlodd hyn egwyddorion hunanbenderfyniad, democratiaeth, annibyniaeth, a blaenoriaeth cyfraith Wcráin dros gyfraith Sofietaidd. Fis yn gynharach, mabwysiadwyd datganiad tebyg gan senedd SFSR Rwsia. Dechreuodd hyn gyfnod o wrthdaro â'r awdurdodau Sofietaidd canolog. Ar Hydref 2–17, 1990, cynhaliwyd "y Chwyldro ar Wenithfaen" yn Wcráin, prif bwrpas y weithred oedd atal llofnodi cytundeb undeb newydd [[yr Undeb Sofietaidd]]. Bodlonwyd gofynion y myfyrwyr trwy lofnodi penderfyniad o'r Verkhovna Rada, a oedd yn gwarantu eu gweithredu.<ref>[http://zakon1.rada.gov.ua/cgi-bin/laws/main.cgi?nreg=402-12 Про розгляд вимог студентів, які проводять голодування … | від 17.10.1990 №&nbsp;402-XII]</ref> Ym mis Awst 1991 ceisiodd carfan ymhlith arweinwyr Comiwnyddol yr Undeb Sofietaidd ''[[coup d'état]]'' yn erbyn [[Mikhail Gorbachev]] er mwyn adfer pŵer y Blaid Gomiwnyddol. Ond wedi iddi fethu, ar 24 Awst 1991, mabwysiadodd senedd Wcrain y Ddeddf Annibyniaeth.<ref>{{Cite web|url=http://gska2.rada.gov.ua:7777/site/postanova_eng/Rres_Declaration_Independence_rev12.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20070930203430/http://gska2.rada.gov.ua:7777/site/postanova_eng/Rres_Declaration_Independence_rev12.htm|archivedate=30 Medi 2007|title=Verkhovna Rada of Ukraine Resolution On Declaration of Independence of Ukraine|access-date=12 Medi 2007|date=24 Awst 1991|website=[[Verkhovna Rada]] of Ukraine}}</ref> === Y Chwyldro Oren === {{prif|Y Chwyldro Oren}} [[Delwedd:Joesjtsjenko_Marion_Kiev_2004.jpg|de|bawd| Protestwyr yn Sgwâr Annibyniaeth ar ddiwrnod cyntaf y Chwyldro Oren]] Yn 2004, cyhoeddwyd mai [[Viktor Yanukovich]], y Prif Weinidog ar y pryd, oedd enillydd yr etholiadau arlywyddol, a oedd wedi eu rigio, fel y dyfarnodd y Goruchaf Lys yn ddiweddarach.<ref>{{Cite web|url=http://www.skubi.net/ukraine/judgment-december-3.html|title=The Supreme Court findings|access-date=7 Gorffennaf 2008|publisher=Supreme Court of Ukraine|date=3 December 2004|language=uk}}</ref> Achosodd hyn gryn ymateb gan y bobl, fel cefnogaeth i ymgeisydd yr wrthblaid, Viktor Yushchenko, a heriodd y canlyniad. Yn ystod misoedd cythryblus y chwyldro, yn sydyn aeth yr ymgeisydd Yushchenko yn ddifrifol wael, a buan y canfuwyd gan grwpiau meddygon annibynnol lluosog iddo gael ei wenwyno gan ddeuocsin TCDD.<ref name="CBS: Yushchenko: Live And Carry On">{{Cite news|title=Yushchenko: 'Live And Carry On'|work=CBS News|date=30 Ionawr 2005|url=https://www.cbsnews.com/stories/2005/01/28/60minutes/main670103.shtml}}</ref><ref name="Ref_j">{{Cite web|url=https://www.google.com/hostednews/ap/article/ALeqM5hW1QRD4tlRX2-UW9yc_oDcwrzMgwD99SBRO80|title=Associated Press: Study: Dioxin that poisoned Yushchenko made in lab}}</ref> Roedd Yushchenko yn amau'n gryf mai Rwsia wnaeth ei wenwyno.<ref name="Ref_2009c">{{Cite news|url=http://www.kyivpost.com/nation/49610|title=Yushchenko to Russia: Hand over witnesses|work=[[Kyiv Post]]|date=28 Hydref 2009|access-date=11 Chwefror 2010}}</ref> Yn y pen draw, arweiniodd hyn oll at y [[Chwyldro Oren]] heddychlon, gan ddod â Viktor Yushchenko a [[Yulia Tymoshenko]] i rym, wrth fwrw Viktor Yanukovych yn wrthblaid.<ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-30090/Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080115052653/http://www.britannica.com/eb/article-30090/Ukraine|archivedate=15 Ionawr 2008|title=Ukraine-Independent Ukraine|access-date=14 Ionawr 2008|website=Encyclopædia Britannica (fee required)}}</ref> ===Goresgyniad gan Rwsia=== {{main|Goresgyniad Wcráin gan Rwsia yn 2022}} == Gwleidyddiaeth == Mae Wcráin yn weriniaeth o dan system [[System lled-arlywyddol|lled-arlywyddol]] lled-seneddol gymysg gyda [[Deddfwrfa|changhennau deddfwriaethol]], [[gweithrediaeth]] (ecseciwtif) a [[Barnwriaeth|barnwrol ar]] wahân. Enw'r senedd yw'r [[Verkhovna Rada]]. === Cyfansoddiad Wcráin === [[Delwedd:Ukrainian_parliamentary_election,_2007.jpg|chwith|bawd| Yn yr oes fodern, mae Wcráin wedi dod yn wlad fwy democrataidd.<ref>{{Cite book|last=Paul J. D'Anieri|title=Understanding Ukrainian Politics: Power, Politics, and Institutional Design|url=https://books.google.com/books?id=Wp7VKL4p7kQC&pg=PA63|year=2007|publisher=M.E. Sharpe|isbn=978-0-7656-1811-5|page=63|author-link=Paul J. D'Anieri}}</ref><ref>[https://euobserver.com/foreign/29431 EU endorses Ukraine election result], [[euobserver]] (8 Chwefror 2010)</ref><ref>[https://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2010/02/08/AR2010020803583.html International observers say Ukrainian election was free and fair], [[Washington Post]] (9 Chwefror 2010)</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20100211014322/http://www.kyivpost.com/news/politics/detail/59077/ European Parliament president greets Ukraine on conducting free and fair presidential election], [[Kyiv Post]] (9 Chwefror 2010)</ref> Mae'r llun hwn yn dangos etholwyr yn pleidleisio mewn etholiad seneddol yn 2007. Sylwer ar y blychau pleidleisio tryloyw.]] Gyda chyhoeddi annibyniaeth ar 24 Awst 1991, a mabwysiadu cyfansoddiad ar 28 Mehefin 1996, daeth Wcráin yn weriniaeth lled-arlywyddol. Fodd bynnag, yn 2004, cyflwynodd y dirprwyon newidiadau i'r Cyfansoddiad, a oedd yn troi'r cydbwysedd pŵer o blaid [[Llywodraeth seneddol|system seneddol]]. Rhwng 2004 a 2010, cafodd cyfreithlondeb gwelliannau Cyfansoddiadol 2004 sancsiwn swyddogol, gyda Llys Cyfansoddiadol Wcráin, a'r mwyafrif o'r prif bleidiau gwleidyddol.<ref name="1oct">{{Cite web|last=Віталій Портников|url=http://www.radiosvoboda.org/content/article/2174109.html|title=Vitaly Portnykov. "Comment on the Constitutional Court of Ukraine on elimination of political reform in 2004 for Radio Liberty asked Nicholas Onischuk, former Justice Minister&nbsp;... 25 February 2008 the Constitutional Court came to the conclusion that this bill can not be subject to constitutional control, but now we see that the Constitutional Court concluded that it can". 1 October 2010|publisher=Radiosvoboda.org|access-date=31 Hydref 2011}}</ref> Er gwaethaf hyn, ar 30 Medi 2010 dyfarnodd y Llys Cyfansoddiadol fod y gwelliannau yn ddi-rym, gan orfodi dychwelyd i delerau Cyfansoddiad 1996 gan wneud system wleidyddol Wcráin yn fwy arlywyddol ei chymeriad. Daeth y dyfarniad ar welliannau Cyfansoddiadol 2004 yn bwnc o bwys yn y byd gwleidyddol. Roedd llawer o'r pryder yn seiliedig ar y ffaith nad oedd Cyfansoddiad 1996 na Chyfansoddiad 2004 yn darparu'r gallu i "ddadwneud y Cyfansoddiad", fel y byddai gan benderfyniad y Llys Cyfansoddiadol, er y gellir dadlau bod gan gyfansoddiad 2004 restr o weithdrefnau posibl ar gyfer diwygiadau cyfansoddiadol (erthyglau 154–159). Beth bynnag, gellid addasu'r Cyfansoddiad presennol trwy bleidlais yn y Senedd.<ref name="1oct" /><ref>{{Cite web|url=http://www.tymoshenko.ua/en/article/3o3zxoz9|title=Yulia Tymoshenko: Hydref 1 marks the end of Ukraine's democracy and beginning of dictatorship|publisher=Tymoshenko.ua|date=1 Hydref 2010|access-date=31 Hydref 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20111009163812/http://www.tymoshenko.ua/en/article/3o3zxoz9|archivedate=9 Hydref 2011}}</ref><ref>{{Cite news|first=Serhiy|last=Hrabovsky|url=http://www.radiosvoboda.org/content/article/2174129.html|TransTitle=Judicial absurdities, or Kotliarevsky is laughing again|language=uk|publisher=radiosvoboda.org|date=1 Hydref 2010|access-date=6 April 2016|quote=(Translation) These words handed down on the decision of the Constitutional Court of Ukraine (CCU) regarding cancelling the political reforms of 2004 are worthy of being inscribed in the annals of world jurisprudence. It turns out that "the stability of the constitutional order" will not be changed by the will of the voters, or even by Parliament, but by the decision of 18 persons.}}</ref> <ref>{{Cite web|title=Що означає скасування політреформи 2004 року?|url=https://www.radiosvoboda.org/a/2174109.html|website=Радіо Свобода|access-date=2022-02-28|language=uk}}</ref> Ar 21 Chwefror 2014 cafwyd cytundeb rhwng yr Arlywydd i ddychwelyd i Gyfansoddiad 2004. Dilynodd y cytundeb hanesyddol, a froceriwyd gan yr [[Yr Undeb Ewropeaidd|Undeb Ewropeaidd]], y protestiadau Euromaidan a ddechreuodd ddiwedd mis Tachwedd 2013 ac a ddaeth i ben gydag wythnos o wrthdaro treisgar lle lladdwyd ugeiniau o wrthdystwyr. Yn ogystal â dychwelyd i Gyfansoddiad 2004, roedd y fargen yn darparu ar gyfer ffurfio llywodraeth glymblaid, galw etholiadau cynnar, a rhyddhau’r cyn Brif Weinidog [[Yulia Tymoshenko]] o’r carchar.<ref name="Ukraine2014protests">{{Cite news|title=President Yanukovych and Ukraine opposition sign early poll deal|url=http://www.europesun.com/index.php/sid/220190358|date=21 Chwefror 2014|work=europesun.com|archive-url=https://web.archive.org/web/20140228115026/http://www.europesun.com/index.php/sid/220190358|archive-date=28 Chwefror 2014}}</ref> Diwrnod ar ôl dod i'r cytundeb diswyddodd senedd Wcráin, [[Viktor Yanukovich]], a gosod ei siaradwr Oleksandr Turchynov yn arlywydd dros dro<ref name="UkrainePresidentReplaced">{{Cite news|title=Ukraine: Speaker Oleksandr Turchynov named interim president|url=https://www.bbc.com/news/world-europe-26312008|work=BBC News|location=Kyiv|date=23 Chwefror 2014|access-date=6 April 2016}}</ref> ac Arseniy Yatsenyuk fel Prif Weinidog Wcráin.<ref>{{Cite news|first=Harriet|last=Salem|url=https://www.theguardian.com/world/2014/mar/04/who-governing-ukraine-olexander-turchynov|title=Who exactly is governing Ukraine?|work=The Guardian|date=4 Mawrth 2014|access-date=6 April 2016}}</ref> === Lluoedd arfog === [[Delwedd:Kissing_the_flag.jpg|chwith|bawd| Mae Henadii Lachkov, rheolwr mintai Wcrain yn yr Heddlu Aml-Genedlaethol - Irac, yn cusanu baner ei wlad]] Ar ôl diddymu'r Undeb Sofietaidd, etifeddodd Wcráin lu milwrol 780,000 o ddynion gydag arsenal o arfau niwclear - y trydydd-fwyaf yn y byd.<ref name="milgov" /><ref>{{Cite web|url=http://www.globalsecurity.org/wmd/world/ukraine/index.html|title=Ukraine Special Weapons|access-date=24 December 2007|publisher=GlobalSecurity.org}}</ref> Ym Mai 1992, llofnododd Wcráin [[Protocol Lisbon|Brotocol Lisbon]] lle cytunodd y wlad i ildio’r holl arfau niwclear i Rwsia i’w gwaredu ac ymuno â’r [[Cytundeb Ymlediad Niwclear Niwclear]] fel gwladwriaeth arfau nad yw’n niwclear. Cadarnhaodd Wcráin y cytundeb ym 1994, ac erbyn 1996 daeth y wlad yn gwbwl rydd o arfau niwclear.<ref name="milgov">{{Cite web|url=http://www.mil.gov.ua/index.php?lang=en&part=history&sub=history|title=The history of the Armed Forces of Ukraine|access-date=5 Gorffennaf 2008|publisher=[[Ministry of Defence of Ukraine]]}}</ref> Cymerodd Wcráin gamau cyson tuag at leihau arfau confensiynol hefyd. Llofnododd y Cytundeb Lluoedd Arfog Confensiynol Ewrop, a oedd yn galw am leihau tanciau, magnelau a cherbydau arfog a gostyngwyd lluoedd y fyddin i 300,000. Mae'r wlad yn bwriadu trosi'r fyddin gyfredol sy'n seiliedig ar [[Gorfodaeth filwrol|gonsgript yn]] llu filwrol gwirfoddol proffesiynol.<ref name="wbook06">{{Cite web|url=http://www.mil.gov.ua/files/white_book_eng2006.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071108143812/http://www.mil.gov.ua/files/white_book_eng2006.pdf|archivedate=8 Tachwedd 2007|title=White Book 2006|access-date=24 December 2007|publisher=Ministry of Defence of Ukraine}}</ref> === Is-adrannau gweinyddol === Mae'r system o israniadau Wcráin yn adlewyrchu statws y wlad fel [[gwladwriaeth unedol]] (fel y nodwyd yng nghyfansoddiad y wlad) gyda chyfundrefnau cyfreithiol a gweinyddol unedig ar gyfer pob uned. Gan gynnwys Sevastopol a Gweriniaeth Ymreolaethol y Crimea a atodwyd gan Ffederasiwn Rwsia yn 2014, mae Wcráin yn cynnwys 27 rhanbarth: pedwar oblast ar hugain (taleithiau), un [[Gweriniaeth ymreolaethol|weriniaeth ymreolaethol]] (Gweriniaeth Ymreolaethol y Crimea), a dwy ddinas o statws arbennig - [[Kiev]], y brifddinas, a Sevastopol. Mae'r 24 oblast a Crimea wedi'u hisrannu'n 136 <ref>{{Cite news|title=The council reduced the number of districts in Ukraine: 136 instead of 490|url=https://www.pravda.com.ua/news/2020/07/17/7259715/|work=[[Ukrainska Pravda]]|date=17 Gorffennaf 2020|language=uk}}</ref> {{Lang|uk-Latn|[[raion]]s}} (ardaloedd) a bwrdeistrefi dinesig o arwyddocâd rhanbarthol, neu unedau gweinyddol ail lefel. === Gwahaniaethau rhanbarthol === [[Wcreineg]] yw'r brif iaith yng Ngorllewin Wcráin ac yng Nghanol Wcráin, tra mai [[Rwseg]] yw'r brif iaith yn ninasoedd Dwyrain Wcráin a De Wcráin. Yn [[Gweriniaeth Sofietaidd Wcráin|ysgolion SSR]] Wcrain, roedd dysgu [[Rwseg|Rwsieg]] yn orfodol; ar hyn o bryd yn Wcráin fodern, mae ysgolion sydd â Wcreineg fel iaith addysgu yn cynnig dosbarthiadau mewn Rwseg ac yn yr ieithoedd lleiafrifol eraill.<ref>{{Citation|title=The Educational System of Ukraine|date=April 2009|url=http://norric.org/files/education-systems/Ukraine2009|archive-url=https://web.archive.org/web/20200712194304/https://norric.org/files/education-systems/Ukraine2009|publisher=[[National Academic Recognition Information Centre]]|access-date=7 Mawrth 2013|archive-date=12 Gorffennaf 2020}}</ref><ref name="RatingJuly12">{{Cite web|url=http://ratinggroup.ua/en/research/ukraine/yazykovoy_vopros_rezultaty_poslednih_issledovaniy_2012.html|title=The language question, the results of recent research in 2012|publisher=[[Sociological group "RATING"|Rating]]|date=25 Mai 2012}}</ref><ref>{{Citation|title=Poll: Ukrainian language prevails at home|date=7 Medi 2011|url=http://www.ukrinform.net/rubric-ukrnews/1243560-poll_ukrainian_language_prevails_at_home_229692.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20170709143952/https://www.ukrinform.net/rubric-ukrnews/1243560-poll_ukrainian_language_prevails_at_home_229692.html|periodical=[[Ukrinform]]|place=UA|access-date=7 Ionawr 2019|archive-date=9 Gorffennaf 2017}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.taraskuzio.net/Comparative%20Politics_files/SovietCulture_Conspiracy_Yanukovych.pdf|title=Soviet conspiracy theories and political culture in Ukraine: Understanding Viktor Yanukovych and the Party of Region|website=taraskuzio.net|last=Taras Kuzio|authorlink=Taras Kuzio|date=23 Awst 2011|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140516205435/http://www.taraskuzio.net/Comparative%20Politics_files/SovietCulture_Conspiracy_Yanukovych.pdf|archivedate=16 Mai 2014}}</ref> Yn ystod etholiadau mae pleidleiswyr oblasts (taleithiau) Gorllewin a Chanolbarth Wcráin yn pleidleisio'n bennaf dros bleidiau<ref>{{Cite web|url=http://www.cvk.gov.ua/pls/vnd2012/WP406?PT001F01=900&pf7171=52|publisher=Central Election Commission of Ukraine|trans-title=The Elections of People's Deputies of Ukraine 2012|language=uk|date=28 Tachwedd 2012|access-date=8 Mawrth 2013|archiveurl=https://web.archive.org/web/20121016140034/http://www.cvk.gov.ua/pls/vnd2012/WP406?PT001F01=900&pf7171=52|archivedate=16 Hydref 2012}}</ref><ref>{{Cite web|date=30 Awst 2012|title=CEC substitutes Tymoshenko, Lutsenko in voting papers|url=http://en.for-ua.com/news/2012/08/30/111349.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140813233711/http://en.for-ua.com/news/2012/08/30/111349.html|archivedate=13 Awst 2014|access-date=6 Tachwedd 2015}}</ref> ac ymgeiswyr arlywyddol gyda llwyfan [[Y Gorllewin|diwygio pro-Orllewinol]] a gwladwriaethol, tra bod pleidleiswyr yn oblasts De a Dwyrain yn pleidleisio dros bleidiau ac ymgeiswyr arlywyddol gyda llwyfan pro-Rwsiaidd a thros gadw'r status quo.<ref name="EWparties">{{Citation|last=Backes|first=Uwe|title=Communist and Post-Communist Parties in Europe|url=https://books.google.com/books?id=H23Pv4Ik3vMC&pg=PA396|page=396|year=2008|publisher=[[Vandenhoeck & Ruprecht]]|isbn=978-3-525-36912-8|last2=Moreau|first2=Patrick|author-link=Uwe Backes|author-link2=Patrick Moreau}}</ref><ref name="Umland">{{Citation|title=Ukraine right-wing politics: is the genie out of the bottle?|date=3 Ionawr 2011|url=http://www.opendemocracy.net/od-russia/andreas-umland/ukraine-right-wing-politics-is-genie-out-of-bottle|publisher=[[openDemocracy.net]]|access-date=2021-10-28|archive-date=2017-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20171014083516/http://www.opendemocracy.net/od-russia/andreas-umland/ukraine-right-wing-politics-is-genie-out-of-bottle}}</ref><ref>{{Citation|last=Kuzio|first=Taras|title=Eight Reasons Why Ukraine's Party of Regions Will Win the 2012 Elections|date=17 Hydref 2012|url=http://www.jamestown.org/single/?no_cache=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=39981|publisher=[[The Jamestown Foundation]]|author-link=Taras Kuzio}}</ref><ref>{{Citation|last=Kuzio|first=Taras|title=UKRAINE: Yushchenko needs Tymoshenko as ally again|date=5 Hydref 2007|url=http://www.taraskuzio.net/media20_files/8.pdf|archive-url=https://web.archive.org/web/20130515074305/http://www.taraskuzio.net/media20_files/8.pdf|publisher=[[Oxford Analytica]]|archive-date=15 Mai 2013|author-link=Taras Kuzio}}</ref> Fodd bynnag, mae'r gwahaniaeth daearyddol hwn yn lleihau'n flynyddol.<ref>[https://web.archive.org/web/20100217083456/http://www.kyivpost.com/news/nation/detail/59340/ "Election winner lacks strong voter mandate"]. ''[[Kyiv Post]]''. 11 Chwefror 2010.</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.euractiv.com/specialreport-eu-ukraine-relatio/ukraines-party-regions-pyrrhic-v-analysis-516103|title=Ukraine's Party of Regions: A pyrrhic victory|website=EurActiv – EU News & policy debates, across languages}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.dw.com/en/ukraine-vote-ushers-in-new-constellation-of-power/a-16341696|title=Ukraine vote ushers in new constellation of power|website=DW.DE}}</ref> === Trefoli === Fel trosolwg, mae gan Wcráin 457 o ddinasoedd, mae 176 ohonynt wedi'u labelu'n "oblast", 279 dinas "{{Lang|uk-Latn|raion}}, a dwy ddinas statws cyfreithiol arbennig. Yna ceir 886 o drefi a 28,552 o bentrefi.<ref name="oblasts">{{Cite web|url=http://gska2.rada.gov.ua:7777/pls/z7502/a002|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071231154652/http://gska2.rada.gov.ua:7777/pls/z7502/a002|archivedate=31 December 2007|title=Regions of Ukraine and their divisions|access-date=24 December 2007|website=[[Verkhovna Rada]] of Ukraine Official Web-site|language=uk}}</ref> == Demograffeg == Yn ôl Cyfrifiad Wcráin 2001, mae'r [[Wcreiniaid]] ethnig yn ffurfio 77.8% o'r boblogaeth. Grwpiau mawr eraill ydy'r [[Rwsiaid]] (17.3%), [[Belarwsiaid]] (0.6%), [[Moldofiaid]] (0.5%), [[Tatariaid]] [[Crimea]] (0.5%), [[Bwlgariaid]] (0.4%), [[Hwngariaid]] (0.3%), [[Rwmaniaid]] (0.3%), [[Pwyliaid]] (0.3%), [[Iddewon]] (0.2%), [[Armeniaid]] (0.2%), [[Groegwyr]] (0.2%) a'r Tatariad eraill (0.2%). Poblogaeth wrban sy gan Wcráin gyda 67.2% yn byw mewn trefi. Ers degawd a mwy mae argyfwng demograffaidd yn y wlad gyda mwy yn marw na'r genedigaethau. Genedigaethau 9.55 /1,000 poblogaeth, Marwolaethau 15.93 /1,000 poblogaeth. Mae lefel iechyd isel yn y wlad yn cyfrannu at hyn ac yn 2007 roedd y boblogaeth yn gostwng ar y pedwerydd gyflymdra yn y byd. Telir 12,250 hryvnia (tua £120) am y plentyn cyntaf, 25,000 hryvnia (tua £250) am yr ail a 50,000 hryvnia (tua £500) am y trydydd a phedwerydd. Dim ond mewn chwarter o'r ardaloedd mae cynnydd poblogaeth - i gyd yng ngorllewin y wlad. Rhwng 1991 a 2004, symudodd tua 3.3 miliwn i mewn i Wcráin (o'r [[Undeb Sofietaidd]]) ac aeth 2.5 miliwn allan - y rhan fwyaf i'r Undeb Sofietaidd. Yn 2006, roedd tua 1.2 million [[Canadiaid]] o dras Wcreiniaid yn arbennig yng ngorllewin [[Canada]]. == Addysg == [[File:2015-05-28. Последний звонок в 47 школе Донецка 007.jpg|bawd|Y diwrnod olaf yn ysgol 47 yn Donetsk.]] Yn ôl cyfansoddiad Wcráin, rhoddir mynediad i addysg am ddim i bob dinesydd. Mae addysg uwchradd gyffredinol gyflawn yn orfodol yn ysgolion y wladwriaeth sy'n ffurfio'r mwyafrif llethol. Darperir addysg uwch am ddim mewn sefydliadau addysgol gwladol a chymunedol ar sail gystadleuol.<ref>{{Cite web|url=http://www.rada.kiev.ua/const/conengl.htm|archiveurl=https://web.archive.org/web/19970415063610/http://rada.kiev.ua/const/conengl.htm|archivedate=15 April 1997|title=Constitution of Ukraine, Chapter 2, Article 53. Adopted at the Fifth Session of the Verkhovna Rada of Ukraine on 28 June 1996}}</ref> Mae yna hefyd nifer fach o sefydliadau addysg uwchradd ac uwch preifat achrededig. Oherwydd pwyslais yr Undeb Sofietaidd ar fynediad rhydd ac am ddim o fewn y system addysg - i bob dinesydd, [[Llythrennedd|amcangyfrifir bod y gyfradd llythrennedd]] yn 99.4%.<ref>{{Citation|title=Ukraine|date=2024-10-28|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/ukraine/|work=The World Factbook|publisher=Central Intelligence Agency|language=en|access-date=2024-11-07}}</ref> Ers 2005, disodlwyd rhaglen ysgol 11-mlynedd gydag un 12-mlynedd: mae addysg gynradd yn cymryd pedair blynedd i'w chwblhau, gan ddechrau yn chwech oed, ac mae addysg ganol (uwchradd) yn cymryd pum mlynedd i'w chwblhau; yna mae'r uwchradd uchaf yn cymryd tair blynedd.<ref>{{Cite web|url=http://www.education.gov.ua/pls/edu/docs/common/secondaryeduc_eng.html|title=General secondary education|access-date=23 December 2007|publisher=Ministry of Education and Science of Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071016104343/http://education.gov.ua/pls/edu/docs/common/secondaryeduc_eng.html|archivedate=16 Hydref 2007}}</ref> Yn y 12fed blwyddyn o addysg, mae'r myfyrwyr yn sefyll profion canolog, y cyfeirir atynt hefyd fel arholiadau gadael ysgol. Defnyddir y profion hyn yn ddiweddarach ar gyfer derbyniadau i brifysgol. == Economi == [[Delwedd:Міст_Патона_з_нічною_архітектурною_підсвіткою_та_панорама_Лівого_берега.jpg|bawd| [[Kiev]], canolfan ariannol y wlad]] Mae gan Wcráin economi incwm canolig-is, sef y 55fed economi fwyaf yn y byd yn ôl [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] [[Cynnyrch mewnwladol crynswth|/ CMC]] enwol, a'r 40fed-fwyaf gan [[Paredd gallu prynu|PPP]]. Mae'n un o [[Grawn|allforwyr grawn]] mwyaf y byd,<ref name="grain1">{{Cite press release|url=http://www.blackseagrain.net/data/news/ukraine-becomes-worlds-third-biggest-grain-exporter-in-2011-minister|title=Ukraine becomes world's third biggest grain exporter in 2011 – minister|publisher=Black Sea Grain|date=20 Ionawr 2012|access-date=31 December 2013|archivedate=2013-12-31|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131231235707/http://www.blackseagrain.net/data/news/ukraine-becomes-worlds-third-biggest-grain-exporter-in-2011-minister}}</ref><ref name="grain2">{{Cite web|url=https://www.wto.org/english/res_e/publications_e/wtr13_e.htm|title=World Trade Report 2013|publisher=World Trade Organization|date=2013|access-date=26 Ionawr 2014}}</ref> ac weithiau fe'i gelwir yn "Fasged Bara Ewrop".<ref>{{Cite web|url=https://emerging-europe.com/business/ukraine-the-breadbasket-of-europe/|title=Ukraine: The breadbasket of Europe|website=Emerging Europe|date=13 Ionawr 2021|access-date=17 April 2021}}</ref> Fodd bynnag, y wlad yw' un o'r gwledydd tlotaf yn Ewrop ac mae hefyd ymhlith y rhai mwyaf llygredig yn y cyfandir.<ref name="transparency">{{Cite web|title=Next to Kyrgyzstan and Djibouti — Ukraine's Results in Corruption Perceptions Index 2019|url=https://ti-ukraine.org/en/news/next-to-kyrgyzstan-and-djibouti-ukraine-s-results-in-corruption-perceptions-index-2019/|publisher=Transparency International|access-date=18 Chwefror 2020|date=23 Ionawr 2020}}</ref><ref name="poor">{{Cite web|url=https://voxukraine.org/en/why-is-ukraine-poor-look-to-the-culture-of-poverty/|title=Why Is Ukraine Poor? Look To The Culture Of Poverty|website=VoxUkraine|last=Bohdan Ben|date=25 Medi 2020|access-date=4 Mawrth 2021}}</ref> Yn 2019, cyrhaeddodd y cyflog enwol ar gyfartaledd yn Wcrain € 300 y mis,<ref>{{Cite web|url=http://www.ukrstat.gov.ua/operativ/operativ2008/gdn/reg_zp_m/reg_zpm08_u.htm|archiveurl=https://archive.today/20120529144539/http://www.ukrstat.gov.ua/operativ/operativ2008/gdn/reg_zp_m/reg_zpm08_u.htm|archivedate=29 Mai 2012|title=Average Wage Income in 2008 by Region|access-date=5 Gorffennaf 2008|publisher=State Statistics Committee of Ukraine}}</ref> tra yn 2018, cyfoeth canolrifol Wcráin fesul oedolyn oedd $40, un o'r isaf yn y byd. Roedd tua 1.1% o Iwcraniaid yn byw o dan y llinell dlodi genedlaethol yn 2019,<ref>{{Cite web|title=Poverty headcount ratio at national poverty lines (% of population) – Ukraine {{!}} Data|url=https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.NAHC?locations=UA|access-date=17 April 2021|website=data.worldbank.org}}</ref> ac roedd diweithdra yn y wlad yn 4.5% yn 2019,<ref>{{Cite web|title=Unemployment, total (% of total labor force) (national estimate) – Ukraine {{!}} Data|url=https://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.NE.ZS?locations=UA|access-date=17 April 2021|website=data.worldbank.org}}</ref> tra bod tua 5-15% o boblogaeth Wcrain yn cael eu categoreiddio fel dosbarth canol.<ref>{{Cite news|date=10 Hydref 2019|title=Where Ukraine's middle class is and how it can develop|work=The Ukrainian Week|last=Lyubomyr Shavalyuk|url=https://ukrainianweek.com/Economics/236449|access-date=6 Tachwedd 2020}}</ref> Mae dyled llywodraeth Wcráin oddeutu 52% o'i CMC enwol.<ref>{{Cite web|url=https://www.ceicdata.com/en/indicator/ukraine/government-debt--of-nominal-gdp#:~:text=In%20the%20latest%20reports%2C%20Ukraine,USD%20bn%20in%20Sep%202020.|title=Ukraine Government Debt: % of GDP|website=CEIC|access-date=17 April 2021}}</ref> Cynhyrcha Wcráin bron pob math o gerbydau cludo a llongau gofod. Allforir awyrennau Antonov a thryciau KrAZ i lawer o wledydd. Mae'r mwyafrif o allforion Wcrain yn cael eu marchnata i'r [[Yr Undeb Ewropeaidd|Undeb Ewropeaidd]] a'r [[Cymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol|Gymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol]] (CIS).<ref>{{Cite web|url=http://www.ukrstat.gov.ua/operativ/operativ2005/zd/zd_rik/zd_u/gs_u.html|archiveurl=https://archive.today/20120628220750/http://www.ukrstat.gov.ua/operativ/operativ2005/zd/zd_rik/zd_u/gs_u.html|archivedate=28 Mehefin 2012|title=Structure export and import, 2006|access-date=5 Gorffennaf 2008|publisher=State Statistics Committee of Ukraine}}</ref> Ers annibyniaeth, mae Wcráin wedi cynnal ei [[asiantaeth ofod]] ei hun, Asiantaeth Ofod y Wladwriaeth Wcráin (SSAU). Daeth yn gyfranogwr gweithredol mewn archwilio gofod a synhwyro o bell. Rhwng 1991 a 2007, mae Wcráin wedi lansio chwe [[lloeren]] a wnaed ganddynt a 101 o gerbydau lansio.<ref>{{Cite web|url=http://www.nkau.gov.ua/nsau/catalogNEW.nsf/mainE/731F5A089D942FA8C2256FBF002DFA78?OpenDocument&Lang=E|title=Statistics of Launches of Ukrainian LV|access-date=24 December 2007|website=www.nkau.gov.ua|publisher=[[State Space Agency of Ukraine]]|archive-date=2018-12-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20181210200631/http://www.nkau.gov.ua/nsau/catalogNEW.nsf/mainE/731F5A089D942FA8C2256FBF002DFA78?OpenDocument&Lang=E|url-status=dead}}</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.businessukraine.com.ua/missile-defence-nato-ukraine-s|archiveurl=https://web.archive.org/web/20081121232043/http://www.businessukraine.com.ua/missile-defence-nato-ukraine-s|archivedate=21 Tachwedd 2008|title=Missile defence, NATO: Ukraine's tough call|access-date=5 Gorffennaf 2008|publisher=Business Ukraine}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://fas.org/nuke/guide/ukraine/|title=Ukraine Special Weapons|access-date=5 Gorffennaf 2008|website=The Nuclear Information Project}}</ref> Mae Wcráin yn cynhyrchu ac yn prosesu ei [[nwy naturiol]] a'i [[Petroliwm|betroliwm]] ei hun. Fodd bynnag, mae'r wlad yn mewnforio'r rhan fwyaf o'i chyflenwadau ynni, ac mae 80% o gyflenwadau nwy naturiol yn cael eu mewnforio'nn bennaf o Rwsia.<ref>{{Cite book|last=Axel Siedenberg|last2=Lutz Hoffmann|title=Ukraine at the Crossroads: Economic Reforms in International Perspective|url=https://books.google.com/books?id=peTAGTpBHnkC&pg=PA393|year=1999|publisher=Springer Science & Business Media|isbn=978-3-7908-1189-6|page=393}}</ref> ==== Cynhyrchu pŵer ==== [[Delwedd:Kernkraftwerk_Saporischschja.JPG|bawd|Gorsaf niwclear Zaporizhzhia, yr atomfa niwclear fwyaf yn Ewrop]] Mae Wcráin wedi bod yn wlad allforio ynni net, er enghraifft yn 2011, allforiwyd 3.3% o'r trydan a gynhyrchwyd,<ref name="mpe.kmu.gov.ua">{{Cite web|url=http://mpe.kmu.gov.ua/minugol/control/uk/publish/article?art_id=216629&cat_id=35081|title=Міністерство енергетики та вугільної промисловості України :: Інформаційна довідка про основні показники розвитку галузей паливно-енергетичного комплексу України за грудень та 2011 рік|website=mpe.kmu.gov.ua|access-date=2021-10-28|archive-date=2021-02-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20210224064630/http://mpe.kmu.gov.ua/minugol/control/uk/publish/article?art_id=216629&cat_id=35081|url-status=dead}}</ref> ond hefyd yn un o ddefnyddwyr [[Trydan|ynni mwyaf Ewrop.]]<ref name="eia">{{Cite web|url=http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=UP|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140319085724/http://www.eia.gov/countries/country-data.cfm?fips=UP|archivedate=19 Mawrth 2014|title=Ukraine|access-date=22 December 2007|website=[[Energy Information Administration]] (EIA)|publisher=US government}}</ref> Yn 2011 roedd 47.6% o gyfanswm y trydan a gynhyrchwyd yn dod o [[ynni niwclear]]<ref name="mpe.kmu.gov.ua" /> Mae'r [[Atomfa|gwaith pŵer niwclear]] mwyaf yn Ewrop, Gwaith Pŵer Niwclear Zaporizhzhia, wedi'i leoli yn Wcrain. Hyd at y 2010au, roedd holl danwydd niwclear (Wraniwm ayb) Wcráin yn dod o Rwsia. Yn 2008 enillodd Westinghouse Electric Company gontract pum mlynedd yn gwerthu tanwydd niwclear i dri adweithydd Wcráinaidd, gan ddechrau yn 2011.<ref>{{Cite web|title=Westinghouse Wins Contract to Provide Fuel Supplies to Ukraine|url=http://www.prnewswire.com/news-releases/westinghouse-wins-contract-to-provide-fuel-supplies-to-ukraine-57318317.html|website=30 Mawrth 2008|publisher=Westinghouse Electric|access-date=15 April 2014|format=press release|archiveurl=https://web.archive.org/web/20150619093235/http://www.prnewswire.com/news-releases/westinghouse-wins-contract-to-provide-fuel-supplies-to-ukraine-57318317.html|archivedate=19 Mehefin 2015}}</ref><ref>{{Cite web|title=Westinghouse and Ukraine's Energoatom Extend Long-term Nuclear Fuel Contract|url=http://www.westinghousenuclear.com/News_Room/PressReleases/pr20140411.shtm|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140411173202/http://www.westinghousenuclear.com/News_Room/PressReleases/pr20140411.shtm|archivedate=11 April 2014|website=11 April 2014|publisher=Westinghouse|access-date=15 April 2014}}</ref> Gorsafoedd pŵer thermol [[glo]] a [[Nwy naturiol|nwy]] a [[Egni hydro|trydan dŵr]] yw'r ail a'r trydydd math mwyaf o gynhyrchu pŵer yn y wlad.  === Twristiaeth === Yn 2007 Wcráin oedd yr 8fed safle yn Ewrop yn ôl nifer y twristiaid a ymwelodd, yn ôl safleoedd Sefydliad Twristiaeth y Byd.<ref>[https://web.archive.org/web/20080819191518/http://www.tourismroi.com/Content_Attachments/27670/File_633513750035785076.pdf UNWTO World Tourism Barometer, volume 6], [[UNWTO]] (June 2008)</ref> Ceir nifer o atyniadau i dwristiaid: mynyddoedd sy'n addas ar gyfer [[sgïo]], heicio a physgota: [[Y Môr Du|arfordir y Môr Du]] fel cyrchfan boblogaidd yn yr haf; gwarchodfeydd natur gwahanol [[ecosystem]]au; eglwysi, [[Castell|adfeilion cestyll]] a thirnodau pensaernïol a pharciau eraill. [[Kiev]], [[Lviv]], [[Odessa]] a Kamyanets-Podilskyi yw prif ganolfannau twristiaeth Wcráin. Arferai twristiaeth fod yn brif gynheiliad economi'r Crimea ond bu cwymp mawr yn nifer yr ymwelwyr wedi 2014.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/magazine-28688478 Tourism takes a nosedive in Crimea] bbc.co.uk, accessed 29 December 2015</ref> [[Saith Rhyfeddod Wcráin]] a Saith Rhyfeddod Naturiol Wcráin yw'r mannau mwyaf poblogaidd yn Wcráin. == Diwylliant == [[Delwedd:Pysanky2011.JPG|bawd|chwith|Casgliad o wyau Pasg Wcreineg traddodiadol - pysanky. Mae'r motiffau dylunio ar pysanky yn dyddio'n ôl i ddiwylliannau Slafaidd cynnar.]] [[Delwedd:Rushnyk_-_Ukraine_embroidered_decorative_towels..jpg|bawd|Rushnyk, brodwaith Wcrain]] Mae Cristnogaeth Uniongred, y brif grefydd yn y wlad, yn dylanwadu'n drwm ar arferion Wcráin.<ref>{{Cite web|url=http://www.derzhkomrelig.gov.ua/info_zvit_2003.html|archiveurl=https://web.archive.org/web/20041204115821/http://www.derzhkomrelig.gov.ua/info_zvit_2003.html|archivedate=4 December 2004|title=State Department of Ukraine on Religious|access-date=27 Ionawr 2008|website=2003 Statistical report}}</ref> Mae rolau rhyw hefyd yn tueddu i fod yn fwy traddodiadol, ac mae neiniau a theidiau'n chwarae mwy o ran wrth fagu plant, nag yn y Gorllewin.<ref>{{Cite book|title=The Price of Freedom|last=Lysenko|first=Tatiana|publisher=Lulu Publishing Services|year=2014|isbn=978-1483405759|page=4}}</ref>  Mae diwylliant Wcráin hefyd wedi cael ei ddylanwadu gan ei gymdogion dwyreiniol a gorllewinol, a adlewyrchir yn ei phensaernïaeth, ei cherddoriaeth a'i chelf.<ref>{{Cite web|url=http://www.ukraine.com/culture/|title=Culture in Ukraine {{!}} By Ukraine Channel|website=ukraine.com|access-date=24 Mawrth 2018}}</ref>  Cafodd yr oes Gomiwnyddol ddylanwad eithaf cryf ar gelf a llenyddiaeth Wcráin.<ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-30078/Ukraine|archiveurl=https://web.archive.org/web/20080418030322/http://www.britannica.com/eb/article-30078/Ukraine|archivedate=18 April 2008|title=Interwar Soviet Ukraine|access-date=12 Medi 2007|website=[[Encyclopædia Britannica]]|quote=In all, some four-fifths of the Ukrainian cultural elite was repressed or perished in the course of the 1930s}}</ref> Ym 1932, gwnaeth Stalin bolisi gwladwriaethol "realaeth sosialaidd" o fewn yr Undeb Sofietaidd. Roedd hyn yn mygu creadigrwydd a gwahniaeth barn yn fawr. Yn ystod yr [[1980au]] cyflwynwyd glasnost (didwylledd) a daeth artistiaid ac ysgrifenwyr Sofietaidd yn rhydd unwaith eto i fynegi eu barn eu hunain.<ref>{{Cite web|url=http://www.britannica.com/eb/article-9037405|archiveurl=https://web.archive.org/web/20071218133116/http://www.britannica.com/eb/article-9037405|archivedate=18 December 2007|title=Gorbachev, Mikhail|access-date=30 Gorffennaf 2008|publisher=Encyclopædia Britannica (fee required)|quote=Under his new policy of glasnost ("openness"), a major cultural thaw took place: freedoms of expression and of information were significantly expanded; the press and broadcasting were allowed unprecedented candour in their reportage and criticism; and the country's legacy of Stalinist totalitarian rule was eventually completely repudiated by the government}}</ref> {{CIS}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== ; Llywodraeth * [http://www.president.gov.ua/en/ Arlywydd] * [http://www.kmu.gov.ua/control/en Government Porth] * [http://rada.gov.ua/en The Llywodraeth] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140129205722/http://rada.gov.ua/en/ |date=2014-01-29 }} * [http://www.escher.com.ua/ Arlunwyr enwog] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080828095953/http://www.escher.com.ua/ |date=2008-08-28 }} {{Rheoli awdurdod}} [[Categori:Wcráin| ]] [[Categori:Aelod-wladwriaethau'r Cenhedloedd Unedig]] [[Categori:Aelod-wladwriaethau Cyngor Ewrop]] [[Categori:Cyn-weriniaethau'r Undeb Sofietaidd]] [[Categori:Dwyrain Ewrop]] [[Categori:Gweriniaethau]] [[Categori:Gwledydd Ewrop]] [[Categori:Gwledydd a thiriogaethau Rwseg]] [[Categori:Gwledydd a thiriogaethau Wcreineg]] c1ne11zib6y9v41ggu5qemxf45gotdp 0 3204 13273765 13150353 2024-11-07T10:15:14Z Craigysgafn 40536 13273765 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy|image=Waldo Williams yn heneiddio.jpg}} [[Delwedd:Stori Waldo Williams - Bardd Heddwch - The Story of Waldo Williams - Poet of Peace (llyfr).jpg|bawd|Waldo Williams ar glawr llyfr ''Stori Waldo Williams'' gan Alan Llwyd (Cyhoeddiadau Barddas; 2010)]] [[File:Plac Waldo Williams ac Idwal Jones, Aberytwyth.jpg|thumb|Plac i Waldo Williams ac [[Idwal Jones (1895–1937)|Idwal Jones]], yn 56 Stryd Cambria, [[Aberystwyth]], lle buont yn preswylio]] Roedd '''Waldo Williams''' ([[30 Medi]] [[1904]] – [[20 Mai]] [[1971]]) yn [[heddychaeth yng Nghymru|heddychwr]], yn [[crynwr|grynwr]], yn [[cenedlaetholdeb Cymreig|genedlaetholwr]], yn [[sosialaeth|sosialydd]] ac yn un o [[bardd|feirdd]] [[Cymraeg]] mwya'r [[20g]]. Un o'i gerddi enwocaf yw "Mewn Dau Gae". ==Bywgraffiad== Cafodd '''Waldo Goronwy Williams''' ei eni yn [[Hwlffordd]], yn fab i [[J Edwal Williams]], athro ysgol gynradd a Chymro Cymraeg. Enw ei fam (cyn priodi) oedd [[Angharad Jones]] a Saesneg oedd ei hiaith hi. Mae'n werth nodi fod tad Waldo a'r Parch [[John Jenkins (gweinidog ac heddychwr)|John Jenkins]], gweinidog gyda'r Bedyddwyr yn Hill Park, Hwlffordd, yn heddychwyr ac yn aelodau o'r Blaid Lafur Annibynnol. Roedd yn saith oed yn dysgu [[Cymraeg]] pan symudodd y teulu i [[Mynachlog-ddu|Fynachlog-ddu]] yng ngogledd [[Sir Benfro]], [[1911]] - [[1915]] lle roedd ei dad yn brifathro ar yr ysgol gynradd. Yn [[1915]] daeth ei dad yn brifathro ar Ysgol Brynconin, Llandisilio a daeth y teulu'n aelodau o eglwys y Bedyddwyr, Blaenconin lle roedd y Parch [[T.J. Michael (Gweinidog)|D J Michael]] yn weinidog; heddychwr arall. Mynychodd Ysgol Ramadeg Arberth cyn mynd i Goleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth a graddio yn [[1926]] mewn Saesneg. Yn dilyn hyfforddiant fel athro bu'n dysgu mewn nifer o ysgolion yn Sir Benfro. Bu hefyd yn dysgu yng Ngogledd Cymru (Ysgol Botwnnog) a Lloegr. Bu'n diwtor yn ddiweddarach ar ddosbarthiadau nos a drefnid gan Adran Efrydiau Allanol, [[Coleg y Brifysgol Aberystwyth]]. Priododd Linda Llewellyn yn 1941, ond bu hithau farw o'r [[diciâu]] yn 1943, a wnaeth e ddim priodi eilwaith. Yn y gerdd 'Tri Bardd o Sais a Lloegr' mae'n cyfeirio at y blynyddoedd gyda Linda fel 'fy mlynyddoedd mawr'. Yn ei gywydd coffa byr iddi dywed i Linda wneud i'w awen fod fel 'aderyn bach uwch drain byd.' Dysgodd [[Gwyddeleg|Wyddeleg]] yn rhugl, a threuliodd lawer o amser yn [[Iwerddon]] yng nghwmni ei gyfaill [[Pádraig Ó Fiannachta]] a'i chwaer; dysgodd Pádraig y Gymraeg i eraill ym Mhrifysgol Maynooth. Wedi i Waldo golli ei swydd, gwnaeth gais i fod yn brifathro yn Maynooth, ond ni chafodd y swydd gan nad oedd yn aelod o'r Eglwys Gatholig. Roedd yn wrthwynebydd cydwybodol yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]]. Rhyddhawyd ef yn ddiamod yn dilyn ei ddatganiad gerbron tribiwnlys yng Nghaerfyrddin, 12 Chwefror, 1942.<ref>Datganiad Waldo [[y Traethodydd]] hydref 1971.</ref> [[Delwedd:Family of Angharad mother of Waldo Williams Contrast.jpg|bawd|300px|chwith|Angharad, mam Waldo (chwith) a'i theulu, tua 1895.]] Roedd yn teimlo mor gryf yn erbyn [[Rhyfel Corea]] nes iddo wrthod talu'r dreth incwm, ac fe'i carcharwyd am hynny ddechrau'r [[1960au]]. Roedd yn ymwybodol iawn o feirniadaeth [[Mohandas Gandhi]] ar y llenor [[Rabindranath Tagore]] pan ddywedodd wrth Tagore 'rhowch i ni weithredoedd nid geiriau.' Gofynnwyd i Waldo a oedd wedi ystyried cyhoeddi ei gerddi. Dyma ei ateb i [[D. J. Williams]] "Roeddwn i'n teimlo y byddai eu cael gyda'i gilydd mewn llyfr yn ofnadwy, yn rhagrithiol ac yn annioddefol heb fy mod yn gwneud ymdrech i wneud rhywbeth heblaw canu am y peth hwn.<ref>Jâms Nicholas Darlith Goffa Lewis Valentine - Cymdeithas Heddwch Undeb Bedyddwyr Cymru, 2000. Tud 12/13</ref><ref>[http://www.waldowilliams.com/?page_id=97 www.waldowilliams.com;] adalwyd 20 Mai 2015</ref> Dylanwadodd y bardd sosialaidd a'r athronydd [[Edward Carpenter]] arno ef a'i dad. [[Delwedd:Cofio-remembering Waldo Williams - geograph.org.uk - 1404260.jpg|bawd|Cofeb Waldo yn Rhos Fach, ger [[Mynachlogddu]].]] Safodd dros [[Plaid Cymru|Blaid Cymru]] yn Etholiad Cyffredinol [[1959]]. Fe'i claddwyd yn agos i'w wraig Linda ym mynwent capel Blaenconin, rhwng Llandysilio a Chlunderwen, lle mae ei garreg fedd yn dwyn y geiriau 'Gwyn eu byd y tangnefeddwyr'. Mae carreg goffa i Waldo ar y comin ger [[Mynachlog-ddu]]. ==Teulu== ===Ochr ei dad=== Ar ochr John "Edwal" Williams, tad Waldo, credir fod y teulu'n hannu o'r ardal rhwng [[Afon Taf|Taf]] a [[Afon Cleddau|Chleddau]], a bod un o'r hynafiaid yn [[Crynwr|Grynwr]] a gladdwyd yn [[Llanddewi Felffre]].<ref>Gweler cyfol goffa Gwilamus, ''Meillion a mêl gwyllt o faes Gwilamus'' (cyhoeddwyd tua 1920.</ref> {{chart/start|align=center|summary=Achau Waldo}} {{chart| | | | | |Edwal |~|y|~| Angharad | |Edwal=John&nbsp;"Edwal"&nbsp;Williams<br /> ''tad Waldo''<br />(1863&ndash;1934)|Angharad=Angharad&nbsp;Jones<br />''mam Waldo''<br />(1876&ndash;1932)}} {{chart| | | | | | | | | |!| | | | | | | | |}} {{chart| |,|-|-|-|v|-|-|-|+|-|-|-|v|-|-|-|.|}} {{chart|Morfydd| |Mary| |Waldo| |Roger| |Angharad|Mary=Mary&nbsp;Enid<br />(1903&ndash;1971)|Morfydd=Morfydd&nbsp;Monica<br />(1902&ndash;1915|Waldo='''Waldo&nbsp;Williams'''<br />(1904&ndash;1971)|Roger=Roger<br />(1907&ndash;1969)|Angharad=Dilys<br />(g.&nbsp;1910) }} {{chart/end}} Roedd gan Waldo, felly, un brawd a thair chwaer. Bu farw Morfydd yn 13 oed; arferai farddoni gyda Waldo yn Saesneg, yn ôl eu chwaer Dilys. Mewn cofnod o'r cyfnod gan Dilys, dywedodd i Forfydd roi cyngor i Waldo:''"Your poetry won't be any good until you get rid of your adjectives."'' Mab Dafi Williams oedd Edwal Williams, tad Waldo. Priododd Martha Thomas yng nghapel Blaenconin yn 1862. Disgrifiodd yr Athro David Williams, [[Aberystwyth]] Edwal fel, ''dyn o gymeriad cryf a dylanwadol... yn radical o'r rheng flaenaf, ac yn sosialydd...''<ref>[''Y Traethodydd''; Hydref 1971.</ref> Nid oedd yn grefyddwr ffurfiol, er ei fod yn aelod o'r Bedyddwyr. Cefnogai ac edmygai [[Keir Hardy]] a [[Walt Whitman]] a darllenai'n helaeth, yn enwedig gwaith Ruskin. Dylanwad arall arno oedd [[Thomas Evan Nicholas]], neu "Niclas y Glais"(1879 - 1971). Roedd yn Gymro Cymraeg rhugl, ond Saesneg oedd iaith y cartref. Gan mai sosialaeth oedd yn dod yn gyntaf iddo, efallai y teimlai fod crefydd a'r Gymraeg yn rhwystr rhag ymledu'r syniadau radical y credai mor gryf ynddynt. ===Ochr ei fam=== Roedd Angharad yn berson dwys, afieithus, heb fawr o gariad at waith tŷ. Cymerai gryn ddiddordeb yn syniadau ei gŵr. Does dim rhyfedd iddi ymddiddori ym mhynciau'r dydd ac ym myd rhesymeg ac athroniaeth o edrych ar ei llinach. Garddwr oedd ei thad, prifarddwr ar ystadau enfawr Lloegr am lawer o'i oes, a symudodd ef a'i wraig Margaret Price droeon oherwydd ei waith. Aeth y chwe phlentyn, gan gynnwys Angharad, mam Waldo, i'r coleg. Er nad oedd crefydd ffurfiol yn bwysig iawn gan y teulu, roedd y safonau canlynol yn holl bwysig: gonestrwydd, geirwiredd, ffyddlondeb, caredigrwydd a symylrwydd. Priododd John Jones â Margaret Price, mam-gu Waldo, yn 1875, flywyddyn cyn geni Angharad. {{chart/start|align=center|summary=An example family tree}} {{chart| | | | | | | | | JohnJ|~|y|~|Margaret| | | | |JohnJ= John&nbsp;Jones <br />(1850-1912)|Margaret=Margaret&nbsp;Price<br />(g. ?)}} {{chart| | | , |-|-|-| v |-|-|-|v|-|^|-| v |-|-|-|v|-|-|-|.|}} {{chart| |Angharad| |JohnE| |Azariah| |Wilh| |William| |Mwynlan|Angharad='''Angharad'''<br />''mam&nbsp;Waldo''<br />(1876&ndash;1932)|JohnE=John&nbsp;Elias<br />(1878&ndash;1948|Azariah=Azariah Henry<br />(1881&ndash;1956)|Wilh=Wilhelmina<br />(1884&ndash;1920)|William=William&nbsp;Price<br />(m. 1982)|Mwynlan=Mwynlân<br />(g. 1897)}} {{chart/end}} {{clirio}} ==Cyhoeddiadau == * ''Cofio'' (cyfres ''Y Ford Gron'') * ''Brenhiniaeth a Brawdoliaeth''. Darlith yng Nghapel y Tabernacl, Abergwaun - 9 Mai 1956. Cyhoeddwyd y nodiadau yn ''Seren Gomer'' Haf 1956. * "Mewn Dau Gae". ''[[Baner ac Amserau Cymru]]'', 13 Mehefin 1956. * "Paham y Gwrthodais dalu treth yr incwm". ''Baner ac Amserau Cymru'', 20 Mehefin 1956 * ''Paham yr wyf yn Grynwr''. Sgwrs Radio 15 Gorffennaf 1956 a gyhoeddwyd yn ddiweddarach ar 25 Mehefin 1971 yn ''Seren Cymru''. * ''[[Dail Pren]]'' (1956) * ''Cerddi'r Plant'' (1970). Ar y cyd ag E. Llwyd Williams. * "Rhyfel a'r Wladwriaeth". Erthygl yn ''[[Y Faner]]'' (1956). * "Barddoniaeth T E Nicholas". ''Y Cardi'', Rhif 6 , Gŵyl Ddewi 1970. * ''The Old Farm House''. Cyfieithiad Saesneg o ''[[Hen Dŷ Ffarm]]'' gan [[D. J. Williams]]. * ''[[Waldo Williams - Rhyddiaith]]'', gol. Damian Walford Davies (Gwasg Prifysgol Cymru, 2001) ==Astudiaethau== * ''Y Traethodydd'', rhifyn Coffa Waldo (Hydref 1971) * Robert Rhys (gol.), ''Waldo Williams'', Cyfres y Meistri (Gwasg Christopher Davies, 1981) * Ned Thomas, ''Waldo Williams'', Cyfres Llên y Llenor (1985) * James Nicholas (gol.), ''[[Bro a Bywyd: Waldo Williams 1904-1971]]'' (Cyhoeddiadau Barddas, 1996) * Alan Llwyd, ''[[Stori Waldo Williams|Stori Waldo Williams: Bardd Heddwch]]'' (Cyhoeddiadau Barddas, 2010) * Alan Llwyd, ''[[Waldo: Cofiant Waldo Williams 1904-1971]]'' (Y Lolfa, 2014) *E. Wyn James, ‘Waldo: Y Bardd Gwlad Cyfriniol’ <ref>{{Citation|title=Waldo - Y Bardd Gwlad Cyfriniol|url=https://www.youtube.com/watch?v=f0UgydlJGdg|language=en|access-date=2021-11-01}}</ref> Darlith i Gymdeithas Lenyddol Bethel, Lerpwl, 13 Medi 2021, i nodi 50 mlwyddiant marw Waldo Williams (1904–71). ==Gweler hefyd== *[[Rhestr o lyfrau personol Waldo Williams]] {{CominCat|Waldo Williams}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolen allanol== * [http://www.waldowilliams.com Gwefan swyddogol Cymdeithas Waldo Williams] {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Williams, Waldo}} [[Categori:Waldo Williams| ]] [[Categori:Beirdd Cymraeg]] [[Categori:Genedigaethau 1904]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1971]] [[Categori:Plaid Cymru]] [[Categori:Pobl a aned yn Hwlffordd]] [[Categori:Pobl o Hwlffordd]] [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol o Gymru]] kq0788jctgsudmdcmejos45mo5uj0lz 13273775 13273765 2024-11-07T10:21:41Z Craigysgafn 40536 13273775 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy|image=Waldo Williams yn heneiddio.jpg}} [[Delwedd:Stori Waldo Williams - Bardd Heddwch - The Story of Waldo Williams - Poet of Peace (llyfr).jpg|bawd|Waldo Williams ar glawr llyfr ''Stori Waldo Williams'' gan Alan Llwyd (Cyhoeddiadau Barddas; 2010)]] [[File:Plac Waldo Williams ac Idwal Jones, Aberytwyth.jpg|thumb|Plac i Waldo Williams ac [[Idwal Jones (1895–1937)|Idwal Jones]], yn 56 Stryd Cambria, [[Aberystwyth]], lle buont yn preswylio]] Roedd '''Waldo Williams''' ([[30 Medi]] [[1904]] – [[20 Mai]] [[1971]]) yn [[heddychaeth yng Nghymru|heddychwr]], yn [[crynwr|grynwr]], yn [[cenedlaetholdeb Cymreig|genedlaetholwr]], yn [[sosialaeth|sosialydd]] ac yn un o [[bardd|feirdd]] [[Cymraeg]] mwya'r [[20g]]. Un o'i gerddi enwocaf yw "Mewn Dau Gae". ==Bywgraffiad== Cafodd '''Waldo Goronwy Williams''' ei eni yn [[Hwlffordd]], yn fab i [[J Edwal Williams]], athro ysgol gynradd a Chymro Cymraeg. Enw ei fam (cyn priodi) oedd [[Angharad Jones]] a Saesneg oedd ei hiaith hi. Mae'n werth nodi fod tad Waldo a'r Parch [[John Jenkins (gweinidog ac heddychwr)|John Jenkins]], gweinidog gyda'r Bedyddwyr yn Hill Park, Hwlffordd, yn heddychwyr ac yn aelodau o'r Blaid Lafur Annibynnol. Roedd yn saith oed yn dysgu [[Cymraeg]] pan symudodd y teulu i [[Mynachlog-ddu|Fynachlog-ddu]] yng ngogledd [[Sir Benfro]], [[1911]] - [[1915]] lle roedd ei dad yn brifathro ar yr ysgol gynradd. Yn [[1915]] daeth ei dad yn brifathro ar Ysgol Brynconin, Llandisilio a daeth y teulu'n aelodau o eglwys y Bedyddwyr, Blaenconin lle roedd y Parch [[T.J. Michael (Gweinidog)|D J Michael]] yn weinidog; heddychwr arall. Mynychodd Ysgol Ramadeg Arberth cyn mynd i Goleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth a graddio yn [[1926]] mewn Saesneg. Yn dilyn hyfforddiant fel athro bu'n dysgu mewn nifer o ysgolion yn Sir Benfro. Bu hefyd yn dysgu yng Ngogledd Cymru (Ysgol Botwnnog) a Lloegr. Bu'n diwtor yn ddiweddarach ar ddosbarthiadau nos a drefnid gan Adran Efrydiau Allanol, [[Coleg y Brifysgol Aberystwyth]]. Priododd Linda Llewellyn yn 1941, ond bu hithau farw o'r [[diciâu]] yn 1943, a wnaeth e ddim priodi eilwaith. Yn y gerdd 'Tri Bardd o Sais a Lloegr' mae'n cyfeirio at y blynyddoedd gyda Linda fel 'fy mlynyddoedd mawr'. Yn ei gywydd coffa byr iddi dywed i Linda wneud i'w awen fod fel 'aderyn bach uwch drain byd.' Dysgodd [[Gwyddeleg|Wyddeleg]] yn rhugl, a threuliodd lawer o amser yn [[Iwerddon]] yng nghwmni ei gyfaill [[Pádraig Ó Fiannachta]] a'i chwaer; dysgodd Pádraig y Gymraeg i eraill ym Mhrifysgol Maynooth. Wedi i Waldo golli ei swydd, gwnaeth gais i fod yn brifathro yn Maynooth, ond ni chafodd y swydd gan nad oedd yn aelod o'r Eglwys Gatholig. Roedd yn wrthwynebydd cydwybodol yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]]. Rhyddhawyd ef yn ddiamod yn dilyn ei ddatganiad gerbron tribiwnlys yng Nghaerfyrddin, 12 Chwefror, 1942.<ref>Datganiad Waldo [[y Traethodydd]] hydref 1971.</ref> [[Delwedd:Family of Angharad mother of Waldo Williams Contrast.jpg|bawd|300px|chwith|Angharad, mam Waldo (chwith) a'i theulu, tua 1895.]] Roedd yn teimlo mor gryf yn erbyn [[Rhyfel Corea]] nes iddo wrthod talu'r dreth incwm, ac fe'i carcharwyd am hynny ddechrau'r [[1960au]]. Roedd yn ymwybodol iawn o feirniadaeth [[Mohandas Gandhi]] ar y llenor [[Rabindranath Tagore]] pan ddywedodd wrth Tagore 'rhowch i ni weithredoedd nid geiriau.' Gofynnwyd i Waldo a oedd wedi ystyried cyhoeddi ei gerddi. Dyma ei ateb i [[D. J. Williams]] "Roeddwn i'n teimlo y byddai eu cael gyda'i gilydd mewn llyfr yn ofnadwy, yn rhagrithiol ac yn annioddefol heb fy mod yn gwneud ymdrech i wneud rhywbeth heblaw canu am y peth hwn.<ref>Jâms Nicholas Darlith Goffa Lewis Valentine - Cymdeithas Heddwch Undeb Bedyddwyr Cymru, 2000. Tud 12/13</ref><ref>[http://www.waldowilliams.com/?page_id=97 www.waldowilliams.com;] adalwyd 20 Mai 2015</ref> Dylanwadodd y bardd sosialaidd a'r athronydd [[Edward Carpenter]] arno ef a'i dad. [[Delwedd:Cofio-remembering Waldo Williams - geograph.org.uk - 1404260.jpg|bawd|Cofeb Waldo yn Rhos Fach, ger [[Mynachlogddu]].]] Safodd dros [[Plaid Cymru|Blaid Cymru]] yn Etholiad Cyffredinol [[1959]]. Fe'i claddwyd yn agos i'w wraig Linda ym mynwent capel Blaenconin, rhwng Llandysilio a Chlunderwen, lle mae ei garreg fedd yn dwyn y geiriau 'Gwyn eu byd y tangnefeddwyr'. Mae carreg goffa i Waldo ar y comin ger [[Mynachlog-ddu]]. ==Teulu== ===Ochr ei dad=== Ar ochr John "Edwal" Williams, tad Waldo, credir fod y teulu'n hannu o'r ardal rhwng [[Afon Taf|Taf]] a [[Afon Cleddau|Chleddau]], a bod un o'r hynafiaid yn [[Crynwr|Grynwr]] a gladdwyd yn [[Llanddewi Felffre]].<ref>Gweler cyfol goffa Gwilamus, ''Meillion a mêl gwyllt o faes Gwilamus'' (cyhoeddwyd tua 1920.</ref> {{chart/start|align=center|summary=Achau Waldo}} {{chart| | | | | |Edwal |~|y|~| Angharad | |Edwal=John&nbsp;"Edwal"&nbsp;Williams<br /> ''tad Waldo''<br />(1863&ndash;1934)|Angharad=Angharad&nbsp;Jones<br />''mam Waldo''<br />(1876&ndash;1932)}} {{chart| | | | | | | | | |!| | | | | | | | |}} {{chart| |,|-|-|-|v|-|-|-|+|-|-|-|v|-|-|-|.|}} {{chart|Morfydd| |Mary| |Waldo| |Roger| |Angharad|Mary=Mary&nbsp;Enid<br />(1903&ndash;1971)|Morfydd=Morfydd&nbsp;Monica<br />(1902&ndash;1915|Waldo='''Waldo&nbsp;Williams'''<br />(1904&ndash;1971)|Roger=Roger<br />(1907&ndash;1969)|Angharad=Dilys<br />(g.&nbsp;1910) }} {{chart/end}} Roedd gan Waldo, felly, un brawd a thair chwaer. Bu farw Morfydd yn 13 oed; arferai farddoni gyda Waldo yn Saesneg, yn ôl eu chwaer Dilys. Mewn cofnod o'r cyfnod gan Dilys, dywedodd i Forfydd roi cyngor i Waldo:''"Your poetry won't be any good until you get rid of your adjectives."'' Mab Dafi Williams oedd Edwal Williams, tad Waldo. Priododd Martha Thomas yng nghapel Blaenconin yn 1862. Disgrifiodd yr Athro David Williams, [[Aberystwyth]] Edwal fel, ''dyn o gymeriad cryf a dylanwadol... yn radical o'r rheng flaenaf, ac yn sosialydd...''<ref>[''Y Traethodydd''; Hydref 1971.</ref> Nid oedd yn grefyddwr ffurfiol, er ei fod yn aelod o'r Bedyddwyr. Cefnogai ac edmygai [[Keir Hardy]] a [[Walt Whitman]] a darllenai'n helaeth, yn enwedig gwaith Ruskin. Dylanwad arall arno oedd [[Thomas Evan Nicholas]], neu "Niclas y Glais"(1879 - 1971). Roedd yn Gymro Cymraeg rhugl, ond Saesneg oedd iaith y cartref. Gan mai sosialaeth oedd yn dod yn gyntaf iddo, efallai y teimlai fod crefydd a'r Gymraeg yn rhwystr rhag ymledu'r syniadau radical y credai mor gryf ynddynt. ===Ochr ei fam=== Roedd Angharad yn berson dwys, afieithus, heb fawr o gariad at waith tŷ. Cymerai gryn ddiddordeb yn syniadau ei gŵr. Does dim rhyfedd iddi ymddiddori ym mhynciau'r dydd ac ym myd rhesymeg ac athroniaeth o edrych ar ei llinach. Garddwr oedd ei thad, prifarddwr ar ystadau enfawr Lloegr am lawer o'i oes, a symudodd ef a'i wraig Margaret Price droeon oherwydd ei waith. Aeth y chwe phlentyn, gan gynnwys Angharad, mam Waldo, i'r coleg. Er nad oedd crefydd ffurfiol yn bwysig iawn gan y teulu, roedd y safonau canlynol yn holl bwysig: gonestrwydd, geirwiredd, ffyddlondeb, caredigrwydd a symylrwydd. Priododd John Jones â Margaret Price, mam-gu Waldo, yn 1875, flywyddyn cyn geni Angharad. {{chart/start|align=center|summary=An example family tree}} {{chart| | | | | | | | | JohnJ|~|y|~|Margaret| | | | |JohnJ= John&nbsp;Jones <br />(1850-1912)|Margaret=Margaret&nbsp;Price<br />(g. ?)}} {{chart| | | , |-|-|-| v |-|-|-|v|-|^|-| v |-|-|-|v|-|-|-|.|}} {{chart| |Angharad| |JohnE| |Azariah| |Wilh| |William| |Mwynlan|Angharad='''Angharad'''<br />''mam&nbsp;Waldo''<br />(1876&ndash;1932)|JohnE=John&nbsp;Elias<br />(1878&ndash;1948|Azariah=Azariah Henry<br />(1881&ndash;1956)|Wilh=Wilhelmina<br />(1884&ndash;1920)|William=William&nbsp;Price<br />(m. 1982)|Mwynlan=Mwynlân<br />(g. 1897)}} {{chart/end}} {{clirio}} ==Cyhoeddiadau == * ''Cofio'' (cyfres ''Y Ford Gron'') * ''Brenhiniaeth a Brawdoliaeth''. Darlith yng Nghapel y Tabernacl, Abergwaun - 9 Mai 1956. Cyhoeddwyd y nodiadau yn ''Seren Gomer'' Haf 1956. * "Mewn Dau Gae". ''[[Baner ac Amserau Cymru]]'', 13 Mehefin 1956. * "Paham y Gwrthodais dalu treth yr incwm". ''Baner ac Amserau Cymru'', 20 Mehefin 1956 * ''Paham yr wyf yn Grynwr''. Sgwrs Radio 15 Gorffennaf 1956 a gyhoeddwyd yn ddiweddarach ar 25 Mehefin 1971 yn ''Seren Cymru''. * ''[[Dail Pren]]'' (1956) * ''Cerddi'r Plant'' (1970). Ar y cyd ag E. Llwyd Williams. * "Rhyfel a'r Wladwriaeth". Erthygl yn ''[[Y Faner]]'' (1956). * "Barddoniaeth T E Nicholas". ''Y Cardi'', Rhif 6 , Gŵyl Ddewi 1970. * ''The Old Farm House''. Cyfieithiad Saesneg o ''[[Hen Dŷ Ffarm]]'' gan [[D. J. Williams]]. * ''[[Waldo Williams - Rhyddiaith]]'', gol. Damian Walford Davies (Gwasg Prifysgol Cymru, 2001) ==Astudiaethau== * ''Y Traethodydd'', rhifyn Coffa Waldo (Hydref 1971) * Robert Rhys (gol.), ''Waldo Williams'', Cyfres y Meistri (Gwasg Christopher Davies, 1981) * Ned Thomas, ''Waldo Williams'', Cyfres Llên y Llenor (1985) * James Nicholas (gol.), ''[[Bro a Bywyd: Waldo Williams 1904-1971]]'' (Cyhoeddiadau Barddas, 1996) * Alan Llwyd, ''[[Stori Waldo Williams|Stori Waldo Williams: Bardd Heddwch]]'' (Cyhoeddiadau Barddas, 2010) * Alan Llwyd, ''[[Waldo: Cofiant Waldo Williams 1904-1971]]'' (Y Lolfa, 2014) *E. Wyn James, ‘Waldo: Y Bardd Gwlad Cyfriniol’ <ref>{{Citation|title=Waldo - Y Bardd Gwlad Cyfriniol|url=https://www.youtube.com/watch?v=f0UgydlJGdg|language=en|access-date=2021-11-01}}</ref> Darlith i Gymdeithas Lenyddol Bethel, Lerpwl, 13 Medi 2021, i nodi 50 mlwyddiant marw Waldo Williams (1904–71). ==Gweler hefyd== *[[Rhestr o lyfrau personol Waldo Williams]] {{CominCat|Waldo Williams}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolen allanol== * [http://www.waldowilliams.com Gwefan swyddogol Cymdeithas Waldo Williams] {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Williams, Waldo}} [[Categori:Waldo Williams| ]] [[Categori:Beirdd Cymraeg]] [[Categori:Genedigaethau 1904]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1971]] [[Categori:Plaid Cymru]] [[Categori:Pobl a aned yn Hwlffordd]] [[Categori:Pobl o Hwlffordd]] dj2mwpz3n24l2w4uznoej8th6d9djof 0 5167 13273831 12874350 2024-11-07T11:43:07Z Craigysgafn 40536 13273831 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} [[Delwedd:Gwreiddiau (llyfr).jpg|bawd|Clawr y gyfrol ''Gwreiddiau'']] Roedd '''Gwenallt''' ([[18 Mai]] [[1899]] – [[24 Rhagfyr]] [[1968]]) ('''David James Jones''') yn un o feirdd mwyaf yr 20g. Fe'i ganwyd ym [[Pontardawe|Mhontardawe]] ond fe symudodd y teulu yn fuan i'r [[Alltwen]], yng [[Cwm Tawe|Nghwm Tawe]]. == Ei fywyd a'i waith == Cafodd marwolaeth ei dad a laddwyd gan fetel tawdd yn y gwaith tun effaith ddofn arno. Er ei fagu mewn ardal ddiwydiannol roedd dylanwad ardal wledig [[Rhydcymerau]] [[Sir Gaerfyrddin]] arno hefyd, am iddo ymweld ac aros gyda pherthnasau yno lawer yn ei fachgendod. Roedd yn ddarlithydd yn Adran Gymraeg Coleg Prifysgol Cymru Aberystwyth ac fe'i siomwyd pan na chafodd ei apwyntio i fod yn Athro ar yr adran i ddilyn [[T. H. Parry-Williams]]. Ef oedd golygydd cyntaf y cylchgrawn llenyddol [[Taliesin (Y Cylchgrawn)|Taliesin]] a gyhoeddir gan yr [[Academi Gymreig]]. Am ei fod yn wrthwynebydd cydwybodol fe'i carcharwyd yn [[Wormwood Scrubs]] a [[Dartmoor]] ac ysgrifennodd ei nofel ''[[Plasau'r Brenin]]'' o ganlyniad i'r profiad hwnnw. Daeth yn amlwg fel [[bardd]] pan enillodd ei awdl [[Y Mynach]] [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|gadair]] yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] yn [[1926]]. Enillodd y Gadair eto yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1931|Eisteddfod Genedlaethol Bangor, 1931]] gyda ''Breuddwyd y Bardd''. Pan yn ifanc arferai fynd i'r capel yn gyson ond wedyn coleddodd syniadau Marcsaidd. Newidiodd ei farn eto a daeth yn Genedlaetholwr Cymraeg a Bardd Cristnogol oedd Gwenallt.<ref>D. Ben Rees, ''Pymtheg o Wŷr Llên yr Ugeinfed Ganrif'' ( Cyhoeddiadau Modern Cymru, 1972)</ref> Mae recordiad o Gwenallt yn darllen tri o'i gerddi ar gael ar CD a gwefan gan Sain. == Llyfryddiaeth == === Nofelau === * ''[[Plasau'r Brenin]]'' (1934) * ''[[Ffwrneisiau]]'' (1982) === Cerddi === * ''[[Ysgubau'r Awen]]'' (1939) * ''[[Cnoi Cil]]'' (1942) * ''[[Eples]]'' (1951) * ''[[Gwreiddiau (Gwenallt)|Gwreiddiau]]'' (1959) * ''[[Y Coed]]'' (1969) * ''[[Cerddi Gwenallt|Cerddi Gwenallt: Y Casgliad Cyflawn]]'', gol. Christine James (2001) * http://www.sainwales.com/store/sain/sain-scd2718 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150222233255/http://sainwales.com/store/sain/sain-scd2718 |date=2015-02-22 }} === Gwaith golygyddol a beirniadaeth lenyddol === * (gol.), ''Yr [[Areithiau Pros]]'' (Caerdydd, 1934) * (gol.), ''Blodeugerdd o'r Ddeunawfed Ganrif'' (Caerdydd, 1936) * (gol.), ''Detholiad o Ryddiaith Gymraeg [[R. J. Derfel]]'' (Caerdydd, 1945) * ''Cofiant [[Idwal Jones (1895–1937)|Idwal Jones]]'' (1958) == Astudiaethau == Paratowyd llyfryddiaeth o weithiau Gwenallt gan Iestyn Hughes (1983). * J. E. Meredith, ''Gwenallt, Bardd Crefyddol'' (1974) * Dafydd Rowlands (gol.), ''Bro a Bywyd: Gwenallt'' (1982) * Alan Llwyd, ''[[Gwenallt: Cofiant D. Gwenallt Jones, 1899-1968]]'' (2016) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, David James}} [[Categori:Genedigaethau 1899]] [[Categori:Marwolaethau 1968]] [[Categori:Beirdd yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Beirdd Cristnogol o Gymru]] [[Categori:Beirdd Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Nofelwyr yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Nofelwyr Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Gyfun Ystalyfera]] [[Categori:Pobl o Sir Gaerfyrddin]] [[Categori:Prifeirdd]] [[Categori:Ysgolheigion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Ysgolheigion Cymraeg o Gymru]] 3iiiwzafp8vds7gn5wtzvq0741zetgo 0 5434 13273830 11392892 2024-11-07T11:41:55Z Craigysgafn 40536 13273830 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} [[Delwedd:Bosse-Griffiths and Gwyn J Griffiths.jpg|bawd|320px|J. Gwyn Griffiths (1911-2004) a'i wraig Käte Bosse-Griffiths (1910-1998) yn 1939.]] Roedd '''John Gwyn Griffiths''' (enw llawn: '''John Gwynedd Griffiths'''; [[7 Rhagfyr]] [[1911]] - [[15 Mehefin]] [[2004]]) yn ysgolhaig, yn feirniad, yn olygydd ac yn genedlaetholwr Cymreig a aned yn [[y Porth]], [[y Rhondda]].<ref>[http://yba.llgc.org.uk/cy/c8-GRIF-GWY-1911.html Y Bywgraffiadur Cymreig Arlein;] Llyfrgell Genedlaethol Cymru.</ref> ==Bywgraffiad== Cyhoeddodd J. Gwyn Griffiths astudiaethau ar destunau [[Groeg]] a [[Lladin]] ac ar grefydd yr [[Aifft]]. Bu'n athro yn y [[Clasur]]on ac [[Eifftoleg]] yng ngholeg [[Prifysgol Cymru, Abertawe]]. Roedd yn fab i'r Parchedig Robert Griffiths, gweinidog gyda'r [[Bedyddwyr]] yn eglwys Moreia, yn [[Pentre, Rhondda Cynon Taf|y Pentre]], [[Rhondda]]. Cafodd ei addysg yn Ysgol Sir y Bechgyn, yn y Porth, graddio mewn Lladin a Groeg yng Ngholeg y Brifysgol, [[Caerdydd]]. Yna astudiodd [[Eiffteg]] a [[Hebraeg]] ym Mhrifysgol [[Lerpwl]] am dair blynedd, cyn bod yn fyfyriwr ymchwil yn [[Rhydychen]]. Bu'n athro Lladin yn ei hen ysgol yn y Porth ac yn [[y Bala]] cyn cael ei apwyntio yn [[1946]] yn ddarlithydd cynorthwyol yn Adran y Clasuron yng Ngholeg y Brifysgol, Abertawe. Roedd yn llenor ac yn un o sylfaenwyr [[Cylch Cadwgan]] gan gyhoeddi cyfrolau o farddonaieth ac astudiaethau llenyddol. Roedd yn genedlaetholwr brwd a safodd etholiadau dros [[Plaid Cymru|Blaid Cymru]]. Roedd yn briod â'r llenor a'r arbenigwraig ar [[Eifftoleg]], sef [[Kate Bosse Griffiths]] a chawsant ddau fab, yr awduron Robat Gruffudd (ganwyd 1943), sefydlydd [[Gwasg y Lolfa]], a [[Heini Gruffudd]] (ganwyd 1946), awdurdod ar ddysgu'r Gymraeg i oedolion ac ymgyrchydd brwd. ==Llyfryddiaeth== *''Conflict of Horus and Seth'' (1961) *''Origins of Osiris'' (1966) *''Plutarch's de Iside et Osiride'' (1970) *''Metamorphoses, Apuleius'' (1975) *''The Origins of Osiris and Isis Cult'' (1980) *''The Divine Verdict'' (1991) *''Barddoneg Aristoteles'' (1978, 2001) - cyfieithiad o [[Barddoneg_(Aristoteles)|Barddoneg]] gan [[Aristoteles]] *barddoniaeth: **''Yr Efengyl Dywyll'' (1944) **''Ffroenau'r Ddraig'' (1961) **''Cerddi Cairo'' (1969) **''Cerddi'r Holl Eneidiau'' (1981) *''Anarchistiaeth'' (1944) *''Y Patrwm Cydwladol'' (1949) *''I Ganol y Frwydr'' (1970) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * [https://listhost.uchicago.edu/pipermail/ane/2004-June/013948.html Llith goffa gan Heini Griffiths] (darllenwyd 9 Gorffennaf 2006) * [http://www.bbc.co.uk/cymru/deorllewin/enwogion/llen/pages/j_gwyn_griffiths.shtml Meic Stevens ar wefan BBC Cymru] (darllenwyd 9 Gorffennaf 2006) {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Griffiths, John Gwyn}} [[Categori:Academyddion Cymreig]] [[Categori:Beirdd Cymraeg]] [[Categori:Eifftolegwyr]] [[Categori:Genedigaethau 1911]] [[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion Cymreig yn yr iaith Saesneg]] [[Categori:Llenorion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Marwolaethau 2004]] [[Categori:Plaid Cymru]] [[Categori:Pobl o Rondda Cynon Taf]] [[Categori:Ysgolheigion Cymraeg]] 5oziogtv08nlsjeyy4xgn5nagyo1p33 0 8035 13273776 12930386 2024-11-07T10:22:06Z Craigysgafn 40536 13273776 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Bardd, ysgrifwr, ysgolhaig ac athro prifysgol o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Thomas Herbert Parry-Williams''' ([[21 Medi]] [[1887]] – [[3 Mawrth]] [[1975]]). Mae'n cael ei adnabod yn aml fel '''T. H. Parry-Williams''' neu '''T.H.'''. Ef yw awdur y gerdd enwog "[[Hon]]". ==Gyrfa== Ganed T. H. Parry-Williams yn [[Rhyd-ddu]], [[Arfon]], lle'r oedd ei dad yn ysgolfeistr; ysgrifennodd [[soned]] enwog i 'Dŷ'r Ysgol'. Roedd yn gefnder i'r bardd [[Robert Williams Parry|R. Williams Parry]] a'r ysgolhaig [[Thomas Parry (ysgolhaig)|Thomas Parry]]. Graddiodd mewn [[Cymraeg]] yng [[Prifysgol Aberystwyth|Ngholeg Prifysgol Cymru, Aberystwyth]] ym 1908, ac yna cymerodd radd arall, mewn [[Lladin]], y flwyddyn wedyn. Aeth i [[Coleg yr Iesu, Rhydychen|Goleg yr Iesu, Rhydychen]] ac yna i Brifysgolion [[Fribourg (dinas)|Freiburg]] a [[Paris|Pharis]] i astudio ymhellach. Cymerodd safiad fel wrthwynebydd cydwybodol yn erbyn y Rhyfel Byd Cyntaf. Penodwyd ef i Gadair y Gymraeg yn Aberystwyth ym 1920, ac ar ôl ymddeol ym 1952 parhaodd i fyw yn y dref hyd ei farwolaeth ym 1975. == Bywyd personol == Priododd [[Amy Parry-Williams|Emiah Jane Thomas]] yn Awst 1942. ==Gwaith llenyddol== Daeth i sylw cenedlaethol pan enillodd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] a'r [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|Goron]] yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] ym 1912. Roedd hyn yn gamp anghyffredin iawn, ond ym 1915 gwnaeth yr un peth eto. Cyhoeddodd nifer o gasgliadau o gerddi ac o ysgrifau, yn ogystal ag astudiaethau academaidd. Roedd yr [[ysgrif]], ffurf gymharol newydd yn y Gymraeg, yn bwysig ganddo ac ymhlith ei gasgliadau ceir ''Ysgrifau'' (1928), ''Olion'' (1935), ''Lloffion'' (1942), ''[[O'r Pedwar Gwynt]]'' (1944), ''Myfyrdodau'' (1957) a ''Pensynnu'' (1966). Casglwyd y cyfan o'i ysgrifau at ei gilydd ym 1984. Cyhoeddodd y cyfrolau canlynol: ''Cerddi'' (1931), ''Olion'' (1935), ''Synfyfyrion'' (1937), ''Ugain o Gerddi'' (1949) a ''Myfyrdodau'' (1957). Cyhoeddwyd ''Detholiad o Gerddi'' ym 1972 a ''Casgliad o Gerddi'' ym 1987. Ymwneud â bywyd mae ei gerddi fynychaf: mae diffyg ystyr bywyd i'w weld fel thema drwyddynt. Ef yw "brenin y soned Gymraeg"; dyma enghraifft allan o'r gerdd 'Llyn y Gadair': [[Delwedd:A visit to Rhyd-Ddu, the area that T H Parry-Williams came from (18444291188).jpg|bawd|unionsyth|''Ymweliad â Rhyd-Ddu, bro T. H. Parry-Williams'', ffotograff gan [[Geoff Charles]]]] :Ni wêl y teithiwr talog mono bron :Wrth edrych dros ei fasddwr ar y wlad. :Mae mwy o harddwch ym mynyddoedd hon :Nag mewn rhyw ddarn o lyn, heb ddim ond bad :Pysgotwr unig, sydd yn chwipio'r dŵr :A rhwyfo plwc yn awr ac yn y man, :Fel adyn ar gyfeilorn, neu fel gŵr :Ar ddyfroedd hunlle'n methu cyrraedd glan... gan ddiweddu gyda'r cwpled canlynol sy'n dweud nad oedd dim yno: :Dim byd ond mawnog a'i boncyffion brau, :Dau glogwyn, a dwy chwarel wedi cau.'' <gallery> Delwedd:Cyfres Clasuron Cerddi T H Parry-Williams (llyfr).jpg|''Cerddi''; clawr argraffiad 2011 Delwedd:Ffarwél i Freiburg - Crwydriadau Cynnar T H Parry Williams (llyfr).jpg|''Ffarwél i Freiburg'' gan [[Angharad Price]] Delwedd:Darlith Goffa Syr Thomas Parry-Williams Damhegion, Distawrwydd a 'Dychrynodau' yn Ysgrifau T H Parry-Williams (2010) (llyfr).jpg|''Damhegion, Distawrwydd a 'Dychrynodau' yn Ysgrifau T. H. Parry-Williams'' (2010) </gallery> == Llyfryddiaeth == Ceir llyfryddiaeth gynhwysfawr gan [[David Jenkins (llyfrgellydd)|David Jenkins]] yng ''[[Cyfrol Deyrnged Syr Thomas Parry-Williams|Nghyfrol Deyrnged Syr Thomas Parry-Williams]]'' (1967). ===Barddoniaeth=== *''[[Cerddi (T. H. Parry-Williams)|Cerddi]]'' (1931) *''[[Ugain o Gerddi]]'' (1949) Cyhoeddwyd y cerddi i gyd yn y gyfrol ''[[Casgliad o Gerddi T.H. Parry-Williams]]'' (Gwasg Gomer, 1987). ===Ysgrifau=== *''[[Ysgrifau (T.H. Parry-Williams)|Ysgrifau]]'' (1928) *''[[Olion]]'' (1935) *''[[Synfyfyrion]]'' (1937) *''[[Lloffion]]'' (1942) *''[[O'r Pedwar Gwynt]]'' (1944) *''[[Myfyrdodau]]'' (1957) *''[[Pensynnu]]'' (1966) DS Mae rhai o'r cyfrolau hyn yn cynnwys adran o gerddi hefyd. Cyhoeddwyd yr ysgrifau i gyd yn y gyfrol ''[[Casgliad o Ysgrifau T.H. Parry-Williams]]'' (Gwasg Gomer, 1984). ===Ysgholheictod=== *''Some Points of Similarity in the Phonology of Welsh and Breton'' (Paris: Honoré Champion, 1913) *''The English Element in Welsh: A Study of the Loan-Words in Welsh'' (Llundain: Honourable Society of Cymmrodorion, 1923) *(golygydd) ''Carolau Richard White'' (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1931) *(golygydd) ''Llawysgrif Richard Morris o Gerddi'' (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1931) *(golygydd) ''Canu Rhydd Cynnar'' (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1932) *(cyd-olygydd) ''Llawysgrif Hendregadredd'' (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1933) *''[[Elfennau Barddoniaeth]]'' (Wrecsam: Hughes a'i Fab, 1935) *(golygydd) ''Pedair Cainc y Mabinogi'' (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 1937) *(golygydd) ''Ystorïau Heddiw'' (Aberystwyth: Y Clwb Llyfrau Cymreig, 1938) *(golygydd) ''Hen Benillion'' (Llandysul: Clwb Llyfrau Cymreig, 1940) *''Welsh Poetic Diction'' (Llundain: Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1947) *(golygydd) ''[[Y Bardd yn ei Weithdy|Y Bardd yn ei Weithdy: Ysgyrsiau gyda Beirdd]]'' (Lerpwl: Gwasg y Brython, 1948) ===Cyfieithiadau=== *''Ystorïau Bohemia'', [[Cyfres y Werin]] 6 (Caerdydd: Y Cwmni Cyhoeddi Addysgol, [1921]) *''Chwech o Ganeuon Enwog Schubert'' (Llundain: Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1936) *''Chwech o Ganeuon Enwog Brahms'' (Llundain: Gwasg Prifysgol Rhydychen, 1937) * ''Faust (Gounod): Opera Bum Act'' (Llangollen: Cwmni Cyhoeddi Gwynn, dros Gyngor yr Eisteddfod Genedlaethol, ?1945) * ''Elijah / Elias'' (Merthyr Tudful: Cyngor yr Eisteddfod Genedlaethol, ?1950) ==Astudiaethau== * Idris Foster (gol.), ''[[Cyfrol Deyrnged Syr Thomas Parry-Williams]]'' (Llys yr Eisteddford Genedlaethol, 1967) * Dyfnallt Morgan, ''Rhyw Hanner Ieuenctid: Astudiaeth o Ferddi ac Ysgrifau T. H. Parry-Williams rhwng 1907 a 1928'' (Gwasg John Penry, 1971) * R. Gerallt Jones, ''[[Writers of Wales: T.H. Parry-Williams]]'' (Gwasg Prifysgol Cymru, 1980) * Meic Stephens (gol.), ''[[Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru]]'' (Gwasg Prifysgol Cymru, 1986) * R. Gerallt Jones, ''[[T. H. Parry-Williams (Dawn Dweud)|T. H. Parry-Williams]]'', cyfres Dawn Dweud (Gwasg Prifysgol Cymru, 1999) * Angharad Price, ''[[Ffarwél i Freiburg|Ffarwél i Freiburg: Crwydriadau Cynnar T. H. Parry Williams]]'' (Gwasg Gomer, 2013) * Angharad Price, "[http://yba.llgc.org.uk/cy/c10-PARR-HER-1887.html Parry-Williams, Syr Thomas Herbert (1887-1975)]", yn ''[[Y Bywgraffiadur Cymreig]]'' (2014) * Bleddyn Owen Huws, ''[[Pris Cydwybod: T. H. Parry-Williams a Chysgod y Rhyfel Mawr]]'' (Y Lolfa, 2018) {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Parry-Williams, Thomas Herbert}} [[Categori:Academyddion o Gymru]] [[Categori:Beirdd yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Beirdd Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Beirniaid llenyddol Cymraeg o Gymru]] [[Categori:Cyfieithwyr o Gymru]] [[Categori:Genedigaethau 1887]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1975]] [[Categori:Pobl o Arfon]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Eifionydd, Porthmadog]] [[Categori:Prifeirdd]] [[Categori:Sonedwyr]] [[Categori:T.H. Parry-Williams| ]] [[Categori:Ysgrifwyr a thraethodwyr Gymraeg o Gymru]] fjqw19ylu9on5ihsf5yrluj7tkcbe79 0 8216 13273821 13026926 2024-11-07T11:37:07Z Craigysgafn 40536 13273821 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} [[Bardd]] yn hanu o [[Llanelli (Y Dref)|Lanelli]], [[Sir Gaerfyrddin]], oedd y Dr. '''Geraint Bowen''' ([[10 Medi]] [[1915]] – [[16 Gorffennaf]] [[2011]]). Treuliodd ei ieuenctid yng [[Ceinewydd|Ngheinewydd]], [[Ceredigion]]. Roedd wedi ymgartrefu yng [[Caernarfon|Nghaernarfon]], [[Gwynedd]]. Bu'n Arolygydd Ysgolion am gyfnod. Enillodd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y gadair]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberpennar 1946]]. Mae cwpled o'r awdl, bellach, yn epigram poblogaidd iawn: <poem style="margin-left: 5em"> Y gŵr a arddo'r gweryd A heuo faes - gwyn ei fyd. </poem> Roedd Geraint yn [[Archdderwydd]] o [[1978]] tan [[1981]]. Roedd e'n frawd i'r bardd y diweddar [[Euros Bowen]] ac yn ŵr i [[Zonia Bowen]], sefydlydd [[Merched y Wawr]]. ==Cerddi== *Awdl Foliant i Amaethwr *Cân y Ddaear *Cân yr Angylion *T. Gwynn Jones (Y Bardd Celtaidd) *Cwm Llynor *Y Drewgoed *Cywydd y Coroni *Yr Aran *Prynhawnddydd *Dr. Gwenan Jones *Teyrnged i Gwyndaf *Cyfarch Bro Myrddin *Ar Doriad Gwawr *Branwen - a llawer o gerddi eraill. {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn llenor Cymreig}} {{DEFAULTSORT:Bowen, Geraint}} [[Categori:Archdderwyddon]] [[Categori:Beirdd Cymraeg]] [[Categori:Genedigaethau 1915]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion yr 21ain ganrif o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2011]] [[Categori:Pobl o Lanelli]] [[Categori:Prifeirdd]] 0760e93dkb0r14jejhayh1tiz4ka9ov 0 9212 13273700 10962420 2024-11-07T08:22:14Z Llywelyn2000 796 13273700 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= }} [[Delwedd:Tonypandy riots 1.jpeg|250px|bawd|Plismyn yn blocio'r stryd yn ystod y terfysgoedd.]] Anghydfod rhwng glowyr a pherchnogion Glofa'r Cambrian yn [[De Cymru|Ne Cymru]], oedd '''Terfysg Tonypandy''' (neu '''Terfysg y Rhondda'''), a ddigwyddodd yn ardal [[Tonypandy]] a'r [[Rhondda]] yn 1910 a 1911.<ref>{{cite book |last=Evans |first=Gwyn |author2=Maddox, David |title=The Tonypandy Riots 1910–11|year=2010 |publisher=University of Plymouth Press |location=Plymouth |isbn=978-1-84102-270-3}}</ref> Ymyrrodd [[Winston Churchill]] yn yr anghydfod, a ffyrnigodd y Cymry'n arw drwy ddanfon milwyr a heddweision o Loegr yn hytrach na chaniatau trafodaethau rhwng y glowyr a'u cyflogwyr. Honir i Winston Churchill ddweud, ''“If the Welsh are striking over hunger, we must fill their bellies with lead.”'' er nad oes tystiolchaeth ysgrifenedig o hynny. Yn sicr, roedd yn wrth-Gymreig ei agwedd, edrychai i lawr ei drwyn ar lowyr Cymru, ac yn ymerodraethol ei natur.<ref>[https://thenorwichradical.com/tag/tonypandy-miners-strike/ thenorwichradical.com;] Dyfyniad: ''and was definitely still an imperialist, eugenically-minded war criminal.'' adalwyd 7 Tachwedd 2024.</ref> ==Cefndir== Dechreuodd yr anghydfod ar ôl i gwmni ''Naval Colliery Company'' agor gwythïen newydd ym Mhwll Ely ym [[Pen-y-graig|Mhen-y-graig]]. Roedd y perchnogion yn dadlau bod y glowyr yn fwriadol yn gweithio'n arafach nag y gallent. Ar y llaw arall mynnai'r glowyr fod y wythien newydd yn fwy anodd i'w gweithio nag eraill. Telid y glowyr wrth y dunnell ac nid yn ôl yr awr; felly ni fyddai'r glowyr wedi elwa o weithio'n arafach.<ref name=E.D.Lewis>{{cite book |last=Lewis |first=E.D. |title=The Rhondda Valleys |year=1959|publisher=Phoenix House |location=London |isbn=}}</ref> Ar 1 Medi 1910, cyhoeddodd perchnogion y lofa bosteri'n nodi eu bwriad i gau pob gwythien, a fyddai'n effeithio pob un o 950 gweithiwr y lofa.<ref name=E.D.Lewis/>{{rp|[p175]}} Aeth y dynion ar streic a galwodd y Cambrian Combine ddynion o du allan i'r ardal i dorri'r streic. Ffurfiodd y glowyr linellau piced a chynhaliodd Ffederasiwn Glowyr De Cymru falot, ac aeth 12,000 o lowyr cwmni'r Cambrian Combine ar streic.<ref name=E.D.Lewis/>{{rp|[p175]}} Gwrthododd y glowyr y cynnig o 2''s'' 3''c'' y tunnell.<ref name=E.D.Lewis/>{{rp|[p175]}} Ar 2 Tachwedd, galwodd yr awdurdodau am gymorth milwrol i ddod â'r streic i ben ac i ddeilio gyda'r glowyr.<ref name=Herbert>{{cite book |editor1-first=Trevor |editor1-last=Herbert |editor1-link= |others= |title=Wales 1880–1914: Welsh History and its sources |url=https://archive.org/details/wales1880191400herb |year=1988 |publisher=Gwasg Prifysgol Cymru |location=Caerdydd |isbn=0-7083-0967-4}}</ref>{{rp|[p109]}} ==Y terfysg cyntaf: Tonypandy== Erbyn 6 Tachwedd roedd pob glofa yn ne Cymru o eiddo Cambrian Combine, ar wahân i [[Llwynypia|Lwynypia]], wedi cau.<ref name=rctlib1/> Amgylchynwyd Glofa Llwynypia gan lowyr a oedd ar streic, ac a oeddent yn gwrthwynebu'r ffaith fod streic-dorrwyr ar y ffordd yno i gadw'r lofa ar agor. Yn groes i gyngor yr arweinyddion, dechreuodd rhai glowyr daflu cerrig ar un o'r adeiladau; ar hyn, aeth yn frwydr rhwng y glowyr a heddlu Morgannwg. Ymledodd y terfysg i'r dref, hyd ddau o'r gloch y bore. Sylweddolodd Lionel Lindsay, prif heddwas Morgannwg, na allai ymdopi gyda chynifer o bobl ac anafiadau ar y ddwy ochr a galwodd am gymorth milwyr.<ref name=rctlib1>[http://webapps.rhondda-cynon-taf.gov.uk/heritagetrail/rhondda/tonypandy/tonypandy.htm Tonypandy heritage] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080820231910/http://webapps.rhondda-cynon-taf.gov.uk/heritagetrail/rhondda/tonypandy/tonypandy.htm |date=2008-08-20 }} Cyngor Rhondda Cynon Taf</ref> Danfonwyd heddlu Metropolitanaidd Llundain, milwyr ar feirch y diwrnod wedyn, a'r milwyr o'r 18th Hussars i gyrraedd [[Pontypridd]] am 8:15&nbsp;am.<ref name=Herbert/>{{rp|[p122]}} ar 9 Tachwedd. Roedd terfysg mewn sawl tref erbyn hyn, ac aeth rhai ohonynt i [[Aberaman]], Llwynypia, [[y Porth]] a mannau eraill.<ref name=Herbert/>{{rp|[p122]}} Nid aeth y rhan fwyaf o'r glowyr am driniaeth meddygol, gan y byddent wedyn yn cael eu herlyn am fod yn derfysgwyr. Gwyddom, fodd bynnag, i'r glowr Samuel Rhys farw wedi iddo gael ei drywanu gan blismon, ac y clwyfwyd 80 heddwas a 500 o bobl.<ref>[http://www.rhondda-cynon-taff.gov.uk/stellent/groups/public/documents/hcst/content.hcst?lang=en&textonly=on&dDocName=016833 Powerhouse Development Plans]{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ar wefan Cyngor Rhondda Cynon Taf</ref> Erbyn hyn roedd aelodau o'r Lancashire Fusiliers hefyd wedi cyrraedd. Yn Rhagfyr erlidiwyd 13 o lowyr o'r [[Gilfach Goch]] am eu rhan a chafwyd protestiadau enfawr y tu allan, gyda dros 10,000 o bobl yn cefnogi'r glowyr. Bu'r glowyr ar streic am gyfanswm o 10 mis, gan ddychwelyd yn Awst 1911. Credir i'r terfysgoedd hyn ysgogi deddf newydd a orfodai'r cyflogwr i roi lleiafswm o gyflog i'w weithwyr.<ref>Jones L ''Cwmardy'' (first published 1937), a Lawrence & Wishart 1978, {{ISBN|978-0-85315-468-6}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:1910]] [[Categori:1911]] [[Categori:20fed ganrif yng Nghymru]] [[Categori:Diwydiant glo Cymru]] [[Categori:Hanes economaidd Cymru]] [[Categori:Hanes Rhondda Cynon Taf]] [[Categori:Terfysgoedd]] 54wr1tmx4joj6i16yierczjkct4yjhq 0 9421 13273689 10896322 2024-11-07T06:23:53Z Llywelyn2000 796 13273689 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl | image = Arms of Owen Tudor.svg | caption = Arfau '''Owain Tudur''' | dateformat = dmy | nationality = {{banergwlad|Cymru}} }} Milwr, gŵr llys, a phriod dirgel [[Catrin o Valois]], gweddw [[Harri V, brenin Lloegr]], oedd '''Owain Tudur''' (tua [[1400]] – [[2 Chwefror]] [[1461]]). Ef oedd tadcu [[Harri VII o Loegr|Harri Tudur]] trwy ei fab [[Edmwnd Tudur]]. O'i bedwar mab arall y pwysicaf fu [[Siasbar Tudur]], [[Iarll Penfro]] a Dug [[Bedford]], a ymgyrchai'n galed i gael Harri Tudur ar orsedd Lloegr. Roedd Owain Tudur yn un o ddisgynyddion [[Ednyfed Fychan]], [[distain|canghellor]] [[Llywelyn Fawr]]. Roedd yn perthyn i Duduriad [[Môn]] trwy ei dad [[Maredudd ap Tudur]], brawd [[Rhys ap Tudur]] a [[Goronwy ap Tudur]] a ymunasant ag [[Owain Glyn Dŵr]] yn ei wrthryfel yn erbyn y [[Saeson]]. [[Penmynydd]] ar Ynys Môn oedd ystâd y teulu. ==Llinach== {{Perthynas Owain GD a'r Tuduriaid}} == Ei ddiwedd == Dienyddiwyd ef yn [[Henffordd]] ar orchymyn [[Edward IV o Loegr|Edward]] [[Iarll y Mers]] wedi i'r Lancastriaid golli'r dydd ym [[Brwydr Mortimer's Cross|Mrwydr Mortimer's Cross]] yn [[1461]]. Yn ôl un croniclydd, nid oedd yn credu y byddai Edward mor ansifil â'i ddienyddio tan y gwelodd y blocyn pren yn barod iddo. :'Yna dywedodd, "Y pen hwn a osodir ar y blocyn pren a orffwysai gynt yn arffed y frenhines Catrin", a chan gyflwyno ei feddwl a'i galon i Dduw, aeth yn llariaidd i'w dranc.'<ref>Dyfynnir yn David Fraser, ''Yr Amddiffynwyr'' (cyfieithiad Cymraeg gan Bedwyr Lewis Jones, Caerdydd, 1967), tud. 223.</ref> == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} == Llyfryddiaeth == === Llyfrau hanes === *W. Ambrose Bebb, ''Cyfnod y Tuduriaid'' (1939) *H.T. Evans, ''Wales and the Wars of the Roses'' (1915) === Ffuglen === *[[William Pritchard]], ''Owen Tudur'' (Caernarfon, 1913). Rhamant hanesyddol seiliedig ar draddodiadau lleol am Owain Tudur ar Ynys Môn. {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Tudur, Owain}} [[Categori:Cymry'r 15fed ganrif]] [[Categori:Genedigaethau 1400]] [[Categori:Marwolaethau 1461]] [[Categori:Tuduriaid Môn]] lyfc6g95ihlojn35hqwea6vkolhmrl3 0 9777 13273749 12902939 2024-11-07T09:45:39Z Stefanik 413 13273749 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Llenor a bardd [[Rwsia]]idd oedd '''Boris Leonidovich Pasternak''' ([[Rwseg]] ''Борис Леонидович Пастернак'') ([[29 Ionawr]] / [[10 Chwefror]] [[1890]] – [[30 Mai]] [[1960]]). Fe'i hadnabyddir yn y Gorllewin fwyaf am ei nofel drasig ''[[Doctor Zhivago]]'' (1957) a gyhoeddwyd yn wreiddiol fel [[Samizdat|samizdat]]. Yn Rwsia ei hun, fodd bynnag, fe'i hadnabyddir fel bardd yn bennaf. Dadleuir mai ''Moya sestra — zhizn'' ('Fy chwaer, bywyd'), a ysgrifennodd yn [[1917]], yw'r casgliad barddoniaeth mwyaf dylanwadol a gyhoeddwyd yn [[Rwseg]] yn yr [[20fed ganrif|ugeinfed ganrif]]. Enillodd [[Gwobr Lenyddol Nobel|Wobr Lenyddol Nobel]] ym [[1958]], ond ni allodd ei derbyn am resymau gwleidyddol. {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Rwsiaid}} {{DEFAULTSORT:Pasternak, Boris}} [[Categori:Beirdd Rwseg o Rwsia]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Lenyddol Nobel]] [[Categori:Genedigaethau 1890]] [[Categori:Marwolaethau 1960]] [[Categori:Nofelwyr Rwseg o Rwsia]] [[Categori:Pobl fu farw o ganser yr ysgyfaint]] [[Categori:Pobl o Oblast Moscfa]] htul6gba0wvwzscximx9hl4qfvn3faj 0 9858 13273746 10900957 2024-11-07T09:44:34Z Craigysgafn 40536 13273746 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gwleidydd]], newyddiadurwraig ac athrawes o'r [[Yr Alban|Alban]] oedd '''Margaret Bain Ewing''', née '''Margaret Anne McAdam''' ([[1 Medi]], [[1945]] – [[21 Mawrth]], [[2006]]).<ref>[http://www.parliament.uk/edm/2005-06/1887 www.parliament.uk;] adalwyd 30 Ebrill 2015</ref> Roedd yn Aelod Seneddol o [[Plaid Genedlaethol yr Alban|Blaid genedlaethol yr Alban]] (neu'r 'SNP') gan gynrychioli [[Dwyrain Swydd Dunbarton]] o 1974 hyd at 1979 cyn troi i gynrychioli [[Moray|Etholaeth Moray]] yn [[Senedd yr Alban]] o 1987 hyd at 2001. Bu Ewing yn Ddirprwy Arweinydd yr SNP rhwng 1984 a 1987 ac yn arweinydd yr SNP yn [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Nhŷ'r Cyffredin]] rhwng 1987 a 1999. Ymgeisiodd hefyd am arweinyddiaeth y blaid yn 1990, ond [[Alex Salmond]] oedd yn fuddugol. ==Y dyddiau cynnar== Yn [[Lanark]] y cafodd ei geni, yn ferch i John McAdam, gwas fferm. Fe'i haddysgwyd yn Ysgol Uwchradd Biggar ac yna ym [[Prifysgol Glasgow|Mhrifysgol Glasgow]] gan dderbyn gradd Meistr mewn Saesneg a Llenyddiaeth Saesneg. Bu'n athrawes Saesneg yn Ysgol Modan yn [[Stirling]] rhwng 1970 a 1973 ac bu'n uwch-athrawes Anghenion Arbennig yno rhwng 1973 a 1974. Roedd yn briod i Donald Bain tan eu hysgariad yn 1980. Ailbriododd yn 1983 gyda [[Fergus Ewing]] a oedd hefyd yn Aelod o Senedd yr Alban ac yn fab i [[Winnie Ewing]] AS. ==Gyrfa wleidyddol== Ymunodd gyda'r SNP pan oedd yn ugain oed, yn 1966, ac etholwyd hi'n Aelod Seneddol yn Hydref 1974, yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, Hydref 1974|Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig]] dros Ddwyrain Swydd Dunbarton dan ei henw bedydd: Margaret Bain. 22 o bleidleisiau oedd ynddi, a dim ond o drwch blewyn y llwyddodd i gipio'r sedd.<ref>{{cite web|last1=Heisey|first1=Monica|title=Making the case for an "aye" in Scotland|url=http://www.queensu.ca/alumnireview/making-case-aye-scotland|website=Queen's Alumni Review|accessdate=4 Ebrill 2015|archive-date=2015-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20150505143416/http://queensu.ca/alumnireview/making-case-aye-scotland|url-status=dead}}</ref> Bu farw o [[cancr y fron|gancr y fron]] yn 60 oed ar 21 Mawrth 2006. {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn= [[Barry Henderson]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Dwyrain Swydd Dunbarton (etholaeth seneddol y DU)|Ddwyrain Swydd Dunbarton]] | blynyddoedd=[[1974]] – [[1979]] | ar ôl=[[Norman Hogg]] }} {{bocs olyniaeth| cyn= [[Alexander Pollock]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Moray (etholaeth seneddol y DU)|Moray]] | blynyddoedd=[[1987]] – [[2001]] | ar ôl=[[Angus Robertson]] }} {{Teitl Dil|alb}} {{bocs olyniaeth| cyn=''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Senedd yr Alban]] dros [[Moray (etholaeth seneddol yr Alban)|Moray]] | blynyddoedd=[[1999]] – [[2006]] | ar ôl=[[Richard Lochhead]] }} {{diwedd-bocs}} ==Gweler hefyd== *[[Alex Salmond]] *[[Margo MacDonald]] *[[Joe FitzPatrick]] *[[Nicola Sturgeon]] *[[Tricia Marwick]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Ewing, Margaret}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Aelodau Senedd yr Alban]] [[Categori:Genedigaethau 1945]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Genedlaethol yr Alban]] [[Categori:Marwolaethau 2006]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o'r Alban]] ao06guolms3ahe6360djxt6jpe9g5xd 13273748 13273746 2024-11-07T09:44:56Z Craigysgafn 40536 13273748 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gwleidydd]], newyddiadurwraig ac athrawes o'r [[Yr Alban|Alban]] oedd '''Margaret Bain Ewing''', née '''Margaret Anne McAdam''' ([[1 Medi]], [[1945]] – [[21 Mawrth]], [[2006]]).<ref>[http://www.parliament.uk/edm/2005-06/1887 www.parliament.uk;] adalwyd 30 Ebrill 2015</ref> Roedd yn Aelod Seneddol o [[Plaid Genedlaethol yr Alban|Blaid genedlaethol yr Alban]] (neu'r 'SNP') gan gynrychioli [[Dwyrain Swydd Dunbarton]] o 1974 hyd at 1979 cyn troi i gynrychioli [[Moray|Etholaeth Moray]] yn [[Senedd yr Alban]] o 1987 hyd at 2001. Bu Ewing yn Ddirprwy Arweinydd yr SNP rhwng 1984 a 1987 ac yn arweinydd yr SNP yn [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Nhŷ'r Cyffredin]] rhwng 1987 a 1999. Ymgeisiodd hefyd am arweinyddiaeth y blaid yn 1990, ond [[Alex Salmond]] oedd yn fuddugol. ==Y dyddiau cynnar== Yn [[Lanark]] y cafodd ei geni, yn ferch i John McAdam, gwas fferm. Fe'i haddysgwyd yn Ysgol Uwchradd Biggar ac yna ym [[Prifysgol Glasgow|Mhrifysgol Glasgow]] gan dderbyn gradd Meistr mewn Saesneg a Llenyddiaeth Saesneg. Bu'n athrawes Saesneg yn Ysgol Modan yn [[Stirling]] rhwng 1970 a 1973 ac bu'n uwch-athrawes Anghenion Arbennig yno rhwng 1973 a 1974. Roedd yn briod i Donald Bain tan eu hysgariad yn 1980. Ailbriododd yn 1983 gyda [[Fergus Ewing]] a oedd hefyd yn Aelod o Senedd yr Alban ac yn fab i [[Winnie Ewing]] AS. ==Gyrfa wleidyddol== Ymunodd gyda'r SNP pan oedd yn ugain oed, yn 1966, ac etholwyd hi'n Aelod Seneddol yn Hydref 1974, yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, Hydref 1974|Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig]] dros Ddwyrain Swydd Dunbarton dan ei henw bedydd: Margaret Bain. 22 o bleidleisiau oedd ynddi, a dim ond o drwch blewyn y llwyddodd i gipio'r sedd.<ref>{{cite web|last1=Heisey|first1=Monica|title=Making the case for an "aye" in Scotland|url=http://www.queensu.ca/alumnireview/making-case-aye-scotland|website=Queen's Alumni Review|accessdate=4 Ebrill 2015|archive-date=2015-05-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20150505143416/http://queensu.ca/alumnireview/making-case-aye-scotland|url-status=dead}}</ref> Bu farw o [[cancr y fron|gancr y fron]] yn 60 oed ar 21 Mawrth 2006. ==Gweler hefyd== *[[Alex Salmond]] *[[Margo MacDonald]] *[[Joe FitzPatrick]] *[[Nicola Sturgeon]] *[[Tricia Marwick]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn= [[Barry Henderson]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Dwyrain Swydd Dunbarton (etholaeth seneddol y DU)|Ddwyrain Swydd Dunbarton]] | blynyddoedd=[[1974]] – [[1979]] | ar ôl=[[Norman Hogg]] }} {{bocs olyniaeth| cyn= [[Alexander Pollock]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Moray (etholaeth seneddol y DU)|Moray]] | blynyddoedd=[[1987]] – [[2001]] | ar ôl=[[Angus Robertson]] }} {{Teitl Dil|alb}} {{bocs olyniaeth| cyn=''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Senedd yr Alban]] dros [[Moray (etholaeth seneddol yr Alban)|Moray]] | blynyddoedd=[[1999]] – [[2006]] | ar ôl=[[Richard Lochhead]] }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Ewing, Margaret}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Aelodau Senedd yr Alban]] [[Categori:Genedigaethau 1945]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Genedlaethol yr Alban]] [[Categori:Marwolaethau 2006]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o'r Alban]] kw2zqqrgi0tgyp7rph5abqntrq60ccj 0 10767 13273739 10953857 2024-11-07T09:38:51Z Craigysgafn 40536 13273739 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] oedd '''Donald Campbell Dewar''' ([[21 Awst]] [[1937]] – [[11 Hydref]] [[2000]]). Gwasanaethodd fel [[Prif Weinidog yr Alban]] o [[1999]] hyd 2000, pan fu farw. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth | cyn=[[Priscilla Buchan]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[De Aberdeen (etholaeth seneddol)|Dde Aberdeen]]| blynyddoedd=[[1966]] – [[1970]] | ar ôl=[[Iain Sproat]] }} {{bocs olyniaeth| cyn=[[William Small]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Glasgow Garscadden (etholaeth seneddol)|Glasgow Garscadden]] | blynyddoedd=[[1978]] – [[1997]] | ar ôl= ''dilewyd yr etholaeth'' }} {{bocs olyniaeth| cyn=''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Glasgow Anniesland (etholaeth seneddol)|Glasgow Anniesland]] | blynyddoedd=[[1997]] – [[2000]] | ar ôl= [[John Robertson]] }} {{Teitl Dil|alb}} {{bocs olyniaeth| cyn=''sedd newydd'' | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Glasgow Anniesland (etholaeth Senedd yr Alban)|Glasgow Anniesland]] | blynyddoedd=[[1999]] – [[2000]] | ar ôl= [[Bill Butler]] }} {{Teitl Dil|swydd}} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Michael Forsyth]] | teitl = [[Ysgrifennydd Gwladol yr Alban]] | blynyddoedd = [[3 Mai]] [[1997]] – [[17 Mai]] [[1999]] | ar ôl = [[John Reid]] }} {{bocs olyniaeth | cyn =''sywdd newydd'' | teitl = [[Prif Weinidog yr Alban]] | blynyddoedd = [[13 Mai]] [[1999]] – [[11 Hydref]] [[2000]] | ar ôl = [[Henry McLeish]]}} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{Eginyn Albanwyr}} {{DEFAULTSORT:Dewar, Donald}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Genedigaethau 1937]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Marwolaethau 2000]] [[Categori:Prif Weinidogion yr Alban]] [[Categori:Ysgrifenyddion Gwladol yr Alban]] cfbb5pzu7hm9xbdp1mugrywlhyhf2bb 0 11482 13273743 10900542 2024-11-07T09:42:57Z Craigysgafn 40536 13273743 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Arweinydd [[Y Blaid Lafur (DU)|y Blaid Lafur]] yn y Deyrnas Unedig oedd '''John Smith''' ([[13 Medi]] [[1938]] - [[12 Mai]] [[1994]]). Roedd yn cefnogol iawn i'r syniad o [[Datganoli|ddatganoli]] grym i'r [[Alban]] a [[Cymru|Chymru]]. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Margaret Herbison]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Gogledd Swydd Lanark (etholaeth seneddol)|Ogledd Swydd Lanark]] | blynyddoedd=[[1970]] – [[1983]] | ar ôl=''dilewyd yr etholaeth'' }} {{bocs olyniaeth| cyn=''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Dwyrain Monklands (etholaeth seneddol)|Ddwyrain Monklands]] | blynyddoedd=[[1983]] – [[1994]] | ar ôl=[[Helen Liddell]] }} {{Teitl Dil|swydd}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Neil Kinnock]] | teitl=Arweinydd [[Y Blaid Lafur (DU)|y Blaid Lafur]] | blynyddoedd=[[18 Gorffennaf]] [[1992]] – [[12 Mai]] [[1994]] | ar ôl=[[Margaret Beckett]] }} {{diwedd-bocs}} {{Arweinwyr y Blaid Lafur (DU)}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Albanwyr}} {{DEFAULTSORT:Smith, John}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Genedigaethau 1938]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Marwolaethau 1994]] [[Categori:Arweinwyr y Blaid Lafur (DU)]] coev1k0uda9oaankx215htvuccnwjff 0 12058 13273788 13270957 2024-11-07T10:35:13Z Craigysgafn 40536 13273788 wikitext text/x-wiki {{Infobox person | honorific_prefix = <small>Y [[Prifardd]] a'r Athro</small> | name = T. Gwynn Jones | image = T. Gwynn Jones (1871–1949) (gcf02648).jpg | caption = Llun gan arlunydd anhysbys o T. Gwynn Jones yn y [[Llyfrgell Genedlaethol]] | image_size = | birth_name = Thomas Jones | birth_date = 10 Hydref 1871 | birth_place = Y Gwyndy Uchaf, [[Betws-yn-Rhos]], [[Sir Ddinbych (hanesyddol)|Sir Ddinbych]], [[Cymru]] | death_date = {{death date and age|1949|3|7|1871|10|10|df=yes}} | death_place = Willow Lawn, Caradoc Road, [[Aberystwyth]], [[Cardiganshire]], Cymru | other_names = Gwynvre ap Iwan, Ruhrik Du, nifer o ffugenwau eraill. | education = | alma mater = | occupation = Bardd, ysgolhaig, beirniad, nofelydd, newyddiadurwr, llyfrgellydd | employer = | known_for = | notable_works = Cerddi: ''[[Ymadawiad Arthur (cerdd)|Ymadawiad Arthur]]'', ''[[Madog (cerdd)|Madog]]'', ''Gwlad y Bryniau'', ''Ystrad Fflur'', ''Gwlad y Gân'', ''Anatiomaros'', ''Tir na Nog''; Nofelau a straeon byrion: ''[[Enaid Lewys Meredydd: Stori am y Flwyddyn 2002|Enaid Lewys Meredydd]]'', ''[[Gorchest Gwilym Bevan]]'', ''[[Brethyn Cartref]]''; Gweithiau eraill: ''Gwaith Tudur Aled'', ''Cofiant Thomas Gee'' | style = | title = Athro Emeritws Celteg | spouse = Margaret Jane Davies | parents = Isaac Jones a Jane Roberts | children = Eluned, [[Arthur ap Gwynn]], Llywelyn | awards = [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol]] (1902 ac 1909), [[D.Litt]] [[Prifysgol Cymru|(Cymru)]] (1937), [[D.Litt]] [[National University of Ireland|(Eire)]] (1937), [[C.B.E.]] (1937) }} [[Bardd]], [[nofel|nofelydd]], [[drama|dramodydd]], beirniad llenyddol, ysgolhaig, cyfieithydd a newyddiadurwr o [[Cymru|Gymru]] oedd '''T. Gwynn Jones''', enw llawn '''Thomas Gwyn Jones''' ([[10 Hydref]] [[1871]] – [[7 Mawrth]] [[1949]]). Roedd T. Gwynn yn llenor amryddawn ac yn ffigwr allweddol yn [[llenyddiaeth Gymraeg|llenyddiaeth]], ysgolheictod ac astudiaethau [[llên gwerin]] Cymru yn hanner cyntaf yr [[20g]]. Mae wedi ei ddisgrifio fel un o ffigyrrau deallusol pennaf ei oes yn y Gymraeg ac sonir amdano'n aml fel un o feirdd mwyaf yr iaith Gymraeg.<ref name=HuwWilliams>Williams, Huw Llewelyn (1950), 'T. Gwynn Jones', ''Y Traethodydd'' Cyf. CV t.110. ''"Dyma fy newis o feirdd mawr Cymru o ddyddiau'r Gogynfeirdd: Hywel ab Owain Gwynedd; Dafydd ap Gwilym; Tudur Aled; Pantycelyn; Goronwy Owen a Gwynn Jones."''</ref><ref name=AlunWilliams>Williams, Alun Llewelyn (1971) 'T. Gwynn Jones: Gorchest y Bardd', ''Transactions of the Honourable Society of Cymmrodorion'', t.119</ref><ref>Gruffydd, W. J. (1954) 'T. Gwynn Jones', ''Transactions of the Honourable Society of Cymmrodorion'', t.43</ref> Roedd yn ffigwr allweddol yn y 'dadeni' ym [[Barddoniaeth Gymraeg|Marddoniaeth Gymraeg]] ar ddechrau'r ugeinfed ganrif.<ref name=dadeni>{{Cite web|title=T. Gwynn Jones and the Rennaisance of Welsh Poetry|url=https://www.cambridge.org/core/books/abs/cambridge-history-of-welsh-literature/t-gwynn-jones-and-the-renaissance-of-welsh-poetry/D699CB4D228907FA4B63E96739388410|access-date=2024-09-18|language=en|first=Robert|last=Rhys}}</ref> Roedd yn gyfieithydd medrus o'r [[Almaeneg]], [[Groeg]], [[Gwyddeleg]] a [[Saesneg]]. ==Bywgraffiad== ===Bywyd Cynnar=== [[File:Gwyndy, Betws-yn-Rhos NLW3362965.jpg|thumb|right|'Gwyndy', [[Betws-yn-Rhos]]; man geni T. Gwynn Jones.]] Cafod ei eni yn Gwyndy Uchaf, [[Betws yn Rhos]] yn yr hen [[Sir Ddinbych]] (sir [[Conwy (sir)|Conwy]] heddiw). 'Thomas' oedd ei unig enw bedydd; mabwysiadodd yr enw Gwynn (ar ôl y Gwyndy) yn ystod ei flynyddoedd cynnar fel newyddiadurwr.<ref name=Bywgraffiadur>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c2-JONE-GWY-1871#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https%3A%2F%2Fdamsssl.llgc.org.uk%2Fiiif%2F2.0%2F5185080%2Fmanifest.json&xywh=-5%2C161%2C1604%2C1320|title=Thomas Gwynn Jones (Y Bywgraffiadur)|accessdate=2024-09-18}}</ref> Roedd yn fab i Issac a Jane Jones; ffermwr a bardd amatur oedd Isaac Jones; symudodd y teulu nifer o weithiau wrth i denantiaethau Isaac gael eu terfynu gan landlordiaid am resymau gwleidyddol, ffaith a ddylanwadodd ar wleidyddiaeth Gwynn ei hun yn ddiweddarach yn ei oes. Ni chafodd fwy o ysgol ffurfiol nag oedd yn arferol i fachgen o'i ddosbarth; aeth i ysgolion yn [[Llanelian]] (Hen Golwyn), lle profodd ddefnydd o'r ''[[Welsh Not]]'', [[Abergele]] a [[Dinbych]]. roedd yn ddisgybl galluog fodd bynnag a chafodd hefyd rywfaint o diwtora mewn [[Groeg]], [[Lladin]] a [[Mathemateg]] gan gymydog mewn paratoad ar gyfer cais am ysgoloriaeth i [[Prifysgol Rhydychen|Rydychen]]; ac yntau'n barod i fynd yno fodd bynnag profodd gyfnod o iechyd gwael a barodd dros flwyddyn gan ei rwystro rhag allu derbyn ei ysgoloriaeth.<ref name=Bywgraffiadur/> ===Dinbych: 1890au=== A'i iechyd yn rhy wael i ystyried ffermio, dilynodd gyrfa fel newyddiadurwr wedi gadael cartref, gan ddod yn is-olygydd ar ''[[Baner ac Amserau Cymru]]'' yn [[1890]] dan olygyddiaeth [[Thomas Gee]] yn Ninbych. Yn 1893 symudodd i Lerpwl a dod yn is-olygydd i [[Isaac Foulkes]] ar ''[[Y Cymro]]'', ond dychwelodd i Ddinbych a'r ''Faner'' yn 1895 gan weithio hefyd ar bapur Saesneg y ''North Wales Times''.<ref name=Bywgraffiadur/> Yn ddiweddarach ysgrifennodd gofiant i Gee sy'n ddrych i'w oes yn ogystal â'i waith. Ymddangosodd ambell [[stori fer]] a cherdd ganddo dan ffugenwau yn ystod yr 1890au, a chafodd enw fel newyddiadurwr beiddgar nad oedd ofn ganddo feirniadu'r gyfundrefn, yn enwedig yr [[Ymerodraeth Brydeinig]] a chyfundrefn barddol yr Eisteddfod a oedd, ym marn Gwynn, yn henffaswin ac yn isel ei safon. Roedd yn ohebwr cyson ag [[Emrys ap Iwan]], a fu'n dylanwad gwleidyddol a llenyddol sylweddol arno ga Bu Gwynn weithredol hefyd ym mudiad [[Cymru Fydd]].<ref>[[#CITEREFLlwyd2019|Llwyd]], t. 80.</ref> Erbyn 1898 roedd yn is-olygydd ar ''[[Yr Herald]]'' a'r ''[[Caernarvon and Denbigh Herald]]'' dan olygyddiaeth ei gyfaill [[Daniel Rees (newyddiadurwr)|Daniel Rees]]; dechreuodd ei [[nofel]] gyntaf ''[[Gwedi Brad a Gofid]]'' ymddangos ar dudalennau'r ''Herald'' yn 1897; fodd bynnag ei waith llenyddol pwysicaf o'r cyfnod hwn oedd y cyntaf o'i gerddi hir, ''Gwlad y Gân'' (1896-7), cerdd yn dychan y gyfundrefn barddol a ddisgrifiwyd gan [[W. J. Gruffydd]] yn "daranfollt".<ref name=Bywgraffiadur/> O 1898-99 ymddangosodd nofel arall o'i eiddo, ''[[Camwri Cwm Eryr]]'' ym ''[[Papur Pawb|Mhapur Pawb]]'', cylchgrawn oedd hefyd dan olygyddiaeth Rees; ymddangosodd ei drydedd nofel ''[[Gorchest Gwilym Bevan]]'' yn ''Y Cymro'' yn 1899. Priododd Margaret Jane Davies yn 1899. ===Caernarfon: 1900au=== [[File:T. Gwynn Jones o Ymadawiad Arthur a Chaniadau Eraill.jpg|thumb|right|T. Gwynn Jones yn ei 30au, fel yr ymddangosodd yn ''Ymadawiad Arthur a Cherddi Eraill'' (1910)]] Er gwaethaf ''Gwlad y Gân'' fel nofelydd felly yr oedd Gwynn yn fwyaf adnabyddus yn ar ddechrau'r ugeinfed ganrif.<ref>[[#CITEREFLlwyd2019|Llwyd]], t. 144.</ref> Roedd ei fryd ar farddoniaeth fodd bynnag, a phenderfynodd gystadlu am [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol]] [[Bangor]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1902|1902]], ar y testun ''Ymadawiad [[Y Brenin|Arthur]]'', gan gwblhau ei awdl ar y funud olaf.<ref>[[#CITEREFLlwyd2019|Llwyd]], t. 141-2.</ref> Nid oedd Gwynn wedi disgwyl i'w [[Ymadawiad Arthur (cerdd)|awdl yntau]] ennill y gystadleuaeth ac nid oedd yn bresennol ar gyfer y seremoni; cadeiriwyd ei gyfaill [[Beriah Gwynfe Evans]] yn ei le.<ref name=Cadeirio>{{cite web|url=https://hdl.handle.net/10107/3454136|title=CADEIRIO Y BARDD - Y Cymro|date=1902-09-18|accessdate=2023-10-17|publisher=Isaac Foulkes}}</ref> Ochr yn ochr â'i lwyddiant eisteddfodol parhaodd ei yrfa newyddiadurol, a daliodd i ysgrifennu nofelau a cherddi hefyd drwy flynyddoedd cynnar y ganrif. Cyhoeddwyd dau gasgliad o'i gerddi yn ystod y cyfnod hwn, ''Gwlad y Gân a Chaniadau Eraill'' (1902) ac ''Ymadawiad Arthur a Chaniadau Eraill'' (1910). Yn dilyn cyfnod o gorweithio profodd broblemau iechyd ac yn dilyn diagnosis o'r [[Y diciâu|diciâu]] yn 1905 treuliodd sawl mis yn [[yr Aifft]], gan ymweld ag [[Alexandria]] a [[Cairo|Chairo]] i geisio lleddfu'r clefyd, gan ddal i ysgrifennu cyfraniadau at y wasg yn Gymraeg ac yn Saesneg. Yn ddiweddarch cyhoeddwyd rhai mewn cyfrol yn cofnodi'r daith, ''[[Y Môr Canoldir a'r Aifft]]'' (1912), un o'r enghreifftiau cynharaf yn y Gymraeg o [[Llenyddiaeth taith|lenyddiaeth taith]]. Wedi iddo dychwelyd daeth yn olygydd ar ''[[Papur Pawb|Bapur Pawb]]'', lle daliodd i gyhoeddi nofelau; yn 1905, cyhoeddwyd ei seithfed, ''[[Enaid Lewys Meredydd: Stori am y Flwyddyn 2002]]''; sef, mae'n debyg, yr enghraifft cynharaf o nofel [[Gwyddonias|wyddonias]] yn y Gymraeg.<ref>{{Cite web|title=Publisher unearths early Welsh science fiction novel|url=https://nation.cymru/culture/publisher-unearths-early-welsh-science-fiction-novel/|website=Nation.Cymru|date=2024-04-14|access-date=2024-04-14|language=en-GB|first=Stephen|last=Price}}</ref> Mewn cyfnod eithriadol o brysur o 1905 i 1908 cyhoeddodd nifer o nofelau a chyfieithiadau a dros dau gant o [[stori fer|straeon byrion]] ym Mhapur Pawb a chyhoeddiadau eraill.<ref>[[#CITEREFLlwyd2019|Llwyd]], t. 250.</ref> Casglwyd rhai o'r rhain yn ddiweddarach yn y gyfrol ''[[Brethyn Cartref]]'' (1913). Ennillodd y Gadair am yr eildro yn [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol]] [[Llundain]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Llundain 1909|1909]] gyda'r awdl ''[[Gwlad y Bryniau]]''. ===Aberystwyth: 1909-1949=== Yn chwilio am waith fyddai'n gofyn llai o'i iechyd bregus,<ref>[[#CITEREFLlwyd2019|Llwyd]], t. 270.</ref> ar ôl blynyddoedd o newyddiadura aeth i weithio i [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru|Lyfrgell Genedlaethol Cymru]] yn [[Aberystwyth]] yn 1909. Gyda'i waith fel newyddiadurwr daeth ei yrfa fel nofelydd i ben hefyd: er iddo fyw am bron i ddeugain mlynedd eto ni chyhoeddodd nofel arall ar ôl ''[[John Homer]]'' yn 1910. Nid oedd y gwaith yn y llyfrgell at ei ddant, fodd bynnag.<ref>[[#CITEREFLlwyd2019|Llwyd]], t. 274-5.</ref> Daeth ddihangfa pan agorodd cyfle iddo ddod yn ddarlithydd yn adran Gymraeg [[Prifysgol Aberystwyth|Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth]]. Yn [[1919]] daeth yn athro [[llenyddiaeth Gymraeg]] yn y coleg hwnnw hyd at ei ymddeoliad yn 1937. Yn dilyn cyfnod yn ysgrifennu dramâu yn yr 1910au, ei waith ysgolheigaidd mynnodd y sylw mwyaf am weddill ei oes, gan gynnwys ei gofiant i [[Thomas Gee]] a golygiad o waith [[Tudur Aled]] ymhlith nifer fawr o waith ysgolheigaidd arall mewn meysydd amrywiol. Daliodd ati i gyfieithu ac i farddoni fodd bynnag, gyda nifer o'i gerddi hwyr yn ymddangos mewn cyfrol yn 1944 dan y teitl ''Y Dwymyn''. Yn 1924 cyfeitihodd ddrama fawr [[Goethe]] ''[[Faust]]'' i'r Gymraeg. Er nad yw'n ymddangos iddo gystadlu eto yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] ar ôl ennill y gadair am yr eildro yn 1909, gwasanaethodd fel beirniad eisteddfodol ar nifer o adegau drwy weddill ei fywyd, ac ef oedd y prif feirniad yn ystod [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Penbedw 1917|Eisteddfod Genedlaethol 1917]] pan gwobrwywyd y bardd ifanc [[Hedd Wyn]]. Anrhydeddwyd ef â D.Lit. [[Prifysgol Cymru]] a Phrifysgol Iwerddon, ill dau yn 1938. Cafwyd ymdrech gan nifer o ysgolheigion Ewropeaidd i'w enwebu am [[Gwobr Nobel|Wobr Nobel]] am Lenyddiaeth, fodd bynnag gwrthododd Gwynn dderbyn yr enwebiad.<ref>Morgan, Derec Llwyd (1991) 'Rhagymadrodd' yn Jones, T. Gwynn, ''Caniadau'', Hughes a'i Fab.</ref> Bu farw yn ei gartref yn Aberystwyth, 7 Mawrth 1949, yn 77 oed; cafodd ei gladdu ym mynwent Heol Llanbadarn. Gadawodd ei wraig Margret a dau o blant, gan gynnwys [[Arthur ap Gwynn]].<ref name=Bywgraffiadur/> ==Daliadau Gwleidyddol ac Athronyddol== Roedd Gwynn yn [[Cenedlaetholdeb Cymreig|genedlaetholwr Cymreig]]; bu'n weithredol ym mudiad [[Cymru Fydd]] yn ystod yr 1890au,<ref>[[#CITEREFLlwyd2019|Llwyd]], t. 80.</ref> ac mae themâu cenedlaetholgar i'w cael yn rhai o'i nofelau, yn enwedig ''[[Enaid Lewys Meredydd]]''. Roedd Gwynn yn [[Heddychaeth yng Nghymru|wrthwynebydd cadarn]] yn erbyn y [[Rhyfel Byd Cyntaf]], a cherddodd allan o'r babell yn fwriadol yn ystod araith y Prif Weinidog [[David Lloyd George]] yn ystod seremoni cadeirio [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Penbedw 1917|Eisteddfod 1917]] .<ref>Llwyd, Alan (1914) ''Cofiant Hedd Wyn'', Y Lolfa.</ref> Cerddodd allan o Gapel Tabernacl, Aberystwyth hefyd, pan weddïodd y gweinidog am fuddugoliaeth i [[Deyrnas Unedig|Brydain]] yn y rhyfel. ==Dylanwad a Gwaddol== Er gwaethaf cynnyrch toreithiog T. Gwynn Jones mewn ystod eang o ''genres'' llenyddol, hwyrach mai am ei waith fel bardd y cofir ef fwyaf; ac fe'i ystyrir ymhlith beirdd pennaf yr iaith Gymraeg mewn unrhyw ganrif,<ref name=HuwWilliams/><ref name=AlunWilliams/> yn enwedig am ei gerddi naratifol hir ar [[cynghanedd|gynghanedd]], sy'n cynnwys ''[[Ymadawiad Arthur (cerdd)|Ymadawiad Arthur]]'', ''Tir Na Nog'', ''Anatiomaros'', ''[[Madog (cerdd)|Madog]]'' ac eraill. Roedd Gwynn yn feistr ar y gynghanedd a rhoddir teyrnged iddo'n aml am adnewyddu traddodiad y canu caeth; ystyriai [[R. Silyn Roberts]] (enillydd [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|y Goron]] yn 1902 - yr un flwyddyn enillodd Gwynn y gadair gydag ''Ymadawiad Arthur'' - bod y gerdd honno wedi'i argyhoeddi bod y gyngnhanedd eto'n fyw.<ref name=FfionMT/> Er bod ei ddwy gerdd eisteddfodol fuddugol yn [[awdl|awdlau]] confensiynol (o ran mesur barddonol), roedd yn arbrofwr cysgon gyda'r gynghanedd, gan ddefnyddio mesurau cynghaneddol y tu hwnt i'r [[pedwar mesur ar hugain]] mewn cerddi fel ''Madog''. Defnyddiodd y gynghanedd hyd yn oed wrth gyfieithu barddoniaeth.<ref name=HuwWilliams/> Ystyrir Gwynn fel arfer yn [[Rhamantiaeth|ramantydd]], yn sicr yn ystod blynyddoedd cyntaf yr Ugeinfed ganrif.<ref name=Esboniadur>{{Cite web|title=T. Gwynn Jones (Yr Esboniadur)|url=https://wici.porth.ac.uk/index.php/Jones,_T._Gwynn|website=Porth: Yr Esboniadur|date=2024-04-14|access-date=2024-04-14|first=Llŷr|last=Lewis}}</ref> Roedd Gwynn yn un o'r cynharaf o nifer o feirdd amlwg yn barddoni ar ddechrau'r ugeinfed ganrif - yn eu plith [[W. J. Gruffydd]], [[R. Williams Parry]] a [[T. H. Parry Williams]] - gan ei wneud yn gyfnod a ddisgrifir weithiau fel 'dadeni' ym marddoniaeth Gymraeg, a Gwynn yn ffigwr allweddol iddo.<ref name=dadeni/> Fodd bynnag mae beirniaid eraill wedi dadlau bod elfennau o [[moderniaeth|foderniaeth]] i'w gweld ym marddoniaeth Gwynn, yn enweidg ei gerddi hwyr.<ref name=Esboniadur/> Bu'n ddylanwad uniongyrchol ar nifer o feirdd Cymraeg eraill gan gynnwys ei gyfoeswyr R. Williams Parry<ref name=HuwWilliams/> ac [[R. Silyn Roberts]]<ref name=FfionMT>Thomas, Ffion Mai (1942) 'R. Silyn Roberts', ''Y Traethodydd'' Cyf. XCVII (XI) t.89</ref> a beirdd diweddarach fel [[Gwenallt]].<ref name=HuwWilliams/> Ni chafodd nofelau Gwynn yr un sylw â'i farddoniaeth; fodd bynnag ym marn ei gofiannydd [[Alan Llwyd]] roedd yn arloeswr yn y maes a dylid ei ystyried Gwynn yn "ewythr" y nofel Gymraeg.<ref>[[#CITEREFLlwyd2019|Llwyd]], t. 139.</ref> ==Oriel== <gallery> Delwedd:T. Gwynn Jones - Ymadawiad Arthur 001.png|''[[Ymadawiad Arthur (cerdd)|Ymadawiad Arthur a cherddi eraill]]'' (Caernarfon, 1910). Delwedd:T. Gwynn Jones - Gwedi Brad a Gofid (clawr).JPG|''[[Gwedi Brad a Gofid]]''. Delwedd:T. Gwynn Jones Brethyn Cartref01.jpg|''[[Brethyn Cartref]]''. Delwedd:Brithgofion (page 1 crop).jpg|[[Brithgofion]] Delwedd:Bangor1902.jpg|T Gwynn Jones yn eistedd yng Nghadair Eisteddfod Bangor 1902, gyda'r Archdderwydd, Hwfa Môn, a'r Orsedd {{refn|group=n|Gan nad oedd yr eisteddfod yn rhoi gwybod i gystadleuydd ei fod wedi ennill cyn y cyhoeddiad yn y cyfnod hwn, nid oedd T Gwynn yn bresennol i gael ei gadeirio ar ddydd Iau'r cadeirio. Ei gyfaill [[Beriah Gwynfe Evans]] gafodd ei gadeirio yn ei le. Cyflwynwyd y Gadair i T Gwynn ar y dydd Gwener. Llun o'r cyflwyniad yw hwn.<ref name=Cadeirio/>}} Delwedd:Cyfres y Werin Faust Goethe cyfieithiad T Gwyn Jones 1922.jpg|alt=Cyfieithiad T Gwyn Jones o Faust gan Goethe. Cyfres y Werin, 1922 |Cyfieithiad T Gwyn Jones o ''Faust'' gan Goethe. [[Cyfres y Werin]], 1922 Delwedd:GorchestGBMelinBapur.jpg|Argraffiad [[Melin Bapur]] o ''[[Gorchest Gwilym Bevan]]''. Delwedd:LonaMelinbapur.jpg|Argraffiad [[Melin Bapur]] o ''[[Lona]]''. Delwedd:EnaidLewysMeredydd.jpg|Argraffiad [[Melin Bapur]] o ''[[Enaid Lewys Meredydd: Stori am y Flwyddyn 2002|Enaid Lewys Meredydd]]''. </gallery> {{clirio}} == Llyfryddiaeth ddethol == ===Llyfrau Chyhoeddiadau T. Gwynn Jones=== ====Barddoniaeth==== (''Dim ond casgliadau a ddetholwyd gan Gwynn Jones ei hun yn ystod ei fywyd a restrir yma'') * ''[[Ymadawiad Arthur (cerdd)|Ymadawiad Arthur]]'' (Caernarfon, 1910) * ''[[Caniadau (T. Gwynn Jones)|Caniadau]]'' (Wrecsam, 1934) * ''Cerddi Canu'' (Llangollen, 1942) ====Nofelau==== (''Mae'r flwyddyn gyntaf yn cyfeirio at ddyddiad cyhoeddiad gwreiddiol y nofelau mewn cyfnodolion; yr ail flwyddyn y cyhoeddiad cyntaf fel cyfrol, os cafwyd un) * ''[[Gwedi Brad a Gofid]]'' (1897-98/1898) * ''[[Camwri Cwm Eryr]]'' (1898-99/2024) * ''[[Gorchest Gwilym Bevan]]'' (1899/1900) * ''[[Rhwng Rhaid a Rhyddid]]'' (1901) * ''[[Llwybr Gwaed ac Angau]]'' (1902-03) * ''[[Merch y Mynydd]], neu Siwrneuon y Sipswn'' (1903-04) * ''[[Hunangofiant Prydydd]]'' (1905) * ''[[Enaid Lewys Meredydd: Stori am y Flwyddyn 2002]]'' (1905/2024) * ''[[Glyn Hefin]]'' (1906) * ''Gorchestion John Homer'' (1907/1923 dan y teitl ''[[John Homer]]'') * ''[[Yn Oes yr Arth a'r Blaidd]]'' (nofel i blant; 1907/1913) * ''[[Lona]]'' (1908; ail-gyhoeddwyd fel cyfrol 1923) ====Dramâu==== * ''Caradog yn Rhufain'' (Wrecsam, 1914) * ''Dafydd ap Gruffydd'' (Aberystwyth, 1914) * ''Tir na N-óg'' (Caerdydd, 1916) * ''Dewi Sant'' (Wrecsam, 1916) * ''Y Gloyn Byw'' (Y Drenewydd, 1922) * ''Anrhydedd'' (Caerdydd, 1923) * ''Y Gainc Olaf'' (Wrecsam, 1934) ====Cyfieithiadau==== * Pietro Mascagni, trosiad i’r Gymraeg gan Dyfnallt Morgan, (gol.) T. Gwynn Jones, ''Gwyddoch Amdano'' (Porthmadog, 1987). * Gounod, (gol. a chyf.) T. Gwynn Jones, ''Rhowch i mi nerth'' (Porthmadog, 1987). * [[Johann Wolfgang von Goethe]], (tros.) T. Gwynn Jones, ''Faust'' ([[Cyfres y Werin]], 1922). [Cyfieithiad o waith mawr Goethe.] * (Deth. a chyf.) T. Gwynn Jones, ''Awen y Gwyddyl'' ([[Cyfres y Werin]], 1923). [Barddoniaeth [[Gwyddeleg|Wyddeleg]] mewn cyfieithiad.] *(cyf.) ''Macbeth'' gan [[William Shakespeare]] (1942) [Cyfieithiad o [[Macbeth (drama)|ddrama enwog Shakespeare]]] *(cyf.), ''Visions of the Sleeping Bard'' (1940). [Cyfieithiad o ''[[Gweledigaethau'r Bardd Cwsg]]'' gan [[Ellis Wynne]]] *(cyf.), ''Blodau o Hen Ardd'' (1927). [ [[Epigram]]au [[Groeg]] mewn cyfieithiad] *''Dychweledigion'' (1920). [Cyfieithiad o ddrama [[Henrik Ibsen]]] *''Hedd a Galanas'' (1905), [Addasiad/talfyriad o [[Rhyfel a Heddwch]] gan [[Leo Tolstoy]]] (heb ei gyhoeddi fel cyfrol) *''Y Digrif Dybryd'' (1908), [Cyfieithiad o ''L'Homme Qui Rit'' gan [[Victor Hugo]]] (heb ei gyhoeddi fel cyfrol) ====Eraill==== * ''Y Dwymyn, 1934–35'' (Caerdydd, 1972). * ''Dylanwadau'' (Bethesda, 1986). * [[Tudur Aled]], (gol.) T. Gwynn Jones, ''Gwaith Tudur Aled'' (Caerdydd, 1926). [Golygiad mewn dwy gyfrol o gerddi [[Tudur Aled]].] * ''[[Welsh Folklore and Folk Custom]]'' (Llundain, 1930). [Astudiaeth arloesol o [[llên gwerin Cymru|lên gwerin Cymru]].] * Marged Enid Griffiths, (gol.) T. Gwynn Jones, ''Early Vacation in Welsh'' (Caerdydd, 1937). * Adolygiad/au: T. Gwynn Jones, ''Y Faner'' (17.2.89), 14. * T. P. Ellis, ''Dreams and memories'' (Y Drenewydd, 1936), gyda T. Gwynn Jones, ‘Foreward’, t. Vii. * ''Astudiaethau'' (Wrecsam, 1935). [Ysgrifau]<ref>[[s:Astudiaethau T Gwynn Jones|Astudiaethau T Gwynn Jones]] Astudiaethau T Gwynn Jones ar Wicidestun</ref> * ''Beirniadaeth a Myfyrdod'' (Wrecsam, 1935). [Ysgrifau] * ''[[Brethyn Cartref]]'' (Caernarfon, 1913). [Straeon]<ref>[[s:Brethyn Cartref|Brethyn Cartref]] ar Wicidestun</ref> * ''Peth Nas Lleddir'' (Aberdâr, 1921). * ''Rhieingerddi’r Gogynfeirdd'' (Dinbych, 1915). [Astudiaeth o waith y [[Gogynfeirdd]].] * ''[[Cymeriadau (T. Gwynn Jones)|Cymeriadau]]'' (Wrecsam, 1933). [Ysgrifau]<ref>[[s:Cymeriadau (T. Gwynn Jones)|Cymeriadau (T. Gwynn Jones)]] ar Wicidestun</ref> * ''Detholiad o Ganiadau'' (Y Drenewydd, 1926). * ''Cerddi Hanes'' (Wrecsam, 1930).<ref>[[s:Cerddi Hanes|Cerddi Hanes]] ar Wicidestun</ref> * ''Gwlad y gân'' (Caernarfon, 1902). [Cerddi] * ''Manion'' (Wrecsam, 1902). * ‘Rhagymadrodd’, yn (casg.) W. S. Gwynn Williams, ''Rhwng Ddoe a Heddiw: Casgliad o Delynegion Cymraeg'', (Wrecsam, 1926), tt. 13–18 * ''Emrys ap Iwan: Cofiant'' (Caernarfon, 1912). [Cofiant] * ''Llenyddiaeth y Cymry: Llawlyfr i Erfydwyr'' (Dinbych, 1915). [Hanes [[llenyddiaeth Gymraeg]] yr Oesoedd Canol.] * (Gol.) T. Gwynn Jones, ''Ceiriog'' (Wrecsam, 1927). * ''Llenyddiaeth Gymraeg y Bedwaredd ganrif ar bumtheg'' (Caernarfon, 1920) * (Casg. a gol.) T. Gwynn Jones, ''Y Gelfyddyd Gwta'' (Aberystwyth, 1929).<ref>[[S:Y Gelfyddyd Gwta|Y Gelfyddyd Gwta]] ar Wicidestun</ref> * (Gol.) T. Gwynn Jones, ''Talhaiarn'' (Aberystwyth, 1930). * ''Brithgofion'' (Llandybïe, 1944). [Darn o hunangofiant.]<ref>[[S:Brithgofion|Brithgofion]] ar Wicidestun</ref> * (Gol.) T. Gwynn Jones, ''O Oes i Oes'' (Wrecsam, 1917). * ''Llyfr Gwion Bach'' (Wrecsam, 1924). * ''Plant Bach Tŷ Gwyn'' (Caerdydd, 1928). * ''Yn Oes yr Arth a’r Blaidd'' (Wrecsam, 1913). * ''Dyddgwaith'' (Wrecsam, 1937).<ref>[[s:Dyddgwaith|Dyddgwaith]] ar Wicidestun</ref> * ‘Lluniau o Gawr y Llenor’, ''Barddas'', rhif. 212–213 (Rhagfyr 1994–Ionawr 1995), t. 47. * ‘Rhagair’ yn Ioan Brothen, (gol.) John W. Jones, ''Llinell neu Ddwy'' (Blaenau Ffestiniog, 1942). * T. Gwynn Jones ac Arthur ap Gwynn, ''Geiriadur Cymraeg-Saesneg a Saesneg-Cymraeg'' (Caerdydd, 1950). * (Gol.) T. Gwynn Jones, ''Troeon Bywyd'' (Wrecsam, 1936). * ''Cerddi ’74'' (Llandysul, 1974). * ''Bardism and Romance: a Study of the Welsh Literary Tradition'' (Llundain, 1914). [Astudiaeth] * ''Modern Welsh Literature'' (Aberystwyth, 1936). * ''Casgliad o eiriau llafar Dyffryn Aman'' (Caerdydd, 1931). * ‘Rhagair’, yn (gol.) John W. Jones, ''Yr Awen Barod: cyfrol goffa Gwilym Deudraeth (1863–1940)'' (Llandysul, 1943). * ''Y Dwymyn, 1934–35'' (Aberystwyth, 1944). [Cerddi] * ''Cultural Basis: a study of the Tudor period in Wales'' (, 1921). * ''Llenyddiaeth Wyddelig'' (Lerpwl, 1916). * ''Cân y Nadolig'' (Llangollen, 1945). * ''The Culture and Tradition of Wales'' (Wrecsam, 1927). * ‘Rhagair’ yn D. Emrys James, ''Odl a Chynghanedd'' (Llandybïe, 1961). * ''Cofiant Thomas Gee'' (Dinbych, 1913). [Un o'r cofiannau mwyaf trwyadl a welwyd yn y Gymraeg, ar fywyd a chyfnod y cyhoeddwr [[Thomas Gee]].] * (Casg.) ''Llen Cymru'' (Caernarfon, 1921). * (Casg.) ''Llen Cymru: Rhan 2'' (Caernarfon, 1922). * (Casg.) ''Llen Cymru: Rhan 3'' (Aberystwyth, 1926). * (Casg.) ''Llen Cymru: Rhan 4'' (Aberystwyth, 1927). * Homerus, (cyf.) R. Morris Lewis gydag ychwanegiadau, rhagair ac anodiadau T. Gwynn Jones, ''Iliad Homer'', (Wrecsam, 1928). * ''Daniel Owen, 1836–1895'' (Caerdydd, 1936). * Daniel Owen, (gol.) T. Gwynn Jones, ''Profedigaeth Enoc Huws'' (Wrecsam, 1939).<ref>[[s:Profedigaethau Enoc Huws (1939)|Profedigaethau Enoc Huws (1939)]] Ar Wicidestun</ref> * ''Y Cerddor'' (Aberystwyth, 1913). * Am ragor, gweler ''A Bibliography of Thomas Gwynn Jones'' (Casg.) Owen Williams (Wrecsam, 1938) <!--ni ddaw'r cofnodion isod o Lyfryddiaeth Theatr Cymru Gynnar--> *''Eglwys y Dyn Tlawd'' (1892) ===Beirniadaeth ac astudiaethau=== * Owen Williams (casg.) , ''A Bibliography of Thomas Gwynn Jones'' (Wrecsam, 1938) * "Rhifyn Coffa Thomas Gwynn Jones", ''Y Llenor'' cyf. 28 (Haf 1949) * W. Beynon Davies, ''Thomas Gwynn Jones'' (Caerdydd, 1970) * D. Ben Rees, ''Pumtheg o Wŷr Llên yr Ugeinfed Ganrif'' (Pontypridd, 1972) * Derec Llwyd Morgan, ''Barddoniaeth Thomas Gwynn Jones: Astudiaeth'' (Llandysul, 1972) * David Jenkins, ''[[Thomas Gwynn Jones - Cofiant]]'' (Gwasg Gee, 1973) * D. Hywel E. Roberts, ''Llyfryddiaeth T. Gwynn Jones'' (Caerdydd, 1981) * Gwynn ap Gwilym (gol.), ''Thomas Gwynn Jones'' (Llandybïe, 1982) * David Jenkins (gol.), ''[[Bro a Bywyd: T. Gwynn Jones 1871-1949]]'' (Caerdydd, 1984) * Alan Llwyd, ''[[Byd Gwynn: Cofiant T. Gwynn Jones, 1871-1949]]'' (Aberystwyth, 2019) ==Mewn ffuglen== Sonir yn fyr am helynt y cadeirio ym Mangor yn 1902 (gweler ''Nodiadau'' isod) yn y nofel ''[[Chwalfa]]'' gan [[T. Rowland Hughes]]. Sonir am nofel Gwynn ''[[Lona]]'' yn ''[[Y Llyfrgell]]'' gan [[Fflur Dafydd]]. ==Nodiadau== {{reflist|group=n}} ==Ffynonellau== *{{Cite book |last=Llwyd |first=Alan |title=''[[Byd Gwynn: Cofiant T. Gwynn Jones, 1871-1949]]'' |year=2019 |publisher=Cyhoeddiadau Barddas}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Esboniadur|T._Gwynn_Jones|T. Gwynn Jones|CC=BY-SA}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, Thomas Gwynn}} [[Categori:T. Gwynn Jones| ]] [[Categori:Academyddion o Gymru]] [[Categori:Beirdd Cymraeg]] [[Categori:Betws-yn-Rhos]] [[Categori:Genedigaethau 1871]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion y 19eg ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion plant Cymraeg]] [[Categori:Marwolaethau 1949]] [[Categori:Nofelwyr Cymraeg]] [[Categori:Newyddiadurwyr o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gonwy]] [[Categori:Prifeirdd]] [[Categori:Ysgolheigion Cymraeg]] 7m1nazi6t3j6o0o27bsb6n5dd2k4ria 0 12488 13273760 12862413 2024-11-07T09:57:47Z Craigysgafn 40536 13273760 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen Arweinydd | enw=Gordon Brown AS | delwedd=Gordon Brown official.jpg | swydd= [[Prif Weinidog y Deyrnas Unedig]] | dechrau_tymor=[[27 Mehefin]] [[2007]] | diwedd_tymor= [[11 Mai]] [[2010]] | rhagflaenydd=[[Tony Blair]] | olynydd=[[David Cameron]] | swydd2=Canghellor y Trysorlys | dechrau_tymor2=[[2 Mai]] [[1997]] | diwedd_tymor2=[[28 Mehefin]] [[2007]] | rhagflaenydd2=[[Kenneth Clarke]] | olynydd2=[[Alistair Darling]] | dyddiad_geni=[[20 Chwefror]] [[1951]] | lleoliad_geni=[[Glasgow]], [[Yr Alban]], [[DU]] | etholaeth=[[Kirkcaldy a Cowdenbeath (etholaeth seneddol y DU)|Kirkcaldy a Cowdenbeath]] | priod=[[Sarah Brown]] | plaid=[[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] }} Cyn-[[Prif Weinidog y Deyrnas Unedig|Brif Weinidog y Deyrnas Unedig]] yw '''James Gordon Brown''' (ganwyd [[20 Chwefror]], [[1951]] yn [[Govan]], [[Glasgow]], [[yr Alban]]). Cymerodd y swydd ar [[27 Mehefin]], [[2007]], tridiau ar ôl dod yn arweinydd [[Y Blaid Lafur (DU)|y Blaid Lafur]]. Yn gynt fe wasanaethodd fel [[Canghellor y Trysorlys]] dan [[Tony Blair]] o 1997 tan 2007, y cyfnod hwyaf i Ganghellor wasanaethu ers [[Nicholas Vansittart]] ar ddechrau'r 19g. Mae'n aelod blaenllaw o [[Cyfeillion Llafur Israel]]. Mae gan Brown radd Doethur mewn [[hanes]] o [[Prifysgol Caeredin|Brifysgol Caeredin]] a threuliodd ei yrfa gynnar yn gweithio fel newyddiadurwr teledu.<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/programmes/newsnight/4347369.stm |teitl= Brown seeks out 'British values' |awdur= Kearney, Martha |dyddiad=14 Mawrth, 2005 |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/3809861.stm |teitl= Gordon Brown timeline |dyddiad=15 Mehefin, 2004 |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref> Cafodd ei ethol yn [[Aelod Seneddol]] dros [[Dwyrain Dunfermline (etholaeth seneddol y DU)|Ddwyrain Dunfermline]] yn [[etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1983|1983]] ac yn AS dros [[Kirkcaldy a Cowdenbeath (etholaeth seneddol y DU)|Kirkcaldy a Cowdenbeath]] yn [[etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2005|2005]]; ymddeolodd fel AS cyn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015|Etholiad Cyffredinol, 2015]] pan gipiodd yr [[SNP]]'r sedd.<ref name="npm">{{dyf gwe |iaith=en |url= http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/6245682.stm |teitl= Brown is UK's new prime minister |dyddiad=[[27 Mehefin]], [[2007]] |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url= http://news.bbc.co.uk/1/shared/mpdb/html/712.stm |teitl= Gordon Brown |dyddiad=[[19 Tachwedd]], [[2007]] |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 |cyhoeddwr=[[BBC]] }}</ref> Fel Prif Weinidog, bu Brown hefyd yn dal swyddi [[Prif Arglwydd y Trysorlys]] a [[Gweinidog dros y Gwasanaeth Sifil]]. Nodwyd cangelloriaeth Brown gan ddiwygiadau arwyddocaol mewn polisi ariannol a chyllidol Prydain, yn cynnwys trosglwyddiad pwerau gosod cyfraddau llog i [[Banc Lloegr|Fanc Lloegr]], gan ehangu a dwysau grymoedd [[Trysorlys Ei Mawrhydi|y Trysorlys]]. Ei weithredoedd mwyaf dadleuol oedd diddymu cymorth Blaendreth Corfforaeth (ACT) yn ei gyllideb gyntaf – gweithred a gafodd ei beirniadu am ei heffaith ar gronfeydd pensiwn – <ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.guardian.co.uk/business/2002/jul/22/money.politics |gwaith=[[The Guardian]] |dyddiad=[[22 Gorffennaf]], [[2002]] |awdur=Stewart, Heather |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 |teitl=Pension blame falls on Brown }}</ref> a dileu'r [[Cyfradd gychwynnol treth incwm yn y Deyrnas Unedig|cyfradd treth 10c]] yn ei gyllideb derfynol yn 2007.<ref name=10pence>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.guardian.co.uk/politics/2008/apr/21/economy.labour |gwaith=[[The Guardian]] |dyddiad=[[21 Ebrill]], [[2008]] |awdur=Dawar, Anil |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 |teitl=Q&A: 10p tax rate cut}}</ref> Yn ystod ei gyfnod fel Prif Weinidog wynebodd Brown ôl-effeithiau'r [[Argyfwng economaidd 2008|argyfwng economaidd]] a [[gwladoli]]ad cysylltiedig [[Northern Rock]] ayb, y ddadl dros y gyfradd treth 10c, cynnydd mewn [[pris olew|prisiau olew a phetrol]], a [[chwyddiant]] cynyddol. Mae Brown hefyd wedi dioddef o ganlyniad i ymchwiliadau i mewn i [[Sgandal rhoddion i'r Blaid Lafur|gyhuddiadau o roddion anweddus i'w blaid]], brwydr wleidyddol ddrud dros [[Mesur Gwrth-Derfysgaeth 2008|gadw terfysgwyr honedig o dan glo am 42 niwrnod]], a threchiadau sylweddol mewn [[Rhestr is-etholiadau yn y Deyrnas Unedig|is-etholiad]]au, megis [[Is-etholiad Dwyrain Glasgow, 2008|Dwyrain Glasgow, 2008]]. Er i boblogrwydd Brown a'r Blaid Lafur gynyddu ar gychwyn ei brifweinidogaeth, mae'u safiadau mewn polau piniwm ers hynny wedi gostwng yn sylweddol.<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.mirror.co.uk/news/top-stories/2007/08/13/gordon-brown-s-huge-poll-lead-89520-19617800/ |teitl=Gordon Brown's huge poll lead |gwaith=[[Daily Mirror]] |awdur=Prince, Rosa |dyddiad=[[13 Awst]], [[2007]] |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://uk.reuters.com/article/email/idUKL1269734320080413 |teitl=Brown in record poll slide |cyhoeddwr=[[Reuters]] |awdur=Majendie, Paul |dyddiad=[[13 Ebrill]], [[2008]] |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 }}</ref> Yn ystod haf 2008 bu sôn am her bosib i arweinyddiaeth Brown,<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.ukpollingreport.co.uk/blog/voting-intention |cyhoeddwr=UK Polling Report |teitl=Current Voting Intention |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.telegraph.co.uk/news/newstopics/politics/labour/2200400/Gordon-Brown-is-'electoral-liability'-says-anniversary-poll.html |teitl=Gordon Brown is 'electoral liability' says anniversary poll |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 |gwaith=[[The Daily Telegraph]] |awdur=Porter, Andrew |dyddiad=[[27 Mehefin]], [[2008]] }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.guardian.co.uk/politics/2008/jul/28/gordonbrown.labour1?gusrc=rss&feed=networkfront |teitl=Brown hit by call for resignation and bad poll ratings |gwaith=[[The Guardian]] |dyddiad=28 Gorffennaf, 2008 |awdur=Sparrow, Andrew & Mulholland, Hélène |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 }}</ref><ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/7528859.stm |teitl=Is Brown seriously at risk of axe? |awdur=Young, Vicky |cyhoeddwr=[[BBC]] |dyddiad=28 Gorffennaf, 2008 |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 }}</ref> ond enciliodd fygythiad cystadleuaeth ym mis Hydref yn dilyn Cynhadledd y Blaid Lafur a gwaethygiad yr argyfwng economaidd.<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/7656057.stm |teitl=Brown critic 'ends hostilities' |cyhoeddwr=[[BBC]] |dyddiad=[[7 Hydref]], [[2008]] |dyddiadcyrchiad=9 Tachwedd |blwyddyncyrchiad=2008 }}</ref> Ymddiswyddodd fel Prif Weinidog ar 11 Mai, 2010.<ref>[http://news.bbc.co.uk/1/hi/uk_politics/election_2010/8675913.stm Gordon Brown resigns as UK prime minister] Gwefan newyddion y BBC. 11-05-2010</ref> ==Cangelloriaeth== Fel Canghellor y Trysorlys mae wedi llywyddu'r "cyfnod hwyaf o dwf a welodd y wlad erioed", gwneud [[Banc Lloegr]] yn annibynnol a chyflwyno cytundeb ar [[tlodi|dlodi]] a [[newid hinsawdd]] yn [[Uwchgynhadledd yr G8, 2005|Uwchgynhadledd yr G8]] yn 2005.<ref>{{ dyf gwe | url = http://www.number-10.gov.uk/output/Page12918.asp | teitl = Bywgraffiad Y Gwir Anrhydeddus Gordon Brown, AS | cyhoeddwr = Gwefan swyddogol [[10 Stryd Downing]] | dyddiadcyrchiad = 30 Ionawr | blwyddyncyrchiad = 2008 }}</ref> ==Prifweinidogaeth== ===Prydeindod=== Pwysleiddiodd Brown '[[Prydeindod]]', yn enwedig pan oedd yn Brif Weinidog ac yn ystod [[Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014]]. Yn Ionawr 2006 rhoddodd araith i [[Cymdeithas y Ffabiaid|Gymdeithas y Ffabiaid]] yn galw am "[[Diwrnod Prydeindod|Ddiwrnod Prydeinig]]" i ddod yn ŵyl flynyddol. Yn Ebrill yn yr un flwyddyn dywedodd ei fod eisiau gweld "baner ([[Jac yr Undeb]]) yn hedfan ym mhob gardd yn y wlad" ar y diwrnod hwnnw<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/uknews/1507773/Fly-the-flag-in-every-garden.html ''Daily Telegraph''] "Fly the Flag in every garden" 14/04/06.</ref> Awgrymwyd gan feirniaid Gordon Brown fod hyn yn ymateb i wrthwynebiad rhai Saeson i gael Albanwr yn Brif Weinidog, ond mewn gwirionedd cafwyd sawl datganiad gan Brown yn pwysleisio Prydeindod cyn iddo gymryd yr awenau o ddwylo Blair yn 2007. Gweithiodd Brown yn frwd i sefydlu'r "[[Diwrnod y Lluoedd Arfog]]" newydd hefyd.<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=/news/2008/04/13/ntroops113.xml ''The Daily Telegraph'', 13.04.2008] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080422002302/http://www.telegraph.co.uk/news/main.jhtml?xml=%2Fnews%2F2008%2F04%2F13%2Fntroops113.xml |date=2008-04-22 }} "Victory for Armed Forces Day campaign". Adalwyd ar 16 Ebrill 2008</ref> Bydd y 'diwrnod' hwnnw yn ymestyn dros benwythnos ac yn cynnwys gorymdeithiau milwrol, cyflwyniadau i ysgolion, a ''tattoos'' milwrol ar feysydd pêl-droed. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} == Llyfryddiaeth == *''Gordon Brown: Bard of Britishness'', casgliad o ysgrifau golygwyd gan John Osmond, IWA, Caerdydd, 2006. ==Dolenni allanol== {{comin|Gordon Brown}} {{wikiquote}} * [http://www.number-10.gov.uk/output/Page12918.asp 10 Stryd Downing – Bywgraffiad Y Gwir Anrhydeddus Gordon Brown, AS] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20071008195736/http://www.number-10.gov.uk/output/Page12918.asp |date=2007-10-08 }} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn= ''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Dwyrain Dunfermline (etholaeth seneddol)|Dwyrain Dunfermline]] | blynyddoedd=[[1983]] – [[2005]] | ar ôl= ''dilewyd yr etholaeth'' }} {{bocs olyniaeth| cyn= ''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Kirkcaldy a Cowdenbeath (etholaeth seneddol y DU)|Kirkcaldy a Cowdenbeath]] | blynyddoedd=[[2005]] – presennol | ar ôl= ''deiliad'' }} {{Teitl Dil|swydd}} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Kenneth Clarke]] | teitl = [[Canghellor y Trysorlys]] | blynyddoedd = [[2 Mai]] [[1997]] – [[28 Mehefin]] [[2007]] | ar ôl = [[Alistair Darling]] }} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Tony Blair]] | teitl = [[Prif Weinidogion y Deyrnas Unedig|Prif Weinidog y Deyrnas Unedig]] | blynyddoedd = [[27 Mehefin]] [[2007]] – [[11 Mai]] [[2010]] | ar ôl = [[David Cameron]] }} {{Teitl Dil|swydd-plaid}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Tony Blair]] | teitl=Arweinydd [[Y Blaid Lafur (DU)|y Blaid Lafur]] | blynyddoedd=[[24 Mehefin]] [[2007]] – [[11 Mai]] [[2010]] | ar ôl=[[Harriet Harman]] }} {{diwedd-bocs}} {{Prif Weinidogion Prydain Fawr a'r DU}} {{Cabinet Brown}} {{Arweinwyr y Blaid Lafur (DU)}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Brown, Gordon}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Arweinwyr y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Cangellorion y Trysorlys]] [[Categori:Genedigaethau 1951]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Pobl o Glasgow]] [[Categori:Prif Weinidogion y Deyrnas Unedig]] jhuctw8ondcftqou2lo1xi84tewe9zk 0 12495 13273754 11833483 2024-11-07T09:49:38Z Craigysgafn 40536 13273754 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen Arweinydd | enw=Y Gwir Anrhydeddus<br>Dr John Reid | delwedd=Official portrait of Lord Reid of Cardowan, 2020.jpg | swydd=[[Ysgrifennydd Cartref]] | dechrau_tymor=[[5 Mai]] [[2006]] | diwedd_tymor=[[28 Mehefin]] [[2007]] | rhagflaenydd=[[Charles Clarke]] | olynydd=[[Jacqui Smith]] | swydd2=Ysgrifennydd Gwladol Amddiffyn | dechrau_tymor2=[[6 Mai]] [[2005]] | diwedd_tymor2=[[5 Mai]] [[2006]] | rhagflaenydd2=[[Geoff Hoon]] | olynydd2=[[Des Browne]] | swydd3=[[Ysgrifennydd Gwladol dros Iechyd]] | dechrau_tymor3=[[13 Mehefin]] [[2003]] | diwedd_tymor3=[[6 Mai]] [[2005]] | rhagflaenydd3=[[Alun Milburn]] | olynydd3=[[Patricia Hewitt]] | dyddiad_geni=[[8 Mai]] [[1947]] | lleoliad_geni=[[Bellshill]], [[Gogledd Lanarkshire]] | etholaeth=[[Gogledd Motherwell (etholaeth seneddol)|Gogledd Motherwell]] (1987-1997)<br>[[Gogledd Hamilton a Bellshill (etholaeth seneddol)|Gogledd Hamilton a Bellshill]] (1997-2005)<br>[[Airdrie a Shotts (etholaeth seneddol y DU)|Airdrie a Shotts]] (2005-2010) | plaid=[[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] | priod=Carine Adler | crefydd=[[Catholig Rhufeinig]] }} [[Gwleidydd]] o'r [[Yr Alban|Alban]] yw Dr. '''John Reid''' (ganwyd [[8 Mai]] [[1947]]), sydd yn yr [[Ysgrifennyd Cartref]] cyfredol a'r [[Aelod Seneddol]] am yr etholaeth [[Alban]]aidd [[Airdrie a Shotts (etholaeth seneddol)|Airdrie a Shotts]]. Mae wedi bod yn aelod o'r [[Cabinet y Deyrnas Unedig|Cabinet Prydeinig]] o dod yn [[Ysgrifennydd Gwladol yr Alban]] yn [[1999]]. Mae wedi dal saith swydd arall yn y Cabinet ers hynny, yn cynnwys [[Ysgrifennydd Gogledd Iwerddon]],<ref>{{dyf new|url=http://news.bbc.co.uk/hi/english/newyddion/newsid_1379000/1379784.stm|teitl=Blair yn enwi ei Gabinet newydd|dyddiad=[[9 Mehefin]], [[2001]]|cyhoeddwr=[[BBC]]}}</ref> ac [[Ysgrifennydd Gwladol Amddiffyn]].<ref>{{dyf new|cyhoeddwr=[[BBC]]|url=http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_4520000/newsid_4523900/4523953.stm|teitl=Swydd Gogledd Iwerddon i Hain|dyddiad=[[6 Mai]], [[2005]]}}</ref> Daeth yn Ysgrifennydd Cartref ym [[Mai]] [[2006]] hyd [[Mehefin]] [[2007]]. Cododd ei broffil yn [[Awst]] [[2006]] pan gwnaeth y rhan fwyaf o'r dewisiadau pwysig yn dilyn y [[cynllwyn awyrennau trawsiwerydd 2006|cynllwyn i chwythu lan awyrennau trawsiwerydd]], yn hytrach na'r [[Dirprwy Brif Weinidog y Deyrnas Unedig|Dirprwy Brif Weinidog]] [[John Prescott]], tra bo'r [[Prif Weinidog y Deyrnas Unedig|Brif Weinidog]] [[Tony Blair]] ar wyliau. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[James Hamilton]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Gogledd Motherwell (etholaeth seneddol)|Ogledd Motherwell]] | blynyddoedd=[[1987]] – [[1997]] | ar ôl= ''dilewyd yr etholaeth'' }} {{bocs olyniaeth| cyn=''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Gogledd Hamilton a Bellshill (etholaeth seneddol)|Ogledd Hamilton a Bellshill]] | blynyddoedd=[[1997]] – [[2005]] | ar ôl= ''dilewyd yr etholaeth'' }} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Helen Liddell]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Airdrie a Shotts (etholaeth seneddol)|Airdrie a Shotts]] | blynyddoedd=[[2005]] – [[2010]] | ar ôl= [[Pamela Nash]] }} {{Teitl Dil|swydd}} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Donald Dewar]] | teitl = [[Ysgrifennydd Gwladol yr Alban]] | blynyddoedd = [[17 Mai]] [[1999]] – [[25 Ionawr]] [[2001]] | ar ôl =[[Helen Liddell]] }} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Peter Mandelson]] | teitl = [[Ysgrifennydd Gwladol Gogledd Iwerddon]] | blynyddoedd = [[25 Ionawr]] [[2001]] – [[24 Hydref]] [[2002]] | ar ôl =[[Paul Murphy]] }} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Alan Milburn]] | teitl = [[Ysgrifennydd Gwladol dros Iechyd]] | blynyddoedd = [[13 Mehefin]] [[2003]] – [[6 Mai]] [[2005]] | ar ôl = [[Patricia Hewitt]] }} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Geoff Hoon]] | teitl = [[Ysgrifennydd Gwladol Amddiffyn]] | blynyddoedd = [[6 Mai]] [[2005]] – [[5 Mai]] [[2006]] | ar ôl = [[Des Browne]] }} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Charles Clarke]] | teitl = [[Ysgrifennydd Cartref]] | blynyddoedd = [[5 Mai]] [[2006]] – [[27 Mehefin]] [[2007]] | ar ôl = [[Jacqui Smith]] }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Albanwyr}} {{DEFAULTSORT:Reid, John}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Genedigaethau 1947]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Ysgrifenyddion Cartref]] [[Categori:Ysgrifenyddion Gwladol yr Alban]] [[Categori:Ysgrifenyddion Gwladol Gogledd Iwerddon]] ce6k1yqzr2tt3axi18e5pf7q7c5cvdz 0 14893 13273828 12282086 2024-11-07T11:41:12Z Craigysgafn 40536 13273828 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} [[Bardd]] a [[cyfraith|chyfreithiwr]] o [[Cymru|Gymru]] oedd '''William Richard Philip George''' [[CBE]] ([[20 Hydref]] [[1912]] – [[20 Tachwedd]] [[2006]]), ac yr oedd yn nai i [[David Lloyd George]] a fu'n brifweinidog [[y Deyrnas Unedig]]. Fe'i ganwyd yng [[Cricieth|Nghricieth]] ac yr oedd ei dad, William George yn frawd iau i David Lloyd George. Ar waethaf tueddiadau [[Plaid Ryddfrydol (DU)|Rhyddfrydol]] y teulu, roedd yn gefnogol i [[Plaid Cymru|Blaid Cymru]], a bu'n gynghorydd annibynnol ar [[Cyngor Sir Gwynedd|Gyngor Sir Gwynedd]] o [[1967]] tan [[1996]]. Roedd yn fardd ac fe'i [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|coronwyd]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerfyrddin 1974]] am ei bryddest "Tân". Derbyniodd ddoethuriaeth oddi wrth [[Prifysgol Cymru]] yn [[1988]], a bu'n [[archdderwydd]] o [[1990]] hyd [[1993]]. {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:George, William R. P.}} [[Categori:Archdderwyddon]] [[Categori:Beirdd Cymraeg]] [[Categori:Cyfreithwyr o Gymru]] [[Categori:Cadlywyddion Urdd yr Ymerodraeth Brydeinig]] [[Categori:Genedigaethau 1912]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2006]] [[Categori:Pobl o Eifionydd]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Friars, Bangor]] [[Categori:Prifeirdd]] aib56mnkh38zyuoou00wbbbuy2x4hv2 14 15134 13273789 12282043 2024-11-07T10:35:45Z Craigysgafn 40536 13273789 wikitext text/x-wiki {{prif-cat|Thomas Gwynn Jones}} {{comin|Category:Thomas Gwynn Jones|T. Gwynn Jones}} {{DEFAULTSORT:Jones, T. Gwynn}} [[Categori:Beirdd Cymraeg]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion y 19eg ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Prifeirdd]] sn0rzqogqtlv3s51npotgp29orcsrw5 14 16783 13273809 96742 2024-11-07T11:17:30Z Craigysgafn 40536 13273809 wikitext text/x-wiki [[Categori:Heddychaeth yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Hanes Cymru]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Cymru]] ehngl6rmdpolfs8ut53d7cvhqf9mdmt 13273813 13273809 2024-11-07T11:20:20Z Craigysgafn 40536 13273813 wikitext text/x-wiki [[Categori:Heddychaeth yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Heddychaeth yn y Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Hanes Cymru]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Cymru]] 1y9vsdmc0t22h473kayfzhxvvz6i25n 0 16791 13273790 11816864 2024-11-07T10:36:38Z Craigysgafn 40536 13273790 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy | image =Valentine - Cofiant i Lewis Valentine (llyfr).jpg | caption = '''Lewis Valentine''' (tua [[1936]]) ar glawr cofiant iddo.}} Gweinidog o [[Bedyddwyr|Fedyddwr]], awdur ac ymgyrchydd dros [[heddychaeth|heddwch]] a chenedlaetholwr oedd '''Lewis Edward Valentine''' ([[1 Mehefin]] [[1893]] – [[5 Mawrth]] [[1986]]). Roedd yn un o'r tri a [[Tân yn Llŷn|losgodd rai o adeiladau]] byddin lloegr, a dedfrydwyd ef i 9 mis o garchar gan lys yr 'Old Bailey', Llundain. ==Magwraeth== Ganed Valentine mewn tŷ "Hillside" yn Stryd Clip Terfyn, [[Llanddulas]], [[Sir Ddinbych]], yn ail o saith o blant y chwarelwr Samuel Valentine (1854-1940), a oedd hefyd yn bregethwr cynorthwyol gyda'r Bedyddwyr, a'i wraig Mary (née Roberts, 1865-1928). Roedd ganddo dri brawd: Richard, Idwal a Stanley, a thair chwaer: Hannah, Nel a Lilian. Bu ei fagwraeth yng nghapel Bethesda yn Llanddulas yn ddylanwad allweddol arno, a glynnodd at gymuned delfrydol y capel a'r pentref ar hyd ei oes. ==Coleg a'r Rhyfel== Mynychodd ysgol elfennol Llanddulas ac [[Ysgol Uwchradd Eirias]], [[Bae Colwyn]] wedi hynny; dychwelodd i'w hen ysgol gynradd yn ddisgybl-athro am ddwy flynedd cyn mynd i [[Prifysgol Bangor|Goleg Prifysgol Gogledd Cymru]], [[Bangor]], yn 1913 i astudio ieithoedd Semitig o dan yr Athro Thomas Witton Davies a Chymraeg dan yr Athro [[John Morris-Jones]]. Dechreuodd bregethu flwyddyn cyn mynd i Fangor a rhoddodd ei fryd ar fynd yn weinidog. Pan dorrodd y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] bu raid iddo ymrestru fel cynorthwywr meddygol yn y fyddin, profiad a wnaeth lawer i'w osod ar lwybr [[heddychaeth]] a [[Cenedlaetholdeb Cymreig|Chenedlaetholdeb Cymreig]]. Ymunodd gyda'r DOTC yn y coleg, ac yn Ionawr 1916 â'r Corfflu Meddygol (RAMC). Erbyn Medi 1916 roedd yn cynorthwyo'r clwyfedig ar y llinell flaen, ond anadlodd nwy gwenwynig ym [[Brwydr Passchendaele]] ar 23 Hydref 1917. Am gyfnod o tua thri mis roedd yn ddall ac yn fud a byddar; treuliodd y cyfnod hwn mewn ysbyty yn Lloegr ac yn ara deg, dychwelodd i stâd gymharol normal. Erbyn mis Mawrth 1918 roedd wedi gwella digon i'w symud i [[Belffast|Felffast]], ac roedd yn [[Blackpool]] erbyn diwedd y rhyfel. Cyhoeddodd ffrwyth ei ddyddiaduron manwl yn ''Seren Gomer'' rhwng 1969-72 dan y teitl "Dyddiadur Milwr". Bu i'w brofiadau yn y rhyfel ei droi'n genedlaetholwr ac yn heddychwr o argyhoeddiad dwfn.<ref>[http://wbo.llgc.org.uk/cy/c11-VALE-EDW-1893.html Y Bywgraffiadur Cymreig Arlein]; awdur: [[Dafydd Johnston]]; adawlyd 10 Medi 2016.</ref> Dychwelodd i'r "Coleg ar y Bryn" yn Ionawr 1919 lle graddiodd gyda dosbarth cyntaf mewn ieithoedd Semitig ym Mehefin 1919, gan ennill MA ddwy flynedd yn ddiweddarach am draethawd ar gyfieithiadau [[William Morgan]] a [[Richard Parry (esgob)|Richard Parry]] o Lyfr Job. Fel gweinidog, treuliodd ran helaeth o'i weinidogaeth yn [[Llandudno]]. [[Delwedd:Lewis Valentine Plaque - geograph.org.uk - 1306482.jpg|bawd|300px|Murlun i goffau Valentine ar wal Capel y Tabernacl, Stryd Mostyn, Llandudno]] ==Priodi== [[Delwedd:Tabernacl cwmwl.jpg|bawd|300px| Eglwys y Tabernacl, Llandudno]] Fe'i ordeiniwyd yn weinidog yng Nghapel y Tabernacl, Llandudno yn Ionawr 1921. Priododd Margaret Jones o Landudno ar 1 Hydref 1925, a ganwyd mab iddynt, Hedd yn 1926 a merch, Gweirrul yn 1932. ==Fflam cenedlaetholdeb== Roedd Valentine yn un o'r criw hynny a fynychodd cyfres o gyfarfodydd yng nghaffi'r Queen's yng [[Caernarfon|Nghaernarfon]] yn 1924 a arweiniodd at sefydlu [[Plaid Genedlaethol Cymru]], 'Plaid Cymru' yn ddiweddarach. Lansiwyd y blaid newydd yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Pwllheli 1925|Eisteddfod Pwllheli yn Awst 1925]] ac etholwyd Lewis Valentine yn Llywydd. Ef oedd ymgeisydd seneddol cyntaf y Blaid pan safodd dros etholaeth [[Sir Gaernarfon (etholaeth seneddol)|Sir Gaernarfon]] yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1929]]. Mae'r 609 o bleidleiswyr a'i cefnogodd yn yr etholiad hwnnw bellach yn rhan o chwedloniaeth Plaid Cymru. Bu'n Llywydd am flwyddyn tan yr ysgol haf ym [[Machynlleth]], pan olynwyd ef gan [[Saunders Lewis]], ond gwasanaethodd Valentine fel is-lywydd rhwng 1935 a 1938. ==Y "Tân yn Llŷn"== Yn [[1936]], cymerodd ran gyda [[Saunders Lewis]] a [[D. J. Williams]] mewn gweithred symbolaidd o losgi ysgol fomio ar dir hen blas [[Penyberth]], ger [[Pwllheli]] yn [[Llŷn]]. Treuliodd naw mis yn y carchar am hynny. Yn yr achos unwyd ei genedlaetholdeb a'i heddychiaeth ac ysbrydolodd lawer o genedlaetholwyr dros y degawdau dilynol. [[Delwedd:Tri ifanc.jpg|bawd|300px|D J Williams, Lewis Valentine a Saunders Lewis]] Ymladdodd Valentine ymgyrch ar ran y Blaid yn erbyn yr Ysgol Fomio cyn y weithred, a disgrifiodd hynny mewn ysgrif yn ''Y Ddraig Goch'' ym Mehefin 1936 dan y teitl "Bedydd tân y Blaid Genedlaethol". Yma, dywedodd mai bwriad y weithred o roi'r gwersyll ar dân oedd sicrhau cyhoeddusrwydd i achos y Blaid, a thraddododd Valentine a Saunders Lewis areithiau yn Llys y Goron Caernarfon yn Hydref 1936 a gyhoeddwyd yn bamffled gan y Blaid.<ref>''Paham y Llosgasom yr Ysgol Fomio'' gan Saunders Lewis a Lewis Valentine (1936) [http://www.hanesplaidcymru.org/filebase/llyfrynnau/1936%20Paham%20Llosgasom%20yr%20Ysgol%20Fomio.pdf]</ref> Nid oedd penderfyniad y rheithgor yn unfrydol y tro hwn felly symudwyd yr achos i lys yr [[Llys (cyfraith)|Old Bailey]] yn Llundain yn Ionawr 1937 a dedfrydwyd y tri diffynnydd (a elwir yn "D.J., Saunders a Valentine") i naw mis o garchar yn [[Wormwood Scrubs (Carchar EM)|Wormwood Scrubs]]; buont yno rhwng 20 Ionawr a 26 Awst 1937. Ysgrifennodd Valentine am ei brofiadau yn y carchar yn yr ysgrifau "Beddau'r byw" (yn ''Y Ddraig Goch'') rhwng Tachwedd 1937 a Chwefror 1939; yma gwelir fod ei gydymdeimlad â'i gyd-garcharorion yn amlwg, a gwel yr ochr ddigri i lawer o'r profiadau yn y carchar. Bu aelodau ei gapel yn gefnogol iawn iddo drwy'r helynt hwn, a chafodd groeso cynnes pan ddychwelodd i'r weinidogaeth wedi iddo gael ei ryddhau o'r carchar. ==Y llenor== Golygai ''[[Seren Gomer]]'', cylchgrawn y Bedyddwyr, o [[1951]] hyd [[1975]]. Cofnodai ei brofiad yn y Rhyfel Mawr yn y gyfrol ''Dyddiadur milwr'', a gyhoeddwyd ar ôl ei farwolaeth, yn 1988. Cyfansoddodd nifer o emynau gan gynnwys ''Gweddi dros Gymru'' (a genir i dôn ''[[Ffinlandia]]'' [[Jean Sibelius|Sibelius]]). ==Y Deyrnas== Bu Valentine yn olygydd ar nifer o gylchgronau enwadol gan gynnwys ''[[Y Deyrnas (cylchgrawn)|Y Deyrnas]]''. Mewn un erthygl yn Y Deyrnas, 'Y Bregeth Olaf', mae'n adrodd stori sy'n nodweddiadol o'i arddull, ei genedlaetholdeb, a'i gariad at y Gymraeg. Yn ei stori, mae'n dangos fel y mae'r Gymraeg yn dirywio ym mhentref dychmygol o'r enw Llanyllechwedd, "cyn i Saeson amharchus ei drosi yn Lanilecwith". Sonia am weinidog a fu yno ers 30 mlynedd a welai ddirywio moesau'r dref a ni hoffai'r Cymry Saisaddolgar o'i gwmpas. Disgrifia fel y bu i "a few words in English" droi'n "all the services in Bethesda Church be henceforth conducted in English". Cododd yr hen weinidog ar ei draed, "ei destun – ei lais yn eiddil a’r Beibl yn crynu yn ei law a dydwedodd: 'Lle ni byddo gweledigaeth, methu a wna y bobl.' A bu farw."<ref>Y stori lawn, a ysgrifennwyd ar gyfer ''Y Deyrnas'', Cylchgrawn Bedyddwyr Llandudno gan Lewis Valentine ym mis Mawrth 1924 pan oedd yn Weinidog ar Eglwys y Tabernacl yn y dref. “Gobeithiaf, frodyr, eich bod wedi rhoddi ystyriaeth ddwys a gweddigar i’r mater hwn, ac mai yn eich bendithio ac nid eich melltithio y bydd eich plant a’ch wyrion.” Cyfarfod Eglwysig Blynyddol ydoedd yn "Bethesda", Lanilecwith a’r Parch. Emrys Owen yn llefaru. Tref â’i phoblogaeth oddeutu deunaw mil oedd Llanyllechwedd, canys dyna oedd ei henw cyn i Saeson amharchus ei drosi yn Lanilecwith. Bu Emrys Owen yn weinidog ynddi am bum mlynedd ar hugain. Nid oedd yn boblogaidd iawn yn y dref nac yn ei eglwys. Carai Gymru a’r Gymraeg a hen ddiwylliant y wlad yn rhy angerddol, ac ni fedrai yn ei fyw ddygymod â’r Saeson gormesol eu hysbryd na chwaith â’r Cymry Saisaddolgar oedd ynddi. Loes i’w ysbryd oedd gweld rhieni yn cynnwys eu plant i fod yn Saeson a phawb ar eu gorau glas yn sarnu ar draddodiadau coethaf y genedl. Llesgawyd ei ysbryd hefyd gan y dirywio amlwg ym moesau’r dref – peth sydd bob amser yn digwydd pan ddiystyro cenedl ei hiaith a’i hetifeddiaeth, a phan egyr ei drws led y pen i ddylanwadau estronol. Llethwyd ysbryd yr hen weinidog hefyd gan agwedd ei swyddogion crach-fonheddig yn erfyn arno roddi a few words in English ar bob pregeth, a hynny ar waethaf y ffaith fod amryw o addoldai Seisnig yn y dref. Diorseddwyd y ''Llyfr Emynau'' ers llawer dydd gan yr ''English Hymnal'' a chollwyd emynau gwin Pantycelyn ac Ann Griffiths o’r gwasanaeth. Yr oedd y Seiat druan, hithau, mewn bedd heb obaith atgyfodiad, a’r English Address and Social for Young People a gyhoeddid yn lle’r Cyfarfod Gweddi. Trowyd un gwasanaeth bob mis yn Sevice of Song, ac nid gwiw oedd sôn mwyach am y Cyfarfod Pregethu Blynyddol – rhaid oedd cadw Annual Bazaar and American Tea ar ddyddiau cysegredig yr uchel wyl gyfarfod. Pan wahaniaeth oedd fod i’r eglwys orffennol gwych a thraddodiadau disglair? Pa wahaniaeth oedd o fod dynion fel Gruffudd Owen a Morris Rhisiart a Gwenno Dafis wedi dioddef cystudd a charchar a merthyrdod er mwyn sefydlu’r eglwys a chael rhyddid i bregethu a gwrando’r Efengyl yn eu hiaith eu hunain? Pa wahaniaeth oedd o mai gwerinwyr tlodion o Gymry eirias oedd wedi rhoddi eu ceiniogau prin i adeiladu’r capel hardd presennol? Pa wahaniaeth oedd i’r bobl hyn am y gweddiau dwysion a’r profiadau hyfryd a gafwyd gan eu tadau yn y lle hwn? Rhaid oedd trosi y gwasanaeth yn Saesneg. Dacw Saisaddolwr pennaf y fro ar ei draed, Enos Davies, hen fasnachwr bach crebachlyd a’i holl fryd ar ddileu’r Gymraeg o’r gwasanaeth. Iddo ef “stickers in the mud” oedd pob Cymro a garai ac a fynnai siarad ei iaith. Cynnig yr oedd o “That all the services in Bethesda Church be henceforth conducted in English.” Eilwyd ef yn barod iawn gan Mr. Hughes Jones, y Compton, oedd wedi ei fagu ar aelwyd Gymraeg uniaith, ond bu yn Lloegr am dair blynedd, ac ni chlywyd ef, druan, yn yngan gair o Gymraeg wedi dychwelyd oddi yno. Yr oedd y ddeuddyn hyn wedi pacio’r Cyfarfod Eglwysig â gelynion anghymodlon y Gymraeg, dynion na welwyd erioed mohonynt mewn Cwrdd Eglwys o’r blaen. Nid oedd neb o du y gweinidog ond rhyw hanner dwsin o werinwyr a fagwyd ym mherfedd y wlad, ond heb golli eu cariad at hen fywyd gwerinol annwyl y Cymro gynt. Bu dadlau brwd – caed geiriau celyd a dangoswyd ysbryd annheilwng iawn o ysbryd y Gwr oedd ganwaith wedi arddel mawl y tadau yn y Gymraeg persain. Wfftiwyd dagarau a rhybudd yr hen weinidog a phasiwyd y penderfyniad gyda brwdfrydedd a mwyafrif mawr iawn a phendefynwyd ei roddi mewn grym y Sul cyntaf o’r mis dilynol. Sul olaf mis Chwefror ydoedd - y Sul olaf i’r Gymraeg yn eglwys Bethesda, Lanilecwith. Mae Enos Davies yn y sêt fawr â’i wyneb crebachlyd yn fwy crebachlyd nag erioed. Mae Hughes Jones, y Compton, yno yn rhwbio ei ddwylo gyda mwy o ynni nag erioed. Mae’n amlwg fod y ddau yn edifarhau dyfod ohonynt i’r oedfa. Edrychant yn bur anesmwyth yn ystod rhannau arweiniol y gwasanaeth. Cyfyd Emrys Owen ei destun – ei lais yn eiddil a’r Beibl yn crynu yn ei law: “Lle ni byddo gweledigaeth, methu a wna y bobl.” Distawrwydd mud – disgyn y dagrau yn gyflym a phoethion ar y Llyfr na agorir mohono byth mwy ym Methesda – dacw gorff lluniaidd yr hen weinidog yn siglo – syrth yn drwm ar lawr y pulpud. Rhuthra rhai o’r blaenoriaid ato a chlywir ef yn sibrwd gyda’i anadl olaf: “Lle ni byddo gweledigaeth, methu a wna y bobl.” Galwyd ar feddyg o’r gynulleidfa, ond yr oedd y Parch Emrys Owen wedi marw.</ref> <gallery caption="Cloriau'r ''Deyrnas''" heights="200px" mode="packed"> Gymraeg marw.JPG|Chwefror 1926 Bod yn sais.JPG|Mawrth 1926 Cochi.JPG|Awst 1926 Cymraeg ar yr aelwyd.jpg|Ebrill 1927 Diogelu.JPG|Mai 1926 Medd dyn wrthyf.jpg|Gorffennaf 1926 Os anghofiaf.jpg|Mehefin 1927 </gallery> ==Ei ohebiaeth gyda David Lloyd George== Yn un o’r rhifynnau cawn hanes aelodau'r Tabernacl yn anfon protest ynglŷn â'r bwriad i godi'r ysgol fomio, at y llywodraeth ac yn anfon copi at Mr [[David Lloyd George]]. Yna anfonodd y Parch. Lewis Valentine apel bersonol at Lloyd George a dyma gyfieithiad o'r ateb Saesneg a dderbyniodd ar y 31ain Gorffennaf 1936 ac a ymddangosodd yn rhifyn Medi 1936 o'r ''Deyrnas'': {{Dyfyniad| F’ annwyl Mr Valentine, ‘Rwyf wedi cymryd amser maith i gysidro problem yr ysgol fomio yn Llŷn ac ‘rwyf wedi cael fy llethu gan y nifer o lythyrau ynglŷn â'r pwnc, ond oedais cyn anfon ateb hyd nes imi roi ystyriaeth ddwys i holl oblygiadau y broblem. ‘Rwyf wedi anfon llythyr i'r wasg i fynegi fy mhenderfyniad ynglŷn â'r mater. Rhoddais ystyriaeth i'r effaith allai gwersyll o'r fath ei gael ar gymdeithas heddychol fel yr un sydd ym Mhen Llŷn. Credaf mai'r unig ateb yw dileu bomio'n gyfangwbl. Ond, os oes raid cael ysgol fomio, yna mae'n well iddi fod mewn ardal wledig nag mewn ardal boblog. Gadewch i ni uno i gael terfyn ar ryfel o blith arswydau'r byd. Diolch i chi am eich sylwadau ynglŷn â fy Nghofiannau Rhyfel. Ysgrifennais mor blaen am fy mod eisiau dysgu'r genhedlaeth bresennol ac un y dyfodol beth yw gwir arwyddocad rhyfel.'}} Ymateb Lewis Valentine oedd: {{Dyfyniad| Nid wyf yn meddwl bod gofyn i mi ychwanegu dim, ond nid wyf yn credu bod Mr Lloyd George wedi deall ein gwrthwynebiad fel Cristnogion i'r peth hwn yn Llŷn. Ni pheryglir iaith a gwareiddiad Lloegr wrth blannu yno ysgol fomio, ond beth debygwch chwi fydd effaith plannu trefedigaeth Seisnig yn y darn Cymreiciaf o Gymru? A beth fydd dylanwad y sefydliad ar don foesol yr ardal? Ond i ba beth yr ymhelaethwn — fe amgaewyd bamffled Saesneg yn ''Y Deyrnas'' beth amser yn ôl yn gosod y dadleuon yn erbyn yr ysgol. Y mae'n wir ddrwg gennym mai fel hyn y gwel Mr D. Lloyd George. Ond angenrhaid a osodir arnom i ddal i ymladd yn erbyn y peth costied a gostio.}} ==Gwasanaeth Coffa Lewis Valentine== [[Delwedd:Clawr coffa LV.jpg|bawd|Clawr Gwasanaeth Coffa y Parchedig Lewis Valentine]] Cynhaliwyd Gwasanaeth Coffa i'r Parchedig Lewis Valentine yn 'Y Tabernacl, Llandudno, ar bnawn Sadwrn, y 3ydd o Fai, 1986, o dan lywyddiaeth Y Parchedig Idwal Wyn Jones, y gweinidog bryd hynny. Canwyd dau o emynau Lewis Valentine: 'Maddau feiau'r bore gwridog' a 'Thros Gymru'n gwlad'. Cafwyd teyrngedau gan: Y Cynghorydd [[Owen Morris Roberts]], Y Prifathro [[R. Tudur Jones]], Dr. [[Gwynfor Evans]] a'r Parchedig M.J. Williams a chafwyd teyrnged ar gân gan [[Dafydd Iwan]]. Cyflwynwyd y diolchiadau gan [[Ieuan Wyn Jones]]. {{-}} ==Cofeb Lewis Valentine== Bellach, mae cofeb i'r Parchedig Lewis Valentine wedi ei gosod yn ei bentref genedigol, Llanddulas. <gallery heights="180px" mode="packed"> Cofeb Lewis Valentine 2.jpg|Y Gofeb Y garreg.jpg|Dyma ysgrifennwyd ar y garreg goffa Ble mae y gofeb.jpg|Llun yn dangos lleoliad y gofeb yn Llanddulas Y tri arwyddo.jpg|Y tri wedi rhoi eu llofnod ar y llun- Lewis Valentine,Saunders Lewis a D J Williams Baner dros gymru.jpg|Baner i gofio Lewis Valentine a grewyd gan Glenys Williams (ar y chwith) fu'n cael ei harddangos yng nghapel y Tabernacl, Llandudno am flynyddoedd lawer. Ar y dde mae'r Parchedig Dylan Rhys, gweinidog y capel. </gallery> ==Llyfryddiaeth== *Lewis Valentine, ''Dyddiadur Milwr'' (1988) *John Emyr (gol.), ''Lewis Valentine yn cofio'' ([[Gwasg Gee]], Dinbych, 1983). Transgript sgwrs rhwng Valentine a [[John Emyr]]. ==Cyfeiriadau== Cyhoeddwyd rhannau helaeth o'r erthygl yma gan Gareth Pritchard mewn nifer o gylchgronau gan gynnwys ''Y Pentan'', ''Y Cymro'' a'r ''Herald Cymraeg'' (''Daily Post''). {{cyfeiriadau}} {{Arweinwyr Plaid Cymru}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Valentine, Lewis}} [[Categori:Arweinwyr Plaid Cymru]] [[Categori:Cenedlaetholdeb Cymreig]] [[Categori:Pobl yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Emynwyr Cymraeg]] [[Categori:Genedigaethau 1893]] [[Categori:Gweinidogion Bedyddwyr o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1986]] [[Categori:Pobl o Gonwy]] 33db58k70k1xh18ghg9udaysarb2970 0 17291 13273793 10901025 2024-11-07T10:41:32Z Craigysgafn 40536 13273793 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} :''Erthygl am y gwleidydd yw hwn. Am yr emynydd Cymraeg o'r 18fed ganrif gweler [[Dafydd Morris]].'' Gwleidydd ac ymgyrchydd dros [[heddwch]] o [[Cymru|Gymru]] oedd '''David Morris''' ([[28 Ionawr]] [[1930]] – [[24 Ionawr]], [[2007]]). Roedd yn gadeirydd ar [[CND Cymru]]. Cychwynodd ymgyrchu yn erbyn [[arfau nwclear]] ym [[1957]], pan oedd y [[Gwladwriaeth|wladwriaeth]] [[Y Deyrnas Unedig|Brydeinig]] yn profi arfau o'r fath ar ynys [[Kiritimati]] yn [[y Cefnfor Tawel]]. Roedd yn aelod o'r [[Y Blaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]]. Cafodd ei ethol yn gynghorydd sir ac wedyn fel [[Senedd Ewropeaidd|Aelod Seneddol Ewropeaidd]] o [[1984]] tan [[1999]]. {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|ew}} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Ann Clwyd]] | teitl = [[Aelod Senedd Ewrop]] dros [[Canolbarth a Gorllewin Cymru (Etholaeth Ewropeaidd)|Ganol a Gorllewin Cymru]] | blynyddoedd = [[1984]] – [[1994]] | ar ôl = [[Eluned Morgan]] }} {{bocs olyniaeth | cyn = ''etholaeth newydd'' | teitl = [[Aelod Senedd Ewrop]] dros [[Gorllewin De Cymru (etholaeth Senedd Ewrop)|Orllewin De Cymru]] | blynyddoedd = [[1994]] – [[1999]] | ar ôl = ''dilewyd yr etholaeth'' }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Cymry}} {{DEFAULTSORT:Morris, David}} [[Categori:Aelodau Senedd Ewrop]] [[Categori:Genedigaethau 1930]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2007]] 1u03cjaqzamejgh8ge03fb80cjdweuc 0 18038 13273458 10902854 2024-11-06T14:54:32Z Llywelyn2000 796 13273458 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | gwlad = {{banergwlad|Cymru}} }} Mae '''Croes Eliseg''' neu '''Golofn Eliseg''' yn golofn sy'n coffhau [[Elisedd ap Gwylog]] (bu farw c. 755), brenin [[Teyrnas Powys|Powys]]. Saif yn agos i [[Abaty Glyn y Groes]], ger [[Llangollen]], [[Sir Ddinbych]]; {{gbmapping|SJ202445}}. Credir mai camgymeriad ar ran y cerfiwr oedd cerfio "Eliseg" yn lle "Elisedd". ==Y Groes== Codwyd y golofn gan or-ŵyr Elisedd, [[Cyngen ap Cadell]]. Mae'r arysgrif [[Lladin|Ladin]] ar y golofn bron yn amhosibl ei darllen yn awr, ond yr oedd yn gliriach yn oes [[Edward Llwyd]] a wnaeth gopi ohono. Mae cyfieithiad o'r rhan o'r arysgrif sy'n delio ag Elisedd fel a ganlyn : [[Delwedd:elisegmanwl.jpg|250px|bawd|chwith|Ysgrifen ar Groes Eliseg]] : + ''Concenn fab Catell, Catell fab Brochmail, Brochmail fab Eliseg, Eliseg fab Guoillauc.'' : + ''A'r Concenn hwnnw, gor-ŵyr Eliseg, a gododd y maen yma ar gyfer ei hen daid Eliseg.'' : + ''Yr Eliseg hwnnw a gasglodd ynghyd etifeddiaeth Powys . . . allan o afael yr Eingl â'i gleddyf ac â thân.'' : + ''Pwy bynnag sy'n ailadrodd yr arysgrif yma, rhoed fendith ar enaid Eliseg.''<ref>[[John Edward Lloyd]] (1911) ''A history of Wales from the earliest times to the Edwardian conquest'' (Longmans, Green & Co.).</ref> Mae'r golofn yn awr yng ngofal [[Cadw]]. ==Y mwnt== [[Crug crwn]] ydy'r mwnt lle saif y Groes. Cofrestrwyd y crug hwn gan Cadw a chaiff ei adnabod gyda'r rhif SAM: DE015.<ref>[http://www.whatdotheyknow.com/request/15714/response/38315/attach/html/2/SAMs%20by%20UA.xls.html Cofrestr Cadw.]</ref> Ceir bron i 400 o grugiau crynion ar y gofrestr; mwy nag unrhyw fath arall o heneb. Fe godwyd y crug gan bobl [[Oes yr Efydd]] fel rhan o'u seremonïau neu i gladdu'r meirw. [[Delwedd:elisegobell.jpg|250px|bawd|chwith|Lleoliad Croes Eliseg]] == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} ==Gweler hefyd== Mathau gwahanol o henebion a ddefnyddir mewn arferion claddu: * [[Rhestr o grugiau crynion yng Nghymru]] * [[Beddrod siambr]] * [[Carnedd]] * [[Siambr gladdu hir]] ==Dolen allanol== * [http://www.coflein.gov.uk/cy/safle/165274/manylion/ELISEG%27S+PILLAR%2C+CROSS+AND+BURIAL+MOUND%2C+NEAR+LLANGOLLEN/ Crug a Chroes Eliseg ar wefan Coflein (Comisiwn Brenhinol Henebion Cymru)]{{Dolen marw|date=March 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} [[Categori:8fed ganrif yng Nghymru]] [[Categori:Adeiladau rhestredig Gradd I Sir Ddinbych]] [[Categori:Arysgrifau Lladin yng Nghymru]] [[Categori:Crugiau crynion Sir Ddinbych]] [[Categori:Croesau Celtaidd|Eliseg]] [[Categori:Llangollen]] [[Categori:Safleoedd archaeolegol Sir Ddinbych]] [[Categori:Teyrnas Powys]] q00sg8sa1zceu71zadagzgmbmvdt9sk 0 20011 13273456 13270973 2024-11-06T14:02:15Z Mateus2019 70229 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Golden Dragon War Flag of Wales.svg]] → [[File:Golden Dragon War Flag of Wales (created 1400).svg]] [[c:COM:FR#FR1|Criterion 1]] (original uploader’s request) · add date 13273456 wikitext text/x-wiki Dyma '''restr [[baner]]i [[Cymru]]'''. Am faneri eraill a ddefnyddir yng Nghymru yn ogystal â gweddill [[y Deyrnas Unedig]], gweler [[Rhestr baneri y Deyrnas Unedig]]. Ceir hefyd: [[Rhestr o arfbeisiau hanesyddol Cymru]] a [[Yr Eglwys yng Nghymru|baneri'r Eglwys yng Nghymru]]. ==Y faner genedlaethol== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" |- bgcolor="#efefef" ! width="110"|Baner!!width="100"|Dyddiad!!width="250"|Defnydd!!width="250"|Disgrifiad |- | [[Delwedd:Flag of Wales 2.svg|117x117px]] || c. 1485 (amryw)<br />1959 (swyddogol)|| [[Baner Cymru]], a elwir hefyd yn [[y Ddraig Goch|Ddraig Goch]] || Draig goch ar drithroed (passant) ar faes gwyrdd a gwyn. |} ==Baner Tywysogion Cymru== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" |- bgcolor="#efefef" ! width="110"|Baner!!width="100"|Dyddiad!!width="250"|Defnydd!!width="250"|Disgrifiad |- | [[Delwedd:Banner of Llywelyn (Square).svg|136x136px]]|| 1267-83, 1400au || Baner gwreiddiol [[Tywysog Cymru]] || Baner [[Teyrnas Gwynedd]] a ddaeth yn faner [[Tywysogaeth Cymru]] yn nheyrnasiad [[Llywelyn ap Gruffudd]]. Y llewod yn sefyll ar drithroed (''passant''). |- | [[Delwedd:Flag of Prince Dafydd ap Gruffydd.svg|135x135px]]|| 13g || Baner [[Dafydd ap Gruffudd]], brawd [[Llywelyn ap Gruffudd|Llywelyn II]]. || Y llewod yn sefyll ar drithroed (''passant''). |- | [[Delwedd:Glyndwr's Banner.svg|133x133px]]|| 14eg - 15g - || [[Baner Glyn Dŵr]] || Arfau [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]]: llewod yn sefyll ar undroed (''rampant''), gydag arfau [[Owain Lawgoch]] ac [[Owain Glyn Dŵr]] |- | [[Delwedd:Golden Dragon War Flag of Wales (created 1400).svg|133x133px]]||14eg - 15g - || [[Baner Glyn Dŵr|Baner Rhyfel, Cymru]] || Arfau [[Cymru]]: Draig yn sefyll ar undroed (''rampant''); fe'i defnyddiwyd am y tro cyntaf ym [[Brwydr Twthil (1401)|Mrwydr Twthil (1401)]] |} ==Baneri rhyfel== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" |- bgcolor="#efefef" ! width="110"|Baner!!width="100"|Dyddiad!!width="250"|Defnydd!!width="250"|Disgrifiad |- | [[Delwedd:Y Ddraig Aur.gif|119x119px]] || 1400 - c.1416 || 'Y Ddraig Aur': Codwyd hon gan Glyn Dŵr uwch dref Caernarfon ychydig cyn iddo ymosod arni a meddiannu'r dref a'r castell. || Un llew aur yn sefyll ar undroed (rampant) (''Argent a dragon rampant Or''). || |- | [[Delwedd:Cross of Neith.gif|122x122px]] || 13g || '[[Y Groes Naid]]': Baner Rhyfel [[Llywelyn ap Gruffudd]] || Croes Geltaidd melyn ar faes porffor. || |} ==Baneri'r tywysogaethau== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" |- bgcolor="#efefef" ! width="110"|Baner!!width="100"|Dyddiad!!width="250"|Defnydd!!width="250"|Disgrifiad |- | [[Delwedd:Flag of Powys.svg|100px]] || 9ed ganrif - 1212 || Baner [[Powys]] ac yn ddiweddarach: [[Powys Wenwynwyn]] || Maes melyn, un llew coch ar ungoes (rampant). Tarddiad: [[Mathrafal]]. ''Or, a lion Gules armed and langed Azure.'' |- | [[Delwedd:Flag of Deheubarth.svg|100px]] || c.1100 - c.1300 || Baner [[Dinefwr]] a'r [[Deheubarth]] || Maes melyn, un llew melyn ar ungoes (rampant). |- | [[Delwedd:Alternative Flag of Gwynedd.svg|100px]] || c.1240 - 1282 || Baner personol [[Llywelyn ap Gruffudd]] || Tri llew coch ar deircoes ar faes gwyn. |- | [[Delwedd:Flag of Powys Fadog.svg|100px]] || c.1160 - c.1350 || Baner [[Madog ap Gruffudd Maelor]] ac yna Baner [[Powys Fadog]] || Lle du ar ungoes ar faes gwyn. |} ==Siroedd (traddodiadol)== {| class="wikitable" |- style="background:#efefef;" ! style="width:110px;"|Baner!! style="width:100px;"|Dyddiad!! style="width:250px;"|Defnydd!! style="width:250px;"|Disgrifiad |- | [[Delwedd:Flag of Anglesey.svg|100px]] || Mawrth 2014 || Baner Sir Fôn || Tri llew aur ar ddwy goes (rampant), ar gefndir coch gyda ''chevrone'' aur |- |[[Delwedd:Flag of Caernarfonshire.png|100px]] || 2012 || Baner Sir Gaernarfon || Tair eryr aur mewn rhes ar gefndir gwyrdd |- |[[Delwedd:Flag of Ceredigion.svg|100px]] || Heb ei chofrestru || Baner Dyfed - mabwysiadur hefyd fel [[Baner Ceredigion]] || Llew aur ar ddwy goes (regardent), ar gefndir du. |- |[[Delwedd:Glamorgan Flag.svg|100px]] || 2013 || Baner Morgannwg || Tair ''Chevronels'' wen ar gefndir coch |- |[[Delwedd:Flag of Merionethshire.svg|100px]] || 2015 || Baner Sir Feirionnydd || Tair gafr arian ar ddwy goes (rampant), gyda haul aur ar gefndir glas. |- |[[Delwedd:Flag of Monmouthshire.svg|100px]] || 2011 || Baner Sir Fynwy || Tair ''Fleur-de-Lis'' aur ar gefndir glas a du. |- | [[Delwedd:Montgomeryshire.png|100px]] || Heb ei chofrestru || Baner Sir Drefaldwyn || Tri phen mul arian ar gefndir du. |- | [[Delwedd:Flag of Flintshire.svg|100px]] || 2015 || Baner Sir y Fflint || Croes ddu arf gefndir arian gyda phedwar [[Brân Goesgoch]], un ym mhob cornel. |- |[[Delwedd:Flag of Pembrokeshire.svg|100px]] || 1988 || Baner Sir Benfro || Croes aur ar gefndir glas, gyda rhosyn Tuduraidd coch a gwyn yn y canol. |- | [[Delwedd:Proposed flag of Radnorshire.png|100px]] || - || Baner Sir Faesyfed || Pen baedd ar gefndir glas a melyn (streips llorweddol). |} ==Baneri eraill== {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" |- bgcolor="#efefef" ! width="110"|Baner!!width="100"|Dyddiad!!width="250"|Defnydd!!width="250"|Disgrifiad |- | [[Delwedd:Flag of Saint David.svg|100px]] || 1921 - || [[Baner Dewi Sant]] || Croes aur ar faes du |- | [[Delwedd:Church in Wales flag.svg|100px]] || || [[Baner yr Eglwys yng Nghymru]] || Croes las ar faes gwyn gyda bathodyn yr Eglwys (Croes Geltaidd) yn y canol |- | [[Delwedd:Flag of Pembrokeshire.svg|100px]] || Cynlluniwyd yn 1970 || Baner [[Sir Benfro]] || Croes felen ar faes glas gyda rhosyn Tuduraidd yn y canol |- | || 1960au || Baner [[Byddin Rhyddid Cymru]] || 'Yr eryr Wen': symbol o Eryr Eryri. |} == Baneri'r draddodiad Seisnig == {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse;" !Baner !Dyddiad !Defnydd !Disgrifiad |- | [[Delwedd:Personal Banner of the Prince of Wales.svg|76x76px]] || 1962 - || Baner [[Tywysog Cymru|Tywysog Cymru (anfrodorol, Seisnig)]] yng Nghymru || Baner arfbais Tywysogaeth Cymru anfrodorol, Seisnig, sef baner Gwynedd/Tywysogaeth Cymru annibynnol gydag arfbais yn cynrychioli teulu brenhinol Prydain wedi'i gosod yn ei chanol |}{{Rhestrau baneri Ewrop}} ==Gweler hefyd== * [[Rhestr o arfbeisiau hanesyddol Cymru]] * [[Rhestr baneri'r Alban]] * [[Baneri bro Llydaw]] [[Categori:Banereg]] [[Categori:Baneri Cymru| ]] [[Categori:Rhestrau baneri|Cymru]] 6o599honfmmz12ftrfizd6l54u5tb13 0 23145 13273740 13214905 2024-11-07T09:40:20Z Craigysgafn 40536 13273740 wikitext text/x-wiki {{Infobox Officeholder |honorific-prefix = Y Gwir Anrhydeddus |name = Alex Salmond |birth_name=Alexander Elliot Anderson Salmond |honorific-suffix = |image = Alex Salmond, First Minister of Scotland (cropped).jpg |caption = |order = |office = [[Prif Weinidog yr Alban]] |term_start = 16 Mai 2007 |term_end = 19 Tachwedd 2014 |monarch = [[Elisabeth II, brenhines y Deyrnas Unedig|Elisabeth II]] |deputy = [[Nicola Sturgeon]] |predecessor = [[Jack McConnell, Baron McConnell|Jack McConnell]] |successor = [[Nicola Sturgeon]] |office2 = [[Plaid Genedlaethol yr Alban|Arweinydd yr SNP]] |term_start2 = 3 Medi 2004 |term_end2 = 14 Tachwedd 2014 |predecessor2 = [[John Swinney]] |successor2 = [[Nicola Sturgeon]] |term_start3 = 22 Medi 1990 |term_end3 = 26 Medi 2000 |predecessor3 = [[Gordon Wilson]] |successor3 = [[John Swinney]] |office4 = [[Senedd yr Alban|Aelod Senedd yr Alban]] <br> dros [[Dwyrain Swydd Aberdeen (Etholaeth Senedd yr Alban)|Dwyrain Swydd Aberdeen]] |parliament4 = |term_start4 = 5 Mai 2011 |term_end4 = 5 Mai 2016 |predecessor4 = Sefydlu'r etholaeth |successor4 = |office5 = Aelod Senedd yr Alban <br> dros [[Gordon (Etholaeth Senedd yr Alban)|Gordon]] |parliament5 = |term_start5 = 3 Mai 2007 |term_end5 = 5 Mai 2011 |predecessor5 = [[Nora Radcliffe]] |successor5 = Daeth yr etholaeth i ben |office6 = Etholaeth Senedd yr Alban <br> dros [[Banff a Buchan (Etholaeth Senedd yr Alban)|Banff a Buchan]] |parliament6 = |term_start6 = 6 Mai 1999 |term_end6 = 7 Mehefin 2001 |predecessor6 = [[Deddf yr Alban 1998|Crewyd yr etholaeth]] |successor6 = [[Stewart Stevenson]] |office7 = [[Aelod Seneddol]] <br> dros [[Banff a Buchan (etholaeth seneddol)|Banff a Buchan]] |successor7 = [[Eilidh Whiteford]] |term_start7 = 11 Mehefin 1987 |term_end7 = 6 Mai 2010 |predecessor7 = [[Albert McQuarrie]] |birth_date = {{birth date|1954|12|31|df=y}} |birth_place = [[Linlithgow]], [[West Lothian]], yr Alban |death_date = {{dyddiad marw ac oedran|2024|10|12|1954|12|31|df=y}} |death_place = [[Gogledd Macedonia]] |party = [[Plaid Genedlaethol yr Alban]] |spouse = Moira Salmond |residence = [[Bute House]], [[Caeredin]] <small>(Official)</small><br>[[Strichen]], [[yr Alban]] <small>(Private)</small> |alma_mater = [[Prifysgol St Andrews]] |profession = [[Economegydd]] |religion = [[Eglwys yr Alban]]<ref>{{cite news |url=http://www.timesonline.co.uk/tol/news/uk/scotland/article6727842.ece |title=Salmond: 'Faith is my driving force' |date=26 Gorffennaf 2009 |publisher=Sunday Times Scotland |accessdate=26 Gorffennaf 2009 |location=Llundain |first=Jason |last=Allardyce }}{{Dolen marw|date=October 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |website = [http://www.scotland.gov.uk/About/People/14944/Scottish-Cabinet/First-Minister Alex Salmond AGA] }} {{Listen| filename = Alex Salmond BBC Radio4 Desert Island Discs 16 January 2011 b00xgs41.flac |title = Llais Salmond |type = speech |description = o ragen radio'r BBC: ''[[Desert Island Discs]]'', 16 Ionawr 2011<ref name="BBC-b00xgs41">{{Cite episode |title= Alex Salmond |series= Desert Island Discs |serieslink= Desert Island Discs |url= http://www.bbc.co.uk/programmes/b00xgs41 |accessdate= 18 Ionawr 2014 |station= BBC Radio 4 |date= 16 Ionawr 2011 |season= |seriesno= |number= |transcript= |transcripturl= }}</ref> }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] ac arweinydd [[Plaid Genedlaethol yr Alban]] (yr 'SNP') oedd '''Alexander Elliot Anderson Salmond''' ([[31 Rhagfyr]] [[1954]] – [[12 Hydref]] [[2024]]). Hyd at ei ymddiswyddiad ar [[19 Tachwedd]] [[2014]] Salmond oedd pedwerydd Prif Weinidog yr Alban; parhaodd fel Aelod [[Senedd yr Alban]] dros [[Dwyrain Swydd Aberdeen]] hyd at 2016. Ar 19 Medi 2014, yn dilyn methiant [[Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014|yr ymgyrch dros annibyniaeth]], dywedodd na fyddai'n ailsefyll fel Prif Weinidog y wlad; dywedodd "Mae fy nghyfnod i ar ben, ond mae'r freuddwyd yn fyw." Yn fwy na neb arall, ef fu prif ladmerydd dros annibyniaeth i'r Alban o'r 1990au hyd at fis Medi 2014. Ar 19 Tachwedd 2014 yn dilyn cyhoeddi ei ymddiswyddiad trosglwyddodd arweinyddiaeth ei blaid a Phrif Weinidogaeth ei wlad i [[Nicola Sturgeon]].<ref>{{cite web|url=http://www.theguardian.com/politics/2014/sep/19/alex-salmond-resignation-nicola-sturgeon-destiny|title=''Alex Salmond's resignation could give Nicola Sturgeon her day of destiny''|author=LibBrooks|work=the Guardian|accessdate=19 Tachwedd 2014}}</ref> ==Y dyddiau cynnar== Ganwyd Salmond yng nghartref y teulu yn 101 Ffordd Preston, [[Linlithgow]], [[Dwyrain Lothian]], yr Alban ar y diwrnod olaf o 1956 ([[Hogmanay]]).<ref name="autogenerated1">{{cite web|last=Black |first=Andrew |url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-11510394 |title=''BBC News – A profile of SNP leader Alex Salmond |publisher=bbc.co.uk'' |date=11 Ionawr 2012 |accessdate=14 Ionawr 2012}}</ref><ref>David Torrance, Salmond: ''Against The Odds'' (Birlinn, 2010), tud. 12</ref> Ef yw'r ail o bedwar plentyn a anwyd i Robert Fyfe Findlay Salmond a Mary Stewart Salmond ([[née]] Milne), ill dau'n weithwyr sifil.<ref name="independentbiography">{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/people/profiles/alex-salmond-the-new-king-of-scotland-889764.html|date=10 August 2008|title=''Alex Salmond: The new king of Scotland''|publisher=[[The Independent]]|accessdate=7 Ebrill 2010|location=Llundain|archive-date=2020-04-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20200401155143/https://www.independent.co.uk/news/people/profiles/alex-salmond-the-new-king-of-scotland-889764.html|url-status=dead}}</ref> Trydanydd o ran crefft oedd ei dad Richard a bu ei deulu'n byw yn Linlithgow ers canol y [[18g]].<ref>Torrance, Salmond: Against The Odds, tud. 12</ref> Daw enwau canol Salmond o enwau gweinidogion yr eglwys leol, arferiad cyffredin iawn yn yr ardal yr adeg honno.<ref>{{cite book|url=http://www.stninianscraigmailen.org.uk/historybook.pdf|title=St Ninian's Craigmailen Parish Council|year=1975|page=17|accessdate=17 Ionawr 2014|archive-date=2013-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20131020052405/http://www.stninianscraigmailen.org.uk/historybook.pdf|url-status=dead}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.scotland.gov.uk/News/Speeches/Speeches/First-Minister/genassembly09 |title=''General Assembly of the Church of Scotland'' |publisher=Scotland.gov.uk |date=2011-05-23 |accessdate=2014-01-17}}</ref> Mynychodd Academi Linlithgow Academy rhwng 1966 a 1972 cyn mynd yn ei flaen i Goleg Masnach Caeredin (''Edinburgh College of Commerce'') rhwng 1972 a 1973, gan ennill HNC mewn [[astudiaethau busnes]],<ref>Torrance, Salmond: Against The Odds, tud. 23</ref> a chael ei dderbyn i astudio ym [[Prifysgol St Andrews|Mhrifysgol St Andrews]], ble'r astudiodd [[economeg]] a hanes [[yr Oesoedd Canol]]. Cafodd ei ethol yn Is-Lywydd (Addysg) undeb y myfyrwyr yn 1977 a hefyd ei ethol ar Gyngor Cymuned St Andrews yn yr un flwyddyn.<ref name="Torrance, Salmond tud. 29">''Torrance, Salmond: Against The Odds, tud. 29''</ref> Derbyniodd radd 2:2 gradd gydanrhydedd Meistr Mewn Celf (yr Alban) mewn Economeg a'r Oesoedd Canol ym Mai 1978.<ref name="Torrance, Salmond tud. 29"/><ref name="snpbiography">[http://www.snp.org/alexsalmond Alex Salmond MSP] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091016072655/http://www.snp.org/alexsalmond |date=2009-10-16 }}, [[Plaid Genedlaethol yr Alban]], Adalwyd 7 Ebrill 2010.</ref> ===Ymddiswyddiad fel Prif Weinidog=== Ar 19 Medi 2014, yn dilyn canlyniad Refferendwm yr Alban dros Annibyniaeth, lle gwelwyd mwyafrif o bobl yr Alban, o drwch blewyn, yn gwrthod annibyniaeth, cyhoeddodd Salmond y byddai'n ymddiswyddo fel Prif Weinidog yn Nhachwedd.<ref name="SalmondResigns">{{Cite web|url= http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-29277527|title= Salmond to quit as First Minister|date=19 Medi 2014 |accessdate=19 Medi 2014|location=Llundain|work=BBC News|publisher=BBC}}</ref> Nicola Sturgeon oedd yr unig ymgeisydd am arweinyddiaeth yr SNP yn Perth ar 14 Tachwedd,<ref name="SNP leadership elections close">{{cite web|title=SNP leadership elections close|url=http://www.snp.org/media-centre/news/2014/oct/close-nominations-snp-leadership-elections|website=SNP|publisher=SNP|accessdate=15 Hydref 2014|ref=SNP Leadership elections|archive-date=2014-10-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20141017154520/http://www.snp.org/media-centre/news/2014/oct/close-nominations-snp-leadership-elections|url-status=dead}}</ref><ref>http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-scotland-politics-30011423</ref> ac ymddiswyddodd yn ffurfiol ar y 18 Tachwedd, a dilynwyd ef unwaith eto gan Sturgeon; fe'i dewisiwyd y diwrnod wedyn - y 19fed o Dachwedd.<ref>[http://www.bbc.com/news/uk-scotland-scotland-politics-30011421 BBC News - The transition from Alex Salmond to Nicola Sturgeon]</ref><ref name="LastDay">[http://www.bbc.com/news/uk-scotland-30102484 BBC News - Alex Salmond's last day as first minister]</ref> == Dychwelyd i San Steffan == Ar 7 Rhagfyr 2014, cyhoeddodd Salmond y byddai’n sefyll fel ymgeisydd yr SNP ar gyfer etholaeth San Steffan Gordon yn etholiad Mai 2015.<ref>{{Cite news|title=Ex-SNP leader Alex Salmond announces he is to stand for UK Parliament|url=https://www.bbc.com/news/uk-scotland-30364575|work=BBC News|date=2014-12-07|access-date=2021-03-27}}</ref> Enillodd sedd Gordon gyda 47.7% o’r bleidlais gan ddisodli'r  Democrat Rhyddfrydol Malcolm Bruce. Ar 13 Mai 2015, penodwyd Salmond yn llefarydd materion tramor yr SNP yn Nhŷ’r Cyffredin. Yn etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig yn 2017, cafodd Salmond ei drechu gan Colin Clark o'r Ceidwadwyr == ''The Alex Salmond Show'' == Ar 9 Tachwedd 2017, cyhoeddodd y sianel RT (a elwid gynt yn [[Russia Today]]) byddai Salmond yn cyflwyno rhaglen o'r enw ''The Alex Salmond Show'' ar y rhwydwaith. Darlledwyd y sioe gyntaf ar [[16 Tachwedd]] [[2017]]; y prif gyfwelai oedd Carles Puigdemont, cyn arlywydd Catalwnia.<ref>{{Citation|title=The Alex Salmond Show|date=2017-11-26|url=https://www.imdb.com/title/tt8126374/|others=Tasmina Ahmed-Sheikh, Peter Oborne, Lembit Öpik, George Kerevan|access-date=2021-03-27}}</ref> == Cyhuddiadau o gam ymddwyn rhywiol == Ym mis Awst 2018, ymddiswyddodd Salmond o’r SNP yn wyneb honiadau o gamymddwyn rhywiol yn 2013 tra roedd yn Brif Weinidog. Mewn datganiad dywedodd ei fod am osgoi rhaniad mewnol o fewn y blaid a’i fod yn bwriadu gwneud cais i ailymuno â’r SNP unwaith y byddai wedi cael cyfle i glirio ei enw. Ar [[24 Ionawr]] [[2019]], arestiodd Heddlu’r Alban Salmond, a chyhuddwyd ef o 14 trosedd, gan gynnwys dau gyhuddiad o geisio [[Trais rhywiol|treisio]], naw o ymosod yn rhywiol, dau o ymosod yn anweddus, ac un o dorri'r heddwch. Ymddangosodd yn y llys ar 21 Tachwedd a chofnodi ple o "ddieuog". Dechreuodd yr achos ar 9 Mawrth 2020; Gordon Jackson oedd yn arwain ei amddiffyniad , ac Alex Prentice oedd yn arwain yr erlyniad. Ar 23 Mawrth 2020, cafodd Salmond ei glirio o'r holl gyhuddiadau. Cafodd rheithgor ef yn ddieuog o 12 cyhuddiad, cafodd un cyhuddiad ei ollwng gan yr erlynyddion yn gynharach yn yr achos tra canfuwyd nad oedd un cyhuddiad wedi'i brofi.<ref>{{Cite web|title=Alex Salmond wedi’i gael yn ddieuog o geisio treisio ac ymosodiadau rhyw|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/prydain/565332-alex-salmond-wedii-gael-ddieuog-geisio-treisio|website=Golwg360|date=2020-03-23|access-date=2021-03-27|language=cy}}</ref> == Plaid Alba == Ar 26 Mawrth 2021, cyhoeddodd Salmond ei fod wedi ymuno â, ac wedi dod yn arweinydd ar [[Plaid Alba|Blaid Alba]], plaid newydd o blaid annibyniaeth. Roedd gan y blaid ymgeiswyr yn sefyll yn Etholiad Senedd yr Alban 2021, ar y rhestr rhanbarthol yn unig. Ni enillodd y blaid unrhyw seddi.<ref>{{Cite web|title=Alex Salmond yn creu ei blaid wleidyddol ei hun ac yn sefyll yn etholiad yr Alban|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/prydain/2043302-alex-salmond-cyhoeddi-lansio-plaid-newydd|website=Golwg360|date=2021-03-26|access-date=2021-03-27|language=cy}}</ref> ==Gweler hefyd== *[[Margo MacDonald]] *[[Joe FitzPatrick]] *[[Margaret Ewing]] *[[Nicola Sturgeon]] *[[Tricia Marwick]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Albert McQuarrie]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Banff a Buchan (etholaeth seneddol)|Banff a Buchan]] | blynyddoedd=[[1987]] – [[2010]] | ar ôl=Dr [[Eilidh Whiteford]] }} {{Teitl Dil|alb}} {{bocs olyniaeth | cyn=''swydd newydd'' | teitl=[[Aelod Senedd yr Alban]] dros [[Banff a Buchan (etholaeth seneddol yr Alban)|Banff a Buchan]]| blynyddoedd=[[1999]] – [[2001]] | ar ôl=[[Stewart Stevenson]] }} {{bocs olyniaeth | cyn=[[Nora Radcliffe]] | teitl=[[Aelod Senedd yr Alban]] dros [[Gordon (etholaeth seneddol yr Alban)|Gordon]]| blynyddoedd=[[2007]] – [[2011]] | ar ôl= ''diddymwyd yr etholaeth'' }} {{bocs olyniaeth | cyn=''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Senedd yr Alban]] dros [[Gordon (etholaeth seneddol yr Alban)|Gordon]]| blynyddoedd=[[2011]] – [[2016]] | ar ôl= Gillian Martin }} {{Teitl Dil|swydd}} {{bocs olyniaeth | cyn= [[Gordon Wilson]] | teitl = Arweinydd [[Plaid Genedlaethol yr Alban]] | blynyddoedd=[[1990]] – [[2000]] | ar ôl=[[John Swinney]] }} {{bocs olyniaeth | cyn= [[John Swinney]] | teitl = Arweinydd [[Plaid Genedlaethol yr Alban]] | blynyddoedd=[[2004]] – [[2014]] | ar ôl=[[Nicola Sturgeon]] }} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Jack McConnell]] | teitl=[[Prif Weinidog yr Alban]] | blynyddoedd=[[2007]] – [[2014]] | ar ôl= [[Nicola Sturgeon]] }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Salmond, Alex}} [[Categori:Aelodau Senedd yr Alban]] [[Categori:Genedigaethau 1954]] [[Categori:Marwolaethau 2024]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Genedlaethol yr Alban]] [[Categori:Arweinwyr Plaid Genedlaethol yr Alban]] [[Categori:Prif Weinidogion yr Alban]] ep87srxarnbdykhc394dmag1ofa3jxb 0 25544 13273681 13271706 2024-11-07T04:08:58Z 110.150.88.30 13273681 wikitext text/x-wiki {{Pethau | fetchwikidata = ALL | onlysourced = no | dateformat = dmy }} Cystadleuaeth [[pêl-droed|bêl-droed]] sy'n cynnwys timau pêl-droed o [[Lloegr|Loegr]] a [[Cymru|Chymru]] ydy '''Y Gynghrair Bêl-droed''' ([[Saesneg]]: ''The Football League''). Fe'i ffurfiwyd ym 1888, sy'n golygu ei fod y gynghgrair hynnaf yn y byd pêl-droed. Hon oedd brif gynghrair bêl-droed Lloegr ers ei sefydlu, hyd nes 1992 pan dorodd 22 o glybiau'n rhydd er mwyn ffurfio [[Uwch Gynghrair Lloegr]]. ==Y Bencampwriaeth== Hyd at dymor 1992/1993, pan sefydlwyd Uwchgynghrair Lloegr, roedd '''Y Bencampwriaeth''' (Saesneg: '''''The Championship''''') yn cael ei adnabod fel yr Ail Adran. Rhwng 1993 a 1995, roedd yn cael ei adnabod fel yr Adran Gyntaf cyn cael ei enw presennol. ==Yr Adran Gyntaf== Hyd at dymor 1992/1993, pan sefydlwyd Uwchgynghrair Lloegr, roedd yr '''Adran Gyntaf''' neu '''Adran 1''' (Saesneg: '''''League One''''') yn cael ei hadnabod fel y Drydedd Adran. Rhwng 1993 a 1995, roedd yn cael ei adnabod fel yr Ail Adran cyn cael ei enw presennol. ==Yr Ail Adran== Hyd at dymor 1992/1993, pan sefydlwyd Uwchgynghrair Lloegr, roedd yr '''Ail Adran''' neu '''Adran 2''' (Saesneg: '''''League Two''''') yn cael ei hadnabod fel y Bedwaredd Adran. Rhwng 1993 a 1995, roedd yn cael ei adnabod fel y Drydedd Adran cyn cael ei enw presennol. {{DEFAULTSORT:Cynghrair Bêl-droed, Y}} [[Categori:Pêl-droed yn Lloegr]] l2idpdkl5mf1vjyyni4l1a33rvpu6gh 0 25930 13273667 13115109 2024-11-06T23:47:35Z Eniisi Lisika 42263 13273667 wikitext text/x-wiki {{Am|fwy o hanes Celtaidd symbol y ddraig |Draig Y Brythoniaid}}{{Am|faner cenedlaethol Cymru|Baner Cymru}}{{Diwylliant Cymru}}{{Erthygl A}} Mae'r '''Ddraig Goch''' yn [[Herodraeth|symbol herodrol]] sy'n cynrychioli [[Cymru]] ac yn ymddangos ar [[Baner Cymru|faner genedlaethol Cymru]]. Defnyddiwyd y sarff neu'r ddraig fel symbol gan y [[Brythoniaid|Brythoniaid brodorol]] ar gleddyfau, bathodynnau a cheiniogau ac mae tystiolaeth archaeolegol o hyn. Roedd y sarff neu'r ddraig yn bwysig i'r [[Celtiaid Ynysig|Celtiaid]] fel symbol, ac mae hyd yn oed awgrymiad fod y meini hynafol yn demlau addoli'r haul a'r sarff. Mae'n bosib fod y [[Yr Ymerodraeth Rufeinig|Rhufeiniaid]] wedi dylanwadu ar ddefnydd y Brythoniaid o'r symbol a'u hysgogi i'w ddefnyddio ar faner. Mae tystiolaeth i ddweud y gwnaeth filwyr Celtiadd ddefnyddio'r faner tra'n ymladd fel carfan dan arweiniad y Rhufeiniad. Ymhlith arweinwyr hynafol y Brythoniaid Celtaidd sy'n cael eu personoli fel dreigiau mae [[Maelgwn Gwynedd]], [[Mynyddog Mwynfawr]] ac [[Urien Rheged]]. Mae hefyd yn bosib y defnyddiwyd draig ar faner yn y cyfnod hwn yn ôl dehongliad o'r gerdd Gwarchan Maelderw yn [[Llyfr Aneirin]]. Mae’r ddraig goch i’w gweld yn stori hynafol ''[[Mabinogi|y Mabinogi]]'' am [[Cyfranc Lludd a Llefelys|Lludd a Llefelys]] lle mae wedi’i charcharu, yn brwydro â draig wen yn [[Dinas Emrys|Ninas Emrys]]. Mae'r stori yn parhau yn ''[[Historia Brittonum]]'', a ysgrifennwyd tua 829 OC, lle mae [[Gwrtheyrn]], [[Brenin y Brythoniaid]] yn rhwystredig yn ei ymdrechion i adeiladu caer yn Ninas Emrys. Mae'r bachgen, Emrys, yn dweud wrtho am gloddio am ddwy ddraig sy'n ymladd o dan y castell. Mae'n darganfod y ddraig wen s'yn cynrychioli'r [[Eingl-Sacsoniaid]], a fydd yn cael ei threchu'n fuan gan ddraig goch Cymru. Ymhlith y "dreigiau" [[Cymry|Cymreig]] yn [[Oes y Tywysogion]] mae [[Owain Gwynedd]], [[Llywelyn ap Gruffudd|Llywelyn ap Gruffydd]] ac [[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]]. Defnyddiwyd y ddraig aur ar faner gan Owain Glyndŵr wrth ymladd yn erbyn y Saeson dros [[annibyniaeth i Gymru]] yn y 15g. Ar ôl concwest Cymru, ychwanegodd [[Harri Tudur]] y tir gwyrdd i'r faner wrth geisio argyhoeddi ei gysylltiad Cymreig at [[Cadwaladr Fendigaid]] wrth frwydro dros [[Coron Lloegr|goron Lloegr]]. Daeth y ddraig goch yn symbol poblogaidd yng Nghymru tua diwedd y 19g a dechrau'r 20g mewn [[Eisteddfod|Eisteddfodau]] er enghraifft. Mae’r ddraig goch bellach yn cael ei hystyried yn symbol o Gymru ac mae'n ymddangos ar faner genedlaethol Cymru, a ddaeth yn faner swyddogol yn 1959. {{Clirio}} == Hanes y Ddraig Goch == {{Am|fwy o gefndir|Draig y Brythoniaid}} === ''Mabinogi'' === Yn un o straeon y ''[[Mabinogi]]'', ''[[Lludd a Llefelys]]'', mae'r ddraig goch yn ymladd â [[Draig Wen]] ymosodol. Mae pla yn cael ei achosi gan y frwydr rhwng draig goch a draig wen estron. Mae'n rhaid i Lludd osod trap iddynt yn union ganol yr ynys a elwir [[Rhydychen]], eu rhoi i gysgu gyda [[medd]], ac yna eu claddu dan ddaear mewn cist garreg. Mae'r trydydd pla yn cael ei achosi gan ddewin nerthol, sy'n taflu swyn i wneud i'r holl lys syrthio i gysgu tra ei fod yn ysbeilio eu hystordai. Rhaid i Lludd ei wynebu, gan gadw ei hun yn effro gyda llond dwrn o ddŵr oer.{{r|Gantz1976|p=131–133}} Yna, mae Lludd yn dychwelyd adref i Brydain; mae'n dinistrio'r [[Coraniaid]] gyda'r cymysgedd pryfed ac yn caethiwo'r dreigiau yn [[Dinas Emrys|Ninas Emrys]]. Yn olaf mae'n ymladd yn erbyn y dewin, sy'n ymostwng i Lludd ac yn dod yn was ffyddlon iddo.{{r|Gantz1976|p=131–133}} === Baner cynnar o ddraig coch === [[Delwedd:Baneryrorsedd.jpg|bawd|261x261px|[[Baner yr Orsedd|Baner Gorsedd y Beirdd]]. Mae'n cynnwys y ddraig goch a'r haul]] Mae'r gerdd "Gorchan Maelderw" yn [[Llyfr Aneirin]] yn dyddio o tua 600 O.C. ac yn cyfeirio at "rud dhreic" a all ei chyfieithu fel "draig goch". Mae'r gerdd hefyd yn cyfeirio at "pharaon", hen enw Dinas Emrys a ddefnyddir yn Lludd a Llefelys gan gynnwys stori am y ddwy ddraig ar [[Yr Wyddfa]]. Yn ôl y chwedl, "Dinas Ffaraon Dandde" y gaer ger [[Beddgelert]] a adnabyddwyd yn hwyrach fel "Dinas Emrys". Defnyddir yr un enw hefyd yn [[Trioedd Ynys Prydain]] (rhif 13). Mae hyn yn awgrymu fod y ddraig goch genedlaethol o leiaf mor hen a 600 O.C..<ref name=":2">{{Cite book|title=A history of the red dragon|url=http://archive.org/details/historyofreddrag0000lofm|publisher=Llanrwst : Gwasg Carreg Gwalch|date=1995|isbn=978-0-86381-317-7|others=Internet Archive|first=Carl|last=Lofmark|pages=46-47}}</ref> Mae'n bosib mai dyma'r cyfeiriad cyntaf at ddraig goch yn llenyddiaeth Cymru a all gael ei dyddio mor gynnar a'r 6g.<ref name=":1">{{Cite web|title=Y Ddraig yn Nychymyg a Llenyddiaeth y Cymry c.600 – c.1500|url=https://pure.aber.ac.uk/portal/files/26607451/Llywelyn_Mared.pdf}}</ref> Er fod y gerdd yn ymddangos yn Llyfr Aneirin, dywed un awdur mae cerdd gan [[Taliesin]] ydyw. Yn y gerdd, fe sonir am y ddraig goch yn hedfan yn yr awel yn ystod [[Brwydr Catraeth]] yn ogystal a'r haul a'r Duw "''Hu''". Crewyd y faner gan "A''rchimagus''" neu archdderwydd ar gyfer Maelderw, a fu'n arweinydd ar y lluoedd brodorol; ac hefyd er mwyn amddiffyn y Brythoniaid.<ref name=":3">{{Cite book|title=“The” Mythology And Rites Of The British Druids, Ascertained By National Documents; And Compared With The General Traditions And Customs Of Heathenism, As Illustrated By The Most Eminent Antiquaries Of Our Age ; With An Appendix, Containing Ancient Poems And Extracts, With Some Remarks On Ancient British Coins|url=https://books.google.com/books?id=3RxnAAAAcAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA583&dq=druids+standard+of+sun+and+dragon&hl=en|publisher=J. Booth|date=1809|language=en|first=Edward|last=Davies|pages=582-588}}</ref><ref>{{Cite web|title=Gwarchan of Maelderw|url=https://www.maryjones.us/jce/gwarchan.html|website=www.maryjones.us|access-date=2024-01-14}}</ref> Yn ôl awdur arall, mae'r faner yn cynnwys delwedd o'r arweinydd, yr haul a'r ddraig goch. Roedd y derwyddon Gwyddelig hefyd yn paratoi baneri'r haul i'w harweinwyr, sef y faner "''Dal-greine''" gyda'r haul arno.<ref>{{Cite book|title=Cambrian Quarterly Magazine and Celtic Repertory|url=https://books.google.com/books?id=w6M2AAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA322&dq=druids+standard+of+sun+and+dragon&hl=en|publisher=proprietors|date=1832|language=en|pages=322}}</ref> [[Delwedd:Green Sunburst Flag.svg|bawd|Baner fodern Wyddelig o'r haul|155x155px]] Gwelir y farddoniaeth gwreiddiol o Gwarchan Maeldderw (a chyfieithiad Cymraeg o'r cyfieithiad Saesneg):<ref>{{Cite book|title=Scottish Myths: Notes on Scottish History and Tradition|url=https://books.google.com/books?id=qrAsAQAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA70&dq=ruddy+dragon+gwarchan&hl=en|publisher=Maclachlan and Stewart|date=1882|isbn=978-0-598-73846-2|language=en|first=Robert Craig|last=Maclagan|pages=70}}</ref><ref name=":3" /> {{Dyfyniad|Molawt rin rymidhin rymenon. (Moliant yw rhaniad y rhai a ryfeddant.) Dyssyllei trech tra manon. (Syllai'r buddugol tra teg.) Disgleiryawr ac archawr tal achon (Disgleiro ac amlwg tal flaen.) ar rud dhreic fud pharaon. (a'r rhudd-ddraig fydd pharaon.) Kyueillyawr en awel adawaon. (Cyfeilir ar awel ei bobl.)}} === ''Historia Brittonum'' === [[Delwedd:Vortigern-Dragons.jpg|bawd| Mae Gwrtheyrn ac Emrys yn gwylio'r frwydr rhwng y dreigiau coch a gwyn: darluniad o lawysgrif o'r 15fed ganrif o ''[[Historia Regum Britanniae|Historia Regum Britannaiae]] gan'' [[Sieffre o Fynwy|Sieffre Mynwy]].]]Erbyn i ''Historia Brittonum'' egael i hysgrifennu gan [[Nennius]] tua 800 O.C., roedd y ddraig goch wedi esblygu o fod yn bersonoliad o arwienwyr milwrol i fod yn symbol o annibyniaeth genedlaethol yn ogystal a symbol o wrthwynebiad milwrol i'r Sacsoniaid, a gynrychiolir gan y ddraig wen.<ref name=":2" /> Ail-ddechreir y stori ym mhenodau 40–42 o'r ''Historia Brittonum,'' lle mae brenin [[Gwrtheyrn]] yn ffoi i Gymru i ddianc rhag y goresgynwyr [[Eingl-Sacsoniaid|Eingl-Sacsonaidd]]. Yno mae'n dewis [[bryngaer]] fel safle ei encil brenhinol, ac yn ceisio adeiladu cadarnle, ond mae'r castell yn cwympo dro ar ôl tro. Dywed ei ddoethion wrtho fod yn rhaid iddo aberthu bachgen ifanc a aned heb dad yn y fan a'r lle i leddfu'r felltith. Anfonodd y Brenin ei filwyr allan ar draws y wlad i ddod o hyd i fachgen o'r fath ac mae'n darganfod bachgen o'r fath, Emrys, ond datguddia Emrys y gwir reswm dros y dymchwel: mae pwll cudd yn cynnwys dwy ddraig, un goch yn cynrychioli'r Brythoniaid ac un wen yn cynrychioli'r Sacsoniaid, sydd wedi'u claddu o dan y sylfaen.{{r|HistoriaBrittonum|at=§40-42}} Eglura sut y byddai Draig Wen y Sacsoniaid, er ei bod yn ennill y frwydr ar hyn o bryd, yn cael ei threchu gan y Ddraig Goch Gymreig yn fuan. Wedi cwymp Gwrtheyrn, rhoddwyd y gaer i'r Uchel Frenin ''Ambrosius Aurelianus'', a elwid yn Gymraeg yn [[Emrys Wledig]].{{r|HistoriaBrittonum|at=§40-43}} === Theori Rhufeinig === Os oedd tad Emrys Wledig yn ymerawdwr Rhufeinig, yna mae'n bosib cysylltu'r ddraig goch gyda'r symbol rhufeinig.<ref name=":2" /> Yn ôl yr awdur Wade-Evans, mae'n bosib olrhain y ddraig goch yn ôl i [[Macsen Wledig]] (''Magnus Maximus)''. Mi fyddai ymerawdwr Rhufeinig yn chwifio draig borffor wrth orymdeithio i ryfel, ac mi wnaeth Macsen orymdeithio i ryfel o Gymru.<ref name=":23">{{Cite web|url=http://www.hanesplaidcymru.org/filebase/llyfrynnau/MacsenWledigs.pdf|title=MACSEN WLEDIG a Geni'r Genedl Gymreig|last=Evans|first=Gwynfor|page=22|publisher=John Penry|year=1983}}</ref> === Uthyr ac Arthur === Mae'r gerdd o'r 10 neu 11g "[[Pa Gwr yw y Porthawr|Pa Gwr]]?" yn [[Llyfr Du Caerfyrddin]] yn cyfeirio at [[Uthr Bendragon|Uthyr Penddraig]] "''Mabon am mydron / Guas uthir pen drago''n."<ref>{{Cite web|title=Pa Gwr?|url=https://www.maryjones.us/ctexts/bbc31w.html|website=www.maryjones.us|access-date=2024-01-23}}</ref><ref name=":4">{{Cite book|title=Trioedd Ynys Prydein: The Triads of the Island of Britain|url=https://books.google.com/books?id=K2euBwAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=rachel+bromwich+trioedd+ynys+prydain&hl=en|publisher=University of Wales Press|date=2014-11-15|isbn=978-1-78316-146-1|language=en|first=Rachel|last=Bromwich|pages=513}}</ref> Mae hefyd cyfeiriad at Uthyr, "''hut Uthyr Pendragon''" yn Tair Hud Fawr Ynys Prydain ([[Trioedd Ynys Prydain|Trioedd Ynys Prydain, 28]]) sydd yn profi fod y wybir am y stori yn y traddodiad Gymreig cyn cyfnod [[Sieffre o Fynwy]].<ref name=":4" /> Er hyn, awgrymir yr awdur Carl Lofmark ei bod yn bosib nad oedd Uthr yn berson go iawn ac mewn gwirionedd ystr Uthr yw "ofnadwy" yn hytrach nag enw tad Arthur, "Arthur mab uthr pen dragon".{{R|Lofmark1995|page=52}}[[Delwedd:Uther-ben-dragon-1.tif|bawd|"Ythr Ben Dragwn" yn "Dare Phrygius & Brut Tysilio" sydd wedi'i chadw yng Ngholeg yr Iesu, Rhydychen {{Efn|Gweler y testun hyn yn Brut Tysilio, testun Cymreig sy'n fwy na thebyg yn ail-weithiad hwyr o waith Sieffre o Fynwy, ''Historia regum Britanniae''. Mae'r delwedd yn dod o 1695 ffolio, Coleg yr Iesu MS. 28, ond cafodd ei thrawsgrifio o ysgrif 15g, Coleg yr Iesu MS. 61, gan Hugh Jones, tangeidwad Amgueddfa Ashmolean, yn 1695. {{r|JC.MS.28}}}}|195x195px]]Ailadroddir yr un stori am y dreigiau coch a gwyn yn ''[[Historia Regum Britanniae|Hanes Brenhinoedd Prydain]] gan'' [[Sieffre o Fynwy]], lle mae'r ddraig goch hefyd yn broffwydoliaeth am ddyfodiad y [[Y Brenin Arthur|Brenin Arthur]].{{r|Barber1999}} Roedd ei safon hefyd wedi'i addurno â draig aur.{{r|Hart2020}}{{r|HistoriaRegumBritanniae}} Sonnir mewn o leiaf pedair llawysgrif fod Arthur yn gysylltiedig â'r ddraig aur, ac fod safon y ddraig aur yn cael ei defnyddio i hysbysu milwyr clwyfedig am hafan sâff iddynt wrth gefn byddin Arthur.{{r|Ferris1959|p=69-71}} Ymddengys Uthyr hefyd yn [[Brut y Brenhinedd|Brut y Brenhinoedd]], "''yn sef yv hynny yn yavn Gymraec Vthyr Bendreic... canys Myrdin a’e daroganassei yn urenhin trvy y dreic a welat yn y seren''".<ref name=":4" /> === Personoliad y Tywysogion === {{Am|bersonoliad y brenhinoedd cynnar|Draig y Brythoniaid#Personoliad Brenhinoedd y Brythoniaid}} Defnyddwyd y term "draig" i gyfeirio at arweinwyr Cymreig gan gynnwys [[Owain Gwynedd]].{{r|Jones1991}} Cyfeira bardd llys Owain, [[Cynddelw Brydydd Mawr]], ato mewn marwnad fel "Draig aur Eryri o eryrod".{{r|Jones1991}}{{r|Owen1891}} Disgrifia Cynddelw "dderwyddon a beirdd yn uno i ddathlu y ddraig" mewn cerdd gan gyfeirio at [[Owain Cyfeiliog]] hefyd.<ref>{{Cite book|title=The natural genesis: or second part of A book of the beginnings|url=https://books.google.com/books?id=BR4AAAAAQAAJ&newbks=0&hl=en|date=1883|language=en|first=Gerald|last=Massey|pages=357}}</ref> Yn ogystal, defnyddir ddisgrifiad tebyg gan [[Gwalchmai ap Meilyr]]<nowiki/>i i ddisgrifio mab Owain Gwynedd, [[Rhodri ab Owain Gwynedd]], fel "''penn dreic a phenn dragon''".<ref>{{Cite book|title=Trioedd Ynys Prydein: The Triads of the Island of Britain|url=https://books.google.co.uk/books?id=K2euBwAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA457&dq=mynyddawg+mwynfawr&hl=cy&source=newbks_fb&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|publisher=University of Wales Press|date=2014-11-15|isbn=978-1-78316-146-1|language=en|first=Rachel|last=Bromwich|pages=513}}</ref> Disgrifir [[Owain ap Gruffudd (Owain Goch)|Owain Goch]] fel draig gan [[Hywel Foel ap Griffri ap Pwyll Wyddel|Hywel Foel]] rhwng 1240 a 1280, "Dinam hael o hîl eryron, Dinag draig dinas Cerddoria(o)n".<ref>{{Cite book|title=The Mythology and Rites of the British Druids, Ascertained by National Documents; and Compared with the General Traditions and Customs of Heathenism, as Illustrated by the Most Eminent Antiquaries of Our Age. With an Appendix, Containing Ancient Poems and Extracts, with Some Remarks on Ancient British Coins...|url=https://books.google.com/books?id=_A5HAQAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=davies+myth+of+druids&hl=en|publisher=J. Booth|date=1809|language=en|first=Edward|last=Davies|pages=16, 23}}</ref> Defnyddir y term unwaith eto gan Hywel Foel i bersonoli [[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf), "Dewr dragon berywon borthi, Dreic arveu pebylleu pali"<ref>{{Cite book|title=The Literature of the Kymry: Being a Critical Essay on the Language and Literature of Wales, During the Twelfth and Two Succeeding Centuries; Containing Numerous Specimens of Ancient Welsh Poetry in the Original, and Accompanied with English Translations|url=https://books.google.com/books?id=W6dfAAAAcAAJ&newbks=0&hl=en|date=1849|language=en|first=Thomas STEPHENS (of Merthyr|last=Tydfil.)|pages=381}}</ref> ac unwaith eto yn ei farwnad gan [[Gruffudd ab yr Ynad Coch]], "pen dragon, pen draig oedd arnaw".<ref>{{Cite book|title=The Literature of the Kymry: Being a Critical Essay on the Language and Literature of Wales, During the Twelfth and Two Succeeding Centuries; Containing Numerous Specimens of Ancient Welsh Poetry in the Original, and Accompanied with English Translations|url=https://books.google.com/books?id=W6dfAAAAcAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA381&dq=llywelyn+dragon&hl=en|date=1849|language=en|first=Thomas STEPHENS (of Merthyr|last=Tydfil.)|pages=391}}</ref> === Owain Glyndŵr === [[Delwedd:Y_Draig_Aur_Owain_Glyndŵr.jpg|bawd|c. 1400- 1416, {{Lang|cy|Y Ddraig Aur}}, safon frenhinol {{Lang|cy|[[Owain Glyndŵr]]}}, Tywysog Cymru, a godwyd yn ystod [[Brwydr Twthil (1401)|Brwydr Twthil]], Caernarfon, 1401.|194x194px]]Personolwyd [[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] hefyd fel "y ddraig".{{r|Hemans1881}} Ym mis Tachwedd 1401, fe gododd [[Owain Glyndwr|Owain Glyndŵr]] faner y ddraig yng Nghaernarfon fel symbol o fuddugoliaeth y Brythoniaid. Awgrymir yr hanesydd John Davies fod syniadaeth Owain yn dilyn traddodiad mwy apoclyptaidd Nennius a Siefre o Fynwy ac ei fod ddim eto wedi mabwysiadu syniadaeth mwy pragmatig [[Llywelyn Fawr|Llywelyn I]] a [[Llywelyn ap Gruffudd|Llywelyn II]].{{r|John2007}} Adroddir [[Adda o Frynbuga|Adda Brynbuga]] mai draig aur Glyndwr oedd y defnydd cyntaf o safon draig a ddefnyddiwyd mewn rhyfel gan filwyr Cymru ar y 1 Tachwedd 1401.{{r|Jones1969}}{{r|Ramsay1892}} Yn draddodiadol, cysylltir y ddraig aur ar gefndir gwyn hwn gyda'r un ddefnyddiodd Uthyr Penddraig yn ôl ''Historia Regum Brittaniae'' Siefre o Fynwy. Yn ogystal, cysylltodd ei hun â "[[Camber]]" a [[Cadwaladr]] mewn llythyron at Frenin yr Alban ac arglwyddi Iwerddon; ac drwy amlygu'r cysylltiadau hyn drwy farddoniaeth a delweddau, ei nôd oedd argyhoeddi ei statws a'i gyfreithlondeb fel Tywysog Cymru.<ref>{{Cite book|title=The Revolt of Owain Glyndwr in Medieval English Chronicles|url=https://books.google.com/books?id=b4KfBwAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA127&dq=gold+dragon+Glyndwr&hl=cy|publisher=Boydell & Brewer Ltd|date=2014|isbn=978-1-903153-55-0|language=en|first=Alicia|last=Marchant|pages=127}}</ref> Ar ei sêl mae Glyndŵr hefyd yn ymddangos gyda ddraig Gymreig ar ei helmed, ar ben ei geffyl ac hefyd ar ei goron.{{r|ArchaeologiaCambrensis1853}} Roedd Sêl Fawr Glyndŵr fel Tywysog Cymru hefyd yn cynnwys draig ar ei frig. {{r|Kay1979}}<gallery mode="packed" heights="150"> Delwedd:Owain Glyndŵr.jpg|Darlun o Glyndwr fel y disgrifir gyda choron draig a draig ar ben ei geffyl. </gallery> === Tuduriaid === [[Delwedd:Royal Standard of Henry VII of England (Dragon and flames).svg|bawd|194x194px|Safon Harri Tudur, Brwydr Maes Bosworth]] Ar feddrod [[Edmwnd Tudur]], mae ei ddelw yn gwisgo coron wedi'i gosod gyda "draig Cadwaladr".{{r|Combe 1812|p=148}}{{r|Meara 1983|p=131}} Defnyddiodd ei fab [[Harri Tudur]], ddraig goch ar gefndir gwyn a gwyrdd wrth fynd i mewn i [[Eglwys Gadeiriol Sant Pawl]] ar ôl ei fuddiogoliaeth ym [[Brwydr Maes Bosworth|Mrwydr Maes Bosworth]].{{r|ArchaeologiaCambrensis1853|p=195}} Defnyddiodd Harri’r VII fotiff y ddraig fel rhan o herodraeth tŷ [[Tuduriaid|Tuduraidd]] yn hytrach nag i gynrychioli Cymru.{{r|Davies2007}} Defnyddiwyd "draig Cadwaladr" hefyd fel cefnogwr ar arfbeisiau brenhinol holl sofraniaid Tuduraidd Lloegr ac ymddangosodd hefyd ar safonau Harri VII a Harri VIII.{{r|Woodward1896}} === Defnydd fodern cynnar === [[Delwedd:Iarlles Dundonald, Eisteddfod 1910.png|bawd|192x192px|Eisteddfod Genedlaethol 1910. Sylwer ar y faner o'r ddraig goch yn y cefndir.]]Yn Eisteddfod Lerpwl yn 1840, defnyddiwyd "safon sidan a osodwyd dros gadair y llywydd, ar yr hon a banetiwyd ddraig goch, ar ddaear werdd, gyda ffîn wen - hon, y dywedodd, oedd wedi'i hanfon ato gan Mr Davies o Cheltenham, a oedd o hyd yn barod i gynnal cofiant a dewrder ei ac ein gwlad." Roedd y safon sidan hefyd yn cynnwys yr arwyddair "y ddraig goch ddyle gychwyn".<ref>{{Cite web|title=Register {{!}} British Newspaper Archive|url=https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/account/register?countrykey=0&showgiftvoucherclaimingoptions=false&gift=false&nextpage=%2faccount%2flogin%3freturnurl%3d%252fviewer%252fbl%252f0002967%252f18400627%252f007%252f0007&rememberme=false&cookietracking=false&partnershipkey=0&newsletter=false&offers=false&registerreason=none&showsubscriptionoptions=false&showcouponmessaging=false&showfreetrialmessaging=false&showregisteroptions=false&showloginoptions=false&showcaptchaerrormessage=false&isonlyupgradeable=false|website=www.britishnewspaperarchive.co.uk|access-date=2024-01-23}}</ref> Yn wreiddol awgrymwyd draig aur ac "urdd marchog i Gymru".<ref>{{Cite web|title=Register {{!}} British Newspaper Archive|url=https://www.britishnewspaperarchive.co.uk/account/register?countrykey=0&showgiftvoucherclaimingoptions=false&gift=false&nextpage=%2faccount%2flogin%3freturnurl%3d%252fviewer%252fbl%252f0002967%252f18400613%252f003%252f0003&rememberme=false&cookietracking=false&partnershipkey=0&newsletter=false&offers=false&registerreason=none&showsubscriptionoptions=false&showcouponmessaging=false&showfreetrialmessaging=false&showregisteroptions=false&showloginoptions=false&showcaptchaerrormessage=false&isonlyupgradeable=false|website=www.britishnewspaperarchive.co.uk|access-date=2024-01-23}}</ref> Dwy flynydd yn ddiweddarach, defnyddiwyd baneri gyda'r ddraig goch yn Eisteddfod Cymreigyddion y Fenni,1842.<ref>{{Cite web|title=The illustrated London news v.1 1842.|url=https://hdl.handle.net/2027/mdp.39015006972874?urlappend=%3Bseq=387|website=HathiTrust|access-date=2024-01-23|language=en}}</ref><gallery mode="packed" heights="170"> Delwedd:Beirdd Llanrwst NLW3361238.jpg|Beirdd Llanrwst, tua 1875 </gallery> [[Delwedd:Welsh Coat of arms that came to Patagonia with the Mimosa in 1865.jpg|bawd|151x151px|Bathodyn a ddaeth ar y Mimosa yn 1865]] Yn 1865, hwyliodd long y [[Mimosa (llong)|Mimosa]] i [[Patagonia|Batagonia]] gan hedfan baner y ddraig goch.<ref>{{Cite book|title=The Red Dragon: The Story of the Welsh Flag|url=https://books.google.com/books?id=O1AbrgEACAAJ&newbks=0&hl=en|publisher=Y Lolfa|date=2016|isbn=978-1-78461-135-4|language=en|first=Siôn T.|last=Jobbins|pages=40}}</ref> Yna, yna 1893, ymddangosodd lythyr gan [[Thomas Henry Thomas (Arlunydd Penygarn)|'Arlunydd Penygarn' (TH Thomas)]] yn y ''Daily Graphic'' yn galw am gynrychiolaeth o Gymru ar arian parod newydd. Ar ôl iddo ef ei hun dderbyn ysgogiad mewn llythyr gan IT Jacob, fe dechreuodd Penygarn ymgyrchu dros gael y ddraig goch ar arian, y safon frenhinol, arfbais Caerdydd a'r faner genedlaethol. Fe ddaeth yn awdurdod answyddogol ar y mater erbyn troad y ganrif gan ymgynghori gyda Eisteddfod Llanelli 1902 ar y ddraig goch "cywir" a baner yr Eisteddfod genedlaethol â oedd yn cynnwys y ddraig. Mewn cyfarfod Pan-Geltaidd yn Nulyn yn 1901, "Draig Goch Cymru oedd ar y blaen"; o bosib y tro cyntaf i'r ddraig gael ei weld tu hwnt i Gymru (neu Batagonia).<ref>{{Cite book|title=The Red Dragon: The Story of the Welsh Flag|url=https://books.google.com/books?id=O1AbrgEACAAJ&newbks=0&hl=en|publisher=Y Lolfa|date=2016|isbn=978-1-78461-135-4|language=en|first=Siôn T.|last=Jobbins|pages=51-57}}</ref> Ym phasiant cenedlaethol Cymru 1909, ymddangosodd y ddraig goch yn sefyll ar gefndir gwyn. Roedd draig goch oedd ar long Terra Nova [[Capten Scott]] hefyd yn ddraig yn sefyll ar gefndir gwyn a gwyrdd. Hyd at y pwynt hwn, nid oedd fersiwn safonol o'r ddraig Gymreig.{{r|Phillips2012}}[[Delwedd:Cardiff_&_District_Womens_Suffrage_Society.jpg|de|bawd| Baner Cymdeithas Pleidlais i Fenywod Caerdydd a'r Cylch, 1908|197x197px]]Defnyddiwyd y ddraig ar faneri yn ystod digwyddiadau'r bleidlais i fenywod yng Nghymru yn y 1900au a'r 1910au. Roedd dogfennau ar gyfer derbyn y faner yn sywddogol yn cynnwys un nodyn gan un o gyn-aelodau “Gweithiwyd y faner gan Mrs Henry Lewis… [hi] hefyd oedd Llywydd Ffederasiwn Cymdeithasau Pleidlais Merched De Cymru + bu’n arwain adran De Cymru o’r Bleidlais Fawr Gorymdaith yn Llundain ar 17 Mehefin 1911, yn cerdded o flaen ei baner hardd ei hun… Bu’n achlysur gwych, rhyw 40,000 i 50,000 o ddynion + merched yn cymryd rhan yn y daith gerdded o Whitehall drwy Pall Mall, St James’s Street + Piccadilly i’r Albert Hall. Denodd y ddraig lawer o sylw – “Dyma’r Diafol” oedd cyfarchiad un grŵp o wylwyr.” <ref name=":0">{{Cite web|title="Here comes the Devil": Welsh Suffrage and the Suffragettes|url=https://museum.wales/articles/1897/Here-comes-the-Devil-Welsh-Suffrage-and-the-Suffragettes/|access-date=2022-10-06|website=Museum Wales|language=en}}</ref> === Dydd Gwyl Dewi 1910-33 === [[Delwedd:Caernarfon Castle 5.jpg|bawd|235x235px|Tŵr yr Eryr, Castell Caernrafon, bellach yn hedfan dwy faner y Ddraig Goch]] Rhwng 1910 ac 1916 bu sawl apêl gan gyngor trêf Caernarfon i godi baner y ddraig goch ar ben Tŵr yr Eryr, Castell Caernarfon i gymryd lle baner yr undeb. Dywedodd y maer a dirprwy gwnstabl y castell, Charles A Jones, fod "yr awdurdodau wedi'u cynghori fod dim fath beth â baner Gymreig... dim ond bathodyn".<ref>Caernarvon & Denbigh Herald, Friday 20 October 1916 - www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0002967/19161020/096/0006</ref><ref>Western Mail, Friday 07 April 1916 - www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0000104/19160407/130/0004</ref><ref>Liverpool Echo, Thursday 09 April 1914 - www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0000271/19140409/144/0008</ref> Ar Ddydd Gŵyl Dewi 1932, wedi gwisgo mewn dillad beic modur, dringodd [[John Edward Jones|John Edward Jones (JE Jones)]] i ben Tŵr yr Eryr gyda thri arall, gan gynnwys nai David Lloyd George, [[William R. P. George|William RP George]]. Yno fe wnaethon nhw ostwng baner Jac yr Undeb, a chodi’r Ddraig Goch gan hoelio'r rhaffau i’r polyn gyda styfflau a morthwyl. Arweiniodd hyn at ganu Hen Wlad Fy Nhadau gan y dyrfa islaw. Wedi hyn, daeth y gwnstabliaeth leol a rhoi Baner yr Undeb yn ôl i fyny. Yn hwyrach, daeth criw o fyfyrwyr Plaid Cymru o Fangor i’r amlwg ar gefn lori, gan dynnu Baner yr Undeb i lawr unwaith eto, a'i rwygo i ddarnau ar y maes.<ref name=":22">{{Cite web|title=JE – Architect of Plaid Cymru Address by Dafydd Williams – Hanes Plaid Cymru|url=http://www.hanesplaidcymru.org/je-pensaer-plaid-cymru/?lang=en|access-date=2024-01-24|language=en-US}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://hansard.parliament.uk/Commons/1932-03-07/debates/2a6f576e-01ec-4289-afe4-a30b4d6f2905/CarnarvonCastle(NationalFlag)|title=Carnarvon Castle (National Flag)}}</ref><ref>Western Morning News, Wednesday 02 March 1932 - www.britishnewspaperarchive.co.uk/viewer/bl/0000329/19320302/071/0007</ref> Ar Ddydd Gwyl Dewi 1933, codwyd baner y Ddraig Goch ynghyd a Baner yr Undeb a pherfformiwyd y seremoni gan David Lloyd-George. Yn fuan wedyn, chwifiwyd baner Cymru ar holl adeiladau'r llywodraeth ar Fawrth y 1af. Sicrhaodd JE Jones fod canghennau Plaid Cymru ar draws y wlad yn pwyso ar yr awdurdodau lleol i wneud yr un peth. Yna trefnodd i gynhyrchu mwy o faneri, a'u gwerthu gan wneud elw.<ref name=":22" />[[Delwedd:Lumen Eisteddfod yr Urdd.jpg|bawd|Lwmen [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd|Eisteddfod yr Urdd]], 1930au|196x196px]] === Bathodyn frenhinol === Erbyn 1748, roedd y ddraig goch (yn ogystal a symbol o'r haul yn codi) yn un o symbolau'r [[Ffiwsilwyr Brenhinol Cymreig]].<ref>{{Cite book|title=Extract of orders and regulations for garrison and camp duties, from the year 1743. To the conclusion of the peace at Aix La Chapelle, in the year 1748, &c. &c. &c|url=https://books.google.com/books?id=QxsGXZFsy7QC&newbks=0&printsec=frontcover&hl=en|publisher=Robert & Andrew Foulis|date=1761|language=en|first=Great Britain|last=Army|pages=22}}</ref> Ni ddaeth y ddraig goch yn fathodyn herodrol brenhinol swyddogol tan 1800, pan gyhoeddodd [[Siôr III, brenin y Deyrnas Unedig|Siôr III]] warant brenhinol yn cadarnhau'r bathodyn.{{r|MaxwellFyfe1953}} Yn 1897, 1901, 1910, 1935 ac 1945 mewn ymdrech i gael cydnabyddiaeth genedlaethol bu ceisiadau i gynnwys y Ddraig Goch yn yr arfbais brenhinol, ond gwrthod bob tro a wnaeth y Coleg Arfbais, "''There is no such thing as a Welsh national flag''", dywedant. Dywedodd y garter marchog arfau wrth y syddfa cartref "''There is no more reason to add Wales to the King's style than there would be to add Mercia, Wessex or Northumbria or any other parts of England''".<ref name=":5">{{Cite book|title=Flag, Nation and Symbolism in Europe and America|url=https://books.google.com/books?id=scHXHTkRmZcC&newbks=0&hl=en|publisher=Routledge|date=2007-10-18|isbn=978-1-134-06696-4|language=en|first=Thomas Hylland|last=Eriksen|first2=Richard|last2=Jenkins|pages=80}}</ref> [[Delwedd:Flag of Wales (1953–1959).svg|bawd|188x188px|Baner amhoblogaidd 1953-1959]] Yn 1901, ychwanegwyd y ddraig goch i arfbais Tywysog Cymru Brenhiniaeth Prydain gan y brenin.<ref>{{Cite web|title=Page 8714 {{!}} Issue 27385, 10 December 1901 {{!}} London Gazette {{!}} The Gazette|url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/27385/page/8714|website=www.thegazette.co.uk|access-date=2023-09-10}}</ref> Yn y pen draw, cynigiodd y palas Brydeinig fathodyn brenhinol newydd fel cyfaddawd yn ystod blwyddyn coroni 1953. Ailgynlluniwyd y ddraig draddodiadol ac ychwanegwyd coron iddo gyda'r arwyddair "Y DDRAIG GOCH DDYRY CYCHWYN".<ref name=":5" /> Dirmygodd Winston Churchill, y Prif Weinidog ar y pryd, gynllun y bathodyn, fel y datgelir yng nghofnod canlynol y Cabinet o 1953:{{Dyfyniad|[[Winston Churchill]]: "Odious design expressing nothing but spite, malice, ill-will and monstrosity. <br />Words (Red Dragon takes the lead) are untrue and unduly flattering to [[Aneurin Bevan|Bevan]]." [[Gwilym Lloyd George]]: "Wd. rather be on R[oyal] Arms. This (dating from Henry VII) will be something. <br />We get no recognition in Union – badge or flags.{{r|TNA2007}}"}} === Baner bresennol === [[Delwedd:(1959 Aberteifi Eisteddfod) (5987205991).jpg|bawd|227x227px|Eisteddfod Aberteifi, gyda thariannau draig goch,1959]] Gwrthwynebodd [[Orsedd y Beirdd]] y faner â'r bathodyn brenhinol yn 1958 gan ddweud ei bod yn "rhy druenus i arwyddo dim".<ref name=":5" /> Dan arweiniad cofrestrydd yr Orsedd, [[Albert Evans-Jones|Cynan (Albert Evans-Jones)]], penderfynwyd mai dim ond baner y ddraig goch boblogaidd a fyddai'r orsedd yn ei hadnabod. Galwodd ar bob sefydliad a chorff cyhoeddus i ddilyn eu harweiniad. Derbyniodd yr alwad gefnogaeth unfrydol gan gynnwys bron pob cyngor lleol. Danfonodd hyn neges clir i lywodraeth Prydain.<ref>{{Cite book|title=The Red Dragon: The Story of the Welsh Flag|url=https://books.google.co.uk/books?id=O1AbrgEACAAJ&newbks=0&hl=en&redir_esc=y|publisher=Y Lolfa|date=2016|isbn=978-1-78461-135-4|language=en|first=Siôn T.|last=Jobbins|pages=78}}</ref> Yn Chwefror 1959, cyhoeddodd gweinidog materion Cymreig mai dim ond y faner o'r ddraig (nid y fathodyn) fyddai'n cael ei chwifio ar adeiladau llywodraeth yng Nghymru a Llundain. Daeth baner y ddraig goch yn swyddogol ar 1 Ionawr 1960.<ref name=":5" /><ref>{{Cite web|title=WELSH FLAG (Hansard, 23 February 1959)|url=http://hansard.millbanksystems.com/written_answers/1959/feb/23/welsh-flag|website=web.archive.org|date=2021-05-06|access-date=2024-01-25|archive-date=2021-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20210506145352/http://hansard.millbanksystems.com/written_answers/1959/feb/23/welsh-flag|url-status=dead}}</ref>[[Delwedd:Flag_of_Wales.svg|bawd| ''<ref name=":5" />Y Ddraig Goch,'' wedi'i safonni|227x227px]]Parhaodd ddefnydd o'r hen fathodyn gan [[Swyddfa Cymru]]{{r|WalesOffice}} a chafodd ei argraffu ar Offerynnau Statudol a wnaed gan [[Senedd Cymru|Gynulliad Cenedlaethol Cymru]].{{r|OPSI}} Disodlwyd yr hen fathodyn brenhinol gan [[Bathodyn Brenhinol Cymru|fathodyn Brenhinol swyddogol newydd]] yn 2008, a ddileodd y ddraig goch yn gyfan gwbl.{{r|BBC2008}} Defnyddiwyd yr hen fathodyn hefyd yn logo corfforaethol y Cynulliad nes i'e logo "draig ddeinamig" gael ei ddefnyddio.{{r|BBC2014}} Arwyddlun neu logo [[Llywodraeth Cymru]] yw'r ddraig Gymreig. Dywed y llywodraeth fod y logo "yn cynnwys draig ac enw Llywodraeth Cymru wedi'u gwahanu gan linell lorweddol, wedi'u gosod gyda'i gilydd mewn perthynas sefydlog na ddylid ei newid. Mae'r elfennau hyn wedi'u halinio'n ganolog â'i gilydd. Mae'r logo bob amser yn ddwyieithog waeth beth fo iaith y deunydd mae'n ymddangos arni"{{r|WG2020}} gyda "Cymraeg yn gyntaf, ac yna Saesneg os oes angen".{{r|WG2022a}} Dywed y llywodraeth fod yn "Rhaid i'r ddraig wynebu i'r chwith bob amser"; mae hyn yn dilyn yr un rheol a ddefnyddir ar y ddraig pan gaiff ei hedfan ar bolyn.{{r|WG2019}} == Defnyddiau eraill == === Cymdeithas yr Iaith Gymraeg === Symbol sy'n cynrychioli [[Cymdeithas yr Iaith|Cymdeithas yr Iaith Gymraeg]] yw [[Y Tafod|Tafod y Ddraig]].<ref>{{Cite book|last=Hill|first=Sarah|url=https://books.google.com/books?id=UEArDwAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA137&dq=tafod+y+ddraig+symbol&hl=en|title='Blerwytirhwng?' The Place of Welsh Pop Music|date=2017-07-05|publisher=Routledge|isbn=978-1-351-57346-7|pages=137|language=en}}</ref> === Pêl droed Cymru === Mae'r ddraig Gymreig, "y mwyaf eiconig o arwyddluniau Cymreig", hefyd yn cael ei defnyddio fel arwyddlun neu logo swyddogol [[Cymdeithas Bêl-droed Cymru]] a gafodd ei hailgynllunio yn 2019.{{r|FAW2019}} == Arwyddeiriau == Mae'r arwyddair "Anorchfygol Ddraig Cymru" yn gysylltiedig â'r ddraig goch.{{r|CambrianJournal1864}}{{r|Rhys1911}} Defnyddir yr arwyddair "Y ddraig goch ddyry cychwyn".{{r|Thomas2016}} Y mae'r arwyddair hwn yn cynnwys [[cynghanedd]]{{r|Ball2012}} ac yn deillio o gerdd gan [[Deio ab Ieuan Du|Deio ab leuan Du]] yn diolch i Siôn ap Rhys o Glyn-nedd am iddo roi tarw yn anrheg iddo.<ref>{{Cite book|title=The Oxford Companion to the Literature of Wales|url=https://archive.org/details/oxfordcompaniont00meic|publisher=Oxford University Press|date=1986|isbn=978-0-19-211586-7|language=en|first=Meic|last=Stephens|pages=[https://archive.org/details/oxfordcompaniont00meic/page/507 507]}}</ref> == Oriel == <gallery> Delwedd:Mynydd Illtud Powys Twyn y Gaer HenSne 02 trig point.JPG|Y Ddraig Gymreig ar bwynt trig ym bryngaer Twyn y Gaer, [[Mynydd Illtud]]. Delwedd:FelinfoelBreweryDragon.jpg|Motiff Draig Gymreig Bragdy Felinfoel . Delwedd:Red Dragon sculpture, Welsh National Memorial Park, Ypres.jpg|[[Cofeb y Cymry yn Fflandrys]] Delwedd:Flag of Cardiff.svg|Baner [[Cardiff|Caerdydd]] Delwedd:Ceremony at Capel Moriah 01.JPG|Cerflun o'r Ddraig Gymreig yng Nghapel Moriah, Trelew, Patagonia. Delwedd:Welsh Dragons.jpg|Dreigiau yng Nghastell Caerffili Delwedd:Eglwys Sant Gwyddelan, Dolwyddelan, Gwynedd, Cymru 23.JPG|Eglwys Sant Gwyddelan, Dolwyddelan Delwedd:International Convention Centre Wales April 2022 (3) (cropped).jpg|Draig Goch Canolfan Gynadledda Rhyngwladol Cymru, Casnewydd Delwedd:Mosaig o’r Ddraig Goch, Merthyr Tudful.jpg|Mosaig o’r Ddraig Goch yn neuadd Merthyr Tudful gyda'r arwyddair "Y DDRAIG GOCH DDYRY CYCHWYN" Delwedd:Welsh Dragon Memorial Mametz Wood.jpg|[[Cofeb y Cymry, Coed Mametz]] Delwedd:Y ddraig goch (Welsh Journal).jpg|Y Ddraig Goch, Cylchgrawn y Wladfa 1876 Delwedd:Chair of Eisteddfod Horeb, Llansannan; 1926.jpg|Cadair Eisteddfod Llansannan gyda draig arni, 1926 Delwedd:Y Ddraig Goch a Ddyry Gychwyn (gcf02153).jpg|"Y Ddraig Goch a Ddyry Gychwyn", 1916 Delwedd:The Red Dragon periodical cover page July 1883.jpg|Cylchgrawn y Ddraig Goch, 1883 </gallery> == Nodiadau == {{notelist}} == Cyfeiriadau == {{reflist|2|refs= <ref name="ArchaeologiaCambrensis1853">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=yMGrl_rniugC&pg=PA193 |title=Archaeologia Cambrensis |date=1853 |publisher=W. Pickering |pages=193 |language=en}}</ref> <ref name="Ball2012">{{Cite book |last1=Ball |first1=Martin J. |url=https://books.google.com/books?id=NdTGWVa25AkC&dq=y+ddraig+goch+ddyry+cychwyn&pg=PT538 |title=The Celtic Languages |last2=Muller |first2=Nicole |date=2012-11-12 |publisher=Routledge |isbn=978-1-136-85472-9 |language=en}}</ref> <ref name="Barber1999">{{cite book |last1=Barber |first1=Richard W. |last2=Barber |first2=Richard William |title=Myths and Legends of the British Isles |date=1999 |publisher=Boydell & Brewer |isbn=978-0-85115-748-1 |url=https://www.google.co.uk/books/edition/Myths_and_Legends_of_the_British_Isles/eXj7WdwtG3wC?hl=en&gbpv=1&dq=vortigern%27s+tower+geoffrey+of+monmouth&pg=PA40&printsec=frontcover |language=en}}</ref> <!--<ref name="Baumgaertner2010">{{Cite book |last=Baumgaertner |first=Wm E. |url=https://books.google.com/books?id=skfZcdOXGp8C&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PT508&dq=dragon+of+Wales+gold&hl=en |title=Squires, Knights, Barons, Kings: War and Politics in Fifteenth Century England |date=2010 |publisher=Trafford Publishing |isbn=978-1-4269-0769-2 |language=en}}</ref>--> <ref name="BBC2008">{{Cite news |date=2008-07-09 |title=First Welsh law's royal approval |language=en-GB |url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/wales_politics/7497491.stm |access-date=2022-09-22}}</ref> <ref name="BBC2014">{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/northernireland/learning/history/stateapart/agreement/intergovernmental/overview1.shtml |date=2014 |title=BBC NI – Learning – A State Apart – Intergovernmental Relations – Overview |website=[[BBC]]}}</ref> <!--<ref name="Brzezinski2002">{{cite book |last1=Brzezinski |first1=Richard |title=The Sarmatians, 600 B.C.-A.D. 450 |date=2002 |publisher=Osprey Military |location=Oxford |isbn=9781841764856}}</ref>--> <ref name="CambrianJournal1864">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=h60xAQAAIAAJ&pg=RA1-PA148 |title=The Cambrian Journal |date=1864 |pages=148 |language=en}}</ref> <!--<ref name="Chadwick1991">{{cite book |last1=Chadwick |first1=Nora K. |title=The Celts |url=https://archive.org/details/celts00chad_0 |date=1991 |publisher=Penguin Books |location=London |isbn=978-0140136074}}</ref>--> <ref name="Combe 1812">{{cite book |last1=Combe |first1=William |title=The history of the Abbey Church of St. Peter's Westminster : its antiquities and monuments : in two volumes |date=1812 |publisher=London : Printed for R. Ackermann ... by L. Harrison and J.C. Leigh ... |url=https://archive.org/details/historyofabbeych02comb/page/148 |access-date=17 October 2022 }}</ref> <ref name="Davies2007">{{Cite book |last=Davies |first=John |url=https://books.google.com/books?id=_p5DgK5GCGMC&q=history+of+wales |title=A History of Wales |date=2007-01-25 |publisher=Penguin Publishing Group |isbn=978-0-14-028475-1 |language=en}}</ref> <ref name="FAW2019">{{Cite web |title=FAW / A New Identity for Football in Wales |url=http://www.faw.cymru/en/news/new-visual-identity/ |access-date=2022-09-22 |website=www.faw.cymru |language=en}}</ref> <!-- Dragon brooches - sentence removed 2/2/23 <ref name="Feachem1951">{{cite journal |last1=Feachem |first1=R. W. de F. |title=Dragonesque Fibulae |journal=The Antiquaries Journal |date=April 1951 |volume=31 |issue=1–2 |pages=32–44 |doi=10.1017/S0003581500057978 |s2cid=246041667 |url=https://www.cambridge.org/core/journals/antiquaries-journal/article/abs/dragonesque-fibulae/B673CDA3B576DDA94A2559C2EDA723FE |language=en |issn=1758-5309}}</ref>--> <ref name="Ferris1959">{{Cite journal |last=Ferris |first=William N. |title=Arthur's Golden Dragon |date=1959 |url=https://www.jstor.org/stable/43800958 |journal=Romance Notes |volume=1 |issue=1 |pages=69–71 |jstor=43800958 |issn=0035-7995}}</ref> <!--<ref name="Flagspot">{{cite web|url=http://flagspot.net/flags/gb-wa-hs.html|title=Wales: History of Welsh Flags|website=flagspot.net}}</ref>--> <!--<ref name="Fox-Davies1909">{{Cite book |last=Fox-Davies |first=Arthur Charles |url=https://books.google.com/books?id=1bmKEAAAQBAJ&dq=dragon+of+Wales+gold&pg=PT204 |title=A Complete Guide to Heraldry |date=1909 |publisher=DigiCat |language=en}}</ref>--> <ref name="Gantz1976">{{cite book |translator-last1=Gantz |translator-first1=Jeffrey |title=The Mabinogion |url=https://archive.org/details/mabinogion0000gant |date=1976 |publisher=Penguin |location=Harmondsworth |isbn=0-14-044322-3}}</ref> <ref name="Hart2020">{{Cite book |last1=Hart |first1=Imogen |url=https://books.google.com/books?id=oTgCEAAAQBAJ&dq=glyndwr+gold+dragon&pg=PT117 |title=Sculpture and the Decorative in Britain and Europe: Seventeenth Century to Contemporary |last2=Jones |first2=Claire |date=2020-10-29 |publisher=Bloomsbury Publishing USA |isbn=978-1-5013-4126-7 |language=en}}</ref> <ref name="Hemans1881">{{Cite book |last=Hemans |first=Mrs |url=https://books.google.com/books?id=sDARAAAAYAAJ&dq=glyndwr+dragon+crown&pg=PA246 |title=The Poetical Works of Felicia Hemans: With Memoir, Explanatory Notes, Etc |date=1881 |publisher=J. Wurtele Lovell |pages=246 |language=en}}</ref> <ref name="HistoriaRegumBritanniae">{{Cite book |url=https://books.google.com/books?id=gsQ-nT2taacC&dq=ythr+ben+dragwn&pg=PA672 |title=The Historia Regum Britanniae of Geoffrey of Monmouth |publisher=Slatkine |pages=672 |language=en}}</ref> <ref name="HistoriaBrittonum">''[[wikisource:History of the Britons|Historia Brittonum]]'' by Nennius (translated by J.A.Giles)</ref> <ref name="JC.MS.28">{{cite web |title=Jesus College MS. 28 |url=https://digital.bodleian.ox.ac.uk/objects/d5ab9ab2-97ce-4379-b2e1-6794b3dd95d5/ |website=digital.bodleian.ox.ac.uk |access-date=6 Hydref 2022 |language=en}}</ref> <ref name="John2007">{{cite book |url=https://books.google.com/books?id=_p5DgK5GCGMC |title=A History of Wales |first=John |last=Davies |date=25 Ionawr 2007 |publisher=Penguin |isbn=9780140284751 |via=[[Google Books]] }}</ref> <!--<ref name="Jones1801">{{Cite book |last=Jones |first=Owen |url=https://books.google.com/books?id=wB5nAAAAcAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA369&dq=ythr+ben+dragwn&hl=en |title=The Myvyrian Archaiology of Wales ; Collected Out of Ancient Manuscripts: Prose |date=1801 |publisher=Rousseau |pages=369 |language=cy}}</ref>--> <ref name="Jones1969">{{Cite book |last=Jones |first=Francis |url=https://books.google.com/books?id=7SWTAAAAIAAJ&q=glyndwr+gold+dragon |title=The Princes and Principality of Wales |date=1969 |publisher=University of Wales P. |isbn=978-0-900768-20-0 |pages=177 |language=en}}</ref> <ref name="Jones1991">{{Cite book |last=Jones |first=Elin M |title=Gwaith Llywarch ap Llywelyn 'Prydydd y moch', Cyfres beirdd y tywysogion 5 |publisher=Cardiff: University of Wales Press |year=1991}}</ref> <ref name="Kay1979">{{cite book |last1=Kay |first1=Hether |title=The Land of the Red Dragon |date=1979 |publisher=Published jointly by the Girl Guides Association of Wales and the University of Wales Press Board |isbn=978-0-7083-0716-8 |url=https://books.google.com/books?id=QNIqAQAAMAAJ |language=en}}</ref> <!--<ref name="Llywelyn2017">{{cite journal |type=MPhil |last=Llywelyn |first=Mared |date=2017 |title=Y Ddraig yn Nychymyg a Llenyddiaeth y Cymry c.600 – c.1500 |publisher=Aberystwyth University |lang=cy |url=https://pure.aber.ac.uk/portal/files/26607451/Llywelyn_Mared.pdf |access-date=25 September 2022}}</ref>--> <ref name="Lofmark1995">{{cite book|last=Lofmark |first=Carl |date=1995 |title=A History of the Red Dragon |url=https://archive.org/details/historyofreddrag0000lofm |location=Llanrwst |publisher=Gwasg Carreg Gwalch |isbn=0-86381-317-8}}</ref> <!--<ref name="Matthaeus1853">{{Cite book |last=Matthaeus (Westmonasteriensis.) |url=https://books.google.com/books?id=7TEIAAAAQAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&hl=en |title=The flowers of history, especially such as relate to the affairs of Britain, tr. by C.D. Yonge |date=1853 |language=en}}</ref>--> <ref name="MaxwellFyfe1953">{{Cite web |url=http://filestore.nationalarchives.gov.uk/pdfs/large/cab-129-59.pdf |title=Arms for Wales; Memorandum by the Secretary of State for the Home Department and Minister for Welsh Affairs |last=Maxwell Fyfe |first=David |date=9 February 1953 |website=nationalarchives.gov.uk |access-date=2020-04-15 |archive-date=2021-08-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210804222242/http://filestore.nationalarchives.gov.uk/pdfs/large/cab-129-59.pdf |url-status=dead }}</ref> <ref name="Meara 1983">{{cite journal |last1=Meara |first1=David |title=Victorian memorial brasses |date=1983 |publisher=London ; Boston : Routledge & K. Paul |isbn=978-0-7100-9312-7 |url=https://archive.org/details/victorianmemoria0000mear/page/131/mode/2up |access-date=17 October 2022}}</ref> <!--<ref name="Murray1892">{{cite book |last1=Murray |first1=J |title=Report of the Meeting of the British Association for the Advancement of Science |date=1892 |publisher=J. Murray |url=https://books.google.com/books?id=2DA_AQAAMAAJ |access-date=6 October 2022 |language=en}}</ref>--> <ref name="OPSI">{{cite web |url=http://www.opsi.gov.uk/legislation/wales/wsi2008/pdf/wsi_20080010_mi.pdf |title=Welsh Statutory Instruments – Town and Country Planning, Wales |website=opsi.gov.uk}}</ref> <ref name="Owen1891">{{Cite book |last=Owen |first=Robert |url=https://books.google.com/books?id=dzcLAAAAYAAJ&dq=welsh+gold+dragon&pg=PA70 |title=The Kymry: Their Origin, History, and International Relations |date=1891 |publisher=W. Spurrell and Son |language=en}}</ref> <!--<ref name="Phillimore1978">{{cite book |title=The Ruin of Britain, and Other Works |date=1978 |publisher=Phillimore |isbn=978-0-85033-295-7 |url=https://www.google.co.uk/books/edition/The_Ruin_of_Britain_and_Other_Works/xKgtAQAAIAAJ?hl=en&gbpv=1&printsec=frontcover |language=en}}</ref>--> <ref name="Phillips2012">{{Cite web |title=Captain Scott's Welsh Flag |url=https://museum.wales/articles/1093/Captain-Scotts-Welsh-Flag/ |access-date=2022-10-06 |last=Phillips |first=Elen |date=1 March 2012 |website=Amgueddfa Cymru: Museum Wales |language=en}}</ref> <ref name="Ramsay1892">{{Cite book |last=Ramsay |first=Sir James Henry |url=https://books.google.com/books?id=kloLAAAAYAAJ&dq=glyndwr+gold+dragon&pg=PA43 |title=Lancaster and York: A Century of English History (A.D. 1399-1485) |date=1892 |publisher=Clarendon Press |language=en}}</ref> <!--<ref name="Rees1997">{{Cite book |last=Rees |first=David |url=https://books.google.com/books?id=S7wqAQAAMAAJ&q=rhodri+mawr+gold+dragon |title=The Son of Prophecy: Henry Tudor's Road to Bosworth |date=1997 |publisher=J. Jones |isbn=978-1-871083-01-9 |pages=21 |language=en}}</ref>--> <!--<ref name="Reiter2021">{{Cite book |last=Reiter |first=Virgile |url=https://books.google.com/books?id=l20jEAAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA5&dq=arthur+in+northern+translations&hl=en |title=Arthur in Northern Translations: Material Culture, Characters, and Courtly Influence |last2=Jamet |first2=Raphaëlle |date=2021-08-11 |publisher=LIT Verlag Münster |isbn=978-3-643-91354-8 |pages=41 |language=en}}</ref>--> <ref name="Rhys1911">{{Cite book |last=Rhys |first=Ernest |url=https://books.google.com/books?id=PTgGAQAAIAAJ&q=anorchfygol+ddraig+cymru |title=The South Wales Coast from Chepstow to Aberystwyth |date=1911 |publisher=T. Fisher Unwin |pages=257 |language=en}}</ref> <!--<ref name="TheNational2021">{{Cite web |title=Enter the Dragon: Revealing the history of the Welsh flag |url=https://www.thenational.wales/culture/19114269.revealing-secret-history-wales-flag/ |date=2021 |access-date=2022-09-03 |website=The National Wales |language=en |archive-date=2021-03-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210302153016/https://www.thenational.wales/culture/19114269.revealing-secret-history-wales-flag/ |url-status=dead }}</ref><!-- Newspaper article. Better source needed --> <!--<ref name="Thomas1849">{{Cite book |last=Stephens |first=Thomas II |url=https://books.google.com/books?id=YqVSAAAAcAAJ&dq=llywelyn+dragon&pg=PA381 |title=The Literature of the Kymry Beeing a Critical Essay on the History of the Language and Literature of Wales During the 12. and Two Succeeding Centuries (etc.) |date=1849 |publisher=William Rees and Longman |pages=381 |language=en}}</ref>--> <ref name="Thomas2016">{{Cite book |last=Thomas |first=M. Wynn |url=https://books.google.com/books?id=G-yVDwAAQBAJ&dq=y+ddraig+goch+ddyry+cychwyn&pg=PA3 |title=The Nations of Wales: 1890-1914 |date=2016-05-20 |publisher=University of Wales Press |isbn=978-1-78316-839-2 |language=en}}</ref> <ref name="TNA2007">{{cite web |title=Highlights of new Freedom of Information releases in August 2007 > The Cabinet Secretaries' Notebooks (CAB 195/11) > Arms for Wales |url=http://www.nationalarchives.gov.uk/releases/2007/august/wales.htm |website=The National Archives (United Kingdom) |archive-url=https://web.archive.org/web/20071103051802/http://www.nationalarchives.gov.uk/releases/2007/august/wales.htm |archive-date=3 November 2007}}</ref> <ref name="WalesOffice">{{cite web |url=http://www.walesoffice.gov.uk/index2.html |title=Office of the Secretary of State for Wales – GOV.UK |website=www.walesoffice.gov.uk |access-date=2023-02-15 |archive-date=2008-01-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080113202002/http://www.walesoffice.gov.uk/index2.html |url-status=dead }}</ref> <ref name="WG2019">{{cite web |title=Welsh Government logo |url=https://gov.wales/sites/default/files/publications/2019-08/guidance-on-using-the-welsh-government-logo.pdf |website=GOV.WALES |date=2019 |publisher=Welsh Government |access-date=23 September 2022 |archive-date=2022-08-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220817215143/https://gov.wales/sites/default/files/publications/2019-08/guidance-on-using-the-welsh-government-logo.pdf |url-status=dead }}</ref> <ref name="WG2020">{{cite web |title=Welsh Government logo guidelines 2020 |url=https://gov.wales/sites/default/files/publications/2021-01/wg-logo-guidelines.pdf |date=2020 |website=GOV.WALES |publisher=Welsh Government |access-date=23 September 2022 |archive-date=2022-08-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220817215143/https://gov.wales/sites/default/files/publications/2021-01/wg-logo-guidelines.pdf |url-status=dead }}</ref> <ref name="WG2022a">{{Cite web |title=Welsh Language Standards: communication and marketing guidelines [HTML] |url=https://gov.wales/welsh-language-standards-communication-and-marketing-guidelines-html |access-date=2022-09-22 |website=GOV.WALES |language=en}}</ref> <!--<ref name="Williams1938">{{cite book |last1=Williams |first1=Ifor |title=Canu Aneurin |date=1938 |publisher=University of Wales Press |location=Cardiff}}</ref>--> <!--<ref name="Williams1960">{{cite book |last1=Williams |first1=Sir Ifor |title=Canu Taliesin |date=1960 |publisher=Gwasg Prifysgol Cymru |url=https://books.google.com/books?id=eIlcnQEACAAJ |access-date=25 September 2022 |language=cy}}</ref>--> <!--<ref name="Winterbottom1961">{{cite book |translator-last1=Winterbottom |translator-first1=M |title=Canu Aneirin |date=1961 |publisher=Gwasg Prifysgol Cymru |location=Caerdydd [Wales] |isbn=9780708302293 |edition=2. argraffiad}}</ref>--> <ref name="Woodward1896">{{Cite book |last=Woodward |first=John |url=https://books.google.com/books?id=5iS3AAAAIAAJ&dq=tudor+royal+arms+dragon&pg=PA305 |title=A Treatise on Heraldry, British and Foreign: With English and French Glossaries |date=1896 |publisher=W. & A.K. Johnston |pages=305 |language=en}}</ref> }} == Llyfryddiaeth == * Gantz, Jeffrey (cyfieithydd) (1987). ''The Mabinogion'' . Efrog Newydd: Penguin.{{ISBN|0-14-044322-3}}[[ISBN (identifier)|ISBN]]&nbsp;[[Special:BookSources/0-14-044322-3|0-14-044322-3]] * {{citation|last=Lofmark|first=Carl|title=A History of the Red Dragon|date=1995|location=Llanrwst|publisher=Gwasg Carreg Gwalch|isbn=0-86381-317-8}} * {{cite book|last=Koch|first=John T.|url=https://books.google.com/books?id=f899xH_quaMC|title=Celtic Culture: A Historical Encyclopedia|publisher=ABC-CLIO|year=2006|isbn=1-85109-440-7}} {{Cymru}} {{DEFAULTSORT:Draig Goch}} [[Categori:Symbolau cenedlaethol Cymru]] [[Categori:Baneri Cymru]] [[Categori:Dreigiau]] [[Categori:Ffigurau herodrol]] k8xofcdqz0vppngm3fjtfwk7lhcprwn 0 29730 13273845 13270911 2024-11-07T11:53:49Z Craigysgafn 40536 13273845 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Bardd ac awdur o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Roland Glyn Mathias''' ([[4 Medi]] [[1915]] - [[16 Awst]] [[2007]]). Cafodd ei eni yn [[Talybont-ar-Wysg|Nhalybont-ar-Wysg]], ger [[Aberhonddu]] ==Llyfryddiaeth== ===Barddoniaeth=== *''Days Enduring'' (1942) *''Break in Harvest'' (1946) *''The Roses of Tretower'' (1952) *''The Flooded Valley'' (1960) *''Absalom in the Tree'' (1971) *''Snipe's Castle'' (1979) ===Arall=== *''The Eleven Men of Eppynt'' (1956) *''The Hollowed-out Elder talk: John Cowper Powys as Poet'' (1979) *''Anglo-Welsh Literature: An Illustrated History'' (1995) ==Dolenni allanol== *[http://news.independent.co.uk/people/obituaries/article2871474.ece The Independent: Roland Mathias Obituary] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070819155548/http://news.independent.co.uk/people/obituaries/article2871474.ece |date=2007-08-19 }} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Mathias, Roland}} [[Categori:Beirdd Saesneg o Gymru]] [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Coleg yr Iesu, Rhydychen]] [[Categori:Genedigaethau 1915]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Llenorion Saesneg o Gymru]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2007]] [[Categori:Pobl o Frycheiniog]] 9eydndfam0zhv8rnorodbvgb1kh3ffd 0 30813 13273772 12966956 2024-11-07T10:20:47Z Craigysgafn 40536 13273772 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Gwleidydd a heddychwr oedd '''George Maitland Lloyd Davies''' neu George M. Ll. Davies fel roedd yn cael ei adnabod ([[30 Ebrill]] [[1880]] - [[16 Rhagfyr]] [[1949]]). ==Cefndir== Ganwyd Davies yn Peel Road, Sefton Park, [[Lerpwl]], yn bedwerydd mab bu fyw, i John Davies (1837-1909), marsiandwr te, a Gwen, née Jones (1839-1918). Roedd yn ŵyr y pregethwr [[John Jones, Talysarn]] a brawd y cerddor [[John Glyn Davies]].Roedd y teulu yn rhan amlwg o gymdeithas a diwylliant Cymreig a Chymraeg y ddinas ac yn aelodau o gapel [[Eglwys Bresbyteraidd Cymru|MC]] Princes Road. Cafodd bywyd cynnar Davies ei effeithio gan fethdaliad ei dad ym 1891.<ref name=":0">Y Bywgraffiadur ar lein, ''DAVIES, GEORGE MAITLAND LLOYD (1880-1949 )'' [http://yba.llgc.org.uk/cy/c2-DAVI-LLO-1880.html] adalwyd 12 Rhagfyr 2015</ref><ref name=":1">Jen Llywelyn and Paul O'Leary, ‘Davies, George Maitland Lloyd (1880–1949)’, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, May 2011 [http://www.oxforddnb.com/view/article/58639, adalwyd 12 Rhagfyr 2015]</ref> ==Bywyd personol== Ar 5 Chwefror 1916 priododd Eleanor Leslie Royde Smith (1884-1973), chwaer y nofelydd [[Naomi Royde Smith]], yn [[Finchley]]; bu iddynt un plentyn, Jane Hedd.<ref name=":0" /> ==Gyrfa== Wedi ymadael a'r ysgol yn 16 oed aeth i weithio i Fanc Martin's yn Lerpwl gan gael ei ddyrchafu yn ysgrifennydd y rheolwr. Ym 1908 cafodd ei benodi yn rheolwr Banc Martin's [[Wrecsam]]. Yn ystod ei gyfnod yn Wrecsam fe fu yn swyddog yn y fyddin diriogaethol. Ym 1913 wedi pwl o salwch meddwl ymddiswyddodd o'r banc; tua'r un cyfnod daeth i sylwi nad oedd modd iddo ladd eraill gan hynny fe ymddiswyddodd o'r fyddin hefyd. Cafodd ei benodi yn ysgrifennydd Ymddiriedolaeth Cynllunio a Thai Cymru.<ref name=":1" /> ==Rhyfel Byd Cyntaf== Ar doriad y [[Y Rhyfel Byd Cyntaf|Rhyfel Byd Cyntaf]] bu Davies yn un o sylfaenwyr [[Cymdeithas y Cymod]] cymdeithas a oedd yn hyrwyddo cymod [[Heddychiaeth|heddychlon]] rhwng unigolion fel modd i wrthwynebu rhyfel. Bu Davies yn gweithio i'r gymdeithas yn Llundain am gyfnod. Pan gyflwynwyd gwasanaeth milwrol gorfodol ym 1916, ymddangosodd Davies o flaen Tribiwnlys Milwrol yn Finchley gan hawlio ei fod yn [[Gwrthwynebydd cydwybodol|Wrthwynebydd Cydwybodol]]<ref>Cymru yn y Rhyfel ''Gwrthwynebwyr Cydwybodol'' [http://walesatwar.org/cy/theatresofwar/conscientious_objectors] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160304223332/http://walesatwar.org/cy/theatresofwar/conscientious_objectors |date=2016-03-04 }} adalwyd 12 Rhagfyr 2015</ref> a chafodd ei ryddhau yn ddiamod, cafodd ei alw o falen Tribiwnlys Westminster lle cafodd ei ryddhau ar yr amod ei fod yn gwneud gwaith dyngarol o dan nawdd [[Crynwyr|Cymdeithas y Cyfeillion]], gan hynny aeth i weithio i gartref ar gyfer pobl ifanc tramgwyddus ym [[Melton Mowbray]]. Cafodd ei alw o flaen y Tribiwnlys Canolog lle cafodd ei ryddhau i gyflawni gwaith amaethyddol gan weithio fel bugail yn [[Llanaelhaearn]] am gyfnod. Ym mis Medi 1917 gofynnodd Davies i'r Tribiwnlys Ganolog am ryddhad oddi wrth amodau ei ryddhau o wasanaeth milwrol, ond gwrthodwyd hynny, ymateb Davies oedd nad oedd yn fodlon barhau i gadw at yr amodau, gan hynny cafodd ei ryddhad amodol ei wyrdroi a chafodd ei orchymyn i ymuno a'r fyddin. Gwrthododd, a chafodd ei garcharu o fis Ionawr 1918 hyd Fis Mehefin 1919 yng Ngharchardai Woormwood Scrubs, Dartmoor a Knutsford.<ref>{{cite web|url=http://hdl.handle.net/10107/4016340|title=MR GEORGE DAVIES - Y Dinesydd Cymreig|date=1917-12-12|accessdate=2015-12-12|publisher=s.t.}}</ref><ref>{{cite web|url=http://hdl.handle.net/10107/4029529|title=MAWRHYDI CYDWYBOD - Gwyliedydd Newydd|date=1918-01-08|accessdate=2015-12-12|publisher=Lewis Davies}}</ref> ==Gyrfa Wleidyddol== Ar gais [[Thomas Jones (1870-1955)|Thomas Jones]] aeth Davies i'r [[Iwerddon]] sawl gwaith rhwng 1920 a 1921 i geisio creu amodau trafodaethau rhwng [[Éamon de Valera]] a [[Lloyd George]] fe lwyddodd i gael cyfarfod gyda De Valera ac i sicrhau bod dirprwyaeth Wyddelig (ond nid de Valera, ei hun) yn cyfarfod gyda'r brif weinidog.<ref name=":1" /> Ym [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1923|1923]] etholwyd Davies i'r Senedd<ref>James, Arnold J a Thomas, John E. Wales at Westminster - A History of the Parliamentry Representation of Wales 1800-1979 Gwasg Gomer 1981 ISBN 0 85088 684 8</ref> fel heddychwr Cristionogol annibynnol ar gyfer etholaeth [[Prifysgol Cymru (etholaeth seneddol)|Prifysgol Cymru]]. Cymerodd chwip y [[Y Blaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]], heb ymuno a'r blaid gan ddymuno cadw'r rhyddid i siarad a gweithredu yn ôl ei gydwybod. Collodd y sedd yn yr [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1924|etholiad canlynol ym 1924]].<ref name=":1" /> ==Gweinidog yr Efengyl== Ym 1926 cafodd Davies ei ordeinio yn [[Gweinidog yr Efengyl|weinidog]] gydag enwad y [[Methodistiaid Calfinaidd]] gan wasanaethu fel bugail eglwysi yn [[Tywyn, Gwynedd|Nhywyn]] a [[Cwm Maethlon|Chwm Maethlon]] yn [[Sir Feirionnydd]].<ref name=":0" /><ref>Llyfrgell Genedlaethol Cymru Papurau George M. Ll. Davies [http://www.archiveswales.org.uk/anw/get_collection.php?inst_id=1&coll_id=118&expand=&L=1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305164457/http://www.archiveswales.org.uk/anw/get_collection.php?inst_id=1&coll_id=118&expand=&L=1|date=2016-03-05}} adalwyd 12 Rhagfyr 2015</ref> Ym 1937 sefydlodd cymdeithas Heddychwyr Cymru gan wasanaethu fel ei Lywydd gan gyd weithio yn agos a [[Gwynfor Evans]], ysgrifennydd y mudiad. Gyda thwf [[Ffasgiaeth]] ar y cyfandir a'r tebygolrwydd o [[Ail Ryfel Byd]] yn cychwyn, bu Davies yn hynod weithgar yn cyhoeddi pamffledi, erthyglau a llythyrau yn annog cymod a heddwch. Rhwng 1946 a 1949 bu'n gwasanaethu fel cadeirydd Undeb yr Addewid Heddwch<ref>About the Peace pledge Union [http://www.ppu.org.uk/] adalwyd 12 Rhagfyr 2015</ref> ==Marwolaeth== Bu G M Ll yn dioddef o iselder drwy gydol ei fywyd fel oedolyn; ym 1949 aeth i dderbyn triniaeth fel claf gwirfoddol yn [[Ysbyty Meddwl Gogledd Cymru]], [[Dinbych]] lle gyflawnodd weithred o hunanladdiad ar 16 Rhagfyr, 1949.<ref name=":1" /> Claddwyd ei weddillion yn [[Dolwyddelan|Nolwyddelan]], pentref gartref ei deulu.<ref name=":0" /> == Llyfrau == === Awdur === *Yr ail bistyll-detholiad gan [[Albert Evans-Jones (Cynan)]] o ganeuon J. T. Williams, Pistyll; gydag adgofion gan George M. Ll. Davies, Caernarfon 1922 * The Politics of Grace, Llundain 1925 * Ffordd y Cymod, Dinbych 1938 * Cenhadon hedd, Dinbych 1942 * Religion and the Quest for Peace, Llundain 1922 * Joseph Rowntree Gillett: a memoir with some selections from travel letters and articles, Llundain 1942 * Gandhi a Chenedlaetholdeb India, Dinbych 1942 * Pererindod Heddwch, Dinbych 1943<ref>[[s:Pererindod Heddwch|Pererindod Heddwch ar Wicidestun]]</ref> * Profiadau Pellach (pererindod heddwch II). Dinbych 1943 * Triniaeth Troseddwyr, Dinbych 1945. * Essays towards peace, Llundain 1946 * Atgofion am Dalysarn gan Fanny Jones, Machynlleth (golygydd), Dinbych 1947. <ref>[[s:Atgofion am Dalysarn|Atgofion am Dalysarn ar Wicidestun]]</ref> === Amdano === * George M. Ll. Davies: pererin heddwch, gan [[Gwynfor Evans]], 1980 * Rhyw ymarferol frawd: portread llwyfan o George M. LL. Davies, [[Harri Parri (awdur)|Harri Parri]] 1987 * Troi'r cledd yn gaib : cenhadaeth George M. Ll. Davies gan Byron Howells, Bangor 1988 * The Sun in Splendour': George M. Ll. Davies (1880-1949), [[Jen Llywelyn]], Prifysgol Aberystwyth 2010 * Pilgrim of Peace: A Life of George M.Ll. Davies, Jen Llywelyn, Y Lolfa, 2016 ==Gweler hefyd== *[[Heddychaeth yng Nghymru]] * [http://www.npg.org.uk/collections/search/portraitLarge/mw70537/George-Maitland-Lloyd-Davies Llun GMLL yn y National Portrait Gallery] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Thomas Arthur Lewis]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Prifysgol Cymru (etholaeth seneddol)|Brifysgol Cymru]] | blynyddoedd=[[1923]] – [[1924]] | ar ôl= [[Ernest Evans]] }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Davies, George Maitland Lloyd}} [[Categori:Genedigaethau 1880]] [[Categori:Marwolaethau 1949]] [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Bancwyr o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Gweinidogion Presbyteraidd o Gymru]] 0don75dox9svu6q9tbngwkh02agpnpp 0 33047 13273792 11844503 2024-11-07T10:40:46Z Craigysgafn 40536 13273792 wikitext text/x-wiki {{Infobox politician | honorific-prefix = | name = Jillian Evans | honorific-suffix = [[Aelod Senedd Ewrop]] | party = [[Plaid Cymru]] | image = Evans, Jill-1665.jpg | office = [[Aelod Senedd Ewrop]] <br> dros [[Cymru (etholaeth Senedd Ewrop)|Gymru]] | constituency = | term_start = 10 Mehefin 1999 | term_end = | majority = | preceded = ''Sefydlwyd y swydd'' | successor = | birth_date = {{Birth date and age|1959|5|8|df=y}} | birth_place = [[Ystrad Rhondda]], [[Sir Forgannwg]] | death_date = | death_place = | nationality = [[Cymry|Cymraes]] | spouse = [[Syd Morgan]] | children = | residence = | alma_mater = [[Prifysgol Aberystwyth]]<br>[[Prifysgol Morgannwg]] (nawr yn [[Prifysgol De Cymru]]) | occupation = | profession = [[Aelod Senedd Ewrop]] | religion = | website = http://www.jillevans.net/ }} [[Delwedd:Evans, Jill (cy).webm|bawd|Video '''(cymraeg)''' / [[:File:Evans, Jill (en).webm|(english)]]]] Gwleidydd o [[Cymru|Gymru]] yw '''Jillian "Jill" Evans''' (ganed [[8 Mai]] [[1959]]) sy'n [[Aelod Senedd Ewrop]] dros [[Cymru (etholaeth Senedd Ewrop)|Gymru]], ac sy'n aelod blaenllaw o [[Plaid Cymru|Blaid Cymru]]. Mae hefyd yn gadeirydd [[CND|CND Cymru]]. ==Gyrfa== Ganed hi yn [[Ystrad Rhondda]] yn y [[Rhondda]] a'i haddysgu yn [[Tonypandy|Nhonypandy]] a [[Prifysgol Abertawe|Phrifysgol Abertawe]]. Bu'n gweithio fel cynorthwydd ymchwil ym [[Politecnic Cymru|Mholitecnic Cymru]] lle enillodd radd M.Phil. Bu'n gweithio dros [[Sefydliad y Merched]] yng Nghymru am chwe blynedd cyn dod yn drefnydd gros Gymru i CHILD - Rhwydwaith Cefnogi Anffrwythlondeb Cenedlaethol. Bu'n gadeirydd Plaid Cymru o [[1994]] hyd [[1996]], a daeth yn Aelod Seneddol Ewrop yn etholiad [[1999]], gan ddod yn ASE cyntaf y Blaid gydag [[Eurig Wyn]]. Cafodd ei hethol yn Is-Lywydd Plaid Cymru yn 2004. Ar yr 8fed o Fehefin 2010 cafodd ei hethol yn ddiwrthwynebiad i olynu [[Dafydd Iwan]] fel Llywydd y Blaid, cymerodd drosodd fel Llywydd ym Medi 2010.<ref>[http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_8720000/newsid_8727100/8727165.stm "Jill Evans yn Llywydd newydd Plaid Cymru"] Newyddion [[BBC Cymru]], 08.06.2010.</ref> Yn Ionawr 2011, cyhoeddwyd fod Jill Evans yn un o gant oedd wedi gwrthod talu eu trwydded teledu, fel rhan o brotest [[Cymdeithas yr Iaith Gymraeg]] yn erbyn y cynlluniau arfaethedig i dorri cyllideb y sianel deledu Gymraeg [[S4C]], a'r bwriad i drosglwyddo cyfrifoldeb ariannu'r sianel i ddwylo'r [[BBC]].<ref>[http://www.golwg360.com/Hafan/cat46/Erthygl_19079.aspx Tudalen Newyddion ar Wefan Golwg360]{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Yn 2010 fe'i derbyniwyd i'r orsedd fel Urdd Derwydd er Anrhydedd.<ref>{{Cite web|title=Anrhydeddau 2010 – Gorsedd Cymru|url=http://www.gorsedd.cymru/anrhydeddau-2010/|date=2016-07-21|access-date=2023-08-07|language=cy}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== {{commons|Category:Jill Evans}} * [http://www.jillevans.net/jill_evans_cymraeg.html Gwefan swyddogol] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110723174400/http://www.jillevans.net/jill_evans_cymraeg.html |date=2011-07-23 }} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|ew}} {{bocs olyniaeth | cyn=''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Senedd Ewrop]] dros [[Cymru (etholaeth Senedd Ewrop)|Gymru]]| blynyddoedd=[[1999]] – presennol <br><small>''gyda''<br>[[John Bufton]] (ers 2009), [[Jonathan Evans]] (1999-2009), [[Glenys Kinnock]] (1999-2009), [[Eluned Morgan (gwleidydd)|Eluned Morgan]] (1999-2009), [[Kay Swinburne]] (ers 2009) a [[Derek Vaughan]] (ers 2009) ac [[Eurig Wyn]] (1999-2004)</small> | ar ôl=''deiliad'' }} {{Teitl Dil|swydd-plaid}} {{bocs olyniaeth| cyn=[[Dafydd Iwan]] | teitl=Llywydd [[Plaid Cymru]] | blynyddoedd=[[2010]] – presennol | ar ôl=''deiliad'' }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Evans, Jillian}} [[Categori:Aelodau Senedd Ewrop]] [[Categori:Genedigaethau 1959]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o Gymru]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Cymru]] [[Categori:Cynghorwyr Plaid Cymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Pobl o Rondda Cynon Taf]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o Gymru]] gtc4ag9ohd82ovdg7ve8s1gpne2acqq 0 35445 13273837 13185198 2024-11-07T11:46:18Z Craigysgafn 40536 13273837 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy | image = Bro a Bywyd W S Jones (llyfr).jpg | caption = Clawr un o lyfrau Wil Sam. |ffugenw=Wil Sam |cysylltir_gyda=[[Theatr y Gegin]]}} Dramodydd ac awdur o [[Cymru|Gymru]] oedd '''William Samuel Jones''', a ysgrifennodd dan y ffugenw '''W.S. Jones''' neu '''Wil Sam''' ([[28 Mai]] [[1920]] – [[15 Tachwedd]] [[2007]]). Roedd yn fwyaf adnabyddus fel creawdwr [[Ifas y Tryc]]. ==Bywyd a gwaith== Ganed ef yn [[Llanystumdwy]], a bu'n byw yn [[Eifionydd]] ar hyd ei oes. Bu’n gweithio fel peiriannydd cyn agor modurdy ei hun yn Llanystumdwy. Gwerthodd y modurdy yn 1960 er mwyn canolbwyntio ar ysgrifennu. Dechreuodd ysgrifennu yn ddyn ifanc, ac yn ddiweddarach ysgrifennodd ddramâu i’w perfformio yn [[Theatr Fach y Gegin]], [[Cricieth]]. Pan ddaeth Theatr y Gegin i ben ym [[1976]], dechreuodd ysgrifennu ar gyfer radio a theledu, a chyn hir daeth yn awdur llawn amser. Daeth i amlygrwydd cenedlaethol fel creawdwr Ifans y Tryc, a chwaraeid gan yr actor [[Stewart Jones]].<ref>{{Cite news|title=Wil Sam: Cofio awdur, mecanic a thaid|url=https://www.bbc.com/newyddion/52832400|work=BBC Cymru Fyw|date=2020-05-28|access-date=2023-10-29|language=cy}}</ref> ==Bywyd personol== Yn 1953 priododd Dora Ann Jones (16 Mawrth 1928 - 29 Mawrth 2023)<ref>{{Cite web|title=Instagram|url=https://www.instagram.com/p/CqoKmZBIfFb/|website=www.instagram.com|access-date=2023-10-29}}</ref> a mynd i fyw i'r Crown (hen dafarn gynt). Cawsant ddwy ferch, Mair ac Elin.<ref>{{Cite web|title=Click here to view the tribute page for Dora Ann JONES|url=https://funeral-notices.co.uk/notice/jones/5114994|website=funeral-notices.co.uk|access-date=2023-10-29|language=en}}</ref> Mae'n frawd i'r arlunydd a llenor [[Elis Gwyn Jones]]. Bu farw Wil Sam yn 87 oed ym Mangor ar y 15 Tachwedd 2007. Cafwyd Gwasanaeth Coffa yng nghapel Moreia, Llanystumdwy ac fe'i gladdwyd ym Mynwent Newydd Llanystumdwy ar 21 Tachwedd 2007.<ref>{{Cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c10-JONE-SAM-1920|title=JONES, WILLIAM SAMUEL (Wil Sam) (1920-2007), dramodydd|date=2015-02-05|access-date=2023-10-29|website=Bywgraffiadur Cymru|last=Owen|first=John}}</ref> == Gyrfa == === Theatr === Mae ei ddramâu ar gyfer y theatr yn cynnwys {{colbegin}} * ''Y Gŵr Diarth'' (1957) * ''Y Dyn Codi Pwysau'' (1960) * ''[[Dalar Deg]]'' (1962) * ''Tŷ Clap'' (1965) * ''Dau Frawd'' (1965) * ''Y Fainc'' (1967) * ''Tro Crwn'' (1968) * ''Dafydd y Garreg'' (1968) * ''Y Wraig'' (1968) * ''[[Dinas Barhaus]]'' (1968) * ''Mae Rhywbeth Bach'' (1969) * ''Seimon y Swynwr'' (1969) * ''Pa John?'' * ''Y Sul Hwnnw'' (1981) * ''[[Ifas y Tryc]]'' (1983) * ''[[Ifas Eto Fyth!]]'' (1987) * ''Bobi a Sami'' (1988) * ''[[Llifeiriau]]'' (1997) * ''[[Ben Set]]'' (2002). {{colend}} === Teledu a Radio === Cafodd ei waith ei ddarlledu ar deledu cynnar y BBC ac ar y radio. Mae'r dramâu, ffilmiau a chyfresi yn cynnwys: * ''I Bant y Bwgan'' (1956) * ''[[Y Dyn Swllt]]'' (1958) fel drama radio * ''Y Dyn Codi Pwysau'' (1960) fel drama deledu * ''Y Gadair Olwyn'' (1961) fel drama deledu * ''[[Y Dyn Swllt]]'' (1963) fel drama deledu * ''Seimon y Swynwr'' (17 Medi 1971) [[BBC One]] cast [[David Lyn]], [[Beryl Williams]] a [[Maureen Rhys]] <ref>{{Cite web|url=https://clip.library.wales/detail/5118?language=Welsh&decade=1970-1979&terms=drama&page=3&sorting=ASC&results=12&viewmode=grid|website=clip.library.wales|access-date=2024-10-08|title=CLIP Cymru}}</ref> * ''[[Bobi a Sami]]'' (1980) fel drama radio * ''[[Sgid Hwch]]'' (1992) ffilm. === Nofelau === ''[[Dyn y Mynci]]'' (1979) == Llyfryddiaeth == <gallery> Cyfres Cymêrs Cymru 4 Cymeriadau Eifionydd - Mân Bethau Hwylus (llyfr).jpg|Clawr ei gofiant. Delwedd:Wil Sam - Y Dyn Theatr (llyfr).jpg|Cyfrol deyrnged hon i W. S. Jones </gallery> * ''Tair Drama Fer'' (1962) - un drama o'i eiddo sef ''[[Dalar Deg]]'' (1962) o fewn y gyfrol. * ''Pum Drama Fer'' (1963) [''Y Dyn Swllt (1958); I Blant y Bwgan'' (1956); ''Y Gŵr Diarth'' (1957); ''Y Dyn Codi Pwysau'' (1960) ac ''Y Gadair Olwyn'' (1961) ] * ''[[Dinas Barhaus a tair drama arall]]'' (1968) [''[[Dinas Barhaus]]'' (1968); ''Dafydd y Garreg'' (1968); ''Y Wraig'' (1968); ''Tro Crwn'' (1968)] * ''[[Deg Drama Wil Sam]]'' (1995) [''Tro Crwn'' (1968); ''Y Dyn Swllt'' (1963)''; [[Dinas Barhaus]]'' (1968)''; Bobi a Sami'' (1988)''; Y Wraig'' (1968)''; Seimon y Swynwr'' (1969); ''Y Fainc'' (1967)''; [[Dalar Deg]]'' (1963)''; Pa John?'' (?)''; Y Sul Hwnnw'' (1981)] * ''Y Toblarôn'' (1975) - darlith * ''[[Rhigymau Wil Sam]]'' (2005) * ''[[Mân Bethau Hwylus|Mân Bethau Hwylus: Cymeriadau Eifionydd]]'' (2005) * ''[[Newyddion y Ffoltia Mawr]]'' (2005) * ===Astudiaeth=== *W. S. Jones, ''[[Wil Sam (llyfr)|Wil Sam]]'', gol. Gwenno Hywyn, Cyfres y Cewri 5 (Caernarfon: Gwasg Gwynedd, 1985) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, W. S.}} [[Categori:Genedigaethau 1920]] [[Categori:Marwolaethau 2007]] [[Categori:Dramodwyr Cymraeg]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Pobl o Lanystumdwy]] 7rzunl6v0iqm7vj7irnjvwppxp0xeiq 0 40596 13273823 10900662 2024-11-07T11:38:29Z Craigysgafn 40536 13273823 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Actor o [[Rhosllannerchrugog|Rosllannerchrugog]] oedd '''Meredith Edwards''' ([[10 Mehefin]], [[1917]] - [[8 Chwefror]], [[1999]]), tad actor [[Ioan Meredith]] a thaid actorion [[Ifan Meredith]] a [[Rhys Meredith]]. ==Ffilmiau== Yn cynnwys: * ''[[A Run for Your Money]]'' ([[1949]]) * ''[[The Blue Lamp]]'' ([[1950]]) * ''[[The Lavender Hill Mob]]'' ([[1951]]) * ''[[The Cruel Sea]]'' ([[1953]]) * ''[[Dunkirk (ffilm)|Dunkirk]]'' ([[1958]]) * ''[[Tiger Bay (ffilm)|Tiger Bay]]'' ([[1959]]) ==Teledu== Yn cynnwys: * ''[[Randall and Hopkirk (Deceased)]]'' ([[1969]]) {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Cymry}} {{DEFAULTSORT:Edwards, Meredith}} [[Categori:Genedigaethau 1917]] [[Categori:Marwolaethau 1999]] [[Categori:Actorion Cymreig]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Pobl o Rosllannerchrugog]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Ramadeg Rhiwabon]] 49s07nn8g9g2sdn82pa135ht9c72wq8 0 46000 13273396 11831952 2024-11-06T12:09:15Z Craigysgafn 40536 13273396 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Mathemateg]]ydd o [[Hwngari]], a ddaeth yn ddiweddarach yn ddinesydd o'r [[Unol Daleithiau]], oedd '''John von Neumann''', [[Hwngareg]]: '''Neumann János Lajos''', ([[28 Rhagfyr]], [[1903]] – [[8 Chwefror]], [[1957]]). Gwnaeth gyfraniad mawr mewn cryn nifer o feusydd, yn cynnwys [[damcaniaeth set]], [[peirianneg cwantwm]] a [[cyfrifiadureg|chyfrifiadureg]]. Bu ganddo ran bwysig yn natblygiad y [[Arfau niwclear|bom hidrogen]]. Ganed ef yn [[Budapest]], yr hynaf o dri mab, i deulu Iddewig cefnog. Fe'i addysgwyd gan diwtor preifat, tan y mynychodd ysgol uwchradd Lwtheraidd yn Budapest. Yn ddeunaw oed, cofrestrodd i astudio gradd mewn mathemateg ym Mhrifysgol Budapest. Aeth wedyn i gychwyn doethuriaeth ym Mhrifysgol Budapest, ond cychwynodd astudio peirianneg cemegol yn Zurich ar yr un pryd. Derbyniodd radd mewn peirianneg cemegol o Zurich yn 1925 a doethuriaeth o Budapest yn 1926. Daeth yn Gydfyfyriwr Rockerfeller ym [[Prifysgol Göttingen|Mhrifysgol Göttingen]], ac erbyn [[1926]] roedd yn ddarlithydd ym Mhrifysgol Humboldt ym [[Berlin|Merlin]], yr ieuengaf yn ei hanes. Wedi marwolaeth ei dad yn [[1929]], ymfudodd y teulu i'r [[Unol Daleithiau]]. Daeth yn un o bedwar Athro cyntaf yr [[Institute for Advanced Study]] (roedd y lleill yn cynnwys [[Albert Einstein]] a [[Kurt Gödel]]), a bu'n Athro mathemateg yno hyd ei farwolaeth. {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Von Neumann, John}} [[Categori:Genedigaethau 1903]] [[Categori:Hwngariaid Iddewig]] [[Categori:Marwolaethau 1957]] [[Categori:Mathemategwyr o Hwngari]] [[Categori:Mathemategwyr o'r Unol Daleithiau]] [[Categori:Pobl o Budapest]] [[Categori:Ymfudwyr o'r Almaen i'r Unol Daleithiau]] ojszw6o7llarpmogog9tb1uj8aipseb 0 46120 13273795 12208098 2024-11-07T10:44:49Z Craigysgafn 40536 13273795 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} [[Esgob Bangor]] o [[1982]] hyd [[1992]] oedd '''John Cledan Mears''' ([[8 Medi]] [[1922]] – [[13 Gorffennaf]] [[2014]]).<ref>[http://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/ww2-when-war-broke-out.shtml BBC Wales]</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.churchinwales.org.uk/bangor/diocese/bishops/ |title=Diocese of Bangor |access-date=2013-10-23 |archive-date=2011-06-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110607051242/http://www.churchinwales.org.uk/bangor/diocese/bishops/ |url-status=dead }}</ref> Cafodd goleg ym [[Prifysgol Aberystwyth|Mhrifysgol Aberystwyth]],<ref>''Crockford's Clerical Directory'' 2008/2009 (100th edition), Church House Publishing (ISBN 9780715110300)</ref> a'i ordeinio ym 1947.<ref>''Who's Who 2008'': Llundain, A. & C. Black, 2008 ISBN 978-0-7136-8555-8</ref> Dechreuodd ei yrfa fel curad ym [[Mostyn]] a [[Rhosllannerchrugog]] cyn iddo gael ei benodi'n ficar [[Cwm, Blaenau Gwent|Cwm]]. Rhwng 1959 a 1973 bu'n ddarlithydd ym [[Prifysgol Caerdydd|Mhrifysgol Caerdydd]] ac yna'n ficar yng [[Gabalfa|Ngabalfa]] yn y ddinas honno.<ref>{{Cite web |url=http://www.bangorcivicsociety.org.uk/pages/hisso/bishops.htm |title=Cymdeithas Ddinesig Bangor |access-date=2013-10-23 |archive-date=2021-05-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210507121635/http://www.bangorcivicsociety.org.uk/pages/hisso/bishops.htm |url-status=dead }}</ref> Roedd yn wrthwynebydd cydwybodol yn ystod yr [[Ail Ryfel Byd]], ac yn amlwg fel [[Heddychaeth|heddychwr]] yn nes ymlaen. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Cyhoeddiadau== * ''Marriage and Divorce'' (Abertawe: Tŷ John Penry, 1992) {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Cymry}} {{DEFAULTSORT:Mears, John Cledan}} [[Categori:Genedigaethau 1922]] [[Categori:Marwolaethau 2014]] [[Categori:Pobl yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Esgobion Bangor]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] by5fyrzmegx4w5fg767k7lk94pwado3 0 47720 13273750 12902952 2024-11-07T09:46:30Z Stefanik 413 /* Gweithiau */ 13273750 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Nofelydd, dramodydd a hanesydd o [[Rwsia]] oedd '''Aleksandr Isayevich Solzhenitsyn''' ([[11 Rhagfyr]] [[1918]] – [[3 Awst]] [[2008]]). Ganed ef yn [[Kislovodsk]], [[Crai Stavropol]]; roedd ei dad wedi marw cyn iddo gael ei eni. Yn ei nofelau, tynnodd sylw'r byd at system gwersylloedd y [[Gwlag]] yn yr [[Undeb Sofietaidd]], a dyfarnwyd [[Gwobr Llenyddiaeth Nobel]] iddo yn 1970. Yn [[1974]] alltudiwyd ef o'r Undeb Sofietaidd. Dychwelodd i Rwsia yn [[1994]]. Mae ei fab, [[Ignat Solzhenitsyn]], yn adnabyddus fel cerddor. == Gweithiau == Ei weithiau mwyaf adnabyddus yw: * ''[[Un Diwrnod Ifan Denisofitsh]]'' (1962; [[nofel]]). Cyfieithwyd i'r Gymraeg fel ''Un diwrnod Ifan Denisofitsh'' gan W. Gareth Jones (Yr Academi Gymreig, 1977) * ''[[Y Cylch Cyntaf]]'' (1968; nofel) * ''[[Y Ward Gancr]]'' (1968; [[nofel]]) * ''[[Awst 1914]]'' (1972) * ''[[Ynysoedd y Gwlag]]'' (tair cyfrol) (1973–1978) a gyhoeddwyd yn wreiddiol fel [[Samizdat|samizdat]] ==Gweler hefyd== *[[Yevgenia Ginzburg]] (1904 - 1977) - awdures a dreuliodd 18 mlynedd yng ngharchar Sofietaidd y Gwlag {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Solzhenitsyn, Aleksandr}} [[Categori:Dramodwyr Rwseg o Rwsia]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Lenyddol Nobel]] [[Categori:Genedigaethau 1918]] [[Categori:Hanesyddion o Rwsia]] [[Categori:Marwolaethau 2008]] [[Categori:Nofelwyr Rwseg o Rwsia]] [[Categori:Pobl o Crai Stavropol]] dpwe907q67uaff25ejrh8a8nfpzsixy 0 51730 13273633 11018873 2024-11-06T21:44:02Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273633 wikitext text/x-wiki Mae'r '''effaith tŷ gwydr''' yn cyfeirio at newid yn nhymheredd ecwilibriwm thermol planed neu leuad gan bresenoldeb [[atmosffer]] sy'n cynnwys nwy sy'n amsugno [[ymbelydredd]] [[is-goch]].<ref>[http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/syr/ar4_syr_appendix.pdf] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181117121314/http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/syr/ar4_syr_appendix.pdf |date=2018-11-17 }} IPCC AR4 SYR Appendix Glossary</ref> Mae [[nwy tŷ gwydr|nwyon tŷ gwydr]] yn cynhesu'r atmosffer drwy amsugno'n effeithlon yr ymbelydredd is-goch sy'n cael ei allyrru gan wyneb y ddaear, gan yr atmosffer ei hunan, a gan [[cwmwl|gymylau]]. Yn 2014 disgynodd y ganran o garbon deuocsid a oedd yn cael ei allyru i'r atmosffer 9% yng ngwledydd Prydain - gan y defnyddiwyd 20% yn llai o lo. Dyma'r defnydd lleiaf o lo ers y 1850au.<ref>[http://www.carbonbrief.org/blog/2015/03/analysis-uk-carbon-emissions-fell-9-per-cent-in-2014/?utm_content=buffer3dd84&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer www.carbonbrief.org;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150612055648/http://www.carbonbrief.org/blog/2015/03/analysis-uk-carbon-emissions-fell-9-per-cent-in-2014/?utm_content=buffer3dd84&utm_medium=social&utm_source=twitter.com&utm_campaign=buffer |date=2015-06-12 }} adalwyd 5 Mawrth 2015</ref> O ganlyniad i'r gwres mae'r atmosffer hefyd yn pelydru is-goch thermol i bob cyfeiriad, gan gynnwys i lawr at wyneb y ddaear. Ac felly, mae'n dal gwres rhwng y system troposffer-arwynebol.<ref name="ipcc-AR4WG1">A concise description of the greenhouse effect is given in the ''Intergovernmental Panel on Climate Change Fourth Assessment Report,'' "What is the Greenhouse Effect?" [http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/wg1/ar4-wg1-chapter1.pdf IIPCC Fourth Assessment Report, Chapter 1] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181126204443/http://www.ipcc.ch/pdf/assessment-report/ar4/wg1/ar4-wg1-chapter1.pdf |date=2018-11-26 }}, page 105: "To balance the absorbed incoming [solar] energy, the Earth must, on average, radiate the same amount of energy back to space. Because the Earth is much colder than the Sun, it radiates at much longer wavelengths, primarily in the infrared part of the spectrum (see Figure 1). Much of this thermal radiation emitted by the land and ocean is absorbed by the atmosphere, including clouds, and reradiated back to Earth. This is called the greenhouse effect."</ref>.Mae'r mecanwaith yn elfennol, yn wahanol i fecanwaith [[tŷ gwydr solar (technegol)|tŷ gwydr]] go iawn, sydd yn hytrach yn arunigo'r awyr tu mewn i'r strwythr fel nad yw gwres yn cael ei golli trwy [[darfudiad|ddarfudiad]] na [[dargludiad]]. Dyma ddiagram yr '''effaith tŷ gwydr'''. [[Delwedd:Ty Gwydr.svg|500px|centre]] Darganfyddwyd yr effaith tŷ gwydr gan [[Joseph Fourier]] yn 1824, a gwnaed arbrofion dibynadwy am y tro cyntaf gan [[John Tyndall]] yn 1858; adroddwyd yn feintiol am y tro cyntaf gan [[Svante Arrhenius]] yn ei bapur yn 1896.<ref>[http://arjournals.annualreviews.org/doi/full/10.1146/annurev.energy.25.1.441 Annual Reviews (angen cofrestru)]</ref> == Gweler hefyd == * [[Cynhesu byd eang]] * [[Newid hinsawdd]] * [[Hinsawdd]] == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Amgylchedd]] [[Categori:Atmosffer]] [[Categori:Hinsawdd]] [[Categori:Ymbelydredd]] axto4o4vpoqzfopvvcjnfbi80u9k9fp 0 52847 13273744 12638386 2024-11-07T09:43:41Z Craigysgafn 40536 13273744 wikitext text/x-wiki {{infobox person/Wikidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} :''Am bobl eraill o'r un enw, gweler [[Brian Wilson]].'' Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] yw '''Brian Wilson''' (ganwyd [[13 Rhagfyr]] [[1948]]). Bu'n [[Aelod Seneddol]] dros y [[Y Blaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]] rhwng 1987 a 2005, a gwasanaethodd fel Gweinidog Gwladol rhwng 1997 a 2003 ([[Swyddfa Albanaidd]] 1997–1998, [[Adran Masnach a Diwydiant]] 1998–1999, Swyddfa Albanaidd 1999–2001, [[Swyddfa Tramor]] 2001 a Gweinidog Egni, Adran Masnach a Diwydiant 2001–2003). Pan sefodd i lawr fel gweinidog cyn gadael y Senedd, gofynnodd Tony Blair iddo weithredu fel Cynrychiolydd Arbennig y Prif Weinidog ar Fasnach Tramor. ==Bywyd cynnar== Addysgwyd yn [[Ysgol Ramadeg Dunoon]], [[Prifysgol Dundee]] a [[Prifysgol Caerdydd|Choleg Prifysgol Caerdydd]]. Wilson oedd y golygydd a sefydlodd a gyhoeddodd y ''[[West Highland Free Press]]'', ynghyd â thri ffrind o Brifysgol Dundee yn 1971. Roedd y papur newydd wedi ei seilio yn Kyleakin, [[Ynys Skye]] yn wreiddiol, ac mae'n dal i gael ei gyhoeddi o [[Broadford, Ynys Skye|Broadford]], Ynys Skye. ==Swyddi== * [[Cyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig|Cyfrin Gynghorydd]] (2003) * Cyfarwyddwr anweithredol [[AMEC Nuclear Holdings]] Cyf (Hydref 2005)<ref>[http://www.amec.com/news/mediareleasedetails.asp?Pageid=876&MediaID=1079&mryear=2005 AMEC - Press releases]</ref> * Cyfarwyddwr anweithredol<ref>{{Cite web |url=http://www.afcenergy.com/corporate-profile/directors |title=AFC Energy » Directors |access-date=2008-11-12 |archive-date=2008-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081007034355/http://www.afcenergy.com/corporate-profile/directors/ |url-status=dead }}</ref> ar Bwyllgor Taliadau<ref>{{Cite web |url=http://www.afcenergy.com/corporate-profile/committees/ |title=AFC Energy » Director’s Responsibilities and Committees |access-date=2008-11-12 |archive-date=2008-10-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081007034344/http://www.afcenergy.com/corporate-profile/committees/ |url-status=dead }}</ref> [[AFC Energy]] * Cyfarwyddwr anweithredol [[Celtic plc]] * Cadeirydd Bwrdd Gweithrediadau y DU, [[Airtricity]] * Cadeirydd [[Flying Matters]] (June 2007)<ref>{{Cite web |url=http://www.flyingmatters.co.uk/site/uk/about |title=Flying Matters {{!}} About |access-date=2008-11-12 |archive-date=2008-01-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20080123105729/http://www.flyingmatters.co.uk/site/uk/about |url-status=dead }}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== *[http://politics.guardian.co.uk/person/0,9290,-5593,00.html Guardian Politics Ask Aristotle – Brian Wilson] *[http://www.theyworkforyou.com/mp/?pid=10644 TheyWorkForYou.com – Brian Wilson MP] *[http://www.labour.org.uk/ Labour Party] *[http://www.parliament.uk/ The United Kingdom Parliament] *[http://www.scottishsecretary.gov.uk/ Scotland Office] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070703053129/http://www.scottishsecretary.gov.uk/ |date=2007-07-03 }} *[http://www.fco.gov.uk Foreign & Commonwealth Office] *[http://www.dti.gov.uk Department of Trade & Industry] {{Webarchive|url=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20070603164510/http://www.dti.gov.uk/ |date=2007-06-03 }} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth | teitl =[[Aelod Seneddol]] drost [[Gogledd Cunninghame (etholaeth y DU)|Gogledd Cunninghame]] | cyn =[[John Corrie]] | ar ôl =''diddymwyd yr etholaeth'' | blynyddoedd =[[Etholiad cyffredin y Deyrnas Unedig, 1987|1987]]–[[Etholiad cyffredin y Deyrnas Unedig, 2005|2005]] }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Wilson, Brian}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Aelodau Cyfrin Gyngor y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Genedigaethau 1948]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Pobl o Argyll a Bute]] 9iwcktwq2hj02f1dfm2u8dzkocvxll9 14 54510 13273393 13250283 2024-11-06T12:05:42Z Craigysgafn 40536 13273393 wikitext text/x-wiki [[Mathemateg]]wyr o [[Ffrainc]]. [[Categori:Mathemategwyr yn ôl gwlad|Ffrainc]] [[Categori:Pobl o Ffrainc yn ôl galwedigaeth]] juq3alqv1damslm31ptnduj5ge0zupk 0 55128 13273768 12828803 2024-11-07T10:17:38Z Craigysgafn 40536 13273768 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Bargyfreithiwr ac ymgyrchydd gwleidyddol o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Ithel Davies''' ([[15 Chwefror]] [[1894]] - [[9 Medi]] [[1989]]<ref>England & Wales, National Probate Calendar (Index of Wills and Administrations), 1858-1995 tud 8 am 1991)</ref>. Roedd yn enedigol o Gwm Tafolog, [[Sir Drefaldwyn]].<ref>Mae'r ffurflen gyfrifiad ei deulu 1911 yn dangos ei fan geni fel [[Cemmaes]] (sef y plwyf eglwysig sy'n cynnwys Tafalog). Cyfrifiad Cymru a Lloegr, 1911. Archif Cenedlaethol y DU, 1911. Cyfernod:RG14/33726; Atodlen: 9</ref>. Roedd yn fab i Benjamin Davies, ffarmwr ac Ann (née Ellis). Yn ystod y [[Rhyfel Byd Cyntaf]], carcharwyd ef fel [[Heddychaeth|gwrthwynebwr cydwybodol]]. Bu'n aelod o'r [[Y Blaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]] am gyfnod, a safodd fel ymgeisydd y blaid yn sedd [[Prifysgol Cymru (etholaeth seneddol)|Prifysgol Cymru]] yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1935]]. Yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1950]], safodd fel ymgeisydd [[Plaid Weriniaethol Cymru]] yn [[Ogwr (etholaeth seneddol)|etholaeth Ogwr]]. Cafodd 613 o bleidleisiau (1.3%). ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Cymry}} {{DEFAULTSORT:Davies, Ithel}} [[Categori:Bargyfreithwyr]] [[Categori:Cenedlaetholdeb Cymreig]] [[Categori:Genedigaethau 1894]] [[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1989]] k09rc1uslq8jr4gtktr86cspvcd8sud 13273774 13273768 2024-11-07T10:21:18Z Craigysgafn 40536 13273774 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Bargyfreithiwr ac ymgyrchydd gwleidyddol o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Ithel Davies''' ([[15 Chwefror]] [[1894]] - [[9 Medi]] [[1989]]<ref>England & Wales, National Probate Calendar (Index of Wills and Administrations), 1858-1995 tud 8 am 1991)</ref>. Roedd yn enedigol o Gwm Tafolog, [[Sir Drefaldwyn]].<ref>Mae'r ffurflen gyfrifiad ei deulu 1911 yn dangos ei fan geni fel [[Cemmaes]] (sef y plwyf eglwysig sy'n cynnwys Tafalog). Cyfrifiad Cymru a Lloegr, 1911. Archif Cenedlaethol y DU, 1911. Cyfernod:RG14/33726; Atodlen: 9</ref>. Roedd yn fab i Benjamin Davies, ffarmwr ac Ann (née Ellis). Yn ystod y [[Rhyfel Byd Cyntaf]], carcharwyd ef fel [[Heddychaeth|gwrthwynebwr cydwybodol]]. Bu'n aelod o'r [[Y Blaid Lafur (DU)|Blaid Lafur]] am gyfnod, a safodd fel ymgeisydd y blaid yn sedd [[Prifysgol Cymru (etholaeth seneddol)|Prifysgol Cymru]] yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1935]]. Yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1950]], safodd fel ymgeisydd [[Plaid Weriniaethol Cymru]] yn [[Ogwr (etholaeth seneddol)|etholaeth Ogwr]]. Cafodd 613 o bleidleisiau (1.3%). ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Cymry}} {{DEFAULTSORT:Davies, Ithel}} [[Categori:Bargyfreithwyr]] [[Categori:Cenedlaetholdeb Cymreig]] [[Categori:Genedigaethau 1894]] [[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1989]] 510nmc4dvih2pqk8hcyh13z2xn17ntk 14 56901 13273811 482357 2024-11-07T11:19:37Z Craigysgafn 40536 13273811 wikitext text/x-wiki [[Heddychaeth]] yn [[Israel]]. [[Categori:Heddychaeth yn ôl gwlad|Israel]] [[Categori:Cymdeithas Israel]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Israel]] [[Categori:Hanes Israel]] slzx1m849o1882nkyguhnobijx2kve1 0 58083 13273572 11915155 2024-11-06T19:00:28Z 172.56.2.33 /* Geirdarddiad */ +1 reference 13273572 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | math_o_le = Gwlad | enw_brodorol = <big>'''''Euskal Herria'''''</big> | suppressfields= llednentydd | map lleoliad = [[File:KaspischeZeeLocatie.png|270px]] }} Môr bychan neu lyn enfawr, wedi ei amgylchynu gan dir, yw '''Môr Caspia''' ([[Perseg]]: دریای خزر ''Daryā-ye Khazar'', [[Rwseg]]: Каспийское море). Saif mewn basn caeedig, hynny yw heb allanfa (neu 'fala') i'r dwr lifo ohono. Mae'n gorwedd rhwng Ewrop ac Asia; i'r dwyrain o'r [[Cawcasws (ardal)|Cawcasws]], i'r gorllewin o [[stepdir]] llydan [[Canolbarth Asia]], i'r de o wastadeddau ffrwythlon De Rwsia yn [[Dwyrain Ewrop|Nwyrain Ewrop]], ac i'r gogledd o Lwyfandir mynyddig [[Iran]] yng [[De-orllewin Asia]]. Mewn geiriau eraill, ceir pum gwlad o'i amgylch: [[Rwsia]], [[Casachstan]], [[Tyrcmenistan]], [[Iran]] ac [[Aserbaijan]]. Dyma'r corff mwyaf yn y byd o ddŵr mewndirol, ond ceir gwahaniaeth barn ynghylch a ddylid ei ystyried yn llyn mwya'r byd neu'n fôr: er gwaetha'r enw, caiff Môr Caspia fel arfer ei gategoreiddio fel [[llyn]]. Mae ganddo arwynebedd o {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|Q5484|P2046|P585}} (ac eithrio'r morlyn hallt iawn o Garabogazköl), cyfaint o {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|Q5484|P2234|P585}}, a halltedd o oddeutu 1.2% (12 g / l), tua thraean halltedd dŵr y môr ar gyfartaledd.<ref name="web1">{{cite web|url=http://www.caspianenvironment.org/newsite/Caspian-Background.htm|title=Caspian Sea – Background|year=2009|publisher=Caspian Environment Programme|archive-url=https://archive.today/20130703213331/http://www.caspianenvironment.org/newsite/Caspian-Background.htm|archive-date=3 Gorffennaf 2013|url-status=dead|access-date=11 Medi 2012}}</ref> Mae hyd y môr yn ymestyn bron i 1,200 [[cilomedr]] (750 [[milltir]]) o'r gogledd i'r de, gyda lled cyfartalog o 320&nbsp;km (200 milltir). [[Delwedd:Caspian Sea Kazakhstan Mangistau.jpg|bawd|chwith|320px|Traeth ger Aktau, Môr Caspia]] Y prif afonydd sy'n llifo iddo yw [[afon Folga]], [[afon Ural]], [[afon Terek]] ac [[afon Koera]]. Nid oes afon yn llifo allan ohono, felly mae'r dŵr yn hallt. Yn 2004, roedd lefel y dŵr 28 metr (92 troedfedd) yn is na lefel y môr. Mae lefel y dŵr ym Môr Caspia ei hun wedi gostwng yn sylweddol yn y degawdau diwethaf, oherwydd cynnydd yn yr [[anweddiad]], lleihad yn y glawogydd ac effaith adeiladu [[argae]]au i gymryd dŵr o afon Folga. Dechreuodd y cylch olaf o lefel y môr gyda chwymp o 3m (10 tr) rhwng 1929 a 1977, ac yna godiad o 3m (10 tr) rhwng 1977 a 1995. Ers hynny mae osgiliadau llai wedi digwydd.<ref>{{cite web|url=http://www.caspage.citg.tudelft.nl/project.html |archive-url=https://web.archive.org/web/20110724171008/http://www.caspage.citg.tudelft.nl/project.html |archive-date=2011-07-24 |title=Welcome to the Caspian Sea Level Project Site |publisher=Caspage.citg.tudelft.nl |access-date=2010-05-17}}</ref> Amcangyfrifwyd mewn astudiaeth gan Academi Gwyddorau Azerbaijan fod lefel y môr yn gostwng mwy na chwe centimetr y flwyddyn oherwydd [[anweddiad]] cynyddol oherwydd y codiad mewn tymheredd a achosir gan [[newid hinsawdd]].<ref name="Nation-20190418">{{cite news |title=Caviar pool drains dry as Caspian Sea slides towards catastrophe |url=https://www.nationmultimedia.com/detail/opinion/30367864 |access-date=2019-04-18 |work=The Nation |agency=Agence France-Presse |date=2019-04-18 |location=Bangkok |archive-url=https://web.archive.org/web/20190417191035/http://www.nationmultimedia.com/detail/opinion/30367864 |archive-date=2019-04-17 |url-status=live }}</ref> Ei brif fewnlif o ddŵr croyw yw afon hiraf Ewrop, sef y Volga, sy'n dod i mewn i'r llyn yn y pen gogleddol, bas. Mae dau fasn dwfn yn ffurfio ei barthau canolog a deheuol, sy'n arwain at wahaniaethau llorweddol mewn tymheredd, halltedd ac ecoleg. Mae gwely'r môr yn y de yn cyrraedd 1,023 m (3,356 tr - tua maint [[yr Wyddfa]]) o dan lefel y môr, sef yr ail isaf ar y Ddaear ar ôl [[Llyn Baikal]] (−1,180 m neu −3,870 tr). Cofnododd trigolion hynafol ei arfordir fod Môr Caspia fel cefnfor, yn ôl pob tebyg oherwydd ei halltrwydd a'i faint enfawr. Mae Môr Caspia yn gartref i ystod eang o rywogaethau ac efallai ei fod yn fwyaf adnabyddus am ei ddiwydiannau [[cafiâr]] ac [[olew]]. Niweidiwyd ecoleg y llyn hwn gan lygredd o'r diwydiant olew hyn, ac i raddau llai, gan argaeau ar yr afonydd. ==Geirdarddiad== Mae'r enw 'Caspian' yn debygol iawn o darddu o enw ar y Caspi, pobl hynafol a oedd yn byw i'r de-orllewin o'r môr yn [[Transcaucasia]]. Ysgrifennodd [[Strabo]] (a fu farw tua [[24 OC]]) mai "i wlad yr Albaniaid (Cawcasws Albania, nid gwlad Albania) y perthyn y diriogaeth o'r enw "Caspiane", a enwyd ar ôl y llwyth Caspia, fel yr oedd y môr hefyd; ond mae'r llwyth bellach wedi diflannu".<ref name="LPIran">''Iran'' (5th ed., 2008), gan Andrew Burke a Mark Elliott, [http://www.lonelyplanet.com/shop_pickandmix/previews/iran-5-history-preview.pdf tud. 28] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110607152838/http://www.lonelyplanet.com/shop_pickandmix/previews/iran-5-history-preview.pdf |date=2011-06-07 }}, Lonely Planet Publications, {{ISBN|978-1-74104-293-1}}</ref> Ymhlith Groegiaid a Phersiaid mewn hynafiaeth glasurol hwn oedd "Cefnfor Hyrcania".<ref>[https://www.livius.org/ho-hz/hyrcania/hyrcania.html Hyrcania] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110604173748/https://www.livius.org/ho-hz/hyrcania/hyrcania.html |date=2011-06-04 }}. www.livius.org. Retrieved 2012-05-20.</ref> Mae grwpiau ethnig Twrcaidd fel yr Azerbaijanis a Turkmeniaid yn cyfeirio ato gan ddefnyddio'r enw Khazar / Hazar: yn Nhwrcmen: Hazar deňizi yn [[Aserbaijaneg]]: Xəzər dənizi mewn [[Tyrceg|Tyrceg modern]]: Hazar denizi. Yn y rhain i gyd, mae'r ail air yn golygu "môr", ac mae'r gair cyntaf yn cyfeirio at y Khazars<ref>{{cite book |last1=Brook |first1=Kevin |title=The Jews of Khazaria |edition=3rd |publisher=Rowman & Littlefield Publishers |year=2018 |page=141}}</ref> hanesyddol a oedd ag ymerodraeth fawr wedi'i lleoli i'r gogledd o Fôr Caspia rhwng y [[7g]] a'r [[10g]]. ==Daearyddiaeth== [[File:Самая южная столица в России.jpg|310px|bawd|[[Makhachkala]], prifddinas gweriniaeth Rwsiaidd [[Dagestan]], yw'r drydedd ddinas fwyaf ar Fôr Caspia.]] Rhennir y Caspian yn dri rhanbarth ffisegol gwahanol: y Caspian Gogleddol, Canol a Deheuol.<ref name="hooshang1">{{cite book|author=Hooshang Amirahmadi|title=The Caspian Region at a Crossroad: Challenges of a New Frontier of Energy and Development|url=https://books.google.com/books?id=zMQp4_Shq90C&pg=PA112|access-date=20 Mai 2012|year=2000|publisher=Palgrave Macmillan|isbn=978-0-312-22351-9|pages=112–|archive-url=https://web.archive.org/web/20130528022143/http://books.google.com/books?id=zMQp4_Shq90C&pg=PA112|archive-date=28 Mai 2013|url-status=live}}</ref> Y ffin Gogledd-Ganol yw "Trothwy Mangyshlak", sy'n rhedeg trwy Ynys Chechen a Cape Tiub-Karagan. Y ffin Ganol-Ddeheuol yw Trothwy Apsheron, silff o darddiad tectonig rhwng cyfandir Ewrasia a gweddillion cefnforol, sy'n rhedeg trwy Ynys Zhiloi a Cape Kuuli.<ref>{{cite journal|author=Khain V.E. Gadjiev A.N. Kengerli T.N.|s2cid=129017738|title=Tectonic origin of the Apsheron Threshold in the Caspian Sea|journal=Doklady Earth Sciences|volume=414|issue=1|year=2007|pages=552–556|doi=10.1134/S1028334X07040149|bibcode=2007DokES.414..552K}}</ref><ref name="dumont1">{{cite book|author1=Henri J. Dumont|author2=Tamara A. Shiganova|author3=Ulrich Niermann|title=Aquatic Invasions in the Black, Caspian, and Mediterranean Seas|url=https://books.google.com/books?id=CFZqnCfulHwC|access-date=20 Mai 2012|year=2004|publisher=Springer|isbn=978-1-4020-1869-5|archive-url=https://web.archive.org/web/20130528030026/http://books.google.com/books?id=CFZqnCfulHwC|archive-date=28 Mai 2013|url-status=live}}</ref> Bae Garabogazköl yw cilfach ddwyreiniol halwynog y Caspia, sy'n rhan o Turkmenistan ac ar brydiau bu'n llyn ynddo'i hun oherwydd yr isthmws sy'n ei dorri i ffwrdd o'r Caspia. Mae'r gwahaniaethau rhwng y tair rhan yn ddramatig. Mae'r Caspian Gogleddol yn cynnwys y silff Caspia yn unig, ac mae'n fas iawn, gyda llai nag 1% o gyfanswm cyfaint y dŵr a dyfnder cyfartalog o ddim ond 5–6 metr (16-20 tr). Mae'r môr yn amlwg yn dyfnhau tuag at y Caspian Canol, lle mae'r dyfnder ar gyfartaledd yn 190 metr (620 tr).<ref name="kost1">{{cite book|author=A. G. Kostianoi and A. Kosarev|title=The Caspian Sea Environment|url=https://books.google.com/books?id=C1ajCHzI9OEC|access-date=20 Mai 2012|year=2005|publisher=Birkhäuser|isbn=978-3-540-28281-5|archive-url=https://web.archive.org/web/20130528012336/http://books.google.com/books?id=C1ajCHzI9OEC|archive-date=28 Mai 2013|url-status=live}}</ref> Y Caspian Deheuol yw'r dyfnaf, gyda dyfnderoedd cefnforol o dros 1,000 metr (3,300 tr), yn sylweddol uwch na dyfnder moroedd rhanbarthol eraill, megis [[Gwlff Persia]]. Mae'r Caspian Canol a De yn cyfrif am 33% a 66% o gyfanswm cyfaint y dŵr.<ref name="dumont1"/> Mae rhan ogleddol Môr Caspia fel arfer yn rhewi yn y gaeaf, ac yn y gaeafau oeraf mae iâ yn ffurfio yn y de hefyd.<ref name="hooshang1"/> The northern portion of the Caspian Sea typically freezes in the winter, and in the coldest winters ice forms in the south as well.<ref>{{cite web|url=http://ann.az/en/?p=19304|title=News Azerbaijan|work=ann.az|access-date=9 Hydref 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20130512051506/http://ann.az/en/?p=19304|archive-date=12 Mai 2013|url-status=live}}</ref> [[Delwedd:Stenka Razin by Vasily Surikov 1906.jpg|bawd|chwith|320px|Y morleidr, a'r [[Cosac]] Stenka Razin o'r [[17g]]. (Vasily Surikov, 1906)]] Mae gan Fôr Caspia nifer o [[ynys]]oedd drwyddi draw, pob un ohonynt ger yr arfordiroedd; dim yn rhannau dyfnach y môr. [[Ogurja Ada]] yw'r ynys fwyaf, sy'n 37&nbsp;km (23 milltir) o hyd, gyda ''gazelles'' yn crwydro'n rhydd arni. Yng Ngogledd Caspia, mae mwyafrif yr ynysoedd yn fach ac yn anghyfannedd, fel Archipelago Tyuleniy, sy'n warchodfa adar pwysig. Mae gan rai o'r ynysoedd aneddiadau dynol. ===Ffurfiad=== Fel [[y Môr Du]], yr hyn sy'n weddill o'r Môr Paratethys hynafol yw'r Môr Caspia heddiw. Basalt cefnforol safonol yw gwely'r môr, ac nid gwenithfaen cyfandirol. Daeth fewndirol (''landlocked'') tua 5.5 miliwn o flynyddoedd yn ôl ([[CP]]) oherwydd codiad tectonig a chwymp yn lefel y môr. Yn ystod cyfnodau hinsoddol cynnes a sych, bu bron iddo sychu. Mae gwelyau anweddiad tebyg yn sail i [[Môr y Canoldir|Fôr y Canoldir]]. Oherwydd y mewnlif presennol o ddŵr croyw yn y gogledd, mae dŵr Môr Caspia bron yn ffres yn y gogledd, gan fynd yn fwy hallt tua'r de. Mae'n fwyaf halwynog ar lan [[Iran]], lle nad yw basn y dalgylch yn cyfrannu fawr o lif croyw. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheolaeth awdurdod}} [[Categori:Môr Caspia| ]] [[Categori:Llynnoedd Aserbaijan|Caspia]] [[Categori:Llynnoedd Casachstan|Caspia]] [[Categori:Llynnoedd Iran|Caspia]] [[Categori:Llynnoedd Rwsia|Caspia]] [[Categori:Llynnoedd Tyrcmenistan|Caspia]] rptyvelms54v6r2nh0ry56lm2va10cj 0 63229 13273752 13118426 2024-11-07T09:47:41Z Craigysgafn 40536 13273752 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen Arweinydd | enw=Alistair Darling | delwedd=Alistair Darling official portrait.jpg | swydd=Canghellor y Trysorlys | dechrau_tymor=[[28 Mehefin]] [[2007]] | diwedd_tymor=[[11 Mai]] [[2010]] | prifweinidog=[[Gordon Brown]] | rhagflaenydd=[[Gordon Brown]] | olynydd= [[George Osborne]] | swydd2=[[Ysgrifennydd Gwladol yr Alban]] | dechrau_tymor2=[[13 Mehefin]] [[2003]] | diwedd_tymor2=[[5 Mai]] [[2006]] | prifweinidog2=[[Tony Blair]] | rhagflaenydd2=[[Helen Liddell]] | olynydd2=[[Douglas Alexander]] | dyddiad_geni=[[28 Tachwedd]] [[1953]] | lleoliad_geni=[[Hendon]], [[Middlesex]] | dyddiad_marw=[[30 Tachwedd]] [[2023]] | lleoliad_marw=[[Caeredin]] | etholaeth=[[Canol Caeredin (etholaeth seneddol)|Canol Caeredin]] (1987-2005)<br />[[De-Orllewin Caeredin (etholaeth seneddol)|De-Orllewin Caeredin]] (2005-2015) | priod=Margaret Vaughan | plaid=[[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] oedd '''Alistair Maclean Darling''' ([[28 Tachwedd]] [[1953]] &ndash; [[30 Tachwedd]] [[2023]]). Roedd yn [[Aelod Seneddol]] [[Plaid Lafur (DU)|Llafur]] dros etholaeth [[De-Orllewin Caeredin (etholaeth seneddol)|De-Orllewin Caeredin]] yn [[Senedd y Deyrnas Unedig]] a gwasanaethodd fel [[Canghellor y Trysorlys|Ganghellor y Trysorlys]] o 2007 hyd 2010. Bu farw o ganser, yn 70 oed.<ref>{{Cite web |last=Shaw |first=Neil |date=30 November 2023 |title=Veteran Labour politician Alistair Darling has died, aged 70 |url=https://www.walesonline.co.uk/news/uk-news/veteran-labour-politician-alistair-darling-28202957 |access-date=30 Tachwedd 2023 |website=Wales Online |archive-date=30 Tachwedd 2023 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231130131856/https://www.walesonline.co.uk/news/uk-news/veteran-labour-politician-alistair-darling-28202957 |url-status=live |language=en}}</ref> == Bywyd personol == Cafodd Darling ei eni yn [[Llundain]] i Thomas ac Anna Darling. Roedd Aelod Seneddol y Ceidwadwyr dros etholaeth De Caeredin (1945-1957), Syr William Darling, yn berthynas iddo. Yn [[Kirkcaldy]] y derbyniodd ei addysg, yn ysgol fonedd Loretto, [[Musselburgh]]. Aeth ymlaen i [[Prifysgol Aberdeen|Brifysgol Aberdeen]] lle roedd ef yn arwain [[Undeb y Myfyrwyr]]. Enillodd gradd yn y Gyfraith, gan ddechrau gyrfa fel cyfreithiwr yn 1978 a newid i fod yn fargyfreithiwr yn 1984. Ymunodd a'r Blaid Lafur yn 1977. Enillodd sedd fel cynghorydd ar Gyngor Ardal [[Lothian]] yn 1982 hyd at ennill sedd yn [[San Steffan]] yn 1987. Priododd Darling y cyn-newyddiadurwr Margaret McQueen Vaughan yn 1986. Mae ganddynt fachgen o'r enw Calum (ganwyd 1988) a merch o'r enw Anna (ganwyd 1990). Dëellir fod Darling yn hoff o wrando ar gerddoriaeth [[Pink Floyd]], [[Coldplay]], [[Leonard Cohen]] a [[The Killers]]. == Aelod Senedd y DU == Cafodd ei ethol fel cynrychiolwr etholaeth Canol Caeredin yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1987|etholiad cyffredinol 1987]], gan guro'r cyn-aelod Ceidwadol, Syr Alexander Fletcher. Ers 2005 mae Darling wedi cynrychioli etholaeth De-Orllewin Caeredin. Yn 1988 bu Darling yn aelod o arweinyddiaeth gwrthblaid [[Neil Kinnock]] fel un o lefarwr materion cartref. Wedi etholiad 1992, symudodd yn llefarydd materion y [[Trysorlys]], ac yna'n brif ysgrifennyd yr wrthblaid i'r Trysorlys fel rhan o arweinyddiaeth gwrthblaid [[Tony Blair]]. == Gweinidog llywodraeth == Wedi etholiad llwyddiannus Plaid Llafur yn 1997, bu Darling yn Brif Ysgrifennydd i'r Trysorlys, yn gweithio gyda [[Gordon Brown]]. Roedd Darling yn un o dri a barhaodd fel gweinidogion ers 1997. Wedi i [[Harriet Harman]] adael fel Ysgrifennydd Gwladol dros Nawdd Cymdeithasol yn 1998, cymerodd Darling y swydd. Yn cyd-fynd gyda newid Adran Nawdd Cymdeithasol i fod yn Adran Gwaith a Phensiynau yn 2001, cafodd Darling enw newydd i'w swydd fel Ysgrifennydd Gwladol dros Waith a Phensiynau. Wedi ymddiswyddiad [[Stephen Byers]] yn 2002 fel Ysgrifennydd Trafnidiaeth, symudodd Darling i gymryd yr adran drosodd. === Adran Trafnidiaeth, Swyddfa'r Alban ac Adran Diwydiant a Masnach === Yn ei amser fel Ysgrifennydd Cludiant, gofynnwyd i Darling i "dynnu'r adran o penawdau'r newyddion". Bu'n gyfrifol am ffurfio [[Network Rail]], a gymerodd drosodd gwaith [[Railtrack]]. Yn 2003 cymerodd Darling swydd [[Ysgrifennydd Gwladol yr Alban]] yn ogystal a'i swydd yn yr adran trafnidiaeth. Ym Mai 2006, symudodd Darling o'r adran trafnidiaeth a Swyddfa'r Alban i ddod yn Ysgrifennydd Gwladol Dros Ddiwydiant a Masnach. Cymerodd [[Douglas Alexander]] drosodd fel Ysgrifennydd Trafnidiaeth a'r Alban. === Canghellor y Trysorlys === Ar ôl i Gordon Brown ddod yn [[Prif Weinidog y Deyrnas Unedig|Brif Weinidog y DU]], penodwyd Darling fel Canghellor y Trysorlys ym Mehefin 2007. Bu'n gyfrifol am redeg y Trysorlys yn ystod un o'r cyfnodau gwaethaf yn hanes economi'r byd, yn dilyn argyfwng morgeisi 2007. Bu'n rhaid i Darling wladoli banc [[Northern Rock]] a buddsoddi biliynau i mewn i'r Royal Bank of Scotland a Lloyds Banking Group. Hefyd roedd rhaid iddo delio gyda cholli gwybodaeth preifat 25 miliwn o bobl a diwedd band treth 10c, penderfyniad a wnaed gan y cyn-canghellor Gordon Brown.<ref>{{Cite news|title=Economy at 60-year low, says Darling. And it will get worse|url=https://www.theguardian.com/politics/2008/aug/30/economy.alistairdarling|work=The Guardian|date=2008-08-29|access-date=2023-11-30|issn=0261-3077|language=en-GB|first=Nicholas|last=Watt|first2=chief political|last2=correspondent}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} == Dolenni allanol == * {{eicon en}} [http://politics.guardian.co.uk/person/0,9290,-1271,00.html Cernlun y Guardian] * {{eicon en}} [http://www.theyworkforyou.com/mp/alistair_darling/edinburgh_south_west TheyWorkForYou.com - Cernlun fel AS a patrwm pleidleisio yn y Senedd] * {{eicon en}} [http://www.timesonline.co.uk/tol/news/politics/article1996723.ece Cernlun y Times]{{Dolen marw|date=October 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * {{eicon en}} [http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/4977670.stm Cernlun y BBC] * {{eicon en}} [http://www.telegraph.co.uk/opinion/main.jhtml?xml=/opinion/2008/02/19/do1901.xml ''[[The Daily Telegraph]]'']{{Dolen marw|date=July 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn= [[Alex Fletcher]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Canol Caeredin (etholaeth seneddol)|Ganol Caeredin]] | blynyddoedd=[[1987]] – [[2005]] | ar ôl= ''dilewyd yr etholaeth'' }} {{bocs olyniaeth| cyn= ''etholaeth newydd'' | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[De-Orllewin Caeredin (etholaeth seneddol)|Dde-Orllewin Caeredin]] | blynyddoedd=[[2005]] – [[2015]] | ar ôl= Joanna Cherry }} {{Teitl Dil|swydd}} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Helen Liddell]] | teitl = [[Ysgrifennydd Gwladol yr Alban]] | blynyddoedd = [[13 Mehefin]] [[2003]] – [[5 Mai]] [[2006]] | ar ôl =[[Douglas Alexander]] }} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Gordon Brown]] | teitl = [[Canghellor y Trysorlys]] | blynyddoedd = [[27 Mehefin]] [[2007]] – [[11 Mai]] [[2010]] | ar ôl = [[George Osborne]] }} {{diwedd-bocs}} {{Cabinet Brown}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Darling, Alistair}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Arglwyddi am oes]] [[Categori:Cangellorion y Trysorlys]] [[Categori:Genedigaethau 1953]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Marwolaethau 2023]] [[Categori:Pobl o Lundain]] [[Categori:Ysgrifenyddion Gwladol yr Alban]] 13b0hvs7cwbgpsvvdjzrgv4ujo0gwj3 0 63943 13273801 13252206 2024-11-07T10:52:09Z Llywelyn2000 796 13273801 wikitext text/x-wiki :''Ceir hefyd:'' [[Rhestr o wledydd gyda CMC y pen llai na Chymru]]. {{Diweddaru}} [[Delwedd:GDP_per_capita_PPP_2014-en.svg|bawd|331px|Gwledydd y byd: (PGP) y pen, yn seiliedig ar ddata IMF.]] Wele'n dilyn '''restr gwledydd yn nhrefn CMC (PGP) y pen''', sef rhestr o wladwriaethau sofran yn ôl eu [[Cynnyrch mewnwladol crynswth]] (''Gross Domestic Product'') a'u [[Paredd gallu prynu]] y pen. Mae gwerth yr holl nwyddau a gwasanaethau sy'n cael eu cynhyrchu mewn blwyddyn wedi'i rannu gyda nifer gyfartalog y boblogaeth yn yr un flwyddyn. Mae'r rhestr gyntaf wedi'i llunio gan yr [[International Monetary Fund|IMF]] a dylid gofio mai [[amcangyfrif]] yw'r ffigurau. Ffynhonnell yr ail golofn yw [[Banc y Byd]] (''World Bank'') a daw'r trydydd gan ''The World Factbook''. <br/> {{clirio}} == Rhestr o wledydd sofran == {| style="font-size:95%;" |- | width="33%" align="center" |'''[[Cronfa Ariannol Ryngwladol]] (2013)'''<br>(yn seiliedig ar amcangyfrifon y data)<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?sy=2013&ey=2013&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&pr1.x=16&pr1.y=7&c=512%2C668%2C914%2C672%2C612%2C946%2C614%2C137%2C311%2C962%2C213%2C674%2C911%2C676%2C193%2C548%2C122%2C556%2C912%2C678%2C313%2C181%2C419%2C867%2C513%2C682%2C316%2C684%2C913%2C273%2C124%2C868%2C339%2C921%2C638%2C948%2C514%2C943%2C218%2C686%2C963%2C688%2C616%2C518%2C223%2C728%2C516%2C558%2C918%2C138%2C748%2C196%2C618%2C278%2C522%2C692%2C622%2C694%2C156%2C142%2C624%2C449%2C626%2C564%2C628%2C565%2C228%2C283%2C924%2C853%2C233%2C288%2C632%2C293%2C636%2C566%2C634%2C964%2C238%2C182%2C662%2C453%2C960%2C968%2C423%2C922%2C935%2C714%2C128%2C862%2C611%2C135%2C321%2C716%2C243%2C456%2C248%2C722%2C469%2C942%2C253%2C718%2C642%2C724%2C643%2C576%2C939%2C936%2C644%2C961%2C819%2C813%2C172%2C199%2C132%2C733%2C646%2C184%2C648%2C524%2C915%2C361%2C134%2C362%2C652%2C364%2C174%2C732%2C328%2C366%2C258%2C734%2C656%2C144%2C654%2C146%2C336%2C463%2C263%2C528%2C268%2C923%2C532%2C738%2C944%2C578%2C176%2C537%2C534%2C742%2C536%2C866%2C429%2C369%2C433%2C744%2C178%2C186%2C436%2C925%2C136%2C869%2C343%2C746%2C158%2C926%2C439%2C466%2C916%2C112%2C664%2C111%2C826%2C298%2C542%2C927%2C967%2C846%2C443%2C299%2C917%2C582%2C544%2C474%2C941%2C754%2C446%2C698%2C666&s=PPPPC&grp=0&a= Cronfa Ddata ''World Economic Outlook'', Hydref 2014], Cronfa Ariannol Ryngwladol. Diweddarwyd cronfa ddata 7 Hydref 2014. Adalwyd 8 Hydref 2014.</ref> | width="33%" align="center" |'''[[Banc y Byd]] (2011&ndash;2013)'''<br>(yn seiliedig ar ddata)<ref>[http://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.PP.CD?order=wbapi_data_value_2013+wbapi_data_value+wbapi_data_value-last&sort=desc "GDP per capita, PPP (current international $)", World Development Indicators database], World Bank. Database updated on 24 September 2014. Adalwyd 26 Medi 2014.</ref> | width="33%" align="center" |'''[[CIA|Asiantaeth Gwybodaeth Ganolog]] (1993&ndash;2013)'''<br>(yn seiliedig ar amcangyfrifon ac ar adegau data'r IMF)<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html GDP - per capita (PPP)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130424075526/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/rankorder/2004rank.html |date=2013-04-24 }}, [[The World Factbook]], Central Intelligence Agency. Adalwyd 7 Mawrth 2014.</ref> |- valign="top" | {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto;margin-right:auto;text-align: right" ! data-sort-type="number" | Safle ! Gwlad ! Int$ |- | 1 || align="left" | {{flagcountry|Qatar}} || 145,894 |- | 2 || align="left" | {{flagcountry|Luxembourg}} || 90,333 |- | 3 || align="left" | {{flagcountry|Singapore}} || 78,762 |- | 4 || align="left" | {{flagcountry|Brunei}} || 73,823 |- | 5 || align="left" | {{flagcountry|Kuwait}} || 70,785 |- | 6 || align="left" | {{flagcountry|Norway}} || 64,363 |- | 7 || align="left" | {{flagcountry|United Arab Emirates}} || 63,181 |- | 8 || align="left" | {{flagcountry|San Marino}}<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=60&pr.y=14&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=135&s=PPPGDP&grp=0&a= San Marino's total GDP (PPP) figure from the IMF's World Economic Outlook Database, October 2014]. Accessed on 8 October 2014.</ref><ref>[http://data.worldbank.org/country/san-marino San Marino's population figure from the World Bank's World Development Indicators database]. Accessed on 8 October 2014.</ref> || 62,766 |- | 9 || align="left" | {{flagcountry|Switzerland}} || 53,977 |- | 10 || align="left" | {{flagcountry|United States}} || 53,001 |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Hong Kong}}'' || 52,984 |- | 11 || align="left" | {{flagcountry|Saudi Arabia}} || 51,779 |- | 12 || align="left" | {{flagcountry|Bahrain}} || 49,633 |- | 13 || align="left" | {{flagcountry|Netherlands}} || 46,440 |- | 14 || align="left" | {{flagcountry|Australia}} || 45,138 |- | 15 || align="left" | {{flagcountry|Ireland}} || 44,663 |- | 16 || align="left" | {{flagcountry|Austria}} || 44,402 |- | 17 || align="left" | {{flagcountry|Germany}} || 43,475 |- | 18 || align="left" | {{flagcountry|Sweden}} || 43,407 |- | 19 || align="left" | {{flagcountry|Oman}} || 43,304 |- | 20 || align="left" | {{flagcountry|Canada}} || 43,253 |- | 21 || align="left" | {{flagcountry|Denmark}} || 43,080 |- | 22 || align="left" | {{flagcountry|Taiwan}} || 41,539 |- | 23 || align="left" | {{flagcountry|Iceland}} || 41,001 |- | 24 || align="left" | {{flagcountry|Belgium}} || 40,760 |- | 25 || align="left" | {{flagcountry|Finland}} || 40,045 |- | 26 || align="left" | {{flagcountry|France}} || 39,813 |- | 27 || align="left" | {{flagcountry|Japan}} || 36,654 |- | 28 || align="left" | {{flagcountry|United Kingdom}} || 36,208 |- | 29 || align="left" | {{flagcountry|Italy}} || 34,103 |- | 30 || align="left" | {{flagcountry|Korea, South}} || 33,791 |- | 31 || align="left" | {{flagcountry|Equatorial Guinea}} || 33,767 |- | 32 || align="left" | {{flagcountry|New Zealand}} || 33,626 |- | 33 || align="left" | {{flagcountry|Israel}} || 32,717 |- | 34 || align="left" | {{flagcountry|Spain}} || 31,942 |- | 35 || align="left" | {{flagcountry|Malta}} || 30,567 |- | 36 || align="left" | {{flagcountry|Trinidad and Tobago}} || 30,197 |- | 37 || align="left" | {{flagcountry|Cyprus}} || 28,748 |- | 38 || align="left" | {{flagcountry|Slovenia}} || 28,512 |- | 39 || align="left" | {{flagcountry|Czech Republic}} || 27,347 |- | 40 || align="left" | {{flagcountry|Slovakia}} || 26,616 |- | 41 || align="left" | {{flagcountry|Estonia}} || 26,052 |- | 42 || align="left" | {{flagcountry|Portugal}} || 25,643 |- | 43 || align="left" | {{flagcountry|Lithuania}} || 25,374 |- | 44 || align="left" | {{flagcountry|Greece}} || 25,126 |- | 45 || align="left" | {{flagcountry|Bahamas, The}} || 24,648 |- | 46 || align="left" | {{flagcountry|Russia}} || 24,298 |- | 47 || align="left" | {{flagcountry|Seychelles}} || 23,532 |- | 48 || align="left" | {{flagcountry|Poland}} || 23,273 |- | 49 || align="left" | {{flagcountry|Hungary}} || 23,236 |- | 50 || align="left" | {{flagcountry|Malaysia}} || 23,160 |- | 51 || align="left" | {{flagcountry|Kazakhstan}} || 23,038 |- | 52 || align="left" | {{flagcountry|Latvia}} || 22,832 |- | 53 || align="left" | {{flagcountry|Tsile}} || 22,534 |- | 54 || align="left" | {{flagcountry|Argentina}} || 22,363 |- | 55 || align="left" | {{flagcountry|Antigua and Barbuda}} || 21,967 |- | 56 || align="left" | {{flagcountry|Libya}} || 20,681 |- | 57 || align="left" | {{flagcountry|Gabon}} || 20,520 |- | 58 || align="left" | {{flagcountry|Croatia}} || 20,222 |- | 59 || align="left" | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis}} || 19,823 |- | 60 || align="left" | {{flagcountry|Uruguay}} || 19,679 |- | 61 || align="left" | {{flagcountry|Panama}} || 19,080 |- | 62 || align="left" | {{flagcountry|Turkey}} || 18,874 |- | 63 || align="left" | {{flagcountry|Venezuela}} || 18,453 |- | 64 || align="left" | {{flagcountry|Belarus}} || 17,623 |- | 65 || align="left" | {{flagcountry|Romania}} || 17,440 |- | 66 || align="left" | {{flagcountry|Mexico}} || 17,390 |- | 67 || align="left" | {{flagcountry|Lebanon}} || 17,326 |- | 68 || align="left" | {{flagcountry|Mauritius}} || 17,118 |- | 69 || align="left" | {{flagcountry|Azerbaijan}} || 17,028 |- | 70 || align="left" | {{flagcountry|Bulgaria}} || 16,518 |- | 71 || align="left" | {{flagcountry|Iran}} || 16,165 |- | 72 || align="left" | {{flagcountry|Suriname}} || 16,080 |- | 73 || align="left" | {{flagcountry|Barbados}} || 16,015 |- | 74 || align="left" | {{flagcountry|Botswana}} || 15,241 |- | 75 || align="left" | {{flagcountry|Palau}} || 15,005 |- | 76 || align="left" | {{flagcountry|Brazil}} || 14,987 |- | 77 || align="left" | {{flagcountry|Montenegro}} || 14,666 |- | 78 || align="left" | {{flagcountry|Iraq}} || 14,367 |- | 79 || align="left" | {{flagcountry|Costa Rica}} || 14,344 |- | — || align="left" | ''{{noflag}}Y Byd''<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=10&pr.y=14&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=001&s=PPPGDP&grp=1&a=1 The World's total GDP (PPP) figure from the IMF's World Economic Outlook Database, October 2014]. Accessed on 8 October 2014.</ref><ref name="wbpop">[http://databank.worldbank.org/data/download/POP.pdf The World's population figure from the World Bank's World Development Indicators database]. Accessed on 8 October 2014.</ref> || 14,307 |- | 80 || align="left" | {{flagcountry|Thailand}} || 14,136 |- | 81 || align="left" | {{flagcountry|Algeria}} || 13,788 |- | 82 || align="left" | {{flagcountry|Turkmenistan}} || 12,863 |- | 83 || align="left" | {{flagcountry|Colombia}} || 12,776 |- | 84 || align="left" | {{flagcountry|Macedonia}} || 12,587 |- | 85 || align="left" | {{flagcountry|South Africa}} || 12,507 |- | 86 || align="left" | {{flagcountry|Serbia}} || 12,465 |- | 87 || align="left" | {{flagcountry|Dominican Republic}} || 12,173 |- | 88 || align="left" | {{flagcountry|Maldives}} || 11,903 |- | 89 || align="left" | {{flagcountry|China}} || 11,868 |- | 90 || align="left" | {{flagcountry|Jordan}} || 11,639 |- | 91 || align="left" | {{flagcountry|Peru}} || 11,557 |- | 92 || align="left" | {{flagcountry|Grenada}} || 11,481 |- | 93 || align="left" | {{flagcountry|Saint Lucia}} || 11,150 |- | 94 || align="left" | {{flagcountry|Tunisia}} || 10,998 |- | 95 || align="left" | {{flagcountry|Ecuador}} || 10,908 |- | 96 || align="left" | {{flagcountry|Egypt}} || 10,870 |- | 97 || align="left" | {{flagcountry|Albania}} || 10,596 |- | 98 || align="left" | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines}} || 10,560 |- | 99 || align="left" | {{flagcountry|Dominica}} || 10,372 |- | 100 || align="left" | {{flagcountry|Namibia}} || 10,234 |- | 101 || align="left" | {{flagcountry|Indonesia}} || 9,635 |- | 102 || align="left" | {{flagcountry|Sri Lanka}} || 9,583 |- | 103 || align="left" | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina}} || 9,563 |- | 104 || align="left" | {{flagcountry|Mongolia}} || 9,293 |- | 105 || align="left" | {{flagcountry|Kosovo}}<ref>[http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2014/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=48&pr.y=7&sy=2013&ey=2013&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=967&s=PPPGDP&grp=0&a= Kosovo's total GDP (PPP) figure from the IMF's World Economic Outlook Database, October 2014]. Accessed on 8 October 2014.</ref><ref>[http://data.worldbank.org/country/kosovo Kosovo's population figure from the World Bank's World Development Indicators database]. Accessed on 8 October 2014.</ref> || 8,866 |- | 106 || align="left" | {{flagcountry|Ukraine}} || 8,651 |- | 107 || align="left" | {{flagcountry|Jamaica}} || 8,487 |- | 108 || align="left" | {{flagcountry|Paraguay}} || 8,064 |- | 109 || align="left" | {{flagcountry|Belize}} || 8,014 |- | 110 || align="left" | {{flagcountry|Angola}} || 7,978 |- | 111 || align="left" | {{flagcountry|Fiji}} || 7,838 |- | 112 || align="left" | {{flagcountry|El Salvador}} || 7,783 |- | 113 || align="left" | {{flagcountry|Timor-Leste}} || 7,678 |- | 114 || align="left" | {{flagcountry|Swaziland}} || 7,646 |- | 115 || align="left" | {{flagcountry|Morocco}} || 7,356 |- | 116 || align="left" | {{flagcountry|Guatemala}} || 7,290 |- | 117 || align="left" | {{flagcountry|Bhutan}} || 7,197 |- | 118 || align="left" | {{flagcountry|Georgia}} || 7,156 |- | 119 || align="left" | {{flagcountry|Armenia}} || 7,034 |- | 120 || align="left" | {{flagcountry|Philippines}} || 6,597 |- | 121 || align="left" | {{flagcountry|Guyana}} || 6,573 |- | 122 || align="left" | {{flagcountry|Cape Verde}} || 6,248 |- | 123 || align="left" | {{flagcountry|Congo, Rep.}} || 6,232 |- | 124 || align="left" | {{flagcountry|Bolivia}} || 5,928 |- | 125 || align="left" | {{flagcountry|Nigeria}} || 5,746 |- | 126 || align="left" | {{flagcountry|India}} || 5,450 |- | 127 || align="left" | {{flagcountry|Vietnam}} || 5,295 |- | 128 || align="left" | {{flagcountry|Uzbekistan}} || 5,176 |- | 129 || align="left" | {{flagcountry|Samoa}} || 5,041 |- | 130 || align="left" | {{flagcountry|Tonga}} || 4,856 |- | 131 || align="left" | {{flagcountry|Moldova}} || 4,666 |- | 132 || align="left" | {{flagcountry|Laos}} || 4,666 |- | 133 || align="left" | {{flagcountry|Nicaragua}} || 4,593 |- | 134 || align="left" | {{flagcountry|Honduras}} || 4,592 |- | 135 || align="left" | {{flagcountry|Pakistan}} || 4,574 |- | 136 || align="left" | {{flagcountry|Sudan}} || 4,429 |- | 137 || align="left" | {{flagcountry|Burma}} || 4,345 |- | 138 || align="left" | {{flagcountry|Ghana}} || 4,029 |- | 139 || align="left" | {{flagcountry|Zambia}} || 3,926 |- | 140 || align="left" | {{flagcountry|Yemen}} || 3,838 |- | 141 || align="left" | {{flagcountry|Kyrgyzstan}} || 3,230 |- | 142 || align="left" | {{flagcountry|Mauritania}} || 3,187 |- | 143 || align="left" | {{flagcountry|Tuvalu}} || 3,168 |- | 144 || align="left" | {{flagcountry|Bangladesh}} || 3,167 |- | 145 || align="left" | {{flagcountry|Marshall Islands}} || 3,128 |- | 146 || align="left" | {{flagcountry|Micronesia}} || 3,127 |- | 147 || align="left" | {{flagcountry|Cambodia}} || 3,056 |- | 148 || align="left" | {{flagcountry|Kenya}} || 3,009 |- | 149 || align="left" | {{flagcountry|São Tomé and Príncipe}} || 2,999 |- | 150 || align="left" | {{flagcountry|Djibouti}} || 2,916 |- | 151 || align="left" | {{flagcountry|Cameroon}} || 2,861 |- | 152 || align="left" | {{flagcountry|Lesotho}} || 2,765 |- | 153 || align="left" | {{flagcountry|Arfordir Ifori}} || 2,710 |- | 154 || align="left" | {{flagcountry|Tajikistan}} || 2,536 |- | 155 || align="left" | {{flagcountry|Vanuatu}} || 2,449 |- | 156 || align="left" | {{flagcountry|Chad}} || 2,432 |- | 157 || align="left" | {{flagcountry|South Sudan}} || 2,401 |- | 158 || align="left" | {{flagcountry|Papua Gini Newydd}} || 2,290 |- | 159 || align="left" | {{flagcountry|Nepal}} || 2,245 |- | 160 || align="left" | {{flagcountry|Senegal}} || 2,243 |- | 161 || align="left" | {{flagcountry|Zimbabwe}} || 1,954 |- | 162 || align="left" | {{flagcountry|Afghanistan}} || 1,924 |- | 163 || align="left" | {{flagcountry|Sierra Leone}} || 1,924 |- | 164 || align="left" | {{flagcountry|Tanzania}} || 1,834 |- | 165 || align="left" | {{flagcountry|Solomon Islands}} || 1,829 |- | 166 || align="left" | {{flagcountry|Benin}} || 1,793 |- | 167 || align="left" | {{flagcountry|Haiti}} || 1,703 |- | 168 || align="left" | {{flagcountry|Uganda}} || 1,681 |- | 169 || align="left" | {{flagcountry|Gambia, The}} || 1,642 |- | 170 || align="left" | {{flagcountry|Burkina Faso}} || 1,638 |- | 171 || align="left" | {{flagcountry|Comoros}} || 1,617 |- | 172 || align="left" | {{flagcountry|Rwanda}} || 1,608 |- | 173 || align="left" | {{flagcountry|Kiribati}} || 1,562 |- | 174 || align="left" | {{flagcountry|Mali}} || 1,493 |- | 175 || align="left" | {{flagcountry|Ethiopia}} || 1,427 |- | 176 || align="left" | {{flagcountry|Gini Bisaw}} || 1,411 |- | 177 || align="left" | {{flagcountry|Madagascar}} || 1,398 |- | 178 || align="left" | {{flagcountry|Togo}} || 1,390 |- | 179 || align="left" | {{flagcountry|Gini}} || 1,321 |- | 180 || align="left" | {{flagcountry|Eritrea}} || 1,197 |- | 181 || align="left" | {{flagcountry|Mozambique}} || 1,046 |- | 182 || align="left" | {{flagcountry|Niger}} || 984 |- | 183 || align="left" | {{flagcountry|Liberia}} || 887 |- | 184 || align="left" | {{flagcountry|Burundi}} || 877 |- | 185 || align="left" | {{flagcountry|Malawi}} || 748 |- | 186 || align="left" | {{flagcountry|Congo, Dem. Rep.}} || 655 |- | 187 || align="left" | {{flagcountry|Central African Republic}} || 604 |} | {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto;margin-right:auto;text-align: right" ! data-sort-type="number" | Rank ! Country ! Int$ ! Year |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Macau}}'' || 142,564 || 2013 |- | 1 || align="left" | {{flagcountry|Qatar}} || 131,758 || 2013 |- | 2 || align="left" | {{flagcountry|Luxembourg}} || 90,790 || 2013 |- | 3 || align="left" | {{flagcountry|Kuwait}} || 85,660 || 2012 |- | 4 || align="left" | {{flagcountry|Singapore}} || 78,744 || 2013 |- | 5 || align="left" | {{flagcountry|Brunei}} || 71,759 || 2013 |- | 6 || align="left" | {{flagcountry|Norway}} || 65,461 || 2013 |- | 7 || align="left" | {{flagcountry|United Arab Emirates}} || 58,042 || 2012 |- | 8 || align="left" | {{flagcountry|Saudi Arabia}} || 53,780 || 2013 |- | 9 || align="left" | {{flagcountry|Switzerland}} || 53,672 || 2013 |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Hong Kong}}'' || 53,203 || 2013 |- | 10 || align="left" | {{flagcountry|United States}} || 53,143 || 2013 |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Bermuda}}'' || 53,030 || 2012 |- | 11 || align="left" | {{flagcountry|Austria}} || 44,149 || 2013 |- | 12 || align="left" | {{flagcountry|Oman}} || 44,052 || 2013 |- | 13 || align="left" | {{flagcountry|Bahrain}} || 43,824 || 2013 |- | 14 || align="left" | {{flagcountry|Australia}} || 43,550 || 2013 |- | 15 || align="left" | {{flagcountry|Sweden}} || 43,533 || 2013 |- | 16 || align="left" | {{flagcountry|Netherlands}} || 43,404 || 2013 |- | 17 || align="left" | {{flagcountry|Germany}} || 43,332 || 2013 |- | 18 || align="left" | {{flagcountry|Ireland}} || 43,304 || 2013 |- | 19 || align="left" | {{flagcountry|Canada}} || 43,247 || 2013 |- | 20 || align="left" | {{flagcountry|Denmark}} || 42,764 || 2013 |- | 21 || align="left" | {{flagcountry|Belgium}} || 40,338 || 2013 |- | 22 || align="left" | {{flagcountry|Iceland}} || 39,996 || 2013 |- | 23 || align="left" | {{flagcountry|Finland}} || 38,251 || 2013 |- | 24 || align="left" | {{flagcountry|France}} || 36,907 || 2013 |- | 25 || align="left" | {{flagcountry|Japan}} || 36,315 || 2013 |- | 26 || align="left" | {{flagcountry|United Kingdom}} || 36,197 || 2013 |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Aruba}}'' || 36,016 || 2011 |- | 27 || align="left" | {{flagcountry|New Zealand}} || 34,826 || 2013 |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Puerto Rico}}'' || 34,744 || 2013 |- | 28 || align="left" | {{flagcountry|Italy}} || 34,303 || 2013 |- | 29 || align="left" | {{flagcountry|Equatorial Guinea}} || 33,720 || 2013 |- | 30 || align="left" | {{flagcountry|Korea, South}} || 33,140 || 2013 |- | 31 || align="left" | {{flagcountry|Israel}} || 32,760 || 2013 |- | 32 || align="left" | {{flagcountry|Spain}} || 32,103 || 2013 |- | 33 || align="left" | {{flagcountry|Trinidad and Tobago}} || 30,439 || 2013 |- | 34 || align="left" | {{flagcountry|Malta}} || 30,213 || 2013 |- | 35 || align="left" | {{flagcountry|Cyprus}} || 29,450 || 2013 |- | 36 || align="left" | {{flagcountry|Slovenia}} || 28,298 || 2013 |- | 37 || align="left" | {{flagcountry|Czech Republic}} || 27,344 || 2013 |- | 38 || align="left" | {{flagcountry|Slovakia}} || 26,114 || 2013 |- | 39 || align="left" | {{flagcountry|Portugal}} || 25,900 || 2013 |- | 40 || align="left" | {{flagcountry|Greece}} || 25,651 || 2013 |- | 41 || align="left" | {{flagcountry|Lithuania}} || 25,417 || 2013 |- | 42 || align="left" | {{flagcountry|Estonia}} || 25,049 || 2013 |- | 43 || align="left" | {{flagcountry|Seychelles}} || 24,189 || 2013 |- | 44 || align="left" | {{flagcountry|Russia}} || 24,120 || 2013 |- | 45 || align="left" | {{flagcountry|Malaysia}} || 23,298 || 2013 |- | 46 || align="left" | {{flagcountry|Poland}} || 23,275 || 2013 |- | 47 || align="left" | {{flagcountry|Kazakhstan}} || 23,206 || 2013 |- | 48 || align="left" | {{flagcountry|Bahamas, The}} || 23,102 || 2012 |- | 49 || align="left" | {{flagcountry|Latvia}} || 23,028 || 2013 |- | 50 || align="left" | {{flagcountry|Hungary}} || 22,878 || 2013 |- | 51 || align="left" | {{flagcountry|Tsile}} || 21,911 || 2013 |- | 52 || align="left" | {{flagcountry|Libya}} || 21,397 || 2013 |- | 53 || align="left" | {{flagcountry|Antigua and Barbuda}} || 20,977 || 2013 |- | 54 || align="left" | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis}} || 20,929 || 2013 |- | 55 || align="left" | {{flagcountry|Croatia}} || 20,904 || 2013 |- | 56 || align="left" | {{flagcountry|Uruguay}} || 19,590 || 2013 |- | 57 || align="left" | {{flagcountry|Panama}} || 19,411 || 2013 |- | 58 || align="left" | {{flagcountry|Gabon}} || 19,260 || 2013 |- | 59 || align="left" | {{flagcountry|Turkey}} || 18,975 || 2013 |- | 60 || align="left" | {{flagcountry|Cuba}} || 18,796 || 2011 |- | 61 || align="left" | {{flagcountry|Romania}} || 18,635 || 2013 |- | 62 || align="left" | {{flagcountry|Venezuela}} || 18,194 || 2013 |- | 63 || align="left" | {{flagcountry|Belarus}} || 17,615 || 2013 |- | 64 || align="left" | {{flagcountry|Mauritius}} || 17,200 || 2013 |- | 65 || align="left" | {{flagcountry|Lebanon}} || 17,170 || 2013 |- | 66 || align="left" | {{flagcountry|Azerbaijan}} || 17,139 || 2013 |- | 67 || align="left" | {{flagcountry|Mexico}} || 16,463 || 2013 |- | 68 || align="left" | {{flagcountry|Suriname}} || 16,226 || 2013 |- | 69 || align="left" | {{flagcountry|Bulgaria}} || 15,941 || 2013 |- | 70 || align="left" | {{flagcountry|Botswana}} || 15,675 || 2013 |- | 71 || align="left" | {{flagcountry|Iran}} || 15,586 || 2013 |- | 72 || align="left" | {{flagcountry|Barbados}} || 15,566 || 2012 |- | 73 || align="left" | {{flagcountry|Iraq}} || 15,188 || 2013 |- | 74 || align="left" | {{flagcountry|Palau}} || 15,092 || 2013 |- | 75 || align="left" | {{flagcountry|Brazil}} || 15,034 || 2013 |- | 76 || align="left" | {{flagcountry|Thailand}} || 14,390 || 2013 |- | 77 || align="left" | {{flagcountry|Montenegro}} || 14,318 || 2013 |- | — || align="left" | {{noflag}}''Y Byd''<ref name="wbpop"/><ref>[http://databank.worldbank.org/data/download/GDP_PPP.pdf The World's total GDP (PPP) figure from the World Bank's World Development Indicators database]. Accessed on 8 October 2014.</ref> || 14,293 || 2013 |- | 78 || align="left" | {{flagcountry|Turkmenistan}} || 14,001 || 2013 |- | 79 || align="left" | {{flagcountry|Costa Rica}} || 13,872 || 2013 |- | 80 || align="left" | {{flagcountry|Algeria}} || 13,304 || 2013 |- | 81 || align="left" | {{flagcountry|South Africa}} || 12,504 || 2013 |- | 82 || align="left" | {{flagcountry|Serbia}} || 12,374 || 2013 |- | 83 || align="left" | {{flagcountry|Colombia}} || 12,371 || 2013 |- | 84 || align="left" | {{flagcountry|China}} || 11,904 || 2013 |- | 85 || align="left" | {{flagcountry|Macedonia}} || 11,802 || 2013 |- | 86 || align="left" | {{flagcountry|Jordan}} || 11,782 || 2013 |- | 87 || align="left" | {{flagcountry|Peru}} || 11,775 || 2013 |- | 88 || align="left" | {{flagcountry|Dominican Republic}} || 11,696 || 2013 |- | 89 || align="left" | {{flagcountry|Maldives}} || 11,654 || 2013 |- | 90 || align="left" | {{flagcountry|Grenada}} || 11,498 || 2013 |- | 91 || align="left" | {{flagcountry|Tunisia}} || 11,092 || 2013 |- | 92 || align="left" | {{flagcountry|Egypt}} || 11,085 || 2013 |- | 93 || align="left" | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines}} || 10,663 || 2013 |- | 94 || align="left" | {{flagcountry|Saint Lucia}} || 10,560 || 2013 |- | 95 || align="left" | {{flagcountry|Albania}} || 10,489 || 2013 |- | 96 || align="left" | {{flagcountry|Ecuador}} || 10,469 || 2013 |- | 97 || align="left" | {{flagcountry|Dominica}} || 10,030 || 2013 |- | 98 || align="left" | {{flagcountry|Sri Lanka}} || 9,736 || 2013 |- | 99 || align="left" | {{flagcountry|Namibia}} || 9,685 || 2013 |- | 100 || align="left" | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina}} || 9,632 || 2013 |- | 101 || align="left" | {{flagcountry|Indonesia}} || 9,559 || 2013 |- | 102 || align="left" | {{flagcountry|Mongolia}} || 9,433 || 2013 |- | 103 || align="left" | {{flagcountry|Jamaica}} || 8,890 || 2013 |- | 104 || align="left" | {{flagcountry|Ukraine}} || 8,788 || 2013 |- | 105 || align="left" | {{flagcountry|Kosovo}} || 8,740 || 2013 |- | 106 || align="left" | {{flagcountry|Belize}} || 8,442 || 2013 |- | 107 || align="left" | {{flagcountry|Paraguay}} || 8,043 || 2013 |- | 108 || align="left" | {{flagcountry|Fiji}} || 7,948 || 2013 |- | 109 || align="left" | {{flagcountry|Armenia}} || 7,774 || 2013 |- | 110 || align="left" | {{flagcountry|El Salvador}} || 7,762 || 2013 |- | 111 || align="left" | {{flagcountry|Bhutan}} || 7,669 || 2013 |- | 112 || align="left" | {{flagcountry|Angola}} || 7,538 || 2013 |- | 113 || align="left" | {{flagcountry|Guatemala}} || 7,295 || 2013 |- | 114 || align="left" | {{flagcountry|Morocco}} || 7,200 || 2013 |- | 115 || align="left" | {{flagcountry|Georgia}} || 7,165 || 2013 |- | 116 || align="left" | {{flagcountry|Swaziland}} || 6,683 || 2013 |- | 117 || align="left" | {{flagcountry|Guyana}} || 6,551 || 2013 |- | 118 || align="left" | {{flagcountry|Philippines}} || 6,533 || 2013 |- | 119 || align="left" | {{flagcountry|Cape Verde}} || 6,412 || 2013 |- | 120 || align="left" | {{flagcountry|Bolivia}} || 6,130 || 2013 |- | 121 || align="left" | {{flagcountry|Congo, Rep.}} || 5,867 || 2013 |- | 122 || align="left" | {{flagcountry|Nigeria}} || 5,601 || 2013 |- | 123 || align="left" | {{flagcountry|India}} || 5,410 || 2013 |- | 124 || align="left" | {{flagcountry|Tonga}} || 5,303 || 2013 |- | 125 || align="left" | {{flagcountry|Vietnam}} || 5,293 || 2013 |- | 126 || align="left" | {{flagcountry|Uzbekistan}} || 5,167 || 2013 |- | 127 || align="left" | {{flagcountry|Samoa}} || 5,054 || 2013 |- | 128 || align="left" | {{flagcountry|Laos}} || 4,812 || 2013 |- | 129 || align="left" | {{flagcountry|Pakistan}} || 4,699 || 2013 |- | 130 || align="left" | {{flagcountry|Moldova}} || 4,669 || 2013 |- | 131 || align="left" | {{flagcountry|Honduras}} || 4,591 || 2013 |- | 132 || align="left" | {{flagcountry|West Bank and Gaza}} || 4,576 || 2012 |- | 133 || align="left" | {{flagcountry|Nicaragua}} || 4,571 || 2013 |- | 134 || align="left" | {{flagcountry|Ghana}} || 3,974 || 2013 |- | 135 || align="left" | {{flagcountry|Yemen}} || 3,958 || 2013 |- | 136 || align="left" | {{flagcountry|Marshall Islands}} || 3,710 || 2013 |- | 137 || align="left" | {{flagcountry|Tuvalu}} || 3,637 || 2013 |- | 138 || align="left" | {{flagcountry|Micronesia}} || 3,558 || 2013 |- | 139 || align="left" | {{flagcountry|Sudan}} || 3,372 || 2013 |- | 140 || align="left" | {{flagcountry|Kyrgyzstan}} || 3,212 || 2013 |- | 141 || align="left" | {{flagcountry|Zambia}} || 3,181 || 2013 |- | 142 || align="left" | {{flagcountry|Mauritania}} || 3,042 || 2013 |- | 143 || align="left" | {{flagcountry|Cambodia}} || 3,042 || 2013 |- | 144 || align="left" | {{flagcountry|Arfordir Ifori}} || 3,012 || 2013 |- | 145 || align="left" | {{flagcountry|Djibouti}} || 2,998 || 2013 |- | 146 || align="left" | {{flagcountry|Vanuatu}} || 2,991 || 2013 |- | 147 || align="left" | {{flagcountry|São Tomé and Príncipe}} || 2,970 || 2013 |- | 148 || align="left" | {{flagcountry|Cameroon}} || 2,711 || 2013 |- | 149 || align="left" | {{flagcountry|Lesotho}} || 2,586 || 2013 |- | 150 || align="left" | {{flagcountry|Bangladesh}} || 2,557 || 2013 |- | 151 || align="left" | {{flagcountry|Papua Gini Newydd}} || 2,538 || 2013 |- | 152 || align="left" | {{flagcountry|Tajikistan}} || 2,512 || 2013 |- | 153 || align="left" | {{flagcountry|South Sudan}} || 2,330 || 2013 |- | 154 || align="left" | {{flagcountry|Senegal}} || 2,269 || 2013 |- | 155 || align="left" | {{flagcountry|Kenya}} || 2,265 || 2013 |- | 156 || align="left" | {{flagcountry|Nepal}} || 2,244 || 2013 |- | 157 || align="left" | {{flagcountry|Timor-Leste}} || 2,242 || 2013 |- | 158 || align="left" | {{flagcountry|Chad}} || 2,081 || 2013 |- | 159 || align="left" | {{flagcountry|Solomon Islands}} || 2,068 || 2013 |- | 160 || align="left" | {{flagcountry|Afghanistan}} || 1,990 || 2013 |- | 161 || align="left" | {{flagcountry|Sierra Leone}} || 1,927 || 2013 |- | 162 || align="left" | {{flagcountry|Kiribati}} || 1,855 || 2013 |- | 163 || align="left" | {{flagcountry|Benin}} || 1,791 || 2013 |- | 164 || align="left" | {{flagcountry|Tanzania}} || 1,775 || 2013 |- | 165 || align="left" | {{flagcountry|Haiti}} || 1,703 || 2013 |- | 166 || align="left" | {{flagcountry|Zimbabwe}} || 1,700 || 2013 |- | 167 || align="left" | {{flagcountry|Gambia, The}} || 1,666 || 2013 |- | 168 || align="left" | {{flagcountry|Mali}} || 1,641 || 2013 |- | 169 || align="left" | {{flagcountry|Burkina Faso}} || 1,634 || 2013 |- | 170 || align="left" | {{flagcountry|Comoros}} || 1,559 || 2013 |- | 171 || align="left" | {{flagcountry|Rwanda}} || 1,452 || 2013 |- | 172 || align="left" | {{flagcountry|Uganda}} || 1,410 || 2013 |- | 173 || align="left" | {{flagcountry|Madagascar}} || 1,395 || 2013 |- | 174 || align="left" | {{flagcountry|Togo}} || 1,390 || 2013 |- | 175 || align="left" | {{flagcountry|Ethiopia}} || 1,354 || 2013 |- | 176 || align="left" | {{flagcountry|Gini}} || 1,255 || 2013 |- | 177 || align="left" | {{flagcountry|Gini Bisaw}} || 1,242 || 2013 |- | 178 || align="left" | {{flagcountry|Eritrea}} || 1,195 || 2013 |- | 179 || align="left" | {{flagcountry|Mozambique}} || 1,045 || 2013 |- | 180 || align="left" | {{flagcountry|Niger}} || 913 || 2013 |- | 181 || align="left" | {{flagcountry|Liberia}} || 878 || 2013 |- | 182 || align="left" | {{flagcountry|Malawi}} || 780 || 2013 |- | 183 || align="left" | {{flagcountry|Burundi}} || 771 || 2013 |- | 184 || align="left" | {{flagcountry|Congo, Dem. Rep.}} || 747 || 2013 |- | 185 || align="left" | {{flagcountry|Central African Republic}} || 604 || 2013 |} | {| class="wikitable sortable" style="margin-left:auto;margin-right:auto;text-align: right" ! data-sort-type="number" | Rank ! Country ! Int$ ! Year |- | 1 || align="left" | {{flagcountry|Qatar}} || 102,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 2 || align="left" | {{flagcountry|Liechtenstein}} || 89,400 || 2009&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Macau}}'' || 88,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Bermuda}}'' || 86,000 || 2011&nbsp;<small>est.</small> |- | 3 || align="left" | {{flagcountry|Monaco}} || 85,500 || 2011 |- | 4 || align="left" | {{flagcountry|Luxembourg}} || 77,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 5 || align="left" | {{flagcountry|Singapore}} || 62,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Jersey}}'' || 57,000 || 2005&nbsp;<small>est.</small> |- | 6 || align="left" | {{flagcountry|Norway}} || 55,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Falkland Islands}}'' || 55,400 || 2002&nbsp;<small>est.</small> |- | 7 || align="left" | {{flagcountry|San Marino}}<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sm.html Economy San Marino; GDP - per capita (PPP) section] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20200501044303/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/sm.html |date=2020-05-01 }}, The World Factbook, Central Intelligence Agency. Accessed on 22 June 2014.</ref> || 55,000 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 8 || align="left" | {{flagcountry|Switzerland}} || 54,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 9 || align="left" | {{flagcountry|Brunei}} || 54,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Isle of Man}}'' || 53,800 || 2007&nbsp;<small>est.</small> |- | 10 || align="left" | {{flagcountry|United States}} || 52,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 11 || align="left" | ''{{flagcountry|Hong Kong}}'' || 52,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Guernsey}}'' || 44,600 || 2005 |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Cayman Islands}}'' || 43,800 || 2004&nbsp;<small>est.</small> |- | 12 || align="left" | {{flagcountry|Canada}} || 43,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 13 || align="left" | {{flagcountry|Australia}} || 43,000 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Gibraltar}}'' || 43,000 || 2008&nbsp;<small>est.</small> |- | 14 || align="left" | {{flagcountry|Austria}} || 42,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Virgin Islands, British}}'' || 42,300 || 2010&nbsp;<small>est.</small> |- | 15 || align="left" | {{flagcountry|Kuwait}} || 42,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 16 || align="left" | {{flagcountry|Netherlands}} || 41,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 17 || align="left" | {{flagcountry|Ireland}} || 41,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 18 || align="left" | {{flagcountry|Sweden}} || 40,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 19 || align="left" | {{flagcountry|Iceland}} || 40,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 20 || align="left" | {{flagcountry|Taiwan}} || 39,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 21 || align="left" | {{flagcountry|Germany}} || 39,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Yr Ynys Las}}'' || 38,400 || 2008&nbsp;<small>est.</small> |- | 22 || align="left" | {{flagcountry|Belgium}} || 37,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 23 || align="left" | {{flagcountry|Denmark}} || 37,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|New Caledonia}}'' || 37,700 || 2008&nbsp;<small>est.</small> |- | 24 || align="left" | {{flagcountry|United Kingdom}} || 37,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 25 || align="left" | {{flagcountry|Andorra}} || 37,200 || 2011&nbsp;<small>est.</small> |- | 26 || align="left" | {{flagcountry|Japan}} || 37,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 27 || align="left" | {{flagcountry|Israel}} || 36,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 28 || align="left" | {{flagcountry|Finland}} || 35,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 29 || align="left" | {{flagcountry|France}} || 35,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon}}'' || 34,900 || 2006&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|European Union}}'' || 34,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 30 || align="left" | {{flagcountry|Korea, South}} || 33,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 31 || align="left" | {{flagcountry|Bahamas, The}} || 32,000 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 32 || align="left" | {{flagcountry|Saudi Arabia}} || 31,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Faroe Islands}}'' || 30,500 || 2008&nbsp;<small>est.</small> |- | 33 || align="left" | {{flagcountry|New Zealand}} || 30,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 34 || align="left" | {{flagcountry|Spain}} || 30,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 35 || align="left" | {{flagcountry|United Arab Emirates}} || 29,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 36 || align="left" | {{flagcountry|Oman}} || 29,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 37 || align="left" | {{flagcountry|Bahrain}} || 29,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 38 || align="left" | {{flagcountry|Italy}} || 29,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Turks and Caicos Islands}}'' || 29,100 || 2007&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Guam}}'' || 28,700 || 2010&nbsp;<small>est.</small> |- | 39 || align="left" | {{flagcountry|Malta}} || 27,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 40 || align="left" | {{flagcountry|Slovenia}} || 27,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 41 || align="left" | {{flagcountry|Czech Republic}} || 27,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 42 || align="left" | {{flagcountry|Seychelles}} || 25,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 43 || align="left" | {{flagcountry|Equatorial Guinea}} || 25,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Aruba}}'' || 25,300 || 2011&nbsp;<small>est.</small> |- | 44 || align="left" | {{flagcountry|Barbados}} || 25,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 45 || align="left" | {{flagcountry|Slovakia}} || 24,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 46 || align="left" | {{flagcountry|Cyprus}} || 24,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 47 || align="left" | {{flagcountry|Greece}} || 23,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 48 || align="left" | {{flagcountry|Portugal}} || 22,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 49 || align="left" | {{flagcountry|Lithuania}} || 22,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 50 || align="left" | {{flagcountry|Estonia}} || 22,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|French Polynesia}}'' || 22,000 || 2006&nbsp;<small>est.</small> |- | 51 || align="left" | {{flagcountry|Timor-Leste}} || 21,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 52 || align="left" | {{flagcountry|Poland}} || 21,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 53 || align="left" | {{flagcountry|Trinidad and Tobago}} || 20,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 54 || align="left" | {{flagcountry|Hungary}} || 19,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 55 || align="left" | {{flagcountry|Gabon}} || 19,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 56 || align="left" | {{flagcountry|Latvia}} || 19,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 57 || align="left" | {{flagcountry|Tsile}} || 19,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 58 || align="left" | {{flagcountry|Argentina}} || 18,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 59 || align="left" | {{flagcountry|Antigua and Barbuda}} || 18,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 60 || align="left" | {{flagcountry|Russia}} || 18,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 61 || align="left" | {{flagcountry|Croatia}} || 17,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 62 || align="left" | {{flagcountry|Malaysia}} || 17,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 63 || align="left" | {{flagcountry|Uruguay}} || 16,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 64 || align="left" | {{flagcountry|Panama}} || 16,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 65 || align="left" | {{flagcountry|Botswana}} || 16,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 66 || align="left" | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis}} || 16,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Puerto Rico}}'' || 16,300 || 2010&nbsp;<small>est.</small> |- | 67 || align="left" | {{flagcountry|Belarus}} || 16,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 68 || align="left" | {{flagcountry|Mauritius}} || 16,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 69 || align="left" | {{flagcountry|Lebanon}} || 15,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 70 || align="left" | {{flagcountry|Mexico}} || 15,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Sint Maarten}}'' || 15,400 || 2008&nbsp;<small>est.</small> |- | 71 || align="left" | {{flagcountry|Turkey}} || 15,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Curaçao}}'' || 15,000 || 2004&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Virgin Islands, U.S.}}'' || 14,500 || 2004&nbsp;<small>est.</small> |- | 72 || align="left" | {{flagcountry|Bulgaria}} || 14,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 73 || align="left" | {{flagcountry|Dominica}} || 14,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 74 || align="left" | {{flagcountry|Kazakhstan}} || 14,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 75 || align="left" | {{flagcountry|Grenada}} || 13,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 76 || align="left" | {{flagcountry|Venezuela}} || 13,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Northern Mariana Islands}}'' || 13,600 || 2010&nbsp;<small>est.</small> |- | 77 || align="left" | {{flagcountry|Romania}} || 13,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | {{noflag}}''Y Byd''<ref>[https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html Economy World; GDP - per capita (PPP) section] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100105171656/https://www.cia.gov/library/publications/the-world-factbook/geos/xx.html |date=2010-01-05 }}, The World Factbook, Central Intelligence Agency. Accessed on 29 April 2014.</ref> || 13,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 78 || align="left" | {{flagcountry|Saint Lucia}} || 13,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 79 || align="left" | {{flagcountry|Costa Rica}} || 12,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 80 || align="left" | {{flagcountry|Suriname}} || 12,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 81 || align="left" | {{flagcountry|Iran}} || 12,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Anguilla}}'' || 12,200 || 2008&nbsp;<small>est.</small> |- | 82 || align="left" | {{flagcountry|Brazil}} || 12,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 83 || align="left" | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines}} || 12,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 84 || align="left" | {{flagcountry|Montenegro}} || 11,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 85 || align="left" | {{flagcountry|South Africa}} || 11,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 86 || align="left" | {{flagcountry|Libya}} || 11,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 87 || align="left" | {{flagcountry|Colombia}} || 11,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 88 || align="left" | {{flagcountry|Peru}} || 11,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 89 || align="left" | {{flagcountry|Serbia}} || 11,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 90 || align="left" | {{flagcountry|Macedonia}} || 10,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 91 || align="left" | {{flagcountry|Azerbaijan}} || 10,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 92 || align="left" | {{flagcountry|Ecuador}} || 10,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 93 || align="left" | {{flagcountry|Palau}} || 10,500 || 2011&nbsp;<small>est.</small> |- | 94 || align="left" | {{flagcountry|Cuba}} || 10,200 || 2010&nbsp;<small>est.</small> |- | 95 || align="left" | {{flagcountry|Thailand}} || 9,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 96 || align="left" | {{flagcountry|Tunisia}} || 9,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 97 || align="left" | {{flagcountry|China}} || 9,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 98 || align="left" | {{flagcountry|Dominican Republic}} || 9,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 99 || align="left" | {{flagcountry|Turkmenistan}} || 9,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 100 || align="left" | {{flagcountry|Maldives}} || 9,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Cook Islands}}'' || 9,100 || 2005&nbsp;<small>est.</small> |- | 101 || align="left" | {{flagcountry|Jamaica}} || 9,000 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 102 || align="left" | {{flagcountry|Belize}} || 8,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 103 || align="left" | {{flagcountry|Marshall Islands}} || 8,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 104 || align="left" | {{flagcountry|Guyana}} || 8,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Montserrat}}'' || 8,500 || 2006&nbsp;<small>est.</small> |- | 105 || align="left" | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina}} || 8,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 106 || align="left" | {{flagcountry|Albania}} || 8,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 107 || align="left" | {{flagcountry|Namibia}} || 8,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 108 || align="left" | {{flagcountry|Tonga}} || 8,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|American Samoa}}'' || 8,000 || 2007&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha}}'' || 7,800 || FY09/10&nbsp;<small>est.</small> |- | 109 || align="left" | {{flagcountry|Kosovo}} || 7,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 110 || align="left" | {{flagcountry|Algeria}} || 7,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 111 || align="left" | {{flagcountry|El Salvador}} || 7,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 112 || align="left" | {{flagcountry|Ukraine}} || 7,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 113 || align="left" | {{flagcountry|Micronesia}} || 7,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 114 || align="left" | {{flagcountry|Iraq}} || 7,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 115 || align="left" | {{flagcountry|Bhutan}} || 7,000 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 116 || align="left" | {{flagcountry|Paraguay}} || 6,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 117 || align="left" | {{flagcountry|Egypt}} || 6,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 118 || align="left" | {{flagcountry|Sri Lanka}} || 6,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 119 || align="left" | {{flagcountry|Kiribati}} || 6,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 120 || align="left" | {{flagcountry|Angola}} || 6,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 121 || align="left" | {{flagcountry|Armenia}} || 6,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 122 || align="left" | {{flagcountry|Samoa}} || 6,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 123 || align="left" | {{flagcountry|Jordan}} || 6,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 124 || align="left" | {{flagcountry|Georgia}} || 6,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 125 || align="left" | {{flagcountry|Mongolia}} || 5,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Niue}}'' || 5,800 || 2003&nbsp;<small>est.</small> |- | 126 || align="left" | {{flagcountry|Swaziland}} || 5,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 127 || align="left" | {{flagcountry|Morocco}} || 5,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 128 || align="left" | {{flagcountry|Bolivia}} || 5,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 129 || align="left" | {{flagcountry|Guatemala}} || 5,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 130 || align="left" | {{flagcountry|Indonesia}} || 5,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 131 || align="left" | {{flagcountry|Syria}} || 5,100 || 2011&nbsp;<small>est.</small> |- | 132 || align="left" | {{flagcountry|Nauru}} || 5,000 || 2005&nbsp;<small>est.</small> |- | 133 || align="left" | {{flagcountry|Fiji}} || 4,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 134 || align="left" | {{flagcountry|Congo, Rep.}} || 4,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 135 || align="left" | {{flagcountry|Honduras}} || 4,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 136 || align="left" | {{flagcountry|Vanuatu}} || 4,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 137 || align="left" | {{flagcountry|Philippines}} || 4,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 138 || align="left" | {{flagcountry|Nicaragua}} || 4,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 139 || align="left" | {{flagcountry|Cape Verde}} || 4,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 140 || align="left" | {{flagcountry|Vietnam}} || 4,000 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 141 || align="left" | {{flagcountry|India}} || 4,000 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Wallis and Futuna}}'' || 3,800 || 2004&nbsp;<small>est.</small> |- | 142 || align="left" | {{flagcountry|Uzbekistan}} || 3,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 143 || align="left" | {{flagcountry|Moldova}} || 3,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 144 || align="left" | {{flagcountry|Ghana}} || 3,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 145 || align="left" | {{flagcountry|Tuvalu}} || 3,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 146 || align="left" | {{flagcountry|Solomon Islands}} || 3,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 147 || align="left" | {{flagcountry|Laos}} || 3,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 148 || align="left" | {{flagcountry|Pakistan}} || 3,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|West Bank and Gaza}}'' || 2,900 || 2008&nbsp;<small>est.</small> |- | 149 || align="left" | {{flagcountry|Papua Gini Newydd}} || 2,900 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 150 || align="left" | {{flagcountry|Nigeria}} || 2,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 151 || align="left" | {{flagcountry|Djibouti}} || 2,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 152 || align="left" | {{flagcountry|Sudan}} || 2,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 153 || align="left" | {{flagcountry|Cambodia}} || 2,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Western Sahara}}'' || 2,500 || 2007&nbsp;<small>est.</small> |- | 154 || align="left" | {{flagcountry|Chad}} || 2,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 155 || align="left" | {{flagcountry|Yemen}} || 2,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 156 || align="left" | {{flagcountry|Kyrgyzstan}} || 2,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 157 || align="left" | {{flagcountry|Cameroon}} || 2,400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 158 || align="left" | {{flagcountry|Tajikistan}} || 2,300 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 159 || align="left" | {{flagcountry|São Tomé and Príncipe}} || 2,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 160 || align="left" | {{flagcountry|Lesotho}} || 2,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 161 || align="left" | {{flagcountry|Mauritania}} || 2,200 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 162 || align="left" | {{flagcountry|Bangladesh}} || 2,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 163 || align="left" | {{flagcountry|Senegal}} || 2,100 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 164 || align="left" | {{flagcountry|Gambia, The}} || 2,000 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 165 || align="left" | {{flagcountry|Arfordir Ifori}} || 1,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 166 || align="left" | {{flagcountry|Kenya}} || 1,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 167 || align="left" | {{flagcountry|Korea, North}} || 1,800 || 2011&nbsp;<small>est.</small> |- | 168 || align="left" | {{flagcountry|Zambia}} || 1,800 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 169 || align="left" | {{flagcountry|Burma}} || 1,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 170 || align="left" | {{flagcountry|Tanzania}} || 1,700 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 171 || align="left" | {{flagcountry|Benin}} || 1,600 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 172 || align="left" | {{flagcountry|Rwanda}} || 1,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 173 || align="left" | {{flagcountry|Burkina Faso}} || 1,500 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |- | 173 || align="left" | {{flagcountry|Sierra Leone}} || 1,400 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 174 || align="left" | {{flagcountry|Uganda}} || 1,400 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 175 || align="left" | {{flagcountry|Comoros}} || 1,300 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 176 || align="left" | {{flagcountry|Haiti}} || 1,300 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 177 || align="left" | {{flagcountry|Nepal}} || 1,300 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 178 || align="left" | {{flagcountry|Ethiopia}} || 1,200 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 179 || align="left" | {{flagcountry|Gini Bisaw}} || 1,200 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 180 || align="left" | {{flagcountry|Mozambique}} || 1,200 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 181 || align="left" | {{flagcountry|Afghanistan}} || 1,100 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 182 || align="left" | {{flagcountry|Gini}} || 1,100 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 183 || align="left" | {{flagcountry|Mali}} || 1,100 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 184 || align="left" | {{flagcountry|Togo}} || 1,100 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 185 || align="left" | {{flagcountry|Madagascar}} || 1,000 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 186 || align="left" | {{flagcountry|South Sudan}} || 1,000 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | — || align="left" | ''{{flagcountry|Tokelau}}'' || 1,000 || 1993&nbsp;<small>est.</small> |- | 187 || align="left" | {{flagcountry|Malawi}} || 900 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 188 || align="left" | {{flagcountry|Central African Republic}} || 800 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 189 || align="left" | {{flagcountry|Eritrea}} || 800 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 190 || align="left" | {{flagcountry|Niger}} || 800 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 191 || align="left" | {{flagcountry|Liberia}} || 700 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 192 || align="left" | {{flagcountry|Burundi}} || 600 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 193 || align="left" | {{flagcountry|Somalia}} || 600 || 2010&nbsp;<small>est.</small> |- | 194 || align="left" | {{flagcountry|Zimbabwe}} || 600 || 2012&nbsp;<small>est.</small> |- | 195 || align="left" | {{flagcountry|Congo, Dem. Rep.}} || 400 || 2013&nbsp;<small>est.</small> |} |- valign="top" | | |} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Cyfoeth]] [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau gwledydd]] kp2kqqxjmv7abxg6h97uql3damij386 1 63944 13273806 12970473 2024-11-07T11:06:05Z Llywelyn2000 796 /* Dileu? */ adran newydd 13273806 wikitext text/x-wiki Er mwyn i'r baneri ymddangos, mae'n rhaid i'r enw fod yn gywir. Dwi wedi cyfieithu ''United Arab Emirates'' i [[Yr Emiradau Arabaidd Unedig]] (yr union enw sydd ar ein herthygl) ond mae'n rhaid nad dyna ydyw sillafiad y faner; felly nid yw'n ymddangos. Ble mae'r rhestr o enwau baneri os g yn dda? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] 08:05, 2 Awst 2009 (UTC) Hymmm! Dwi wedi cael hyd i rest [[http://cy.wikipedia.org/wiki/Categori:Nodiadau_Baneri_Gwlad|baneri gwledydd y byd]] ond tydyn nhw ddim yr un termau a'r hyn sydd yn ein erthyglau. Mae nhw wedi eu dyddio'n enbyd, a llawer ar goll, a llawer yn abswrd! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] 09:04, 2 Awst 2009 (UTC) Damio! Roeddwn wedi cael y baneri i gyd ar wahan i 2! Ond roedd rhywun arall wedi agor y ddalen! PLIS hands off am heddiw! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] 09:24, 2 Awst 2009 (UTC) ::Rhai baneri sydd heb eu darganfod / creu: Turkmenistan, Samoa America, Swaziland, Timor-Leste, Jersey, Guernsey, Falkland Islands !!!), Gweriniaeth China (Taiwan, Mayotte)... i'w barhau. Ceir rhai gwledydd heb erthygl arnyn nhw, hefyd. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] 09:39, 2 Awst 2009 (UTC) Bellach, y cwbwl sydd angen ei wneud ydy copio a phastio o en; yn hytrach nag ail-greu o'r newydd yn flynyddol! Mae rhai erthyglau ar fân wledydd yn eisiau. Angen cyfieithu rhai o'r hen Nodion (Nodyn:Country data enw) hefyd; ar y gweill. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:13, 19 Rhagfyr 2014 (UTC) == Dileu? == {{Craigysgafn|TitusGold}} ydw i'n iawn yn dewud y gallwn ddileu hon, gan fod un mwy cyfoes yn bodoli, sef [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen]]? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:06, 7 Tachwedd 2024 (UTC) ioahbvftxlg7igx8qcrc4ab4uv7432q 13273807 13273806 2024-11-07T11:06:58Z Llywelyn2000 796 /* Dileu? */ dileu? 13273807 wikitext text/x-wiki Er mwyn i'r baneri ymddangos, mae'n rhaid i'r enw fod yn gywir. Dwi wedi cyfieithu ''United Arab Emirates'' i [[Yr Emiradau Arabaidd Unedig]] (yr union enw sydd ar ein herthygl) ond mae'n rhaid nad dyna ydyw sillafiad y faner; felly nid yw'n ymddangos. Ble mae'r rhestr o enwau baneri os g yn dda? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] 08:05, 2 Awst 2009 (UTC) Hymmm! Dwi wedi cael hyd i rest [[http://cy.wikipedia.org/wiki/Categori:Nodiadau_Baneri_Gwlad|baneri gwledydd y byd]] ond tydyn nhw ddim yr un termau a'r hyn sydd yn ein erthyglau. Mae nhw wedi eu dyddio'n enbyd, a llawer ar goll, a llawer yn abswrd! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] 09:04, 2 Awst 2009 (UTC) Damio! Roeddwn wedi cael y baneri i gyd ar wahan i 2! Ond roedd rhywun arall wedi agor y ddalen! PLIS hands off am heddiw! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] 09:24, 2 Awst 2009 (UTC) ::Rhai baneri sydd heb eu darganfod / creu: Turkmenistan, Samoa America, Swaziland, Timor-Leste, Jersey, Guernsey, Falkland Islands !!!), Gweriniaeth China (Taiwan, Mayotte)... i'w barhau. Ceir rhai gwledydd heb erthygl arnyn nhw, hefyd. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] 09:39, 2 Awst 2009 (UTC) Bellach, y cwbwl sydd angen ei wneud ydy copio a phastio o en; yn hytrach nag ail-greu o'r newydd yn flynyddol! Mae rhai erthyglau ar fân wledydd yn eisiau. Angen cyfieithu rhai o'r hen Nodion (Nodyn:Country data enw) hefyd; ar y gweill. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 07:13, 19 Rhagfyr 2014 (UTC) == Dileu? == {{Ping|Craigysgafn|Titus Gold}} ydw i'n iawn yn dewud y gallwn ddileu hon, gan fod un mwy cyfoes yn bodoli, sef [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen]]? [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 11:06, 7 Tachwedd 2024 (UTC) 6wq71snf90wrs7ficzlzewj2x6qwz2t 0 64150 13273606 13044537 2024-11-06T21:09:32Z Craigysgafn 40536 13273606 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Milwr o [[Ffrainc]] oedd '''Robert Georges Nivelle''' ([[15 Hydref]] [[1856]] – [[22 Mawrth]] [[1924]]). Arweinydd y fyddin Ffrengig rhwng Rhagfyr 1916 a Mai 1917 oedd ef. Cafodd ei eni yn [[Tulle]], [[Limousin]], [[Ffrainc]]. {{commons|Category:Robert Georges Nivelle}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Ffrancod}} {{DEFAULTSORT:Nivelle, Robert}} [[Categori:Genedigaethau 1856]] [[Categori:Marwolaethau 1924]] [[Categori:Cadfridogion o Ffrainc]] [[Categori:Milwyr y 19eg ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Milwyr yr 20fed ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Pobl o Corrèze]] [[Categori:Pobl y Rhyfel Byd Cyntaf]] e63n0yeow2fj8t96e2uer662h2dwzox 0 70274 13273778 13039278 2024-11-07T10:22:51Z Craigysgafn 40536 13273778 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth cenedl | nationality = {{banergwlad|Cymru}}|image=Emyr Humphreys y llenor.jpeg}} [[Llenor]], [[bardd]] a [[nofelydd]] o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Emyr Owen Humphreys''' ([[15 Ebrill]] [[1919]] – [[30 Medi]] [[2020]])<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/40555192|teitl=Cofio'r llenor a'r 'cawr diwylliannol' Emyr Humphreys|cyhoedwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=30 Medi 2020}}</ref>, ac un o nofelwyr mwyaf blaengar [[Cymru]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.wai.org.uk/index.cfm?UUID=4D702162-65BF-7E43-3285C9A86CB10B04| teitl=Emyr Humphreys| cyhoeddwr=Wales Arts International| dyddiadcyrchiad=12 Chwefror 2010}}</ref> == Bywgraffiad == === Bywyd cynnar a theulu=== Ganwyd Humphreys yn [[Trelawnyd|Nhrelawnyd]]<ref>{{dyf gwe| url=http://www.libraryofwales.org/english/low_detail.asp?book_ID=18| teitl=A Man's Estate by Emyr Humphreys| cyhoeddwr=Library of Wales| dyddiadcyrchiad=12 Chwefror 2010}}</ref> ger [[Prestatyn]], [[Sir y Fflint]], yn fab i William Humphreys, ysgolfeistr y pentref a sylfaenydd ac arweinydd [[Côr Meibion Trelawnyd]]<ref>{{Cite web |url=http://www.trelawnydmalevoicechoir.com/index.php?id=88 |title=Côr Meibion Trelawnyd - History adalwyd 10 Mai 2016 |access-date=2016-05-10 |archive-date=2016-04-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160417230654/http://trelawnydmalevoicechoir.com/index.php?id=88 |url-status=dead }}</ref> a Sarah Rosina (née Owen), ei wraig. Cefnder trwy waed a brawd iddo trwy fabwysiad oedd yr awdur Y Parchedig Ganon John Elwyn Humphreys OBE, [[Lisbon]]<ref>[http://portugalresident.com/90th-birthday-celebrated-among-friends 90th birthday celebrated among friends] adalwyd 10 Mai 2016</ref>; Roedd tad Emyr yn gyfyrder i'r Prifardd [[Hedd Wyn]]. Mynychodd [[Ysgol Uwchradd y Rhyl]]. Siaradwr [[Saesneg]] yn unig oedd Humphreys ond dechreuodd ddysgu'r [[Cymraeg|Gymraeg]] wedi i ysgol fomio [[Penyberth]] yn [[Llŷn]] gael ei [[Tân yn Llŷn|llosgi ym 1936]] ac ysgogwyd ei ddiddordeb yn yr iaith.<ref name="HallOfFame" /><ref name="Indy">{{dyf gwe| url=http://www.independent.co.uk/arts-entertainment/books/reviews/old-people-are-a-problem-by-emyr-humphreys-541623.html| teitl=Old People are a Problem By Emyr Humphreys| cyhoeddwr=The Independent| audur=[[Jan Morris]]| dyddiad=22 Mehefin 2003| dyddiadcyrchiad=12 Chwefror 2010}}</ref><ref name="BBCLleol" /> Astudiodd yng [[Prifysgol Aberystwyth|Ngholeg Prifysgol Cymru Aberystwyth]], lle bu'n cyd-letya gyda'r cyfreithiwr a'r awdur, [[Emyr Currie-Jones]]. Ym 1946 priododd Elinor Myfanwy Jones yng [[Caernarfon|Nghaernarfon]] a bu iddynt tri mab ac un ferch - Sion, Mair, Robin a Dewi. Mae [[Dewi Humphreys|Dewi]], ei fab hynaf, yn gyfarwyddwr teledu a fu'n gyfrifol am raglenni megis ''The Vicar of Dibley'' ac ''[[Absolutely Fabulous]]''<ref>{{Cite web |url=http://www.tv.com/people/dewi-humphreys/ |title=TV.Com - Dewi Humphreys adalwyd 10 Mai 2016 |access-date=2016-05-10 |archive-date=2016-11-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161114085229/http://www.tv.com/people/dewi-humphreys/ |url-status=dead }}</ref>. Mae ei ail fab [[Siôn Humphreys|Siôn]] yn gyfarwyddwr ffilm a theledu a fu'n cyfarwyddo cyfresi dramâu megis [[Pengelli (cyfres deledu)|''Pengelli'']] a [[Teulu (cyfres deledu)|''Teulu'']] yn ogystal â sawl ffilm Gymraeg nodedig. Bu ei wyr Eitan ap Dewi yn chwaraewr [[Rygbi'r undeb|rygbi]] rhyngwladol yn chware yn safle’r mewnwr i dîm [[Israel]]<ref>[https://mbasic.facebook.com/story.php?story_fbid=291218267596341&substory_index=0&id=115698775148292&refid=17&_ft_=top_level_post_id.291218267596341%3Atl_objid.291218247596343%3Athid.115698775148292%3A306061129499414%3A69%3A1293868800%3A1325404799%3A1394125978670333989&__tn__=%2As Israeli National Rugby Team Facebook] adalwyd 10 Mai 2016</ref> . === Gyrfa broffesiynol === Aeth ymlaen i astudio hanes ym Mhrifysgol Cymru, Aberystwyth.<ref name="HallOfFame" /> Cofrestrodd fel gwrthwynebwr cydwybodol pan ddechreuodd yr Ail Ryfel Byd ym 1939.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.walesonline.co.uk/showbiz-and-lifestyle/books-in-wales/2009/04/18/emyr-humphreys-final-book-the-woman-at-the-window-91466-23402392/| cyhoeddwr=Wales Online| dyddiad=18 Ebrill 2009| awdur=Steve Dube| teitl=Emyr Humphreys’ final book The Woman at the Window| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref> Wedi'r rhyfel bu'n gweithio fel athro, cynhyrchydd radio gyda'r BBC ac yn ddiweddarach daeth yn ddarlithydd drama ym Mhrifysgol Bangor.<ref name="BritishCouncil">{{dyf gwe| url=http://www.contemporarywriters.com/authors/?p=auth5689470C1906a1640DUyJ4055700| cyhoeddwr=[[British Council]]| dyddiadcyrchiad=4 Chwefror 2010| teitl=Emyr Humphreys - Biography}}</ref> Carcharwyd Humphreys am wrthod prynu trwydded deledu yn ystod y 1970au mewn protest yn erbyn diffyg lle a statws i'r Gymraeg ar y teledu yng Nghymru'''.<ref name="Indy" /><ref name="BBCLleol">{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/enwogion/llen/pages/emyrhumphreys.shtml| teitl=Gogledd Orllewin: Llên: Emyr Humphreys| cyhoeddwr=BBC Lleol| dyddiadcyrchiad=15 Chwefror 2010}}</ref>''' === Gyrfa lenyddol === Daeth yn llenor llawn amser ym [[1972]].<ref name="BBCLleol" /> Yn ystod ei yrfa lenyddol, cyhoeddodd dros ugain o nofelau, gan gynnwys clasuron megis ''[[A Toy Epic]]'' (1958), ''Outside the House of Baal'' (1965), a ''The Land of the Living'', a chyfres epic o saith nofel yn adrodd hanes gwleidydol a diwylliannol Cymru yn yr [[20fed ganrif]]: ''[[Flesh and Blood]]'', ''[[The Best of Friends]]'', ''[[Salt of the Earth]]'', ''[[An Absolute Hero]]'', ''[[Open Secrets]]'', ''[[National Winner]]'' a ''[[Bonds of Attachment]]''. Mae hefyd wedi ysgrifennu dramâu ar gyfer y llwyfan a theledu, straeon byrion, ''[[The Taliesin Tradition]]'' (hanes diwylliannol Cymru), a chyhoedodd casgliad o'i farddoniaeth, ''Collected Poems'', ym 1999.<ref name="BritishCouncil" /> Ymysg ei anrhydeddau, gwobrwywyd y [[Gwobr Somerset Maugham|Wobr Somerset Maugham]] ym 1958 ar gyfer ''Hear and Forgive'', a'r [[Gwobr Hawthornden|Wobr Hawthornden]] ar gyfer ''A Toy Epic'' yr un flwyddyn.<ref name="HallOfFame">{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/wales/northwest/halloffame/arts/emyrhumphreys.shtml| teitl=BBC - North West Wales Arts-Emyr Humphreys| cyhoeddwr=BBC| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref> Enillodd Humphreys wobr [[Llyfr y Flwyddyn]] ym 1992 ac 1999.<ref name="BritishCouncil" /><ref>{{dyf gwe| url=http://www.academi.org/past-winners-and-judges/| teitl=Past Winners and Judges| cyhoeddwr=[[Academi]]| dyddiadcyrchiad=1 Chwefror 2010}}</ref> Yn 2004, enillodd Humphreys wobr cyntaf [[Siân Phillips]] am ei gyfraniad i radio a theledu yng Nghymru.<ref>{{dyf gwe| url=http://www.bbc.co.uk/cymru/gogleddorllewin/bywyd_bro/pigion/gwynedd/gwobr_sianphillips05_04_04.shtml| teitl=Emyr Humphreys - enillydd Gwobr Siân Phillips 2004 Gogledd Orllewin: Pigion: Emyr Humphreys - enillydd Gwobr Siân Phillips 2004| cyhoeddwr=BBC Lleol| dyddiadcyrchiad=15 Chwefror 2010}}</ref> Roedd Humphreys yn Gymrawd o [[Cymdeithas Ddysgedig Cymru|Gymdeithas Ddysgedig Cymru]] <ref>{{Cite web|url=https://www.learnedsociety.wales/fellow/emyr-humphreys/|title=Cymdeithas Ddysgedig Cymru - Emyr Humphreys, Cymrawd|date=2020|access-date=22 Awst 2023|website=Cymdeithas Ddysgedig Cymru|last=Thomas|first=M Wynn}}</ref>ac o'r [[Cymdeithas Frenhinol Llenyddiaeth|Gymdeithas Frenhinol Llenyddiaeth]]<ref name="BritishCouncil" /> ac yn un o noddwyr [[Canolfan Ymchwil i Lên ac Iaith Saesneg Cymru]].<ref>{{dyf gwe| url=http://www.cuv.ac.uk/CREW/ResearchProjects/ResearchProjectsandInitiatives/WritingWalesinEnglish/#| teitl=Writing Wales in English| cyhoeddwr=Prifysgol Abertawe| dyddiadcyrchiad=13 Chwefror 2010}}</ref> Disgrifwyd ef gan [[R. S. Thomas]] fel "''the supreme interpreter of Welsh life''".<ref name="BritishCouncil" /> Roedd yn byw yn [[Llanfairpwll]], [[Ynys Môn]] lle bu farw yn 101 mlwydd oed.<ref name="HallOfFame" /><ref name="BBCLleol" /> ==Gweler hefyd== *[[Llyfryddiaeth Emyr Humphreys]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} == Dolenni allanol == * [http://humphreys.free.fr/ Gwefan am Emyr Humphreys] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303184655/http://humphreys.free.fr/ |date=2016-03-03 }} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Humphreys, Emyr Owen}} [[Categori:Academyddion o Gymru]] [[Categori:Addysgwyr o Gymru]] [[Categori:Beirdd yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Beirdd yr 21ain ganrif o Gymru]] [[Categori:Beirdd Saesneg o Gymru]] [[Categori:Cyn Gymrodyr y Gymdeithas Ddysgedig Cymru]] [[Categori:Cynhyrchwyr teledu o Gymru]] [[Categori:Genedigaethau 1919]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Llenorion ffeithiol yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion ffeithiol yr 21ain ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion ffeithiol Saesneg o Gymru]] [[Categori:Llenorion straeon byrion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion straeon byrion yr 21ain ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion straeon byrion Saesneg o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2020]] [[Categori:Nofelwyr yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Nofelwyr yr 21ain ganrif o Gymru]] [[Categori:Nofelwyr Saesneg o Gymru]] [[Categori:Pobl o Sir y Fflint]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Uwchradd y Rhyl]] [[Categori:Pobl ganmlwydd oed]] 7jdxe6hdi9wvw2r7eeof9cdb99blzmc 14 72203 13273736 11834668 2024-11-07T09:34:40Z Craigysgafn 40536 13273736 wikitext text/x-wiki [[Categori:Cymdeithas Tsiecia]] [[Categori:Pobl yn ôl gwlad a galwedigaeth|Tsiecia]] [[Categori:Pobl o Tsiecia| Galwedigaeth]] 0tfb6blou71f1a9io9yd38jvsr5hkvg 13273737 13273736 2024-11-07T09:34:51Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Tsieciaid yn ôl galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl o Tsiecia yn ôl galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273736 wikitext text/x-wiki [[Categori:Cymdeithas Tsiecia]] [[Categori:Pobl yn ôl gwlad a galwedigaeth|Tsiecia]] [[Categori:Pobl o Tsiecia| Galwedigaeth]] 0tfb6blou71f1a9io9yd38jvsr5hkvg 0 72462 13273457 13270974 2024-11-06T14:02:21Z Mateus2019 70229 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Golden Dragon War Flag of Wales.svg]] → [[File:Golden Dragon War Flag of Wales (created 1400).svg]] [[c:COM:FR#FR1|Criterion 1]] (original uploader’s request) · add date 13273457 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= | image = File:Golden Dragon War Flag of Wales (created 1400).svg | caption = Baner Rhyfel Cymru, a ddefnyddiwyd am y tro cyntaf ym Mrwydr Twthil}} :''Erthygl am un o frwydrau'r Tywysog Owain Glyn Dŵr yw hon; am un o frwydrau Rhyfel y Rhosynnau, gweler [[Brwydr Twthil (1461)]]'' Cafodd '''Brwydr Twthil''' ei hymladd ar [[2 Tachwedd]] [[1401]] rhwng byddin [[Owain Glyn Dŵr]] ac amddiffynwyr [[Caernarfon]]. Roedd canlyniad y frwydr yn ansicr; adroddwyd bod 300 o filwyr Cymreig wedi cael eu lladd yn ystod y frwydr, ond amlygodd y digwyddiad allu Glyn Dŵr i ymosod ar gestyll Seisnig yn y gogledd.<ref>R. R. Davies, ''The Revolt of Owain Glyn Dŵr'' (Rhydychen, 1995).</ref> [[Delwedd:Draig aur.gif|bawd|chwith|Baner y Ddraig Aur, a godwyd uwch tref Caernarfon ym Mrwydr Twthil, 1401]] {{Brwydrau'r Normaniaid yng Nghymru}} {{clirio}} ==Gweler hefyd== *[[Brwydr Twthil (1461)]] - [[Rhyfeloedd y Rhosynnau]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{eginyn hanes Cymru}} [[Categori:1401]] [[Categori:15fed ganrif yng Nghymru]] [[Categori:Brwydrau Cymru|Twthil]] [[Categori:Caernarfon]] [[Categori:Hanes Gwynedd]] [[Categori:Owain Glyn Dŵr]] 0syohi40ywg6j9xjkao37p6h6cv3m7d 14 73559 13273799 13189276 2024-11-07T10:48:34Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Heddychwyr Cymreig]] i [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] heb adael dolen ailgyfeirio 13189276 wikitext text/x-wiki [[Heddychaeth|Heddychwyr]] o [[Cymru|Gymru]]. [[Categori:Pobl o Gymru yn ôl gwleidyddiaeth]] [[Categori:Heddychaeth yng Nghymru]] [[Categori:Heddychwyr yn ôl gwlad|Cymru]] illbiac5bqfjfukj03sfw8bltzopdqp 13273800 13273799 2024-11-07T10:49:56Z Craigysgafn 40536 13273800 wikitext text/x-wiki [[Heddychaeth|Heddychwyr]] o [[Cymru|Gymru]]. [[Categori:Pobl o Gymru yn ôl gwleidyddiaeth]] [[Categori:Heddychaeth yng Nghymru]] [[Categori:Heddychwyr yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Heddychwyr o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] 4tzkps7x63cxug85aw3kpeq3l5w382e 0 73686 13273722 13046811 2024-11-07T09:23:40Z Craigysgafn 40536 13273722 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Cerddor o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Stuart Cable''' ([[19 Mai]] [[1970]] – [[7 Mehefin]] [[2010]]). Ef oedd drymiwr gwreiddiol y band [[Stereophonics]] rhwng 1996 a 2005. Cafodd ei fagu ym mhentref [[Cwmaman, Rhondda Cynon Taf|Cwmaman]] ger [[Aberdâr]], ar yr un stryd a'i gyfaill, [[Kelly Jones]] sef [[prif leisydd]] a [[cyfansoddwr|chyfansoddwr]] band y Stereophonics. ==Ei farwolaeth== Canfuwyd ei gorff yn ei gartref yn [[Llwydcoed]] ger Aberdâr am 5.30 y.b. ar 7 Mehefin 2010. Dywedodd [[Heddlu De Cymru]] nad oedd achos ei farwolaeth wedi cael ei benderfynu, ond nid oedd unrhyw amgylchiadau amheus. Clywodd y cwest i'w farwolaeth ei fod wedi tagu ar ei gyfog ei hun ar ddiwedd sesiwn yfed tri diwrnod, gan achosi gwenwyn alcohol.<ref>{{dyf newyddion|url=http://golwg360.cymru/archif/29055-stuart-cable-wedi-tagu-ar-ei-gyfog-ei-hun|teitl=Stuart Cable ‘wedi tagu ar ei gyfog ei hun’|cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=19 Hydref 2010|dyddiadcyrchu=24 Gorffennaf 2016}}</ref> ==Teledu== *''Cable TV'' (2002) *''Cable Connects'' (2005) ==Radio== *''Cable Rock'' ==Llyfryddiaeth== *''Demons and Cocktails - My Life with the Stereophonics'' (2009) ==Gweler hefyd== *''[[Stuart Cable - From Cwmaman to the Stereophonics and Beyond|Stuart Cable]]'' (Gwasg Prifysgol Cymru, 2009) {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Cymry}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Cable, Stuart}} [[Categori:Genedigaethau 1970]] [[Categori:Marwolaethau 2010]] [[Categori:Cyflwynwyr radio o Gymru]] [[Categori:Cyflwynwyr teledu o Gymru]] [[Categori:Drymwyr yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Drymwyr yr 21ain ganrif o Gymru]] [[Categori:Drymwyr roc o Gymru]] [[Categori:Pobl o Aberdâr]] [[Categori:Pobl o Rondda Cynon Taf]] g1d23m5cxj1cz3m8api8gxrv4ft29fd 0 88073 13273751 11836854 2024-11-07T09:47:22Z Stefanik 413 13273751 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Dramodydd, bardd a gwleidydd [[Tsieciaid|Tsiecaidd]] oedd '''Václav Havel''' ([[5 Hydref]] [[1936]] – [[18 Rhagfyr]] [[2011]]). Ef oedd arlywydd olaf [[Tsiecoslofacia]] ac arlywydd cyntaf [[y Weriniaeth Tsiec]]. Cyhoeddwyr peth o'i yn wreiddiol fel [[Samizdat|samizdat]] Cafodd ei eni ym [[Prag|Mhrag]], yn fab i Václav Maria Havel a'i wraig Božena Vavřečková. Prioddod ei wraig gyntaf, [[Olga Havlová|Olga Šplíchalová]], (bu farw ym 1996) ym 1964. Daeth Václav Havel i'r amlwg gyda'i waith llenyddol, ac yna daeth yn fwyfwy gweithgar yng ngwleidyddiaeth Tsiecoslofacia adeg [[Gwanwyn Prag]] a goresgyniad y wlad gan luoedd [[Cytundeb Warsaw]] a ddaeth â therfyn i ddiwygiadau i'r drefn gomiwnyddol. Cafodd ei garcharu nifer o weithiau am wrthwynebu'r llywodraeth. Daeth yn arlywydd Tsiecoslofacia yn sgîl [[y Chwyldro Melfed]], un o [[chwyldroadau 1989]] a arweiniodd at gwymp comiwnyddiaeth yn Nwyrain Ewrop a diwedd [[y Rhyfel Oer]], ac yn arlywydd y Weriniaeth Tsiec yn sgîl [[yr Ysgariad Melfed]] a welodd yr hen Tsiecoslofacia'n rhannu'n ddwy. Enillodd [[Gwobr Erasmus|Wobr Erasmuss]] ym 1986.<ref>{{eicon en}} {{cite web|title=Former Laureates: Václav Havel|url=http://www.erasmusprijs.org/Prijswinnaars?mode=detail&lang=en&itemid=D59147A5-B631-358E-3F28A8CE96FF7665|publisher=Praemium Erasmianum Foundation|accessdate=24 Mehefin 2017|archive-date=2019-05-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20190503223440/http://erasmusprijs.org/Prijswinnaars?itemid=D59147A5-B631-358E-3F28A8CE96FF7665&mode=detail&lang=en|url-status=dead}}</ref> ==Llyfryddiaeth== ===Barddoniaeth=== * ''Čtyři rané básně'' * ''Záchvěvy I & II'' (1954) * ''První úpisy'' (1955) * ''Prostory a časy'' (1956) * ''Na okraji jara (cyklus básní)'' (1956) * ''Antikódy'' (1964) ===Drama=== *''Autostop'' (1960) *''Rodinný večer'' (1960) *''Zahradní slavnost'' (1963) *''Vyrozumění'' (1965) *''Ztížená možnost soustředění'' (1968) *''Motýl na anténě'' (1968) *''Strážný anděl'' (1968) *''Horský hotel'' (1976) *''Protest'' (1978) *''Chyba'' (1983) *''Pokoušení'' (1985) *''Asanace'' (1987) *''Odcházení'' (2007) ===Eraill=== *''Dopisy Olze'' (1988) *''Letní přemítání'' (1994) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Havel, Vaclav}} [[Categori:Arlywyddion Tsiecoslofacia]] [[Categori:Arlywyddion Tsiecia]] [[Categori:Beirdd Tsieceg]] [[Categori:Dramodwyr Tsieceg]] [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Gwleidyddion Tsiecaidd]] [[Categori:Marwolaethau 2011]] [[Categori:Pobl o Brag]] [[Categori:Enillwyr Gwobr Erasmus]] p53mrruoo0jmatp59z65ei2dgj2ds9d 2 90458 13273701 13273252 2024-11-07T08:23:04Z Cyberbot I 19483 Setting task status to . ([[en:WP:PEACHY|Peachy 2.0 (alpha 8)]]) 13273701 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 13273702 13273701 2024-11-07T08:23:07Z Cyberbot I 19483 Setting task status to enable. ([[en:WP:PEACHY|Peachy 2.0 (alpha 8)]]) 13273702 wikitext text/x-wiki enable hvhnotax29pwsbexbq9ioaodoazlegg 13273711 13273702 2024-11-07T09:10:54Z Cyberbot I 19483 Setting task status to . ([[en:WP:PEACHY|Peachy 2.0 (alpha 8)]]) 13273711 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 13273712 13273711 2024-11-07T09:10:56Z Cyberbot I 19483 Setting task status to enable. ([[en:WP:PEACHY|Peachy 2.0 (alpha 8)]]) 13273712 wikitext text/x-wiki enable hvhnotax29pwsbexbq9ioaodoazlegg 10 90506 13273670 13273254 2024-11-07T00:33:05Z Cyberbot I 19483 Diweddaru Ystadegau Gweinyddol ([[en:WP:PEACHY|Peachy 2.0 (alpha 8)]]) 13273670 wikitext text/x-wiki {{Adminstats/Core |edits=100972 |ed=102935 |created=2 |deleted=2297 |restored=28 |blocked=340 |protected=33 |unprotected=0 |rights=41 |reblock=29 |unblock=15 |modify=13 |rename=9 |import=0 |style={{{style|}}}}} 4b7v6ujvec1zg74r1khicm9w28wewxr 0 91279 13273815 13038857 2024-11-07T11:26:46Z 68.104.130.88 13273815 wikitext text/x-wiki {{infobox person/Wikidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Meddyg]] o'r [[Yr Aifft|Aifft]] ac arweinydd [[al-Qaeda]] oedd '''Ayman Mohammed Rabie al-Zawahiri''' ({{iaith-ar|أيمن محمد ربيع الظواهري}}, ganwyd [[19 Mehefin]] [[1951]]; m. [[31 Gorffennaf]] [[2022]]). {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Zawahiri, Ayman al-}} [[Categori:Genedigaethau 1951]] [[Categori:Marwolaethau 2022]] [[Categori:Aelodau al-Qaeda]] [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Cairo]] [[Categori:Llawfeddygon o'r Aifft]] [[Categori:Meddygon yr 20fed ganrif o'r Aifft]] [[Categori:Milwyr yr 20fed ganrif o'r Aifft]] [[Categori:Pobl a aned yn Giza]] [[Categori:Pobl fu farw yn Kabul]] [[Categori:Pobl fu farw mewn cyrchoedd awyr]] [[Categori:Pobl a gafwyd yn euog o derfysgaeth]] [[Categori:Salaffïaid]] [[Categori:Swnnïaid o'r Aifft]] {{eginyn Eifftiwr}} 4ze2t5b1zbm75jrtg5z2235mpnng2qm 0 93884 13273797 10898212 2024-11-07T10:47:12Z Craigysgafn 40536 13273797 wikitext text/x-wiki {{dim-ffynonellau}} {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl | dateformat = dmy | nationality = {{banergwlad|Cymru}} }} Bu'r '''Parch John Jenkins''' yn [[Gweinidog yr Efengyl|weinidog]] gyda'r [[Bedyddwyr]] yn Hill Park, [[Hwlffordd]], am ddeugain mlynedd 1871-1912. Roedd yn [[heddychaeth yng Nghymru|heddychwr]] o argyhoeddiad ac yn gyfaill i dad [[Waldo Williams]], [[J. Edwal Williams]]. Ei fab oedd [[Willie Jenkins, Hoplas]], gwleidydd adnabyddus yn Sir Benfro a chyfaill i Waldo Williams. {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Cymro}} {{DEFAULTSORT:Jenkins, John}} [[Categori:Genedigaethau'r 19eg ganrif]] [[Categori:Gweinidogion Bedyddwyr o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau'r 20fed ganrif]] 462bhnm571nyqh0hrgwc296h9ry48hq 0 93982 13273674 11914270 2024-11-07T01:17:58Z 2605:A601:A0F8:5500:CD5:58BA:651E:BDF3 13273674 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen Ffilm | enw = The Dark Knight Rises | delwedd = Poster The Dark Knight.jpeg | cyfarwyddwr = [[Christopher Nolan]] | cynhyrchydd = Christopher Nolan<br />Charles Roven<br />Emma Thomas | ysgrifennwr = Christopher Nolan<br />[[David S. Goyer]]| serennu= [[Christian Bale]]<br />[[Michael Caine]]<br />[[Gary Oldman]]<br />[[Anne Hathaway]]<br />[[Tom Hardy]]<br />[[Marion Cotillard]]<br />[[Joseph Gordon-Levitt]]<br />[[Morgan Freeman]] | cerddoriaeth = [[Hans Zimmer]] | sinematograffeg = [[Wally Pfister]] | golygydd = [[Lee Smith]] | cwmni_cynhyrchu = [[Warner Bros]] | rhyddhad = [[Gogledd America]]:'''<br />[[16 Gorffennaf]] [[2012]]<br />'''[[Y Deyrnas Unedig]]''':<br />[[20 Gorffennaf]] [[2012]] | amser_rhedeg = 165 munud | gwlad = [[Unol Daleithiau]]<br />[[Y Deyrnas Unedig]] | iaith = [[Saesneg]] | rhagflaenydd = [[The Dark Knight (ffilm)|The Dark Knight]] | rhif_imdb = 1345836 | gwefan = http://www.thedarkknightrises.com/ | }} Ffilm [[2012]] sy'n serennu [[Christian Bale]], [[Anne Hathaway]] a [[Tom Hardy]] yw '''''The Dark Knight Rises'''''. Seiliwyd y ffilm ar y cymeriad [[Batman]] o'r [[DC Comics]], ac mae'n rhan o gyfres [[Christopher Nolan]] o ffilmiau am y cymeriad. Dyma'r dilyniant i ''[[The Dark Knight (ffilm)|The Dark Knight]]'' (2008). cael ei hystyried yn un o ffilmiau gorau’r ddegawd ac erioed <ref> https://www.denofgeek.com/movies/100-best-movies-of-the-decade/ </ref> <ref> https://www.gamesradar.com/decade-best-movies-2010-2019/2/ </ref> <ref> https://web.archive.org/web/20240815184633/https://www.telegraph.co.uk/films/0/best-movies-all-time-greatest-films-2021/ </ref> == Cymeriadau == * [[Christian Bale]] fel [[Batman|Batman/Bruce Wayne]] * [[Tom Hardy]] fel [[Bane]] * [[Anne Hathaway]] fel [[Selina Kyle]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] fel John Blake * [[Michael Caine]] fel [[Alfred Pennyworth]] * [[Morgan Freeman]] fel Lucius Fox * [[Gary Oldman]] fel Commissioner James Gordon * [[Marion Cotillard]] fel Miranda Tate == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{eginyn ffilm archarwr}} {{DEFAULTSORT:Dark Knight Rises, The}} [[Categori:Batman]] [[Categori:Ffilmiau 2012]] [[Categori:Ffilmiau trosedd o'r Unol Daleithiau]] 1cjfy5zn16ovfkb66cqjeq8mcgg2smo 0 95329 13273798 10960668 2024-11-07T10:48:00Z Craigysgafn 40536 13273798 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth cenedl}} [[Awdur]], bargyfriethiwr ac [[ymgyrchydd iaith]] o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Dafydd Jenkins''' neu '''David Arwyn Jenkins''' fel y’i bedyddwyd ([[1 Mawrth]] [[1911]] – [[5 Mai]] [[2012]]).<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.independent.co.uk/news/obituaries/professor-dafydd-jenkins-barrister-and-authority-on-the-laws-of-medieval-wales-7792471.html |teitl=Professor Dafydd Jenkins: Barrister and authority on the laws of medieval Wales |gwaith=[[The Independent]] |awdur=[[Meic Stephens|Stephens, Meic]] |dyddiad=28 Mai 2012 |dyddiadcyrchiad=19 Gorffennaf 2013 }}</ref> Daeth yn arbennigwr ar [[Cyfraith Hywel|Gyfreithiau Hywel Dda]]. ==Bywyd cynnar== Fe’i ganed yn [[Llundain]] i rieni a oedd â’u gwreiddiau yng [[Ceredigion|Ngheredigion]]. Mynychodd Ysgol Merchant Taylor ac yn dilyn cael ysgoloriaeth yn y gwyddorau aeth i Goleg Sidney Sussex, [[Caergrawnt]], lle newidiodd at y Gyfraith ar gyfer ail ran ei radd.<ref>{{Dyf cylch |olaf=Owen |cyntaf=Morfudd |blwyddyn=2012 |teitl=Dafydd Jenkins (1911-2012) |cyhoeddwr=Barn |cyfrol= |rhifyn=593 |url= |doi= }}</ref> ==Gwaith fel bargyfriethiwr== Pan alwyd ef i’r bar yn 1934, ymunodd â Chylchdaith Cyfraith De Cymru a symudodd i fyw i [[Caerfyrddin|Gaerfyrddin]]. ==Ymgyrchu== Daeth yn weithgar gyda [[Plaid Cymru|Phlaid Genedlaethol Cymru]] ac yn 1936 cyhoeddodd lyfr ''Tân yn Llŷn'' am achos [[Tân yn Llŷn|‘Yr Ysgol Fomio’]]. Gadawodd ei waith yn y llysoedd ac yn 1938 trefnodd [[Deiseb yr Iaith|Ddeiseb yr Iaith]] a alwodd am ddefnydd swyddogol o’r Gymraeg yn y Llysoedd Barn. Roedd yn [[wrthynebwr cydwybodol]] gan ei fod yn heddychwr o argyhoeddiad, ac yn ystod [[yr Ail Ryfel Byd]] ffermiai yn Nhrawsnant Isaf yng Ngheredigion. ==Yr academydd== Dechreuodd ddarlitho yn Adran y Gyfraith, Coleg Prifysgol Cymru, Aberystwyth yn 1965, ac o 1975 hyd ei ymddeoliad yn 1978, daliai Gadair bersonol yn Hanes Cyfraith a Chyfraith Hywel Dda.<ref>[http://www.llgc.org.uk/index.php?id=1514&no_cache=1&L=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=4354&cHash=f0361e66ff9027e15c17118f0726f44e Yr Athro Dafydd Jenkins yn 100 oed] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130527230510/http://www.llgc.org.uk/index.php?id=1514&no_cache=1&L=1&tx_ttnews%5Btt_news%5D=4354&cHash=f0361e66ff9027e15c17118f0726f44e |date=2013-05-27 }} Tudalen newyddion gwefan [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru]]</ref> Enillodd [[Y Fedal Ryddiaith]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Aberpennar 1946]] am ''Hanes y Nofel Gymraeg''. Cyfansoddod lu o adroddiadau ar amaethyddiaeth ac ar bynciau gwleidyddol a hanesyddol. ==Cyhoeddiadau== *''Tân yn Llŷn'' (1936) *''Llyfr Colan'' (1963) *''Cyfraith Hywel'' (1970) *''Hywel Dda: The Law'' (1986) – cyfieithiad o ''Gyfraith Hywel'' ==Teulu== Priododd Gwyneth Owen ac fe gawsant un mab. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== *[http://www.independent.co.uk/news/obituaries/professor-dafydd-jenkins-barrister-and-authority-on-the-laws-of-medieval-wales-7792471.html Professor Dafydd Jenkins: Barrister and authority on the laws of medieval Wales] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120616125344/http://www.independent.co.uk/news/obituaries/professor-dafydd-jenkins-barrister-and-authority-on-the-laws-of-medieval-wales-7792471.html |date=2012-06-16 }} Ysgrif coffa yn The Independent. {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jenkins, Dafydd}} [[Categori:Pobl o Lundain]] [[Categori:Pobl o Gaerfyrddin]] [[Categori:Genedigaethau 1911]] [[Categori:Marwolaethau 2012]] [[Categori:Hanes cyfreithiol Cymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Cyfraith Hywel]] d2cotxngprcuoeldgv0yi1x8iqwd5v6 0 96758 13273741 11829180 2024-11-07T09:41:12Z Craigysgafn 40536 13273741 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen person/Wikidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] blaenllaw a chyfreithwraig oedd '''Winifred Margaret 'Winnie' Ewing''' (neu '''Winnie Ewing'''; [[10 Gorffennaf]] [[1929]] – [[21 Mehefin]] [[2023]])<ref name=":0">{{Cite news|title=SNP political icon Winnie Ewing dies aged 93|url=https://www.bbc.com/news/uk-scotland-65988094|work=BBC News|date=2023-06-22|access-date=2023-06-22|language=en-GB}}</ref>. Bu'n un o brif arweinwyr [[Plaid Genedlaethol yr Alban]] (neu'r 'SNP') am flynyddoedd: Aelod Seneddol dros etholaeth Hamilton 1967–70; Moray a Nairn 74–79, bu'n [[Aelod Senedd Ewrop|Aelod o Senedd Ewrop]] dros Ucheldir a'r Ynysoedd 1975–1999 ac yn Aelod o Senedd yr Alban 1999–2003. Hi oedd Cenedlaetholwr cynta'r Alban i gipio sedd mewn is-etholiad mewn cyfnod o heddwch<ref>Etholwyd Robert McIntyre mewn is-etholiad ar ddiwedd yr Ail Rhyfel Byd ar gyfer etholaeth Motherwell ar ran yr SNP. Fe gollodd y sedd drachefn o fewn ychydig fisoedd yn yr etholiad cyffredinol</ref> a'i gwneud yn Aelod Seneddol, ac ers hynny yn 1967, dychwelwyd AS gan yr SNP ym mhob etholiad.<ref>{{cite web |url=http://universitystory.gla.ac.uk/biography/?id=WH0726&type=P |title=''University of Glasgow :: Story :: Biography of Winnie Ewing'' |publisher=University of Glasgow |accessdate=9 Awst 2014 |archive-date=2015-07-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150724212202/http://universitystory.gla.ac.uk/biography/?id=WH0726&type=P |url-status=dead }}</ref><ref>{{cite web|last= |first= |url=http://www.amazon.co.uk/Stop-World-Autobiography-Winnie-Ewing/dp/1841582395 |title=''Stop the World: The Autobiography of Winnie Ewing: Amazon.co.uk: Winnie Ewing, Michael Russell: 9781841582399: Books'' |publisher=Amazon.co.uk |date= |accessdate=2012-01-27}}</ref> Bu'n Llywydd ei phlaid rhwng 1987 a 2005. ==Magwraeth== Ganwyd '''Winifred Margaret Woodburn''' yn [[Glasgow]], [[yr Alban]]. Cafodd ei haddysg yn Ysgol Battlefield ac Ysgol Eilradd Hŷn Queen's Park. Derbyniodd radd M.A. ym [[Prifysgol Glasgow|Mhrifysgol Glasgow]] ac yna gradd LL.B. yn y gyfraith.<ref>[http://www.universitystory.gla.ac.uk/biography/?id=WH0726&type=P] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130514015506/http://www.universitystory.gla.ac.uk/biography/?id=WH0726&type=P|date=2013-05-14}} Gwefan Prifysgol Glasgow; adalwyd 18 Hydref 2012</ref> Gweithiodd fel cyfreithwraig am rai blynyddoedd a dyrchafwyd hi'n Ysgrifenyddes y ''Glasgow Bar Association'' rhwng 1962–67.<ref name="Mother Scotland">{{cite news |url=http://www.scotsman.com/news/mother-scotland-1-683301 |title=''Mother Scotland'' |work=[[The Scotsman]] |date=22 Chwefror 2007 |accessdate=9 Awst 2014 |archive-date=2015-01-19 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150119234145/http://www.scotsman.com/news/mother-scotland-1-683301 |url-status=dead }}</ref> Yn 1995 anrhydeddwyd hi'n 'Ddoethur Legum' (LLD) gan [[Prifysgol Glasgow|Brifysgol Glasgow]]. ==Y gwleidydd== Daeth Ewing i'r amlwg pan enillodd is-etholiad [[Hamilton, De Swydd Lanark|Hamilton]] i'r SNP ym 1967, flwyddyn wedi i [[Gwynfor Evans]] ennill is-etholiad [[Caerfyrddin]], i Blaid Cymru. Cydnabu Winnie Ewing iddi ddod yn unig Aelod Seneddol yr SNP, yn rhannol oherwydd dylanwad buddigolaeth Gwynfor Evans yng Nghaerfyrddin.<ref>''Maen i'r Wal''. Dafydd Wigley. Gwasg Gwynedd, 2001.</ref> Wedi iddi gipio Hamilton dywedodd: {{lang|en|"Stop the world, Scotland wants to get on"}} a gwelwyd cryn gynnydd yn aelodaeth yr SNP wedi hynny. Credir mai adwaith i hyn oedd i'r Blaid Lafur yn Ebrill 1969 sefydlu [[Comisiwm Kilbrandon]] i ymchwilio i'r posibilrwydd o ddatganoli'r Alban.<ref name="Mother Scotland" /> Wedi iddi gael ei hethol i Senedd Ewrop, galwyd hi gyda'r llysenw {{lang|fr|Madame Écosse}}, a 'Mam yr Alban' gan ei bod yn ceisio hyrwyddo ei gwlad ar bob achlysur.<ref>{{cite news|author=Brian Donnelly |url=http://www.heraldscotland.com/sport/spl/aberdeen/madame-ecosse-says-au-revoir-to-world-of-politics-winnie-ewing-heroine-of-the-national-movement-is-to-quit-and-spend-more-time-with-her-grandchildren-1.179509 |title=Madame Ecosse says au revoir to world of politics Winnie Ewing, heroine of the national movement, is to quit and spend more time with her grandchildren |work=[[The Herald (Glasgow)]] |date=23 Gorffennaf 2001 |accessdate=27 Ionawr 2012}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.mgalba.com/en/features/archive/madame-ecosse.html |title=Mg Alba |publisher=Mg Alba |date= |accessdate=2012-01-27 |archive-date=2012-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120312151713/http://www.mgalba.com/en/features/archive/madame-ecosse.html |url-status=dead }}</ref> Yn 1999 rhoddodd y gorau i'w swydd fel Aelod o Senedd Ewrop ac fe'i hetholwyd yn Aelod o Senedd yr Alban yn sesiwn cyntaf y Senedd newydd, gan gynrychioli Ucheldir a'r Ynysoedd. Hi oedd aelod hyna'r senedd, ac iddi hi y rhoddwyd y fraint o lywyddu dros Agoriad y Senedd. Fe'i cofir am ei geiriau enwog: {{lang|en|"The Scottish Parliament, adjourned on the 25th day of March in the year 1707, is hereby reconvened"}}.<ref>{{cite news |url=http://www.scotsman.com/news/ross-lydall-1967-and-all-that-is-history-about-to-repeat-itself-1-1034267 |title=Ross Lydall: 1967 and all that: is history about to repeat itself? |work=The Scotsman |date=15 Ebrill 2009 |accessdate=9 Awst 2014 |archive-date=2015-09-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20150924150158/http://www.scotsman.com/news/ross-lydall-1967-and-all-that-is-history-about-to-repeat-itself-1-1034267 |url-status=dead }}</ref> Bu farw yn 93 mlwydd oed ym Mehefin 2023.<ref name=":0" /> ==Gweler hefyd== *[[Margaret Ewing]] *[[Alex Salmond]] *[[Nicola Sturgeon]] *[[Margo MacDonald]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Ewing, Winnie}} [[Categori:Aelodau Senedd yr Alban]] [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Cenedlaetholdeb Albanaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1929]] [[Categori:Marwolaethau 2023]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Genedlaethol yr Alban]] [[Categori:Pobl o Glasgow]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o'r Alban]] htdmft2xcbag16caa3bor0jbgmi34hj 0 98912 13273725 12875672 2024-11-07T09:26:31Z Craigysgafn 40536 13273725 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy }} Bardd, darlledwr, perfformiwr ac ieithydd o [[Cymru|Gymru]] yw '''Aneirin Karadog''' (ganed [[11 Mai]] [[1982]]) yn Ysbyty H.M Stanley, [[Llanelwy]]<ref>[http://www.literaturewales.org/rhestr-o-awduron/i/131877/ Gwefan Llenyddiaeth Cymru] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160823011313/http://www.literaturewales.org/rhestr-o-awduron/i/131877/ |date=2016-08-23 }}; adalwyd 9 Rhagfyr 2015</ref>. Fe'i magwyd yn [[Llanrwst]] cyn symud i [[Pontardawe|Bontardawe]] yn y 1980au ac yna i [[Pontypridd|Bontypridd]] a bu'n ddisgybl yn Ysgol Gynradd Pontardawe a Pont-Siôn-Norton ac yna yn [[Ysgol Gyfun Rhydfelen]] rhwng 1993-2000. Graddiodd wedyn o'r [[Coleg Newydd, Prifysgol Rhydychen]], gyda gradd mewn [[Ffrangeg]] a [[Sbaeneg]]. Mae ei fam yn [[Llydaw]]es a'i dad yn Gymro; gall siarad Cymraeg, Saesneg, Llydaweg, Ffrangeg a Sbaeneg yn rhugl. Mae'n byw ym [[Pontyberem|Mhontyberem]] yng [[Cwm Gwendraeth|Nghwm Gwendraeth Fawr]] gyda'i wraig Laura a'i blant, Sisial ac Erwan. Yn Haf 2018 symudodd y teulu i [[Llydaw|Lydaw]] gyda'r bwriad o drochi eu plant yn yr iaith Lydaweg, lle roeddent yn byw yn Kerlouan, sef pentref genedigol mam Aneirin. Roedd yn darlithio yn Université de Bretagne Occidentale yn ystod ei gyfnod yn Llydaw.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/44037836|teitl=Aneirin Karadog: Codi pac a symud i Lydaw|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=8 Mai 2018|dyddiadcyrchu=9 Awst 2019}}</ref> ==Gyrfa== Bu'n gweithio am gyfnod gyda [[Menter Iaith Rhondda Cynon Taf]] cyn cael swydd yn Llanelli fel ymchwilydd gyda chwmni teledu [[Tinopolis]] yn 2005. Mae wedi cyflwyno ''[[Wedi 7]]'' ac arferai rannu'i amser rhwng y rhaglen ''[[Heno]]'' a ''[[Sam Ar y Sgrin]]'', ar [[S4C]]. Enillodd [[Gwobr Emyr Feddyg|Wobr Emyr Feddyg]] yn Eisteddfod Casnewydd 2004 a Chadair Eisteddfod yr Urdd yn 2005. Cyhoeddodd gerddi ar y cyd yn y gyfrol ''[[Crap ar Farddoni]]''. Yn [[Eisteddfod Wrecsam 2011]] enillodd ar gystadleuaeth Y Delyneg.{{angen ffynhonnell}} Ym mis Mawrth 2012 cyhoeddodd ei gyfrol gyntaf o gerddi yn unigol: ''O Annwn i Geltia'' (Cyhoeddiadau Barddas). Cyfrannodd Huw Aaron ugain o luniau a chlawr i'r gyfrol.<ref>[http://www.gwales.com/goto/biblio/en/9781906396473/SPY09?lang=CY&tsid=1 Gwefan Gwales;] adalwyd 17 Chwefror 2015</ref> Enillodd y gyfrol "O Annwn i Geltia" wobr Categori Barddoniaeth Llyfr y Flwyddyn. Yn [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Benfro 2013|Eisteddfod yr Urdd Boncath, 2013]], cyhoeddwyd mai Aneirin oedd Bardd Plant Cymru 2013-2015. Mae bellach yn gweithio fel bardd a darlledwr llawrydd, ac newydd gwblhau ymchwil doethuriaethol ym Mhrifysgol Abertawe i'r berthynas rhwng y bardd, ei gyfrwng a'i gynulleidfa.<ref name=":0">'Aneirin Karadog yn ennill Eisteddfod Genedlaethol Sir Fynwy'.[http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/36988660 http://www.bbc.co.uk/cymrufyw/36988660;] adalwyd 8 Awst 2016.</ref> ==Cerddoriaeth a llenyddiaeth== Bu'n aelod o [[Genod Droog]] a'r [[Diwygiad (grŵp)|Diwygiad]]<ref>{{dyf gwe |url=http://www.literaturewales.org/rhestr-o-awduron/i/131877/ |teitl=Karadog, Aneirin |cyhoeddwr=[[Llenyddiaeth Cymru]] |dyddiadcyrchiad=30 Tachwedd 2012 }}</ref> ac mae wedi cyfrannu i amryw o albymau cerddorol, gyda [[Llwybr Llaethog (band)|Llwybr Llaethog]], [[Cofi Bach]] a [[Tew Shady]]. Ym Mis Mawrth 2012 cyd-greodd a pherfformiodd Aneirin Bx3, sioe farddoniaeth i blant, ar y cyd gydag [[Eurig Salisbury]], [[Catrin Dafydd (llenores)|Catrin Dafydd]] a [[Llyr Bermo]].<ref>[http://www.celfcymru.org.uk/56058?diablo.lang=cym www.celfcymru.org.uk;]{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} Gwefan www.celfcymru.org.uk, Cyngor Celfyddydau Cymru;] adalwyd 17 Chwefror 2015</ref> Yn hydref 2013 cyhoeddodd albym gysyniadol mewn cynghanedd am zombis yng Nghwm Gwendraeth o'r enw "Y Meirw Byw" gyda'r prosiect Y Datgyfodiad, sy'n cynnwys geiriau gan Abeirin, cerddoriaeth gan Chris Josey a gwaith celf gan Huw Aaron. Bu'n un o 6 a greodd ac a berfformiodd sioe am Dylan Thomas o'r enw Dylan Live/Dylan ar Daith a deithiodd ledled cymru yn ystod 2014 ac gyrhaeddodd uchafbwynt drwy berfformio yn Pen Festival, Efrog newydd ym mis Mai 2014. Yn 2007 cyflwynodd Aneirin Karadog gyfres ''Byd y Beirdd'' i Radio Cymru. Yn 2013, cyflwynodd a sgriptiodd Aneirin rhaglen ddogfen am Zombis i S4C o'r enw ''Sombis! Byd y Meirw Byw''. Yn 2014 cyflwynodd ac actiodd Aneirin estyniad o'i hunan gyda barf piws hir mewn cyfres o'r enw Y Barf ar S4C, gan ymdrechu i gyflwyno barddoniaeth i wylwyr ifanc S4C mewn ffordd hwyliog.<ref>[http://www.s4c.co.uk/caban/?p=10537 Gwefan S4C;] adalwyd 17 Chwefror 2015</ref> Fe recordiwyd albwm o'r enw Y Meirw Byw gyda Chris Josey dan yr enw artist Y Datygyfodiad. Enillodd Gadair [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Sir Fynwy a'r Cyffiniau 2016|Eisteddfod Genedlaethol Sir Fynwy]] yn 2016 o dan y ffugenw "Tad Diymadferth?" Roedd ei gerdd, ar y testun "Ffiniau", yn archwilio rhyfel a heddwch.<ref name=":0" /> == Llyfryddiaeth == * (Gydag eraill) ''[[Crap ar Farddoni]]'' (Gwasg Carreg Gwalch, 2006) *''O Annwn i Geltia'' (Cyhoeddiadau Barddas, 2012) *''Bylchau'' (Cyhoeddiadau Barddas, 2016) *''Llafargan'' (Cyhoeddiadau Barddas, 2019) *''Byw Iaith: Taith i Fyd y Llydaweg'' (Gwasg Carreg Gwalch, 2019) == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Karadog, Aneirin}} [[Categori:Genedigaethau 1982]] [[Categori:Beirdd Cymraeg]] [[Categori:Cerddorion o Gymru]] [[Categori:Cyflwynwyr radio o Gymru]] [[Categori:Cyflwynwyr teledu o Gymru]] [[Categori:Ieithyddion o Gymru]] [[Categori:Llenorion yr 21ain ganrif o Gymru]] [[Categori:Pobl o Bontypridd]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Gyfun Garth Olwg]] [[Categori:Prifeirdd]] hno1fp55t6ntwzozxmzo80viqunpfbc 10 101821 13273585 13273065 2024-11-06T20:59:58Z A09 71192 Restored revision 1845982 by [[Special:Contributions/CommonsDelinker|CommonsDelinker]] ([[User talk:CommonsDelinker|talk]]): Rvv (TwinkleGlobal) 13273585 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Rwanda | flag alias = Flag of Rwanda.svg | flag alias-1962 = Flag of Rwanda (1962-2001).svg | flag alias-1959 = Flag of Rwanda (1959-1961).svg | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | var1 = 1962 | var2 = 1959 | redir1 = RWA </noinclude> }} kfeq8phomzs8g4llkx86lk2eat65p4v 0 104619 13273756 10901617 2024-11-07T09:51:58Z Craigysgafn 40536 13273756 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gwleidydd]] o'r [[Yr Alban|Alban]] oedd '''Bruce Millan''' ([[5 Hydref]] [[1927]] – [[23 Chwefror]] [[2013]]).<ref>{{dyf gwe |iaith=en |url=http://www.heraldscotland.com/comment/obituaries/bruce-millan.20313440?_=60ed93e091c0c7cd056fa172586870ff0ca3327b |teitl=Obituary: Bruce Milan |gwaith=[[Herald Scotland]] |awdur=Torrance, David |dyddiad=25 Chwefror 2013 |dyddiadcyrchiad=25 Chwefror 2013 }}</ref> Ef oedd [[Ysgrifennydd Gwladol yr Alban]] o 1976 hyd 1979. == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Albanwr}} {{DEFAULTSORT:Millan, Bruce}} [[Categori:Genedigaethau 1927]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Marwolaethau 2013]] [[Categori:Pobl o Dundee]] [[Categori:Ysgrifenyddion Gwladol yr Alban]] c75quk25jojolw6iu9yp8n7tt7hye0s 0 113955 13273726 13029769 2024-11-07T09:26:56Z Craigysgafn 40536 13273726 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Cyflwynydd [[radio]] a cherddor o [[Cymru|Gymru]] oedd '''Christopher Needs''' MBE ([[12 Mawrth]] [[1954]] – [[26 Gorffennaf]] [[2020]]).<ref>{{dyf gwe|url=http://www.gwales.com/goto/biblio/en/9781847713773/|teitl=Chris Needs - The Highs and Lows|cyhoeddwr=Gwales|dyddiad=Tachwedd 2013|dyddiadcyrchiad=27 Gorffennaf 2020}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.freebmd.org.uk/cgi/information.pl?cite=pKFfbd8n4XNE1aBv5lUOgA&scan=1|title=Index entry|accessdate=27 July 2020|work=FreeBMD|publisher=ONS}}</ref> Roedd hefyd yn actor a phianydd.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/53552778|teitl=Y darlledwr radio Chris Needs wedi marw yn 66 oed|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=27 Gorffennaf 2020}}</ref> ==Bywyd cynnar ac addysg== Ganwyd Chris yng [[Cwmafan|Nghwmafan]] ger [[Port Talbot]] yn fab i Margaret Rose (1934-2000) a Harold (-1996), gweithwr dur. Roedd ganddo ddau frawd iau. Cymraeg oedd iaith yr aelwyd ond byddai hynny yn newid pan ddaeth ei dad adref gan nad oedd ei dad yn siarad unrhyw Gymraeg. Fe'i addysgwyd yn ysgol gynradd Cwmafan ac Ysgol Dyffryn, Port Talbot. Aeth ymlaen i wneud MA a doethuriaeth mewn Cerddoriaeth gyda'r Associated Board, Llundain. ==Gyrfa== Roedd Chris yn actor a pianydd clasurol a gweithiodd mewn nifer o wledydd yn Ewrop, gan ddysgu Sbaeneg ac Iseldireg. Cychwynodd ei yrfa radio ar orsaf radio annibynnol, Touch AM. Ymunodd a [[BBC Radio Wales]] yn 1996 ac yn 2002 cychwynodd gyflwyno ei sioe nosweithiol ''The Friendly Garden Programme'' lle'r oedd ar yr awyr rhwng 23:00 a 01:00. Roedd Needs yn boblogaidd iawn gyda gwrandawyr BBC Radio Wales, drwy sgwrsio gyda nhw ar yr awyr a'i gwahodd i ymuno gyda'i glwb cymunedol 'The Garden'.<ref>{{cite web|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/cymru/2006112-chris-needs-cyflwynydd-radio-poblogaidd-wedi-marw|title=Chris Needs, y cyflwynydd radio poblogaidd, wedi marw|website=Golwg360|access-date=27 Gorffennaf 2020}}</ref> Bu'n cyflwyno'r rhaglen am 18 mlynedd hyd at y dydd Gwener cyn ei farwolaeth. ==Bywyd personol== Roedd Chris yn ymwybodol o fod yn hoyw ers ei arddegau ac yn ei hunangofiant soniodd am y gwawdio a'r erlid derbyniodd yng Nghymru oherwydd ei rywioldeb. Yn ystod ei arddegau cafodd ei gamdrin yn rhywiol gan rywun er roedd yn gwrthod ei henwi. O ganlyniad i hyn ceisiodd ladd ei hun.<ref name=WoL2070299>{{cite web|url=http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/gay-taunts-made-life-hell-2070299|title=Gay taunts have made my life hell|author=Steffan Rhys|publisher=[[South Wales Echo]]|date= 15 November 2009|accessdate=12 June 2014}}</ref> Priododd ei ŵr, Gabe Cameron, ar 13 Mawrth 2013 yn Neuadd y ddinas, Caerdydd. Bu farw yn 2020 wedi dioddef o waeledd ers peth amser gyda'i galon. Dwedodd datganiad y BBC: "Cwbl unigryw. Cwsg mewn hedd, Chris". Cynhaliwyd ei angladd ar 14 Awst 2020 a daeth torf allan ar ochr y stryd yng Nghwmafan i dalu teyrnged wrth i'r hers gludo ei gorff i Amlosgfa Margam. Oherwydd cyfyngiadau coronafeirws, roedd yr angladd yn un preifat.<ref>{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/53782475|teitl=Cynnal angladd y darlledwr Chris Needs|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=14 Awst 2020}}</ref> ==Llyfryddiaeth== *''Like It Is: My Autobiography'' (2007) *''The Jenkins's's's's's'' (2008) *''And There's More ... My Autobiography - part 2'' (2009) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Needs, Chris}} [[Categori:Cerddorion o Gymru]] [[Categori:Cyflwynwyr radio o Gymru]] [[Categori:Genedigaethau 1954]] [[Categori:Marwolaethau 2020]] [[Categori:Pobl o Gastell-nedd Port Talbot]] [[Categori:Pobl LHDT o Gymru]] epxknt8t2uurtm6qpuyrdfbdfah4mih 0 114348 13273796 11886657 2024-11-07T10:46:32Z Craigysgafn 40536 13273796 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no|image=Puleston Jones.jpg | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} [[Llenor Cymraeg]] a [[Gweinidog yr Efengyl|gweinidog]] gyda'r [[Eglwys Bresbyteraidd Cymru|Methodistiaid Calfinaidd]] oedd '''John Puleston Jones''' ([[26 Chwefror]] [[1862]] – [[21 Ionawr]] [[1925]]), y cyfeirir ato hefyd fel "'''Puleston'''".<ref name="ReferenceA">Meic Stephens (gol.), ''Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru''.</ref><ref name=":0">Hughes, R. R., (1953). "JONES, JOHN PULESTON (1862 - 1925), gweinidog gyda'r Methodistiaid Calfinaidd, llenor, a diwinydd." ''Y Bywgraffiadur Cymreig''. Adferwyd 2 Ionawr 2020. https://bywgraffiadur.cymru/article/c-JONE-PUL-1862</ref> Ganwyd Puleston yn [[Llanbedr Dyffryn Clwyd]], [[Sir Ddinbych]]. Aeth yn [[Dallineb|ddall]] pan yn blentyn ifanc ond llwyddodd i ofalu drosto'i hun. Gydag O.M. Edwards aeth i [[Prifysgol Glasgow|Brifysgol Glasgow]] am flwyddyn (1883-84) i astudio athroniaeth, cyn mynd i [[Coleg Balliol, Rhydychen|Goleg Balliol, Rhydychen,]] i ddarllen hanes (1884-88): yno graddiodd yn y dosbarth cyntaf.<ref name=":0" /> Yn Rhydychen bu'n un o'r saith a sefydlodd [[Cymdeithas Dafydd ap Gwilym]] (1886). Safodd gyda [[John Morris-Jones]] o blaid safoni [[orgraff]] yr iaith Gymraeg. Pleidiodd ac ysgrifennodd Gymraeg naturiol - 'Gymraeg Cymreig'. Ysgrifennodd sawl traethawd a phregeth i'r cylchgronau a gyhoeddwyd yn nes ymlaen. Dywedodd John Morris-Jones amdano (yn 1924): ‘Gellir ei gyfrif ymysg meistriaid iaith ei dadau heddiw."<ref name=":0" /> Ordeiniwyd ef yn 1888. Bu'n weinidog i eglwys Saesneg Princes Road, Bangor (1888-1895), eglwysi Dinorwig a'r Fachwen ar fin chwarel Dinorwig (1895-1907), Pen Mount, Pwllheli (1907-18), a Llanfair Caereinion, Powys (1918-23).<ref name=":0" /> Safodd yn gadarn ac yn eglur yn erbyn y rhyfel mawr cyntaf - cyfrannodd i gylchgrawn yr heddychwyr,''Y Deyrnas,''a phregethodd yn erbyn y rhyfel o'r pulpud. Ef oedd arweinydd heddychwyr ei enwad yn y Gogledd.<ref name=":0" /> Cofir am Puleston hefyd fel dyfeisydd y system [[Braille Cymraeg]], cyfundrefn sy'n dal i gael ei defnyddio heddiw.<ref name="ReferenceA" /><ref name=":0" /> ==Llyfryddiaeth== *''Gair y Deyrnas'' (1924). Pregethau. *''Ysgrifau Puleston'' (1926) == Gweler hefyd == * [[Rhestr awduron Cymraeg (1600–heddiw)]] *Parri, Harri ''Cannwyll yn Olau: Stori John Puleston Jones'' (2018) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn llenor Cymreig}} {{DEFAULTSORT:Jones, John Puleston}} [[Categori:Genedigaethau 1862]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion y 19eg ganrif o Gymru]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1925]] [[Categori:Pobl o Sir Ddinbych]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] 8l88t7e12ya2plmhnin3br175ubrn2i 0 119474 13273766 12908026 2024-11-07T10:15:50Z Craigysgafn 40536 13273766 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | image=Arglwydd Maelor.jpg | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy }} Roedd '''Thomas William Jones''', Arglwydd Maelor ([[10 Chwefror]] [[1898]] – [[18 Tachwedd]] [[1984]]) yn [[Aelod Seneddol]] [[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] dros etholaeth [[Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Meirionnydd]]. Ef a'i frawd [[James Idwal Jones]] AS oedd y ddau frawd cyntaf erioed i eistedd yn [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Nhŷ'r Cyffredin]] ar yr un pryd. Bu farw mewn tân yn ei gartref yn y [[Ponciau]], ger [[Wrecsam]]. == Bywyd cynnar== Ganwyd ef ym mhentref glofäol y [[Ponciau]] 10 Chwefror 1898 yn fab i James Jones ac Elizabeth (''née'' Bowyer). Roedd yn frawd i [[James Idwal Jones]] (1900-1982) A.S. Wrecsam o 1955 hyd 1970. Cafodd ei addysgu yn Ysgol y Bechgyn, Ponciau gan adael yr ysgol yn 14 oed er mwyn gweithio ym mhwll glo'r [[Y Bers|Bers]]. Roedd yn wrthwynebydd cydwybodol yn ystod y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] ac aeth i'r fyddin i gyflawni dyletswyddau nad oeddynt yn ymwneud â brwydro uniongyrchol. Gan iddo wrthod ildio i orchymyn yr oedd yn credu ei fod yn torri ar ei statws fel un an-filwrol cafodd ei ddedfrydu i chwe mis o garchar gan [[llys milwrol|lys milwrol]]. Treuliodd ran o gyfnod ei garchariad yn ''[[Wormwood Scrubs (Carchar EM)|Wormwood Scrubs]]'', Llundain cyn cael ei drosglwyddo i Ganolfan Gwaith Princetown yn [[Dartmoor]], [[Dyfnaint]]. Ar ôl y rhyfel cofrestrodd Jones fel myfyriwr yng [[Coleg Normal, Bangor|Ngholeg y Normal]], [[Bangor]] ym 1920 gan gymhwyso fel athro ym 1922.<ref name="bwyg cym">Jones, John Graham, (2009). [https://bywgraffiadur.cymru/article/c6-JONE-WIL-1898 ‘Jones, Thomas William ('Tom') Barwn Maelor o'r Rhos, (1898-1984), gwleidydd Llafur’]. ''Y Bywgraffiadur Cymreig''. Gwefan y Llyfrgell Genedlaethol</ref> Wedi cyfnod o 18 mlynedd fel athro symudodd Jones i fod yn swyddog lles yn y Weinyddiaeth Lafur ym 1940. Ym 1946 fe'i penodwyd yn swyddog lles gyda Chwmni Pŵer a Thrydan Gogledd Cymru ([[MANWEB]] o 1951). ==Gyrfa wleidyddol== Ymunodd â'r [[Y Blaid Lafur Annibynnol|Blaid Lafur Annibynnol]] ym 1919 a bu'n gadeirydd Cyngor Llafur Wrecsam a Ffederasiwn Llafur Gogledd Cymru. Wedi cyrraedd rhestr fer fel ymgeisydd seneddol ym Môn ym 1931 tynnodd ei enw'n ôl fel cefnogaeth i [[Megan Lloyd George]], yr ymgeisydd Rhyddfrydol Annibynnol a'r Aelod Seneddol ers 1929. Safodd fel ymgeisydd Seneddol y Blaid Lafur ym Meirionnydd ym 1935 gan dorri mwyafrif yr AS Rhyddfrydol [[Henry Haydn Jones]] i ychydig dros fil o bleidleisiau. Ni safodd o yn etholiadau 1945 na 1950 ond dychwelodd i ymladd Meirionnydd yn etholiad 1951 gan gipio'r sedd oddi wrth y Blaid Ryddfrydol. Roedd yr aelod Rhyddfrydol a ddisodlwyd [[Emrys Owain Roberts]] yn credu bod [[Gwynfor Evans]], a fu'n ymgeisydd Plaid Cymru yn yr etholaeth yn ystod y ddau etholiad blaenorol, wedi tynnu o'r ras yn unswydd er mwyn sicrhau buddugoliaeth i T. W. Jones. Ni chodwyd Jones i unrhyw swydd yn rheng flaen y Blaid Lafur Seneddol ond fe wasanaethodd fel cadeirydd y grŵp Cymreig o Aelodau Seneddol Llafur. Ef yn bennaf a berswadiodd y [[Bwrdd Trydan Canolog]] i sefydlu [[Atomfa Trawsfynydd|gorsaf ynni niwclear yn Nhrawsfynydd]] ac ef oedd yn bennaf gyfrifol am berswadio'r llywodraeth i ddod â [[Llyn Tegid]] o dan berchnogaeth gyhoeddus. Ystyrid T.W. Jones fel un o griw "cenedlaetholgar" y Blaid Lafur Seneddol ynghyd â [[Goronwy Roberts]], [[Cledwyn Hughes]], [[Jim Griffiths]] ac ati, er hynny llugoer ydoedd tuag at ymgyrchwyr achos achub Cwm Celyn.<ref>Jones, Watcyn L '' Cofio Capel Celyn'' Gwasg y Lolfa 2008 ISBN 9781847710321</ref> Er nad oedd pwll glo yn ei etholaeth yr oedd yn danbaid dros achos y glöwyr, i'r graddau bod rhai o'i wrthwynebwyr yn ei gyhuddo o boeni mwy am fuddiannau glowyr parthau eraill Cymru nag am chwarelwyr ei etholaeth ei hyn. Cynrychiolodd Jones etholaeth Meirionnydd yn San Steffan hyd ei ymddeoliad ym 1966. == Tŷ’r Arglwyddi== Wedi ymddeol o Dŷ’r Cyffredin cafodd Jones ei ddyrchafu i [[Tŷ'r Arglwyddi|Dŷ'r Arglwyddi]] fel Barwn am oes gan ddwyn y teitl Yr Arglwydd Maelor o Rosllannerchrugog, cafodd ei urddo i'r Tŷ ar 29 Mehefin 1966 <ref>[http://hansard.millbanksystems.com/lords/1966/jun/29/lord-maelor Hansard Lords Deb 29 June 1966 vol 275 c659] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130101125144/http://hansard.millbanksystems.com/lords/1966/jun/29/lord-maelor |date=2013-01-01 }} adalwyd 9 Hydref 2013</ref> Bu'n aelod gweithgar o'r tŷ hyd i'w iechyd torri ym 1981. Yn ystod seremoni [[Arwisgiad Tywysog Cymru|Arwisgo Tywysog Cymru]] 1969, yr Arglwydd Maelor oedd yn gyfrifol am gludo modrwy'r arwisgo i'r Frenhines.<ref>[http://www.britishpathe.com/video/investiture-of-the-prince-of-wales/query/Jones|British Pathe News - Newsreel o'r Arwisgo ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305021617/http://www.britishpathe.com/video/investiture-of-the-prince-of-wales/query/Jones%7CBritish |date=2016-03-05 }} adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ==Cyfraniad tu allan i wleidyddiaeth== [[Delwedd:Mrs Jones, Ponciau, Rhosllannerchrugog, mother of T W Jones, MP, and Idwal Jones, MP (5471095372).jpg|bawd|Elizabeth, Mam TW]] Daeth Jones yn [[Ynad Heddwch]] dros Sir Ddinbych ym 1937 yn ddim ond 39 mlwydd oed. Bu Jones yn Bregethwr Cynorthwyol poblogaidd yng Nghapeli Gogledd Cymru am gyfnod maith. Cafodd ei urddo i Wisg Wen [[Gorsedd y Beirdd]] ym 1962. Cafodd ei ddewis yn Llywydd [[Eisteddfod Ryngwladol Llangollen]] ym 1963. Cyhoeddodd nifer o gyfrolau ar amrywiol bynciau gan gynnwys llawlyfr ar sut i ganio bwyd, arweiniad i waith y Senedd yn San Steffan a hunangofiant. (Gweler Llyfryddiaeth isod) ==Bywyd personol== Ymbriododd â Flossy, merch Jonathon Thomas, [[Penbedw]] ar 1 Ionawr 1928. Bu farw o ganlyniad i dân yn ei gartref yn y Ponciau ar 18 Tachwedd 1984.<ref name="bwyg cym" /> Bu un mab a merch fyw ar ei ôl; Jim Jones un o gymwynaswyr blaenaf bocsio amatur Gogledd Cymru <ref>Western Mail 31 Rhagfyr 2012 http://www.walesonline.co.uk/news/local-news/funeral-set-north-wales-boxing-2015429 adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ac Angharad Jones; rhoddodd Angharad (Jones) Jurkiewicz gwobr o £100 er cof am ei thad am [[Englyn]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Wrecsam a'r Fro 2011|Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam 2011]].<ref>http://www.bbc.co.uk/cymru/symudol/eisteddfod/cyst.shtml?rhif=150 adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ==Llyfryddiaeth== *''Y Senedd: hanes datblygiad a gwaith y Senedd yn San Steffan ynghyd â'i defodau a'i thraddodiadau'' (1969) *''Fel hyn y bu'' (hunangofiant). Gwasg Gee, 1970. *''Thomas Jefferson: trydydd Arlywydd America''. Gwasg Gee, 1980. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn = [[Emrys Owain Roberts]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Feirionnydd]] | blynyddoedd=[[1951]] – [[1966]] | ar ôl = [[William Edwards (gwleidydd)|William Henry Edwards]] }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, Thomas William}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Genedigaethau 1898]] [[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Pobl o Wrecsam]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Ramadeg Rhiwabon]] [[Categori:Addysgwyr o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1984]] [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol o Gymru]] r01c7th1yby47s95i1pdmm2eq4ltcsw 13273777 13273766 2024-11-07T10:22:31Z Craigysgafn 40536 13273777 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | image=Arglwydd Maelor.jpg | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy }} Roedd '''Thomas William Jones''', Arglwydd Maelor ([[10 Chwefror]] [[1898]] – [[18 Tachwedd]] [[1984]]) yn [[Aelod Seneddol]] [[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] dros etholaeth [[Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Meirionnydd]]. Ef a'i frawd [[James Idwal Jones]] AS oedd y ddau frawd cyntaf erioed i eistedd yn [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Nhŷ'r Cyffredin]] ar yr un pryd. Bu farw mewn tân yn ei gartref yn y [[Ponciau]], ger [[Wrecsam]]. == Bywyd cynnar== Ganwyd ef ym mhentref glofäol y [[Ponciau]] 10 Chwefror 1898 yn fab i James Jones ac Elizabeth (''née'' Bowyer). Roedd yn frawd i [[James Idwal Jones]] (1900-1982) A.S. Wrecsam o 1955 hyd 1970. Cafodd ei addysgu yn Ysgol y Bechgyn, Ponciau gan adael yr ysgol yn 14 oed er mwyn gweithio ym mhwll glo'r [[Y Bers|Bers]]. Roedd yn wrthwynebydd cydwybodol yn ystod y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] ac aeth i'r fyddin i gyflawni dyletswyddau nad oeddynt yn ymwneud â brwydro uniongyrchol. Gan iddo wrthod ildio i orchymyn yr oedd yn credu ei fod yn torri ar ei statws fel un an-filwrol cafodd ei ddedfrydu i chwe mis o garchar gan [[llys milwrol|lys milwrol]]. Treuliodd ran o gyfnod ei garchariad yn ''[[Wormwood Scrubs (Carchar EM)|Wormwood Scrubs]]'', Llundain cyn cael ei drosglwyddo i Ganolfan Gwaith Princetown yn [[Dartmoor]], [[Dyfnaint]]. Ar ôl y rhyfel cofrestrodd Jones fel myfyriwr yng [[Coleg Normal, Bangor|Ngholeg y Normal]], [[Bangor]] ym 1920 gan gymhwyso fel athro ym 1922.<ref name="bwyg cym">Jones, John Graham, (2009). [https://bywgraffiadur.cymru/article/c6-JONE-WIL-1898 ‘Jones, Thomas William ('Tom') Barwn Maelor o'r Rhos, (1898-1984), gwleidydd Llafur’]. ''Y Bywgraffiadur Cymreig''. Gwefan y Llyfrgell Genedlaethol</ref> Wedi cyfnod o 18 mlynedd fel athro symudodd Jones i fod yn swyddog lles yn y Weinyddiaeth Lafur ym 1940. Ym 1946 fe'i penodwyd yn swyddog lles gyda Chwmni Pŵer a Thrydan Gogledd Cymru ([[MANWEB]] o 1951). ==Gyrfa wleidyddol== Ymunodd â'r [[Y Blaid Lafur Annibynnol|Blaid Lafur Annibynnol]] ym 1919 a bu'n gadeirydd Cyngor Llafur Wrecsam a Ffederasiwn Llafur Gogledd Cymru. Wedi cyrraedd rhestr fer fel ymgeisydd seneddol ym Môn ym 1931 tynnodd ei enw'n ôl fel cefnogaeth i [[Megan Lloyd George]], yr ymgeisydd Rhyddfrydol Annibynnol a'r Aelod Seneddol ers 1929. Safodd fel ymgeisydd Seneddol y Blaid Lafur ym Meirionnydd ym 1935 gan dorri mwyafrif yr AS Rhyddfrydol [[Henry Haydn Jones]] i ychydig dros fil o bleidleisiau. Ni safodd o yn etholiadau 1945 na 1950 ond dychwelodd i ymladd Meirionnydd yn etholiad 1951 gan gipio'r sedd oddi wrth y Blaid Ryddfrydol. Roedd yr aelod Rhyddfrydol a ddisodlwyd [[Emrys Owain Roberts]] yn credu bod [[Gwynfor Evans]], a fu'n ymgeisydd Plaid Cymru yn yr etholaeth yn ystod y ddau etholiad blaenorol, wedi tynnu o'r ras yn unswydd er mwyn sicrhau buddugoliaeth i T. W. Jones. Ni chodwyd Jones i unrhyw swydd yn rheng flaen y Blaid Lafur Seneddol ond fe wasanaethodd fel cadeirydd y grŵp Cymreig o Aelodau Seneddol Llafur. Ef yn bennaf a berswadiodd y [[Bwrdd Trydan Canolog]] i sefydlu [[Atomfa Trawsfynydd|gorsaf ynni niwclear yn Nhrawsfynydd]] ac ef oedd yn bennaf gyfrifol am berswadio'r llywodraeth i ddod â [[Llyn Tegid]] o dan berchnogaeth gyhoeddus. Ystyrid T.W. Jones fel un o griw "cenedlaetholgar" y Blaid Lafur Seneddol ynghyd â [[Goronwy Roberts]], [[Cledwyn Hughes]], [[Jim Griffiths]] ac ati, er hynny llugoer ydoedd tuag at ymgyrchwyr achos achub Cwm Celyn.<ref>Jones, Watcyn L '' Cofio Capel Celyn'' Gwasg y Lolfa 2008 ISBN 9781847710321</ref> Er nad oedd pwll glo yn ei etholaeth yr oedd yn danbaid dros achos y glöwyr, i'r graddau bod rhai o'i wrthwynebwyr yn ei gyhuddo o boeni mwy am fuddiannau glowyr parthau eraill Cymru nag am chwarelwyr ei etholaeth ei hyn. Cynrychiolodd Jones etholaeth Meirionnydd yn San Steffan hyd ei ymddeoliad ym 1966. == Tŷ’r Arglwyddi== Wedi ymddeol o Dŷ’r Cyffredin cafodd Jones ei ddyrchafu i [[Tŷ'r Arglwyddi|Dŷ'r Arglwyddi]] fel Barwn am oes gan ddwyn y teitl Yr Arglwydd Maelor o Rosllannerchrugog, cafodd ei urddo i'r Tŷ ar 29 Mehefin 1966 <ref>[http://hansard.millbanksystems.com/lords/1966/jun/29/lord-maelor Hansard Lords Deb 29 June 1966 vol 275 c659] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130101125144/http://hansard.millbanksystems.com/lords/1966/jun/29/lord-maelor |date=2013-01-01 }} adalwyd 9 Hydref 2013</ref> Bu'n aelod gweithgar o'r tŷ hyd i'w iechyd torri ym 1981. Yn ystod seremoni [[Arwisgiad Tywysog Cymru|Arwisgo Tywysog Cymru]] 1969, yr Arglwydd Maelor oedd yn gyfrifol am gludo modrwy'r arwisgo i'r Frenhines.<ref>[http://www.britishpathe.com/video/investiture-of-the-prince-of-wales/query/Jones|British Pathe News - Newsreel o'r Arwisgo ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305021617/http://www.britishpathe.com/video/investiture-of-the-prince-of-wales/query/Jones%7CBritish |date=2016-03-05 }} adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ==Cyfraniad tu allan i wleidyddiaeth== [[Delwedd:Mrs Jones, Ponciau, Rhosllannerchrugog, mother of T W Jones, MP, and Idwal Jones, MP (5471095372).jpg|bawd|Elizabeth, Mam TW]] Daeth Jones yn [[Ynad Heddwch]] dros Sir Ddinbych ym 1937 yn ddim ond 39 mlwydd oed. Bu Jones yn Bregethwr Cynorthwyol poblogaidd yng Nghapeli Gogledd Cymru am gyfnod maith. Cafodd ei urddo i Wisg Wen [[Gorsedd y Beirdd]] ym 1962. Cafodd ei ddewis yn Llywydd [[Eisteddfod Ryngwladol Llangollen]] ym 1963. Cyhoeddodd nifer o gyfrolau ar amrywiol bynciau gan gynnwys llawlyfr ar sut i ganio bwyd, arweiniad i waith y Senedd yn San Steffan a hunangofiant. (Gweler Llyfryddiaeth isod) ==Bywyd personol== Ymbriododd â Flossy, merch Jonathon Thomas, [[Penbedw]] ar 1 Ionawr 1928. Bu farw o ganlyniad i dân yn ei gartref yn y Ponciau ar 18 Tachwedd 1984.<ref name="bwyg cym" /> Bu un mab a merch fyw ar ei ôl; Jim Jones un o gymwynaswyr blaenaf bocsio amatur Gogledd Cymru <ref>Western Mail 31 Rhagfyr 2012 http://www.walesonline.co.uk/news/local-news/funeral-set-north-wales-boxing-2015429 adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ac Angharad Jones; rhoddodd Angharad (Jones) Jurkiewicz gwobr o £100 er cof am ei thad am [[Englyn]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Wrecsam a'r Fro 2011|Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam 2011]].<ref>http://www.bbc.co.uk/cymru/symudol/eisteddfod/cyst.shtml?rhif=150 adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ==Llyfryddiaeth== *''Y Senedd: hanes datblygiad a gwaith y Senedd yn San Steffan ynghyd â'i defodau a'i thraddodiadau'' (1969) *''Fel hyn y bu'' (hunangofiant). Gwasg Gee, 1970. *''Thomas Jefferson: trydydd Arlywydd America''. Gwasg Gee, 1980. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn = [[Emrys Owain Roberts]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Feirionnydd]] | blynyddoedd=[[1951]] – [[1966]] | ar ôl = [[William Edwards (gwleidydd)|William Henry Edwards]] }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, Thomas William}} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Genedigaethau 1898]] [[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Pobl o Wrecsam]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Ramadeg Rhiwabon]] [[Categori:Addysgwyr o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1984]] mkc6zyl8wtu5cqyohcr6y43rbpwkgpe 13273844 13273777 2024-11-07T11:53:03Z Craigysgafn 40536 13273844 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | image=Arglwydd Maelor.jpg | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy }} Roedd '''Thomas William Jones''', Arglwydd Maelor ([[10 Chwefror]] [[1898]] – [[18 Tachwedd]] [[1984]]) yn [[Aelod Seneddol]] [[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] dros etholaeth [[Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Meirionnydd]]. Ef a'i frawd [[James Idwal Jones]] AS oedd y ddau frawd cyntaf erioed i eistedd yn [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Nhŷ'r Cyffredin]] ar yr un pryd. Bu farw mewn tân yn ei gartref yn y [[Ponciau]], ger [[Wrecsam]]. == Bywyd cynnar== Ganwyd ef ym mhentref glofäol y [[Ponciau]] 10 Chwefror 1898 yn fab i James Jones ac Elizabeth (''née'' Bowyer). Roedd yn frawd i [[James Idwal Jones]] (1900-1982) A.S. Wrecsam o 1955 hyd 1970. Cafodd ei addysgu yn Ysgol y Bechgyn, Ponciau gan adael yr ysgol yn 14 oed er mwyn gweithio ym mhwll glo'r [[Y Bers|Bers]]. Roedd yn wrthwynebydd cydwybodol yn ystod y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] ac aeth i'r fyddin i gyflawni dyletswyddau nad oeddynt yn ymwneud â brwydro uniongyrchol. Gan iddo wrthod ildio i orchymyn yr oedd yn credu ei fod yn torri ar ei statws fel un an-filwrol cafodd ei ddedfrydu i chwe mis o garchar gan [[llys milwrol|lys milwrol]]. Treuliodd ran o gyfnod ei garchariad yn ''[[Wormwood Scrubs (Carchar EM)|Wormwood Scrubs]]'', Llundain cyn cael ei drosglwyddo i Ganolfan Gwaith Princetown yn [[Dartmoor]], [[Dyfnaint]]. Ar ôl y rhyfel cofrestrodd Jones fel myfyriwr yng [[Coleg Normal, Bangor|Ngholeg y Normal]], [[Bangor]] ym 1920 gan gymhwyso fel athro ym 1922.<ref name="bwyg cym">Jones, John Graham, (2009). [https://bywgraffiadur.cymru/article/c6-JONE-WIL-1898 ‘Jones, Thomas William ('Tom') Barwn Maelor o'r Rhos, (1898-1984), gwleidydd Llafur’]. ''Y Bywgraffiadur Cymreig''. Gwefan y Llyfrgell Genedlaethol</ref> Wedi cyfnod o 18 mlynedd fel athro symudodd Jones i fod yn swyddog lles yn y Weinyddiaeth Lafur ym 1940. Ym 1946 fe'i penodwyd yn swyddog lles gyda Chwmni Pŵer a Thrydan Gogledd Cymru ([[MANWEB]] o 1951). ==Gyrfa wleidyddol== Ymunodd â'r [[Y Blaid Lafur Annibynnol|Blaid Lafur Annibynnol]] ym 1919 a bu'n gadeirydd Cyngor Llafur Wrecsam a Ffederasiwn Llafur Gogledd Cymru. Wedi cyrraedd rhestr fer fel ymgeisydd seneddol ym Môn ym 1931 tynnodd ei enw'n ôl fel cefnogaeth i [[Megan Lloyd George]], yr ymgeisydd Rhyddfrydol Annibynnol a'r Aelod Seneddol ers 1929. Safodd fel ymgeisydd Seneddol y Blaid Lafur ym Meirionnydd ym 1935 gan dorri mwyafrif yr AS Rhyddfrydol [[Henry Haydn Jones]] i ychydig dros fil o bleidleisiau. Ni safodd o yn etholiadau 1945 na 1950 ond dychwelodd i ymladd Meirionnydd yn etholiad 1951 gan gipio'r sedd oddi wrth y Blaid Ryddfrydol. Roedd yr aelod Rhyddfrydol a ddisodlwyd [[Emrys Owain Roberts]] yn credu bod [[Gwynfor Evans]], a fu'n ymgeisydd Plaid Cymru yn yr etholaeth yn ystod y ddau etholiad blaenorol, wedi tynnu o'r ras yn unswydd er mwyn sicrhau buddugoliaeth i T. W. Jones. Ni chodwyd Jones i unrhyw swydd yn rheng flaen y Blaid Lafur Seneddol ond fe wasanaethodd fel cadeirydd y grŵp Cymreig o Aelodau Seneddol Llafur. Ef yn bennaf a berswadiodd y [[Bwrdd Trydan Canolog]] i sefydlu [[Atomfa Trawsfynydd|gorsaf ynni niwclear yn Nhrawsfynydd]] ac ef oedd yn bennaf gyfrifol am berswadio'r llywodraeth i ddod â [[Llyn Tegid]] o dan berchnogaeth gyhoeddus. Ystyrid T.W. Jones fel un o griw "cenedlaetholgar" y Blaid Lafur Seneddol ynghyd â [[Goronwy Roberts]], [[Cledwyn Hughes]], [[Jim Griffiths]] ac ati, er hynny llugoer ydoedd tuag at ymgyrchwyr achos achub Cwm Celyn.<ref>Jones, Watcyn L '' Cofio Capel Celyn'' Gwasg y Lolfa 2008 ISBN 9781847710321</ref> Er nad oedd pwll glo yn ei etholaeth yr oedd yn danbaid dros achos y glöwyr, i'r graddau bod rhai o'i wrthwynebwyr yn ei gyhuddo o boeni mwy am fuddiannau glowyr parthau eraill Cymru nag am chwarelwyr ei etholaeth ei hyn. Cynrychiolodd Jones etholaeth Meirionnydd yn San Steffan hyd ei ymddeoliad ym 1966. == Tŷ’r Arglwyddi== Wedi ymddeol o Dŷ’r Cyffredin cafodd Jones ei ddyrchafu i [[Tŷ'r Arglwyddi|Dŷ'r Arglwyddi]] fel Barwn am oes gan ddwyn y teitl Yr Arglwydd Maelor o Rosllannerchrugog, cafodd ei urddo i'r Tŷ ar 29 Mehefin 1966 <ref>[http://hansard.millbanksystems.com/lords/1966/jun/29/lord-maelor Hansard Lords Deb 29 June 1966 vol 275 c659] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130101125144/http://hansard.millbanksystems.com/lords/1966/jun/29/lord-maelor |date=2013-01-01 }} adalwyd 9 Hydref 2013</ref> Bu'n aelod gweithgar o'r tŷ hyd i'w iechyd torri ym 1981. Yn ystod seremoni [[Arwisgiad Tywysog Cymru|Arwisgo Tywysog Cymru]] 1969, yr Arglwydd Maelor oedd yn gyfrifol am gludo modrwy'r arwisgo i'r Frenhines.<ref>[http://www.britishpathe.com/video/investiture-of-the-prince-of-wales/query/Jones|British Pathe News - Newsreel o'r Arwisgo ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160305021617/http://www.britishpathe.com/video/investiture-of-the-prince-of-wales/query/Jones%7CBritish |date=2016-03-05 }} adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ==Cyfraniad tu allan i wleidyddiaeth== [[Delwedd:Mrs Jones, Ponciau, Rhosllannerchrugog, mother of T W Jones, MP, and Idwal Jones, MP (5471095372).jpg|bawd|Elizabeth, Mam TW]] Daeth Jones yn [[Ynad Heddwch]] dros Sir Ddinbych ym 1937 yn ddim ond 39 mlwydd oed. Bu Jones yn Bregethwr Cynorthwyol poblogaidd yng Nghapeli Gogledd Cymru am gyfnod maith. Cafodd ei urddo i Wisg Wen [[Gorsedd y Beirdd]] ym 1962. Cafodd ei ddewis yn Llywydd [[Eisteddfod Ryngwladol Llangollen]] ym 1963. Cyhoeddodd nifer o gyfrolau ar amrywiol bynciau gan gynnwys llawlyfr ar sut i ganio bwyd, arweiniad i waith y Senedd yn San Steffan a hunangofiant. (Gweler Llyfryddiaeth isod) ==Bywyd personol== Ymbriododd â Flossy, merch Jonathon Thomas, [[Penbedw]] ar 1 Ionawr 1928. Bu farw o ganlyniad i dân yn ei gartref yn y Ponciau ar 18 Tachwedd 1984.<ref name="bwyg cym" /> Bu un mab a merch fyw ar ei ôl; Jim Jones un o gymwynaswyr blaenaf bocsio amatur Gogledd Cymru <ref>Western Mail 31 Rhagfyr 2012 http://www.walesonline.co.uk/news/local-news/funeral-set-north-wales-boxing-2015429 adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ac Angharad Jones; rhoddodd Angharad (Jones) Jurkiewicz gwobr o £100 er cof am ei thad am [[Englyn]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Wrecsam a'r Fro 2011|Eisteddfod Genedlaethol Wrecsam 2011]].<ref>http://www.bbc.co.uk/cymru/symudol/eisteddfod/cyst.shtml?rhif=150 adalwyd 9 Hydref 2013</ref> ==Llyfryddiaeth== *''Y Senedd: hanes datblygiad a gwaith y Senedd yn San Steffan ynghyd â'i defodau a'i thraddodiadau'' (1969) *''Fel hyn y bu'' (hunangofiant). Gwasg Gee, 1970. *''Thomas Jefferson: trydydd Arlywydd America''. Gwasg Gee, 1980. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth| cyn = [[Emrys Owain Roberts]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Feirionnydd]] | blynyddoedd=[[1951]] – [[1966]] | ar ôl = [[William Edwards (gwleidydd)|William Henry Edwards]] }} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, Thomas William}} [[Categori:Addysgwyr o Gymru]] [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Genedigaethau 1898]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] [[Categori:Llenorion Cymraeg]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1984]] [[Categori:Pobl o Wrecsam]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Ramadeg Rhiwabon]] bsh7a05uqnwmpg6gounypb2exc7rjby 0 135551 13273608 13056344 2024-11-06T21:10:48Z Craigysgafn 40536 13273608 wikitext text/x-wiki {{infobox person/Wikidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwleidydd o [[Ffrainc]] a fu'n [[Prif Weinidogion Ffrainc|Brif Weinidog Ffrainc]] o 1984 hyd 1986 yw '''Laurent Fabius''' (ganwyd [[20 Awst]] [[1946]]). Gweinidog Tramor Ffrainc ers 2012 yw ef. Fe'i ganwyd ym [[Paris|Mharis]], yn fab i Louise (nee Strasburger-Mortimer; 1911–2010) ac André Fabius (1908–1984). Cafodd ei addysg yn y [[Lycée Janson de Sailly]], [[Lycée Louis-le-Grand]], [[École normale supérieure]], Institut d'Etudes Politiques de Paris, et École nationale d'administration. {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn Ffrancod}} {{DEFAULTSORT:Fabius, Laurent}} [[Categori:Genedigaethau 1946]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Pobl o Baris]] [[Categori:Prif Weinidogion Ffrainc]] t48u937e0n43jn83knat3r4wazkc9r1 0 136053 13273755 11858545 2024-11-07T09:51:13Z Craigysgafn 40536 13273755 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth cenedl}} {{Infobox MSP | constituency_MP = [[Lothian (etholaeth)|Lothian]]<br/><small>Lothians<br>(1999-2011)<br></small> | parliament = Yr Alban | majority = | term_start = 6 Mai 1999 | term_end = 4 Ebrill 2014 | predecessor = | successor = | constituency_MP2 = [[Glasgow Govan (etholaeth)|Glasgow Govan]] | parliament2 = San Steffan | majority2 = 571 (3.5%) | term_start2 = 8 Tachwedd 1973 | term_end2 = 28 Chwefror 1974 | predecessor2 = [[John Rankin]] | successor2 = [[Harry Selby]] }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] oedd '''Margo MacDonald''' (née '''Aitken'''; [[19 Ebrill]] [[1943]] – [[4 Ebrill]] [[2014]]).<ref name="news.stv.tv">[http://news.stv.tv/politics/270499-bernard-ponsonby-life-and-legacy-of-one-off-margo-macdonald/ STV News; Bernard Ponsonby mewn cyfweliad cofiannol;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140408050643/http://news.stv.tv/politics/270499-bernard-ponsonby-life-and-legacy-of-one-off-margo-macdonald/ |date=2014-04-08 }} adalwyd 4 Mai 2914.</ref> Bu'n [[Aelod Seneddol]] dros [[Plaid Genedlaethol yr Alban|Blaid Genedlaethol yr Alban]] ac ar un adeg yn Ddirprwy Arweinydd. Yn ddiweddarach daeth yn aelod o [[Senedd yr Alban]] [[ASA]] fel aelod Annibynnol dros Ranbarth [[Lothian]]. Yn y 1970au poblogeiddiodd yr SNP ac wedi iddi gael ei hethol yn 1999 trodd "o fod yn Aelod Seneddol i fod yn seneddwr", gan barhau'n garismatig i boblogeiddio'r syniad o Lywodraeth Annibynnol.<ref name="news.stv.tv"/> ==Y dyddiau cynnar== Ganwyd Margo yn [[Hamilton]], [[De Swydd Lanark]] ac fe'i magwyd yn [[Dwyrain Kilbride|Nwyrain Kilbride]], yn un o dri phlentyn.<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/10744561/Margo-MacDonald-obituary.html ''Obituary for Margo MacDonald''], telegraph.co.uk; adalwyd 5 Ebrill 2014.</ref> Nyrs meddygol oedd ei mam Jean a disgrifiodd ei thad Robert fel "dyn creulon iawn".<ref name="heraldobit">{{cite web|url=http://www.heraldscotland.com/comment/obituaries/margo-macdonald.23883336|title=''Margo MacDonald's Herald Scotland obituary''|date=5 Ebrill 2014|accessdate=5 Ebrill 2014}}</ref> Pan oedd Margo'n 12 oed, gwahanodd y fam oddi wrth y tad.<ref name="scotsman">{{cite web|url=http://www.scotsman.com/lifestyle/interview-why-margo-macdonald-is-determined-to-have-the-right-to-choose-when-she-dies-1-2564964|title=Interview: ''Why Margo MacDonald is determined to have the right to choose when she dies''|date=7 Hydref 2012|accessdate=5 Ebrill 2014|archive-date=2014-04-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20140407234013/http://www.scotsman.com/lifestyle/interview-why-margo-macdonald-is-determined-to-have-the-right-to-choose-when-she-dies-1-2564964|url-status=dead}}</ref> Cafodd ei haddysg yn Academi Hamilton ac fe'i hyfforddwyd i fod yn athrawes addysg gorfforol yng Ngholeg Dunfermline wedi iddi adael yr ysgol uwchradd.<ref name="heraldint">{{cite web|url=http://www.heraldscotland.com/news/home-news/archive-interview-margo-macdonalds-crusade-to-die-with-dignity.1396623665|title=''Archive interview: Margo MacDonald's crusade to die with dignity''|date=4 Ebrill 2014|accessdate=4 Ebrill 2014|publisher=''The Herald''}}</ref> ==Gyrfa wleidyddol== Bu'n lladmerydd diysgog ynglŷn ag annibyniaeth i'r Alban o'r cychwyn cyntaf pan enillodd sedd is-etholiad [[Glasgow Govan (etholaeth)|Glasgow Govan]] yn 1973 dros yr SNP a hithau'n 30 oed.<ref>{{Dyf cylch |olaf=Patterson |cyntaf=Will |blwyddyn=Hydref 2013 |teitl=O’r Alban - Margo MacDonald: Gwerthfawrogiad |cyhoeddwr=Barn |cyfrol= |rhifyn=609 |url=http://cylchgrawnbarn.com/index.php?option=com_content&view=article&id=472:or-alban-margo-macdonald-gwerthfawrogiad&catid=34:erthyglau&Itemid=92 |doi= }}</ref> Daeth yn boblogaidd iawn ar unwaith, gyda llawer o'i chefnogwyr yn hysterig yn eu cefnogaeth tuag ati. Torrodd y mold a gynhaliwyd gan Plaid Lafur yr Alban am gyfnod mor hir. Ychydig wedyn (yng ngwanwyn 1974) yr enillodd [[Dafydd Wigley]] [[Arfon (etholaeth seneddol)|Etholaeth Arfon]] a [[Dafydd Elis Thomas]] [[Meirionnydd (etholaeth seneddol)|Etholaeth Meirionnydd]] yng Nghymru, o bosib oherwydd buddugoliaeth Margo.<ref>{{cite news|title=SNP shock for Labour in Govan|date=9 Tachwedd 1973|newspaper=''The Glasgow Herald''}}</ref> Honodd fod y [[KGB]] a'r [[CIA]] yn y 1970au wedi'i thwyllo gan gogio bod yn newyddiadurwyr er mwyn ei dennu a chwarae rhan o fewn i'r SNP; honodd hefyd fod [[MI5]] wedi gwneud yr un peth yn bennaf oherwydd y gredo y gallai cyfalaf [[Môr y Gogledd|olew Môr y Gogledd]] arwain at annibyniaeth i'r Alban.<ref name="mi5">{{cite web|url=http://www.heraldscotland.com/politics/referendum-news/mi5-spies-told-stay-out-of-referendum.21143916|title=''MI5 spies told: stay out of referendum''|date=9 June 2013|accessdate=5 Ebrill 2014}}</ref> Yn Chwefror 1974, er ei phoblogrwydd, methodd ddal ei gafael yn ei sedd, ond daeth yn Ddirprwy Arweinydd yr SNP. Beirniadodd yr SNP am fethu a thorri drwodd yn yr ardaloedd diwydiannol a chynghorodd y blaid i symud yn fwy i'r asgell chwith er mwyn gwneud hyn.<ref name="heraldobit"/> Methodd gipio is-etholiad [[Hamilton]] yn 1978. ac yn etholiad cyffredinol y flwyddyn ganlynol yn [[Glasgow Shettleston]]. Oherwydd ei theyrngarwch i'r asgell chwith, ni chafodd ei hailethol yn ddirprwy ei phlaid yn 1979,<ref name="heraldobit"/> ac yn 1982, ymddiswyddodd o'r SNP a throdd at waith radio a theledu<ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/news/uk-scotland-scotland-politics-26854930|title=''Margo MacDonald: The life and times of a political 'blonde bombshell'''|date=4 Ebrill 2014|accessdate=4 Ebrill 2014}}</ref> gan gynnwys y rhaglen ''Colour Supplement'' ar [[BBC Radio 4|Radio 4]] yng nghanol y 1980au a phapurau fel yr ''[[Edinburgh Evening News]]'' yn y blynyddoedd olaf o'i hoes. Erbyn canol y 1990au roedd wedi dychwelyd i gorlan yr SNP a chafodd ei hethol yn Aelod o Lywodraeth yr Alban yn 1999. Ymladdodd yn llwyddiannus fel aelod annibynnol o Lywodraeth yr Alban yn 2003, 2007 ac eto yn 2011. Yn yr adeg lleisiodd ei barn dros ymgyrchoedd megis yr hawl i [[hunanladdiad]] oherwydd afiechyd angheuol.<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/scotland/8471553.stm|title=''Assisted suicide bill published by MSP Margo MacDonald''|date=21 Ionawr 2010|accessdate=4 Ebrill 2014}}</ref> Yn 2014 gofynnodd Margo i MI5 beidio ag ymyrryd yn [[Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014]] ac awgrymodd fod ganddyn nhw bobl o fewn yr SNP.<ref name="mi5"/> ==''Fy hawl i farw''== Diagnoswyd fod ganddi [[Clefyd Parkinsons|glefyd Parkinsons]], ac yng Ngorffennaf 2008 gwnaeth raglen ddogfen i BBC yr Alban am yr hawl i farw; ar y rhaglen dywedodd: ''<blockquote>"As someone with a degenerative condition - Parkinson's - this debate is not a theory with me. The possibility of having the worst form of the disease at the end of life has made me think about unpleasant things. I feel strongly that, in the event of losing my dignity or being faced with the prospect of a painful or protracted death, I should have the right to choose to curtail my own, and my family's, suffering."<ref name="BBCScotland">{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/scotland/7507486.stm|title=BBC Scotland, 15 Gorffennaf 2008|publisher=BBC News|date=15 Gorffennaf 2008|accessdate=6 Mai 2011}}</ref></blockquote> ==Gweler hefyd== *[[Alex Salmond]] *[[Joe Fitzpatrick]] *[[Tricia Marwick]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:MacDonald, Margo}} [[Categori:Aelodau Llywodraeth yr Alban]] [[Categori:Aelodau Senedd yr Alban]] [[Categori:Genedigaethau 1943]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Genedlaethol yr Alban]] [[Categori:Marwolaethau 2014]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o'r Alban]] nei1ulu0juzu1zf1o70l92wjwj2kvux 2 138030 13273473 13272927 2024-11-06T15:42:25Z Huw P 28679 /* Wedi creu neu gyfrannu i'r canlynol */ 13273473 wikitext text/x-wiki Diddordeb arbennig yn erthyglau am gelfyddyd weledol. Gobeithio mynychu gweithdy Wicipedia cyn bo hir i gael gwybod sut i fynd ati yn well. '''Da iawn pawb a diolch am eu holl waith gwerthfawr yn cynnal Wicipedia Cymraeg''' ==Wedi creu neu gyfrannu i'r canlynol== {{Div col|3}} #[[AEK]] (Mudiad dysgu Basgeg/llythrennedd i oedolion) #[[Arrasate/Mondragón]] (Tref/Menter Cydweithredol Gwlad y Basg) #[[Albert Ayler]] #[[Aymara]] #[[Banksy]] #[[Walter Benjamin]] #[[Grŵp Celf Beca|Beca]] (Grŵp Celf 1970au) #[[Berria]] (Papur newydd Basgeg) #[[Hieronymus Bosch]] #[[Bill Brandt]] #[[Bitcoin]] #[[Joseph Beuys]] #[[William S. Burroughs]] #[[John Cale]] #[[Albert Camus]] (yn seiliedig ar gyflwyniad Bruce Griffiths) #[[Can (band)]] #[[Captain Beefheart]] #[[Carchar Gwersyll Fron-goch]] #[[Henri Cartier-Bresson]] #[[Rosalía de Castro]] #[[Alfonso Daniel Rodríguez Castelao|Castelao]] #[[Celf Ddirywiedig (Entartete Kunst)]] #[[Paul Cézanne]] #[[Marc Chagall]] #[[Alvin Langdon Coburn]] #[[Ornette Coleman]] #[[Confessions of an English Opium-Eater]] ychwenegiadau #[[Ciwbiaeth]] #[[CUP – Plaid Wleidyddol Gatalanaidd]] #[[Cyfres y Werin]] #[[Cymraeg Clir]] #[[Cywair Iaith]] #[[Dada]] #[[Salvador Dalí]] #[[Devo]] #[[Diglosia]] #[[Dotiau Roc]] #[[Marcel Duchamp]] #[[Dyfodoliaeth]] ''(Futurism)'' #[[Esquerra Republicana de Catalunya]] (Plaid Wleidyddol) #[[Euskara Batua (Basgeg Unedig)]] #[[Asghar Farhadi]] #[[Fflaps]] (Grŵp Cymraeg) #[[Mark Fisher]] #[[Otto Freundlich]] #[[Paul Gauguin]] #[[Allen Ginsberg]] #[[Graham Greene]] #[[Jean-Luc Godard]] #[[Gor-gywiro]] #[[Aleida Guevara]] #[[William Hazell]] Arloeswr Cydweithredol (yn seiliedig ar nodiadau gwersi WEA Sel Williams) #[[Hannah Höch]] #[[Werner Herzog]] - ychwenegu testun #[[Alan Holmes]] #[[Hunlun]] (Selfie) #[[Ieithyddiaeth disgrifiadol]] #[[Internationale situationniste]] #[[Jôc Bwlb Golau]] #[[Rhian E. Jones]] Awdur #[[Terry Jones]] (Comidiwr/Hanesydd) #[[Frida Kahlo]] #[[Wassily Kandinsky]] #[[Abbas Kiarostami]] #[[Andrey Kurkov]] #[[Paul Klee]] #[[Gustav Klimt]] #[[Kraftwerk]] #[[Laibach]] #[[Fernand Léger]] #[[Lemmy]] (Motörhead) #[[Roy Lichtenstein]] #[[El Lissitzky]] #[[Lustmord]] #[[Llygod Ffyrnig]] (Grŵp Cymraeg) #[[René Magritte]] #[[Samira Makhmalbaf]] #[[Kazimir Malevich]] #[[King Tubby]] #[[Korrika]] (Marathon Rhedeg Basgeg) #[[Édouard Manet]] #[[Gabriel García Márquez]] #[[Màrtainn Mac an t-Saoir]] (Bardd) #[[Henri Matisse]] #[[Vladimir Mayakovsky]] #[[Helena Miguélez Carballeira]] #[[Lee Miller]] #[[Minecraft]] #[[Evo Morales]] #[[Metamorffosis (llyfr)]] #[[Mis Hanes Pobl Dduon]] #[[Piet Mondrian]] #[[Quim Monzó]] #[[Edvard Munch]] #[[Mynegiadaeth]] ''(Expressionism)'' #[[Neue Walisische Kunst]] #[[Neo-ffiwdaliaeth]] #[[Neo-ryddfrydiaeth]] #[[Newid cod]] #[[Caleb Nichols]] #[[Northern Soul]] #[[Os Pinos - Anthem genedlaethol Galisia]] #[[Jafar Panahi]] #[[Lee "Scratch" Perry]] #[[Pablo Picasso]] #[[Jackson Pollock]] #[[Porthgadw diwylliannol]] #[[Prifysgol Mondragon]] #[[Purdeb ieithyddol]] #[[Pysgod Melyn ar Draws]] #[[Thomas de Quincey]] ychwenegiadau #[[Queimada]] #[[R-Bennig (label)]] #[[Recordiau Central Slate]] #[[Rembrandt]] (yr oriel lluniau) #[[Renoir]] #[[Bridget Riley]] #[[Alexander Rodchenko]] #[[Rheinallt H Rowlands]] Grŵp Cymraeg #[[Sosiolect]] #[[Seico-ddaearyddiaeth]] #[[Christoph Schlingensief]] #[[Sequoyah]] #[[Valerie Solanas]] #[[Zoë Skoulding]] #[[Mark E Smith]] #[[Attila the Stockbroker]] #[[Storïau Tramor]] #[[Spectralate]] Grŵp Cymraeg #[[Sun Ra]] #[[Suprematism]] #[[Sŵn (cylchgrawn)]] #[[Kurt Schwitters]] #[[Vladimir Tatlin]] #[[TG4]] #[[Throbbing Gristle]] #[[Tristwch y Fenywod]] #[[Turquoise Coal (label)]] #[[Tŵr Tatlin]] #[[Lars von Trier]] #[[Trawsgreu]] #[[Trawsieithu]] #[[Rhys Trimble]] #[[Vilaweb]] (gwefan Catalaneg) #[[Andy Warhol]] #[[Emyr Glyn Williams]] #[[Woyzeck_(drama)]] #[[Y Blew]] - grŵp roc cyntaf yn Gymraeg #Y Blew - addasiad Saesneg o'r erthygl Cymraeg #[[Slavoj Žižek]] - athronydd ac awdur #[[Young Marble Giants]] {{Div col end}} {{userbox | float = {{{float|left}}} | border-c = {{{border-color|#993366}}} | border-s = {{{border-width|{{{border-s|1}}}}}} | id = {{{logo|[[Image:Nuvola apps kcoloredit.svg|35px]]}}} | id-c = {{{logo-background|#bb6699}}} | id-fc = {{{logo-color|{{{id-fc|black}}}}}} | id-s = {{{logo-size|{{{5|{{{id-s|14}}}}}}}}} | info = {{{info|Mae'r defnyddiwr yma'n ymddiddori mewn '''[[celf]]'''.}}} | info-c = {{{info-background|#ffddee}}} | info-fc = {{{info-color|{{{info-fc|black}}}}}} | info-s = {{{info-size|{{{info-s|8}}}}}} | nocat = {{{nocat|}}} }} <noinclude> [[Categori:Blychau defnyddwyr|celf]] </noinclude> bje8807z26jonu4jazbmnh21a7tkqta 2 147144 13273695 1669019 2024-11-07T07:00:53Z EmausBot 10039 Yn trwsio ail-gyfeiriad dwbl i [[Defnyddiwr:Revi C.]] 13273695 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Defnyddiwr:Revi C.]] 5n6yxqh4xthmiq2ukxkf7y16tehv900 3 147145 13273696 1669076 2024-11-07T07:01:03Z EmausBot 10039 Yn trwsio ail-gyfeiriad dwbl i [[Sgwrs Defnyddiwr:Revi C.]] 13273696 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Sgwrs Defnyddiwr:Revi C.]] sp9yhe28qo7x8t066r7w0cqzehdywv7 0 153178 13273758 10866753 2024-11-07T09:55:37Z Craigysgafn 40536 13273758 wikitext text/x-wiki {{infobox person/Wikidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] yw '''Tricia Marwick''' (ganwyd [[5 Tachwedd]] [[1953]]), sy'n cynrychioli etholaeth Canol Fife a Glenrothes a chyn hynny dros Canol Fife (ers 1999). Llywydd [[Senedd yr Alban]] yw hi. Rhewodd ei helodaeth o [[Plaid Genedlaethol yr Alban|Blaid Genedlaethol yr Alban]] (yr SNP) cyn iddi gael ei hethol yn Llywydd, oherwydd y rheidrwydd iddi fod yn niwtral, yn ddi-blaid (yn debyg felly i Lefarydd Cynulliad Cymru). Fe'i ganwyd yn [[Cowdenbeath]]<ref>{{Cite web |url=http://www.scottish.parliament.uk/vli/history/whisp/whisp-00/wh55-01.htm |title=WHISP 55/1 |access-date=2015-01-18 |archive-date=2011-06-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110605183959/http://www.scottish.parliament.uk/vli/history/whisp/whisp-00/wh55-01.htm |url-status=dead }}</ref> a'i magwyd yn [[Fife]]. Gweithiodd fel swyddog Materion Cyhoeddus i [[Shelter]] rhwng 1992 a 1999. Fe'i penodwyd yn Llywydd y Senedd ar 11 Mai 2011, fel y 4ydd Llywydd a hi yw Llywydd benywaidd cyntaf Senedd yr Alban a'r ail Lywydd i ddod o rengoedd yr SNP.<ref>[http://www.number10.gov.uk/news/tricia-marwick-appointed-to-privy-council/ ''Tricia Marwick Appointed to Privy Council'']</ref> ==Gweler hefyd== *[[Alex Salmond]] *[[Margo MacDonald]] *[[Joe FitzPatrick]] *[[Margaret Ewing]] *[[Nicola Sturgeon]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Marwick, Tricia}} [[Categori:Aelodau Llywodraeth yr Alban]] [[Categori:Aelodau Senedd yr Alban]] [[Categori:Genedigaethau 1953]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Genedlaethol yr Alban]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o'r Alban]] 5gossiipcuese0oeq161ww5efnfsi38 0 153179 13273759 12638399 2024-11-07T09:57:23Z Craigysgafn 40536 13273759 wikitext text/x-wiki {{infobox person/Wikidata | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] yw '''Joe FitzPatrick''' (ganwyd [[1 Ebrill]] [[1967]]) a Gweinidog dros Faterion y Senedd, ers 2012. Mae hefyd yn Aelod o [[Senedd yr Alban]] dros etholaeth Gorllewin Dinas Dundee, ers 3 Mai 2007. Fe'i addysgwyd yn ysgolion cynradd ac uwachradd [[Whitfield]] cyn mynychu Coleg Inverness ac yna [[Prifysgol Abertay]]. Yna gweithiodd i'r Comisiwn Coedwigaeth yn [[Angus]] a Choedwig Tillhill yn [[Argyle]]. ==Gweler hefyd== *[[Alex Salmond]] *[[Margo MacDonald]] *[[Margaret Ewing]] *[[Nicola Sturgeon]] *[[Tricia Marwick]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Fitzpatrick, Joe}} [[Categori:Aelodau Llywodraeth yr Alban]] [[Categori:Aelodau Senedd yr Alban]] [[Categori:Genedigaethau 1967]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Genedlaethol yr Alban]] 0znzqwnvrly3povnaxltej81vrm73i0 0 159929 13273753 10960709 2024-11-07T09:48:35Z Craigysgafn 40536 13273753 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] oedd '''Charles Peter Kennedy''' ([[25 Tachwedd]] [[1959]] – [[1 Mehefin]] [[2015]]). Bu'n Arweinydd [[y Democratiaid Rhyddfrydol]] o 1999 hyd 2006. Collodd sedd [[Ross, Skye a Lochaber (etholaeth seneddol y DU)|Ross, Skye a Lochaber]] i [[Plaid Genedlaethol yr Alban|Blaid Genedlaethol yr Alban]] yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 2015]]. ==Llyfryddiaeth== *''The Future of Politics'' (2000) {{DEFAULTSORT:Kennedy, Charles}} [[Categori:Genedigaethau 1959]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Marwolaethau 2015]] [[Categori:Gwleidyddion y Democratiaid Rhyddfrydol]] [[Categori:Arweinwyr y Democratiaid Rhyddfrydol]] [[Categori:Pobl o Inverness]] m4cd60ecg3hig90c11wbum1y07ujf3m 0 166956 13273724 12965093 2024-11-07T09:25:48Z Craigysgafn 40536 13273724 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl | dateformat = dmy | nationality = {{banergwlad|Cymru}} }} Gweinyddwr o [[Cymru|Gymru]] oedd '''John Walter Jones''' ([[28 Mawrth]] [[1946]] – [[24 Medi]] [[2020]]).<ref>[https://beta.companieshouse.gov.uk/officers/GcyNanoy3EnwgXFD-6lJ2ceWJio/appointments Ty'r Cwmniau - cyfarwyddwyr; Adalwyd 14 Ionawr 2016]</ref><ref name="dignity">{{dyf gwe|url=https://www.dignityfunerals.co.uk/funeral-notices/24-09-2020-john-walter-jones/|teitl=Funeral Notice for Mr John Walter Jones|cyhoeddwr=Dignity Funeral Directors|dyddiadcyrchiad=3 Hydref 2020|iaith=en}}</ref> Roedd yn Brif Weithredwr cyntaf [[Bwrdd yr Iaith Gymraeg]], a bu yn y swydd rhwng 1993 a 2004.<ref name="S4C">[http://www.s4c.cymru/production-archive/rm/news_view/newsid/177/language/wel/ Penodiad Cadeirydd Newydd S4C]; Adalwyd 2015-11-30</ref> Roedd hefyd yn gadeirydd [[S4C]] rhwng 2006 a 2010.<ref name="bbc-54278928">{{dyf newyddion|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/54278928|teitl=John Walter Jones wedi marw yn 74 oed|cyhoeddwr=BBC Cymru Fyw|dyddiad=24 Medi 2020}}</ref> == Addysg == Ganwyd John Walter Jones ym [[Moelfre, Ynys Môn]]<ref name="cyfweliad-beti-george">[http://www.bbc.co.uk/programmes/b01s428f Cyfweliad John Walter Jones ar Beti a'i Phobol]; Adalwyd 2015-11-30</ref> yn fab i Megan a'r Parchedig Huw Walter Jones.<ref>{{dyf gwe|url=http://dinesydd.cymru/Dinesyddpdf/2020m11Dinesydd.pdf|teitl=John Walter Jones 1946 -2020|awdur=Alun Guy|cyhoeddwr=Y Dinesydd|dyddiad=Tachwedd 2020|tudalen=6-7}}</ref> Roedd ei dad yn weinidog Methodist yn Moelfre.<ref name="dinesydd-2020">{{dyf newyddion|url=https://www.dailypost.co.uk/news/north-wales-news/anglesey-youth-turn-out-eisteddfod-2788414|teitl=Anglesey youth turn out for eisteddfod proclamation|cyhoeddwr=North Wales Live|dyddiad=13 Mai 2009|dyddiadcyrchu=11 Tachwedd 2020}}</ref> Fe'i haddysgwyd yn [[Ysgol Friars]] ym [[Bangor|Mangor]] ac aeth ymlaen i astudio Economeg yn Athrofa Gwyddoniaeth a Thechnoleg Prifysgol Cymru (nawr yn rhan o [[Prifysgol Caerdydd|Brifysgol Caerdydd]]).<ref name="cyfweliad-beti-george" /> == Gyrfa == Bu'n was sifil rhwng 1971 ac 1988, ac fe weithiodd yn y [[Swyddfa Gymreig]] yng Nghaerdydd a Llundain, lle'r oedd yn ysgrifennydd preifat i dri gweinidog. Yn 1981 roedd John yn gyfrifol am sefydlu cyfundrefn gyntaf y Llywodraeth ar gyfer rhoi grantiau i gefnogi'r iaith Gymraeg ac yn 1988 fe'i secondiwyd i sefydlu [[Bwrdd yr Iaith Gymraeg]] anstatudol. Daeth yn Brif Weithredwr cyntaf y Bwrdd statudol yn 1993. Ymddeolodd John o Fwrdd yr Iaith Gymraeg yn 2004,<ref>[http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_3110000/newsid_3110300/3110355.stm Bwrdd: Prif Weithredwr i ymddeol]; Adalwyd 2015-11-30</ref> a'r flwyddyn honno fe'i hurddwyd yn aelod o Orsedd yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] yng Nghasnewydd. Yn yr un flwyddyn derbyniodd Order of the British Empire (OBE) am "wasanaethau i'r Iaith Gymraeg". Yn Ebrill 2006, fe'i hapwyntiwyd fel cadeirydd Awdurdod [[S4C]].<ref>[http://news.bbc.co.uk/welsh/hi/newsid_4840000/newsid_4841900/4841988.stm Cadeirydd newydd i S4C]; Adalwyd 2015-11-30</ref> Fe ymddeolodd yn Rhagfyr 2010 mewn ychydig o ddryswch am ei fod wedi bwriadu cadw'r ymddeoliad yn gyfrinach nes y Gwanwyn 2011.<ref>[http://golwg360.cymru/archif/30513-john-walter-jones-ymddeoliad-i-fod-yn-gyfrinach John Walter Jones: Ymddeoliad i fod yn gyfrinach]; Adalwyd 2015-11-30</ref> Rhwng Mawrth 2014 a Mawrth 2018, roedd yn cyflwyno rhaglen drafod a holi amser cinio ar [[BBC Radio Cymru]].<ref>[http://golwg360.cymru/newyddion/cymru/135059-cyn-bennaeth-bwrdd-iaith-ar-radio-cymru-2 Cyn bennaeth Bwrdd Iaith ar Radio Cymru]; Adalwyd ar 2015-11-30</ref> == Bywyd personol == Roedd yn briod a Gaynor. Roedd ganddynt un ferch, Beca a bu farw yn 33 mlwydd oed yn 2010.<ref>[http://www.bbc.co.uk/blogs/radiocymru/2010/12/dewi_llwyd_a_john_walter_jones.shtml Blog rhaglen radio Dewi Llwyd]; Adalwyd 2015-11-30</ref> === Marwolaeth a theyrngedau === Bu farw yn [[Ysbyty Athrofaol Cymru]]. Cynhaliwyd angladd preifat iddo ar 9 Hydref 2020 yng Nghapel Briwnant, Amlosgfa Draenen Pen-y-Graig, Caerdydd.<ref name="dignity"/> Dywedodd yr Arglwydd [[Dafydd Elis-Thomas|Elis-Thomas]] fod John Walter Jones eisiau bod yn swyddog cyhoeddus erioed. "Mi gyflawnodd o gymaint drwy fod yn swyddog effeithiol," ac "Dyna gyfraniad mawr John - crëwr sefydliadau, cynhaliwr sefydliadau, a dyna sydd mwya' o'i angen ar Gymru." Roedd Rhodri Williams, yn gadeirydd ar [[Bwrdd yr Iaith Gymraeg|Fwrdd yr Iaith Gymraeg]] pan roedd John yn brif weithredwr. Dywedodd yntau "Roedd John yn angerddol dros Gymru a'r Gymraeg, yr un mor angerddol ag unrhyw ymgyrchydd iaith". Bu Meirion Prys Jones yn ddirprwy i John ym Mwrdd yr Iaith am dros ddegawd. Dywedodd na fyddai sefydlu'r Bwrdd na Deddf Iaith yn '93 wedi bod yn bosib "oni bai am lobïo mewnol John". Soniodd [[Meri Huws]], cyn-gadeirydd Bwrdd yr Iaith a Chomisiynydd y Gymraeg cyntaf, am ei gyfraniad. "Doedd e ddim yn was sifil normal, roedd e'n llawn brwdfrydedd, llawn ynni," meddai. Ychwanegodd "Roedd e'n styfnig, llond pen o wallt coch, yn llawn pendantrwydd. Mae'n sioc i glywed bod yr ynni yna wedi dod i ben."<ref name="bbc-54278928"/> == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, John Walter}} [[Categori:Cyflwynwyr radio o Gymru]] [[Categori:Genedigaethau 1946]] [[Categori:Gweision sifil o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2020]] [[Categori:Pobl o Ynys Môn]] [[Categori:Pobl addysgwyd yn Ysgol Friars, Bangor]] 4vb9sve352wfqgcoxtwyqj36i015gpo 14 166991 13273763 9510630 2024-11-07T10:13:28Z Craigysgafn 40536 13273763 wikitext text/x-wiki [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] 6et25o5lfc4zgrkakpepei95xaocoai 13273770 13273763 2024-11-07T10:20:08Z Craigysgafn 40536 13273770 wikitext text/x-wiki [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] 0y8ogqppsk5kd4i6cua0d75s1b589qa 13273771 13273770 2024-11-07T10:20:23Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol Cymreig]] i [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol o Gymru]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273770 wikitext text/x-wiki [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] 0y8ogqppsk5kd4i6cua0d75s1b589qa 13273781 13273771 2024-11-07T10:23:41Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol o Gymru]] i [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273770 wikitext text/x-wiki [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] 0y8ogqppsk5kd4i6cua0d75s1b589qa 13273785 13273781 2024-11-07T10:28:16Z Craigysgafn 40536 13273785 wikitext text/x-wiki [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Heddychwyr o Gymru]] 8rtw00vhy4ddua33b26o7p675kvu6bq 0 167033 13273578 13041839 2024-11-06T19:39:24Z Kempes10 412 13273578 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gitâr|Gitarydd]], cyfansoddwr a chyfarwyddwr o [[Cymru|Gymru]] yw '''Richard Siôn Pierce Lewis''' (ganwyd [[6 Ionawr]] [[1968]]) a fu'n gitarydd gyda sawl band Cymraeg, hefyd yn canu a chwarae allweddellau, bâs a sielo. ==Bywyd cynnar ac addysg== Ganed Siôn yng [[Nghaerdydd]]. Mae'n fab i'r cyfarwyddwr teledu, [[Richard Lewis (cynhyrchydd a chyfarwyddwr teledu)|Richard Lewis]] ac yn ŵyr i'r [[Prifardd|prifardd]], [[Lewis Haydn Lewis|L. Haydn Lewis]], enillydd y [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|Goron]] yn Eisteddfodau [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1961|Y Rhos 1961]] ac [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Barri 1968|Barri, 1968]]. Yn Ysgol Feithrin Conway Road yng Nghaerdydd tua 1971-72 pan oedd yn dair neu bedair oed, gofynodd yr athrawes (bosib taw Eileen James, chwaer Bryan James - dirprwy Glantaf ar un adeg) i feddwl am eiriau ar gyfer pennill arall i'r gân 'Mi welais Jac y Do'. Am fod llyfr Gwasg y Dref Wen ''Yr Eliffant Pinc a Smotiau Melyn'' yn y dosbarth, wnaeth Siôn awgrymu "Mi welais eliffant pinc, yn eistedd yn y sinc!" fel jôc. Mae'n rhaid fod hwn wedi sticio a cael ei basio lawr dros y blynyddoedd trwy ysgol Bryntaf wedyn, ac yna ledled Cymru, oherwydd yn eisteddfod Mynyddygarreg tua 2012 clywodd Siôn blentyn (Harri Gibbon mae'n credu) yn canu'r geiriau hynny mewn unawd o'r gân ar y llwyfan, gyda "winc winc winc winc winc winc" wedi eu hychwanegu! Felly pasiwyd y geiriau yma lawr trwy chwedloniaeth o ddyddiau Ysgol Feithrin Heol Conwy, Pontcanna, Caerdydd. Mynychodd [[Ysgol Gynradd Gymraeg Bryntaf]] ac [[Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf]] (1979-1986), ac wedyn astudiodd Gerddoriaeth ym Mhrifysgol Cymru Caerdydd ([[Prifysgol Caerdydd]] bellach) ==Gyrfa== Bu'n gerddor gyda sawl grŵp [[pop Cymraeg]] yn yr 1980au ac 1990au. Roedd yn brif gitarydd a chyfansoddwr [[Edrych am Jiwlia]], [[Y Gwefrau]], Profiad Rhys Lloyd, Y Profiad, Diffiniad a Cwtsh. Dechreuodd chwarae'r Bas gyda U Thant yn Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf, ond ar ôl blwyddyn neu ddwy, ffurfiodd Edrych am Jiwlia gyda Siôn Jobbins, Rhisiart Williams, ac yna Huw Bunford. Bu'n gyfrannydd cerddorol ysbeidiol i Tynal Tywyll a Diffiniad. Yn ogystal â gitâr bu'n canu'r [[soddgrwth]] ar sawl cân ac yn canu llais cefndir ac harmoni. Rhyddhawyd sawl un o ganeuon y grwpiau hyn ar Label [[Ankst]]. Cyfansoddodd y caneuon 'Y Parchedig Pop' a 'Camu Mlaen' gyda Alun Owens. Bu'n gyfarwyddwr teledu i sawl cyfres gan gynnwys ''[[Pobol y Cwm]]'' a ''Rownd a Rownd'', a nifer o raglenni ffeithiol, cerddorol, dogfennol a chwaraeon i Teledu Opus, Rondo Media yn ogystal a chwmniau annibynnol, a BBC ac HTV. Mae hefyd wedi cynhyrchu rhaglenni Radio gyda chwmni Chihuahua, ac hefyd yn cyd-rhedeg Radio YesCymru sy'n creu rhaglenni ar Youtube a'r platfformau ffrydio radio. Mae'n gyfrifol am greu seidr [[Seidr y Mynydd]]. Enillodd ar y gystadleuaeth Cyfansoddi emyn-dôn yn Eisteddfod Rhondda Cynon Taf ac Elai 2024 gyda ei dôn 'Ton Pentre', o dan y ffugenw 'Eryl', i eiriau gan y Prifardd Gwynfor Dafydd, ac mae'r emyn-dôn wedi ei chyhoeddi yn y Cyfansoddiadau a'r Beirniadaethau. Ysbrydoliwyd y darn gan y dyddiau o ymweld â chartref ei famgu Lili a'i dadcu Y Prifardd L. Haydn Lewis, rhieni ei dad Richard Lewis, yn y mans 'Eryl' yn Upper Canning Street, Ton Pentre, pan oedd Haydn yn weinidog yng Nghapel Jerusalem Ton Pentre. Pan nad yw'n Cynhyrchu/Cyfarwyddo ym myd teledu, neu'n dysgu gitâr a piano a gwneud gwaith cyflenwi, mae'n cyfansoddi ar gyfer ei fand diweddara 'Cwtsh', ac yn cyfrannu at sgwennu y geiriau a'r themâu yn y caneuon. Mae nhw wedi cynhyrchu 2 CD - 'Gyda'n Gilydd' (2021) a 'Llinell Amser' (2024) yn Sonic One Studio, Llangennech, gyda'r peiriannydd a'r Cynhyrchydd Tim Hamill. ==Bywyd personol== Symudodd o Gaerdydd i [[Mynydd-y-garreg]], Sir Gaerfyrddin yn 2011 ar ôl priodi, mae ganddo ddau blentyn, ac yn awr yn byw yng Nghydweli. ==Pêl-droed== Mae e wrth ei fodd gyda gwylio a chwarae Pêl-droed, ac wedi chwarae i dimau Ysgol Bryntaf a Glantaf, yng Nghyngrair Cardiff And District League i Clwb Cymric (Ail dîm rhan fwyaf), i Inter-Ifor yn y Cardiff Astroturf League, ynghyd a'r Gym Gym Cardiff University Inter-Mural League tra yn y coleg. Chwaraeodd fel ymosodwr neu Canol-cae ymosodol, heblaw am un stint fel Centre Half i'r Gym-Gym. Dyma rhestr o'i gemau/goliau mewn 11-bob-ochr (Dyma faint rwy'n cofio, ond mae'n siwr fod yna fwy o gemau - dros 200, a falle un neu ddwy gôl ychwanegol!): Bryntaf 11 gêm 0 gôl Glantaf 18 gêm 7 gôl Mackintosh Rangers (U14) 4 gêm 1 gôl Whitchurch YC (U16) 34 gêm 15 gôl Whitchurch Earl Haig 2 gêm 1 gôl Tongwynlais 8 gêm 3 gôl UWCC Chem Soc 2 gêm 0 gôl UWCC Gym Gym 18 gêm 2 gôl (fel amddiffynwr canol) Prifysgol Aber 2nds/3rds 4 gêm 4 gôl Inter-Ifor 30 gêm 25 gôl Inter-Tafarn 1 gêm 1 gôl Clwb Cymric 2nds/1sts 42 gêm 33 gôl Tafarn y Glôb 2 gêm 3 gôl Loco Glantaf 4 gêm 8 gôl Celebrity Stars 1 gêm 0 gôl ==Dolenni cerddorol== * [https://www.youtube.com/watch?v=9vc3tQqJD3E Edrych am Jiwlia - 'Myfyrio'] ar YouTube * [https://www.youtube.com/watch?v=okO4_bzO0tg Y Gwefrau - 'Willy Smith'] ar YouTube * Cwtsh ar Bandcamp: https://cwtsh.bandcamp.com/music ac https://cwtsh.bandcamp.com/merch * Y Gwefrau ar Bandcamp: https://ygwefrau.bandcamp.com/ * Edrych am Jiwlia ac Y Profiad ar Bandcamp: https://sionlewis.bandcamp.com * Emyn dôn Ton Pentre: https://sionlewis.bandcamp.com/merch/ton-pentre {{DEFAULTSORT:Lewis, Sion}} [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Caerdydd]] [[Categori:Genedigaethau 1968]] [[Categori:Gitaryddion o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gaerdydd]] 2mdmyoksqdbz2xztrs49rp66a2d37ci 13273580 13273578 2024-11-06T19:42:22Z Kempes10 412 /* Pêl-droed */ 13273580 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gitâr|Gitarydd]], cyfansoddwr a chyfarwyddwr o [[Cymru|Gymru]] yw '''Richard Siôn Pierce Lewis''' (ganwyd [[6 Ionawr]] [[1968]]) a fu'n gitarydd gyda sawl band Cymraeg, hefyd yn canu a chwarae allweddellau, bâs a sielo. ==Bywyd cynnar ac addysg== Ganed Siôn yng [[Nghaerdydd]]. Mae'n fab i'r cyfarwyddwr teledu, [[Richard Lewis (cynhyrchydd a chyfarwyddwr teledu)|Richard Lewis]] ac yn ŵyr i'r [[Prifardd|prifardd]], [[Lewis Haydn Lewis|L. Haydn Lewis]], enillydd y [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|Goron]] yn Eisteddfodau [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1961|Y Rhos 1961]] ac [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Barri 1968|Barri, 1968]]. Yn Ysgol Feithrin Conway Road yng Nghaerdydd tua 1971-72 pan oedd yn dair neu bedair oed, gofynodd yr athrawes (bosib taw Eileen James, chwaer Bryan James - dirprwy Glantaf ar un adeg) i feddwl am eiriau ar gyfer pennill arall i'r gân 'Mi welais Jac y Do'. Am fod llyfr Gwasg y Dref Wen ''Yr Eliffant Pinc a Smotiau Melyn'' yn y dosbarth, wnaeth Siôn awgrymu "Mi welais eliffant pinc, yn eistedd yn y sinc!" fel jôc. Mae'n rhaid fod hwn wedi sticio a cael ei basio lawr dros y blynyddoedd trwy ysgol Bryntaf wedyn, ac yna ledled Cymru, oherwydd yn eisteddfod Mynyddygarreg tua 2012 clywodd Siôn blentyn (Harri Gibbon mae'n credu) yn canu'r geiriau hynny mewn unawd o'r gân ar y llwyfan, gyda "winc winc winc winc winc winc" wedi eu hychwanegu! Felly pasiwyd y geiriau yma lawr trwy chwedloniaeth o ddyddiau Ysgol Feithrin Heol Conwy, Pontcanna, Caerdydd. Mynychodd [[Ysgol Gynradd Gymraeg Bryntaf]] ac [[Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf]] (1979-1986), ac wedyn astudiodd Gerddoriaeth ym Mhrifysgol Cymru Caerdydd ([[Prifysgol Caerdydd]] bellach) ==Gyrfa== Bu'n gerddor gyda sawl grŵp [[pop Cymraeg]] yn yr 1980au ac 1990au. Roedd yn brif gitarydd a chyfansoddwr [[Edrych am Jiwlia]], [[Y Gwefrau]], Profiad Rhys Lloyd, Y Profiad, Diffiniad a Cwtsh. Dechreuodd chwarae'r Bas gyda U Thant yn Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf, ond ar ôl blwyddyn neu ddwy, ffurfiodd Edrych am Jiwlia gyda Siôn Jobbins, Rhisiart Williams, ac yna Huw Bunford. Bu'n gyfrannydd cerddorol ysbeidiol i Tynal Tywyll a Diffiniad. Yn ogystal â gitâr bu'n canu'r [[soddgrwth]] ar sawl cân ac yn canu llais cefndir ac harmoni. Rhyddhawyd sawl un o ganeuon y grwpiau hyn ar Label [[Ankst]]. Cyfansoddodd y caneuon 'Y Parchedig Pop' a 'Camu Mlaen' gyda Alun Owens. Bu'n gyfarwyddwr teledu i sawl cyfres gan gynnwys ''[[Pobol y Cwm]]'' a ''Rownd a Rownd'', a nifer o raglenni ffeithiol, cerddorol, dogfennol a chwaraeon i Teledu Opus, Rondo Media yn ogystal a chwmniau annibynnol, a BBC ac HTV. Mae hefyd wedi cynhyrchu rhaglenni Radio gyda chwmni Chihuahua, ac hefyd yn cyd-rhedeg Radio YesCymru sy'n creu rhaglenni ar Youtube a'r platfformau ffrydio radio. Mae'n gyfrifol am greu seidr [[Seidr y Mynydd]]. Enillodd ar y gystadleuaeth Cyfansoddi emyn-dôn yn Eisteddfod Rhondda Cynon Taf ac Elai 2024 gyda ei dôn 'Ton Pentre', o dan y ffugenw 'Eryl', i eiriau gan y Prifardd Gwynfor Dafydd, ac mae'r emyn-dôn wedi ei chyhoeddi yn y Cyfansoddiadau a'r Beirniadaethau. Ysbrydoliwyd y darn gan y dyddiau o ymweld â chartref ei famgu Lili a'i dadcu Y Prifardd L. Haydn Lewis, rhieni ei dad Richard Lewis, yn y mans 'Eryl' yn Upper Canning Street, Ton Pentre, pan oedd Haydn yn weinidog yng Nghapel Jerusalem Ton Pentre. Pan nad yw'n Cynhyrchu/Cyfarwyddo ym myd teledu, neu'n dysgu gitâr a piano a gwneud gwaith cyflenwi, mae'n cyfansoddi ar gyfer ei fand diweddara 'Cwtsh', ac yn cyfrannu at sgwennu y geiriau a'r themâu yn y caneuon. Mae nhw wedi cynhyrchu 2 CD - 'Gyda'n Gilydd' (2021) a 'Llinell Amser' (2024) yn Sonic One Studio, Llangennech, gyda'r peiriannydd a'r Cynhyrchydd Tim Hamill. ==Bywyd personol== Symudodd o Gaerdydd i [[Mynydd-y-garreg]], Sir Gaerfyrddin yn 2011 ar ôl priodi, mae ganddo ddau blentyn, ac yn awr yn byw yng Nghydweli. ==Pêl-droed== Mae e wrth ei fodd gyda gwylio a chwarae Pêl-droed, ac wedi chwarae i dimau Ysgol Bryntaf a Glantaf, yng Nghyngrair Cardiff And District League i Clwb Cymric (Ail dîm rhan fwyaf), i Inter-Ifor yn y Cardiff Astroturf League, ynghyd a'r Gym Gym Cardiff University Inter-Mural League tra yn y coleg. Chwaraeodd fel ymosodwr neu Canol-cae ymosodol, heblaw am un stint fel Centre Half i'r Gym-Gym. Dyma rhestr o'i gemau/goliau mewn 11-bob-ochr (Dyma faint rwy'n cofio, ond mae'n siwr fod yna fwy o gemau - dros 200, a falle un neu ddwy gôl ychwanegol!):{{Break}} {{Break}} Bryntaf 11 gêm 0 gôl{{Break}} Glantaf 18 gêm 7 gôl{{Break}} Mackintosh Rangers (U14) 4 gêm 1 gôl{{Break}} Whitchurch YC (U16) 34 gêm 15 gôl{{Break}} Whitchurch Earl Haig 2 gêm 1 gôl{{Break}} Tongwynlais 8 gêm 3 gôl{{Break}} UWCC Chem Soc 2 gêm 0 gôl{{Break}} UWCC Gym Gym 18 gêm 2 gôl (fel amddiffynwr canol){{Break}} Prifysgol Aber 2nds/3rds 4 gêm 4 gôl{{Break}} Inter-Ifor 30 gêm 25 gôl{{Break}} Inter-Tafarn 1 gêm 1 gôl{{Break}} Clwb Cymric 2nds/1sts 42 gêm 33 gôl{{Break}} Tafarn y Glôb 2 gêm 3 gôl{{Break}} Loco Glantaf 4 gêm 8 gôl{{Break}} Celebrity Stars 1 gêm 0 gôl{{Break}} {{Break}} Cyfanswm: 181 gêm 103 gôl{{Break}} ==Dolenni cerddorol== * [https://www.youtube.com/watch?v=9vc3tQqJD3E Edrych am Jiwlia - 'Myfyrio'] ar YouTube * [https://www.youtube.com/watch?v=okO4_bzO0tg Y Gwefrau - 'Willy Smith'] ar YouTube * Cwtsh ar Bandcamp: https://cwtsh.bandcamp.com/music ac https://cwtsh.bandcamp.com/merch * Y Gwefrau ar Bandcamp: https://ygwefrau.bandcamp.com/ * Edrych am Jiwlia ac Y Profiad ar Bandcamp: https://sionlewis.bandcamp.com * Emyn dôn Ton Pentre: https://sionlewis.bandcamp.com/merch/ton-pentre {{DEFAULTSORT:Lewis, Sion}} [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Caerdydd]] [[Categori:Genedigaethau 1968]] [[Categori:Gitaryddion o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gaerdydd]] rqzs1cekyvv6p6l568lpeda2evg0him 13273581 13273580 2024-11-06T19:45:42Z Kempes10 412 13273581 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gitâr|Gitarydd]], cyfansoddwr a chyfarwyddwr o [[Cymru|Gymru]] yw '''Richard Siôn Pierce Lewis''' (ganwyd [[6 Ionawr]] [[1968]]) a fu'n gitarydd gyda sawl band Cymraeg, hefyd yn canu a chwarae allweddellau, bâs a sielo. ==Bywyd cynnar ac addysg== Ganed Siôn yng [[Nghaerdydd]]. Mae'n fab i'r cyfarwyddwr teledu, [[Richard Lewis (cynhyrchydd a chyfarwyddwr teledu)|Richard Lewis]] ac yn ŵyr i'r [[Prifardd|prifardd]], [[Lewis Haydn Lewis|L. Haydn Lewis]], enillydd y [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|Goron]] yn Eisteddfodau [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1961|Y Rhos 1961]] ac [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Barri 1968|Barri, 1968]]. Yn Ysgol Feithrin Conway Road yng Nghaerdydd tua 1971-72 pan oedd yn dair neu bedair oed, gofynodd yr athrawes (bosib taw Eileen James, chwaer Bryan James - dirprwy Glantaf ar un adeg) i feddwl am eiriau ar gyfer pennill arall i'r gân 'Mi welais Jac y Do'. Am fod llyfr Gwasg y Dref Wen ''Yr Eliffant Pinc a Smotiau Melyn'' yn y dosbarth, wnaeth Siôn awgrymu "Mi welais eliffant pinc, yn eistedd yn y sinc!" fel jôc. Mae'n rhaid fod hwn wedi sticio a cael ei basio lawr dros y blynyddoedd trwy ysgol Bryntaf wedyn, ac yna ledled Cymru, oherwydd yn eisteddfod Mynyddygarreg tua 2012 clywodd Siôn blentyn (Harri Gibbon mae'n credu) yn canu'r geiriau hynny mewn unawd o'r gân ar y llwyfan, gyda "winc winc winc winc winc winc" wedi eu hychwanegu! Felly pasiwyd y geiriau yma lawr trwy chwedloniaeth o ddyddiau Ysgol Feithrin Heol Conwy, Pontcanna, Caerdydd. Mynychodd [[Ysgol Gynradd Gymraeg Bryntaf]] ac [[Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf]] (1979-1986), ac wedyn astudiodd Gerddoriaeth ym Mhrifysgol Cymru Caerdydd ([[Prifysgol Caerdydd]] bellach) ==Gyrfa== Bu'n gerddor gyda sawl grŵp [[pop Cymraeg]] yn yr 1980au ac 1990au. Roedd yn brif gitarydd a chyfansoddwr [[Edrych am Jiwlia]], [[Y Gwefrau]], Profiad Rhys Lloyd, Y Profiad, Diffiniad a Cwtsh. Dechreuodd chwarae'r Bas gyda U Thant yn Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf, ond ar ôl blwyddyn neu ddwy, ffurfiodd Edrych am Jiwlia gyda Siôn Jobbins, Rhisiart Williams, ac yna Huw Bunford. Bu'n gyfrannydd cerddorol ysbeidiol i Tynal Tywyll a Diffiniad. Yn ogystal â gitâr bu'n canu'r [[soddgrwth]] ar sawl cân ac yn canu llais cefndir ac harmoni. Rhyddhawyd sawl un o ganeuon y grwpiau hyn ar Label [[Ankst]]. Cyfansoddodd y caneuon 'Y Parchedig Pop' a 'Camu Mlaen' gyda Alun Owens. Bu'n gyfarwyddwr teledu i sawl cyfres gan gynnwys ''[[Pobol y Cwm]]'' a ''Rownd a Rownd'', a nifer o raglenni ffeithiol, cerddorol, dogfennol a chwaraeon i Teledu Opus, Rondo Media yn ogystal a chwmniau annibynnol, a BBC ac HTV. Mae hefyd wedi cynhyrchu rhaglenni Radio gyda chwmni Chihuahua, ac hefyd yn cyd-rhedeg Radio YesCymru sy'n creu rhaglenni ar Youtube a'r platfformau ffrydio radio. Mae'n gyfrifol am greu seidr [[Seidr y Mynydd]]. Enillodd ar y gystadleuaeth Cyfansoddi emyn-dôn yn Eisteddfod Rhondda Cynon Taf ac Elai 2024 gyda ei dôn 'Ton Pentre', o dan y ffugenw 'Eryl', i eiriau gan y Prifardd Gwynfor Dafydd, ac mae'r emyn-dôn wedi ei chyhoeddi yn y Cyfansoddiadau a'r Beirniadaethau. Ysbrydoliwyd y darn gan y dyddiau o ymweld â chartref ei famgu Lili a'i dadcu Y Prifardd L. Haydn Lewis, rhieni ei dad Richard Lewis, yn y mans 'Eryl' yn Upper Canning Street, Ton Pentre, pan oedd Haydn yn weinidog yng Nghapel Jerusalem Ton Pentre. Pan nad yw'n Cynhyrchu/Cyfarwyddo ym myd teledu, neu'n dysgu gitâr a piano a gwneud gwaith cyflenwi, mae'n cyfansoddi ar gyfer ei fand diweddara 'Cwtsh', ac yn cyfrannu at sgwennu y geiriau a'r themâu yn y caneuon. Mae nhw wedi cynhyrchu 2 CD - 'Gyda'n Gilydd' (2021) a 'Llinell Amser' (2024) yn Sonic One Studio, Llangennech, gyda'r peiriannydd a'r Cynhyrchydd Tim Hamill. ==Bywyd personol== Symudodd o Gaerdydd i [[Mynydd-y-garreg]], Sir Gaerfyrddin yn 2011 ar ôl priodi, mae ganddo ddau blentyn, ac yn awr yn byw yng Nghydweli. ==Pêl-droed== Mae e wrth ei fodd gyda gwylio a chwarae Pêl-droed, ac wedi chwarae i dimau Ysgol Bryntaf a Glantaf, yng Nghyngrair Cardiff And District League i Clwb Cymric (Ail dîm rhan fwyaf), i Inter-Ifor yn y Cardiff Astroturf League, ynghyd a'r Gym Gym Cardiff University Inter-Mural League tra yn y coleg. Chwaraeodd fel ymosodwr neu Canol-cae ymosodol, heblaw am un stint fel Centre Half i'r Gym-Gym. Dyma rhestr o'i gemau/goliau mewn 11-bob-ochr (Dyma faint rwy'n cofio, ond mae'n siwr fod yna fwy o gemau - dros 200, a falle un neu ddwy gôl ychwanegol!):{{Break}} {{Break}} Bryntaf - 11 gêm, 0 gôl{{Break}} Glantaf - 18 gêm, 7 gôl{{Break}} Mackintosh Rangers (U14) - 4 gêm, 1 gôl{{Break}} Whitchurch YC (U16) - 34 gêm, 15 gôl{{Break}} Whitchurch Earl Haig - 2 gêm, 1 gôl{{Break}} Tongwynlais - 8 gêm, 3 gôl{{Break}} UWCC Chem Soc - 2 gêm, 0 gôl{{Break}} UWCC Gym Gym - 18 gêm, 2 gôl (fel amddiffynwr canol){{Break}} Prifysgol Aber 2nds/3rds - 4 gêm, 4 gôl{{Break}} Inter-Ifor - 30 gêm, 25 gôl{{Break}} Inter-Tafarn - 1 gêm, 1 gôl{{Break}} Clwb Cymric 2nds/1sts - 42 gêm, 33 gôl{{Break}} Tafarn y Glôb - 2 gêm, 3 gôl{{Break}} Loco Glantaf - 4 gêm, 8 gôl{{Break}} Celebrity Stars - 1 gêm, 0 gôl{{Break}} {{Break}} Cyfanswm: 181 gêm, 103 gôl{{Break}} ==Dolenni cerddorol== * [https://www.youtube.com/watch?v=9vc3tQqJD3E Edrych am Jiwlia - 'Myfyrio'] ar YouTube * [https://www.youtube.com/watch?v=okO4_bzO0tg Y Gwefrau - 'Willy Smith'] ar YouTube * Cwtsh ar Bandcamp: https://cwtsh.bandcamp.com/music ac https://cwtsh.bandcamp.com/merch * Y Gwefrau ar Bandcamp: https://ygwefrau.bandcamp.com/ * Edrych am Jiwlia ac Y Profiad ar Bandcamp: https://sionlewis.bandcamp.com * Emyn dôn Ton Pentre: https://sionlewis.bandcamp.com/merch/ton-pentre {{DEFAULTSORT:Lewis, Sion}} [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Caerdydd]] [[Categori:Genedigaethau 1968]] [[Categori:Gitaryddion o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gaerdydd]] 4za1wsyhbm46m93mrbxdquqkn7ax8xu 13273582 13273581 2024-11-06T19:59:18Z Kempes10 412 13273582 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gitâr|Gitarydd]], cyfansoddwr a chyfarwyddwr o [[Cymru|Gymru]] yw '''Richard Siôn Pierce Lewis''' (ganwyd [[6 Ionawr]] [[1968]]), neu '''Siôn Lewis''', neu '''Siôn Pierce Lewis''', a fu'n gitarydd gyda sawl band Cymraeg, hefyd yn canu a chwarae allweddellau, bâs a sielo. ==Bywyd cynnar ac addysg== Ganed Siôn yng [[Nghaerdydd]]. Mae'n fab i'r cyfarwyddwr teledu, [[Richard Lewis (cynhyrchydd a chyfarwyddwr teledu)|Richard Lewis]] ac yn ŵyr i'r [[Prifardd|prifardd]], [[Lewis Haydn Lewis|L. Haydn Lewis]], enillydd y [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|Goron]] yn Eisteddfodau [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1961|Y Rhos 1961]] ac [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Barri 1968|Barri, 1968]]. Yn Ysgol Feithrin Conway Road yng Nghaerdydd tua 1971-72 pan oedd yn dair neu bedair oed, gofynodd yr athrawes (bosib taw Eileen James, chwaer Bryan James - dirprwy Glantaf ar un adeg) i feddwl am eiriau ar gyfer pennill arall i'r gân 'Mi welais Jac y Do'. Am fod llyfr Gwasg y Dref Wen ''Yr Eliffant Pinc a Smotiau Melyn'' yn y dosbarth, wnaeth Siôn awgrymu "Mi welais eliffant pinc, yn eistedd yn y sinc!" fel jôc. Mae'n rhaid fod hwn wedi sticio a cael ei basio lawr dros y blynyddoedd trwy ysgol Bryntaf wedyn, ac yna ledled Cymru, oherwydd yn eisteddfod Mynyddygarreg tua 2012 clywodd Siôn blentyn (Harri Gibbon mae'n credu) yn canu'r geiriau hynny mewn unawd o'r gân ar y llwyfan, gyda "winc winc winc winc winc winc" wedi eu hychwanegu! Felly pasiwyd y geiriau yma lawr trwy chwedloniaeth o ddyddiau Ysgol Feithrin Heol Conwy, Pontcanna, Caerdydd. Mynychodd [[Ysgol Gynradd Gymraeg Bryntaf]] ac [[Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf]] (1979-1986), ac wedyn astudiodd Gerddoriaeth ym Mhrifysgol Cymru Caerdydd ([[Prifysgol Caerdydd]] bellach) ==Gyrfa== Bu'n gerddor gyda sawl grŵp [[pop Cymraeg]] yn yr 1980au ac 1990au. Roedd yn brif gitarydd a chyfansoddwr [[Edrych am Jiwlia]], [[Y Gwefrau]], Profiad Rhys Lloyd, Y Profiad, Diffiniad a Cwtsh. Dechreuodd chwarae'r Bas gyda U Thant yn Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf, ond ar ôl blwyddyn neu ddwy, ffurfiodd Edrych am Jiwlia gyda Siôn Jobbins, Rhisiart Williams, ac yna Huw Bunford. Bu'n gyfrannydd cerddorol ysbeidiol i Tynal Tywyll a Diffiniad. Yn ogystal â gitâr bu'n canu'r [[soddgrwth]] ar sawl cân ac yn canu llais cefndir ac harmoni. Rhyddhawyd sawl un o ganeuon y grwpiau hyn ar Label [[Ankst]]. Cyfansoddodd y caneuon 'Y Parchedig Pop' a 'Camu Mlaen' gyda Alun Owens. Bu'n gyfarwyddwr teledu i sawl cyfres gan gynnwys ''[[Pobol y Cwm]]'' a ''Rownd a Rownd'', a nifer o raglenni ffeithiol, cerddorol, dogfennol a chwaraeon i Teledu Opus, Rondo Media yn ogystal a chwmniau annibynnol, a BBC ac HTV. Mae hefyd wedi cynhyrchu rhaglenni Radio gyda chwmni Chihuahua, ac hefyd yn cyd-rhedeg Radio YesCymru sy'n creu rhaglenni ar Youtube a'r platfformau ffrydio radio. Mae'n gyfrifol am greu seidr [[Seidr y Mynydd]]. Enillodd ar y gystadleuaeth Cyfansoddi emyn-dôn yn Eisteddfod Rhondda Cynon Taf ac Elai 2024 gyda ei dôn 'Ton Pentre', o dan y ffugenw 'Eryl', i eiriau gan y Prifardd Gwynfor Dafydd, ac mae'r emyn-dôn wedi ei chyhoeddi yn y Cyfansoddiadau a'r Beirniadaethau. Ysbrydoliwyd y darn gan y dyddiau o ymweld â chartref ei famgu Lili a'i dadcu Y Prifardd L. Haydn Lewis, rhieni ei dad Richard Lewis, yn y mans 'Eryl' yn Upper Canning Street, Ton Pentre, pan oedd Haydn yn weinidog yng Nghapel Jerusalem Ton Pentre. Pan nad yw'n Cynhyrchu/Cyfarwyddo ym myd teledu, neu'n dysgu gitâr a piano a gwneud gwaith cyflenwi, mae'n cyfansoddi ar gyfer ei fand diweddara 'Cwtsh', ac yn cyfrannu at sgwennu y geiriau a'r themâu yn y caneuon. Mae nhw wedi cynhyrchu 2 CD - 'Gyda'n Gilydd' (2021) a 'Llinell Amser' (2024) yn Sonic One Studio, Llangennech, gyda'r peiriannydd a'r Cynhyrchydd Tim Hamill. ==Bywyd personol== Symudodd o Gaerdydd i [[Mynydd-y-garreg]], Sir Gaerfyrddin yn 2011 ar ôl priodi, mae ganddo ddau blentyn, ac yn awr yn byw yng Nghydweli. ==Pêl-droed== Mae e wrth ei fodd gyda gwylio a chwarae Pêl-droed, ac wedi chwarae i dimau Ysgol Bryntaf a Glantaf, yng Nghyngrair Cardiff And District League i Clwb Cymric (Ail dîm rhan fwyaf), i Inter-Ifor yn y Cardiff Astroturf League, ynghyd a'r Gym Gym Cardiff University Inter-Mural League tra yn y coleg. Chwaraeodd fel ymosodwr neu Canol-cae ymosodol, heblaw am un stint fel Centre Half i'r Gym-Gym. Dyma rhestr o'i gemau/goliau mewn 11-bob-ochr (Dyma faint rwy'n cofio, ond mae'n siwr fod yna fwy o gemau - dros 200, a falle un neu ddwy gôl ychwanegol!):{{Break}} {{Break}} Bryntaf - 11 gêm, 0 gôl{{Break}} Glantaf - 18 gêm, 7 gôl{{Break}} Mackintosh Rangers (U14) - 4 gêm, 1 gôl{{Break}} Whitchurch YC (U16) - 34 gêm, 15 gôl{{Break}} Whitchurch Earl Haig - 2 gêm, 1 gôl{{Break}} Tongwynlais - 8 gêm, 3 gôl{{Break}} UWCC Chem Soc - 2 gêm, 0 gôl{{Break}} UWCC Gym Gym - 18 gêm, 2 gôl (fel amddiffynwr canol){{Break}} Prifysgol Aber 2nds/3rds - 4 gêm, 4 gôl{{Break}} Inter-Ifor - 30 gêm, 25 gôl{{Break}} Inter-Tafarn - 1 gêm, 1 gôl{{Break}} Clwb Cymric 2nds/1sts - 42 gêm, 33 gôl{{Break}} Tafarn y Glôb - 2 gêm, 3 gôl{{Break}} Loco Glantaf - 4 gêm, 8 gôl{{Break}} Celebrity Stars - 1 gêm, 0 gôl{{Break}} {{Break}} Cyfanswm: 181 gêm, 103 gôl{{Break}} ==Dolenni cerddorol== * [https://www.youtube.com/watch?v=9vc3tQqJD3E Edrych am Jiwlia - 'Myfyrio'] ar YouTube * [https://www.youtube.com/watch?v=okO4_bzO0tg Y Gwefrau - 'Willy Smith'] ar YouTube * Cwtsh ar Bandcamp: https://cwtsh.bandcamp.com/music ac https://cwtsh.bandcamp.com/merch * Y Gwefrau ar Bandcamp: https://ygwefrau.bandcamp.com/ * Edrych am Jiwlia ac Y Profiad ar Bandcamp: https://sionlewis.bandcamp.com * Emyn dôn Ton Pentre: https://sionlewis.bandcamp.com/merch/ton-pentre {{DEFAULTSORT:Lewis, Sion}} [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Caerdydd]] [[Categori:Genedigaethau 1968]] [[Categori:Gitaryddion o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gaerdydd]] g3uxj4eftulwkrgp05qtb8jnc2hqf9i 13273720 13273582 2024-11-07T09:22:58Z Kempes10 412 /* Pêl-droed */ 13273720 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gitâr|Gitarydd]], cyfansoddwr a chyfarwyddwr o [[Cymru|Gymru]] yw '''Richard Siôn Pierce Lewis''' (ganwyd [[6 Ionawr]] [[1968]]), neu '''Siôn Lewis''', neu '''Siôn Pierce Lewis''', a fu'n gitarydd gyda sawl band Cymraeg, hefyd yn canu a chwarae allweddellau, bâs a sielo. ==Bywyd cynnar ac addysg== Ganed Siôn yng [[Nghaerdydd]]. Mae'n fab i'r cyfarwyddwr teledu, [[Richard Lewis (cynhyrchydd a chyfarwyddwr teledu)|Richard Lewis]] ac yn ŵyr i'r [[Prifardd|prifardd]], [[Lewis Haydn Lewis|L. Haydn Lewis]], enillydd y [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|Goron]] yn Eisteddfodau [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1961|Y Rhos 1961]] ac [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Barri 1968|Barri, 1968]]. Yn Ysgol Feithrin Conway Road yng Nghaerdydd tua 1971-72 pan oedd yn dair neu bedair oed, gofynodd yr athrawes (bosib taw Eileen James, chwaer Bryan James - dirprwy Glantaf ar un adeg) i feddwl am eiriau ar gyfer pennill arall i'r gân 'Mi welais Jac y Do'. Am fod llyfr Gwasg y Dref Wen ''Yr Eliffant Pinc a Smotiau Melyn'' yn y dosbarth, wnaeth Siôn awgrymu "Mi welais eliffant pinc, yn eistedd yn y sinc!" fel jôc. Mae'n rhaid fod hwn wedi sticio a cael ei basio lawr dros y blynyddoedd trwy ysgol Bryntaf wedyn, ac yna ledled Cymru, oherwydd yn eisteddfod Mynyddygarreg tua 2012 clywodd Siôn blentyn (Harri Gibbon mae'n credu) yn canu'r geiriau hynny mewn unawd o'r gân ar y llwyfan, gyda "winc winc winc winc winc winc" wedi eu hychwanegu! Felly pasiwyd y geiriau yma lawr trwy chwedloniaeth o ddyddiau Ysgol Feithrin Heol Conwy, Pontcanna, Caerdydd. Mynychodd [[Ysgol Gynradd Gymraeg Bryntaf]] ac [[Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf]] (1979-1986), ac wedyn astudiodd Gerddoriaeth ym Mhrifysgol Cymru Caerdydd ([[Prifysgol Caerdydd]] bellach) ==Gyrfa== Bu'n gerddor gyda sawl grŵp [[pop Cymraeg]] yn yr 1980au ac 1990au. Roedd yn brif gitarydd a chyfansoddwr [[Edrych am Jiwlia]], [[Y Gwefrau]], Profiad Rhys Lloyd, Y Profiad, Diffiniad a Cwtsh. Dechreuodd chwarae'r Bas gyda U Thant yn Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf, ond ar ôl blwyddyn neu ddwy, ffurfiodd Edrych am Jiwlia gyda Siôn Jobbins, Rhisiart Williams, ac yna Huw Bunford. Bu'n gyfrannydd cerddorol ysbeidiol i Tynal Tywyll a Diffiniad. Yn ogystal â gitâr bu'n canu'r [[soddgrwth]] ar sawl cân ac yn canu llais cefndir ac harmoni. Rhyddhawyd sawl un o ganeuon y grwpiau hyn ar Label [[Ankst]]. Cyfansoddodd y caneuon 'Y Parchedig Pop' a 'Camu Mlaen' gyda Alun Owens. Bu'n gyfarwyddwr teledu i sawl cyfres gan gynnwys ''[[Pobol y Cwm]]'' a ''Rownd a Rownd'', a nifer o raglenni ffeithiol, cerddorol, dogfennol a chwaraeon i Teledu Opus, Rondo Media yn ogystal a chwmniau annibynnol, a BBC ac HTV. Mae hefyd wedi cynhyrchu rhaglenni Radio gyda chwmni Chihuahua, ac hefyd yn cyd-rhedeg Radio YesCymru sy'n creu rhaglenni ar Youtube a'r platfformau ffrydio radio. Mae'n gyfrifol am greu seidr [[Seidr y Mynydd]]. Enillodd ar y gystadleuaeth Cyfansoddi emyn-dôn yn Eisteddfod Rhondda Cynon Taf ac Elai 2024 gyda ei dôn 'Ton Pentre', o dan y ffugenw 'Eryl', i eiriau gan y Prifardd Gwynfor Dafydd, ac mae'r emyn-dôn wedi ei chyhoeddi yn y Cyfansoddiadau a'r Beirniadaethau. Ysbrydoliwyd y darn gan y dyddiau o ymweld â chartref ei famgu Lili a'i dadcu Y Prifardd L. Haydn Lewis, rhieni ei dad Richard Lewis, yn y mans 'Eryl' yn Upper Canning Street, Ton Pentre, pan oedd Haydn yn weinidog yng Nghapel Jerusalem Ton Pentre. Pan nad yw'n Cynhyrchu/Cyfarwyddo ym myd teledu, neu'n dysgu gitâr a piano a gwneud gwaith cyflenwi, mae'n cyfansoddi ar gyfer ei fand diweddara 'Cwtsh', ac yn cyfrannu at sgwennu y geiriau a'r themâu yn y caneuon. Mae nhw wedi cynhyrchu 2 CD - 'Gyda'n Gilydd' (2021) a 'Llinell Amser' (2024) yn Sonic One Studio, Llangennech, gyda'r peiriannydd a'r Cynhyrchydd Tim Hamill. ==Bywyd personol== Symudodd o Gaerdydd i [[Mynydd-y-garreg]], Sir Gaerfyrddin yn 2011 ar ôl priodi, mae ganddo ddau blentyn, ac yn awr yn byw yng Nghydweli. ==Pêl-droed== Mae e wrth ei fodd gyda gwylio a chwarae Pêl-droed, ac wedi chwarae i dimau Ysgol Bryntaf a Glantaf, yng Nghyngrair Cardiff And District League i Clwb Cymric (Ail dîm rhan fwyaf), i Inter-Ifor yn y Cardiff Astroturf League, ynghyd a'r Gym Gym Cardiff University Inter-Mural League tra yn y coleg. Chwaraeodd fel ymosodwr neu Canol-cae ymosodol, heblaw am un stint fel Centre Half i'r Gym-Gym. Dyma rhestr o'i gemau/goliau mewn 11-bob-ochr (Dyma faint rwy'n cofio, ond mae'n siwr fod yna fwy o gemau - dros 200, a falle un neu ddwy gôl ychwanegol!):{{Break}} {{Break}} Bryntaf - 11 gêm, 0 gôl{{Break}} Glantaf - 18 gêm, 7 gôl{{Break}} Mackintosh Rangers (U14) - 4 gêm, 1 gôl{{Break}} Whitchurch YC (U16) - 34 gêm, 15 gôl{{Break}} Whitchurch Earl Haig - 2 gêm, 1 gôl{{Break}} Tongwynlais - 14 gêm, 3 gôl{{Break}} UWCC Chem Soc - 2 gêm, 0 gôl{{Break}} UWCC Gym Gym - 18 gêm, 2 gôl (fel amddiffynwr canol){{Break}} Prifysgol Aber 2nds/3rds - 6 gêm, 4 gôl{{Break}} Inter-Ifor - 41 gêm, 25 gôl{{Break}} Inter-Tafarn - 1 gêm, 1 gôl{{Break}} Clwb Cymric 2nds/1sts - 62 gêm, 33 gôl{{Break}} Tafarn y Glôb - 2 gêm, 3 gôl{{Break}} Loco Glantaf - 4 gêm, 8 gôl{{Break}} Celebrity Stars - 1 gêm, 0 gôl{{Break}} {{Break}} Cyfanswm: 220 gêm, 103 gôl{{Break}} ==Dolenni cerddorol== * [https://www.youtube.com/watch?v=9vc3tQqJD3E Edrych am Jiwlia - 'Myfyrio'] ar YouTube * [https://www.youtube.com/watch?v=okO4_bzO0tg Y Gwefrau - 'Willy Smith'] ar YouTube * Cwtsh ar Bandcamp: https://cwtsh.bandcamp.com/music ac https://cwtsh.bandcamp.com/merch * Y Gwefrau ar Bandcamp: https://ygwefrau.bandcamp.com/ * Edrych am Jiwlia ac Y Profiad ar Bandcamp: https://sionlewis.bandcamp.com * Emyn dôn Ton Pentre: https://sionlewis.bandcamp.com/merch/ton-pentre {{DEFAULTSORT:Lewis, Sion}} [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Caerdydd]] [[Categori:Genedigaethau 1968]] [[Categori:Gitaryddion o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gaerdydd]] jjxwglkyjvw12xfnvh04ooy4ohyp6nh 13273723 13273720 2024-11-07T09:24:23Z Kempes10 412 /* Pêl-droed */ 13273723 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Gitâr|Gitarydd]], cyfansoddwr a chyfarwyddwr o [[Cymru|Gymru]] yw '''Richard Siôn Pierce Lewis''' (ganwyd [[6 Ionawr]] [[1968]]), neu '''Siôn Lewis''', neu '''Siôn Pierce Lewis''', a fu'n gitarydd gyda sawl band Cymraeg, hefyd yn canu a chwarae allweddellau, bâs a sielo. ==Bywyd cynnar ac addysg== Ganed Siôn yng [[Nghaerdydd]]. Mae'n fab i'r cyfarwyddwr teledu, [[Richard Lewis (cynhyrchydd a chyfarwyddwr teledu)|Richard Lewis]] ac yn ŵyr i'r [[Prifardd|prifardd]], [[Lewis Haydn Lewis|L. Haydn Lewis]], enillydd y [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|Goron]] yn Eisteddfodau [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Rhosllannerchrugog 1961|Y Rhos 1961]] ac [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru y Barri 1968|Barri, 1968]]. Yn Ysgol Feithrin Conway Road yng Nghaerdydd tua 1971-72 pan oedd yn dair neu bedair oed, gofynodd yr athrawes (bosib taw Eileen James, chwaer Bryan James - dirprwy Glantaf ar un adeg) i feddwl am eiriau ar gyfer pennill arall i'r gân 'Mi welais Jac y Do'. Am fod llyfr Gwasg y Dref Wen ''Yr Eliffant Pinc a Smotiau Melyn'' yn y dosbarth, wnaeth Siôn awgrymu "Mi welais eliffant pinc, yn eistedd yn y sinc!" fel jôc. Mae'n rhaid fod hwn wedi sticio a cael ei basio lawr dros y blynyddoedd trwy ysgol Bryntaf wedyn, ac yna ledled Cymru, oherwydd yn eisteddfod Mynyddygarreg tua 2012 clywodd Siôn blentyn (Harri Gibbon mae'n credu) yn canu'r geiriau hynny mewn unawd o'r gân ar y llwyfan, gyda "winc winc winc winc winc winc" wedi eu hychwanegu! Felly pasiwyd y geiriau yma lawr trwy chwedloniaeth o ddyddiau Ysgol Feithrin Heol Conwy, Pontcanna, Caerdydd. Mynychodd [[Ysgol Gynradd Gymraeg Bryntaf]] ac [[Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf]] (1979-1986), ac wedyn astudiodd Gerddoriaeth ym Mhrifysgol Cymru Caerdydd ([[Prifysgol Caerdydd]] bellach) ==Gyrfa== Bu'n gerddor gyda sawl grŵp [[pop Cymraeg]] yn yr 1980au ac 1990au. Roedd yn brif gitarydd a chyfansoddwr [[Edrych am Jiwlia]], [[Y Gwefrau]], Profiad Rhys Lloyd, Y Profiad, Diffiniad a Cwtsh. Dechreuodd chwarae'r Bas gyda U Thant yn Ysgol Gyfun Gymraeg Glantaf, ond ar ôl blwyddyn neu ddwy, ffurfiodd Edrych am Jiwlia gyda Siôn Jobbins, Rhisiart Williams, ac yna Huw Bunford. Bu'n gyfrannydd cerddorol ysbeidiol i Tynal Tywyll a Diffiniad. Yn ogystal â gitâr bu'n canu'r [[soddgrwth]] ar sawl cân ac yn canu llais cefndir ac harmoni. Rhyddhawyd sawl un o ganeuon y grwpiau hyn ar Label [[Ankst]]. Cyfansoddodd y caneuon 'Y Parchedig Pop' a 'Camu Mlaen' gyda Alun Owens. Bu'n gyfarwyddwr teledu i sawl cyfres gan gynnwys ''[[Pobol y Cwm]]'' a ''Rownd a Rownd'', a nifer o raglenni ffeithiol, cerddorol, dogfennol a chwaraeon i Teledu Opus, Rondo Media yn ogystal a chwmniau annibynnol, a BBC ac HTV. Mae hefyd wedi cynhyrchu rhaglenni Radio gyda chwmni Chihuahua, ac hefyd yn cyd-rhedeg Radio YesCymru sy'n creu rhaglenni ar Youtube a'r platfformau ffrydio radio. Mae'n gyfrifol am greu seidr [[Seidr y Mynydd]]. Enillodd ar y gystadleuaeth Cyfansoddi emyn-dôn yn Eisteddfod Rhondda Cynon Taf ac Elai 2024 gyda ei dôn 'Ton Pentre', o dan y ffugenw 'Eryl', i eiriau gan y Prifardd Gwynfor Dafydd, ac mae'r emyn-dôn wedi ei chyhoeddi yn y Cyfansoddiadau a'r Beirniadaethau. Ysbrydoliwyd y darn gan y dyddiau o ymweld â chartref ei famgu Lili a'i dadcu Y Prifardd L. Haydn Lewis, rhieni ei dad Richard Lewis, yn y mans 'Eryl' yn Upper Canning Street, Ton Pentre, pan oedd Haydn yn weinidog yng Nghapel Jerusalem Ton Pentre. Pan nad yw'n Cynhyrchu/Cyfarwyddo ym myd teledu, neu'n dysgu gitâr a piano a gwneud gwaith cyflenwi, mae'n cyfansoddi ar gyfer ei fand diweddara 'Cwtsh', ac yn cyfrannu at sgwennu y geiriau a'r themâu yn y caneuon. Mae nhw wedi cynhyrchu 2 CD - 'Gyda'n Gilydd' (2021) a 'Llinell Amser' (2024) yn Sonic One Studio, Llangennech, gyda'r peiriannydd a'r Cynhyrchydd Tim Hamill. ==Bywyd personol== Symudodd o Gaerdydd i [[Mynydd-y-garreg]], Sir Gaerfyrddin yn 2011 ar ôl priodi, mae ganddo ddau blentyn, ac yn awr yn byw yng Nghydweli. ==Pêl-droed== Mae e wrth ei fodd gyda gwylio a chwarae Pêl-droed, ac wedi chwarae i dimau Ysgol Bryntaf a Glantaf, yng Nghyngrair Cardiff And District League i Clwb Cymric (Ail dîm rhan fwyaf), i Inter-Ifor yn y Cardiff Astroturf League, ynghyd a'r Gym Gym Cardiff University Inter-Mural League tra yn y coleg. Chwaraeodd fel ymosodwr neu Canol-cae ymosodol (Rhif 10 fel arfer), heblaw am un stint fel Centre Half i'r Gym-Gym. Dyma rhestr o'i gemau/goliau mewn 11-bob-ochr (Dyma faint rwy'n cofio, ond mae'n siwr fod yna fwy o gemau - dros 200, a falle un neu ddwy gôl ychwanegol!):{{Break}} {{Break}} Bryntaf - 11 gêm, 0 gôl{{Break}} Glantaf - 18 gêm, 7 gôl{{Break}} Mackintosh Rangers (U14) - 4 gêm, 1 gôl{{Break}} Whitchurch YC (U16) - 34 gêm, 15 gôl{{Break}} Whitchurch Earl Haig - 2 gêm, 1 gôl{{Break}} Tongwynlais - 14 gêm, 3 gôl{{Break}} UWCC Chem Soc - 2 gêm, 0 gôl{{Break}} UWCC Gym Gym - 18 gêm, 2 gôl (fel amddiffynwr canol){{Break}} Prifysgol Aber 2nds/3rds - 6 gêm, 4 gôl{{Break}} Inter-Ifor - 41 gêm, 25 gôl{{Break}} Inter-Tafarn - 1 gêm, 1 gôl{{Break}} Clwb Cymric 2nds/1sts - 62 gêm, 33 gôl{{Break}} Tafarn y Glôb - 2 gêm, 3 gôl{{Break}} Loco Glantaf - 4 gêm, 8 gôl{{Break}} Celebrity Stars - 1 gêm, 0 gôl{{Break}} {{Break}} Cyfanswm: 220 gêm, 103 gôl{{Break}} ==Dolenni cerddorol== * [https://www.youtube.com/watch?v=9vc3tQqJD3E Edrych am Jiwlia - 'Myfyrio'] ar YouTube * [https://www.youtube.com/watch?v=okO4_bzO0tg Y Gwefrau - 'Willy Smith'] ar YouTube * Cwtsh ar Bandcamp: https://cwtsh.bandcamp.com/music ac https://cwtsh.bandcamp.com/merch * Y Gwefrau ar Bandcamp: https://ygwefrau.bandcamp.com/ * Edrych am Jiwlia ac Y Profiad ar Bandcamp: https://sionlewis.bandcamp.com * Emyn dôn Ton Pentre: https://sionlewis.bandcamp.com/merch/ton-pentre {{DEFAULTSORT:Lewis, Sion}} [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Caerdydd]] [[Categori:Genedigaethau 1968]] [[Categori:Gitaryddion o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gaerdydd]] mjgoj5lfycrk6bqa9xlf0rzck7l3whu 0 167511 13273825 10899823 2024-11-07T11:39:06Z Craigysgafn 40536 13273825 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Roedd '''Onesimus (Ness) Edwards''' ([[5 Ebrill]] [[1897]] – [[3 Mai]] [[1968]]) yn Undebwr Llafur ac yn [[Aelod Seneddol]] [[Y Blaid Lafur (DU)|Llafur]] [[Caerffili (etholaeth seneddol)|Caerffili]] o 1939 i 1968<ref>Y Bywgraffiadur '' EDWARDS , NESS ( 1897 - 1968 )'' [http://yba.llgc.org.uk/cy/c4-EDWA-NES-1897.html] adalwyd 11 Ionawr 2016</ref><ref>Ben Curtis, ‘Edwards, Onesimus [Ness] (1897–1968)’, Oxford Dictionary of National Biography, Oxford University Press, May 2011 [http://www.oxforddnb.com/view/article/66092, adalwyd 11 Ionawr 2016]</ref> ==Bywyd Personol== Ganwyd Edwards yn [[Abertyleri]] yn fab i Onesimus Edwards, glöwr, ac Ellenor (née Thomas) ei wraig. Mae cyfrifiad 1911 yn dangos bod y ddau riant yn siaradwyr Cymraeg ond eu bod wedi magu eu plant i siarad Saesneg yn unig.<ref>Archif Genedlaethol y DU, Cyfrifiad Cymru & Lloegr 1911 RG14/31837; Rhif 273 ''Top House Grosvenor Rd Abertillery''</ref> Ym 1925 priododd Elina Victoria Williams merch Richard Williams, beili llys, bu iddynt dau fab a thair merch. Un o'i ferched yw [[Llin Golding, y Farwnes Golding|Llinos (Llin) Golding]] cyn AS Llafur [[Newcastle-under-Lyme]] a bellach y Farwnes Golding. ==Gyrfa gynnar== Yn 13 mlwydd oed cyflogwyd Edwards i weithio ym mhwll glo Vivian Abertyleri cyn symud i weithio i lofa rhif 4 Arrael Griffin yn y [[Chwe Chloch]]<ref>''Mr Ness Edwards'' ''Times'' [London, England] 4 May 1968: 7. ''The Times Digital Archive''. Web. 10 Ion. 2016. [http://find.galegroup.com/dvnw/infomark.do?&source=gale&prodId=DVNW&userGroupName=nlw_ttda&tabID=T003&docPage=article&docId=CS119631524&type=multipage&contentSet=LTO&version=1.0]</ref>[[Chwe Chloch|.]] Yn 16eg oed ymunodd a'r Blaid Lafur Annibynnol ac yn 18oed cafodd ei ethol yn gadeirydd ei gangen leol o Gyfrinfa'r Glowyr. Bu'n gweithio fel glöwr cyffredin hyd 1917, pan darddodd y [[Rhyfel Byd Cyntaf]] ar ei yrfa. == Gwrthwynebydd cydwybodol == Oherwydd ei fagwraeth fel [[Bedyddwyr|Bedyddiwr]] a dylanwad yr ILP, pan gychwynnodd y Rhyfel Byd Cyntaf ymunodd Edwards a'r ''No Conscription Fellowship'' mudiad a oedd yn gwrthwynebu'r cysyniad o orfodaeth filwrol cyn ei gyflwyno ac yn rhoi cefnogaeth i wrthwynebwyr cydwybodol ar ôl ei gyflwyno. O dderbyn papurau cofrestru, gwrthododd Edwards ymuno a'r fyddin fel '''ymwrthodwr llwyr''', h.y. un oedd yn gwrthod ymrestru ac yn gwrthod gwneud unrhyw beth arall i gefnogi achos y rhyfel megis gweithio er mwyn rhyddhau dyn arall i fynd i'r rhyfel neu weithio mewn rôl anfilwrol o fewn y fyddin megis cynorthwydd meddygol. Cafodd ei orfodi i gofrestru a'i danfon i Barics [[Aberhonddu]] lle cafodd ei guro, ac wedi gwrthod gwisgo gwisg filwrol ei ymlid o amgylch y barics yn noethlymun gan filwyr efo bidogau (''bayonets'') ar eu gynnau. Wedi hynny cafodd ei ddedfrydu i garchar gan wario cyfnod dan glo yn Dartmoor a [[Wormwood Scrubs (Carchar EM)|Wormwood Scrubs]].<ref>Kenneth O. Morgan; Gwasg Prifysgol Cymru 2014; T162: ''Revolution to Devolution'' EAN: 9781783160877</ref> Wedi ei ryddhau o'r carchar parhaodd a'i brotest yn erbyn y rhyfel gan gael ei ddirywio £2 gyda £1/1/0 o gostau am darfu ar yr heddwch trwy ganu [[Y Faner Goch]] mewn cyfarfod recriwtio.<ref>{{cite web|url=http://hdl.handle.net/10107/3999821|title=RedFlag! - Pioneer|date=1918-06-22|accessdate=2016-01-11|publisher=s.t.}}</ref> ==Undebwr Llafur== Wedi'r Rhyfel enillodd Edwards ysgoloriaeth i'r Coleg Llafur Canolog, lle fu'n cyd efrydydd ag [[Aneurin Bevan]] a [[Jim Griffiths]]. Wedi dwy flynedd yn y coleg dychwelodd adref i Abertyleri gan fethu canfod gwaith yn ôl yn y pyllau oherwydd ei fod wedi ei flaclistio gan y perchnogion. Bu'n ddi-waith am ddwy flynedd cyn cael cynnig swydd yn ôl ym mhwll Arrael Griffin gan gael ei ethol yn aelod o bwyllgor y gyfrinfa leol a chael ei ethol yn gadeirydd am ei ail dymor ym 1925. Ym 1927 cafodd swydd fel ysgrifennydd cyflogedig cyfrinfa Penalltau ac ym 1932 fe'i cyflogwyd fel asiant glowyr Dwyrain Morgannwg. Ym 1932 fe'i etholwyd yn gynrychiolydd [[Ffederasiwn Glowyr De Cymru]] ar bwyllgor gwaith Ffederasiwn Glowyr Prydain. Wrth i [[Adolf Hitler|Hitler]] goresgyn [[Sudetenland]], rhan o [[Tsiecoslofacia]] oedd a chanran uchel o Almaenwyr yn byw ynddi, bu Ness Edwards yn gyfrifol am gynorthwyo nifer o lowyr, nad oeddynt o dras Almaenaidd i ffoi rhag gormes y [[Natsïaeth|Natsïaid]] yn y rhanbarth. Ar ddiwedd y Rhyfel bu Edwards yn cynrychioli glowyr Prydain mewn gwasanaeth coffa i drigolion pentref glofaol Lidice, lle ddienyddwyd yr holl drigolion gan y Natsïaid. ==Aelod Seneddol== Ym 1929 etholwyd Edwards i Gyngor Trefol [[Gelli-gaer|Gelligaer]], ar farwolaeth [[Morgan Jones]] AS Caerffili ym 1939 dewiswyd ef fel yr ymgeisydd Llafur yn yr isetholiad canlynol gan gadw'r sedd i'w blaid gyda mwyafrif mawr a gan dal y sedd hyd ei farwolaeth. Ym 1942 daeth yn ysgrifennydd grŵp glowyr y Senedd gan gyfrannu'n aml i ddadleuon yn ymwneud a'r diwydiant megis defnyddio'r "Bevin Boys" yn y pyllau, recriwtio glowyr a'r angen i wladoli'r pyllau. Pan ddaeth Llafur i rym ym 1945 penodwyd Edwards yn Ysgrifennydd Seneddol i'r Gweinidog dros Gwaith a Gwasanaeth Cyhoeddus, gan orfod ymwneud a'r dasg anodd o gael yr holl gyn-filwyr yn ôl i'r gweithle. Ym 1947 fe 'i dyrchafwyd i'r [[Cyfrin gyngor|Cyfrin Gyngor]]. Yn Llywodraeth Lafur 1950 i 1951 bu'n gwasanaethu fel y Postfeistr Cyffredinol (Y Gweinidog gyda chyfrifoldeb am y gwasanaethau post, y gwasanaeth ffôn a darlledu), ac wedi cwymp y Llywodraeth Lafur bu'n Bostfeistr Cyffredinol cysgodol. Fel llefarydd yr wrthblaid ar ddarlledu bu'n hynod feirniadol o'r syniad o gyflwyno teledu masnachol annibynnol i Wledydd Prydain. Ymddiswyddodd o'r meinciau blaen ym 1960 o herwydd anghytundeb efo'r arweinydd, [[Hugh Gaitskell]] ar bolisi amddiffyn a'r ffordd roedd y blaid yn symud oddi wrth ei egwyddorion craidd o dan yr arweinyddiaeth. Roedd Edwards yn siarad yn gryf yn erbyn yr [[Ymgyrch Senedd i Gymru]] a'r alwad am [[Datganoli|ddatganoli]] i Gymru ac roedd yn llugoer tuag at yr [[Cymraeg|iaith Gymraeg]]. Cafodd ei feirniadu'n hallt am wneud araith Saesneg o lwyfan [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Caerffili 1950|Eisteddfod Genedlaethol Caerffili 1950]] ==Marwolaeth== Bu farw o fethiant gorlenwad y galon yn Ysbyty Glowyr, Caerffili yn 70 mlwydd oed. ==Troednodyn: Yr enw Onesimus== Mae Onesimus yn enw Beiblaidd, sy'n golygu "defnyddiol" mae'n enw anghyfarwydd bellach ond yr oedd yn weddol boblogaidd yn y 1830au pan anwyd Onesimus Edwards, taid Ness Edwards, tua 1834, yng nghanol yr ymgyrch yn erbyn caethwasianaeth yn y DU. Roedd yr Onesimus Beiblaidd yn gaethwas a ffôdd rhag caethwasanaeth i Philemon. Yn [[Epistol Paul i Philemon]], yn y [[Testament Newydd]], mae'r [[Yr Apostol Paul|Apostol Paul]] yn erfyn ar ei ran. Daeth Onesimus yn swynogl i wrthwynebwyr caethwasanaeth y 1830au, sy'n awgrymu (heb brofi) bod hen daid Ness Edwards - William Edwards, ganwyd tua 1801 hefyd yn coleddu barn radicalaidd ei gyfnod. ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth | cyn=[[Morgan Jones]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] [[Caerffili (etholaeth seneddol)|Caerffili]] | blynyddoedd=[[1939]] – [[1968]] | ar ôl=[[Fred Evans (AS Caerffili)|Fred Evans]]}} {{diwedd-bocs}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Edwards, Onesimus }} [[Categori:Aelodau Seneddol y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Genedigaethau 1897]] [[Categori:Gwleidyddion Cymreig yr 20fed ganrif]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1968]] [[Categori:Gwleidyddion y Blaid Lafur (DU)]] 9jf2m80ql76fpzsj1np1u21hqqu5udt 0 170661 13273607 10901916 2024-11-06T21:10:14Z Craigysgafn 40536 13273607 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwleidydd o [[Ffrainc]] oedd '''Michel Rocard AC''' ([[23 Awst]] [[1930]] – [[2 Gorffennaf]] [[2016]]). Prif Weinidog Ffrainc rhwng 1988 a 1991 oedd ef. {{DEFAULTSORT:Rocard, Michel}} [[Categori:Genedigaethau 1930]] [[Categori:Marwolaethau 2016]] [[Categori:Prif Weinidogion Ffrainc]] edtshdxyqzqbokicxc01i8sm493xlkx 0 183167 13273451 13264594 2024-11-06T13:56:51Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273451 wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Basileuterus tristriatus'' {{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--> | delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}} | status = LC | status_system = IUCN3.1 | statws = {{infobox | label1 = Statws IUCN | data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}} }} | map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}} | maint_map_dosbarthiad = 280px | neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = Passeriformes | familia = Paruliadae <!--Cadw lle 1--> | genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}'' | awdurdod_deuenwol = }} [[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Telor pyglyd''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: telorion pyglyd) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Basileuterus tristriatus'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Three-striped warbler''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Telorion y Byd Newydd ([[Lladin]]: ''Paruliadae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''B. tristriatus'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> <!--Cadw lle4--> ==Teulu== Mae'r telor pyglyd yn perthyn i deulu'r Telorion y Byd Newydd (Lladin: ''Paruliadae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q739200 } LIMIT 15 |sort=label |columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd |row_template=Zutabe formatoa/Familiak |thumb=80 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! rhywogaeth ! enw tacson ! delwedd {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn gyddf-felyn Belding]] | p225 = Geothlypis beldingi | p18 = [[Delwedd:Belding's Yellowthroat.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn gyddf-felyn cycyllog]] | p225 = Geothlypis nelsoni | p18 = [[Delwedd:Hooded yellowthroat (Geothlypis nelsoni) Lerma.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn gyddf-felyn cyffredin]] | p225 = Geothlypis trichas | p18 = [[Delwedd:Common yellowthroat in PP (14155).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn gyddf-felyn y Bahamas]] | p225 = Geothlypis rostrata | p18 = [[Delwedd:Bahama Yellowthroat (Geothlypis rostrata) held in hand, side view.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Telor Bachman]] | p225 = Vermivora bachmanii | p18 = [[Delwedd:Dendroica bachmanii (cropped).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Telor euradain]] | p225 = Vermivora chrysoptera | p18 = [[Delwedd:Golden-winged Warbler (male) Sabine Woods TX 2018-04-26 08-11-39 (27221201027).jpg|center|80px]] }} |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Rhestr Goch yr IUCN]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Llen Natur}} [[Categori:Rhywogaethau o bryder lleiaf yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]] [[Categori:Paruliadae]] 6tnzrayqf955ktw6kp5m7sjz5w1sss2 0 184527 13273605 13262492 2024-11-06T21:06:38Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273605 wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Cotinga ridgwayi'' {{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--> | delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}} | status = VU | status_system = IUCN3.1 | statws = {{infobox | label1 = Statws IUCN | data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}} }} | map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}} | maint_map_dosbarthiad = 280px | neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = Passeriformes | familia = Cotingidae <!--Cadw lle 1--> | genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}'' | awdurdod_deuenwol = }} [[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Cotinga Ridgway''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: cotingaod Ridgway) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Cotinga ridgwayi'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Ridgway's cotinga''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Cotingaod ([[Lladin]]: ''Cotingidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''C. ridgwayi'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> <!--Cadw lle4--> ==Teulu== Mae'r cotinga Ridgway yn perthyn i deulu'r Cotingaod (Lladin: ''Cotingidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q647533 } LIMIT 15 |sort=label |columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd |row_template=Zutabe formatoa/Familiak |thumb=80 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! rhywogaeth ! enw tacson ! delwedd {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn cloch barfog]] | p225 = Procnias averano | p18 = [[Delwedd:Flickr - Rainbirder - Bearded Bellbird (Procnias averano) male calling.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn cloch gwyn]] | p225 = Procnias albus | p18 = [[Delwedd:White Bellbird-Araponga-da-amazônia-Campanero blanco (Procnias albus) male (cropped).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn cloch gyddf-foel]] | p225 = Procnias nudicollis | p18 = [[Delwedd:Procnias nudicollis.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn cloch tair tagell]] | p225 = Procnias tricarunculatus | p18 = [[Delwedd:Procnias tricarunculatus Monteverde 03.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Aderyn trilliw penfoel]] | p225 = Perissocephalus tricolor | p18 = [[Delwedd:Perissocephalus tricolor - Capuchinbird, Presidente Figueiredo, Amazonas, Brazil (cropped).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Cotinga bochwyn]] | p225 = Zaratornis stresemanni | p18 = [[Delwedd:Zaratornis stresemanni - White-cheeked Cotinga.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Cotinga cennog]] | p225 = Ampelioides tschudii | p18 = [[Delwedd:Scaled fruiteater (Ampelioides tschudii) La Tangaras.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Cotinga cwta]] | p225 = Calyptura cristata | p18 = [[Delwedd:Calyptura cristata.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Cotinga glas y Dwyrain]] | p225 = Cotinga maynana | p18 = [[Delwedd:Plum-throated Cotinga (Cotinga maynana) (16781121739).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Cotinga gyddfbiws]] | p225 = Porphyrolaema porphyrolaema | p18 = [[Delwedd:Porphyrolaema porphyrolaema - Purple-throated cotinga (male) 01.JPG|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Ffrwythfrân goch]] | p225 = Haematoderus militaris | p18 = [[Delwedd:Haematoderus militaris.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Ffrwythfrân yddfbiws]] | p225 = Querula purpurata | p18 = [[Delwedd:Querula purpurata - Purple-throated Fruitcrow (male); Parauapebas, Pará, Brazil.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Manacin adeinresog]] | p225 = Piprites chloris | p18 = [[Delwedd:Piprites chloris 1838.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Manacin corunddu]] | p225 = Piprites pileata | p18 = [[Delwedd:Piprites pileata - Black-capped Piprites (Male) 01.JPG|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Manacin penfrith]] | p225 = Piprites griseiceps | p18 = [[Delwedd:Piprites griseiceps 1902.jpg|center|80px]] }} |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Rhestr Goch yr IUCN]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Llen Natur}} [[Categori:Rhywogaethau bregus yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]] [[Categori:Cotingidae]] sp4i3cvs9x3bski93eosicq5flaao3o 0 185644 13273632 13258859 2024-11-06T21:41:13Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273632 wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Gallus gallus'' {{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--> | delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}} | status = LC | status_system = IUCN3.1 | statws = {{infobox | label1 = Statws IUCN | data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}} }} | map_dosbarthiad = Gallus gallus map.jpg | maint_map_dosbarthiad = 280px | neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = Galliformes | familia = Phasianidae <!--Cadw lle 1--> | genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}'' | awdurdod_deuenwol = }} [[Delwedd:Gallus gallus MHNT.ZOO.2010.11.5.11.jpg|bawd|''Gallus gallus'']] [[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar [[Trofannau|trofannol]] yw '''Ceiliog coedwig coch''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: ceiliogod coedwig cochion) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Gallus gallus'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Red jungle-fowl''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Ffesantod ([[Lladin]]: ''Phasianidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Galliformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Dyma brif cenhedlwr yr iâr gyffredin a ddofwyd yn gyntaf dros bum mil o flynyddoedd yn ôl yn [[Asia]]. Talfyrir yr enw [[Lladin]] yn aml yn ''G. gallus'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> ==Tiriogaeth== Mae'r Ceiliogod coedwig coch i'w canfod o Tamil Nadu, [[India]] i Indochina i'r dwyrain a hyd at dde [[Ysieina]] a [[Malaya]], Mae gan y tiriogaethau hyn ei isrywogaeth ei hun: * ''G. g. gallus'' – [[Indochina]] * ''G. g. bankiva'' – [[Java]] * ''G. g. jabouillei'' –[[Fietnam]] * ''G. g. murghi'' – [[India]] a [[Bangladesh]] * ''G. g. spadiceus'' – [[Myanmar]] * ''G. g. domesticus'' – ([[Iâr (ddof)|Iâr ddof]]) <!--Cadw lle4--> ==Teulu== Mae'r ceiliog coedwig coch yn perthyn i deulu'r Ffesantod (Lladin: ''Phasianidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q26375 } LIMIT 15 |sort=label |columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd |row_template=Zutabe formatoa/Familiak |thumb=80 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! rhywogaeth ! enw tacson ! delwedd {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Petrisen Verreaux]] | p225 = Tetraophasis obscurus | p18 = [[Delwedd:Tetraophasis obscurus.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Petrisen fynydd goeswerdd]] | p225 = Tropicoperdix chloropus | p18 = [[Delwedd:Arborophila chloropus - Kaeng Krachan..jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Petrisen goed fronwinau]] | p225 = Tropicoperdix charltonii | p18 = [[Delwedd:Perdix charltoni - 1820-1863 - Print - Iconographia Zoologica - Special Collections University of Amsterdam - UBA01 IZ17100103 (cropped).png|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Peunffesant Malaia]] | p225 = Polyplectron malacense | p18 = [[Delwedd:Polyplectron malacense -captive -male-8a.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Peunffesant Rothschild]] | p225 = Polyplectron inopinatum | p18 = [[Delwedd:Mountain Peacock-Pheasant.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Sofliar frown]] | p225 = Synoicus ypsilophorus | p18 = [[Delwedd:Synoicus ypsilophorus ssp. australis.jpg|center|80px]] }} |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Rhestr Goch yr IUCN]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Llen Natur}} [[Categori:Rhywogaethau o bryder lleiaf yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]] [[Categori:Phasianidae]] ji1elpgv2rkqnr65bhe6zlr5k068l8p 0 187069 13273583 13264475 2024-11-06T20:00:25Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273583 wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Melaeornis brunneus'' {{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--> | delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}} | status = | status_system = | statws = {{infobox | label1 = Statws IUCN | data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}} }} | map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}} | maint_map_dosbarthiad = 280px | neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = Passeriformes | familia = Muscicapidae <!--Cadw lle 1--> | genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}'' | awdurdod_deuenwol = }} [[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Gwybedog Angola''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: gwybedogion Angola) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Melaeornis brunneus'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Angolan flycatcher''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Gwybedogion ([[Lladin]]: ''Muscicapidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''M. brunneus'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> <!--Cadw lle4--> ==Teulu== Mae'r gwybedog Angola yn perthyn i deulu'r Gwybedogion (Lladin: ''Muscicapidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q200989 } LIMIT 15 |sort=label |columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd |row_template=Zutabe formatoa/Familiak |thumb=80 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! rhywogaeth ! enw tacson ! delwedd {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Adeinfyr torwyn]] | p225 = Sholicola major | p18 = [[Delwedd:Nilgiri Blue Robin at Coonoor.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bronlas]] | p225 = Luscinia svecica | p18 = [[Delwedd:Blåhake Bluethroat (20162398078).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Eos]] | p225 = Luscinia megarhynchos | p18 = [[Delwedd:Nachtigall (Luscinia megarhynchos)-2.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Eos fraith]] | p225 = Luscinia luscinia | p18 = [[Delwedd:Luscinia luscinia vogelartinfo chris romeiks CHR3635.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Robin Swinhoe]] | p225 = Larvivora sibilans | p18 = [[Delwedd:Luscinia sibilans - Khao Yai.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Robin-grec torwyn]] | p225 = Dessonornis humeralis | p18 = [[Delwedd:White-throated Robin-Chat (Cossypha humeralis).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Robin-grec y Penrhyn]] | p225 = Dessonornis caffer | p18 = [[Delwedd:Cape Robin-Chat (Cossypha caffra)2.jpg|center|80px]] }} |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Rhestr Goch yr IUCN]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Llen Natur}} [[Categori:Muscicapidae]] n35mtilpt4x33vbv1xugl1isicohb4e 0 189252 13273426 13261538 2024-11-06T12:49:08Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273426 wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Pogonocichla stellata'' {{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--> | delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}} | status = LC | status_system = IUCN3.1 | statws = {{infobox | label1 = Statws IUCN | data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}} }} | map_dosbarthiad = White-starred Robin distribution.png | maint_map_dosbarthiad = 280px | neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = Passeriformes | familia = Turdidae <!--Cadw lle 1--> | genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}'' | awdurdod_deuenwol = }} [[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Robin serog''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: robinod serog) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Pogonocichla stellata'''''; yr enw Saesneg arno yw ''White starred robin''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Brychion ([[Lladin]]: ''Turdidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''P. stellata'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> <!--Cadw lle4--> ==Teulu== Mae'r robin serog yn perthyn i deulu'r Brychion (Lladin: ''Turdidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q26050 } LIMIT 15 |sort=label |columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd |row_template=Zutabe formatoa/Familiak |thumb=80 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! rhywogaeth ! enw tacson ! delwedd {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bronfraith]] | p225 = Turdus philomelos | p18 = [[Delwedd:Song thrush (Turdus philomelos philomelos).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Bronfraith Mongolia]] | p225 = Turdus mupinensis | p18 = [[Delwedd:Turdus mupinensis.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Brych Grand Cayman]] | p225 = Turdus ravidus }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Brych daear Siberia]] | p225 = Geokichla sibirica | p18 = [[Delwedd:Geokichla sibirica, Slyudyansky Raion, Irkutsk Oblast, Russia 1.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Brych gyddfddu]] | p225 = Turdus atrogularis | p18 = [[Delwedd:Svarthalsad trast, Växjö, Februari 2017 (33349504344).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Brych gyddfgoch]] | p225 = Turdus ruficollis | p18 = [[Delwedd:Red-throated thrush in Nepal (1) (cropped).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Brych tywyll America]] | p225 = Turdus nigrescens | p18 = [[Delwedd:Sooty Robin.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Brych coed|Brych y coed]] | p225 = Turdus viscivorus | p18 = [[Delwedd:Turdus viscivorus Brych y coed.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Coch dan adain]] | p225 = Turdus iliacus | p18 = [[Delwedd:Redwing Turdus iliacus.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Mwyalchen]] | p225 = Turdus merula | p18 = [[Delwedd:20190722 Turdus Merula 02.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Mwyalchen y mynydd]] | p225 = Turdus torquatus | p18 = [[Delwedd:2015-04-20 Turdus torquatus torquatus Cairngorm 2.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Socan Eira|Socan eira]] | p225 = Turdus pilaris | p18 = [[Delwedd:Björktrast (Turdus pilaris)-4.jpg|center|80px]] }} |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Rhestr Goch yr IUCN]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Llen Natur}} [[Categori:Rhywogaethau o bryder lleiaf yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]] [[Categori:Turdidae]] 2jdm2d6s0if3ml83uym3f97ji7fk58n 0 189649 13273671 13259125 2024-11-07T00:46:22Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273671 wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Ptilinopus raratongensis'' {{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--> | delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}} | status = | status_system = | statws = {{infobox | label1 = Statws IUCN | data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}} }} | map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}} | maint_map_dosbarthiad = 280px | neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = Columbiformes | familia = Columbidae <!--Cadw lle 1--> | genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}'' | awdurdod_deuenwol = }} [[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Turtur ffrwythau Raratonga''' (sy'n enw benywaidd; enw lluosog: turturod ffrwythau Raratonga) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Ptilinopus raratongensis'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Raratongan fruit dove''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Colomennod ([[Lladin]]: ''Columbidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Columbiformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''P. raratongensis'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> <!--Cadw lle4--> ==Teulu== Mae'r turtur ffrwythau Raratonga yn perthyn i deulu'r Colomennod (Lladin: ''Columbidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q10856 } LIMIT 15 |sort=label |columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd |row_template=Zutabe formatoa/Familiak |thumb=80 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! rhywogaeth ! enw tacson ! delwedd {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Colomen Seland Newydd]] | p225 = Hemiphaga novaeseelandiae | p18 = [[Delwedd:New Zealand pigeon (Hemiphaga novaeseelandiae) Waitakere.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur]] | p225 = Streptopelia turtur | p18 = [[Delwedd:European Turtle Dove (Streptopelia turtur).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur alarus]] | p225 = Streptopelia decipiens | p18 = [[Delwedd:Mourning Collared Dove (Streptopelia decipiens decipiens), Lake Ziway, Ethiopia.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur dorchgoch]] | p225 = Streptopelia tranquebarica | p18 = [[Delwedd:Red Collared Dove, Tamil Nadu IMG 4960.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur dorchog]] | p225 = Streptopelia decaocto | p18 = [[Delwedd:Streptopelia decaocto, Hărman, România (34881606270).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur dorchog Affrica]] | p225 = Streptopelia roseogrisea | p18 = [[Delwedd:Streptopelia roseogrisea, Waza NP, Cameroon (cropped).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur dorchog Jafa]] | p225 = Streptopelia bitorquata | p18 = [[Delwedd:Streptopelia bitorquata 80949442.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur dorchog adeinwen]] | p225 = Streptopelia reichenowi }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur dorwridog]] | p225 = Streptopelia hypopyrrha | p18 = [[Delwedd:Adamawa Turtle Dove, Fulladu West, Gambia 01.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur dywyll]] | p225 = Streptopelia lugens | p18 = [[Delwedd:Dusky Turtle Dove, Kirkos, Addis Ababa, Ethiopia 1.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur lygatgoch]] | p225 = Streptopelia semitorquata | p18 = [[Delwedd:Red-eyed dove (Streptopelia semitorquata).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur winau]] | p225 = Streptopelia vinacea | p18 = [[Delwedd:Vinaceous Dove (Streptopelia vinacea), Fathala Wildlife Reserve, Senegal.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Turtur y Dwyrain]] | p225 = Streptopelia orientalis | p18 = [[Delwedd:Oriental Turtle Dove (Streptopelia orientalis) (52502770215).jpg|center|80px]] }} |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Rhestr Goch yr IUCN]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Llen Natur}} [[Categori:Columbidae]] 7uhoc9sifttlevwp68eeyvy6sfueweh 0 191237 13273665 13267874 2024-11-06T23:02:12Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273665 wikitext text/x-wiki {{Blwch tacson | enw = {{{name|{{PAGENAMEBASE}}}}}<br />''Tyrannus forficatus'' {{Blwch adar oto}}<!--Hwn yn galw delwedd o Wicidata--> | delwedd2 ={{#invoke:Wikidata|getValue|P51|{{{sain|FETCH_WIKIDATA}}}}} | status = LC | status_system = IUCN3.1 | statws = {{infobox | label1 = Statws IUCN | data1 = {{#invoke:Wikidata|getValue|P141|{{{statws gadwraethol IUCN|FETCH_WIKIDATA}}}}} }} | map_dosbarthiad = {{#invoke:Wikidata|getValue|P181|{{{map dosbarthiad|FETCH_WIKIDATA}}}}} | maint_map_dosbarthiad = 280px | neges_map_dosbarthiad = Dosbarthiad y [[rhywogaeth]] | regnum = [[Animalia]] | phylum = [[Chordata]] | classis = [[Aves]] | ordo = Passeriformes | familia = Tyrannidae <!--Cadw lle 1--> | genus = {{#invoke:Wikidata|getValue|P171|{{{rhiant-dacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | species = {{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}} | enw_deuenwol = ''{{#invoke:Wikidata|getValue|P225|{{{enw tacson|FETCH_WIKIDATA}}}}}'' | awdurdod_deuenwol = }} [[Aderyn]] a [[rhywogaeth]] o adar yw '''Teyrnaderyn cynffonsiswrn''' (sy'n enw gwrywaidd; enw lluosog: teyrnadar cynffonsiswrn) a adnabyddir hefyd gyda'i enw gwyddonol '''''Tyrannus forficatus'''''; yr enw Saesneg arno yw ''Scissor-tailed flycatcher''. Mae'n perthyn i [[teulu (bioleg)|deulu]]'r Teyrn-wybedogion ([[Lladin]]: ''Tyrannidae'') sydd yn [[urdd (bioleg)|urdd]] y ''Passeriformes''.<ref>[https://cymdeithasedwardllwyd.cymru/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20040610130433/http://www.cymdeithasedwardllwyd.org.uk/ |date=2004-06-10 }} Gwefan [[Cymdeithas Edward Llwyd]]]; adalwyd 30 Medi 2016.</ref> Talfyrir yr enw Lladin yn aml yn ''T. forficatus'', sef enw'r rhywogaeth.<ref>[http://avibase.bsc-eoc.org/avibase.jsp?lang=EN&pg=home Gwefan Avibase;] adalwyd 3 Hydref 2016.</ref> Mae'r rhywogaeth hon i'w chanfod yng [[Gogledd America|Ngogledd America]]. <!--Cadw lle4--> ==Teulu== Mae'r teyrnaderyn cynffonsiswrn yn perthyn i deulu'r Teyrn-wybedogion (Lladin: ''Tyrannidae''). Dyma rai o aelodau eraill y teulu: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item WHERE { ?item wdt:P105 wd:Q7432. ?item wdt:P171 ?sub0 . ?sub0 (wdt:P171)* wd:Q217478 } LIMIT 15 |sort=label |columns=label:rhywogaeth,P225,P18:delwedd |row_template=Zutabe formatoa/Familiak |thumb=80 |links=local }} {| class='wikitable sortable' ! rhywogaeth ! enw tacson ! delwedd {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Gwybedog bronfrith America]] | p225 = Myiophobus fasciatus | p18 = [[Delwedd:Myiophobus fasciatus 54670465.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Gwybedog crib oren]] | p225 = Myiophobus phoenicomitra | p18 = [[Delwedd:Myiophobus phoenicomitra - Orange-crested Flycatcher (cropped).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Gwybedog melyn y De]] | p225 = Myiophobus flavicans | p18 = [[Delwedd:Myiophobus flavicans - Flavescent Flycatcher.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Gwybedog plaen]] | p225 = Myiophobus inornatus | p18 = [[Delwedd:Myiophobus inornatus map.svg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Titw-deyrn copog]] | p225 = Anairetes parulus | p18 = [[Delwedd:Tufted Tit-Tyrant.jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Titw-deyrn cribfrith]] | p225 = Anairetes reguloides | p18 = [[Delwedd:Anairetes reguloides Pied-crested Tit-Tyrant; San Jerónimo de Surco, Lima, Peru (cropped).jpg|center|80px]] }} |- {{Zutabe formatoa/Familiak | label = [[Titw-deyrn pigfelyn]] | p225 = Anairetes flavirostris | p18 = [[Delwedd:Anairetes flavirostris - Yellow-billed tit-tyrant.jpg|center|80px]] }} |} {{Wikidata list end}} ==Gweler hefyd== *[[Rhestr Goch yr IUCN]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Llen Natur}} [[Categori:Rhywogaethau o bryder lleiaf yn ôl Rhestr Goch yr IUCN]] [[Categori:Tyrannidae]] [[Categori:Adar Gogledd America]] ngt038027g8xkp13jrx7vu0otag5igg 0 209240 13273728 11089454 2024-11-07T09:31:15Z Craigysgafn 40536 13273728 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Pêl-droed]]iwr o [[Tsiecia]] yw '''Ivan Hašek''' (ganed [[6 Medi]] [[1963]]). Cafodd ei eni yn [[Městec Králové]] a chwaraeodd 55 gwaith dros ei wlad. ==Tîm cenedlaethol== {| class="wikitable" style="text-align:center" !colspan=3|[[Tîm pêl-droed cenedlaethol Tsiecoslofacia|Tîm cenedlaethol Tsiecoslofacia]] |- !Blwyddyn!!Ymdd.!!Goliau |- |1984||1||0 |- |1985||7||0 |- |1986||8||0 |- |1987||6||1 |- |1988||8||1 |- |1989||8||0 |- |1990||11||1 |- |1991||2||1 |- |1992||0||0 |- |1993||3||1 |- !Cyfanswm||54||5 |- !colspan=3|[[Tîm pêl-droed cenedlaethol Y Weriniaeth Tsiec|Tîm cenedlaethol Y Weriniaeth Tsiec]] |- !Blwyddyn!!Ymdd.!!Goliau |- |1994||1||0 |- !Cyfanswm||1||0 |} ==Dolenni allanol== *[http://www.national-football-teams.com/player/20141/Ivan_Hasek.html Timau Pêl-droed Cenedlaethol] {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn pêl-droediwr}} {{eginyn Tsieciad}} {{DEFAULTSORT:Hasek, Ivan}} [[Categori:Genedigaethau 1963]] [[Categori:Pêl-droedwyr o Tsiecia]] 9cpxwkniv8b4v4jgorh6aq31wltv091 0 209241 13273730 11089455 2024-11-07T09:32:10Z Craigysgafn 40536 13273730 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Pêl-droed]]iwr o [[Tsiecia]] yw '''Pavel Horváth''' (ganed [[22 Ebrill]] [[1975]]). Cafodd ei eni yn [[Praga]] a chwaraeodd 19 gwaith dros ei wlad. ==Tîm Cenedlaethol== {| class="wikitable" style="text-align:center" !colspan=3|[[Tîm pêl-droed cenedlaethol Y Weriniaeth Tsiec|Tîm cenedlaethol Y Weriniaeth Tsiec]] |- !Blwyddyn!!Ymdd.!!Goliau |- |1999||6||0 |- |2000||8||0 |- |2001||2||0 |- |2002||3||0 |- !Cyfanswm||19||0 |} ==Dolenni allanol== *[http://www.national-football-teams.com/player/1850/Pavel_Horvath.html Timau Pêl-droed Cenedlaethol] {{Rheoli awdurdod}} {{eginyn pêl-droediwr}} {{eginyn Tsieciad}} {{DEFAULTSORT:Horvath, Pavel}} [[Categori:Genedigaethau 1975]] [[Categori:Pêl-droedwyr o Tsiecia]] oge43et2fm70xexka1wfedtxkrl41hs 0 209374 13273727 11089453 2024-11-07T09:30:13Z Craigysgafn 40536 13273727 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} [[Pêl-droed]]iwr o [[Tsiecia]] yw '''{{PAGENAME}}''' (ganed [[11 Hydref]] [[1962]]). Cafodd ei eni yn [[Nové Město nad Metují]] a chwaraeodd 4 gwaith dros ei wlad. ==Tîm cenedlaethol== {| class="wikitable" style="text-align:center" !colspan=3|[[Tîm pêl-droed cenedlaethol Tsiecoslofacia|Tîm cenedlaethol Tsiecoslofacia]] |- !Blwyddyn!!Ymdd.!!Goliau |- |1989||1||0 |- |1990||2||0 |- |1991||1||0 |- !Cyfanswm||4||0 |} ==Dolenni allanol== *[http://www.national-football-teams.com/player/21661/Pavel_Cerny.html Timau Pêl-droed Cenedlaethol] {{eginyn pêl-droediwr}} {{eginyn Tsieciad}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Cerny, Pavel}} [[Categori:Genedigaethau 1962]] [[Categori:Pêl-droedwyr o Tsiecia]] 6m6l4pr3fg019lhm65v3dxqfvund7gf 0 209878 13273742 10911525 2024-11-07T09:42:14Z Craigysgafn 40536 13273742 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwleidydd o'r [[Yr Alban|Alban]] oedd '''Tam Dalyell''', neu '''Sir Thomas Dalyell of the Binns, 11th Baronet''' ([[9 Awst]] [[1932]] – [[26 Ionawr]] [[2017]]). Fe'i ganwyd yng [[Caeredin|Nghaeredin]]. Roedd yn Aelod Seneddol San Steffan dros [[Gorllewin Lothian]] o 1962-1983 ac AS [[Linlithgow]] o 1983-2005. == Llyfryddiaeth == * ''The Case of Ship-Schools'' (1960) * ''Ship-School Dunera'' (1963) * ''Devolution: The End of Britain?'' (1977) * ''One Man's [[Falklands]]'' (1982) * ''A Science Policy for Britain'' (1983) * ''[[Margaret Thatcher|Thatcher]]'s Torpedo'' (1983) * ''Misrule'' (1987) * ''[[Dick Crossman]]: A Portrait'' (1989) * ''The Importance of Being Awkward: The Autobiography of Tam Dalyell'' (2011), ISBN 9780857900753 {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|du}} {{bocs olyniaeth | cyn=[[John Taylor (gwleidydd0|John Taylor]] | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Gorllewin Lothian (etholaeth seneddol)|Orllewin Lothian]]| blynyddoedd=[[1962]] – [[1983]] | ar ôl= ''dilewyd yr etholaeth'' }} {{bocs olyniaeth | cyn=etholaeth newydd | teitl=[[Aelod Seneddol]] dros [[Linlithgow (etholaeth seneddol)|Linlithgow]]| blynyddoedd=[[1983]] – [[2005]] | ar ôl= ''dilewyd yr etholaeth'' }} {{diwedd-bocs}} {{DEFAULTSORT:Dalyell, Tam}} [[Categori:Genedigaethau 1932]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Marwolaethau 2017]] [[Categori:Hen Etoniaid]] [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Prifysgol Caeredin]] [[Categori:Cyn-fyfyrwyr Coleg y Brenin, Caergrawnt]] 9ici6vrm9epsr75xynqjrh22a9eeb3f 0 211072 13273757 10996909 2024-11-07T09:53:37Z Craigysgafn 40536 13273757 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth cenedl|image=Kay Matheson.jpg}} Athrawes economeg y cartref a’r iaith [[Gaeleg yr Alban|Aeleg]] ac yn genedlaetholwr Albanaidd oedd '''Kay (Katrine Bell) Matheson''' ([[7 Rhagfyr]] [[1928]] - [[6 Gorffennaf]] [[2013]]). Daeth i amlygrwydd fel un o’r pedwar myfyriwr o brifysgol Glasgow a fu’n gyfrifol am [[y cyrch i ryddhau'r Maen Sgàin]] o [[Abaty Westminster]] ym 1950. ==Bywyd cynnar== Ganwyd Matheson yn Gairloch ger Inverasdale ar lannau Loch Ewe, Swydd Wester Ross, roedd hi’n ferch i grofftwr. Derbyniodd ei haddysg mewn ysgolion lleol cyn symud ymlaen i [[Prifysgol Glasgow|Brifysgol Glasgow]] i hyfforddi i fod yn athrawes gwyddor gartref. ==Cenedlaetholdeb== Cafodd hen nain a thaid Matheson eu gorfodi i symud i lannau’r môr fel rhan o Gliriadau'r Ucheldiroedd, pan orfodwyd tyddynwyr oddi ar eu tir er mwyn gwneud lle i fagu defaid a hela. Gan hynny fu Matheson yn genedlaetholwr o oedran ifanc. Yn y brifysgol daeth Matheson yn aelod o [[Cymdeithas Cenedlaetholwyr yr Alban Prifysgol Glasgow (GUSNA)|Gymdeithas Cenedlaetholwyr Albanaidd]] y brifysgol ac yn aelod o Gymdeithas Cyfamod yr Alban a oedd yn cael ei redeg gan [[John MacCormick]], rheithor y Brifysgol. Trwy MacCormick daeth i gysylltiad â [[Ian Hamilton]]. Gwahoddodd Hamilton Matheson i fod yn bartner iddo yn nawns flynyddol y brifysgol. Wedi ei holi am ei threfniadau i fwrw’r Nadolig a chlywed ei bod am ddathlu gyda’i theulu, datgelodd Hamilton y gyfrinach mae ei fwriad ef oedd mynd i [[Llundain|Lundain]] i ryddhau Maen Sgàin. Fel un oedd yn gallu gyrru cytunodd Kay yn unionsyth i fod yn yrrwr yr ymgyrch <ref>Hamilton, Ian; Stone of Destiny t 35, Gwasg Berlini 2008; ISBN 9781841587295</ref>. ===Maen Sgàin=== Ar Noswyl Nadolig 1950, teithiodd Hamilton, Matheson a dau fyfyriwr arall o brifysgol Glasgow, a oedd hefyd yn genedlaetholwyr, i [[Lundain]] i ryddhau Maen Sgàin o'i le o dan Gadair y Coroni yn [[Abaty Westminster]]. Defnyddiwyd y maen, yn wreiddiol, i goroni brenhinoedd yr [[Yr Alban|Alban]]. Cafodd ei gipio gan [[Edward I, brenin Lloegr]], ym 1296 a’i symud i Loegr i gryfhau ei ymhoniad i orsedd yr Alban, yn yr un modd a gipiodd [[y Groes Naid]] a [[Talaith Llywelyn|Thalaith Llywelyn]], symbolau brenhinol Cymru ym 1285<ref name=Smith>{{cite book |title=Llywelyn ap Gruffudd: Prince of Wales |last=Smith |first=J. Beverly |authorlink= |coauthors= |year=2001 |publisher=University of Wales Press |location=Wales |isbn=0-7083-1474-0 |page=664 Pages}}</ref>. Ar ôl Deddfau Uno 1707 rhwng yr Alban a Lloegr fe'i defnyddiwyd ar gyfer coroni brenhinoedd Prydain. Trwy ei osod o dan gadair Coroni Lloegr bu modd i goroni Brenin Prydain yn Frenin Lloegr ac yn Frenin yr Alban ar yr un pryd. Gan hynny, mae cenedlaetholwyr yn clodfori gweithred y myfyrwyr, wrth ddychwelyd y maen i'r Alban, fel buddugoliaeth symbolaidd ar gyfer achos cenedlaethol yr Alban. Cafodd y maen ei gyflwyno i [[Eglwys yr Alban]], yn olion hen Abaty [[Arbroath|Obar Bhrothaig]]<ref>{{Cite web |url=https://www.edinburghcastle.gov.uk/discover/highlights/the-stone-of-destiny |title=Castell Caeredin - The Stone of Destiny |access-date=2017-03-16 |archive-date=2018-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180129115851/https://www.edinburghcastle.gov.uk/discover/highlights/the-stone-of-destiny |url-status=dead }}</ref>. Ildiodd yr Eglwys y maen i’r awdurdodau yn Lloegr yn Ebrill 1951. Cafodd Hamilton, Matheson a'u cynghreiriaid eu harestio a’u cyhuddo o ddwyn y maen, ond ni chawsant eu herlyn. Y rheswm pam na chawsant eu herlyn, yn ôl yr awdurdodau, oedd bod y gyfraith ar y pryd yn diffinio lladrad fel ''bwriad i amddifadu yn barhaol rhywun o'i meddiant'', ond credai Hamilton mae’r gwirionedd oedd byddai carcharu’r cynghreiriaid yn creu ''cause celebre'' a chriw o ferthyron<ref>[http://bellacaledonia.org.uk/2017/03/08/destiny-man/ Destiny Man]</ref>. Dywedodd Matheson: ''Pobl yr Alban a’n achubasom, trwy ei wneud yn gwbl glir y byddai terfysgoedd os byddent yn ceisio ein herlyn''<ref name="Kay matheson - opinion">[http://www.heraldscotland.com/opinion/13112964.Kay_Matheson/ Kay matheson - obituary]</ref> Wrth ryddhau’r maen fe’i torrodd yn ddwy ran. Aeth Matheson a’r rhan leiaf i dŷ cydnabod ym [[Birmingham|Mirmingham]], gan dybio y byddai ceir a oedd yn dychwelyd i’r Alban yn cael eu harchwilio. Wrth ei drosglwyddo syrthiodd y darn gan dorri bysedd ei throed a bu’n gloff, o’r herwydd, am weddill ei hoes<ref>[https://www.telegraph.co.uk/news/obituaries/10178854/Kay-Matheson.html. ''Kay Matheson''] adalwyd 23 Medi 2022</ref> Cafodd y maen ei ddychwelyd i'r Alban, yn y pen draw, ym 1996, gyda darpariaeth ar gyfer ei ddefnydd dilynol i goroni brenhinoedd Prydain. Cafodd y sawl fu’n rhan o’r lladrad a’u cefnogwyr eu gwahodd i fod yn rhan o ddathlu’r dychweliad, derbyniodd Matheson y gwahoddiad<ref>{{Cite web |url=http://www.scotsman.com/news/obituaries/obituary-kay-matheson-teacher-1-2993287 |title=The Scotsman ''Obituary: Kay Matheson, teacher'' |access-date=2017-03-16 |archive-date=2019-05-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190502052631/https://www.scotsman.com/news/obituaries/obituary-kay-matheson-teacher-1-2993287 |url-status=dead }}</ref> ===Ceartas=== Bu Matheson yn aelod amlwg o [[Ceratas]], mudiad tebyg i [[Cymdeithas yr Iaith|Gymdeithas yr Iaith Gymraeg]] a oedd yn brwydro dros hawliau’r iaith [[Gaeleg yr Alban|Aeleg]], ac oedd yn defnyddio dulliau tebyg i’r Gymdeithas megis difrodi arwyddion uniaith.<ref name="Kay matheson - opinion"/> ===Plaid Genedlaethol yr Alban=== Bu Matheson yn aelod o’r [[Plaid Genedlaethol yr Alban|SNP]] hyd ei farwolaeth, ac yn gyfaill mawr i’r [[AS]] [[Winnie Ewing]]. Yn [[Etholiad cyffredinol y Deyrnas Unedig, 1983|etholiad cyffredinol 1983]] safodd fel ymgeisydd yr SNP yn etholaeth Ross, Cromarty & Skye, cipiwyd yr etholaeth gan [[Charles Kennedy]] ar ran yr [[Y Democratiaid Cymdeithasol (DU)|SDP]]. ==Portreadau== Yn 2008, ysgrifennodd a chyfarwyddwyd ffilm nodwedd am gipio Maen Sgàin gan [[Charles Martin Smith]]. Yn y ffilm ''Stone of Destiny'' mae Matheson yn cael ei phortreadu gan [[Kate Mara]].<ref>Stone of Destiny (2008)[http://www.imdb.com/title/tt1037156/ IMDB Stone of Destiny]</ref>. Mewn ffilm Gaeleg am ran Matheson yn y digwyddiad ''An Ceasnachadadh'' cafodd hi ei phortreadu gan y gantores [[Kathlleen MacInnes]] ==Bywyd personol== Wedi graddio bu Matheson yn gweithio fel athrawes economeg y cartref yn Ysgol Uwchradd Gairloch ac fel athrawes deithiol yn dysgu’r Aeleg mewn nifer o ysgolion cynradd. Ni fu’n briod. Bu farw mewn cartref nyrsio yn Aultbe, nepell o’r lle y ganwyd ger traethau Loch Ewe, yn 84 mlwydd oed. == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Matheson, Kay}} [[Categori:Cenedlaetholdeb Albanaidd]] [[Categori:Genedigaethau 1928]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Gwleidyddion Plaid Genedlaethol yr Alban]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o'r Alban]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o'r Alban]] [[Categori:Marwolaethau 2013]] avxs84twbc2pz8uu3b9nkg34qx97t64 14 212776 13273731 11836832 2024-11-07T09:32:45Z Craigysgafn 40536 13273731 wikitext text/x-wiki [[Pêl-droed]]wyr o [[Tsiecia]]. [[Categori:Chwaraewyr o Tsiecia]] [[Categori:Pêl-droed yn Tsiecia]] [[Categori:Pêl-droedwyr yn ôl gwlad|Tsiecia]] 4ghgtn070pur22s4fd2ezyh6xdvkzsf 13273732 13273731 2024-11-07T09:32:56Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pêl-droedwyr Tsiecaidd]] i [[Categori:Pêl-droedwyr o Tsiecia]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273731 wikitext text/x-wiki [[Pêl-droed]]wyr o [[Tsiecia]]. [[Categori:Chwaraewyr o Tsiecia]] [[Categori:Pêl-droed yn Tsiecia]] [[Categori:Pêl-droedwyr yn ôl gwlad|Tsiecia]] 4ghgtn070pur22s4fd2ezyh6xdvkzsf 14 212777 13273733 11836829 2024-11-07T09:33:39Z Craigysgafn 40536 13273733 wikitext text/x-wiki Chwaraewyr o [[Tsiecia]]. [[Categori:Chwaraeon yn Tsiecia]] [[Categori:Chwaraewyr yn ôl gwlad|Tsiecia]] [[Categori:Pobl o Tsiecia yn ôl galwedigaeth]] tg1ozwh2a61pddldf6keium7cn9nnvw 13273734 13273733 2024-11-07T09:33:48Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Chwaraewyr Tsiecaidd]] i [[Categori:Chwaraewyr o Tsiecia]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273733 wikitext text/x-wiki Chwaraewyr o [[Tsiecia]]. [[Categori:Chwaraeon yn Tsiecia]] [[Categori:Chwaraewyr yn ôl gwlad|Tsiecia]] [[Categori:Pobl o Tsiecia yn ôl galwedigaeth]] tg1ozwh2a61pddldf6keium7cn9nnvw 14 213063 13273394 2704682 2024-11-06T12:06:42Z Craigysgafn 40536 13273394 wikitext text/x-wiki [[Mathemateg]]wyr o [[Hwngari]]. [[Categori:Pobl o Hwngari yn ôl galwedigaeth]] [[Categori:Mathemategwyr yn ôl gwlad|Hwngari]] 4knikmlih4o3oc96s6d90ehnt4o69a1 13273405 13273394 2024-11-06T12:17:01Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Mathemategwyr Hwngaraidd]] i [[Categori:Mathemategwyr o Hwngari]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273394 wikitext text/x-wiki [[Mathemateg]]wyr o [[Hwngari]]. [[Categori:Pobl o Hwngari yn ôl galwedigaeth]] [[Categori:Mathemategwyr yn ôl gwlad|Hwngari]] 4knikmlih4o3oc96s6d90ehnt4o69a1 2 215071 13273812 13269417 2024-11-07T11:20:04Z Llywelyn2000 796 Crëwyd trwy gyfieithu'r dudalen "[[:en:Special:Redirect/revision/1255910937|List of countries by GDP (PPP)]]" 13273812 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' == Cyfeiriadau == <nowiki> [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]]</nowiki> izz6i5k95vysmhft1fqblkmz7qee9nd 13273817 13273812 2024-11-07T11:28:08Z Llywelyn2000 796 13273817 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Static row numbers}}{{sticky header}}{{sort under}}{{table alignment}} {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|World}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin (French part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] o7tldsy1onxpbwg34foclfv9zqtkls4 13273819 13273817 2024-11-07T11:32:27Z Llywelyn2000 796 Saint Martin 13273819 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Static row numbers}}{{sticky header}}{{sort under}}{{table alignment}} {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|World}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] fj27d9wz9iq9h1e0uy66ykiu0pr7bq8 13273820 13273819 2024-11-07T11:35:30Z Llywelyn2000 796 cyfs 13273820 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' {{Static row numbers}}{{sticky header}}{{sort under}}{{table alignment}} {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|World}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} ==Nodiadau== {{reflist|group=n|refs= <ref group="n" name="CN1">IMF and CIA figures exclude [[Taiwan]] and the [[Special administrative regions of China|special administrative regions]] of [[Hong Kong]] and [[Macau]].</ref> <ref group="n" name="CN2">World Bank figures exclude the [[Special administrative regions of China|special administrative regions]] of [[Hong Kong]] and [[Macau]].</ref> <ref group="n" name="UA">Figures exclude the [[Republic of Crimea (Russia)|Republic of Crimea]] and [[Sevastopol]].</ref> <ref group="n" name="MA">Includes [[Western Sahara]].</ref> <ref group="n" name="MM">Referred to as "Burma".</ref> <ref group="n" name="GA">Excludes data for [[Abkhazia]] and [[South Ossetia]].</ref> <ref group="n" name="CY">Data is for the area controlled by the Government of the [[Republic of Cyprus]].</ref> <ref group="n" name="MD">Excludes data for [[Transnistria]].</ref> <ref group="n" name="PS1">Referred to as "West Bank and Gaza" in the IMF and World Bank reports.</ref> <ref group="n" name="PS2">CIA registers 2 separate entries for Palestine: "West Bank" and "Gaza Strip". Figures for [[West Bank]] include the [[Gaza Strip]] -- see {{Cite web|title=The World Factbook - West Bank|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/west-bank/#economy|website=CIA.gov|date=29 November 2022 }}</ref> <ref group="n" name="CV">Referred to as "Cabo Verde".</ref> == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] 8g3dpbicdd73efgkli766dxmwl9p8zr 13273822 13273820 2024-11-07T11:37:24Z Llywelyn2000 796 13273822 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' {{Static row numbers}}{{sticky header}}{{sort under}}{{table alignment}} {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|World}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] sz402d0ssbnfzyxia00bw2tbkow4gmd 13273840 13273822 2024-11-07T11:49:27Z Llywelyn2000 796 /* Tabl */ 13273840 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|World}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] 8lul3bosephydhgvu61luh6qggthh2e 13273841 13273840 2024-11-07T11:50:31Z Llywelyn2000 796 /* Tabl */ 13273841 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|Y Ddaear}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] g8btxha1yx99h2ru81q4p9h16s5j837 13273842 13273841 2024-11-07T11:51:46Z Llywelyn2000 796 13273842 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon, '''Rhestr o wledydd yn ôl CMC (PPP)''', yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|Y Ddaear}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] bxqivrdn6tke8lbbwmes6muik31rfdw 13273846 13273842 2024-11-07T11:56:16Z Llywelyn2000 796 uwchliwio'n felyn 13273846 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon, '''Rhestr o wledydd yn ôl CMC (PPP)''', yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r {{color box|#F0E891|diriogaeth}} berthnasol.'' {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|Y Ddaear}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] 7ebphv72tt86azeqvx2ketd4fcq3ejy 0 221526 13273613 10897883 2024-11-06T21:23:24Z Craigysgafn 40536 13273613 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Meddyg a gwleidydd o [[Ffrainc]] oedd '''Ulysse Trélat''' ([[13 Tachwedd]] [[1795]] - [[29 Ionawr]] [[1879]]). Bu'n Weinidog ar Waith Cyhoeddus Ffrengig ym 1848. Cafodd ei eni yn Montargis, [[Ffrainc]] ac addysgwyd ef yn [[Paris]]. Bu farw yn Menton. ==Gwobrau== Enillodd Ulysse Trélat y gwobrau canlynol o ganlyniad i'w waith: *Marchog y Lleng Anrhydeddus {{Eginyn meddyg}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Trélat, Ulysse}} [[Categori:Marwolaethau 1879]] [[Categori:Genedigaethau 1795]] [[Categori:Gwleidyddion o Ffrainc]] [[Categori:Meddygon o Ffrainc]] [[Categori:Erthyglau Bot Wici-Iechyd]] laomp5g614kixa7ole0c5v7lq0mxgg0 0 223260 13273404 9883644 2024-11-06T12:16:27Z Craigysgafn 40536 13273404 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] ac athro prifysgol yw '''Éva Tardos''' (ganed [[1 Hydref]] [[1957]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd a gwyddonydd cyfrifiadurol. ==Manylion personol== Ganed Éva Tardos ar [[1 Hydref]] [[1957]] yn Budapest ac wedi gadael yr ysgol leol bu'n astudio algorithmau. Ymhlith yr anrhydeddau a gyflwynwyd iddi am ei gwaith mae'r canlynol: Cymdeithas Coffa John Simon Guggenheim, Gwobr Gödel, Gwobr Ymchwilydd Ifanc yr Arlywydd, Gwobr Fulkerson, Gwobr George B. Dantzig a Gwobr Van Wijngaarden. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q15030|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q15030|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Tardos, Éva}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1957]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] 2apj73avg3eipjnbiagecrap3v216l2 0 223489 13273397 9881312 2024-11-06T12:10:23Z Craigysgafn 40536 13273397 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] oedd '''Rózsa Péter''' ([[17 Chwefror]] [[1905]] – [[16 Chwefror]] [[1977]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd ac academydd. ==Manylion personol== Ganed Rózsa Péter ar [[17 Chwefror]] [[1905]] yn Budapest. Ymhlith yr anrhydeddau a gyflwynwyd iddi am ei gwaith mae'r canlynol: Gwobr Kossuth. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q453518|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q453518|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Péter, Rózsa}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1905]] [[Categori:Marwolaethau 1977]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] p1epm7jt4gg6k0p47gfns3q792xb8px 0 223546 13273395 9878045 2024-11-06T12:08:06Z Craigysgafn 40536 13273395 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] yw '''Marianna Csörnyei''' (ganed [[8 Hydref]] [[1975]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd. ==Manylion personol== Ganed Marianna Csörnyei ar [[8 Hydref]] [[1975]] yn Budapest ac wedi gadael yr ysgol leol bu'n astudio Gwyddoniaeth. Ymhlith yr anrhydeddau a gyflwynwyd iddi am ei gwaith mae'r canlynol: Gwobr Teilyngdod Ymchwil Wolfson y Gymdeithas Frenhinol. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q238589|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q238589|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Csörnyei, Marianna}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1975]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] tk330at79xk49ldvvi7k511tjdsr9v4 0 223590 13273610 9878257 2024-11-06T21:13:54Z Craigysgafn 40536 13273610 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Mathemategydd a gwleidydd o [[Ffrainc]] yw '''Marie-Claude Gaudel''' (ganed [[1946]]). ==Manylion personol== Ganed Marie-Claude Gaudel yn [[1946]] yn Nancy. Ymhlith yr anrhydeddau a gyflwynwyd iddi am ei gwaith mae'r canlynol: Medal Arian CNRS. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q21127205|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q21127205|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Gaudel, Marie-Claude}} [[Categori:Gwleidyddion benywaidd o Ffrainc]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Ffrainc]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Genedigaethau 1946]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] t1hofvoq6yfciqzu90dkawrgnx9e2vu 0 223847 13273611 12434082 2024-11-06T21:21:40Z Craigysgafn 40536 13273611 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Gwleidydd, [[economegydd]], cyfreithiwr a banciwr o [[Ffrainc]] yw '''Christine Lagarde''' (ganed [[1956]]). ==Manylion personol== Ganed Christine Lagarde yn [[1956]] ym [[Paris|Mharis]] ac wedi gadael yr ysgol leol mynychodd Brifysgol Gorllewin Paris, Nanterre La Défense, Ysgol Holton-Arms a Gwyddorau Po Aix. Ymhlith yr anrhydeddau a gyflwynwyd iddi am ei gwaith mae'r canlynol: Officier de la Légion d'honneur, doctor honoris causa, Cadlywydd Urdd Amaethyddiaeth Teilwng ac Urdd Cyfeillgarwch. ==Gyrfa== Am gyfnod bu'n Rheolwr Gyfarwyddwr y [[Cronfa Ariannol Ryngwladol|Gronfa Ariannol Ryngwladol]], Gweinidog yr Economi, Cyllid a Diwydiant, Y Gweinidog Amaethyddiaeth, Cadeirydd, intern, aelod o fwrdd, cyfreithiwr. ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q484605|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q484605|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Lagarde, Christine}} [[Categori:Bancwyr o Ffrainc]] [[Categori:Cyfreithwyr o Ffrainc]] [[Categori:Economegwyr o Ffrainc]] [[Categori:Gwleidyddion o Ffrainc]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Genedigaethau 1956]] [[Categori:Llywyddion Banc Canolog Ewrop]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] 06y8wqwc776g35cdsdq4dmymw455yvo 0 223950 13273401 11735155 2024-11-06T12:13:40Z Craigysgafn 40536 13273401 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] yw '''Vera Turán Sós''' ([[11 Medi]] [[1930]] – [[22 Mawrth]] [[2023]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd ac academydd. ==Manylion personol== Ganed Vera Sós ar [[11 Medi]] [[1930]] yn Budapest ac wedi gadael yr ysgol leol bu'n astudio Gwyddoniaeth. Priododd Vera T. Sós gyda Pál Turán. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q460044|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q460044|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Sós, Vera}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1930]] [[Categori:Marwolaethau 2023]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] 7xmfgr3bp8i72pqcjj9gkuru16i75qv 0 224107 13273398 12560049 2024-11-06T12:11:10Z Craigysgafn 40536 13273398 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] oedd '''Zsuzsa Ferge''' ([[25 Ebrill]] [[1931]] - [[4 Ebrill]] [[2024]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel cymdeithasegydd ac ystadegydd. ==Manylion personol== Ganed Zsuzsa Ferge ar [[25 Ebrill]] [[1931]] yn Budapest ac wedi gadael yr ysgol leol mynychodd Brifysgol Corvinus, Budapest. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q1000622|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q1000622|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Ferge, Zsuzsa}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1931]] [[Categori:Marwolaethau 2024]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] c4i8ycu8wuu2ulew4dhblwbe0patsou 0 224216 13273399 9885531 2024-11-06T12:11:49Z Craigysgafn 40536 13273399 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] oedd '''Katalin Némethy''' ([[4 Gorffennaf]] [[1933]] – [[21 Hydref]] [[2013]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel athro a mathemategydd. ==Manylion personol== Ganed Katalin Némethy ar [[4 Gorffennaf]] [[1933]]. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q1220899|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q1220899|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Némethy, Katalin}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1933]] [[Categori:Marwolaethau 2013]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] imd87egqovpg51jbmsf98qv4izvsicm 0 224415 13273403 9885534 2024-11-06T12:15:39Z Craigysgafn 40536 13273403 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] yw '''Katalin Marton''' (ganed [[1941]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd. ==Manylion personol== Ganed Katalin Marton yn [[1941]] yn Budapest. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q15823185|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q15823185|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Marton, Katalin}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1941]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] ef7ei2if52u56eiy2h8i5a3dzanh4mr 0 224604 13273609 11090848 2024-11-06T21:12:07Z Craigysgafn 40536 13273609 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Gwyddonydd o [[Ffrainc]] yw '''Karine Berger''' (ganed [[11 Mawrth]] [[1973]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel gwleidydd ac economegydd. ==Manylion personol== Ganed Karine Berger ar [[11 Mawrth]] [[1973]] yn Limoges ac wedi gadael yr ysgol leol mynychodd Lycée Louis-le-Grand, [[École polytechnique|Ecole Polytechnique]] a [[École nationale de la statistique et de l'administration économique|ENSAE ParisTech]]. ==Gyrfa== Am gyfnod bu'n Aelod o Gynulliad Cenedlaethol Ffrainc. ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q1778536|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q1778536|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Berger, Karine}} [[Categori:Gwyddonwyr benywaidd o Ffrainc]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Genedigaethau 1973]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] g4ti55it3kviiq2zujyvr9flug01sz2 0 224953 13273400 9887698 2024-11-06T12:12:50Z Craigysgafn 40536 13273400 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] yw '''Ildikó Szondi''' (ganed [[8 Hydref]] [[1955]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel athro, gwleidydd, ystadegydd a demograffegwr. ==Manylion personol== Ganed Ildikó Szondi ar [[8 Hydref]] [[1955]] yn Nyírmeggyes. Priododd Ildikó Szondi gyda László Heka. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q22921247|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q22921247|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Szondi, Ildikó}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1955]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] lei6vg2fxg47n590h76ktjnrh46hrb4 0 225015 13273402 9883539 2024-11-06T12:14:51Z Craigysgafn 40536 13273402 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Mathemategydd o [[Hwngari]] oedd '''Zimányi Magdolna''' ([[29 Tachwedd]] [[1934]] – [[27 Mawrth]] [[2016]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel mathemategydd a gwyddonydd cyfrifiadurol. ==Manylion personol== Ganed Zimányi Magdolna ar [[29 Tachwedd]] [[1934]] yn Budapest. ==Gyrfa== ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q24877268|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q24877268|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Magdolna, Zimányi}} [[Categori:Mathemategwyr benywaidd o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Hwngari]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o Hwngari]] [[Categori:Genedigaethau 1934]] [[Categori:Marwolaethau 2016]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] 7itbwc4s8ou52616ze2jw7ject71lpi 0 225078 13273612 11103652 2024-11-06T21:22:36Z Craigysgafn 40536 13273612 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth }} Gwyddonydd [[Ffrainc|Ffrengig]] yw '''Christiane Taubira''' (ganed [[4 Chwefror]] [[1952]]), a gaiff ei hadnabod yn bennaf fel gwleidydd, economegydd a gweinidog. ==Manylion personol== Ganed Christiane Taubira ar [[4 Chwefror]] [[1952]] yn Cayenne ac wedi gadael yr ysgol leol mynychodd Brifysgol Panthéon-Assas, [[Université Paris-Sorbonne|Prifysgol Paris-Sorbonne]] a Phrifysgol Pierre-and-Marie-Curie. ==Gyrfa== Am gyfnod bu'n Weinidog Cyfiawnder, Aelod o Gynulliad Cenedlaethol Ffrainc, Aelod o'r cyngor rhanbarthol, Aelod Senedd Ewrop. ===Aelodaeth o sefydliadau addysgol=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q268675|P108|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ===Aelodaeth o grwpiau a chymdeithasau=== <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q268675|P463|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Gweler hefyd== *[[Bioleg]] *[[Cemeg]] *[[Ffiseg]] *[[Mathemateg bur]] *[[Ystadegaeth]] *[[Geometreg]] *[[Rhestr Cymry#Gwyddonwyr|Rhestr o wyddonwyr o Gymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Taubira, Christiane}} [[Categori:Gwyddonwyr benywaidd o Ffrainc]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o Ffrainc]] [[Categori:Genedigaethau 1952]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] gxsbk3vycptj596z58saidbgj4kxurd 14 225275 13273392 11096775 2024-11-06T12:04:07Z Craigysgafn 40536 13273392 wikitext text/x-wiki [[Mathemateg]]wyr o [[Rwsia]]. [[Categori:Pobl o Rwsia yn ôl galwedigaeth]] [[Categori:Mathemategwyr yn ôl gwlad|Rwsia]] 8c4hkj9tg4hi7gaxcfodwbqsmlv85cy 2 225611 13273477 13273046 2024-11-06T15:47:32Z Stefanik 413 13273477 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} Mae '''papur carbon''' yn fodd o ddyblygu sy'n caniatáu trawsgrifio, ar ddalen a osodir isod, yr hyn sydd wedi'i ysgrifennu ar y ddalen a osodir uchod. Wedi'i ddyfeisio yn y 19g (ymddangosiad cyntaf y term wedi'i ddogfennu pan ffeiliodd y peiriannydd Saesneg Ralph Wedgwood batent ar gyfer ei " Stylographic Writer " ym 1806<ref>{{en}} [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!]</ref>), gwellodd ei hwylustod pan gafodd ei wneud â ffilm blastig a gyda dwy gornel gyferbyn wedi'u torri i hwyluso ei wahanu oddi wrth ddogfennau eraill. Ers hynny fe'i disodlwyd i raddau helaeth gan ddefnyddio llungopïwyr. Mae papur carbon yn cynnwys tair elfen: * cymorth papur neu ffilm blastig (polyester, polypropylen, ac ati) * inc (du neu las) a ddefnyddir ar gyfer dyblygu * inc argraffu yn ymgorffori brand y cwsmer a'i osod ar yr ochr gyferbyn â'r inc sy'n dyblygu. Gwneir inciau dyblyg at ddau ddefnydd: * du ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio * glas neu ddu ar gyfer atgynhyrchu dogfennau mewn llawysgrifen gyda beiro Nid dewis o liwiau yn unig mohono, mae'r inciau a ddefnyddir ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio yn ymateb i deipio'r peiriant, ond wrth ddefnyddio carbon "llaw" y pwysau a roddir sy'n gyfrifol am drosglwyddo'r inc. Ar ben hynny, os oedd inciau'n seiliedig ar gwyr yn hanesyddol, ar ddiwedd y 1960au ymddangosodd carbonau "adfywio", ac roedd yr inc yn seiliedig ar resin. Cyfiawnhawyd yr enw "adfywio" i'r graddau bod ardal a ddefnyddiwyd eisoes wedi'i "ail-inkio" trwy fudo'r inc trwy'r resin, ychydig fel sbwng. Ffenomen amhosibl ei chael gydag inciau cwyr a oedd, mewn gwirionedd, â hyd oes byrrach. Ar ben hynny, roedd y defnydd o ffilmiau plastig ar y cyd ag inciau resin yn ei gwneud hi'n bosibl gwneud mwy o ddyblygiadau - hyd at ddeg o'i gymharu â dim ond pedwar neu bump â chwyr - o ystyried teneurwydd y cynfasau a'r manylder gwell na'r hyn a gafwyd gyda mwy "anhyblyg. " cefnogaeth megis papur (a greodd effaith gwasgariad). Yn aml mae gan ddalennau papur carbon ddwy gornel gyferbyn wedi'u torri i ffwrdd (gweler y ddelwedd, y gornel chwith uchaf a'r gornel dde isaf). Gwneir y rhiciau hyn i'w gwneud hi'n haws gwahanu'r dalennau papur carbon o'r bwndel o'r gwreiddiol a'r copïau - daliwch y dogfennau yn y gornel chwith uchaf i ryddhau'r dalennau carbon yn hawdd, nad ydynt wedi'u pinsio. ==Dolenni allanol== * [h ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] np8gz0uobhe85onyblj97pg9f51he3i 13273481 13273477 2024-11-06T15:52:47Z Stefanik 413 13273481 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} Mae '''papur carbon''' yn fodd o ddyblygu sy'n caniatáu trawsgrifio, ar ddalen a osodir isod, yr hyn sydd wedi'i ysgrifennu ar y ddalen a osodir uchod. Ym 1801, dyfeisiodd Pellegrino Turri, dyfeisiwr Eidalaidd, bapur carbon i ddarparu'r inc ar gyfer ei beiriant teipio mecanyddol.<ref name="Inventors">{{cite web | title = Italian Inventors and their Inventions | publisher = YourGuideToItaly.com | year = 2010 | url = http://www.yourguidetoitaly.com/italian-inventors.html | access-date = 2011-01-25}}</ref> Ymddangosiad cyntaf y term wedi'i ddogfennu pan ffeiliodd y peiriannydd Saesneg Ralph Wedgwood batent ar gyfer ei " Stylographic Writer " ym 1806<ref>{{en}} [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!]</ref>. Gwellodd ei hwylustod pan gafodd ei wneud â ffilm blastig a gyda dwy gornel gyferbyn wedi'u torri i hwyluso ei wahanu oddi wrth ddogfennau eraill. Ers hynny fe'i disodlwyd i raddau helaeth gan ddefnyddio llungopïwyr. Mae papur carbon yn cynnwys tair elfen: * cymorth papur neu ffilm blastig (polyester, polypropylen, ac ati) * inc (du neu las) a ddefnyddir ar gyfer dyblygu * inc argraffu yn ymgorffori brand y cwsmer a'i osod ar yr ochr gyferbyn â'r inc sy'n dyblygu. Gwneir inciau dyblyg at ddau ddefnydd: * du ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio * glas neu ddu ar gyfer atgynhyrchu dogfennau mewn llawysgrifen gyda beiro Nid dewis o liwiau yn unig mohono, mae'r inciau a ddefnyddir ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio yn ymateb i deipio'r peiriant, ond wrth ddefnyddio carbon "llaw" y pwysau a roddir sy'n gyfrifol am drosglwyddo'r inc. Ar ben hynny, os oedd inciau'n seiliedig ar gwyr yn hanesyddol, ar ddiwedd y 1960au ymddangosodd carbonau "adfywio", ac roedd yr inc yn seiliedig ar resin. Cyfiawnhawyd yr enw "adfywio" i'r graddau bod ardal a ddefnyddiwyd eisoes wedi'i "ail-inkio" trwy fudo'r inc trwy'r resin, ychydig fel sbwng. Ffenomen amhosibl ei chael gydag inciau cwyr a oedd, mewn gwirionedd, â hyd oes byrrach. Ar ben hynny, roedd y defnydd o ffilmiau plastig ar y cyd ag inciau resin yn ei gwneud hi'n bosibl gwneud mwy o ddyblygiadau - hyd at ddeg o'i gymharu â dim ond pedwar neu bump â chwyr - o ystyried teneurwydd y cynfasau a'r manylder gwell na'r hyn a gafwyd gyda mwy "anhyblyg. " cefnogaeth megis papur (a greodd effaith gwasgariad). Yn aml mae gan ddalennau papur carbon ddwy gornel gyferbyn wedi'u torri i ffwrdd (gweler y ddelwedd, y gornel chwith uchaf a'r gornel dde isaf). Gwneir y rhiciau hyn i'w gwneud hi'n haws gwahanu'r dalennau papur carbon o'r bwndel o'r gwreiddiol a'r copïau - daliwch y dogfennau yn y gornel chwith uchaf i ryddhau'r dalennau carbon yn hawdd, nad ydynt wedi'u pinsio. ==Defnydd== Papur carbon oedd y prif gyfrwng atgynhyrchu ar gyfer [[samizdat]], dull cyhoeddi a ddefnyddiwyd yn yr hen Undeb Sofietaidd er mwyn cyhoeddi llyfrau heb orfod defnyddio tai argraffu a reolir gan y wladwriaeth a pheryglu’r sensoriaeth neu’r carchar. ==Dolenni allanol== * [h ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] b8n7hab3330blndpvk0uwnapi60ckgf 13273483 13273481 2024-11-06T16:17:53Z Stefanik 413 13273483 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[Image:Carbon paper.jpg|thumb|250px|Dalen o bapur carbon paper, gyda'r ochr wedi gorchuddio â charbon ar y gwaelod]] [[File:Karbonkopia 2008.jpg|thumb|250px|Dyblygiad testun i'w weld drwy bapur carbon]] Mae '''papur carbon''' yn cynnwys dalennau o bapur sy'n creu un neu fwy o gopïau ar yr un pryd â chreu dogfen wreiddiol pan fydd teipiadur neu feiro yn ei harysgrifio. Mae’r term e-bost cc sy’n golygu ‘copi carbon’ yn deillio o bapur carbon. ==Hanes== Ym 1801, dyfeisiodd yr Eidalwr, Pellegrino Turri, bapur carbon i ddarparu'r inc ar gyfer ei beiriant teipio mecanyddol, math cynnar o [[Teipiadur|deipiadur]]).<ref name="Inventors">{{cite web | title = Italian Inventors and their Inventions | publisher = YourGuideToItaly.com | year = 2010 | url = http://www.yourguidetoitaly.com/italian-inventors.html | access-date = 2011-01-25}}</ref> Ymddangosiad cyntaf y term wedi'i ddogfennu pan ffeiliodd y peiriannydd Saesneg Ralph Wedgwood batent ar gyfer ei " Stylographic Writer " ym 1806<ref>{{en}} [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!]</ref>. Gwellodd ei hwylustod pan gafodd ei wneud â ffilm blastig a gyda dwy gornel gyferbyn wedi'u torri i hwyluso ei wahanu oddi wrth ddogfennau eraill. Ers hynny fe'i disodlwyd i raddau helaeth gan ddefnyddio [[Llungopïo|llungopïwyr]]. ==Gwneithuriad== Mae papur carbon yn cynnwys tair elfen: * cymorth papur neu ffilm blastig ([[polyester]], [[Polypropylen|polypropylen]], ac ati) * [[inc]] (du neu las) a ddefnyddir ar gyfer dyblygu * inc argraffu yn ymgorffori brand y cwsmer a'i osod ar yr ochr gyferbyn â'r inc sy'n dyblygu. Gwneir inciau dyblyg at ddau ddefnydd: * du ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u [[Teipiadur|teipio]] * glas neu ddu ar gyfer atgynhyrchu dogfennau mewn llawysgrifen gyda beiro Nid dewis o liwiau yn unig mohono, mae'r inciau a ddefnyddir ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio yn ymateb i deipio'r peiriant, ond wrth ddefnyddio carbon "llaw" y pwysau a roddir sy'n gyfrifol am drosglwyddo'r inc. Ar ben hynny, os oedd inciau'n seiliedig ar gwyr yn hanesyddol, ar ddiwedd y 1960au ymddangosodd carbonau "adfywio", ac roedd yr inc yn seiliedig ar resin. Cyfiawnhawyd yr enw "adfywio" i'r graddau bod ardal a ddefnyddiwyd eisoes wedi'i "ail-incio" trwy fudo'r inc trwy'r resin, ychydig fel sbwng. Ffenomen amhosibl ei chael gydag inciau cwyr a oedd, mewn gwirionedd, â hyd oes byrrach. Ar ben hynny, roedd y defnydd o ffilmiau plastig ar y cyd ag inciau resin yn ei gwneud hi'n bosibl gwneud mwy o ddyblygiadau - hyd at ddeg o'i gymharu â dim ond pedwar neu bump â chwyr - o ystyried teneurwydd y cynfasau a'r manylder gwell na'r hyn a gafwyd gyda mwy "anhyblyg" cefnogaeth megis papur (a greodd effaith gwasgariad). Yn aml mae gan ddalennau papur carbon ddwy gornel gyferbyn wedi'u torri i ffwrdd (gweler y ddelwedd, y gornel chwith uchaf a'r gornel dde isaf). Gwneir y rhiciau hyn i'w gwneud hi'n haws gwahanu'r dalennau papur carbon o'r bwndel o'r gwreiddiol a'r copïau - daliwch y dogfennau yn y gornel chwith uchaf i ryddhau'r dalennau carbon yn hawdd, nad ydynt wedi'u pinsio. ==Defnydd== Papur carbon oedd y prif gyfrwng atgynhyrchu ar gyfer [[samizdat]], dull cyhoeddi a ddefnyddiwyd yn yr hen Undeb Sofietaidd er mwyn cyhoeddi llyfrau heb orfod defnyddio tai argraffu a reolir gan y wladwriaeth a pheryglu’r sensoriaeth neu’r carchar. ==Dolenni allanol== * [h ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] kls0lassqi0qq6vzvdtozdkbwk6vxut 13273485 13273483 2024-11-06T16:19:57Z Stefanik 413 /* Dolenni allanol */ 13273485 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[Image:Carbon paper.jpg|thumb|250px|Dalen o bapur carbon paper, gyda'r ochr wedi gorchuddio â charbon ar y gwaelod]] [[File:Karbonkopia 2008.jpg|thumb|250px|Dyblygiad testun i'w weld drwy bapur carbon]] Mae '''papur carbon''' yn cynnwys dalennau o bapur sy'n creu un neu fwy o gopïau ar yr un pryd â chreu dogfen wreiddiol pan fydd teipiadur neu feiro yn ei harysgrifio. Mae’r term e-bost cc sy’n golygu ‘copi carbon’ yn deillio o bapur carbon. ==Hanes== Ym 1801, dyfeisiodd yr Eidalwr, Pellegrino Turri, bapur carbon i ddarparu'r inc ar gyfer ei beiriant teipio mecanyddol, math cynnar o [[Teipiadur|deipiadur]]).<ref name="Inventors">{{cite web | title = Italian Inventors and their Inventions | publisher = YourGuideToItaly.com | year = 2010 | url = http://www.yourguidetoitaly.com/italian-inventors.html | access-date = 2011-01-25}}</ref> Ymddangosiad cyntaf y term wedi'i ddogfennu pan ffeiliodd y peiriannydd Saesneg Ralph Wedgwood batent ar gyfer ei " Stylographic Writer " ym 1806<ref>{{en}} [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!]</ref>. Gwellodd ei hwylustod pan gafodd ei wneud â ffilm blastig a gyda dwy gornel gyferbyn wedi'u torri i hwyluso ei wahanu oddi wrth ddogfennau eraill. Ers hynny fe'i disodlwyd i raddau helaeth gan ddefnyddio [[Llungopïo|llungopïwyr]]. ==Gwneithuriad== Mae papur carbon yn cynnwys tair elfen: * cymorth papur neu ffilm blastig ([[polyester]], [[Polypropylen|polypropylen]], ac ati) * [[inc]] (du neu las) a ddefnyddir ar gyfer dyblygu * inc argraffu yn ymgorffori brand y cwsmer a'i osod ar yr ochr gyferbyn â'r inc sy'n dyblygu. Gwneir inciau dyblyg at ddau ddefnydd: * du ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u [[Teipiadur|teipio]] * glas neu ddu ar gyfer atgynhyrchu dogfennau mewn llawysgrifen gyda beiro Nid dewis o liwiau yn unig mohono, mae'r inciau a ddefnyddir ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio yn ymateb i deipio'r peiriant, ond wrth ddefnyddio carbon "llaw" y pwysau a roddir sy'n gyfrifol am drosglwyddo'r inc. Ar ben hynny, os oedd inciau'n seiliedig ar gwyr yn hanesyddol, ar ddiwedd y 1960au ymddangosodd carbonau "adfywio", ac roedd yr inc yn seiliedig ar resin. Cyfiawnhawyd yr enw "adfywio" i'r graddau bod ardal a ddefnyddiwyd eisoes wedi'i "ail-incio" trwy fudo'r inc trwy'r resin, ychydig fel sbwng. Ffenomen amhosibl ei chael gydag inciau cwyr a oedd, mewn gwirionedd, â hyd oes byrrach. Ar ben hynny, roedd y defnydd o ffilmiau plastig ar y cyd ag inciau resin yn ei gwneud hi'n bosibl gwneud mwy o ddyblygiadau - hyd at ddeg o'i gymharu â dim ond pedwar neu bump â chwyr - o ystyried teneurwydd y cynfasau a'r manylder gwell na'r hyn a gafwyd gyda mwy "anhyblyg" cefnogaeth megis papur (a greodd effaith gwasgariad). Yn aml mae gan ddalennau papur carbon ddwy gornel gyferbyn wedi'u torri i ffwrdd (gweler y ddelwedd, y gornel chwith uchaf a'r gornel dde isaf). Gwneir y rhiciau hyn i'w gwneud hi'n haws gwahanu'r dalennau papur carbon o'r bwndel o'r gwreiddiol a'r copïau - daliwch y dogfennau yn y gornel chwith uchaf i ryddhau'r dalennau carbon yn hawdd, nad ydynt wedi'u pinsio. ==Defnydd== Papur carbon oedd y prif gyfrwng atgynhyrchu ar gyfer [[samizdat]], dull cyhoeddi a ddefnyddiwyd yn yr hen Undeb Sofietaidd er mwyn cyhoeddi llyfrau heb orfod defnyddio tai argraffu a reolir gan y wladwriaeth a pheryglu’r sensoriaeth neu’r carchar. ==Dolenni allanol== * [https://www.britannica.com/topic/carbon-paper Carbon paper] Gwefan Britannica ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] 8q3agpa8vrzcxscrehtenqe17haudgd 13273486 13273485 2024-11-06T16:23:05Z Stefanik 413 /* Gwneithuriad */ 13273486 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[Image:Carbon paper.jpg|thumb|250px|Dalen o bapur carbon paper, gyda'r ochr wedi gorchuddio â charbon ar y gwaelod]] [[File:Karbonkopia 2008.jpg|thumb|250px|Dyblygiad testun i'w weld drwy bapur carbon]] Mae '''papur carbon''' yn cynnwys dalennau o bapur sy'n creu un neu fwy o gopïau ar yr un pryd â chreu dogfen wreiddiol pan fydd teipiadur neu feiro yn ei harysgrifio. Mae’r term e-bost cc sy’n golygu ‘copi carbon’ yn deillio o bapur carbon. ==Hanes== Ym 1801, dyfeisiodd yr Eidalwr, Pellegrino Turri, bapur carbon i ddarparu'r inc ar gyfer ei beiriant teipio mecanyddol, math cynnar o [[Teipiadur|deipiadur]]).<ref name="Inventors">{{cite web | title = Italian Inventors and their Inventions | publisher = YourGuideToItaly.com | year = 2010 | url = http://www.yourguidetoitaly.com/italian-inventors.html | access-date = 2011-01-25}}</ref> Ymddangosiad cyntaf y term wedi'i ddogfennu pan ffeiliodd y peiriannydd Saesneg Ralph Wedgwood batent ar gyfer ei " Stylographic Writer " ym 1806<ref>{{en}} [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!]</ref>. Gwellodd ei hwylustod pan gafodd ei wneud â ffilm blastig a gyda dwy gornel gyferbyn wedi'u torri i hwyluso ei wahanu oddi wrth ddogfennau eraill. Ers hynny fe'i disodlwyd i raddau helaeth gan ddefnyddio [[Llungopïo|llungopïwyr]]. ==Gwneithuriad== Mae papur carbon yn cynnwys tair elfen: * cymorth papur neu ffilm blastig ([[polyester]], [[Polypropylen|polypropylen]], ac ati) * [[inc]] (du neu las) a ddefnyddir ar gyfer dyblygu * inc argraffu yn ymgorffori brand y cwsmer a'i osod ar yr ochr gyferbyn â'r inc sy'n dyblygu. Gwneir inciau dyblyg at ddau ddefnydd: * du ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u [[Teipiadur|teipio]] * glas neu ddu ar gyfer atgynhyrchu dogfennau mewn llawysgrifen gyda beiro Nid dewis o liwiau yn unig mohono, mae'r inciau a ddefnyddir ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio yn ymateb i deipio'r peiriant, ond wrth ddefnyddio carbon "llaw" y pwysau a roddir sy'n gyfrifol am drosglwyddo'r inc. ===Deunydd=== Inciau'n seiliedig ar gwyr a ddefnyddiwyd yn hanesyddol, ond erbyn ddiwedd yr 1960au ymddangosodd carbonau "adfywio", ac roedd yr inc yn seiliedig ar resin. Cyfiawnhawyd yr enw "adfywio" i'r graddau bod ardal a ddefnyddiwyd eisoes wedi'i "ail-incio" trwy fudo'r inc trwy'r resin, ychydig fel sbwng. Ffenomen amhosibl ei chael gydag inciau cwyr a oedd, mewn gwirionedd, â hyd oes byrrach. Ar ben hynny, roedd y defnydd o ffilmiau plastig ar y cyd ag inciau resin yn ei gwneud hi'n bosibl gwneud mwy o ddyblygiadau - hyd at ddeg o'i gymharu â dim ond pedwar neu bump â chwyr - o ystyried teneurwydd y cynfasau a'r manylder gwell na'r hyn a gafwyd gyda mwy "anhyblyg" cefnogaeth megis papur (a greodd effaith gwasgariad). Mae'r gorchudd hwn yn cynnwys cwyr fel Japan, paraffin, a charnauba ac olewau fel olein a rosin wedi'u cyfuno'n drylwyr â lliw.<ref>{{cite web |url=https://www.britannica.com/topic/carbon-paper |title=Carbon paper |publisher=Britannica |access-date=6 Tachwedd 2024}}</ref> Yn aml mae gan ddalennau papur carbon ddwy gornel gyferbyn wedi'u torri i ffwrdd (gweler y ddelwedd, y gornel chwith uchaf a'r gornel dde isaf). Gwneir y rhiciau hyn i'w gwneud hi'n haws gwahanu'r dalennau papur carbon o'r bwndel o'r gwreiddiol a'r copïau - daliwch y dogfennau yn y gornel chwith uchaf i ryddhau'r dalennau carbon yn hawdd, nad ydynt wedi'u pinsio. ==Defnydd== Papur carbon oedd y prif gyfrwng atgynhyrchu ar gyfer [[samizdat]], dull cyhoeddi a ddefnyddiwyd yn yr hen Undeb Sofietaidd er mwyn cyhoeddi llyfrau heb orfod defnyddio tai argraffu a reolir gan y wladwriaeth a pheryglu’r sensoriaeth neu’r carchar. ==Dolenni allanol== * [https://www.britannica.com/topic/carbon-paper Carbon paper] Gwefan Britannica ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] efsqxlxta51j08f0nqjex2pnc1r2hgo 13273487 13273486 2024-11-06T16:25:29Z Stefanik 413 /* Dolenni allanol */ 13273487 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[Image:Carbon paper.jpg|thumb|250px|Dalen o bapur carbon paper, gyda'r ochr wedi gorchuddio â charbon ar y gwaelod]] [[File:Karbonkopia 2008.jpg|thumb|250px|Dyblygiad testun i'w weld drwy bapur carbon]] Mae '''papur carbon''' yn cynnwys dalennau o bapur sy'n creu un neu fwy o gopïau ar yr un pryd â chreu dogfen wreiddiol pan fydd teipiadur neu feiro yn ei harysgrifio. Mae’r term e-bost cc sy’n golygu ‘copi carbon’ yn deillio o bapur carbon. ==Hanes== Ym 1801, dyfeisiodd yr Eidalwr, Pellegrino Turri, bapur carbon i ddarparu'r inc ar gyfer ei beiriant teipio mecanyddol, math cynnar o [[Teipiadur|deipiadur]]).<ref name="Inventors">{{cite web | title = Italian Inventors and their Inventions | publisher = YourGuideToItaly.com | year = 2010 | url = http://www.yourguidetoitaly.com/italian-inventors.html | access-date = 2011-01-25}}</ref> Ymddangosiad cyntaf y term wedi'i ddogfennu pan ffeiliodd y peiriannydd Saesneg Ralph Wedgwood batent ar gyfer ei " Stylographic Writer " ym 1806<ref>{{en}} [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!]</ref>. Gwellodd ei hwylustod pan gafodd ei wneud â ffilm blastig a gyda dwy gornel gyferbyn wedi'u torri i hwyluso ei wahanu oddi wrth ddogfennau eraill. Ers hynny fe'i disodlwyd i raddau helaeth gan ddefnyddio [[Llungopïo|llungopïwyr]]. ==Gwneithuriad== Mae papur carbon yn cynnwys tair elfen: * cymorth papur neu ffilm blastig ([[polyester]], [[Polypropylen|polypropylen]], ac ati) * [[inc]] (du neu las) a ddefnyddir ar gyfer dyblygu * inc argraffu yn ymgorffori brand y cwsmer a'i osod ar yr ochr gyferbyn â'r inc sy'n dyblygu. Gwneir inciau dyblyg at ddau ddefnydd: * du ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u [[Teipiadur|teipio]] * glas neu ddu ar gyfer atgynhyrchu dogfennau mewn llawysgrifen gyda beiro Nid dewis o liwiau yn unig mohono, mae'r inciau a ddefnyddir ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio yn ymateb i deipio'r peiriant, ond wrth ddefnyddio carbon "llaw" y pwysau a roddir sy'n gyfrifol am drosglwyddo'r inc. ===Deunydd=== Inciau'n seiliedig ar gwyr a ddefnyddiwyd yn hanesyddol, ond erbyn ddiwedd yr 1960au ymddangosodd carbonau "adfywio", ac roedd yr inc yn seiliedig ar resin. Cyfiawnhawyd yr enw "adfywio" i'r graddau bod ardal a ddefnyddiwyd eisoes wedi'i "ail-incio" trwy fudo'r inc trwy'r resin, ychydig fel sbwng. Ffenomen amhosibl ei chael gydag inciau cwyr a oedd, mewn gwirionedd, â hyd oes byrrach. Ar ben hynny, roedd y defnydd o ffilmiau plastig ar y cyd ag inciau resin yn ei gwneud hi'n bosibl gwneud mwy o ddyblygiadau - hyd at ddeg o'i gymharu â dim ond pedwar neu bump â chwyr - o ystyried teneurwydd y cynfasau a'r manylder gwell na'r hyn a gafwyd gyda mwy "anhyblyg" cefnogaeth megis papur (a greodd effaith gwasgariad). Mae'r gorchudd hwn yn cynnwys cwyr fel Japan, paraffin, a charnauba ac olewau fel olein a rosin wedi'u cyfuno'n drylwyr â lliw.<ref>{{cite web |url=https://www.britannica.com/topic/carbon-paper |title=Carbon paper |publisher=Britannica |access-date=6 Tachwedd 2024}}</ref> Yn aml mae gan ddalennau papur carbon ddwy gornel gyferbyn wedi'u torri i ffwrdd (gweler y ddelwedd, y gornel chwith uchaf a'r gornel dde isaf). Gwneir y rhiciau hyn i'w gwneud hi'n haws gwahanu'r dalennau papur carbon o'r bwndel o'r gwreiddiol a'r copïau - daliwch y dogfennau yn y gornel chwith uchaf i ryddhau'r dalennau carbon yn hawdd, nad ydynt wedi'u pinsio. ==Defnydd== Papur carbon oedd y prif gyfrwng atgynhyrchu ar gyfer [[samizdat]], dull cyhoeddi a ddefnyddiwyd yn yr hen Undeb Sofietaidd er mwyn cyhoeddi llyfrau heb orfod defnyddio tai argraffu a reolir gan y wladwriaeth a pheryglu’r sensoriaeth neu’r carchar. ==Dolenni allanol== * [https://www.britannica.com/topic/carbon-paper Carbon paper] Gwefan Britannica * [https://www.youtube.com/watch?v=fO36uTx_fzs How to use carbon paper] Fideo ar Youtube (2024) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] 31u0usl4rxhsnnjmyndnbwww6l9wbvs 13273490 13273487 2024-11-06T16:33:11Z Stefanik 413 /* Dolenni allanol */ 13273490 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[Image:Carbon paper.jpg|thumb|250px|Dalen o bapur carbon paper, gyda'r ochr wedi gorchuddio â charbon ar y gwaelod]] [[File:Karbonkopia 2008.jpg|thumb|250px|Dyblygiad testun i'w weld drwy bapur carbon]] Mae '''papur carbon''' yn cynnwys dalennau o bapur sy'n creu un neu fwy o gopïau ar yr un pryd â chreu dogfen wreiddiol pan fydd teipiadur neu feiro yn ei harysgrifio. Mae’r term e-bost cc sy’n golygu ‘copi carbon’ yn deillio o bapur carbon. ==Hanes== Ym 1801, dyfeisiodd yr Eidalwr, Pellegrino Turri, bapur carbon i ddarparu'r inc ar gyfer ei beiriant teipio mecanyddol, math cynnar o [[Teipiadur|deipiadur]]).<ref name="Inventors">{{cite web | title = Italian Inventors and their Inventions | publisher = YourGuideToItaly.com | year = 2010 | url = http://www.yourguidetoitaly.com/italian-inventors.html | access-date = 2011-01-25}}</ref> Ymddangosiad cyntaf y term wedi'i ddogfennu pan ffeiliodd y peiriannydd Saesneg Ralph Wedgwood batent ar gyfer ei " Stylographic Writer " ym 1806<ref>{{en}} [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!]</ref>. Gwellodd ei hwylustod pan gafodd ei wneud â ffilm blastig a gyda dwy gornel gyferbyn wedi'u torri i hwyluso ei wahanu oddi wrth ddogfennau eraill. Ers hynny fe'i disodlwyd i raddau helaeth gan ddefnyddio [[Llungopïo|llungopïwyr]]. ==Gwneithuriad== Mae papur carbon yn cynnwys tair elfen: * cymorth papur neu ffilm blastig ([[polyester]], [[Polypropylen|polypropylen]], ac ati) * [[inc]] (du neu las) a ddefnyddir ar gyfer dyblygu * inc argraffu yn ymgorffori brand y cwsmer a'i osod ar yr ochr gyferbyn â'r inc sy'n dyblygu. Gwneir inciau dyblyg at ddau ddefnydd: * du ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u [[Teipiadur|teipio]] * glas neu ddu ar gyfer atgynhyrchu dogfennau mewn llawysgrifen gyda beiro Nid dewis o liwiau yn unig mohono, mae'r inciau a ddefnyddir ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio yn ymateb i deipio'r peiriant, ond wrth ddefnyddio carbon "llaw" y pwysau a roddir sy'n gyfrifol am drosglwyddo'r inc. ===Deunydd=== Inciau'n seiliedig ar gwyr a ddefnyddiwyd yn hanesyddol, ond erbyn ddiwedd yr 1960au ymddangosodd carbonau "adfywio", ac roedd yr inc yn seiliedig ar resin. Cyfiawnhawyd yr enw "adfywio" i'r graddau bod ardal a ddefnyddiwyd eisoes wedi'i "ail-incio" trwy fudo'r inc trwy'r resin, ychydig fel sbwng. Ffenomen amhosibl ei chael gydag inciau cwyr a oedd, mewn gwirionedd, â hyd oes byrrach. Ar ben hynny, roedd y defnydd o ffilmiau plastig ar y cyd ag inciau resin yn ei gwneud hi'n bosibl gwneud mwy o ddyblygiadau - hyd at ddeg o'i gymharu â dim ond pedwar neu bump â chwyr - o ystyried teneurwydd y cynfasau a'r manylder gwell na'r hyn a gafwyd gyda mwy "anhyblyg" cefnogaeth megis papur (a greodd effaith gwasgariad). Mae'r gorchudd hwn yn cynnwys cwyr fel Japan, paraffin, a charnauba ac olewau fel olein a rosin wedi'u cyfuno'n drylwyr â lliw.<ref>{{cite web |url=https://www.britannica.com/topic/carbon-paper |title=Carbon paper |publisher=Britannica |access-date=6 Tachwedd 2024}}</ref> Yn aml mae gan ddalennau papur carbon ddwy gornel gyferbyn wedi'u torri i ffwrdd (gweler y ddelwedd, y gornel chwith uchaf a'r gornel dde isaf). Gwneir y rhiciau hyn i'w gwneud hi'n haws gwahanu'r dalennau papur carbon o'r bwndel o'r gwreiddiol a'r copïau - daliwch y dogfennau yn y gornel chwith uchaf i ryddhau'r dalennau carbon yn hawdd, nad ydynt wedi'u pinsio. ==Defnydd== Papur carbon oedd y prif gyfrwng atgynhyrchu ar gyfer [[samizdat]], dull cyhoeddi a ddefnyddiwyd yn yr hen Undeb Sofietaidd er mwyn cyhoeddi llyfrau heb orfod defnyddio tai argraffu a reolir gan y wladwriaeth a pheryglu’r sensoriaeth neu’r carchar. ==Dolenni allanol== * [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!] Erthygl gan Kevin Laurence * [https://www.youtube.com/watch?v=fO36uTx_fzs How to use carbon paper] Fideo ar Youtube (2024) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] 9nh36he5lkuhbl6g9hq0cv9kfpb60hs 0 227513 13273431 12862318 2024-11-06T13:22:57Z Makenzis 47058 13273431 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club | clubname = FK Riteriai | image = [[Delwedd:FK Trakai logo.png|150px]] | fullname = Futbolo Klubas Riteriai | nickname = ''Riteriai'' (y Marchogion) | founded = 2005; 12 mlynedd yn ôl | ground = LFF Stadium | coordinates = {{coord|54|40|07|N|25|17|39|E|display=it}} | capacity = 5,400 | chairman = {{Flagicon|Lithuania}} Jan Nevoina | manager = | league = [[1 Lyga]] | season = 2024. | position = '''1.''', [[1 lyga]] | website = http://www.fkriteriai.lt/ | current = | | pattern_la1=|pattern_b1=|pattern_ra1| leftarm1=FFFF00|body1=FFFF00|rightarm1=FFFF00|shorts1=FFFF00|socks1=FFFF00| pattern_la2=|pattern_b2=|pattern_ra2=| leftarm2=282146|body2=282146|rightarm2=282146|shorts2=282146|socks2=282146| }} Mae '''Futbolo Klubas Riteriai''', a adnabyddir hefyd fel '''FK Riteriai''', yn glwb pêl-droed proffesiynol wedi'i leoli yn nhref [[Vilnius]] yn [[Lithwania]]. Esgynodd y tîm i brif adran Lithwania, [[Pirma lyga]] yn 2014 gan orffen yn ail, yn nhymor 2015-16. Byddant yn chwarae [[C.P.D. Derwyddon Cefn]] o [[Uwch Gynghrair Cymru]] mewn cystadleuaeth Ewropeaidd Europa Leaguage ym mis Mehefin 2018. Lliwiau'r tîm yw melyn a glas. Mae'r clwb yn chwarae yn LFF Stadium yn [[Vilnius]], prifddinas Lithwania. Capasiti'r stadiwm yw 5,400. ==Hanes== Lleolir y clwb yn nhref Trakai, sydd oddeutu 24&nbsp;km i'r gorllewin o'r brifddinas, Vilnius. Sefydwyd y clwb yn 2005 er mwyn darparu adnoddau ac adloniant hammedn i blant a chymuned y dref. Crewyd daear artiffisial ar y stadiwum yn 2006.<ref>http://www.tfk.lt/lt/apie_kluba/apie/index.php</ref> a dechreuodd y tîm chwarae yn III Lyga (pedwerydd adran Lithwania). Yn 2010 esgynodd y tîm i II Lyga ac yn 2011 i'r ail adran genedlaethol, I Lyga. Fe esgynon nhw wedyn i'r A Lyga (y brif adran) yn 2014. Newidiwyd yr enw 2019 '''FK Riteriai'''.<ref>{{Cite web |url=https://lff.lt/news/5637/vilniuje-vyko-pirmasis-2019-m-lff-vk-posedis/ |title=copi archif |access-date=2019-03-13 |archive-date=2019-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190129181904/https://lff.lt/news/5637/vilniuje-vyko-pirmasis-2019-m-lff-vk-posedis/ |url-status=dead }}</ref> ===A Lyga=== <ref>[http://www.veidas.lt/futbolo-zvaigzdziu-paieska Futbolo žvaigždžių paieška. // Veidas.lt, 2011-08-09].</ref> <!-- Deleted image removed: [[Delwedd:Trazal.jpg|bawd|250px|upright|FK Trakai playing against [[FC Žalgiris Vilnius]] in 2015.]] --> Mae FK Trakai wedi chwarae ym mhrif adran Lithwania ers 2014 gan orffen yn 4ydd yn ei tymor cyntaf. * 2015 - Chwaraodd y clwb eu gêm gyntaf gystadleuol yn UEFA Europa League ar 2 Gorffennaf 2015 yn erbyn HB Torshavn o [[Ynysoedd Ffaröe]]. Trakai a orfu gan ennill 2-1 dros y ddau gymal. Collodd y clwb yn yr ail rownd i Apollon Limassol o [[Cyprus|Gyprus]] (colli 4–0 yn cymal cyntaf; 0-0 ail gymal). Gorffennodd Trakai yn ail gan ennill yr hawl i gystadlu yn yr UEFA Europa League yn 2016-17. ==Stadiwm== [[Delwedd:LFF rytu tribuna.JPG|bawd|250px|upright|Eisteddle'r dwyrain yn stadiwm LFF]] {{main|LFF Stadium}} Ers 2014 mae Trakai wedi chwarae yn LFF Stadium (Stadiwm [[Ffederasiwn Pêl-droed Lithwania]]). Enw blaenorol y stadiwum oedd Stadiwm Vėtra Stadium. Adeiladwyd yn stadiwm yn 2004 ac mae'n dal 5,500 person. Wedi i glwb pêl-droed fynd yn fethdalwyr, cymorodd Ffederasiwn Pêl-droed Lithwania reolaeth o'r stadiwm. Mae'r stadiwm bellach wedi cyrraedd Lefel 3 yn statws stadiymau UEFA. Estynnir y capasiti i 8,000. Cyfeiriad y stadiwm yw Liepkalnio 13/2, Vilnius. ==Campau== *'''[[A Lyga]]''' **'''Ail safle (2):''' [[2015 A Lyga|2015]], [[2016 A Lyga|2016]] [[Image:Silver medal icon.svg|15px]] **'''3ydd safle (3):''' [[2017 A Lyga|2017]], [[2018 A Lyga|2018]], 2019 [[Image:Bronze medal icon.svg|15px]] *'''Cwpan Bêl-droed Lithwania''' **'''Colli yn y ffeinal (1):''' [[2016 Lithuanian Football Cup|2016]] [[Delwedd:Cup Finalist.png]] *'''Supercup Lithwania''' **'''Ail safle (2):''' 2016, 2017 [[Delwedd:Cup Finalist.png]] == Tymhorau (2000–...) == === FK Trakai (2010–2018) === {|class="wikitable" ! Blwyddyn ! Tymhorau ! Cynghrair ! lleoliad ! Cyfeiriadau |- | bgcolor="#FFFFDD" style="text-align:center;"| '''2010''' | bgcolor="#FFFFDD" style="text-align:center;"| '''3.''' | bgcolor="#FFFFDD" style="text-align:center;"| '''[[Antra lyga]]''' ''(Pietūs)'' | bgcolor="#F5f5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://almis.sritis.lt/ltu10lyga2s.html</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2011''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''[[Pirma lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2011.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2012''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''[[Pirma lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2012.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2013''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''[[Pirma lyga]]''' | bgcolor="#deb678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2013.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2014''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2014.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2015''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#BBBBBB" style="text-align:center;"| '''2.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2015.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2016''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#BBBBBB" style="text-align:center;"| '''2.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2016.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2017''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#deb678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2017.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2018''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#deb678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2018.html#alyga</ref> |} === FK Riteriai (2019–...) === {|class="wikitable" ! Blwyddyn ! Tymhorau ! Cynghrair ! lleoliad ! Cyfeiriadau |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2019''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#deb678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2019.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2020''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''6.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2020.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''2021''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''6.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2021.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''2022''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2022.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''2023''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#FFAAAA" style="text-align:center;"| '''10.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2023.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2024''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''[[Pirma lyga]]''' | bgcolor="#FFF" style="text-align:center;"| '''.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2024.html#1lyga</ref> |- |} ==Cit== Mae lliw cit FK Riteriai (FK Trakai) yn un melyn gartref a cit oddi cartref yn ddu a coch (fel AC Milan) rhwng 2014-2018. Ers 2018, glas tywyll yw lliw y cit oddi cartref. {| width=33% | |{{Football kit | pattern_la=| pattern_b=_blackstripes | pattern_ra=| leftarm=000000 | body=FFFF00| rightarm=000000 | shorts=000000 | socks=FFFF00 | title=2006-2013 <br> (Cit Cartref) }} |{{Football kit | pattern_la=| pattern_b=_blackstripes | pattern_ra=| leftarm=000000 | body=FFFF00| rightarm=000000 | shorts=FFFF00 | socks=FFFF00 | title=2006-2013 <br> (Cit oddi cartref) }} |{{Football kit | pattern_la=|pattern_b=|pattern_ra| leftarm=FFFF00|body=FFFF00|rightarm=FFFF00|shorts=FFFF00|socks=FFFF00| title= Ers 2014 <br> (Cit Cartref) | }} |{{Football kit | pattern_la=_black_stripes|pattern_b=_blackstripes|pattern_ra=_black_stripes| leftarm=ff0000|body=ff0000|rightarm=ff0000|short=|socks=ff0000| title= Ers 2014 <br> (Cit oddi Cartref) }} |{{Football kit | pattern_la=|pattern_b=|pattern_ra=|pattern_sh=|pattern_so=| leftarm=282146|body=282146|rightarm=282146|shorts=282146|socks=282146| title= Ers 2018 <br> (Cit oddi Cartref) }} |} ===Cynhyrchwyr y Cit=== * '''2011–14''' Patrick * '''2015–''' Nike ==Record yn Ewrop== <small>Source: [https://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=2606168/profile/history/index.html UEFA.com]<br />'''Pld''' = Matches played; '''W''' = Matches won; '''D''' = Matches drawn; '''L''' = Matches lost; '''GF''' = Goals for; '''GA''' = Goals against; '''GD''' = Goal Difference. Defunct competitions indicated in italics.</small> {| class="wikitable" style="text-align:left;" |- ! Tymor ! Cystadleuaeth ! Rownd ! Gwrthwynebydd ! Cartref ! Oddi Cartref ! Cyfanswm sgôr ! |- | rowspan="2"| [[2015–16 UEFA Europa League|2015–16]] | rowspan="2"| [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|Faroe Islands}} '''[[Havnar Bóltfelag|HB Tórshavn]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 3–0 | style="text-align:center; background:#dfd;"| 4–1 | style="text-align:center;"| '''7–1''' | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''2Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|CYP}} '''[[Apollon Limassol]]''' | style="text-align:center; background:#ffd;"| 0–0 | style="text-align:center; background:#fdd;"| 0–4 | style="text-align:center;"| '''0–4''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | [[2016–17 UEFA Europa League|2016–17]] | [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|EST}} '''[[Nõmme Kalju FC]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 2–1 | style="text-align:center; background:#fdd;"| 1–4 | style="text-align:center;"| '''3–5''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | rowspan="3"| [[2017–18 UEFA Europa League|2017–18]] | rowspan="3"| [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|Scotland}} '''[[St Johnstone FC|St Johnstone]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 1–0 | style="text-align:center; background:#dfd;"| 2–1 | style="text-align:center;"| '''3–1''' | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''2Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|SWE}} '''[[IFK Norrköping]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 2–1 | style="text-align:center; background:#fdd;"| 1–2 | style="text-align:center;"| '''3–3''' (5–3 [[Penalty shoot-out (association football)|p]]) | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''3Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|MKD}} '''[[KF Shkëndija|Shkëndija]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 2–1 | style="text-align:center; background:#fdd;"| 0–3 | style="text-align:center;"| '''2–4''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |- | rowspan="3"| 2018–19 | rowspan="3"| [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''PR''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|WAL}} '''[[CPD Derwyddon Cefn|Derwyddon Cefn]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;| 1–0 | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 1–1 | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2–1''' | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|KAZ}} '''[[FK Irtyh Pavlodar]]''' | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 0–0 | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;| 1–0 | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;| '''1–0''' | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''2Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|SRB}} '''[[FK Partizan]]''' | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 1–1 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| 0–1 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| '''1–2''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |- | [[2019–20 UEFA Europa League|2019–20]] | [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|FRO}} '''[[Klaksvíkar Ítróttarfelag|KÍ Klaksvík]]''' | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 1−1 | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 0−0 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| '''1−1''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |} ;Notes * '''PR''': Rownd cychwynnol * '''1Q''': Rownd cymhwyso 1af * '''2Q''': Ail Rownd cymhwyso * '''3Q''': 3ydd Rownd cymhwyso ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * [http://fkriteriai.lt/ Gwefan FK Riteriai] * [https://twitter.com/fkriteriai Twitter @FKRiteriai] [[Categori:Pêl-droed yn Lithwania|Riteriai]] c2eldwrv6xzze2vntahx8m25pb1ixv6 13273432 13273431 2024-11-06T13:23:12Z Makenzis 47058 /* FK Riteriai (2019–...) */ 13273432 wikitext text/x-wiki {{Infobox football club | clubname = FK Riteriai | image = [[Delwedd:FK Trakai logo.png|150px]] | fullname = Futbolo Klubas Riteriai | nickname = ''Riteriai'' (y Marchogion) | founded = 2005; 12 mlynedd yn ôl | ground = LFF Stadium | coordinates = {{coord|54|40|07|N|25|17|39|E|display=it}} | capacity = 5,400 | chairman = {{Flagicon|Lithuania}} Jan Nevoina | manager = | league = [[1 Lyga]] | season = 2024. | position = '''1.''', [[1 lyga]] | website = http://www.fkriteriai.lt/ | current = | | pattern_la1=|pattern_b1=|pattern_ra1| leftarm1=FFFF00|body1=FFFF00|rightarm1=FFFF00|shorts1=FFFF00|socks1=FFFF00| pattern_la2=|pattern_b2=|pattern_ra2=| leftarm2=282146|body2=282146|rightarm2=282146|shorts2=282146|socks2=282146| }} Mae '''Futbolo Klubas Riteriai''', a adnabyddir hefyd fel '''FK Riteriai''', yn glwb pêl-droed proffesiynol wedi'i leoli yn nhref [[Vilnius]] yn [[Lithwania]]. Esgynodd y tîm i brif adran Lithwania, [[Pirma lyga]] yn 2014 gan orffen yn ail, yn nhymor 2015-16. Byddant yn chwarae [[C.P.D. Derwyddon Cefn]] o [[Uwch Gynghrair Cymru]] mewn cystadleuaeth Ewropeaidd Europa Leaguage ym mis Mehefin 2018. Lliwiau'r tîm yw melyn a glas. Mae'r clwb yn chwarae yn LFF Stadium yn [[Vilnius]], prifddinas Lithwania. Capasiti'r stadiwm yw 5,400. ==Hanes== Lleolir y clwb yn nhref Trakai, sydd oddeutu 24&nbsp;km i'r gorllewin o'r brifddinas, Vilnius. Sefydwyd y clwb yn 2005 er mwyn darparu adnoddau ac adloniant hammedn i blant a chymuned y dref. Crewyd daear artiffisial ar y stadiwum yn 2006.<ref>http://www.tfk.lt/lt/apie_kluba/apie/index.php</ref> a dechreuodd y tîm chwarae yn III Lyga (pedwerydd adran Lithwania). Yn 2010 esgynodd y tîm i II Lyga ac yn 2011 i'r ail adran genedlaethol, I Lyga. Fe esgynon nhw wedyn i'r A Lyga (y brif adran) yn 2014. Newidiwyd yr enw 2019 '''FK Riteriai'''.<ref>{{Cite web |url=https://lff.lt/news/5637/vilniuje-vyko-pirmasis-2019-m-lff-vk-posedis/ |title=copi archif |access-date=2019-03-13 |archive-date=2019-01-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190129181904/https://lff.lt/news/5637/vilniuje-vyko-pirmasis-2019-m-lff-vk-posedis/ |url-status=dead }}</ref> ===A Lyga=== <ref>[http://www.veidas.lt/futbolo-zvaigzdziu-paieska Futbolo žvaigždžių paieška. // Veidas.lt, 2011-08-09].</ref> <!-- Deleted image removed: [[Delwedd:Trazal.jpg|bawd|250px|upright|FK Trakai playing against [[FC Žalgiris Vilnius]] in 2015.]] --> Mae FK Trakai wedi chwarae ym mhrif adran Lithwania ers 2014 gan orffen yn 4ydd yn ei tymor cyntaf. * 2015 - Chwaraodd y clwb eu gêm gyntaf gystadleuol yn UEFA Europa League ar 2 Gorffennaf 2015 yn erbyn HB Torshavn o [[Ynysoedd Ffaröe]]. Trakai a orfu gan ennill 2-1 dros y ddau gymal. Collodd y clwb yn yr ail rownd i Apollon Limassol o [[Cyprus|Gyprus]] (colli 4–0 yn cymal cyntaf; 0-0 ail gymal). Gorffennodd Trakai yn ail gan ennill yr hawl i gystadlu yn yr UEFA Europa League yn 2016-17. ==Stadiwm== [[Delwedd:LFF rytu tribuna.JPG|bawd|250px|upright|Eisteddle'r dwyrain yn stadiwm LFF]] {{main|LFF Stadium}} Ers 2014 mae Trakai wedi chwarae yn LFF Stadium (Stadiwm [[Ffederasiwn Pêl-droed Lithwania]]). Enw blaenorol y stadiwum oedd Stadiwm Vėtra Stadium. Adeiladwyd yn stadiwm yn 2004 ac mae'n dal 5,500 person. Wedi i glwb pêl-droed fynd yn fethdalwyr, cymorodd Ffederasiwn Pêl-droed Lithwania reolaeth o'r stadiwm. Mae'r stadiwm bellach wedi cyrraedd Lefel 3 yn statws stadiymau UEFA. Estynnir y capasiti i 8,000. Cyfeiriad y stadiwm yw Liepkalnio 13/2, Vilnius. ==Campau== *'''[[A Lyga]]''' **'''Ail safle (2):''' [[2015 A Lyga|2015]], [[2016 A Lyga|2016]] [[Image:Silver medal icon.svg|15px]] **'''3ydd safle (3):''' [[2017 A Lyga|2017]], [[2018 A Lyga|2018]], 2019 [[Image:Bronze medal icon.svg|15px]] *'''Cwpan Bêl-droed Lithwania''' **'''Colli yn y ffeinal (1):''' [[2016 Lithuanian Football Cup|2016]] [[Delwedd:Cup Finalist.png]] *'''Supercup Lithwania''' **'''Ail safle (2):''' 2016, 2017 [[Delwedd:Cup Finalist.png]] == Tymhorau (2000–...) == === FK Trakai (2010–2018) === {|class="wikitable" ! Blwyddyn ! Tymhorau ! Cynghrair ! lleoliad ! Cyfeiriadau |- | bgcolor="#FFFFDD" style="text-align:center;"| '''2010''' | bgcolor="#FFFFDD" style="text-align:center;"| '''3.''' | bgcolor="#FFFFDD" style="text-align:center;"| '''[[Antra lyga]]''' ''(Pietūs)'' | bgcolor="#F5f5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://almis.sritis.lt/ltu10lyga2s.html</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2011''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''[[Pirma lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2011.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2012''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''[[Pirma lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2012.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2013''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''[[Pirma lyga]]''' | bgcolor="#deb678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2013.html#1lyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2014''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''4.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2014.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2015''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#BBBBBB" style="text-align:center;"| '''2.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2015.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2016''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#BBBBBB" style="text-align:center;"| '''2.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2016.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2017''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#deb678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2017.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2018''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#deb678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2018.html#alyga</ref> |} === FK Riteriai (2019–...) === {|class="wikitable" ! Blwyddyn ! Tymhorau ! Cynghrair ! lleoliad ! Cyfeiriadau |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2019''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#deb678" style="text-align:center;"| '''3.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2019.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2020''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''6.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2020.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''2021''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''6.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2021.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''2022''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#F5F5F5" style="text-align:center;"| '''5.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2022.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''2023''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''1.''' | bgcolor="#DDFFDD" style="text-align:center;"| '''[[A lyga]]''' | bgcolor="#FFAAAA" style="text-align:center;"| '''10.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2023.html#alyga</ref> |- | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2024''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''2.''' | bgcolor="#F4DC93" style="text-align:center;"| '''[[Pirma lyga]]''' | bgcolor="#FFDD00" style="text-align:center;"| '''1.''' | <ref>http://www.rsssf.com/tablesl/lito2024.html#1lyga</ref> |- |} ==Cit== Mae lliw cit FK Riteriai (FK Trakai) yn un melyn gartref a cit oddi cartref yn ddu a coch (fel AC Milan) rhwng 2014-2018. Ers 2018, glas tywyll yw lliw y cit oddi cartref. {| width=33% | |{{Football kit | pattern_la=| pattern_b=_blackstripes | pattern_ra=| leftarm=000000 | body=FFFF00| rightarm=000000 | shorts=000000 | socks=FFFF00 | title=2006-2013 <br> (Cit Cartref) }} |{{Football kit | pattern_la=| pattern_b=_blackstripes | pattern_ra=| leftarm=000000 | body=FFFF00| rightarm=000000 | shorts=FFFF00 | socks=FFFF00 | title=2006-2013 <br> (Cit oddi cartref) }} |{{Football kit | pattern_la=|pattern_b=|pattern_ra| leftarm=FFFF00|body=FFFF00|rightarm=FFFF00|shorts=FFFF00|socks=FFFF00| title= Ers 2014 <br> (Cit Cartref) | }} |{{Football kit | pattern_la=_black_stripes|pattern_b=_blackstripes|pattern_ra=_black_stripes| leftarm=ff0000|body=ff0000|rightarm=ff0000|short=|socks=ff0000| title= Ers 2014 <br> (Cit oddi Cartref) }} |{{Football kit | pattern_la=|pattern_b=|pattern_ra=|pattern_sh=|pattern_so=| leftarm=282146|body=282146|rightarm=282146|shorts=282146|socks=282146| title= Ers 2018 <br> (Cit oddi Cartref) }} |} ===Cynhyrchwyr y Cit=== * '''2011–14''' Patrick * '''2015–''' Nike ==Record yn Ewrop== <small>Source: [https://www.uefa.com/teamsandplayers/teams/club=2606168/profile/history/index.html UEFA.com]<br />'''Pld''' = Matches played; '''W''' = Matches won; '''D''' = Matches drawn; '''L''' = Matches lost; '''GF''' = Goals for; '''GA''' = Goals against; '''GD''' = Goal Difference. Defunct competitions indicated in italics.</small> {| class="wikitable" style="text-align:left;" |- ! Tymor ! Cystadleuaeth ! Rownd ! Gwrthwynebydd ! Cartref ! Oddi Cartref ! Cyfanswm sgôr ! |- | rowspan="2"| [[2015–16 UEFA Europa League|2015–16]] | rowspan="2"| [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|Faroe Islands}} '''[[Havnar Bóltfelag|HB Tórshavn]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 3–0 | style="text-align:center; background:#dfd;"| 4–1 | style="text-align:center;"| '''7–1''' | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''2Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|CYP}} '''[[Apollon Limassol]]''' | style="text-align:center; background:#ffd;"| 0–0 | style="text-align:center; background:#fdd;"| 0–4 | style="text-align:center;"| '''0–4''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | [[2016–17 UEFA Europa League|2016–17]] | [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|EST}} '''[[Nõmme Kalju FC]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 2–1 | style="text-align:center; background:#fdd;"| 1–4 | style="text-align:center;"| '''3–5''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- | rowspan="3"| [[2017–18 UEFA Europa League|2017–18]] | rowspan="3"| [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|Scotland}} '''[[St Johnstone FC|St Johnstone]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 1–0 | style="text-align:center; background:#dfd;"| 2–1 | style="text-align:center;"| '''3–1''' | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''2Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|SWE}} '''[[IFK Norrköping]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 2–1 | style="text-align:center; background:#fdd;"| 1–2 | style="text-align:center;"| '''3–3''' (5–3 [[Penalty shoot-out (association football)|p]]) | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''3Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|MKD}} '''[[KF Shkëndija|Shkëndija]]''' | style="text-align:center; background:#dfd;"| 2–1 | style="text-align:center; background:#fdd;"| 0–3 | style="text-align:center;"| '''2–4''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |- | rowspan="3"| 2018–19 | rowspan="3"| [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''PR''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|WAL}} '''[[CPD Derwyddon Cefn|Derwyddon Cefn]]''' | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;| 1–0 | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 1–1 | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;"| '''2–1''' | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|KAZ}} '''[[FK Irtyh Pavlodar]]''' | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 0–0 | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;| 1–0 | bgcolor="#ddffdd" style="text-align:center;| '''1–0''' | [[Delwedd:Symbol keep vote.svg|17px]] |- |- | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''2Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|SRB}} '''[[FK Partizan]]''' | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 1–1 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| 0–1 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| '''1–2''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |- | [[2019–20 UEFA Europa League|2019–20]] | [[UEFA Europa League]] | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:center;"| '''1Q''' | bgcolor="#E6E6FA" style="text-align:left;"| {{flagicon|FRO}} '''[[Klaksvíkar Ítróttarfelag|KÍ Klaksvík]]''' | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 1−1 | bgcolor="#ffffdd" style="text-align:center;"| 0−0 | bgcolor="#ffdddd" style="text-align:center;"| '''1−1''' | [[Delwedd:Symbol delete vote.svg|17px]] |- |} ;Notes * '''PR''': Rownd cychwynnol * '''1Q''': Rownd cymhwyso 1af * '''2Q''': Ail Rownd cymhwyso * '''3Q''': 3ydd Rownd cymhwyso ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} ==Dolenni allanol== * [http://fkriteriai.lt/ Gwefan FK Riteriai] * [https://twitter.com/fkriteriai Twitter @FKRiteriai] [[Categori:Pêl-droed yn Lithwania|Riteriai]] 2xf839ddxq2rcj6v2dl6h3ryy9lekgk 14 228035 13273716 5808562 2024-11-07T09:18:20Z Craigysgafn 40536 13273716 wikitext text/x-wiki [[Categori:Cyfansoddwyr o Gymru]] bhrnxeg66bd49ayx6jegxw20vyabhpu 13273717 13273716 2024-11-07T09:19:21Z Craigysgafn 40536 13273717 wikitext text/x-wiki {{prif-cat|Joseph Parry}} {{DEFAULTSORT:Parry, Joseph}} [[Categori:Cyfansoddwyr o Gymru]] k9xo8yuf2fywaebtfe2dfhwsud6mrcj 2 229465 13273494 13273057 2024-11-06T16:36:37Z Stefanik 413 /* 2024 --> */ 13273494 wikitext text/x-wiki [[File:Milan Rastislav Štefánik (2).jpg|thumb|Milan Rastislav Štefánik, arwr Slofac]] '''Stefanik''' ydw i. Fy enw go iawn yw Siôn Jobbins. Ganed yn Zambia, magwyd yng Nghaerdydd, byw yn Aberystwyth. Rhywbryd bydd rhaid i fi ysgrifennu cofnod i'r Wicipedia Cymraeg ar Štefánik go iawn, druan - seryddwr, peilot awyrennau cynnar, ymladdodd dros annibyniaeth Tsiecoslofacia. Bu farw yn 1919 mewn damwain awyren wrth iddo hedfan fewn i TsiecoSlofacia annibynnol. Mae hafan y Prosiect yma: [[Wicipedia:Wicibrosiect Wici365]] == 2017 - 2018 == # [[Ayande]] - 1 Ebrill 2018 - 3,738‎ # [[Y Lagŵn Glas]] - 1 Ebrill 2018 - 4,428‎ # [[Bessastaðir]] - 3 Ebrill 2018 - 2,205‎ # [[Garðabær]] - 3 Ebrill 2018 - 2,970‎ # [[Hafnarfjörður]] - 3 Ebrill 2018 - 5,242‎ # [[Kópavogur]] - 3 Ebrill 2018 - 6,968‎ # [[Reykjavík Fawr]] - 3 Ebrill 2018 - 7,447‎ # [[Reykjanesskagi]] - 3 Ebrill 2018 - 3,164‎ # [[Reykjanes]] - 3 Ebrill 2018 - 543‎ # [[Njarðvík]] - 3 Ebrill 2018 - 3,857‎ # [[Haukadalur]] - 4 Ebrill 2018 - 2,316‎ # [[Þingvellir]] - 4 Ebrill 2018 - 3,360‎ # [[Gullfoss]] - 4 Ebrill 2018 - 3,748‎ # [[Kjósarhreppur]] - 4 Ebrill 2018 - 1,851‎ # [[Mosfellsbær]] - 4 Ebrill 2018 - 6,149‎ # [[Seltjarnarnes]] - 4 Ebrill 2018 - 3,493‎ # [[Akranes]] - 5 Ebrill 2018 - 3,226‎ # [[Ed Holden]] - 5 Ebrill 2018 - 3,516‎ # [[Gwilym Bowen Rhys]] - 5 Ebrill 2018 - 1,120‎ # [[Húsavík]] - 7 Ebrill 2018 - 5,231‎ # [[Ísafjarðarbær]] - 7 Ebrill 2018 - 2,338‎ # [[Fjarðabyggð]] - 7 Ebrill 2018 - 2,051‎ # [[Grindavík]] - 7 Ebrill 2018 - 3,080‎ # [[Landnámabók]] - 7 Ebrill 2018 - 3,395‎ # [[Vík í Mýrdal]] - 7 Ebrill 2018 - 5,317‎ # [[Sólheimajökull]] - 7 Ebrill 2018 - 2,169‎ # [[Vestmannaeyjar]] - 8 Ebrill 2018 - 7,523‎ # [[Snæfellsnes]] - 9 Ebrill 2018 - 2,415‎ # [[Grundarfjarðarbær]] - 9 Ebrill 2018 - 2,695‎ # [[Sheng]] - 10 Ebrill 2018 - 6,581‎ # [[Dalvíkurbyggð]] - 10 Ebrill 2018 - 2,828‎ # [[Mýrdalshreppur]] - 10 Ebrill 2018 - 701‎ # [[Árborg]] - 11 Ebrill 2018 - 2,781‎ # [[Selfoss]] - 11 Ebrill 2018 - 8,306‎ # [[Matatu]] - 11 Ebrill 2018 - 6,190‎ # [[Tro-tro]] - 12 Ebrill 2018 - 3,890‎ # [[Dala dala]] - 12 Ebrill 2018 - 4,214‎ # [[Hringvegur, Route 1 (Gwlad yr Iâ)]] - 13 Ebrill 2018 - 5,480‎ # [[Ffederasiwn Pêl-droed Albania]] - 13 Ebrill 2018 - 4,989‎ # [[KF Elbasani]] - 15 Ebrill 2018 - 4,654‎ # [[Elbasan Arena]] - 15 Ebrill 2018 - 2,443‎ # [[Maes Awyr Ryngwladol y Fam Teresa, Tirana]] - 16 Ebrill 2018 - 8,451‎ # [[Kategoria Superiore]] - 16 Ebrill 2018 - 6,820‎ # [[FK Jelgava]] - 17 Ebrill 2018 - 5,522‎ # [[CP Afan Lido]] - 17 Ebrill 2018 - 5,480‎ # [[Borgarnes]] - 17 Ebrill 2018 - 6,433‎ # [[Blönduós]] - 18 Ebrill 2018 - 3,614‎ # [[Höfn]] - 19 Ebrill 2018 - 3,812‎ # [[Egilsstaðir]] - 19 Ebrill 2018 - 4,834‎ # [[Stadiwm Marston]] - 20 Ebrill 2018 - 713‎ # [[Maes Ffordd Victoria]] - 23 Ebrill 2018 - 1,638‎ # [[C.P.-D. Goytre United]] - 26 Ebrill 2018 - 2,419‎ # [[Heol y Wig, Aberystwyth]] - 29 Ebrill 2018 - 1,468‎ # [[Canolfan y Morlan]] - 2 Mai 2018 - 3,929‎ # [[Eisteddfod Calan Mai Aberystwyth]] - 2 Mai 2018 - 634‎ # [[Capel y Morfa, Aberystwyth]] - 8 Mai 2018 - 2,152‎ # [[Llyfrgell Tref Aberystwyth]] - 9 Mai 2018 - 2,502‎ # [[Stryd Portland, Aberystwyth]] - 9 Mai 2018 - 2,750‎ # [[Stryd y Baddon, Aberystwyth]] - 11 Mai 2018 - 1,865‎ # [[Talat Chaudhri]] - 13 Mai 2018 - 1,877‎ # [[Maes y Frenhines]] - 13 Mai 2018 - 1,249‎ # [[Cyngor Cymuned Llanbadarn Fawr]] - 15 Mai 2018 - 6,984‎ # [[Capel Soar, Llanbadarn Fawr]] - 15 Mai 2018 - 4,689‎ # [[Amgueddfa Ceredigion]] - 20 Mai 2018 - 3,909‎ # [[Stryd y Porth Bach, Aberystwyth]] - 20 Mai 2018 - 1,841‎ # [[Stryd y Popty, Aberystwyth]] - 21 Mai 2018 - 1,422‎ # [[Carl Hermann Ethé]] - 22 Mai 2018 - 2,043‎ # [[Ffordd y Môr, Aberystwyth]] - 23 Mai 2018 - 2,882‎ # [[Ymddiriedolaeth James Pantyfedwen]] - 23 Mai 2018 - 4,993‎ # [[Stryd y Farchnad, Aberystwyth]] - 23 Mai 2018 - 2,288‎ # [[Løgting]] - 25 Mai 2018 - 6,206‎ # [[Gŵyl Seiclo Aberystwyth]] - 28 Mai 2018 - 3,080‎ # [[Chwaraeon Cymru]] - 29 Mai 2018 - 1,528‎ # [[Tenis Cymru]] - 29 Mai 2018 - 2,639‎ # [[Morfa Mawr, Aberystwyth]] - 29 Mai 2018 - 3,254‎ # [[Clwb Tenis Aberystwyth]] - 29 Mai 2018 - 2,208‎ # [[Seidr y Mynydd]] - 30 Mai 2018 - 971‎ # [[Cîfio]] - 31 Mai 2018 - 2,047‎ # [[Poliffoni]] - 1 Mehefin 2018 - 4,894‎ # [[Trio Mandili]] - 1 Mehefin 2018 - 3,129‎ # [[Seyðabrævið]] - 2 Mehefin 2018 - 4,555‎ # [[Baneri Promenâd Aberystwyth]] - 10 Mehefin 2018 - 2,814‎ # [[A Lyga]] - 12 Mehefin 2018 - 6,111‎ # [[Trakai]] - 12 Mehefin 2018 - 4,986‎ # [[FK Trakai]] - 12 Mehefin 2018 - 7,777‎ # [[Ffederasiwn Pêl-droed Lithwania]] - 14 Mehefin 2018 - 1,722‎ # [[Mentrau Iaith Cymru]] - 12 Gorffennaf 2018 - 913‎ # [[Heledd ap Gwynfor]] - 12 Gorffennaf 2018 - 805‎ # [[Thermomedr]] - 23 Gorffennaf 2018 - 2,191‎ # [[Celsius]] - 23 Gorffennaf 2018 - 3,820‎ # [[Ibrahim Rugova]] - 27 Gorffennaf 2018 - 7,486‎ # [[Adem Demaçi]] - 27 Gorffennaf 2018 - 6,653‎ # [[Dyn Indalo]] - 29 Gorffennaf 2018 - 3,614‎ # [[Dathliadau Geraint Thomas yn Tour de France 2018]] - 2 Awst 2018 - 1,948‎ # [[Huw Marshall]] - 21 Awst 2018 - 2,172‎ # [[Radio Yes Cymru]] - 21 Awst 2018 - 2,728‎ # [[Gareth Bonello]] - 22 Awst 2018 - 2,834‎ # [[Genootskap van Regte Afrikaners]] - 23 Awst 2018 - 4,785‎ # [[Eurfyl ap Gwilym]] - 24 Awst 2018 - 4,300‎ # [[Ysgol Ramadeg Ardwyn]] - 24 Awst 2018 - 2,081‎ # [[Chwiorydd Loreto]] - 26 Awst 2018 - 1,259‎ # [[Hiwgenotiaid]] - 28 Awst 2018 - 5,034‎ # [[Gone Girl]] - 28 Awst 2018 - 4,551‎ # [[Paarl]] - 28 Awst 2018 - 6,246‎ # [[Steve Bannon]] - 29 Awst 2018 - 6,421‎ # [[Julius Evola]] - 29 Awst 2018 - 10,508‎ # [[Traddodiad Ofnus (band)]] - 30 Awst 2018 - 1,869‎ # [[Celf tir]] - 30 Awst 2018 - 3,168‎ # [[Avant-garde]] - 30 Awst 2018 - 6,646‎ # [[Theo van Doesburg]] - 31 Awst 2018 - 7,008‎ # [[De Stijl]] - 31 Awst 2018 - 5,741‎ # [[Lliw primaidd]] - 31 Awst 2018 - 3,077‎ # [[Lluniadaeth, (Constructivism)]] - 1 Medi 2018 - 7,015‎ # [[Teachta Dála]] - 3 Medi 2018 - 3,295‎ # [[Seán Lemass]] - 3 Medi 2018 - 12,581‎ # [[John Bruton]] - 3 Medi 2018 - 10,402‎ # [[Gorllewin Dulyn (etholaeth Dáil Éireann)]] - 3 Medi 2018 - 1,571‎ # [[Miri Mawr]] - 4 Medi 2018 - 2,631‎ # [[Jacpot (rhaglen deledu)]] - 4 Medi 2018 - 2,911‎ # [[Kevin Davies]] - 5 Medi 2018 - 1,471‎ # [[Clive Roberts]] - 5 Medi 2018 - 1,423‎ # [[Undeb Pêl-droed Denmarc]] - 7 Medi 2018 - 3,623‎ # [[Cyngor Tref Aberystwyth]] - 13 Medi 2018 - 6,572‎ # [[Futsal]] - 13 Medi 2018 - 4,430‎ # [[Cymdeithas Bêl-droed Gweriniaeth Iwerddon]] - 17 Medi 2018 - 6,615‎ # [[Cymdeithas Bêl-droed Gogledd Iwerddon]] - 18 Medi 2018 - 8,616‎ # [[Ysgol Frankfurt]] - 19 Medi 2018 - 3,337 # [[Ffederasiwn Frenhinol Pêl-droed Sbaen]] - 20 Medi 2018 - 6,633 # [[Ffelaffel]] - 20 Medi 2018 - 4,771 # [[Bara pita]] - 20 Medi 2018 - 3,994 # [[Sesame]] - 21 Medi 2018 - 3,632 # [[Gwladwriaeth Rydd Iwerddon]] - 24 Medi 2018 - 8,256 # [[Cyfansoddiad Iwerddon]] - 24 Medi 2018 - 6,515 # [[Seanad Éireann]] - 25 Medi 2018 - 11,002 # [[Tŷ Leinster]] - 25 Medi 2018 - 6,331 # [[Cofadail Michael Collins ac Arthur Griffiths, Tŷ Leinster]] - 25 Medi 2018 - 4,052 # [[Plaid Lafur Iwerddon]] - 26 Medi 2018 - 10,164 # [[Bwrdeistref]] - 27 Medi 2018 - 3,651 # [[Plaid Werdd Iwerddon]] - 28 Medi 2018 - 10,268 # [[Cyflwr cyfarchol]] - 30 Medi 2018 - # [[C.P.D. Ton Pentre]] - 30 Medi 2018 # [[Goetre (Port Talbot)]] - 30 Medi 2018 # [[Marmite]] - 1 Hydref 2018 - 3,820 # [[Desolation Radio]] - 1 Hydref 2018 - 1,028 # [[Cathaoirleach]] - 2 Hydref 2018 - 3,023 # [[Siawarma]] - 2 Hydref 2018 - 5,534 # [[Kevin O’Higgins]] - 3 Hydref 2018 - 6,809 # [[Letsie III, brenin Lesotho]] - 4 Hydref 2018 - # [[Prifysgol Genedlaethol Lesotho]] - 4 Hydref 2018 - # [[Sesotho]] - 4 Hydref 2018 # [[Tsotsitaal]] - 5 Hydref 2018 562 # [[Gŵyl Gomedi Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Gŵyl Gomedi Machynlleth]] - 7 Hydref 2018 # [[Sinema'r Commodore, Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Pier Aberystwyth]] - 7 Hydref 2018 # [[Neuadd y Brenin, Aberystwyth]] - 8 Hydref 2018 # [[Fitamin B12]] - 9 Hydref 2018 # [[Afon Pripyat]] - 9 Hydref 2018 # [[Heol y Bont, Aberystwyth]] - 10 Hydref 2018 # [[Tafarn yr Hen Lew Du, Aberystwyth]] - 10 Hydref 2018 # [[Tzachi HaLevy]] - 11 Hydref 2019 # [[Freedom Come-All-Ye, cân]] - 12 Hydref 2018 - 6,738 # [[Idan Amedi]] - 12 Hydref 2018 - 1,923 # [[Hamish Henderson]] - 13 Hydref 2018 - 6.727 # [[Fauda]] - 13 Hydref 2018 - 6,962 # [[Lior Raz]] - 13 Hydref 2018 - 2,957 # [[Alan Wynne Williams]] - 14 Hydref 2018 - # [[Sabich]] - 15 Hydref 2018 - 3,074 # [[Tahini]] - 16 Hydref - # [[Halfa]] - 16 Hydref 2018 - 4,465 # [[Petah Tikva]] - 19 Hydref - 7,337 # [[Capel Seion, Annibynwyr, Aberystwyth]] - 19 Hydref 2018 - 2,111 # [[KF Tirana]] - 20 Hydref 2018 - 6,174 # [[Rheol Tintur]] - 23 Hydref 2018 - 10,676 # [[Cwmbrân Celtic FC]] - 24 Hydref 2018 - 3,418 # [[C.P.D. Tref Cwmbrân]] - 25 Hydref 2018 - 7,437 # [[Stadiwm Cwmbrân]] - 25 Hydref 2018 - 1,860 # [[John Maclean (Sosialydd Albanaidd)]] - 26 Hydref 2018 - 8,385 # [[Bergambacht]] - 26 Hydref 2018 - 4,483 # [[Glasir]] - 26 Hydref 2018 - 3,627 # [[Prifysgol Ynysoedd y Ffaröe]] - 27 Hydref 2018 - 4,159 # [[Prifysgol Copenhagen]] - 28 Hydref 2018 - 11,674 # [[Lasse Hessel]] - 28 Hydref 2018 - 4,708 # [[Condom Benyw]] - 30 Hydref 2018 - 7,128 # [[Polywrethan]] - 31 Hydref 2018 - 5,540 # [[Otto Bayer]] - 31 Hydref 2018 - 3,597 # [[Tampon]] - 1 Tachwedd 2018 - 11,836 # [[Cwpan mislif]] - 2 Tachwedd 2018 - 8,257 # [[Dinamo Tirana]] - 2 Tachwedd 2018 - 2,905 # [[FK Partizani Tirana]] - 3 Tachwedd 2018 - 3,700 # [[C.P.D. Inter Caerdydd]] - 3 Tachwedd 2018 - 5,802 # [[Meir Dizengoff]] - 4 Tachwedd 2018 - 6,160 # [[Stryd Dizengoff]] - 4 Tachwedd 2018 - 4,007 # [[Maelfa]] - 4 Tachwedd 2018 - 10,086 # [[Chofefei Tsion]] - 5 Tachwedd 2018 - 7,121 # [[Der Judenstaat]] - 6 Tachwedd 2018 - 12,199 # [[Altneuland]] - 7 Tachwedd 2018 - 13,053 # [[Judith Maro]] - 7 Tachwedd 2018 - 5,042 # [[Naomi Jones]] - 8 Tachwedd 2018 - 4,499 # [[Cwpan Cynghrair Cymru]] - 10 Tachwedd 2018 # [[C.P.D. Glyn Ebwy]] - 10 Tachwedd 2018 - 3,150 # [[Palmach]] - 11 Tachwedd 2018 - 6,050 # [[Eliezer Ben-Yehuda]] - 12 Tachwedd 2018 - 11,423 # [[Theodor Herzl]] - 14 Tachwedd 2018 - 16,578 # [[C.P.D. Machynlleth]] - 15 Tachwedd 2018 - 1,961 # [[Steffan Alun]] - 19 Tachwedd 2018 - 1,780 # [[Esyllt Sears]] - 20 Tachwedd 2018 - 2,312 # [[Phil Cooper]] - 20 Tachwedd 2018 - 1,930 # [[C.P.D. Pen-y-bont]] - 21 Tachwedd 2018 - 5,173 # [[Steffan Evans (comedi)]] - 22 Tachwedd 2018 - 1,880 # [[Clwb Rygbi Machynlleth]] - 22 Tachwedd 2018 - 2,385 # [[Calum Stewart]] - 22 Tachwedd 2018 - 2,442 # [[C.P.D. Bae Cemaes]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,946 # [[Dan Thomas (comedi)]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,125 # [[Beth Jones (comedi)]] - 23 Tachwedd 2018 - 1614 # [[Liman (llannerch anialwch)]] - 23 Tachwedd 2018 - 3,336 # [[C.P.D. Briton Ferry Llansawel A.F.C.]] -24 Tachwedd 2018 - 6,662 # [[Gŵyl Arall]] - 24 Tachwedd 2018 - 2,847 # [[Yishuv]] - 25 Tachwedd 2018 - 7,144 # [[C.P.D. Tref Aberdâr]] - 26 Tachwedd 2018 - 5,012 # [[Lorna Prichard]] - 26 Tachwedd 2018 - 3,384 # [[Sarah Breese]] - 27 Tachwedd 2018 - 3,199 # [[Ysgol Uwchradd Llanidloes]] - 27 Tachwedd 2018 - 3,119 # [[Eleri Morgan]] - 27 Tachwedd 2018 - 1,584 # [[Hywel Pitts]] - 28 Tachwedd 2018 - 1,827 # [[Jâms Thomas]] - 29 Tachwedd 2018 - 2,388 # [[Daniel Gwydion Williams]] - 30 Tachwedd 2018 - 3,305 # [[Burum (band)]] - 30 Tachwedd 2018 - 3.004 # [[Francesca Rhydderch]] - 1 Rhagfyr 2018 - 4,650 # [[Cymdeithas Bêl-droed Slofacia]] - 2 Rhagfyr 2018 - # [[Ffederasiwn Pêl-droed Hwngari]] - 2 Rhagfyr 2018 - 7,285 # [[Ffederasiwn Pêl-droed Croasia]] - 2 Rhagfyr 2018 - 5,009 # [[Prosiect Al Baydha]] - 3 Rhagfyr 2018 - 6,204 # [[Cymdeithas Ffederasiynau Pêl-droed Aserbaijan]] - 3 Rhagfyr 2018 - 7,042 # [[Uwch Gynghrair Slofacia]] - 4 Rhagfyr 2018 - 9,108 # [[Cwpan Slofacia]] - 4 Rhagfyr 2018 - 6,035 # [[James Lawrence]] - 5 Rhagfyr 2018 - 6,702 # [[Cwpan Hwngari]] - 5 Rhagfyr 2018 - 5,552 # [[W.T. Cosgrave]] - 6 Rhagfyr 2018 - 10,850 # [[Cumann na nGaedheal]] - 6 Rhagfyr 2018 - 3,214 # [[Cytundeb Eingl-Wyddelig]] - 7 Rhagfyr 2018 - 8,797 # [[Côr ABC]] - 7 Rhagfyr 2018 - 2,162 # [[Côr Godre'r Garth]] - 9 Rhagfyr 2018 - 2753 # [[Uwch Gynghrair Hwngari]] - 10 Rhagfyr 2018 - 11,243 # [[Geoff Lawton]] - 11 Rhagfyr 2018 - 6,485 # [[Suidlanders]] - 12 Rhagfyr 2018 - 4,085 # [[Gabion]] - 14 Rhagfyr 2018 - 5,015 # [[Swêl]] - 14 Rhagfyr 2018 - 2,805 # [[John D. Liu]] - 15 Rhagfyr 2018 - 2,467 # [[Father Christmas]] - 16 Rhagfyr 2018 - 5,011 # [[Neal Spackman]] - 17 Rhagfyr 2018 - 2,452 # [[Tali Sharon]] - 17 Rhagfyr 2018 - 2,462 # [[Srugim]] - 18 Rhagfyr 2018 - 4,447 # [[Janet Aethwy]] - 19 Rhagfyr 2018 - 2,408 # [[Ohad Knoller]] - 19 Rhagfyr 2018 - 2,755 # [[Eleri Llwyd]] - 21 Rhagfyr 2018 - 1,984 # [[Calque]] - 22 Rhagfyr 2018 - 7,716 # [[Sorela]] - 24 Rahgfyr 2018 - 2,472 # [[Tomwellt]] - 25 Rhagfyr 2018 - 3,155 # [[Tail]] - 25 Rhagfyr 2018 - 2,446 # [[Cytundeb Trianon]] - 26 Rhagfyr 2018 - 8,078 # [[Cytundeb Saint-Germain]] - 27 Rhagfyr 2018 - 5,210 # [[Cytundeb Sèvres]] - 27 Rhagfyr 2018 - 9,263 # [[Cytundeb Lausanne]] - 28 Rhagfyr 2018 - 7,698 # [[Colslo]] - 28 Rhagfyr 2018 - 2,853 # [[Ffatri]] - 28 Rhagfyr 2018 - 6,148 # [[Moronen]] - 29 Rhagfyr 2018 - 6,504 - ar ol sgwenu erthygl hir sylweddoli fod pwt o dan 'moronen' arghhhh!!!!! # [[Prif wreiddyn]] -29 Rhagfyr 2018 - 1,556 # [[Pieter Hoff]] - 30 Rhagfyr 2018 - 3,694 # [[Groasis Waterboxx]] - 30 Rhagfyr 2018 - 8,095 # [[Cynllun Alon]] - 31 Rhagfyr 2018 - 4,204 # [[Palesteina (Mandad)]] - 31 Rhagfyr 2018 - 4,750 # [[Blwch llwch]] - 2 Ionawr 2019 - 5,315 # [[Cetyn]] - 3 Ionawr 2019 - 6,105 # [[Yr Hwntws]] - 3 Ionawr 2019 - 2,701 # [[Tambwrîn]] - 4 Ionawr 2019 - 3,426 # [[Tabwrdd]] - 5 Ionawr 2019 - 3,271 # [[Siacsiwca]] - 8 Ionawr 2019 - 7,117 # [[Saws Tabasco]] - 8 Ionawr 2019 - 3,415 # [[Briwgig]] - 8 Ionawr 2019 - 3,307 # [[Gî]] - 9 Ionawr 2019 - 2,220 # [[Adam Small]] - 9 Ionawr 2019 - 6,340 # [[Neville Alexander]] - 10 Ionawr 2019 - # [[Dave Rich]] - 10 Ionawr 2019 - 2,261 # [[Walter Sisulu]] - 11 Ionawr 2019 - 10,128 # [[Bara fflat]] - 12 Ionawr 2019 - # [[Bara croyw]] - 13 Ionwr 2019 - 4,325 # [[Creision]] - 14 Ionawr 2019 - 4,913 # [[Cneuen yr India]] - 15 Ionawr 2019 - 6,416 # [[Hen Ganolfan yr Urdd Caerdydd]] 17 Ionawr 2019 - 3,471 # [[Cwmni Dawns Werin Caerdydd]] - 17 Ionawr 2019 - 2,887 # [[Dawnswyr Nantgarw]] - 18 Ionawr 2019 - 5,366 # [[Cymdeithas Ddawns Werin Cymru]] - 20 Ionawr 2019 - 4,761 # [[Lois Blake]] - 20 Ionawr 2019 - 3,608 # [[Bioddynwared]] - 21 Ionawr 2019 - 9,058 # [[Baner Grenada]] - 21 Ionawr 2019 - 2,232 # [[Baner Barbados]] - 22 Ionawr 2019 - 3,857 # [[Baner yr Ariannin]] - 23 Ionawr 2019 - 7,978 # [[Baner Wrwgwái]] - 23 Ionawr 2019 - 7,698 # [[Oliver 'Tuku' Mtukudzi]] - 24 Ionawr 2019 - 5,762 # [[Baner Swriname]] - 24 Ionawr 2019 - 2,695 # [[Baner Paragwâi]] - 24 Ionawr 2019 - 4,000 # [[Baner Brasil]] - 25 Ionawr 2019 - 8,395 # [[Baner Gaiana]] - 26 Ionawr 2019 - 2,876 # [[Baner Guyane]] - 27 Ionawr 2019 - 4,082 # [[Baner Mercosur]] - 28 Ionawr 2019 - 2,627 # [[Mercosur]] - 28 Ionawr 2019 - 4,611 # [[Baner Arwba]] - 29 Ionawr 2019 - 5,112 # [[Baner Panama]] - 30 Ionawr 2019 - 4,008 # [[Baner Feneswela]] - 30 Ionawr 2019 - 2,789 # [[Rabbi Matondo]] - 30 Ionawr 2019 - 7,750 # [[Baner Ynysoedd y Falklands]] - 31 Ionawr 2019 - 4,105 # [[Schalke 04]] - 31 Ionawr 2019 - 7,221 # [[Baner Gweriniaeth Dominica]] - 1 Chwefror 2019 - 6,932 # [[Baner Dominica]] - 1 Chwefror 2019 - 4,905 # [[Baner Saint Lucia]] - 2 Chwefror 2019 - 4,305 # [[Baner Saint Kitts a Nevis]] - 3 Chwefror 2019 - 3,275 # [[Aravrit]] - 3 Chwefror 2019 - 2,958 # [[Baner Saint Vincent a'r Grenadines]] - 4 Chwefror 2019 - 2,610 # [[Baner Saint Barthélemy]] - 5 Chwefror 2019 - 2,342 # [[Arfbais Saint Barthélemy]] - 5 Chwefror 2019 - 1,530 # [[Baner Trinidad a Tobago]] - 6 Chwefror 2019 - 3,765 # [[Baner Puerto Rico]] - 6 Chwefror 2019 - 2,398 # [[Baner Saint Martin]] - 7 Chwefror 2019 - 2,945 # [[Cymuned Saint Martin Ffrengig]] - 8 Chwefror 2019 - 7,659 # [[Baner Ynysoedd Virgin yr Unol Daleithiau]] - 8 Cwhefror 2019 - 3,009 # [[Baner Belîs]] - 9 Chwefror 2019 - 3,108 # [[Baner Gwatemala]] - 11 Chwefror 2019 - 4,532 # [[Baner Hondwras]] - 12 Chwefror 2019 - 4,757 # [[Baner Nicaragwa]] - 13 Chwefror 2019 - 5,188 # [[Baner Cymuned Cenhedloedd yr Andes]] - 14 Chwefror 2019 - 1,804 # [[Cymuned Cenhedloedd yr Andes]] - 16 Chwefror 2019 - 4,792 # [[Baner yr Ynysoedd Morwynol Prydain]] - 18 Chwefror 2019 - 361 # [[Baner Undeb Cenhedloedd De America]] - 19 Chwefror 2019 - 2,614 # [[Undeb Cenhedloedd De America]] - 25 Chwefror 2019 - 2,457 # [[Gelsenkirchen]] - 26 Chwefror 2019 - 5,934 # [[Cynhadledd San Remo]] - 27 Chwefror 2019 - 3,473 # [[Sanremo]] - 28 Chwefror 2019 - 5,296 # [[Baner Bwrwndi]] - 4 Mawrth 2019 - 3,438 # [[Baner Gweriniaeth y Congo]] - 5 Mawrth 2019 - 3,840 # [[Baner Gweriniaeth Ddemocrataidd Congo]] - 6 Mawrth 2019 - 5,635 # [[Baner Cabo Verde]] - 7 Mawrth 2019 - 3,644 # [[Baner Gweriniaeth Canolbarth Affrica]] - 8 Mawrth 2019 - 3,530 # [[Andrew Green]] - 8 Mawrth 2019 - 4,003 # [[Josh Navidi]] - 9 Mawrth 2019 - 4,220 # [[Ysgol Brynteg]] - 10 Mawrth 2019 - 7,451 # [[Ysgol Bro Ogwr]] - 11 Mawrth 2019 - 3,556 # [[Baner De Swdan]] - 11 Mawrth 2019 - 3,541 # [[Baner Cenia]] - 12 Mawrth 2019 - 3,567 # [[Baner Jibwti]] - 12 Mawrth 2019 - 2,512 # [[Baner Gini Bisaw]] - 13 Mawrth 2019 - 2,752 # [[Baner Eritrea]] - 14 Mawrth 2019 - 4,860 # [[Baner Gini]] - 15 Mawrth 2019 - 2,017 # [[Baner y Gambia]] - 15 Mawrth 2019 - 3.591 # [[Baner Lesotho]] - 16 Mawrth 2019 - 5.282 # [[Baner Namibia]] - 16 Mawrth 2019 - 6,565 # [[Fest-noz]] - 17 Mawrth 2019 - 8,375 # [[Baner Mosambic]] - 17 Mawrth 2019 - 5,226 # [[Hashnod]] - 18 Mawrth 2019 - 9,943 # [[Baner Wganda]] - 20 Mawrth 2019 - 4,759 # [[Baner Tansanïa]] - 21 Mawrth 2019 - 3,622 # [[Baner Sambia]] - 21 Mawrth 2019 - 4,950 # [[Baner Seychelles]] - 22 Mawrth 2019 - 3,922 # [[Baner Ethiopia]] - 22 Mwrth 2019 - 7,540 # [[Baner Gorllewin Sahara]] - 23 Mawrth 2019 - 5,627 # [[Baner Palesteina]] - 23 Mawrth 2019 - 7.902 # [[Rawabi]] - 26 Mawrth 2019 - 7,950 # [[Nablus]] - 26 Mawrth 2019 - 12,608 # [[Bir Zait]] - 27 Mawrth 2019 - 7,109 # [[Prifysgol Bir Zait]] - 28 Mawrth 2019 - 5,646 # [[Baner De Corea]] - 29 Mawrth 2019 - 9,880 # [[Baner Gogledd Corea]] - 29 Mawrth 2019 - 6,434 # [[Baner Uno Corea]] - 30 Mawrth 2019 - 6,719 # [[Baner Brunei]] - 1 Ebrill 2019 - 5,448 == 2018 --> == # [[Baner Myanmar]] - 1 Ebrill 2019 - 8,268 # [[Calonnau Cymru]] - 1 Ebrill 2019 - 2,806 # [[Baner Qatar]] - 2 Ebrill 2019 - 3,387 # [[Baner Cirgistan]] - 3 Ebrill 2019 - 7,156 # [[Baner Tajicistan]] - 4 Ebrill 2019 - 9,589 # [[Baner Iran]] - 5 Ebrill 2019 - 8,676 # [[Baner Wsbecistan]] - 6 Ebrill 2019 - 9,271 # [[Baner Y Philipinau]] - 7 Ebrill 2019 - 5,904 # [[Baner Cymanwlad y Gwladwriaethau Annibynnol]] - 8 Ebrill 2019 - 1,833 # [[Benny Gantz]] - 9 Ebrill 2019 - 6,807 # [[Moshav]] - 10 Ebrill 2019 - 6,833 # [[Baner Sefydliad dros Gydweithio Islamaidd]] - 11 Ebrill 2019 - 1,832 # [[Sefydliad dros Gydweithio Islamaidd]] - 11 Ebrill 2019 - 4,806 # [[Shtisel]] - 12 Ebrill 2019 - 5,293 # [[Acaba]] - 14 Ebrill 2019 - 6,504 # [[Michael Aloni]] - 15 Ebrill 2019 - 3,256 # [[Irbid]] - 15 Ebrill 2019 - 4,664 # [[Ajlwn]] - 16 Ebrill 2019 - 3,840 # [[Rwseiffa]] - 16 Ebrill 2019 - 2,564 # [[Tilā' al-'Alī]] - 17 Ebrill 2019 - 967 # [[Zarca]] - 17 Ebrill 2019 - 7,603 # [[Wadi as-Ser]] - 18 Ebrill 2019 - 6,221 # [[Ceann Comhairle]] - 18 Ebrill 2019 - 14,846 # [[Al Quwaysimah]] - 19 Ebrill 2019 - 3,267 # [[Ma'an]] - 21 Ebrill 2019 - 3,759 # [[Rheilffordd Hejaz]] - 22 Ebrill 2019 - 6,576 # [[Mis Medi Du]] - 23 Ebrill 2019 - 7,178 # [[Jerash]] - 24 Ebrill 2019 - 7,105 # [[Ardal Lywodraethol Aqaba]] - 29 Ebrill 2019 - 5,034 # [[Ardal Llywodraethol Ma'an]] - 30 Ebrill 2019 - 6,113 # [[Naruhito, Ymerawdwr Siapan]] - 30 Ebrill 2019 - 4,138 # [[Ardal Lywodraethol Ajlwn]] - 1 Mai 2019 - 3,508 # [[Ardal Lywodraethol Zarqa]] - 2 Mai 2019 - 5,561 # [[Cibwts Gifat Chaim (Ichwd)]] - 2 Mai 2019 -3,112 # [[Lleng Arabaidd]] - 3 Mai 2019 - 5,822 # [[Léon Bourgeois]] - 5 Mai 2019 - 4,524 # [[Paul Hymans]] - 5 Mai 2019 - 3,850 # [[Arfbais Gwlad Iorddonen]] - 6 Mai 2019 - 6,701 # [[Wadi Rum]] - 6 Mai 2019 - 6,174 # [[John Bagot Glubb]] - 7 Mai 2019 - 6,387 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gwlad Iorddonen]] - 8 Mai 2019 - 3,116 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Gwlad Iorddonen]] - 9 Mai 2019 - 3,255 # [[Uwch Gynghrair Gwlad Iorddonen]] - 10 Mai 2017 - 5,118 # [[Lauburu]] - 12 Mai 2019 - 6,694 # [[Lyra (offeryn)]] - 13 Mai 2019 - 6,522 # [[Casgliad y Werin]] - 15 Mai 2019 - 2,458 # [[Ramblers]] - 16 Mai 2019 - 5,176 # [[Kinder Scout]] - 19 Mai 2019 - 3,311 # [[Piast Gliwice]] - 19 Mai 2019 - 3,796 # [[Uwch Gynghrair Gwlad Pwyl]] - 21 Mai 2019 - 10,582 # [[Pin bawd]] - 24 Mai 2019 - 4,411 # [[Llwyfandir]] - 25 Mai 2019 - 7,091 # [[Maskanda]] - 26 Mai 2019 - 7,906 # [[Ghoema]] -26 Mai 2019 - 3,312 # [[Kaapse Kleurling]] - 27 Mai 2019 - 9,511 # [[Kaapse Afrikaans]] - 28 Mai 2019 - 4,250 # [[Trawsiorddonen]] - 30 Mai 2019 - 5,606 # [[Clip papur]] - 30 Mai 2019 - 4,557 # [[Styffylwr]] - 2 Mehefin 2019 - 5863 # [[Pin cau]] - 2 Mehefin 2019 - 7,601 # [[Dad-stwffwlwr]] - 3 Mehefin 2019 - 4,282 # [[Stwffwl]] - 4 Mehefin 2019 - 7,146 # [[Sbring]] - 6 Mehefin 2019 - 4,686 # [[NK Osijek]] - 7 Mehefin 2019 - 9,000 # [[Stadion Gradski vrt]] - 7 Mehefin 2019 - 7,200 # [[Afon Drava]] - 7 Mehefin 2019 - 5,675 # [[Cardbord]] - 8 Mehefin 2019 - 4,365 # [[Groupama Aréna]] - 9 Mehefin 2019 - 5,941 # [[Ferencvárosi T.C.]] ‎- 10 Mehefin 2019 - 2,640 # [[Újpest FC]] - 11 Mehefin 2019 - 7,177 # [[Slavonia]] - 11 Mehefin 2019 - 2,289 # [[Uwch Gynghrair Croatia]] - 12 Mehefin 2019 - 8,823 # [[Dinamo Zagreb]] - 12 Mehefin 2019 - 6,635 # [[Dynamo (Cymdeithas Chwaraeon)]] - 13 Mehefin 2019 - 7,602 # [[Clybiau Bechgyn a Merched Cymru]] - 16 Mehefin 2019 - 8,095 # [[Capten John Glynn-Jones]] - 17 Mehefin 2019 - 4,250 # [[Mynyddcerrig]] - 18 Mehefin 2019 - 2,515 # [[Marius Jonker]] - 18 Mehefin 2019 - 3,843 # [[Kimberley, De Affrica]] - 20 Mehefin 2019 - 7,500 # [[John Forrester-Clack]] - 20 Mehefin 2019 - 3,999 # [[Nine Mile Point (Glofa)]] - 21 Mehefin 2019 - 2,048 # [[Cwmfelinfach]] - 21 Mehefin 2019 - 2,679 # [[Prifysgol Gwlad yr Iâ]] - 24 Mehefin 2019 - 9,700 # [[Sol Plaatje]] - 26 Mehefin 2019 - 9,188 # [[Cliftonville F.C.]] - 27 Mehefin 2019 - 5,317 # [[F.C. Progrès Niederkorn]] - 27 Mehefin 2019 - 8,292 # [[Niederkorn]] - 27 Mehefin 2019 - 2,932 # [[K.F. Feronikeli]] - 28 Mehefin 2019 - 8,549 # [[Drenas]] - 29 Mehefin 2019 - 9,951 # [[Uwch Gynghrair Cosofo]] - 30 Mehefin 2019 - 6,158 # [[Uwch Gynghrair Lwcsembwrg]] - 30 Mehefin 2019 - 6,528 # [[Uwch Gynghrair Belarws]] - 30 Mehefin 2019 - 7,392 # [[Uwch Gynghrair Estonia]] - 1 Gorffennaf 2019 - 4,929 # [[Uwch Gynghrair yr Alban]] - 2 Gorffennaf 2019 - 10,055 # [[Cymdeithas Bêl-droed Yr Alban]] - 3 Gorffennaf 2019 - 8,820 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gibraltar]] - 3 Gorffennaf 2019 - 7,844 # [[Cynghrair Bêl-droed Gogledd Iwerddon]] - 4 Gorffennaf 2019 - 9,200 # [[Uwch Gynghrair Gogledd Iwerddon]] - 4 Gorffennaf 2019 - 11,832 # [[Cwpan Her yr Alban]] - 6 Gorffennaf 2019 - 9,279 # [[Dwfe]] - 7 Gorffennaf 2019 - 7,519 # [[Polyester]] - 8 Gorffennaf 2019 - 6,144 # [[Ffederasiwn Pêl-droed Belarws]] - 8 Gorffennaf 2019 - 6,233 # [[Baner Ciribati]] - 12 Gorffennaf 2019 - 3,714 # [[Aderyn Ffrigad]] - 15 Gorffennaf 2019 - 7325 # [[Ynysoedd Gilbert]] - 16 Gorffennaf 2019 - 12,073 # [[Lagŵn]] - 17 Gorffennaf 2019 - 6,148 # [[F.C. København]] - 18 Gorffennaf 2019 - 4,879 # [[Stadiwm Parken]] - 18 Gorffennaf 2019 - 5,947 # [[Seren Goch Belgrâd]] - 19 Gorffennaf 2019 - 9,870 # [[F.K. Partizan Belgrâd]] - 19 Gorffennaf 2019 - 11,360 # [[H.N.K. Hajduk Split]] - 21 Gorffennaf 2019 - 12,703 # [[Uwch Gynghrair Iwgoslafia]] - 22 Gorffennaf 2019 - 11,239 # [[Yr wyddor Adlam]] - 30 Gorffennaf 2019 - 6,400 # [[Cymdeithas Bêl-droed Slofenia]] - 31 Gorffennaf 2019 - 4,757 # [[Uwch Gynghrair Slofenia]] - 2 Awst 2019 - 7,744 # [[Uwch Gynghrair Gogledd Macedonia]] - 7 Awst 2019 - 6,064 # [[Uwch Gynghrair Serbia]] - 7 Awst 2019 - 6,587 # [[Cymdeithas Bêl-droed Serbia]] - 8 Awst 2019 - 6,074 # [[Cymdeithas Bêl-droed Montenegro]] - 8 Awst 2019 - # [[Uwch Gynghrair Montenegro]] - 10 Awst 2019 - 9,134 # [[Maer]] - 11 Awst 2019 - 3,835 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gogledd Macedonia]] - 11 Awst 2019 - 4,502 # [[Uwch Gynghrair Norwy]] - 12 Awst 2019 - 8,926 # [[C.P.D. Padarn United]] - 12 Awst 2019 - 2,118 # [[Darbi]] - 13 Awst 2019 - 8,612 # [[Afon Derwent, Swydd Derby]] - 14 Awst 2019 - 6,142 # [[Cored]] - 14 Awst 2019 - 4,556 # [[Grisiau pysgod]] - 15 Awst 2019 - 5,270 # [[Cynghrair Pêl-droed Aberystwyth a'r Cylch]] - 15 Awst 2019 - 5,250 # [[C.P.D. Penparcau]] 15 Awst 2019 - 2,850 # [[Cynghrair Pêl-droed Canolbarth Cymru]] - 15 Awst 2019 - 5,303 # [[Cymru South]] - 16 Awst 2019 - 5,594 # [[C.P.D. Cwmaman United]] - 17 Awst 2019 - 2,959 # [[C.P.D. Rhydaman]] - 17 Awst 2019 - 5,235 # [[C.P.D. Prifysgol Abertawe]] - 17 Awst 2019 - 5,006 # [[C.P.D. Llanilltud Fawr]] - 17 Awst 2019 - 5,083 # [[Hat-tric]] - 18 Awst 2019 - 10,546 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Tonga]] - 18 Awst 2019 - 11,095 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Siapan]] - 19 Awst 2019 - 16,599 # [[John Evan Davies (Rhuddwawr)]] - 19 Awst 2019 - 1,172 # [[Idris Reynolds]] - 19 Awst 2019 - 3,436 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Ffiji]] - 20 Awst 2019 - 17,998 # [[Llion Jones]] - 21 Awst 2019 - 2,722 # [[Canolfan Bedwyr]] - 21 Awst 2019 - 4,387 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Georgia]] - 22 Awst 2019 - 18,951 # [[Siôn Eirian]] - 22 Awst 2019 - 4,196 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Canada]] - 23 Awst 2019 - 13,784 # [[Dafydd John Pritchard]] - 23 Awst 2019 - 3,615 # [[R. Ifor Parry]] - 25 Awst 2019 - 4,432 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Samoa]] - 26 Awst 2019 - 16,287 # [[Clwb Rygbi Aberystwyth]] - 27 Awst 2019 - 4,009 # [[Baner Ceredigion]] - 27 Awst 2019 - 7,681 # [[Baner Fflandrys]] - 28 Awst 2019 - 8,316 # [[O.E. Roberts]] - 29 Awst 2019 - 5,540 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Wrwgwái]] 30 Awst 2019 - 13,683 # [[World Rugby]] - 1 Medi 2019 - 10,581 # [[Vernon Pugh]] - 2 Medi 2019 - 6,386 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Rwmania]] - 4 Medi 2019 - 14,604 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Sbaen]] - 5 Medi 2019 - 14,866 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Unol Daleithiau America]] - 8 Medi 2019 - 13,598 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Namibia]] 9 Medi 2019 - 12,081 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Rwsia]] - 10 Medi 2019 - 11,925 # [[Siva Tau]] - 11 Medi 2019 - 4,705 # [[Cibi]] - 12 Medi 2019 - 5,665 # [[Kailao]] - 15 Medi 2019 - 5,741 # [[Cwpan Cenhedloedd y Môr Tawel]] - 19 Medi 2019 - 8,565 # [[Pencampwriaethau Rhyngwladol Rugby Europe]] - 20 Medi 2019 - 12,908 # [[Pencampwriaeth Rygbi yr Americas]] - 21 Medi 2019 - 6,295 # [[Rugby Europe]] - 23 Medi 2019 - 7,944 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Portiwgal]] - 24 Medi 2019 - 9,406 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Simbabwe]] - 27 Medi 2019 - 10,446 # [[W. T. Gruffydd]] - 28 Medi 2019 - 2,132 # [[Tomi Evans]] - 29 Medi 2019 - 2,105 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Cenia]] - 2 Hydref 2019 - 7,820 # [[Emrys Edwards]] - 3 Hydref 2019 - 2,206 # [[Dewi Watkin Powell]] - 4 Hydref 2019 - 4,337 # [[Emyr Currie-Jones]] - 5 Hydref 2019 - 7,197 # [[Cyngor yr Iaith Gymraeg]] - 6 Hydref 2019 - 3,638 # [[Cyngor Sir De Morgannwg]] - 6 Hydref 2019 - 5,430 # [[Trevor Fishlock]] - 7 Hydref 2019 - 7,178 # [[Jess Fishlock]] - 8 Hydref 2019 - 11,482 # [[R.E. Griffith]] - 10 Hydref 2019 - 3,625 # [[Kieffer Moore]] - 11 Hydref 2019 - 7,656 # [[Viking F.K.]] - 12 Hydref 2019 - 5,312 # [[Cymdeithas Bêl-droed Norwy]]- 13 Hydref 2019 - 4,506 # [[Gŵyl Machynlleth]] - 14 Hydref 2019 - 3,061 # [[Klezmer]] - 16 Hydref 2019 - 7,588 # [[Simbalom]] - 17 Hydref 2019 - 10,560 # [[Dwsmel]] - 18 Hydref 2019 - 3,096 # [[Sither]] - 20 Hydref 2019 - 5,756 # [[Maribor]] - 20 Hydref 2019 - 14,279 # [[Rudolf Maister]] - 21 Hydref 2019 13,769 # [[Styria Slofenia]] - 23 Hydref 2019 - 8,741 # [[Gefeilldref]] - 24 Hydref 2019 - 6,561 # [[Kronberg im Taunus]] - 24 Hydref 2019 - 6,022 # [[Arklow]] - 25 Hydref 2019 - 10,907 # [[Bus Éireann]] - 25 Hydref 2019 - 5,365 # [[TrawsCymru]] - 25 Hydref 2019 - 3,239 # [[Ras Rwyfo'r Her Geltaidd]] - 25 Hydref 2019 - 4,369 # [[Cymdeithas Rhwyfo Môr Cymru]] - 25 Hydref 2019 - 2,924 # [[Cwch Hir Celtaidd]] - 25 Hydref 2019 - 2,954 # [[Rhwyfo Cymru]] - 26 Hydref 2019 - 5,738 # [[Velenje]] - 26 Hydref 2019 - 14,453 # [[Campfa]] - 28 Hydref 2019 - 9,915 # [[Gymnasteg]] - 29 Hydref 2019 - 9,934 # [[Gemau Cymru]] - 30 Hydref 2019 - 3,475 # [[Barrau cyfochrog]] - 30 Hydref 2019 - 5,119 # [[Y Cylchoedd (gymnasteg)]] - 31 Hydref 2019 - 4,118 # [[Michael Spicer (comedïwr)]] - 31 Hydref 2019 - 1,939 # [[Daniel Protheroe]] - 4 Tachwedd 2019 - 5,746 # [[The Silent Village]] - 4 Tachwedd 2019 - 10,974 # [[Bar llorweddol]] - 5 Tachwedd 2019 - 5,889 # [[Barrau anghyflin]] - 6 Tachwedd 2019 - 6,734 # [[John Thomas, Barwn Thomas Cwmgiedd]] - 7 Tachwedd 2019 - 9623 # [[Comisiwn Cyfiawnder yng Nghymru]] - 7 Tachwedd 2019 - 5,034 # [[Ceffyl Pwmel]] - 8 Tachwedd 2019 - 7,159 # [[Gymnasteg Cymru]] - 9 Tachwedd 2019 - 4,442 # [[Llofnaid]] - 10 Tachwedd 2019 - 6,917 # [[FIG]] - 11 Tachwedd 2019 - 7,288 # [[Tumbling (gymnasteg)]] - 12 Tachwedd 2019 - 4,534 # [[Trawst (gymnasteg)]] - 13 Tachwedd 2019 - 3,459 # [[Gymnasteg artistig]] - 14 Tachwedd 2019 - 6,316 # [[Friedrich Ludwig Jahn]] - 4 Rhagfyr 2019 - 9,142 == 2020 --> == # [[Connagh Howard]] - 17 Ionawr 2020 - 2,599 # [[Baner Somaliland]] - 17 Ebrill 2020 # [[Wali]] - 17 Ebrill 2020 # [[Iman (Islam)]] - 18 Ebrill 2020 # [[Somalia Fawr]] - 19 Ebrill 2020 - 6,772 # [[Rwmania Fawr]] - 20 Ebrill 2020 - 10,354 # [[Cenedl titiwlar]] - 21 Ebrill 2020 - 5,663 # [[Hwngari Fawr]] - 22 Ebrill 2020 - 8,931 # [[Lloyd Warburton]] - 23 Ebrill 2020 - 3,616 # [[Gludyn]] - 23 Ebrill 2020 - 5,636 # [[Crys-T]] - 24 Ebrill 2020 - 7392 # [[Crys polo]] - 24 Ebrill 2020 - 3,455 # [[Dyfarniad Gyntaf Fienna]] - 25 Ebrill 2020 - 8,620 # [[Ail Ddyfarniad Fienna]] - 26 Ebrill 2020 - 8,420 # [[Cyflafareddiadau Fienna]] - 27 Ebrill 2020 - 3,542 # [[Miklós Horthy]] - 27 Ebrill 2020 - 11,676 # [[Joachim von Ribbentrop]] - 28 Ebrill 2020 - 9,893 # [[Székelys]] - 29 Ebrill 2020 - 10,459 # [[Gwlad y Székely]] - 30 Ebrill 2020 - 8,256 # [[Cytundeb Paris (1947)]] - 1 Mai 2020 - 9,056 # [[Tiriogaeth Rydd Trieste]] - 2 Mai 2020 - 15,824 # [[Brython Shag]] - 2 Mai 2020 - 2,768 # [[Koper]] - 3 Mai 2020 - 11,792 # [[Piran (Slofenia)]] - 3 Mai 2020 - 12,144 # [[Izola]] - 3 Mai 2020 - 8,324 # [[Llinell Morgan]] - 5 Mai 2020 - 5,725 # [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Bangor 1874]] - 5 Mai 2020 - 1,500 # [[Pedwar Pwynt ar Ddeg]] - 5 Mai 2020 - 10,553 # [[Recordiau Sbensh]] - 5 Mai 2020 - 1,235 # [[Ampersand]] - 5 Mai 2020 - 4,400 # [[Cytundeb Osimo]] - 6 Mai 2020 - 9,811 # [[Coridor Pwylaidd]] - 6 Mai 2020 - 9,056 # [[Dinas Rydd Danzig]] - 6 Mai 2020 - 13,282 # [[Cynhadledd Potsdam]] - 7 Mai 2020 - 10,452 # [[Cynhadledd Tehran]] - 7 Mai 2020 - 8,457 # [[Cynhadledd Casablanca]] - 8 Mai 2020 - 7,475 # [[Cynhadledd Yalta]] - 8 Mai 2020 - 6,538 # [[Cynllun Morgenthau]] - 8 Mai 2020 - 6,118 # [[Cynhadledd Cairo (1943)]] - 8 Mai 2020 - 5,417 # [[Cynhadledd Quebec (1943)]] - 8 Mai 2020 - 4,827 # [[Cynhadledd Quebec (1944)]] - 8 Mai 2020 -3,110 # [[Ynysoedd Ryūkyū]] - 9 Mai 2020 - 11,322 # [[Cytundeb San Francisco (1951)]] - 9 Mai 2020 - 11,117 # [[Cynulliad Cyffredinol y Cenhedloedd Unedig]] - 9 Mai 2020 - 10,292 # [[Cluj-Napoca]] - 13 Mai 2020 - 21,294 # [[Daciaid]] - 13 Mai 2020 - 10,783 # [[Unsiambraeth]] - 13 Mai 2020 - 7,557 # [[Dwysiambraeth]] ‎ - 13 Mai 2020 - 9,235 # [[Feto]] - 14 Mai 2020 - 6,937 # [[Ffrainc Rydd]] - 15 Mai 2020 - 19,641 # [[Baneri bro Llydaw]] - 16 Mai 2020 - 3,958 # [[Bro-Gerne]] - 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Leon]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro Dreger]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Wened]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Zol]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro Sant-Maloù]] 16 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Roazhon]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Naoned]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Bro-Sant-Brieg]] 17 Mai 2020 - 2,300 # [[Deddfwrfa]] - 19 Mai 2020 - 7,666 # [[Gweithrediaeth]] - 21 Mai 2020 - 6,496 # [[Barnwriaeth]] - 22 Mai 2020 - 9,166 # [[Cystadleuaeth Cân Intervision]] - 22 Mai 2020 - 15,133 # [[Sopot]] - 23 Mai 2020 - 10,918 # [[Władysław Szpilman]] - 23 Mai 2020 -‎ 9,919 # [[Gwlad Pwyl y Gyngres]] - 26 Mai 2020 - 10,467 # [[Cen Williams (dylunydd)]] - 28 Mai 2020 - 5,072 # [[Clwb Pêl-droed Cymric]] - 30 Mai 2020 - 903 # [[Hoci (campau)]] - 31 Mai 2020 - 4,880 # [[Hoci]] - 31 Mai 2020 - 14,834 # [[Hoci Cymru]] - 31 Mai 2020 - 4,963 # [[Tîm hoci cenedlaethol dynion Cymru]] - 1 Mehefin 2020 - 4,227 # [[Tîm hoci cenedlaethol menywod Cymru]] - 4 Mehefin 2020 - 4,228 # [[Ann Davies (cyfieithydd)]] - 4 Mehefin 2020 - 4,875 # [[Gemau'r Gymanwlad Cymru]] - 5 Mehefin 2020 - 3,412 # [[Tŷ'r Cymry (Caerdydd)]] - 5 Mehefin 2020 - 3,405 # [[Gemau Ieuenctid y Gymanwlad]] - 7 Mehefin 2020 - 10,536 # [[Ffederasiwn Gemau'r Gymanwlad]] - 8 Mehefin 2020 - 9,787 # [[Pandwri]] - 12 Mehefin 2020 - 1,602 # [[Cymdeithasau Cenedlaethol Gemau'r Gymanwlad]] - 12 Mehefin 2020 - 5,325 # [[choghur]] - 15 Mehefin 2020 - 3,255 # [[Black Lives Matter]] - 17 Mehefin 2020 - 13,976 # [[George Floyd]] - 17 Mehefin 2020 - 8,565 # [[swastica]] - 18 Mehefin 2020 - 8,364 # [[Lezginca]] - 19 Mehefin 2020 - 7,680 # [[Cyfnod clo]] - 19 Mehefin 2020 - 3,151 # [[Myrddin John]] - 25 Mehefin 2020 - 5,059 # [[Abchasia]] - 26 Mehefin 2020 - 31,049 # [[Aqua (Abchasia)]] - 30 Mehefin 2020 - 18,011 # [[Archif Gwladwriaeth Abchasia]] - 1 Gorffennaf 2020 - 5,923 # [[Leopold III, brenin Gwlad Belg]] - 1 Gorffennaf 2020 - 6,733 # [[Albert I, brenin Gwlad Belg]] - 5 Gorffennaf 2020 - 7515 # [[ASMR]] - 7 Gorffennaf 2020 - 12,891 # [[Dom saim]] - 8 Gorffennaf 2020 - 10,850 # [[Leopold II, brenin Gwlad Belg]] - 8 Gorffennaf 2020 - 14,783 # [[Ffullyn cotwm]] - 9 Gorffennaf 2020 - 4,051 # [[Carthffosiaeth]] - 9 Gorffennaf 2020 - 12,790 # [[Bioddiraddio]] - 10 Gorffennaf 2020 - 7,290 # [[Tirlenwi]] - 24 Gorffennaf 2020 - 13,059 # [[Deddf Treth Gwarediadau Tirlenwi (Cymru) 2017]] - 27 Gorffennaf 2020 - 3,764 # [[FK Sarajevo]] - 13 Awst 2020 - 7,340 # [[Uwch Gynghrair Bosnia a Hertsegofina]] - 14 Awst 2020 - 9,743 # [[Cymdeithas Bêl-droed Bosnia a Hertsegofina]] - 14 Awst 2020 - 5,225 # [[Mikola Statkevich]] - 15 Awst 2020 - 5,670 # [[Cymdeithas Filwrol Belarws]] - 15 Awst 2020 - 3,804 # [[Rada Gweriniaeth Ddemocrataidd Belarws]] - 16 Awst 2020 - 14,707 # [[Ivonka Survilla]] - 16 Awst 2020 - 5,430 # [[Sviatlana Tsikhanouskaya ]] - 16 Awst 2020 - 9,149‎ # [[NSÍ Runavík]] - 18 Awst 2020 - 8,819 # [[Runavík]] - 18 Awst 2020 - 8,433 # [[Eysturoy]] ‎- 18 Awest 2020 - 7,412 # [[Cymdeithas Bêl-droed Ynysoedd Ffaröe]] ‎- 18 Awst 2020 - 3643 # [[Uwch Gynghrair Ynysoedd Faroe]] -‎ 18 Awst 2020 - 8,643 # [[HB Tórshavn]] - 19 Awst 2020 - 5,372 # [[Klaksvík]] - 19 Awst 2020 - 12,740 # [[Uwch Gynghrair Latfia]] - 19 Awst 2020 - 7,984 # [[Cymdeithas Bêl-droed Latfia]] - 20 Awst 2020 - 6,996 # [[Kastus Kalinouski ]] - 25 Awst 2020 - 11,650‎ # [[Valletta F.C.]] -25 Awst 2020 - 6,500 # [[Uwch Gynghrair Malta]] - 25 Awst 2020 - 7,860 # [[Uwch Gynghrair Merched Cymru]] - 26 Awst 2020 - 8,650 # [[C.P.D. Merched Tref Aberystwyth]] - 27 Awst 2020 -5,169 # [[Cwpan Pêl-droed Merched Cymru]] - 27 Awst 2020 - 7,653 # [[Manon Awst]] - 28 Awst 2020 - 5,727‎ # [[Cardiff City Ladies F.C.]] - 28 Awst 2020 - 7,649 # [[C.P.D. Merched Dinas Caerdydd]] - 29 Awst 2020 - 8,178 # [[MŠK Žilina]] - 30 Awst 2020 - 9,213 # [[C.P.D. Merched Met. Caerdydd]] - 30 Awst 2020 - 15,913 # [[B36 Tórshavn]] - 3 Medi 2020 - 14,382 # [[Standard Liège]] - 6 Medi 2020 - 13,850 # [[Uwch Gynghrair Georgia]] - 8 Medi 2020 - 3,530 # [[Cymdeithas Bêl-droed Georgia]] - 10 Medi 2020 - 4,033 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gwlad Belg]] - 11 Medi 2020 - 6,441 # [[Uwch Gynghrair Gweriniaeth Iwerddon]] - 12 Medi 2020 - 14,951 # [[Tadej Pogačar]] - 21 Medi 2020 - 11,926 # [[Primož Roglič]] - 23 Medi 2020 - 8,739 == 2021 --> == # [[Derek Boote]] - 20 Chwefror 2021 - 1,307 # [[Recordiau'r Dryw]] - 20 Chwefror 2021 - 3,338 # [[C.P.D. Merched Tref Pontypridd]] - 16 Awst 2021 - 3,599 # [[C.P.D. Merched Cyncoed]] - 16 Awst 2021 - 2,500 # [[C.P.D. Merched Tref y Barri Unedig]] - 17 Awst 2021 - 3,000 # [[C.P.D. Merched Tref Port Talbot]] - 18 Awast 2021 - 3,277 # [[Clwb Pêl-droed Merched Tref y Fenni]] - 18 Awst 2021 - 3,963 # [[Cynghrair y Pencampwyr Merched UEFA]] - 19 Awst 2021 - 5,145 # [[Jens Christian Svabo]] - 21 Awst 2021 - 5,216 # [[Venceslaus Ulricus Hammershaimb]] - 22 Awst 2021 - 7,080 # [[Llyfrgell Genedlaethol Ynysoedd Ffaroe]] - 22 Awst 2021 - 4,740 # [[Cernyweg Unedig]] - 22 Awst 2021 - 3,166 # [[Mosg Jamal Abdel Nasser]] - 23 Awst 2021 - 3,044 # [[Mosg Sheikh Ali al-Bakka]] - 23 Awst 2021 - 3,798 # [[Mosg Sayed al-Hashim]] - 23 Awast 2021 - 2,471 # [[Mosg Al-Sham'ah]] - 23 Awst 2021 - 2,021 # [[Intifada Cyntaf Palesteina]] - 23 Awst 2021 - 8,691 # [[Ail Intifada'r Palesteiniaid]] - 24 Awst 2021 - 12,686 # [[Bryn y Deml]] 24 Awst 2021 - 24 Awst 2021 - 6,005 # [[Rhanbarth Tubas]] - 24 Awst 2021 - 3,232 # [[Rhanbarth Tulkarm]] - 24 Awst 2021 - 3,073 # [[Llywodraethiaeth Nablus]] - 25 Awst 2021 - 2,221 # [[Llywodraethiaeth]] - 26 Awst 2021 - 5,007 # [[Llywodraethiaeth Qalqilya]] - 26 Awst 2021 - 2,721 # [[Llywodraethiaeth Ramallah ac Al-Bireh]] - 26 Awst 2021 - 3,965 # [[Llywodraethiaeth Jeriwsalem]] - 28 Awst 2021 - 5,999 # [[Llywodraethiaeth Bethlehem]] - 28 Awst 2021 - 5,048 # [[Llywodraethiaeth Hebron]] - 29 Awst 2021 - 4230 # [[Llywodraethiaeth Gogledd Gaza]] - 29 Awst 2021 - 2,786 # [[Llywodraethiaeth Gaza]] - 29 Awst 2021 - 1,743 # [[Llywodraethiaeth Jericho]] - 29 Awst 2021 - 4,355 # [[Llywodraethiaeth Salfit]] - 29 Awst 2021 - 3,304 # [[Llywodraethiaeth Rafah]] - 30 Awst 20221 - 1,856 # [[Llywodraethiaeth Khan Yunis]] - 30 Awst 2021 - 2,060 # [[Llywodraethiaeth Deir al-Balah]] - 30 Awst 2021 - 1,871 # [[Cyngor Deddfwriaethol Palesteina]] - 30 Awst 2021 - 6,351 # [[Coedwig Yatir]] - 30 Awst 2021 - 5,926 # [[Dunam]] - 31 Awst 2021 - 6,309 # [[Llath]] - 31 Awst 2021 - 8,040 # [[Pêl-droed Canadaidd]] - 31 Awst 2021 - 9,371 # [[Ariel (dinas)]] - 1 Medi 2021 - 7,201 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Palesteina]] - 1 Medi 2021 - 7,039 # [[Ingilín Didriksen Strøm]] - 1 Medi 2021 - 3,781 # [[Deutsche Welle]] - 1 Medi 2021 - 7,067 # [[Dydd Miwsig Cymru]] - 3 Medi 2021 - 5,261 # [[Spotify]] - 3 Medi 2021 - 17,513 # [[Los Blancos (band)]] - 4 Medi 2021 - 3,230 # [[Ifan Dafydd]] - 4 Medi 2021 - 3,452 # [[Recordiau Côsh]] - 5 Medi 2021 - 1,934 # [[Brennan Johnson]] - 5 Medi 2021 - 5,135 # [[C.P.D. Merched Y Seintiau Newydd]] - 6 Medi 2021 - 2,186 # [[Roy Saer]] - 7 Medi 2021 - 6,899 # [[Rhys Gwynfor]] - 10 Medi 2021 - 4,350 # [[HMS Morris]] - 12 Medi 2021 - 3,919 # [[Jeremy Charles]] - 15 Medi 2021 - 5,558 # [[Olwyn Fawr]] - 15 Medi 2021 - 9,978 # [[Folly Farm]] - 16 Medi 2021 - 6,509 # [[Car clatsho]] - 16 Medi 2021 - 5,875 # [[Wurlitzer]] - 18 Medi 2021 - 6,091 # [[Cwtsh (band)]] - 19 Medi 2021 - 2,892 # [[Dari]] - 19 Medi 2021 - 4,652 # [[Trên Rola-bola]] - 20 Medi 2021 - 8,274 # [[Camera obscura]] - 20 Medi 2021 - 5,153 # [[Noel Mooney]] - 20 Medi 2021 - 5,012 # [[Tystysgrif Gyffredinol Addysg Uwchradd]] - 21 Medi 2021 - 5,464 # [[Cork City F.C.]] - 22 Medi 2021 - 5,002 # [[Shamrock Rovers F.C.]] - 22 Medi 2021 - 11,902 # [[Bohemian F.C.]] - 23 Medi 2021 - 10,045 # [[Shelbourne F.C.]]- 24 Medi 2021 10,743 # [[St Patrick's Athletic F.C.]] - 24 Medi 2021 - 12,834 # [[Derry City F.C.]] - 24 Medi 2021 - 10,784 # [[Finn Harps F.C.]] - 25 Medi 2021 - 10,153 # [[Sligo Rovers F.C.]] - 26 Medi 2021 - 8,497 # [[Kristina Háfoss]] - 26 Medi 2021 - 6,903 # [[Cyngor Nordig]] - 26 Medi 2021 - 11,729 # [[Dundalk F.C.]] - 27 Medi 2021 - 17,024 # [[Tiffo]] - 27 Medi 2021 - 7,060 # [[Ultras]] - 27 Medi 2021 - 9,141 # [[Fflêr Bengal]] - 27 Medi 2021 - 3,498 # [[Pyrotechneg]] - 28 Medi 2021 - 5,745 # [[Conffeti]] - 28 Medi 2021 - 7,907 # [[Tylliedydd]] - 28 Medi 2021 - 5,099 # [[Baner y Cyngor Nordig]] - 28 Mai 2021 - 2,806 # [[Baner Undeb Kalmar]] - 29 Medi 2021 -‎ 5,904 # [[Undeb Kalmar]] - 30 Medi 2021 - 9,724 # [[Sgandinafiaeth]] - 30 Medi 2021 - 14,899 # [[Confensiwn Iaith Nordig]] - 30 Medi 2021 - 3,498 # [[F.C. Sheriff Tiraspol]] - 1 Hydref 2021 - 7,963 # [[Uwch Gynghrair Moldofa]] - 1 Hydrf 2021 - 8,806 # [[Cymdeithas Bêl-droed Moldofa]] - 1 Hydref 2021 - 4,242 # [[Kalaallisut]] - 1 Hydref 2021 - 10,378 # [[Cyd-ddeallusrwydd]] - 2 Hydref 2021 - 9,895 # [[Len Pennie]] - 2 Hydref - 11,551 # [[Continiwm tafodiaith]] - 3 Hydref 2021 - 17,095 # [[Abjad]] - 3 Hydref 2021 - 9,538 # [[C.P.D. Merched Pwllheli]] - 4 Hydref 2021 - 1,828 # [[C.P.D. Merched Llandudno]] - 5 Hydref 2021 - 6,623 # [[C.P.D. Merched Wrecsam]] - 5 Hydref 2021 - 5,564 # [[Careleg]] - 6 Hydref 2021 - 7,909 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Syria]] - 8 Hydref 2021 - 10,536 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Libanus]] - 8 Hydref 2021 - 9,882 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Palesteina Mandad]] - 9 Hydref 2021 - 12,649 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Cowait]] - 11 Hydref 2021 - 8,106 # [[Cân llofft stabl]] - 11 Hydref 2021 - 2,523 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Emiradau Arabaidd Unedig]] - 12 Hydref 2021 - 7,679 # [[Cwpan Pêl-droed y Gwlff]] - 13 Hydref 2021 - 9,497 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Oman]] - 13 Hydref 2021 - 6,580 # [[Byrllysg]] - 14 Hydref 2021 - 6,419 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Bahrain]] - 15 Hydref 2021 - 7,319 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Irac]] - 18 Hydref 2021 - 9,687 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Qatar]] - 20 Hydref 2021 - 11,743 # [[Einár (artist)]] - 22 Hydref 2021 - 7,894 # [[Cwpan Pêl-droed Asia]] - 28 Hydref 2021 - 9,124 # [[Cwpan Arabaidd FIFA]] - 28 Hydref 2021 - 6,336 # [[UAFA]] - 28 Hydref 2021 - 7,525 # [[Tîm pêl-droed cenedlaethol Comoros]] - 28 Hydref 2021 - 6,534 # [[Banc Cambria]] - 29 Hydref 2021 - 3,559 # [[Baner Dwyrain Tyrcestan]] - 29 Hydref 2021 - 8,200 # [[Carthen]] 29 Hydref 2021 - 9,845 # [[Mẁg]] - 30 Hydref 2021 - 10,391 # [[Normaleiddio iaith]] - 31 Hydref 2021 - 8,928 # [[Sebon eillio]] - 1 Tachwedd 2021 - 5,673 # [[Mat diod]] - 2 Tachwedd 2021 - 6,411 # [[Papur sidan]] - 2 Tachwedd 2021 - 5,219 # [[Siocled poeth]] - 3 Tachwedd 2021 - 5,773 # [[Powdr coco]] - 3 Tachwedd 2021 - 5,010 # [[Caffè mocha]] - 4 Tachwedd 2021 - 4,691 # [[Espresso]] - 5 Tachwedd 2021 - 9,026 # [[Cwpan cadw]] - 7 Tachwedd 2021 - 5,055 # [[Caffè latte]] - 9 Tachwedd 2021 - 8,667 # [[Caffè lungo]] - 10 Tachwedd 2021 - 3,814 # [[Peiriant espresso]] - 12 Tachwedd 2021 - 7,762 # [[Tebot Moka]] - 12 Tachwedd 2021 - 7,809 # [[Caffè Americano]] - 13 Tachwedd 2021 - 9,338 # [[Coffi hidl]] - 15 Tachwedd 2021 - 6,700 # [[Hidlydd coffi]] - 15 Tachwedd 2021 - 4,978 # [[Tebot]] - 16 Tachwedd 2021 - 8,730 # [[Flat White]] - 16 Tachwedd 2021 - 8,749 # [[Barista]] - 17 Tachwedd 2021 - 4,347 # [[Celf latte]] - 17 Tachwedd 2021 - 3,428 # [[Caffè macchiato]] - 18 Tachwedd 2021 - 4,961 # [[Twmffat]] - 18 Tachwedd 2021 - 5,462 # [[Hŵfer]] - 19 Tachwedd 2021 - 8,423 # [[Cortado]] - 19 Tachwedd 2021 - 8,752 # [[Samofar]] - 19 Tachwedd 2021 - 5,678 # [[Teisen frau]] - 20 Tachwedd 2021 - 7,842 # [[Llaeth cyddwysedig]] - 20 Tachwedd 2021 - 13,726 # [[Llaeth anwedd]] - 21 Tachwedd 2021 - 8578 # [[Llaeth powdr]] - 21 Tachwedd 2021 - 19,085 # [[Caffetier]] - 22 Tachwedd 2021 - 8,709 # [[Llaeth sgim]] - 22 Tachwedd 2021 - 6,570 # [[Llaeth hanner sgim]] - 23 Tachwedd 2021 - 5,037 # [[Llaeth cyflawn]] - 23 Tachwedd 2021 - 6,775 # [[Llaeth almon]] - 24 Tachwedd 2021 - 8,395 # [[Llaeth soia]] - 25 Tachwedd 2021 - 10,085 # [[Llaeth ceirch]] - 26 Tachwedd 2021 - 8,489 # [[Llaeth reis]] - 26 Tachwedd 2021 - 8,373 # [[Café frappé]] - 27 Tachwedd 2021 - 9,604 # [[Gwelltyn yfed]] - 28 Tachwedd 2021 - 13,454 # [[Jwg]] - 29 Tachwedd 2021 - 9,004 # [[Slang]] - 30 Tachwedd 2021 - 10,002 # [[Jargon]] - 1 Rhagfyr 2021 - 11,744 # [[Caramel]] - 2 Rhagfyr 2021 - 5,985 # [[Adweithiad Maillard]] - 3 Rhagfyr 2021 - 4,944 # [[Melanoidin]] - 3 Rhagfyr 2021 - 3,218 # [[Tost]] - 4 Rhagfyr 2021 - 14,746 # [[Marmalêd]] - 5 Rhagfyr 2021 - 7,972 # [[Rysáit]] - 6 Rhagfyr 2021 - 8,226 # [[S. Minwel Tibbott]] - 7 Rhagfyr 2021 - 9,374 # [[Grappa]] - 8 Rhagfyr 2021 - 8,352 # [[Soeg]] - 9 Rhagfyr 2021 - 4,814 # [[Swistir Eidalaidd]] - 10 Rhagfyr 2021 - 5,447 # [[Caffè corretto]] - 10 Rhagfyr 2021 - 3,698 # [[Sambuca]] - 11 Rhagfyr 2021 - 5,754 # [[Aperitîff a digestiff]] - 19 Rhagfyr 2021 - 8,917 # [[Cracer (bwyd)]] - 20 Rhagfyr 2021 - 5,095 # [[Bain-marie]] - 21 Rhagfyr 2021 - 6,940 # [[Mari yr Iddewes]] - 21 Rahgfyr 2021 - 7,936 # [[Zosimos o Panopolis]] - 22 Rhagfyr 2021 - 6,912 # [[Llyn Lugano]] - 22 Rhagfyr 2021 - 4,187 # [[Llyn Maggiore]] - 22 Rhagfyr 2021 - 8,275 # [[Rheilffordd Gottard]] - 23 Rhagfyr 2021 - 5,920 # [[Twnnel Rheilffordd Gottard]] - 23 Rhagfyr 2021 - 5,112 # [[Twnnel Rheilffordd Sylfaen Gotthard]] - 24 Rhagfyr 2021 - 7,392 == 2022 --> == # [[Völkerabfälle]] - 21 Ionawr 2022 - 8,799 # [[Didolnod]] - 2 Chwefror 2022 - 15,479 # [[Wordle]] - 3 Chwefror 2022 - 22,811 # [[Dr Gary Robert Jenkins]] - 4 Chwefror 2022 - 5,542 # [[Ysbyty Frenhinol Hamadryad]] - 5 Chwefror 2022 - 8,251 # [[Ysgol Gynradd Gymraeg Hamadryad]] - 6 Chwefror 2022 - 5,539 # [[HMS Hamadryad]] - 7 Chwefror 2022 - 2,746 # [[Ffrigad]] - 8 Chwefror 2022 - 7,860 # [[Llaeth y fron]] - 9 Chwefror 2022 - 6,415 # [[Gwyn M. Daniel]] - 10 Chwefror 2022 - 2,775 # [[Highfields, Llandaf]] - 11 Chwefror 2022 - 4,229 # [[Coleg Hyfforddi Morgannwg]] - 14 Chwefror 2022 - 7,588 # [[Coleg Hyfforddi Sir Fynwy]] - 15 Chwefror 2022 - 7,805 # [[Cymdeithas i Famau a Merched Cymru]] - 16 Chwefror 2022 - 1,904 # [[Cronfa Glyndŵr]] - 17 Chwefror 2022 - 3,308 # [[Trefor Richard Morgan]] - 18 Chwefror 2022 - 5,805 # [[Ysgol Glyndŵr]] - 19 Chwefror 2022 - 4,673 # [[Taras Shevchenko]] - 14 Mawrth 2022 - 22,099 # [[Leonid Kuchma]] - 16 Mawrth 2022 - 10,699 # [[Leonid Kravchuk]] - 17 Mawrth 2022 - 9,915 # [[Verkhovna Rada]] - 17 Mawrth 2022 - 6,100 # [[Interslavic]] - 17 Mawrth 2022 - 6,683 # [[Viktor Yushchenko]] - 18 Mawrth 2022 - 14,206 # [[Petro Poroshenko]] - 22 Mawrth 2022 - 16,658 # [[Pop-up Gaeltacht]] - 23 Mawrth 2022 - 6,746 # [[Cooish]] - 23 Mawrth 2022 - 8,393 # [[Viktor Yanukovich]] - 25 Mawrth 2022 - 14,754 # [[Bataliwn Kastuś Kalinoŭski]] - 29 Mawrth 2022 - 10,783 # [[Gweriniaeth Pobl Belarws]] - 31 Mawrth 2022 - 11,698 # [[Radio Free Europe/Radio Liberty]] - 31 Mawrth 2022 - 12,985 # [[Gweriniaeth Sofiet Sosialaidd Belarws]] - 1 Ebrill 2022 - 2,299 # [[Pobble]] - 4 Ebrill 2022 - 5,897 # [[Mooinjer veggey]] - 5 Ebrill 2022 - 5,512 # [[Tîm rygbi'r undeb cenedlaethol Wcráin]] - 6 Ebrill 2022 - 9,066 # [[St John's, Ynys Manaw]] - 8 Ebrill 2022 - 4,808 # [[Ramsey, Ynys Manaw]] - 12 Ebrill 2022 - 7,348 # [[Dwyseddu trefol]] - 15 Ebrill 2022 - 8,418 # [[Tŷ teras]] - 21 Ebrill 2022 - 11,165 # [[Setswana]] - 21 Ebrill 2022 - 7,791 # [[Anthem genedlaethol Wcráin]] - 21 Ebrill 2022 - 13,621 # [[Eglwys Gatholig Roegaidd Wcráin]] - 22 Ebrill 2022 - 3,409 # [[Oblast]] - 23 Ebrill 2022 - 3,568 # [[Raion]] - 24 Ebrill 2022 - 5,418 # [[Ivano-Frankivsk]] - 25 Ebrill 2022 - 12,583 # [[Sokol]] - 25 Ebrill 2022 - 9,439 # [[Turnverein]] - 26 Ebrill 2022 - 4,513 # [[Rhandy]] - 1 Mai 2022 - 14,219 # [[Tŷ pâr]] - 2 Mai 2022 - 11,325 # [[Tŷ cyngor]] - 4 Mai 2022 - 10,153 # [[Stanislau Shushkevich]] - 4 Mai 2022 - 12,395 # [[Cytundebau Belovezh]] - 5 Mai 2022 - 8,878 # [[Protocol Alma-ata]] - 6 Mai 2022 - 5,268 # [[Silofici]] - 6 Mai 2022 - 5,523 # [[Cannoedd Duon]]- 6 Mai 2022 - 3,738 # [[Szlachta]] - 8 Mai 2022 - 6,411 # [[Pogrom]] - 9 Mai 2022 - 11,272 # [[Kristallnacht]] - 10 Mai 2022 - 9,803 # [[Carthu ethnig]] - 11 Mai 2022 - 12,509 # [[Ivan Franko]] - 12 Mai 2022 - 10,306 # [[Tŷ parod]] - 14 Mai 2022 - 10,834 # [[Plattenbau]] - 15 Mai 2022 - 6,766 # [[Der Spiegel]] - 16 Mai 2022 - 7,752 # [[Newsweek]] - 17 Mai 2022 -7,696 # [[Pwyllgor Rhyngwladol y Groes Goch]] - 19 Mai 2022 - 6,923 # [[Undeb credyd]] - 21 Mai 2022 - 11,988 # [[Ľudovít Štúr]] - 22 Mai 2022 - 14,212 # [[Anthem genedlaethol Slofenia]] - 23 Mai 2022 - 7,849 # [[France Prešeren]] - 24 Mai 2022 - 13,509 # [[Yad Vashem]] - 27 Mai 2022 - 7,992 # [[Raidió Fáilte]] - 29 Mai 2022 - 4,710 # [[Raidió na Life]] - 29 Mai 2022 - 3,667 # [[Cultúrlann McAdam Ó Fiaich]] - 30 Mai 2022 - 9,275 # [[Cwarter Gaeltacht, Belffast]] - 30 Mai 2022 - 6,200 # [[An Dream Dearg]] - 31 Mai 2022 - 8,788 # [[Féile an Phobail]] - 31 Mai 2022 - 10,367 # [[Cultúrlann Aonach Mhacha]] - 1 Mehefin 2022 - 4,758 # [[Cultúrlann Uí Chanáin]] - 1 Mehefin 2022 - 7,228 # [[Suddig]] - 2 Mehefin 2022 - 7,804 # [[Leim]] - 3 Mehefin 2022 - 9,753 # [[Dŵr carbonedig]] - 5 Mehefin 2022 - 6,637 # [[Mynydd Herzl]] - 8 Mehefin 2022 - 5,484 # [[Undeb Credyd Plaid Cymru]] - 9 Mehefin 2022 - 2,781 # [[Sefydliad Mercator]] - 9 Mehefin 2022 - 4,066 # [[Baner Fryslân]] - 10 Mehefin 2022 - 5,450 # [[Teth-fagu]] - 13 Mehefin 2022 - 10,402 # [[Linfield F.C.]] - 15 Mehefin 2022 - 17,012 # [[Gwilym Roberts (Caerdydd)]] - 17 Mehefin 2022 - 5,962 # [[Chris Rees]] - 17 Mehefin 2022 - 4,298 # [[Elwyn Hughes]] - 18 Mehefin 2022 - 1,534 # [[Tlws Goffa Elvet a Mair Elvet Thomas]] - 19 Mehefin 2022 - 3,429 # [[Gaelscoil]] - 20 Mehefin 2022 - 10,546 # [[Aromatherapi]] - 22 Mehefin 2022 - 8,741 # [[Llenyddiaeth ar draws Ffiniau]] - 5 Gorffennaf 2022 - 2,395 # [[Undeb Pêl-fas Cymru]] - 6 Gorffennaf 2022 - 3,091 # [[Undeb Pêl-fas Menywod Cymru]] - 6 Gorffennaf 2022 - 2,010 # [[Vikingur Reykjavik]] - 21 Gorffennaf 2022 - 1,475 # [[Radio Euskadi]] - 22 Gorffennaf 2022 - 4,939 # [[Hanes radio Gwlad y Basg]] - 26 Gorffennaf 2022 - 5,943 # [[Stadud Ymreolaeth Gwlad y Basg 1979]] - 26 Gorffennaf 2022 - 9,090 # [[Senedd Eukadi]] - 27 Gorffennaf 2022 - 9,451 # [[Néstor Basterretxea]] - 28 Gorffennaf 2022 - 9,451 # [[Comisiwn Kilbrandon]] - 29 Gorffennaf 2022 - 18,010 # [[Uwch Gynghrair Gwlad yr Iâ]] - 9 Awst 2022 - 9,161 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gwlad yr Iâ]] - 9 Awst 2022 - 5,307 # [[Uwch Gynghrair Bwlgaria]] - 10 Awst 2022 - 8,087 # [[Twrnamaint gron]] - 15 Awst 2022 - 4,771 # [[Lŵp]] - 17 Awst 2022 - 4,290 # [[Cymdeithas Bêl-droed Bwlgaria]] - 17 Awst 2022 - 4,181 # [[Twrnamaint ddileu]] - 18 Awst 2022 - 7,326 # [[Cwpan yr Alban]] - 19 Awst 2022 - 10,831 # [[Parc Hampden]] - 22 Awst 2022 - 6,291 # [[Siôn Alun Davies]] - 27 Awst 2022 - 1,992 # [[National Theatre Wales]] - 27 Awst 2022 - 7,453 # [[Biennale Fenis]] - 27 Awst 2022 - 6,176 # [[Caroline Berry]] - 29 Awst 2022 - 2,181 # [[Ysgol Ddrama East 15]] - 30 Awst 2022 - 3,173 # [[Daniel Lloyd (perfformiwr)]] - 5 Medi 2022 - 5,055 # [[Therapi lleferydd]] - 5 Medi 2022 - 14,410 # [[Gorbysgota]] - 7 Medi 2022 - 9,203 # [[Oireachtas na Gaeilge]] - 8 Medi 2022 - 7,546 # [[Gluaiseacht Chearta Sibhialta na Gaeltachta]] - 8 Medi 2022 - 9,033 # [[Na h-Òganaich]] - 8 Medi 2022 - 3,953 # [[Mòd]] - 8 Medi 2022 - 6,228 # [[Movyans Skolyow Meythrin]] - 8 Medi 2022 - 3,497 # [[Mòd Genedlaethol yr Alban]] - 9 Medi 2022 - 12,622 # [[Celtic Connections]] - 9 Medi 2022 - 8,365 # [[Xiomara Acevedo]] - 9 Medi 2022 - 5,564 # [[Argyfwng hinsawdd]] - 9 Medi 2022 - 17,554 # [[Mudiad hinsawdd]] - 10 Medi 2022 - 11,808 # [[Yn Chruinnaght]] - 11 Medi 2022 - 6,081 # [[Amgueddfa Ynys Manaw]] - `12 Medi 2022 - 603 # [[Brú na Bóinne]] - 12 Medi 2022 - 4,584 # [[Bryn Tara]] - 13 Medi 2022 - 8,768 # [[William Scawen]] - 14 Medi 2022 - 3,973 # [[Carn (cylchgrawn)]] - 15 Medi 2022 - 3,952 # [[Màiri Mhòr nan Òran]] - 16 Medi 2022 - 6,442 # [[AUOB Cymru]] - 16 Medi 2022 - 3,700 # [[Raad ny Foillan]] 4,931 # [[Jozef Miloslav Hurban]] - 26 Medi 2022 - 3,742 # [[Michal Miloslav Hodža]] - 27 Medi 2022 - 6,969 # [[Parti ceiliog]] - 27 Medi 2022 - 10,192 # [[Parti plu]] - 28 Medi 2022 - 15,494 # [[Etsy]] - 29 Medi 2022 - 6,173 # [[Het fwced]] - 30 Medi 2022 - 11,499 # [[eBay]] - 2 Hydref 2022 - 8,365 # [[PayPal]] - 2 Hydref 2022 - 7,964 # [[Newyddion S4C]] - 4 Hydref 2022 -3,255 # [[Tweed]] - 5 Hydref 2022 - 8,525 # [[Moher]] - 7 Hydref 2022 - 6,831 # [[Gafr Angora]] - 7 Hydref 2022 - 7,814 # [[Y Wal Goch]] - 8 Hydref 2022 - 8,262 # [[Sabra]] - 9 Hydref 2022 - 7,373 # [[Aliyah]] - 11 Hydref 2022 - 34,131 # [[Shavuot]] - 11 Hydref 2022 - 3,659 # [[Porth Termau Cenedlaethol Cymru]] - 11 Hydref 2022 - 2,596 # [[Sukkot]] - 13 Hydref 2022 - 4,524 # [[Siôn Daniel Young]] - 17 Hydref 2022 - 4,541 # [[Nordic Noir]] - 17 Hydref 2022 - 12,142 # [[Cymru Noir]] - 17 Hydref 2022 - 8,012 # [[Genre]] - 18 Hydref 2022 - 6,525 # [[Cwis]] - 19 Hydref 2022 - 10,058 # [[Menopos]] - 21 Hydref 2022 - 13,744 # [[Cyngor Cyfraith Cymru]] - 21 Hydref 2022 - 4,277 # [[Diaspora]] - 22 Hydref 2022 - 11,180 # [[Diaspora Iddewig]] - 23 Hydref 2022 - 9,019 # [[Seren Dafydd]] - 24 Hydref 2022 - 10,453 # [[Údarás na Gaeltachta]] - 25 Hydref 2022 - 6,857 # [[Conamara]] - 26 Hydref 2022 - 8,884 # [[RTÉ Raidió na Gaeltachta]] - 27 Hydref 2022 - 9,780 # [[Saor Raidió Chonamara]] - 28 Hydref 2022 - 6,103 # [[Radio ton-leidr]] - 28 Hydref 2022 - 10,549 # [[WhatsApp]] - 28 Hydref 2022 - 5,231 # [[Voice of America]] - 30 Hydref 2022 - 13,322 # [[Menora]] - 2 Tachwedd 2022 - 5,282 # [[Coláiste Lurgan]] - 2 Tachwedd 2022 - 3,697 # [[Trochi iaith]] - 3 Tachwedd 2022 - 16,668 # [[Ynys (band)]] - 4 Tachwedd 2022 - 3,889 # [[BBC Radio 6 Music]] - 5 Tachwedd 2022 - 3,473 # [[Maes-gasglu]] - 7 Tachwedd 2022 - 8,438 # [[Google Play]] - 8 Tachwedd 2022 - 10,935 # [[Label Libertino]] - 10 Tachwedd 2022 - 3,079 # [[Hanan Issa]] - 10 Tachwedd 2022 - 7,290 # [[Sean-nós (canu)]] - 12 Tachwedd 2022 - 7,074 # [[Pibau uilleann]] - 15 Tachwedd 2022 - 6,975 # [[Jim O'Rourke a'r Hoelion Wyth]] - 17 Tachwedd 2022 - 4,758 # [[Rocyn]] - 17 Tachwedd 2022 - 5,256 # [[Sîn Roc Gymraeg]] - 18 Tachwedd 2022 - 3,220 == 2023 --> == # [[Robert Latham Owen]] - 22 Chwefror 2023 - 5,298 # [[Tiriogaeth Oklahoma]] - 22 Chwefror 2023 - 3,464 # [[Oklahoma Panhandle]] - 22 Chwefror 2023 - 3,544 # [[Pum Llwyth Gwâr]] - 24 Chwefror 2023 - 10,712 # [[Everglades]] - 27 Chwefror 2023 - 4,680 # [[Chickasaw]] - 27 Chwefror 2023 - 1,629 # [[Muscogee]] - 27 Chwefror 2023 - 6,235 # [[Seminole (pobl)]] - 28 Chwefror 2023 - 2,355 # [[Kalevipoeg]] - 28 Chwefror 2023 - 8,912 # [[Friedrich Reinhold Kreutzwald]] - 1 Mawrth 2023 - 5,365 # [[Friedrich Robert Faehlmann]] - 2 Mawrth 2023 - 4,199 # [[Prifysgol Tartu]] - 4 Mawrth 2023 - 5,766 # [[Grŵp Coimbra]] - 5 Mawrth 2023 - 1,872 # [[League of European Research Universities]] - 5 Mawrth 2023 - 4,239 # [[European University Association]] - 6 Mawrth 2023 - 4,408 # [[Agence universitaire de la Francophonie]] - 8 Mawrth 2023 - 7,441 # [[Organisation international de la Francophonie]] - 8 Mawrth 2023 - 7,651 # [[Taalunie]] - 9 Mawrth 2022 - 5,160 # [[Goethe-Institut]] - 10 Mawrth 2023 - 8,338 # [[Alliance française]] - 10 Mawrth 2023 - 8,381 # [[Instituto Cervantes]] - 11 Mawrth 2023 - 10,097 # [[Società Dante Alighieri]] - 11 Mawrth 2023 - 6,855 # [[Instituto Camões]] - 11 Mawrth 2023 - 11,034 # [[Institut Ramon Llull]] - 11 Mawrth 2023 - 5,055 # [[Istituto Italiano di Cultura]] - 12 Mawrth 2023 - 9,061 # [[Asiantaeth Materion Diwylliannol Siapan]] - 16 Mawrth 2023 - 5,521 # [[Diplomyddiaeth ddiwylliannol]] - 16 Mawrth 2023 - 15,151 # [[Grym meddal]] - 17 Mawrth 2023 - 13,971 # [[Grym caled]] - 17 Mawrth 2023 - 7,091 # [[Etxepare Euskal Institutua]] - 18 Mawrth 2023 - 11,850 # [[Instituto Guimarães Rosa]] - 19 Mawrth 2022 - 14,060 # [[Česká centra]] - 19 Mawrth 2023 - 12,460 # [[Dansk Kulturinstitut]] - 20 Mawrth 2023 -6,412 # [[Suomen kulttuuri- ja tiedeinstituutit]] - 20 Mawrth 2023 - 6,380 # [[Balassi Intézet]] - 21 Mawrth 2023 - 8,170 # [[Culture Ireland]] - 22 Mawrth 2023 - 5,751 # [[Svenska Institutet]] - 23 Mawrth 2023 - 7,702 # [[Institut français]] - 24 Mawrth 2023 - 12,996 # [[Instytut Polski]] - 25 Mawrth 2023 - 12,675 # [[Institutul Cultural Român]] - 26 Mawrth 2023 - 6,716 # [[Sefydliad Diwylliant Groeg]] - 27 Mawrth 2023 - 11,214 # [[European Union National Institutes for Culture]] - 28 Mawrth 2023 - 8,823 # [[Fframwaith Cyfeirio Ewropeaidd Cyffredin ar gyfer Ieithoedd]] - 28 Mawrth 2023 - 6,698 # [[Instituto Caro y Cuervo]] = 29 Mawrth 2023 - 5,691 # [[EMMA for Peace]] - 29 Mawrth 2023 - 9,752 # [[Instytut Adama Mickiewicza]] - 30 Mawrth 2023 - 9,715 # [[Sefydliad Wcráin]] - 30 Mawrth 2023 - 7,066 # [[Sefydliad Confucius]] - 31 Mawrth 2023 - 15,031 # [[Indian Council for Cultural Relations]] - 1 Ebrill 2023 - 6,332 # [[Jewish Agency for Israel]] - 3 Ebrill 2023 - 13,279 # [[Korean Friendship Association]] - 3 Ebrill 2023 - 4,191 ‎ # [[Canolfan Diwylliannol Corea]] 4 Ebrill 2023 - 5,810 # [[Sefydliad Corea]] - 5 Ebrill 2023 - 12,615 # [[Sefydliad Russkiy Mir]] - 5 Ebrill 2023 - 13,246 # [[Sefydliad Japan]] - 6 Ebrill 2023 - 8,518 # [[Sentro Rizal]] - 8 Ebrill 2023 - 8,051 # [[Bureau of Educational and Cultural Affairs]] - 10 Ebrill 2023 -7,212 # [[Sefydliad Yunus Emre]] - 11 Ebrill 2023 - 11,368 # [[Eesti Instituut]] - 12 Ebrill 2023 - 9,617 # [[Lietuvos kultūros institutas]] - 12 Ebrill 2023 - 6,149 # [[Österreich Institut]] - 13 Ebrill 2023 - 6,363 # [[Txalaparta]] - 16 Ebrill 2023 - 7,231 # [[Eesti Keele Instituut]] - 16 Ebrill 2023 - 3,161 # [[Eesti Mälu Instituut]] - 17 Ebrill 2023 - 18,282 # [[João Guimarães Rosa]] - 17 Ebrill 2023 - 7,173 # [[Llyfrgell Genedlaethol Latfia]] - 18 Ebrill 2023 - 8,888 # [[Miguel Antonio Caro]] - 18 Ebrill 2023 - 5,054 # [[Rufino José Cuervo]] - 18 Ebrill 2023 - 5,234 # [[Curach]] - 19 Ebrill 2023 - 10,303 # [[Sefydliad Seionyddol y Byd]] - 19 Ebrill 2023 - 9,881 # [[Yunus Emre]] - 20 Ebrill 2023 - 6,459 # [[Ramon Llull]] - 23 Ebrill 2023 - 11,147 # [[Ffair Lyfrau Frankfurt]] - 24 Ebrill 2023 - 7,835 # [[Ffair Lyfrau Leipzig]] - 24 Ebrill 2023 - 6,450 # [[Llyfr llafar]] - 24 Ebrill 2023 - 8,752 # [[Llyfrau Llafar Cymru]] - 25 Ebrill 2023 - 4,892 # [[Royal National Institute of Blind People]] - 26 Ebrill 2023 - 5,885 # [[Cymdeithas Deillion Gogledd Cymru]] - 27 Ebrill 2023 - 8,685 # [[Ysbyty Cyffredinol Glangwili]] - 28 Ebrill 2023 - 3,380 # [[Sgwâr Loudoun]] - 28 Ebrill 2023 - 8,896 # [[Louis Braille]] - 30 Ebrill 2023 - 9,178 # [[Coedwig Genedlaethol i Gymru]] - 1 Mai 2023 - 12,577 # [[Coedwig Dyfnant]] - 2 Mai 2023 - 7,314 # [[Coedwig Hafren]] - 2 Mai 2023 - 6,019 # [[Coedwig Brechfa]] - 3 Mai 2023 - 5,700 # [[Coedwig Dyfi]] - 4 Mai 2023 - 5,102 # [[Coedwig Bwlch Nant yr Arian]] - 5 Mai 2023 - 5,121 # [[Coed y Bont]] - 9 Mai 2023 - 4,490 # [[Coetir Ysbryd Llynfi]] - 10 Mai 2023 - 5,085 # [[Coedwigoedd Llanandras]] - 11 Mai 2023 - 4,364 # [[Coetir]] - 11 Mai 2023 - 6,359 # [[Traddodiad dawnsio Nantgarw]] - 15 Mai 2023 - 6,972 # [[Melin Drafod (corff)]] - 15 Mai 2023 - 3,854 # [[Melin drafod]] - 16 Mai 2023 - 9,293 # [[Sefydliad Bevan]] - 16 Mai 2023 - 3,293 # [[WISERD]] - 17 Mai 2023 - 3,882 # [[Cyngor Cyllido Addysg Uwch Cymru]] - 4,232 - 22 Mai 2023 # [[Y Comisiwn Addysg Drydyddol ac Ymchwil]] - 4,224 - 22 Mai 2023 # [[ColegauCymru]] - 2,811 - 22 Mai 2023 ‎ # [[Coleg Penybont]] - 9,675 - 9,675 # [[Coleg Cambria]] - 3,776 - 23 Mai 2023 # [[Coleg Caerdydd a'r Fro]] - 4,910 - 24 Mai 2023 # [[Coleg Sir Benfro]] - 3658 - 24 Mai 2023 # [[Coleg y Cymoedd]] - 26 Mai 2023 - 9,133 # [[Coleg Merthyr Tudful]] - 31 Mai 2023 - 4,915 # [[Coleg Gŵyr Abertawe]] - 31 Mai 2023 - 7,509 # [[Coleg Gwent]] - 1 Mehefin 2023 - 4,615 # [[Grŵp NPTC]] - 1 Mehefin 2023 - 7,732 # [[Addysg Oedolion Cymru]] - 5 Mehefin 2023 - 5,512 # [[Grŵp Llandrillo Menai]] - 5 Mehefin 2023 - 3,945 # [[YMCA]] - 6 Mehefin 2023 - 7,766 # [[George Williams (YMCA)]] - 7 Mehefin 2023 - 8,360 # [[Rumspringa]] - 20 Mehefin 2023 - 13,613 # [[Johnny Harris (newyddiadurwr)]] - 22 Mehefin 2023 - 11,833 # [[Ieithoedd Nguni]] - 26 Mehefin 2023 - 10,274 # [[Gwartheg Nguni]] - 26 Mehefin 2023 - 5,401 # [[Stadiwm SDM Glass]] - 28 Mehefin 2023 - 2,791 # [[ChiBemba]] - 29 Mehefin 2023 - 9,599 # [[Luganda]] - 4 Gorffennaf 2023 - 9,630 # [[Lingala]] - 4 Gorffennaf 2023 - 16,036 # [[Tshiluba]] - 6 Gorffennaf 2023 - 9,930 # [[Shona]] - 7 Gorffennaf 2023 - 14,360 # [[Chimurenga]] - 7 Gorffennaf 2023 - 2,529 # [[Mbira]] - 10 Gorffennaf 2023 - 10,064 # [[Kirundi]] - 10 Gorffennaf 2023 - 8,022 # [[Kinyarwanda (iaith)]] - 11 Gorffennaf 2023 - 12,548 # [[Ffwlareg]] - 13 Gorffennaf 2023 - 13,624 # [[Gikuyu]] - 18 Gorffennaf 2023 - 14169 # [[Prosesu Iaith Naturiol]] - 19 Gorffennaf 2023 - 12,496 # [[ISO 639-6]] - 20 Gorffennaf 2023 - 7,224 # [[Yr wyddor Armenaidd]] - 20 Gorffennaf 2023 - 26,648 # [[Mesrop Mashtots]] - 21 Gorffennaf 2023 - 10,972 # [[Nagorno-Karabakh]] - 21 Gorffennaf 2023 - 3,518 # [[yr wyddor Sioraidd]] - 24 Gprffennaf 2023 - 19,667 # [[Oseteg]] - 25 Gorffennaf 2023 - 18,408 # [[Baner Nunavut]] - 25 Gorffennaf 2023 - 7,686 # [[Ieithoedd Iranaidd]] - 26 Gorffennaf 2023 - 4,978 # [[Baner Saskatchewan]] - 26 Gorffennaf 2023 - 6,568 # [[Baner New Brunswick]] - 27 Gorffennaf 2023 - 9,304 # [[Baner Yukon]] - 27 Gorffennaf 2023 - 4,409 # [[Baner Prince Edward Island]] - 27 Gorffennaf 2023 - 7,775 # [[Baner Tiriogaethau'r Gogledd-orllewin]] - 28 Gorffennaf 2023 - 3,693 # [[Baner British Columbia]] - 28 Gorffennaf 2023 - 7,064 # [[Baner Quebec]] - 31 Gorffennaf 2023 - 9,547 # [[Baner Newfoundland a Labrador]] - 31 Gorffennaf 2023 - 6,089 # [[Baner Cenhedloedd Unedig]] - 31 Gorffennaf 2023 - 10,825 # [[Baner Ynysoedd Gogledd Mariana]] - 1 Awst 2023 - 6,100 # [[Baner Nauru]] - 1 Awst 2023 - 8,083 # [[Fête nationale du Québec]] - 1 Awst 2023 - 7,607 # [[Gouel Broadel ar Brezhoneg]] - 2 Awst 2023 - 8,297 # [[Gouel Breizh]] - 2 Awst 2023 - 10,424 # [[Cyngor Rhanbarthol Llydaw]] - 3 Awst 2023 - 7,931 # [[Amgueddfa Llydaw]] - 3 Awst 2023 - 14,326 # [[Skol an Emsav]] - 3 Awst 2023 - 4,344 # [[Emgann]] - 4 Awst 2023 - 7,340 # [[Ikastola]] - 4 Awst 2023 - 5,435 # [[Ai'ta!]] - 5 Awst 2023 - 6,507 # [[Dugaeth Llydaw]] - 8 Awst 2023 - 23,711 # [[SoundCloud]] - 8 Awst 2023 - 7,156 # [[Senedd Llydaw]] - 9 Awst 2023 - 14,560 # [[Canada Isaf]] - 9 Awst 2023 - 4,098 # [[Canada Uchaf]] - 9 Awst 2023 - 7,684 # [[Gini Newydd Almaenig]] - 14 Awst 2023 - 6,079 # [[Togoland Almaenig]] - 15 Awst 2023 - 8,583 # [[Radio Kerne]] - 15 Awst 2023 - 5,314 # [[Arvorig FM]] - 15 Awst 2023 - 3,415 # [[Radio Breizh]] - 15 Awst 2023 - 1,309 # [[Radio Noaned]] - 15 Awst 2023 - 1,489 # [[Ynysoedd Gogledd Solomon]] - 16 Awst 2023 - 3,233 # [[Camerŵn Almaenig]] - 16 Awst 2023 10,272 # [[Samoa Almaenig]] - 17 Awst 2023 - 13,265 # [[Cytundeb Berlin 1899]] - 17 Awst 2023 - 2,697 # [[Ancien Régime]] - 17 Awst 2023 - 9,603 # [[Cytundeb Cydweithio Llywodraeth Cymru a Phlaid Cymru 2021]] - 18 Awst 2023 - 5,621 # [[Cymdeithas Diwygio Etholiadol]] - 19 Awst 2023 - 12,757 # [[Niwtraliaeth carbon]] - 20 Awst 2023 - 12,387 # [[Sero net]] - 21 Awst 2023 - 7,415 # [[Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru]] - 21 Awst 2021 - 10,233 # [[Ailgoedwigo]] - Ailgoedwigo - 19,077 # [[Fflachlif]] - 23 Awst 2023 - 10,252 # [[Maint Cymru (elusen)]] - 23 Awst 2023 - 8,519 # [[WWF]] - 23 Awst 2023 - 8,479 # [[Tirlithriad]] - 24 Awst 2023 - 16,079 # [[Ermyn]] - 25 Awst 2023 - 8,025 # [[Geirfa herodraeth]] - 25 Awst 2023 - 1,479 # [[K croes]] - 31 Awst 2023 - 7,346 # [[Dinas 15 Munud]] - 13 Hydref 2023 - 15,268 # [[CPDA Gwndy]] - 13 Hydref 2023 - 13,618 # [[QAnon]]- 16 Hydref 2023 - 6,475 # [[Gwladwriaeth Ddofn]] - 18 Hydref 2023 - 10,317 # [[Protocolau Henaduriaid Seion]] - 19 Hydref 2023 - 10,694 # [[Cyfraith Salig]] - 23 Hydref 2023 - 7,772 # [[Cyntafenedigaeth]] - 25 Hydref 2023 - 7,207 # [[Y Beirniad (1859-1879)]] - 26 Hydref 2023 - 3,473 # [[Yr Adolygydd]] - 26 Hydref 2023 - 3,407 # [[Carlos Moreno (cynllunydd trefol)]] - 27 Hydref 2023 5,430 # [[Diwrnod Cynefin y Byd]] - 27 Hydref 2023 - 6,474 # [[Sefydliad Hedfan Sifil Rhyngwladol]] - 30 Hydref 2023 - 10,467 # [[Cymdeithas Cludiant Awyr Rhyngwladol]] - 30 Hydref 2023 - 5,484 # [[Yr Adlais (papur newydd)]] - 31 Hydref 2023 - 1,341 # [[Papurau Newydd Cymru Ar-lein]] - 31 Hydref 2023 - 5,419 # [[Y Negesydd]] - 31 Hydref 2023 - 1,258 # [[Glamorgan Gazette]] - 1 Tachwedd 2023 - 2,124 # [[The Rhondda Leader]] - 2 Tachwedd 2023 - 3,154 # [[Cymru'r Plant]] - 2 Tachwedd 2023 - 3,904 # [[Digido]] - 3 Tachwedd 2023 - 2,740 # [[Sans-serif]] - 3 Tachwedd 2023 - 4,736 # [[Serif]] - 6 Tachwedd 2023 - 7,041 # [[Kana]] - 7 Tachwedd 2023 - 7,147 # [[Yr Aelwyd (cylchgrawn)]] - 7 Tachwedd 2023 - 5,501 # [[Yr Wythnos a'r Eryr]] - 8 Tachwedd 2023 - 1,212 # [[John Davies (Gwyneddon)]] - 9 Tachwedd 2023 - 2,852 # [[Ffawt San Andreas]] - 13 Tachwedd 2023 - 3,166 # [[Ffawt Garlock]] - 13 Tachedd 2023 - 3,722 # [[Parth Ffawt San Jacinto]] - 15 Tachwedd 2023 - 3,090 # [[Gwesgi]] - 17 Tachwedd 2023 - 4,256 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Gâr 2007]] - 20 Tachwedd 2023 - 2,805 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Caerffili a'r Cylch 2015]] - 22 Tachwedd 2023 - 3,036 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Meirionnydd 2014]] - 22 Tachwedd 2023 - 3,687 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir y Fflint 2016]] - 23 Tachwedd 2023 - 3,174 # [[Richard Simcott]] - 23 Tachwedd 2023 - 6,231 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Pen-y-bont, Taf, ac Elai 2017]] - 23 Tachwedd 2023 - 4,854 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Brycheiniog a Maesyfed 2018]] - 25 Tachwedd 2023 - 4,604 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Caerdydd a'r Fro 2019]] - 27 Tachwedd 2023 - 3,560 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Conwy 2008]] - 30 Tachwedd 2023 - 3,984 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Llanbedr Pont Steffan 1959]] - 1 Rhagfyr 2023 - 2,054 # [[Romani Cymraeg]] - 2 Rhagfyr 2023 - 9,594 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Ddinbych 2006]] - 4 Rhagfyr 2023 - 5,502 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Canolfan y Mileniwm 2005]] - 5 Rhagfyr 2023 - 5,504 # [[Natural England]] - 6 Rhagfyr 2023 - 2,441 # [[NatureScot]] - 6 Rhagfyr 2023 - 3,768 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Ynys Môn 2004]] - 6 Rhagfyr 2023 - 5,828 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Tawe, Nedd ac Afan 2003]] - 7 Rhagfyr 2023 - 4,441 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Caerdydd a'r Fro 2002]] - 8 Rhagfyr 2023 - 5,053 # [[Gŵyl yr Urdd, 2001]] - 11 Rhagfyr 2023 - 5,042 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Bro Conwy 2000]] - 12 Rhagfyr 2023 - 2,378 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Ddinbych 2022]] - 12 Rhagfyr 2023 - 5,388 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Sir Gaerfyrddin 2023]] - 13 Rhagfyr 2023 - 6,510 # [[Ysgol Calon Cymru]] - 13 Rhagfyr 2023 - 7,543 # [[Eisteddfod T, 2020]] - 14 Rhagfyr 2023 - 4,678 # [[Eisteddfod T, 2021]] - 18 Rhagfyr 2023 - 5,561 # [[Ysbyty Brenhinol Morgannwg]] - 19 Rhagfyr 2023 - 3,457 # [[Ysbyty'r Tywysog Siarl]] - 19 Rhagfyr 2023 - 4,301 # [[Cylch Dewi]] - 19 Rhagfyr 2023 - 6,553 # [[Abel J. Jones]] - 20 Rhagfyr 2023 - 4,068 # [[Carchar y Parc]] - 20 Rhagfyr 2023 - 7,317 # [[Menter Cyllid Preifat]] - 21 Rhagfyr 2023 - 7,496 == 2024 --> == # [[Mary Elizabeth Ellis (ymgyrchydd)]] - 11 Ionawr 2024 - 2,035 # [[Ifan Jones Evans]] - 11 Ionawr 2024 - 6,951 # [[Phaldut Sharma]] - 12 Ionawr 2024 - 5,787 # [[Ysgol Actio Guilford]] - 13 Ionawr 2024 - 4,389 # [[Edward Thomas John]] - 17 Ionawr 2024 - 8,889 # [[Sefydliad Brenhinol Cernyw]] - 17 Ionawr 2024 - 3,189 # [[Cumann na nBan]] - 17 Ionawr 2024 - 7,913 # [[Welsh Outlook]] - 18 Ionawr 2024 - 3,986 # [[Apêl Heddwch Menywod Cymru]] - 19 Ionawr 2024 - 9,905 # [[Annie Jane Hughes Griffiths]] - 22 Ionawr 2024 - 8,718 # [[Peter Hughes Griffiths]] - 23 Ionawr 2024 - 3,592 # [[Coleg Trefeca]] - 23 Ionawr 2024 - 8,259 # [[Canolfan Materion Rhyngwladol Cymru]] - 24 Ionawr 2024 - 6,266 # [[Hwb]] - 24 Ionawr 2024 - 4,389 # [[Undeb Cynghrair y Cenhedloedd Cymru]] - 24 Ionawr 2024 - 8,191 # [[Undeb Cynghrair y Cenhedloedd]] - 25 Ionawr 2024 - 9,326 # [[Cymdeithas Goffa Genedlaethol Cymru y Brenin Edward VII]] - 25 Ionawr 2024 - 5,319 # [[Siarter Iaith]] - 29 Ionawr 2024 - 5,313 # [[BBC Sounds]] - 30 Ionawr 2024 - 5,464 # [[Ofcom]] - 30 Ionawr 2024 - 10,329 # [[Siân Rhiannon Williams]] - 31 Ionawr 2024 - 3,808 # [[Archif Menywod Cymru]] - 31 Ionawr 2024 - 4,957 # [[Fianna Éireann]] - 31 Ionawr 2024 - 5,780 # [[Amgueddfa Frenhinol Cernyw]] - 31 Ionawr 2024 - 5,593 # [[Capel Charing Cross]] - 1 Chwefror 2024 - 9,087 # [[Y Gorlan (cylchgrawn)]] - 1 Chwefror 2024 - 1,485 # [[Cylchgrawn Llyfrgell Genedlaethol Cymru]] - 2 Chwefror 2024 - 2,517 # [[Melin ddŵr]] - 5 Chwefror 2024 - 10,600 # [[Melinfaen]] - 6 Chwefror 2024 - 5,204 # [[Melin lanw]] - 6 Chwefror 2024 - 7,898 # [[Olwyn ddŵr]] - 7 Chwefror 2024 - 20,739 # [[Noria]] - 8 Chwefror 2024 - 7,431 # [[Cymdeithas Melinau Cymru]] - 8 Chwefror 2024 - 8,145 # [[Mul]] - 13 Chwefror 2024 - 9,739 # [[Iaith macaronig]] - 14 Chwefror 2024 - 9,955 # [[Gair hybrid]] - 15 Chwefror 2024 - 5,241 # [[Jeremiah O'Donovan Rossa]] - 20 Chwefror 2024 - 8,684 # [[Irish National Invincibles]] - 20 Chwefror 2024 - 8,863 # [[Parc Phoenix]] - 20 Chwefror 2024 - 7,483 # [[Arrondissements Paris]] - 21 Chwefror 2024 - 15661 # [[Pathé News]] - 21 Chwefror 2024 - 7,462 # [[Áras an Uachtaráin]] - 21 Chwefror 2024 - 6,049 # [[Castell Dulyn]] - 22 Chwefror 2024 - 8,936 # [[Phoenix National and Literary Society]] - 22 Chwefror 2024 - 4,321 # [[Amgueddfa Genedlaethol Awstralia]] - 23 Chwefror 2024 - 11,424 # [[Iwerddon Ifanc]] - 26 Chwefror 2024 - 7,902 # [[Cwnstablaeth Frenhinol Iwerddon]] - 27 Chwefror 2024 - 5,898 # [[Cwnstablaeth Frenhinol Ulster]] - 28 Chwefror 2024 - 5,094 # [[Gwasanaeth Heddlu Gogledd Iwerddon]] - 29 Chwefror 2024 - 8,311 # [[Cytundeb St Andrews]] - 1 Mawrth 2024 - 3,741 # [[Bae Copr]] - 4 Mawrth 2024 - 4,071 # [[Cymdeithas Sant Vincent de Paul]] - 4 Mawrth 2024 - 6,978 # [[Avanc]] - 5 Mawrth 2024 - 3,792 # [[Tŷ Cerdd]] - 5 Mawrth 2024 - 3,683 # [[Canolfan Soar]] - 6 Mawrth 2024 - 7,371 # [[Ceri Rhys Matthews]] - 7 Mawrth 2024 - 8,518 # [[John Williams (Ioan Rhagfyr)]] - 7 Mawrth 2024 - 4,135 # [[Y Cerddor Cymreig]] - 7 Mawrth 2024 - 2,358 # [[Focus Wales]] - 8 Mawrth 2024 - 15,572 # [[Canolfan y Celfyddydau Aberystwyth]] - 11 Mawrth 2024 - 18,080 # [[Y Ffwrnes]] - 13 Mawrth 2024 - 4,536 # [[Pontio]] - 14 Mawrth 2024 - 5,497 # [[Neuadd William Aston]] - 15 Mawrth 2024 - 2,832 # [[Theatr Derek Williams]] - 18 Mawrth 2024 - 3,731 # [[Miniwet]] - 19 Mawrth 2024 - 5,850 # [[Basŵn]] - 26 Mawrth 2024 - 7,941 # [[Megin]] - 27 Mawrth 2024 - 5,602 # [[Consertina]] - 27 Mawrth 2024 - 7,403 # [[Boeremuziek]] - 28 Mawrth 2024 - 6,389 # [[Polca]] - 28 Mawrth 2024 - 8,483 # [[Gŵyl Agor Drysau]] - 29 Mawrth 2024 - 3,048 # [[Harmonica]] - 2 Ebrill 2024 - 9,686 # [[Corsen (offeryn)]] - 3 Mawrth 2024 - 4,225 # [[Sgiffl]] - 3 Ebrill 2024 - 8,044 # [[Casŵ]] - 4 Ebrill 2024 - 9,988 # [[Hob y Deri Dando (rhaglen)]] - 4 Ebrill 2024 - 4,425 # [[Y Diliau]] - 4 Ebrill 2024 - 3,294 # [[Y Derwyddon (band)]] - 5 Ebrill 2024 - 2,811 # [[Pafiliwn Pontrhydfendigaid]] - 5 Ebrill 2024 - 4,746 # [[Aled a Reg (deuawd)]] - 6 Ebrill 2024 - 5,835 # [[Bois y Blacbord]] - 6 Ebrill 2024 - 4,331 # [[Y Cwiltiaid]] - 7 Ebrill 2024 - 4,635 # [[Hogiau'r Deulyn]] - 8 Ebrill 2024 - 3,652 # [[Recordiau Cambrian]] - 8 Ebrill 2024 - 5,342 # [[Perlau Tâf]] - 9 Ebrill 2024 - 7,144 # [[Welsh Teldisc]] - 10 Ebrill 2024 - 6,296 # [[Jac a Wil (deuawd)]] - 12 Ebrill 2024 - 10,689 # [[Richie Thomas]] - 15 Ebrill 2024 - 7,767 # [[Sidan (band)]] - 16 Ebrill 2024 - 4,946 # [[Gŵyl Gerdd Dant]] - 17 Ebrill 2024 - 4,428 # [[Y Perlau]] - 18 Ebrill 2024 - 2,754 # [[Edward Morus Jones]] - 19 Ebrill 2024 - 7,713 # [[Woody Guthrie]] - 22 Ebrill 2024 - 7,558 # [[De Schleswig]] - 1 Mai 2024 - 8,410 # [[Sydslesvigsk Forening]] - 1 Mai 2024 - 8,824 # [[Holstein]] - 2 Mai 2024 - 9,409 # [[Dugaeth Schleswig]] - 7 Mai 2024 - 7,336 # [[Cymdeithas Pêl-côrff Cymru]] - 8 Mai 2024 - 4,025 # [[Ionad Chaluim Chille Ìle]] - 9 Mai 2024 - 2,328 # [[Prifysgol yr Ucheldiroedd a'r Ynysoedd]] - 9 Mai 2024 - 8,712 # [[Tîm cenedlaethol pêl-côrff Cymru]] - 10 Mai 2024 - 7,266 # [[C.P.D. Merched Briton Ferry Llansawel]] - 14 Mai 2024 - 4,150 # [[C.P.D. Merched Llanidloes]] - 15 Mai 2024 - 6,816 # [[Tlws Adran]] 16 Mai 2024 - 5,427 # [[Tlws Coffa Aled Roberts]] - 20 Mai 2024 - 2,300 # [[Uwch Gynghrair Armenia]] - 22 Mai 2024 - 5,024 # [[Cymdeithas Bêl-droed Armenia]] - 22 Mai 2024 - 6,324 # [[Cymdeithas Bêl-droed Andorra]] - 23 Mai 2024 - 3,436 # [[Uwch Gynghrair Andorra]] - 24 Mai 2024 - 6,001 # [[Cymdeithas Bêl-droed Estonia]] - 24 Mai 2024 - 4,465 # [[Cymdeithas Bêl-droed Awstria]] - 28 Mai 2024 - 5,775 # [[Cymdeithas Bêl-droed Tsiecia]] - 28 Mai 2024 - 7,127 # [[Cymdeithas Bêl-droed Portiwgal]] - 30 Mai 2024 - 9,817 # [[Cymdeithas Bêl-droed Gwlad Pwyl]] - 5 Mehefin 2024 - 7,647 # [[Féile na Gealaí]] - 6 Mai 2024 - 4,668 # [[Lost Boys & Fairies]] - 6 Mehefin 2024 - 4,392 # [[Ráth Chairn]] - 7 Mehefin 2024 - 9,030 # [[Glór na nGael]] - 10 Mehefin 2024 - 5,889 # [[Muintir na Gaeltachta]] - 10 Mehefin 2024 - 3,128 # [[Cymdeithas Ryngwladol y Comisiynwyr Iaith]] - 11 Mehefin 2024 - 6,844 # [[Colin H. Williams]] - 11 Mehefin 2024 - 9,803 # [[Coimisinéir Teanga]] - 11 Mehefin 2024 - 2,097 # [[Comisiynydd yr iaith Maori]] - 12 Mehefin 2024 - 5,980 # [[Cluedo]] - 12 Mehefin 2024 - 6,718 # [[Baile Ghib]] - 12 Mehefin 2024 - 6,543 # [[Ararteko]] - 13 Mehefin 2024 - 6,778 # [[Ombwdsmon]] - 14 Mehefin 2024 - 8,435 # [[Soziolinguistika Klusterra]] - 20 Mehefin 2024 - 5939 # [[Euskalgintzaren Kontseilua]] - 1 Gorffennaf 2024 - 11,151 # [[Kouign-amann]] - 1 Gorffennaf 2024 - 4,282 # [[Farz Forn]] - 2 Gorffennaf 2024 - 5,193 # [[Semolina]] - 3 Gorffennaf 2024 - 6,242 # [[Sinamon]] 4 Gorffennaf 2024 - 8,091 # [[Banc Datblygu Affrica]] - 5 Gorffennaf 2024 - 12,403 # [[Pwdin]] - 8 Gorffennaf 2024 - 10,235 # [[Pen-prysg]] - 8 Gorffennaf 2024 # [[Sesnin]] - 11 Gorffennaf 2024 - 6,105 # [[Rhynion]] - 11 Gorffennaf 2024 - 4,509 # [[Finegr balsamig]] - 12 Gorffennaf 2024 - 5,899 # [[Pob Dyn ei Physygwr ei Hun]] - 17 Gorffennaf 2024 - 3,166 # [[Prŵn]] - 18 Gorffennaf 2024 - 8,474 # [[Eplesu]] - 19 Gorffennaf 2024 - 8,772 # [[Ceffir]] - 22 Gorffennaf 2024 - 13,773 # [[Dŵr Ceffir]] - 22 Gorffennaf 2024 - 6,147 # [[Kombucha]] - 22 Gorffennaf 2024 - 8,497 # [[Crème fraîche]] - 23 Gorffennaf 2024 - 6,444 # [[Pasteureiddio]] - 23 Gorffennaf 2024 - 14,558 # [[Noëlle Ffrench Davies]] - 24 Gorffennaf 2024 - 11,009 # [[Ysgol Uwchradd Werin]] - 25 Gorffennaf 2024 - 24,232 # [[N.F.S. Grundtvig]] - 26 Gorffennaf 2024 - 19,872 # [[Mingreleg]] 29 Gorffennaf 2024 - 9,653 # [[Ieithoedd Cartfeleg]] - 29 Gorffennaf 2024 - 11,039 # [[Sfaneg]] - 29 Gorffennaf 2024 - 5,978 # [[Lazeg]] - 29 Gorffennaf 2024 - 8,338 # [[Perchentyaeth]] - 30 Gorffennaf 2024 - 7,096 # [[Sauerkraut]] - 31 Gorffennaf 2024 - 17,266 # [[Hufen sur]] - 31 Gorffennaf 2024 - 5,155 # [[Pwdin gwaed]] - 1 Awst 2024 - 7,496 # [[Braster dirlawn]] - 1 Awst 2024 - 5,555 # [[Braster annirlawn]] - 2 Awst 2024 - 6,023 # [[Gwledydd Nordig]] - 2 Awst 2024 - 9,704 # [[Biwro Ewropeaidd ar gyfer Ieithoedd Llai eu Defnydd]] - 7 Awst 2024 - 5,221 # [[Rhwydwaith Cydraddoldeb Ieithoedd Ewrop]] - 8 Awst 2024 - 6,935 # [[Sardeg]] - 12 Awst 2024 - 1,110 # [[Toitū Te Reo]] - 12 Awst 2024 - 5,025 # [[Gŵyl Ifan]] - 13 Awst 2024 - 15,029 # [[Whakaata Māori]] - 13 Awst 2024 - 10,999 # [[Te Reo (sianel deledu)]] - 13 Awst 2024 - 3,572 # [[Gŵyl Cyfryngau Celtaidd]] - 13 Awst 2024 - 10,037 # [[Brezhoweb]] - 14 Awst 2024 - 16,704 # [[BBC Alba]] - 14 Awst 2024 - 13,496 # [[BBC Radio nan Gàidheal]] - 14 Awst 2024 - 7,737 # [[Ymddiriedolaeth y BBC]] - 14 Awst 2024 - 6,190 # [[Ap ffôn]] - 15 Awst 2024 - 5,494 # [[Michael Russell]] - 15 Awst 2024 - 9,890 # [[TV Breizh]] - 16 Awst 2024 - 8,620 # [[Cymdeithas Cwrlo Cymru]] - 16 Awst 2024 - 3,988 # [[Sglefrio iâ]] - 18 Awst 2024 - 9,660 # [[Elfstedentocht]] - 18 Awst 2024 - 8,278 # [[MG Alba]] - 19 Awst 2024 - 3,463 # [[Sglefrfwrdd]] - 19 Awst 2024 - 10,305 # [[R. Keao NeSmith]] - 20 Awst 2024 - 7,326 # [[Clwstwr cytseiniaid]] - 20 Awst 2024 - 8,851 # [[Cymraeg Byw]] - 21 Awst 2024 - 5,505 # [[Siân Lewis (Caerdydd)]] - 27 Awst 2024 - 6,898 # [[Siop Sgod a Sglods]] - 27 Awst 2024 - 6,221 # [[Sglodion]] - 28 Awst 2024 - 13,942 # [[Risol]] - 28 Awst 2024 - 5,460 # [[Eisteddfod Genedlaethol yr Urdd, Maldwyn 2024]] - 29 Awst 2024 - 7,885 # [[Pys slwtsh]] - 29 Awst 2024 - 4,880 # [[Menter Iaith Bro Morgannwg]] - 30 Awst 2024 - 3,429 # [[Mudiad annibyniaeth Hawai'i]] - 2 Medi 2024 - 8,836 # [[Marceseg]] - 3 Medi 2024 - 6,791 # [[Colandr]] - 3 Medi 2024 - 4,694 # [[Guacamole]] - 4 Medi 2024 - 5,722 # [[Gwacamoli (band)]] - 4 Medi 2024 - 2,977 # [[Teyrnas Hawai'i]] - 5 Medi 2024 - 14,662 # [[Coup d'état (gwleidyddiaeth)]] - 5 Medi 2024 - 11,731 # [[Jwnta milwrol]] - 6 Medi 2024 - 6,217 # [[Gwersyll yr Urdd Pentre Ifan]] - 9 Medi 2024 - 4,304 # [[The Hawaiian Kingdom]] - 9 Medi 2024 - 6,062 # [[Baner Hawai'i]] - 10 Medi 2024 - 8,064 # [[Cennard Davies]] - 11 Medi 2024 - 5,868 # [[Baner Gagauzia]] - 12 Medi 2024 - 4,604 # [[Linguaphone]] - 13 Medi 2024 - 5,737 # [[Almaeneg Safonol]] - 17 Medi 2024 - 10,221 # [[Flags of the World (gwefan)]] - 18 Medi 2024 - 4,032 # [[Clwb Golff yr Eglwys Newydd]] - 19 Medi 2024 - 5,918 # [[Clwb Golff Llanisien]] - 20 Medi 2024 - 5,632 # [[Clwb Golff Radur]] - 23 Medi 2024 - 6,497 # [[Thomas Francis Meagher]] - 27 Medi 2024 - 6,986 # [[Afon Súir]] - 27 Medi 2024 - 2,401 # [[Irish Confederation]] - 27 Medi 2024 - 4,737 # [[Clwb Golff Caerdydd]] - 8 Hydref 2024 - 4,167 # [[Clwb Golff Llaneirwg]] - 8 Hydref 2024 - 2,532 # [[Treth Ar Werth]] - 8 Hydref 2024 - 9,064 # [[Treth incwm]] - 9 Hydref 2024 - 8,904 # [[Cyllid a Thollau Ei Fawrhydi]] - 16 Hydref 2024 - 6,229 # [[Clwb Golff Castell Gwenfô]] - 17 Hydref 2024 - 4,982 # [[Parc Gwledig Llynnoedd Cosmeston]] - 21 Hydref 2024 - 1,066 # [[Gwarchodfa Natur Leol]] - 21 Hydref 2024 - 7,867 # [[C.P.D. Adar Glas Tretomos]] - 22 Hydref 2024 - 3,901 # [[C.P.D. Ffynnon Taf]] - 23 Hydref 2024 - - 4,864 # [[Ysgol Gynradd Groes-Wen]] - 24 Hydref 2024 - 5,225 # [[Plasdŵr]] - 29 Hydref 2024 - 6,456 # [[Ysgol Gymraeg Cwm Derwen]] - 30 Hydref 2024 - 2,500 # [[Ysgol Gynradd Gymraeg Pont Siôn Norton]] - 31 Hydref 2024 - 3,752 # [[Ysgol Gynradd Gymraeg Evan James]] - 1 Tachwedd 2024 - 2,499 # [[Ysgol Gynradd Gymraeg Awel Taf]] - 4 Tachwedd 2024 - 3,187 # [[Nomenklatura]] - 5 Tachwedd 2024 - 5,456 # [[Samizdat]] - 5 Tachwedd 2024 - 9,320 # [[Papur carbon]] - 6 Tachwedd 2024 - 4,048 g6lt9x0653a3iaj56tdm5b3kckyz8jn 0 231318 13273637 12617143 2024-11-06T21:55:33Z Llygadebrill 257 13273637 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata = ALL}} Goleuni naturiol yn wybren y Ddaear, i'w gweld yn bennaf ym mhegynau'r Ddaear (o gwmpas yr Arctig a'r Antarctig, yw '''awrora''' (lluosog: '''awrorau'''). Yn y hemisffer y gogledd, mae weithiau yn cael ei gyfeirio ato fel '''gwawl y gogledd''', '''goleuni'r gogledd''', '''ffagl yr arth '''neu '''goleufer '''(''aurora borealis''). Yn hemisffer y de, mae'n cael ei alw'n '''gwawl y de''' neu '''goleuni'r de '''(''aurora australis''). Mae awrorau yn cael eu cynhyrchu pan fydd y magnetosffer yn cael ei gyffroi gan wynt solar i'r graddau bod llwybr gronynnau sydd wedi'u gwefru yn y gwynt solar a'r plasma magnetosfferig, yn bennaf ar ffurf [[electron]]au a [[proton]]au, yn eu hyrddio i'r uwch atmosffer (thermosffer/ecsosffer) oherwydd [[maes magnetig]] y Ddaear, ble mae eu hegni yn cael ei golli. Mae'r ïoneiddio a chyffroad y cyfansoddion atmosfferig o ganlyniad yn pelydru goleuni o wahanol liwiau a chymhlethdod. Mae ffurf yr awrora, sydd i'w weld o fewn i stribynnau o amgylch y pegynau, hefyd yn dibynnu ar gyflymiad y gronynnau sy'n cael eu hyrddio. Mae protonau fel arfer yn cynhyrchu tywyniadau optegol fel atomau [[hydrogen]] digwyddol ar ôl ennill electronau o'r atmosffer. Mae awrorau proton fel arfer i'w gweld ar ledredau is.<ref>{{Cite web|url=http://auspace.athabascau.ca/handle/2149/518|title=Simultaneous ground and satellite observations of an isolated proton arc at sub-auroral latitudes|date=2007|access-date=5 Awst 2015|publisher=Journal of Geophysical Research}}</ref> [[Delwedd:Aurora australis ISS.jpg|bawd|300px|dim|Gwawl y De (Aurora australis) o loeren yr ISS, 2017]] ==Llygad-dystion Cymreig== [[Delwedd:Goleuni y Gogledd, Pantycelyn.jpg|bawd|Williams Pantycelyn yn disgrifio gweld Awrora ym 1774<ref>[http://hdl.handle.net/10107/4769913 LlGC - "''Aurora Borealis neu, Y goleuni yn y gogledd fel arwydd o lwyddiant yr efengyl yn y dyddiau diweddaf "'']</ref> ]] Gwelir Awrora'r Gogledd (''borealis'') yn weddol rheolaidd o [[Cymru|Gymru]]. Dyma ystod o enghreifftiau: *William Bulkeley: Cofnododd Bulkeley<ref>Dyddiaduron William Bulkeley, Brynddu, Llanfechell, Môn (gyda chaniatad Adran Archifau a Chasgliadau Arbennig Prifysgol Bangor)</ref> iddo weld yr Awrora o Fôn chwe gwaith rhwng 1740 a 1750. *[[William Williams, Pantycelyn]] :''The northern lights are only rarely visible in Britain and so it is hardly surprising then that this awesome spectacle acquired apocalyptic overtones when it was visible in Wales during the eighteenth century. William Williams of Pantycelyn, the Methodist hymnist and apologist, published a prose treatise in 1774 on this very phenomenon: Aurora Borealis: neu, Y Goleuni yn y Gogledd (Aberhonddu, 1774). Williams was a man of the Enlightenment and so he also presents the scientific arguments of the day, only to dismiss them in favour of an apocalyptic interpretation. His theological interpretation is detailed and precise; the lights are a sure sign of the success of the Gospel in the Last Days.<ref name=Charnell-White>C. Charnell-White, "Literary Responses to extreme Weather in eighteenth Wales" (heb ei gyhoeddi)</ref> *Esgerdawe, Caerfyrddin: 25 Ionawr 1938: ''ev. Rev Jones & B Davies. A wonderful night. "Aurora Boreales" [sic] - Northern Lights. Patches of crimson with shafts of light across. Noson olau heb leuad.''<ref>Dyddiadur Defi Lango (gol. Goronwy Evans)</ref> *Lari Parc: "Mi welais i'r Aurora borealis ar ôl i mi gyrraedd Y Fron, tua gaeaf 2000 neu 2001. Rhaid, wrth feddwl, i'r peth ddigwydd rhwng tua 7 a 9 y nos. Yr oeddwn yn mynd am dro gyda'r nos yn y gaeaf o gwmpas y Fron, a dyma fi'n gweld rhywbeth oren yn yr awyr ac ar y gorwel gogledd dwyreiniol. Yr oeddwn yn meddwl i gychwyn bod Llandudno ar dân, ac oeddwn yn gweld dim ond y golau a gai ei adlewyrchu dros y mynyddoedd. Es i i le heb oleuadau stryd i gael gwell golwg, a dyma'r golau'n dechrau symud mewn tonau dros yr awyr: yr oedd yn ffurfio siapiau fel deunydd, neu lenni yn symud yn araf deg yn y gwynt. Yr oedd y ffurfiau'n mynd yn hynod o uchel i'r awyr. Yr oeddwn i'n edrych arnynt am tua awr, cyn i mi geisio darbwyllo pobl oeddwn yn eu nabod i gael cip ond nid oeddent yn fy nghredu i gychwyn, ac efo plant ifanc, dwi'n siwr bod hi'n annodd dilyn ffansi dyn sengl! Ond yn y diwedd dyma nhw'n dod allan i edrych. Yn anffodus, chawson nhw ddim eu taro gan hudoledd y ffenomenon. :Dwi'n deall mai eithaf anghyffredin ydy gweld yr aurora borealis o Gymru, ond wrth lwc, mi ydwyf wedi, a hyd yn oed pe bai neb yn fy nghredu, bydd y cof o'r peth gennyf nes i'r cof mynd yn wan"<ref>Lari Parc, Bwletin rhif 7, tud. 3; [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn7.pdf]</ref> *Newyddion y BBC: Cafodd Goleuni'r Gogledd ei gweld ar draws de Prydain 27 Chwefror 2014. Fe'i gwelwyd ym Môn, Machynlleth a chyn belled a Jersey yn ne Lloegr. *Keith O'Brien: Trawsfynydd Mawrth 2015 [cyfieithiad] Awrora dros Trawsfynydd, heno (22 Mawrth 2015), heno (anodd gweld gyda'r llygad ond fe'i codwyd gan y camera yn iawn)<ref>(Flickr) [https://llennatur.blob.core.windows.net/oriel-images/72d74_aurorakeithtrawsfynyddmawrth2015.jpg]</ref> *10 Ionawr 2014: Gwawrio'n braf gyda chryn gochni yr yr awyr ond erbyn amser cinio wedi codi gwynt a glaw eto. Draw i Fae Treaddur i weld olion y storm - synnu gweld y traeth mor garregog, waliau wedi eu malu a sbwriel garw ym mhob cilfach. Y maes parcio i`w weld fel pwll nofio. Gweld ar wefan y Daily Post fod rhywun wedi medru tynnu llun Goleuadau`r Gogledd tua Llangollen neithiwr.<ref>Olwen Evans ym ''Mwetin Llên Natur'' rhifyn 72; [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn72.pdf]</ref> *26 Ionawr 1938: Wel dyma ddiwrnod oerach er ei bod yn chwythu llai. Wel dyma olau neithiwr yn yr awyr a beth oedd o ond ryw "NORTHERN LIGHTS" neu rywbeth<ref>Dyddiadur Owen T. Griffiths, Rhos y Ffordd, Llangristiolus yn ''Nhywyddiadur Llên Natur''; [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn72.pdf]</ref> (Digwyddodd y goleuni hwn ar anterth y cylch smotiau haul o osgled 119.2.)<ref>{{Cite web |url=http://www.ips.gov.au/Educational/2/3/1 |title=copi archif |access-date=2019-08-11 |archive-date=2015-10-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151017082220/http://www.ips.gov.au/Educational/2/3/1 |url-status=dead }}</ref> *29 Mawrth 1939: O'r 20fed i'r 28ain: Goleuni y Gogledd aurora Borealis i weld yn yr hwyr. Tywydd ystormus, tymhestlog ac eirlaw.<ref name=DOJ>Dyddiadur DO Jones, Ty Uchaf, Padog (gyda chaniatad papur bro ''Yr Odyn'', a'r teulu)</ref> * 25 Mawrth 1946: Goleuni y Gogledd i'w weld gyda'r nos.<ref name=DOJ /> ==Llenyddiaeth== 1769: Cerdd am y goleuni diweddar a welwyd yn yr awyr, a chomed a ymddangosodd yn 1769 gyda phle i achub Lloegr rhag Pabyddiaeth: <poem style="margin-left: 5em"> Beth yw gwaith, yr arwŷddion maith, sy’n lanwaith y leni? Y Seren gynffon, ar goleuni; Ond rhybŷdd hynod o’n trueni. Gwelwn rybŷdd coeliwn rŷwbeth, O air Duw’n dirion cyn bradwri’eth, Dia y dâwo’i lidiog lâw, i’s awŷr frâw, ’Syw’eth; Fel pobl Ninif gwnawn wahaniaeth, [Jonah, iii. 10] Mae Duw’n wir hael arbedwr helaeth. [Esay, iv. 7.] THO. EDWARDS a’i cant 1770 (Twm o’r Nant) </poem> Nid yw’n glir a yw’r baledi sy’n cyfeirio at yr ''aurora borealus'' yn deilllo o brofiadau Cymreig ynteu a ydynt wedi eu haddasu o ffynonellau Seisnig.<ref name=Charnell-White /> ==Etymoleg== Mae'r gair "awrora" yn tarddu o'r gair Lladin am "gwawr", gan fod cred ar un adeg mai golau cyntaf y wawr oedd awrorau. :gwawr :[H. Wydd. fáir ‘codiad haul, y dwyrain’: < IE. *u̯ōsri- o’r gwr. *au̯es- ‘disgleirio’ fel yn y Llad. aurōra, Gr. ἠώς, ἔως] :eb.g. ll. gwawriau, gwawroedd. :1. a Toriad dydd, codiad haul, y golau cyntaf ar ôl y nos, cyfddydd, glasddydd, plygain, y bore bach; goleuni sy’n cynyddu, llewyrch, hefyd yn ffig.<ref>{{dyf GPC |gair=gwawr |dyddiadcyrchiad=20 Mawrth 2021}}</ref> ==Geirfa== Cyfeiriodd Sion Roberts [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn30.pdf] at y ''Northern Lights'' fel: Ffagl yr Arth gan Morris (1910).<ref>William Meredith Morris, ''A glossary of the Demetian dialect of north Pembrokeshire'' (Tonypandy, 1910)</ref> Mae'r enw yng ''Ngeiriadur yr Academi'' hefyd (SW Wales meddai). Cyfeirio at yr [[arth wen]], polar bear ... neu Ursa Major tybed? == Cyfeiriadau== {{Reflist|30em}} [[Categori:Ffiseg plasma]] [[Categori:Ffynonellau golau]] [[Categori:Gwyddoniaeth blanedol]] gx5345ce5r1qhclrg0z1iby6pwpkm80 13273640 13273637 2024-11-06T22:27:48Z Craigysgafn 40536 13273640 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata = ALL}} Goleuni naturiol yn wybren y Ddaear, i'w gweld yn bennaf ym mhegynau'r Ddaear (o gwmpas yr Arctig a'r Antarctig, yw '''awrora''' (lluosog: '''awrorau'''). Yn hemisffer y gogledd, mae weithiau yn cael ei gyfeirio ato fel '''gwawl y gogledd''', '''goleuni'r gogledd''', '''ffagl yr arth '''neu '''goleufer '''(''aurora borealis''). Yn hemisffer y de, mae'n cael ei alw'n '''gwawl y de''' neu '''goleuni'r de '''(''aurora australis''). Mae awrorau yn cael eu cynhyrchu pan fydd y magnetosffer yn cael ei gyffroi gan wynt solar i'r graddau bod llwybr gronynnau sydd wedi'u gwefru yn y gwynt solar a'r plasma magnetosfferig, yn bennaf ar ffurf [[electron]]au a [[proton]]au, yn eu hyrddio i'r uwch atmosffer (thermosffer/ecsosffer) oherwydd [[maes magnetig]] y Ddaear, ble mae eu hegni yn cael ei golli. Mae'r ïoneiddio a chyffroad y cyfansoddion atmosfferig o ganlyniad yn pelydru goleuni o wahanol liwiau a chymhlethdod. Mae ffurf yr awrora, sydd i'w weld o fewn i stribynnau o amgylch y pegynau, hefyd yn dibynnu ar gyflymiad y gronynnau sy'n cael eu hyrddio. Mae protonau fel arfer yn cynhyrchu tywyniadau optegol fel atomau [[hydrogen]] digwyddol ar ôl ennill electronau o'r atmosffer. Mae awrorau proton fel arfer i'w gweld ar ledredau is.<ref>{{Cite web|url=http://auspace.athabascau.ca/handle/2149/518|title=Simultaneous ground and satellite observations of an isolated proton arc at sub-auroral latitudes|date=2007|access-date=5 Awst 2015|publisher=Journal of Geophysical Research}}</ref> [[Delwedd:Aurora australis ISS.jpg|bawd|300px|dim|Gwawl y De (Aurora australis) o loeren yr ISS, 2017]] ==Llygad-dystion Cymreig== [[Delwedd:Goleuni y Gogledd, Pantycelyn.jpg|bawd|Williams Pantycelyn yn disgrifio gweld Awrora ym 1774<ref>[http://hdl.handle.net/10107/4769913 LlGC - "''Aurora Borealis neu, Y goleuni yn y gogledd fel arwydd o lwyddiant yr efengyl yn y dyddiau diweddaf "'']</ref> ]] Gwelir Awrora'r Gogledd (''borealis'') yn weddol rheolaidd o [[Cymru|Gymru]]. Dyma ystod o enghreifftiau: *William Bulkeley: Cofnododd Bulkeley<ref>Dyddiaduron William Bulkeley, Brynddu, Llanfechell, Môn (gyda chaniatad Adran Archifau a Chasgliadau Arbennig Prifysgol Bangor)</ref> iddo weld yr Awrora o Fôn chwe gwaith rhwng 1740 a 1750. *[[William Williams, Pantycelyn]] :''The northern lights are only rarely visible in Britain and so it is hardly surprising then that this awesome spectacle acquired apocalyptic overtones when it was visible in Wales during the eighteenth century. William Williams of Pantycelyn, the Methodist hymnist and apologist, published a prose treatise in 1774 on this very phenomenon: Aurora Borealis: neu, Y Goleuni yn y Gogledd (Aberhonddu, 1774). Williams was a man of the Enlightenment and so he also presents the scientific arguments of the day, only to dismiss them in favour of an apocalyptic interpretation. His theological interpretation is detailed and precise; the lights are a sure sign of the success of the Gospel in the Last Days.<ref name=Charnell-White>C. Charnell-White, "Literary Responses to extreme Weather in eighteenth Wales" (heb ei gyhoeddi)</ref> *Esgerdawe, Caerfyrddin: 25 Ionawr 1938: ''ev. Rev Jones & B Davies. A wonderful night. "Aurora Boreales" [sic] - Northern Lights. Patches of crimson with shafts of light across. Noson olau heb leuad.''<ref>Dyddiadur Defi Lango (gol. Goronwy Evans)</ref> *Lari Parc: "Mi welais i'r Aurora borealis ar ôl i mi gyrraedd Y Fron, tua gaeaf 2000 neu 2001. Rhaid, wrth feddwl, i'r peth ddigwydd rhwng tua 7 a 9 y nos. Yr oeddwn yn mynd am dro gyda'r nos yn y gaeaf o gwmpas y Fron, a dyma fi'n gweld rhywbeth oren yn yr awyr ac ar y gorwel gogledd dwyreiniol. Yr oeddwn yn meddwl i gychwyn bod Llandudno ar dân, ac oeddwn yn gweld dim ond y golau a gai ei adlewyrchu dros y mynyddoedd. Es i i le heb oleuadau stryd i gael gwell golwg, a dyma'r golau'n dechrau symud mewn tonau dros yr awyr: yr oedd yn ffurfio siapiau fel deunydd, neu lenni yn symud yn araf deg yn y gwynt. Yr oedd y ffurfiau'n mynd yn hynod o uchel i'r awyr. Yr oeddwn i'n edrych arnynt am tua awr, cyn i mi geisio darbwyllo pobl oeddwn yn eu nabod i gael cip ond nid oeddent yn fy nghredu i gychwyn, ac efo plant ifanc, dwi'n siwr bod hi'n annodd dilyn ffansi dyn sengl! Ond yn y diwedd dyma nhw'n dod allan i edrych. Yn anffodus, chawson nhw ddim eu taro gan hudoledd y ffenomenon. :Dwi'n deall mai eithaf anghyffredin ydy gweld yr aurora borealis o Gymru, ond wrth lwc, mi ydwyf wedi, a hyd yn oed pe bai neb yn fy nghredu, bydd y cof o'r peth gennyf nes i'r cof mynd yn wan"<ref>Lari Parc, Bwletin rhif 7, tud. 3; [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn7.pdf]</ref> *Newyddion y BBC: Cafodd Goleuni'r Gogledd ei gweld ar draws de Prydain 27 Chwefror 2014. Fe'i gwelwyd ym Môn, Machynlleth a chyn belled a Jersey yn ne Lloegr. *Keith O'Brien: Trawsfynydd Mawrth 2015 [cyfieithiad] Awrora dros Trawsfynydd, heno (22 Mawrth 2015), heno (anodd gweld gyda'r llygad ond fe'i codwyd gan y camera yn iawn)<ref>(Flickr) [https://llennatur.blob.core.windows.net/oriel-images/72d74_aurorakeithtrawsfynyddmawrth2015.jpg]</ref> *10 Ionawr 2014: Gwawrio'n braf gyda chryn gochni yr yr awyr ond erbyn amser cinio wedi codi gwynt a glaw eto. Draw i Fae Treaddur i weld olion y storm - synnu gweld y traeth mor garregog, waliau wedi eu malu a sbwriel garw ym mhob cilfach. Y maes parcio i`w weld fel pwll nofio. Gweld ar wefan y Daily Post fod rhywun wedi medru tynnu llun Goleuadau`r Gogledd tua Llangollen neithiwr.<ref>Olwen Evans ym ''Mwetin Llên Natur'' rhifyn 72; [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn72.pdf]</ref> *26 Ionawr 1938: Wel dyma ddiwrnod oerach er ei bod yn chwythu llai. Wel dyma olau neithiwr yn yr awyr a beth oedd o ond ryw "NORTHERN LIGHTS" neu rywbeth<ref>Dyddiadur Owen T. Griffiths, Rhos y Ffordd, Llangristiolus yn ''Nhywyddiadur Llên Natur''; [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn72.pdf]</ref> (Digwyddodd y goleuni hwn ar anterth y cylch smotiau haul o osgled 119.2.)<ref>{{Cite web |url=http://www.ips.gov.au/Educational/2/3/1 |title=copi archif |access-date=2019-08-11 |archive-date=2015-10-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20151017082220/http://www.ips.gov.au/Educational/2/3/1 |url-status=dead }}</ref> *29 Mawrth 1939: O'r 20fed i'r 28ain: Goleuni y Gogledd aurora Borealis i weld yn yr hwyr. Tywydd ystormus, tymhestlog ac eirlaw.<ref name=DOJ>Dyddiadur DO Jones, Ty Uchaf, Padog (gyda chaniatad papur bro ''Yr Odyn'', a'r teulu)</ref> * 25 Mawrth 1946: Goleuni y Gogledd i'w weld gyda'r nos.<ref name=DOJ /> ==Llenyddiaeth== 1769: Cerdd am y goleuni diweddar a welwyd yn yr awyr, a chomed a ymddangosodd yn 1769 gyda phle i achub Lloegr rhag Pabyddiaeth: <poem style="margin-left: 5em"> Beth yw gwaith, yr arwŷddion maith, sy’n lanwaith y leni? Y Seren gynffon, ar goleuni; Ond rhybŷdd hynod o’n trueni. Gwelwn rybŷdd coeliwn rŷwbeth, O air Duw’n dirion cyn bradwri’eth, Dia y dâwo’i lidiog lâw, i’s awŷr frâw, ’Syw’eth; Fel pobl Ninif gwnawn wahaniaeth, [Jonah, iii. 10] Mae Duw’n wir hael arbedwr helaeth. [Esay, iv. 7.] THO. EDWARDS a’i cant 1770 (Twm o’r Nant) </poem> Nid yw’n glir a yw’r baledi sy’n cyfeirio at yr ''aurora borealus'' yn deilllo o brofiadau Cymreig ynteu a ydynt wedi eu haddasu o ffynonellau Seisnig.<ref name=Charnell-White /> ==Etymoleg== Mae'r gair "awrora" yn tarddu o'r gair Lladin am "gwawr", gan fod cred ar un adeg mai golau cyntaf y wawr oedd awrorau. :gwawr :[H. Wydd. fáir ‘codiad haul, y dwyrain’: < IE. *u̯ōsri- o’r gwr. *au̯es- ‘disgleirio’ fel yn y Llad. aurōra, Gr. ἠώς, ἔως] :eb.g. ll. gwawriau, gwawroedd. :1. a Toriad dydd, codiad haul, y golau cyntaf ar ôl y nos, cyfddydd, glasddydd, plygain, y bore bach; goleuni sy’n cynyddu, llewyrch, hefyd yn ffig.<ref>{{dyf GPC |gair=gwawr |dyddiadcyrchiad=20 Mawrth 2021}}</ref> ==Geirfa== Cyfeiriodd Sion Roberts [https://www.llennatur.cymru/Content/Upload/Cylchgrawn30.pdf] at y ''Northern Lights'' fel: Ffagl yr Arth gan Morris (1910).<ref>William Meredith Morris, ''A glossary of the Demetian dialect of north Pembrokeshire'' (Tonypandy, 1910)</ref> Mae'r enw yng ''Ngeiriadur yr Academi'' hefyd (SW Wales meddai). Cyfeirio at yr [[arth wen]], polar bear ... neu Ursa Major tybed? == Cyfeiriadau== {{Reflist|30em}} [[Categori:Ffiseg plasma]] [[Categori:Ffynonellau golau]] [[Categori:Gwyddoniaeth blanedol]] gxve75efdafrdz42tcj8net4rtwthz2 0 233300 13273683 10859049 2024-11-07T04:10:48Z 110.150.88.30 13273683 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} }} Stadiwm pêl-droed yn ninas [[Lerpwl]], [[Lloegr]] yw '''Parc Goodison'''. Mae'n cartref i'r tim glas yn Lerpwl, [[Everton]]. Mae'r stadiwm hefo cynhwysedd o 39,572. Cafodd ei adeiladu yn [[1892]] ac mae Everton wedi bod yn chwarae yno ers ei gwblhau. Mae'r stadiwm yn siap petryal, hefo 4 stand. Yr un cyntaf (ac mwyaf) yw'r stand Goodison Road, yr ail yw'r stand Park End, hefyd yr stand Ffordd Gwladys ac yn olaf yr stand Bullens Road, lle mae'r cefnogwyr timau arall yn eistedd. Stadodd yr stadiwm rhai o'r gemau Cwpan y Byd [[1966]], lle oedd chwaraewyr fel [[Pelé]] ac [[Eusebio]] yn chwarae i timau fel [[Brasil]] a [[Portiwgal|Mortiwgal]] [[Categori:Meysydd chwaraeon Lloegr]] [[Categori:Pêl-droed yn Lloegr]] [[Categori:Lerpwl]] [[Categori:Everton F.C.]] b9en9j7fo17mrjn4sathwbqma4oae88 13273690 13273683 2024-11-07T06:43:40Z Llywelyn2000 796 cywiro ac ehangu 13273690 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} }} [[Stadiwm|Stadiwm bêl-droed]] yn ninas [[Lerpwl]], [[Lloegr]] yw '''Parc Goodison'''. Ers ei agor yn 1892 mae'n gartref i'r tim glas, [[Everton]] ac yn dal 39,572 o wylwyr.<ref name="cap2021">{{cite web|title=Premier League Handbook 2020/21|url=https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2021/04/07/6ebff069-a7ee-415d-afbd-15878b6d33b2/2020-21-PL-Handbook-240321.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210412002820/https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2021/04/07/6ebff069-a7ee-415d-afbd-15878b6d33b2/2020-21-PL-Handbook-240321.pdf|archive-date=12 April 2021|publisher=Premier League|access-date=12 April 2021|page=16}}</ref> Mae'n stadiwm petryal dyda phob ochr yn ffurfio 'stand', sef eisteddle: y mwyaf, a'r cyntaf i'w godi yw stand Goodison Road, yr ail yw'r stand Park End, a cheir hefyd stand Ffordd Gwladys a stand Bullens Road, lle mae cefnogwyr y tîm y gwrthwynebwyr yn eistedd. Cynhaliwyd yn Stadiwm Parc Goodison rhai o gemau Cwpan y Byd [[1966]], lle perfformiodd chwaraewyr fel [[Pelé]] ac [[Eusebio]] i dimau fel [[Brasil]] a [[Portiwgal|Phortiwgal]]. == Hanes == Yn wreiddiol, chwaraeodd Everton ar gae agored yng nghornel de-ddwyreiniol cae [[Stanley Park, Lerpwl| Parc Stanley]] (ar safle lle bu cystadleuwyr [[ Liverpool FC]] yn ei ystyried dros ganrif yn ddiweddarach). Roedd y gêm swyddogol gyntaf ar ôl cael ei ailenwi'n "Everton o St. Domingo's" ym Mharc Stanley, ar 20 Rhagfyr 1879 gyda thîm o'r enw San Peter's yn eu herbyn, ac roedd y mynediad am ddim. Ym 1882, rhoddodd dyn o'r enw J. Cruit dir yn Ffordd y Priordy (Priory Road) gyda'r cyfleusterau angenrheidiol ar gyfer clybiau proffesiynol, ond gofynnodd i'r clwb adael ei dir ar ôl dwy flynedd oherwydd bod y torfeydd yn mynd yn rhy fawr a swnllyd. Symudodd Everton i Anfield Road gerllaw, a chodwyd to dros y mannau gwylio. Chwaraeodd Everton ar faes Anfield o 1884 tan 1892.<ref>{{cite web|title=I: The Early Days (1878–88)|publisher=ToffeeWeb|url=http://www.toffeeweb.com/history/concise/1878-1888.asp|access-date=17 November 2007|archive-date=15 February 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110215091240/http://www.toffeeweb.com/history/concise/1878-1888.asp|url-status=live}}</ref> [[Categori:Meysydd chwaraeon Lloegr]] [[Categori:Pêl-droed yn Lloegr]] [[Categori:Lerpwl]] [[Categori:Everton F.C.]] rwbdpeftbpvh1vj73fj048iigo4xjmq 13273691 13273690 2024-11-07T06:44:12Z Llywelyn2000 796 cyfs 13273691 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} }} [[Stadiwm|Stadiwm bêl-droed]] yn ninas [[Lerpwl]], [[Lloegr]] yw '''Parc Goodison'''. Ers ei agor yn 1892 mae'n gartref i'r tim glas, [[Everton]] ac yn dal 39,572 o wylwyr.<ref name="cap2021">{{cite web|title=Premier League Handbook 2020/21|url=https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2021/04/07/6ebff069-a7ee-415d-afbd-15878b6d33b2/2020-21-PL-Handbook-240321.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210412002820/https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2021/04/07/6ebff069-a7ee-415d-afbd-15878b6d33b2/2020-21-PL-Handbook-240321.pdf|archive-date=12 April 2021|publisher=Premier League|access-date=12 April 2021|page=16}}</ref> Mae'n stadiwm petryal dyda phob ochr yn ffurfio 'stand', sef eisteddle: y mwyaf, a'r cyntaf i'w godi yw stand Goodison Road, yr ail yw'r stand Park End, a cheir hefyd stand Ffordd Gwladys a stand Bullens Road, lle mae cefnogwyr y tîm y gwrthwynebwyr yn eistedd. Cynhaliwyd yn Stadiwm Parc Goodison rhai o gemau Cwpan y Byd [[1966]], lle perfformiodd chwaraewyr fel [[Pelé]] ac [[Eusebio]] i dimau fel [[Brasil]] a [[Portiwgal|Phortiwgal]]. == Hanes == Yn wreiddiol, chwaraeodd Everton ar gae agored yng nghornel de-ddwyreiniol cae [[Stanley Park, Lerpwl| Parc Stanley]] (ar safle lle bu cystadleuwyr [[ Liverpool FC]] yn ei ystyried dros ganrif yn ddiweddarach). Roedd y gêm swyddogol gyntaf ar ôl cael ei ailenwi'n "Everton o St. Domingo's" ym Mharc Stanley, ar 20 Rhagfyr 1879 gyda thîm o'r enw San Peter's yn eu herbyn, ac roedd y mynediad am ddim. Ym 1882, rhoddodd dyn o'r enw J. Cruit dir yn Ffordd y Priordy (Priory Road) gyda'r cyfleusterau angenrheidiol ar gyfer clybiau proffesiynol, ond gofynnodd i'r clwb adael ei dir ar ôl dwy flynedd oherwydd bod y torfeydd yn mynd yn rhy fawr a swnllyd. Symudodd Everton i Anfield Road gerllaw, a chodwyd to dros y mannau gwylio. Chwaraeodd Everton ar faes Anfield o 1884 tan 1892.<ref>{{cite web|title=I: The Early Days (1878–88)|publisher=ToffeeWeb|url=http://www.toffeeweb.com/history/concise/1878-1888.asp|access-date=17 November 2007|archive-date=15 February 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110215091240/http://www.toffeeweb.com/history/concise/1878-1888.asp|url-status=live}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Meysydd chwaraeon Lloegr]] [[Categori:Pêl-droed yn Lloegr]] [[Categori:Lerpwl]] [[Categori:Everton F.C.]] mnj9fff4x4cl41tiv8koua89bsmyr9j 13273692 13273691 2024-11-07T06:45:12Z Llywelyn2000 796 13273692 wikitext text/x-wiki {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|Lloegr}} }} [[Stadiwm|Stadiwm bêl-droed]] yn ninas [[Lerpwl]], [[Lloegr]] yw '''Parc Goodison'''. Ers ei agor yn 1892 mae'n gartref i'r tim glas, [[Everton]] ac yn dal 39,572 o wylwyr.<ref name="cap2021">{{cite web|title=Premier League Handbook 2020/21|url=https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2021/04/07/6ebff069-a7ee-415d-afbd-15878b6d33b2/2020-21-PL-Handbook-240321.pdf|url-status=live|archive-url=https://web.archive.org/web/20210412002820/https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2021/04/07/6ebff069-a7ee-415d-afbd-15878b6d33b2/2020-21-PL-Handbook-240321.pdf|archive-date=12 April 2021|publisher=Premier League|access-date=12 April 2021|page=16}}</ref> Mae'n stadiwm petryal dyda phob ochr yn ffurfio 'stand', sef eisteddle: y mwyaf, a'r cyntaf i'w godi yw stand Goodison Road, yr ail yw'r stand Park End, a cheir hefyd stand Ffordd Gwladys a stand Bullens Road, lle mae cefnogwyr y tîm y gwrthwynebwyr yn eistedd. Cynhaliwyd yn Stadiwm Parc Goodison rhai o gemau Cwpan y Byd [[1966]], lle perfformiodd chwaraewyr fel [[Pelé]] ac [[Eusebio]] i dimau fel [[Brasil]] a [[Portiwgal|Phortiwgal]]. == Hanes == Yn wreiddiol, chwaraeodd Everton ar gae agored yng nghornel de-ddwyreiniol cae [[Stanley Park, Lerpwl| Parc Stanley]] (ar safle lle bu cystadleuwyr [[C.P.D. Lerpwl]] yn ei ystyried dros ganrif yn ddiweddarach). Roedd y gêm swyddogol gyntaf ar ôl cael ei ailenwi'n "Everton o St. Domingo's" ym Mharc Stanley, ar 20 Rhagfyr 1879 gyda thîm o'r enw San Peter's yn eu herbyn, ac roedd y mynediad am ddim. Ym 1882, rhoddodd dyn o'r enw J. Cruit dir yn Ffordd y Priordy (Priory Road) gyda'r cyfleusterau angenrheidiol ar gyfer clybiau proffesiynol, ond gofynnodd i'r clwb adael ei dir ar ôl dwy flynedd oherwydd bod y torfeydd yn mynd yn rhy fawr a swnllyd. Symudodd Everton i Anfield Road gerllaw, a chodwyd to dros y mannau gwylio. Chwaraeodd Everton ar faes Anfield o 1884 tan 1892.<ref>{{cite web|title=I: The Early Days (1878–88)|publisher=ToffeeWeb|url=http://www.toffeeweb.com/history/concise/1878-1888.asp|access-date=17 November 2007|archive-date=15 February 2011|archive-url=https://web.archive.org/web/20110215091240/http://www.toffeeweb.com/history/concise/1878-1888.asp|url-status=live}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Meysydd chwaraeon Lloegr]] [[Categori:Pêl-droed yn Lloegr]] [[Categori:Lerpwl]] [[Categori:Everton F.C.]] e4hy5suv61bcjfv85ljj69299p0md9y 0 233533 13273835 11719032 2024-11-07T11:45:30Z Craigysgafn 40536 13273835 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} Bardd, llenor a hanesydd oedd '''Morgan Glyndwr Jones''' (Glyn Jones) ([[28 Chwefror]] [[1905]] – [[10 Ebrill]] [[1995]])<ref name=":0">{{Cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c11-JONE-GLY-1905|title=JONES, MORGAN GLYNDWR (GLYN) (1905-1995), bardd a llenor {{!}} Y Bywgraffiadur Cymreig|access-date=2019-01-17|website=bywgraffiadur.cymru}}</ref> == Bywyd cynnar == Ganwyd Jones yn 16 Clare Street, [[Merthyr Tudful]], yn 1905, mab ieuengaf William Henry Jones (1873-1957), clerc gyda Swyddfa'r Post, a'i wraig Margaret (ganwyd Williams, 1897-1966), athrawes. Daeth ei frawd hŷn, David Tydfilyn (1901-1968) yn Arolygwr Ysgolion. Roedd ei dad-cu ar ochr ei dad, David William Jones (1832-1900) yn fardd Cymraeg gyda'r enw barddol Llwch-Haiarn. Roedd y tad a'r fam yn Gymry Cymraeg, mynychai'r teulu Gapel Soar (Annibynwyr Cymraeg), ac roedd y ddau fab yn ddwyieithog yn blant, er iddynt droi'n raddol at y Saesneg, iaith eu haddysg, iaith strydoedd Merthyr ac yn y pen draw iaith yr aelwyd. Serch hynny, pan oedd yn blentyn byddai Jones yn treulio'r haf gyda pherthnasau Cymraeg ar fferm y Lan yn [[Llanybri]], sir Gaerfyrddin, ardal a fu'n agos at ei galon ar hyd ei fywyd ac sy'n ymddangos yn gyson yn ei ffuglen fel gwrthbwynt i Ferthyr drefol. == Addysg == Cafodd ei addysg uwchradd (1916-23) yn Ysgol Ramadeg Cyfarthfa yng [[Castell Cyfarthfa|Nghastell Cyfarthfa]], Merthyr, cyn-gartref teulu'r [[Crawshay (teulu)|Crawshays]], y meistri haearn lleol. Er iddo ddangos dawn arlunio, gwrthododd Jones awgrym ei fam y dylai fynd i ysgol gelf, ac yn lle hynny dilynodd ei frawd hŷn i Goleg St Paul's, [[Cheltenham]], i hyfforddi fel athro. Ond er iddo gwblhau ei gwrs, gwelai Cheltenham yn ‘hollol oeraidd ac estron’. Yn ystod dwy flynedd ei gwrs hyfforddi, symudodd ei rieni i [[Gaerdydd]], lle'r oedd gan ei dad swydd newydd gyda [[Swyddfa'r Post]], ac ar ôl ymgymhwyso'n athro yn 1925 cafodd Jones swydd yn Ysgol Wood Street, Caerdydd, yn yr ardal a elwid yr adeg honno'n [[Temperance Town]]. Gan ei fod yn adnabod braidd neb yn y ddinas, bu'n byw gyda'i rieni yn ardal y Rhath ac wedyn yn [[Cathays]], ac âi gyda hwy i gapel yr Annibynwyr Cymraeg yn Minny Street, Cathays; er iddo sgrifennu yn nes ymlaen mai ‘yr unig reswm yr es i i'r capel yr adeg honno oedd i blesio Mam’, daeth yn gyfeillgar â nifer o bobl ifainc yn y capel, llawer ohonynt yn fyfyrwyr yn y brifysgol gerllaw. Roedd y cyswllt hwn â chymuned Gymraeg yn allweddol i fywyd Jones mewn sawl ffordd; bu'n fodd iddo ailgydio yn ffydd grefyddol ei ieuenctid-arhosodd yn aelod yn Minny Street ar hyd ei oes - a thrwy'r cyfeillion a astudiai'r Gymraeg daeth i wybod am y tro cyntaf am gyfoeth llenyddiaeth Gymraeg; sgrifennodd yn nes ymlaen am gael ei syfrdanu gan ‘unfamiliar music’ y cywyddwyr, eu delweddaeth lachar a'u hymateb croyw i harddwch gweledol y byd. Erbyn 1932 roedd yn aelod o ddosbarth nos Saunders Lewis, ac wrth iddo ddod o hyd i'w lais ei hun fel bardd roedd eisoes yn cyfieithu o farddoniaeth Gymraeg. Ond ni ddaeth Jones dan ddylanwad [[Saunders Lewis]] yn wleidyddol (‘I doubt if he went on many of the Hunger Marches’), ac er i sawl un o'i gyfeillion ddod yn aelodau brwd o [[Plaid Cymru|Blaid Cymru]], arhosodd yn amheugar ac ymuniaethodd â Llafur ar hyd ei fywyd: <blockquote>''I just couldn't understand how on earth self-government for Wales […] was going to improve […] the poverty that I came face to face with every day at School''<ref name=":0" /></blockquote>Er bod Temperance Town yn agos i ganol y ddinas (gerllaw safle presennol gorsaf reilffordd Caerdydd Canolog), roedd ei ddisgyblion yn byw yn rhai o slymiau gwaethaf Caerdydd. Byddent yn dod i'r ysgol ar eu cythlwng a heb ddillad digonol, yn droednoeth yn aml hyd yn oed yn y gaeaf, ac roedd tor cyfraith a drygioni'n rhemp yn yr ardal; gwyddai Jones fod llawer o'r plant yn cael eu cam-drin yn gorfforol ac yn rhywiol. Roedd yr hyn a welai yn y strydoedd di-raen o'i amgylch yn ddychryn iddo, ac yn fodd i'w wneud yn ymwybodol o'r boen y gallai bodau dynol ei hachosi i'w gilydd ac o allu unigolion i ddioddef a dygnu arni. Arhosodd yr ymwybyddiaeth hon gydag ef am byth a gadawodd ei hôl ar lawer o'i waith creadigol. Roedd yr addysg lenyddol a gafodd yng Nghastell Cyfarthfa yn gyfyngedig i lenyddiaeth Saesneg wrth gwrs, ac yn ei arddegau ffolodd Jones ar y farddoniaeth ramantaidd a ddarganfu yn Golden Treasury Palgrave: [[William Wordsworth|Wordsworth]], [[John Keats|Keats]] a chanoloesoldeb Fictorianaidd Morris, [[Dante Gabriel Rossetti|Rossetti]] a Tennyson. Mae dylanwad y beirdd hyn, ynghyd â [[D. H. Lawrence]] a Manley Hopkins, yn amlwg yn y farddoniaeth y dechreuodd ei hysgrifennu ar ddiwedd y 1920au a dechrau'r 1930au, fel y mae ei brofiad o ddarllen y [[Mabinogion]]. Dihangfa ddychmygus i fyd harddwch telynegol yw'r cerddi hyn, heb ddatgelu dim o'r realiti llwm o'i amgylch yn eu naws ramantaidd a'r nodyn o hiraeth unig. Cyhoeddwyd barddoniaeth gynnar Jones yn Dublin Magazine Seumas O'Sullivan ac yn Poetry Harriet Monroe (Chicago) cyn cael eu casglu yn ''Poems'' (Gwasg Fortune, 1939). Erbyn hyn roedd Jones wedi cwrdd â [[Dylan Thomas]] (Ebrill 1934). Oherwydd cefndir capel Jones - <blockquote>''I represented everything he was trying to get away from’- ni allai fyth ddeall bohemiaeth Dylan (ac fe'i dychanodd yn ei stori fer ‘The Tower of Loss''<ref name=":0" /></blockquote>Ond gwelodd Jones fod Thomas yn debyg iddo fe'i hun yn y modd yr oedd wedi'i gyfareddu gan newydd-deb geiriau Saesneg - cadwai'r ddau fardd lyfrau nodiadau i gofnodi geiriau ac ymadroddion trawiadol - a chafodd yn ei gerddi gadarnhad o'r effeithiau syfrdanol y gellid eu cael pan adewid i eiriau anghydnaws fflachio ynghyd mewn ffyrdd annisgwyl ac anghonfensiynol. ‘I fancy words’ meddai Jones yn un o'i gerddi mwyaf adnabyddus, ‘Merthyr’. Ehangodd cylch cysylltiadau llenyddol Jones yn fwy byth pan gydweithiodd â Keidrych Rhys wrth sefydlu Wales yn 1937. Cynghorodd Rhys ei bod yn hollbwysig i'r cylchgrawn newydd fod yn arbrofol, a chynorthwyodd gyda dewis deunydd ar gyfer y rhifynnau cynnar. == Teulu == Yn 1935 priododd â Doreen (ganwyd Jones, 1910-1999) ac ymgartrefasant yn 158 Manor Way, yr [[Eglwys Newydd]], lle y byddent yn treulio gweddill eu hoes. Ni fu plant o'r briodas. Ar yr un pryd roedd Jones yn anesmwyth ar adegau: ni châi foddhad o'r gwaith dysgu, a theimlai'n ddieithryn yn ei fyd dosbarth-canol cyfforddus; dengys ei ddyddiadur yr awydd a oedd ganddo i ‘roi'r gorau i'r holl bethau hyn - fy nhŷ, fy mywyd bwrgeisiol - a mynd i lawr i Stryd Bute i fyw'n syml, heb drafferthu gyda chymdogion ac eiddo’. Mae nifer o'r straeon cynnar yn The Blue Bed (a gyhoeddwyd yn 1937 â chlod mawr gan yr adolygwyr) hefyd yn dangos atyniad at yr ‘amharchus’, at gartrefi dosbarth-gweithiol blêr, fel pethau mwy byw, mwy dilys, na'i fagwraeth a'i fywyd bwrgeisiol ei hun. Yn gysylltiedig â hyn y mae tynfa, yn y straeon ac ym marddoniaeth y 1940au, tuag at frawdgarwch gweithwyr a glowyr, a ddisgrifir mewn modd rhamantaidd yn aml, gyda nodau erotig yn ymgolli i mewn i gyweiriau o dosturi dwfn. Mae rhai o'r teimladau hyn yn bresennol yn ‘I was born in the Ystrad Valley’, stori am wrthryfel arfog [[Marcsaidd]] ffuglennol yn ne Cymru. Mae The Water Music (1944) yn cynnwys straeon am fachgendod mewn byd trefol di-raen tebyg i Ferthyr, ond mae'r pwyslais gwaelodol (fel yn y stori deitl) ar gymuned unwaith eto, gyda golwg negyddol ar y rhai sy'n eu gosod eu hunain ar wahân trwy falchder neu uchelgais. == Nofelau == Mae straeon Jones, a rhai ohonynt ymhlith y goreuon a gynhyrchwyd yn ei genhedlaeth, yn arddangos, fel ei farddoniaeth, dyndra cymhleth rhwng dathlu harddwch naturiol ac ymwybyddiaeth barhaus o ddioddefaint dynol (‘blood in the bottom of everyman's cup’, ‘Machludiad’). Gyrrwyd Jones gan ei dosturi dynol dwfn tuag at heddychiaeth weithredol yn y blynyddoedd yn arwain at yr [[Ail Ryfel Byd]]; yn sgil ei gofrestru fel gwrthwynebwr cydwybodol ym mis Tachwedd 1940 cafodd ei ddiswyddo o Ysgol Allensbank, Caerdydd, a chafodd drafferth i gael swydd unrhyw le ym Mhrydain. Pan gafodd swydd yn y pen draw ym [[Pen-y-bont ar Ogwr|Mhen-y-bont ar Ogwr]] collfarnwyd y penodiad yn y wasg a throdd llawer o'i gydweithwyr eu cefnau arno. ''Bildungsroman'' yn y bôn yw nofel gyntaf Glyn Jones, ''The Valley, the City, the Village'' (1956), sy'n dilyn twf ac addysg bachgen artistig o'r cymoedd, Trystan. Yn arbrofol o ran ei thechnegau rhethregol, yn enwedig yn ei thrydedd ran, nofel syniadau ydyw yn ei hanfod, yn ymdrin yn arbennig â pherthynas celfyddyd (ac ysgrifennu yn ymhlyg yn hynny) â'r byd ehangach. Gellir gweld Trystan a'i gyfaill prifysgol, Gwydion, fel dwy wedd ar eu creawdwr. Mae Gwydion wedi'i gyfareddu gan eiriau (is-thema yn y nofel), ac mae ganddo olwg besimistaidd iawn ar fodolaeth dyn, fel un sydd wedi teithio yn rhai o ardaloedd mwyaf llwm y byd ac wedi gweld aflendid a dioddefaint; ‘a mixture of madhouse and torture chamber’ yw'r byd iddo fe. Mae Trystan yn ymwrthod â golwg Gwydion ar gelfyddyd fel peth ar wahân i fywyd; i Trystan mae'n rhaid i gelfyddyd gofleidio anghysondebau harddwch a hagrwch y byd ac mae'n cyflwyno ei arlunwaith ‘always to the prisoner […] to the incurable […] to the repressed’. Mae gweledigaeth dosturiol Jones hefyd yn bresennol yn y modd y disgrifir namau corfforol rhai o'i gymeriadau, yn ei nofelau ac yn ei straeon, er bod y cymariaethau rhyfedd a ddefnyddia yn creu effaith sy'n ymylu ar y swrreal; yn wir, roedd Jones wedi llunio ysgrif Gymraeg ar Swrealaeth yn 1937 ar gyfer cylchgrawn [[Alun Llywelyn-Williams]], Tir Newydd. Ail nofel Jones, ''The Learning Lark'' (1960) yw'r lleiaf llwyddiannus o'i nofelau, ond cafodd sylw gan y wasg yng Nghymru ac yn Llundain yn sgil ei hymosodiad ar y dulliau llwgr o wneud penodiadau addysgol yn ne Cymru, rhywbeth yr oedd gan Jones brofiad personol ohono. Symudasai i swydd fel athro Saesneg yn Ysgol Sir Glantaf yn yr Eglwys newydd yn 1952. Tynnodd ar ei brofiadau dadrithiol yn y dosbarth yn ei ‘radio ode’, The Dream of Jake Hopkins, a ddarlledwyd yn 1953, a'r gerdd honno a roddodd deitl i'w ail gasgliad o farddoniaeth (1954). Ei nofel orau, a ddaeth yn un o glasuron llên Saesneg Cymru, yw ''[[The Island of Apples]]'' (1965). Defnyddir safbwynt diniwed y plentyn, Dewi Davies, sy'n tyfu i fyny mewn tref ddi-raen yn ne Cymru debyg i Ferthyr, i adrodd am atyniad Dewi at y bachgen hŷn, rhamantaidd ond annirnadwy, Karl. Oherwydd goddrychedd y safbwynt mae gwir natur Karl yn ansicr, ac mae'r llyfr wedi cael ei ystyried yn enghraifft o realaeth hudol Gymreig. Yn ei hanfod stori yw hon am beryglon dihangfa ramantaidd oddi wrth fyd go-iawn dioddefaint a marwoldeb; math o Peter Pan Cymreig yw Karl yn y bôn. Yn 1968 cyhoeddodd Jones ''The Dragon has Two Tongues'', yr astudiaeth lawn gyntaf o lên Saesneg Cymru a gwaith sy'n dal i fod yn glasur, gan dynnu ar ei wybodaeth bersonol am rychwant o awduron, gan gynnwys Dylan Thomas. Ymhlith ei gyhoeddiadau diweddarach y mae cyfrol arall o straeon byrion, Welsh Heirs (1977) a dau gasgliad o gyfieithiadau o'r hen benillion, When the Rose-bush Brings Forth Apples (1980) a Honey on the Wormwood (1984). == Blynyddoedd olaf == Dyfarnodd [[Prifysgol Cymru]] radd D.Litt i Glyn Jones yn 1974, cafodd wisg wen yr [[Gorsedd y Beirdd|Orsedd]] yn 1988, a'r flwyddyn cyn iddo farw fe'i hetholwyd yn Llywydd Adran Saesneg [[yr Academi Gymreig]]. Er gwaethaf colli ei fraich dde yn 1992, roedd Glyn Jones yn ddyn hynod o radlon a hael ei ysbryd yn ei flynyddoedd olaf, er bod ymwybyddiaeth ddofn o ddioddefaint dynol yn dal i fod yn gysgod ar ei gerdd hir anorffenedig ‘Seven Keys to Shaderdom’ lle gwelir artist aflwyddiannus yn ei atig. Bu farw Glyn Jones yn ei gartref ar 10 Ebrill 1995. Cynhaliwyd ei angladd ar 19 Ebrill yng Nghapel Minny Street ac Amlosgfa Thornhill, Caerdydd, a chladdwyd ei lwch ym mynwent [[Llansteffan|Eglwys Llansteffan]]. == Ffynonellau == * Tony Brown, Introduction to The Collected Stories of Glyn Jones (1999); * Glyn Jones, The Dragon has Two Tongues (2001); * Glyn Jones, ‘The Making of a Poet’, cyf. Meic Stephens, Planet 112 & 113 (1995); * Glyn Jones, ‘Tyfu'n Gymro’, ysgrif hunangofiannol anghyhoeddedig, c. 1970au; * Meic Stephens, gol., The Collected Poems of Glyn Jones (1996); * Meic Stephens, gol., Necrologies. A Book of Welsh Obituaries (2008); * Adnabyddiaeth bersonol. == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, Morgan Glyndwr}} [[Categori:Beirdd o Gymru]] [[Categori:Genedigaethau 1905]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 1995]] [[Categori:Llenorion yr 20fed ganrif o Gymru]] [[Categori:Pobl o Ferthyr Tudful]] [[Categori:Prosiect Wicipobl]] [[Categori:Erthyglau Bywgraffiadur Cymreig]] eelhzob9602hz4qkydu0y2mimpvtte8 0 233894 13273482 13059388 2024-11-06T16:16:45Z Deb 7 /* Ymgeisyddiaeth Arlywyddol 2024 */ 13273482 wikitext text/x-wiki {{Infobox officeholder | name = Kamala Harris | image = Kamala Harris Vice Presidential Portrait.jpg | caption = Portread swyddogol, 2021 | order1 = 49eg | office1 = Is-Arlywydd yr Unol Daleithiau | term_start1 = 20 Ionawr 2021 | term_end1 = | president1 = [[Joe Biden]] | predecessor1 = [[Mike Pence]] | successor1 = | office2 = [[Senedd yr Unol Daleithiau|Seneddwr yr Unol Daleithiau]]<br>dros [[California]] | term_start2 = 3 Ionawr 2017 | term_end2 = 18 Ionawr 2021 | predecessor2 = [[Barbara Boxer]] | successor2 = [[Alex Padilla]] | order3 = 32eg | office3 = Twrnai Cyffredinol o California | term_start3 = 3 Ionawr 2011 | term_end3 = 3 Ionawr 2017 | governor3 = [[Jerry Brown]] | predecessor3 = Jerry Brown | successor3 = [[Xavier Becerra]] | order4 = 27eg | office4 = Atwrnai Dosbarth o San Francisco | term_start4 = 8 Ionawr 2004 | term_end4 = 3 Ionawr 2011 | predecessor4 = [[Terence Hallinan]] | successor4 = [[George Gascón]] | birth_name = Kamala Devi Harris | birth_date = {{nowrap|{{birth date and age|1964|10|20}}}} | birth_place = [[Oakland, Califfornia|Oakland]], [[California]], [[Unol Daleithiau America|UDA]] | party = [[Plaid Ddemocrataidd (Unol Daleithiau)|Democratwr]] | spouse = {{Marriage|Doug Emhoff|2014}} | signature = Kamala Harris Signature.svg }} Twrnai, gwleidydd o'r [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]] a 49eg [[Is-Arlywydd yr Unol Daleithiau]] yw '''Kamala Devi Harris''' (ganed [[20 Hydref]] [[1964]]). Hi yw'r Is-Arlywydd benywaidd cyntaf yn ogystal a'r cyntaf o dras Affricanaidd a De Asia Americanaidd. Ganed Harris yn [[Oakland, Califfornia]], a graddiodd o Brifysgol Howard a Phrifysgol California, Coleg y Gyfraith Hastings. Rhwng 2017 a 2021 roedd hi'n cynrychioli [[California]] fel [[Senedd yr Unol Daleithiau|is-seneddwr yr Unol Daleithiau]]. Yn aelod o'r [[Plaid Ddemocrataidd (Unol Daleithiau)|Blaid Ddemocrataidd]], bu gynt yn 27ain Twrnai Dosbarth San Francisco rhwng 2004 a 2011 a 32ain Twrnai Cyffredinol California rhwng 2011 a 2017. Cafodd ei ethol i'r Senedd yn etholiadau 2016 gan ddod yn yr ail fenyw Americanaidd Affricanaidd a'r gyntaf o gefndir Dde Asia Americanaidd i wasanaethu yn [[Senedd yr Unol Daleithiau]].<ref>{{Cite web|title=My Story {{!}} U.S. Senator Kamala Harris of California|url=https://www.harris.senate.gov/about|website=www.harris.senate.gov|access-date=2020-08-03|language=en|archive-date=2020-10-14|archive-url=https://web.archive.org/web/20201014130548/https://www.harris.senate.gov/about|url-status=dead}}</ref> ==Ymgeisyddiaeth arlywyddol 2020== Ar ôl misoedd o ddamcaniaethu, fe gyhoeddodd Harris ei hymgyrch am arlywydd yr Unol Daleithiau yn yr [[Etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2020|etholiad arlywyddol 2020]] ar 21 Ionawr 2019.<ref>{{cite web|url=https://edition.cnn.com/2018/07/17/politics/kamala-harris-book-deal/index.html|title=Kamala Harris signs book deal amid 2020 speculation|first=Eric Bradner|last=CNN|accessdate=12 Hydref 2018}}</ref> Yn ystod y 24 awr gyntaf ar ôl ei chyhoeddiad, roedd Harris wedi cyrraedd record [[Bernie Sanders]] yn 2016 am godi'r swm mwyaf o arian mewn diwrnod.<ref>{{cite news |title=Kamala Harris raises $1.5 million in first 24 hours; ties record set by Sanders in 2016 |url=http://2020election.co/2019/01/23/kamala-harris-raises-1-5-million-in-first-24-hours-ties-record-set-by-sanders-in-2016/ |accessdate=23 Ionawr 2019 }}{{Dolen marw|date=February 2021 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Fodd bynnag, torrodd Sanders y record hon yn ddiweddarach ar ôl cyhoeddi ei ymgyrch arlywyddol 2020 ei hun.<ref>{{cite news |title= Bernie Sanders raises 6 million in first 24 hours of campaign |url=https://www.msnbc.com/david-gura/watch/bernie-sanders-raises-6-million-in-first-24-hours-of-campaign-1447233603762 |accessdate=25 Chwefror 2019}}</ref> Collodd Harris yr enwebiad hynny gyda [[Joe Biden]] yn dod i'r brig. Cafodd Harries ei nodi fel un o'r 'Top tier' gall Biden dewis ar gyfer ei bartner arlywyddol neu ymgeisydd Is-arlywydd.<ref>{{Cite web|title=VP hopefuls jockey for position as Biden's final decision nears|url=https://thehill.com/homenews/campaign/509483-vp-hopefuls-jockey-for-position-as-bidens-final-decision-nears|website=TheHill|date=2020-07-29|access-date=2020-08-03|language=en|first=Ashley|last=Perks}}</ref><ref>{{Cite news|title=Veep hopeful Kamala Harris has history to rival Obama’s|url=https://www.thetimes.co.uk/article/kamala-harris-mould-breaking-veep-hopeful-has-history-to-rival-obamas-v2lgmfr35|access-date=2020-08-03|issn=0140-0460|language=en|first=Philip Sherwell|last=Laura Pullman|date=|work=|archive-url=|archive-date=|dead-url=}}</ref> Ar 11 Awst 2020 ddewisodd Biden Harris fel ymgeisydd Is Arlywydd ar gyfer yr Democratiaid yn [[Etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau, 2020|etholiad 2020]].<ref>{{Cite web|title=Y ddynes groenddu Kamala Harris fyddai Dirprwy Arlywydd Joe Biden|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/rhyngwladol/2008330-ddynes-groenddu-kamala-harris-fyddai-dirprwy|website=Golwg360|date=2020-08-12|access-date=2020-08-12|language=cy}}</ref> Ar 7 Tachwedd 2020, daeth cyhoeddiad am bleidleisiau a gyfrwyd yn Philadelphia, [[Pennsylvania]]. Cyfrifwyd felly fod Biden a Harris wedi ennill y dalaith gyda mwyafrif o dros 0.5% a felly sicrhau dros 270 pleidlais yn y coleg etholiadol.<ref>{{dyf newyddion|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/rhyngwladol/2021985-biden-enillydd-arlywyddol-unol-daleithiau|teitl= Joe Biden yw enillydd ras arlywyddol yr Unol Daleithiau |cyhoeddwr=Golwg360|dyddiad=7 Tachwedd 2020}}</ref> [[Delwedd:Congressional Black Caucus women 2019.jpg|canol|bawd|235x235px|Harries gyda'r Cawcws cynghresol Menywod Du]] ==Ymgeisyddiaeth Arlywyddol 2024== Ym mis Gorffennaf 2024, tynnodd yr Arlywydd Biden yn ôl o'r gystadleuaeth i ennill enwebiad arlywyddol y Blaid Ddemocrataidd. Dwedodd y byddai'n cymeradwyo'r Is-Arlywydd Harris fel yr ymgeisydd newydd.<ref>{{Cite web |last=Shear |first=Michael |author-link=Michael D. Shear |date=21 Gorffennaf 2024 |title=Biden Drops Out of Presidential Race, Endorses Harris |url=https://www.nytimes.com/live/2024/07/21/us/trump-biden-election |access-date=21 Gorffennaf 2024 |work=The New York Times|language=en |archive-date=21 Gorffennaf 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240721180115/https://www.nytimes.com/live/2024/07/21/us/trump-biden-election |url-status=live }}</ref> Ar 3 Awst, dewiswyd Harris yn ffurfiol fel enwebai'r Democratiaid. Hi yw'r fenyw ddu gyntaf a'r fenyw gyntaf o Dde Asia i sefyll ar ran plaid wleidyddol fawr yn yr Unol Daleithiau.<ref>{{Cite web|title=Dewis Kamala Harris yn ffurfiol fel enwebai'r Democratiaid yn yr Unol Daleithiau|url=https://newyddion.s4c.cymru/article/22975|website=newyddion.s4c.cymru|date=2024-08-03|access-date=2024-08-05|language=cy}}</ref> Ar 6 Awst, Harris mai llywodraethwr Minnesota, [[Tim Walz]], fyddai hi ffrind rhedeg. Collodd Harris yr etholiad ym mis Tachwedd. Cyhoeddodd Donald Trump fuddugoliaeth ar 6 Tachwedd, pan ddaeth i’r amlwg na allai Harris sicrhau’r taleithiau angenrheidiol.<ref>{{cite web|url=https://newyddion.s4c.cymru/article/24809|title=Donald Trump yn ennill etholiad arlywyddol yr Unol Daleithiau|website=S4C|access-date=6 Tachwedd 2024}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{dechrau-bocs}} {{Teitl Dil|swydd}} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Mike Pence]] | teitl = [[Is-Arlywydd Unol Daleithiau America]]| blynyddoedd= [[20 Ionawr]] [[2021]] – presennol |ar ôl= ''deiliad'' }} {{Teitl Dil|uda-cng}} {{bocs olyniaeth | cyn = [[Barbara Boxer]] | teitl = [[Senedd yr Unol Daleithiau|Seneddwr]] dros [[Delaware]]<br>{{small|gyda [[Dianne Feinstein]]}} | blynyddoedd=[[3 Ionawr]] [[2017]] – [[18 Ionawr]] [[2021]] |ar ôl= [[Alex Padilla]] }} {{diwedd-bocs}} {{DEFAULTSORT:Harris, Kamala}} [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Unol Daleithiau]] [[Categori:Gwleidyddion yr 21ain ganrif o'r Unol Daleithiau]] [[Categori:Seneddwyr yr Unol Daleithiau]] [[Categori:Is-Arlywyddion yr Unol Daleithiau]] [[Categori:Genedigaethau 1964]] [[Categori:Merched yr 20fed ganrif o'r Unol Daleithiau]] [[Categori:Merched yr 21ain ganrif o'r Unol Daleithiau]] [[Categori:Prosiect Wici Môn]] 6sikczoov6ove2mmykqzyo295ww4h6b 0 236836 13273833 12892242 2024-11-07T11:44:03Z Craigysgafn 40536 13273833 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy}} [[Daearyddwr]] o [[Gymru]] oedd '''Emrys Jones''' ([[17 Awst]] [[1920]] - [[30 Awst]] [[2006]]). Cafodd ei eni yn Aberdâr yn 1920. Roedd Jones yn ddaearyddwr dylanwadol, a chyhoeddodd nifer o weithiau pwysig yn ystod ei oes. Addysgwyd ef yn [[Prifysgol Aberystwyth|Brifysgol Aberystwyth]]. Yn ystod ei yrfa bu'n aelod o'r Gymdeithas Ddaearyddiaeth Frenhinol a'r Academi Brydeinig. Enillodd ef nifer o wobrau, gan gynnwys Cymrawd y Gymdeithas Ddaearyddol Frenhinol a Medal Victoria. ==Cyfeiriadau== *[https://bywgraffiadur.cymru/article/c8-JONE-EMR-1920 Emrys Jones - Y Bywgraffiadur Cymreig] *[https://doi.org/10.1093/ref:odnb/97416 Emrys Jones - Bywgraffiadur Rhydychen] {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Jones, Emrys}} [[Categori:Erthyglau bot Wicipobl]] [[Categori:Genedigaethau 1920]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2006]] [[Categori:Daearyddwyr yr 20fed ganrif o Gymru]] igij7i2yjomhxoqenejijstnlgxth9b 0 236849 13273794 13269883 2024-11-07T10:42:58Z Craigysgafn 40536 13273794 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl | nationality = {{banergwlad|Lloegr}} | dateformat = dmy}} [[Newyddiadurwr]], [[awdur]] a [[bardd]] o [[Loegr]] oedd '''John Thelwall''' ([[27 Gorffennaf]] [[1764]] - [[17 Chwefror]] [[1834]]). Cafodd ei eni yn Covent Garden yn 1764 a bu farw yng Nghaerfaddon. Cyhoeddodd Thelwall nifer o gyfrolau o farddoniaeth, ac roedd ganddo hefyd ddaliadau gwleidyddol radical. ==Cyfeiriadau== *[https://bywgraffiadur.cymru/article/c-THEL-JOH-1764 John Thelwall - Y Bywgraffiadur Cymreig] *[https://doi.org/10.1093/ref:odnb/27167 John Thelwall - Bywgraffiadur Rhydychen] {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Thelwall, John}} [[Categori:Beirdd o Loegr]] [[Categori:Genedigaethau 1764]] [[Categori:Llenorion o Loegr]] [[Categori:Marwolaethau 1834]] [[Categori:Newyddiadurwyr o Loegr]] [[Categori:Erthyglau bot Wicipobl]] 5x3qm03ab48tbi6b2wepow1wgrasmin 0 254374 13273706 13273388 2024-11-07T08:42:14Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273706 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r dudalen? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu, a dechreuwch olygu! Dim probs! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> Sir yn nhalaith {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, [[{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}]] yw '''{{#invoke:Wikidata|getValue|P1705|FETCH_WIKIDATA}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}} ||Sefydlwyd {{PAGENAMEBASE}} ym |}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P36|FETCH_WIKIDATA}}||a sedd weinyddol y sir (a elwir weithiau'n 'dref sirol' neu'n 'brifddinas y sir') yw|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Arwynebedd a phoblogaeth--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P166 |qual=P2927}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2927|P585}} ||Allan o'r arwynebedd hwn, y canran o ffurfiau dyfrol, megis [[llyn]]noedd ac [[afon]]ydd, yw |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf, mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y sir yw:|. Mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 2--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae'r sir hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb|henebion]] ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y sir yn: '' |''.}}<!-- Cadw lle 3--> <!--Dwy ddelwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) --> {{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA|150px}}|sep=]}}]]|| [[Delwedd:Washington in United States.svg|265px]] |- | Map o leoliad y sir<br /> o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}} || Lleoliad {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}<br /> o fewn UDA |} Ceir sawl sir o’r un enw gan gynnwys: *[[Douglas County, Colorado]] *[[Douglas County, De Dakota]] *[[Douglas County, Georgia]] *[[Douglas County, Illinois]] *[[Douglas County, Kansas]] *[[Douglas County, Minnesota]] *[[Douglas County, Missouri]] *[[Douglas County, Nebraska]] *[[Douglas County, Nevada]] *[[Douglas County, Oregon]] *[[Douglas County, Washington]] *[[Douglas County, Wisconsin]] <!-- Beth am ychwanegu paragraff byr neu bennod cyfan yma ar Hanes y Sir, neu Ddaearyddiaeth y sir ayb? --> ==Trefi mwyaf== Mae gan y sir yma boblogaeth o tua {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}. Dyma rai o'r dinasoedd, trefi neu gymunedau mwyaf poblog y sir: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?population WHERE { ?item wdt:P131 wd:Q156220; wdt:P1082 ?population. { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q486972. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q1093829. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q3957. } UNION { ?item (wdt:P31/(wdt:P279*)) wd:Q17343829. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } ORDER BY DESC (?population) LIMIT 15 |links=local, text |references=all |columns=label:Tref neu gymuned,P1082:Poblogaeth,P2046:Arwynebedd |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! Tref neu gymuned ! Poblogaeth ! Arwynebedd |- | [[East Wenatchee, Washington|East Wenatchee]] | 14158<ref name="ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f">https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 10.61<ref name="ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c">''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>4.1<br/>9.866647<ref name="ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990">''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | ''[[:d:Q1515111|East Wenatchee Bench]]'' | 13658<ref name="ref_67b9454e84e8554b646dec977545004d">https://factfinder.census.gov/bkmk/table/1.0/en/DEC/00_SF1/DP1/1600000US5320190</ref> | 23.4<br/>9 |- | [[Bridgeport, Washington|Bridgeport]] | 2141<ref name="ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f">https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 2.66217<ref name="ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c">''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>1.32<br/>2.714331<ref name="ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990">''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | [[Rock Island, Washington|Rock Island]] | 1279<ref name="ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f">https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 2.526806<ref name="ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c">''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>1.4<br/>1.947178<ref name="ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990">''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | [[Coulee Dam, Washington|Coulee Dam]] | 1211<ref name="ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f">https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 2.022894<ref name="ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c">''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>0.79<br/>2.002334<ref name="ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990">''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | [[Waterville, Washington|Waterville]] | 1134<ref name="ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f">https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 2.244695<ref name="ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c">''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>0.86<br/>2.263599<ref name="ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990">''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |- | [[Mansfield, Washington|Mansfield]] | 326<ref name="ref_02dbde3ad0e67544629a04343b13f88f">https://data.census.gov/cedsci/table?t=Populations%20and%20People&g=0100000US,%241600000&y=2020</ref> | 0.844574<ref name="ref_2e83c38e724841cd47b209a861e4c15c">''[[:d:Q32859555|2016 U.S. Gazetteer Files]]''</ref><br/>0.32<br/>0.793024<ref name="ref_cd8e10b653f801f98e7157cbabaca990">''[[:d:Q107569809|2010 U.S. Gazetteer Files]]''</ref> |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}}}} | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol Q30 = Unol Daleithiau America--> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd (a phrif drefi) o fewn talaith {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}} | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q61}}<!--Enw'r DALAITH--> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Douglas County, Washington| ]] [[Categori:Siroedd Washington]] tulq1q3wf744pxtcbak35c569834bme 0 255315 13273816 13208103 2024-11-07T11:27:20Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273816 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Florida]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Pentrefi yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Florida]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Estero, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2375832. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q46115483|Jordan Burgess]]'' | | ''[[:d:Q15117302|chwaraewr pêl-foli]]''<ref name="ref_56965b4a39fde6e92827aa3a9bf8f075">''[[:d:Q106322832|VBL database]]''</ref> | Estero<ref name="ref_d2b4eaa6e320e5dd67a7c81d4d187b2c">{{Cite web |url=https://1.bundesliga.vfb-suhl.de/player/jordan-burgess/ |title=copi archif |access-date=2020-04-11 |archive-date=2020-09-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200927042256/https://1.bundesliga.vfb-suhl.de/player/jordan-burgess/ |url-status=dead }}</ref> | 1994 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Florida | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Pentrefi Lee County, Florida]] nuipl3vnr22wqrfunm8dy34i4j47le7 0 256501 13273673 13213942 2024-11-07T01:11:43Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273673 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Efrog Newydd]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Pentrefi yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Efrog Newydd]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Elba, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q3710619. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q98558215|Mary E. B. Norton]]'' | [[Delwedd:Mary E. B. Norton.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1622272|academydd]]''<ref name="ref_49c151c69d45e57fb8f44c3804faa00a">https://www.biodiversitylibrary.org/page/46186603</ref><br/>''[[:d:Q47090899|gweithiwr amgueddfa proffesiynol]]''<ref name="ref_1868f0a2b8004ae324d51e4d30ce81e5">https://pgmuseum.pastperfectonline.com/photo/89AC7288-0585-4CD1-BB39-771421616497</ref><br/>''[[:d:Q674426|curadur]]''<ref name="ref_49c151c69d45e57fb8f44c3804faa00a"/><br/>''[[:d:Q2374149|botanegydd]]''<ref name="ref_49c151c69d45e57fb8f44c3804faa00a"/><ref name="ref_d3190b8263bc55f6f1487c054eb66be7">https://archive.org/details/historicalsket00sanjiala/page/58</ref><br/>''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_0ab37b590f146b3935b5d653a150b4de">http://bnhmtest.berkeley.edu/collections/individual/index.php?occid=1505156{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref name="ref_49c151c69d45e57fb8f44c3804faa00a"/><ref name="ref_df1f8250e25df1ee2977223ad15e68ee">https://archive.org/details/generalcatalog187790sanj/page/n345</ref><br/>[[llenor]]<ref name="ref_9546028ac74a585e1f555a6a1e409247">https://archive.org/details/pacificschooljou04calirich/page/480</ref> | Elba | 1832 | 1917 |- | ''[[:d:Q6779434|Mary Elizabeth Wood]]'' | [[Delwedd:Wood photo.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q182436|llyfrgellydd]]''<ref name="ref_4e094cb0a3c44920131c4d2d3da61d32">''[[:d:Q124094705|Pioneers in Librarianship: Sixty Notable Leaders Who Shaped the Field]]''</ref> | Elba | 1861 | 1931 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Efrog Newydd | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Pentrefi Genesee County, Efrog Newydd]] ida425wz3d1fpkp2fc01kf9os7oel87 0 257036 13273584 13214635 2024-11-06T20:02:37Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273584 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Louisiana]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Lle cyfrifiad-dynodedig yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Louisiana]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Edgard, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q3302605. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q19877493|Etienne J. Caire]]'' | | [[fferyllydd]]<br/>''[[:d:Q806798|banciwr]]''<br/>[[ffermwr]]<br/>''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | Edgard | 1868 | 1955 |- | ''[[:d:Q5538717|George E. Burch]]'' | | ''[[:d:Q3264451|cardiolegydd]]'' | Edgard<ref name="ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b">''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref> | 1910 | 1986 |- | ''[[:d:Q920288|Dave Bartholomew]]'' | [[Delwedd:Dave Bartholemew.jpg|center|128px]] | [[cynhyrchydd recordiau]]<br/>''[[:d:Q12377274|trympedwr]]''<br/>''[[:d:Q753110|cyfansoddwr caneuon]]''<br/>''[[:d:Q15981151|cerddor jazz]]''<ref name="ref_70f565f2fe06fed175b106ed4d4f1b45">http://tulprimo.hosted.exlibrisgroup.com/tref:books+:TUL_VOYAGER966417{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><br/>''[[:d:Q158852|arweinydd]]''<br/>''[[:d:Q1643514|trefnydd cerdd]]''<br/>[[cerddor]]<ref name="ref_072f20ef6cc7eb9a3918a6fd2180c2c9">''[[:d:Q13550863|Národní autority České republiky]]''</ref><br/>[[cyfansoddwr]]<ref name="ref_072f20ef6cc7eb9a3918a6fd2180c2c9">''[[:d:Q13550863|Národní autority České republiky]]''</ref><br/>''[[:d:Q822146|awdur geiriau]]''<ref name="ref_072f20ef6cc7eb9a3918a6fd2180c2c9">''[[:d:Q13550863|Národní autority České republiky]]''</ref> | Edgard | 1918 | 2019 |- | ''[[:d:Q4001220|Tyren Johnson]]'' | | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]'' | Edgard | 1988 | |- | ''[[:d:Q27978945|Dillon Gordon]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Edgard | 1993 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Louisiana | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Lleoedd cyfrifiad-dynodedig St. John the Baptist Parish, Louisiana]] pk2cvsxty5fm25i8hxo0p2zk99xii8f 0 257632 13273569 13147352 2024-11-06T18:54:30Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273569 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Bwrdeisdref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Rochester, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q494104. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q6264684|John Witherspoon Scott]]'' | [[Delwedd:John Witherspoon Scott (1800–1892).png|center|128px]] | [[llenor]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1800 | 1892 |- | ''[[:d:Q4888598|Benjamin Forstner]]'' | [[Delwedd:Benjamin Forstner.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1371796|gof gynnau]]''<br/>[[dyfeisiwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1834 | 1897 |- | ''[[:d:Q8020707|William Ziegler]]'' | [[Delwedd:William Ziegler 001.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q33231|ffotograffydd]]''<br/>''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1843 | 1905 |- | ''[[:d:Q4773485|Anthony Smith]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1844 | |- | ''[[:d:Q7945663|W. H. Seward Thomson]]'' | [[Delwedd:W. H. Seward Thomson.jpg|center|128px]] | [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1856 | 1932 |- | ''[[:d:Q6252626|John Peter Barnes]]'' | [[Delwedd:John P Barnes.jpg|center|128px]] | [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1881 | 1959 |- | ''[[:d:Q522270|Peter Zaremba]]'' | | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1908 | 1994 |- | ''[[:d:Q7299111|Raymond Robinson]]'' | | | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1910 | 1985 |- | ''[[:d:Q4911239|Bill Vinovich]]'' | [[Delwedd:Bill Vinovich (51738962949) (cropped).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q716711|American football official]]''<br/>''[[:d:Q1056337|Cyfrifydd Cyhoeddus Ardystiedig]]''<ref name="ref_8a4cb73d3856400928003f927361ca0b">{{Cite web |url=http://www.timesonline.com/bdf3e4e2-0805-11e6-9e80-23d6487f0f54.html |title=copi archif |access-date=2024-03-16 |archive-date=2018-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181204010029/http://www.timesonline.com/bdf3e4e2-0805-11e6-9e80-23d6487f0f54.html |url-status=dead }}</ref> | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1960 | |- | ''[[:d:Q4648273|A. Q. Shipley]]'' | [[Delwedd:A. Q. Shipley.JPG|center|128px]] | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]]<ref name="ref_32c1e1bbb9c2bc7dc44c0e84fd6e8e8e">http://www.nfl.com/player/wd/71461/profile</ref> | 1986 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Bwrdeistrefi Beaver County, Pennsylvania]] cn7rino9qfqy35l2cegirgfguwmvofk 0 257662 13273575 13149720 2024-11-06T19:07:17Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273575 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Bwrdeisdref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Eastvale, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q494104. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q6264684|John Witherspoon Scott]]'' | [[Delwedd:John Witherspoon Scott (1800–1892).png|center|128px]] | [[llenor]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1800 | 1892 |- | ''[[:d:Q4888598|Benjamin Forstner]]'' | [[Delwedd:Benjamin Forstner.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1371796|gof gynnau]]''<br/>[[dyfeisiwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1834 | 1897 |- | ''[[:d:Q8020707|William Ziegler]]'' | [[Delwedd:William Ziegler 001.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q33231|ffotograffydd]]''<br/>''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1843 | 1905 |- | ''[[:d:Q4773485|Anthony Smith]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1844 | |- | ''[[:d:Q7945663|W. H. Seward Thomson]]'' | [[Delwedd:W. H. Seward Thomson.jpg|center|128px]] | [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1856 | 1932 |- | ''[[:d:Q6252626|John Peter Barnes]]'' | [[Delwedd:John P Barnes.jpg|center|128px]] | [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1881 | 1959 |- | ''[[:d:Q522270|Peter Zaremba]]'' | | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1908 | 1994 |- | ''[[:d:Q7299111|Raymond Robinson]]'' | | | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1910 | 1985 |- | ''[[:d:Q4911239|Bill Vinovich]]'' | [[Delwedd:Bill Vinovich (51738962949) (cropped).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q716711|American football official]]''<br/>''[[:d:Q1056337|Cyfrifydd Cyhoeddus Ardystiedig]]''<ref name="ref_8a4cb73d3856400928003f927361ca0b">{{Cite web |url=http://www.timesonline.com/bdf3e4e2-0805-11e6-9e80-23d6487f0f54.html |title=copi archif |access-date=2024-03-16 |archive-date=2018-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181204010029/http://www.timesonline.com/bdf3e4e2-0805-11e6-9e80-23d6487f0f54.html |url-status=dead }}</ref> | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1960 | |- | ''[[:d:Q4648273|A. Q. Shipley]]'' | [[Delwedd:A. Q. Shipley.JPG|center|128px]] | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]]<ref name="ref_32c1e1bbb9c2bc7dc44c0e84fd6e8e8e">http://www.nfl.com/player/wd/71461/profile</ref> | 1986 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Bwrdeistrefi Beaver County, Pennsylvania]] dm72d5vh9n7wp3ctvb17n2iehejs8pi 0 257810 13273669 13098241 2024-11-07T00:16:38Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273669 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Bwrdeistref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Cleona, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q781165. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q66849121|Christian Ley]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Lebanon County, Pennsylvania|Lebanon County]] | 1762 | 1831 |- | ''[[:d:Q629500|James Lick]]'' | [[Delwedd:James Lick bust.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q15472169|noddwr y celfyddydau]]''<br/>''[[:d:Q1955150|gwneuthurwr offerynnau cerdd]]''<br/>''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Lebanon County, Pennsylvania|Lebanon County]] | 1796 | 1876 |- | ''[[:d:Q122210519|David A. Dangler]]'' | [[Delwedd:Portrait of David A. Dangler (1887).png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Lebanon County, Pennsylvania|Lebanon County]]<ref name="ref_7858ed0028899d21a57aed46efcf5cf3">https://archive.org/details/memorialrecordof01lewi_1/page/166/mode/1up</ref> | 1826 | 1912 |- | ''[[:d:Q7795396|Thomas Zimmerman]]'' | | [[llenor]]<br/>''[[:d:Q1930187|newyddiadurwr]]''<br/>''[[:d:Q333634|cyfieithydd]]'' | [[Lebanon County, Pennsylvania|Lebanon County]] | 1838 | 1914 |- | ''[[:d:Q5541211|George K. Sanderson]]'' | | ''[[:d:Q47064|person milwrol]]'' | [[Lebanon County, Pennsylvania|Lebanon County]] | 1844 | 1893 |- | ''[[:d:Q5080665|Charles Marquette]]'' | [[Delwedd:Charles D Marquette 1865 public domain USGov.jpg|center|128px]] | | [[Lebanon County, Pennsylvania|Lebanon County]] | 1845 | 1907 |- | ''[[:d:Q60198172|A. George Heilman]]'' | | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]'' | [[Lebanon County, Pennsylvania|Lebanon County]] | 1886 | 1943 |- | ''[[:d:Q86623180|Dave Arnold]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Lebanon County, Pennsylvania|Lebanon County]] | 1971 | 2021 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Bwrdeistrefi Lebanon County, Pennsylvania]] 6tis2vzm3bt3sb6xgcxczy3vzq20meu 0 257817 13273687 13146222 2024-11-07T05:48:41Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273687 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Bwrdeisdref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Elverson, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Bwrdeistrefi Chester County, Pennsylvania]] 08bujyynqdsr48pw5nvd8pufmseyiys 0 258318 13273579 13156455 2024-11-06T19:40:06Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273579 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Bwrdeisdref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Economy, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q494104. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q6264684|John Witherspoon Scott]]'' | [[Delwedd:John Witherspoon Scott (1800–1892).png|center|128px]] | [[llenor]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1800 | 1892 |- | ''[[:d:Q4888598|Benjamin Forstner]]'' | [[Delwedd:Benjamin Forstner.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1371796|gof gynnau]]''<br/>[[dyfeisiwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1834 | 1897 |- | ''[[:d:Q8020707|William Ziegler]]'' | [[Delwedd:William Ziegler 001.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q33231|ffotograffydd]]''<br/>''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1843 | 1905 |- | ''[[:d:Q4773485|Anthony Smith]]'' | | [[gwleidydd]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1844 | |- | ''[[:d:Q7945663|W. H. Seward Thomson]]'' | [[Delwedd:W. H. Seward Thomson.jpg|center|128px]] | [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1856 | 1932 |- | ''[[:d:Q6252626|John Peter Barnes]]'' | [[Delwedd:John P Barnes.jpg|center|128px]] | [[cyfreithiwr]]<br/>[[barnwr]] | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1881 | 1959 |- | ''[[:d:Q522270|Peter Zaremba]]'' | | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1908 | 1994 |- | ''[[:d:Q7299111|Raymond Robinson]]'' | | | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1910 | 1985 |- | ''[[:d:Q4911239|Bill Vinovich]]'' | [[Delwedd:Bill Vinovich (51738962949) (cropped).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q716711|American football official]]''<br/>''[[:d:Q1056337|Cyfrifydd Cyhoeddus Ardystiedig]]''<ref name="ref_8a4cb73d3856400928003f927361ca0b">{{Cite web |url=http://www.timesonline.com/bdf3e4e2-0805-11e6-9e80-23d6487f0f54.html |title=copi archif |access-date=2024-01-30 |archive-date=2018-12-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181204010029/http://www.timesonline.com/bdf3e4e2-0805-11e6-9e80-23d6487f0f54.html |url-status=dead }}</ref> | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]] | 1960 | |- | ''[[:d:Q4648273|A. Q. Shipley]]'' | [[Delwedd:A. Q. Shipley.JPG|center|128px]] | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | [[Beaver County, Pennsylvania|Beaver County]]<ref name="ref_32c1e1bbb9c2bc7dc44c0e84fd6e8e8e">http://www.nfl.com/player/wd/71461/profile</ref> | 1986 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Bwrdeistrefi Beaver County, Pennsylvania]] obvdzss5nnp3git940fqf6rupylfc0h 0 258883 13273484 13148448 2024-11-06T16:18:13Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273484 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Kansas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Kansas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Dunkirk, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q376616. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q22059201|Minnie J. Grinstead]]'' | [[Delwedd:Minnie J. Grinstead (circa 1920).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_a3b06e252cdab23b4ba01d7fd4923945">''[[:d:Q66663817|Online Biographical Dictionary of the Woman Suffrage Movement in the United States]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1869 | 1925 |- | ''[[:d:Q27954427|Dan B. Shields]]'' | | | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1878 | 1970 |- | ''[[:d:Q3809739|Johnny Orr]]'' | [[Delwedd:Johnny Orr.png|center|128px]] | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]''<ref name="ref_5cb9f69878f3400ce4aab859fcca44cb">''[[:d:Q7300810|RealGM]]''</ref><br/>''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''<ref name="ref_efbc8b7680540fd6e0d8bfcf531202f9">''[[:d:Q100311335|College Basketball at Sports-Reference.com]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1927 | 2013 |- | ''[[:d:Q355502|Lee Allen]]'' | [[Delwedd:Lee Allen.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q12800682|chwaraewr sacsoffon]]''<br/>''[[:d:Q15981151|cerddor jazz]]''<ref name="ref_70f565f2fe06fed175b106ed4d4f1b45">http://tulprimo.hosted.exlibrisgroup.com/tref:books+:TUL_VOYAGER966417{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1927 | 1994 |- | ''[[:d:Q4910727|Bill Russell]]'' | [[Delwedd:1971 Ticketron Bill Russell.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name="ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27">''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1948 | |- | ''[[:d:Q3036017|Donald Farmer]]'' | | [[cyfarwyddwr ffilm]]<br/>[[actor]]<br/>[[sgriptiwr]] | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1954 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Kansas | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Crawford County, Kansas]] ilbmy1wqa4bv7ht81anzl110l4urawx 0 258950 13273437 13148613 2024-11-06T13:35:48Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273437 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Kansas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Kansas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Dry Wood, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q376616. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q22059201|Minnie J. Grinstead]]'' | [[Delwedd:Minnie J. Grinstead (circa 1920).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_a3b06e252cdab23b4ba01d7fd4923945">''[[:d:Q66663817|Online Biographical Dictionary of the Woman Suffrage Movement in the United States]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1869 | 1925 |- | ''[[:d:Q27954427|Dan B. Shields]]'' | | | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1878 | 1970 |- | ''[[:d:Q3809739|Johnny Orr]]'' | [[Delwedd:Johnny Orr.png|center|128px]] | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]''<ref name="ref_5cb9f69878f3400ce4aab859fcca44cb">''[[:d:Q7300810|RealGM]]''</ref><br/>''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''<ref name="ref_efbc8b7680540fd6e0d8bfcf531202f9">''[[:d:Q100311335|College Basketball at Sports-Reference.com]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1927 | 2013 |- | ''[[:d:Q355502|Lee Allen]]'' | [[Delwedd:Lee Allen.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q12800682|chwaraewr sacsoffon]]''<br/>''[[:d:Q15981151|cerddor jazz]]''<ref name="ref_70f565f2fe06fed175b106ed4d4f1b45">http://tulprimo.hosted.exlibrisgroup.com/tref:books+:TUL_VOYAGER966417{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1927 | 1994 |- | ''[[:d:Q4910727|Bill Russell]]'' | [[Delwedd:1971 Ticketron Bill Russell.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name="ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27">''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1948 | |- | ''[[:d:Q3036017|Donald Farmer]]'' | | [[cyfarwyddwr ffilm]]<br/>[[actor]]<br/>[[sgriptiwr]] | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1954 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Kansas | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Crawford County, Kansas]] nhh390vk8nq7qxsczk5ovn4dikdxmb0 0 259696 13273704 13147081 2024-11-07T08:34:25Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273704 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Kansas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Cymuned heb ei hymgorffori (Saesneg: ''unincorporated community'') yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Kansas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||Ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Englevale, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q376616. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q22059201|Minnie J. Grinstead]]'' | [[Delwedd:Minnie J. Grinstead (circa 1920).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_a3b06e252cdab23b4ba01d7fd4923945">''[[:d:Q66663817|Online Biographical Dictionary of the Woman Suffrage Movement in the United States]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1869 | 1925 |- | ''[[:d:Q27954427|Dan B. Shields]]'' | | | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1878 | 1970 |- | ''[[:d:Q3809739|Johnny Orr]]'' | [[Delwedd:Johnny Orr.png|center|128px]] | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]''<ref name="ref_5cb9f69878f3400ce4aab859fcca44cb">''[[:d:Q7300810|RealGM]]''</ref><br/>''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''<ref name="ref_efbc8b7680540fd6e0d8bfcf531202f9">''[[:d:Q100311335|College Basketball at Sports-Reference.com]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1927 | 2013 |- | ''[[:d:Q355502|Lee Allen]]'' | [[Delwedd:Lee Allen.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q12800682|chwaraewr sacsoffon]]''<br/>''[[:d:Q15981151|cerddor jazz]]''<ref name="ref_70f565f2fe06fed175b106ed4d4f1b45">http://tulprimo.hosted.exlibrisgroup.com/tref:books+:TUL_VOYAGER966417{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1927 | 1994 |- | ''[[:d:Q4910727|Bill Russell]]'' | [[Delwedd:1971 Ticketron Bill Russell.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name="ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27">''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''</ref> | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1948 | |- | ''[[:d:Q3036017|Donald Farmer]]'' | | [[cyfarwyddwr ffilm]]<br/>[[actor]]<br/>[[sgriptiwr]] | [[Crawford County, Kansas|Crawford County]] | 1954 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Kansas | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Cymunedau Crawford County, Kansas]] 0101r70jljzydx1g7iszywang8lqn2q 0 260516 13273636 13206869 2024-11-06T21:54:07Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273636 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Jersey]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Jersey]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180620101839/https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year |date=2018-06-20 }} adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Egg Harbor City, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1082961. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q3751883|Frank Morgenweck]]'' | | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]''<br/>''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]'' | Egg Harbor City<ref name="ref_c9ccee80d916f399aea3048694e06d3a">{{Cite web |url=http://www.hoophall.com/hall-of-famers/tag/frank-morgenweck |title=copi archif |access-date=2020-04-10 |archive-date=2009-08-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090831072245/http://www.hoophall.com/hall-of-famers/tag/frank-morgenweck |url-status=dead }}</ref> | 1875 | 1941 |- | ''[[:d:Q1690837|Morton Masius]]'' | | [[cemegydd]]<br/>''[[:d:Q169470|ffisegydd]]''<br/>''[[:d:Q1622272|academydd]]'' | Egg Harbor City | 1883 | 1979 |- | ''[[:d:Q16008616|Lou Bauer]]'' | | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]'' | Egg Harbor City | 1898 | 1979 |- | ''[[:d:Q1817496|Peace Pilgrim]]'' | [[Delwedd:Peace Pilgrim-1980-Hawaii.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q16323111|ymgyrchydd heddwch]]''<br/>[[athro]] | Egg Harbor City | 1908 | 1981 |- | ''[[:d:Q6228062|John D'Agostino]]'' | | ''[[:d:Q15295720|chwaraewr pocer]]'' | Egg Harbor City | 1982 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith New Jersey | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Atlantic County, New Jersey]] 2vt6qwg4jzz655qah20xdobo7c6q8sp 0 260724 13273675 13210021 2024-11-07T01:26:16Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273675 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Washington]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Washington]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Electric City, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1506981. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q439856|Dennis Oppenheim]]'' | [[Delwedd:Dennis Oppenheim.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q33231|ffotograffydd]]''<ref name="ref_b285dba380df34e307fe6dfd2c401645"/><ref name="ref_aa36779bfe02b970b6d6c5840ffed023">http://muzee.be/collection/work/data/MZ000241</ref><br/>''[[:d:Q1281618|cerflunydd]]''<ref name="ref_b285dba380df34e307fe6dfd2c401645"/><br/>''[[:d:Q33123562|arlunydd y Ddaear]]''<ref name="ref_b285dba380df34e307fe6dfd2c401645">https://cs.isabart.org/person/27634</ref><br/>''[[:d:Q15296811|drafftsmon]]''<br/>''[[:d:Q3391743|artist]]''<ref name="ref_ef98df2c45184bc6084936a7daaf7de1">{{Cite web |url=http://hamhelsinki.fi/sculpture/kihlaus-dennis-oppenheim/ |title=copi archif |access-date=2021-06-15 |archive-date=2021-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210506211126/https://www.hamhelsinki.fi/sculpture/kihlaus-dennis-oppenheim/ |url-status=dead }}</ref><br/>''[[:d:Q10774753|artist sy'n perfformio]]''<ref name="ref_b285dba380df34e307fe6dfd2c401645"/><ref name="ref_77ea3049d4d7ce8a120c676ccd7c0761"/><br/>''[[:d:Q21550489|arlunydd cysyniadol]]''<ref name="ref_b285dba380df34e307fe6dfd2c401645"/><ref name="ref_77ea3049d4d7ce8a120c676ccd7c0761"/><br/>''[[:d:Q18216771|artist fideo]]''<ref name="ref_77ea3049d4d7ce8a120c676ccd7c0761">https://rkd.nl/nl/explore/artists/60867</ref><br/>''[[:d:Q18074503|artist gosodwaith]]''<ref name="ref_7e3f22ab449fa161bd6ffd2d97a51d26">''[[:d:Q17299517|RKDartists]]''</ref> | Electric City<ref name="ref_e93d41de7f0b0ddbe5df20df2dc02d16">https://zkm.de/en/person/dennis-oppenheim</ref> | 1938 | 2011 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Washington | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Grant County, Washington]] jivkhykll8ivhzpa54dpci42ec33glj 0 260728 13273710 13159843 2024-11-07T09:00:51Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273710 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Washington]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Washington]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Ephrata, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1507694. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q6387542|Ken Dow]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Ephrata | 1917 | 1988 |- | ''[[:d:Q18719152|Robert Hull]]'' | | [[pensaer]] | Ephrata<ref name="ref_ed91a4c85a17cca7f66cf14ac2483270">http://www.columbiabasinherald.com/community/obituaries/robert-edward-hull-bob/article_0a3764b8-ca38-11e3-a710-0019bb2963f4.html{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1945 | 2014 |- | ''[[:d:Q4977664|Bruce Holbert]]'' | | ''[[:d:Q6625963|nofelydd]]''<br/>[[llenor]] | Ephrata | 1959 | |- | ''[[:d:Q27628145|Gavin Seim]]'' | [[Delwedd:Gavin Seim Photo Headshot 1.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1414443|gwneuthurwr ffilm]]''<br/>''[[:d:Q15253558|ymgyrchydd]]'' | Ephrata | 1985 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Washington | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Grant County, Washington]] nf29nojod5dsg6osvn3l84rz8eu1pqz 0 260935 13273562 13214151 2024-11-06T18:41:52Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273562 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Michigan]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Michigan]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn East Grand Rapids, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1838999. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q14951437|Hugh Blacklock]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | East Grand Rapids | 1893 | 1954 |- | ''[[:d:Q64952245|Daniel W. Cassard]]'' | | ''[[:d:Q1622272|academydd]]''<br/>''[[:d:Q3126128|genetegydd]]'' | East Grand Rapids<ref name="ref_2b75f6a0df4e8319a2b857d5ba5b4424">''[[:d:Q25328680|Prabook]]''</ref> | 1923 | |- | ''[[:d:Q6381591|Steve Belkin]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | East Grand Rapids | 1947 | |- | ''[[:d:Q76362889|William E. Metcalf]]'' | | [[llenor]]<br/>''[[:d:Q2004963|nwmismatydd]]''<ref name="ref_072f20ef6cc7eb9a3918a6fd2180c2c9">''[[:d:Q13550863|Národní autority České republiky]]''</ref><br/>''[[:d:Q1622272|academydd]]''<ref name="ref_072f20ef6cc7eb9a3918a6fd2180c2c9">''[[:d:Q13550863|Národní autority České republiky]]''</ref> | East Grand Rapids<ref name="ref_0e86d841a02887886236cf41c81da492">''[[:d:Q123515859|Newman Numismatics Portal]]''</ref> | 1947 | |- | ''[[:d:Q704553|Chris Van Allsburg]]'' | [[Delwedd:Chris van Allsburg - Northborough MA 12-2011.jpg|center|128px]] | [[llenor]]<ref name="ref_0ef74fbe45053272373a4ab534de38f9">https://cs.isabart.org/person/91858</ref><br/>''[[:d:Q6625963|nofelydd]]''<br/>''[[:d:Q4853732|awdur plant]]''<br/>[[sgriptiwr]]<ref name="ref_0ef74fbe45053272373a4ab534de38f9"/><br/>''[[:d:Q18844224|awdur ffuglen wyddonol]]''<br/>''[[:d:Q28107590|concept artist]]''<br/>[[darlunydd]]<ref name="ref_0ef74fbe45053272373a4ab534de38f9"/> | East Grand Rapids | 1949 | |- | ''[[:d:Q541304|Steven Ford]]'' | [[Delwedd:Steven Meigs Ford at a ceremony where a model of the USS Gerald R Ford (CVN-78) was unveiled at the Pentagon - 20070116.jpg|center|128px]] | [[actor]]<br/>''[[:d:Q10798782|actor teledu]]''<br/>''[[:d:Q10800557|actor ffilm]]''<br/>[[cyfarwyddwr ffilm]] | East Grand Rapids<ref name="ref_40ee003b8f3f23bcaf51393f1225215b">''[[:d:Q15241312|Freebase Data Dumps]]''</ref> | 1956 | |- | ''[[:d:Q3178740|Jim Boylen]]'' | [[Delwedd:Jim Boylen (51910097162) (cropped).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''<ref name="ref_6ec093c65fb6115a86cac1825206d8fc">''[[:d:Q22235911|Basketball-Reference.com]]''</ref><br/>''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]'' | East Grand Rapids | 1965 | |- | ''[[:d:Q7147088|Patrick Maher]]'' | | ''[[:d:Q6625963|nofelydd]]'' | East Grand Rapids | 1965 | |- | ''[[:d:Q22005306|David Howitt]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | East Grand Rapids | 1968 | |- | ''[[:d:Q66973646|Bridget Brink]]'' | [[Delwedd:Bridget A. Brink, U.S. Ambassador.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<ref name="ref_a9e1dbf8e335cdad5e25fe596d9847fc">https://www.politico.com/news/2022/04/26/shes-seen-the-war-what-awaits-bidens-ukraine-ambassador-pick-00027761</ref><ref name="ref_d0f5c60d47113b7e28f834e8835cc175">https://www.theguardian.com/world/2022/may/30/new-us-ambassador-ukraine-arrives-kyiv-symbolic-move-bridget-brink</ref><br/>[[gwleidydd]] | East Grand Rapids<ref name="ref_90d9a8e7426808134d81eaafb70a4afa">{{Cite web |url=https://www.woodtv.com/news/ukraine-crisis/east-grand-rapids-native-nominated-as-ambassador-to-ukraine/ |title=copi archif |access-date=2023-09-29 |archive-date=2023-05-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230510100244/https://www.woodtv.com/news/ukraine-crisis/east-grand-rapids-native-nominated-as-ambassador-to-ukraine/ |url-status=dead }}</ref> | 1970 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Michigan | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Kent County, Michigan]] 83jlc70puyiyht6czj3hqxvbp726xvc 0 260993 13273518 13215319 2024-11-06T18:27:44Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273518 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Illinois]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Illinois]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180620101839/https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year |date=2018-06-20 }} adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Earlville, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q18818575. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q16856973|Frederick C. Williams]]'' | [[Delwedd:Fetters and Williams.jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>[[Trefnwr angladdau]]<br/>''[[:d:Q852389|gwenynwr]]'' | Earlville | 1855 | 1940 |- | ''[[:d:Q7611907|Steve Behel]]'' | [[Delwedd:Steve Behel.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name="ref_675ebf7e220c59314c0e50976dc3cad6">''[[:d:Q863769|Baseball-Reference.com]]''</ref> | Earlville | 1860 | 1945 |- | ''[[:d:Q12059188|Oliver Dennett Grover]]'' | [[Delwedd:Oliver Dennett Grover02.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]''<ref name="ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1">''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref><br/>[[arlunydd]]<ref name="ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1">''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref> | Earlville | 1861 | 1927 |- | ''[[:d:Q5504892|Fritz Crisler]]'' | [[Delwedd:Fritz Crisler.png|center|128px]] | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<br/>''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''<ref name="ref_efbc8b7680540fd6e0d8bfcf531202f9">''[[:d:Q100311335|College Basketball at Sports-Reference.com]]''</ref><br/>''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Earlville | 1899 | 1982 |- | ''[[:d:Q67905115|Dave Dupee]]'' | | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]''<br/>''[[:d:Q47064|person milwrol]]'' | Earlville | 1916 | 2008 |- | ''[[:d:Q1079574|Gary K. Wolf]]'' | [[Delwedd:Gary-k-wolf-locus-photo-by-kyle-cassidy.jpg|center|128px]] | [[llenor]]<ref name="ref_a3d728035c1dcc87727dc39dff9d9a88">http://amazingstoriesmag.com/2014/07/amazing-news-gary-k-wolfs-wacked-roger-rabbit-monday/</ref><ref name="ref_79a6c8aecd476a074db23082acb1f01b">{{Cite web |url=http://www.chud.com/community/a/who-framed-roger-rabbit-1988 |title=copi archif |access-date=2023-10-05 |archive-date=2020-03-09 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200309060309/https://chud.com/community/a/who-framed-roger-rabbit-1988 |url-status=dead }}</ref><br/>''[[:d:Q6625963|nofelydd]]''<br/>''[[:d:Q18844224|awdur ffuglen wyddonol]]'' | Earlville | 1941 | |- | ''[[:d:Q1638264|John J. Myers]]'' | [[Delwedd:Abp John Myers.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q250867|offeiriad Catholig]]''<ref name="ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65">''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''</ref><br/>''[[:d:Q611644|esgob Catholig]]''<ref name="ref_af3c085277b3c0162c69fc9b11e25a65">''[[:d:Q3892772|Catholic-Hierarchy.org]]''</ref> | Earlville | 1941 | 2020 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Illinois | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd LaSalle County, Illinois]] 6amrexcm23odo6r0fytfdbuu8j9h8r5 0 262737 13273568 13210689 2024-11-06T18:53:30Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273568 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Georgia]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Georgia]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn East Point, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q2933940. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q5661375|Harold Kite]]'' | | ''[[:d:Q378622|gyrrwr ceir rasio]]'' | East Point | 1921 | 1965 |- | ''[[:d:Q6199905|Jimmy Crawford]]'' | | [[peiriannydd]] | East Point | 1944 | 2007 |- | ''[[:d:Q99439967|Jim Suddath]]'' | [[Delwedd:1981 Alabama at Duke, Jim Suddath drives for two.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q152002|gweinidog bugeiliol]]''<ref name="ref_b4eff68d5cae317262572a949f5929af">https://www.mccallie.org/about/meet-the-faculty-and-staff?const_page=8&{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><br/>''[[:d:Q974144|addysgwr]]''<ref name="ref_b4eff68d5cae317262572a949f5929af"/><br/>''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''<ref name="ref_b4eff68d5cae317262572a949f5929af"/><br/>''[[:d:Q98174355|Bible teacher]]''<ref name="ref_b4eff68d5cae317262572a949f5929af"/><br/>''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]'' | East Point<ref name="ref_b72d12ddf5186b57b091dee02b177383">{{Cite web |url=https://dukereport.com/alumni/jim-suddath-playing-past-pain-sfortosis/ |title=copi archif |access-date=2021-03-12 |archive-date=2016-11-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161105210434/http://dukereport.com/alumni/jim-suddath-playing-past-pain-sfortosis/ |url-status=dead }}</ref> | 1959 | |- | ''[[:d:Q6959953|Najee Mustafaa]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | East Point | 1964 | |- | ''[[:d:Q4734466|Alonso Duralde]]'' | [[Delwedd:Alonso Duralde.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q4220892|beirniad ffilm]]''<br/>''[[:d:Q1930187|newyddiadurwr]]''<ref name="ref_64642d4c51c678b97b47f6cac46ed19a">''[[:d:Q57500196|Muck Rack]]''</ref><br/>''[[:d:Q15077007|podcastiwr]]''<br/>''[[:d:Q578109|cynhyrchydd teledu]]'' | East Point | 1967 | |- | ''[[:d:Q7292468|Randy Thomas]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | East Point | 1976 | |- | ''[[:d:Q5186146|Cristi Harris]]'' | | [[actor]] | East Point | 1977 | |- | ''[[:d:Q7027837|Nick Rogers]]'' | [[Delwedd:Nick Rogers football.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | East Point | 1979 | 2010 |- | ''[[:d:Q975550|Jamison Brewer]]'' | | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]''<ref name="ref_5cb9f69878f3400ce4aab859fcca44cb">''[[:d:Q7300810|RealGM]]''</ref> | East Point | 1980 | |- | ''[[:d:Q29635065|Kofi Amichia]]'' | [[Delwedd:Kofi Amichia.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | East Point | 1994 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Georgia | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Fulton County, Georgia]] lk2pgkr4k4mqt6lic56bkz4z82d9f0l 0 263125 13273480 13211101 2024-11-06T15:49:40Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273480 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Iowa]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Iowa]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Dubuque, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q493794. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q94886244|Marc Lagen]]'' | | ''[[:d:Q978044|weithredwr]]''<ref name="ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1">''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref><br/>''[[:d:Q131524|entrepreneur]]''<ref name="ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1">''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref> | Dubuque<ref name="ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1">''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref> | 1882 | 1946 |- | ''[[:d:Q91623415|Arthur J. Vorwald]]'' | | [[meddyg]]<ref name="ref_072f20ef6cc7eb9a3918a6fd2180c2c9">''[[:d:Q13550863|Národní autority České republiky]]''</ref><br/>''[[:d:Q3368718|patholegydd]]''<ref name="ref_072f20ef6cc7eb9a3918a6fd2180c2c9">''[[:d:Q13550863|Národní autority České republiky]]''</ref> | Dubuque | 1904 | 1974 |- | ''[[:d:Q94689924|Donovan F. Ward]]'' | | ''[[:d:Q774306|llawfeddyg]]'' | Dubuque<ref name="ref_2e22b2bd6281d738afaa660cf63061f6">http://aspace.lib.uiowa.edu/agents/people/837</ref> | 1904 | 1998 |- | ''[[:d:Q96749958|Burton Lee Potterveld]]'' | | [[arlunydd]]<ref name="ref_508555b89673c47fa427c98bb9cb3777">''[[:d:Q18912790|Library of Congress Name Authority File]]''</ref><ref name="ref_d00504824af6e8f489599463655ca6b0">{{Cite web |url=https://wisconsinart.org/archives/artist/burton-lee-potterveld/profile-128.aspx |title=copi archif |access-date=2022-06-12 |archive-date=2022-01-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220106153445/https://wisconsinart.org/archives/artist/burton-lee-potterveld/profile-128.aspx |url-status=dead }}</ref><br/>''[[:d:Q5322166|cynllunydd]]''<ref name="ref_3da6e6faac31c53551fe1fa2c88a220a">''[[:d:Q41640909|Artists of the World Online]]''</ref><ref name="ref_d00504824af6e8f489599463655ca6b0"/><ref name="ref_d188875c862c27832007790df3413c45">''[[:d:Q59775114|askArt]]''</ref><br/>''[[:d:Q1028181|arlunydd]]''<ref name="ref_3da6e6faac31c53551fe1fa2c88a220a">''[[:d:Q41640909|Artists of the World Online]]''</ref><ref name="ref_eb712a7c963dab6e6f7cc0b238815110">''[[:d:Q50813730|Invaluable.com]]''</ref><ref name="ref_d188875c862c27832007790df3413c45">''[[:d:Q59775114|askArt]]''</ref><br/>[[awdur]]<ref name="ref_d00504824af6e8f489599463655ca6b0"/><br/>''[[:d:Q1622272|academydd]]''<ref name="ref_d00504824af6e8f489599463655ca6b0"/> | Dubuque<ref name="ref_458fa53aed6912e780e6147d92c15b6f">https://www.ancestry.com/discoveryui-content/view/198971932:2238</ref><ref name="ref_d00504824af6e8f489599463655ca6b0"/><ref name="ref_d188875c862c27832007790df3413c45">''[[:d:Q59775114|askArt]]''</ref> | 1908 | 2000 |- | ''[[:d:Q91025305|Jane Gilbert]]'' | | [[actor]]<ref name="ref_3d46b2e2918c6667fd334ae0e99a6857">''[[:d:Q37312|Internet Movie Database]]''</ref> | Dubuque<ref name="ref_3d46b2e2918c6667fd334ae0e99a6857">''[[:d:Q37312|Internet Movie Database]]''</ref> | 1919 | 2004 |- | ''[[:d:Q86131|Norman Shetler]]'' | | [[pianydd]]<br/>''[[:d:Q2629392|pypedwr]]''<br/>''[[:d:Q19747285|academic musician]]'' | Dubuque<ref name="ref_ba840cdd5cccd4546b3ad04957609cab">https://winterreise.online/lagger-shetler/</ref> | 1931 | 2024 |- | ''[[:d:Q89756123|John D. Buenker]]'' | | [[hanesydd]]<br/>''[[:d:Q1622272|academydd]]''<ref name="ref_a0ad0ffbb390c9e8278cd13b041fbf0b">https://www.uwp.edu/explore/news/johndbuenker.cfm</ref> | Dubuque<ref name="ref_9402f8af31bb44eb14ddf0507907a429">{{Cite web |url=https://www.purathstrand.com/obituaries/John-David-Buenker?obId=12630562 |title=copi archif |access-date=2022-06-12 |archive-date=2022-01-28 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220128192005/https://www.purathstrand.com/obituaries/John-David-Buenker?obId=12630562 |url-status=dead }}</ref> | 1937 | 2020 |- | ''[[:d:Q95757195|Bruce L. Chalmers]]'' | | [[mathemategydd]]<ref name="ref_bd85db1f31ecc4d4218c3c9d35a8b2e1">''[[:d:Q23833686|Catalog of the German National Library]]''</ref> | Dubuque<ref name="ref_37121718e9922800cf7924877dde88f1">https://history-of-approximation-theory.com/fpapers/chalmers.pdf</ref> | 1938 | 2015 |- | ''[[:d:Q87089602|Ted Burgmeier]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Dubuque | 1955 | 2013 |- | ''[[:d:Q94907113|Bruce Klosterman]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Dubuque | 1963 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Iowa | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Dubuque County, Iowa]] 2ewu2hd2we32ibhso6k1jin2exnqr9o 0 264067 13273703 13245486 2024-11-07T08:33:25Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273703 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Arkansas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Arkansas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180620101839/https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year |date=2018-06-20 }} adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn England, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q79282. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q447850|Brigham Henry Roberts]]'' | [[Delwedd:Brigham Henry Roberts2.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q6625963|nofelydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Warrington]]<br/>England<ref name="ref_ce93f2a3603f30d9ea1107be0ab56990">https://mormonarts.lib.byu.edu/people/b-h-roberts/</ref> | 1857 | 1933 |- | ''[[:d:Q112087849|Rose Evelyn Gamble]]'' | | [[arlunydd]]<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | England<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | 1871 | |- | ''[[:d:Q112086694|Florence Bradshaw Arbenz]]'' | | [[arlunydd]]<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | England<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | 1873 | 1939 |- | ''[[:d:Q112088612|Marian Ursula Margaret Lane]]'' | | [[arlunydd]]<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | England<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | 1874 | 1963 |- | ''[[:d:Q4799036|Arthur Henry King]]'' | | [[bardd]] | England<ref name="ref_25b9a90e0d9f93ee8944da6e6d79cbbb">https://mormonarts.lib.byu.edu/people/arthur-henry-king/</ref> | 1910 | 2000 |- | ''[[:d:Q112086820|Lillian Hazel Westrop Bartle]]'' | | [[arlunydd]]<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | England<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | 1921 | 2000 |- | ''[[:d:Q95889072|Peter Laker]]'' | | ''[[:d:Q66316220|chicken rancher]]''<ref name="ref_6e21ee60bd53a24803fda4f8f275a6f4">http://www.inquirer.com/obituaries/coronavirus-covid-peter-laker-obituary-obit-20200429.html</ref><br/>''[[:d:Q1089730|gigolo]]''<ref name="ref_6e21ee60bd53a24803fda4f8f275a6f4"/> | England<ref name="ref_6e21ee60bd53a24803fda4f8f275a6f4"/> | 1926 | 2020 |- | ''[[:d:Q4160173|Paul Jennings]]'' | | [[llenor]]<br/>''[[:d:Q4853732|awdur plant]]''<br/>''[[:d:Q6625963|nofelydd]]''<br/>[[sgriptiwr]] | ''[[:d:Q2571386|Heston]]''<ref name="ref_7a922bdc9476aa40409c721f794e885d">{{Cite web |url=http://jeugdliteratuur.org/auteurs/paul-jennings |title=copi archif |access-date=2017-03-24 |archive-date=2017-03-24 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170324033151/http://jeugdliteratuur.org/auteurs/paul-jennings |url-status=live }}</ref><br/>England | 1943 | |- | ''[[:d:Q87085921|Alex Sparrowhawk]]'' | | [[arlunydd]]<ref name="ref_ab373b7556949d11325a7aa6c49e06b2">https://visualaids.org/artists/alex-sparrowhawk</ref> | England<ref name="ref_ab373b7556949d11325a7aa6c49e06b2"/> | 1985 | |- | ''[[:d:Q112089893|Emma Annie Austin Spear]]'' | | [[arlunydd]]<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | England<ref name="ref_6320960dba44b8713779b9abd0dfba91">''[[:d:Q111975601|Directory of Southern Women Artists]]''</ref> | | 1935 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Arkansas | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Lonoke County, Arkansas]] 6a8gc3rmeueallkxubms6oqkwh9exbl 0 266111 13273705 13205837 2024-11-07T08:40:50Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273705 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Texas]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Texas]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Ennis, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q982629. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q20974126|Hattie Leah Henenberg]]'' | | [[cyfreithiwr]]<ref name="ref_0bbedc4c5b2114338173de972a57ce1b">{{Cite web |url=https://jwa.org/people/henenberg-hattie |title=copi archif |access-date=2022-06-02 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304095553/http://jwa.org/people/henenberg-hattie |url-status=dead }}</ref><br/>[[barnwr]]<ref name="ref_0bbedc4c5b2114338173de972a57ce1b"/><br/>[[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q21652209|organizational leadership]]''<ref name="ref_0bbedc4c5b2114338173de972a57ce1b"/><br/>''[[:d:Q12031226|bell founder]]''<ref name="ref_0bbedc4c5b2114338173de972a57ce1b"/> | Ennis<ref name="ref_7530f4fa00646c503d32fb16408d6426">http://tarltonapps.law.utexas.edu/justices/profile/view/51</ref><ref name="ref_0bbedc4c5b2114338173de972a57ce1b"/> | 1893 | 1974 |- | ''[[:d:Q5087120|Chase Craig]]'' | | ''[[:d:Q11892507|awdur comics]]'' | Ennis | 1910 | 2001 |- | ''[[:d:Q4932422|Bob Finley]]'' | | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name="ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27">''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''</ref> | Ennis | 1915 | 1986 |- | ''[[:d:Q4353520|Bob Banner]]'' | | ''[[:d:Q2059704|cyfarwyddwr teledu]]''<br/>''[[:d:Q578109|cynhyrchydd teledu]]'' | Ennis | 1921 | 2011 |- | ''[[:d:Q7350927|Robert Wedgeworth]]'' | [[Delwedd:Robert Wedgeworth (cropped).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q12008505|academic librarian]]'' | Ennis | 1937 | |- | ''[[:d:Q61337231|Walter Furnace]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]''<br/>[[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q806798|banciwr]]'' | Ennis | 1943 | |- | ''[[:d:Q55622321|Mary Walker]]'' | | ''[[:d:Q2066131|mabolgampwr]]'' | Ennis | 1959 | |- | ''[[:d:Q5079213|Charles Hudson]]'' | [[Delwedd:Charles Hudson Phillies.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name="ref_9ff2ccae48e75cb0b7d9d6bf2cfc0d27">''[[:d:Q5324256|ESPN Major League Baseball]]''</ref> | Ennis | 1959 | |- | ''[[:d:Q7612235|Steve Collins]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Ennis | 1970 | |- | ''[[:d:Q7931928|Vincent Marshall]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]''<br/>''[[:d:Q19841381|Canadian football player]]'' | Ennis | 1983 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Texas | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Ellis County, Texas]] 69i1as5m2qsrzasvfgattw0c4rr9f1i 0 266238 13273566 13212682 2024-11-06T18:50:33Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273566 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[New Jersey]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[New Jersey]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn East Orange, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q988515. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q98598138|Julia Bayles Paton]]'' | [[Delwedd:Julia Bayles Paton.png|center|128px]] | ''[[:d:Q2374149|botanegydd]]''<br/>[[athro]]<ref name="ref_231cee0ac92c456f7a895498eb6c9bad">https://en.wikisource.org/wiki/Page:Woman%27s_who%27s_who_of_America,_1914-15.djvu/613</ref><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_231cee0ac92c456f7a895498eb6c9bad"/> | East Orange<ref name="ref_231cee0ac92c456f7a895498eb6c9bad"/> | 1874 | 1962 |- | ''[[:d:Q97104694|Wyatt Davis]]'' | | ''[[:d:Q33231|ffotograffydd]]''<ref name="ref_0f9d4cf650fcd315d8d490f2b5ede764">https://books.google.nl/books?id=YyYnDwAAQBAJ&lpg=PA123&ots=ySRJjxL1Ny&dq=Wyatt%20Davis%20Museum%20of%20New%20Mexico&hl=nl&pg=PA123#v=onepage&q=Wyatt%20Davis%20Museum%20of%20New%20Mexico&f=false</ref> | East Orange<ref name="ref_73189816a2f9d621d46dfacb9fda9dc3">https://books.google.com/books?id=YyYnDwAAQBAJ&pg=PA123</ref><ref name="ref_2d7fb0ac39d783949ef709727ce278f7">''[[:d:Q23892012|Photographers’ Identities Catalog]]''</ref> | 1906 | 1984<br/>1985 |- | ''[[:d:Q98363508|Janette Lawrence]]'' | | | East Orange | 1910 | 1921 |- | ''[[:d:Q98760999|Perry Scott]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | East Orange | 1917 | 1988 |- | ''[[:d:Q97592382|Abner Graboff]]'' | | [[llenor]]<br/>''[[:d:Q1028181|arlunydd]]''<br/>''[[:d:Q21477194|contemporary artist]]'' | East Orange | 1919 | 1986 |- | ''[[:d:Q96637891|John Lottridge Kessell]]'' | | [[hanesydd]]<ref name="ref_bb3c3dd43461c76294356588acea2285">https://www.encyclopedia.com/arts/educational-magazines/kessell-john-lottridge-1936</ref> | East Orange | 1936 | |- | ''[[:d:Q988438|Richie Adubato]]'' | | ''[[:d:Q5137571|hyfforddwr pêl-fasged]]''<ref name="ref_6ec093c65fb6115a86cac1825206d8fc">''[[:d:Q22235911|Basketball-Reference.com]]''</ref> | [[Irvington, New Jersey|Irvington]]<br/>East Orange<ref name="ref_6358302b58d7f6416015411e1c76d19f">https://archive.org/details/officialnbaregis00spor_0/page/232/mode/2up</ref><ref name="ref_6df11d2315b8ef5293439cb1da4d2453">https://archive.org/details/whoswhoinamerica10marq/page/28/mode/2up</ref> | 1937 | |- | ''[[:d:Q962148|Gilbert Harman]]'' | [[Delwedd:Gilbert Harman 1960 yearbook photo (cropped).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q4964182|athronydd]]''<br/>''[[:d:Q1622272|academydd]]'' | East Orange | 1938 | 2021 |- | ''[[:d:Q95889560|Latasha Andrews]]'' | | ''[[:d:Q856887|security guard]]'' | East Orange<ref name="ref_711f403ba86a9b5effc7a5e8f0f41590">{{Cite web |url=https://www.pix11.com/news/coronavirus/faces-of-the-pandemic/new-jersey-state-police-worker-4th-member-of-her-family-to-die-of-covid-19 |title=copi archif |access-date=2020-07-15 |archive-date=2020-05-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200506004828/https://www.pix11.com/news/coronavirus/faces-of-the-pandemic/new-jersey-state-police-worker-4th-member-of-her-family-to-die-of-covid-19 |url-status=dead }}</ref> | 1986 | 2020 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith New Jersey | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Essex County, New Jersey]] j7p48wauu2m00r69w83mz6bo6en4472 0 267231 13273503 13208745 2024-11-06T17:04:56Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273503 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Tennessee]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Tennessee]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Dyersburg, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1268670. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q6224882|John Calvin Fiser]]'' | [[Delwedd:J C Fiser BGEN CSA ACW.gif|center|128px]] | | Dyersburg | 1838 | 1876 |- | ''[[:d:Q8012567|William Howard Arnold]]'' | [[Delwedd:William Henry Arnold.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q47064|person milwrol]]'' | Dyersburg | 1901 | 1976 |- | ''[[:d:Q5335604|Ed Wright]]'' | | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]''<ref name="ref_675ebf7e220c59314c0e50976dc3cad6">''[[:d:Q863769|Baseball-Reference.com]]''</ref> | Dyersburg | 1919 | 1995 |- | ''[[:d:Q5373534|Emmett Kelly Jr.]]'' | | ''[[:d:Q17307272|perfformiwr mewn syrcas]]'' | Dyersburg | 1923 | 2006 |- | ''[[:d:Q5535892|George Harris]]'' | | ''[[:d:Q13474373|ymgodymwr proffesiynol]]''<ref name="ref_7ae6bd986ab38f06bac682491d6e9672">''[[:d:Q22668964|Remembering George “Two Ton” Harris]]''</ref><br/>''[[:d:Q721834|manager]]'' | Dyersburg<ref name="ref_7ae6bd986ab38f06bac682491d6e9672">''[[:d:Q22668964|Remembering George “Two Ton” Harris]]''</ref> | 1927 | 2002 |- | ''[[:d:Q7182084|Phil King]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Dyersburg | 1936 | 1973 |- | ''[[:d:Q6128107|James A. Gardner]]'' | | ''[[:d:Q47064|person milwrol]]'' | Dyersburg | 1943 | 1966 |- | ''[[:d:Q6184680|Jerry Woods]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Dyersburg | 1966 | |- | ''[[:d:Q62006309|Jason Johnson]]'' | | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]''<ref name="ref_efbc8b7680540fd6e0d8bfcf531202f9">''[[:d:Q100311335|College Basketball at Sports-Reference.com]]''</ref><br/>''[[:d:Q101444631|English teacher]]''<ref name="ref_8852cb7019b4c047f2af81223b2388e6">{{Cite web |url=https://www.adventuresinenglish.at/founder |title=copi archif |access-date=2022-06-07 |archive-date=2021-08-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20210803191717/https://www.adventuresinenglish.at/founder |url-status=dead }}</ref><br/>''[[:d:Q41583|hyfforddwr chwaraeon]]''<ref name="ref_64900f85cb02c91482030172067a3432">''[[:d:Q213660|LinkedIn]]''</ref> | Dyersburg<ref name="ref_8852cb7019b4c047f2af81223b2388e6"/> | 1977 | |- | ''[[:d:Q98825473|Isaiah Crawley]]'' | [[Delwedd:Isaiah Crawley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q3665646|chwaraewr pêl-fasged]]'' | Dyersburg | 1998 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Tennessee | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Dyer County, Tennessee]] 99miyspv4nnavhkzuimskdfy7dd9j1r 0 267865 13273621 13202926 2024-11-06T21:27:55Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273621 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Mississippi]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Mississippi]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Edwards, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q1925376. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q354519|Charley Patton]]'' | [[Delwedd:Charley Patton (1929 photo portrait).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q855091|gitarydd]]''<br/>[[canwr]]<br/>''[[:d:Q42303786|blues musician]]''<br/>''[[:d:Q753110|cyfansoddwr caneuon]]''<br/>''[[:d:Q15981151|cerddor jazz]]''<ref name="ref_072f20ef6cc7eb9a3918a6fd2180c2c9">''[[:d:Q13550863|Národní autority České republiky]]''</ref> | [[Bolton, Mississippi|Bolton]]<ref name="ref_af409df85af813b292435ff5d01442d8">{{Cite web |url=http://www.mswritersandmusicians.com/musicians/charley-patton.html |title=copi archif |access-date=2024-09-04 |archive-date=2017-03-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20170313113935/http://www.mswritersandmusicians.com/musicians/charley-patton.html |url-status=dead }}</ref><ref name="ref_fad1098f4ccb85fbd9331737a863d01b">{{Cite web |url=http://www.jukejoint61.com/artists/charlie-patton/ |title=copi archif |access-date=2024-09-04 |archive-date=2016-12-26 |archive-url=https://web.archive.org/web/20161226220538/http://www.jukejoint61.com/artists/charlie-patton/ |url-status=dead }}</ref><br/>Edwards<ref name="ref_05be49f4708d853b0d949d07bb1632a8">''[[:d:Q51333926|Biographical Dictionary of Afro-American and African Musicians]]''</ref> | 1891 | 1934 |- | ''[[:d:Q85026040|Aurelius Southall Scott]]'' | | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q1607826|golygydd]]'' | Edwards | 1901 | 1978 |- | ''[[:d:Q5545673|George W. Lee]]'' | [[Delwedd:The united negro- his problems and his progress, containing the addresses and proceedings the Negro young people's Christian and educational congress, held August 6-11, 1902; (1902) (14784363222).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q131524|entrepreneur]]'' | Edwards | 1903 | 1955 |- | ''[[:d:Q102421565|Melvin Powell]]'' | | ''[[:d:Q10871364|chwaraewr pêl fas]]'' | Edwards | 1908 | 1985 |- | ''[[:d:Q7052232|Norman Francis Vandivier]]'' | | ''[[:d:Q189290|swyddog milwrol]]'' | Edwards | 1916 | 1942 |- | ''[[:d:Q6266709|Johnny Fuller]]'' | | [[canwr]] | Edwards | 1929 | 1985 |- | ''[[:d:Q4898794|Betty Currie]]'' | [[Delwedd:Betty Currie.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q80687|ysgrifennydd]]'' | Edwards | 1939 | |- | ''[[:d:Q542266|Otis Harris]]'' | | ''[[:d:Q4009406|sbrintiwr]]''<br/>''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | Edwards | 1982 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Mississippi | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Hinds County, Mississippi]] sh0d1w1nocmznb755cqyhnoqdjd4f24 0 269477 13273761 13203006 2024-11-07T10:06:16Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273761 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Tennessee]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Tref yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Tennessee]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Erwin, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q3289449. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q94623150|William A. Scott]]'' | [[Delwedd:William Anderson Scott, 1878.jpg|center|128px]] | [[Gweinidog yr Efengyl|gweinidog]]<ref name="ref_329638d02a3fc09ca9f38cf233cb6d3e">{{Cite web |url=https://www.presbyteriansofthepast.com/2015/05/15/w-a-scott/ |title=copi archif |access-date=2020-07-31 |archive-date=2020-07-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200729085737/https://www.presbyteriansofthepast.com/2015/05/15/w-a-scott/ |url-status=dead }}</ref> | Erwin<ref name="ref_329638d02a3fc09ca9f38cf233cb6d3e"/> | 1813 | 1885 |- | ''[[:d:Q23815303|Fritz Brandt]]'' | | ''[[:d:Q19204627|chwaraewr pêl-droed Americanaidd]]'' | Erwin | 1909 | 1972 |- | ''[[:d:Q984010|David Price]]'' | [[Delwedd:David Price official photo.jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<ref name="ref_fd121e565824ba092adcbc527d282123">''[[:d:Q36578|Gemeinsame Normdatei]]''</ref><br/>''[[:d:Q1238570|gwyddonydd gwleidyddol]]''<br/>''[[:d:Q1622272|academydd]]''<br/>[[cyfreithiwr]] | Erwin | 1940 | |- | ''[[:d:Q21209088|Summer Brielle]]'' | [[Delwedd:D6B 1622 - Summer Brielle (12128083583).jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q488111|actor pornograffig]]'' | Erwin | 1987 | |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Tennessee | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Trefi Unicoi County, Tennessee]] 1o2f23nezgpkrk5e58mfldkyeqte4vh 0 270042 13273616 11094105 2024-11-06T21:24:50Z Craigysgafn 40536 13273616 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Utah]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Dinas yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Utah]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd yn Escalante, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q483705. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Utah | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Dinasoedd Garfield County, Utah]] mrquf3n8pixgdk7lvn8ttxr9horj1cw 0 272364 13273532 13147077 2024-11-06T18:33:10Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273532 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Brandywine Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] seba9ks4bra5smsa4d8el1utzzqx1fg 0 272603 13273531 13145300 2024-11-06T18:32:47Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273531 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Bradford Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] 8znrar41ysw3psric41yhm6navo0cyd 0 272606 13273539 13146950 2024-11-06T18:35:03Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273539 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Caln Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] 023uwh1k1dluugizr8jasw19mxpimm7 0 272609 13273548 13147335 2024-11-06T18:38:02Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273548 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Coventry Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] dl5mci64uykudnfdhnmrl4jhkhcu01l 0 272613 13273559 13149157 2024-11-06T18:41:11Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273559 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Goshen Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] anj4hvflgr00hfjkpfoh2dt1f13a5jj 0 272621 13273563 13149354 2024-11-06T18:48:07Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273563 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Marlborough Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] suksgdd5b68as1deg33k6up118lpuhv 0 272623 13273564 13175783 2024-11-06T18:49:04Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273564 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Nantmeal Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] aw38akh1mavjc5lrhiz8por2ubdilg0 0 272625 13273565 13146643 2024-11-06T18:50:10Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273565 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180620101839/https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year |date=2018-06-20 }} adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Nottingham Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] nxahutegfoel7wc2tkuwwe3gxgji06y 0 272628 13273567 13147374 2024-11-06T18:51:52Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273567 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Pikeland Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] mnyigy1s4xt0wrrbzl464iujj5gzqzm 0 272630 13273570 13147654 2024-11-06T18:58:03Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273570 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Vincent Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] 09ws22z6zdl4wq5d81nnfog5n6ublz5 0 272632 13273571 13147915 2024-11-06T18:59:20Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273571 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal East Whiteland Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] 6deptlr53ktma7aoh5i77oqnahfocrl 0 272633 13273574 13145634 2024-11-06T19:06:49Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273574 wikitext text/x-wiki <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{Gwybodlen lle | gwlad = {{banergwlad|UDA}} | suppressfields= sir cod_post| ynganiad = {{wikidata|property|P443}} | talaith = [[Pennsylvania]]{{#invoke:wd|references|P131}} }} <!--Paragraff 1--> <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> Treflan yn {{#invoke:Wikidata|getValue|P131|FETCH_WIKIDATA}}{{#invoke:wd|references|P131}}, yn nhalaith [[Pennsylvania]], {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P17}} yw '''{{PAGENAMEBASE}}'''. {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |list=prose |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P138 }}{{wikidata|references|P47}}{{wikidata|references|best|P138}}||Cafodd ei henwi ar ôl|, }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getDateValue|P571|FETCH_WIKIDATA|y}}|| ac fe'i sefydlwyd ym |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P2936|FETCH_WIKIDATA}}||Siaredir nifer o ieithoedd yn yr ardal gan gynnwys|.}} <!-- Cadw lle 1--> <!--Ffinio ac amser--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P47|FETCH_WIKIDATA}}||Mae'n ffinio gyda|.}}<!--CYPLYSU-->{{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P421|FETCH_WIKIDATA}}||Ceir 9 cylchfa amser yn UDA, ac mae hon yn perthyn i'r cylchfa amser a elwir yn: |.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:Wikidata|getRawValue|P1456|FETCH_WIKIDATA}}||Cedwir rhestr swyddogol o [[heneb]]ion ac [[adeilad cofrestredig|adeiladau cofrestredig]] y dref yn: |.}}<!-- Cadw lle 2--> ==Poblogaeth ac arwynebedd== <!--Dymuno golygu'r darn canlynol? Copiwch y paragraff dan sylw, a welwch ar y sgrin (nid y cod), yna pastiwch ef yn y ffenestr golygu dros y cod yma, a dechreuwch olygu! Gallwch ddileu'r bennod gyfan, a'i ail-sgwennu os dymunwch. Neu ychwanegwch bennod newydd isod...--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2046}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2046|P585}}||Mae ganddi [[arwynebedd]] o| }}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|No}}} |noicon=y |P585 |qual=P2044}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P2044|P585}} ||ac ar ei huchaf mae'n|yn uwch na lefel y môr.}}<!--CYPLYSU--> {{if then show| {{#invoke:WikidataIB |getValue |fwd=ALL |osd={{{onlysourced|}}} |noicon=y |P166 |qual=P1082}}{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P1082|P585}}||Yn ôl [[cyfrifiad]] y wlad, [[poblogaeth]] y dref yw:|; mewn cymhariaeth, yn 2016 roedd [[poblogaeth]] [[Caerdydd]] yn 361,462 a [[Rhyl]] tua 26,000.<ref>[https://statswales.gov.wales/Catalogue/Population-and-Migration/Population/Estimates/Local-Authority/populationestimates-by-localauthority-year statswales.gov.wales;] adalwyd 25 Mawrth 2020.</ref>}} <!-- Cadw lle 3--> <!-- delwedd lleoli / map --> {| |- | <!--delwedd map er lleoli (P242) -->{{First word|{{#invoke:Wikidata|getImages|P242|FETCH_WIKIDATA}}|sep=]}}]] || |- | <center>Lleoliad {{PAGENAMEBASE}}<br />o fewn {{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|best|P131}}</center> || |} <!-- gallwch ychwanegu paragraffau newydd yma --> ==Pobl nodedig== Ceir nifer o bobl nodedig a anwyd o fewn ardal Easttown Township, gan gynnwys: {{Wikidata list |sparql= SELECT DISTINCT ?item ?itemLabel ?itemDescription ?yob ?yod WHERE { ?item wdt:P31 wd:Q5; wdt:P19 wd:Q27840. OPTIONAL { ?item wdt:P569 ?dob. BIND(YEAR(?dob) AS ?yob) } # mae P569 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn OPTIONAL { ?item wdt:P570 ?dod. BIND(YEAR(?dod) AS ?yod) } # mae P570 yn y golofn yn rhoi'r dyddiad llawn SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "cy,en". } } ORDER BY DESC (?item) LIMIT 10 |sort=P569 |references=all |columns=label:enw,P18,P106,P19,?yob:Bl geni,?yod:Bl marw |links=local, text }} {| class='wikitable sortable' ! enw ! delwedd ! galwedigaeth ! man geni ! Bl geni ! Bl marw |- | ''[[:d:Q883460|Thomas Wharton Jr.]]'' | [[Delwedd:Thomas Wharton (1735 - 1778), by Charles Willson Peale (1741 - 1827).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1735 | 1778 |- | ''[[:d:Q886916|Caleb P. Bennett]]'' | [[Delwedd:CalebBennett.png|center|128px]] | [[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1758 | 1836 |- | ''[[:d:Q87903833|Anthony Van Leer]]'' | | ''[[:d:Q43845|person busnes]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1783 | 1863 |- | ''[[:d:Q8008710|William Everhart]]'' | [[Delwedd:William Everhart (Pennsylvania Congressman).jpg|center|128px]] | [[gwleidydd]]<br/>''[[:d:Q13582652|peiriannydd sifil]]''<br/>[[peiriannydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1785 | 1868 |- | ''[[:d:Q96414238|Sarah Coates Harris]]'' | | ''[[:d:Q2083925|casglwr botanegol]]''<ref name="ref_dee7f88d80cd7db8a2ae3eb9f6cab202">''[[:d:Q28956898|Women Who Studied Plants in the Pre-Twentieth Century United States and Canada]]''</ref><br/>[[meddyg]]<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483">https://researchworks.oclc.org/archivegrid/collection/data/898366602</ref><br/>''[[:d:Q18805|naturiaethydd]]''<ref name="ref_60f1f84239ab48343a6b09f246357483"/><br/>''[[:d:Q27532437|ymgyrchydd dros bleidlais i ferched]]''<ref name="ref_c3d01f84a3ba97a215f5fae9a3e45911">http://archives.tricolib.brynmawr.edu/repositories/7/resources/6930</ref><ref name="ref_d7e42e625ef3ee6b6b696b64f85f4de2">https://www.galenahistory.org/research/galena-history/timeline-of-galena-history/</ref><br/>''[[:d:Q64161987|mineral collector]]''<ref name="ref_f3f9e4fe411236d306f81673d5635e26">https://www.mindat.org/a/ac_merchant</ref> | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_9ada2c63160e096e7e02a37c81e03bcb">''[[:d:Q63056|Find a Grave]]''</ref><ref name="ref_0a03cbaa1e677cb0c37ed958534a4580">https://img2.newspapers.com/clip/50505826/mrs-dr-sarah-coates-harris-obit/</ref> | 1824 | 1886 |- | ''[[:d:Q97094236|Ann Alice Gheen]]'' | | | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]]<ref name="ref_fbc122a17d78aeb46e927805b30075d9">http://nauvoo.byu.edu/ViewPerson.aspx?ID=28416{{Dolen marw|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> | 1827 | 1879 |- | ''[[:d:Q889403|Isaac P. Gray]]'' | [[Delwedd:Isaacpuseygrayindiana.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q193391|diplomydd]]''<br/>[[gwleidydd]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1828 | 1895 |- | ''[[:d:Q8019347|William Thomas Smedley]]'' | [[Delwedd:Portrait of William Thomas Smedley.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q1028181|arlunydd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1858 | 1920 |- | ''[[:d:Q8014147|William L. Carlisle]]'' | [[Delwedd:Wild Bill Carlisle 1919.jpg|center|128px]] | [[llenor]] | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1890 | 1964 |- | ''[[:d:Q984604|Harold Barron]]'' | [[Delwedd:Harold Barron 1920.jpg|center|128px]] | ''[[:d:Q11513337|cystadleuydd yn y Gemau Olympaidd]]'' | [[Chester County, Pennsylvania|Chester County]] | 1894 | 1978 |} {{Wikidata list end}} <!--BLWCH LLYWIO ar droed y dudalen --> {{blwch llywio | enw = Taleithiau | teitl = Taleithiau {{banergwlad|UDA}} <!--P17 = Gwladwriaeth--> | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q30}} <!-- P150 = yn cynnwys yr ardal weinyddol; Q30 = Unol Daleithiau America --> }} {{blwch llywio | enw = siroedd | header = Siroedd | teitl = Siroedd o fewn talaith Pennsylvania | rhestr-1 = {{#statements:P150|from=Q1391}}<!-- Q-code y DALAITH --> }} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{#invoke:wd|references|P131}} [[Categori:Treflannau Chester County, Pennsylvania]] 2ci6r3kn602cy46ap6l15tz1ez1kvgj 0 282844 13273767 10910982 2024-11-07T10:16:50Z Craigysgafn 40536 13273767 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth cenedl}} Arlunydd, darlunydd ac addysgwr o [[Cymru|Gymru]] oedd '''William John Elwyn Davies''', a oedd yn cael ei adnabod yn broffesiynol fel '''John Elwyn''' (20 Tachwedd 1916 - 13 Tachwedd 1997).<ref>{{Cite news|last=Stephens|first=Meic|title=Ysgrif goffa: John Elwyn|url=https://www.independent.co.uk/news/obituaries/obituary-john-elwyn-1296170.html|work=The Independent|date=25 Tachwedd 1997|access-date=2013-10-17|archive-url=|archive-date=|dead-url=}}</ref> == Bywyd cynnar == Ganwyd WIlliam John Elwyn Davies yn [[Adpar]], [[Castell Newydd Emlyn]] yn [[Ceredigion|Sir Aberteifi]] ar 20 Tachwedd 1916. Mynychodd Ysgol Gelf Caerfyrddin rhwng 1935 a 1937 a Choleg Celf Gorllewin Lloegr ym Mryste ym 1937-38. Cafodd ysgoloriaeth Arddangosfa i astudio yn y Coleg Celf Brenhinol, Llundain, lle bu'n astudio yn 1938-40 a 1946-47. Fel [[gwrthwynebydd cydwybodol]] yn ystod yr Ail Ryfel Byd, cafodd ei anfon i weithio ar y tir - yn gyntaf fel gweithiwr coedwigaeth yn Nyffryn Afan, ac yna (o fis Medi 1941) yn garddio mewn cymuned o [[Crynwyr|Grynwyr]] yng Nghaerdydd. == Gyrfa == Ar ôl cyfnod byr yn gweithio fel dylunydd graffig i J. Walter Thompson yn Llundain, symudodd i [[Portsmouth, Hampshire|Portsmouth]] lle bu'n dysgu yn y Coleg Celf. Yn 1949 cychwynnodd gyfres o baentiadau yn seiliedig ar atgofion plentyndod o fywyd gwledig yn Sir Aberteifi yn y 1920au - mynd i'r capel, gwyliau ac angladdau. Erbyn y 1950au roedd John Elwyn yn arddangos yn [[Academi Frenhinol y Celfyddydau]], y 'New English Art Club' ac yn rheolaidd mewn arddangosfeydd a drefnwyd gan Gyngor Celfyddydau Cymru. Yn gynnar yn y 1950au gwnaeth baentiadau o lowyr a'u tirwedd ger [[Pontrhydyfen]] yng Nghwm Tawe yn seiliedig ar ei brofiadau o weithio ar y tir yng nghyfnod y Rhyfel. Cyfrannodd lawer gwaith i'r arddangosfeydd blynyddol 'Darluniau i Ysgolion Cymru' a drefnwyd gan y Gymdeithas Addysg trwy Gelf a gynhaliwyd yn [[Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd|Amgueddfa Genedlaethol Cymru]], Caerdydd, rhwng 1950 a 1968. Ym 1953 symudodd i Winchester lle bu'n dysgu yn Ysgol Gelf Winchester. Yn yr un flwyddyn gwnaeth ei ddarluniau cyntaf ar gyfer y ''Radio Times''. Bu'n gweithio ar baentiadau o fywyd fferm yn Sir Aberteifi yn bennaf rhwng 1955 a 1960. Yn 1956 dyfarnwyd y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain iddo yn yr Eisteddfod Genedlaethol a gynhaliwyd yn Aberdâr. Cafodd darluniau ganddo a gomisiynwyd gan Kenneth Rowntree ar gyfer 'Shell Guides' eu cyhoeddi ym 1958. Rhwng 1960 a 1964 bu'n gweithio ar baentiadau a ddechreuodd ar oedd yn ymylu ar fod yn haniaethol. Maent yn seiliedig ar y tymhorau ac ar dyfu a thorri coed yng Nghoedwig Savernake. Rhwng 1965 a 1969 seiliodd ei luniau ar newidiadau tymhorol yn ei ardd a darganfod byd o fewn byd wrth iddo archwilio strwythurau mewnol blodau a chodennau hadau. Llwyfannodd sioeau un dyn yn Orielau Caerlŷr, Llundain, ym 1965 a 1969. Ym 1970, ar ôl deng mlynedd o waith lled haniaethol, dychwelodd i gynrychiolaeth uniongyrchol o dirwedd Sir Aberteifi. Y flwyddyn honno, fe’i gwahoddwyd i ddod yn aelod Anrhydeddus o [[Yr Academi Frenhinol Gymreig|Academi Frenhinol Gymreig]] . Mae ei baentiadau yn cyflwyno darlun delfrydol a heddychlon o fywyd yng nghefn gwlad, gan gofnodi gweithgareddau ar wahanol adegau o'r dydd ac o dymor i dymor. Cyfuniad o gof a dychymyg oedd y tu ol i'w ail-greu atgofus o dirwedd Sir Aberteifi, gyda'i phentrefi diarffordd, ffermydd unig, bythynnod, ysguboriau a lonydd gwledig ysgubol yn diflannu i'r gorwel. Ymddeolodd John Elwyn o Ysgol Gelf Winchester ym 1976. == Anrhydeddau == Cafodd John Elwyn ei ethol yn aelod o'r Sefydliad Brenhinol ym 1979, yn Aelod Anrhydeddus o Orsedd y Beirdd ym 1982 a dyfarnwyd DLitt er Anrhydedd iddo gan Brifysgol Cymru ym 1996. Y flwyddyn honno, i nodi ei pen-blwydd yn wyth deg oed, cynhaliwyd arddangosfa ôl-syllol fawr a oedd wedi'i hymchwilio a'i churadu gan Robert Meyrick o [[Prifysgol Aberystwyth|Brifysgol Aberystwyth]] i [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru|Lyfrgell Genedlaethol Cymru]]. Mae paentiadau John Elwyn yn dystiolaeth o'i gariad at Gymru. Er iddo fyw yn Hampshire o 1948, Cymru roddodd ysbrydoliaeth i'w luniau ac yno oedd ei gartref ysbrydol. Seiliai ei waith yn barhaus ar ei brofiad eang o fywyd gwaith cefn gwlad, buarth y fferm a chaeau da yn nyffrynoedd Teifi a Ceri a'r ucheldir. Bu farw ar 13 Tachwedd 1997, ryw dair wythnos ar ôl cwympo yng ngardd ei gartref yn Winchester. Yn 2000, cynhaliodd Llyfrgell Genedlaethol Cymru Arddangosfa Goffa i gyd-fynd â chyhoeddi monograff Robert Meyrick ar ei fywyd a'i waith. Bu datblygiad John Elwyn fel arlunydd yn seiliedig ar draddodiad Cymreig gynhenid. O ran testun ac arddull, roedd ei waith yn perthyn i draddodiad tirluniau gwledydd Prydain, ac o fewn cyd-destun Ewropeaidd. Mae'r paentiadau'n ymwneud â'i deulu a'i amgylchiadau personol. Yng ngeiriau John Elwyn ei hun 'Nid oedd a wnelo hyn o gwbl â chelf fodern esoterig ond darlunio hunangofiannol yn unig. Mae gen i feddwl plwyfol - heddiw fe'i gelwir weithiau yn rhanbarthol. Rwy’n cytuno â Benjamin Britten pan ddywed “y pethau pwysig yw’r pethau lleol”' (cyfieithiad). == Cyfeiriadau == {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Elwyn, John}} [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Pobl o Geredigion]] [[Categori:Genedigaethau 1916]] [[Categori:Marwolaethau 1997]] n8t2meqir0z90gxb6q7xokamyv9erl5 13273780 13273767 2024-11-07T10:23:26Z Craigysgafn 40536 13273780 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth cenedl}} Arlunydd, darlunydd ac addysgwr o [[Cymru|Gymru]] oedd '''William John Elwyn Davies''', a oedd yn cael ei adnabod yn broffesiynol fel '''John Elwyn''' (20 Tachwedd 1916 - 13 Tachwedd 1997).<ref>{{Cite news|last=Stephens|first=Meic|title=Ysgrif goffa: John Elwyn|url=https://www.independent.co.uk/news/obituaries/obituary-john-elwyn-1296170.html|work=The Independent|date=25 Tachwedd 1997|access-date=2013-10-17|archive-url=|archive-date=|dead-url=}}</ref> == Bywyd cynnar == Ganwyd WIlliam John Elwyn Davies yn [[Adpar]], [[Castell Newydd Emlyn]] yn [[Ceredigion|Sir Aberteifi]] ar 20 Tachwedd 1916. Mynychodd Ysgol Gelf Caerfyrddin rhwng 1935 a 1937 a Choleg Celf Gorllewin Lloegr ym Mryste ym 1937-38. Cafodd ysgoloriaeth Arddangosfa i astudio yn y Coleg Celf Brenhinol, Llundain, lle bu'n astudio yn 1938-40 a 1946-47. Fel [[gwrthwynebydd cydwybodol]] yn ystod yr Ail Ryfel Byd, cafodd ei anfon i weithio ar y tir - yn gyntaf fel gweithiwr coedwigaeth yn Nyffryn Afan, ac yna (o fis Medi 1941) yn garddio mewn cymuned o [[Crynwyr|Grynwyr]] yng Nghaerdydd. == Gyrfa == Ar ôl cyfnod byr yn gweithio fel dylunydd graffig i J. Walter Thompson yn Llundain, symudodd i [[Portsmouth, Hampshire|Portsmouth]] lle bu'n dysgu yn y Coleg Celf. Yn 1949 cychwynnodd gyfres o baentiadau yn seiliedig ar atgofion plentyndod o fywyd gwledig yn Sir Aberteifi yn y 1920au - mynd i'r capel, gwyliau ac angladdau. Erbyn y 1950au roedd John Elwyn yn arddangos yn [[Academi Frenhinol y Celfyddydau]], y 'New English Art Club' ac yn rheolaidd mewn arddangosfeydd a drefnwyd gan Gyngor Celfyddydau Cymru. Yn gynnar yn y 1950au gwnaeth baentiadau o lowyr a'u tirwedd ger [[Pontrhydyfen]] yng Nghwm Tawe yn seiliedig ar ei brofiadau o weithio ar y tir yng nghyfnod y Rhyfel. Cyfrannodd lawer gwaith i'r arddangosfeydd blynyddol 'Darluniau i Ysgolion Cymru' a drefnwyd gan y Gymdeithas Addysg trwy Gelf a gynhaliwyd yn [[Amgueddfa Genedlaethol Caerdydd|Amgueddfa Genedlaethol Cymru]], Caerdydd, rhwng 1950 a 1968. Ym 1953 symudodd i Winchester lle bu'n dysgu yn Ysgol Gelf Winchester. Yn yr un flwyddyn gwnaeth ei ddarluniau cyntaf ar gyfer y ''Radio Times''. Bu'n gweithio ar baentiadau o fywyd fferm yn Sir Aberteifi yn bennaf rhwng 1955 a 1960. Yn 1956 dyfarnwyd y Fedal Aur am Gelfyddyd Gain iddo yn yr Eisteddfod Genedlaethol a gynhaliwyd yn Aberdâr. Cafodd darluniau ganddo a gomisiynwyd gan Kenneth Rowntree ar gyfer 'Shell Guides' eu cyhoeddi ym 1958. Rhwng 1960 a 1964 bu'n gweithio ar baentiadau a ddechreuodd ar oedd yn ymylu ar fod yn haniaethol. Maent yn seiliedig ar y tymhorau ac ar dyfu a thorri coed yng Nghoedwig Savernake. Rhwng 1965 a 1969 seiliodd ei luniau ar newidiadau tymhorol yn ei ardd a darganfod byd o fewn byd wrth iddo archwilio strwythurau mewnol blodau a chodennau hadau. Llwyfannodd sioeau un dyn yn Orielau Caerlŷr, Llundain, ym 1965 a 1969. Ym 1970, ar ôl deng mlynedd o waith lled haniaethol, dychwelodd i gynrychiolaeth uniongyrchol o dirwedd Sir Aberteifi. Y flwyddyn honno, fe’i gwahoddwyd i ddod yn aelod Anrhydeddus o [[Yr Academi Frenhinol Gymreig|Academi Frenhinol Gymreig]] . Mae ei baentiadau yn cyflwyno darlun delfrydol a heddychlon o fywyd yng nghefn gwlad, gan gofnodi gweithgareddau ar wahanol adegau o'r dydd ac o dymor i dymor. Cyfuniad o gof a dychymyg oedd y tu ol i'w ail-greu atgofus o dirwedd Sir Aberteifi, gyda'i phentrefi diarffordd, ffermydd unig, bythynnod, ysguboriau a lonydd gwledig ysgubol yn diflannu i'r gorwel. Ymddeolodd John Elwyn o Ysgol Gelf Winchester ym 1976. == Anrhydeddau == Cafodd John Elwyn ei ethol yn aelod o'r Sefydliad Brenhinol ym 1979, yn Aelod Anrhydeddus o Orsedd y Beirdd ym 1982 a dyfarnwyd DLitt er Anrhydedd iddo gan Brifysgol Cymru ym 1996. Y flwyddyn honno, i nodi ei pen-blwydd yn wyth deg oed, cynhaliwyd arddangosfa ôl-syllol fawr a oedd wedi'i hymchwilio a'i churadu gan Robert Meyrick o [[Prifysgol Aberystwyth|Brifysgol Aberystwyth]] i [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru|Lyfrgell Genedlaethol Cymru]]. Mae paentiadau John Elwyn yn dystiolaeth o'i gariad at Gymru. Er iddo fyw yn Hampshire o 1948, Cymru roddodd ysbrydoliaeth i'w luniau ac yno oedd ei gartref ysbrydol. Seiliai ei waith yn barhaus ar ei brofiad eang o fywyd gwaith cefn gwlad, buarth y fferm a chaeau da yn nyffrynoedd Teifi a Ceri a'r ucheldir. Bu farw ar 13 Tachwedd 1997, ryw dair wythnos ar ôl cwympo yng ngardd ei gartref yn Winchester. Yn 2000, cynhaliodd Llyfrgell Genedlaethol Cymru Arddangosfa Goffa i gyd-fynd â chyhoeddi monograff Robert Meyrick ar ei fywyd a'i waith. Bu datblygiad John Elwyn fel arlunydd yn seiliedig ar draddodiad Cymreig gynhenid. O ran testun ac arddull, roedd ei waith yn perthyn i draddodiad tirluniau gwledydd Prydain, ac o fewn cyd-destun Ewropeaidd. Mae'r paentiadau'n ymwneud â'i deulu a'i amgylchiadau personol. Yng ngeiriau John Elwyn ei hun 'Nid oedd a wnelo hyn o gwbl â chelf fodern esoterig ond darlunio hunangofiannol yn unig. Mae gen i feddwl plwyfol - heddiw fe'i gelwir weithiau yn rhanbarthol. Rwy’n cytuno â Benjamin Britten pan ddywed “y pethau pwysig yw’r pethau lleol”' (cyfieithiad). == Cyfeiriadau == {{Cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Elwyn, John}} [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Pobl o Geredigion]] [[Categori:Genedigaethau 1916]] [[Categori:Marwolaethau 1997]] s5q7rx1tvhxzp5wh3j6sn60207fyi98 0 286091 13273769 11648485 2024-11-07T10:18:11Z Craigysgafn 40536 13273769 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy | image=R Gwynn Davies.jpg }} Cyfreithiwr o [[Cymru|Gymru]] a sylfaenydd [[Antur Waunfawr]] oedd '''Robert Gwynn Davies''' ([[19 Ionawr]] [[1920]] – [[12 Hydref]] [[2007]]). Fe'i urddwyd i’r wisg wen yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Cwm Rhymni 1990|Eisteddfod Cwm Rhymni 1990]]; cafodd gynnig O.B.E. ar gyfer Rhestr Anrhydeddau’r Flwyddyn Newydd Ionawr 1989 – ond fe'i gwrthododd.<ref>[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:OBE_refusal.jpg Llythyr gwrthod OBE]</ref> ==Bywgraffiad== Ganed yn Tŷ Gwyn, [[Waunfawr]], mab hynaf Jane Eunice Davies (1888–1978) ac Edward Davies (1886–1926). Ar ôl colli ei dad, symudodd gyda’i fam a’i frawd, Dewi, i 'Glanfa' at ei nain (Ellen Jones) a'i ewythr (W.H. Jones a gadwai Siop Bryn Pistyll). Mynychodd Ysgol y Cyngor, Waunfawr ac yna Ysgol y Sir, [[Caernarfon]]. Priododd Mary Beta Jones (28 Mai 1921 – 13 Mawrth 2006) yn Waunfawr ac ymgartrefodd yn Gilfach. Ganed iddynt Sioned Gwynn Davies (1954-2022) a Gwion Rhys Gwynn Davies (1958). Symudodd y teulu i Bryn Eithin, a bu fyw yno hyd ei [[marwolaeth|farwolaeth]] <ref>[https://www.dailypost.co.uk/news/local-news/our-task-see-good-work-2861501 Daily Post]</ref> ==Ei waith== Ar ôl gadael yr ysgol aeth i wneud erthyglau i fod yn gyfreithiwr yn swyddfa Ellis Davies yng Nghaernarfon. Yn ystod y rhyfel cofrestrodd fel [[gwrthwynebydd cydwybodol]] ac yng Ngorffennaf 1940 gan dreulio cyfnod y rhyfel yn was ffarm i Garreg Fawr, Waunfawr. Dychwelodd i’r swyddfa yn 1946 yna mynychu coleg yn Guildford cyn cymhwyso fel cyfreithiwr a mynd i weithio yn 1950 i R. Gordon Roberts & Co, Llangefni fel cyfreithiwr cynorthwyol ac yna’n bartner. Symudodd i weithio yn 1957 fel Cyfreithiwr Cynorthwyol i Gyngor Sir Gaernarfon, yna’n Uwch Gyfreithiwr Cynorthwyol a Chlerc Cynorthwyol y Cyngor. Yn 1972 aeth yn Glerc Ynadon Bangor, Conwy/Llandudno a Betws y Coed ond ymddeol yn gynnar yn 1983 i weithio i’r Comisiwn Iechyd Meddwl ac yna sefydlu Antur Waunfawr fel cwmni corfforedig gyda statws elusennol ar 22 Mehefin 1984. Yn ogystal bu yn gyfarwyddwr Gwasanaeth Adfocatiaeth a Chynghori Gogledd Cymru (28/1/1997 – 12/10/2007), cyfarwyddwr Anabledd Dysgu Cymru (8/9/1992 – 30/9/1994) a chadeirydd SCOVO (dan adain Strategaeth Cymru Gyfan 1983). ==Diddordebau== Enillodd gadair Eisteddfod Dyffryn Ogwen yn 1993 a derbyniodd [[Medal Syr T.H. Parry-Williams|fedal Syr T.H Parry Williams]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Tyddewi 2002|Eisteddfod Genedlaethol Tŷ Ddewi, 2002]]. Bu'n aelod o dȋm Talwrn y Beirdd Waunfawr a ddaeth i’r brig yn 2003. Roedd ganddo ddiddordeb mewn gwleidyddiaeth ac roedd yn aelod o Blaid Cymru. Ymhlith ei ddiddordebau eraill roedd gwaith pren, celf, gwneud gwin cartref a chwarae golff. ==Ei athroniaeth== {{Dyfyniad| Mae gan pob person gyfrifoldeb i wasanaethu cymdeithas hyd eithaf ei allu ac yn ôl safon ei allu, a’r hawl i gael gwneud hynny pa un a yw yn anabl neu beidio.}} ==Cyhoeddiadau== * ''[[Anturiaf Ymlaen]]'', Cyfres y Cewri 13 (Gwasg Gwynedd, 1994) * ''Y Waun a’i Phobl'' (Antur Waunfawr, 1996) * ''John Evans, Waunfawr'' (Antur Waunfawr, 1999) – Darlith Undeb Cymru a’r Byd, Eisteddfod Genedlaethol Môn == Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Davies, Gwynn}} [[Categori:Cyfreithwyr o Gymru]] [[Categori:Genedigaethau 1920]] [[Categori:Gwrthwynebwyr Cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2007]] [[Categori:Pobl o Wynedd]] 045n9mud75lh3hi3udwz7gf4btbylpl 13273773 13273769 2024-11-07T10:21:02Z Craigysgafn 40536 13273773 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Cymru}} | dateformat = dmy | image=R Gwynn Davies.jpg }} Cyfreithiwr o [[Cymru|Gymru]] a sylfaenydd [[Antur Waunfawr]] oedd '''Robert Gwynn Davies''' ([[19 Ionawr]] [[1920]] – [[12 Hydref]] [[2007]]). Fe'i urddwyd i’r wisg wen yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Cwm Rhymni 1990|Eisteddfod Cwm Rhymni 1990]]; cafodd gynnig O.B.E. ar gyfer Rhestr Anrhydeddau’r Flwyddyn Newydd Ionawr 1989 – ond fe'i gwrthododd.<ref>[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:OBE_refusal.jpg Llythyr gwrthod OBE]</ref> ==Bywgraffiad== Ganed yn Tŷ Gwyn, [[Waunfawr]], mab hynaf Jane Eunice Davies (1888–1978) ac Edward Davies (1886–1926). Ar ôl colli ei dad, symudodd gyda’i fam a’i frawd, Dewi, i 'Glanfa' at ei nain (Ellen Jones) a'i ewythr (W.H. Jones a gadwai Siop Bryn Pistyll). Mynychodd Ysgol y Cyngor, Waunfawr ac yna Ysgol y Sir, [[Caernarfon]]. Priododd Mary Beta Jones (28 Mai 1921 – 13 Mawrth 2006) yn Waunfawr ac ymgartrefodd yn Gilfach. Ganed iddynt Sioned Gwynn Davies (1954-2022) a Gwion Rhys Gwynn Davies (1958). Symudodd y teulu i Bryn Eithin, a bu fyw yno hyd ei [[marwolaeth|farwolaeth]] <ref>[https://www.dailypost.co.uk/news/local-news/our-task-see-good-work-2861501 Daily Post]</ref> ==Ei waith== Ar ôl gadael yr ysgol aeth i wneud erthyglau i fod yn gyfreithiwr yn swyddfa Ellis Davies yng Nghaernarfon. Yn ystod y rhyfel cofrestrodd fel [[gwrthwynebydd cydwybodol]] ac yng Ngorffennaf 1940 gan dreulio cyfnod y rhyfel yn was ffarm i Garreg Fawr, Waunfawr. Dychwelodd i’r swyddfa yn 1946 yna mynychu coleg yn Guildford cyn cymhwyso fel cyfreithiwr a mynd i weithio yn 1950 i R. Gordon Roberts & Co, Llangefni fel cyfreithiwr cynorthwyol ac yna’n bartner. Symudodd i weithio yn 1957 fel Cyfreithiwr Cynorthwyol i Gyngor Sir Gaernarfon, yna’n Uwch Gyfreithiwr Cynorthwyol a Chlerc Cynorthwyol y Cyngor. Yn 1972 aeth yn Glerc Ynadon Bangor, Conwy/Llandudno a Betws y Coed ond ymddeol yn gynnar yn 1983 i weithio i’r Comisiwn Iechyd Meddwl ac yna sefydlu Antur Waunfawr fel cwmni corfforedig gyda statws elusennol ar 22 Mehefin 1984. Yn ogystal bu yn gyfarwyddwr Gwasanaeth Adfocatiaeth a Chynghori Gogledd Cymru (28/1/1997 – 12/10/2007), cyfarwyddwr Anabledd Dysgu Cymru (8/9/1992 – 30/9/1994) a chadeirydd SCOVO (dan adain Strategaeth Cymru Gyfan 1983). ==Diddordebau== Enillodd gadair Eisteddfod Dyffryn Ogwen yn 1993 a derbyniodd [[Medal Syr T.H. Parry-Williams|fedal Syr T.H Parry Williams]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Tyddewi 2002|Eisteddfod Genedlaethol Tŷ Ddewi, 2002]]. Bu'n aelod o dȋm Talwrn y Beirdd Waunfawr a ddaeth i’r brig yn 2003. Roedd ganddo ddiddordeb mewn gwleidyddiaeth ac roedd yn aelod o Blaid Cymru. Ymhlith ei ddiddordebau eraill roedd gwaith pren, celf, gwneud gwin cartref a chwarae golff. ==Ei athroniaeth== {{Dyfyniad| Mae gan pob person gyfrifoldeb i wasanaethu cymdeithas hyd eithaf ei allu ac yn ôl safon ei allu, a’r hawl i gael gwneud hynny pa un a yw yn anabl neu beidio.}} ==Cyhoeddiadau== * ''[[Anturiaf Ymlaen]]'', Cyfres y Cewri 13 (Gwasg Gwynedd, 1994) * ''Y Waun a’i Phobl'' (Antur Waunfawr, 1996) * ''John Evans, Waunfawr'' (Antur Waunfawr, 1999) – Darlith Undeb Cymru a’r Byd, Eisteddfod Genedlaethol Môn == Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Davies, Gwynn}} [[Categori:Cyfreithwyr o Gymru]] [[Categori:Genedigaethau 1920]] [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol o Gymru]] [[Categori:Marwolaethau 2007]] [[Categori:Pobl o Wynedd]] 48qiiryptj601ctsjr1qlvwclahdheb 0 292789 13273791 11088355 2024-11-07T10:37:23Z Craigysgafn 40536 13273791 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau|image=Henry Richard AS.jpg}} Mae '''''Bywyd a Gwaith Henry Richard AS''''', gan [[Eleazar Roberts]]<ref>{{Cite web|title=ROBERTS, ELEAZER (1825 - 1912), cerddor {{!}} Y Bywgraffiadur Cymreig|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c-ROBE-ELE-1825|website=bywgraffiadur.cymru|access-date=2022-01-22}}</ref> yn gofiant a gyhoeddwyd gan wasg [[Hughes a'i Fab]], Wrecsam ym [[1902]]. ==Cefndir== Mae'r gyfrol yn adrodd hanes [[Henry Richard]]<ref>{{Cite web|title=RICHARD, HENRY (1812 - 1888), gwleidyddwr {{!}} Y Bywgraffiadur Cymreig|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c-RICH-HEN-1812|website=bywgraffiadur.cymru|access-date=2022-01-22}}</ref> ([[3 Ebrill]] [[1812]] – [[20 Awst]] [[1888]]). Roedd Richard yn Weinidog yr Efengyl gyda'r Annibynwyr ac yn Aelod Seneddol [[Plaid Ryddfrydol (DU)|Rhyddfrydol]] dros [[Bwrdeistref Merthyr Tudful (etholaeth seneddol)|Bwrdeistref Merthyr Tudful]].<ref>{{Cite book|title=The parliamentary history of the principality of Wales, from the earliesr times to the present day, 1541-1895,|url=https://archive.org/details/cu31924030498939/page/n131/mode/2up|publisher=Brecknock : Priv. Print. for the author by E. Davis and Bell|date=1895|others=Cornell University Library|first=William Retlaw|last=Williams}}</ref> Ym 1848 etholwyd Richard yn ysgrifennydd Y Gymdeithas Heddwch<ref>{{Cite web|title=Cronicl y cymdeithasau crefyddol {{!}} Cyf. VI rhif. 63 - Gorphenaf 1848 {{!}} 1848 {{!}} Cylchgronau Cymru - Llyfrgell Genedlaethol Cymru|url=https://cylchgronau.llyfrgell.cymru/view/2361028/2432544/27|website=cylchgronau.llyfrgell.cymru|access-date=2022-01-22|language=}}</ref>, gan aros yn y swydd hyd 1885 {{Dyfyniad|Gorchwyl a droes allan wedi hynny yn brif waith ei fywyd, gwaith a'i dygodd i gysylltiad â rhai o brif enwogion y Deyrnas (Unedig) a Chyfandir Ewrob ac America, ac a wnaeth ei enw yn adnabyddus ym mhob man fel prif "Apostol Heddwch".—Bywyd a Gwaith Henry Richard, Pennod IV tud 29<ref>{{Cite web|title=Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod IV - Wicidestun|url=https://cy.wikisource.org/wiki/Bywyd_a_Gwaith_Henry_Richard_AS/Pennod_IV|website=cy.wikisource.org|access-date=2022-01-22|language=cy}}</ref>}} Bu Richard hefyd yn olygydd cylchgrawn y Gymdeithas Heddwch ''The Herald of Peace'' am bron i 40 mlynedd.<ref>{{Citation|title=Richard, Henry|url=https://en.wikisource.org/wiki/1911_Encyclop%C3%A6dia_Britannica/Richard,_Henry|work=1911 Encyclopædia Britannica|volume=Volume 23|access-date=2022-01-22}}</ref> ==Cynnwys== Ar ôl dyfyniad o ''Heddwch'', awdl goffa i'r gwrthrych gan [[William Rees (Gwilym Hiraethog)|Gwilym Hiraethog]] a rhagymadrodd gan awdur y gyfrol daw 21 o benodau bywgraffiadol. Mae'r ddwy bennod gyntaf yn adrodd hanes ieuenctid ac addysg Richard ac yn cynnwys bywgraffiad byr o'i dad, Y Parch [[Ebenezer Richard]], un o hoelion wyth [[Methodistiaeth Galfinaidd Cymru|Methodistiaeth]] gynnar Cymru. Mae'n rhoi hanes ei swydd gyntaf yn gwerthu brethyn mewn siop yng [[Caerfyrddin|Nghaerfyrddin]] cyn penderfynu troi ei olygon at y weinidogaeth. Gan nad oedd Richard am fod yn weinidog di addysg a gan nad oedd gan y Methodistiaid Calfinaidd athrofa i hyfforddi gweinidogion ar y pryd mae'n mynd i [[Llundain|Lundain]] i hyfforddi yn athrofa'r [[Annibynwyr]] yn Highbury. Mae'r drydedd bennod yn sôn am Richard yn cael ei ordeinio yn weinidog ar Gapel Marlborough yn Old Kent Road, Llundain a'i waith fel gweinidog ifanc. Mae'r bennod hefyd yn rhoi adroddiad am ei ymateb i ddirprwywyr ''[[Brad y Llyfrau Gleision|Brad y llyfrau gleision]]'' a'i amddiffyniad gwresog o [[Cymru|Gymru]], ei [[Cymry|phobl]] ei moesau a'i chrefydd [[Anghydffurfiaeth|anghydffurfiol]]. Mae gweddill y llyfr yn rhoi disgrifiadau manwl am waith diflino Richard fel ysgrifennydd y Gymdeithas Heddwch, golygydd yr ''Herald of Peace'' ac aelod seneddol yn ymgyrch dros heddwch. Mae'n trefnu cynadleddau heddwch trwy [[Ewrop]], mae'n mynd ar deithiau areithio trwy'r cyfandir i ledaenu neges heddwch. Mae'n cwrdd â gwladweinwyr a phobl o ddylanwad o dros y byd i gyd i egluro ei syniadaeth am ddefnyddio cyflafareddiad (cyd-drafod rhwng gwledydd) er mwyn osgoi rhyfel, o gael cyfraith ryngwladol i ddyfarnu ar anghydfod rhwng gwledydd a llys rhyngwladol i ddyfarnu ar anghydfod lle nad yw trafod yn llwyddo. Mae o'n dadlau yn huawdl yn erbyn cefnogwyr rhyfel gan gynnwys rhai o arweinwyr maes y gad fel [[Arthur Wellesley, Dug 1af Wellington|Dug Wellington]] a [[Napoleon I, ymerawdwr Ffrainc|Napoléon Bonaparte]]. Mae'r llyfr hefyd yn rhoi hanes ymgyrchu Richard ar bynciau oedd yn agos i'w ganol tu allan i faes heddwch a rhyfel. * Roedd yn gefnogwr brwd i ymgais [[Osborne Morgan]] i ganiatáu i weinidogion anghydffurfiol cynnal angladdau ym mynwentydd eglwysi'r plwyf lle nad oedd mynwent capel ar gael,<ref>[https://www.legislation.gov.uk/ukpga/Vict/43-44/41/section/1/enacted Burial Laws Amendment Act 1880] adalwyd 25 Awst 2020</ref> bu hefyd yn ymgyrchu am sefydlu byrddau claddu i greu a rhedeg mynwentydd anenwadol. Roedd yn gefnogol i [[Datgysylltu'r Eglwys Anglicanaidd yng Nghymru|ddatgysylltu'r Eglwys Anglicanaidd]] ac o gael hawliau crefyddol cyfartal i bob enwad. * Y maes addysg roedd yn groch yn erbyn bwriad y llywodraeth i roi addysg orfodol i blant yn gyfrifoldeb i [[Eglwys Loegr]] a bu'n ymgyrchwr brwd dros sefydlu "Ysgolion Brutanaidd" anenwadol. Bu ar bwyllgor brenhinol i drefnu gwella'r ddarpariaeth addysg ganolradd ac uwchradd yng Nghymru, gan gefnogi ymgais [[Cymdeithas yr Iaith Gymraeg (1885)|Cymdeithas yr Iaith Gymraeg]] i ddysgu'r Gymraeg yn yr ysgolion. Roedd yn gefnogol i'r ymgyrch i sefydlu [[Prifysgol Cymru]] a'i thri choleg cyntaf yn [[Prifysgol Aberystwyth|Aberystwyth]], [[Prifysgol Bangor|Bangor]] a [[Prifysgol Caerdydd|Chaerdydd]]. *Roedd yn wrthwynebydd cryf i ddefnydd yr ''Ysgriw'', y drefn a ddefnyddiwyd gan landlordiaid Torïaidd i gosbi eu tenantiaid trwy eu troi nhw allan o'i ffermydd, tai neu waith pe na baent yn cefnogi'r Ceidwadwyr mewn etholiadau.<ref>[https://papuraunewydd.llyfrgell.cymru/view/3674533/3674536/18/Ysgriw Y Tyst Cymreig, 21 Mai 1869 ''YR YSGRIW YN NGHYMRU'']</ref> Roedd yn gefnogol i'r ymgyrch o blaid y ''tugel'' <ref>[https://cylchgronau.llyfrgell.cymru/view/2023619/2023707/21 ''Gwleidyddiaeth'', Yr arweinydd, Cyf. I Rhif. 4 Tachwedd 1869 tud 93]</ref>(y bleidlais gudd) ===Penodau=== {{Div col|3}} * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Awdl Coffa|Awdl Coffa]] * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/At Y Darllennydd|At Y Darllennydd]] * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod I|Pennod I]] ** <small>Rhagarweiniad—Rhieni Mr Richard—Ei Febyd—Dylanwad crefydd Cymru arno—Yr addysg a gafodd gartref, ac yn ysgol John Evans, Aberystwyth.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod II|Pennod II]] ** <small>Mr. Richard yn gadael cartref—Yn myned at frethynnwr i Gaerfyrddin—Yn meddwl am bregethu—Yn myned i'r Athrofa yn Highbury—Ei fywyd yno am bedair blynedd.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod III|Pennod III]] ** <small>Mr. Richard yn weinidog capel Marlborough—Ei lafur gweinidogaethol—Ei gariad at Gymru—Ei ddarlith yn ei hamddiffyn yn erbyn cam—gyhuddiadau y dirprwywyr ar Addysg.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod IV|Pennod IV]] ** <small>Mr. Richard yn cael ei benodi i fod yn Ysgrifennydd Cymdeithas Heddwch—Ei lafur dros y Gymdeithas—Cynhadleddau Brussels, Paris, Frankfort, a Llundain—Yn rhoi i fyny ei Swydd Weinidogaethol—Arglwydd Palmerston a'r Gymdeithas Heddwch—Cynhadleddau Manchester ac Edinburgh.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod V|Pennod V]] ** <small>Rhyfel y Crimea-Cynhadledd Paris—Yr adran ar gyflafareddiad yn y Gytundeb—Rhyfel â China—Y ''Morning Star''—Gweithydd Amddiffynnol—Yr Arddanghosfa—Yr ymdrech o blaid heddwch cyffredinol—Rhyfel Cartrefol yr America—Achos y ''Trent''—Yn ysgrifennu Bywgraffiad Joseph Sturge a Mr. Cobden.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod VI|Pennod VI]] ** <small>Mr. Richard yn ceisio deffro Etholwyr Cymru,—Llythyrau a Thraethodau ar Gymru—Ei etholiad yn Aelod Seneddol—Ei Briodas.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod VII|Pennod VII]] ** <small>Yn dod yn Aelod Seneddol—Ysgriw y tir-feddianwyr –Ei araeth gyntaf yn y Senedd a'i heffeithiau—y gronfa i gynhorthwyo y tenantiaid—Ei areithiau ar y pwnc o Addysg yn y Senedd.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod VIII|Pennod VIII]] ** <small>Y rhyfel rhwng Ffrainc a Phrwsia—Areithiau ac Ysgrifeniadau Mr. Richard arno—Rwsia yn cymeryd mantais ar yr amgylchiadau.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod IX|Pennod IX]] ** <small>Y ddadl Seneddol ar Ddatgysylltiad, ac ar Addysg—Y Tugel—Achos yr Alabama—Araeth Mr. Richard yn erbyn cynhygiad Mr. Cardwell ar luestai milwrol—Y cyffro a ddilynodd—Ei daith yn yr Iwerddon, a'i araeth ym Merthyr Tydfil.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod X|Pennod X]] ** <small>Cyflafareddiad—Araeth Mr. Richard yn y Senedd arno—Ei Deithiau ar y Cyfandir yn yr achos.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XI|Pennod XI]] ** <small>Taith Mr. Richard ar y Cyfandir yn achos Heddwch—Ei dderbyniad croesawgar yn Paris–Ei araeth ef, ac araeth M. Frederic Passy yno.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XII|Pennod XII]] ** <small>Datgorfforiad y Senedd—Mr. Richard yn cael ei ethol drachefn dros Ferthyr—Y Senedd-dymor Eglwysig—Cyfarfod llongyfarchiadol i Mr. Richard–Ei daith eto i'r Cyfandir—Ei lafur amrywiol a'i areithiau—Ei ymweliad a'r Hague—Ei areithiau yn y Senedd–Yn Gadeirydd yr Undeb Cynulleidfaol—Ei areithiau.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XIII|Pennod XIII]] ** <small>Yr Achos Dwyreiniol eto—Erchyllderau Bulgaria,—Y Gynhadledd Fawr yn St. James's Hall ar yr achos—Dirprwyaeth at Arglwydd Derby—Areithiau ar Heddwch gan Mr. Richard—Rhyfel Rwsia a Thwrci—Cytundeb Berlin, a barn Mr. Richard arno—Ei ymdrech i ddwyn Cyflafareddiad iddo—cynhadledd Heddwch yn Paris—Rhyfel y Zuluiaid.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XIV|Pennod XIV]] ** <small>Mr. Gladstone yn Brif Weinidog—Etholiad Mr. Richard—Ei Areithiau, a'i amddiffyniad i'r Cymry—Y Mesur Claddu—Ei Areithiau yn y Senedd—Ei ymgais gael lleihad yn ein Darpariadau Milwrol—Helynt y Transvaal.— Barn Mr. Richard arno—Anerchiad iddo yn Leicester a Merthyr.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XV|Pennod XV]] ** <small>Mr. Richard yn Aelod o'r ''Departmental Committee'' ar Addysg yng Nghymru—Erthygl Esgob Llandaff ac atebiad Mr. Richard—Ei Araeth yn y Senedd ar Achos Borneo.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XVI|Pennod XVI]] ** <small>Yr helynt yn yr Aifft—Areithiau Mr. Richard yn y Senedd ar y cwestiwn—Ymddistwyddiad Mr. Bright—Ei araeth yn erbyn blwydd-dal Arglwydd Wolseley a'r Llyngesydd Seymour—Y rhyfel yn y Soudan—Araeth Mr. Richard arno—Yr ymgais i Waredu Gordon.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XVII|Pennod XVII]] ** <small>Colegau Gogledd a Deheudir Cymru—Ei Lafur Seneddol—Arwyddion Henaint—Ei Daith ar y Cyfandir—Ei Ysgrifau i'r Newyddiaduron, a'i Lafur yn y Senedd—Ei Ymddiswyddiad fel Ysgrifennydd Cymdeithas Heddwch—Ei Anrhegu â 4,000g—Rhyfeloedd heb gydsyniad y Senedd—Datgorfforiad y Senedd—Etholiad Mr. Richard am y Bedwaredd Waith.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XVIII|Pennod XVIII]] ** <small>Mr. Richard yn cael ei bennodi yn aelod o'r Pwyllgor Brenhinol ar Addysg—Ei lafur mawr arno, er ei afiechyd—Ei erthygl nodweddiadol ar Gymru yn y Daily News.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XIX|Pennod XIX]] ** <small>Iechyd Mr. Richard yn datfeilio—Ei gariad at Gymru—Yn myned i Dreborth—Ei fwynhad yno—Ei farwolaeth sydyn—Ei gladdedigaeth yn Llundain—Anerchiad Dr. Dale—Teyrnged Mr. Gladstone i'w gymeriad—Sylwadau y Wasg ar ei fywyd a'i waith</small>. * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XX|Pennod XX]] ** <small>Adolygiad ar brif waith bywyd Mr. Richard—Ei safle ar y pwnc o Heddwch—Sylwedd ei brif ysgrifeniadau arno.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Pennod XXI|Pennod XXI]] ** <small>Y dadleuon yn erbyn Cyflafareddiad—Yn beth mewn gweithrediad eisoes—Dros ddau cant o enghreifftiau rhwng 1815 a 1901—Llwyddiant llafur Mr. Richard.</small> * [[s:Bywyd a Gwaith Henry Richard AS/Atodiad|Atodiad]] ** <small>Yn cynnwys rhai o syniadau neilltuol Mr. Richard ar y cwestiwn o Ryfel a Heddwch.</small> {{Div col end}} ==Cyfeiriadau== {{Cyfeiriadau}} {{wicitestun|Bywyd a Gwaith Henry Richard AS}} {{wikiquote|Bywyd a Gwaith Henry Richard AS}} [[Categori:Bywgraffiadau Cymraeg]] [[Categori:Llyfrau ar Wicidestun]] [[Categori:Llyfrau Cymreig 1902]] [[Categori:Llyfrau Cymraeg am hanes crefydd]] [[Categori:Llyfrau Cymraeg a Chymreig ar ''Internet Archive'']] 6ge1rsm4j49p08f8atf8udh8ghgzpyk 2 293185 13273459 11029910 2024-11-06T15:22:03Z K8M8S8 71132 13273459 wikitext text/x-wiki {{Nodyn:User page}} {{Babel|ru|en-3|de-3|sr-1|la-1}} 3vbyn5vdjw4ngji523gqrbls6fdjw3a 13273460 13273459 2024-11-06T15:22:32Z K8M8S8 71132 13273460 wikitext text/x-wiki {{Nodyn:User page}} {{Babel|ru|en-3|de-3|la-1}} cj80r592ihrj6n5172a9vowz09vq2i8 0 295521 13273668 13253688 2024-11-07T00:03:24Z Eniisi Lisika 42263 13273668 wikitext text/x-wiki {{Gweler hefyd|Cenedlaetholdeb Cymreig|Annibyniaeth i Gymru}}{{Erthygl A}}{{Hanes Cymru}}'''Datganoli Cymru''' yw’r broses o drosglwyddo pŵer deddfwriaethol ar gyfer hunanlywodraeth i [[Cymru|Gymru]] gan Lywodraeth y Deyrnas Unedig.<ref>{{Cite news|date=2010-04-29|title=Devolution: A beginner's guide|language=en-GB|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/politics/election_2010/first_time_voter/8589835.stm|access-date=2022-02-01}}</ref> Gorchfygwyd Cymru gan [[Edward I, brenin Lloegr]] yn ystod y 13eg ganrif, a gyflwynodd yr ordinhad brenhinol [[Statud Rhuddlan]] yn 1284, gan achosi i Gymru golli ei hannibyniaeth "de facto" a ffurfio'r sail gyfansoddiadol ar ei chyfer fel tywysogaeth o fewn "Teyrnas Lloegr".<ref name="Jones 1969">{{Cite book|last=Jones|first=Francis|url=https://books.google.com/books?id=7SWTAAAAIAAJ|title=The Princes and Principality of Wales|date=1969|publisher=University of Wales P.|isbn=978-0-900768-20-0|language=en}}</ref> Roedd Deddfau 1535 a 1542 yn cymhwyso cyfraith Lloegr i Gymru ac yn uno’r Dywysogaeth a’r Gororau a ddaeth i ben i bob pwrpas ac a ymgorfforodd Gymru yn Lloegr. <ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - The 1536 Act of Union|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/tudors_04.shtml|access-date=2022-02-09|website=www.bbc.co.uk}}</ref><ref>{{Cite web|title=Laws in Wales Act 1535 (repealed 21.12.1993)|url=https://www.legislation.gov.uk/aep/Hen8/27/26/contents}}</ref> Diffiniodd [[Deddf Cymru a Berwick 1746]] "Lloegr" i gynnwys Cymru hyd at [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1967|Ddeddf yr Iaith Gymraeg 1967]] a wahanodd Cymru oddi wrth Loegr o fewn gwladwriaeth sofran y [[Y Deyrnas Unedig|Deyrnas Unedig]].<ref>{{Cite web|date=26 Gorffennaf 2012|title=The Welsh language Act of 1967|url=https://www.bbc.co.uk/blogs/wales/entries/fe99df6b-bf61-3cb0-a695-fa76c013fc98|access-date=9 Chwefror 2022|website=BBC|language=en}}</ref> Dechreuodd mudiadau gwleidyddol a oedd yn cefnogi hunanreolaeth Gymreig ar ddiwedd y bedwaredd ganrif ar bymtheg ochr yn ochr â thwf mewn cenedlaetholdeb Cymreig. <ref name=":2">{{Cite book|last=Pilkington|first=Colin|url=http://archive.org/details/devolutioninbrit0000pilk|title=Devolution in Britain today|publisher=Manchester University Press|year=2002|isbn=978-0-7190-6075-5|pages=35–38}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|title=History of devolution|url=https://senedd.wales/how-we-work/history-of-devolution/|access-date=31 Ionawr 2022|website=senedd.wales|language=en-GB}}</ref> Dechreuwyd datganoli rhai cyfrifoldebau gweinyddol yn gynnar yn yr ugeinfed ganrif, yn ogystal â phasio deddfau penodol i Gymru. Ers yr Ail Ryfel Byd, mae gwahanol fudiadau a chynigion wedi hyrwyddo modelau gwahanol o ddatganoli yng Nghymru. Gwrthodwyd [[Refferendwm 1979|refferendwm ar ddatganoli yn 1979]] gan gyfran fawr o bleidleiswyr, ond cynyddodd y gefnogaeth i ddatganoli dros y degawdau dilynol. Yn 1997, bu [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1997|refferendwm ar ddatganoli]] o drwch blewyn o blaid datganoli. Pasiwyd deddfau i sefydlu Cynulliad Cenedlaethol Cymru a rhoi pwerau is-ddeddfwriaethol iddo dros feysydd megis amaethyddiaeth, addysg a thai. Yn ystod y trydydd refferendwm yn 2011, roedd pleidleiswyr yn cefnogi pwerau deddfu sylfaenol llawn i’r Cynulliad Cenedlaethol dros feysydd llywodraethu penodol.<ref name=":1"/> Ar ôl [[Deddf Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020]], ailenwyd y Cynulliad Cenedlaethol yn "[[Senedd Cymru]]" ("Welsh Parliament" yn Saesneg) (y cyfeirir ati gyda'i gilydd hefyd fel y "Senedd"), a ystyriwyd fel adlewyrchiad gwell o bwerau deddfwriaethol ehangach y corff.<ref name=":1" /> Mae [[Plaid Cymru]] wedi disgrifio datganoli fel cam tuag at annibyniaeth lawn i Gymru.<ref>{{Cite journal|last=Curtice|first=John|date=2006|title=A Stronger or Weaker Union? Public Reactions to Asymmetric Devolution in the United Kingdom|url=https://www.jstor.org/stable/20184944|journal=Publius|volume=36|issue=1|pages=95–113|doi=10.1093/publius/pjj006|jstor=20184944|issn=0048-5950}}</ref> {{Clirio}} == Cefndir == {{Prif|Rheolaeth y Saeson o Gymru}} === Diwedd Cymru annibynnol === [[File:Monument_to_Prince_Llywelyn_-_geograph.org.uk_-_3560526.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Monument_to_Prince_Llywelyn_-_geograph.org.uk_-_3560526.jpg|bawd|Carreg coffa Llywelyn ein Llyw Olaf Cilmeri.]] Fe wnaeth [[Edward I, brenin Lloegr]] ymosod ar Gymru yn 1276-77 yn dilyn dadlau gyda Tywysog Cymru, [[Llywelyn ap Gruffudd]] (Llywelyn ein Llyw Olaf)).<ref name=":3">{{Cite book|last=Pilkington|first=Colin|url=http://archive.org/details/devolutioninbrit0000pilk|title=Devolution in Britain today|publisher=Manchester University Press|year=2002|isbn=978-0-7190-6075-5|pages=23–24|language=En}}</ref> Ar ôl lladd Llywelyn yn Cilmeri yn 1282,<ref>{{Cite web|last=Jones|first=Eryl|date=2014-09-24|title=Welsh History Month: The memorial to Llywelyn the Last|url=http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/welsh-history-month-memorial-llywelyn-7822812|access-date=2022-02-03|website=WalesOnline|language=en}}</ref> fe wnaeth Edward derfyn annibyniaeth Cymru a chyflwyno [[Statud Rhuddlan]] yn 1284. Newid cyfansoddiadol oedd y statud a achosodd i Gymru golli ei hannibyniaeth "de facto" a ffurfio Tywysogaeth Cymru o fewn "Teyrnas Lloegr".<ref name="Jones1969">{{cite book|author=Francis Jones|url=https://books.google.com/books?id=7SWTAAAAIAAJ|title=The Princes and Principality of Wales|publisher=University of Wales Press|year=1969|isbn=9780900768200}}</ref><ref name=":3"/><ref name="Jones 19692">{{Cite book|last=Jones|first=Francis|url=https://books.google.com/books?id=7SWTAAAAIAAJ|title=The Princes and Principality of Wales|date=1969|publisher=University of Wales P.|isbn=978-0-900768-20-0|language=en}}</ref> Mae'r enw'n cyfeirio at Gastell Rhuddlan yn Sir Ddinbych, lle cafodd ei gyhoeddi am y tro cyntaf ar 19 Mawrth 1284.<ref name="Barrow1956">{{cite book|author=G. W. S. Barrow|url=https://books.google.com/books?id=_FlnAAAAMAAJ|title=Feudal Britain: the completion of the medieval kingdoms, 1066–1314|publisher=E. Arnold|year=1956|isbn=9787240008980}}</ref> Cadarnhaodd y statud anecsiad Cymru, a chyflwynodd gyfraith Lloegr i Gymru ar gyfer achosion troseddol, tra bod achosion sifil yn dal i gael eu trin o dan gyfreithiau Cymreig Hywel Dda.<ref>{{Cite book|last=Walker|first=David|url=https://books.google.com/books?id=lrKKiREQ_kYC&dq=%22Statute+of+Rhuddlan%22&pg=PA139|title=Medieval Wales|date=1990-06-28|publisher=Cambridge University Press|isbn=978-0-521-31153-3|pages=139|language=en}}</ref><ref name=":3"/> === Owain Glyndŵr === [[Delwedd:All or nothing - Owain Glyndwr statue, Corwen - geograph.org.uk - 1862001.jpg|bawd|Cerflun Owain Glyn Dŵr, Corwen]] Yn 1400 cyhoeddwyd [[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]] yn Dywysog Cymru ac arweiniodd wrthryfel Cymreig cenedlaethol llawn yn erbyn rheolaeth Lloegr. Sefydlodd Senedd ym Machynlleth yn 1404, gan amlygu diffyg cynrychiolaeth Gymreig yng nghynghorau a seneddau brenin Lloegr. Roedd sifiliaid Cymreig yn gobeithio y gallai Cymru barhau i fod ar wahân yn wleidyddol ac yn gyfreithiol unwaith eto, a allai fod wedi dylanwadu ar gynlluniau annibyniaeth Gymreig Glyndŵr yn ogystal â phresenoldeb Cymreig yn y Cyngor Cysondeb yn 1417, er bod cynrychiolwyr Seisnig yn gwadu cenedligrwydd Cymreig yn y cyngor. Arweiniodd adwaith y Saeson yn erbyn uchelgais y Cymry am genedligrwydd at atal hawliau’r Cymry trwy’r [[Deddfau Penyd|Cyfreithiau Cosb yn erbyn Cymru yn 1402.]]<ref>{{Cite book|last=Watkin|first=Thomas Glyn|url=https://books.google.com/books?id=nI6PAAAAMAAJ&newbks=0&hl=en|title=The Legal History of Wales|date=2007|publisher=University of Wales Press|isbn=978-0-7083-1835-5|pages=116-117|language=en}}</ref> Bu'n 150 mlynedd arall yn dilyn y gwrthryfel cyn i’r Cymry gael bod yn amlwg yn y gymdeithas eto. Ar y llaw arall, roedd y gwrthryfel wedi ysbrydoli cenedlaetholdeb ar draws pob dosbarth cymdeithasol ac mewn termau modern disgrifir Owain Glyn Dŵr fel "tad cenedlaetholdeb Cymreig".<ref>{{Cite book|last=Gower|first=Jon|url=https://books.google.com/books?id=lhjzWWxL4JgC&newbks=0&printsec=frontcover&dq=the+story+of+wales&hl=en|title=The Story of Wales|date=2013|publisher=BBC Books|isbn=978-1-84990-373-8|pages=146|language=en}}</ref> === Cyngor Cymru a'r Mers === {{Prif|Cyngor Cymru a'r Mers}} Ffurfiodd Edward IV o Loegr Gyngor Cymru a'r Gororau yn 1471 i'w fab reoli'r [[Tywysogaeth Cymru|dywysogaeth Gymreig]].<ref>{{Cite book|last=Watkin|first=Thomas Glyn|url=https://books.google.com/books?id=nI6PAAAAMAAJ&newbks=0&hl=en|title=The Legal History of Wales|date=2007|publisher=University of Wales Press|isbn=978-0-7083-1835-5|pages=120|language=en}}</ref> Yn dilyn gorchfygiad Richard III mewn brwydr, parhaodd Brenin Cymreig Lloegr Harri VII i ddefnyddio Cyngor ac fe'i defnyddiwyd yn bennaf at ddibenion barnwrol.<ref name=":104">{{Cite web|title=Council in the Marches of Wales|url=https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110810104658259|access-date=2022-03-24|website=Oxford Reference|language=en}}</ref> Yn ystod cyfnod y cyngor, cyflwynodd Harri VIII brenin Lloegr, [[Deddfau'r Cyfreithiau yng Nghymru 1536 a 1542|Ddeddfau Cyfreithiau Cymru 1535-1542]] drwy senedd Lloegr, gan integreiddio Cymru a Lloegr yn gyfreithiol. Diddymodd hyn system gyfreithiol Gymreig Hywel Dda, ac achosodd i'r Gymraeg golli unrhyw rôl neu statws swyddogol. Roedd y deddfau hefyd yn diffinio ffin Cymru-Lloegr am y tro cyntaf, a gallai aelodau a oedd yn cynrychioli etholaethau yng Nghymru gael eu hethol i Senedd Lloegr.<ref>Williams, G. ''Recovery, reorientation and reformation'' pp. 268–73</ref> Unwyd y Mers a Thywysogaeth Cymru, gan ddod â’r ddau i ben.<ref>Davies (1994) p. 232</ref><ref name="auto">{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - The 1536 Act of Union|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/tudors_04.shtml|access-date=2022-02-09|website=www.bbc.co.uk}}</ref><ref name="auto1">{{Cite web|url=https://www.legislation.gov.uk/aep/Hen8/27/26/contents|title=Laws in Wales Act 1535 (repealed 21.12.1993)}}</ref> Diddymwyd cyngor Cymru a'r Mers yn 1641 gan Senedd Lloegr. Yn 1660 ailgyfansoddwyd y cyngor ond heb y pwysigrwydd a gafodd dan deyrnasiad Harri VII. Diddymwyd y cyngor yn 1689 ar ol i William III guro James II i ddod yn frenin Lloegr.<ref name=":102">{{Cite web|title=Council in the Marches of Wales|url=https://www.oxfordreference.com/view/10.1093/oi/authority.20110810104658259|access-date=2022-03-24|website=Oxford Reference|language=en}}</ref><ref>{{Cite web|title=BBC - History - British History in depth: The Glorious Revolution|url=https://www.bbc.co.uk/history/british/civil_war_revolution/glorious_revolution_01.shtml|access-date=2022-03-24|website=www.bbc.co.uk|language=en-GB}}</ref> === Deddf Cymru a Berwick 1746 === Tua chanrif yn ddiweddarach ac yn ôl sylwebaeth Blackstone, pasiwyd [[Deddf Cymru a Berwick 1746]], gan ddatgan "''where England only is mentioned in any act of parliament, the same notwithstanding hath and shall be deemed to comprehend the dominion of Wales and town of Berwick upon Tweed''", sy'n golygu y byddai Lloegr o hyn ymlaen yn cael ei ddefnyddio fel term i ddisgrifio Cymru, Lloegr a thref Berwick.<ref>{{Cite book|last1=Blackstone|first1=William|url=http://archive.org/details/bub_gb_fdoDAAAAQAAJ|title=The rights of persons, according to the text of Blackstone : incorporating the alterations down to the present time|last2=Stewart|first2=James|last3=William Blackstone Collection (Library of Congress) DLC|date=1839|publisher=London : Edmund Spettigue|others=Oxford University}}</ref> == Mudiad datganoli == === Annibyniaeth yr Eglwys Gymreig === {{Prif|Datgysylltu'r Eglwys Anglicanaidd yng Nghymru}}[[Delwedd:Thomas Charles, Bala.jpg|bawd|156x156px|Thomas Charles]] Yn 1811, ffurfiwyd enwad y [[Methodistiaid Calfinaidd]] ac bu'n rhaid i'r clerigwr [[Thomas Charles]] dderbyn fod annibyniaeth yr Eglwys yng Nghymru oddi wrth Eglwys Lloegr yn anochel. Y flwyddyn honno felly; ordeiniodd Thomas Charles 22 o ddynion yng Nghymru i'r weinidogaeth. Er na ddefnyddiwyd y term am flynyddoedd wedyn; roedd y Methodistiaid Calfinaidd hyn yn [[anghydffurfwyr]] o 1811 ymlaen.<ref>{{Cite book|title=A history of Wales|url=http://archive.org/details/historyofwales0000davi_g1b0|publisher=London ; New York : Penguin Books|date=1994|isbn=978-0-14-014581-6|others=Internet Archive|first=John|last=Davies|pages=341-342}}</ref> Deddf [[Deddf Cau Tafarnau ar y Sul (Cymru) 1881|Cau ar y Sul (Cymru) 1881]] oedd y ddeddfwriaeth gyntaf i gydnabod bod gan Gymru gymeriad wleidyddol a chyfreithiol ar wahân i Loegr.<ref name="encyclopaedia4">{{Citation|title=The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales|year=2008|place=Cardiff|publisher=University of Wales Press}}</ref> Ar y pryd, roedd mwyafrif o bobl Cymru yn perthyn i gapeli anghydffurfwyr er bod gan aelodau o Eglwys Loegr breintiau cyfreithiol a chymdeithasol. Felly dathlwyd Deddf Cau ar y Sul yng Nghymru fel cam arwyddocaol tuag at sefydlu statws cyfartal i’r capeli anghydffurfiol a [[Datgysylltu'r Eglwys Anglicanaidd yng Nghymru|datgysylltu’r eglwys Anglicanaidd yng Nghymru]]. Mae'r hanesydd a chyn-gynhyrchydd BBC Cymru John Trefor yn awgrymu bod y weithred "yn fuddugoliaeth, nid yn unig i'r capeli a'r cynghreiriau dirwest, ond i hunaniaeth Gymreig. Mae’n mynd ymlaen i ddweud, “Roedd yna ymdeimlad y gallai pethau gael eu gwneud yn wahanol yma. Daeth deddfau addysg a mynwentydd Cymru yn unig yn fuan wedyn, ac ar lawer cyfrif sefydlodd yr egwyddor y mae datganoli a’r Cynulliad Cenedlaethol yn seiliedig arni.”<ref>{{Cite news|date=2011-08-04|title=130 years since Sunday drinking was banned in Wales|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-14136013|access-date=2023-01-13}}</ref> Roedd [[David Lloyd George]], MP Caernarfon ar y pryd, yn benderfynol dros ddatganoli i Gymru yn gynnar yn ei yrfa, gan ddechrau gyda’r Eglwys.<ref name="encyclopaedia">{{citation|title=The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales|year=2008|place=Cardiff|publisher=University of Wales Press}}</ref> Dywedodd Lloyd George yn 1890; "''I am deeply impressed with the fact that Wales has wants and inspirations of her own which have too long been ignored, but which must no longer be neglected. First and foremost amongst these stands the cause of religious liberty and equality in Wales. If returned to Parliament by you, it shall be my earnest endeavour to labour for the triumph of this great cause. I believe in a liberal extension of the principle of decentralisation''."<ref>{{Cite web|title=OLCreate: CYM-WH_E1 Sources for Unit 8: Source 8F|url=https://www.open.edu/openlearncreate/mod/oucontent/view.php?id=55159&section=1.6|access-date=2022-03-01|website=www.open.edu}}</ref> Yn 1895, mewn Mesur Eglwys yng Nghymru a fu’n aflwyddiannus yn y pen draw, ychwanegodd Lloyd George ddiwygiad er mwyn ceisio creu rhyw fath o "Reolaeth cartref" ("''Home Rule''") i Gymru, sef cyngor cenedlaethol ar gyfer penodi comisiynwyr Eglwysi Cymru.<ref>{{Cite web|title=OLCreate: CYM-WH_E1 Sources for Unit 8: Source 8Ji|url=https://www.open.edu/openlearncreate/mod/oucontent/view.php?id=55159&section=1.11|access-date=2022-03-05|website=www.open.edu}}</ref><ref>{{Cite web|title=OLCreate: CYM-WH_E1 Sources for Unit 8: Source 8Ji|url=https://www.open.edu/openlearncreate/mod/oucontent/view.php?id=55159&section=1.11|access-date=2022-03-05|website=www.open.edu}}</ref><ref>{{cite journal|last1=Doe|first1=Norman|title=The Welsh Church Act 1914: A Century of Constitutional Freedom for the Church in Wales?|journal=Ecclesiastical Law Journal|date=January 2020|volume=22|issue=1|pages=2–14|doi=10.1017/S0956618X19001674|s2cid=213980589}}</ref> Pasiwyd y Ddeddf Eglwys Gymreig 1914 gan roi rhyddid i’r Eglwys yng Nghymru i lywodraethu ei materion ei hun. Ar ôl cael ei hatal dros dro am gyfnod y Rhyfel Byd Cyntaf, daeth y Ddeddf i rym yn 1920.<ref>{{Cite web|title=Volume I: Prefatory Note|url=https://www.churchinwales.org.uk/en/clergy-and-members/constitution/volume-i-prefatory-note/|access-date=2022-03-01|website=Church in Wales|language=en}}</ref> === Prifysgol a Bwrdd addysg genedlaethol === {{Prif|Prifysgol Cymru}}[[Delwedd:Yr Hen Goleg, Prifysgol Aberystwyth.jpg|bawd|Hen goleg Prifysgol Aberystwyth, a agorwyd yn 1872]] Yn 1822, sefydlwyd Coleg Dewi Sant yn Llanbedr Pont Steffan.<ref>{{Cite book|title=Cydymaith i lenyddiaeth Cymru|url=https://books.google.co.uk/books?id=Yy1KAAAAYAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=coleg+dewi+sant+1822&q=coleg+dewi+sant+1822&hl=cy&source=newbks_fb&redir_esc=y|publisher=Gwasg Prifysgol Cymru|date=1986|isbn=978-0-7083-0915-5|language=cy|first=Meic|last=Stephens|pages=659}}</ref> Dros ugain mlynedd yn ddiweddarach, gosodwyd carreg sylfaen [[Coleg Llanymddyfri|'Athrofa Gymreig Llanymddyfri']] yn 1849. Yno, fe alwodd y parchedig [[Joshua Hughes]] am brifysgol genedlaethol lawn i Gymru, "Rhaid i ni gael prifysgol yng Nghymru, ac ni allwn fod yn llonydd tra fyddo ein gwlad yn yr iselder ag y mae ynddo oblegid diffygaddysgiaeth".<ref>{{Cite book|title=Yr Haul: neu drysorfa o wybodaeth, hanesiol a gwladwriaethol|url=https://books.google.com/books?id=tNMGAAAAYAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&hl=cy|date=1850|language=cy|pages=26, 63}}</ref> Erbyn 1852 a 1865 roedd [[Coleg Dewi Sant]] yn cymeradwyo graddau. Yn 1872 agorwyd [[Prifysgol Aberystwyth|Coleg Prifysgol Cymru (Aberystwyth)]]; yn 1883 dechreuwyd gwaith [[Prifysgol Caerdydd|Coleg De Cymru (Caerdydd)]]; ac yn 1884 [[Prifysgol Bangor|Coleg Gogledd Cymru (Bangor)]]. Yn y pen draw, ffurfiwyd Prifysgol Cymru yn 1893.<ref>{{Cite book|title=Y Llenor|url=https://books.google.co.uk/books?id=LE0pXjQ3r4YC&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA83&dq=prifysgol+i+gymru&hl=cy&source=newbks_fb&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|publisher=Hughes a'I Fab.|date=1807|language=cy|first=Sir Owen Morgan|last=Edwards|pages=81-95}}</ref> Yn 1896, dechreuodd [[Addysg yng Nghymru]] ddod yn wahanol pan ffurfiwyd y Bwrdd Canol Cymraeg a oedd yn arolygu ysgolion gramadeg Cymru a daethpwyd â Deddf Addysg Ganolraddol Cymru 1889 i “wneud darpariaeth bellach ar gyfer addysg ganolraddol a thechnegol trigolion Cymru a sir Fynwy." Gwnaeth hyn y bwrdd yn gyfrifol am arolygu ysgolion uwchradd.<ref>{{Cite web|date=2013-08-12|title=The Welsh Intermediate Education Act, 1889|url=https://www.bbc.co.uk/blogs/wales/entries/ee4a5728-7f96-3b9f-93ac-29300c2d6066|access-date=2022-02-04|website=BBC|language=en}}</ref><ref name=":42">{{Cite book|url=https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/r/C815|title=Records of the Welsh Department and successors|date=1880–1983|others=Board of Education, Board of Education, Welsh Department, Department of Education and Science, Education Office for Wales, Department of Education and Science, Welsh Education Office, Education Department, Ministry of Education, Welsh Department|language=English}}</ref> Yn 1907, ffurfiwyd adran Gymraeg y Bwrdd Addysg ac yn yr un flwyddyn, sefydlwyd Arolygiaeth Gymreig ar gyfer arolygu ysgolion cynradd ac uwchradd yng Nghymru.<ref name=":02">{{Cite web|title=History of devolution|url=https://senedd.wales/how-we-work/history-of-devolution/|access-date=2022-02-01|website=senedd.wales|language=en-GB}}</ref> === Mudiad ymreolaeth i Gymru === ==== Dylanwad Iwerddon ==== Yn 1870, ffurfiwyd y "''Home Government Association''" yn Iwerddon gan Isaac Butt gan ennill dros 50 o seddi yn etholiad cyffredinol 1874.<ref>{{Cite book|title=The Rise and Fall of British Liberalism: 1776-1988|url=https://books.google.com/books?id=eJSbBAAAQBAJ&newbks=0&hl=cy|publisher=Routledge|date=2014-09-25|isbn=978-1-317-89906-8|language=en|first=Alan|last=Sykes|pages=84}}</ref> Mewn ymateb i'r mudiad ymreolaeth yn Iwerddon, dywedodd y prif weinidog, [[William Gladstone]] mewn araith yn Aberdeen yn 1871 fod gan yr Alban a Chymru yr hawl i geisio am ''home rule'' hefyd, "''I protest on behalf of Wales that they are entitled to Home Rule there''."<ref>{{Cite book|title=The Annual Register|url=https://books.google.com/books?id=bmpdAAAAIAAJ&newbks=0&hl=cy|publisher=Rivingtons|date=1872|language=en|first=Edmund|last=Burke|pages=106}}</ref> Mewn ymateb i'r galw am "ymreolaeth cartref", cynigiodd y prif weinidog rhyddfrydol, William Gladstone, ddau fesur ar ymreolaeth i Iwerddon yn 1886 a 1893, a methodd y ddau.<ref>{{Cite web|title=Two home rule Bills|url=https://www.parliament.uk/about/living-heritage/evolutionofparliament/legislativescrutiny/parliamentandireland/overview/two-home-rule-bills/}}</ref> ==== Michael D Jones ==== [[Delwedd:Revd Michael D Jones (1822-98) NLW3362561.jpg|bawd|222x222px|[[Michael D. Jones]], tua 1885]] Yn 1876, galwodd [[Michael D. Jones]] am Senedd i Gymru ym mhapur 'Y Ddraig Goch', "Mae arnon fel cenedl eisiau mudiad i gynhyrfu'r wlad o Gaergybi i Gaerdydd i waeddi am Senedd Gymreig yn Aberyswyth".<ref>{{Cite web|title=Y ddraig goch {{!}} Cyf. I rhif. 6 - Mehefin 1876 {{!}} 1876 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2025944/2026035/4|website=journals.library.wales|access-date=2024-05-26|language=en|page=67}}</ref> Ym mhapur [[Y Celt]] yn 1884 cynigodd Michael y dylid dechrau mudiad a phlaid wleidyddol Gymreig a fyddai'n sefyll dros ymreolaeth (h''ome rule'').<ref>{{Cite web|title=Y GYMBAEGK{{!}}1884-08-15{{!}}Y Celt - Papurau Newydd Cymru|url=https://papuraunewydd.llyfrgell.cymru/view/3131399/3131408/30/mudiad|website=papuraunewydd.llyfrgell.cymru|access-date=2024-05-26|language=cy}}</ref> Dywed y bardd [[Gwenallt]] fod y llyfr 'Hanes Louis Kossuth: Llywydd Hwngari' yn gyfrifol am drosi Michael D. Jones a [[Robert Jones Derfel]] tuag at genedlaetholdeb.<ref>{{Cite book|title=I ganol y frwydr: efrydiau llenyddol|url=https://books.google.co.uk/books?id=JKIjAQAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&dq=d+gwenallt+jones+michael+d+jones&q=d+gwenallt+jones+michael+d+jones&hl=cy&source=newbks_fb&redir_esc=y|publisher=Llyfrau'r Dryw|date=1970|isbn=978-0-85339-045-9|language=cy|first=John Gwyn|last=Griffiths|pages=108}}</ref> Soniodd Michael ei hun am ddylawad Kossuth a chwyldrodau 1848 ar genhedloedd; "''bydenwog Kossuth fel seren oleu yn ffurfafen Ewrop wedi tanio llawer enaid a'r atbrawiaeth anfarwol o "hawl pob cenedl i lywodraethu ei hunan" a rhwng dylanwadau chwyldroadau mawrion 1848, ac addysg Kossuth, nid yw cenhedloedd goresgynedig Ewrop wedi ymdawelu hyd heddyw, ond edrychant yn obeithiol yn mlaen at jiwbili pobloedd a chenhedloedd gorthrymedig.''"<ref>{{Cite web|title=YMREOLAETH. !{{!}}1890-03-07{{!}}Y Celt - Papurau Newydd Cymru|url=https://papuraunewydd.llyfrgell.cymru/view/3135173/3135174/2/|website=papuraunewydd.llyfrgell.cymru|access-date=2024-05-26|language=cy}}</ref> ==== Cymru Fydd ==== Yn [[y Traethodydd]] a gyhoeddwyd gan [[Thomas Gee]] a'i fab yn 1858, mae'n ymddengys nad oedd llawer o obaith gan y golygyddion am Senedd i Gymru, "''Nid oes ond gobaith gwan y gwelir genym Senedd Gymreig mwyach", <nowiki>''nid yw yn debyg y grandewid ar ein cais ni, ac y trosglwyddid yr hen hawliau a'</nowiki>r breintiau yn ol wedi i ni fod yn amddifad ohonynt am gynifer o ganrifoedd''."<ref>{{Cite book|title=Y Traethodydd: am y fleyddyn ...|url=https://books.google.com/books?id=r0MEAAAAQAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA391&dq=senedd+gymreig&hl=cy|publisher=Argraffwyd a Chyhoeddwyd Gan T. Gee a'i Fab|date=1858|language=cy|pages=391}}</ref>[[Delwedd:Tom Ellis M. P. (late Liberal Whip) (5292167).jpg|bawd|208x208px|Tom Ellis, â sefydlydd [[Cymru Fydd]] yn 1886]] Yn 1886, yr un flwyddyn ag y cynigiwyd y mesur cyntaf ar gyfer Iwerddon, sefydlwyd [[Cymru Fydd|mudiad Cymru Fydd]] i hybu achos ymreolaeth i Gymru.<ref name="encyclopaedia5">{{Citation|title=The Welsh Academy Encyclopaedia of Wales|year=2008|place=Cardiff|publisher=University of Wales Press}}</ref> Dywed ffynhonnell arall y sefydlwyd Cymru Fydd flwyddyn yn hwyarch gan [[Thomas Edward Ellis|Tom Ellis]]. Prif amcan y mudiad oedd sefydlu corff deddfu cenedlaethol dros Gymru (ymreolaeth, ond ni awgrymwyd annibyniaeth) ac hefyd er mwyn sicrhau aelodau seneddol a fyddai'n cynrychioli Cymru'n drwyadl. Sefydlwyd Cyngor Cenedlaethol Cymru i gynrychioli'r blaid Rhyddfrydol yr un flwyddyn. Lawnsiwyd gylchgrawn o'r un enw yn 1888 o Ddolgellau; yn agos i le bu Tom Ellis yn byw.<ref>{{Cite book|title=Thomas Edward Ellis, 1859-1899|url=http://archive.org/details/thomasedwardelli0000jone|publisher=[Cardiff?] : University of Wales Press|date=1986|isbn=978-0-7083-0927-8|language=WELENG|others=Internet Archive|first=Wyn|last=Jones|pages=32}}</ref> Roedd Lloyd George yn un o brif arweinwyr Cymru Fydd a oedd yn fudiad a grëwyd gyda'r nod o sefydlu [[Llywodraeth Cymru|Llywodraeth Gymreig]]<ref>{{Cite journal|id={{ProQuest|1310503225}}|last=Jones|first=J G.|title=Alfred Thomas's National Institution (Wales) Bills of 1891-92|journal=Welsh History Review|volume=15|issue=1|date=1 January 1990|pages=218–239}}<templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css" /></ref> a "hunaniaeth Gymreig gryfach".<ref>{{Cite web|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/society/politics_cymru_fydd.shtml|title=BBC Wales - History - Themes - Cymru Fydd - Young Wales}}</ref> Fel y cyfryw roedd Lloyd George yn cael ei weld fel ffigwr radical yng ngwleidyddiaeth Prydain ac roedd yn gysylltiedig ag ail-ddeffro [[Cenedlaetholdeb Cymreig|cenedlaetholdeb a hunaniaeth Gymreig]], gan ddweud yn 1880, "Onid yw'n hen bryd i Gymru gael y pwerau i reoli ei materion ei hun".<ref>{{Cite web|url=https://www.open.edu/openlearncreate/mod/oucontent/view.php?id=55160&printable=1|title=Unit 8 David Lloyd George and the destiny of Wales: View as single page}}</ref><ref>{{Cite web|date=2022-02-28|title=Yes or No? The Welsh Devolution Referendum|url=https://blog.library.wales/the-welsh-devolution-referendum/|access-date=2022-03-05|website=National Library of Wales Blog|language=en-US}}</ref> Mae'r hanesydd Emyr Price wedi cyfeirio ato fel "pensaer cyntaf datganoli Cymreig a'i eiriolwr enwocaf" yn ogystal ag "eiriolwr arloesol senedd bwerus i'r Cymry".<ref>{{Cite book|title=David Lloyd George (Celtic Radicals)|publisher=University of Wales Press|year=2005|pages=208}}</ref> Sefydlwyd cymdeithasau cyntaf Cymru Fydd yn Lerpwl a Llundain yn 1887 ac yn y gaeaf gaeaf 1886-7, sefydlwyd ffederasiynau rhyddfrydol Gogledd a De Cymru.<ref name=":20">{{Cite web|title=""Home Rule all round": Experiments in Regionalising Great Britain, 1886-1914." Political Reform in Britain, 1886 - 1996: Themes, Ideas, Policies. Eds. Jordan, Ulrike; Kaiser, Wolfram. Bochum: Universitätsverlag Dr. N. Brockmeyer. 169 - 192. Arbeitskreis Deutsche England-Forschung 37.|url=https://thestacks.libaac.de/bitstream/handle/11858/2064/Rembold%20-%201997%20-%20Home%20Rule%20all%20round.pdf?sequence=1&isAllowed=y}}</ref> ==== Lloyd George a'r Rhyddfrydwyr ==== [[Delwedd:David Lloyd George NLW3362532.jpg|bawd|[[David Lloyd George]], yn ddyn ifanc, tua 1890]]Bu Lloyd George hefyd yn arbennig o weithgar wrth geisio sefydlu Plaid Genedlaethol Gymreig ar wahân a oedd yn seiliedig ar [[Y Blaid Seneddol Wyddelig|Blaid Seneddol Iwerddon]] [[Charles Stewart Parnell]] a gweithiodd hefyd i uno Ffederasiwn Rhyddfrydol Gogledd a De Cymru â Chymru Fydd i ffurfio Ffederasiwn Rhyddfrydol Cenedlaethol Cymreig.<ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - David Lloyd George|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/figures/lloyd_george.shtml|access-date=2022-03-01|website=www.bbc.co.uk}}</ref> Yng nghyfarfod y Ffederasiwn Gogledd yn 1886 trafodwyd lywodraeth genedlaethol i Gymru ac yn 1889, methodd cynnig dros bolisi sefydlu '''Welsh National League''<nowiki/>'. Serch hynny, yn 1890 cynigodd Lloyd George bolisi o blaid ymreolaeth gartref yng nghyfarfod Ffederasiwn y De. Mewn nodyn bywgraffygol yn 1890, disgrifiodd ei hun fel "''Welsh Nationalist, supporting Home Rule, temperance, disestablishment and other items in the programme of the advanced Liberals.''" Yn 1895, cynigodd prif weinidog Asquith ddiwygiad i gyflwyno "Welsh National Council' i reoli arian yr eglwys mewn bil ar yr eglwys yng Nghymru er mwyn ceisio ennill cefnogaeth aelodau Cymreig. Cyhoeddodd Lloyd-George hyn cyn i'r diwygiad gael ei chygoeddi'n sywddogol ac fe'i tynnwyd dynnu'n ôl ar ôl anghytuno ymysg aelodau Cymreig.<ref>{{Cite book|title=David Lloyd George : the great outsider|url=http://archive.org/details/isbn_9781408700976|publisher=London : Little, Brown|date=2010|isbn=978-1-4087-0097-6|others=Internet Archive|first=Roy|last=Hattersley|pages=44, 47, 52, 79}}</ref> Chwalodd mudiad Cymru Fydd yn 1896 ynghanol ymryson personol a rhwygiadau rhwng cynrychiolwyr Rhyddfrydol megis [[David Alfred Thomas]].<ref name="encyclopaedia5" /><ref>{{Cite web|title=Wales {{!}} Vol, V no. 8/9 {{!}} 1945 {{!}} Cylchgronau Cymru – Llyfrgell Genedlaethol Cymru|url=https://cylchgronau.llyfrgell.cymru/view/1214989/1216131/107|access-date=4 December 2020|publisher=[[National Library of Wales]]|language=cy-GB}}</ref> Yn 1898 fe llwyddodd [[David Lloyd George]] i ffurfio Cyngor Rhyddfrydol Cenedlaethol Cymru, sefydliad ymbarél llac yn cwmpasu'r ddau ffederasiwn.<ref name="alderton">{{Cite web|last=Alderton|first=Nicholas|title=The formation of the Welsh Liberal Party, 1966-1967|url=https://www.psa.ac.uk/sites/default/files/conference/papers/2015/The%20Formation%20of%20the%20Welsh%20Liberal%20Party%20(1).pdf|access-date=10 April 2019|website=Political Studies Association}}</ref> ==== Ymreolaeth i bawb (''home rule all round'') ==== Er bod y syniad o “ymreolaeth yn gyffredinol” (''home rule all round'') wedi bodoli ers yr 1830au, daeth y syniad yn fwy poblogaidd yn 1910 yn ystod cynhadledd gyfansoddiadol ac ar drothwy rhyfel Gwyddelig yn ystod 1913-14.<ref>{{Cite journal|last=Kendle|first=J. E.|date=Jun 1968|title=VI. The Round Table Movement and ‘Home Rule All Round’|url=http://dx.doi.org/10.1017/s0018246x00002041|journal=The Historical Journal|volume=11|issue=2|pages=332–353|doi=10.1017/s0018246x00002041|issn=0018-246X}}</ref> Roedd y gefnogaeth i [[hunanlywodraeth|ymreolaeth]] i Gymru a’r Alban ymhlith y mwyafrif o bleidiau gwleidyddol ar ei gryfaf yn 1918 yn dilyn annibyniaeth gwledydd Ewropeaidd eraill ar ôl y Rhyfel Byd Cyntaf, a Gwrthryfel y [[Gwrthryfel y Pasg|Pasg]] yn Iwerddon, ysgrifennodd Dr Davies.<ref>Davies, ''op cit'', Page 523</ref> Er bod Cymru Fydd wedi dymchwel, roedd ymreolaeth yn dal i fod ar yr agenda, gyda’r rhyddfrydwr Joseph Chamberlain yn cynnig “''[[hunanlywodraeth|Home Rule]] All Round''” i holl genhedloedd y Deyrnas Unedig, yn rhannol er mwyn cwrdd â gofynion Iwerddon ond cynnal goruchafiaeth senedd imperialaidd San Steffan. Daeth y syniad hwn a ddisgynnodd o blaid yn y pen draw ar ôl i "de Iwerddon" adael y Deyrnas Unedig a daeth yn arglwyddiaeth yn 1921 a sefydlwyd gwladwriaeth rydd Iwerddon yn 1922.<ref name=":202">{{Cite web|title=""Home Rule all round": Experiments in Regionalising Great Britain, 1886-1914." Political Reform in Britain, 1886 - 1996: Themes, Ideas, Policies. Eds. Jordan, Ulrike; Kaiser, Wolfram. Bochum: Universitätsverlag Dr. N. Brockmeyer. 169 - 192. Arbeitskreis Deutsche England-Forschung 37.|url=https://thestacks.libaac.de/bitstream/handle/11858/2064/Rembold%20-%201997%20-%20Home%20Rule%20all%20round.pdf?sequence=1&isAllowed=y}}</ref> Daeth ymreolaeth yn gyffredinol yn bolisi swyddogol y blaid lafur, erbyn y 1920au, ond collodd y Rhyddfrydwyr ddiddordeb oherwydd pe byddai Senedd Gymreig yn cael ei ffurfio ni fyddent yn ei rheoli.<ref name=":212">{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Chapter 22: A new nation|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/guide/ch22_a_new_nation.shtml|access-date=2023-01-13|website=www.bbc.co.uk}}</ref> === Sefydliadau Cymreig === Yn 1861 ffurfiwyd [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru]]<ref>{{Cite web|title=BBC Wales - Eisteddfod - Guide - A brief history of the Eisteddfod|url=https://www.bbc.co.uk/wales/eisteddfod2008/sites/guide/history/pages/history_eisteddfod.shtml|access-date=2022-02-04|website=www.bbc.co.uk}}</ref> ac yn 1898 gweler enghraifft o farddoniaeth Gymreig yn galw am ymreolaeth ac annibyniaeth.<ref>{{Cite book|title=Camni yn y goelbren, neu Ddatguddiad o'r modd y mae pen-ar-glwyddiaeth a doethineb Duw yn trefnu cystuddiau dynion: Newydd ei gyfiaithu yn Gymraeg|url=https://books.google.co.uk/books?id=izg_AAAAYAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=RA5-PA33&dq=ymreolaeth+gymru&hl=cy&source=newbks_fb&redir_esc=y#v=onepage&q&f=false|publisher=Ross|date=1769|language=cy|first=Thomas|last=Boston|pages=32-33}}</ref> Ar ddiwedd y 19g ffurfiwyd nifer o sefydliadau cenedlaethol eraill gan gynnwys [[Cymdeithas Bêl-droed Cymru]] yn 1876<ref>{{Cite web|title=FAW / Who are FAW?|url=http://www.faw.cymru/en/about-faw/who-are-faw/|access-date=2022-02-04|website=www.faw.cymru|language=en}}</ref>, [[Undeb Rygbi Cymru]] yn 1881.<ref>{{Cite web|title=140 Years of the Welsh Rugby Union|url=https://www.wru.wales/article/140-years-of-the-welsh-rugby-union/|access-date=2022-02-04|website=Welsh Rugby Union {{!}} Wales & Regions|language=en-GB}}</ref> [[Delwedd:Women's Suffrage Pilgrimage in Cathays Park, Cardiff 1913.jpg|bawd|Baner swffraget Gymreig, Caerdydd 1913.]] Ar ddechrau'r 20g gwelwyd ffurfiant mwy o sefydliadau cenedlaethol Cymreig: 1911 – [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru]],<ref>{{Cite web|title=History of the Building {{!}} The National Library of Wales|url=https://www.library.wales/librarybuilding/historyofthebuilding|access-date=2022-02-04|website=www.library.wales}}</ref> 1915 – [[Y Gwarchodlu Cymreig|Gwarchodlu Cymreig]],<ref>{{Cite web|title=Welsh Guards|url=https://www.army.mod.uk/who-we-are/corps-regiments-and-units/infantry/welsh-guards/|access-date=2022-02-04|website=www.army.mod.uk|language=en-GB}}</ref> 1919 – [[GIG Cymru|Bwrdd Iechyd Cymru]],<ref>{{Cite book|url=https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/r/C923|title=Records of the Welsh Board of Health|date=1919–1969|others=Welsh Board of Health|language=English}}</ref> 1920 – Yr [[Yr Eglwys yng Nghymru|Eglwys yng Nghymru]] Datgysylltwyd [[Yr Eglwys yng Nghymru|Cymru]] a'i gwahanu oddi wrth [[Eglwys Loegr]] trwy Ddeddf Eglwysi Cymru 1914.<ref>{{Cite web|url=https://www.legislation.gov.uk/ukpga/Geo5/4-5/91|title=Welsh Church Act 1914}}</ref> Bu trafodaethau am yr angen am "blaid Gymreig" ers y 19g.<ref>Davies, ''op cit'', pages 415, 454</ref> Yn ôl yr hanesydd [[John Davies (hanesydd)|John Davies]], cyn 1922 bu "twf amlwg yn adnabyddiaeth gyfansoddiadol y genedl Gymreig".<ref>Davies, ''op cit'', Page 544</ref> Erbyn 1924 roedd gan bobl yng Nghymru "awydd i wneud eu cenedligrwydd yn ganolbwynt i wleidyddiaeth Cymru".<ref name="Daviesp547">Davies, ''op cit'', Page 547</ref> Yn 1925 sefydlwyd Plaid Genedlaethol Cymru; fe’i hailenwyd yn [[Plaid Cymru|Blaid Cymru – ''The Party of Wales'']] yn 1945. Egwyddorion y blaid a ddiffiniwyd yn 1970 oedd (1) hunanlywodraeth i Gymru, (2) diogelu diwylliant, traddodiadau, iaith a sefyllfa economaidd Cymru a (3) sicrhau aelodaeth i wladwriaeth Gymreig hunanlywodraethol yn y Cenhedloedd Unedig.<ref name=":82">{{Cite journal|last=Lutz|first=James M.|date=1981|title=The Spread of the Plaid Cymru: The Spatial Impress|url=https://www.jstor.org/stable/447358|journal=The Western Political Quarterly|volume=34|issue=2|pages=310–328|doi=10.2307/447358|issn=0043-4078|jstor=447358}}</ref> [[File:Parch_Lewis_Valentine_yn_ifanc.jpg|link=https://en.wikipedia.org/wiki/File:Parch_Lewis_Valentine_yn_ifanc.jpg|bawd|200x200px|[[Lewis Valentine]], Llywydd cyntaf Plaid Cymru.<ref>{{Cite web|title=Fire in Llŷn|url=https://www.peoplescollection.wales/story/378207|access-date=2023-01-27|website=Peoples Collection Wales|language=en}}</ref>]] Ceisiodd aelodau cynnar y Blaid Lafur Annibynnol sefydlu Ffederasiwn De Cymru tua diwedd y 19g ond ni sefydlwyd Cyngor Rhanbarthol Llafur De Cymru tan 1937.<ref name=":22">{{Cite web|title=Labour Party Wales Archives - National Library of Wales Archives and Manuscripts|url=https://archives.library.wales/index.php/labour-party-wales-archives|access-date=2023-01-13|website=archives.library.wales}}</ref> Roedd llywodraeth Lafur y Deyrnas Unedig a etholwyd yn 1945 yn ganolog iawn, ond yn yr un flwyddyn, sefydlwyd 15 o adrannau Llywodraeth y Deyrnas Unedig yng Nghymru.<ref name=":21">{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Chapter 22: A new nation|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/guide/ch22_a_new_nation.shtml|access-date=2023-01-13|website=www.bbc.co.uk}}</ref><ref>{{Cite book|last=Torrence|first=David|url=https://researchbriefings.files.parliament.uk/documents/CBP-8318/CBP-8318.pdf|title=Devolution in Wales: "A process, not an event"|publisher=House of Commons Library|year=2022|pages=9}}</ref> Erbyn 1947, daeth Cyngor Rhanbarthol unedig o Lafur i Gymru yn gyfrifol am Gymru gyfan.<ref name=":22" /> Yn 1959 newidiwyd teitl cyngor Llafur o "''Welsh Regional council''" i "''Welsh council''", ac ailenwyd y corff Llafur yn Blaid Lafur Cymru yn 1975.<ref name=":22" /> === Cyngor Cymru === [[Delwedd:Jim Griffiths Secretary of State for Wales.jpeg|bawd|208x208px|[[Jim Griffiths]], Ysgrifennydd Gwladol cyntaf Cymru]] Roedd meinciau cefn Llafur Cymru fel [[David Grenfell|DR Grenfell]], [[William Mainwaring|WH Mainwaring]] a [[Jim Griffiths|James Griffiths]] yn cefnogi sefydlu swydd Ysgrifennydd Gwladol tra bod [[Aneurin Bevan]] yn meddwl y byddai datganoli yn tynnu sylw oddi wrth wleidyddiaeth "''mainstream''" Prydain. Cyfaddawdodd Llywodraeth y Deyrnas Unedig a chytuno i sefydlu Cyngor i Gymru a Sir Fynwy. Fodd bynnag, ni roddwyd mwy na chyfrifoldeb iddi gynghori llywodraeth y Deyrnas Unedig ar faterion o ddiddordeb Cymreig.<ref name="davies2">John Davies, ''A History of Wales'', Penguin, 1993, {{ISBN|0-14-028475-3}}</ref> Cyhoeddwyd y cynnig i sefydlu Cyngor i Gymru a Sir Fynwy yn Nhŷ’r Cyffredin ar 24 Tachwedd 1948. Cynhaliwyd ei gyfarfod cyntaf ym mis Mai 1949, a’i gyfarfod busnes cyntaf y mis canlynol. Ei gylch gorchwyl oedd: * cyfarfod o bryd i'w gilydd ac o leiaf bob chwarter i gyfnewid barn a gwybodaeth am ddatblygiadau a thueddiadau ym meysydd economaidd a diwylliannol Cymru a Sir Fynwy; a * sicrhau bod y llywodraeth yn cael ei hysbysu’n ddigonol am effaith gweithgareddau’r llywodraeth ar fywyd cyffredinol pobl Cymru a Sir Fynwy.<ref name="records2">{{Cite web|url=https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/record?catid=506&catln=2|title=The Discovery Service|first=The National|last=Archives|website=discovery.nationalarchives.gov.uk}}</ref> Roedd gan Gyngor Cymru a Sir Fynwy 27 o aelodau penodedig. O'r rhain, enwebwyd 12 gan awdurdodau lleol Cymru; yr oedd hefyd enwebeion o'r [[CBAC|Cyd-Bwyllgor Addysg]], Prifysgol Cymru, [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru|Cyngor yr Eisteddfod Genedlaethol]], [[Croeso Cymru|Bwrdd Croeso a Gwyliau Cymru]], ac o ochrau rheolaeth ac undeb diwydiant ac amaethyddiaeth Cymru.<ref>{{Cite web|url=http://hansard.millbanksystems.com/commons/1949/apr/26/council-for-wales-membership|title=COUNCIL FOR WALES (MEMBERSHIP) (Hansard, 26 April 1949)|website=hansard.millbanksystems.com|access-date=2023-01-13|archive-date=2023-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20230113182105/http://hansard.millbanksystems.com/commons/1949/apr/26/council-for-wales-membership|url-status=dead}}</ref> Y cadeirydd oedd [[Huw T. Edwards]], arweinydd undeb llafur.<ref>{{Cite web|url=http://www.archivesnetworkwales.info/cgi-bin/anw/fulldesc_nofr?inst_id=1&coll_id=94&expand=|title=Archives Network Wales: Council for Wales and Monmouthshire records|access-date=2023-01-13|archive-date=2016-03-03|archive-url=https://web.archive.org/web/20160303181418/http://www.archivesnetworkwales.info/cgi-bin/anw/fulldesc_nofr?inst_id=1&coll_id=94&expand=|url-status=dead}}</ref> Cyfarfu'r Cyngor yn breifat, ffynhonnnell arall o ddadl.<ref>{{Cite web|url=http://hansard.millbanksystems.com/commons/1949/jan/20/wales-council|title=WALES (COUNCIL) (Hansard, 20 January 1949)|website=hansard.millbanksystems.com|access-date=2023-01-13|archive-date=2023-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20230113182105/http://hansard.millbanksystems.com/commons/1949/jan/20/wales-council|url-status=dead}}</ref> Sefydlwyd paneli a phwyllgorau amrywiol i ymchwilio i faterion sy'n effeithio ar Gymru, gan gynnwys Panel Iaith Gymraeg i astudio ac adrodd ar sefyllfa bresennol yr iaith; Panel Gweinyddu'r Llywodraeth; Panel Diwydiannol; Panel Datblygu Gwledig; Panel Trafnidiaeth; a Phanel Diwydiant Twristiaeth.<ref name="records22">{{Cite web|url=https://discovery.nationalarchives.gov.uk/details/record?catid=506&catln=2|title=The Discovery Service|first=The National|last=Archives|website=discovery.nationalarchives.gov.uk}}</ref> === Mudiad Senedd i Gymru === [[Delwedd:Meganlloydgeorge_(cropped).jpg|bawd|178x178px|[[Megan Lloyd George]], arweinydd [[Ymgyrch Senedd i Gymru]] 1950-1956.]] Yn y 1950au, roedd dirywiad yr Ymerodraeth Brydeinig hefyd yn dirwyio rhywfaint o'r synnwyr o Brydeindod a sylweddolwyd nad oedd Cymru mor llewyrchus â de-ddwyrain Lloegr a gwledydd Ewropeaidd llai. Arweiniodd buddugoliaethau olynol y Blaid Geidwadol yn San Steffan at awgrymiadau mai dim ond trwy hunanlywodraeth y gallai Cymru sicrhau llywodraeth sy’n adlewyrchu pleidleisiau etholwyr Cymreig. Roedd [[Boddi Tryweryn|Boddi Cwm Tryweryn]], y pleidleisiwyd yn ei erbyn gan bob Aelod Seneddol Cymreig, yn awgrymu bod Cymru fel cenedl yn ddi-rym.<ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Chapter 22: A new nation|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/guide/ch22_a_new_nation.shtml|access-date=2022-07-18|website=www.bbc.co.uk}}</ref> Disgrifiwyd [[Chwalfa Epynt|Clirio Epynt]] yn 1940 hefyd fel "pennod sylweddol – ond yn aml yn cael ei hanwybyddu – yn hanes Cymru".<ref>{{Cite web|title=Epynt: A lost community|url=https://www.nfu-cymru.org.uk/news-and-information/epynt-a-lost-community/|access-date=2022-07-19|website=www.nfu-cymru.org.uk|language=en-gb}}</ref> [[Delwedd:A_Plaid_Cymru_rally_in_Machynlleth_in_1949_where_the_"Parliament_for_Wales_in_5_years"_campaign_was_started_(14050400654).jpg|bawd|225x225px|Rali [[Plaid Cymru]] ym Machynlleth yn 1949 lle cychwynnwyd "[[Ymgyrch Senedd i Gymru]] mewn 5 mlynedd"]] Gorymdeithiodd y rhai oedd o blaid Senedd Gymreig ym Machynlleth (lle [[Senedd-dy Owain Glyn Dŵr, Machynlleth|Senedd olaf Owain Glyndŵr]]) ar 1 Hydref 1949. Roedd siaradwyr ac adloniant yn y digwyddiad hefyd.<ref name=":11">{{Cite web|title=Watch Rali Senedd i Gymru, Machynlleth 1949|url=https://player.bfi.org.uk/free/film/watch-rali-senedd-i-gymru-machynlleth-1949-1949-online|access-date=2022-02-01|website=BFI Player|language=en}}</ref> O 1950-1956, daeth ymgyrch Senedd i Gymru yn ôl i'r agenda wleidyddol. Arweiniwyd ymgyrch drawsbleidiol gan [[Megan Lloyd George]], merch David Lloyd-George a fu farw yn 1945.<ref name=":03">{{Cite web|title=History of devolution|url=https://senedd.wales/how-we-work/history-of-devolution/|access-date=2022-02-01|website=senedd.wales|language=en-GB}}</ref> <ref name=":12">{{Cite journal|id={{ProQuest|1310498251}}|last=Jones|first=J Graham|title=THE PARLIAMENT FOR WALES CAMPAIGN, 1950-56|journal=Welsh History Review|volume=16|issue=2|date=1 December 1992|pages=207–236}}<templatestyles src="Module:Citation/CS1/styles.css" /></ref> Lansiwyd yr [[Ymgyrch Senedd i Gymru]] yn ffurfiol ar 1 Gorffennaf 1950, mewn rali yn Llandrindod. Arweiniodd y digwyddiad hwn at greu deiseb o 240,652 o enwau yn galw am sefydlu senedd Gymreig, a gyflwynwyd i [[Tŷ'r Cyffredin (Y Deyrnas Unedig)|Dŷ’r Cyffredin]] gan Megan Lloyd George yn 1956.<ref name=":11" /> Cafodd hyn ei wrthod gan lywodraeth y Deyrnas Unedig. Cyflwynwyd deisebau hefyd i Dŷ’r Cyffredin am [[Ysgrifennydd Gwladol Cymru|Ysgrifennydd Gwladol i Gymru]] a gafodd eu gwrthod hefyd.<ref name=":12" /> === Y Swyddfa Gymreig ac Ysgrifennydd Gwladol Cymru === Yn hanner cyntaf yr 20g, roedd nifer o wleidyddion wedi cefnogi creu swydd Ysgrifennydd Gwladol Cymru fel cam tuag at ymreolaeth i Gymru. Crëwyd swydd Gweinidog Materion Cymreig yn 1951 o dan yr ysgrifennydd cartref a chafodd ei dyrchafu i lefel gweinidog gwladol yn 1954.<ref name=":13">{{Cite web|title=History of devolution|url=https://senedd.wales/how-we-work/history-of-devolution/|access-date=2022-01-31|website=senedd.wales|language=en-GB}}</ref> Yn 1964, ffurfiodd llywodraeth Lafur y Deyrnas Unedig swyddfa newydd Ysgrifennydd Gwladol Cymru ac yn 1965 crëwyd y Swyddfa Gymreig a oedd yn cael ei rhedeg gan Ysgrifennydd Gwladol Cymru ac a oedd yn gyfrifol am weithredu polisïau llywodraeth y Deyrnas Unedig yng Nghymru.<ref name=":13" /> Yn 1999 gwnaeth y Swyddfa Gymreig le i Gynulliad Cenedlaethol Cymru a symudodd staff o'r Swyddfa Gymreig i'r Cynulliad Cenedlaethol.<ref>{{Cite web|date=2009-01-07|title=Key Events in the Development of the National Assembly for Wales|url=http://www.rhodriglynthomas.org/downloads/Development-National-Assembly-Wales-e.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090107071619/http://www.rhodriglynthomas.org/downloads/Development-National-Assembly-Wales-e.pdf|archivedate=2009-01-07|access-date=2022-10-14}}</ref> === Baner swyddogol === {{Prif|Y Ddraig Goch|Baner Cymru}} [[Delwedd:(1959_Aberteifi_Eisteddfod)_(5987205991).jpg|bawd|227x227px|Eisteddfod Aberteifi, gyda thariannau draig goch,1959]] Yn 1897, 1901, 1910, 1935 ac 1945 mewn ymdrech i gael cydnabyddiaeth genedlaethol bu ceisiadau i gynnwys y Ddraig Goch yn yr arfbais brenhinol, ond gwrthod bob tro a wnaeth y Coleg Arfbais, "''There is no such thing as a Welsh national flag''", dywedant.<ref name=":54">{{Cite book|title=Flag, Nation and Symbolism in Europe and America|url=https://books.google.com/books?id=scHXHTkRmZcC&newbks=0&hl=en|publisher=Routledge|date=2007-10-18|isbn=978-1-134-06696-4|language=en|first=Thomas Hylland|last=Eriksen|first2=Richard|last2=Jenkins|pages=80}}</ref> Yn 1901, ychwanegwyd y ddraig goch i arfbais Tywysog Cymru Brenhiniaeth Prydain gan y brenin.<ref>{{Cite web|title=Page 8714 {{!}} Issue 27385, 10 December 1901 {{!}} London Gazette {{!}} The Gazette|url=https://www.thegazette.co.uk/London/issue/27385/page/8714|website=www.thegazette.co.uk|access-date=2023-09-10}}</ref> Yn y pen draw, cynigiodd y palas Brydeinig fathodyn brenhinol newydd fel cyfaddawd yn ystod blwyddyn coroni 1953. Ailgynlluniwyd y ddraig draddodiadol ac ychwanegwyd coron iddo gyda'r arwyddair "Y DDRAIG GOCH DDYRY CYCHWYN".<ref name=":54" /> Gwrthwynebodd [[Orsedd y Beirdd]] y faner â'r bathodyn brenhinol yn 1958 gan ddweud ei bod yn "rhy druenus i arwyddo dim".<ref name=":52">{{Cite book|title=Flag, Nation and Symbolism in Europe and America|url=https://books.google.com/books?id=scHXHTkRmZcC&newbks=0&hl=en|publisher=Routledge|date=2007-10-18|isbn=978-1-134-06696-4|language=en|first=Thomas Hylland|last=Eriksen|first2=Richard|last2=Jenkins|pages=80}}</ref> Dan arweiniad cofrestrydd yr Orsedd, [[Albert Evans-Jones|Cynan (Albert Evans-Jones)]], penderfynwyd mai dim ond baner y ddraig goch boblogaidd a fyddai'r orsedd yn ei hadnabod. Galwodd ar bob sefydliad a chorff cyhoeddus i ddilyn eu harweiniad. Derbyniodd yr alwad gefnogaeth unfrydol gan gynnwys bron pob cyngor lleol. Danfonodd hyn neges clir i lywodraeth Prydain.<ref>{{Cite book|title=The Red Dragon: The Story of the Welsh Flag|url=https://books.google.co.uk/books?id=O1AbrgEACAAJ&newbks=0&hl=en&redir_esc=y|publisher=Y Lolfa|date=2016|isbn=978-1-78461-135-4|language=en|first=Siôn T.|last=Jobbins|pages=78}}</ref> Fis Chwefror 1959, cyhoeddodd y gweinidog dros faterion Cymreig mai dim ond y faner â'r ddraig (nid y fathodyn) fyddai'n cael ei chwifio ar adeiladau'r Llywodraeth yng Nghymru ac yn Llundain. Daeth baner y ddraig goch yn swyddogol ar 1 Ionawr 1960.<ref name=":52" /><ref>{{Cite web|title=WELSH FLAG (Hansard, 23 February 1959)|url=http://hansard.millbanksystems.com/written_answers/1959/feb/23/welsh-flag|website=web.archive.org|date=2021-05-06|access-date=2024-01-25|archive-date=2021-05-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20210506145352/http://hansard.millbanksystems.com/written_answers/1959/feb/23/welsh-flag|url-status=dead}}</ref> === Prifddinas Cymru === [[Delwedd:Wales beats England by 2 goals to 1 in the international soccer game in Cardiff (11870190016).jpg|bawd|196x196px|Gêm pêl-droed Cymru v Lloegr lle enillodd Cymru 2-1 yn 1955, Caerdydd]] Ar 21 Rhagfyr 1955, cyhoeddodd Arglwydd Faer Caerdydd i dyrfa fod [[Caerdydd]] bellach yn brifddinas swyddogol Cymru yn dilyn pleidlais seneddol y diwrnod cynt gan aelodau awdurdodau lleol Cymru. Enillodd Caerdydd y bleidlais gyda 136 o bleidleisiau a daeth Caernarfon yn ail gydag 11 pleidlais. Roedd ymgyrch i Gaerdydd ddod yn brifddinas wedi bod ar y gweill ers 30 mlynedd cyn y bleidlais. Amlinellodd yr hanesydd James Cowan rai rhesymau pam y dewiswyd Caerdydd gan gynnwys; sef y ddinas fwyaf yng Nghymru gyda phoblogaeth o 243,632, adeiladau ym mharc Cathays megis Neuadd y Ddinas ac Amgueddfa Genedlaethol Cymru ymhlith rhesymau eraill. Awgrymodd Dr Martin Johnes, darlithydd ym Mhrifysgol Abertawe, yn dilyn ffurfio Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn 1999, fod Caerdydd wedi dod yn “brifddinas mewn ffordd ystyrlon, fel cartref llywodraeth Cymru, ond o’r blaen, roedd ei statws fel prifddinas yn amherthnasol. dim ond symbolaidd oedd hi". <ref>{{Cite news|date=2015-12-21|title=Cardiff then and now: 60 years as capital city of Wales|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-south-east-wales-35126210|access-date=2022-02-10}}</ref> === Sedd gyntaf Plaid Cymru === [[Delwedd:Gwynfor_Evans.jpg|bawd|197x197px|[[Gwynfor Evans]] yn 1951.]] Enillodd arweinydd [[Plaid Cymru]], [[Gwynfor Evans]] sedd gyntaf erioed y blaid yn San Steffan yng Nghaerfyrddin yn 1966, a "helpodd i newid cwrs cenedl" yn ôl Dr Martin Johnes. Gallai hyn, ynghyd ag ennill sedd Winnie Ewing o'r SNP yn Hamilton, yr Alban yn 1967 fod wedi cyfrannu at bwysau ar Brif Weinidog Harold Wilson i ffurfio [[Comisiwn Kilbrandon]].<ref>{{Cite web|title=Remembering Gwynfor Evans' by-election which changed Welsh history|url=https://www.thenational.wales/news/19426429.remembering-gwynfor-evans-by-election-changed-welsh-history/|access-date=2022-03-10|website=The National Wales|language=en|archive-date=2021-09-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20210923062559/https://www.thenational.wales/news/19426429.remembering-gwynfor-evans-by-election-changed-welsh-history/|url-status=dead}}</ref><ref name="BBC News">{{Cite news|date=2016-07-14|title=Plaid Cymru's first MP 'helped change course of a nation'|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-36772269|access-date=2022-03-10}}</ref> Efallai fod y digwyddiad hwn hefyd wedi cyfrannu at basio Deddf yr [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1967|Iaith Gymraeg 1967]].<ref name="BBC News" /> Diddymodd y ddeddf hon ddarpariaeth yn [[Deddf Cymru a Berwick 1746|Neddf Cymru a Berwick 1746]] y dylai'r term "Lloegr" gynnwys Cymru, gan ddiffinio Cymru i fod yn endid ar wahân i Loegr yn y Deyrnas Unedig.<ref>{{Cite web|date=July 2011|title=The Constitution Series: 1 – Wales in the United Kingdom|url=http://www.assembly.wales/Research%20Documents/The%20Constitution%20Wales%20in%20the%20United%20Kingdom%20-%20Quick%20guide-22072011-217207/qg07-0001-English.pdf|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160420062743/http://www.assembly.wales/Research%20Documents/The%20Constitution%20Wales%20in%20the%20United%20Kingdom%20-%20Quick%20guide-22072011-217207/qg07-0001-English.pdf|archivedate=20 April 2016|access-date=6 April 2016|publisher=National Assembly for Wales}}</ref><ref name=":5">{{Cite web|date=2012-07-26|title=The Welsh language Act of 1967|url=https://www.bbc.co.uk/blogs/wales/entries/fe99df6b-bf61-3cb0-a695-fa76c013fc98|access-date=2022-01-31|website=BBC|language=en}}</ref> Roedd y ddeddfwriaeth yn caniatáu defnydd swyddogol o’r Gymraeg gan gynnwys mewn llysoedd barn. Roedd y ddeddf yn rhannol seiliedig ar Adroddiad Hughes Parry o 1965. Er bod Deddf Llysoedd Cymru yn 1942 wedi caniatáu defnydd cyfyngedig o’r Gymraeg yn flaenorol os oedd gan ddiffynyddion neu achwynwyr wybodaeth gyfyngedig o’r Saesneg, roedd deddf 1967 yn llawer mwy cadarn. Er bod y weithred ei hun yn eithaf cyfyngedig, roedd ganddi bwysigrwydd symbolaidd mawr.<ref name=":5" /> Yn 1966, darbwyllodd [[Emlyn Hooson]] fwyafrif o'r cynrychiolwyr i uno'r ddau ffederasiwn rhyddfrydol Cymreig yn un endid, gan ffurfio'r [[Democratiaid Rhyddfrydol Cymru|Blaid Ryddfrydol Gymreig]]. Roedd gan y blaid newydd lawer mwy o awdurdod, ac yn raddol canolwyd cyllid a pholisi'r blaid yng Nghymru.<ref name="alderton2">{{Cite web|last=Alderton|first=Nicholas|title=The formation of the Welsh Liberal Party, 1966-1967|url=https://www.psa.ac.uk/sites/default/files/conference/papers/2015/The%20Formation%20of%20the%20Welsh%20Liberal%20Party%20(1).pdf|access-date=10 April 2019|website=Political Studies Association}}</ref> === Refferenda Cynulliad cenedlaethol === [[Delwedd:Official portrait of Lord Morris of Aberavon crop 2.jpg|bawd|168x168px|[[John Morris, Arglwydd Morris o Aberafan|John Morris]], [[Ysgrifennydd Gwladol Cymru]] o 1974 tan 5 Mai 1979]] Cyflwynodd llywodraeth Lafur y Deyrnas Unedig fesurau datganoli ar wahân ar gyfer Cymru, yr Alban a Gogledd Iwerddon yn 1977 yn dilyn cefnogaeth i senedd i’r Alban gan [[Comisiwn Kilbrandon|Gomisiwn Kilbrandon]].<ref name=":182">{{Cite web|title=Welsh Referendum|url=https://www.bbc.co.uk/news/special/politics97/devolution/wales/briefing/79referendums.shtml|access-date=2022-02-10|website=www.bbc.co.uk}}</ref> Ar [[Dydd Gŵyl Dewi|Ddydd Gŵyl Dewi]], [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979|1979 cynhaliwyd refferendwm datganoli Cymreig]] ar Gynulliad Cenedlaethol Cymru ond daeth ar ddiwedd y Gaeaf Anniddigrwydd ac roedd “''tribalism''” o fewn Cymru. Yn ôl [[John Morris (aelod seneddol)|John Morris]], roedd pobl yn Ne Cymru wedi’u perswadio y byddai’r Cynulliad yn cael ei ddominyddu gan siaradwyr Cymraeg "''bigoted''" o’r gogledd a’r gorllewin; tra yn y gogledd, roedd pobl wedi’u perswadio y byddai’r Cynulliad yn cael ei ddominyddu gan ''"Taffia"'' Cyngor Sir Morgannwg.<ref>{{Cite web|last=WalesOnline|date=2011-10-02|title=Lord Morris of Aberavon lifts the lid on the disastrous 1979 devolution referendum|url=http://www.walesonline.co.uk/lifestyle/showbiz/lord-morris-aberavon-lifts-lid-1803341|access-date=2022-12-09|website=WalesOnline|language=en}}</ref> Dywed [[Richard Wyn Jones]] y gallai amheuon o elit cyfrinachol o ''“Taffia”'' neu “crachach” fod wedi effeithio ar ganlyniadau’r refferendwm, “Roedd canfyddiad ymysg gwrth-ddatganolwyr mai rhyw fath o gynllwyn gan y sefydliad oedd datganoli, gan y crachach. Ategwyd eu syniad [y gwrth-ddatganolwyr] eu bod yn sefyll dros y ‘bobl’ erbyn 1979.”<ref>{{Cite web|title=Spectre of the Taffia could still threaten hopes of a law-making Assembly|url=http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/spectre-taffia-could-still-threaten-2116134|website=Wales Online|date=2009-03-05|access-date=2024-05-29|language=en|first=David|last=Williamson}}</ref> Pleidleisiodd y mwyafrif yn erbyn ffurfio Cynulliad, gyda 79.7% yn pleidleisio yn erbyn ac 20.3% yn pleidleisio Ie. Yn y cyfamser, roedd yr Alban wedi pleidleisio o drwch blewyn o blaid [[Senedd yr Alban|senedd Albanaidd]] gyda 51.6% o blaid. <ref name=":182" /> Darparodd Deddf yr [[Deddf yr Iaith Gymraeg 1993|Iaith Gymraeg 1993]] gyfraith newydd i sefydliadau cyhoeddus yng Nghymru gael cynlluniau dwyieithog, a fyddai’n cael eu goruchwylio gan Fwrdd yr [[Bwrdd yr Iaith Gymraeg|Iaith Gymraeg]]. Roedd rhai cwmnïau yn y sector preifat gan gynnwys British Telecoms (BT) a Nwy Prydain eisoes wedi cynnwys cynlluniau iaith Gymraeg ym mholisïau cwmnïau cyn y Ddeddf hon.<ref>{{Cite news|date=2010-12-07|title=Q&A: New Welsh language legislation|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-politics-11932770|access-date=2022-02-03}}</ref> Yn y 1980au, disgrifiwyd ailstrwythuro economaidd a diwygiadau marchnad gan Margaret Thatcher fel rhai a achosodd ddadleoli cymdeithasol i rannau o Gymru, a bu gynt y "sector cyhoeddus mwyaf i'r gorllewin o'r [[Y Llen Haearn|Llen Haearn]]".<ref name="Balsom2">{{Cite book|last=Balsom|first=Denis|title=The Road to the National Assembly for Wales|publisher=University of Wales Press|year=2000|editor-last=Balsom|location=Cardiff|chapter=Political Developments in Wales 1979–1997|editor-last2=Jones|editor-first2=Barry}}</ref> Portreadwyd olyniaeth o [[Ysgrifennydd Gwladol Cymru|Ysgrifenyddion Gwladol]] y tu allan i’r [[Y Blaid Geidwadol (DU)|Ceidwadwyr]] Cymreig ar ôl 1987 gan wrthwynebwyr fel rhai "''colonial''" a oedd yn arwydd o "ddiffyg democrataidd".<ref name="Balsom2" /> Yn gynnar yn y 1990au, daeth Llafur yn ymrwymedig i ddatganoli i Gymru a'r [[Yr Alban|Alban]], ac yn 1997 fe'i hetholwyd gyda mandad i gynnal refferenda ar [[Senedd yr Alban]] a Chynulliad Cymreig.<ref name="Balsom">{{Cite book|last=Balsom|first=Denis|title=The Road to the National Assembly for Wales|publisher=University of Wales Press|year=2000|editor-last=Balsom|location=Cardiff|chapter=Political Developments in Wales 1979–1997|editor-last2=Jones|editor-first2=Barry}}</ref> Roedd yr hinsawdd wleidyddol yn wahanol iawn i un [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1979|refferendwm datganoli Cymreig 1979]] gyda chenhedlaeth newydd o aelodau senedd San Steffan a chonsensws eang ar fater cynhennus yr iaith Gymraeg.<ref name="Balsom" /> Yn [[Refferendwm datganoli i Gymru, 1997|refferendwm datganoli Cymru 1997]], pleidleisiodd mwyafrif etholwyr Cymru o blaid sefydlu Cynulliad Cenedlaethol i Gymru o 50.3% (bleidleisiodd o 50.2% o'r boblogaeth).<ref name="Long Walk">{{Cite news|last=Powys|first=Betsan|date=12 January 2010|title=The long Welsh walk to devolution|work=[[BBC News]] website|publisher=BBC|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/wales_politics/7813837.stm|access-date=26 September 2010}}</ref> == Cyfnod datganoli == === Senedd === [[Delwedd:Senedd.JPG|bawd|216x216px|Senedd Cymru]]Caniataodd [[Deddf Llywodraeth Cymru 1998]] ffurfio’r Cynulliad Cenedlaethol a rhoi iddo nifer sylweddol o bwerau newydd a oedd yn cynnwys y rhan fwyaf o’r pwerau a oedd yn flaenorol gan [[Ysgrifennydd Gwladol Cymru]] ac o leiaf 20 o sefydliadau cenedlaethol gan gynnwys Dysgu ac Addysgu Cymru, [[Asiantaeth yr Amgylchedd Cymru]] a Bwrdd yr [[Bwrdd yr Iaith Gymraeg|Iaith Gymraeg]].<ref>{{Cite web|title=Government of Wales Act|url=https://www.legislation.gov.uk/ukpga/1998/38/pdfs/ukpga_19980038_en.pdf}}</ref><ref>{{Cite journal|last=Reynolds|first=David|date=2008|title=New Labour, Education and Wales: The Devolution Decade|journal=Oxford Review of Education|volume=34|issue=6|pages=753–765|doi=10.1080/03054980802519019|jstor=20462432}}</ref> Ffurfiwyd [[Senedd Cymru|Cynulliad Cenedlaethol Cymru]] yn 1999 ond chadwodd Senedd y Deyrnas Unedig yr hawl i osod terfynau ar ei phwerau.<ref name="Long Walk3">{{Cite news|last=Powys|first=Betsan|date=12 January 2010|title=The long Welsh walk to devolution|work=[[BBC News]] website|publisher=BBC|url=http://news.bbc.co.uk/1/hi/wales/wales_politics/7813837.stm|access-date=26 September 2010}}</ref> Ffurfiwyd y Comisiwn ar Bwerau a Threfniadau Etholiadol Cynulliad Cenedlaethol Cymru ([[Comisiwn Richard]]) yn 2002. Gwnaeth y comisiwn hwn gyfres o argymhellion yn 2004. Roedd y rhain yn cynnwys cynyddu nifer o aelodau'r Senedd; datganoli pwerau i greu deddfau; a gwahanu y ddeddfwrfa (''cabinet'') a’r farnwriaeth (Cynulliad gyfan). Defnyddiwyd mwyafrif helaeth o’r canfyddiadau hyn gan lywodraeth y Deyrnas Unedig i gyflwyno Deddf [[Deddf Llywodraeth Cymru 2006|Llywodraeth Cymru 2006]], gan ddisgrifio pwerau a chyfrifoldebau’r awdurdodau datganoledig ar gyfer deddfu, gwneud penderfyniadau a llunio polisïau.<ref name=":0">{{Cite web|title=History of devolution|url=https://senedd.wales/how-we-work/history-of-devolution/|access-date=2022-02-01|website=senedd.wales|language=en-GB}}</ref><ref>{{Cite web|title=Tair cangen llywodraeth {{!}} Cyfraith Cymru|url=https://cyfraith.llyw.cymru/tair-cangen-llywodraeth|website=cyfraith.llyw.cymru|access-date=2024-05-29}}</ref> Ym mis Mawrth 2011, [[Refferendwm ar bwerau Cynulliad Cenedlaethol Cymru 2011|cynhaliwyd refferendwm]] ynghylch a ddylid rhoi pwerau deddfu sylfaenol llawn i’r Cynulliad Cenedlaethol yn yr ugain maes pwnc lle’r oedd ganddo awdurdodaeth. Daeth y refferendwm i ben gyda 63.5% o bleidleiswyr yn cefnogi trosglwyddo pwerau deddfu sylfaenol llawn i'r Cynulliad.<ref name="wired-gov.net">{{Cite web|title=Historic "Yes" vote gives Wales greater law-making powers {{!}} Welsh Government|url=https://www.wired-gov.net/wg/wg-news-1.nsf/lfi/DNWA-8EQDQE|access-date=2022-02-01|website=www.wired-gov.net|language=en}}</ref> [[Delwedd:Referendum result announced at the Senedd.jpg|bawd|Cyhoeddi canlyniad refferendwm 2011 yn y Senedd|200x200px]] === Statws gwlad ac iaith === Yn 2011, newidiodd y Sefydliad Safonau Rhyngwladol statws Cymru i wlad yn swyddogol ar ôl i'r term "tywysogaeth" gael ei ddefnyddio mewn camgymeriad. Digwyddodd hyn yn dilyn lobïo gan Aelod Cynulliad (AC) Plaid Cymru [[Leanne Wood]]. Yn gyfreithiol nu fu Cymru'n dywysogaeth ers cyfnod gweithredol Statud Rhuddlan rhwng 1284 a 1542.<ref>{{Cite web|last=WalesOnline|date=2011-07-31|title=International body grants Wales country status after principality error|url=http://www.walesonline.co.uk/news/wales-news/international-body-grants-wales-country-1813629|access-date=2022-02-10|website=WalesOnline|language=en}}</ref> Mae llywodraethau’r Deyrnas Unedig a Chymru bron yn ddi-eithriad yn diffinio Cymru fel gwlad.<ref name="Number 10">{{Cite web|date=10 January 2003|title=Countries within a country|url=http://www.number10.gov.uk/Page823|archiveurl=http://webarchive.nationalarchives.gov.uk/20080909013512/http:/www.number10.gov.uk/Page823|archivedate=9 September 2008|access-date=5 November 2010|website=10 Downing Street website|publisher=[[10 Downing Street]]|quote=The United Kingdom is made up of four countries: England, Scotland, Wales and Northern Ireland.}}</ref><ref name="WalesOnline 03072010">{{Cite web|date=3 July 2010|title=UN report causes stir with Wales dubbed 'Principality'|url=http://www.walesonline.co.uk/news/welsh-politics/welsh-politics-news/2010/07/03/un-report-causes-stir-with-wales-dubbed-principality-91466-26777027/|access-date=25 July 2010|website=WalesOnline website|publisher=[[Media Wales|Media Wales Ltd]]|quote=... the Assembly's Counsel General, John Griffiths, <nowiki>[said]</nowiki>: "I agree that, in relation to Wales, Principality is a misnomer and that Wales should properly be referred to as a country.}}</ref> Dywed ''VisitWales.com'' “Nid yw Cymru yn Dywysogaeth. Er ein bod wedi ein huno â Lloegr gan dir, a’n bod yn rhan o Brydain Fawr, mae Cymru yn wlad yn ei rhinwedd ei hun.”<ref name="WAG FAQ">{{Cite web|year=2008|title=Wales.com FAQs|url=http://www.wales.com/about-wales/frequently-asked-questions#Question_11|access-date=24 August 2015|website=Wales.com website|publisher=[[Welsh Government]]}}</ref><ref>{{Cite book|last=Bogdanor|first=Vernon|url=https://books.google.com/books?id=lTnHwWWKAR8C&pg=PA52%20%7Caccess-date|title=The Monarchy and the Constitution|date=1995-11-09|publisher=Clarendon Press|isbn=978-0-19-827769-9|language=en}}</ref> Moderneiddiodd Mesur y [[Mesur y Gymraeg (Cymru) 2011|Gymraeg (Cymru) 2011]] Ddeddf yr Iaith Gymraeg 1993 gan roi statws swyddogol i’r Gymraeg yng Nghymru am y tro cyntaf, sy’n garreg filltir bwysig i’r iaith. Cymraeg yw unig iaith swyddogol ''de jure'' unrhyw wlad yn y Deyrnas Unedig. Roedd y Mesur hefyd yn gyfrifol am greu swydd [[Comisiynydd y Gymraeg|Comisiynydd]] y Gymraeg, gan ddisodli Bwrdd yr Iaith Gymraeg.<ref>{{Cite web|title=Welsh Language (Wales) Measure 2011 {{!}} Law Wales|url=https://law.gov.wales/culture/welsh-language/welsh-language-wales-measure-2011|access-date=2022-02-03|website=law.gov.wales}}</ref> Yn dilyn y refferendwm yn 2011, y Ddeddf Ieithoedd Swyddogol oedd y gyfraith Gymreig gyntaf i gael ei chreu ers 600 mlynedd, yn ôl Prif Weinidog Cymru ar y pryd, [[Carwyn Jones]]. Pasiwyd y ddeddf hon gan ACau Cymru yn unig a gwnaeth y Gymraeg yn iaith swyddogol y Cynulliad Cenedlaethol.<ref>{{Cite web|date=2012-11-12|title=First Welsh law 'for 600 years'|url=https://www.itv.com/news/wales/2012-11-12/first-welsh-law-for-600-years|access-date=2022-02-03|website=ITV News|language=en}}</ref> === Pwerau pellach === [[Delwedd:Senedd Cymru sign at the Senedd building.jpg|bawd|Arwydd Senedd Cymru]] Hefyd, ffurfiodd Llywodraeth y Deyrnas Unedig y [[Comisiwn ar Ddatganoli yng Nghymru]] (Comisiwn Silk). Cyhoeddodd y comisiwn ran 1 o’i adroddiad yn 2012, yn argymell pwerau ariannol newydd i Gymru gan gynnwys benthyca a threthiant, a ddaeth i rym yn Neddf Cymru 2014.<ref name=":05">{{Cite web|title=History of devolution|url=https://senedd.wales/how-we-work/history-of-devolution/|access-date=2022-02-01|website=senedd.wales|language=en-GB}}</ref> Pasiwyd Deddf Casglu a Rheoli Trethi (Cymru) 2016 gan y Cynulliad Cenedlaethol i hwyluso pwerau ariannol Deddf Cymru 2014.<ref name=":05" /> Y Dreth Trafodiadau Tir (yn lle’r Dreth Stamp) a’r Dreth Gwarediadau Tirlenwi oedd y ddwy dreth ddatganoledig gyntaf oll. Yn 2019, datganolwyd dros £2 biliwn o dreth incwm i’r Senedd.<ref name=":05" /> Diffiniodd Deddf Cymru 2017 y Cynulliad Cenedlaethol a sefydliadau datganoledig i fod yn gydran barhaol o gyfansoddiad y Deyrnas Unedig, a byddai angen refferendwm i ddileu'r sefydliad. Newidiodd y ddeddf hefyd fodel gweithredu'r sefydliadau datganoledig o fod yn "fodel rhoi pwerau" i fodel "cadw pwerau".<ref name=":04">{{Cite web|title=History of devolution|url=https://senedd.wales/how-we-work/history-of-devolution/|access-date=2022-02-01|website=senedd.wales|language=en-GB}}</ref> Roedd hyn yn caniatáu i'r Cynulliad ddeddfu ar unrhyw fater nad yw wedi'i "gadw'n" benodol o'i gymhwysedd. <ref>{{Cite web|title=Reserved vs. Conferred powers|url=https://research.senedd.wales/research-articles/reserved-vs-conferred-powers/|access-date=2023-01-13|website=research.senedd.wales|language=en-GB}}</ref> Cafodd y Cynulliad hefyd y pŵer i benderfynu ar ei henw ei hun a system bleidleisio aelodau.<ref name=":04" /> Ym mis Mai 2020, yn [[Deddf Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020|Neddf Senedd ac Etholiadau (Cymru) 2020]], ailenwyd Cynulliad Cenedlaethol Cymru yn "Senedd Cymru" neu "Welsh Parliament" yn Saesneg (yn gyffreinol, gelwir yn [[Senedd Cymru|Senedd]] yn y ddwy iaith), i adlewyrchu pwerau deddfwriaethol cynyddol.<ref>{{Cite news|date=2020-05-06|title=Welsh assembly renamed Senedd Cymru/Welsh Parliament|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-politics-52544137|access-date=2022-01-31}}</ref> Caniataodd y Ddeddf yr hawl i bobl ifanc 16 ac 17 oed bleidleisio am y tro cyntaf erioed, gan ddechrau gydag [[Etholiad Senedd Cymru, 2021|etholiad Senedd 2021]].<ref>{{Cite web|title=16 and 17 year olds have secured the right to vote in Wales|url=https://www.electoral-reform.org.uk/16-and-17-year-olds-secure-the-right-to-vote-in-wales-today/|access-date=2022-02-01|website=www.electoral-reform.org.uk|language=en-US}}</ref> === Ymdrechion aflwyddiannus diweddar === [[Delwedd:Official portrait of Rt Hon Liz Saville Roberts MP crop 2.jpg|bawd|147x147px|[[Liz Saville Roberts]] yn 2020]] Cynigiodd Plaid Cymru ddau fesur i senedd y Deyrnas Unedig yn sesiwn seneddol 2021-22 na chafodd gydsyniad brenhinol yn y pen draw. ''Bil Ystad y Goron (Datganoli i Gymru)'' – Noddwyd bil i ddatganoli rheolaeth ac asedau Ystâd y Goron yng Nghymru i Lywodraeth Cymru gan [[Liz Saville Roberts]].<ref>{{Cite web|title=Crown Estate (Devolution to Wales) Bill|url=https://bills.parliament.uk/bills/2949/publications}}</ref> ''Bil Cronfa Ffyniant Gyffredin (Cymru)'' – Noddwyd bil a fyddai’n ei gwneud yn ofynnol i’r Ysgrifennydd Gwladol gyflwyno adroddiad i’r Senedd ar rinweddau datganoli rheolaeth a gweinyddiaeth yr arian a ddyrennir i Gymru drwy’r Gronfa Ffyniant Gyffredin i Lywodraeth Cymru, gan [[Ben Lake]].<ref>{{Cite web|title=Shared Prosperity Fund (Wales) Bill|url=https://bills.parliament.uk/bills/3141}}</ref> Noddwyd y ''Bil Gwyliau Banc (Cymru) [HL]'' yn sesiwn 2022-23 i ddatganoli pwerau i osod gwyliau banc, gan Christine Humphreys, a gynigiwyd yn yr un modd gan [[Mark Williams (gwleidydd)|Mark Williams]], hefyd gan y Democratiaid Rhyddfrydol yn ystod sesiwn 2015-16. Ni gafwyd ddarlleniad o'r bil yn nhŷ'r cyffredin.<ref>{{Cite web|title=Devolution (Bank Holidays) (Wales) Bill|url=https://bills.parliament.uk/bills/1750}}</ref><ref>{{Cite web|title=Bank Holidays (Wales) Bill [HL]|url=https://bills.parliament.uk/bills/3385}}</ref> Noddwyd ''Bil Llywodraeth Cymru (Pwerau Datganoledig) [HL]'' sy’n gwahardd pwerau’r Senedd rhag cael eu diwygio neu eu tynnu’n ôl heb bleidlais uwch-fwyafrif o aelodau’r Senedd, a noddir gan [[Dafydd Wigley]] o Blaid Cymru. Ni gafwyd ail ddarlleniad o'r bil yn nhŷ'r cyffredin.<ref>{{Cite web|title=Government of Wales (Devolved Powers) Bill [HL]|url=https://bills.parliament.uk/bills/3173}}</ref> === Sefydlu Cyngor y Cenhedloedd a'r Rhanbarthau === Bu cyfarfod cyntaf [[Cyngor y Cenhedloedd a'r Rhanbarthau|Cyngor y Cenhedloedd a’r Rhanbarthau]] ar 11 Hydref 2024. [[Keir Starmer]] sefydlodd y Cyngor, ac fe ddaeth Prif Weinidog Cymru, Eluned Morgan, arweinwyr y gwledydd datganoledig a meiri rhanbarthol Lloegr i'r cyfarfod cyntaf.<ref>{{Cite web|title=Eluned Morgan yn yr Alban ar gyfer cyfarfod cyntaf Cyngor y Gwledydd a’r Rhanbarthau|url=https://golwg.360.cymru/newyddion/cymru/2162515-eluned-morgan-alban-gyfer-cyfarfod-cyntaf-cyngor|website=Golwg360|date=2024-10-11|access-date=2024-10-20|language=cy}}</ref> Cyn y cyfarfod, cyhoeddwyd fod Sue Gray yn dechrau rôl fel cennad Prif Weinidog y Deyrnas Unedig ar gyfer y cenhedloedd a'r rhanbarthau.<ref>{{Cite web|title=Rôl newydd i Sue Gray yn Llywodraeth y DU gyda chyfrifoldeb am y cenhedloedd|url=https://newyddion.s4c.cymru/article/24222|website=newyddion.s4c.cymru|date=2024-10-20|access-date=2024-10-20|language=cy}}</ref> == Pwerau datganoledig heddiw == Yn gryno, y pwerau a ddefnyddir gan y Senedd ar hyn o bryd yw: * Amaethyddiaeth, coedwigaeth a physgota * Addysg * Amgylchedd * Iechyd a gofal cymdeithasol * Tai * Llywodraeth leol * Priffyrdd a thrafnidiaeth * Peth rheolaeth dros dreth incwm, treth stamp a threth tirlenwi * Yr iaith Gymraeg<ref>{{Cite news|date=2021-03-24|title=Devolution: What is it and how does it work across the UK?|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-politics-54974078|access-date=2022-03-10}}</ref> == Datganoli pellach == {{Gweler hefyd|Datganoli pellach i Gymru}} Cyflwynwyd yr opsiynnau canlynol fel newidiadau cyfansoddiadol i hunanreolaeth Cymru gan Y Comisiwn Annibynnol ar Ddyfodol Cyfansoddiadol Cymru; # Ymwreiddio Datganoli # [[Ffederaliaeth y Deyrnas Unedig|Strwythurau Ffederalaidd]] # [[Annibyniaeth i Gymru]]<ref name=":162">{{Cite web|title=Interim report by The Independent Commission on the Constitutional Future of Wales|url=https://gov.wales/sites/default/files/publications/2022-12/independent-commission-the-constitutional-future-of-wales-interim-report-december-2022.pdf}}</ref> Ymhlith y materion a chynigwyd eu datganoli mae; Darlledu<ref>{{Citation|last=Deacon|first=Russell|title=1 The Evolution of Welsh Devolution|date=2018-01-23|url=http://dx.doi.org/10.1515/9780748699742-004|work=The Government and Politics of Wales|pages=1–21|publisher=Edinburgh University Press|doi=10.1515/9780748699742-004|isbn=9780748699742|access-date=2022-11-29}}</ref>, Ystad y Goron<ref>{{Cite web|title=Plenary 24/01/2023|url=https://record.senedd.wales/Plenary/13189|access-date=2023-01-29|website=Welsh Parliament|language=en}}</ref>, Adnoddau naturiol<ref>{{Cite web|date=2022-08-25|title=Petition calling for the Senedd to have control over Wales' water signed by over 2,500 in just a few hours|url=https://nation.cymru/news/petition-senedd-wales-water-control/|access-date=2022-08-30|website=Nation.Cymru|language=en-GB}}</ref>, Cronfa ffyniant rhanedig (''Shared Prosperity Fund'', a gymerodd le cyllid yr Undeb Ewropeaidd) <ref>{{Cite web|date=2022-03-22|title=Plaid Cymru MP introduces Bill calling for the devolution of post-EU funds to Wales|url=https://nation.cymru/news/plaid-cymru-mp-introduces-bill-calling-for-the-devolution-of-post-eu-funds-to-wales/|access-date=2023-03-11|website=Nation.Cymru|language=en-GB}}</ref>, gwyl y banc<ref>{{Cite web|last=Mosalski|first=Ruth|date=2022-02-15|title=10,000 want St David's Day to be a bank holiday but UK gov says no|url=https://www.walesonline.co.uk/news/politics/st-davids-day-bank-holiday-23099964|access-date=2022-02-22|website=WalesOnline|language=en}}</ref>, trethiant a rheoleiddio cwmniau egni<ref>{{Cite web|date=2022-02-16|title=Mark Drakeford dismisses call for power to tax energy firms to be held in Wales|url=https://nation.cymru/news/mark-drakeford-dismisses-call-for-power-to-tax-energy-firms-to-be-held-in-wales/|access-date=2022-03-09|website=Nation.Cymru|language=en-GB}}</ref>, hunaniaeth rhyw<ref>{{Cite web|last=Duffy|first=Nick|date=2023-02-07|title=Welsh Government to seek devolution of gender recognition laws amid Scotland battle|url=https://inews.co.uk/news/wales-welsh-government-devolution-gender-recognition-laws-scotland-battle-2131989|access-date=2023-02-14|website=inews.co.uk|language=en}}</ref>, y system gyfiawnder<ref>{{Cite web|date=2022-11-29|title=Plaid Cymru call for devolution of justice to Wales - 'we can't be treated as an appendage to England'|url=https://nation.cymru/news/plaid-cymru-devolution-justice/|access-date=2022-11-29|website=Nation.Cymru|language=en-GB}}</ref>, seilwaith rheilffordd <ref>{{Cite web|last=Hayward|first=Will|date=2023-03-17|title=Wales misses out on £1bn from a second major English rail project|url=https://www.walesonline.co.uk/news/politics/wales-misses-out-1bn-uk-26499793|access-date=2023-03-18|website=WalesOnline|language=en}}</ref>, gosod cyfraddau a bandiau treth incwm<ref>{{Cite web|date=2023-02-08|title=Power to set tax rates could help Wales tackle cost of living crisis says Plaid|url=https://nation.cymru/news/power-to-set-tax-rates-could-help-wales-tackle-cost-of-living-crisis-says-plaid/|access-date=2023-02-08|website=Nation.Cymru|language=en-GB}}</ref>, system les a phwerau treth llawn<ref>{{Cite web|title='Wales needs full control over welfare and taxation'|url=https://www.thenational.wales/news/19838305.sioned-williams-welfare-taxation-devolved-wales/|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20220205005743/https://www.thenational.wales/news/19838305.sioned-williams-welfare-taxation-devolved-wales/|archive-date=2022-02-05|access-date=2022-02-05|website=The National Wales|language=en}}</ref>. == Cyfyngiadau == Pasiodd Senedd y Deyrnas Unedig Ddeddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig yn 2020 sy'n "cyfyngu'n uniongyrchol ar ddatganoli" yn ôl Llywodraeth yr Alban. Disgrifir gweithredoedd y Ddeddf mewn adroddiad gan aelod senddol yr Alban, Michael Russell, Ysgrifennydd y Cabinet dros y Cyfansoddiad, Ewrop a Materion Allanol; Mae’r ddeddf yn caniatáu i nwyddau a werthir mewn un rhan o’r Deyrnas Unedig gael eu derbyn yn awtomatig yng ngweddill y DU, er gwaethaf rheolau datganoledig gwahanol. Gall y ddeddf hefyd achosi i reoleiddio gwasanaeth mewn un rhan o'r Deyrnas Unedig gael ei gydnabod ar draws y DU gyfan. Mae'r ddeddf yn caniatáu i weinidogion y Deyrnas Unedig wario ar bolisïau datganoledig heb ganiatad Senedd Cymru.<ref>{{Cite web|title=After Brexit: The UK Internal Market Act and devolution|url=http://www.gov.scot/publications/brexit-uk-internal-market-act-devolution/pages/1/|access-date=2022-02-06|website=www.gov.scot|language=en}}</ref> Mae Llywodraeth Cymru wedi lleisio pryderon ynghylch Deddf Marchnad Fewnol y Deyrnas Unedig 2020, a basiwyd gan Senedd y DU, gan ddisgrifio ei phasio fel "ymosodiad ar ei chymhwysedd". Lansiodd Llywodraeth Cymru gais am adolygiad barnwrol o’r ddeddf, a gafodd ei wrthod ar y sail ei bod yn gynamserol. Ym mis Chwefror 2022, roedd llywodraeth Cymru yn aros am apêl yn erbyn penderfyniad y llys adrannol.<ref>{{Cite web|title=Written Statement: Legal challenge to the UK Internal Market Act 2020 – Update (29 June 2021)|url=https://gov.wales/written-statement-legal-challenge-uk-internal-market-act-2020-update|access-date=2022-02-06|website=GOV.WALES|language=en}}</ref> == Cefnogaeth pleidiau gwleidyddol == Dyma bolisiau pleidiau gwleidyddol cymru sy'n dal o leifa un sedd yn y Senedd. * [[Plaid Cymru]] – Yn cefnogi annibyniaeth i Gymru gan gynnwys datganoli pellach<ref>{{Cite web|title=Plaid Cymru campaign for devolution of broadcasting "step closer" following establishment of new expert panel|url=https://www.partyof.wales/devo_broadcasting1|access-date=2022-08-09|website=The Party of Wales|language=en}}</ref> <ref>{{Cite news|date=2022-03-27|title=Welsh independence to take longer than hoped, admits Adam Price|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-60893892|access-date=2022-08-09}}</ref> * [[Llafur Cymru]] – Yn cefnogi datganoli pellach gan gynnwys system ffederalaidd<ref>{{Cite web|title=Our Nation|url=https://movingforward.wales/our-nation.html|access-date=2022-08-09|website=movingforward.wales}}</ref> * [[Democratiaid Rhyddfrydol Cymru]] – Yn cefnogi datganoli pellach gan gynnwys system ffederalaidd<ref>{{Cite book|url=https://d3n8a8pro7vhmx.cloudfront.net/ldwales/pages/4049/attachments/original/1618503084/Welsh_Liberal_Democrat_2021_Manifesto.pdf?1618503084|title=2021 manifesto Put Recovery First}}</ref> * [[Ceidwadwyr Cymreig]] – Yn cefnogi'r lefel presennol o ddatganoli ac nid dataganoli pellach<ref name=":15">{{Cite news|date=2021-04-22|title=Welsh election 2021: Who should I vote for? Compare party policies|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-politics-56499726|access-date=2022-08-09}}</ref> == Canlyniadau refferendwm ac arolwg barn == === Refferendwm ar Ddatganoli === {| class="wikitable" |+ !Dyddiad !Cwestiwn ! style="background:green; color:white;" |Cefnogi datganoli pellach (%) ! style="background:red; color:white;" |Yn erbyn datganoli pellach (%) !Pleidleiswyr (%) |- |'''3 Mawrth 2011<ref>{{Cite news|date=2011-03-04|title=Welsh referendum analysis: Wales 'united in clear vote'|language=en-GB|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-12653025|access-date=2022-02-09}}</ref>''' |A ydych am i’r Cynulliad allu deddfu’n awr ar bob mater yn yr 20 maes pwnc y mae ganddo bwerau ar eu cyfer? | style="background: rgb(153, 255, 153);" |63.5 |36.5 |35.2 |- |'''18 Medi 1997<ref>{{cite journal|last1=Duclos|first1=Nathalie|title=The 1997 devolution referendums in Scotland and Wales|journal=Revue française de civilisation britannique|date=2 January 2006|volume=XIV|issue=1|pages=151–264|doi=10.4000/rfcb.1187}}</ref>''' |(i) Rwyf yn cytuno y dylai fod Cynulliad Cenedlaethol; neu (ii) Nid wyf yn cytuno y dylai fod Cynulliad Cendlaethol | style="background: rgb(153, 255, 153);" |50.3 |49.7 |51.3 |- |'''1 Mawrth 1979 <ref>{{Cite web|title=Welsh Referendum|url=https://www.bbc.co.uk/news/special/politics97/devolution/wales/briefing/79referendums.shtml|access-date=2022-02-09|website=www.bbc.co.uk}}</ref>''' |A ydych eisiau i ddarpariaethau Deddf Cymru 1978 gael eu rhoi ar waith? |20.3 | style="background: rgb(248, 193, 190); " |79.7 |58.8 |} === Refferendwm 2011 === Roedd arolwg barn BBC Wales/ICM Mehefin 2007 yn dangos bod 47% yn cefnogi Ie mewn refferendwm, 44% yn erbyn a 9% yn dweud nad oeddent yn gwybod.<ref name=":4">{{Cite news|title=Wales referendum: Has the nation warmed to devolution?|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-politics-12600517|work=BBC News|date=2011-03-02|access-date=2023-10-24|language=en-GB}}</ref> Dangosodd arolwg barn ITV Wales/YouGov ym mis Ionawr 2011 y byddai 49% yn cefnogi Ie a yn pleidleisio 26% yn pleidleisio Na gyda'r nifer nad oeddent yn gwybod yn codi i 26%.<ref name=":4" /> Roedd y bwlch arwain i Ie yn amrywio o 27% (ITV Wales/YouGov Mehefin 2010), i 32% (Western Mail/Beaufort Tachwedd 2010) a 33% (BBC Wales/ICM Tachwedd 2010).<ref name=":4" /> Ar 4 Mawrth 2011, fe wnaeth mwyafrif o 63.5% bleidleisio i ddatganoli pwerau deddfu ar gyfer materion datganoliedig y Senedd.<ref>{{Cite web|title=History of devolution|url=https://senedd.wales/how-we-work/history-of-devolution/|access-date=2022-09-28|website=senedd.wales|language=en-GB}}</ref> === Arolygon gyda sawl dewis === {| class="wikitable sortable" style="text-align:center;font-size:95%;line-height:14px;width:100%;" |+Arolygon barn ar statws cyfansoddiadol (pwerau) ! style="background:#efefef;" |Dyddiad !Sefydliad ! style="background:green; color:white;" |Cefnogi annibyniaeth (%) ! style="background:green; color:white;" |Cefnogi mwy o bwerau i'r Senedd (%) ! style="background:orange; color:white;" |Cefnogi'r status quo (%) ! style="background:red; color:white;" |Cefnogi llai o bwerau i'r Senedd (%) ! style="background:red; color:white;" |Cefnogi diddymu'r Senedd(%) ! style="background:black; color:white;" |Dim barn/ddim yn gwybod/arall(%) |- |'''5-25 Mehefin 2023'''<ref>{{Cite web|title=Poll shows 40% of Welsh people want either independence or more powers for Wales|url=https://www.walesonline.co.uk/news/politics/new-poll-shows-40-people-27290676|website=Wales Online|date=2023-07-10|access-date=2023-10-24|language=en|first=Will|last=Hayward}}</ref> |Beaufort Research / WalesOnline |16 |23 |25 |6 |17 |13 |- |'''12-17 Mai 2023'''<ref>{{Cite web|url=https://docs.cdn.yougov.com/a25eirhqse/Results_BarnCymru_May2023_VI_W_bpc.pdf|title=Canlyniadau Arolygon Barn YouGov / Barn Cymru}}</ref> |YouGov / Barn Cymru |13 |21 |20 |7 |20 |16 |- |'''3-7 Chwefror 2023'''<ref>{{Cite web|url=https://docs.cdn.yougov.com/8jrn0e3o8g/Results_BarnCymru_VI_February2022_W_BPC.pdf|title=Canlyniadau Arolygon Barn YouGov / Barn Cymru}}</ref> |YouGov / Barn Cymru |15 |20 |21 |7 |20 |16 |- |'''25 Tachwedd - 1 Rhagfyr 2022<ref name=":19">{{Cite web|title=YouGov / Barn Cymru Survey Results|url=https://docs.cdn.yougov.com/kq6ro7i7cp/Results_BarnCymru_December2022_W.pdf}}</ref>''' |YouGov |14 |21 |23 |7 |20 |14 |- |'''20-22 Medi 2022<ref name=":19" />''' |YouGov |17 |19 |21 |7 |19 |15 |- |'''28 Ionawr – 21 Chwefror 2021'''<ref>{{cite web|date=28 February 2021|title=Voting attitudes and Senedd powers quizzed in poll for BBC Wales|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-politics-56194878|publisher=BBC News|access-date=28 February 2021}}</ref> |BBC / ICM Unlimited |14 |35 |27 |3 |15 |6 |- |'''4–22 Chwefror 2020'''<ref>{{cite web|date=1 March 2020|title=St Davids Day Poll 2020|url=https://www.icmunlimited.com/our-work/bbc-wales-st-davids-day-poll-2020/|via=www.bbc.co.uk}}</ref> |BBC / ICM |11 |43 |25 |2 |14 |3 |- |'''7–23 Chwefror 2019'''<ref>{{cite news|date=1 March 2019|title=Attitudes to Brexit and economy polled|work=BBC News|url=https://www.bbc.com/news/uk-wales-politics-47394303}}</ref> |BBC / ICM |7 |46 |27 |3 |13 |4 |- |'''Rhagfyr 2018'''<ref>{{cite web|last=Awan-Scully|first=Roger|date=20 December 2018|title=Does Wales Want to Abolish the Assembly?|url=http://blogs.cardiff.ac.uk/electionsinwales/2018/12/20/does-wales-want-to-abolish-the-assembly/|publisher=Cardiff University|access-date=2023-01-07|archive-date=2021-05-15|archive-url=https://web.archive.org/web/20210515134902/https://blogs.cardiff.ac.uk/electionsinwales/2018/12/20/does-wales-want-to-abolish-the-assembly/|url-status=dead}}</ref> |SkyData |8 |40 |23 |4 |18 |7 |- |'''Chwefror 2017'''<ref name="EU migrants should have skills, public tells BBC Wales poll">{{cite news|date=2017-03-01|title=EU migrants should have skills, public tells BBC Wales poll|publisher=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-politics-39114914}}</ref> |BBC / ICM |6 |44 |29 |3 |13 |4 |- |'''31 Ionawr 2017''' | colspan="7" |[[Deddf Cymru 2017]] |- |'''Chwefror 2016'''<ref>{{cite web|date=1 March 2016|title=St David's Day Poll|url=https://www.icmunlimited.com/wp-content/uploads/2016/05/BBC-St.-Davids-Day-Poll_March-2016.pdf|access-date=2019-08-11|website=blogs.cardiff.ac.uk}}</ref> |BBC / ICM |6 |43 |30 |3 |13 |4 |- |'''Chwefror 2015'''<ref>{{cite web|date=2016|title=ICM Poll for the BBC|url=https://www.icmunlimited.com/wp-content/uploads/2016/03/2015_bbcwales_march_poll.pdf|access-date=2019-08-11|website=www.icmunlimited.com}}</ref> |BBC / ICM |6 |40 |33 |4 |13 |4 |- |'''17 Rhagfyr 2014''' | colspan="7" |[[Deddf Cymru 2014]] |- |'''Medi 2014'''<ref name="'Record low' back Welsh independence - BBC/ICM poll">{{cite news|date=2014-09-15|title='Record low' back Welsh independence - BBC/ICM poll|publisher=Wales Online|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-29331475/|access-date=2014-09-19}}</ref> |BBC / ICM |3 |49 |26 |2 |12 |6 |- |'''18 Medi 2014''' | colspan="7" |[[Refferendwm annibyniaeth i'r Alban, 2014]] |- |'''Chwefror 2014'''<ref name="BBC Cymru ICM Poll of 1,000 adults">{{cite news|title=BBC Cymru Wales poll: Few in Wales back Scottish independence|date=28 February 2014|publisher=BBC News|url=https://www.bbc.co.uk/news/uk-wales-26378274|access-date=6 April 2014}}</ref> |BBC / ICM |5 |37 |28 |3 |23 |5 |- |'''2013<ref name=":63">{{Cite web|title=Historical Polls|url=https://www.icmunlimited.com/historical-polls/|access-date=2022-06-24|website=icmunlimited}}</ref>''' |BBC / ICM |9 |36 |28 |2 |20 |4 |- |'''2012<ref name=":63" />''' |BBC / ICM |7 |36 |29 |2 |22 |4 |- |'''2011<ref name=":63" />''' |BBC / ICM |11 |35 |18 |17 |15 |4 |- |'''3 Mawrth 2011''' | colspan="7" |[[Refferendwm datganoli i Gymru, 2011]] |- |'''2010<ref name=":63" />''' |BBC / ICM |11 |40 |13 |18 |13 |4 |- |'''2006'''<ref>{{Cite news|title=Public 'want more assembly power'|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/uk_news/wales/4759946.stm|date=2006-03-01|access-date=2023-10-24|language=en-GB}}</ref> |BBC / ICM |16 |39 |21 | - |20 | - |} == Gweler hefyd == === Cymru === * [[Teitl Tywysog Cymru|Ymgyrch i ddod â theitl Tywysog Cymru i ben]] * [[Annibyniaeth i Gymru]] * [[Mudiad gweriniaethol Cymru]] * [[Rhestr o Gymry a wrthododd "Anrhydedd Brydeinig"]] * [[Rhestr mudiadau Cymru]] * [[Gwleidyddiaeth Cymru]] === Gwledydd eraill === * [[Datganoli yn y Deyrnas Unedig]] * [[Annibyniaeth yr Alban]] * [[Iwerddon unedig]] * [[Cenedlaetholdeb Llydewig]] * [[Llydaw Unedig]] == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Datganoli Cymru}} {{Economi Cymru}}{{Y Gwledydd Celtaidd}} [[Categori:Datganoli yng Nghymru]] [[Categori:Gwleidyddiaeth Cymru]] [[Categori:Hanes Cymru]] [[Categori:Mudiadau gwleidyddol Cymru]] [[Categori:Cenedlaetholdeb Cymreig]] bo7mv6pilhkyivt4szya0oeq8lwrbye 0 300909 13273576 13215663 2024-11-06T19:09:24Z Huw P 28679 13273576 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddogfen gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Adam Bhala Lough]] yw '''''The Upsetter''''' am fywyd a gwaith y cynhyrchydd recordiau Reggae [[Lee "Scratch" Perry]] a gyhoeddwyd yn 2008. Fe'i cynhyrchwyd gan Adam Bhala Lough yn Unol Daleithiau America. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}}Yn y ffilm hon mae [[Bob Marley|Bob Marley,]] Paul McCartney, Haile Selassie I, The Clash, Beastie Boys, Carl Bradshaw, Marcus Garvey, Peter Tosh. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Adam Bhala Lough ar 9 Mai 1979 yn [[Unol Daleithiau America]]. Derbyniodd ei addysg yn James Madison High School. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Adam Bhala Lough nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q4678712. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q111730089|Alt-Right: Age of Rage]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2018-03-09 |- | ''[[:d:Q4940435|Bomb the System]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2002-01-01 |- | [[Hot Sugar's Cold World]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2015-01-01 |- | [[Motivation 2: The Chris Cole Story]] | | [[Unol Daleithiau America]] | | 2015-01-01 |- | [[Motivation 3: The Next Generation]] | | [[Unol Daleithiau America]] | | 2017-01-01 |- | [[The Carter]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2009-01-01 |- | [[The Motivation]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2013-01-01 |- | [[The New Radical]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2017-01-01 |- | The Upsetter | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2008-01-01 |- | ''[[:d:Q7978075|Weapons]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2007-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:The Upsetter}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau lliw]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau fampir o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau fampir]] [[Categori:Ffilmiau 2008]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] 1yc2n1szv1lyclpivldegb6bfztndi7 0 302972 13273662 13216717 2024-11-06T22:59:12Z Craigysgafn 40536 13273662 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama a elwir hefyd yn ffilm ffantasi gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Alfréd Deésy]] yw '''''Drakula Halála''''' a gyhoeddwyd yn 1917. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Hwngareg]] a hynny gan Charles Puffy. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn, gyda gwedd gymharol (''aspect ratio'') o 4:3. Gan fod y ffilm wedi ei chyhoeddi dros 95 mlynedd yn ôl, mae yn y [[parth cyhoeddus]].{{Cyfs ffilmiau}} [[Károly Vass]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1917. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Immigrant]]'' sef ffilm fud o [[Unol Daleithiau America]] a gyfarwyddwyd gan Charlie Chaplin. Hyd at 2022 roedd o leiaf 700 o ffilmiau Hwngareg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Deesy.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Alfréd Deésy ar 22 Medi 1877 yn Dej a bu farw yn [[Budapest]] ar 8 Awst 1945. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1913 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd byd-eang. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Alfréd Deésy nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q505546. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q101060279|A Message from the Volga Shore]]'' | | [[Hwngari]] | [[Hwngareg]] | 1942-01-01 |- | ''[[:d:Q4659313|A Régiséggyüjtö]]'' | | [[Hwngari]] | No/unknown value | 1917-01-01 |- | ''[[:d:Q5048027|Casanova]]'' | | [[Hwngari]]<br/>[[Awstria-Hwngari]]<br/>[[Awstria]] | No/unknown value<br/>[[Hwngareg]] | 1918-01-01 |- | Drakula Halála | | [[Awstria-Hwngari]]<br/>[[Awstria]] | [[Hwngareg]]<br/>No/unknown value | 1917-01-01 |- | [[Im Schatten des elektrischen Stuhls|Im Schatten Des Elektrischen Stuhls]] | | [[Awstria]] | [[Almaeneg]]<br/>No/unknown value | 1927-01-01 |- | ''[[:d:Q6526313|Leoni Leo]]'' | [[Delwedd:Leoni-leo.jpg|center|100px]] | [[Hwngari]]<br/>[[Awstria-Hwngari]]<br/>[[Awstria]] | No/unknown value<br/>[[Hwngareg]] | 1917-01-01 |- | ''[[:d:Q6783405|Masked Ball]]'' | [[Delwedd:Álarcosbál 1917.jpg|center|100px]] | [[Hwngari]]<br/>[[Awstria-Hwngari]]<br/>[[Awstria]] | No/unknown value<br/>[[Hwngareg]] | 1917-01-01 |- | ''[[:d:Q7746941|The Leopard]]'' | | [[Hwngari]]<br/>[[Awstria]] | No/unknown value<br/>[[Hwngareg]] | 1918-01-01 |- | ''[[:d:Q7757059|The Picture of Dorian Gray]]'' | | [[Hwngari]]<br/>[[Awstria-Hwngari]]<br/>[[Awstria]] | No/unknown value<br/>[[Hwngareg]] | 1917-01-01 |- | ''[[:d:Q7774074|The Wedding Song]]'' | [[Delwedd:Nászdal.jpg|center|100px]] | [[Hwngari]] | No/unknown value | 1917-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Drakula Halála}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Hwngareg]] [[Categori:Ffilmiau du a gwyn o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau mud o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau drama o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau Hwngareg]] [[Categori:Ffilmiau o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau 1917]] h3if5si4ou8aj5z3fpodgwrxo72cjjn 0 308132 13273590 13267847 2024-11-06T21:01:07Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273590 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama rhamantus gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Bernardo Bertolucci]] yw '''''Stealing Beauty''''' a gyhoeddwyd yn 1996. Fe'i cynhyrchwyd gan Jeremy Thomas yn [[yr Eidal]], [[Ffrainc]] a'r Deyrnas Gyfunol; y cwmni cynhyrchu oedd Searchlight Pictures. Lleolwyd y stori yn [[yr Eidal]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]] a hynny gan Bernardo Bertolucci a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Richard Hartley. Mae'n ffilm a ddosbarthwyd drwy [[fideo ar alw]]. Y prif actorion yn y ffilm hon yw [[Rachel Weisz]], [[Jean Marais]], [[Liv Tyler]], [[Jeremy Irons]], [[Joseph Fiennes]], [[Sinéad Cusack]], Stefania Sandrelli, Donal McCann, Jason Flemyng, Carlo Cecchi, D. W. Moffett, Ignazio Oliva, Alessandra Vanzi, Anna Maria Gherardi, Francesco Siciliano, Leonardo Treviglio a Roberto Zibetti. Mae'r ffilm yn 113 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw, gyda gwedd gymharol (''aspect ratio'') o 2.35:1. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1996. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Scream]]'' sef [[ffilm arswyd]] gan Wes Craven. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. [[Darius Khondji]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon a chafodd ei golygu gan Pietro Scalia sydd ymhlith y golygyddion mwyaf toreithiog. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Bernardo Bertolucci.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Bernardo Bertolucci ar 16 Mawrth 1941 yn Parma a bu farw yn [[Rhufain]] ar 10 Ionawr 2015. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1962 ac mae ganddi 14 ffilm a ystyrir yn nodedig yn fydeang. Derbyniodd ei addysg ym Mhrifysgol La Sapienza. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q53009|P166|format=<li>%p[%r] [<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Marciau}} {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Bernardo Bertolucci nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q53009. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | [[12 registi per 12 città]] | | [[yr Eidal]] | [[Eidaleg]] | 1989-01-01 |- | [[Novecento|1900]] | [[Delwedd:Novecento - Sutherland-De Niro-Depardieu.jpg|center|100px]] | [[yr Eidal]]<br/>[[Ffrainc]]<br/>[[yr Almaen]] | [[Saesneg]]<br/>[[Eidaleg]] | 1976-01-01 |- | ''[[:d:Q23708590|1900 (Rhan One)]]'' | | [[yr Eidal]]<br/>[[Ffrainc]]<br/>[[Gorllewin yr Almaen]] | | 1976-01-01 |- | ''[[:d:Q23708591|1900 (Rhan Two)]]'' | | [[yr Eidal]]<br/>[[Ffrainc]]<br/>[[Gorllewin yr Almaen]] | | 1976-01-01 |- | ''[[:d:Q19303|Farewell to Enrico Berlinguer]]'' | | [[yr Eidal]] | [[Eidaleg]] | 1984-01-01 |- | ''[[:d:Q29533774|Histoire d'eaux]]'' | | | | 2002-01-01 |- | [[La Via Del Petrolio]] | | [[yr Eidal]] | | 1967-01-01 |- | ''[[:d:Q3019887|Me and You]]'' | | [[yr Eidal]] | [[Eidaleg]] | 2012-05-23 |- | ''[[:d:Q10859095|Ten Minutes Older: The Cello]]'' | | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[yr Almaen]]<br/>[[Ffrainc]]<br/>[[yr Eidal]] | [[Saesneg]]<br/>[[Almaeneg]]<br/>[[Hwngareg]]<br/>[[Ffrangeg]] | 2002-01-01 |- | ''[[:d:Q212775|The Last Emperor]]'' | [[Delwedd:Tobu World Square Forbidden City Last Emperor 1.jpg|center|100px]] | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]]<br/>[[Ffrainc]]<br/>[[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[yr Eidal]]<br/>''[[:d:Q1054923|Hong Cong]]'' | [[Saesneg]] | 1987-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Stealing Beauty}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau lliw o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau drama o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau 1996]] [[Categori:Ffilmiau a gynhyrchwyd gan Searchlight Pictures]] [[Categori:Ffilmiau gyda dros 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau a olygwyd gan Pietro Scalia]] [[Categori:Ffilmiau a ddosbarthwyd drwy fideo ar alwad]] [[Categori:Ffilmiau sydd a'u stori wedi'i lleoli yn yr Eidal]] [[Categori:Ffimiau am golli gwyryfdod]] [[Categori:Ffilmiau am blant yn dod i oedran]] [[Categori:Ffilmiau 20th Century Fox]] [[Categori:Ffilmiau Disney]] eewjagt1fzq9lhgfz4v1821egmmmsz7 0 311414 13273652 13220654 2024-11-06T22:46:59Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273652 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Chen Kaige]] yw '''''Ddaear Felen''''' a gyhoeddwyd yn 1984. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd '''''黄土地''''' ac fe'i cynhyrchwyd yng [[Tsieina|Ngweriniaeth Pobl Tsieina]]. Lleolwyd y stori yn [[Shaanxi]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Tsieineeg Mandarin]] a hynny gan Chen Kaige a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Zhao Jiping. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Wang Xueqi a Liu Qiang. Mae'r ffilm yn 89 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Zhang Yimou]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1984. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Terminator]]'' sef ffilm apocolyptaidd llawn cyffro gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[James Cameron]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 1,550 o ffilmiau Tsieineeg Mandarin wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:26th Tokyo International Film Festival Chen Kaige.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Chen Kaige ar 12 Awst 1952 yn [[Beijing]]. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1984 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd byd-eang. Derbyniodd ei addysg yn Academi Ffilm Beijing. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q202597|P166|format=<li>%p[%r] [<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Marciau}} {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Chen Kaige nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q202597. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! dyddiad |- | Ddaear Felen | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | 1984-01-01 |- | ''[[:d:Q696413|Farewell My Concubine]]'' | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | 1993-01-01 |- | [[Killing Me Softly]] | | [[Unol Daleithiau America]]<br />[[y Deyrnas Unedig]] | 2002-01-01 |- | [[Lleuad y Temtwraig]] | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | 1996-01-01 |- | ''[[:d:Q2301828|Ten Minutes Older]]'' | | [[y Deyrnas Unedig]]<br />[[yr Almaen]]<br />[[Unol Daleithiau America]] | 2002-01-01 |- | ''[[:d:Q611370|The Promise]]'' | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]]<br />[[Unol Daleithiau America]] | 2005-01-01 |- | ''[[:d:Q1144967|To Each His Own Cinema]]'' | [[Delwedd:People on Cannes red carpet.jpg|center|100px]] | [[Ffrainc]] | 2007-05-20 |- | ''[[:d:Q71978|Together]]'' | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | 2002-01-01 |- | [[Wedi'ch Swyno am Byth]] | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | 2008-12-05 |- | [[Yr Ymerawdwr a'r Asasin]] | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | 1998-10-08 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Ddaear Felen}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tsieineeg Mandarin]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Tsieina]] [[Categori:Ffilmiau drama o Tsieina]] [[Categori:Ffilmiau Tsieineeg Mandarin]] [[Categori:Ffilmiau o Tsieina]] [[Categori:Ffilmiau 1984]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau sydd a'u stori wedi'i lleoli yn Shaanxi]] n7fck6iyv7ot817f9sp2fowyf1e7nwk 0 314697 13273526 13267888 2024-11-06T18:30:06Z ListeriaBot 34804 Wikidata list updated [V2] 13273526 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama sy'n dilyn hynt a helynt grwp o ffrindiau gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Delbert Mann]] yw '''''Separate Tables''''' a gyhoeddwyd yn 1958. Fe'i cynhyrchwyd gan Harold Hecht yn Unol Daleithiau America; y cwmni cynhyrchu oedd Hecht-Hill-Lancaster Productions. Lleolwyd y stori yn [[Lloegr]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]] a hynny gan John Gay a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan David Raksin. Dosbarthwyd y ffilm gan Hecht-Hill-Lancaster Productions a hynny drwy [[fideo ar alw]]. Y prif actorion yn y ffilm hon yw Rita Hayworth, Deborah Kerr, Burt Lancaster, David Niven, Wendy Hiller, Gladys Cooper, Cathleen Nesbitt, Rod Taylor, Audrey Dalton, May Hallatt, Felix Aylmer a Priscilla Morgan. Mae'r ffilm ''Separate Tables'' yn 100 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffimiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1958. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Vertigo]]'' sy’n ffilm drosedd a dirgelwch Americanaidd gan [[Alfred Hitchcock]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. [[Charles Lang]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon a chafodd ei golygu gan Marjorie Fowler sydd ymhlith y golygyddion mwyaf toreithiog. Mae'r ffilm hon wedi’i seilio ar waith cynharach, ''Separate Tables'', sef [[gwaith llenyddol]] gan yr [[awdur]] Terence Rattigan. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Jack%20Metzger%20%E2%80%93%20Heidi%201967%20ETH-BIB%20Com%20L16-0706-0002-0006%20crop.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Delbert Mann ar 30 Ionawr 1920 yn Lawrence a bu farw yn [[Los Angeles]] ar 3 Tachwedd 2018. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1949 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd byd-eang. Derbyniodd ei addysg yn Hume-Fogg High School. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q270038|P166|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Marciau}} {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Delbert Mann nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q270038. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! dyddiad |- | [[A Gathering of Eagles]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1963-01-01 |- | ''[[:d:Q1093673|All Quiet on the Western Front]]'' | | [[Unol Daleithiau America]]<br/>[[y Deyrnas Unedig]] | 1979-01-01 |- | [[Dear Heart]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1964-01-01 |- | ''[[:d:Q955194|Kidnapped]]'' | | [[y Deyrnas Unedig]] | 1971-01-01 |- | [[Lover Come Back]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1961-01-01 |- | [[Marty]] | [[Delwedd:Ernest Borgnine-Betsy Blair in Marty trailer.jpg|center|100px]] | [[Unol Daleithiau America]] | 1955-04-11 |- | ''[[:d:Q490076|Night Crossing]]'' | | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[Unol Daleithiau America]]<br/>[[yr Almaen]] | 1982-02-05 |- | [[That Touch of Mink]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1962-01-01 |- | [[The Bachelor Party]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1957-01-01 |- | [[The Dark at The Top of The Stairs]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1960-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Separate Tables}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau du a gwyn]] [[Categori:Ffilmiau du a gwyn o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau helfa drysor o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau helfa drysor]] [[Categori:Ffilmiau 1958]] [[Categori:Ffilmiau gyda dros 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau a olygwyd gan Marjorie Fowler]] [[Categori:Ffilmiau a ddosbarthwyd drwy fideo ar alwad]] [[Categori:Ffilmiau sydd a'u stori wedi'i lleoli yn Lloegr]] ku94u3lztvv96yeg8wkd7w4orrieixe 0 324861 13273622 12770072 2024-11-06T21:28:05Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273622 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} [[Ffilm gomedi]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Alfred Santell]] yw '''''Cocoanut Grove''''' a gyhoeddwyd yn 1938. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Unol Daleithiau America]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]] a hynny gan Sy Bartlett a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Gordon Jenkins. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw [[Eve Arden]], [[Fred MacMurray]] ac Egon Brecher. Mae'r ffilm ''Cocoanut Grove'' yn 91 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Leo Tover]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1938. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Bringing Up Baby]]'' sef ffilm gomedi Americanaidd gan Howard Hawks. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Alfred Santell - Mar 1925 EH.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Alfred Santell ar 14 Medi 1895 yn San Francisco a bu farw yn Salinas ar 15 Gorffennaf 1947. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Alfred Santell nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q1172930. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | [[Aloma of The South Seas]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 1941-01-01 |- | [[Bluebeard's Seven Wives]] | | [[Unol Daleithiau America]] | No/unknown value | 1925-01-01 |- | [[Breakfast For Two]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 1937-01-01 |- | [[Having Wonderful Time]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 1938-01-01 |- | [[Internes Can't Take Money]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 1937-01-01 |- | [[Jack London]] | [[Delwedd:Virginia Mayo-Michael O'Shea in Jack London.jpg|center|100px]] | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 1943-01-01 |- | ''[[:d:Q2332471|Tess of the Storm Country]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 1932-01-01 |- | [[The Life of Vergie Winters]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 1934-01-01 |- | [[The Patent Leather Kid]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]]<br />No/unknown value | 1927-01-01 |- | [[Winterset]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 1936-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Cocoanut Grove}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau du a gwyn o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau comedi o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau 1938]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau Paramount Pictures]] ijhxjb8musyd4do2c6cy947m67ta819 0 327252 13273659 13185350 2024-11-06T22:54:59Z Craigysgafn 40536 13273659 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm antur gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Aykut Düz]] yw '''''Kanun Kanundur''''' a gyhoeddwyd yn 1984. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Twrci|Nhwrci]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Tyrceg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw [[Cüneyt Arkın]] ac [[Ahmet Mekin]]. Cafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1984. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Terminator]]'' sef ffilm apocolyptaidd llawn cyffro gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[James Cameron]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 2,660 o ffilmiau Tyrceg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Aykut Düz ar 14 Ebrill 1948 yn Istanbul. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Aykut Düz nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q61034999. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q114947227|Hem Seviş Hem Dövüş]]'' | | [[Twrci]] | [[Tyrceg]] | |- | ''[[:d:Q17450829|Kadersizler]]'' | | [[Twrci]] | [[Tyrceg]] | 1979-01-01 |- | Kanun Kanundur | | [[Twrci]] | [[Tyrceg]] | 1984-01-01 |- | ''[[:d:Q6059698|İntikam Yemini]]'' | | [[Twrci]] | [[Tyrceg]] | 1982-04-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} o Dwrci]] {{DEFAULTSORT:Kanun Kanundur}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tyrceg]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Dwrci]] [[Categori:Ffilmiau antur o Dwrci]] [[Categori:Ffilmiau Tyrceg]] [[Categori:Ffilmiau o Dwrci]] [[Categori:Ffilmiau 1984]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] tc8lop1wlyrwso60jqit2zw459r17iu 0 345829 13273642 12247903 2024-11-06T22:34:21Z Craigysgafn 40536 13273642 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm antur gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Jacek Nagłowski]] yw '''''Katatonia''''' a gyhoeddwyd yn 2004. Fe’i cynhyrchwyd yng [[Gwlad Pwyl|Ngwlad Pwyl]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Pwyleg]] a hynny gan [[Jacek Nagłowski]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actor yn y ffilm hon yw [[Anna Kerth]]. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2004. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Million Dollar Baby]]'' sef [[ffilm ddrama]] gan [[Clint Eastwood]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 2,350 o ffilmiau Pwyleg wedi gweld golau dydd. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Jacek Nagłowski nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Katatonia}} [[Categori:Ffilmiau antur o Wlad Pwyl]] [[Categori:Ffilmiau Pwyleg]] [[Categori:Ffilmiau o Wlad Pwyl]] [[Categori:Ffilmiau 2004]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] 44sembobsbvkzml5097hd05ib925qi7 0 348427 13273653 12243622 2024-11-06T22:47:59Z Craigysgafn 40536 13273653 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Jing Wang]] yw '''''Feng Shui''''' a gyhoeddwyd yn 2013. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd '''''万箭穿心''''' ac fe’i cynhyrchwyd yn [[Tsieina]]. Lleolwyd y stori yn [[Wuhan]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Tsieineeg]] a hynny gan Wu Nan. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actor yn y ffilm hon yw [[Yan Bingyan]]. Cafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2012. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[12 Years a Slave]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[Steve McQueen]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 55,3000 o ffilmiau Tsieineeg wedi gweld golau dydd. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Jing Wang nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Feng Shui}} [[Categori:Ffilmiau lliw o Weriniaeth Pobl Tsieina]] [[Categori:Ffilmiau drama o Tsieina]] [[Categori:Ffilmiau Tsieineeg]] [[Categori:Ffilmiau o Tsieina]] [[Categori:Ffilmiau 2013]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau sydd a'u stori wedi'i lleoli yn Wuhan]] bhf79re2dz75x7vfroti4lz05xhaii7 0 356592 13273661 13178719 2024-11-06T22:57:44Z Craigysgafn 40536 13273661 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} [[Ffilm gomedi]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Hans Hinrich]] yw '''''Liebling der Matrosen''''' a gyhoeddwyd yn 1937. Fe'i cynhyrchwyd gan Walter Tjaden yn [[Awstria]]. Lleolwyd y stori yn [[y Môr Canoldir]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Almaeneg]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Willy Schmidt-Gentner. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Wolf Albach-Retty, Hertha Feiler, Lotte Lang, Julius Brandt, Ernst Pröckl, Karl Ehmann, Otto Ambros, Richard Romanowsky, Mihail Xantho, Eduard Loibner a Robert Horky. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Golygwyd y ffilm gan René Métain sydd ymhlith y golygyddion mwyaf toreithiog. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1937. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Life of Emile Zola]]'' sef ffilm Americanaidd hanesyddol gan y cyfarwyddwr William Dieterle. Hyd at 2022 roedd o leiaf 12,540 o ffilmiau Almaeneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Hans Hinrich ar 27 Tachwedd 1903 yn [[Berlin]] a bu farw yn yr un ardal ar 2 Ebrill 1987. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1932 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd byd-eang. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Hans Hinrich nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q1580258. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | [[Conchita and The Engineer]] | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1954-09-24 |- | [[Das Meer Ruft]] | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1933-02-23 |- | [[Das Späte Mädchen]] | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1951-01-01 |- | [[Der Sieger]] | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1932-01-01 |- | [[Fracht Von Baltimore]] | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1938-10-14 |- | Liebling Der Matrosen | | [[Awstria]] | [[Almaeneg]] | 1937-01-01 |- | ''[[:d:Q3839019|Lucrezia Borgia]]'' | | [[yr Eidal]] | [[Eidaleg]] | 1940-01-01 |- | ''[[:d:Q3742274|Triad]]'' | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1938-05-24 |- | ''[[:d:Q3983792|Versuchung]]'' | | [[yr Eidal]] | [[Eidaleg]] | 1942-01-01 |- | [[Zwischen Den Eltern]] | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1938-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Liebling Der Matrosen}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Almaeneg]] [[Categori:Ffilmiau du a gwyn o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau comedi o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau Almaeneg]] [[Categori:Ffilmiau o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau 1937]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau a olygwyd gan René Métain]] [[Categori:Ffilmiau sydd a'u stori wedi'i lleoli yn y Môr Canoldir]] e0ckqyzbtk7ndp4dwzkfzcxnuuv5x82 0 356623 13273666 13140394 2024-11-06T23:02:52Z Craigysgafn 40536 13273666 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Kim Farrant]] yw '''''Strangerland''''' a gyhoeddwyd yn 2015. Fe’i cynhyrchwyd yn [[Awstralia]]. Lleolwyd y stori yn [[Awstralia]] a chafodd ei ffilmio yn [[Sydney]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan [[Keefus Ciancia]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw [[Nicole Kidman]], [[Hugo Weaving]], [[Joseph Fiennes]] a [[Sean Keenan]]. Mae'r ffilm ''Strangerland (ffilm o 2015)'' yn 112 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Golygwyd y ffilm gan Veronika Jenet sydd ymhlith y golygyddion mwyaf toreithiog. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2015. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Black Mass]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan Scott Cooper. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Kim Farrant ar 7 Medi 1975 ym [[Melbourne]]. ==Derbyniad== {{Marciau}} {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Kim Farrant nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q97372300. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! dyddiad |- | [[Angel of Mine]] | | [[Awstralia]]<br/>[[Unol Daleithiau America]] | 2019-08-14 |- | ''[[:d:Q120303600|Behind the mask]]'' | | | |- | ''[[:d:Q123288364|Sammy Blue]]'' | | [[Awstralia]] | 2000-01-01 |- | Strangerland | | [[Awstralia]] | 2015-01-01 |- | ''[[:d:Q111133781|The Weekend Away]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | 2022-03-03 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Strangerland}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm benywaidd Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau drama o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau 2015]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau a olygwyd gan Veronika Jenet]] [[Categori:Ffilmiau sydd a'u stori wedi'i lleoli yn Awstralia]] j8vowbnjrre9rq2r9z3bw8sfew8eocf 0 359849 13273623 12556910 2024-11-06T21:29:02Z Craigysgafn 40536 13273623 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} [[Ffilm arswyd]] llawn cyffro gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Lamont Johnson]] yw '''''You'll Like My Mother''''' a gyhoeddwyd yn 1972. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Unol Daleithiau America]]. Lleolwyd y stori yn [[Minnesota]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]] a hynny gan Jo Heims a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Gil Mellé. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Patty Duke, Richard Thomas a Rosemary Murphy. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Jack A. Marta]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1972. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Godfather]]'' sef ffilm am gangstyrs Americanaidd gan [[Francis Ford Coppola]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Lamont Johnson ar 30 Medi 1922 yn Stockton a bu farw ym Monterey ar 10 Awst 1977. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q489540|P166|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Lamont Johnson nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q489540. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! dyddiad |- | [[A Gunfight]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1971-01-01 |- | ''[[:d:Q484171|A Thousand Heroes]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | 1992-01-01 |- | [[Cattle Annie and Little Britches]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1981-01-01 |- | ''[[:d:Q1768442|Lipstick]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | 1976-04-02 |- | [[Spacehunter: Adventures in The Forbidden Zone]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1983-01-01 |- | ''[[:d:Q1568805|That Certain Summer]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | 1972-01-01 |- | ''[[:d:Q1257284|The Execution of Private Slovik]]'' | | [[Unol Daleithiau America]] | 1974-03-13 |- | [[The Groundstar Conspiracy]] | [[Delwedd:Burnaby campus2.jpg|center|100px]] | [[Unol Daleithiau America]] | 1972-01-01 |- | [[The Last American Hero]] | | [[Unol Daleithiau America]] | 1973-01-01 |- | [[The McKenzie Break]] | | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[Gweriniaeth Iwerddon]] | 1970-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:You'll Like My Mother}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau arswyd o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau 1972]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau sydd a'u stori wedi'i lleoli ym Minnesota]] d8u57h50znxqhbzcquwb4ra0zrytuos 0 366847 13273643 13135896 2024-11-06T22:35:30Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273643 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Janusz Kondratiuk]] yw '''''Klakier''''' a gyhoeddwyd yn 1983. Fe'i cynhyrchwyd yng [[Gwlad Pwyl|Ngwlad Pwyl]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Pwyleg]] a hynny gan Janusz Kondratiuk a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan [[Krzysztof Meyer]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actor yn y ffilm hon yw [[Zuzanna Łozińska]]. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Zygmunt Samosiuk]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1983. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Star Wars Episode VI: Return of the Jedi]]'' sef [[ffilm ffugwyddonol]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[Richard Marquand]], Cymro o [[Llanisien|Lanishen]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 2,350 o ffilmiau Pwyleg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:2019 - Pol'and'Rock Festival - Janusz Kondratiuk (11).jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Janusz Kondratiuk ar 19 Medi 1943 yn Akbulak a bu farw yn Łoś, Masovian Voivodeship ar 1 Mehefin 2013. Derbyniodd ei addysg yn Ysgol Ffilm Genedlaethol Łódź. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Janusz Kondratiuk nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q1683057. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | [[Czy Jest Tu Panna Na Wydaniu?]] | | [[Gwlad Pwyl]] | [[Pwyleg]] | 1977-07-21 |- | [[Dziewczyny Do Wzięcia]] | | [[Gwlad Pwyl]] | [[Pwyleg]] | 1972-08-29 |- | [[Głos]] | | [[Gwlad Pwyl]] | [[Pwyleg]] | 1992-01-29 |- | ''[[:d:Q9284298|Głowy pełne gwiazd]]'' | | [[Gwlad Pwyl]] | [[Pwyleg]] | 1983-12-26 |- | [[Jedenaste Przykazanie]] | | [[Gwlad Pwyl]] | | 1988-09-07 |- | Klakier | | [[Gwlad Pwyl]] | [[Pwyleg]] | 1983-10-17 |- | [[Mała Sprawa]] | | [[Gwlad Pwyl]] | | 1980-09-24 |- | [[Milion Dolarów]] | | [[Gwlad Pwyl]] | [[Pwyleg]] | 2010-06-11 |- | [[Złote Runo]] | | [[Gwlad Pwyl]] | [[Pwyleg]] | 1998-05-22 |- | ''[[:d:Q11716275|Як здобич пеньондже, кобетем и славем]]'' | | [[Gwlad Pwyl]] | [[Pwyleg]] | 1970-03-28 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Klakier}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Pwyleg]] [[Categori:Ffilmiau drama o Wlad Pwyl]] [[Categori:Ffilmiau Pwyleg]] [[Categori:Ffilmiau o Wlad Pwyl]] [[Categori:Ffilmiau 1983]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] mtg0u7c8yquyo4oevz58phbvqihy307 0 371675 13273656 13251780 2024-11-06T22:51:43Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273656 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Martin Frič]] yw '''''Hordubalové''''' a gyhoeddwyd yn 1937. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Tsiecoslofacia]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Tsieceg]] a hynny gan Karel Čapek. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Paľo Bielik, Suzanne Marwille, František Filipovský, Jaroslav Marvan, Gustav Hilmar, Jaroslav Vojta, Přemysl Pražský, František Kovářík, Alois Dvorský, Gabriel Hart, Jan W. Speerger, Ladislav Struna, Mirko Eliáš, Karel Schleichert, Antonín Kandert, Viktor Nejedlý, Vladimír Majer, Václav Menger, Vilém Pfeiffer, František Vajner, Josef Oliak, Vladimír Smíchovský, Karel Veverka, Antonín Jirsa, Vekoslav Satoria, Josef Kotalík, Václav Švec, Miloš Šubrt a. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Jaroslav Blažek]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon a chafodd ei golygu gan Zdeněk Gina Hašler sydd ymhlith y golygyddion lleiaf toreithiog. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1937. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Life of Emile Zola]]'' sef ffilm Americanaidd hanesyddol gan y cyfarwyddwr William Dieterle. Hyd at 2022 roedd o leiaf 1,350 o ffilmiau Tsieceg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Martin Frič 1938.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Martin Frič ar 29 Mawrth 1902 yn [[Prag]] a bu farw yn yr un ardal ar 5 Tachwedd 2008. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1922 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd byd-eang. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q769826|P166|format=<li>%p[%r] [<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Martin Frič nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q769826. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | [[Dnes Naposled]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1958-01-01 |- | [[Hej Rup!]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1934-01-01 |- | [[Svět Patří Nám]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1937-01-01 |- | [[Tajemství Krve]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1953-12-25 |- | ''[[:d:Q7769990|The Trap]]'' | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1950-11-17 |- | ''[[:d:Q7774065|The Wedding Ring]]'' | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1944-01-01 |- | [[Valentin Dobrotivý]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1942-07-31 |- | [[Vše Pro Lásku]] | | [[Tsiecoslofacia]] | No/unknown value | 1930-01-01 |- | ''[[:d:Q7969815|Warning]]'' | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Slofaceg]] | 1946-01-01 |- | [[Wehe, Wenn Er Losgelassen Wird]] | | [[Tsiecoslofacia]]<br />[[yr Almaen]]<br />[[yr Almaen Natsïaidd]] | [[Almaeneg]] | 1932-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Hordubalové}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tsieceg]] [[Categori:Ffilmiau du a gwyn o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau drama o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau Tsieceg]] [[Categori:Ffilmiau o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau 1937]] [[Categori:Ffilmiau gyda dros 10 o actorion lleisiol]] hbj362d9rr6ahzpkidpuigvw31d194z 0 373960 13273657 13111034 2024-11-06T22:53:00Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273657 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama a chomedi gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Karel Kachyňa]] yw '''''Pozor, Vizita!''''' a gyhoeddwyd yn 1982. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Tsiecoslofacia]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Tsieceg]] a hynny gan Karel Kachyňa. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Rudolf Hrušínský, Lenka Pichlíková-Burke, Bronislav Poloczek, Josef Somr, Veronika Jeníková, Barbora Štěpánová, Vlastimil Bedrna, Rudolf Hrušínský Jr., Miroslav Moravec, Václav Kotva, Blažena Holišová, Karel Engel, Libuše Švormová, Zdeněk Srstka, Zdeněk Ornest, Bořivoj Navrátil, Viktor Maurer, Vladimír Hrabánek, Gabriela Wilhelmová, Jiří Knot, Michael Hofbauer, Oldřich Velen, Svatopluk Matyáš, Petr Svárovský, Jiřina Jelenská, Zdeněk Sedláček, Luděk Nešleha, Jiří Kodeš, Vlastimila Vlková, Eduard Pavlíček, Yvetta Kornová, Blanka Lormanová a Jan Polívka. Cafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Jan Čuřík]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon a chafodd ei golygu gan Jiří Brožek a Jan Svoboda sydd ymhlith y golygyddion mwyaf toreithiog. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1982. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Blade Runner]]'' sef ''film noir'', dystopaidd gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[Ridley Scott]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 1,350 o ffilmiau Tsieceg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Karel Kachyňa 1990.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Karel Kachyňa ar 1 Mai 1924 yn Vyškov a bu farw yn [[Prag]] ar 26 Awst 1997. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1950 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd byd-eang. Derbyniodd ei addysg yn Academi'r Celfyddydau Mynegiannol. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q1729166|P166|format=<li>%p[%r] [<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Karel Kachyňa nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q1729166. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | [[Dobré Světlo]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1986-10-01 |- | ''[[:d:Q5445983|Fetters]]'' | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1961-01-01 |- | [[Noc Nevěsty]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1967-02-15 |- | [[Otec Neznámý Aneb Cesta Do Hlubin Duše Výstrojního Náčelníka]] | | [[Tsiecia]] | [[Tsieceg]] | 2001-01-01 |- | [[Sestřičky]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1984-03-01 |- | [[Smrt Krásných Srnců]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1986-01-01 |- | [[Ucho]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1990-02-18 |- | [[Už Zase Skáču Přes Kaluže|Už zase skáču přes kaluže]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1970-01-01 |- | [[Za Život Radostný]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1950-01-01 |- | [[Závrať]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1963-02-08 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Pozor, Vizita!}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tsieceg]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau comedi o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau Tsieceg]] [[Categori:Ffilmiau o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau 1982]] [[Categori:Ffilmiau gyda dros 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau a olygwyd gan Jiří Brožek]] 6cedayxysay1avru0nddpby0grm1ksn 0 374123 13273615 13138976 2024-11-06T21:24:17Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273615 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Karim Patwa]] yw '''''Driften''''' a gyhoeddwyd yn 2015. Fe'i cynhyrchwyd yn y [[Swistir]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Almaeneg]] a hynny gan Karim Patwa. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Sabine Timoteo a Max Hubacher. Mae'r ffilm yn 91 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Philipp Sichler]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2015. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Black Mass]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan Scott Cooper. Hyd at 2022 roedd o leiaf 12,540 o ffilmiau Almaeneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Karim Patwa Max Ophüls Filmfestival 2015.JPG|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Karim Patwa ar 13 Awst 1968 yn [[Llundain]]. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Karim Patwa nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q19996451. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | Driften | | [[Y Swistir]] | [[Almaeneg]] | 2015-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Driften}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Almaeneg]] [[Categori:Ffilmiau lliw o'r Swistir]] [[Categori:Ffilmiau drama o'r Swistir]] [[Categori:Ffilmiau Almaeneg]] [[Categori:Ffilmiau o'r Swistir]] [[Categori:Ffilmiau 2015]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] 89fw2qoduskxqiph8efh7zqz34mx4fb 0 375727 13273577 13141766 2024-11-06T19:11:04Z Huw P 28679 13273577 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddogfen am berson nodedig gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Kevin Macdonald]] yw '''''Marley''''' a gyhoeddwyd yn 2013. Teitl gwreiddiol y ffilm oedd '''''Marley''''' ac fe'i cynhyrchwyd gan Charles Steele yn Unol Daleithiau America, y Deyrnas Gyfunol a Jamaica. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]]. Mae'n ffilm a ddosbarthwyd drwy [[fideo ar alw]]. Y prif actorion yn y ffilm hon yw Bob Marley, Josef Issels, Jimmy Cliff, Ziggy Marley, Cedella Marley, Cindy Breakspeare, [[Lee "Scratch" Perry|Lee "Scratch" Perry,]] Junior Marvin, Bunny Wailer, Marcia Griffiths, Rita Marley, Judy Mowatt, Cedella Booker, Aston Barrett, Chris Blackwell, Clive Chin, Carlton "Santa" Davis, Pascaline Bongo Ondimba a Neville Garrick. Mae'r ffilm ''Marley (ffilm o 2013)'' yn 144 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2012. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[12 Years a Slave]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[Steve McQueen]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. [[Alwin H. Küchler]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Kevin%20Macdonald%20%28cropped%29.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Kevin Macdonald ar 28 Hydref 1967 yn [[Glasgow]]. Roedd yn fwyaf cynhyrchiol yn 1994 ond ni ellir dweud fod y gwaith wedi cyrraedd enwogrwydd byd-eang. Derbyniodd ei addysg yng Ngholeg y Santes Ann. ==Derbyniad== {{Marciau}} {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Kevin Macdonald nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q1344373. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q4881304|Being Mick]]'' | | [[y Deyrnas Unedig]] | [[Saesneg]] | 2001-01-01 |- | [[Bywyd Mewn Diwrnod]] | | [[Unol Daleithiau America]] | [[Sbaeneg]]<br/>[[Eidaleg]]<br/>[[Arabeg]]<br/>[[Almaeneg]]<br/>[[Japaneg]]<br/>[[Hindi]]<br/>[[Rwseg]]<br/>[[Saesneg]]<br/>[[Indoneseg]] | 2011-01-01 |- | [[How I Live Now]] | | [[y Deyrnas Unedig]] | [[Saesneg]] | 2013-01-01 |- | [[Le Dernier Roi D'écosse]] | [[Delwedd:Idi Amin -Archives New Zealand AAWV 23583, KIRK1, 5(B), R23930288.jpg|center|100px]] | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[yr Almaen]] | [[Saesneg]]<br/>[[Almaeneg]]<br/>[[Ffrangeg]]<br/>[[Swahili]] | 2006-01-01 |- | Marley | | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[Unol Daleithiau America]]<br/>[[Jamaica]] | [[Saesneg]] | 2012-01-01 |- | [[My Enemy's Enemy]] | | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[Ffrainc]] | [[Saesneg]] | 2007-01-01 |- | [[One Day in September]] | | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[yr Almaen]]<br/>[[Y Swistir]] | [[Saesneg]] | 1999-01-01 |- | [[State of Play]] | | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[Ffrainc]]<br/>[[Unol Daleithiau America]]<br/>[[yr Almaen]]<br/>[[Japan]] | [[Saesneg]] | 2009-01-01 |- | ''[[:d:Q81145|The Eagle]]'' | | [[y Deyrnas Unedig]]<br/>[[Unol Daleithiau America]] | [[Saesneg]] | 2011-02-09 |- | [[Touching The Void]] | [[Delwedd:Siula grande.jpg|center|100px]] | [[y Deyrnas Unedig]] | [[Saesneg]] | 2003-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Marley}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau lliw]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau rhamantus o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o Unol Daleithiau America]] [[Categori:Ffilmiau rhamantaidd]] [[Categori:Ffilmiau 2013]] [[Categori:Ffilmiau gyda dros 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau a ddosbarthwyd drwy fideo ar alwad]] 0pbm5gjtoaqaeno6c1dfhqdtsjh544u 0 386233 13273729 13179469 2024-11-07T09:31:50Z Luchofraga 92931 13273729 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Miguel Littín]] yw '''''La Viuda De Montiel''''' a gyhoeddwyd yn 1979. Fe'i cynhyrchwyd ym Mecsico, Ciwba, Feneswela a Colombia; y cwmni cynhyrchu oedd Instituto Cubano del Arte y la Industria Cinematográficos. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Sbaeneg]] a hynny gan Gabriel García Márquez a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Leo Brouwer. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Geraldine Chaplin, Katy Jurado, Ernesto Gómez Cruz, Nelson Villagra a Reynaldo Miravalles. Mae'r ffilm ''La Viuda De Montiel'' yn 105 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1979. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Apocalypse Now]]'' sy'n seiliedig ar y nofel fer ''[[Heart of Darkness]] gan [[Joseph Conrad]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 11,800 o ffilmiau Sbaeneg wedi gweld golau dydd. [[Patricio Castilla]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon a chafodd ei golygu gan Nelson Rodríguez Zurbarán sydd ymhlith y golygyddion lleiaf toreithiog. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Littin%2C%20Miguel%20-FILSA%2020181104%20fRF04.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Miguel Littín ar 9 Awst 1942 yn Palmilla. Mae'n un o'r cyfarwyddwyr ffilm mwyaf cynhyrchiol a welodd y byd erioed, ac mae ganddo 94 ffilm a ystyrir yn nodedig yn fydeang. Derbyniodd ei addysg ym Mhrifysgol Tsili. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q1932687|P166|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Miguel Littín nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q1932687. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | [[Actas De Marusia]] | | [[Mecsico]] | [[Sbaeneg]] | 1976-04-08 |- | [[Alsino y El Cóndor]] | | [[Nicaragwa|Nicaragua]] | [[Sbaeneg]] | 1982-01-01 |- | [[Dawson. Isla 10]] | | [[Tsile|Tsili]] | [[Sbaeneg]] | 2009-09-11 |- | [[El Chacal De Nahueltoro]] | | [[Tsile|Tsili]] | [[Sbaeneg]] | 1969-01-01 |- | [[El recurso del método]] | | [[Ciwba]] | [[Sbaeneg]] | 1978-05-05 |- | La Viuda De Montiel | | [[Colombia]]<br/>[[Mecsico]]<br/>[[Ciwba]] | [[Sbaeneg]] | 1979-12-01 |- | [[Los Náufragos]] | | [[Tsile|Tsili]] | [[Sbaeneg]] | 1994-01-01 |- | [[Sandino]] | | [[Sbaen]]<br/>[[yr Eidal]]<br/>[[Tsile|Tsili]]<br/>[[Nicaragwa|Nicaragua]]<br/>[[Ciwba]]<br/>[[Mecsico]] | [[Sbaeneg]] | 1990-01-01 |- | ''[[:d:Q2511561|The Promised Land]]'' | | [[Tsile|Tsili]] | [[Sbaeneg]] | 1973-01-01 |- | [[Tierra Del Fuego]] | | [[Tsile|Tsili]]<br/>[[yr Eidal]] | [[Sbaeneg]] | 2000-05-19 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:La Viuda De Montiel}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Sbaeneg]] [[Categori:Ffilmiau lliw]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Fecsico]] [[Categori:Dramâu o Fecsico]] [[Categori:Ffilmiau Sbaeneg]] [[Categori:Ffilmiau o Fecsico]] [[Categori:Dramâu]] [[Categori:Dramâu-comedi]] [[Categori:Dramâu-comedi o Fecsico]] [[Categori:Ffilmiau 1979]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] sdejtenj61tlnt4yyyzi32giue2zju3 0 386505 13273654 13182213 2024-11-06T22:48:58Z Craigysgafn 40536 13273654 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Pavel Háša]] yw '''''Návštěvní Hodiny''''' a gyhoeddwyd yn 1986. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Tsiecoslofacia]]. Sgwennwyd y sgript wreiddiol gan Antonín Máša. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Zdena Hadrbolcová, Rudolf Hrušínský, Bronislav Poloczek, Miloš Vavruška, Antonín Molčík, Dana Batulková, Jan Skopeček, Ladislav Frej, Martin Stropnický, Jaroslav Cmíral, Jana Koulová, Libuše Štědrá a Jana Vychodilová. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Vladimír Opletal]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1986. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Aliens]]'' sef ffilm wyddonias llawn arswyd a chyffro gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[James Cameron]]. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Pavel Háša ar 1 Mehefin 1929 yn [[Prag]]. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Pavel Háša nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q12044087. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q104893619|Doktor Munory a jiní lidé]]'' | | [[Tsiecia]] | | |- | ''[[:d:Q104894246|Dvě washingtonská ohlédnutí]]'' | | [[Tsiecia]] | | |- | ''[[:d:Q104894260|Misie]]'' | | [[Tsiecia]] | | |- | ''[[:d:Q102392775|Muž v pozadí]]'' | | [[Tsiecia]] | | |- | ''[[:d:Q104894252|Noc rozhodnutí]]'' | | [[Tsiecia]] | | |- | Návštěvní Hodiny | | [[Tsiecoslofacia]] | | 1986-12-14 |- | [[O Vánocích Už Nechci Slyšet Ani Slovo]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1982-12-08 |- | ''[[:d:Q12058573|Televarieté]]'' | | [[Tsiecoslofacia]]<br/>[[Tsiecia]] | | |- | ''[[:d:Q104894211|Zelňačka]]'' | | [[Tsiecia]] | | |- | ''[[:d:Q104893613|Záhadná paní Savageová]]'' | | [[Tsiecia]] | | |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Návštěvní Hodiny}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd]] [[Categori:Ffilmiau drama o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau 1986]] [[Categori:Ffilmiau gyda dros 10 o actorion lleisiol]] s7gk6cjil54o687c1y14dmml0ykx00n 0 389975 13273627 13226608 2024-11-06T21:31:09Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273627 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddogfen gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Pierre Barnérias]] yw '''''Thanatos, l'ultime passage''''' a gyhoeddwyd yn 2019. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Ffrainc]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Ffrangeg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2019. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Parasite (ffilm o 2019)|Parasite]]'' sef [[ffilm gomedi|ffilm gomedi-arswyd]] gan [[Bong Joon Ho]]. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Pierre Barnérias.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Pierre Barnérias ar 22 Ionawr 1965 yn canton of Saint-Rémy-sur-Durolle. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Pierre Barnérias nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q101537752. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q101435417|Hold-Up]]'' | | [[Ffrainc]] | [[Ffrangeg]] | 2020-11-11 |- | [[Il Était Une Foi]] | | [[Ffrainc]] | | 2012-01-01 |- | [[Les Yeux Ouverts]] | | [[Ffrainc]] | [[Ffrangeg]] | 2010-01-01 |- | [[M Et Le 3e Secret]] | | [[Ffrainc]] | | 2014-01-01 |- | ''[[:d:Q101570990|Sous peine d'innocence]]'' | | [[Gwlad Belg]]<br />[[Ffrainc]]<br />[[Y Swistir]] | [[Ffrangeg]] | 2017-03-01 |- | Thanatos, L'ultime Passage | | [[Ffrainc]] | | 2019-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Thanatos, L'ultime Passage}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd]] [[Categori:Ffilmiau dogfen o Ffrainc]] [[Categori:Ffilmiau o Ffrainc]] [[Categori:Ffilmiau 2019]] 9g13adjq6pb1343tt3v3mgiailkpw97 13273628 13273627 2024-11-06T21:31:33Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Thanatos, L'ultime Passage]] i [[Thanatos, l'ultime passage]] 13273627 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddogfen gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Pierre Barnérias]] yw '''''Thanatos, l'ultime passage''''' a gyhoeddwyd yn 2019. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Ffrainc]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Ffrangeg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2019. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Parasite (ffilm o 2019)|Parasite]]'' sef [[ffilm gomedi|ffilm gomedi-arswyd]] gan [[Bong Joon Ho]]. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Pierre Barnérias.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Pierre Barnérias ar 22 Ionawr 1965 yn canton of Saint-Rémy-sur-Durolle. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Pierre Barnérias nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q101537752. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q101435417|Hold-Up]]'' | | [[Ffrainc]] | [[Ffrangeg]] | 2020-11-11 |- | [[Il Était Une Foi]] | | [[Ffrainc]] | | 2012-01-01 |- | [[Les Yeux Ouverts]] | | [[Ffrainc]] | [[Ffrangeg]] | 2010-01-01 |- | [[M Et Le 3e Secret]] | | [[Ffrainc]] | | 2014-01-01 |- | ''[[:d:Q101570990|Sous peine d'innocence]]'' | | [[Gwlad Belg]]<br />[[Ffrainc]]<br />[[Y Swistir]] | [[Ffrangeg]] | 2017-03-01 |- | Thanatos, L'ultime Passage | | [[Ffrainc]] | | 2019-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Thanatos, L'ultime Passage}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd]] [[Categori:Ffilmiau dogfen o Ffrainc]] [[Categori:Ffilmiau o Ffrainc]] [[Categori:Ffilmiau 2019]] 9g13adjq6pb1343tt3v3mgiailkpw97 0 391168 13273647 13182406 2024-11-06T22:41:54Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273647 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Poon Yuen Leung]] yw '''''Hi, Fidelity''''' a gyhoeddwyd yn 2011. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Hong Cong]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Cantoneg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2011. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The King's Speech]]'' sef [[ffilm ddrama]] gan Tom Hooper. Hyd at 2022 roedd o leiaf 200 o ffilmiau Cantoneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:HK Poon Yuen Leung 2011.JPG|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Poon Yuen Leung ar 8 Tachwedd 1959. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Poon Yuen Leung nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q15896574. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | Hi, Fidelity | | [[Hong Cong]] | [[Cantoneg]] | 2011-01-01 |- | ''[[:d:Q11070111|Shadows of Love]]'' | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | ''[[:d:Q727694|Mandarin safonol]]'' | 2012-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Hi, Fidelity}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Cantoneg]] [[Categori:Ffilmiau drama o Hong Cong]] [[Categori:Ffilmiau Cantoneg]] [[Categori:Ffilmiau o Hong Cong]] [[Categori:Ffilmiau 2011]] 3fxatayq6rmank2ihbzkuxkrcyeyr5y 0 396212 13273646 13156679 2024-11-06T22:40:48Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273646 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ar y grefft o ymladd gan y cyfarwyddwyr [[Wong Jing]] a [[Billy Chung]] yw '''''Kung Fu Mahjong''''' a gyhoeddwyd yn 2005. Fe'i cynhyrchwyd gan Wong Jing yn [[Hong Cong]]; y cwmni cynhyrchu oedd China Star Entertainment Group. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Cantoneg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actor yn y ffilm hon yw [[Yuen Wah]]. Cafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Edmond Fung]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2005. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[V for Vendetta]]'' sef [[ffilm wyddonias]], ddystopaidd llawn cyffro gan James McTeigue. Hyd at 2022 roedd o leiaf 200 o ffilmiau Cantoneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:王晶.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Wong Jing ar 3 Mai 1955 yn [[Hong Cong]]. Derbyniodd ei addysg ymMhui Ching Middle School. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Wong Jing nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q707336. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q15921951|Beauty on Duty!]]'' | | [[Hong Cong]] | | 2010-01-01 |- | ''[[:d:Q15915282|Boys Are Easy]]'' | | [[Hong Cong]] | | 1993-01-01 |- | [[Feng Shui]] | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | [[Tsieineeg]] | 2012-10-22 |- | ''[[:d:Q14948564|From Vegas to Macau]]'' | | [[Gweriniaeth Pobl Tsieina]] | [[Cantoneg]]<br />''[[:d:Q727694|Mandarin safonol]]'' | 2014-01-30 |- | ''[[:d:Q15921240|Hong Kong Playboys]]'' | | [[Hong Cong]] | | 1983-01-01 |- | ''[[:d:Q15911322|Perfect Exchange]]'' | | [[Hong Cong]] | [[Cantoneg]] | 1993-01-01 |- | ''[[:d:Q15914746|Prince Charming]]'' | | ''[[:d:Q1054923|Hong Cong]]'' | | 1984-01-01 |- | ''[[:d:Q14500327|The Romancing Star]]'' | | [[Hong Cong]] | [[Cantoneg]] | 1987-01-01 |- | ''[[:d:Q14510200|The Romancing Star II]]'' | | [[Hong Cong]] | [[Cantoneg]] | 1988-01-01 |- | ''[[:d:Q14657928|The Romancing Star III]]'' | | [[Hong Cong]] | [[Cantoneg]] | 1989-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Kung Fu Mahjong}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Cantoneg]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Hong Cong]] [[Categori:Ffilmiau ar y grefft o ymladd o Hong Cong]] [[Categori:Ffilmiau Cantoneg]] [[Categori:Ffilmiau o Hong Cong]] [[Categori:Ffilmiau 2005]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] feahmxv52a49gsn655j8gznv2e9s2jb 0 399088 13273651 13136775 2024-11-06T22:45:34Z Craigysgafn 40536 13273651 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Simone van Dusseldorp]] yw '''''Briefgeheim''''' a gyhoeddwyd yn 2010. Fe'i cynhyrchwyd yn [[yr Iseldiroedd]]. Sgwennwyd y sgript wreiddiol gan [[Anna van der Heide]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan [[Chrisnanne Wiegel]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Filip Peeters, Hanna Obbeek, Finn Poncin, Daan Schuurmans, Lies Visschedijk, Nanette Drazic, Nils Verkooijen, Isabelle Stokkel a Mike Meijer. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2010. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Inception]]'' sef [[ffilm wyddonias]] [[llawn cyffro]] ac [[ffilm antur|antur]] gan Christopher Nolan. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Simone van Dusseldorp ar 6 Mehefin 1967 yn Tilburg. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Simone van Dusseldorp nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q2215969. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | Briefgeheim | | [[Yr Iseldiroedd]] | | 2010-01-01 |- | [[Bywyd yn Ôl Nino]] | | [[Yr Iseldiroedd]] | [[Iseldireg]] | 2014-10-15 |- | [[Diep]] | | [[Yr Iseldiroedd]] | [[Iseldireg]] | 2005-01-01 |- | ''[[:d:Q76190573|Dit zijn wij]]'' | | [[Yr Iseldiroedd]] | [[Iseldireg]] | |- | [[Kikkerdril]] | | [[Yr Iseldiroedd]] | [[Iseldireg]] | 2009-02-11 |- | ''[[:d:Q2136499|Koest]]'' | | [[Yr Iseldiroedd]] | [[Iseldireg]] | 2007-01-01 |- | [[Meine Verrückte Oma]] | | [[Yr Iseldiroedd]] | [[Iseldireg]] | 2011-01-01 |- | ''[[:d:Q21539776|Otje]]'' | | [[Yr Iseldiroedd]] | [[Iseldireg]] | |- | ''[[:d:Q42798546|Owls & Mice]]'' | | [[Yr Iseldiroedd]] | | 2016-01-01 |- | ''[[:d:Q2406481|Subiet!]]'' | | [[Yr Iseldiroedd]] | [[Fflemeg]] | 2006-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Briefgeheim}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm benywaidd]] [[Categori:Ffilmiau drama o'r Iseldiroedd]] [[Categori:Ffilmiau o'r Iseldiroedd]] [[Categori:Ffilmiau 2010]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] kcgwc2fnn8x5fz4hzh2003ptzm90f8i 0 402963 13273660 12975067 2024-11-06T22:56:44Z Craigysgafn 40536 13273660 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Wolfgang Liebeneiner]] yw '''''Der Weibsteufel''''' a gyhoeddwyd yn 1951. Fe'i cynhyrchwyd gan Heinrich Haas yn [[Awstria]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Almaeneg]] a chyfansoddwyd y gerddoriaeth gan Heinz Sandauer. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Kurt Heintel, Hilde Krahl, Hermann Erhardt, Bruno Hübner, Franz Muxeneder, Otto Bolesch ac Olga von Togni. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Günther Anders]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1951. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[A Streetcar Named Desire]]'' sy’n ffilm am berthynas pobl a’i gilydd ac, yn serennu [[Marlon Brando]], gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] Elia Kazan. Hyd at 2022 roedd o leiaf 12,540 o ffilmiau Almaeneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Wolfgang Liebeneiner ar 6 Hydref 1905 yn Lubawka a bu farw yn [[Fienna]] ar 31 Rhagfyr 1980. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q67568|P166|format=<li>%p[%r][<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Wolfgang Liebeneiner nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q67568. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | [[1. April 2000]] | | [[Awstria]] | [[Almaeneg]] | 1952-01-01 |- | ''[[:d:Q324513|Bismarck]]'' | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1940-01-01 |- | ''[[:d:Q1169530|Das Leben geht weiter]]'' | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1944-01-01 |- | [[Die Trapp-Familie]] | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1956-10-10 |- | ''[[:d:Q759340|Goodbye, Franziska]]'' | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1957-01-01 |- | [[Ich Klage An]] | | [[yr Almaen Natsïaidd]] | [[Almaeneg]] | 1941-01-01 |- | [[Kolberg]] | | [[yr Almaen Natsïaidd]] | [[Almaeneg]] | 1945-01-01 |- | ''[[:d:Q759433|On the Reeperbahn at Half Past Midnight]]'' | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1954-12-16 |- | [[Sebastian Kneipp]] | | [[Awstria]] | [[Almaeneg]] | 1958-01-01 |- | ''[[:d:Q1193425|The Leghorn Hat]]'' | | [[yr Almaen]] | [[Almaeneg]] | 1939-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Der Weibsteufel}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Almaeneg]] [[Categori:Ffilmiau du a gwyn o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau drama o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau Almaeneg]] [[Categori:Ffilmiau o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau 1951]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] gbobpd3i4uo2shacx9qw1f8a5w1k8hv 0 403304 13273663 13141065 2024-11-06T23:00:33Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273663 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Sudabeh Mortezai]] yw '''''Macondo''''' a gyhoeddwyd yn 2015. Fe'i cynhyrchwyd gan Oliver Neumann yn [[Awstria]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Almaeneg]], [[Arabeg]] a [[Tsietsnieg]] a hynny gan Sudabeh Mortezai. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Aslan Elbiev, Kheda Gazieva a Ramasan Minkailov. Mae'r ffilm yn 98 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Klemens Hufnagl]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2015. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Black Mass]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan Scott Cooper. Hyd at 2022 roedd o leiaf 12,540 o ffilmiau Almaeneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Sudabeh Mortezai.JPG|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Sudabeh Mortezai ar 1 Ionawr 1968 yn Ludwigsburg. <!-- Mae'r cod canlynol yn poblogeiddio rhestr o WOBRAU mae'r prif gyfarwyddwr ffilm wedi eu hennill. Y testun sy'n dechrau gyda 'Q' yw'r Qid ar Wicidata: cod unigryw am yr actor yma. --><br />Ymhlith y gwobrau mae wedi'u hennill y mae:<br /> <ul>{{wikidata|properties|qualifier|references|normal+|Q15849580|P166|format=<li>%p[%r] [<ul><li>%q</li></ul>]</li>}}</ul> ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Sudabeh Mortezai nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q15849580. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q120328046|Europa]]'' | | [[Awstria]]<br />[[y Deyrnas Unedig]] | [[Almaeneg]]<br />[[Saesneg]]<br />[[Albaneg]] | 2023-11-02 |- | [[Im Bazar Der Geschlechter|Im Bazar der Geschlechter]] | | [[Awstria]]<br />[[yr Almaen]]<br />[[Iran]] | | 2010-01-01 |- | ''[[:d:Q55775897|Joy]]'' | | [[Awstria]] | [[Almaeneg]] | 2018-01-01 |- | Macondo | | [[Awstria]] | [[Almaeneg]]<br />[[Arabeg]]<br />[[Tsietsnieg]] | 2014-02-14 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Macondo}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm benywaidd Almaeneg]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau drama o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau Almaeneg]] [[Categori:Ffilmiau Arabeg]] [[Categori:Ffilmiau Tsietsnieg]] [[Categori:Ffilmiau o Awstria]] [[Categori:Ffilmiau 2015]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] 9pw05yw7emrn59qbavk8ls2bgezg55i 0 403996 13273644 13172148 2024-11-06T22:36:37Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273644 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Sylvio Back]] yw '''''Aleluia, Gretchen''''' a gyhoeddwyd yn 1976. Fe'i cynhyrchwyd ym Mrasil. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Portiwgaleg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Lílian Lemmertz, Carlos Vereza, Kate Hansen a Miriam Pires. Mae'r ffilm yn 118 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1976. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Rocky]]'' gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] John G. Avildsen. Hyd at 2022 roedd o leiaf tair mil o ffilmiau Portiwgaleg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Sylvioback screenshot tvbrasil.jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Sylvio Back ar 1 Ionawr 1937 yn Blumenau. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Sylvio Back nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q10375456. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q9557505|A Guerra dos Pelados]]'' | | [[Brasil]] | [[Portiwgaleg]] | 1970-01-01 |- | Aleluia, Gretchen | | [[Brasil]] | [[Portiwgaleg]] | 1976-01-01 |- | [[Lance Maior]] | | [[Brasil]] | [[Portiwgaleg]] | 1968-01-01 |- | ''[[:d:Q10319830|Lost Zweig]]'' | | [[Brasil]] | [[Saesneg]] | 2002-01-01 |- | [[República Guarani]] | | [[Brasil]] | [[Portiwgaleg]] | 1981-01-01 |- | [[Revolução De 30]] | | [[Brasil]] | [[Portiwgaleg]] | 1980-01-01 |- | [[Yndio Do Brasil]] | | [[Brasil]] | [[Saesneg]]<br />[[Portiwgaleg]]<br />''[[:d:Q5613902|Guarani dialects]]'' | 1995-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Aleluia, Gretchen}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Portiwgaleg]] [[Categori:Ffilmiau lliw o Frasil]] [[Categori:Ffilmiau drama o Frasil]] [[Categori:Ffilmiau Portiwgaleg]] [[Categori:Ffilmiau o Frasil]] [[Categori:Ffilmiau 1976]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] nmpf9b5tpzkozo6rlwi7sjn9kmd7dcf 0 406996 13273617 12247390 2024-11-06T21:26:03Z Craigysgafn 40536 13273617 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddogfen yw '''''Il paradiso dell'uomo''''' a gyhoeddwyd yn 1963. Fe'i cynhyrchwyd yn [[yr Eidal]]. Sgwennwyd y sgript wreiddiol gan Ivo Perilli. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} Mae'r ffilm yn 93 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw, gyda gwedd gymharol (''aspect ratio'') o 2.35:1. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1963. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[From Russia with Love]]'' sef yr ail ffilm yn y gyfres James Bond. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Il paradiso dell'uomo}} [[Categori:Ffilmiau lliw o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau dogfen o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau 1963]] sauu4h9ag9ugtgqdnpdizb67qlsnezs 13273618 13273617 2024-11-06T21:26:27Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Paradies Für Männer]] i [[Il paradiso dell'uomo]] 13273617 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddogfen yw '''''Il paradiso dell'uomo''''' a gyhoeddwyd yn 1963. Fe'i cynhyrchwyd yn [[yr Eidal]]. Sgwennwyd y sgript wreiddiol gan Ivo Perilli. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} Mae'r ffilm yn 93 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw, gyda gwedd gymharol (''aspect ratio'') o 2.35:1. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1963. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[From Russia with Love]]'' sef yr ail ffilm yn y gyfres James Bond. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Il paradiso dell'uomo}} [[Categori:Ffilmiau lliw o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau dogfen o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau o'r Eidal]] [[Categori:Ffilmiau 1963]] sauu4h9ag9ugtgqdnpdizb67qlsnezs 0 408332 13273648 12287068 2024-11-06T22:43:12Z Craigysgafn 40536 13273648 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddogfen yw '''''Onutregse toestanden''''' a gyhoeddwyd yn 2013. Fe'i cynhyrchwyd yn [[yr Iseldiroedd]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Iseldireg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2012. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[12 Years a Slave]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[Steve McQueen]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 1,500 o ffilmiau Iseldireg wedi gweld golau dydd. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Onutregse Toestanden}} [[Categori:Ffilmiau dogfen o'r Iseldiroedd]] [[Categori:Ffilmiau Iseldireg]] [[Categori:Ffilmiau o'r Iseldiroedd]] [[Categori:Ffilmiau 2013]] ed64g87viuriwwokat4ud9hvdm2df7r 13273649 13273648 2024-11-06T22:43:43Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Onutregse Toestanden]] i [[Onutregse toestanden]] 13273648 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddogfen yw '''''Onutregse toestanden''''' a gyhoeddwyd yn 2013. Fe'i cynhyrchwyd yn [[yr Iseldiroedd]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Iseldireg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2012. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[12 Years a Slave]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[Steve McQueen]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 1,500 o ffilmiau Iseldireg wedi gweld golau dydd. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Onutregse Toestanden}} [[Categori:Ffilmiau dogfen o'r Iseldiroedd]] [[Categori:Ffilmiau Iseldireg]] [[Categori:Ffilmiau o'r Iseldiroedd]] [[Categori:Ffilmiau 2013]] ed64g87viuriwwokat4ud9hvdm2df7r 0 411675 13273655 13135766 2024-11-06T22:50:25Z Craigysgafn 40536 Cleaned up using [[WP:AutoEd|AutoEd]] 13273655 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama rhamantus gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Václav Kubásek]] yw '''''Portáši''''' a gyhoeddwyd yn 1947.Fe'i cynhyrchwyd yn [[Tsiecoslofacia]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Tsieceg]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw Jaroslav Kocián, Rudolf Deyl, Josef Kemr, Josef Bek, František Hanus, Karel Effa, Bolek Prchal, Ivo Novák, Jiří Roll, Luba Skořepová, Jana Kovaříková, Oldřich Lukeš, Běla Jurdová, Bohumil Smutný, Jaroslav Malík, Antonín Jirsa, Frank Rose-Růžička, Václav Švec a Hynek Němec. Cafodd ei ffilmio mewn du a gwyn. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} [[Jan Roth]] oedd [[sinematograffydd]] ('cyfarwyddwr ffotograffi') y ffilm hon. Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1947. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Out of the Past]]'' sy'n ffilm am dditectif breifat yn newid ei waith, gan Jacques Tourneur. Hyd at 2022 roedd o leiaf 1,350 o ffilmiau Tsieceg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== [[Delwedd:Václav Kubásek (1897-1964).jpg|bawd|chwith|110px]] Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Václav Kubásek ar 3 Mehefin 1897 yn [[Prag]] a bu farw yn yr un ardal ar 20 Rhagfyr 2011. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Václav Kubásek nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q11985675. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | ''[[:d:Q104727765|...and Life Goes On...]]'' | | [[Tsiecoslofacia]]<br />[[Iwgoslafia]] | | 1935-10-18 |- | ''[[:d:Q4656564|A Double Life]]'' | | [[Tsiecoslofacia]] | No/unknown value | 1924-10-31 |- | [[Dva Ohně]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1949-01-01 |- | [[Láska a Lidé]] | | [[Tsiecoslofacia]] | | 1937-01-01 |- | [[Mořská Panna]] | | [[Tsiecoslofacia]]<br />''[[:d:Q152750|Protectorate of Bohemia and Moravia]]'' | [[Tsieceg]] | 1939-01-01 |- | Portáši | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1947-01-01 |- | [[Zvony Z Rákosu]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1950-01-01 |- | [[Železný Dědek]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1948-01-01 |- | [[Ženy U Benzinu]] | | [[Tsiecoslofacia]] | [[Tsieceg]] | 1939-11-10 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Portáši}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Tsieceg]] [[Categori:Ffilmiau du a gwyn o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau drama o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau Tsieceg]] [[Categori:Ffilmiau o Tsiecoslofacia]] [[Categori:Ffilmiau 1947]] [[Categori:Ffilmiau gyda dros 10 o actorion lleisiol]] semhdgl1a80bb2y9k3ky4j8pog54hfv 0 417501 13273620 13144815 2024-11-06T21:27:11Z Craigysgafn 40536 13273620 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} [[Ffilm gomedi]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm|cyfarwyddwr]] [[Richard Janes]] yw '''''Fakers''''' a gyhoeddwyd yn 2004. Fe’i cynhyrchwyd yn [[y Deyrnas Unedig]]. Lleolwyd y stori yn [[Llundain]] a chafodd ei ffilmio yn [[Barcelona]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]]. Y prif actorion yn y ffilm hon yw [[Matthew Rhys]], Tony Haygarth, Kate Ashfield, [[Art Malik]], Jonathan Cecil a Tom Chambers. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2004. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Million Dollar Baby]]'' sef [[ffilm ddrama]] gan [[Clint Eastwood]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. ==Cyfarwyddwr== Ganwyd y cyfarwyddwr ffilm Richard Janes ar 1 Ionawr 1978 yn Guildford. ==Derbyniad== {{Marciau}} {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd Richard Janes nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:Q7326825. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {| class='wikitable sortable' ! Ffilm ! Delwedd ! Gwlad ! Iaith wreiddiol ! dyddiad |- | Fakers | | [[y Deyrnas Unedig]] | [[Saesneg]] | 2004-01-01 |} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Fakers}} [[Categori:Ffilmiau gan gyfarwyddwyr ffilm gwrywaidd Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau comedi o'r Deyrnas Unedig]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o'r Deyrnas Unedig]] [[Categori:Ffilmiau 2004]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] [[Categori:Ffilmiau sydd a'u stori wedi'i lleoli yn Llundain]] kn2k0qk47bgczc2u245w4c78k77k4op 0 428203 13273645 12329356 2024-11-06T22:37:09Z Craigysgafn 40536 13273645 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama yw '''''Amparo''''' a gyhoeddwyd yn 2013. Fe'i cynhyrchwyd ym [[Brasil|Mrasil]]. {{Dosbarthwyr ffilm}} {{Rhestr aelodau o'r cast}} Mae'r ffilm ''Amparo (ffilm o 2013)'' yn 87 munud o hyd. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2012. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[12 Years a Slave]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[Steve McQueen]]. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Amparo}} [[Categori:Ffilmiau drama o Frasil]] [[Categori:Ffilmiau o Frasil]] [[Categori:Ffilmiau 2013]] 555c25xb1lyuw55ouw6xrli8xv7zi8g 0 430561 13273664 12344359 2024-11-06T23:01:19Z Craigysgafn 40536 13273664 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm gomedi am chwaraeon yw '''''Save Your Legs!''''' a gyhoeddwyd yn 2013. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Awstralia]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]] a hynny gan Brendan Cowell. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actorion yn y ffilm hon yw David Lyons, Brenton Thwaites a Stephen Curry. Mae'r ffilm ''Save Your Legs!'' yn 92 munud o hyd a chafodd ei ffilmio mewn lliw. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2012. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[12 Years a Slave]]'' sef [[ffilm fywgraffyddol]] gan y [[cyfarwyddwr ffilm]] [[Steve McQueen]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. ==Derbyniad== {{Marciau}} {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Save Your Legs!}} [[Categori:Ffilmiau lliw o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau comedi o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau 2013]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] m9kywm07ujhg2wb6f73ioswj21hbic1 0 439722 13273658 12296284 2024-11-06T22:53:54Z Craigysgafn 40536 13273658 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm gomedi yw '''''Küçük Esnaf''''' a gyhoeddwyd yn 2016. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Twrci|Nhwrci]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Tyrceg]]. {{Rhestr aelodau o'r cast}} {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 2016. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[Fantastic Beasts and Where to Find Them]]'' sef [[ffilm ffantasi]] gan [[J. K. Rowling]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 2,660 o ffilmiau Tyrceg wedi gweld golau dydd. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Küçük Esnaf}} [[Categori:Ffilmiau comedi o Dwrci]] [[Categori:Ffilmiau Tyrceg]] [[Categori:Ffilmiau o Dwrci]] [[Categori:Ffilmiau 2016]] 5gbxqrervw9mik7w0pmpf995dzz4eka 0 441982 13273624 12261885 2024-11-06T21:29:45Z Craigysgafn 40536 13273624 wikitext text/x-wiki {{Teitl italig}} {{Pethau| suppressfields= logo | fetchwikidata = ALL }} Ffilm ddrama yw '''''The Alternative''''' a gyhoeddwyd yn 1978. Fe'i cynhyrchwyd yn [[Awstralia]]. Sgwennwyd y sgript yn wreiddiol yn [[Saesneg]] a hynny gan Tony Morphett. {{Dosbarthwyr ffilm}} Y prif actor yn y ffilm hon yw Wendy Hughes. {{Hawlfraint ffilmiau}}{{Cyfs ffilmiau}} Fel y nodwyd, cyhoeddwyd y ffilm yn 1978. Ffilm fwyaf poblogaidd y flwyddyn honno oedd ''[[The Deer Hunter]]'' sef [[ffilm ryfel]] sy'n adrodd stori tri chyfaill [[Americanaidd]] a'u gwasanaeth milwrol gorfodol yn [[Rhyfel Fietnam]]. Hyd at 2022 roedd o leiaf 66,300 o ffilmiau Saesneg wedi gweld golau dydd. ==Derbyniad== {{Gwobrau ffilm ayb}} {{Ffilmiau a enwebwyd}} {{Incwm ffilmiau}} ==Gweler hefyd== Cyhoeddodd nifer o ffilmiau gan gynnwys y canlynol: {{Wikidata list |sparql=SELECT ?item ?itemLabel (GROUP_CONCAT(DISTINCT ?genre_label; SEPARATOR = " ") AS ?genres) (MIN(?publicationDate) AS ?firstPublication) WHERE { ?item wdt:P57 wd:. # P57 = film director OPTIONAL { ?item wdt:P136 ?genre. ?genre rdfs:label ?genre_label. FILTER((LANG(?genre_label)) = "en") } OPTIONAL { ?item wdt:P577 ?publicationDate. } SERVICE wikibase:label { bd:serviceParam wikibase:language "en". } } GROUP BY ?item ?itemLabel LIMIT 10 |sort=label |columns=label:Ffilm,P18:Delwedd,P495:Gwlad,P364:Iaith wreiddiol,?firstPublication:dyddiad |thumb=100 |links= }} {{Wikidata list end}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:The Alternative}} [[Categori:Ffilmiau llawn cyffro o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau Saesneg]] [[Categori:Ffilmiau o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau drama o Awstralia]] [[Categori:Ffilmiau 1978]] [[Categori:Ffilmiau gyda llai na 10 o actorion lleisiol]] mjntbzobbp3kv8fhwn28kgb1sf9h7yo 0 457571 13273697 13270953 2024-11-07T07:26:56Z Llywelyn2000 796 /* Rhestr o ddeiliaid teitl "Brenhinoedd Cymru". */ teipio 13273697 wikitext text/x-wiki {{Gweler hefyd|Brenin y Brythoniaid|Tywysog Cymru}}{{Erthygl C}} Ni ddefnyddwyd y teitl '''Brenin Cymru''' yn aml oherwydd yn anaml yr oedd [[Yr Oesoedd Canol yng Nghymru|Cymru]], yn debyg iawn i Iwerddon, yn llwyddo i gael gradd o undod gwleidyddol fel un [[Teyrnas Lloegr|Lloegr]] neu'r [[Teyrnas yr Alban|Alban]] yn ystod yr [[Yr Oesoedd Canol|Oesoedd Canol]]. Hawliodd nifer o frenhionedd rhanbarthol y teitl "Brenin Cymru", ond o dan arweinyddiath [[Gruffudd ap Llywelyn|Gruffydd ap Llywelyn]] yn unig, o 1055 hyd 1063 yr oedd y wlad yn gwbl unedig.<ref>K. L. Maund, ''Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century'' (Boydell & Brewer, 1991), tt.64–67</ref> == Hanes == === Cyn Brenhinoedd Cymru === Cyn y teitl Brenin neu Dywysog Cymru, defnyddiwyd y teitl [[Brenin y Brythoniaid]] i ddisgrifio Brenin y [[Brythoniaid|Brythoniaid Celtaidd]], hynafiaid y Cymry.<ref> Kari Maund, ''The Welsh Kings: The Medieval Rulers of Wales'' (Tempus, 2000)</ref> Mae fersiwn [[Brut y Tywysogion]], Gwentian Chronicles of Caradog o Lancarfan, a ysgrifennwyd ddim cynharach na chanol yr 16eg ganrif yn rhestru Brenhinoedd y Brythoniaid lluosog fel "Brenin Cymru".<ref>{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/3|access-date=2022-07-25|website=journals.library.wales|language=en}}</ref><ref>{{Cite book|last=Caradoc|first=of Llancarvan|url=http://archive.org/details/brutytywysogiong00cararich|title=Brut y tywysogion: the Gwentian chronicle of Caradoc of Llancarvan|last2=Iolo|first2=Morganwg|last3=Owen|first3=Aneurin|date=1863|publisher=London : J.R. Smith [etc.]|others=University of California Libraries}}</ref><ref>{{Cite web|title=WALES|url=https://fmg.ac/Projects/MedLands/WALES.htm#_ftnref182|access-date=2022-07-25|website=fmg.ac}}</ref> === Defnydd cynnar o'r teitl === [[Delwedd:Wales_844-78_(Rhodri_the_Great).svg|de|bawd|240x240px|Map o'r diriogaethau [[Rhodri Mawr]], "Brenin Cymru"]] Yn dilyn ymadawiad y [[Lleng Rufeinig|llengoedd Rhufeinig]] o Gymru, roedd y wlad wedi ymrannu'n diriogaethau rhanedig, pob un â'i harweinwyr ei hun. Y person cyntaf y gwyddys amdano i'w alw ei hun yn frenin oedd [[Rhodri Mawr]] (c. 820–878) ac oherwydd ei fod yn hanu o Gymru cafodd ei alw'n Frenin Cymru, er nad oedd yn rheoli'r wlad i gyd. Serch hynny, unodd lawer o'r tir o dan ei allu, gan ddangos felly y gallai fod yn bosibl i Gymru fodoli fel endid gwleidyddol unedig.<ref>"GO BRITANNIA! Wales: Royals Families of Wales." Accessed February 1, 2013. http://britannia.com/wales/fam1.html.</ref> === Gruffydd ap Llywelyn sy'n rheoli Cymru gyfan === [[Delwedd:Wales_1039-63_(Gruffudd_ap_Llywelyn).svg|bawd|240x240px| Map o deyrnas Gruffydd ap Llywelyn<div class="legend"><span class="legend-color mw-no-invert" style="background-color:#87de87; color:black;">&nbsp;</span>&nbsp;Cymru</div>]] O deyrnasoedd llai Cymru daeth pedwar pŵer mawr i'r amlwg yn y pen draw: Powys, Gwynedd, Dyfed/Deheubarth, a Morgannwg. Gyda Chymru bellach yn datblygu i fod yn endid mwy cyfunol. Gwnaed hyn uniad Cymru yn bosibl i [[Gruffudd ap Llywelyn]] yng nghanol yr 11eg ganrif. Bu cynghreiriau â llinachau Eingl-Sacsonaidd a Llychlynwyr yn gymorth iddo uno'r wlad, ac fe hyd yn oed goncrodd rhannau o dir y Saeson. "Ym 1055 amsugnodd [[Teyrnas Deheubarth|y Deheubarth]] hefyd, gan ddod yn Frenin Cymru i bob pwrpas".<ref>{{Cite book|last=Fletcher|first=Richard|title=Who's who in Roman Britain and Anglo-Saxon England|url=https://archive.org/details/whoswhoinromanbr0000flet_m0l2|publisher=Shepheard-Walwyn|year=1989|isbn=0-85683-089-5|pages=[https://archive.org/details/whoswhoinromanbr0000flet_m0l2/page/245 245]|author-link=Richard A. Fletcher}}</ref> Dywed [[John Davies (hanesydd)|John Davies]] mai Gruffydd oedd "yr unig frenin Cymreig y bu'r Cymry i gyd yn ddeiliaid iddo ... o tua 1057 hyd ei farwolaeth yn 1063, cydnabu'r Cymry i gyd frenhiniaeth Gruffudd ap Llywelyn. Am ryw saith mlynedd cwtar, bu Cymru'n un o dan reolwr Cymreig, gorchest na chyflawnwyd mohoni na chynt na chedyn."<ref name=JDavies>John Davies, ''Hanes Cymru'' (Penguin, 2007)</ref> Cyfeiriwyd at Gruffydd ap Llywelyn fel Brenin Cymru neu ''Rex Walensium'' gan John o Gaerwrangon.<ref>K. L. Maund, ''Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century'' (Boydell & Brewer, 1991). tt.64–67</ref> Ef oedd yr olaf o linach hir o brif lywodraethwyr ymhlith y Brythoniaid ynysig i ddal y teitl [[Brenin y Brythoniaid]], ac o bosibl yr unig un i wir lywodraethu ar yr holl Frythoniaid annibynnol. Erbyn hyn, os nad ynghynt, Cymru oedd yr unig ran o Brydain oedd ar ôl o dan reolaeth [[Brythoniaid|y Brythoniaid]].<ref name=JDavies /> === Cyfnod dau deitl === Roedd y defnydd brodorol o'r teitl "Tywysog Cymru" yn ymddangos yn amlach erbyn yr unfed ganrif ar ddeg fel ffurf "fodernaidd" neu ddiwygiedig ar hen frenhiniaeth uchel y Brythoniaid. Roedd y Cymry wedi bod yn Uchel Frenhinoedd y Brythoniaid yn wreiddiol hyd nes nad oedd yr honiad i fod yn uchel frenin Prydain Rufeinig ddiweddar yn realistig bellach ar ôl marwolaeth [[Cadwaladr]] yn 664. <ref>{{Cite web|last=Kessler|first=P. L.|title=Kingdoms of Cymru Celts - Wales / Cymru|url=https://www.historyfiles.co.uk/KingListsBritain/CymruPrinces.htm|access-date=2022-07-26|website=www.historyfiles.co.uk|language=en}}</ref> Roedd gan Cadwaldr hefyd gysylltiad cryf â symbol Draig Goch Cymru.<ref>Hughes, Jonathan, "Politics and the occult at the Court of Edward IV", ''Princes and Princely Culture: 1450–1650'', Brill, 2005, p.112-13.</ref> <ref name="woo2">D.R. Woolf, "The power of the past: history, ritual and political authority in Tudor England", in Paul A. Fideler, ''Political Thought and the Tudor Commonwealth:Deep Structure, Discourse, and Disguise'', New York, 1992, pp.21–22.</ref> Yn ôl Dr Sean Davies, “yn yr amgylchiadau anodd hyn, a chyda sylwedyddion allanol yn gwawdio statws brenhinoedd Cymru, mabwysiadodd uchelwyr brodorol uchelgeisiol y teitl nofel tywysog ({{Iaith-la|Princeps}} ), er mwyn eu gosod ar wahân i'w cyd-"frenhinoedd"." <ref>"Why Does Wales Have Princes and Not Kings?" ''The History Press''. Accessed February 1, 2013. http://thehistorypressuk.wordpress.com/2012/07/13/why-does-wales-have-princes-and-not-kings/.</ref> Fodd bynnag, defnyddiwyd y teitl Brenin Cymru yn ddiweddarach gan o leiaf un rheolwr Cymreig arall, [[Owain Gwynedd]] (c. 1100–1170). "Yn ei ddau lythyr cyntaf at Louis, disgrifiodd Owain ei hun fel "brenin Cymru" a "brenin y Cymry".<ref>{{Cite book|last=Carpenter|first=David|url=https://archive.org/details/struggleformaste00davi|title=The struggle for mastery|year=2004|isbn=9780140148244}}</ref> === Ffederaliaeth === Mae un ffynhonnell yn disgrifio [[Llywelyn Fawr|Llywelyn Fawr (Llywelyn ap Iorwerth)]] gyda'r teitl "Brenhin Cymrû Oll" yn 1212 ar ôl derbyn llŵ gan dywysogion Powys.<ref name=":0">{{Cite book|title=Collections Historical & Archaeological Relating to Montgomeryshire and Its Borders|url=https://books.google.co.uk/books?id=RFIuAAAAMAAJ&newbks=0&printsec=frontcover&source=gbs_ge_summary_r&cad=0#v=onepage&q&f=false|publisher=The Club|date=1894|language=en|pages=294-296}}</ref> Er hyn, mae ffynonellau eraill o'r cyfnod yn dweud mai ffederaliaeth neu gonffederaliaeth o dywysogion Cymru a sefydlwyd, wedi'u harwain Llywelyn, yn hytrach na unbennaeth brenhinol.<ref>{{Cite book|title=Wales and the Welsh in the Middle Ages|url=https://books.google.co.uk/books?id=NFGuBwAAQBAJ&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA21&dq=cronica+de+wallia+llywelyn+king+1212&hl=cy&source=newbks_fb&redir_esc=y#v=onepage&q=cronica%20de%20wallia%20llywelyn%20king%201212&f=false|publisher=University of Wales Press|date=2011-12-15|isbn=978-0-7083-2447-9|language=en|first=Ralph A.|last=Griffiths|first2=Phillipp R.|last2=Schofield|pages=22}}</ref> === Tywysogion olaf === Daliwyd Tywysof olaf Cymru, [[Llywelyn ap Gruffudd|Llywelyn ein Llyw Olaf]] yn ddiarwybod mewn cynnllwynfa, a lladdwyd ef ym 1282. Ar ddienyddiad ei frawd [[Dafydd ap Gruffudd|Dafydd ap Gruffydd]] yn 1283 ar orchymyn Brenin [[Edward I, brenin Lloegr|Edward I o Loegr]], daeth [[Annibyniaeth i Gymru|annibyniaeth Cymru]] i ben. Byth ers hynny defnyddiwyd y teitl Tywysog Cymru gan frenhiniaeth Lloegr fel etifedd gorsedd Lloegr.<ref>{{Cite web|title=The History Press {{!}} Llywelyn the Last|url=https://www.thehistorypress.co.uk/articles/llywelyn-the-last/|access-date=2022-05-27|website=www.thehistorypress.co.uk|language=en}}</ref> Disgrifiwyd y defnydd o'r teitl hwn gan frenin Seisnig fel "cywilyddiad" Cymru. <ref>{{Cite web|date=2021-12-07|title=Michael Sheen reveals what he said to Prince Charles when he handed back OBE|url=https://nation.cymru/news/michael-sheen-reveals-what-he-said-to-prince-charles-when-he-handed-back-obe/|access-date=2022-06-23|website=Nation.Cymru|language=en-GB}}</ref> Yn ystod y cyfnod 1400-1413, yn dilyn gwrthryfel yn erbyn [[Rheolaeth y Saeson o Gymru|rheolaeth Seisnig yng Nghymru]], bu Tywysog brodorol Cymru, [[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndŵr]], a Thywysog Seisnig â'r un teitl (a ddaeth yn ddiweddarach yn [[Harri V, brenin Lloegr|Harri V Lloegr]]). Arweiniodd Tywysog brodorol Cymru, Owain Glyndŵr, luoedd Cymreig yn erbyn Tywysog Lloegr a rheolaeth Lloegr yng Nghymru.<ref>{{Cite web|title=OWAIN GLYNDWR (c. 1354 - 1416), "Prince of Wales" {{!}} Dictionary of Welsh Biography|url=https://biography.wales/article/s-OWAI-GLY-1354#?c=0&m=0&s=0&cv=0&manifest=https://damsssl.llgc.org.uk/iiif/2.0/4672503/manifest.json&xywh=879,949,569,459|access-date=2022-05-27|website=biography.wales}}</ref> == Rhestr o ddeiliaid teitl "Brenhinoedd Cymru". == Mae'r canlynol yn rhestr o'r rhai a hawliodd y teitl Brenin neu Dywysog Cymru.<ref name=":3">{{Citation|last=Turvey|first=Roger|title=The Governance of Native Wales: The Princes as Rulers|date=2014-06-06|url=http://dx.doi.org/10.4324/9781315840802-5|pages=101–124|periodical=The Welsh Princes|publisher=Routledge|doi=10.4324/9781315840802-5|isbn=978-1-315-84080-2|access-date=2022-07-26}}</ref> Mae rhai ffynonellau'n awgrymu taw [[Rhodri Mawr]] oedd sofran cyntaf Cymru, yn ogystal â'r cyntaf i uno'r rhan fwyaf o Gymru.<ref name=":3" /><ref>{{Cite book|url=https://cadw.gov.wales/sites/default/files/2019-04/InterpplanPrincesDeheubarth_EN.pdf|title=The Princes of Deheubarth Interpretation Plan Prepared for Cadw|publisher=Red Kite Environment|year=2010}}</ref> Tra bod llawer o arweinwyr gwahanol yng Nghymru wedi hawlio'r teitl "Brenin Cymru" ac wedi rheoli mwyafrif helaeth o dir Cymru, [[Gruffudd ap Llywelyn|Gruffydd ap Llywelyn]] oedd yr unig frenin i reoli Cymru oll (fel rydym yn ei diffinio heddiw) rhwng 1055 a 1063 yn ôl yr hanesydd [[John Davies (hanesydd)|John Davies]].<ref>K. L. Maund, ''Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century'' (Boydell & Brewer, 1991), tt.64–67</ref><ref name=":3" /> {| class="wikitable" !Depiction !Enw !Ty, Brenhiniaeth !Teitlau Cymreig !Teyrnasiaeth !Marwolaeth !Ffynhonnell |- ! colspan="7" |Cyn y teitl Brenin Cymru, defnyddiwyd y teitl [[Brenin y Brythoniaid]] |- | |[[Cynan Dindaethwy ap Rhodri|Cynan Dindaethwy]] (Cynan ap Rhodri) |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (ers 754) | * "Brenin Cymry oll" |798–816 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2">{{Cite web|title=Archaeologia Cambrensis (1846-1899) {{!}} BRUT Y TYWYSOGION: GWENTIAN CHRONICLE 1863 {{!}} 1863 {{!}} Welsh Journals - The National Library of Wales|url=https://journals.library.wales/view/2919943/3012605/31|access-date=2022-07-26|website=journals.library.wales|page=|language=en}}</ref> Annalau Ulster [[Annales Cambriae]] |- |[[Delwedd:Rhodri_Mawr.png|canol|frameless|169x169px]] |[[Rhodri Mawr]] (Rhodri ap Merfyn) |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]], o 855 hefyd [[Teyrnas Powys|Powys]], o 872 hefyd [[Seisyllwg]] | * "Dechreuodd deyrnasu dros y Cymry" (843 AD) * Brenin Cymru<ref name=":3" /><ref>{{Cite book|last=Nicholas|first=Thomas|url=https://books.google.com/books?id=WQ6wkDw8DnUC&dq=cynan+tindaethwy+ruled+all+wales&pg=PR5|title=Annals and Antiquities of the Counties and County Families of Wales|date=1991|publisher=Genealogical Publishing Com|isbn=978-0-8063-1314-6|language=en}}</ref> |843 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annalau Ulster |- | |[[Cadell ap Rhodri]] | | * "rheolodd dros Gymru oll" (877 AD) |877 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> |- | |[[Anarawd ap Rhodri]] | | * "rheolodd dros Gymru oll" (900 AD) |900 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /><ref>{{Cite book|title=Cymru: yn hanesyddol, parthedegol, a bywgraphyddol|url=https://books.google.com/books?id=fjHPGaWbRykC&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA40&dq=brenin+cymru+oll&hl=cy|publisher=Llundain.|date=1875|language=cy|first=Owen|last=Jones|pages=40}}</ref> |- |[[Delwedd:Laws_of_Hywel_Dda_(f.1.v)_King_Hywel_cropped.jpg|canol|frameless|200x200px]] |[[Hywel Dda]](Hywel ap Cadell) |[[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] (o 920), o 942 [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] a [[Teyrnas Powys|Phowys]] | * "Brenin Cymry oll" |942–949/50 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annalau Ulster [[Annales Cambriae]] |- | |[[Aeddan ap Blegywryd]] | | * "meddianwyd Cymru oll o fôr i fôr" (1000 AD) |1000 | |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> |- | |[[Llywelyn ap Seisyll]] |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] a [[Teyrnas Powys|Phowys]]; ac ers 1022 [[Teyrnas Deheubarth|Deheubarth]] | * "Cymerodd y llywodraeth dros ei hun...yn ei amser roedd Cymru deiddeg mlynedd heb ryfel" * "sofraniaeth Cymru" | |1023 |[[Brut y Tywysogion]]<ref name=":2" /> Annalau Ulster |- | |[[Gruffudd ap Llywelyn|Gruffydd ap Llywelyn]] 1010–1063 |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] a [[Teyrnas Powys|Phowys]], ac ers 1057 gweddill [[Cymru]] | * ''Rex Walensium ("Brenin Cymru")''<ref name=":1">K. L. Maund, ''Ireland, Wales, and England in the Eleventh Century'' (Boydell & Brewer, 1991), tt.64–67</ref> * Brenin y Brythoniaid (in 1063; in 1058) | * "Brenin Cymru oll" 1032-1064<ref>{{Cite book|title=Cymru: yn hanesyddol, parthedegol, a bywgraphyddol|url=https://books.google.com/books?id=fjHPGaWbRykC&newbks=0&printsec=frontcover&pg=PA598&dq=brenin+cymru+oll+llywelyn&hl=cy|publisher=Llundain.|date=1875|language=cy|first=Owen|last=Jones|pages=598}}</ref> * "enillodd Cymru oll cyn 1037"<ref name=":2" /> * Rheolodd Cymru fodern o 1055 tan 1063.<ref>{{Cite web|title=The National Archives - Exhibitions - Uniting the Kingdoms?|url=http://www.nationalarchives.gov.uk/utk/wales/welsh.htm}}</ref><ref>{{Cite web|title=BBC Wales - History - Themes - Welsh unity|url=https://www.bbc.co.uk/wales/history/sites/themes/periods/dark_ages05.shtml}}</ref> |Mae'r Cronicl Ulster Chronicl yn dweud y lladdwyd gan Cynan yn 1064. Laddodd Gruffydd ap Llywelyn dad Cynan, sef Iago yn 1039.<ref name=JDavies /> |John o Worcester<ref name=":1" /> Annalau Ulster ''[[Brut y Tywysogion]]'' |- |[[Delwedd:Gruffydd_ap_Cynan.jpg|frameless|236x236px]] |[[Gruffudd ap Cynan]] 1055–1137 |[[Llys Aberffraw]], [[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] (ers 1081) | * "brenin a sofran a thywysog ac amddiffynydd a heddychwyr Cymy oll" (yn 1136)<ref>{{Cite web|title=Brut y Tywysogion|url=http://www.maryjones.us/ctexts/brut_y_tywysogion.html|access-date=2022-05-24|website=www.maryjones.us}}</ref> |1137 |Bu farw yn 1137, yn 81–82 mlwydd oed. |''[[Brut y Tywysogion]]'' |- |[[Delwedd:Owain_Gwynedd_(PB02299).jpg|frameless|248x248px]] |[[Owain Gwynedd]] 1100 – Tachwedd 1170 |[[Teyrnas Gwynedd|Gwynedd]] | * Brenin Cymru * Brenin y Cymry * Tywysog y Cymry * Tywysog dros y genedl brydeinig (yn 1146) |1146–1170 |Bu farw yn 1170, yn 69–70 mlwydd oed. |''[[Brut y Tywysogion]]''; <ref>{{Cite book|last=Carpenter|first=David|url=https://archive.org/details/struggleformaste00davi|title=The struggle for mastery: Britain 1066&ndash;1284|year=2003|isbn=9780140148244}}</ref> |- ! colspan="7" |Ar ôl y cyfnod hwn, defnyddiwyd y teitl [[Tywysog Cymru]] yn unig |} {{Hanes Cymru}} == Gweler hefyd == * [[Brenin y Brythoniaid]] * [[Tywysog Cymru]] == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Teyrnoedd Cymru]] 4oxgga8oos3c46zcar91cprjsq7hznq 3 464043 13273693 13273375 2024-11-07T06:55:49Z Llywelyn2000 796 /* Lleiafswm */ 3 day block. Read this Talk page, and respond. 13273693 wikitext text/x-wiki == Croeso == {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height: 15px; background: #faf6ed; border: 1px solid #faecc8;" |- | colspan="3" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''Shwmae, {{BASEPAGENAME}}!''' [[Wicipedia:Cyflwyniad|Croeso]] mawr i Wicipedia &#8212; y gwyddoniadur rhydd.</big> || align="right" style="background-color:#faecc8;" | [[Delwedd:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] ''[[Nodyn:Croeso/en|'''Message in English''']]'' | [[Delwedd:Flag of France.svg|20px]] '''[[Nodyn:Croeso/fr|''Message en français'']]''' |- | colspan="4" | Diolch am ymuno â Wicipedia ac am [[Arbennig:Contributions/{{BASEPAGENAME}}|eich cyfraniadau]] diweddaraf &#8212; fe obeithiwn y byddwch yn mwynhau cyfrannu yma. |- | colspan="4" | Prosiect amlieithog i greu gwyddoniadur [[Wicipedia:Hawlfraint|rhydd]] yw [[Wicipedia]]. Fe sefydlwyd y [[Wicipedia Saesneg|fersiwn gwreiddiol]] yn Saesneg yn 2001, a'r [[Wicipedia Cymraeg|fersiwn Cymraeg]] yn 2003, a bellach mae '''[[Arbennig:Statistics|{{NIFEROERTHYGLAU}}]]''' [[Wicipedia:Beth ydy erthygl|erthygl]] gennym. Rhowch gynnig ar y dolenni defnyddiol isod, a dysgu sut gallwch '''chi''' olygu unrhyw erthygl o ganlyniad. A chofiwch &#8212; ''dyfal donc a dyr y garreg.''<br/> |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Nuvola apps kteatime.png|30x30px default [[Wicipedia:Y Caffi]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Y Caffi|'''Y Caffi''']]<br>Tudalen i ofyn cwestiynau ynglŷn â Wicipedia. | align="right" | <imagemap> delwedd:Gtk-dialog-info.svg|30x30px default [[Wicipedia:Cymorth]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Cymorth|'''Cymorth''']]<br>Cymorth ynglŷn â defnyddio Wicipedia. |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Cicero-head.png|30x30px default [[Wicipedia:Porth y Gymuned]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Porth y Gymuned| '''Porth y Gymuned''']]<br>Gwelwch beth sy'n mynd ymlaen a beth<br>sydd angen gwneud yma. | align="right" | <imagemap> delwedd:Crystal Clear action edit.png|30x30px default [[wicipedia:Sut i olygu tudalen]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Sut i olygu tudalen|'''Golygu''']] ac [[Wicipedia:Arddull|'''Arddull''']]<br>Sut i olygu erthygl ac arddull erthyglau.<br /> |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Nuvola apps important yellow.svg|30x30px default [[Wicipedia:Hawlfraint]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Hawlfraint|'''Hawlfraint''']]<br>Y rheolau hawlfraint yma. | width="8%" align="right" | <imagemap> delwedd:Flag map of Wales.svg|30x30px default [[wicipedia:cymorth iaith]] desc none </imagemap> | [[wicipedia:cymorth iaith|'''Cymorth iaith''']]<br>Cymorth gyda'r iaith Gymraeg. |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Crystal Clear app file-manager.png|30x30px default [[wicipedia:Polisïau a chanllawiau]] desc none </imagemap> | [[wicipedia:Polisïau a chanllawiau|'''Polisïau a Chanllawiau''']]<br>Rheolau a safonau a dderbynnir gan y gymuned. | align="right" | <imagemap> delwedd:Nuvola apps ksirc.svg|30x30px default [[wicipedia:Cwestiynau Cyffredin]] desc none </imagemap> | [[wicipedia:Cwestiynau Cyffredin|'''Cwestiynau Cyffredin''']]<br>Y cwestiynau cyffredin a ofynnir gan ddefnyddwyr. |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Crystal Clear app Startup Wizard.png|30x30px default [[Wikipedia:wikipedia:Tutorial]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Tiwtorial|'''Tiwtorial''']] a'r [[Wicipedia:Y Ddesg Gyfeirio|'''Ddesg Gyfeirio''']]<br>Dysgu sut i olygu cam wrth gam gyda'r Tiwtorial,<br>a chyflwynwch eich cwestiynau wrth y Ddesg Gyfeirio. | align="right" | <imagemap> delwedd:Crystal Clear app lassist.png|30x30px default [[Wikipedia:wikipedia:Five pillars]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Pum Colofn|'''Y Pum Colofn''']]<br>Egwyddorion sylfaenol y prosiect. |- | align="center" colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Dyma eich tudalen sgwrs lle gallwch dderbyn negeseuon gan Wicipedwyr eraill. I adael neges i Wicipedwr arall, dylech ysgrifennu ar dudalen sgwrs y defnyddiwr gan glicio ar y cysylltiad iddi, ac wedyn clicio ar y tab "sgwrs".<br /><br /> Ar ddiwedd y neges mewn tudalennau sgwrs (fel yr un yma), gadewch <nowiki>~~~~</nowiki>, a bydd y cod yma yn gadael stamp eich enw ac amser gadael y neges. Os ydych am gael cymorth gan weinyddwyr, rhowch y nodyn {{tl|Atsylwgweinyddwr}} ar eich [[Special:Mytalk|tudalen sgwrs]]. <br /><br />Fe obeithiwn y byddwch yn mwynhau cyfrannu yma,<br> Y Wicipedia Cymraeg ---- <font size="2"> {{#if:|{{{1}}}<br>|}} |} Cofion cynnes, <!--Dyma ddiwedd neges croeso oddi wrth [[Nodyn:Croeso]] --> [[Defnyddiwr:Deb|Deb]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Deb|sgwrs]]) 07:31, 2 Mehefin 2023 (UTC) == Lleiafswm == Mae angen o leiaf 2 baragraff ym mhob erthygl: gw. 'Arddull'. Ni ddylid rhoi mwy na tua 3 dolen goch ychwaith. Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 08:28, 27 Hydref 2024 (UTC) :Cyn mynd ati i sgwennu rhagor, a wnei di gywiro / ehangu'r erthyglau rwyt eisioes wedi eu creu os gweli di'n dda. Sylwer hefyd, na ddylai unrhyw erthygl (o'r maint yma) gael mwy na llond dwrn o ddolenau coch: awgrymir tri neu bedwar macs. Cofion cynnes... [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:14, 6 Tachwedd 2024 (UTC) ::Dw i wedi flocio am 3-diwrnod gan nad wyt yn ymateb i drafodaeth. Ymhen 3-diwrnod bydd angen dileu llawer o'r dolennau coch a llunio ail baragraff i'th erthyglau. Bydd croeso i ti yn ol i'n plith pan ddigwydd hynny. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:55, 7 Tachwedd 2024 (UTC) r837dz9tokfe5ebhco0r7u2ae9e9jl9 13273713 13273693 2024-11-07T09:11:08Z FrederickEvans 80860 /* Lleiafswm */ Ateb 13273713 wikitext text/x-wiki == Croeso == {| width="100%" cellspacing="0" cellpadding="6" style="font-size:95%; line-height: 15px; background: #faf6ed; border: 1px solid #faecc8;" |- | colspan="3" style="background-color:#faecc8;" |<big>'''Shwmae, {{BASEPAGENAME}}!''' [[Wicipedia:Cyflwyniad|Croeso]] mawr i Wicipedia &#8212; y gwyddoniadur rhydd.</big> || align="right" style="background-color:#faecc8;" | [[Delwedd:Flag of the United Kingdom.svg|20px]] ''[[Nodyn:Croeso/en|'''Message in English''']]'' | [[Delwedd:Flag of France.svg|20px]] '''[[Nodyn:Croeso/fr|''Message en français'']]''' |- | colspan="4" | Diolch am ymuno â Wicipedia ac am [[Arbennig:Contributions/{{BASEPAGENAME}}|eich cyfraniadau]] diweddaraf &#8212; fe obeithiwn y byddwch yn mwynhau cyfrannu yma. |- | colspan="4" | Prosiect amlieithog i greu gwyddoniadur [[Wicipedia:Hawlfraint|rhydd]] yw [[Wicipedia]]. Fe sefydlwyd y [[Wicipedia Saesneg|fersiwn gwreiddiol]] yn Saesneg yn 2001, a'r [[Wicipedia Cymraeg|fersiwn Cymraeg]] yn 2003, a bellach mae '''[[Arbennig:Statistics|{{NIFEROERTHYGLAU}}]]''' [[Wicipedia:Beth ydy erthygl|erthygl]] gennym. Rhowch gynnig ar y dolenni defnyddiol isod, a dysgu sut gallwch '''chi''' olygu unrhyw erthygl o ganlyniad. A chofiwch &#8212; ''dyfal donc a dyr y garreg.''<br/> |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Nuvola apps kteatime.png|30x30px default [[Wicipedia:Y Caffi]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Y Caffi|'''Y Caffi''']]<br>Tudalen i ofyn cwestiynau ynglŷn â Wicipedia. | align="right" | <imagemap> delwedd:Gtk-dialog-info.svg|30x30px default [[Wicipedia:Cymorth]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Cymorth|'''Cymorth''']]<br>Cymorth ynglŷn â defnyddio Wicipedia. |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Cicero-head.png|30x30px default [[Wicipedia:Porth y Gymuned]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Porth y Gymuned| '''Porth y Gymuned''']]<br>Gwelwch beth sy'n mynd ymlaen a beth<br>sydd angen gwneud yma. | align="right" | <imagemap> delwedd:Crystal Clear action edit.png|30x30px default [[wicipedia:Sut i olygu tudalen]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Sut i olygu tudalen|'''Golygu''']] ac [[Wicipedia:Arddull|'''Arddull''']]<br>Sut i olygu erthygl ac arddull erthyglau.<br /> |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Nuvola apps important yellow.svg|30x30px default [[Wicipedia:Hawlfraint]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Hawlfraint|'''Hawlfraint''']]<br>Y rheolau hawlfraint yma. | width="8%" align="right" | <imagemap> delwedd:Flag map of Wales.svg|30x30px default [[wicipedia:cymorth iaith]] desc none </imagemap> | [[wicipedia:cymorth iaith|'''Cymorth iaith''']]<br>Cymorth gyda'r iaith Gymraeg. |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Crystal Clear app file-manager.png|30x30px default [[wicipedia:Polisïau a chanllawiau]] desc none </imagemap> | [[wicipedia:Polisïau a chanllawiau|'''Polisïau a Chanllawiau''']]<br>Rheolau a safonau a dderbynnir gan y gymuned. | align="right" | <imagemap> delwedd:Nuvola apps ksirc.svg|30x30px default [[wicipedia:Cwestiynau Cyffredin]] desc none </imagemap> | [[wicipedia:Cwestiynau Cyffredin|'''Cwestiynau Cyffredin''']]<br>Y cwestiynau cyffredin a ofynnir gan ddefnyddwyr. |- | align="right" | <imagemap> delwedd:Crystal Clear app Startup Wizard.png|30x30px default [[Wikipedia:wikipedia:Tutorial]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Tiwtorial|'''Tiwtorial''']] a'r [[Wicipedia:Y Ddesg Gyfeirio|'''Ddesg Gyfeirio''']]<br>Dysgu sut i olygu cam wrth gam gyda'r Tiwtorial,<br>a chyflwynwch eich cwestiynau wrth y Ddesg Gyfeirio. | align="right" | <imagemap> delwedd:Crystal Clear app lassist.png|30x30px default [[Wikipedia:wikipedia:Five pillars]] desc none </imagemap> | [[Wicipedia:Pum Colofn|'''Y Pum Colofn''']]<br>Egwyddorion sylfaenol y prosiect. |- | align="center" colspan="4" style="border-top:2px solid #faecc8;" | Dyma eich tudalen sgwrs lle gallwch dderbyn negeseuon gan Wicipedwyr eraill. I adael neges i Wicipedwr arall, dylech ysgrifennu ar dudalen sgwrs y defnyddiwr gan glicio ar y cysylltiad iddi, ac wedyn clicio ar y tab "sgwrs".<br /><br /> Ar ddiwedd y neges mewn tudalennau sgwrs (fel yr un yma), gadewch <nowiki>~~~~</nowiki>, a bydd y cod yma yn gadael stamp eich enw ac amser gadael y neges. Os ydych am gael cymorth gan weinyddwyr, rhowch y nodyn {{tl|Atsylwgweinyddwr}} ar eich [[Special:Mytalk|tudalen sgwrs]]. <br /><br />Fe obeithiwn y byddwch yn mwynhau cyfrannu yma,<br> Y Wicipedia Cymraeg ---- <font size="2"> {{#if:|{{{1}}}<br>|}} |} Cofion cynnes, <!--Dyma ddiwedd neges croeso oddi wrth [[Nodyn:Croeso]] --> [[Defnyddiwr:Deb|Deb]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Deb|sgwrs]]) 07:31, 2 Mehefin 2023 (UTC) == Lleiafswm == Mae angen o leiaf 2 baragraff ym mhob erthygl: gw. 'Arddull'. Ni ddylid rhoi mwy na tua 3 dolen goch ychwaith. Diolch! [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 08:28, 27 Hydref 2024 (UTC) :Cyn mynd ati i sgwennu rhagor, a wnei di gywiro / ehangu'r erthyglau rwyt eisioes wedi eu creu os gweli di'n dda. Sylwer hefyd, na ddylai unrhyw erthygl (o'r maint yma) gael mwy na llond dwrn o ddolenau coch: awgrymir tri neu bedwar macs. Cofion cynnes... [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:14, 6 Tachwedd 2024 (UTC) ::Dw i wedi flocio am 3-diwrnod gan nad wyt yn ymateb i drafodaeth. Ymhen 3-diwrnod bydd angen dileu llawer o'r dolennau coch a llunio ail baragraff i'th erthyglau. Bydd croeso i ti yn ol i'n plith pan ddigwydd hynny. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 06:55, 7 Tachwedd 2024 (UTC) :::OK. [[Defnyddiwr:FrederickEvans|FrederickEvans]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:FrederickEvans|sgwrs]]) 09:11, 7 Tachwedd 2024 (UTC) 13a7t43ax74gbetl590m0hwtlbb2syh 0 474288 13273694 11928573 2024-11-07T07:00:43Z EmausBot 10039 Yn trwsio ail-gyfeiriad dwbl i [[Ystad y Goron yng Nghymru]] 13273694 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Ystad y Goron yng Nghymru]] 6cdi220p85o21wn10sfnwds0a1t2jtm 14 493848 13273512 12014411 2024-11-06T18:26:28Z Craigysgafn 40536 13273512 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Hindi yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Hindi yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Hindi yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Hindi]] tgwl85bid3b58q6quhgr8xwxzr7onrm 13273513 13273512 2024-11-06T18:26:36Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Hindi yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Hindi yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273512 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Hindi yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Hindi yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Hindi yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Hindi]] tgwl85bid3b58q6quhgr8xwxzr7onrm 14 493859 13273412 12014422 2024-11-06T12:26:52Z Craigysgafn 40536 13273412 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Japaneg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Japaneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Japaneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Japaneg]] raqw46ehuoiw7lne7szxxjaenid9af1 13273413 13273412 2024-11-06T12:27:02Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Japaneg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Japaneg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273412 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Japaneg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Japaneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Japaneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Japaneg]] raqw46ehuoiw7lne7szxxjaenid9af1 14 493886 13273514 12014449 2024-11-06T18:26:59Z Craigysgafn 40536 13273514 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Hindi yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Hindi yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Hindi yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Hindi]] t7ee4znnjq5zweou17r7wc5p1v7okzo 13273515 13273514 2024-11-06T18:27:09Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Hindi yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Hindi yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273514 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Hindi yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Hindi yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Hindi yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Hindi]] t7ee4znnjq5zweou17r7wc5p1v7okzo 14 493888 13273516 12014451 2024-11-06T18:27:25Z Craigysgafn 40536 13273516 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Hindi yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Hindi| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Hindi]] 369eexwceo6g2gacoenogu6g95ziygy 13273517 13273516 2024-11-06T18:27:35Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Hindi yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Hindi yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273516 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Hindi yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Hindi| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Hindi]] 369eexwceo6g2gacoenogu6g95ziygy 14 493889 13273429 12014452 2024-11-06T12:56:54Z Craigysgafn 40536 13273429 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Bwnjabeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Pwnjabeg]] [[Categori:Yr iaith Bwnjabeg yn ôl gwlad| Pobl]] kajki3q7m2ycjek76xulee5xefraejp 13273430 13273429 2024-11-06T12:57:02Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Bwnjabeg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Bwnjabeg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273429 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Bwnjabeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Pwnjabeg]] [[Categori:Yr iaith Bwnjabeg yn ôl gwlad| Pobl]] kajki3q7m2ycjek76xulee5xefraejp 14 493890 13273597 12014453 2024-11-06T21:03:07Z Craigysgafn 40536 13273597 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Gwjarati yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Gwjarati| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Gwjarati]] jvqovefvsnkxo4eqoxgsnkavd4f934c 13273598 13273597 2024-11-06T21:03:14Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273597 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Gwjarati yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Gwjarati| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Gwjarati]] jvqovefvsnkxo4eqoxgsnkavd4f934c 14 493891 13273424 12014454 2024-11-06T12:47:58Z Craigysgafn 40536 13273424 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Japaneg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Japaneg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Japaneg]] ohtv0m5p1ncgpt5dar8hxloznvxbpry 13273425 13273424 2024-11-06T12:48:08Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Japaneg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Japaneg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273424 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Japaneg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Japaneg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Japaneg]] ohtv0m5p1ncgpt5dar8hxloznvxbpry 14 494755 13273593 12024686 2024-11-06T21:01:58Z Craigysgafn 40536 13273593 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Gwjarati yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Gwjarati]] oiq4tdnt32crsvj0evbf7ca08q2cp5b 13273594 13273593 2024-11-06T21:02:06Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273593 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Gwjarati yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Gwjarati]] oiq4tdnt32crsvj0evbf7ca08q2cp5b 14 494759 13273540 12024722 2024-11-06T18:35:33Z Craigysgafn 40536 13273540 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Falaialam yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Falaialam yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Falaialam yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Malaialam]] 7q3z11vxllw9d31bt578qqlfi3z9tjm 13273541 13273540 2024-11-06T18:35:40Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Falaialam yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Falaialam yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273540 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Falaialam yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Falaialam yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Falaialam yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Malaialam]] 7q3z11vxllw9d31bt578qqlfi3z9tjm 14 494760 13273535 12024724 2024-11-06T18:34:01Z Craigysgafn 40536 13273535 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Swahili yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Swahili yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Swahili yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Swahili]] 08fc4ihdlkduhv0yom6goj2tn12fq3o 13273536 13273535 2024-11-06T18:34:08Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Swahili yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Swahili yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273535 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Swahili yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Swahili yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Swahili yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Swahili]] 08fc4ihdlkduhv0yom6goj2tn12fq3o 14 494765 13273497 12024755 2024-11-06T16:42:51Z Craigysgafn 40536 13273497 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Goreeg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Coreeg]] 6xqqegmqpu9ay4vnmjiwsfrr91c47on 13273498 13273497 2024-11-06T16:43:00Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273497 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Goreeg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Coreeg]] 6xqqegmqpu9ay4vnmjiwsfrr91c47on 14 494771 13273499 12024812 2024-11-06T16:43:32Z Craigysgafn 40536 13273499 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Goreeg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Coreeg]] fwoi3yl39cgni62qkmz3lgwe003oq36 13273500 13273499 2024-11-06T16:43:43Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273499 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Goreeg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Coreeg]] fwoi3yl39cgni62qkmz3lgwe003oq36 14 494775 13273452 12024817 2024-11-06T13:58:01Z Craigysgafn 40536 13273452 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Swedeg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Swedeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Swedeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Swedeg]] ffolw984mra8l6c5y9yd75hqmurkxe5 13273453 13273452 2024-11-06T13:58:17Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Swedeg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Swedeg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273452 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Swedeg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Swedeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Swedeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Swedeg]] ffolw984mra8l6c5y9yd75hqmurkxe5 14 494778 13273595 12024820 2024-11-06T21:02:33Z Craigysgafn 40536 13273595 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Gwjarati yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Gwjarati]] ch9ovrbwkd6usrg96z24gwr12urr5ab 13273596 13273595 2024-11-06T21:02:41Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273595 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Gwjarati yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Gwjarati yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Gwjarati]] ch9ovrbwkd6usrg96z24gwr12urr5ab 14 494782 13273533 12024824 2024-11-06T18:33:32Z Craigysgafn 40536 13273533 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Swahili yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Swahili yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Swahili yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Swahili]] o0lgw8wvkslspkbl9b7dmur18o4wj69 13273534 13273533 2024-11-06T18:33:39Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Swahili yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Swahili yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273533 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Swahili yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Swahili yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Swahili yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Swahili]] o0lgw8wvkslspkbl9b7dmur18o4wj69 14 494787 13273501 12024865 2024-11-06T16:44:13Z Craigysgafn 40536 13273501 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Goreeg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Goreeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Coreeg]] ho2skw4nq4o5vj5sz4qvive2onqb8oo 13273502 13273501 2024-11-06T16:44:26Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Goreeg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273501 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Goreeg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Goreeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Coreeg]] ho2skw4nq4o5vj5sz4qvive2onqb8oo 14 494790 13273422 12024884 2024-11-06T12:47:19Z Craigysgafn 40536 13273422 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Norwyeg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Norwyeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Norwyeg]] b3t8fn5dyjsn54bui0lhrtcwcqm3ew9 13273423 13273422 2024-11-06T12:47:28Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Norwyeg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Norwyeg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273422 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Norwyeg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Norwyeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Norwyeg]] b3t8fn5dyjsn54bui0lhrtcwcqm3ew9 14 494791 13273454 12024893 2024-11-06T13:58:44Z Craigysgafn 40536 13273454 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Swedeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Swedeg]] [[Categori:Yr iaith Swedeg yn ôl gwlad| Pobl]] 5r8sjsfufmg82t7eay6rchx7rp1mlio 13273455 13273454 2024-11-06T13:59:09Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Swedeg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Swedeg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273454 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Swedeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Swedeg]] [[Categori:Yr iaith Swedeg yn ôl gwlad| Pobl]] 5r8sjsfufmg82t7eay6rchx7rp1mlio 14 494793 13273528 12024938 2024-11-06T18:31:22Z Craigysgafn 40536 13273528 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Islandeg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Islandeg| Cenedligrwydd]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a cenedligrwydd|Islandeg]] gz4jsuy8p3ocidxfbvs8jhn37n3nyvl 13273529 13273528 2024-11-06T18:31:41Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273528 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Islandeg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Islandeg| Cenedligrwydd]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a cenedligrwydd|Islandeg]] gz4jsuy8p3ocidxfbvs8jhn37n3nyvl 13273530 13273529 2024-11-06T18:31:59Z Craigysgafn 40536 13273530 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Islandeg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Islandeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Islandeg]] bxn09srlt9ccuawss5a3rgtvno5xmas 14 494796 13273537 12024964 2024-11-06T18:34:34Z Craigysgafn 40536 13273537 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Swahili| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Swahili]] [[Categori:Yr iaith Swahili yn ôl gwlad| Pobl]] 5njburcwa9ajabwsdv3jrpddisqjznx 13273538 13273537 2024-11-06T18:34:42Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Swahili yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Swahili yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273537 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Swahili| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Swahili]] [[Categori:Yr iaith Swahili yn ôl gwlad| Pobl]] 5njburcwa9ajabwsdv3jrpddisqjznx 14 494797 13273551 12024967 2024-11-06T18:38:37Z Craigysgafn 40536 13273551 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Dibeteg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Dibeteg]] [[Categori:Yr iaith Dibeteg yn ôl gwlad| Pobl]] cxeku6p8z5ppcra4x22zx6k2a7p49jh 13273552 13273551 2024-11-06T18:38:46Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Dibeteg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Dibeteg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273551 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Dibeteg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Dibeteg]] [[Categori:Yr iaith Dibeteg yn ôl gwlad| Pobl]] cxeku6p8z5ppcra4x22zx6k2a7p49jh 14 494798 13273544 12024971 2024-11-06T18:36:45Z Craigysgafn 40536 13273544 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Indoneseg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Indoneseg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Indoneseg]] 9cwk4phxm4vgau9a0tdvvmou63bzc3k 13273547 13273544 2024-11-06T18:37:29Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Indoneseg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Indoneseg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273544 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Indoneseg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Indoneseg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Indoneseg]] 9cwk4phxm4vgau9a0tdvvmou63bzc3k 14 494800 13273542 12024999 2024-11-06T18:36:01Z Craigysgafn 40536 13273542 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Falaialam yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Falaialam| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Malaialam]] l455mf5lhnfmyrsax8bulvasc9jxhkg 13273543 13273542 2024-11-06T18:36:09Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Falaialam yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Falaialam yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273542 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Falaialam yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Falaialam| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Malaialam]] l455mf5lhnfmyrsax8bulvasc9jxhkg 14 494802 13273435 12025036 2024-11-06T13:35:13Z Craigysgafn 40536 13273435 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Asameg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Asameg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Asameg]] qejy7fqacjtvtmgda2o9ehojyz57683 13273436 13273435 2024-11-06T13:35:21Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Asameg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Asameg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273435 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Asameg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Asameg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Asameg]] qejy7fqacjtvtmgda2o9ehojyz57683 14 494805 13273449 12025059 2024-11-06T13:42:00Z Craigysgafn 40536 13273449 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Dyrceg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Tyrceg]] [[Categori:Yr iaith Dyrceg yn ôl gwlad| Pobl]] icn2p05wtxed1er7lfi4vs1procadrx 13273450 13273449 2024-11-06T13:42:23Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Dyrceg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Dyrceg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273449 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Dyrceg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Tyrceg]] [[Categori:Yr iaith Dyrceg yn ôl gwlad| Pobl]] icn2p05wtxed1er7lfi4vs1procadrx 14 494806 13273420 12025063 2024-11-06T12:46:19Z Craigysgafn 40536 13273420 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Bortiwgaleg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Portiwgaleg]] [[Categori:Yr iaith Bortiwgaleg yn ôl gwlad| Pobl]] ssuh6lme7bmpztiikegwegzkttsowo7 13273421 13273420 2024-11-06T12:46:29Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Bortiwgaleg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Bortiwgaleg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273420 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Bortiwgaleg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Portiwgaleg]] [[Categori:Yr iaith Bortiwgaleg yn ôl gwlad| Pobl]] ssuh6lme7bmpztiikegwegzkttsowo7 14 494810 13273510 12025075 2024-11-06T18:25:43Z Craigysgafn 40536 13273510 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Hwngareg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Hwngareg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Hwngareg]] 28chrhazyyobna8qdy2mpgdd51bgdkx 13273511 13273510 2024-11-06T18:25:51Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273510 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Hwngareg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Hwngareg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Hwngareg]] 28chrhazyyobna8qdy2mpgdd51bgdkx 14 494816 13273591 12025113 2024-11-06T21:01:17Z Craigysgafn 40536 13273591 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Serbeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Serbeg]] [[Categori:Yr iaith Serbeg yn ôl gwlad| Pobl]] 6x147jax6hb8m4m69bicus3bjy3q682 13273592 13273591 2024-11-06T21:01:23Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273591 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Serbeg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Serbeg]] [[Categori:Yr iaith Serbeg yn ôl gwlad| Pobl]] 6x147jax6hb8m4m69bicus3bjy3q682 14 494819 13273440 12025128 2024-11-06T13:37:00Z Craigysgafn 40536 13273440 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Gatalaneg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Gatalaneg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Catalaneg]] c09rfy73605dcj8duao8u2bfvtlcxk8 13273441 13273440 2024-11-06T13:37:08Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Gatalaneg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Gatalaneg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273440 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Gatalaneg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Gatalaneg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Catalaneg]] c09rfy73605dcj8duao8u2bfvtlcxk8 14 494820 13273560 12025134 2024-11-06T18:41:13Z Craigysgafn 40536 13273560 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Sgoteg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Sgoteg]] [[Categori:Yr iaith Sgoteg yn ôl gwlad| Pobl]] hn3xfoqqpifkvzbkp6s107hggzeegk9 13273561 13273560 2024-11-06T18:41:20Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Sgoteg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Sgoteg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273560 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Sgoteg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Sgoteg]] [[Categori:Yr iaith Sgoteg yn ôl gwlad| Pobl]] hn3xfoqqpifkvzbkp6s107hggzeegk9 14 494821 13273445 12025147 2024-11-06T13:38:42Z Craigysgafn 40536 13273445 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Lydaweg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Lydaweg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Llydaweg]] dh9rfr8brzquz6ahbyl7ubjv38lr5u5 13273446 13273445 2024-11-06T13:38:51Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Lydaweg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Lydaweg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273445 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Lydaweg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Lydaweg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Llydaweg]] dh9rfr8brzquz6ahbyl7ubjv38lr5u5 14 494822 13273474 12025148 2024-11-06T15:46:09Z Craigysgafn 40536 13273474 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Gernyweg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Gernyweg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Cernyweg]] 879t09rkx67mspiy16luqv2smg01xkm 13273475 13273474 2024-11-06T15:46:19Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Gernyweg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Gernyweg yn ôl gwlad]] 13273474 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Gernyweg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Gernyweg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Cernyweg]] 879t09rkx67mspiy16luqv2smg01xkm 14 494827 13273521 12025187 2024-11-06T18:28:42Z Craigysgafn 40536 13273521 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Wyddeleg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Wyddeleg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Gwyddeleg]] bobyq8bad0d4vg9x3qe9qasenmakwil 13273522 13273521 2024-11-06T18:28:49Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Wyddeleg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Wyddeleg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273521 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Wyddeleg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Wyddeleg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Gwyddeleg]] bobyq8bad0d4vg9x3qe9qasenmakwil 14 494828 13273555 12025200 2024-11-06T18:39:49Z Craigysgafn 40536 13273555 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Lithwaneg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Lithwaneg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Lithwaneg]] l1ug23gg3obco27t4k08lrff1wi87k3 13273556 13273555 2024-11-06T18:40:01Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Lithwaneg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Lithwaneg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273555 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Lithwaneg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Lithwaneg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Lithwaneg]] l1ug23gg3obco27t4k08lrff1wi87k3 14 494830 13273603 12025215 2024-11-06T21:05:30Z Craigysgafn 40536 13273603 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Estoneg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Estoneg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Estoneg]] trafnyhi32hizonjysvxyi5zdq8u258 13273604 13273603 2024-11-06T21:05:38Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273603 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Estoneg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Estoneg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Estoneg]] trafnyhi32hizonjysvxyi5zdq8u258 14 494831 13273491 12025216 2024-11-06T16:33:27Z Craigysgafn 40536 13273491 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Sinhaleg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Sinhaleg]] [[Categori:Yr iaith Sinhaleg yn ôl gwlad| Pobl]] 7dtro3v4uwxri3j1h9i22qfyq5ucd3c 13273492 13273491 2024-11-06T16:33:37Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273491 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Sinhaleg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Sinhaleg]] [[Categori:Yr iaith Sinhaleg yn ôl gwlad| Pobl]] 7dtro3v4uwxri3j1h9i22qfyq5ucd3c 14 494832 13273427 12025217 2024-11-06T12:56:12Z Craigysgafn 40536 13273427 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Fietnameg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Fietnameg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Fietnameg]] p2h3xavr1t17sluxw4tmcs30wc7llz5 13273428 13273427 2024-11-06T12:56:22Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Fietnameg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Fietnameg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273427 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Fietnameg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Fietnameg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Fietnameg]] p2h3xavr1t17sluxw4tmcs30wc7llz5 0 496380 13273680 12060718 2024-11-07T04:07:56Z 110.150.88.30 13273680 wikitext text/x-wiki {{Pethau | fetchwikidata = ALL | onlysourced = no | dateformat = dmy }} Mae '''Luton Town Football Club''' yn glwb [[pêl-droed]] proffesiynol wedi'i leoli yn [[Luton]], [[Lloegr]]. Mae'r clwb yn cystadlu yn yr [[Uwch Gynghrair]], adran uchaf [[Y Gynghrair Bêl-droed|Cynghrair Pêl-droed Lloegr]]. Mae'r clwb yn chwarae ei gemau cartref yn [[Kenilworth Road]]. ==Cyfeiriadau== {{Reflist}} {{Uwchgynghrair Lloegr}} [[Categori:Timau pêl droed yn Lloegr]] 7p265whgfz0ucx4h5cihlh8qop4e0oj 14 496595 13273508 12063570 2024-11-06T18:25:00Z Craigysgafn 40536 13273508 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Hwngareg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Hwngareg]] g3axnvexmko0vm8n0vhjezwpczn1q5c 13273509 13273508 2024-11-06T18:25:10Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273508 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Hwngareg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Hwngareg]] g3axnvexmko0vm8n0vhjezwpczn1q5c 14 496597 13273588 12062553 2024-11-06T21:00:49Z Craigysgafn 40536 13273588 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Serbeg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Serbeg]] 5bipgse33np2o1l7bv9p9pwjw1cxhk8 13273589 13273588 2024-11-06T21:00:58Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273588 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Serbeg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Serbeg]] 5bipgse33np2o1l7bv9p9pwjw1cxhk8 14 496599 13273525 12062555 2024-11-06T18:30:05Z Craigysgafn 40536 13273525 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Islandeg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Islandeg]] 3oh8sqo3d5wggh6ybo0h9du3x8o58n6 13273527 13273525 2024-11-06T18:30:16Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273525 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Islandeg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Islandeg]] 3oh8sqo3d5wggh6ybo0h9du3x8o58n6 14 496619 13273599 12062655 2024-11-06T21:04:00Z Craigysgafn 40536 13273599 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Estoneg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Estoneg]] l10stu5i0gvh3wfmtndwdpqs8pd9iyr 13273600 13273599 2024-11-06T21:04:11Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273599 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Estoneg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Estoneg]] l10stu5i0gvh3wfmtndwdpqs8pd9iyr 14 496625 13273549 12062710 2024-11-06T18:38:09Z Craigysgafn 40536 13273549 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Dibeteg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Dibeteg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Dibeteg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Tibeteg]] 786k98f45wchtjuyxvel0hhxc76tfuh 13273550 13273549 2024-11-06T18:38:17Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Dibeteg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Dibeteg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273549 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Dibeteg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Dibeteg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Dibeteg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Tibeteg]] 786k98f45wchtjuyxvel0hhxc76tfuh 14 496636 13273553 12062761 2024-11-06T18:39:22Z Craigysgafn 40536 13273553 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Lithwaneg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Lithwaneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Lithwaneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Lithwaneg]] 8502ir94nnswu5ebi3gtatddyq8jnzs 13273554 13273553 2024-11-06T18:39:32Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Lithwaneg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Lithwaneg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273553 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Lithwaneg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Lithwaneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Lithwaneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Lithwaneg]] 8502ir94nnswu5ebi3gtatddyq8jnzs 14 496638 13273545 12062776 2024-11-06T18:37:04Z Craigysgafn 40536 13273545 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Indoneseg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Indoneseg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Indoneseg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Indoneseg]] permd0iv89xgkl45or4g0jpwuprd0aj 13273546 13273545 2024-11-06T18:37:13Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Indoneseg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Indoneseg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273545 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Indoneseg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Indoneseg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Indoneseg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Indoneseg]] permd0iv89xgkl45or4g0jpwuprd0aj 14 496639 13273488 12062780 2024-11-06T16:32:41Z Craigysgafn 40536 13273488 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Sinhaleg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Sinhaleg]] shqn8h02nvimamvyt0cjwp9pyl3rre6 13273489 13273488 2024-11-06T16:32:53Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl cenedligrwydd a galwedigaeth]] i [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl gwlad a galwedigaeth]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273488 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Sinhaleg yn ôl galwedigaeth a gwlad}} [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, gwlad a galwedigaeth|Sinhaleg]] shqn8h02nvimamvyt0cjwp9pyl3rre6 14 497959 13273478 12088245 2024-11-06T15:47:47Z Craigysgafn 40536 13273478 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Aliseg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Aliseg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Galiseg]] s13yqaqcex9w30usl74qzphh8jaztc1 13273479 13273478 2024-11-06T15:48:15Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Aliseg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Aliseg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273478 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Aliseg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Aliseg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Galiseg]] s13yqaqcex9w30usl74qzphh8jaztc1 14 497962 13273433 12088251 2024-11-06T13:34:28Z Craigysgafn 40536 13273433 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Astwrieg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Astwrieg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Astwrieg]] a5g6l11egw8y4285gmtkq4kut9su3x2 13273434 13273433 2024-11-06T13:34:40Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Astwrieg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Astwrieg yn ôl gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273433 wikitext text/x-wiki [[Categori:Yr iaith Astwrieg yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl Astwrieg| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a gwlad|Astwrieg]] a5g6l11egw8y4285gmtkq4kut9su3x2 14 497997 13273416 12088305 2024-11-06T12:31:52Z Craigysgafn 40536 13273416 wikitext text/x-wiki [[Wcreiniaid]] sydd yn medru'r iaith [[Rwseg]]. [[Categori:Pobl Rwseg yn ôl gwlad]] [[Categori:Yr iaith Rwseg yn Wcráin]] [[Categori:Pobl o Wcráin yn ôl iaith|Rwseg]] 9nuqag05u2k2jfpj4e218zcu5lp35w4 13273417 13273416 2024-11-06T12:33:58Z Craigysgafn 40536 13273417 wikitext text/x-wiki Pobl o [[Wcráin]] sydd yn medru'r iaith [[Rwseg]]. [[Categori:Pobl Rwseg yn ôl gwlad]] [[Categori:Yr iaith Rwseg yn Wcráin]] [[Categori:Pobl o Wcráin yn ôl iaith|Rwseg]] bk659l5zwaeqdk7wulat0mt3li2re10 13273418 13273417 2024-11-06T12:38:35Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Wcreiniaid Rwseg]] i [[Categori:Pobl Rwseg o Wcráin]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273417 wikitext text/x-wiki Pobl o [[Wcráin]] sydd yn medru'r iaith [[Rwseg]]. [[Categori:Pobl Rwseg yn ôl gwlad]] [[Categori:Yr iaith Rwseg yn Wcráin]] [[Categori:Pobl o Wcráin yn ôl iaith|Rwseg]] bk659l5zwaeqdk7wulat0mt3li2re10 0 499355 13273803 12970493 2024-11-07T10:56:35Z Llywelyn2000 796 13273803 wikitext text/x-wiki Dyma restr o wledydd yn nhrefn CMC (Cynnyrch mewnwladol Crynswth) (GDP) y pen. Fel y gwelir isod, roedd CMC [[Cymru]] yn 2023 yn 34,731 (£27,274). == Rhestr == {| class="wikitable" | |'''Gwlad''' |'''Blwyddyn''' |'''Uned''' |'''CMC y pen ($)'''<ref>{{Cite web|title=Basic Data Selection - amaWebClient|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/Basic|website=unstats.un.org|access-date=2024-01-02}}</ref> |- |1 |{{flagcountry|Monaco}} |2022 |US$ |240535.043 |- |2 |{{flagcountry|Liechtenstein}} |2022 |US$ |197267.66239486248 |- |3 |{{flagcountry|Luxembourg}} |2022 |US$ |125897.19985332448 |- |4 |{{flagcountry|Bermuda}} |2022 |US$ |117568.24130624454 |- |5 |{{flagcountry|Norway}} |2022 |US$ |106622.8260634444 |- |6 |{{flagcountry|Ireland}} |2022 |US$ |105993.2727734858 |- |7 |{{flagcountry|Switzerland}} |2022 |US$ |93636.42492149735 |- | |{{flagcountry| Cayman Islands}} (DU) |2022 |US$ |91420.00148473914 |- |8 |{{flagcountry|Qatar}} |2022 |US$ |87974.16604297167 |- |9 |{{flagcountry|Singapore}} |2022 |US$ |78114.62154732863 |- |10 |{{flagcountry|United States}} |2022 |US$ |76100.71501493466 |- |11 |{{flagcountry|Iceland}} |2022 |US$ |75260.4052338833 |- | |Gogledd America |2022 |US$ |74011.97676857004 |- |12 |{{flagcountry|Denmark}} |2022 |US$ |68029.48678215867 |- |13 |{{flagcountry|Australia}} |2022 |US$ |67866.79248357328 |- | |Awstralia ac Aotearoa/Seland Newydd |2022 |US$ |64484.95256352809 |- |14 |{{flagcountry|Israel}} |2022 |US$ |58086.35748708895 |- |15 |{{flagcountry|Netherlands}} |2022 |US$ |57391.635599632966 |- |16 |{{flagcountry|Sweden}} |2022 |US$ |56040.30228378604 |- |17 |{{flagcountry|Canada}} |2022 |US$ |55596.84401900752 |- |18 |{{flagcountry|United Arab Emirates}} |2022 |US$ |53707.980080918634 |- | |Gogledd Ewrop |2022 |US$ |53207.19824296471 |- |19 |{{flagcountry|San Marino}} |2022 |US$ |52903.083353356655 |- |20 |{{flagcountry|Austria}} |2022 |US$ |52608.76063671398 |- | |{{flagcountry|Greenland}} |2022 |US$ |51820.89795793431 |- |21 |{{flagcountry|Finland}} |2022 |US$ |50988.07978402527 |- |22 |{{flagcountry|Belgium}} |2022 |US$ |49986.832591328755 |- | |Gorllewin Ewrop |2022 |US$ |49647.995209502784 |- |23 |{{flagcountry|Germany}} |2022 |US$ |48901.65882777953 |- | |{{flagcountry|Hong Kong}}, Tseina |2022 |US$ |48049.81780364457 |- |24 |{{flagcountry|New Zealand}}/Aotearoa |2022 |US$ |47412.06861052293 |- | |{{flagcountry|British Virgin Islands}} (DU) |2022 |US$ |46996.74994409839 |- | |Cefnor/Awstralasia |2022 |US$ |46473.26372269862 |- |25 |{{flagcountry|Y Deyrnas Unedig}} |2022 |US$ |45757.982652846666 |- | |{{flagcountry|Yr Alban}} (DU) |2022 |US$ |43676.3466 (£34,299)<ref name=":0">{{Cite web|title=Regional gross domestic product: all ITL regions - Office for National Statistics|url=https://www.ons.gov.uk/economy/grossdomesticproductgdp/datasets/regionalgrossdomesticproductallnutslevelregions|website=www.ons.gov.uk|access-date=2024-05-24}}</ref><ref name=":1" /> (Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |26 |{{flagcountry|Andorra}} |2022 |US$ |42293.297081202116 |- |27 |{{flagcountry|France}} |2022 |US$ |41425.981719188894 |- |28 |{{flagcountry|Kuwait}} |2022 |US$ |41079.48320887616 |- | |[[Gogledd Iwerddon]] (DU) |2022 |US$ |37786.8716 (£29,674)<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |29 |{{flagcountry| Brunei}} |2022 |US$ |37152.46623839549 |- | |{{flagcountry| Sint Maarten (Dutch part)}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |35607.4905230277 |- | |{{flagcountry| Puerto Rico}} (UDA) |2022 |US$ |34877.18480497674 |- | |{{flagcountry|Cymru}} (DU) |2022 |US$ |34,731 (£27,274)<ref>{{Cite web|title=Cynnyrch domestig gros rhanbarthol a gwerth ychwanegol gros: 1998 i 2022 {{!}} LLYW.CYMRU|url=https://www.llyw.cymru/cynnyrch-domestig-gros-rhanbarthol-gwerth-ychwanegol-gros-1998-i-2022|website=www.llyw.cymru|date=2024-04-25|access-date=2024-05-24|language=cy}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://finance.yahoo.com/quote/GBPUSD=X/history/|title=GBP/USD (GBPUSD=X|website=Finance.Yahoo.com}}</ref> (Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |30 |{{flagcountry| Italy}} |2022 |US$ |34672.09114107143 |- | |{{flagcountry|Macao}} (Tseina) |2022 |US$ |34584.85873653164 |- |31 |{{flagcountry| Japan}} |2022 |US$ |34143.73654606242 |- |32 |{{flagcountry| Malta}} |2022 |US$ |33942.34384553716 |- | |{{flagcountry|Aruba}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |33300.83882068821 |- | |{{flagcountry|New Caledonia}} (Ffrainc) |2022 |US$ |33189.57992519068 |- |33 |{{flagcountry|Cyprus}} |2022 |US$ |32999.39034801091 |- | |Americas |2022 |US$ |32841.69250094917 |- |34 |{{flagcountry|South Korea}} |2022 |US$ |32305.130658610888 |- | |Cyfartaledd [[Ewrop]] |2022 |US$ |32000.50690739821 |- |35 |{{flagcountry|Bahamas}} |2022 |US$ |31458.354291874806 |- |36 |{{flagcountry|Saudi Arabia}} |2022 |US$ |30436.278303400108 |- |37 |{{flagcountry|Bahrain}} |2022 |US$ |30146.5095336219 |- |38 |{{flagcountry|Spain}} |2022 |US$ |29771.13598328426 |- |39 |{{flagcountry|Estonia}} |2022 |US$ |28693.26963941802 |- | |{{flagcountry|Anguilla}} (DU) |2022 |US$ |28561.285003234927 |- |40 |{{flagcountry|Slovenia}} |2022 |US$ |28295.422508376683 |- | |Cyfartaledd De Ewrop |2022 |US$ |27853.053745696183 |- |41 |{{flagcountry|Czech Republic}} |2022 |US$ |27685.147533760857 |- |42 |{{flagcountry|Lithuania}} |2022 |US$ |25773.329783426758 |- |43 |{{flagcountry|Oman}} |2022 |US$ |25056.692532255678 |- | |{{flagcountry|Turks and Caicos Islands}} (DU) |2022 |US$ |24917.59580333895 |- |44 |{{flagcountry|Portugal}} |2022 |US$ |24812.903928489355 |- |45 |{{flagcountry|Latvia}} |2022 |US$ |22087.5927 |- |46 |{{flagcountry|Greece}} |2022 |US$ |20923.096363545064 |- |47 |{{flagcountry|Uruguay}} |2022 |US$ |20793.28296160339 |- |48 |{{flagcountry|Saint Kitts and Nevis}} |2022 |US$ |20547.212760318915 |- |49 |{{flagcountry|Slovakia}} |2022 |US$ |20431.61545977435 |- |50 |{{flagcountry|Barbados}} |2022 |US$ |20238.784242015376 |- |51 |{{flagcountry|Trinidad and Tobago}} |2022 |US$ |19629.3811732239 |- | |{{flagcountry|French Polynesia}} (Ffrainc) |2022 |US$ |18984.8510587464 |- |52 |{{flagcountry|Antigua and Barbuda}} |2022 |US$ |18880.028882908482 |- |53 |{{flagcountry|Seychelles}} |2022 |US$ |18622.865470973145 |- |54 |{{flagcountry|Guyana}} |2022 |US$ |18199.4748396968 |- |55 |{{flagcountry|Hungary}} |2022 |US$ |17791.90897656268 |- |56 |{{flagcountry|Croatia}} |2022 |US$ |17753.26814841017 |- |57 |{{flagcountry|Panama}} |2022 |US$ |17357.62862948418 |- |58 |{{flagcountry|Poland}} |2022 |US$ |17264.784281848973 |- | |{{flagcountry|Cook Islands}} (Seland Newydd/Aotearoa) |2022 |US$ |17033.075440033288 |- | |{{flagcountry|Montserrat}} (DU) |2022 |US$ |16460.81160887539 |- | |{{flagcountry|Curaçao}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |16086.6947821329 |- |59 |{{flagcountry|Russian Federation}} |2022 |US$ |15481.798988884146 |- |60 |{{flagcountry|Chile}} |2022 |US$ |15338.201465771013 |- |61 |{{flagcountry|Romania}} |2022 |US$ |15295.103476537286 |- | |Dwyrain Asia |2022 |US$ |15063.00449156374 |- | |Dwyrain Ewrop |2022 |US$ |14330.572098427618 |- | |Gorllewin Asia |2022 |US$ |14216.7936 |- |62 |{{flagcountry|Argentina}} |2022 |US$ |13867.913268423008 |- |63 |{{flagcountry|Bulgaria}} |2022 |US$ |13301.923709831002 |- |64 |{{flagcountry|Costa Rica}} |2022 |US$ |13198.821716809622 |- |65 |{{flagcountry|Cuba}} |2022 |US$ |13128.020768197759 |- | |Y Byd |2022 |US$ |12647.055440371943 |- |66 |{{flagcountry|China}} (prif dir) |2022 |US$ |12597.889086295905 |- |67 |{{flagcountry|Palau}} |2022 |US$ |12498.469842148988 |- |68 |{{flagcountry|Saint Lucia}} |2022 |US$ |12038.423735399665 |- |69 |{{flagcountry|Malaysia}} |2022 |US$ |11971.92496131473 |- |70 |{{flagcountry|Maldives}} |2022 |US$ |11780.816910239615 |- |71 |{{flagcountry|Nauru}} |2022 |US$ |11679.209019731836 |- |72 |{{flagcountry|Kazakhstan}} |2022 |US$ |11624.721732907392 |- |73 |{{flagcountry|Mexico}} |2022 |US$ |11476.67880577636 |- | |Polynesia |2022 |US$ |11311.60241272586 |- | |Caribi |2022 |US$ |11135.429417345595 |- |74 |{{flagcountry|Turkey}} |2022 |US$ |10629.308891597431 |- |75 |{{flagcountry|Turkmenistan}} |2022 |US$ |10420.13318254046 |- |76 |{{flagcountry|Dominican Republic}} |2022 |US$ |10111.247239109369 |- | |Canolbarth America |2022 |US$ |9973.949976661395 |- |77 |{{flagcountry|Montenegro}} |2022 |US$ |9934.59329717526 |- |78 |{{flagcountry|Mauritius}} |2022 |US$ |9925.82900333248 |- |79 |{{flagcountry|Grenada}} |2022 |US$ |9509.250005757602 |- | |America Ladin a'r Caribi |2022 |US$ |9298.49410140117 |- |80 |{{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines}} |2022 |US$ |9107.447612695236 |- |81 |{{flagcountry|Brazil}} |2022 |US$ |8917.673508626074 |- | |De America |2022 |US$ |8838.52608459208 |- |82 |{{flagcountry|Serbia}} |2022 |US$ |8802.13210935102 |- |83 |{{flagcountry|Gabon}} |2022 |US$ |8427.098986480809 |- |84 |{{flagcountry|Dominica}} |2022 |US$ |8414.536592767754 |- | |Asia |2022 |US$ |8048.5845252314 |- |85 |{{flagcountry|Botswana}} |2022 |US$ |7737.6546802345 |- |86 |{{flagcountry|Belarus}} |2022 |US$ |7642.810882580901 |- |87 |{{flagcountry|Azerbaijan}} |2022 |US$ |7599.970691803265 |- |88 |{{flagcountry|Bosnia and Herzegovina}} |2022 |US$ |7568.798980409987 |- |89 |{{flagcountry|Lebanon}} |2022 |US$ |7159.368925775634 |- |90 |{{flagcountry|Peru}} |2022 |US$ |7125.8292350929005 |- |91 |{{flagcountry|Equatorial Guinea}} |2022 |US$ |7025.689752433524 |- |92 |{{flagcountry|Armenia}} |2022 |US$ |7018.113045496173 |- |93 |{{flagcountry|Belize}} |2022 |US$ |6984.216959227383 |- |94 |{{flagcountry|Thailand}} |2022 |US$ |6908.802119295427 |- |95 |{{flagcountry|South Africa}} |2022 |US$ |6766.4810538556085 |- |96 |{{flagcountry|Marshall Islands}} |2022 |US$ |6727.7995621737355 |- |97 |{{flagcountry|Albania}} |2022 |US$ |6655.258391148592 |- |98 |{{flagcountry|Colombia}} |2022 |US$ |6630.282451606511 |- |99 |{{flagcountry|Georgia}} |2022 |US$ |6571.272834775478 |- |100 |{{flagicon|Macedonia}} [[Gogledd Macedonia]] |2022 |US$ |6549.2303461233505 |- | |De Affrica (ardal cyfandir) |2022 |US$ |6484.7412651082 |- |101 |{{flagcountry|Ecuador}} |2022 |US$ |6391.282484306427 |- |102 |{{flagcountry|Paraguay}} |2022 |US$ |6153.055676791028 |- |103 |{{flagcountry|Jamaica}} |2022 |US$ |6047.216552526051 |- |104 |{{flagcountry|Libya}} |2022 |US$ |5950.5461919966265 |- |105 |{{flagcountry|Iraq}} |2022 |US$ |5937.195470652477 |- |106 |{{flagcountry|Suriname}} |2022 |US$ |5858.824718462104 |- |107 |{{flagcountry|Kosovo}} |2022 |US$ |5662.087323096008 |- |108 |{{flagcountry|Fiji}} |2022 |US$ |5356.164427727926 |- | |De-Ddwyrain Asia |2022 |US$ |5330.280577867988 |- |109 |{{flagcountry|Guatemala}} |2022 |US$ |5324.132660663599 |- |110 |{{flagcountry|Tuvalu}} |2022 |US$ |5219.259409002836 |- |111 |{{flagcountry|El Salvador}} |2022 |US$ |5127.320929639454 |- | |Canolbarth Asia |2022 |US$ |5118.396939183001 |- |112 |{{flagcountry|Mongolia}} |2022 |US$ |5045.50472196626 |- |113 |{{flagcountry|Namibia}} |2022 |US$ |4911.327649906374 |- |114 |{{flagcountry|Indonesia}} |2022 |US$ |4787.999307651344 |- |115 |{{flagcountry|Tonga}} |2022 |US$ |4570.62587562735 |- |116 |{{flagcountry|Venezuela}} |2022 |US$ |4569.11054297601 |- |117 |{{flagcountry|Iran}} |2022 |US$ |4495.146986730662 |- |118 |{{flagcountry|Moldova}} |2022 |US$ |4433.397098775281 |- |119 |{{flagcountry|Algeria}} |2022 |US$ |4273.922183193569 |- |120 |{{flagcountry|Jordan}} |2022 |US$ |4204.559939164307 |- |121 |{{flagcountry|Viet Nam}} |2022 |US$ |4163.514300409299 |- | |Micronesia |2022 |US$ |4104.798573013919 |- |122 |{{flagcountry|Ukraine}} |2022 |US$ |4042.713071991555 |- | |Melanesia |2022 |US$ |3930.8753923172117 |- |123 |{{flagcountry|Cabo Verde}} |2022 |US$ |3902.589049400593 |- |124 |{{flagcountry|Samoa}} |2022 |US$ |3854.8880884430328 |- |125 |{{flagcountry|Micronesia}} |2022 |US$ |3741.057767772678 |- |126 |{{flagcountry|Tunisia}} |2022 |US$ |3737.5178947417553 |- |127 |{{flagcountry|Bhutan}} |2022 |US$ |3704.3445810537146 |- |128 |{{flagcountry|Egypt}} |2022 |US$ |3687.778269032893 |- |129 |{{flagcountry|Palestine}} |2022 |US$ |3640.3119804833154 |- |130 |{{flagcountry|Eswatini}} |2022 |US$ |3600.6364906667604 |- |131 |{{flagcountry|Bolivia}} |2022 |US$ |3600.121634867724 |- |132 |{{flagcountry|Djibouti}} |2022 |US$ |3571.817567139835 |- |133 |{{flagcountry|Philippines}} |2022 |US$ |3498.509815982527 |- |134 |{{flagcountry|Morocco}} |2022 |US$ |3494.918496746734 |- |135 |{{flagcountry|Sri Lanka}} |2022 |US$ |3489.6763793396353 |- | |Gogledd Africa |2022 |US$ |3298.381076792016 |- |136 |{{flagcountry|Angola}} |2022 |US$ |3183.699795576169 |- |137 |{{flagcountry|Papua New Guinea}} |2022 |US$ |3116.5048914605727 |- |138 |{{flagcountry|Honduras}} |2022 |US$ |3040.1730796018155 |- |139 |{{flagcountry|Vanuatu}} |2022 |US$ |3015.409191343647 |- |140 |{{flagcountry|Congo}} |2022 |US$ |2570.1365806297767 |- |141 |{{flagcountry|Bangladesh}} |2022 |US$ |2527.5212696102685 |- |142 |{{flagcountry|Côte d'Ivoire}} |2022 |US$ |2486.4121939377683 |- |143 |{{flagcountry|India}} |2022 |US$ |2445.390240636527 |- |144 |{{flagcountry|São Tomé and Príncipe}} |2022 |US$ |2404.6153556849 |- |145 |{{flagcountry|Timor-Leste}} |2022 |US$ |2389.2958884541517 |- | |De Asia |2022 |US$ |2371.996566124208 |- |146 |{{flagcountry|Mauritania}} |2022 |US$ |2321.96914241534 |- |147 |{{flagcountry|Uzbekistan}} |2022 |US$ |2321.608639204928 |- |148 |{{flagcountry|Nicaragua}} |2022 |US$ |2255.423693390206 |- |149 |{{flagcountry|Solomon Islands}} |2022 |US$ |2205.3140044563197 |- |150 |{{flagcountry|Ghana}} |2022 |US$ |2203.5589352227526 |- |151 |{{flagcountry|Nigeria}} |2022 |US$ |2173.7708503948147 |- |152 |{{flagcountry|Kenya}} |2022 |US$ |2099.298568410548 |- |153 |{{flagcountry|Laos}} |2022 |US$ |2040.341674660103 |- | |Affrica |2022 |US$ |2014.771484730272 |- | |Gorllewin Affrica |2022 |US$ |1795.0805877902367 |- |154 |{{flagcountry|Cambodia}} |2022 |US$ |1759.6080235368654 |- | |Affrica is-Sahara |2022 |US$ |1729.0814237391876 |- |155 |{{flagcountry|Kiribati}} |2022 |US$ |1704.3947909174829 |- |156 |{{flagcountry|Kyrgyzstan}} |2022 |US$ |1648.5095570191345 |- |157 |{{flagcountry|Zimbabwe}} |2022 |US$ |1618.7330699351376 |- |158 |{{flagcountry|Haiti}} |2022 |US$ |1618.5824273087635 |- |159 |{{flagcountry|Senegal}} |2022 |US$ |1604.0184170566997 |- |160 |{{flagcountry|Cameroon}} |2022 |US$ |1588.4787233582435 |- |161 |{{flagcountry|Guinea}} |2022 |US$ |1504.1338069166559 |- |162 |{{flagcountry|Comoros}} |2022 |US$ |1489.7523410303888 |- | |Canolbarth Affrica |2022 |US$ |1464.6427946676772 |- |163 |{{flagcountry|Zambia}} |2022 |US$ |1455.5468757266 |- |164 |{{flagcountry|Pakistan}} |2022 |US$ |1385.7598784863462 |- | |Zanzibar,{{flagcountry|Tanzania}} |2022 |US$ |1339.3157386690211 |- |132 |{{flagcountry|Benin}} |2022 |US$ |1302.850067253612 |- |133 |{{flagcountry|Nepal}} |2022 |US$ |1290.0103011282006 |- |134 |{{flagcountry|Myanmar}} |2022 |US$ |1203.6302203832302 |- |135 |{{flagcountry|Tanzania}} (tir mawr) |2022 |US$ |1153.770896953168 |- | |Dwyrain Affrica |2022 |US$ |1087.3656439343185 |- |136 |{{flagcountry|Tajikistan}} |2022 |US$ |1054.1891283643736 |- |137 |{{flagcountry|Uganda}} |2022 |US$ |1021.035159436059 |- |138 |{{flagcountry|Lesotho}} |2022 |US$ |991.9957897035018 |- |139 |{{flagcountry|Rwanda}} |2022 |US$ |966.3070315544292 |- |140 |{{flagcountry|Ethiopia}} |2022 |US$ |964.2732213148704 |- |141 |{{flagcountry|Chad}} |2022 |US$ |947.8546500459313 |- |142 |{{flagcountry|Togo}} |2022 |US$ |913.9294113182326 |- |143 |{{flagcountry|Burkina Faso}} |2022 |US$ |845.7605314960063 |- |144 |{{flagcountry|Syria}} |2022 |US$ |840.4784378646069 |- |145 |{{flagcountry|Mali}} |2022 |US$ |833.2972552117393 |- |146 |{{flagcountry|Gambia}} |2022 |US$ |824.6671499524349 |- |147 |{{flagcountry|Sudan}} |2022 |US$ |783.5746748747671 |- |148 |{{flagcountry|Guinea-Bissau}} |2022 |US$ |747.7626966530157 |- |149 |{{flagcountry|Eritrea}} |2022 |US$ |646.9264512702487 |- |150 |{{flagcountry|Democratic Republic of the Congo}} |2022 |US$ |631.7709215612755 |- |151 |{{flagcountry|Liberia}} |2022 |US$ |615.764237184926 |- |152 |{{flagcountry|Malawi}} |2022 |US$ |615.464513792484 |- |153 |{{flagcountry|Somalia}} |2022 |US$ |592.1291937251808 |- |154 |{{flagcountry|North Korea}} |2022 |US$ |590.4500995335214 |- |155 |{{flagcountry|Niger}} |2022 |US$ |588.168291941845 |- |156 |{{flagcountry|Mozambique}} |2022 |US$ |558.2986035307725 |- |157 |{{flagcountry|Madagascar}} |2022 |US$ |505.0355276447721 |- |158 |{{flagcountry|Central African Republic}} |2022 |US$ |429.3958607954459 |- |159 |{{flagcountry|South Sudan}} |2022 |US$ |422.9800398319573 |- |160 |{{flagcountry|Sierra Leone}} |2022 |US$ |404.5418017326905 |- |161 |{{flagcountry|Afghanistan}} |2022 |US$ |344.64911193251413 |- |162 |{{flagcountry|Yemen}} |2022 |US$ |326.651586035899 |- |163 |{{flagcountry|Burundi}} |2022 |US$ |312.874377575316 |} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Rhestrau gwledydd]] 3ps7vahexycu9ahk3huotu2j7hkwybd 13273804 13273803 2024-11-07T10:57:37Z Llywelyn2000 796 13273804 wikitext text/x-wiki Dyma restr o wledydd yn nhrefn CMC (Cynnyrch mewnwladol Crynswth) (GDP) y pen. Fel y gwelir isod, roedd CMC y pen [[Cymru]] yn 2023 yn 34,731 (£27,274). == Rhestr == {| class="wikitable" | |'''Gwlad''' |'''Blwyddyn''' |'''Uned''' |'''CMC y pen ($)'''<ref>{{Cite web|title=Basic Data Selection - amaWebClient|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/Basic|website=unstats.un.org|access-date=2024-01-02}}</ref> |- |1 |{{flagcountry|Monaco}} |2022 |US$ |240535.043 |- |2 |{{flagcountry|Liechtenstein}} |2022 |US$ |197267.66239486248 |- |3 |{{flagcountry|Luxembourg}} |2022 |US$ |125897.19985332448 |- |4 |{{flagcountry|Bermuda}} |2022 |US$ |117568.24130624454 |- |5 |{{flagcountry|Norway}} |2022 |US$ |106622.8260634444 |- |6 |{{flagcountry|Ireland}} |2022 |US$ |105993.2727734858 |- |7 |{{flagcountry|Switzerland}} |2022 |US$ |93636.42492149735 |- | |{{flagcountry| Cayman Islands}} (DU) |2022 |US$ |91420.00148473914 |- |8 |{{flagcountry|Qatar}} |2022 |US$ |87974.16604297167 |- |9 |{{flagcountry|Singapore}} |2022 |US$ |78114.62154732863 |- |10 |{{flagcountry|United States}} |2022 |US$ |76100.71501493466 |- |11 |{{flagcountry|Iceland}} |2022 |US$ |75260.4052338833 |- | |Gogledd America |2022 |US$ |74011.97676857004 |- |12 |{{flagcountry|Denmark}} |2022 |US$ |68029.48678215867 |- |13 |{{flagcountry|Australia}} |2022 |US$ |67866.79248357328 |- | |Awstralia ac Aotearoa/Seland Newydd |2022 |US$ |64484.95256352809 |- |14 |{{flagcountry|Israel}} |2022 |US$ |58086.35748708895 |- |15 |{{flagcountry|Netherlands}} |2022 |US$ |57391.635599632966 |- |16 |{{flagcountry|Sweden}} |2022 |US$ |56040.30228378604 |- |17 |{{flagcountry|Canada}} |2022 |US$ |55596.84401900752 |- |18 |{{flagcountry|United Arab Emirates}} |2022 |US$ |53707.980080918634 |- | |Gogledd Ewrop |2022 |US$ |53207.19824296471 |- |19 |{{flagcountry|San Marino}} |2022 |US$ |52903.083353356655 |- |20 |{{flagcountry|Austria}} |2022 |US$ |52608.76063671398 |- | |{{flagcountry|Greenland}} |2022 |US$ |51820.89795793431 |- |21 |{{flagcountry|Finland}} |2022 |US$ |50988.07978402527 |- |22 |{{flagcountry|Belgium}} |2022 |US$ |49986.832591328755 |- | |Gorllewin Ewrop |2022 |US$ |49647.995209502784 |- |23 |{{flagcountry|Germany}} |2022 |US$ |48901.65882777953 |- | |{{flagcountry|Hong Kong}}, Tseina |2022 |US$ |48049.81780364457 |- |24 |{{flagcountry|New Zealand}}/Aotearoa |2022 |US$ |47412.06861052293 |- | |{{flagcountry|British Virgin Islands}} (DU) |2022 |US$ |46996.74994409839 |- | |Cefnor/Awstralasia |2022 |US$ |46473.26372269862 |- |25 |{{flagcountry|Y Deyrnas Unedig}} |2022 |US$ |45757.982652846666 |- | |{{flagcountry|Yr Alban}} (DU) |2022 |US$ |43676.3466 (£34,299)<ref name=":0">{{Cite web|title=Regional gross domestic product: all ITL regions - Office for National Statistics|url=https://www.ons.gov.uk/economy/grossdomesticproductgdp/datasets/regionalgrossdomesticproductallnutslevelregions|website=www.ons.gov.uk|access-date=2024-05-24}}</ref><ref name=":1" /> (Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |26 |{{flagcountry|Andorra}} |2022 |US$ |42293.297081202116 |- |27 |{{flagcountry|France}} |2022 |US$ |41425.981719188894 |- |28 |{{flagcountry|Kuwait}} |2022 |US$ |41079.48320887616 |- | |[[Gogledd Iwerddon]] (DU) |2022 |US$ |37786.8716 (£29,674)<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |29 |{{flagcountry| Brunei}} |2022 |US$ |37152.46623839549 |- | |{{flagcountry| Sint Maarten (Dutch part)}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |35607.4905230277 |- | |{{flagcountry| Puerto Rico}} (UDA) |2022 |US$ |34877.18480497674 |- | |{{flagcountry|Cymru}} (DU) |2022 |US$ |34,731 (£27,274)<ref>{{Cite web|title=Cynnyrch domestig gros rhanbarthol a gwerth ychwanegol gros: 1998 i 2022 {{!}} LLYW.CYMRU|url=https://www.llyw.cymru/cynnyrch-domestig-gros-rhanbarthol-gwerth-ychwanegol-gros-1998-i-2022|website=www.llyw.cymru|date=2024-04-25|access-date=2024-05-24|language=cy}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://finance.yahoo.com/quote/GBPUSD=X/history/|title=GBP/USD (GBPUSD=X|website=Finance.Yahoo.com}}</ref> (Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |30 |{{flagcountry| Italy}} |2022 |US$ |34672.09114107143 |- | |{{flagcountry|Macao}} (Tseina) |2022 |US$ |34584.85873653164 |- |31 |{{flagcountry| Japan}} |2022 |US$ |34143.73654606242 |- |32 |{{flagcountry| Malta}} |2022 |US$ |33942.34384553716 |- | |{{flagcountry|Aruba}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |33300.83882068821 |- | |{{flagcountry|New Caledonia}} (Ffrainc) |2022 |US$ |33189.57992519068 |- |33 |{{flagcountry|Cyprus}} |2022 |US$ |32999.39034801091 |- | |Americas |2022 |US$ |32841.69250094917 |- |34 |{{flagcountry|South Korea}} |2022 |US$ |32305.130658610888 |- | |Cyfartaledd [[Ewrop]] |2022 |US$ |32000.50690739821 |- |35 |{{flagcountry|Bahamas}} |2022 |US$ |31458.354291874806 |- |36 |{{flagcountry|Saudi Arabia}} |2022 |US$ |30436.278303400108 |- |37 |{{flagcountry|Bahrain}} |2022 |US$ |30146.5095336219 |- |38 |{{flagcountry|Spain}} |2022 |US$ |29771.13598328426 |- |39 |{{flagcountry|Estonia}} |2022 |US$ |28693.26963941802 |- | |{{flagcountry|Anguilla}} (DU) |2022 |US$ |28561.285003234927 |- |40 |{{flagcountry|Slovenia}} |2022 |US$ |28295.422508376683 |- | |Cyfartaledd De Ewrop |2022 |US$ |27853.053745696183 |- |41 |{{flagcountry|Czech Republic}} |2022 |US$ |27685.147533760857 |- |42 |{{flagcountry|Lithuania}} |2022 |US$ |25773.329783426758 |- |43 |{{flagcountry|Oman}} |2022 |US$ |25056.692532255678 |- | |{{flagcountry|Turks and Caicos Islands}} (DU) |2022 |US$ |24917.59580333895 |- |44 |{{flagcountry|Portugal}} |2022 |US$ |24812.903928489355 |- |45 |{{flagcountry|Latvia}} |2022 |US$ |22087.5927 |- |46 |{{flagcountry|Greece}} |2022 |US$ |20923.096363545064 |- |47 |{{flagcountry|Uruguay}} |2022 |US$ |20793.28296160339 |- |48 |{{flagcountry|Saint Kitts and Nevis}} |2022 |US$ |20547.212760318915 |- |49 |{{flagcountry|Slovakia}} |2022 |US$ |20431.61545977435 |- |50 |{{flagcountry|Barbados}} |2022 |US$ |20238.784242015376 |- |51 |{{flagcountry|Trinidad and Tobago}} |2022 |US$ |19629.3811732239 |- | |{{flagcountry|French Polynesia}} (Ffrainc) |2022 |US$ |18984.8510587464 |- |52 |{{flagcountry|Antigua and Barbuda}} |2022 |US$ |18880.028882908482 |- |53 |{{flagcountry|Seychelles}} |2022 |US$ |18622.865470973145 |- |54 |{{flagcountry|Guyana}} |2022 |US$ |18199.4748396968 |- |55 |{{flagcountry|Hungary}} |2022 |US$ |17791.90897656268 |- |56 |{{flagcountry|Croatia}} |2022 |US$ |17753.26814841017 |- |57 |{{flagcountry|Panama}} |2022 |US$ |17357.62862948418 |- |58 |{{flagcountry|Poland}} |2022 |US$ |17264.784281848973 |- | |{{flagcountry|Cook Islands}} (Seland Newydd/Aotearoa) |2022 |US$ |17033.075440033288 |- | |{{flagcountry|Montserrat}} (DU) |2022 |US$ |16460.81160887539 |- | |{{flagcountry|Curaçao}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |16086.6947821329 |- |59 |{{flagcountry|Russian Federation}} |2022 |US$ |15481.798988884146 |- |60 |{{flagcountry|Chile}} |2022 |US$ |15338.201465771013 |- |61 |{{flagcountry|Romania}} |2022 |US$ |15295.103476537286 |- | |Dwyrain Asia |2022 |US$ |15063.00449156374 |- | |Dwyrain Ewrop |2022 |US$ |14330.572098427618 |- | |Gorllewin Asia |2022 |US$ |14216.7936 |- |62 |{{flagcountry|Argentina}} |2022 |US$ |13867.913268423008 |- |63 |{{flagcountry|Bulgaria}} |2022 |US$ |13301.923709831002 |- |64 |{{flagcountry|Costa Rica}} |2022 |US$ |13198.821716809622 |- |65 |{{flagcountry|Cuba}} |2022 |US$ |13128.020768197759 |- | |Y Byd |2022 |US$ |12647.055440371943 |- |66 |{{flagcountry|China}} (prif dir) |2022 |US$ |12597.889086295905 |- |67 |{{flagcountry|Palau}} |2022 |US$ |12498.469842148988 |- |68 |{{flagcountry|Saint Lucia}} |2022 |US$ |12038.423735399665 |- |69 |{{flagcountry|Malaysia}} |2022 |US$ |11971.92496131473 |- |70 |{{flagcountry|Maldives}} |2022 |US$ |11780.816910239615 |- |71 |{{flagcountry|Nauru}} |2022 |US$ |11679.209019731836 |- |72 |{{flagcountry|Kazakhstan}} |2022 |US$ |11624.721732907392 |- |73 |{{flagcountry|Mexico}} |2022 |US$ |11476.67880577636 |- | |Polynesia |2022 |US$ |11311.60241272586 |- | |Caribi |2022 |US$ |11135.429417345595 |- |74 |{{flagcountry|Turkey}} |2022 |US$ |10629.308891597431 |- |75 |{{flagcountry|Turkmenistan}} |2022 |US$ |10420.13318254046 |- |76 |{{flagcountry|Dominican Republic}} |2022 |US$ |10111.247239109369 |- | |Canolbarth America |2022 |US$ |9973.949976661395 |- |77 |{{flagcountry|Montenegro}} |2022 |US$ |9934.59329717526 |- |78 |{{flagcountry|Mauritius}} |2022 |US$ |9925.82900333248 |- |79 |{{flagcountry|Grenada}} |2022 |US$ |9509.250005757602 |- | |America Ladin a'r Caribi |2022 |US$ |9298.49410140117 |- |80 |{{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines}} |2022 |US$ |9107.447612695236 |- |81 |{{flagcountry|Brazil}} |2022 |US$ |8917.673508626074 |- | |De America |2022 |US$ |8838.52608459208 |- |82 |{{flagcountry|Serbia}} |2022 |US$ |8802.13210935102 |- |83 |{{flagcountry|Gabon}} |2022 |US$ |8427.098986480809 |- |84 |{{flagcountry|Dominica}} |2022 |US$ |8414.536592767754 |- | |Asia |2022 |US$ |8048.5845252314 |- |85 |{{flagcountry|Botswana}} |2022 |US$ |7737.6546802345 |- |86 |{{flagcountry|Belarus}} |2022 |US$ |7642.810882580901 |- |87 |{{flagcountry|Azerbaijan}} |2022 |US$ |7599.970691803265 |- |88 |{{flagcountry|Bosnia and Herzegovina}} |2022 |US$ |7568.798980409987 |- |89 |{{flagcountry|Lebanon}} |2022 |US$ |7159.368925775634 |- |90 |{{flagcountry|Peru}} |2022 |US$ |7125.8292350929005 |- |91 |{{flagcountry|Equatorial Guinea}} |2022 |US$ |7025.689752433524 |- |92 |{{flagcountry|Armenia}} |2022 |US$ |7018.113045496173 |- |93 |{{flagcountry|Belize}} |2022 |US$ |6984.216959227383 |- |94 |{{flagcountry|Thailand}} |2022 |US$ |6908.802119295427 |- |95 |{{flagcountry|South Africa}} |2022 |US$ |6766.4810538556085 |- |96 |{{flagcountry|Marshall Islands}} |2022 |US$ |6727.7995621737355 |- |97 |{{flagcountry|Albania}} |2022 |US$ |6655.258391148592 |- |98 |{{flagcountry|Colombia}} |2022 |US$ |6630.282451606511 |- |99 |{{flagcountry|Georgia}} |2022 |US$ |6571.272834775478 |- |100 |{{flagicon|Macedonia}} [[Gogledd Macedonia]] |2022 |US$ |6549.2303461233505 |- | |De Affrica (ardal cyfandir) |2022 |US$ |6484.7412651082 |- |101 |{{flagcountry|Ecuador}} |2022 |US$ |6391.282484306427 |- |102 |{{flagcountry|Paraguay}} |2022 |US$ |6153.055676791028 |- |103 |{{flagcountry|Jamaica}} |2022 |US$ |6047.216552526051 |- |104 |{{flagcountry|Libya}} |2022 |US$ |5950.5461919966265 |- |105 |{{flagcountry|Iraq}} |2022 |US$ |5937.195470652477 |- |106 |{{flagcountry|Suriname}} |2022 |US$ |5858.824718462104 |- |107 |{{flagcountry|Kosovo}} |2022 |US$ |5662.087323096008 |- |108 |{{flagcountry|Fiji}} |2022 |US$ |5356.164427727926 |- | |De-Ddwyrain Asia |2022 |US$ |5330.280577867988 |- |109 |{{flagcountry|Guatemala}} |2022 |US$ |5324.132660663599 |- |110 |{{flagcountry|Tuvalu}} |2022 |US$ |5219.259409002836 |- |111 |{{flagcountry|El Salvador}} |2022 |US$ |5127.320929639454 |- | |Canolbarth Asia |2022 |US$ |5118.396939183001 |- |112 |{{flagcountry|Mongolia}} |2022 |US$ |5045.50472196626 |- |113 |{{flagcountry|Namibia}} |2022 |US$ |4911.327649906374 |- |114 |{{flagcountry|Indonesia}} |2022 |US$ |4787.999307651344 |- |115 |{{flagcountry|Tonga}} |2022 |US$ |4570.62587562735 |- |116 |{{flagcountry|Venezuela}} |2022 |US$ |4569.11054297601 |- |117 |{{flagcountry|Iran}} |2022 |US$ |4495.146986730662 |- |118 |{{flagcountry|Moldova}} |2022 |US$ |4433.397098775281 |- |119 |{{flagcountry|Algeria}} |2022 |US$ |4273.922183193569 |- |120 |{{flagcountry|Jordan}} |2022 |US$ |4204.559939164307 |- |121 |{{flagcountry|Viet Nam}} |2022 |US$ |4163.514300409299 |- | |Micronesia |2022 |US$ |4104.798573013919 |- |122 |{{flagcountry|Ukraine}} |2022 |US$ |4042.713071991555 |- | |Melanesia |2022 |US$ |3930.8753923172117 |- |123 |{{flagcountry|Cabo Verde}} |2022 |US$ |3902.589049400593 |- |124 |{{flagcountry|Samoa}} |2022 |US$ |3854.8880884430328 |- |125 |{{flagcountry|Micronesia}} |2022 |US$ |3741.057767772678 |- |126 |{{flagcountry|Tunisia}} |2022 |US$ |3737.5178947417553 |- |127 |{{flagcountry|Bhutan}} |2022 |US$ |3704.3445810537146 |- |128 |{{flagcountry|Egypt}} |2022 |US$ |3687.778269032893 |- |129 |{{flagcountry|Palestine}} |2022 |US$ |3640.3119804833154 |- |130 |{{flagcountry|Eswatini}} |2022 |US$ |3600.6364906667604 |- |131 |{{flagcountry|Bolivia}} |2022 |US$ |3600.121634867724 |- |132 |{{flagcountry|Djibouti}} |2022 |US$ |3571.817567139835 |- |133 |{{flagcountry|Philippines}} |2022 |US$ |3498.509815982527 |- |134 |{{flagcountry|Morocco}} |2022 |US$ |3494.918496746734 |- |135 |{{flagcountry|Sri Lanka}} |2022 |US$ |3489.6763793396353 |- | |Gogledd Africa |2022 |US$ |3298.381076792016 |- |136 |{{flagcountry|Angola}} |2022 |US$ |3183.699795576169 |- |137 |{{flagcountry|Papua New Guinea}} |2022 |US$ |3116.5048914605727 |- |138 |{{flagcountry|Honduras}} |2022 |US$ |3040.1730796018155 |- |139 |{{flagcountry|Vanuatu}} |2022 |US$ |3015.409191343647 |- |140 |{{flagcountry|Congo}} |2022 |US$ |2570.1365806297767 |- |141 |{{flagcountry|Bangladesh}} |2022 |US$ |2527.5212696102685 |- |142 |{{flagcountry|Côte d'Ivoire}} |2022 |US$ |2486.4121939377683 |- |143 |{{flagcountry|India}} |2022 |US$ |2445.390240636527 |- |144 |{{flagcountry|São Tomé and Príncipe}} |2022 |US$ |2404.6153556849 |- |145 |{{flagcountry|Timor-Leste}} |2022 |US$ |2389.2958884541517 |- | |De Asia |2022 |US$ |2371.996566124208 |- |146 |{{flagcountry|Mauritania}} |2022 |US$ |2321.96914241534 |- |147 |{{flagcountry|Uzbekistan}} |2022 |US$ |2321.608639204928 |- |148 |{{flagcountry|Nicaragua}} |2022 |US$ |2255.423693390206 |- |149 |{{flagcountry|Solomon Islands}} |2022 |US$ |2205.3140044563197 |- |150 |{{flagcountry|Ghana}} |2022 |US$ |2203.5589352227526 |- |151 |{{flagcountry|Nigeria}} |2022 |US$ |2173.7708503948147 |- |152 |{{flagcountry|Kenya}} |2022 |US$ |2099.298568410548 |- |153 |{{flagcountry|Laos}} |2022 |US$ |2040.341674660103 |- | |Affrica |2022 |US$ |2014.771484730272 |- | |Gorllewin Affrica |2022 |US$ |1795.0805877902367 |- |154 |{{flagcountry|Cambodia}} |2022 |US$ |1759.6080235368654 |- | |Affrica is-Sahara |2022 |US$ |1729.0814237391876 |- |155 |{{flagcountry|Kiribati}} |2022 |US$ |1704.3947909174829 |- |156 |{{flagcountry|Kyrgyzstan}} |2022 |US$ |1648.5095570191345 |- |157 |{{flagcountry|Zimbabwe}} |2022 |US$ |1618.7330699351376 |- |158 |{{flagcountry|Haiti}} |2022 |US$ |1618.5824273087635 |- |159 |{{flagcountry|Senegal}} |2022 |US$ |1604.0184170566997 |- |160 |{{flagcountry|Cameroon}} |2022 |US$ |1588.4787233582435 |- |161 |{{flagcountry|Guinea}} |2022 |US$ |1504.1338069166559 |- |162 |{{flagcountry|Comoros}} |2022 |US$ |1489.7523410303888 |- | |Canolbarth Affrica |2022 |US$ |1464.6427946676772 |- |163 |{{flagcountry|Zambia}} |2022 |US$ |1455.5468757266 |- |164 |{{flagcountry|Pakistan}} |2022 |US$ |1385.7598784863462 |- | |Zanzibar,{{flagcountry|Tanzania}} |2022 |US$ |1339.3157386690211 |- |132 |{{flagcountry|Benin}} |2022 |US$ |1302.850067253612 |- |133 |{{flagcountry|Nepal}} |2022 |US$ |1290.0103011282006 |- |134 |{{flagcountry|Myanmar}} |2022 |US$ |1203.6302203832302 |- |135 |{{flagcountry|Tanzania}} (tir mawr) |2022 |US$ |1153.770896953168 |- | |Dwyrain Affrica |2022 |US$ |1087.3656439343185 |- |136 |{{flagcountry|Tajikistan}} |2022 |US$ |1054.1891283643736 |- |137 |{{flagcountry|Uganda}} |2022 |US$ |1021.035159436059 |- |138 |{{flagcountry|Lesotho}} |2022 |US$ |991.9957897035018 |- |139 |{{flagcountry|Rwanda}} |2022 |US$ |966.3070315544292 |- |140 |{{flagcountry|Ethiopia}} |2022 |US$ |964.2732213148704 |- |141 |{{flagcountry|Chad}} |2022 |US$ |947.8546500459313 |- |142 |{{flagcountry|Togo}} |2022 |US$ |913.9294113182326 |- |143 |{{flagcountry|Burkina Faso}} |2022 |US$ |845.7605314960063 |- |144 |{{flagcountry|Syria}} |2022 |US$ |840.4784378646069 |- |145 |{{flagcountry|Mali}} |2022 |US$ |833.2972552117393 |- |146 |{{flagcountry|Gambia}} |2022 |US$ |824.6671499524349 |- |147 |{{flagcountry|Sudan}} |2022 |US$ |783.5746748747671 |- |148 |{{flagcountry|Guinea-Bissau}} |2022 |US$ |747.7626966530157 |- |149 |{{flagcountry|Eritrea}} |2022 |US$ |646.9264512702487 |- |150 |{{flagcountry|Democratic Republic of the Congo}} |2022 |US$ |631.7709215612755 |- |151 |{{flagcountry|Liberia}} |2022 |US$ |615.764237184926 |- |152 |{{flagcountry|Malawi}} |2022 |US$ |615.464513792484 |- |153 |{{flagcountry|Somalia}} |2022 |US$ |592.1291937251808 |- |154 |{{flagcountry|North Korea}} |2022 |US$ |590.4500995335214 |- |155 |{{flagcountry|Niger}} |2022 |US$ |588.168291941845 |- |156 |{{flagcountry|Mozambique}} |2022 |US$ |558.2986035307725 |- |157 |{{flagcountry|Madagascar}} |2022 |US$ |505.0355276447721 |- |158 |{{flagcountry|Central African Republic}} |2022 |US$ |429.3958607954459 |- |159 |{{flagcountry|South Sudan}} |2022 |US$ |422.9800398319573 |- |160 |{{flagcountry|Sierra Leone}} |2022 |US$ |404.5418017326905 |- |161 |{{flagcountry|Afghanistan}} |2022 |US$ |344.64911193251413 |- |162 |{{flagcountry|Yemen}} |2022 |US$ |326.651586035899 |- |163 |{{flagcountry|Burundi}} |2022 |US$ |312.874377575316 |} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Rhestrau gwledydd]] 16im7boug8phui26ot0o8hzyiv7o1ok 13273805 13273804 2024-11-07T10:59:19Z Llywelyn2000 796 gh 13273805 wikitext text/x-wiki :''Ceir hefyd'': [[Rhestr o wledydd gyda CMC y pen llai na Chymru]] Dyma restr o wledydd yn nhrefn CMC (Cynnyrch mewnwladol Crynswth) (GDP) y pen. Fel y gwelir isod, roedd CMC y pen [[Cymru]] yn 2023 yn 34,731 (£27,274). == Rhestr == {| class="wikitable" | |'''Gwlad''' |'''Blwyddyn''' |'''Uned''' |'''CMC y pen ($)'''<ref>{{Cite web|title=Basic Data Selection - amaWebClient|url=https://unstats.un.org/unsd/snaama/Basic|website=unstats.un.org|access-date=2024-01-02}}</ref> |- |1 |{{flagcountry|Monaco}} |2022 |US$ |240535.043 |- |2 |{{flagcountry|Liechtenstein}} |2022 |US$ |197267.66239486248 |- |3 |{{flagcountry|Luxembourg}} |2022 |US$ |125897.19985332448 |- |4 |{{flagcountry|Bermuda}} |2022 |US$ |117568.24130624454 |- |5 |{{flagcountry|Norway}} |2022 |US$ |106622.8260634444 |- |6 |{{flagcountry|Ireland}} |2022 |US$ |105993.2727734858 |- |7 |{{flagcountry|Switzerland}} |2022 |US$ |93636.42492149735 |- | |{{flagcountry| Cayman Islands}} (DU) |2022 |US$ |91420.00148473914 |- |8 |{{flagcountry|Qatar}} |2022 |US$ |87974.16604297167 |- |9 |{{flagcountry|Singapore}} |2022 |US$ |78114.62154732863 |- |10 |{{flagcountry|United States}} |2022 |US$ |76100.71501493466 |- |11 |{{flagcountry|Iceland}} |2022 |US$ |75260.4052338833 |- | |Gogledd America |2022 |US$ |74011.97676857004 |- |12 |{{flagcountry|Denmark}} |2022 |US$ |68029.48678215867 |- |13 |{{flagcountry|Australia}} |2022 |US$ |67866.79248357328 |- | |Awstralia ac Aotearoa/Seland Newydd |2022 |US$ |64484.95256352809 |- |14 |{{flagcountry|Israel}} |2022 |US$ |58086.35748708895 |- |15 |{{flagcountry|Netherlands}} |2022 |US$ |57391.635599632966 |- |16 |{{flagcountry|Sweden}} |2022 |US$ |56040.30228378604 |- |17 |{{flagcountry|Canada}} |2022 |US$ |55596.84401900752 |- |18 |{{flagcountry|United Arab Emirates}} |2022 |US$ |53707.980080918634 |- | |Gogledd Ewrop |2022 |US$ |53207.19824296471 |- |19 |{{flagcountry|San Marino}} |2022 |US$ |52903.083353356655 |- |20 |{{flagcountry|Austria}} |2022 |US$ |52608.76063671398 |- | |{{flagcountry|Greenland}} |2022 |US$ |51820.89795793431 |- |21 |{{flagcountry|Finland}} |2022 |US$ |50988.07978402527 |- |22 |{{flagcountry|Belgium}} |2022 |US$ |49986.832591328755 |- | |Gorllewin Ewrop |2022 |US$ |49647.995209502784 |- |23 |{{flagcountry|Germany}} |2022 |US$ |48901.65882777953 |- | |{{flagcountry|Hong Kong}}, Tseina |2022 |US$ |48049.81780364457 |- |24 |{{flagcountry|New Zealand}}/Aotearoa |2022 |US$ |47412.06861052293 |- | |{{flagcountry|British Virgin Islands}} (DU) |2022 |US$ |46996.74994409839 |- | |Cefnor/Awstralasia |2022 |US$ |46473.26372269862 |- |25 |{{flagcountry|Y Deyrnas Unedig}} |2022 |US$ |45757.982652846666 |- | |{{flagcountry|Yr Alban}} (DU) |2022 |US$ |43676.3466 (£34,299)<ref name=":0">{{Cite web|title=Regional gross domestic product: all ITL regions - Office for National Statistics|url=https://www.ons.gov.uk/economy/grossdomesticproductgdp/datasets/regionalgrossdomesticproductallnutslevelregions|website=www.ons.gov.uk|access-date=2024-05-24}}</ref><ref name=":1" /> (Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |26 |{{flagcountry|Andorra}} |2022 |US$ |42293.297081202116 |- |27 |{{flagcountry|France}} |2022 |US$ |41425.981719188894 |- |28 |{{flagcountry|Kuwait}} |2022 |US$ |41079.48320887616 |- | |[[Gogledd Iwerddon]] (DU) |2022 |US$ |37786.8716 (£29,674)<ref name=":0" /><ref name=":1" /> Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |29 |{{flagcountry| Brunei}} |2022 |US$ |37152.46623839549 |- | |{{flagcountry| Sint Maarten (Dutch part)}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |35607.4905230277 |- | |{{flagcountry| Puerto Rico}} (UDA) |2022 |US$ |34877.18480497674 |- | |{{flagcountry|Cymru}} (DU) |2022 |US$ |34,731 (£27,274)<ref>{{Cite web|title=Cynnyrch domestig gros rhanbarthol a gwerth ychwanegol gros: 1998 i 2022 {{!}} LLYW.CYMRU|url=https://www.llyw.cymru/cynnyrch-domestig-gros-rhanbarthol-gwerth-ychwanegol-gros-1998-i-2022|website=www.llyw.cymru|date=2024-04-25|access-date=2024-05-24|language=cy}}</ref><ref name=":1">{{Cite web|url=https://finance.yahoo.com/quote/GBPUSD=X/history/|title=GBP/USD (GBPUSD=X|website=Finance.Yahoo.com}}</ref> (Cyfradd 29 Rhagfyr 2023) |- |30 |{{flagcountry| Italy}} |2022 |US$ |34672.09114107143 |- | |{{flagcountry|Macao}} (Tseina) |2022 |US$ |34584.85873653164 |- |31 |{{flagcountry| Japan}} |2022 |US$ |34143.73654606242 |- |32 |{{flagcountry| Malta}} |2022 |US$ |33942.34384553716 |- | |{{flagcountry|Aruba}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |33300.83882068821 |- | |{{flagcountry|New Caledonia}} (Ffrainc) |2022 |US$ |33189.57992519068 |- |33 |{{flagcountry|Cyprus}} |2022 |US$ |32999.39034801091 |- | |Americas |2022 |US$ |32841.69250094917 |- |34 |{{flagcountry|South Korea}} |2022 |US$ |32305.130658610888 |- | |Cyfartaledd [[Ewrop]] |2022 |US$ |32000.50690739821 |- |35 |{{flagcountry|Bahamas}} |2022 |US$ |31458.354291874806 |- |36 |{{flagcountry|Saudi Arabia}} |2022 |US$ |30436.278303400108 |- |37 |{{flagcountry|Bahrain}} |2022 |US$ |30146.5095336219 |- |38 |{{flagcountry|Spain}} |2022 |US$ |29771.13598328426 |- |39 |{{flagcountry|Estonia}} |2022 |US$ |28693.26963941802 |- | |{{flagcountry|Anguilla}} (DU) |2022 |US$ |28561.285003234927 |- |40 |{{flagcountry|Slovenia}} |2022 |US$ |28295.422508376683 |- | |Cyfartaledd De Ewrop |2022 |US$ |27853.053745696183 |- |41 |{{flagcountry|Czech Republic}} |2022 |US$ |27685.147533760857 |- |42 |{{flagcountry|Lithuania}} |2022 |US$ |25773.329783426758 |- |43 |{{flagcountry|Oman}} |2022 |US$ |25056.692532255678 |- | |{{flagcountry|Turks and Caicos Islands}} (DU) |2022 |US$ |24917.59580333895 |- |44 |{{flagcountry|Portugal}} |2022 |US$ |24812.903928489355 |- |45 |{{flagcountry|Latvia}} |2022 |US$ |22087.5927 |- |46 |{{flagcountry|Greece}} |2022 |US$ |20923.096363545064 |- |47 |{{flagcountry|Uruguay}} |2022 |US$ |20793.28296160339 |- |48 |{{flagcountry|Saint Kitts and Nevis}} |2022 |US$ |20547.212760318915 |- |49 |{{flagcountry|Slovakia}} |2022 |US$ |20431.61545977435 |- |50 |{{flagcountry|Barbados}} |2022 |US$ |20238.784242015376 |- |51 |{{flagcountry|Trinidad and Tobago}} |2022 |US$ |19629.3811732239 |- | |{{flagcountry|French Polynesia}} (Ffrainc) |2022 |US$ |18984.8510587464 |- |52 |{{flagcountry|Antigua and Barbuda}} |2022 |US$ |18880.028882908482 |- |53 |{{flagcountry|Seychelles}} |2022 |US$ |18622.865470973145 |- |54 |{{flagcountry|Guyana}} |2022 |US$ |18199.4748396968 |- |55 |{{flagcountry|Hungary}} |2022 |US$ |17791.90897656268 |- |56 |{{flagcountry|Croatia}} |2022 |US$ |17753.26814841017 |- |57 |{{flagcountry|Panama}} |2022 |US$ |17357.62862948418 |- |58 |{{flagcountry|Poland}} |2022 |US$ |17264.784281848973 |- | |{{flagcountry|Cook Islands}} (Seland Newydd/Aotearoa) |2022 |US$ |17033.075440033288 |- | |{{flagcountry|Montserrat}} (DU) |2022 |US$ |16460.81160887539 |- | |{{flagcountry|Curaçao}} (Iseldiroedd) |2022 |US$ |16086.6947821329 |- |59 |{{flagcountry|Russian Federation}} |2022 |US$ |15481.798988884146 |- |60 |{{flagcountry|Chile}} |2022 |US$ |15338.201465771013 |- |61 |{{flagcountry|Romania}} |2022 |US$ |15295.103476537286 |- | |Dwyrain Asia |2022 |US$ |15063.00449156374 |- | |Dwyrain Ewrop |2022 |US$ |14330.572098427618 |- | |Gorllewin Asia |2022 |US$ |14216.7936 |- |62 |{{flagcountry|Argentina}} |2022 |US$ |13867.913268423008 |- |63 |{{flagcountry|Bulgaria}} |2022 |US$ |13301.923709831002 |- |64 |{{flagcountry|Costa Rica}} |2022 |US$ |13198.821716809622 |- |65 |{{flagcountry|Cuba}} |2022 |US$ |13128.020768197759 |- | |Y Byd |2022 |US$ |12647.055440371943 |- |66 |{{flagcountry|China}} (prif dir) |2022 |US$ |12597.889086295905 |- |67 |{{flagcountry|Palau}} |2022 |US$ |12498.469842148988 |- |68 |{{flagcountry|Saint Lucia}} |2022 |US$ |12038.423735399665 |- |69 |{{flagcountry|Malaysia}} |2022 |US$ |11971.92496131473 |- |70 |{{flagcountry|Maldives}} |2022 |US$ |11780.816910239615 |- |71 |{{flagcountry|Nauru}} |2022 |US$ |11679.209019731836 |- |72 |{{flagcountry|Kazakhstan}} |2022 |US$ |11624.721732907392 |- |73 |{{flagcountry|Mexico}} |2022 |US$ |11476.67880577636 |- | |Polynesia |2022 |US$ |11311.60241272586 |- | |Caribi |2022 |US$ |11135.429417345595 |- |74 |{{flagcountry|Turkey}} |2022 |US$ |10629.308891597431 |- |75 |{{flagcountry|Turkmenistan}} |2022 |US$ |10420.13318254046 |- |76 |{{flagcountry|Dominican Republic}} |2022 |US$ |10111.247239109369 |- | |Canolbarth America |2022 |US$ |9973.949976661395 |- |77 |{{flagcountry|Montenegro}} |2022 |US$ |9934.59329717526 |- |78 |{{flagcountry|Mauritius}} |2022 |US$ |9925.82900333248 |- |79 |{{flagcountry|Grenada}} |2022 |US$ |9509.250005757602 |- | |America Ladin a'r Caribi |2022 |US$ |9298.49410140117 |- |80 |{{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines}} |2022 |US$ |9107.447612695236 |- |81 |{{flagcountry|Brazil}} |2022 |US$ |8917.673508626074 |- | |De America |2022 |US$ |8838.52608459208 |- |82 |{{flagcountry|Serbia}} |2022 |US$ |8802.13210935102 |- |83 |{{flagcountry|Gabon}} |2022 |US$ |8427.098986480809 |- |84 |{{flagcountry|Dominica}} |2022 |US$ |8414.536592767754 |- | |Asia |2022 |US$ |8048.5845252314 |- |85 |{{flagcountry|Botswana}} |2022 |US$ |7737.6546802345 |- |86 |{{flagcountry|Belarus}} |2022 |US$ |7642.810882580901 |- |87 |{{flagcountry|Azerbaijan}} |2022 |US$ |7599.970691803265 |- |88 |{{flagcountry|Bosnia and Herzegovina}} |2022 |US$ |7568.798980409987 |- |89 |{{flagcountry|Lebanon}} |2022 |US$ |7159.368925775634 |- |90 |{{flagcountry|Peru}} |2022 |US$ |7125.8292350929005 |- |91 |{{flagcountry|Equatorial Guinea}} |2022 |US$ |7025.689752433524 |- |92 |{{flagcountry|Armenia}} |2022 |US$ |7018.113045496173 |- |93 |{{flagcountry|Belize}} |2022 |US$ |6984.216959227383 |- |94 |{{flagcountry|Thailand}} |2022 |US$ |6908.802119295427 |- |95 |{{flagcountry|South Africa}} |2022 |US$ |6766.4810538556085 |- |96 |{{flagcountry|Marshall Islands}} |2022 |US$ |6727.7995621737355 |- |97 |{{flagcountry|Albania}} |2022 |US$ |6655.258391148592 |- |98 |{{flagcountry|Colombia}} |2022 |US$ |6630.282451606511 |- |99 |{{flagcountry|Georgia}} |2022 |US$ |6571.272834775478 |- |100 |{{flagicon|Macedonia}} [[Gogledd Macedonia]] |2022 |US$ |6549.2303461233505 |- | |De Affrica (ardal cyfandir) |2022 |US$ |6484.7412651082 |- |101 |{{flagcountry|Ecuador}} |2022 |US$ |6391.282484306427 |- |102 |{{flagcountry|Paraguay}} |2022 |US$ |6153.055676791028 |- |103 |{{flagcountry|Jamaica}} |2022 |US$ |6047.216552526051 |- |104 |{{flagcountry|Libya}} |2022 |US$ |5950.5461919966265 |- |105 |{{flagcountry|Iraq}} |2022 |US$ |5937.195470652477 |- |106 |{{flagcountry|Suriname}} |2022 |US$ |5858.824718462104 |- |107 |{{flagcountry|Kosovo}} |2022 |US$ |5662.087323096008 |- |108 |{{flagcountry|Fiji}} |2022 |US$ |5356.164427727926 |- | |De-Ddwyrain Asia |2022 |US$ |5330.280577867988 |- |109 |{{flagcountry|Guatemala}} |2022 |US$ |5324.132660663599 |- |110 |{{flagcountry|Tuvalu}} |2022 |US$ |5219.259409002836 |- |111 |{{flagcountry|El Salvador}} |2022 |US$ |5127.320929639454 |- | |Canolbarth Asia |2022 |US$ |5118.396939183001 |- |112 |{{flagcountry|Mongolia}} |2022 |US$ |5045.50472196626 |- |113 |{{flagcountry|Namibia}} |2022 |US$ |4911.327649906374 |- |114 |{{flagcountry|Indonesia}} |2022 |US$ |4787.999307651344 |- |115 |{{flagcountry|Tonga}} |2022 |US$ |4570.62587562735 |- |116 |{{flagcountry|Venezuela}} |2022 |US$ |4569.11054297601 |- |117 |{{flagcountry|Iran}} |2022 |US$ |4495.146986730662 |- |118 |{{flagcountry|Moldova}} |2022 |US$ |4433.397098775281 |- |119 |{{flagcountry|Algeria}} |2022 |US$ |4273.922183193569 |- |120 |{{flagcountry|Jordan}} |2022 |US$ |4204.559939164307 |- |121 |{{flagcountry|Viet Nam}} |2022 |US$ |4163.514300409299 |- | |Micronesia |2022 |US$ |4104.798573013919 |- |122 |{{flagcountry|Ukraine}} |2022 |US$ |4042.713071991555 |- | |Melanesia |2022 |US$ |3930.8753923172117 |- |123 |{{flagcountry|Cabo Verde}} |2022 |US$ |3902.589049400593 |- |124 |{{flagcountry|Samoa}} |2022 |US$ |3854.8880884430328 |- |125 |{{flagcountry|Micronesia}} |2022 |US$ |3741.057767772678 |- |126 |{{flagcountry|Tunisia}} |2022 |US$ |3737.5178947417553 |- |127 |{{flagcountry|Bhutan}} |2022 |US$ |3704.3445810537146 |- |128 |{{flagcountry|Egypt}} |2022 |US$ |3687.778269032893 |- |129 |{{flagcountry|Palestine}} |2022 |US$ |3640.3119804833154 |- |130 |{{flagcountry|Eswatini}} |2022 |US$ |3600.6364906667604 |- |131 |{{flagcountry|Bolivia}} |2022 |US$ |3600.121634867724 |- |132 |{{flagcountry|Djibouti}} |2022 |US$ |3571.817567139835 |- |133 |{{flagcountry|Philippines}} |2022 |US$ |3498.509815982527 |- |134 |{{flagcountry|Morocco}} |2022 |US$ |3494.918496746734 |- |135 |{{flagcountry|Sri Lanka}} |2022 |US$ |3489.6763793396353 |- | |Gogledd Africa |2022 |US$ |3298.381076792016 |- |136 |{{flagcountry|Angola}} |2022 |US$ |3183.699795576169 |- |137 |{{flagcountry|Papua New Guinea}} |2022 |US$ |3116.5048914605727 |- |138 |{{flagcountry|Honduras}} |2022 |US$ |3040.1730796018155 |- |139 |{{flagcountry|Vanuatu}} |2022 |US$ |3015.409191343647 |- |140 |{{flagcountry|Congo}} |2022 |US$ |2570.1365806297767 |- |141 |{{flagcountry|Bangladesh}} |2022 |US$ |2527.5212696102685 |- |142 |{{flagcountry|Côte d'Ivoire}} |2022 |US$ |2486.4121939377683 |- |143 |{{flagcountry|India}} |2022 |US$ |2445.390240636527 |- |144 |{{flagcountry|São Tomé and Príncipe}} |2022 |US$ |2404.6153556849 |- |145 |{{flagcountry|Timor-Leste}} |2022 |US$ |2389.2958884541517 |- | |De Asia |2022 |US$ |2371.996566124208 |- |146 |{{flagcountry|Mauritania}} |2022 |US$ |2321.96914241534 |- |147 |{{flagcountry|Uzbekistan}} |2022 |US$ |2321.608639204928 |- |148 |{{flagcountry|Nicaragua}} |2022 |US$ |2255.423693390206 |- |149 |{{flagcountry|Solomon Islands}} |2022 |US$ |2205.3140044563197 |- |150 |{{flagcountry|Ghana}} |2022 |US$ |2203.5589352227526 |- |151 |{{flagcountry|Nigeria}} |2022 |US$ |2173.7708503948147 |- |152 |{{flagcountry|Kenya}} |2022 |US$ |2099.298568410548 |- |153 |{{flagcountry|Laos}} |2022 |US$ |2040.341674660103 |- | |Affrica |2022 |US$ |2014.771484730272 |- | |Gorllewin Affrica |2022 |US$ |1795.0805877902367 |- |154 |{{flagcountry|Cambodia}} |2022 |US$ |1759.6080235368654 |- | |Affrica is-Sahara |2022 |US$ |1729.0814237391876 |- |155 |{{flagcountry|Kiribati}} |2022 |US$ |1704.3947909174829 |- |156 |{{flagcountry|Kyrgyzstan}} |2022 |US$ |1648.5095570191345 |- |157 |{{flagcountry|Zimbabwe}} |2022 |US$ |1618.7330699351376 |- |158 |{{flagcountry|Haiti}} |2022 |US$ |1618.5824273087635 |- |159 |{{flagcountry|Senegal}} |2022 |US$ |1604.0184170566997 |- |160 |{{flagcountry|Cameroon}} |2022 |US$ |1588.4787233582435 |- |161 |{{flagcountry|Guinea}} |2022 |US$ |1504.1338069166559 |- |162 |{{flagcountry|Comoros}} |2022 |US$ |1489.7523410303888 |- | |Canolbarth Affrica |2022 |US$ |1464.6427946676772 |- |163 |{{flagcountry|Zambia}} |2022 |US$ |1455.5468757266 |- |164 |{{flagcountry|Pakistan}} |2022 |US$ |1385.7598784863462 |- | |Zanzibar,{{flagcountry|Tanzania}} |2022 |US$ |1339.3157386690211 |- |132 |{{flagcountry|Benin}} |2022 |US$ |1302.850067253612 |- |133 |{{flagcountry|Nepal}} |2022 |US$ |1290.0103011282006 |- |134 |{{flagcountry|Myanmar}} |2022 |US$ |1203.6302203832302 |- |135 |{{flagcountry|Tanzania}} (tir mawr) |2022 |US$ |1153.770896953168 |- | |Dwyrain Affrica |2022 |US$ |1087.3656439343185 |- |136 |{{flagcountry|Tajikistan}} |2022 |US$ |1054.1891283643736 |- |137 |{{flagcountry|Uganda}} |2022 |US$ |1021.035159436059 |- |138 |{{flagcountry|Lesotho}} |2022 |US$ |991.9957897035018 |- |139 |{{flagcountry|Rwanda}} |2022 |US$ |966.3070315544292 |- |140 |{{flagcountry|Ethiopia}} |2022 |US$ |964.2732213148704 |- |141 |{{flagcountry|Chad}} |2022 |US$ |947.8546500459313 |- |142 |{{flagcountry|Togo}} |2022 |US$ |913.9294113182326 |- |143 |{{flagcountry|Burkina Faso}} |2022 |US$ |845.7605314960063 |- |144 |{{flagcountry|Syria}} |2022 |US$ |840.4784378646069 |- |145 |{{flagcountry|Mali}} |2022 |US$ |833.2972552117393 |- |146 |{{flagcountry|Gambia}} |2022 |US$ |824.6671499524349 |- |147 |{{flagcountry|Sudan}} |2022 |US$ |783.5746748747671 |- |148 |{{flagcountry|Guinea-Bissau}} |2022 |US$ |747.7626966530157 |- |149 |{{flagcountry|Eritrea}} |2022 |US$ |646.9264512702487 |- |150 |{{flagcountry|Democratic Republic of the Congo}} |2022 |US$ |631.7709215612755 |- |151 |{{flagcountry|Liberia}} |2022 |US$ |615.764237184926 |- |152 |{{flagcountry|Malawi}} |2022 |US$ |615.464513792484 |- |153 |{{flagcountry|Somalia}} |2022 |US$ |592.1291937251808 |- |154 |{{flagcountry|North Korea}} |2022 |US$ |590.4500995335214 |- |155 |{{flagcountry|Niger}} |2022 |US$ |588.168291941845 |- |156 |{{flagcountry|Mozambique}} |2022 |US$ |558.2986035307725 |- |157 |{{flagcountry|Madagascar}} |2022 |US$ |505.0355276447721 |- |158 |{{flagcountry|Central African Republic}} |2022 |US$ |429.3958607954459 |- |159 |{{flagcountry|South Sudan}} |2022 |US$ |422.9800398319573 |- |160 |{{flagcountry|Sierra Leone}} |2022 |US$ |404.5418017326905 |- |161 |{{flagcountry|Afghanistan}} |2022 |US$ |344.64911193251413 |- |162 |{{flagcountry|Yemen}} |2022 |US$ |326.651586035899 |- |163 |{{flagcountry|Burundi}} |2022 |US$ |312.874377575316 |} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Rhestrau gwledydd]] 4z8lafy0b21tihdtu1vqwlclxbs2aju 14 499495 13273586 12138639 2024-11-06T21:00:14Z Craigysgafn 40536 13273586 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Serbeg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl Serbo-Croateg yn ôl galwedigaeth a gwlad|+Serbeg]] l82v0unf7iwd2gblr2qtlr4sa0t7hn4 13273587 13273586 2024-11-06T21:00:23Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273586 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Serbeg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Serbeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl Serbo-Croateg yn ôl galwedigaeth a gwlad|+Serbeg]] l82v0unf7iwd2gblr2qtlr4sa0t7hn4 14 499504 13273601 12138663 2024-11-06T21:04:41Z Craigysgafn 40536 13273601 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Estoneg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Estoneg]] czir9r319dt4ropty3mmujj96tsfdqm 13273602 13273601 2024-11-06T21:04:52Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273601 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Estoneg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Estoneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Estoneg]] czir9r319dt4ropty3mmujj96tsfdqm 14 499511 13273442 12138685 2024-11-06T13:37:48Z Craigysgafn 40536 13273442 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Lydaweg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Lydaweg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Lydaweg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Llydaweg]] swok22gnmp6zh4gdvfo5bhfy1krol2l 13273443 13273442 2024-11-06T13:37:59Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Lydaweg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Lydaweg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] 13273442 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Lydaweg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Lydaweg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Lydaweg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Llydaweg]] swok22gnmp6zh4gdvfo5bhfy1krol2l 14 499516 13273438 12138704 2024-11-06T13:36:19Z Craigysgafn 40536 13273438 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Gatalaneg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Gatalaneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Gatalaneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Catalaneg]] 6a4fs05je0d3zwhalyx1bup3wzjkp2n 13273439 13273438 2024-11-06T13:36:31Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Gatalaneg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Gatalaneg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273438 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Gatalaneg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Gatalaneg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Gatalaneg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Catalaneg]] 6a4fs05je0d3zwhalyx1bup3wzjkp2n 14 499519 13273557 12138713 2024-11-06T18:40:44Z Craigysgafn 40536 13273557 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Sgoteg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Sgoteg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Sgoteg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Sgoteg]] 4halfv536j8kdiqgzi7rhcsj1rvz0qr 13273558 13273557 2024-11-06T18:40:54Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Sgoteg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Sgoteg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273557 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Sgoteg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Sgoteg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Sgoteg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Sgoteg]] 4halfv536j8kdiqgzi7rhcsj1rvz0qr 14 499523 13273523 12138724 2024-11-06T18:29:30Z Craigysgafn 40536 13273523 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Islandeg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Islandeg]] doozgq71dykrf0s3j11mwq2jhjutnd4 13273524 13273523 2024-11-06T18:29:38Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273523 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Islandeg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Islandeg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Islandeg]] doozgq71dykrf0s3j11mwq2jhjutnd4 14 499526 13273506 12138733 2024-11-06T18:24:22Z Craigysgafn 40536 13273506 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Hwngareg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Hwngareg]] mu7vwfjx6rdm563vqih5gzu4fl26xd6 13273507 13273506 2024-11-06T18:24:34Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273506 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Hwngareg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Hwngareg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Hwngareg]] mu7vwfjx6rdm563vqih5gzu4fl26xd6 14 499527 13273519 12138734 2024-11-06T18:28:17Z Craigysgafn 40536 13273519 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Wyddeleg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Wyddeleg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Wyddeleg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Gwyddeleg]] exv4j2dxd6pr1vyapnzse94khon3upe 13273520 13273519 2024-11-06T18:28:26Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Wyddeleg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Wyddeleg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273519 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Wyddeleg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Wyddeleg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Wyddeleg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Gwyddeleg]] exv4j2dxd6pr1vyapnzse94khon3upe 14 499529 13273447 12138736 2024-11-06T13:40:06Z Craigysgafn 40536 13273447 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Dyrceg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Dyrceg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Dyrceg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Tyrceg]] 1ze8mptgrs29r0u99g2e1ch7raiyetw 13273448 13273447 2024-11-06T13:40:14Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Dyrceg yn ôl galwedigaeth a chenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Dyrceg yn ôl galwedigaeth a gwlad]] heb adael dolen ailgyfeirio 13273447 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Dyrceg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Dyrceg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Dyrceg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Tyrceg]] 1ze8mptgrs29r0u99g2e1ch7raiyetw 0 508525 13273614 13273382 2024-11-06T21:23:42Z Figaro-ahp 3937 /* Rhwng y Rhyfeloedd: 1918-1950 */ 13273614 wikitext text/x-wiki Mae'r '''Nofel Gymraeg''' yn agwedd bwysig ar [[Llenyddiaeth Gymraeg|Lenyddiaeth Gymraeg]] ers [[19g]]. Er nad yw'r [[nofel]] yn gyfrwng sy'n frodorol i'r [[iaith Gymraeg]] roedd nofelau [[Saesneg]] o [[Loegr]] ac [[Unol Daleithiau America]] ar gael yng Nghymru peth amser cyn ysgrifennu'r nofelau Cymraeg cynharaf.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 33-34.</ref> Daeth nofelau Cymraeg yn gyffredin yn nechrau'r [[20g]], ac erbyn hyn yn rhan sylweddol o'r diwydiant [[cyhoeddi]] Cymreig. Bob blwyddyn ers 1978 rhoddir [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] am y nofel Gymraeg orau ac yn eithaf aml, nofel fer sy hefyd yn ennill gwobr [[y Fedal Ryddiaith]] hefyd. ==Rhaglfaenwyr== {{See also|Llenyddiaeth Gymraeg|Rhyddiaith Cymraeg Canol}} [[File:WYNNE, Ellis (1671-1734). Gweledigaetheu y bardd cwsc. London; E. Powell, 1703.jpg|thumb|left|Argraffiad cyntaf ''Gweledigaetheu y Bardd Cwsc'', 1703]] ''[[Don Quixote]]'' gan [[Miguel de Cervantes]] yw'r gwaith a benodir fel arfer fel y nofel gyntaf mewn unrhyw iaith; ymddangosodd y nofel honno yn 1605. Fodd bynnag mae diffinio nofel yn gwestiwn amwys mewn unrhyw iaith; rhagflaenydd nofel Cervantes oedd y "rhamant" canoloesol a cheir tair engraifft o'r rhain yn [[y tair rhamant]], y'u cyfrir ymhlith y [[Rhyddiaith Cymraeg Canol|chwedlau canoloesol]]. Yn ystod yr [[16g]] a'r [[18g]] cyhoeddwyd sawl enghraifft o lyfrau crefyddol [[alegori|alegorïol]] yn Gymraeg, megis ''[[Llyfr y Tri Aderyn]]'' (1653) gan [[Morgan Llwyd]] a ''[[Gweledigaethau y Bardd Cwsc]]''<ref>Wicidestun-[[s:Gweledigaethau Y Bardd Cwsg (Silvan Evans 1865)|Gweledigaethau Y Bardd Cwsg]]</ref> (1703) gan [[Ellis Wynne]], a rhai o weithiau rhyddiaith [[William Williams, Pantycelyn|Williams Pantycelyn]] er enghraifft ''[[Tri Wŷr o Sodom]]'' (1768).<ref>Wicidestun-[[s:Tri Wyr o Sodom a'r Aipht|Tri Wyr o Sodom a'r Aipht]]</ref> Nid ystyrir y rhain fel arfer yn nofelau yn yr ystyr fodern, er bod gan rai ohonynt, yn enwedig ''Gweledigaethau y Bardd Cwsc,'' rai o nodweddion nofel.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 32.</ref> Perthyn i'r un cyfnod a'r un categori hwyrach mae'r alegori Saesneg ''[[Taith y Pererin]]'' gan [[John Bunyan]] (1678). Ymddangosodd y cyfieithiad Cymraeg cyntaf yn 1688, ac er nad ystyrir y llyfr hwnnw'n nofel chwaith roedd yn boblogaidd eithriadol yng Nghymru, ac yn sicr yn ddylanwad ar y traddodiad rhyddiaith brodorol.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 120.</ref> ==Nofelau Cynnar yn y Gymraeg: 1820au-1870au== {{See also|Gwilym Hiraethog}} [[File:Dr William Rees (Gwilym Hiraethog, 1802-83) (1870) NLW3364252.jpg|thumb|right|[[Gwilym Hiraethog]] (William Rees, 1802-1883) awdur [[Aelwyd F'Ewythr Robert]], un o nofelau cynharaf yr iaith Gymraeg.]] Roedd y nofelau [[Saesneg]] cynharaf megis ''[[Robinson Crusoe]]'' wedi dechrau ymddangos erbyn canol yr [[1700au]]. Byddai'r rhain wedi cael eu darllen yng Nghymru yn fuan iawn wedyn; ymddangosodd ''Robinson Crusoe'' mewn cyfieithiad Cymraeg erbyn dechrau'r [[1800au]]. Fodd bynnag, mae'n ddadleuol pa waith yn union y dylid ystyried yn nofel gynta'r iaith Gymraeg. Ymddangosodd y straeon cyfres ffuglennol cyntaf yn yr [[1820au]]; ymddengys mai'r cynharaf o'r rhain oedd ''[[Hanes Thomas Edwards]]'' gan [[Rowland Williams (clerigwr)|Rowland Williams]] a ymddangosodd yn ''Y Gwyliedydd'' yn 1822-23.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 121.</ref> Parhaodd y rhain i ymddangos dros y degawdau nesaf; er nad oedd y llinyn storïol yn gryf iawn yn aml ac efallai na fyddai'r mwyafrif yn nofelau yn ôl ein safonau ni heddiw. Soniwyd am ''[[Y Bardd, neu y Meudwy Cymreig]]'' gan [[William Ellis Jones (Cawrdaf)|Cawrdaf]], a gyhoeddwyd yn 1830, mewn rhai ffynonellau fel y nofel Gymraeg gyntaf;<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 6.</ref> fodd bynnag dadleuodd Dafydd Jenkins bod llyfr Cawrdaf yn perthyn yn glir i linach ''Gweledigaethau y Bardd Cwsc'', ac na ellir felly ei ystyried yn nofel heb enwi'r llyfr hwnnw a ''Taith y Pererin'' yn nofelau hefyd.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 32.</ref> Y gwaith Cymraeg cynharaf y dylid ei ystyried yn nofel yn ôl Jenkins yw ''[[Aelwyd f'Ewythr Robert]]'', gan [[Gwilym Hiraethog]], a ymddangosodd fel cyfres yn 1852 ac fel llyfr y flwyddyn ganlynol.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 29.</ref> Cyfuniad diddorol yw'r nofel o fersiwn Gymraeg o nofel Saesneg, ''[[Uncle Tom's Cabin]]'' gan [[Harriet Beecher Stowe]] (gwaith arall fu'n boblogaidd eithriadol yn y cyfnod mewn sawl cyfieithiad Cymraeg) wedi'i osod o fewn stori fframio wreiddiol am gymeriadau Cymreig. Gan fod rhan mawr ohoni'n gyfieithiad o nofel Saesneg gellid dadlau felly nad yw'n nofel Gymraeg gyfangwbl wreiddiol, ond o'i ganiatau fel nofel, hon yn sicr oedd y cyntaf yn Gymraeg i ymddangos ar ffurf llyfr.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 33.</ref> Fodd bynnag, pan awgrymodd Dafydd Jenkins mai hon oedd y nofel gyntaf yn Gymraeg, nid yw'n glir a oedd yn llwyr ymwybodol o bob stori cyfres a ymddangosodd yn y [[papurau newydd Cymraeg]], fel gwaith Rowland Williams. Dylid nodi hefyd bod elfen o [[elitiaeth]] yn niffiniad Jenkins o nofel, gan ei fod yn diystyru llawer o weithiau cynnar ar sail eu hansawdd tybiedig: "gellid eu cyfrif yn nofelau... rhai yn unig ohonynt sydd yn wir nofelau".<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 34.</ref> Defnyddiwyd y termau ''rhamant'' neu ''ffugchwedl'' weithiau gan awduron a chyhoeddwyr ac mae hyn wedi peri rhagor fyth o ddryswch, fodd bynnag nid yw'n glir y byddai darllenwyr y cyfnod wedi ystyried y categorïau hyn yn ystyriol gwahanol i "nofel". [[File:Lewis William Lewis (Llew Llwyfo, 1831-1901) NLW3364260.jpg|thumb|left|[[Llew Llwyfo]] (Lewis William Lewis, 1831-1901), un o nofelwyr cynnar yr iaith Gymraeg.]] Cwestiwn heb ateb clir felly yw pryd yn union y dechreuodd y nofel yn Gymraeg; ond yn sicr o ran cynnwys, arddull ac uchelgais roedd ''[[Aelwyd F'Ewythr Robert]]'' yn waith hollol arloesol o'i gymharu a'i ragflaenwyr, ffaith yr oedd yr awdur yn gwbl ymwybodol ohono.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 123.</ref> Yn dilyn cyfrol Hiraethog, dechreuodd nofelau Cymraeg ymddangos yn weddol gyson ac erbyn [[1860]] roedd rhyw ddwsin o nofelau Cymraeg wedi'u cyhoeddi. Fel cyfresi yn unig fyddai'r mwyafrif helaeth yn ymddangos, ond byddai rhai'n cael eu cyhoeddi fel llyfrau wedyn. Cynhaliwyd cystadleuaeth yn Eisteddfod Cymmrodorion Merthyr Tudful 1854 am "ffug-hanes" ar y testun "y meddwyn ddiwygiedig". Dyma ddechrau'r nofel [[dirwest|ddirwestol]], ''[[genre]]'' fyddai'n boblogaidd iawn ymysg nofelwyr Cymraeg yn ystod y [[19g]]. Cyhoeddwyd o leiaf tair o nofelau'r ymgeiswyr yn y flwyddyn ganlynol, sef ''[[Jeffrey Jarman]]'' gan [[Richard Roberts (Gruffydd Rhisiart)|Gruffydd Rhisiart]], ''[[Henry James (Egryn)|Henry James]]'' gan [[Egryn]] a ''Llyewlyn Parri'' gan [[Llew Llwyfo]] (enillydd y gystadleuaeth). Daethai cystadleuaethau ysgrifennu nofelau (yn Gymraeg neu Saesneg) yn ddigwyddiad cyffredin yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] o hyn ymlaen, er na fyddai cystadleuaeth flynyddol dan reolau cyson yn dod yn rhan o'r ŵyl nes sefydlu [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn 1978. Nofelau Saesneg ac Americanaidd oedd modelau'r nofelwyr cynnar hyn. Roedd amheuaeth ynghylch budd a moesoldeb nofelau mewn rhai cylchoedd [[Anghydffurfiaeth|Anghydffurfiol]] ac er bod y cyndynrwydd i dderbyn nofelau wedi'i or-bwysleisio wrth drafod y nofel Gymraeg,<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> cafodd yr agwedd hon a'r awydd i greu a hyrwyddo gweithiau fyddai'n 'fuddiol' gryn effaith ar gynnwys a derbyniad y nofelau eu hunain.<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/feature/madam-wen-and-the-two-rules-of-the-welsh-novel/|title=''Madam Wen and the Two Rules of the Welsh Novel''|publisher=Nation.cymru}}</ref> Roedd y syniad y dylai nofel gynnwys moeswers fyddai'n fuddiol i ddatblygiad moesegol a chrefyddol y darllenydd yn gryf, a byddai obsesiwn gyda dirwest a pheryglon diota yn parháu i fod yn nodwedd gyffredin iawn mewn nofelau Cymraeg hyd yn oed mor ddiweddar â degawd cyntaf yr [[20g]],<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/feature/gwyneth-vaughan-lost-folk-traditions-and-a-place-for-women-in-the-welsh-canon/|title=''Gwyneth Vaughan, Folk Traditions and a Place for Women in the Welsh Literary Canon''|publisher=Nation.cymru}}</ref> hyd yn oed mewn gwaith nofelwyr fel Llwyfo a [[Daniel Owen]] nad oedd eu hunain yn ddirwestwyr. Fodd bynnag, roedd eithriadau, megis ''[[Wil Brydydd y Coed]]'', nofel ddigrif gan [[David Owen (Brutus)]] a gyhoeddwyd yn y cylchgrawn Eglwysig ''Yr Haul'' o 1863-67 oedd yn dychanu [[Anghydffurfiaeth]], a nofelau neu ''ramantau'' [[nofel Hanes|hanesyddol]], ''genre'' poblogaidd arall ymysg nofelwyr cynnar y Gymraeg gydag enghreifftiau cynnar yn cynnwys ''[[Dafydd Llwyd, neu Ddyddiau Cromwell]]'' gan [[Owen Wynne Jones (Glasynys)|Glasynys]] (1857), ''[[Owain Tudur (Nofel)|Owain Tudur]]'' gan [[William Pritchard, Pentraeth|William Pritchard]] (1863) a ''[[Rheinallt ap Gruffydd (nofel)|Rheinallt ap Gruffydd]]'' (1874) gan [[Isaac Foulkes]]. Ymddangosodd nofelau serch, nofelau antur ac hyd yn oed nofelau [[nofel drosedd|trosedd]] yn Gymraeg yn y papurau newydd a'r cylchgronau erbyn diwedd yr [[1870au]], y mwyafrif yn ddienw.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> Arwyddocaol efallai yw'r ffaith mai gweithgaredd achlysurol yn unig oedd ysgrifennu nofelau i lawer o'r nofelwyr cynnar hyn: er gwaethaf natur arloesol ''[[Aelwyd f'Ewythr Robert]]'' dim ond un nofel arall fyddai Hiraethog yn ei chwblhau, sef ''[[Helyntion Bywyd Hen Deiliwr]]''. Oherwydd realiti cyd-destun economaidd ysgrifennu yn yr iaith Gymraeg, nofelwyr amatur oedd y rhain i gyd, yn yr ystyr eu bod yn cynnal eu hunain o ddydd i ddydd drwy weithio fel gweinidogion, pregethwyr, newyddiadurwyr ac ati. Ond hyd yn oed o ran eu gwaddol llenyddol, byddai llawer o'r nofelwyr cynnar hyn yn debygol o ystyried eu hunain yn feirdd yn hytrach na nofelwyr; effaith cryfder y traddodiad barddol brodorol a'r [[Eisteddfod]], efallai. Ysgrifennodd Hiraethog, er enghraifft, lawer mwy o farddoniaeth yn ei oes na rhyddiaith, er enghraifft, er mai fel nofelydd yr oedd ei ddawn amlycaf.<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 10-11.</ref> Bardd oedd [[Llew Llwyfo]] hefyd, ac un o ffigyrau llenyddol blaenllaw ail hanner y ganrif (enillodd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y gadair]] yn 1860 a'r [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|goron]] yn 1895), ond dim ond ambell nofel eraill ychwanegodd at ''Llywelyn Parri'' dros ei yrfa hir. Awgrymodd John Rowlands bod uchelgeisiau barddonol y nofelwyr hyn wedi cael effaith andwyol ar eu rhyddiaith, a bod cryfder y traddodiad barddol felly o bosib wedi llesterio datblygiad y nofel Gymraeg.<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 10-11.</ref> ==Y Nofel yn ei Llawn Dwf: 1870au-1895== [[File:Portrait of Roger Edwards (4674356) (cropped).jpg|thumb|right|[[Roger Edwards]] (1811-1886), fu'n cyfaill a mentor i [[Daniel Owen]], ond hefyd yn nofelydd ei hun.]] {{See also|Papurau newydd Cymraeg}} Chwarter olaf y ganrif oedd "oes aur" y Wasg Gymraeg, gyda ffrwydrad syfrdanol yn y nifer a chylchrediad y papurau newydd. Ynghyd â'r tyfiant sylweddol hwn daeth twf sylweddol yn y nofel Gymraeg, o ran niferoedd os nad o reidrwydd o ran ansawdd. Rhai o nofelwyr blaenllaw'r cyfnod hwn oedd [[Roger Edwards]], a gyhoeddodd nifer o nofelau yn ''[[Y Drysorfa]]'' yn ystod chwedegau a saithdegau'r ganrif; [[Beriah Gwynfe Evans]], golygydd ''[[Cyfaill yr Aelwyd]]'', lle ymddangosodd nifer o'i nofelau o 1880 ymlaen, ac [[Elis o'r Nant]]. Gwelwyd hefyd ymddangosiad y nofelwyr benywaidd cyntaf, er enghraifft [[Mary Oliver Jones]], oedd yn aelod o gylch [[Cranogwen]]. Ymddangosodd nofelig gyntaf Jones, ''[[Claudia (nofel)|Claudia]]'' yn 1880 ar dudalennau'r ''[[Y Frythones|Frythones]]'', cylchgrawn a fwriadwyd ac a farchnadwyd i ferched. Gwahaniaeth arwyddocaol rhwng y genhedlaeth newydd hon o nofelwyr a'u rhagflaenwyr oedd iddynt oll ysgrifennu nofelau yn rheolaidd, ac iddynt ddewis arbenigo ar ysgrifennu nofelau yn hytrach na barddoniaeth. Yn yr un cyfnod hefyd ymddangosodd nifer fawr o gyfieithiadau, addasiadau a thalfyriadau o nofelau o wleydydd eraill; cyfrannodd y rhain at y traddodiad Cymraeg a thrwy gynyddu'r ystod o ddeunyddiau darllen oedd ar gael yn Gymraeg ac ehangu gorwelion darllenwyr. ===Daniel Owen (1879-1895)=== [[File:Storïau o Hanes Cymru cyf I (Daniel Owen).jpg|thumb|left|[[Daniel Owen]] (1836-1895)]] {{main|Daniel Owen}} Y nofelydd pwysicaf, mwyaf llwyddiannus a mwyaf dylanwadol o'r genhedlaeth hon o bell ffordd oedd [[Daniel Owen]] (1836-1895). Teiliwr o gefndir tlawd yn [[yr Wyddgrug]] odoedd, a dechreuodd ysgrifennu ei nofelau yn gymharol hwyr yn ei fywyd yn dilyn awgrym ei gyfaill a'i fentor, y nofelydd [[Roger Edwards]], oedd yn olygydd ar ''Y Drysorfa'' lle fyddai straeon cyntaf Owen yn ymddangos.<ref>Foulkes, Isaac (1903) ''Daniel Owen: Y Nofelydd'', Lerpwl: Isaac Foulkes.</ref> Cyhoeddodd Owen bedair nofel i gyd, ''[[Y Dreflan]]'' (1880), ''[[Rhys Lewis]]'' (1885), ''[[Enoc Huws]]'' (1891) a ''[[Gwen Tomos]]'' (1894). Mae cydnabyddiaeth eang nid yn unig mai Owen oedd y nofelydd fwyaf ei oes yn y Gymraeg, ond mai ei nofelau yntau yw uchafbwynt artistig rhyddiaith Gymraeg y ganrif, yn enwedig ''Rhys Lewis'' ac ''Enoc Huws''.<ref>Ashton, Glyn (1976) ‘Y Nofel’ yn Bowen, Geraint (gol.) ''Y Traddodiaad Rhyddiaith yn yr Ugeinfed Ganrif'', Llandysul: Gomer. t.109</ref><ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.59</ref><ref>Parry, Thomas (1948) ''Hanes ein Llên'', Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru. t.85</ref> Nid oedd y nofelau hyn o reidrwydd yn dra gwahanol o ran cynnwys i nofelau eraill y cyfnod - maent yn disgrifio bywydau cymdeithasol a chrefyddol Cymry eu cyfnod, yn aml mewn fersiwn ffuglennol o fro'r awdur - ac maent yn dangos llawer o ystrydebau cyffredin nofelau'r cyfnod; mae rhai'n gweld gwallau strwythurol iddynt hefyd.<ref>Jones, J. Gwilym (1970) ''Daniel Owen'', Dinbych: Gwasg Gee. t.79.</ref><ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.551</ref> Fodd bynnag, maent yn rhagori ar nofelau eraill y cyfnod o ran eu harddull ffraeth, darllenadwy a digrif, a'u cymeriadau cofiadwy, hoffus a gwreiddiol.<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.551</ref><ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.63</ref> Bu nofel gyntaf Owen, ''[[Y Dreflan]]'' yn boblogaidd yn ôl safonau nofelau'r oes; ond llwyddiant ysgubol oedd ''[[Rhys Lewis]]'', nofel Gymraeg fwyaf poblogaidd y ganrif. Fersiwn ffuglennol oedd y nofel o'r hunangofiannau pregethwyr oedd yn lyfrau poblogaidd; mae'n dilyn ei phrif gymeriad o'i blentyndod hyd at ei gystudd olaf. Hwyrach mai ei nofel nesaf, fodd bynnag, sef ''Enoc Huws'', yw'r gorau yn ôl safonau heddiw:<ref>Rhys, Robert (2000) ''Daniel Owen'', t. 173</ref><ref>Williams, Ioan (1984) ''Y Nofel'', Llandysul, Gomer. t.35</ref> comedi cymdeithasol yw'r nofel hon sy'n dilyn siopwr sy'n cael ei rwydo gan dwyllwr sydd arno eisiau dwyn ei gyfoeth. Nid ystyrir ei nofel olaf, ''[[Gwen Tomos]]'', yn lwyddiant ar yr un lefel yn gyffredinol,<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]] t.71</ref><ref>Rhys, Robert (2000) ''Daniel Owen''</ref> ond serch hynny mae iddi ei hamddiffynwyr, megis [[Saunders Lewis]], a'i disgrifiodd fel "y dawelaf, y sicraf, y llyfnaf o'i nofelau".<ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.56</ref> Cymaint oedd llwyddiant a dylanwad Owen fel y rhoddir yr argraff gamarweiniol weithiau mai gyda'i waith yntau mae'r nofel Gymraeg yn dechrau.<ref>T. R. Jones (1904) 'Daniel Owen', ''Cyres y Meistri'' 4.</ref><ref>Ashton, Glyn (1976) 'Y Nofel', yn Bowen, Geraint, ''Y Traddodiad Rhyddiaith yn yr Ugeinfed Ganrif''</ref> "Nid oedd yn ddatblygiad o neb nac o ddim" yn ôl Thomas Parry.<ref>Parry, Thomas (1948), ''Hanes ein Llên'', Gwasg Prifysgol Caerdydd.</ref> Gorddweud oedd hyn<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> fel mae'r cyd-destun uchod yn dangos; fodd bynnag ni ellir gwadu na brofodd Owen yn fwy llwyddiannus ac yn fwy dylanwadol nag unrhyw nofelydd Cymraeg blaenorol nac, o bosib, wedyn. Daeth yn enwog trwy Gymru, ac yn dilyn ei farwolaeth codwyd cofgolofn a cherflun ohono yn yr Wyddgrug. Ef yw'r nofelydd Cymraeg cynharaf y darllenir ei waith yn eang hyd heddiw. ==Dilynwyr Daniel Owen: 1895-1914== [[File:T. Gwynn Jones o Ymadawiad Arthur a Chaniadau Eraill.jpg|thumb|right|[[T. Gwynn Jones]] yn y cyfnod pan oedd yn ysgrifennu nofelau.]] Roedd Daniel Owen wedi dangos y ffordd a dangos beth oedd yn bosib i nofelydd yn yr iaith Gymraeg, ac nid rhyfedd efallai i gnwd o nofelwyr newydd ymddangos yn ystod blynyddoedd olaf ei fywyd a'r cyfnod yn union ar ôl ei farwolaeth, er na lwyddodd yr un ohonynt i ennill unrhywle'n agos i'r un bri. Mewn cyfnod pan oedd y wasg Gymraeg ar ei hanterth, newyddiadurwyr oedd llawer o'r nofelwyr hyn, yn eu plith [[T. Gwynn Jones]], [[Gwyneth Vaughan]], [[Winnie Parry]], [[William Llewelyn Williams]], a [[Richard Hughes Williams]]. Llewelyn Williams ac Winnie Parry oedd y cyntaf i ddod i'r amlwg, a hynny cyn diwedd y ganrif; yn ''[[Gwilym a Benni Bach]]'' (1894) Williams a ''[[Sioned (cyfrol)|Sioned]]'' Parry (1894-96) cafwyd nofelau i oedolion ond â phlant yn brif gymeriadau iddynt, dull fyddai'n cael ei adleisio yng ngwaith [[Kate Roberts]] ddegawdau'n ddiweddarach. Roedd ail nofel Williams, ''[[Gŵr y Dolau]]'' (1896), yn enghraifft cymharol hwyr o nofel ddirwest ac er bod ei strwythur yn llac iawn, mae ei chymeriadau a'i hiwmor yn ei chodi uchlaw llawer o nofelau eraill ei chyfnod.<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/culture/carmarthenshires-politician-novelist/|title=''Carmarthenshire's Politician-Novelist''|lang=en|publisher=Nation.cymru}}</ref> Er mai am ei farddoniaeth yr adnabyddir [[T. Gwynn Jones]] gan fwyaf heddiw, bu'n ysgrifennu nofelau mwy neu lai'n barhaus o 1898 pan gyhoeddwyd y cyntaf ohonynt, ''[[Gwedi Brad a Gofid]]'', ac 1908, gan gwblhau rhyw ddeuddeg ohonynt dros y ddegawd honno, gyda'r mwyaf adnabyddus heddiw'n cynnwys ''[[Gorchest Gwilym Bevan]]'' (1899) a ''[[Lona]]'' (1908). Er bod y rhain ac eraill o'i nofelau fel ''[[Camwri Cwm Eryr]]'' (1899) yn gonfensiynol o ran eu bod yn nofelau realaidd wedi'u lleoli yng Nghymru'r dydd, ceir ystod eang o ''genres'' amgen ymhlith nofelau Gwynn gan gynnwys enghreifftiau o'r rhamant hanesyddol fel ''[[Llwybr Gwaed ac Angau]]'' (1903) a ''[[Glyn Hefin]]'' (1906), comedïau fel ''[[Hunangofiant Prydydd]]'' (1905) a ''[[John Homer]]'' (1908) sy'n dychanu'r [[Barddoniaeth Gymraeg|traddodiad barddol]], nofel [[ffuglen wyddonol]] gynta'r Gymraeg ''[[Enaid Lewys Meredydd: Stori am y Flwyddyn 2002|Enaid Lewys Meredydd]]'' (1905), ac un nofel i blant hefyd, ''[[Yn Oes yr Arth a'r Blaidd]]'' (1907-08) a gyhoeddwyd fel cyfrol yn 1913. Mewn cylchgronnau yn unig ymddangosodd y mwyafrif o'r nofelau hyn a'r rhan fwyaf heb fod dan enw'r awdur, hyd yn oed pan gyhoeddwyd ''Lona'' fel cyfrol yn y 1920au; adlewyrchiad hwyrach o fri cymharol isel ysgrifennu nofelau o'i gymharu â gweithgareddau llenyddol eraill. [[File:Gwynneth.jpg|thumb|left|[[Gwyneth Vaughan]] (1852-1910)]] Nofelydd a ddechreuodd ysgrifennu yn gymharol hwyr yn ei bywyd oedd Ann Harriet Hughes, a ysgrifennai dan y ffugenw [[Gwyneth Vaughan]]. Cwblhaodd tair nofel, ''[[O Gorlannau'r Defaid]]'' (1903), ''[[Plant y Gorthrwm]]'' (1905) a ''[[Cysgodau y Blynyddoedd Gynt]]'' (1908) a gadawodd bedwaredd, ''[[Troad y Rhod]]'' (1909), yn anorffenedig. O'i chymharu â'i chyfoeswyr roedd yn arloeswr o ran dwyn merched i mewn i'r nofelau, gyda chymeriadau benywaidd gweithredol a chryf yn brithio pob un o'i nofelau sy'n aml yn mynegi perspectif proto-[[ffeministiaeth|ffeministaidd]]. Fel awdur straeon byrion adnabyddir [[Richard Hughes Williams]] (1878-1917) yn bennaf heddiw, ond ysgrifennodd hefyd sawl nofel yn ystod yr 1900au gan gynnwys nofelau antur a nofelau am y chwareli. Mae nofelau'r cyfnod hwn wedi rhannu beirniaid; "cysgodion gwan" o Daniel Owen oeddynt i Meic Stephens,<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.536</ref> ac yn ôl Dafydd Jenkins bu'r nofel yn "crwydro yn yr anialwch" am ddegawdau ar ôl Owen.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 34.</ref> Fodd bynnag, yn fwy diweddar mae beirniaid wedi ail-ystyried gwerth a champ nofelau'r cyfnod yma. Dylid ystyried T. Gwynn Jones, chwedl ei gofiannydd [[Alan Llwyd]], yn "ewythr" y nofel Gymraeg (os Owen yw'r Tad) oherwydd ansawdd a darllenadwyedd ei nofelau,<ref>Llwyd, Alan (2019) ''Byd Gwynn: Cofiant T. Gwynn Jones''. Cyhoeddiadau Barddas.</ref> ac mae Gwyneth Vaughan yn nofelydd o ansawdd sydd wedi'i hesgeuluso yn rannol oherwydd rhagfarn yn ôl ei chofiannydd hi, Rosanne Reeves.<ref>Reeves, Rosanne (2010) ''Dwy Gymraes, Dwy Gymru: hanes bywyd a gwaith Gwyneth Vaughan a Sara Maria Saunders''.</ref> Nofelwyr eraill o'r oes a fu'n boblogaidd iawn yn y cyfnod oedd [[Anthropos]] (1853?-1944), [[Watcyn Wyn]] (1844-1905) ac [[Elwyn Thomas]] (m.1919), er eu bod yn anghyfarwydd ar y cyfan heddiw y tu allan i gylchoedd ysgolheigiol. ==Rhwng y Rhyfeloedd: 1918-1950== [[File:Tegla_01.JPG|thumb|right|[[E. Tegla Davies]] (1880-1967)]] Bu'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]] yn drothwy o fath yn hanes y nofel Gymraeg, gyda llawer o nofelwyr pennaf degawd cyntaf y ganrif wedi peidio ag ysgrifennu nofelau erbyn yr 1920au am nifer o resymau anghysylltedig.<ref>Pearce, Adam ''Rhagymadrodd'' yn Williams, W. Llewelyn (2024) Gŵr y Dolau, Melin Bapur.</ref> Bu'r Rhyfel a'r cynnydd mewn costau yn ergyd hefyd i'r wasg Gymraeg oedd wedi caniatáu cyhoeddi cymaint o nofelau. Degawd cymharol dawel felly oedd yr 1920au o ran nofelau Cymraeg; fodd bynnag yn 1923 cafwyd un nofel o leiaf a greodd argraff ar feirniaid diweddarach yn [[Gŵr Pen y Bryn]] [[E. Tegla Davies]].<ref>R. M. Jones, ''Llenyddiaeth Gymraeg 1902-1936'', t. 430</ref> Nofel hanesyddol oedd hon â [[rhyfel y degwm]] yn gefndir iddi. Er gwaetha'r tawelwch cymharol hyn fodd bynnag, roedd y 1920au yn gyfnod da ar gyfer nofelau antur gan weld cyhoeddi nofelau Cymraeg yn y ''genre'' hwn fel ''[[Lewsyn yr Heliwr (nofel)|Lewsyn yr Heliwr]]'' (1922), ''[[Daff Owen]]'' (1924) ac ''[[Wat Emwnt]]'' (1928) gan [[Lewis Davies]] (1863-1951) ac ''[[Rhwng Rhyfeloedd]]'' ac ''[[Yr Etifedd Coll]]'' (ill dau 1924) gan [[E. Morgan Humphreys]] (1882-1855); ac ymddangosiad ''[[Madam Wen]]'' gan [[W. D. Owen]] (1874-1925) ar ffurf cyfrol, er bod y nofel honno wedi'i ysgrifennu'n wreiddiol yn ystod y rhyfel. Roedd rhai o'r nofelau antur hyn wedi'u hanelu o leiaf yn rhannol at ddarllenwyr ifanc, ac yn y cyfnod hwn hefyd daethai nofelau i blant yn bethau cymharol gyffredin yn yr iaith Gymraeg, gydag awduron fel E. Tegla Davies yn cyhoeddi ''[[Hunangofiant Tomi]]'' (1912), ''[[Tir Y Dyneddon]]'' (1921), ''[[Nedw]]'' (1922), ''[[Rhys Llwyd Y Lleuad]]'' (1925), ''[[Hen Ffrindiau]]'' (1927), ''[[Y Doctor Bach]]'' (1930) a ''[[Stori Sam]]'' (1938); a [[Moelona]] (Elizabeth Mary Jones'; 1877-1953) yn flaenllaw yn y maes, gyda'i nofelau hithau i blant yn cynnwys ''[[Teulu Bach Nantoer]]'' (1913), ''[[Bugail y Bryn]]'' (1917), ''[[Rhamant y Rhos]]'' (1918), ''Cwrs y Lli'' (1927), ''Breuddwydion Myfanwy'' (1928) a ''Beryl'' (1931). I oedolion oedd ei nofel olaf, ''[[Ffynnonloyw]]'' (1938). ===Arbrofi â Chynnwys ac Arddull=== [[File:Saunders Lewis.jpg|thumb|left|[[Saunders Lewis]] (1893-1985), awdur [[Monica]].]] Erbyn yr 1930au roedd rhai awduron wedi dechrau ysgrifennu nofelau oedd yn symud y nofel Gymraeg i diroedd newydd y tu hwnt i brofiadau Cymry cyffredin, ac, dan ddylanwad [[moderniaeth]], yn arbrofi gyda chynnwys ac arddull eu rhyddiaith. Bu ''[[Monica]]'' (1930) gan [[Saunders Lewis]] yn destun cryn feirniadaeth am bortreadu rhywioldeb ei phrif gymeriad mewn ffordd agored (yn ôl safonau'r cyfnod). Roedd y nofel yn bwysig hefyd am ei bod yn y un o'r cyntaf i ddisgrifio bywyd dinesig y tu hwnt i fröydd Cymraeg gwledig Cymru. Roedd yr ymateb iddi'n ranedig rhwng ceidwadwyr oedd yn gas ganddynt ei beiddgarwch, a'r beirniad a'i hedmygodd. Dim ond un engraifft oedd ''Monica'' o awduron yn arloesi â chynnwys ac arddull. Cafwyd o leiaf dwy nofel Gymraeg yn y cyfnod hwn yn disgrifio profiadau tra gwahanol eu hawduron o'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Yn ''[[Plasau'r Brenin]]'' (1934) disgrifiodd [[D. Gwenallt Jones]] ei brofiad mewn carchar fel gwrthodwr cydwybodol; ac seiliwyd ''[[Amser i Ryfel]]'' (1944) ar brofiadau [[Thomas Hughes Jones]] fel milwr yn y ffosydd. Gwelwyd traddodiad y nofel hanesyddol yn parhau gydag enghreifftiau nodedig fel ''[[Orinda]]'' (1943) gan [[R. T. Jenkins]] a thair o nofelau gan [[Ambrose Bebb]] yn trafod Cymry o deulu'r awdur a ymfudodd i America: ''[[Y Baradwys Bell]]'' (1941), ''[[Dial y Tir]]'' (1945) a ''[[Gadael Tir]]'' (1948). Gwahaniaeth nodedig rhwng y nofelau hyn a'u rhagflaenwyr oedd i'r rhain gael eu hysgrifennu gan haneswyr proffesiynol gyda gwell wybodaeth ac agweddau mwy trylwyr; maent felly'n dangos lefel uwch o lawer o gywirdeb ac ôl ymchwil na "rhamantau" oesau cynharach. Daliodd awduron hefyd i ysgrifennu nofelau antur ac mewn meysydd poblogaidd eraill hefyd. Ysgrifennodd [[E. Morgan Humphreys]] gyfres o nofelau'n dechrau gyda ''[[Y Llaw Gudd]]'' (1924) am y ditectif [[John Aubrey]] yn datrys troseddau amrywiol. Dilynwyd hon gan ''[[Dirgelwch Gallt Y Ffrwd]]'' (1938), ''[[Ceulan y Llyn Du]]'' (1944) a ''[[Llofrudd yn y Chwarel]]'' (1951). Hwyrach mai hon oedd y gyfres nofelau trosedd gyntaf yn yr iaith, yn sicr bu'n garreg filltir yn y ''genre''. ===Anterth y Nofel Realaidd=== [[File:Kate_Roberts_1923.jpg|thumb|left|[[Kate Roberts]] (1891-1985)]] Gellid dweud fodd bynnag i'r nofelau uchod fod y tu allan i brif ffrwd y nofel Gymraeg yn y 1930au a'r 1940au: yn hytrach na pherthyn i unrhyw ddatblygiad modernaidd fel ''Monica'' roedd y nofelau fu'n fwyaf poblogaidd gyda darllenwyr a beirniaid yn perthyn i linach Daniel Owen<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]]</ref> a'r traddodiad [[realaeth|realaidd]], yn disgrifio bywyd gwledig neu drefol y bröydd Cymraeg mewn dull Merched oedd dwy o awduron mwyaf blaenllaw nofelau'r traddodiad yma. Ysgrifennodd [[Elena Puw Morgan]] (1900-1973) dair nofel i oedolion yn y 1930au: ''[[Nansi Lovell]]'' (1933), ''[[Y Graith]]'' (1938), sef enillydd y [[Fedal Ryddiaith]] (a gyflwynwyd dim ond y flwyddyn flaenorol) ac ''[[Y Wisg Sidan]]'' (1939). Nofelydd "soffistigedig a phwerus" oedd hi, ond yn anffodus golygai pwysau'r angen i ofalu am ei theulu (disgwyliad fyddai'n cwympo ar ysgwyddau merched gan fwyaf) na chafodd rhyddid i ysgrifennu heblaw am yn ystod y cyfnod cymharol byr hwn o'i bywyd.<ref>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c14-MORG-PUW-1900|title=''Elena Puw Morgan''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> Cyhoeddodd nofelydd arall, [[Kate Roberts]] (1891-1985), dair nofel yn y cyfnod cyntaf hwn o'i gyrfa, gan gynnwys ''[[Deian a Loli]]'' (1927) a'i dilyniant ''[[Laura Jones]]'' (1930), ond yn 1936 daeth ei champwaith cyntaf yn y maes, ''[[Traed Mewn Cyffion]]'' (1936), ei thrydedd nofel, sy'n dilyn hanes tair cenhedlaeth o'r un teulu dros gyfnod o ddegawdau o gwmpas troad y ganrif. Dyma un o nofelau enwocaf y Gymraeg ac aeth ei hawdur ymlaen i ddod yn un o brif lenorion yr iaith mewn unrhyw gyfnod; fodd bynnag enciliodd oddi wrth ysgrifennu am gyfnod ar ôl y 1930au wrth iddi ganolbwyntio ar olygu a gweithgareddau eriall. [[File:T Rowland Hughes gan David Bell.jpg|thumb|right|[[T. Rowland Hughes]] (1903-1949)]] Mae'n arwyddocaol bod yr holl nofelau realaidd yma'n disgrifio bywyd cyfnodau cynharach na'r adeg y'u hysgrifennwyd, ac mae'r un peth yn wir am bob un ond un o nofelau awdur mwyaf poblogaidd y traddodiad, [[T. Rowland Hughes]] (1903-1949),<ref>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c2-HUGH-ROW-1903|title=''T. Rowland Hughes''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> a fu hefyd yn fardd llwyddiannus a ennillodd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] ddwywaith. Gan eu bod wedi'u gosod mewn cyfnodau cynharach nid oedd nofelau'r traddodiad realaidd ar y cyfan yn mynd i'r afael â chwestiynau gwleidyddol a chymdeithasol eu hoes, ac yn perthyn i linach Daniel Owen yn yr ystyf mai ef o hyd oedd y dylanwad Cymraeg mwyaf amlwg ar bob un ohonynt.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]]</ref> Ag eithrio ''[[Yr Ogof (cyfrol)|Yr Ogof]]'' (1945), nofel hanesyddol am gyfnod Crist, mae holl nofelau T. Rowland Hughes - ''[[O Law i Law]]'' (1943), ''[[William Jones (nofel)|William Jones]]'' (1944), ''[[Chwalfa]]'' (1946) ac ''[[Y Cychwyn]]'' (1947) - yn disgrifio bywyd bröydd Chwarelyddol y gogledd-orllewin: roedd Hughes yn gyfrifol yn fwy na meb am sefydlu'r ystrydeb rhamantaidd o'r Chwarelwr Cymraeg cadarn, digyffro yn y ddychymyg Gymreig.<ref>Gwyn, Elin 'Rhagymadrodd' yn Hughes, T. Rowland (2024) ''Chwalfa'', Melin Bapur.</ref> Roedd Elena Puw Morgan a Kate Roberts wedi peidio ag ysgrifennu yn y 1940au; ni fyddai Morgan yn ail-gydio ynddi ac er byddai Roberts yn gwneud ar ddiwedd y degawd roedd ei nofelau diweddarach (gweler isod) o natur wahanol iawn i ''[[Traed mewn Cyffion]]''. O ganlyniad, bu marwolaeth T. Rowland Hughes yn gymharol ifanc o sglerosis ymledol yn 1949 yn drothwy arall yn hanes y nofel Gymraeg, ac yn glo ar gyfnod y math o nofel yr oedd ei weithiau yntau'n ei gynrychioli. ==1950 hyd 1980== O'r 1950au roedd awduron nofelau Cymraeg yn dechrau ymateb fwyfwy i'r datblygiadau celfyddydol a chymdeithasol o'u cwmpas yng Nghymru a thu hwnt, a hynny mewn ystod eang o wahanol ffyrdd. Ar ôl cyfnod yn gweithio fel cyhoeddwr gyda [[Gwasg Gee]] - ni chyhoeddodd unrhyw weithiau gwreiddiol o'i heiddo'i hun rhwng 1937 ac 1949 - ail-gydiodd [[Kate Roberts]] mewn ysgrifennu yn y 1950au, ond roedd nofelau'r ail gyfnod hwn yn ei gyrfa yn dra wahanol ar y cyfan i'r hyn a ddaethai ynghynt. Er bod ''[[Te yn y Grug]]'' (1959), un o'i gweithiau mwyaf adnabyddus, yn ymdebygu'n fwy i'w gweithiau cynharach, gyda nofelau fel ''[[Stryd y Glep]]'' (1949), ''[[Y Byw sy'n Cysgu]]'' (1956), ''[[Y Lôn Wen]]'' (1960) a ''[[Tywyll Heno]]'' (1962), archwiliodd Roberts fyd mewnol cymeriadau (benywaidd fel arfer) yn wynebu problemau fel unigedd a dirywiad o ran iechyd meddwl, yn aml o safbwynt [[ffeministiaeth|ffeministaidd]]. Yn sgil poblogrwydd ei gwaith blaenorol fel ''[[Traed Mewn Cyffion]]'' a'i harloesi ym maes y [[stori fer]] roedd Roberts eisoes yn ffigwr blaenllaw yn y traddodiad rhyddiaith Gymraeg; ond ychwanegodd gwaith yr ail gyfnod hon yn ei gyrfa gymaint nes iddi ddechrau cael ei hadnabod fel "Brenhines ein llên".<ref>{{cite web|url=https://www.casgliadywerin.cymru/content/kate-roberts-queen-our-literature|title=''Brenhines ein Llên''|publisher=Casgliad y Werin Cymru}}</ref><ref name=Gramich>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c10-ROBE-KAT-1891<|title=''Kate Roberts''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> Ym marn rhai beirniaid hyd yr unfed ganrif ar hugain megis [[Katie Gramich]],<ref name=Gramich/> Kate Roberts yw nofelydd unigol bwysicaf yr iaith Gymraeg. [[File:Islwyn Ffowc Elis.jpg|thumb|left|[[Islwyn Ffowc Elis]] (1924-2004)]] Y nofelydd Cymraeg newydd bwysicaf a ddaeth i'r amlwg yn y 1950au oedd [[Islwyn Ffowc Elis]], awdur ''[[Cysgod y Cryman]]'' (1953). Hon oedd ei nofel gyntaf awdur ac mae'n arall o nofelau enwocaf a mwyaf poblogaidd y Gymraeg. Lleoliad y nofel hon, fel yn achos cymaint o nofelau Cymraeg blaenorol, yw'r Gymru wledig; fodd bynnag ynddi mae ymateb bwriadol i effaith datblygiadau cyfoes ar fywyd y fro Gymraeg megis y [[Rhyfel Oer]] a lledaeniad [[Comiwnyddiaeth|Chomiwnyddiaeth]] ac ôl-effeithiau'r [[Ail Ryfel Byd]] yn ogystal â lledaeniad yr iaith Saesneg yng Nghymru. Y nofel hon yn ddi-os fu ei fwyaf poblogaidd a llwyddiannus a dychwelodd Elis i'r un cymeriadau yn ei drydedd nofel, ''[[Yn Ôl i Leifior]]'' (1956) ar ôl methiant beirniadol ei ail, ''[[Ffenestri Tua'r Gwyll]]'' (1955). Fodd bynnag, drwy gydol ei oes roedd yn arloeswr cyson a ymddiddorai mewn datblygu llenyddiaeth Gymraeg mewn ''genres'' mwy poblogaidd. Hwyrach mai ei bedwaredd nofel, ''[[Wythnos yng Nghymru Fydd]]'' (1957) o hyd yw'r enghraifft enwocaf o [[ffuglen wyddonol]] yn Gymraeg, gyda themâu [[Cenedlaetholdeb Cymreig|cenedlaetholgar]] amlwg; dychwelodd at ffuglen wyddonol ar gyfer ''[[Y Blaned Ddirion]]'' (1968), ond dychan yn beirniadu [[imperialaeth]] oedd ''[[Tabyrddau'r Babongo]]'' (1961) ac nofel antur gyffrous yw ''[[Y Gromlech yn yr Haidd]]'' (1971). Mewn gwrthwynebiad agwedd llwyr gydag Islwyn Ffowc Elis, yn ei nofelau yntau archwiliodd [[John Rowlands (awdur)|John Rowlands]] (1938-2015) fydoedd tywyll meddyliau mewnol ei gymeriadau; yn ôl Meic Stephens mae apêl ei nofelau, yn ej plith ''[[Lle bo'r Gwenyn]]'', (1960), ''[[Bydded Tywyllwch]]'' (1969), ''[[Arch ym Mhrâg]]'' (1972) a ''[[Tician Tician]]'' "bron yn gyfangwbl meddyliol".<ref name="obit Rowlands">{{Cite web|title=John Rowlands: Author who eschewed popular taste in order to explore the human mind and his own inner life|url=https://www.independent.co.uk/news/people/john-rowlands-author-who-eschewed-popular-taste-in-order-to-explore-the-human-mind-and-his-own-inner-life-10256109.html|website=Independent|date=2025-05-17|access-date=2024-08-24|language=en-GB}}</ref> Achosodd ''[[Ieuenctid yw 'Mhechod]]'' (1965) sgandal ar y pryd a arweiniodd at ymddiswyddo'r cyhoeddwr oherwydd ei phortread o gyfathrach rhywiol rhwng gweinidog capel ac aelod o'i gynulleidfa.<ref name="obit Rowlands"/> Mae rhai wedi gweld elfennau o [[ôl-foderniaeth]] yng ngwaith John Rowlands ac hefyd yn nofel Gymraeg enwoca'r 1960au, ''[[Un Nos Ola Leuad]]'' (1961) gan [[Caradog Prichard]].<ref name="ol-fodern">{{Cite web|title=Ôl-foderniaeth|url=https://wici.porth.ac.uk/index.php/%C3%94l-foderniaeth|website=Porth: Esboniadur|access-date=2024-09-05|language=cy-GB}}</ref> Lleolir y nofel hon ym mro'r chwareli, fel nofelau T. Rowland Hughes, fodd bynnag ni allai'r portread o'r gymuned honno fod yn fwy gwahanol, gyda'r boblogaeth yn gybyddlyd, hunanol a bregus. Dan ddylanwad nofelau modernaidd fel ''[[Finnegan's Wake]]'' yr awdur Gwyddelig [[James Joyce]],<ref>Emyr Llywelyn yn Y Faner Newydd 2013</ref> mae'r arddull hefyd yn fodernaidd, gan ymylu ar 'lif ymwybod' (Saes. ''Stream of consciousness''). Fe'i hystyrir yn gampwaith gan sawl beirniad.<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]]</ref><ref>''Llyfr y Ganrif'', Gwyn Jenkins, Andy Misell, Tegwyn Jones (Llyfrgell Genedlaethol Cymru a'r Lolfa, 1999)</ref> Gyda nofelau fel ''Un Nos Ola Leuad'', a gwaith awduron fel John Rowlands a Kate Roberts roedd hi'n amlwg bod oes y nofel realaidd ar ben, er yr ymddangosodd ambell enghraifft eto yn y traddodiad ar ôl 1950 megis ''[[Marged]]'' (1974) gan [[T. Glynne Davies]]; er bod y nofel hon heyfd yn portreadu bywydau rhywiol ei gymeriadau mewn ffordd na fyddai nofelau'r oesau cynt erioed wedi'i wneud. Fodd bynnag parhau gwnaeth traddodiad y nofel haneysddol, gydag enghreifftiau adnabyddus yn cynnwys ''[[Y Stafell Ddirgel]]'' (1969), ''[[Y Rhandir Mwyn]]'' (1972) ac ''[[I Hela Cnau]]'' (1978) gan [[Marion Eames]] (1921-2007); nofelau [[Rhiannon Davies Jones]] (1921-2014) fel ''[[Fy Hen Lyfr Cownt]]'' (1960) am yr emynyddes [[Ann Griffiths]] a ''[[Lleian Llan-Llŷr]]'' (1965); a ''[[Gwres o'r Gorllewin]]'' (1971) [[Ifor Wyn Williams]] (1923-1999), am [[Gruffydd ap Cynan]]; bu'r tair diwethaf o'r rhain ymhlith enillwyr y [[Fedal Ryddiaith]]. Erbyn diwedd y cyfnod hwn hefyd gellid dweud bod gan yr iaith Gymraeg draddodiad o [[ffuglen wyddonol]], gydag Islwyn Ffowc Elis yn dychwelyd i'r cyfrwng gydag ''[[Y Blaned Ddirion]]'' (1968), [[Owain Owain]] (1929-1993) yn ysgrifennu un o'r enghraifftiau cynharaf o nofel ddistopaidd yn y Gymraeg gydag ''[[Y Dydd Olaf]]'' (1976) ac [[R. Gerallt Jones]] (1911-1968) yn ysgrifennu ''[[Cafflogion]]'' (1979), nofel arall a enillodd y Fedal Ryddiaith. ==Gwleidyddiaeth ac Ôl-Foderniaeth: 1980 hyd 2000== [[File:Yma_o_Hyd_(llyfr).jpg|thumb|left|''[[Yma o Hyd (nofel)|Yma o Hyd]]'' (1985) gan [[Angharad Tomos]], nofel sy'n arddel perspectif gwleidyddol cryf.]] Yn dechrau yn 1979, dechrwyd gwobrwyo [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn flynyddol yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] am nofel heb ei gyhoeddi. [[Alun Jones]] oedd yr ennillydd cyntaf gyda'i nofel ''[[Ac Yna Clywodd Sŵn y Môr]]''. Bu'r 1980au yn gyfnod llewyrchus i'r nofel Gymraeg gyda datblygiadau pwysig yn gweld gwleidyddiaeth (yn enwedig [[Cenedlaetholdeb Cymreig]] yn dod yn rhan amlwg o'r traddodiad rhyddiaith, ac yn natblygiad y nofel Gymraeg ôl-fodernaidd. ===Y Nofel Wleidyddol=== Bu negeseuon gwleidyddol yn ran o dirwedd y nofel Gymraeg byth ers y bedwaredd ganrif ar bymtheg; fodd bynnag bu tueddiad amlwg yn yr 1980au i weld nofelau Cymraeg yn arddel safbwyntiau gwleidyddol mwy radicalaidd. Bu'r rhai o'r rhain yn arddel [[Cenedlaetholdeb Cymreig]] a'r ymgyrch dros yr iaith Gymraeg, megis ''[[Yma o Hyd (nofel)|Yma o Hyd]]'' (1985) gan [[Angharad Tomos]], nofel hunan-gofiannol am brofiad ymgyrychydd dros yr iaith mewn carchar i ferched a seiliwyd ar brofiadau'r awdur yn ymgyrchu dros [[Cymdeithas yr Iaith|Gymdeithas yr Iaith]]. Fodd bynnag roedd eraill yn trafod gweleidyddiaeth ryngwladol, gydag enghreifftiau fel ''[[Y Pla]]'' (1987; gweler isod) gan William Owen Roberts yn arddel [[sosialaeth]], a nofelau eraill yn ymateb i'r [[Rhyfel Oer]] mewn ffyrdd gwahanol fel ''[[Y Tŷ Haearn]]'' (Enilllydd y Fedal yn 1984) gan [[John Idris Owen]], nofel am grŵp o bobl mewn lloches tanddaearol yn ystod ymosodiad niwclear a'r cyfnod yn union wedyn, a ''[[Cyn Daw'r Gaeaf]]'' (Enillydd 1985) gan [[Meg Elis]], nofel am y protestiadau gwrth-niwclear yn [[Greenham Common]]. ===Nofelau Ôl-fodernaidd=== {{See also|Ôl-foderniaeth}} [[File:Dirgel_Ddyn_(llyfr).jpg|thumb|right|''[[Dirgel Ddyn]]'' (1993) gan [[Mihangel Morgan]], enghraifft o nofel Gymraeg ôl-fodernaidd]] Un datblygiad oedd cyhoeddi nifer o nofelau'n dangos dylanwad [[Ôl-foderniaeth]] yn eu cynnwys a'u harddull, ac er bod rhai'n daldau bod hyn wedi dechrau gyda gwaith John Rowlands a Caradog Prichard<ref name="ol-fodern"/>, yn sicr erbyn yr 1980au a'r 1990au roedd y syniadau hyn wedi dod yn rhan flaenllaw o nofelau Cymraeg enwoca'r dydd gydag enghreifftiau blaenllaw'n cynnwys ''[[Bingo]]'' ac ''[[Y Pla]]'' (1987) - nofel hanesyddol gydag elfennau ffantasïol, bwriadol afrealistig - gan [[William Owen Roberts]]; a ''[[Seren Wen ar Gefndir Gwyn]]'' [[Robin Llywelyn]], enillydd Fedal Ryddiaith 1992; nofel ag iddi leoliad mewn gwlad ddychmygol sy'n [[ffantasi|ffantasïol]], ac sy'n cynnwys llawer o hiwmor ond sy'n gweithredu hefyd fel [[alegori]] gwleidyddol am ormes ac [[imperialaeth]]. Mae nofelau eraill o'r cyfnod sydd wedi'u disgrifio'n ôl-fodernaidd yn cynnwys ''[[Trefaelog]]'' (1989) gan [[Gareth Miles]], ''[[Cyw Haul]]'' (1994) a ''[[Cyw Dôl]]'' gan Twm Miall a gwaith [[Mihangel Morgan]],<ref name="ol-fodern"/> sy'n cynnwys nofelau fel ''[[Dirgel Ddyn]]'' (Enillydd y Fedal yn 1993) a ''[[Melog]]'' (1997). ==Plwraliaeth: Nofelau'r 21g== Fel gyda llawer o feysydd celfyddydol eraill, nodweddir y nofel Gyrmaeg gyfoes gan bliwraliaeth, gyda nifer fawr o gwahanol fathau o nofel yn cyd-fodoli mewn marchnad cymysg, ffrwythlon. Serch hynny ceid nifer fawr hefyd o ddatblygiadau newydd yn y nofel Gymraeg ar ôl 1980, gyda nofelwyr yn parhau i arbrofi gyda chynnwys ac arddull yn eu gwaith a gan gyflwyno nofelau o fathau newydd i'r Gymraeg. Amlinellir rhai o'r datblygiadau diweddar hyn isod. ===Ffuglen Ddamcaniaethol=== {{main|Ffuglen Ddamcaniaethol}} Digon araf bu twf [[ffuglen ddamcaniaethol]] yn y Gymraeg, ond cafwyd nifer o enghreifftiau blaenllaw yn yr unfed Ganrif ar hugain, yn enwedig nofelau [[ffuglen ddamcaniaethol|apocalyptaidd]], gan gynnwys enghreifftiau fel ''[[Y Dŵr|Y Dŵr]]'' (2007) gan [[Lloyd Jones]], ''[[Llyfr Glas Nebo]]'' (Enillydd y Fedal 2018) gan [[Manon Steffan Ros]] ac ''[[Iaith y Nefoedd]]'' (2019) gan [[Llwyd Owen]]. ==Ffynonellau== *{{Cite book |last=Jenkins |first=Dafydd |title='Y Nofel Gymraeg Gynnar' ac 'Y Nofel Gymraeg ar ôl Daniel Owen' yn Williams, Gerwyn (gol.) ''Rhyddid y Nofel''|year=1999 |publisher=Gwasg Prifysgol Cymru}} *{{Cite book |last=Lewis |first=Saunders |title=''Daniel Owen''|year=1936 |publisher=Gwasg Gee}} *{{Cite book |last=Millward |first=Edward G.|title=''Cenedl Bobl Ddewrion: Agweddau ar Lenyddiaeth Oes Fictoria''|year=1991 |publisher=Gomer}} *{{Cite book |last=Rowlands |first=John|title=''Ysgrifau ar y Nofel''|year=1992 |publisher=Gwasg Prifysgol Caerdydd}} *{{Cite book |last=Stephens |first=Meic|title=''Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru''|year=1999 |publisher=Gwasg Prifysgol Caerdydd}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Nofel Cymraeg}} [[Categori:Y nofel Gymraeg| ]] [[Categori:Llenyddiaeth ffuglen Gymraeg yn ôl ffurf]] [[Categori:Y llyfr Cymraeg]] [[Categori:Y nofel yn ôl iaith|Cymraeg]] 5c8n1eaknpy3qaqe0taban04z6wz163 13273631 13273614 2024-11-06T21:37:37Z Figaro-ahp 3937 /* Anterth y Nofel Realaidd */ 13273631 wikitext text/x-wiki Mae'r '''Nofel Gymraeg''' yn agwedd bwysig ar [[Llenyddiaeth Gymraeg|Lenyddiaeth Gymraeg]] ers [[19g]]. Er nad yw'r [[nofel]] yn gyfrwng sy'n frodorol i'r [[iaith Gymraeg]] roedd nofelau [[Saesneg]] o [[Loegr]] ac [[Unol Daleithiau America]] ar gael yng Nghymru peth amser cyn ysgrifennu'r nofelau Cymraeg cynharaf.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 33-34.</ref> Daeth nofelau Cymraeg yn gyffredin yn nechrau'r [[20g]], ac erbyn hyn yn rhan sylweddol o'r diwydiant [[cyhoeddi]] Cymreig. Bob blwyddyn ers 1978 rhoddir [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] am y nofel Gymraeg orau ac yn eithaf aml, nofel fer sy hefyd yn ennill gwobr [[y Fedal Ryddiaith]] hefyd. ==Rhaglfaenwyr== {{See also|Llenyddiaeth Gymraeg|Rhyddiaith Cymraeg Canol}} [[File:WYNNE, Ellis (1671-1734). Gweledigaetheu y bardd cwsc. London; E. Powell, 1703.jpg|thumb|left|Argraffiad cyntaf ''Gweledigaetheu y Bardd Cwsc'', 1703]] ''[[Don Quixote]]'' gan [[Miguel de Cervantes]] yw'r gwaith a benodir fel arfer fel y nofel gyntaf mewn unrhyw iaith; ymddangosodd y nofel honno yn 1605. Fodd bynnag mae diffinio nofel yn gwestiwn amwys mewn unrhyw iaith; rhagflaenydd nofel Cervantes oedd y "rhamant" canoloesol a cheir tair engraifft o'r rhain yn [[y tair rhamant]], y'u cyfrir ymhlith y [[Rhyddiaith Cymraeg Canol|chwedlau canoloesol]]. Yn ystod yr [[16g]] a'r [[18g]] cyhoeddwyd sawl enghraifft o lyfrau crefyddol [[alegori|alegorïol]] yn Gymraeg, megis ''[[Llyfr y Tri Aderyn]]'' (1653) gan [[Morgan Llwyd]] a ''[[Gweledigaethau y Bardd Cwsc]]''<ref>Wicidestun-[[s:Gweledigaethau Y Bardd Cwsg (Silvan Evans 1865)|Gweledigaethau Y Bardd Cwsg]]</ref> (1703) gan [[Ellis Wynne]], a rhai o weithiau rhyddiaith [[William Williams, Pantycelyn|Williams Pantycelyn]] er enghraifft ''[[Tri Wŷr o Sodom]]'' (1768).<ref>Wicidestun-[[s:Tri Wyr o Sodom a'r Aipht|Tri Wyr o Sodom a'r Aipht]]</ref> Nid ystyrir y rhain fel arfer yn nofelau yn yr ystyr fodern, er bod gan rai ohonynt, yn enwedig ''Gweledigaethau y Bardd Cwsc,'' rai o nodweddion nofel.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 32.</ref> Perthyn i'r un cyfnod a'r un categori hwyrach mae'r alegori Saesneg ''[[Taith y Pererin]]'' gan [[John Bunyan]] (1678). Ymddangosodd y cyfieithiad Cymraeg cyntaf yn 1688, ac er nad ystyrir y llyfr hwnnw'n nofel chwaith roedd yn boblogaidd eithriadol yng Nghymru, ac yn sicr yn ddylanwad ar y traddodiad rhyddiaith brodorol.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 120.</ref> ==Nofelau Cynnar yn y Gymraeg: 1820au-1870au== {{See also|Gwilym Hiraethog}} [[File:Dr William Rees (Gwilym Hiraethog, 1802-83) (1870) NLW3364252.jpg|thumb|right|[[Gwilym Hiraethog]] (William Rees, 1802-1883) awdur [[Aelwyd F'Ewythr Robert]], un o nofelau cynharaf yr iaith Gymraeg.]] Roedd y nofelau [[Saesneg]] cynharaf megis ''[[Robinson Crusoe]]'' wedi dechrau ymddangos erbyn canol yr [[1700au]]. Byddai'r rhain wedi cael eu darllen yng Nghymru yn fuan iawn wedyn; ymddangosodd ''Robinson Crusoe'' mewn cyfieithiad Cymraeg erbyn dechrau'r [[1800au]]. Fodd bynnag, mae'n ddadleuol pa waith yn union y dylid ystyried yn nofel gynta'r iaith Gymraeg. Ymddangosodd y straeon cyfres ffuglennol cyntaf yn yr [[1820au]]; ymddengys mai'r cynharaf o'r rhain oedd ''[[Hanes Thomas Edwards]]'' gan [[Rowland Williams (clerigwr)|Rowland Williams]] a ymddangosodd yn ''Y Gwyliedydd'' yn 1822-23.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 121.</ref> Parhaodd y rhain i ymddangos dros y degawdau nesaf; er nad oedd y llinyn storïol yn gryf iawn yn aml ac efallai na fyddai'r mwyafrif yn nofelau yn ôl ein safonau ni heddiw. Soniwyd am ''[[Y Bardd, neu y Meudwy Cymreig]]'' gan [[William Ellis Jones (Cawrdaf)|Cawrdaf]], a gyhoeddwyd yn 1830, mewn rhai ffynonellau fel y nofel Gymraeg gyntaf;<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 6.</ref> fodd bynnag dadleuodd Dafydd Jenkins bod llyfr Cawrdaf yn perthyn yn glir i linach ''Gweledigaethau y Bardd Cwsc'', ac na ellir felly ei ystyried yn nofel heb enwi'r llyfr hwnnw a ''Taith y Pererin'' yn nofelau hefyd.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 32.</ref> Y gwaith Cymraeg cynharaf y dylid ei ystyried yn nofel yn ôl Jenkins yw ''[[Aelwyd f'Ewythr Robert]]'', gan [[Gwilym Hiraethog]], a ymddangosodd fel cyfres yn 1852 ac fel llyfr y flwyddyn ganlynol.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 29.</ref> Cyfuniad diddorol yw'r nofel o fersiwn Gymraeg o nofel Saesneg, ''[[Uncle Tom's Cabin]]'' gan [[Harriet Beecher Stowe]] (gwaith arall fu'n boblogaidd eithriadol yn y cyfnod mewn sawl cyfieithiad Cymraeg) wedi'i osod o fewn stori fframio wreiddiol am gymeriadau Cymreig. Gan fod rhan mawr ohoni'n gyfieithiad o nofel Saesneg gellid dadlau felly nad yw'n nofel Gymraeg gyfangwbl wreiddiol, ond o'i ganiatau fel nofel, hon yn sicr oedd y cyntaf yn Gymraeg i ymddangos ar ffurf llyfr.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 33.</ref> Fodd bynnag, pan awgrymodd Dafydd Jenkins mai hon oedd y nofel gyntaf yn Gymraeg, nid yw'n glir a oedd yn llwyr ymwybodol o bob stori cyfres a ymddangosodd yn y [[papurau newydd Cymraeg]], fel gwaith Rowland Williams. Dylid nodi hefyd bod elfen o [[elitiaeth]] yn niffiniad Jenkins o nofel, gan ei fod yn diystyru llawer o weithiau cynnar ar sail eu hansawdd tybiedig: "gellid eu cyfrif yn nofelau... rhai yn unig ohonynt sydd yn wir nofelau".<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 34.</ref> Defnyddiwyd y termau ''rhamant'' neu ''ffugchwedl'' weithiau gan awduron a chyhoeddwyr ac mae hyn wedi peri rhagor fyth o ddryswch, fodd bynnag nid yw'n glir y byddai darllenwyr y cyfnod wedi ystyried y categorïau hyn yn ystyriol gwahanol i "nofel". [[File:Lewis William Lewis (Llew Llwyfo, 1831-1901) NLW3364260.jpg|thumb|left|[[Llew Llwyfo]] (Lewis William Lewis, 1831-1901), un o nofelwyr cynnar yr iaith Gymraeg.]] Cwestiwn heb ateb clir felly yw pryd yn union y dechreuodd y nofel yn Gymraeg; ond yn sicr o ran cynnwys, arddull ac uchelgais roedd ''[[Aelwyd F'Ewythr Robert]]'' yn waith hollol arloesol o'i gymharu a'i ragflaenwyr, ffaith yr oedd yr awdur yn gwbl ymwybodol ohono.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 123.</ref> Yn dilyn cyfrol Hiraethog, dechreuodd nofelau Cymraeg ymddangos yn weddol gyson ac erbyn [[1860]] roedd rhyw ddwsin o nofelau Cymraeg wedi'u cyhoeddi. Fel cyfresi yn unig fyddai'r mwyafrif helaeth yn ymddangos, ond byddai rhai'n cael eu cyhoeddi fel llyfrau wedyn. Cynhaliwyd cystadleuaeth yn Eisteddfod Cymmrodorion Merthyr Tudful 1854 am "ffug-hanes" ar y testun "y meddwyn ddiwygiedig". Dyma ddechrau'r nofel [[dirwest|ddirwestol]], ''[[genre]]'' fyddai'n boblogaidd iawn ymysg nofelwyr Cymraeg yn ystod y [[19g]]. Cyhoeddwyd o leiaf tair o nofelau'r ymgeiswyr yn y flwyddyn ganlynol, sef ''[[Jeffrey Jarman]]'' gan [[Richard Roberts (Gruffydd Rhisiart)|Gruffydd Rhisiart]], ''[[Henry James (Egryn)|Henry James]]'' gan [[Egryn]] a ''Llyewlyn Parri'' gan [[Llew Llwyfo]] (enillydd y gystadleuaeth). Daethai cystadleuaethau ysgrifennu nofelau (yn Gymraeg neu Saesneg) yn ddigwyddiad cyffredin yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] o hyn ymlaen, er na fyddai cystadleuaeth flynyddol dan reolau cyson yn dod yn rhan o'r ŵyl nes sefydlu [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn 1978. Nofelau Saesneg ac Americanaidd oedd modelau'r nofelwyr cynnar hyn. Roedd amheuaeth ynghylch budd a moesoldeb nofelau mewn rhai cylchoedd [[Anghydffurfiaeth|Anghydffurfiol]] ac er bod y cyndynrwydd i dderbyn nofelau wedi'i or-bwysleisio wrth drafod y nofel Gymraeg,<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> cafodd yr agwedd hon a'r awydd i greu a hyrwyddo gweithiau fyddai'n 'fuddiol' gryn effaith ar gynnwys a derbyniad y nofelau eu hunain.<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/feature/madam-wen-and-the-two-rules-of-the-welsh-novel/|title=''Madam Wen and the Two Rules of the Welsh Novel''|publisher=Nation.cymru}}</ref> Roedd y syniad y dylai nofel gynnwys moeswers fyddai'n fuddiol i ddatblygiad moesegol a chrefyddol y darllenydd yn gryf, a byddai obsesiwn gyda dirwest a pheryglon diota yn parháu i fod yn nodwedd gyffredin iawn mewn nofelau Cymraeg hyd yn oed mor ddiweddar â degawd cyntaf yr [[20g]],<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/feature/gwyneth-vaughan-lost-folk-traditions-and-a-place-for-women-in-the-welsh-canon/|title=''Gwyneth Vaughan, Folk Traditions and a Place for Women in the Welsh Literary Canon''|publisher=Nation.cymru}}</ref> hyd yn oed mewn gwaith nofelwyr fel Llwyfo a [[Daniel Owen]] nad oedd eu hunain yn ddirwestwyr. Fodd bynnag, roedd eithriadau, megis ''[[Wil Brydydd y Coed]]'', nofel ddigrif gan [[David Owen (Brutus)]] a gyhoeddwyd yn y cylchgrawn Eglwysig ''Yr Haul'' o 1863-67 oedd yn dychanu [[Anghydffurfiaeth]], a nofelau neu ''ramantau'' [[nofel Hanes|hanesyddol]], ''genre'' poblogaidd arall ymysg nofelwyr cynnar y Gymraeg gydag enghreifftiau cynnar yn cynnwys ''[[Dafydd Llwyd, neu Ddyddiau Cromwell]]'' gan [[Owen Wynne Jones (Glasynys)|Glasynys]] (1857), ''[[Owain Tudur (Nofel)|Owain Tudur]]'' gan [[William Pritchard, Pentraeth|William Pritchard]] (1863) a ''[[Rheinallt ap Gruffydd (nofel)|Rheinallt ap Gruffydd]]'' (1874) gan [[Isaac Foulkes]]. Ymddangosodd nofelau serch, nofelau antur ac hyd yn oed nofelau [[nofel drosedd|trosedd]] yn Gymraeg yn y papurau newydd a'r cylchgronau erbyn diwedd yr [[1870au]], y mwyafrif yn ddienw.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> Arwyddocaol efallai yw'r ffaith mai gweithgaredd achlysurol yn unig oedd ysgrifennu nofelau i lawer o'r nofelwyr cynnar hyn: er gwaethaf natur arloesol ''[[Aelwyd f'Ewythr Robert]]'' dim ond un nofel arall fyddai Hiraethog yn ei chwblhau, sef ''[[Helyntion Bywyd Hen Deiliwr]]''. Oherwydd realiti cyd-destun economaidd ysgrifennu yn yr iaith Gymraeg, nofelwyr amatur oedd y rhain i gyd, yn yr ystyr eu bod yn cynnal eu hunain o ddydd i ddydd drwy weithio fel gweinidogion, pregethwyr, newyddiadurwyr ac ati. Ond hyd yn oed o ran eu gwaddol llenyddol, byddai llawer o'r nofelwyr cynnar hyn yn debygol o ystyried eu hunain yn feirdd yn hytrach na nofelwyr; effaith cryfder y traddodiad barddol brodorol a'r [[Eisteddfod]], efallai. Ysgrifennodd Hiraethog, er enghraifft, lawer mwy o farddoniaeth yn ei oes na rhyddiaith, er enghraifft, er mai fel nofelydd yr oedd ei ddawn amlycaf.<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 10-11.</ref> Bardd oedd [[Llew Llwyfo]] hefyd, ac un o ffigyrau llenyddol blaenllaw ail hanner y ganrif (enillodd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y gadair]] yn 1860 a'r [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|goron]] yn 1895), ond dim ond ambell nofel eraill ychwanegodd at ''Llywelyn Parri'' dros ei yrfa hir. Awgrymodd John Rowlands bod uchelgeisiau barddonol y nofelwyr hyn wedi cael effaith andwyol ar eu rhyddiaith, a bod cryfder y traddodiad barddol felly o bosib wedi llesterio datblygiad y nofel Gymraeg.<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 10-11.</ref> ==Y Nofel yn ei Llawn Dwf: 1870au-1895== [[File:Portrait of Roger Edwards (4674356) (cropped).jpg|thumb|right|[[Roger Edwards]] (1811-1886), fu'n cyfaill a mentor i [[Daniel Owen]], ond hefyd yn nofelydd ei hun.]] {{See also|Papurau newydd Cymraeg}} Chwarter olaf y ganrif oedd "oes aur" y Wasg Gymraeg, gyda ffrwydrad syfrdanol yn y nifer a chylchrediad y papurau newydd. Ynghyd â'r tyfiant sylweddol hwn daeth twf sylweddol yn y nofel Gymraeg, o ran niferoedd os nad o reidrwydd o ran ansawdd. Rhai o nofelwyr blaenllaw'r cyfnod hwn oedd [[Roger Edwards]], a gyhoeddodd nifer o nofelau yn ''[[Y Drysorfa]]'' yn ystod chwedegau a saithdegau'r ganrif; [[Beriah Gwynfe Evans]], golygydd ''[[Cyfaill yr Aelwyd]]'', lle ymddangosodd nifer o'i nofelau o 1880 ymlaen, ac [[Elis o'r Nant]]. Gwelwyd hefyd ymddangosiad y nofelwyr benywaidd cyntaf, er enghraifft [[Mary Oliver Jones]], oedd yn aelod o gylch [[Cranogwen]]. Ymddangosodd nofelig gyntaf Jones, ''[[Claudia (nofel)|Claudia]]'' yn 1880 ar dudalennau'r ''[[Y Frythones|Frythones]]'', cylchgrawn a fwriadwyd ac a farchnadwyd i ferched. Gwahaniaeth arwyddocaol rhwng y genhedlaeth newydd hon o nofelwyr a'u rhagflaenwyr oedd iddynt oll ysgrifennu nofelau yn rheolaidd, ac iddynt ddewis arbenigo ar ysgrifennu nofelau yn hytrach na barddoniaeth. Yn yr un cyfnod hefyd ymddangosodd nifer fawr o gyfieithiadau, addasiadau a thalfyriadau o nofelau o wleydydd eraill; cyfrannodd y rhain at y traddodiad Cymraeg a thrwy gynyddu'r ystod o ddeunyddiau darllen oedd ar gael yn Gymraeg ac ehangu gorwelion darllenwyr. ===Daniel Owen (1879-1895)=== [[File:Storïau o Hanes Cymru cyf I (Daniel Owen).jpg|thumb|left|[[Daniel Owen]] (1836-1895)]] {{main|Daniel Owen}} Y nofelydd pwysicaf, mwyaf llwyddiannus a mwyaf dylanwadol o'r genhedlaeth hon o bell ffordd oedd [[Daniel Owen]] (1836-1895). Teiliwr o gefndir tlawd yn [[yr Wyddgrug]] odoedd, a dechreuodd ysgrifennu ei nofelau yn gymharol hwyr yn ei fywyd yn dilyn awgrym ei gyfaill a'i fentor, y nofelydd [[Roger Edwards]], oedd yn olygydd ar ''Y Drysorfa'' lle fyddai straeon cyntaf Owen yn ymddangos.<ref>Foulkes, Isaac (1903) ''Daniel Owen: Y Nofelydd'', Lerpwl: Isaac Foulkes.</ref> Cyhoeddodd Owen bedair nofel i gyd, ''[[Y Dreflan]]'' (1880), ''[[Rhys Lewis]]'' (1885), ''[[Enoc Huws]]'' (1891) a ''[[Gwen Tomos]]'' (1894). Mae cydnabyddiaeth eang nid yn unig mai Owen oedd y nofelydd fwyaf ei oes yn y Gymraeg, ond mai ei nofelau yntau yw uchafbwynt artistig rhyddiaith Gymraeg y ganrif, yn enwedig ''Rhys Lewis'' ac ''Enoc Huws''.<ref>Ashton, Glyn (1976) ‘Y Nofel’ yn Bowen, Geraint (gol.) ''Y Traddodiaad Rhyddiaith yn yr Ugeinfed Ganrif'', Llandysul: Gomer. t.109</ref><ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.59</ref><ref>Parry, Thomas (1948) ''Hanes ein Llên'', Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru. t.85</ref> Nid oedd y nofelau hyn o reidrwydd yn dra gwahanol o ran cynnwys i nofelau eraill y cyfnod - maent yn disgrifio bywydau cymdeithasol a chrefyddol Cymry eu cyfnod, yn aml mewn fersiwn ffuglennol o fro'r awdur - ac maent yn dangos llawer o ystrydebau cyffredin nofelau'r cyfnod; mae rhai'n gweld gwallau strwythurol iddynt hefyd.<ref>Jones, J. Gwilym (1970) ''Daniel Owen'', Dinbych: Gwasg Gee. t.79.</ref><ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.551</ref> Fodd bynnag, maent yn rhagori ar nofelau eraill y cyfnod o ran eu harddull ffraeth, darllenadwy a digrif, a'u cymeriadau cofiadwy, hoffus a gwreiddiol.<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.551</ref><ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.63</ref> Bu nofel gyntaf Owen, ''[[Y Dreflan]]'' yn boblogaidd yn ôl safonau nofelau'r oes; ond llwyddiant ysgubol oedd ''[[Rhys Lewis]]'', nofel Gymraeg fwyaf poblogaidd y ganrif. Fersiwn ffuglennol oedd y nofel o'r hunangofiannau pregethwyr oedd yn lyfrau poblogaidd; mae'n dilyn ei phrif gymeriad o'i blentyndod hyd at ei gystudd olaf. Hwyrach mai ei nofel nesaf, fodd bynnag, sef ''Enoc Huws'', yw'r gorau yn ôl safonau heddiw:<ref>Rhys, Robert (2000) ''Daniel Owen'', t. 173</ref><ref>Williams, Ioan (1984) ''Y Nofel'', Llandysul, Gomer. t.35</ref> comedi cymdeithasol yw'r nofel hon sy'n dilyn siopwr sy'n cael ei rwydo gan dwyllwr sydd arno eisiau dwyn ei gyfoeth. Nid ystyrir ei nofel olaf, ''[[Gwen Tomos]]'', yn lwyddiant ar yr un lefel yn gyffredinol,<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]] t.71</ref><ref>Rhys, Robert (2000) ''Daniel Owen''</ref> ond serch hynny mae iddi ei hamddiffynwyr, megis [[Saunders Lewis]], a'i disgrifiodd fel "y dawelaf, y sicraf, y llyfnaf o'i nofelau".<ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.56</ref> Cymaint oedd llwyddiant a dylanwad Owen fel y rhoddir yr argraff gamarweiniol weithiau mai gyda'i waith yntau mae'r nofel Gymraeg yn dechrau.<ref>T. R. Jones (1904) 'Daniel Owen', ''Cyres y Meistri'' 4.</ref><ref>Ashton, Glyn (1976) 'Y Nofel', yn Bowen, Geraint, ''Y Traddodiad Rhyddiaith yn yr Ugeinfed Ganrif''</ref> "Nid oedd yn ddatblygiad o neb nac o ddim" yn ôl Thomas Parry.<ref>Parry, Thomas (1948), ''Hanes ein Llên'', Gwasg Prifysgol Caerdydd.</ref> Gorddweud oedd hyn<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> fel mae'r cyd-destun uchod yn dangos; fodd bynnag ni ellir gwadu na brofodd Owen yn fwy llwyddiannus ac yn fwy dylanwadol nag unrhyw nofelydd Cymraeg blaenorol nac, o bosib, wedyn. Daeth yn enwog trwy Gymru, ac yn dilyn ei farwolaeth codwyd cofgolofn a cherflun ohono yn yr Wyddgrug. Ef yw'r nofelydd Cymraeg cynharaf y darllenir ei waith yn eang hyd heddiw. ==Dilynwyr Daniel Owen: 1895-1914== [[File:T. Gwynn Jones o Ymadawiad Arthur a Chaniadau Eraill.jpg|thumb|right|[[T. Gwynn Jones]] yn y cyfnod pan oedd yn ysgrifennu nofelau.]] Roedd Daniel Owen wedi dangos y ffordd a dangos beth oedd yn bosib i nofelydd yn yr iaith Gymraeg, ac nid rhyfedd efallai i gnwd o nofelwyr newydd ymddangos yn ystod blynyddoedd olaf ei fywyd a'r cyfnod yn union ar ôl ei farwolaeth, er na lwyddodd yr un ohonynt i ennill unrhywle'n agos i'r un bri. Mewn cyfnod pan oedd y wasg Gymraeg ar ei hanterth, newyddiadurwyr oedd llawer o'r nofelwyr hyn, yn eu plith [[T. Gwynn Jones]], [[Gwyneth Vaughan]], [[Winnie Parry]], [[William Llewelyn Williams]], a [[Richard Hughes Williams]]. Llewelyn Williams ac Winnie Parry oedd y cyntaf i ddod i'r amlwg, a hynny cyn diwedd y ganrif; yn ''[[Gwilym a Benni Bach]]'' (1894) Williams a ''[[Sioned (cyfrol)|Sioned]]'' Parry (1894-96) cafwyd nofelau i oedolion ond â phlant yn brif gymeriadau iddynt, dull fyddai'n cael ei adleisio yng ngwaith [[Kate Roberts]] ddegawdau'n ddiweddarach. Roedd ail nofel Williams, ''[[Gŵr y Dolau]]'' (1896), yn enghraifft cymharol hwyr o nofel ddirwest ac er bod ei strwythur yn llac iawn, mae ei chymeriadau a'i hiwmor yn ei chodi uchlaw llawer o nofelau eraill ei chyfnod.<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/culture/carmarthenshires-politician-novelist/|title=''Carmarthenshire's Politician-Novelist''|lang=en|publisher=Nation.cymru}}</ref> Er mai am ei farddoniaeth yr adnabyddir [[T. Gwynn Jones]] gan fwyaf heddiw, bu'n ysgrifennu nofelau mwy neu lai'n barhaus o 1898 pan gyhoeddwyd y cyntaf ohonynt, ''[[Gwedi Brad a Gofid]]'', ac 1908, gan gwblhau rhyw ddeuddeg ohonynt dros y ddegawd honno, gyda'r mwyaf adnabyddus heddiw'n cynnwys ''[[Gorchest Gwilym Bevan]]'' (1899) a ''[[Lona]]'' (1908). Er bod y rhain ac eraill o'i nofelau fel ''[[Camwri Cwm Eryr]]'' (1899) yn gonfensiynol o ran eu bod yn nofelau realaidd wedi'u lleoli yng Nghymru'r dydd, ceir ystod eang o ''genres'' amgen ymhlith nofelau Gwynn gan gynnwys enghreifftiau o'r rhamant hanesyddol fel ''[[Llwybr Gwaed ac Angau]]'' (1903) a ''[[Glyn Hefin]]'' (1906), comedïau fel ''[[Hunangofiant Prydydd]]'' (1905) a ''[[John Homer]]'' (1908) sy'n dychanu'r [[Barddoniaeth Gymraeg|traddodiad barddol]], nofel [[ffuglen wyddonol]] gynta'r Gymraeg ''[[Enaid Lewys Meredydd: Stori am y Flwyddyn 2002|Enaid Lewys Meredydd]]'' (1905), ac un nofel i blant hefyd, ''[[Yn Oes yr Arth a'r Blaidd]]'' (1907-08) a gyhoeddwyd fel cyfrol yn 1913. Mewn cylchgronnau yn unig ymddangosodd y mwyafrif o'r nofelau hyn a'r rhan fwyaf heb fod dan enw'r awdur, hyd yn oed pan gyhoeddwyd ''Lona'' fel cyfrol yn y 1920au; adlewyrchiad hwyrach o fri cymharol isel ysgrifennu nofelau o'i gymharu â gweithgareddau llenyddol eraill. [[File:Gwynneth.jpg|thumb|left|[[Gwyneth Vaughan]] (1852-1910)]] Nofelydd a ddechreuodd ysgrifennu yn gymharol hwyr yn ei bywyd oedd Ann Harriet Hughes, a ysgrifennai dan y ffugenw [[Gwyneth Vaughan]]. Cwblhaodd tair nofel, ''[[O Gorlannau'r Defaid]]'' (1903), ''[[Plant y Gorthrwm]]'' (1905) a ''[[Cysgodau y Blynyddoedd Gynt]]'' (1908) a gadawodd bedwaredd, ''[[Troad y Rhod]]'' (1909), yn anorffenedig. O'i chymharu â'i chyfoeswyr roedd yn arloeswr o ran dwyn merched i mewn i'r nofelau, gyda chymeriadau benywaidd gweithredol a chryf yn brithio pob un o'i nofelau sy'n aml yn mynegi perspectif proto-[[ffeministiaeth|ffeministaidd]]. Fel awdur straeon byrion adnabyddir [[Richard Hughes Williams]] (1878-1917) yn bennaf heddiw, ond ysgrifennodd hefyd sawl nofel yn ystod yr 1900au gan gynnwys nofelau antur a nofelau am y chwareli. Mae nofelau'r cyfnod hwn wedi rhannu beirniaid; "cysgodion gwan" o Daniel Owen oeddynt i Meic Stephens,<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.536</ref> ac yn ôl Dafydd Jenkins bu'r nofel yn "crwydro yn yr anialwch" am ddegawdau ar ôl Owen.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 34.</ref> Fodd bynnag, yn fwy diweddar mae beirniaid wedi ail-ystyried gwerth a champ nofelau'r cyfnod yma. Dylid ystyried T. Gwynn Jones, chwedl ei gofiannydd [[Alan Llwyd]], yn "ewythr" y nofel Gymraeg (os Owen yw'r Tad) oherwydd ansawdd a darllenadwyedd ei nofelau,<ref>Llwyd, Alan (2019) ''Byd Gwynn: Cofiant T. Gwynn Jones''. Cyhoeddiadau Barddas.</ref> ac mae Gwyneth Vaughan yn nofelydd o ansawdd sydd wedi'i hesgeuluso yn rannol oherwydd rhagfarn yn ôl ei chofiannydd hi, Rosanne Reeves.<ref>Reeves, Rosanne (2010) ''Dwy Gymraes, Dwy Gymru: hanes bywyd a gwaith Gwyneth Vaughan a Sara Maria Saunders''.</ref> Nofelwyr eraill o'r oes a fu'n boblogaidd iawn yn y cyfnod oedd [[Anthropos]] (1853?-1944), [[Watcyn Wyn]] (1844-1905) ac [[Elwyn Thomas]] (m.1919), er eu bod yn anghyfarwydd ar y cyfan heddiw y tu allan i gylchoedd ysgolheigiol. ==Rhwng y Rhyfeloedd: 1918-1950== [[File:Tegla_01.JPG|thumb|right|[[E. Tegla Davies]] (1880-1967)]] Bu'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]] yn drothwy o fath yn hanes y nofel Gymraeg, gyda llawer o nofelwyr pennaf degawd cyntaf y ganrif wedi peidio ag ysgrifennu nofelau erbyn yr 1920au am nifer o resymau anghysylltedig.<ref>Pearce, Adam ''Rhagymadrodd'' yn Williams, W. Llewelyn (2024) Gŵr y Dolau, Melin Bapur.</ref> Bu'r Rhyfel a'r cynnydd mewn costau yn ergyd hefyd i'r wasg Gymraeg oedd wedi caniatáu cyhoeddi cymaint o nofelau. Degawd cymharol dawel felly oedd yr 1920au o ran nofelau Cymraeg; fodd bynnag yn 1923 cafwyd un nofel o leiaf a greodd argraff ar feirniaid diweddarach yn [[Gŵr Pen y Bryn]] [[E. Tegla Davies]].<ref>R. M. Jones, ''Llenyddiaeth Gymraeg 1902-1936'', t. 430</ref> Nofel hanesyddol oedd hon â [[rhyfel y degwm]] yn gefndir iddi. Er gwaetha'r tawelwch cymharol hyn fodd bynnag, roedd y 1920au yn gyfnod da ar gyfer nofelau antur gan weld cyhoeddi nofelau Cymraeg yn y ''genre'' hwn fel ''[[Lewsyn yr Heliwr (nofel)|Lewsyn yr Heliwr]]'' (1922), ''[[Daff Owen]]'' (1924) ac ''[[Wat Emwnt]]'' (1928) gan [[Lewis Davies]] (1863-1951) ac ''[[Rhwng Rhyfeloedd]]'' ac ''[[Yr Etifedd Coll]]'' (ill dau 1924) gan [[E. Morgan Humphreys]] (1882-1855); ac ymddangosiad ''[[Madam Wen]]'' gan [[W. D. Owen]] (1874-1925) ar ffurf cyfrol, er bod y nofel honno wedi'i ysgrifennu'n wreiddiol yn ystod y rhyfel. Roedd rhai o'r nofelau antur hyn wedi'u hanelu o leiaf yn rhannol at ddarllenwyr ifanc, ac yn y cyfnod hwn hefyd daethai nofelau i blant yn bethau cymharol gyffredin yn yr iaith Gymraeg, gydag awduron fel E. Tegla Davies yn cyhoeddi ''[[Hunangofiant Tomi]]'' (1912), ''[[Tir Y Dyneddon]]'' (1921), ''[[Nedw]]'' (1922), ''[[Rhys Llwyd Y Lleuad]]'' (1925), ''[[Hen Ffrindiau]]'' (1927), ''[[Y Doctor Bach]]'' (1930) a ''[[Stori Sam]]'' (1938); a [[Moelona]] (Elizabeth Mary Jones'; 1877-1953) yn flaenllaw yn y maes, gyda'i nofelau hithau i blant yn cynnwys ''[[Teulu Bach Nantoer]]'' (1913), ''[[Bugail y Bryn]]'' (1917), ''[[Rhamant y Rhos]]'' (1918), ''Cwrs y Lli'' (1927), ''Breuddwydion Myfanwy'' (1928) a ''Beryl'' (1931). I oedolion oedd ei nofel olaf, ''[[Ffynnonloyw]]'' (1938). ===Arbrofi â Chynnwys ac Arddull=== [[File:Saunders Lewis.jpg|thumb|left|[[Saunders Lewis]] (1893-1985), awdur [[Monica]].]] Erbyn yr 1930au roedd rhai awduron wedi dechrau ysgrifennu nofelau oedd yn symud y nofel Gymraeg i diroedd newydd y tu hwnt i brofiadau Cymry cyffredin, ac, dan ddylanwad [[moderniaeth]], yn arbrofi gyda chynnwys ac arddull eu rhyddiaith. Bu ''[[Monica]]'' (1930) gan [[Saunders Lewis]] yn destun cryn feirniadaeth am bortreadu rhywioldeb ei phrif gymeriad mewn ffordd agored (yn ôl safonau'r cyfnod). Roedd y nofel yn bwysig hefyd am ei bod yn y un o'r cyntaf i ddisgrifio bywyd dinesig y tu hwnt i fröydd Cymraeg gwledig Cymru. Roedd yr ymateb iddi'n ranedig rhwng ceidwadwyr oedd yn gas ganddynt ei beiddgarwch, a'r beirniad a'i hedmygodd. Dim ond un engraifft oedd ''Monica'' o awduron yn arloesi â chynnwys ac arddull. Cafwyd o leiaf dwy nofel Gymraeg yn y cyfnod hwn yn disgrifio profiadau tra gwahanol eu hawduron o'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Yn ''[[Plasau'r Brenin]]'' (1934) disgrifiodd [[D. Gwenallt Jones]] ei brofiad mewn carchar fel gwrthodwr cydwybodol; ac seiliwyd ''[[Amser i Ryfel]]'' (1944) ar brofiadau [[Thomas Hughes Jones]] fel milwr yn y ffosydd. Gwelwyd traddodiad y nofel hanesyddol yn parhau gydag enghreifftiau nodedig fel ''[[Orinda]]'' (1943) gan [[R. T. Jenkins]] a thair o nofelau gan [[Ambrose Bebb]] yn trafod Cymry o deulu'r awdur a ymfudodd i America: ''[[Y Baradwys Bell]]'' (1941), ''[[Dial y Tir]]'' (1945) a ''[[Gadael Tir]]'' (1948). Gwahaniaeth nodedig rhwng y nofelau hyn a'u rhagflaenwyr oedd i'r rhain gael eu hysgrifennu gan haneswyr proffesiynol gyda gwell wybodaeth ac agweddau mwy trylwyr; maent felly'n dangos lefel uwch o lawer o gywirdeb ac ôl ymchwil na "rhamantau" oesau cynharach. Daliodd awduron hefyd i ysgrifennu nofelau antur ac mewn meysydd poblogaidd eraill hefyd. Ysgrifennodd [[E. Morgan Humphreys]] gyfres o nofelau'n dechrau gyda ''[[Y Llaw Gudd]]'' (1924) am y ditectif [[John Aubrey]] yn datrys troseddau amrywiol. Dilynwyd hon gan ''[[Dirgelwch Gallt Y Ffrwd]]'' (1938), ''[[Ceulan y Llyn Du]]'' (1944) a ''[[Llofrudd yn y Chwarel]]'' (1951). Hwyrach mai hon oedd y gyfres nofelau trosedd gyntaf yn yr iaith, yn sicr bu'n garreg filltir yn y ''genre''. ===Anterth y Nofel Realaidd=== [[File:Kate_Roberts_1923.jpg|thumb|left|[[Kate Roberts]] (1891-1985)]] Gellid dweud fodd bynnag i'r nofelau uchod fod y tu allan i brif ffrwd y nofel Gymraeg yn y 1930au a'r 1940au: yn hytrach na pherthyn i unrhyw ddatblygiad modernaidd fel ''Monica'' roedd y nofelau fu'n fwyaf poblogaidd gyda darllenwyr a beirniaid yn perthyn i linach Daniel Owen<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]]</ref> a'r traddodiad [[realaeth|realaidd]], yn disgrifio bywyd gwledig neu drefol y bröydd Cymraeg. Merched oedd dwy o awduron mwyaf blaenllaw nofelau'r traddodiad yma. Ysgrifennodd [[Elena Puw Morgan]] (1900-1973) dair nofel i oedolion yn y 1930au: ''[[Nansi Lovell]]'' (1933), ''[[Y Graith]]'' (1938), sef enillydd y [[Fedal Ryddiaith]] (a gyflwynwyd dim ond y flwyddyn flaenorol) ac ''[[Y Wisg Sidan]]'' (1939). Nofelydd "soffistigedig a phwerus" oedd hi, ond yn anffodus golygai pwysau'r angen i ofalu am ei theulu (disgwyliad fyddai'n cwympo ar ysgwyddau merched gan fwyaf) na chafodd ryddid i ysgrifennu heblaw am yn ystod y cyfnod cymharol byr hwn o'i bywyd.<ref>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c14-MORG-PUW-1900|title=''Elena Puw Morgan''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> Cyhoeddodd nofelydd arall, [[Kate Roberts]] (1891-1985), dair nofel yn y cyfnod cyntaf hwn o'i gyrfa, gan gynnwys ''[[Deian a Loli]]'' (1927) a'i dilyniant ''[[Laura Jones]]'' (1930), ond yn 1936 daeth ei champwaith cyntaf yn y maes, ''[[Traed Mewn Cyffion]]'' (1936), ei thrydedd nofel, sy'n dilyn hanes tair cenhedlaeth o'r un teulu dros gyfnod o ddegawdau o gwmpas troad y ganrif. Dyma un o nofelau enwocaf y Gymraeg ac aeth ei hawdur ymlaen i ddod yn un o brif lenorion yr iaith mewn unrhyw gyfnod; fodd bynnag enciliodd oddi wrth ysgrifennu am gyfnod ar ôl y 1930au wrth iddi ganolbwyntio ar olygu a gweithgareddau eraill. [[File:T Rowland Hughes gan David Bell.jpg|thumb|right|[[T. Rowland Hughes]] (1903-1949)]] Mae'n arwyddocaol bod yr holl nofelau realaidd yma'n disgrifio cyfnodau cynharach nag adeg eu hysgrifennu, ac mae'r un peth yn wir am bob un ond am un o nofelau awdur mwyaf poblogaidd y traddodiad, [[T. Rowland Hughes]] (1903-1949),<ref>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c2-HUGH-ROW-1903|title=''T. Rowland Hughes''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> a fu hefyd yn fardd llwyddiannus a ennillodd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] ddwywaith. Gan eu bod wedi'u gosod mewn cyfnodau cynharach nid oedd nofelau'r traddodiad realaidd ar y cyfan yn mynd i'r afael â chwestiynau gwleidyddol a chymdeithasol eu hoes, ac roeddynt yn perthyn i linach Daniel Owen yn yr ystyr mai ef o hyd oedd y dylanwad Cymraeg mwyaf amlwg ar bob un ohonynt.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]]</ref> Ag eithrio ''[[Yr Ogof (cyfrol)|Yr Ogof]]'' (1945), nofel hanesyddol am gyfnod Crist, mae holl nofelau T. Rowland Hughes - ''[[O Law i Law]]'' (1943), ''[[William Jones (nofel)|William Jones]]'' (1944), ''[[Chwalfa]]'' (1946) ac ''[[Y Cychwyn]]'' (1947) - yn disgrifio bywyd bröydd Chwarelyddol y gogledd-orllewin: roedd Hughes yn gyfrifol yn fwy na neb am sefydlu ystrydeb rhamantaidd y Chwarelwr Cymraeg cadarn, digyffro yn y ddychymyg Gymreig.<ref>Gwyn, Elin 'Rhagymadrodd' yn Hughes, T. Rowland (2024) ''Chwalfa'', Melin Bapur.</ref> Roedd Elena Puw Morgan a Kate Roberts wedi peidio ag ysgrifennu erbyn dechrau'r 1940au; ni fyddai Morgan yn ysgrifennu nofel eto ac er byddai Roberts yn gwneud ar ddiwedd y degawd roedd ei nofelau diweddarach (gweler isod) o natur wahanol iawn i ''[[Traed Mewn Cyffion]]''. O ganlyniad, bu marwolaeth T. Rowland Hughes yn gymharol ifanc o sglerosis ymledol yn 1949 yn drothwy arall yn hanes y nofel Gymraeg, ac yn glo ar gyfnod y math o nofel yr oedd ei weithiau yntau'n ei gynrychioli. ==1950 hyd 1980== O'r 1950au roedd awduron nofelau Cymraeg yn dechrau ymateb fwyfwy i'r datblygiadau celfyddydol a chymdeithasol o'u cwmpas yng Nghymru a thu hwnt, a hynny mewn ystod eang o wahanol ffyrdd. Ar ôl cyfnod yn gweithio fel cyhoeddwr gyda [[Gwasg Gee]] - ni chyhoeddodd unrhyw weithiau gwreiddiol o'i heiddo'i hun rhwng 1937 ac 1949 - ail-gydiodd [[Kate Roberts]] mewn ysgrifennu yn y 1950au, ond roedd nofelau'r ail gyfnod hwn yn ei gyrfa yn dra wahanol ar y cyfan i'r hyn a ddaethai ynghynt. Er bod ''[[Te yn y Grug]]'' (1959), un o'i gweithiau mwyaf adnabyddus, yn ymdebygu'n fwy i'w gweithiau cynharach, gyda nofelau fel ''[[Stryd y Glep]]'' (1949), ''[[Y Byw sy'n Cysgu]]'' (1956), ''[[Y Lôn Wen]]'' (1960) a ''[[Tywyll Heno]]'' (1962), archwiliodd Roberts fyd mewnol cymeriadau (benywaidd fel arfer) yn wynebu problemau fel unigedd a dirywiad o ran iechyd meddwl, yn aml o safbwynt [[ffeministiaeth|ffeministaidd]]. Yn sgil poblogrwydd ei gwaith blaenorol fel ''[[Traed Mewn Cyffion]]'' a'i harloesi ym maes y [[stori fer]] roedd Roberts eisoes yn ffigwr blaenllaw yn y traddodiad rhyddiaith Gymraeg; ond ychwanegodd gwaith yr ail gyfnod hon yn ei gyrfa gymaint nes iddi ddechrau cael ei hadnabod fel "Brenhines ein llên".<ref>{{cite web|url=https://www.casgliadywerin.cymru/content/kate-roberts-queen-our-literature|title=''Brenhines ein Llên''|publisher=Casgliad y Werin Cymru}}</ref><ref name=Gramich>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c10-ROBE-KAT-1891<|title=''Kate Roberts''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> Ym marn rhai beirniaid hyd yr unfed ganrif ar hugain megis [[Katie Gramich]],<ref name=Gramich/> Kate Roberts yw nofelydd unigol bwysicaf yr iaith Gymraeg. [[File:Islwyn Ffowc Elis.jpg|thumb|left|[[Islwyn Ffowc Elis]] (1924-2004)]] Y nofelydd Cymraeg newydd bwysicaf a ddaeth i'r amlwg yn y 1950au oedd [[Islwyn Ffowc Elis]], awdur ''[[Cysgod y Cryman]]'' (1953). Hon oedd ei nofel gyntaf awdur ac mae'n arall o nofelau enwocaf a mwyaf poblogaidd y Gymraeg. Lleoliad y nofel hon, fel yn achos cymaint o nofelau Cymraeg blaenorol, yw'r Gymru wledig; fodd bynnag ynddi mae ymateb bwriadol i effaith datblygiadau cyfoes ar fywyd y fro Gymraeg megis y [[Rhyfel Oer]] a lledaeniad [[Comiwnyddiaeth|Chomiwnyddiaeth]] ac ôl-effeithiau'r [[Ail Ryfel Byd]] yn ogystal â lledaeniad yr iaith Saesneg yng Nghymru. Y nofel hon yn ddi-os fu ei fwyaf poblogaidd a llwyddiannus a dychwelodd Elis i'r un cymeriadau yn ei drydedd nofel, ''[[Yn Ôl i Leifior]]'' (1956) ar ôl methiant beirniadol ei ail, ''[[Ffenestri Tua'r Gwyll]]'' (1955). Fodd bynnag, drwy gydol ei oes roedd yn arloeswr cyson a ymddiddorai mewn datblygu llenyddiaeth Gymraeg mewn ''genres'' mwy poblogaidd. Hwyrach mai ei bedwaredd nofel, ''[[Wythnos yng Nghymru Fydd]]'' (1957) o hyd yw'r enghraifft enwocaf o [[ffuglen wyddonol]] yn Gymraeg, gyda themâu [[Cenedlaetholdeb Cymreig|cenedlaetholgar]] amlwg; dychwelodd at ffuglen wyddonol ar gyfer ''[[Y Blaned Ddirion]]'' (1968), ond dychan yn beirniadu [[imperialaeth]] oedd ''[[Tabyrddau'r Babongo]]'' (1961) ac nofel antur gyffrous yw ''[[Y Gromlech yn yr Haidd]]'' (1971). Mewn gwrthwynebiad agwedd llwyr gydag Islwyn Ffowc Elis, yn ei nofelau yntau archwiliodd [[John Rowlands (awdur)|John Rowlands]] (1938-2015) fydoedd tywyll meddyliau mewnol ei gymeriadau; yn ôl Meic Stephens mae apêl ei nofelau, yn ej plith ''[[Lle bo'r Gwenyn]]'', (1960), ''[[Bydded Tywyllwch]]'' (1969), ''[[Arch ym Mhrâg]]'' (1972) a ''[[Tician Tician]]'' "bron yn gyfangwbl meddyliol".<ref name="obit Rowlands">{{Cite web|title=John Rowlands: Author who eschewed popular taste in order to explore the human mind and his own inner life|url=https://www.independent.co.uk/news/people/john-rowlands-author-who-eschewed-popular-taste-in-order-to-explore-the-human-mind-and-his-own-inner-life-10256109.html|website=Independent|date=2025-05-17|access-date=2024-08-24|language=en-GB}}</ref> Achosodd ''[[Ieuenctid yw 'Mhechod]]'' (1965) sgandal ar y pryd a arweiniodd at ymddiswyddo'r cyhoeddwr oherwydd ei phortread o gyfathrach rhywiol rhwng gweinidog capel ac aelod o'i gynulleidfa.<ref name="obit Rowlands"/> Mae rhai wedi gweld elfennau o [[ôl-foderniaeth]] yng ngwaith John Rowlands ac hefyd yn nofel Gymraeg enwoca'r 1960au, ''[[Un Nos Ola Leuad]]'' (1961) gan [[Caradog Prichard]].<ref name="ol-fodern">{{Cite web|title=Ôl-foderniaeth|url=https://wici.porth.ac.uk/index.php/%C3%94l-foderniaeth|website=Porth: Esboniadur|access-date=2024-09-05|language=cy-GB}}</ref> Lleolir y nofel hon ym mro'r chwareli, fel nofelau T. Rowland Hughes, fodd bynnag ni allai'r portread o'r gymuned honno fod yn fwy gwahanol, gyda'r boblogaeth yn gybyddlyd, hunanol a bregus. Dan ddylanwad nofelau modernaidd fel ''[[Finnegan's Wake]]'' yr awdur Gwyddelig [[James Joyce]],<ref>Emyr Llywelyn yn Y Faner Newydd 2013</ref> mae'r arddull hefyd yn fodernaidd, gan ymylu ar 'lif ymwybod' (Saes. ''Stream of consciousness''). Fe'i hystyrir yn gampwaith gan sawl beirniad.<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]]</ref><ref>''Llyfr y Ganrif'', Gwyn Jenkins, Andy Misell, Tegwyn Jones (Llyfrgell Genedlaethol Cymru a'r Lolfa, 1999)</ref> Gyda nofelau fel ''Un Nos Ola Leuad'', a gwaith awduron fel John Rowlands a Kate Roberts roedd hi'n amlwg bod oes y nofel realaidd ar ben, er yr ymddangosodd ambell enghraifft eto yn y traddodiad ar ôl 1950 megis ''[[Marged]]'' (1974) gan [[T. Glynne Davies]]; er bod y nofel hon heyfd yn portreadu bywydau rhywiol ei gymeriadau mewn ffordd na fyddai nofelau'r oesau cynt erioed wedi'i wneud. Fodd bynnag parhau gwnaeth traddodiad y nofel haneysddol, gydag enghreifftiau adnabyddus yn cynnwys ''[[Y Stafell Ddirgel]]'' (1969), ''[[Y Rhandir Mwyn]]'' (1972) ac ''[[I Hela Cnau]]'' (1978) gan [[Marion Eames]] (1921-2007); nofelau [[Rhiannon Davies Jones]] (1921-2014) fel ''[[Fy Hen Lyfr Cownt]]'' (1960) am yr emynyddes [[Ann Griffiths]] a ''[[Lleian Llan-Llŷr]]'' (1965); a ''[[Gwres o'r Gorllewin]]'' (1971) [[Ifor Wyn Williams]] (1923-1999), am [[Gruffydd ap Cynan]]; bu'r tair diwethaf o'r rhain ymhlith enillwyr y [[Fedal Ryddiaith]]. Erbyn diwedd y cyfnod hwn hefyd gellid dweud bod gan yr iaith Gymraeg draddodiad o [[ffuglen wyddonol]], gydag Islwyn Ffowc Elis yn dychwelyd i'r cyfrwng gydag ''[[Y Blaned Ddirion]]'' (1968), [[Owain Owain]] (1929-1993) yn ysgrifennu un o'r enghraifftiau cynharaf o nofel ddistopaidd yn y Gymraeg gydag ''[[Y Dydd Olaf]]'' (1976) ac [[R. Gerallt Jones]] (1911-1968) yn ysgrifennu ''[[Cafflogion]]'' (1979), nofel arall a enillodd y Fedal Ryddiaith. ==Gwleidyddiaeth ac Ôl-Foderniaeth: 1980 hyd 2000== [[File:Yma_o_Hyd_(llyfr).jpg|thumb|left|''[[Yma o Hyd (nofel)|Yma o Hyd]]'' (1985) gan [[Angharad Tomos]], nofel sy'n arddel perspectif gwleidyddol cryf.]] Yn dechrau yn 1979, dechrwyd gwobrwyo [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn flynyddol yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] am nofel heb ei gyhoeddi. [[Alun Jones]] oedd yr ennillydd cyntaf gyda'i nofel ''[[Ac Yna Clywodd Sŵn y Môr]]''. Bu'r 1980au yn gyfnod llewyrchus i'r nofel Gymraeg gyda datblygiadau pwysig yn gweld gwleidyddiaeth (yn enwedig [[Cenedlaetholdeb Cymreig]] yn dod yn rhan amlwg o'r traddodiad rhyddiaith, ac yn natblygiad y nofel Gymraeg ôl-fodernaidd. ===Y Nofel Wleidyddol=== Bu negeseuon gwleidyddol yn ran o dirwedd y nofel Gymraeg byth ers y bedwaredd ganrif ar bymtheg; fodd bynnag bu tueddiad amlwg yn yr 1980au i weld nofelau Cymraeg yn arddel safbwyntiau gwleidyddol mwy radicalaidd. Bu'r rhai o'r rhain yn arddel [[Cenedlaetholdeb Cymreig]] a'r ymgyrch dros yr iaith Gymraeg, megis ''[[Yma o Hyd (nofel)|Yma o Hyd]]'' (1985) gan [[Angharad Tomos]], nofel hunan-gofiannol am brofiad ymgyrychydd dros yr iaith mewn carchar i ferched a seiliwyd ar brofiadau'r awdur yn ymgyrchu dros [[Cymdeithas yr Iaith|Gymdeithas yr Iaith]]. Fodd bynnag roedd eraill yn trafod gweleidyddiaeth ryngwladol, gydag enghreifftiau fel ''[[Y Pla]]'' (1987; gweler isod) gan William Owen Roberts yn arddel [[sosialaeth]], a nofelau eraill yn ymateb i'r [[Rhyfel Oer]] mewn ffyrdd gwahanol fel ''[[Y Tŷ Haearn]]'' (Enilllydd y Fedal yn 1984) gan [[John Idris Owen]], nofel am grŵp o bobl mewn lloches tanddaearol yn ystod ymosodiad niwclear a'r cyfnod yn union wedyn, a ''[[Cyn Daw'r Gaeaf]]'' (Enillydd 1985) gan [[Meg Elis]], nofel am y protestiadau gwrth-niwclear yn [[Greenham Common]]. ===Nofelau Ôl-fodernaidd=== {{See also|Ôl-foderniaeth}} [[File:Dirgel_Ddyn_(llyfr).jpg|thumb|right|''[[Dirgel Ddyn]]'' (1993) gan [[Mihangel Morgan]], enghraifft o nofel Gymraeg ôl-fodernaidd]] Un datblygiad oedd cyhoeddi nifer o nofelau'n dangos dylanwad [[Ôl-foderniaeth]] yn eu cynnwys a'u harddull, ac er bod rhai'n daldau bod hyn wedi dechrau gyda gwaith John Rowlands a Caradog Prichard<ref name="ol-fodern"/>, yn sicr erbyn yr 1980au a'r 1990au roedd y syniadau hyn wedi dod yn rhan flaenllaw o nofelau Cymraeg enwoca'r dydd gydag enghreifftiau blaenllaw'n cynnwys ''[[Bingo]]'' ac ''[[Y Pla]]'' (1987) - nofel hanesyddol gydag elfennau ffantasïol, bwriadol afrealistig - gan [[William Owen Roberts]]; a ''[[Seren Wen ar Gefndir Gwyn]]'' [[Robin Llywelyn]], enillydd Fedal Ryddiaith 1992; nofel ag iddi leoliad mewn gwlad ddychmygol sy'n [[ffantasi|ffantasïol]], ac sy'n cynnwys llawer o hiwmor ond sy'n gweithredu hefyd fel [[alegori]] gwleidyddol am ormes ac [[imperialaeth]]. Mae nofelau eraill o'r cyfnod sydd wedi'u disgrifio'n ôl-fodernaidd yn cynnwys ''[[Trefaelog]]'' (1989) gan [[Gareth Miles]], ''[[Cyw Haul]]'' (1994) a ''[[Cyw Dôl]]'' gan Twm Miall a gwaith [[Mihangel Morgan]],<ref name="ol-fodern"/> sy'n cynnwys nofelau fel ''[[Dirgel Ddyn]]'' (Enillydd y Fedal yn 1993) a ''[[Melog]]'' (1997). ==Plwraliaeth: Nofelau'r 21g== Fel gyda llawer o feysydd celfyddydol eraill, nodweddir y nofel Gyrmaeg gyfoes gan bliwraliaeth, gyda nifer fawr o gwahanol fathau o nofel yn cyd-fodoli mewn marchnad cymysg, ffrwythlon. Serch hynny ceid nifer fawr hefyd o ddatblygiadau newydd yn y nofel Gymraeg ar ôl 1980, gyda nofelwyr yn parhau i arbrofi gyda chynnwys ac arddull yn eu gwaith a gan gyflwyno nofelau o fathau newydd i'r Gymraeg. Amlinellir rhai o'r datblygiadau diweddar hyn isod. ===Ffuglen Ddamcaniaethol=== {{main|Ffuglen Ddamcaniaethol}} Digon araf bu twf [[ffuglen ddamcaniaethol]] yn y Gymraeg, ond cafwyd nifer o enghreifftiau blaenllaw yn yr unfed Ganrif ar hugain, yn enwedig nofelau [[ffuglen ddamcaniaethol|apocalyptaidd]], gan gynnwys enghreifftiau fel ''[[Y Dŵr|Y Dŵr]]'' (2007) gan [[Lloyd Jones]], ''[[Llyfr Glas Nebo]]'' (Enillydd y Fedal 2018) gan [[Manon Steffan Ros]] ac ''[[Iaith y Nefoedd]]'' (2019) gan [[Llwyd Owen]]. ==Ffynonellau== *{{Cite book |last=Jenkins |first=Dafydd |title='Y Nofel Gymraeg Gynnar' ac 'Y Nofel Gymraeg ar ôl Daniel Owen' yn Williams, Gerwyn (gol.) ''Rhyddid y Nofel''|year=1999 |publisher=Gwasg Prifysgol Cymru}} *{{Cite book |last=Lewis |first=Saunders |title=''Daniel Owen''|year=1936 |publisher=Gwasg Gee}} *{{Cite book |last=Millward |first=Edward G.|title=''Cenedl Bobl Ddewrion: Agweddau ar Lenyddiaeth Oes Fictoria''|year=1991 |publisher=Gomer}} *{{Cite book |last=Rowlands |first=John|title=''Ysgrifau ar y Nofel''|year=1992 |publisher=Gwasg Prifysgol Caerdydd}} *{{Cite book |last=Stephens |first=Meic|title=''Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru''|year=1999 |publisher=Gwasg Prifysgol Caerdydd}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Nofel Cymraeg}} [[Categori:Y nofel Gymraeg| ]] [[Categori:Llenyddiaeth ffuglen Gymraeg yn ôl ffurf]] [[Categori:Y llyfr Cymraeg]] [[Categori:Y nofel yn ôl iaith|Cymraeg]] j4d55lnkgwdugwpublk857ogvym27cf 13273634 13273631 2024-11-06T21:44:13Z Figaro-ahp 3937 /* 1950 hyd 1980 */ 13273634 wikitext text/x-wiki Mae'r '''Nofel Gymraeg''' yn agwedd bwysig ar [[Llenyddiaeth Gymraeg|Lenyddiaeth Gymraeg]] ers [[19g]]. Er nad yw'r [[nofel]] yn gyfrwng sy'n frodorol i'r [[iaith Gymraeg]] roedd nofelau [[Saesneg]] o [[Loegr]] ac [[Unol Daleithiau America]] ar gael yng Nghymru peth amser cyn ysgrifennu'r nofelau Cymraeg cynharaf.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 33-34.</ref> Daeth nofelau Cymraeg yn gyffredin yn nechrau'r [[20g]], ac erbyn hyn yn rhan sylweddol o'r diwydiant [[cyhoeddi]] Cymreig. Bob blwyddyn ers 1978 rhoddir [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] am y nofel Gymraeg orau ac yn eithaf aml, nofel fer sy hefyd yn ennill gwobr [[y Fedal Ryddiaith]] hefyd. ==Rhaglfaenwyr== {{See also|Llenyddiaeth Gymraeg|Rhyddiaith Cymraeg Canol}} [[File:WYNNE, Ellis (1671-1734). Gweledigaetheu y bardd cwsc. London; E. Powell, 1703.jpg|thumb|left|Argraffiad cyntaf ''Gweledigaetheu y Bardd Cwsc'', 1703]] ''[[Don Quixote]]'' gan [[Miguel de Cervantes]] yw'r gwaith a benodir fel arfer fel y nofel gyntaf mewn unrhyw iaith; ymddangosodd y nofel honno yn 1605. Fodd bynnag mae diffinio nofel yn gwestiwn amwys mewn unrhyw iaith; rhagflaenydd nofel Cervantes oedd y "rhamant" canoloesol a cheir tair engraifft o'r rhain yn [[y tair rhamant]], y'u cyfrir ymhlith y [[Rhyddiaith Cymraeg Canol|chwedlau canoloesol]]. Yn ystod yr [[16g]] a'r [[18g]] cyhoeddwyd sawl enghraifft o lyfrau crefyddol [[alegori|alegorïol]] yn Gymraeg, megis ''[[Llyfr y Tri Aderyn]]'' (1653) gan [[Morgan Llwyd]] a ''[[Gweledigaethau y Bardd Cwsc]]''<ref>Wicidestun-[[s:Gweledigaethau Y Bardd Cwsg (Silvan Evans 1865)|Gweledigaethau Y Bardd Cwsg]]</ref> (1703) gan [[Ellis Wynne]], a rhai o weithiau rhyddiaith [[William Williams, Pantycelyn|Williams Pantycelyn]] er enghraifft ''[[Tri Wŷr o Sodom]]'' (1768).<ref>Wicidestun-[[s:Tri Wyr o Sodom a'r Aipht|Tri Wyr o Sodom a'r Aipht]]</ref> Nid ystyrir y rhain fel arfer yn nofelau yn yr ystyr fodern, er bod gan rai ohonynt, yn enwedig ''Gweledigaethau y Bardd Cwsc,'' rai o nodweddion nofel.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 32.</ref> Perthyn i'r un cyfnod a'r un categori hwyrach mae'r alegori Saesneg ''[[Taith y Pererin]]'' gan [[John Bunyan]] (1678). Ymddangosodd y cyfieithiad Cymraeg cyntaf yn 1688, ac er nad ystyrir y llyfr hwnnw'n nofel chwaith roedd yn boblogaidd eithriadol yng Nghymru, ac yn sicr yn ddylanwad ar y traddodiad rhyddiaith brodorol.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 120.</ref> ==Nofelau Cynnar yn y Gymraeg: 1820au-1870au== {{See also|Gwilym Hiraethog}} [[File:Dr William Rees (Gwilym Hiraethog, 1802-83) (1870) NLW3364252.jpg|thumb|right|[[Gwilym Hiraethog]] (William Rees, 1802-1883) awdur [[Aelwyd F'Ewythr Robert]], un o nofelau cynharaf yr iaith Gymraeg.]] Roedd y nofelau [[Saesneg]] cynharaf megis ''[[Robinson Crusoe]]'' wedi dechrau ymddangos erbyn canol yr [[1700au]]. Byddai'r rhain wedi cael eu darllen yng Nghymru yn fuan iawn wedyn; ymddangosodd ''Robinson Crusoe'' mewn cyfieithiad Cymraeg erbyn dechrau'r [[1800au]]. Fodd bynnag, mae'n ddadleuol pa waith yn union y dylid ystyried yn nofel gynta'r iaith Gymraeg. Ymddangosodd y straeon cyfres ffuglennol cyntaf yn yr [[1820au]]; ymddengys mai'r cynharaf o'r rhain oedd ''[[Hanes Thomas Edwards]]'' gan [[Rowland Williams (clerigwr)|Rowland Williams]] a ymddangosodd yn ''Y Gwyliedydd'' yn 1822-23.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 121.</ref> Parhaodd y rhain i ymddangos dros y degawdau nesaf; er nad oedd y llinyn storïol yn gryf iawn yn aml ac efallai na fyddai'r mwyafrif yn nofelau yn ôl ein safonau ni heddiw. Soniwyd am ''[[Y Bardd, neu y Meudwy Cymreig]]'' gan [[William Ellis Jones (Cawrdaf)|Cawrdaf]], a gyhoeddwyd yn 1830, mewn rhai ffynonellau fel y nofel Gymraeg gyntaf;<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 6.</ref> fodd bynnag dadleuodd Dafydd Jenkins bod llyfr Cawrdaf yn perthyn yn glir i linach ''Gweledigaethau y Bardd Cwsc'', ac na ellir felly ei ystyried yn nofel heb enwi'r llyfr hwnnw a ''Taith y Pererin'' yn nofelau hefyd.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 32.</ref> Y gwaith Cymraeg cynharaf y dylid ei ystyried yn nofel yn ôl Jenkins yw ''[[Aelwyd f'Ewythr Robert]]'', gan [[Gwilym Hiraethog]], a ymddangosodd fel cyfres yn 1852 ac fel llyfr y flwyddyn ganlynol.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 29.</ref> Cyfuniad diddorol yw'r nofel o fersiwn Gymraeg o nofel Saesneg, ''[[Uncle Tom's Cabin]]'' gan [[Harriet Beecher Stowe]] (gwaith arall fu'n boblogaidd eithriadol yn y cyfnod mewn sawl cyfieithiad Cymraeg) wedi'i osod o fewn stori fframio wreiddiol am gymeriadau Cymreig. Gan fod rhan mawr ohoni'n gyfieithiad o nofel Saesneg gellid dadlau felly nad yw'n nofel Gymraeg gyfangwbl wreiddiol, ond o'i ganiatau fel nofel, hon yn sicr oedd y cyntaf yn Gymraeg i ymddangos ar ffurf llyfr.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 33.</ref> Fodd bynnag, pan awgrymodd Dafydd Jenkins mai hon oedd y nofel gyntaf yn Gymraeg, nid yw'n glir a oedd yn llwyr ymwybodol o bob stori cyfres a ymddangosodd yn y [[papurau newydd Cymraeg]], fel gwaith Rowland Williams. Dylid nodi hefyd bod elfen o [[elitiaeth]] yn niffiniad Jenkins o nofel, gan ei fod yn diystyru llawer o weithiau cynnar ar sail eu hansawdd tybiedig: "gellid eu cyfrif yn nofelau... rhai yn unig ohonynt sydd yn wir nofelau".<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 34.</ref> Defnyddiwyd y termau ''rhamant'' neu ''ffugchwedl'' weithiau gan awduron a chyhoeddwyr ac mae hyn wedi peri rhagor fyth o ddryswch, fodd bynnag nid yw'n glir y byddai darllenwyr y cyfnod wedi ystyried y categorïau hyn yn ystyriol gwahanol i "nofel". [[File:Lewis William Lewis (Llew Llwyfo, 1831-1901) NLW3364260.jpg|thumb|left|[[Llew Llwyfo]] (Lewis William Lewis, 1831-1901), un o nofelwyr cynnar yr iaith Gymraeg.]] Cwestiwn heb ateb clir felly yw pryd yn union y dechreuodd y nofel yn Gymraeg; ond yn sicr o ran cynnwys, arddull ac uchelgais roedd ''[[Aelwyd F'Ewythr Robert]]'' yn waith hollol arloesol o'i gymharu a'i ragflaenwyr, ffaith yr oedd yr awdur yn gwbl ymwybodol ohono.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]], t. 123.</ref> Yn dilyn cyfrol Hiraethog, dechreuodd nofelau Cymraeg ymddangos yn weddol gyson ac erbyn [[1860]] roedd rhyw ddwsin o nofelau Cymraeg wedi'u cyhoeddi. Fel cyfresi yn unig fyddai'r mwyafrif helaeth yn ymddangos, ond byddai rhai'n cael eu cyhoeddi fel llyfrau wedyn. Cynhaliwyd cystadleuaeth yn Eisteddfod Cymmrodorion Merthyr Tudful 1854 am "ffug-hanes" ar y testun "y meddwyn ddiwygiedig". Dyma ddechrau'r nofel [[dirwest|ddirwestol]], ''[[genre]]'' fyddai'n boblogaidd iawn ymysg nofelwyr Cymraeg yn ystod y [[19g]]. Cyhoeddwyd o leiaf tair o nofelau'r ymgeiswyr yn y flwyddyn ganlynol, sef ''[[Jeffrey Jarman]]'' gan [[Richard Roberts (Gruffydd Rhisiart)|Gruffydd Rhisiart]], ''[[Henry James (Egryn)|Henry James]]'' gan [[Egryn]] a ''Llyewlyn Parri'' gan [[Llew Llwyfo]] (enillydd y gystadleuaeth). Daethai cystadleuaethau ysgrifennu nofelau (yn Gymraeg neu Saesneg) yn ddigwyddiad cyffredin yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] o hyn ymlaen, er na fyddai cystadleuaeth flynyddol dan reolau cyson yn dod yn rhan o'r ŵyl nes sefydlu [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn 1978. Nofelau Saesneg ac Americanaidd oedd modelau'r nofelwyr cynnar hyn. Roedd amheuaeth ynghylch budd a moesoldeb nofelau mewn rhai cylchoedd [[Anghydffurfiaeth|Anghydffurfiol]] ac er bod y cyndynrwydd i dderbyn nofelau wedi'i or-bwysleisio wrth drafod y nofel Gymraeg,<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> cafodd yr agwedd hon a'r awydd i greu a hyrwyddo gweithiau fyddai'n 'fuddiol' gryn effaith ar gynnwys a derbyniad y nofelau eu hunain.<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/feature/madam-wen-and-the-two-rules-of-the-welsh-novel/|title=''Madam Wen and the Two Rules of the Welsh Novel''|publisher=Nation.cymru}}</ref> Roedd y syniad y dylai nofel gynnwys moeswers fyddai'n fuddiol i ddatblygiad moesegol a chrefyddol y darllenydd yn gryf, a byddai obsesiwn gyda dirwest a pheryglon diota yn parháu i fod yn nodwedd gyffredin iawn mewn nofelau Cymraeg hyd yn oed mor ddiweddar â degawd cyntaf yr [[20g]],<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/feature/gwyneth-vaughan-lost-folk-traditions-and-a-place-for-women-in-the-welsh-canon/|title=''Gwyneth Vaughan, Folk Traditions and a Place for Women in the Welsh Literary Canon''|publisher=Nation.cymru}}</ref> hyd yn oed mewn gwaith nofelwyr fel Llwyfo a [[Daniel Owen]] nad oedd eu hunain yn ddirwestwyr. Fodd bynnag, roedd eithriadau, megis ''[[Wil Brydydd y Coed]]'', nofel ddigrif gan [[David Owen (Brutus)]] a gyhoeddwyd yn y cylchgrawn Eglwysig ''Yr Haul'' o 1863-67 oedd yn dychanu [[Anghydffurfiaeth]], a nofelau neu ''ramantau'' [[nofel Hanes|hanesyddol]], ''genre'' poblogaidd arall ymysg nofelwyr cynnar y Gymraeg gydag enghreifftiau cynnar yn cynnwys ''[[Dafydd Llwyd, neu Ddyddiau Cromwell]]'' gan [[Owen Wynne Jones (Glasynys)|Glasynys]] (1857), ''[[Owain Tudur (Nofel)|Owain Tudur]]'' gan [[William Pritchard, Pentraeth|William Pritchard]] (1863) a ''[[Rheinallt ap Gruffydd (nofel)|Rheinallt ap Gruffydd]]'' (1874) gan [[Isaac Foulkes]]. Ymddangosodd nofelau serch, nofelau antur ac hyd yn oed nofelau [[nofel drosedd|trosedd]] yn Gymraeg yn y papurau newydd a'r cylchgronau erbyn diwedd yr [[1870au]], y mwyafrif yn ddienw.<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> Arwyddocaol efallai yw'r ffaith mai gweithgaredd achlysurol yn unig oedd ysgrifennu nofelau i lawer o'r nofelwyr cynnar hyn: er gwaethaf natur arloesol ''[[Aelwyd f'Ewythr Robert]]'' dim ond un nofel arall fyddai Hiraethog yn ei chwblhau, sef ''[[Helyntion Bywyd Hen Deiliwr]]''. Oherwydd realiti cyd-destun economaidd ysgrifennu yn yr iaith Gymraeg, nofelwyr amatur oedd y rhain i gyd, yn yr ystyr eu bod yn cynnal eu hunain o ddydd i ddydd drwy weithio fel gweinidogion, pregethwyr, newyddiadurwyr ac ati. Ond hyd yn oed o ran eu gwaddol llenyddol, byddai llawer o'r nofelwyr cynnar hyn yn debygol o ystyried eu hunain yn feirdd yn hytrach na nofelwyr; effaith cryfder y traddodiad barddol brodorol a'r [[Eisteddfod]], efallai. Ysgrifennodd Hiraethog, er enghraifft, lawer mwy o farddoniaeth yn ei oes na rhyddiaith, er enghraifft, er mai fel nofelydd yr oedd ei ddawn amlycaf.<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 10-11.</ref> Bardd oedd [[Llew Llwyfo]] hefyd, ac un o ffigyrau llenyddol blaenllaw ail hanner y ganrif (enillodd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y gadair]] yn 1860 a'r [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|goron]] yn 1895), ond dim ond ambell nofel eraill ychwanegodd at ''Llywelyn Parri'' dros ei yrfa hir. Awgrymodd John Rowlands bod uchelgeisiau barddonol y nofelwyr hyn wedi cael effaith andwyol ar eu rhyddiaith, a bod cryfder y traddodiad barddol felly o bosib wedi llesterio datblygiad y nofel Gymraeg.<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]], t. 10-11.</ref> ==Y Nofel yn ei Llawn Dwf: 1870au-1895== [[File:Portrait of Roger Edwards (4674356) (cropped).jpg|thumb|right|[[Roger Edwards]] (1811-1886), fu'n cyfaill a mentor i [[Daniel Owen]], ond hefyd yn nofelydd ei hun.]] {{See also|Papurau newydd Cymraeg}} Chwarter olaf y ganrif oedd "oes aur" y Wasg Gymraeg, gyda ffrwydrad syfrdanol yn y nifer a chylchrediad y papurau newydd. Ynghyd â'r tyfiant sylweddol hwn daeth twf sylweddol yn y nofel Gymraeg, o ran niferoedd os nad o reidrwydd o ran ansawdd. Rhai o nofelwyr blaenllaw'r cyfnod hwn oedd [[Roger Edwards]], a gyhoeddodd nifer o nofelau yn ''[[Y Drysorfa]]'' yn ystod chwedegau a saithdegau'r ganrif; [[Beriah Gwynfe Evans]], golygydd ''[[Cyfaill yr Aelwyd]]'', lle ymddangosodd nifer o'i nofelau o 1880 ymlaen, ac [[Elis o'r Nant]]. Gwelwyd hefyd ymddangosiad y nofelwyr benywaidd cyntaf, er enghraifft [[Mary Oliver Jones]], oedd yn aelod o gylch [[Cranogwen]]. Ymddangosodd nofelig gyntaf Jones, ''[[Claudia (nofel)|Claudia]]'' yn 1880 ar dudalennau'r ''[[Y Frythones|Frythones]]'', cylchgrawn a fwriadwyd ac a farchnadwyd i ferched. Gwahaniaeth arwyddocaol rhwng y genhedlaeth newydd hon o nofelwyr a'u rhagflaenwyr oedd iddynt oll ysgrifennu nofelau yn rheolaidd, ac iddynt ddewis arbenigo ar ysgrifennu nofelau yn hytrach na barddoniaeth. Yn yr un cyfnod hefyd ymddangosodd nifer fawr o gyfieithiadau, addasiadau a thalfyriadau o nofelau o wleydydd eraill; cyfrannodd y rhain at y traddodiad Cymraeg a thrwy gynyddu'r ystod o ddeunyddiau darllen oedd ar gael yn Gymraeg ac ehangu gorwelion darllenwyr. ===Daniel Owen (1879-1895)=== [[File:Storïau o Hanes Cymru cyf I (Daniel Owen).jpg|thumb|left|[[Daniel Owen]] (1836-1895)]] {{main|Daniel Owen}} Y nofelydd pwysicaf, mwyaf llwyddiannus a mwyaf dylanwadol o'r genhedlaeth hon o bell ffordd oedd [[Daniel Owen]] (1836-1895). Teiliwr o gefndir tlawd yn [[yr Wyddgrug]] odoedd, a dechreuodd ysgrifennu ei nofelau yn gymharol hwyr yn ei fywyd yn dilyn awgrym ei gyfaill a'i fentor, y nofelydd [[Roger Edwards]], oedd yn olygydd ar ''Y Drysorfa'' lle fyddai straeon cyntaf Owen yn ymddangos.<ref>Foulkes, Isaac (1903) ''Daniel Owen: Y Nofelydd'', Lerpwl: Isaac Foulkes.</ref> Cyhoeddodd Owen bedair nofel i gyd, ''[[Y Dreflan]]'' (1880), ''[[Rhys Lewis]]'' (1885), ''[[Enoc Huws]]'' (1891) a ''[[Gwen Tomos]]'' (1894). Mae cydnabyddiaeth eang nid yn unig mai Owen oedd y nofelydd fwyaf ei oes yn y Gymraeg, ond mai ei nofelau yntau yw uchafbwynt artistig rhyddiaith Gymraeg y ganrif, yn enwedig ''Rhys Lewis'' ac ''Enoc Huws''.<ref>Ashton, Glyn (1976) ‘Y Nofel’ yn Bowen, Geraint (gol.) ''Y Traddodiaad Rhyddiaith yn yr Ugeinfed Ganrif'', Llandysul: Gomer. t.109</ref><ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.59</ref><ref>Parry, Thomas (1948) ''Hanes ein Llên'', Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru. t.85</ref> Nid oedd y nofelau hyn o reidrwydd yn dra gwahanol o ran cynnwys i nofelau eraill y cyfnod - maent yn disgrifio bywydau cymdeithasol a chrefyddol Cymry eu cyfnod, yn aml mewn fersiwn ffuglennol o fro'r awdur - ac maent yn dangos llawer o ystrydebau cyffredin nofelau'r cyfnod; mae rhai'n gweld gwallau strwythurol iddynt hefyd.<ref>Jones, J. Gwilym (1970) ''Daniel Owen'', Dinbych: Gwasg Gee. t.79.</ref><ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.551</ref> Fodd bynnag, maent yn rhagori ar nofelau eraill y cyfnod o ran eu harddull ffraeth, darllenadwy a digrif, a'u cymeriadau cofiadwy, hoffus a gwreiddiol.<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.551</ref><ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.63</ref> Bu nofel gyntaf Owen, ''[[Y Dreflan]]'' yn boblogaidd yn ôl safonau nofelau'r oes; ond llwyddiant ysgubol oedd ''[[Rhys Lewis]]'', nofel Gymraeg fwyaf poblogaidd y ganrif. Fersiwn ffuglennol oedd y nofel o'r hunangofiannau pregethwyr oedd yn lyfrau poblogaidd; mae'n dilyn ei phrif gymeriad o'i blentyndod hyd at ei gystudd olaf. Hwyrach mai ei nofel nesaf, fodd bynnag, sef ''Enoc Huws'', yw'r gorau yn ôl safonau heddiw:<ref>Rhys, Robert (2000) ''Daniel Owen'', t. 173</ref><ref>Williams, Ioan (1984) ''Y Nofel'', Llandysul, Gomer. t.35</ref> comedi cymdeithasol yw'r nofel hon sy'n dilyn siopwr sy'n cael ei rwydo gan dwyllwr sydd arno eisiau dwyn ei gyfoeth. Nid ystyrir ei nofel olaf, ''[[Gwen Tomos]]'', yn lwyddiant ar yr un lefel yn gyffredinol,<ref>[[#CITEREFRowlands1992|Rowlands]] t.71</ref><ref>Rhys, Robert (2000) ''Daniel Owen''</ref> ond serch hynny mae iddi ei hamddiffynwyr, megis [[Saunders Lewis]], a'i disgrifiodd fel "y dawelaf, y sicraf, y llyfnaf o'i nofelau".<ref>[[#CITEREFLewis1936|Lewis]], t.56</ref> Cymaint oedd llwyddiant a dylanwad Owen fel y rhoddir yr argraff gamarweiniol weithiau mai gyda'i waith yntau mae'r nofel Gymraeg yn dechrau.<ref>T. R. Jones (1904) 'Daniel Owen', ''Cyres y Meistri'' 4.</ref><ref>Ashton, Glyn (1976) 'Y Nofel', yn Bowen, Geraint, ''Y Traddodiad Rhyddiaith yn yr Ugeinfed Ganrif''</ref> "Nid oedd yn ddatblygiad o neb nac o ddim" yn ôl Thomas Parry.<ref>Parry, Thomas (1948), ''Hanes ein Llên'', Gwasg Prifysgol Caerdydd.</ref> Gorddweud oedd hyn<ref>[[#CITEREFMillward1991|Millward]]</ref> fel mae'r cyd-destun uchod yn dangos; fodd bynnag ni ellir gwadu na brofodd Owen yn fwy llwyddiannus ac yn fwy dylanwadol nag unrhyw nofelydd Cymraeg blaenorol nac, o bosib, wedyn. Daeth yn enwog trwy Gymru, ac yn dilyn ei farwolaeth codwyd cofgolofn a cherflun ohono yn yr Wyddgrug. Ef yw'r nofelydd Cymraeg cynharaf y darllenir ei waith yn eang hyd heddiw. ==Dilynwyr Daniel Owen: 1895-1914== [[File:T. Gwynn Jones o Ymadawiad Arthur a Chaniadau Eraill.jpg|thumb|right|[[T. Gwynn Jones]] yn y cyfnod pan oedd yn ysgrifennu nofelau.]] Roedd Daniel Owen wedi dangos y ffordd a dangos beth oedd yn bosib i nofelydd yn yr iaith Gymraeg, ac nid rhyfedd efallai i gnwd o nofelwyr newydd ymddangos yn ystod blynyddoedd olaf ei fywyd a'r cyfnod yn union ar ôl ei farwolaeth, er na lwyddodd yr un ohonynt i ennill unrhywle'n agos i'r un bri. Mewn cyfnod pan oedd y wasg Gymraeg ar ei hanterth, newyddiadurwyr oedd llawer o'r nofelwyr hyn, yn eu plith [[T. Gwynn Jones]], [[Gwyneth Vaughan]], [[Winnie Parry]], [[William Llewelyn Williams]], a [[Richard Hughes Williams]]. Llewelyn Williams ac Winnie Parry oedd y cyntaf i ddod i'r amlwg, a hynny cyn diwedd y ganrif; yn ''[[Gwilym a Benni Bach]]'' (1894) Williams a ''[[Sioned (cyfrol)|Sioned]]'' Parry (1894-96) cafwyd nofelau i oedolion ond â phlant yn brif gymeriadau iddynt, dull fyddai'n cael ei adleisio yng ngwaith [[Kate Roberts]] ddegawdau'n ddiweddarach. Roedd ail nofel Williams, ''[[Gŵr y Dolau]]'' (1896), yn enghraifft cymharol hwyr o nofel ddirwest ac er bod ei strwythur yn llac iawn, mae ei chymeriadau a'i hiwmor yn ei chodi uchlaw llawer o nofelau eraill ei chyfnod.<ref>{{cite web|url=https://nation.cymru/culture/carmarthenshires-politician-novelist/|title=''Carmarthenshire's Politician-Novelist''|lang=en|publisher=Nation.cymru}}</ref> Er mai am ei farddoniaeth yr adnabyddir [[T. Gwynn Jones]] gan fwyaf heddiw, bu'n ysgrifennu nofelau mwy neu lai'n barhaus o 1898 pan gyhoeddwyd y cyntaf ohonynt, ''[[Gwedi Brad a Gofid]]'', ac 1908, gan gwblhau rhyw ddeuddeg ohonynt dros y ddegawd honno, gyda'r mwyaf adnabyddus heddiw'n cynnwys ''[[Gorchest Gwilym Bevan]]'' (1899) a ''[[Lona]]'' (1908). Er bod y rhain ac eraill o'i nofelau fel ''[[Camwri Cwm Eryr]]'' (1899) yn gonfensiynol o ran eu bod yn nofelau realaidd wedi'u lleoli yng Nghymru'r dydd, ceir ystod eang o ''genres'' amgen ymhlith nofelau Gwynn gan gynnwys enghreifftiau o'r rhamant hanesyddol fel ''[[Llwybr Gwaed ac Angau]]'' (1903) a ''[[Glyn Hefin]]'' (1906), comedïau fel ''[[Hunangofiant Prydydd]]'' (1905) a ''[[John Homer]]'' (1908) sy'n dychanu'r [[Barddoniaeth Gymraeg|traddodiad barddol]], nofel [[ffuglen wyddonol]] gynta'r Gymraeg ''[[Enaid Lewys Meredydd: Stori am y Flwyddyn 2002|Enaid Lewys Meredydd]]'' (1905), ac un nofel i blant hefyd, ''[[Yn Oes yr Arth a'r Blaidd]]'' (1907-08) a gyhoeddwyd fel cyfrol yn 1913. Mewn cylchgronnau yn unig ymddangosodd y mwyafrif o'r nofelau hyn a'r rhan fwyaf heb fod dan enw'r awdur, hyd yn oed pan gyhoeddwyd ''Lona'' fel cyfrol yn y 1920au; adlewyrchiad hwyrach o fri cymharol isel ysgrifennu nofelau o'i gymharu â gweithgareddau llenyddol eraill. [[File:Gwynneth.jpg|thumb|left|[[Gwyneth Vaughan]] (1852-1910)]] Nofelydd a ddechreuodd ysgrifennu yn gymharol hwyr yn ei bywyd oedd Ann Harriet Hughes, a ysgrifennai dan y ffugenw [[Gwyneth Vaughan]]. Cwblhaodd tair nofel, ''[[O Gorlannau'r Defaid]]'' (1903), ''[[Plant y Gorthrwm]]'' (1905) a ''[[Cysgodau y Blynyddoedd Gynt]]'' (1908) a gadawodd bedwaredd, ''[[Troad y Rhod]]'' (1909), yn anorffenedig. O'i chymharu â'i chyfoeswyr roedd yn arloeswr o ran dwyn merched i mewn i'r nofelau, gyda chymeriadau benywaidd gweithredol a chryf yn brithio pob un o'i nofelau sy'n aml yn mynegi perspectif proto-[[ffeministiaeth|ffeministaidd]]. Fel awdur straeon byrion adnabyddir [[Richard Hughes Williams]] (1878-1917) yn bennaf heddiw, ond ysgrifennodd hefyd sawl nofel yn ystod yr 1900au gan gynnwys nofelau antur a nofelau am y chwareli. Mae nofelau'r cyfnod hwn wedi rhannu beirniaid; "cysgodion gwan" o Daniel Owen oeddynt i Meic Stephens,<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]], t.536</ref> ac yn ôl Dafydd Jenkins bu'r nofel yn "crwydro yn yr anialwch" am ddegawdau ar ôl Owen.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]], t. 34.</ref> Fodd bynnag, yn fwy diweddar mae beirniaid wedi ail-ystyried gwerth a champ nofelau'r cyfnod yma. Dylid ystyried T. Gwynn Jones, chwedl ei gofiannydd [[Alan Llwyd]], yn "ewythr" y nofel Gymraeg (os Owen yw'r Tad) oherwydd ansawdd a darllenadwyedd ei nofelau,<ref>Llwyd, Alan (2019) ''Byd Gwynn: Cofiant T. Gwynn Jones''. Cyhoeddiadau Barddas.</ref> ac mae Gwyneth Vaughan yn nofelydd o ansawdd sydd wedi'i hesgeuluso yn rannol oherwydd rhagfarn yn ôl ei chofiannydd hi, Rosanne Reeves.<ref>Reeves, Rosanne (2010) ''Dwy Gymraes, Dwy Gymru: hanes bywyd a gwaith Gwyneth Vaughan a Sara Maria Saunders''.</ref> Nofelwyr eraill o'r oes a fu'n boblogaidd iawn yn y cyfnod oedd [[Anthropos]] (1853?-1944), [[Watcyn Wyn]] (1844-1905) ac [[Elwyn Thomas]] (m.1919), er eu bod yn anghyfarwydd ar y cyfan heddiw y tu allan i gylchoedd ysgolheigiol. ==Rhwng y Rhyfeloedd: 1918-1950== [[File:Tegla_01.JPG|thumb|right|[[E. Tegla Davies]] (1880-1967)]] Bu'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]] yn drothwy o fath yn hanes y nofel Gymraeg, gyda llawer o nofelwyr pennaf degawd cyntaf y ganrif wedi peidio ag ysgrifennu nofelau erbyn yr 1920au am nifer o resymau anghysylltedig.<ref>Pearce, Adam ''Rhagymadrodd'' yn Williams, W. Llewelyn (2024) Gŵr y Dolau, Melin Bapur.</ref> Bu'r Rhyfel a'r cynnydd mewn costau yn ergyd hefyd i'r wasg Gymraeg oedd wedi caniatáu cyhoeddi cymaint o nofelau. Degawd cymharol dawel felly oedd yr 1920au o ran nofelau Cymraeg; fodd bynnag yn 1923 cafwyd un nofel o leiaf a greodd argraff ar feirniaid diweddarach yn [[Gŵr Pen y Bryn]] [[E. Tegla Davies]].<ref>R. M. Jones, ''Llenyddiaeth Gymraeg 1902-1936'', t. 430</ref> Nofel hanesyddol oedd hon â [[rhyfel y degwm]] yn gefndir iddi. Er gwaetha'r tawelwch cymharol hyn fodd bynnag, roedd y 1920au yn gyfnod da ar gyfer nofelau antur gan weld cyhoeddi nofelau Cymraeg yn y ''genre'' hwn fel ''[[Lewsyn yr Heliwr (nofel)|Lewsyn yr Heliwr]]'' (1922), ''[[Daff Owen]]'' (1924) ac ''[[Wat Emwnt]]'' (1928) gan [[Lewis Davies]] (1863-1951) ac ''[[Rhwng Rhyfeloedd]]'' ac ''[[Yr Etifedd Coll]]'' (ill dau 1924) gan [[E. Morgan Humphreys]] (1882-1855); ac ymddangosiad ''[[Madam Wen]]'' gan [[W. D. Owen]] (1874-1925) ar ffurf cyfrol, er bod y nofel honno wedi'i ysgrifennu'n wreiddiol yn ystod y rhyfel. Roedd rhai o'r nofelau antur hyn wedi'u hanelu o leiaf yn rhannol at ddarllenwyr ifanc, ac yn y cyfnod hwn hefyd daethai nofelau i blant yn bethau cymharol gyffredin yn yr iaith Gymraeg, gydag awduron fel E. Tegla Davies yn cyhoeddi ''[[Hunangofiant Tomi]]'' (1912), ''[[Tir Y Dyneddon]]'' (1921), ''[[Nedw]]'' (1922), ''[[Rhys Llwyd Y Lleuad]]'' (1925), ''[[Hen Ffrindiau]]'' (1927), ''[[Y Doctor Bach]]'' (1930) a ''[[Stori Sam]]'' (1938); a [[Moelona]] (Elizabeth Mary Jones'; 1877-1953) yn flaenllaw yn y maes, gyda'i nofelau hithau i blant yn cynnwys ''[[Teulu Bach Nantoer]]'' (1913), ''[[Bugail y Bryn]]'' (1917), ''[[Rhamant y Rhos]]'' (1918), ''Cwrs y Lli'' (1927), ''Breuddwydion Myfanwy'' (1928) a ''Beryl'' (1931). I oedolion oedd ei nofel olaf, ''[[Ffynnonloyw]]'' (1938). ===Arbrofi â Chynnwys ac Arddull=== [[File:Saunders Lewis.jpg|thumb|left|[[Saunders Lewis]] (1893-1985), awdur [[Monica]].]] Erbyn yr 1930au roedd rhai awduron wedi dechrau ysgrifennu nofelau oedd yn symud y nofel Gymraeg i diroedd newydd y tu hwnt i brofiadau Cymry cyffredin, ac, dan ddylanwad [[moderniaeth]], yn arbrofi gyda chynnwys ac arddull eu rhyddiaith. Bu ''[[Monica]]'' (1930) gan [[Saunders Lewis]] yn destun cryn feirniadaeth am bortreadu rhywioldeb ei phrif gymeriad mewn ffordd agored (yn ôl safonau'r cyfnod). Roedd y nofel yn bwysig hefyd am ei bod yn y un o'r cyntaf i ddisgrifio bywyd dinesig y tu hwnt i fröydd Cymraeg gwledig Cymru. Roedd yr ymateb iddi'n ranedig rhwng ceidwadwyr oedd yn gas ganddynt ei beiddgarwch, a'r beirniad a'i hedmygodd. Dim ond un engraifft oedd ''Monica'' o awduron yn arloesi â chynnwys ac arddull. Cafwyd o leiaf dwy nofel Gymraeg yn y cyfnod hwn yn disgrifio profiadau tra gwahanol eu hawduron o'r [[Rhyfel Byd Cyntaf]]. Yn ''[[Plasau'r Brenin]]'' (1934) disgrifiodd [[D. Gwenallt Jones]] ei brofiad mewn carchar fel gwrthodwr cydwybodol; ac seiliwyd ''[[Amser i Ryfel]]'' (1944) ar brofiadau [[Thomas Hughes Jones]] fel milwr yn y ffosydd. Gwelwyd traddodiad y nofel hanesyddol yn parhau gydag enghreifftiau nodedig fel ''[[Orinda]]'' (1943) gan [[R. T. Jenkins]] a thair o nofelau gan [[Ambrose Bebb]] yn trafod Cymry o deulu'r awdur a ymfudodd i America: ''[[Y Baradwys Bell]]'' (1941), ''[[Dial y Tir]]'' (1945) a ''[[Gadael Tir]]'' (1948). Gwahaniaeth nodedig rhwng y nofelau hyn a'u rhagflaenwyr oedd i'r rhain gael eu hysgrifennu gan haneswyr proffesiynol gyda gwell wybodaeth ac agweddau mwy trylwyr; maent felly'n dangos lefel uwch o lawer o gywirdeb ac ôl ymchwil na "rhamantau" oesau cynharach. Daliodd awduron hefyd i ysgrifennu nofelau antur ac mewn meysydd poblogaidd eraill hefyd. Ysgrifennodd [[E. Morgan Humphreys]] gyfres o nofelau'n dechrau gyda ''[[Y Llaw Gudd]]'' (1924) am y ditectif [[John Aubrey]] yn datrys troseddau amrywiol. Dilynwyd hon gan ''[[Dirgelwch Gallt Y Ffrwd]]'' (1938), ''[[Ceulan y Llyn Du]]'' (1944) a ''[[Llofrudd yn y Chwarel]]'' (1951). Hwyrach mai hon oedd y gyfres nofelau trosedd gyntaf yn yr iaith, yn sicr bu'n garreg filltir yn y ''genre''. ===Anterth y Nofel Realaidd=== [[File:Kate_Roberts_1923.jpg|thumb|left|[[Kate Roberts]] (1891-1985)]] Gellid dweud fodd bynnag i'r nofelau uchod fod y tu allan i brif ffrwd y nofel Gymraeg yn y 1930au a'r 1940au: yn hytrach na pherthyn i unrhyw ddatblygiad modernaidd fel ''Monica'' roedd y nofelau fu'n fwyaf poblogaidd gyda darllenwyr a beirniaid yn perthyn i linach Daniel Owen<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]]</ref> a'r traddodiad [[realaeth|realaidd]], yn disgrifio bywyd gwledig neu drefol y bröydd Cymraeg. Merched oedd dwy o awduron mwyaf blaenllaw nofelau'r traddodiad yma. Ysgrifennodd [[Elena Puw Morgan]] (1900-1973) dair nofel i oedolion yn y 1930au: ''[[Nansi Lovell]]'' (1933), ''[[Y Graith]]'' (1938), sef enillydd y [[Fedal Ryddiaith]] (a gyflwynwyd dim ond y flwyddyn flaenorol) ac ''[[Y Wisg Sidan]]'' (1939). Nofelydd "soffistigedig a phwerus" oedd hi, ond yn anffodus golygai pwysau'r angen i ofalu am ei theulu (disgwyliad fyddai'n cwympo ar ysgwyddau merched gan fwyaf) na chafodd ryddid i ysgrifennu heblaw am yn ystod y cyfnod cymharol byr hwn o'i bywyd.<ref>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c14-MORG-PUW-1900|title=''Elena Puw Morgan''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> Cyhoeddodd nofelydd arall, [[Kate Roberts]] (1891-1985), dair nofel yn y cyfnod cyntaf hwn o'i gyrfa, gan gynnwys ''[[Deian a Loli]]'' (1927) a'i dilyniant ''[[Laura Jones]]'' (1930), ond yn 1936 daeth ei champwaith cyntaf yn y maes, ''[[Traed Mewn Cyffion]]'' (1936), ei thrydedd nofel, sy'n dilyn hanes tair cenhedlaeth o'r un teulu dros gyfnod o ddegawdau o gwmpas troad y ganrif. Dyma un o nofelau enwocaf y Gymraeg ac aeth ei hawdur ymlaen i ddod yn un o brif lenorion yr iaith mewn unrhyw gyfnod; fodd bynnag enciliodd oddi wrth ysgrifennu am gyfnod ar ôl y 1930au wrth iddi ganolbwyntio ar olygu a gweithgareddau eraill. [[File:T Rowland Hughes gan David Bell.jpg|thumb|right|[[T. Rowland Hughes]] (1903-1949)]] Mae'n arwyddocaol bod yr holl nofelau realaidd yma'n disgrifio cyfnodau cynharach nag adeg eu hysgrifennu, ac mae'r un peth yn wir am bob un ond am un o nofelau awdur mwyaf poblogaidd y traddodiad, [[T. Rowland Hughes]] (1903-1949),<ref>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c2-HUGH-ROW-1903|title=''T. Rowland Hughes''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> a fu hefyd yn fardd llwyddiannus a ennillodd [[Cadair yr Eisteddfod Genedlaethol|y Gadair]] ddwywaith. Gan eu bod wedi'u gosod mewn cyfnodau cynharach nid oedd nofelau'r traddodiad realaidd ar y cyfan yn mynd i'r afael â chwestiynau gwleidyddol a chymdeithasol eu hoes, ac roeddynt yn perthyn i linach Daniel Owen yn yr ystyr mai ef o hyd oedd y dylanwad Cymraeg mwyaf amlwg ar bob un ohonynt.<ref>[[#CITEREFJenkins1999|Jenkins]]</ref> Ag eithrio ''[[Yr Ogof (cyfrol)|Yr Ogof]]'' (1945), nofel hanesyddol am gyfnod Crist, mae holl nofelau T. Rowland Hughes - ''[[O Law i Law]]'' (1943), ''[[William Jones (nofel)|William Jones]]'' (1944), ''[[Chwalfa]]'' (1946) ac ''[[Y Cychwyn]]'' (1947) - yn disgrifio bywyd bröydd Chwarelyddol y gogledd-orllewin: roedd Hughes yn gyfrifol yn fwy na neb am sefydlu ystrydeb rhamantaidd y Chwarelwr Cymraeg cadarn, digyffro yn y ddychymyg Gymreig.<ref>Gwyn, Elin 'Rhagymadrodd' yn Hughes, T. Rowland (2024) ''Chwalfa'', Melin Bapur.</ref> Roedd Elena Puw Morgan a Kate Roberts wedi peidio ag ysgrifennu erbyn dechrau'r 1940au; ni fyddai Morgan yn ysgrifennu nofel eto ac er byddai Roberts yn gwneud ar ddiwedd y degawd roedd ei nofelau diweddarach (gweler isod) o natur wahanol iawn i ''[[Traed Mewn Cyffion]]''. O ganlyniad, bu marwolaeth T. Rowland Hughes yn gymharol ifanc o sglerosis ymledol yn 1949 yn drothwy arall yn hanes y nofel Gymraeg, ac yn glo ar gyfnod y math o nofel yr oedd ei weithiau yntau'n ei gynrychioli. ==1950 hyd 1980== O'r 1950au roedd awduron nofelau Cymraeg yn dechrau ymateb fwyfwy i'r datblygiadau celfyddydol a chymdeithasol o'u cwmpas yng Nghymru a thu hwnt, a hynny mewn ystod eang o wahanol ffyrdd. Ar ôl cyfnod yn gweithio fel cyhoeddwr gyda [[Gwasg Gee]] - ni chyhoeddodd unrhyw weithiau gwreiddiol o'i heiddo'i hun rhwng 1937 ac 1949 - ail-gydiodd [[Kate Roberts]] mewn ysgrifennu yn y 1950au, ond roedd nofelau'r ail gyfnod hwn yn ei gyrfa yn dra wahanol ar y cyfan i'r hyn a ddaethai ynghynt. Er bod ''[[Te yn y Grug]]'' (1959), un o'i gweithiau mwyaf adnabyddus, yn ymdebygu'n fwy i'w gweithiau cynharach, gyda nofelau fel ''[[Stryd y Glep]]'' (1949), ''[[Y Byw sy'n Cysgu]]'' (1956), ''[[Y Lôn Wen]]'' (1960) a ''[[Tywyll Heno]]'' (1962), archwiliodd Roberts fyd mewnol cymeriadau (benywaidd fel arfer) yn wynebu problemau fel unigedd a dirywiad o ran iechyd meddwl, yn aml o safbwynt [[ffeministiaeth|ffeministaidd]]. Yn sgil poblogrwydd ei gwaith blaenorol fel ''[[Traed Mewn Cyffion]]'' a'i harloesi ym maes y [[stori fer]] roedd Roberts eisoes yn ffigwr blaenllaw yn y traddodiad rhyddiaith Gymraeg; ond ychwanegodd gwaith yr ail gyfnod hwn yn ei gyrfa gymaint at ei bri nes i rai dechrau cyfeirio ati'n ddiweddarach fel "Brenhines ein llên".<ref>{{cite web|url=https://www.casgliadywerin.cymru/content/kate-roberts-queen-our-literature|title=''Brenhines ein Llên''|publisher=Casgliad y Werin Cymru}}</ref><ref name=Gramich>{{cite web|url=https://bywgraffiadur.cymru/article/c10-ROBE-KAT-1891<|title=''Kate Roberts''|publisher=Y Bywgraffiadur}}</ref> Ym marn rhai beirniaid hyd yr unfed ganrif ar hugain megis [[Katie Gramich]],<ref name=Gramich/> Kate Roberts yw nofelydd pwysicaf yr iaith Gymraeg. [[File:Islwyn Ffowc Elis.jpg|thumb|left|[[Islwyn Ffowc Elis]] (1924-2004)]] Y nofelydd Cymraeg ''newydd'' bwysicaf a ddaeth i'r amlwg yn y 1950au fodd bynnag oedd [[Islwyn Ffowc Elis]], awdur ''[[Cysgod y Cryman]]'' (1953). Hon oedd ei nofel gyntaf awdur ac mae'n un arall o nofelau enwocaf a mwyaf poblogaidd y Gymraeg. Lleoliad y nofel hon, fel yn achos cymaint o nofelau Cymraeg blaenorol, yw'r Gymru wledig; fodd bynnag ynddi mae ymateb bwriadol i effaith datblygiadau cyfoes ar fywyd y fro Gymraeg megis y [[Rhyfel Oer]] a lledaeniad [[Comiwnyddiaeth|Chomiwnyddiaeth]] ac ôl-effeithiau'r [[Ail Ryfel Byd]] yn ogystal â lledaeniad yr iaith Saesneg yng Nghymru. Y nofel hon yn ddi-os fu ei fwyaf poblogaidd a llwyddiannus a dychwelodd Elis i'r un cymeriadau yn ei drydedd nofel, ''[[Yn Ôl i Leifior]]'' (1956) ar ôl methiant beirniadol ei ail, ''[[Ffenestri Tua'r Gwyll]]'' (1955). Fodd bynnag, drwy gydol ei oes roedd yn arloeswr cyson a ymddiddorai mewn datblygu llenyddiaeth Gymraeg mewn ''genres'' mwy poblogaidd. Hwyrach mai ei bedwaredd nofel, ''[[Wythnos yng Nghymru Fydd]]'' (1957) o hyd yw'r enghraifft enwocaf o [[ffuglen wyddonol]] yn Gymraeg, gyda themâu [[Cenedlaetholdeb Cymreig|cenedlaetholgar]] amlwg; dychwelodd at ffuglen wyddonol ar gyfer ''[[Y Blaned Ddirion]]'' (1968), ond dychan yn beirniadu [[imperialaeth]] oedd ''[[Tabyrddau'r Babongo]]'' (1961) ac nofel antur gyffrous yw ''[[Y Gromlech yn yr Haidd]]'' (1971). Mewn gwrthwynebiad agwedd llwyr gydag Islwyn Ffowc Elis, yn ei nofelau yntau archwiliodd [[John Rowlands (awdur)|John Rowlands]] (1938-2015) fydoedd tywyll meddyliau mewnol ei gymeriadau; yn ôl Meic Stephens mae apêl ei nofelau, yn ej plith ''[[Lle bo'r Gwenyn]]'', (1960), ''[[Bydded Tywyllwch]]'' (1969), ''[[Arch ym Mhrâg]]'' (1972) a ''[[Tician Tician]]'' "bron yn gyfangwbl meddyliol".<ref name="obit Rowlands">{{Cite web|title=John Rowlands: Author who eschewed popular taste in order to explore the human mind and his own inner life|url=https://www.independent.co.uk/news/people/john-rowlands-author-who-eschewed-popular-taste-in-order-to-explore-the-human-mind-and-his-own-inner-life-10256109.html|website=Independent|date=2025-05-17|access-date=2024-08-24|language=en-GB}}</ref> Achosodd ''[[Ieuenctid yw 'Mhechod]]'' (1965) sgandal ar y pryd a arweiniodd at ymddiswyddo'r cyhoeddwr oherwydd ei phortread o gyfathrach rhywiol rhwng gweinidog capel ac aelod o'i gynulleidfa.<ref name="obit Rowlands"/> Mae rhai wedi gweld elfennau o [[ôl-foderniaeth]] yng ngwaith John Rowlands ac hefyd yn nofel Gymraeg enwoca'r 1960au, ''[[Un Nos Ola Leuad]]'' (1961) gan [[Caradog Prichard]].<ref name="ol-fodern">{{Cite web|title=Ôl-foderniaeth|url=https://wici.porth.ac.uk/index.php/%C3%94l-foderniaeth|website=Porth: Esboniadur|access-date=2024-09-05|language=cy-GB}}</ref> Lleolir y nofel hon ym mro'r chwareli, fel nofelau T. Rowland Hughes, fodd bynnag ni allai'r portread o'r gymuned honno fod yn fwy gwahanol, gyda'r boblogaeth yn gybyddlyd, hunanol a bregus. Dan ddylanwad nofelau modernaidd fel ''[[Finnegan's Wake]]'' yr awdur Gwyddelig [[James Joyce]],<ref>Emyr Llywelyn yn Y Faner Newydd 2013</ref> mae'r arddull hefyd yn fodernaidd, gan ymylu ar 'lif ymwybod' (Saes. ''Stream of consciousness''). Fe'i hystyrir yn gampwaith gan sawl beirniad.<ref>[[#CITEREFStephens1999|Stephens]]</ref><ref>''Llyfr y Ganrif'', Gwyn Jenkins, Andy Misell, Tegwyn Jones (Llyfrgell Genedlaethol Cymru a'r Lolfa, 1999)</ref> Gyda nofelau fel ''Un Nos Ola Leuad'', a gwaith awduron fel John Rowlands a Kate Roberts roedd hi'n amlwg bod oes y nofel realaidd ar ben, er yr ymddangosodd ambell enghraifft eto yn y traddodiad ar ôl 1950 megis ''[[Marged]]'' (1974) gan [[T. Glynne Davies]]; er bod y nofel hon heyfd yn portreadu bywydau rhywiol ei gymeriadau mewn ffordd na fyddai nofelau'r oesau cynt erioed wedi'i wneud. Fodd bynnag parhau gwnaeth traddodiad y nofel haneysddol, gydag enghreifftiau adnabyddus yn cynnwys ''[[Y Stafell Ddirgel]]'' (1969), ''[[Y Rhandir Mwyn]]'' (1972) ac ''[[I Hela Cnau]]'' (1978) gan [[Marion Eames]] (1921-2007); nofelau [[Rhiannon Davies Jones]] (1921-2014) fel ''[[Fy Hen Lyfr Cownt]]'' (1960) am yr emynyddes [[Ann Griffiths]] a ''[[Lleian Llan-Llŷr]]'' (1965); a ''[[Gwres o'r Gorllewin]]'' (1971) [[Ifor Wyn Williams]] (1923-1999), am [[Gruffydd ap Cynan]]; bu'r tair diwethaf o'r rhain ymhlith enillwyr y [[Fedal Ryddiaith]]. Erbyn diwedd y cyfnod hwn hefyd gellid dweud bod gan yr iaith Gymraeg draddodiad o [[ffuglen wyddonol]], gydag Islwyn Ffowc Elis yn dychwelyd i'r cyfrwng gydag ''[[Y Blaned Ddirion]]'' (1968), [[Owain Owain]] (1929-1993) yn ysgrifennu un o'r enghraifftiau cynharaf o nofel ddistopaidd yn y Gymraeg gydag ''[[Y Dydd Olaf]]'' (1976) ac [[R. Gerallt Jones]] (1911-1968) yn ysgrifennu ''[[Cafflogion]]'' (1979), nofel arall a enillodd y Fedal Ryddiaith. ==Gwleidyddiaeth ac Ôl-Foderniaeth: 1980 hyd 2000== [[File:Yma_o_Hyd_(llyfr).jpg|thumb|left|''[[Yma o Hyd (nofel)|Yma o Hyd]]'' (1985) gan [[Angharad Tomos]], nofel sy'n arddel perspectif gwleidyddol cryf.]] Yn dechrau yn 1979, dechrwyd gwobrwyo [[Gwobr Goffa Daniel Owen]] yn flynyddol yn yr [[Eisteddfod Genedlaethol]] am nofel heb ei gyhoeddi. [[Alun Jones]] oedd yr ennillydd cyntaf gyda'i nofel ''[[Ac Yna Clywodd Sŵn y Môr]]''. Bu'r 1980au yn gyfnod llewyrchus i'r nofel Gymraeg gyda datblygiadau pwysig yn gweld gwleidyddiaeth (yn enwedig [[Cenedlaetholdeb Cymreig]] yn dod yn rhan amlwg o'r traddodiad rhyddiaith, ac yn natblygiad y nofel Gymraeg ôl-fodernaidd. ===Y Nofel Wleidyddol=== Bu negeseuon gwleidyddol yn ran o dirwedd y nofel Gymraeg byth ers y bedwaredd ganrif ar bymtheg; fodd bynnag bu tueddiad amlwg yn yr 1980au i weld nofelau Cymraeg yn arddel safbwyntiau gwleidyddol mwy radicalaidd. Bu'r rhai o'r rhain yn arddel [[Cenedlaetholdeb Cymreig]] a'r ymgyrch dros yr iaith Gymraeg, megis ''[[Yma o Hyd (nofel)|Yma o Hyd]]'' (1985) gan [[Angharad Tomos]], nofel hunan-gofiannol am brofiad ymgyrychydd dros yr iaith mewn carchar i ferched a seiliwyd ar brofiadau'r awdur yn ymgyrchu dros [[Cymdeithas yr Iaith|Gymdeithas yr Iaith]]. Fodd bynnag roedd eraill yn trafod gweleidyddiaeth ryngwladol, gydag enghreifftiau fel ''[[Y Pla]]'' (1987; gweler isod) gan William Owen Roberts yn arddel [[sosialaeth]], a nofelau eraill yn ymateb i'r [[Rhyfel Oer]] mewn ffyrdd gwahanol fel ''[[Y Tŷ Haearn]]'' (Enilllydd y Fedal yn 1984) gan [[John Idris Owen]], nofel am grŵp o bobl mewn lloches tanddaearol yn ystod ymosodiad niwclear a'r cyfnod yn union wedyn, a ''[[Cyn Daw'r Gaeaf]]'' (Enillydd 1985) gan [[Meg Elis]], nofel am y protestiadau gwrth-niwclear yn [[Greenham Common]]. ===Nofelau Ôl-fodernaidd=== {{See also|Ôl-foderniaeth}} [[File:Dirgel_Ddyn_(llyfr).jpg|thumb|right|''[[Dirgel Ddyn]]'' (1993) gan [[Mihangel Morgan]], enghraifft o nofel Gymraeg ôl-fodernaidd]] Un datblygiad oedd cyhoeddi nifer o nofelau'n dangos dylanwad [[Ôl-foderniaeth]] yn eu cynnwys a'u harddull, ac er bod rhai'n daldau bod hyn wedi dechrau gyda gwaith John Rowlands a Caradog Prichard<ref name="ol-fodern"/>, yn sicr erbyn yr 1980au a'r 1990au roedd y syniadau hyn wedi dod yn rhan flaenllaw o nofelau Cymraeg enwoca'r dydd gydag enghreifftiau blaenllaw'n cynnwys ''[[Bingo]]'' ac ''[[Y Pla]]'' (1987) - nofel hanesyddol gydag elfennau ffantasïol, bwriadol afrealistig - gan [[William Owen Roberts]]; a ''[[Seren Wen ar Gefndir Gwyn]]'' [[Robin Llywelyn]], enillydd Fedal Ryddiaith 1992; nofel ag iddi leoliad mewn gwlad ddychmygol sy'n [[ffantasi|ffantasïol]], ac sy'n cynnwys llawer o hiwmor ond sy'n gweithredu hefyd fel [[alegori]] gwleidyddol am ormes ac [[imperialaeth]]. Mae nofelau eraill o'r cyfnod sydd wedi'u disgrifio'n ôl-fodernaidd yn cynnwys ''[[Trefaelog]]'' (1989) gan [[Gareth Miles]], ''[[Cyw Haul]]'' (1994) a ''[[Cyw Dôl]]'' gan Twm Miall a gwaith [[Mihangel Morgan]],<ref name="ol-fodern"/> sy'n cynnwys nofelau fel ''[[Dirgel Ddyn]]'' (Enillydd y Fedal yn 1993) a ''[[Melog]]'' (1997). ==Plwraliaeth: Nofelau'r 21g== Fel gyda llawer o feysydd celfyddydol eraill, nodweddir y nofel Gyrmaeg gyfoes gan bliwraliaeth, gyda nifer fawr o gwahanol fathau o nofel yn cyd-fodoli mewn marchnad cymysg, ffrwythlon. Serch hynny ceid nifer fawr hefyd o ddatblygiadau newydd yn y nofel Gymraeg ar ôl 1980, gyda nofelwyr yn parhau i arbrofi gyda chynnwys ac arddull yn eu gwaith a gan gyflwyno nofelau o fathau newydd i'r Gymraeg. Amlinellir rhai o'r datblygiadau diweddar hyn isod. ===Ffuglen Ddamcaniaethol=== {{main|Ffuglen Ddamcaniaethol}} Digon araf bu twf [[ffuglen ddamcaniaethol]] yn y Gymraeg, ond cafwyd nifer o enghreifftiau blaenllaw yn yr unfed Ganrif ar hugain, yn enwedig nofelau [[ffuglen ddamcaniaethol|apocalyptaidd]], gan gynnwys enghreifftiau fel ''[[Y Dŵr|Y Dŵr]]'' (2007) gan [[Lloyd Jones]], ''[[Llyfr Glas Nebo]]'' (Enillydd y Fedal 2018) gan [[Manon Steffan Ros]] ac ''[[Iaith y Nefoedd]]'' (2019) gan [[Llwyd Owen]]. ==Ffynonellau== *{{Cite book |last=Jenkins |first=Dafydd |title='Y Nofel Gymraeg Gynnar' ac 'Y Nofel Gymraeg ar ôl Daniel Owen' yn Williams, Gerwyn (gol.) ''Rhyddid y Nofel''|year=1999 |publisher=Gwasg Prifysgol Cymru}} *{{Cite book |last=Lewis |first=Saunders |title=''Daniel Owen''|year=1936 |publisher=Gwasg Gee}} *{{Cite book |last=Millward |first=Edward G.|title=''Cenedl Bobl Ddewrion: Agweddau ar Lenyddiaeth Oes Fictoria''|year=1991 |publisher=Gomer}} *{{Cite book |last=Rowlands |first=John|title=''Ysgrifau ar y Nofel''|year=1992 |publisher=Gwasg Prifysgol Caerdydd}} *{{Cite book |last=Stephens |first=Meic|title=''Cydymaith i Lenyddiaeth Cymru''|year=1999 |publisher=Gwasg Prifysgol Caerdydd}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Nofel Cymraeg}} [[Categori:Y nofel Gymraeg| ]] [[Categori:Llenyddiaeth ffuglen Gymraeg yn ôl ffurf]] [[Categori:Y llyfr Cymraeg]] [[Categori:Y nofel yn ôl iaith|Cymraeg]] lhu5nsel0eev6z8yuorr7zb2p4uj1ka 14 517850 13273419 12909055 2024-11-06T12:41:22Z Craigysgafn 40536 13273419 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl yn ôl iaith a gwlad}} [[Categori:Ieithoedd yn ôl gwlad| Pobl]] [[Categori:Pobl yn ôl gwlad| Iaith]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith| Gwlad]] ib1t28y4q65vjdh78cyz9qrptf90kiq 0 528084 13273688 13268048 2024-11-07T06:18:21Z InternetArchiveBot 64560 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 13273688 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= dinasyddiaeth | nationality = {{banergwlad|Yr Eidal}} | dateformat = dmy}} Gwleidydd ac undebwr llafur Cristnogol o'r [[Yr Eidal|Eidal]] oedd '''Emilio Gabaglio''' ([[1 Gorffennaf]] [[1937]] &ndash; [[7 Hydref]] [[2024]]).<ref>{{Cite web|title=È morto Emilio Gabaglio, è stato presidente del Forum Lavoro del Partito Democratico|url=https://www.romatoday.it/politica/emilio-gabaglio-morto.html|website=RomaToday|access-date=2024-10-10|language=it}}</ref> Yn aelod o'r Undeb Catholig, ef oedd chweched llywydd yr ''Associazioni Cristiane dei Lavoratori Italiani'', pennaeth Cydffederasiwn Undebau Gweithwyr yr Eidal ac ysgrifennydd cyffredinol Cydffederasiwn Undebau Llafur Ewrop rhwng 1991 a 2003. == Bywgraffiad == Cafodd Gabaglio ei eni yn [[Como]], [[Lombardia]]. Yn fab i wneuthurwr clociau<ref>{{Cite web|language=|format=|last=Elisabeth Lambert Abdelgawad|last2=Hélène Michel|url=https://books.google.fr/books?id=gbuIBgAAQBAJ&pg=PT540&dq=Emilio+Gabaglio&hl=fr|title=Dictionnaire des acteurs de l'Europe|website=|year=2015|location=Bruxelles|publisher=Larcier|isbn=|page=540|quote=|access-date=23 Mai 2016|id=}}.</ref> daeth yn athro addysg uwch ac yn gynghorydd yn Ninas Como ar ôl graddio mewn [[Economeg|Gwyddorau Economaidd]] ym Mhrifysgol Gatholig Milan. Bu'n weithgar yng Nghymdeithasau Cristnogol Gweithwyr yr Eidal (''Associazioni Cristiane dei Lavoratori Italiani,'' ACLI) ac etholwyd ef yn llywydd cenedlaethol y sefydliad hwn ym 1969, gan wasanaethu hyd 1972. Gellir dadlau mai ei fandad oedd yr anoddaf, o ystyried iddo ddechrau yn fuan ar ôl i'r sefydliad dorri â'r hierarchaeth Gatholig. Roedd ar fwrdd tŷ cyhoeddi chwith Catholig “COINES” yn Rhufain. Roedd yn gweithio gyda Chydffederasiwn Undebau Gweithwyr yr Eidal (CISL) o 1974 ymlaen, ac fe'i hetholwyd yn aelod o'i chyngor cyffredinol ac yn gyfrifol am gysylltiadau rhyngwladol. Ef oedd cynrychiolydd gweithwyr yr Eidal yng nghynhadledd y Sefydliad Llafur Rhyngwladol (ILO). Etholwyd ef yn aelod o ysgrifenyddiaeth genedlaethol Cydffederasiwn Undebau Gweithwyr yr Eidal yn 1983, yn gyfrifol am bolisi rhanbarthol a'r farchnad lafur, ac yna o'r Adran Trefniadaeth. Yn aelod o Bwyllgor Gwaith [https://www.etuc.org/en Cydffederasiwn Undebau Llafur Ewrop] (ETUC) ers 1979, fe'i hetholwyd yn Ysgrifennydd Cyffredinol y Cydffederasiwn yn eu cyngres yn Lwcsembwrg yn 1991 a'i ail-ethol yn 1995 ym Mrwsel ac yna ym Mehefin 1999 yn Helsinki. Fe gymrodd [[John Monks]] yr awenau yn 2023<ref>{{Cite book|language=Français, anglais, allemand, italien|last=Christophe Degryse, avec la collaboration de Pierre Tilly|title=1973-2013 : 40 ans d'histoire de la Confédération européenne des syndicats|page=|location=Bruxelles|publisher=ETUI|date=2013|pages=251|isbn=978-2-87452-303-8|url=https://www.etui.org/fr/Publications2/Livres/1973-2013-40-ans-d-histoire-de-la-Confederation-europeenne-des-syndicats}}</ref> . Rhwng 2006 a 2008, bu'n gynghorydd i Weinidog Llafur yr Eidal dros faterion Ewropeaidd<ref name="newpactforeurope">{{Cite web|language=en|format=|last=|url=http://www.newpactforeurope.eu/who-we-are/advisory/emilio-gabaglio.php|title=Emilio Gabaglio, Former General Secretary of the European Trade Union Confederation (ETUC)|website=newpactforeurope.eu|year=|publisher=|isbn=|page=|quote=|access-date=23 Mai 2016|id=}}.</ref>. Yn ystod yr un cyfnod, bu'n llywydd Pwyllgor Cyflogaeth yr [[Yr Undeb Ewropeaidd|Undeb Ewropeaidd]]<ref>{{Cite web|language=|format=|last=|url=http://archive.partitodemocratico.it/utenti/profilo.htm?id=3277|title=Emilio Gabaglio|website=partitodemocratico.it|year=|publisher=|isbn=|page=|quote=|access-date=23 Mai 2016|id=|archive-date=2016-10-11|archive-url=https://web.archive.org/web/20161011190028/http://archive.partitodemocratico.it/utenti/profilo.htm?id=3277|url-status=dead}}</ref>. Roedd hefyd yn aelod o bwyllgor gwaith y Mudiad Ewropeaidd Rhyngwladol, Cyngor yr Academi Cyfraith Ewropeaidd yn [[Trier]] a'r Ganolfan Polisi Ewropeaidd ym Mrwsel. Roedd yn [[Légion d'honneur|swyddog y Lleng Anrhydedd]] ac yn Gadlywydd Urdd Teilyngdod Gweriniaeth Gwlad Pwyl. == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{DEFAULTSORT:Gabaglio, Emilio}} [[Categori:Genedigaethau 1937]] [[Categori:Gwleidyddion yr 20fed ganrif o'r Eidal]] [[Categori:Marwolaethau 2024]] jg4aijekh2zh7lag8dp0bt2hux3no7q 0 528254 13273504 13253174 2024-11-06T17:06:30Z Deb 7 13273504 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth | image = File:Burdonshill, Wenvoe. - geograph.org.uk - 383635.jpg }} Mae '''Clwb Golff Castell Gwenfô''' ([[Saesneg]]: ''Wenvoe Castle Golf Club'', yn aml ar lafar gelwir yn syml yn '''Clwb Golff Gwenfô''') yn gwrs golff 18-twll rhwng [[y Barri]] a [[Gwenfô]] ym [[Bro Morgannwg|Mro Morgannwg]] oddi ar ffordd yr [[A4050]].<ref name="Country Life">{{cite book| title = Country Life| url = https://books.google.com/books?id=ssk5AQAAIAAJ| access-date = 27 Rhagfyr 2012| date = Medi 1972| publisher = Country Life, Limited| page = 614 }}</ref> Sefydlwyd y clwb ym 1936 o amgylch [[Castell Gwenfô]], plasty a oedd yn gartref i Hugh Jenner, llywydd cyntaf y clwb.<ref name="Incorporated2001">{{cite book| author = Hunter Publishing, Incorporated| title = The Golf Guide: Where to Play and Where to Stay in Britain and Ireland| url = https://books.google.com/books?id=qsXS_RbRldYC| access-date = 27 Rhagfyr 2012| date = 1 Chwefror 2001| publisher = Hunter Publishing, Incorporated| isbn = 978-1-58843-109-7| page = 461 }}</ref> Hyd y cwrs yw 6,544 llath. Mae Castell Gwenfô yn gwrs parcdir a ddyluniwyd gan James Braid. Mae'r cwrs yn amrywiol o ran daearyddiaeth gyda sawl bryncyn bychan a lawntydd tonnog. Mae wedi cynnal nifer o bencampwriaethau, gan gynnwys pencampwriaeth foursomes Cymru yn 2007.<ref name="WM0707">{{cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-166609096.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160326233812/https://www.highbeam.com/doc/1G1-166609096.html|url-status=dead|archive-date=26 Mawrth 2016|title=Golf: Castle clash for Pont in shield.(Sport)|publisher=[[Western Mail]] |date=20 Gorffennaf 2007 |access-date=28 Rhagfyr 2012}}</ref> Mae'r clwb yn aml yn cynnal digwyddiadau mewnol ac allannol gan wneud defnydd o'i lluniaeth.<ref name="The Estates Gazette">{{cite book| title = The Estates Gazette| url = https://books.google.com/books?id=PARLAQAAIAAJ| access-date = 27 Rhagfyr 2012| date = Ebrill 1975| page = 270 }}</ref> ==Hanes== [[File:Wenvoe Castle - geograph.org.uk - 5198278.jpg|thumb|250px|Buarth Castell Gwenfô (2016)]] [[File:Wenvoe Castle Golf Course - geograph.org.uk - 5198288.jpg|thumb|250px|Rhan o gwrs golff y clwb (2016)]] Mae’r clwb presennol ar safle hen gastell a godwyd ar ddechrau’r 1700au. Mae yna ddyfalu ei fod ar safle Gastell Gwenfô hŷn y gwyddys ei fod yn bodoli yng nghanol y 1500au a dywedir iddo gael ei losgi’n ulw gan [[Owain Glyn Dŵr|Owain Glyndwr]]. Roedd yr adeiladau a’r tir sy’n ffurfio’r cwrs golff yn eiddo i’r teulu Thomas a gronnodd gyfoeth a dylanwad sylweddol wrth iddynt ymgeisio at fod yn [[Aelod Seneddol|aelodau seneddol]] ac yn drirlunwyr ar raddfa fawr. Mae’n bosibl yr adeg honno fod hadau cynnar cwrs golff yn dechrau dod i’r amlwg gyda chofnodion yn dangos ardal y naw twll blaen yn cael ei adnabod fel ‘The Gathers’ ac ardal arall yn cael eu galw’n briodol ‘The Lawns’. Yn 1774 gorfodwyd y teulu i werthu tir ac eiddo a throsglwyddwyd Castell Gwenfô i ddwylo Peter Birt a wnaeth ei ffortiwn personol o [[glo|lo]] a chamlesi yn [[Swydd Efrog]]. Fodd bynnag, ym 1910 bu tân difrifol a ddinistriodd bron y cyfan o Gastell Gwenfô a adeiladwyd yn Birt gyda dim ond Pafiliwn y Dwyrain, y Stablau a Thŵr y Bwa yn dal yn gyfan. Mae'r adeiladau hyn sy'n weddill yn dal i fod yn ddigon i ddarparu ceinder a gras Plasty Gwledig a mwynhau amddiffyniad fel [[Adeilad rhestredig|Adeilad Rhestredig]] Gradd 2. Daeth bywyd newydd i’r adeiladau fel Clwb pan agorwyd y cwrs golff ym mis Gorffennaf 1936 gan y Parch. Hugh Jenner, Llywydd a chymwynaswr cyntaf y Clwb dros nifer o flynyddoedd. Bu i ddyfodiad yr [[Ail Ryfel Byd]] effeithio ar y Clwb a cymrwyd amser iddi adennill ei thir at ddibenion golff ac nid tan 1956 y daeth y 18 twll llawn yn ôl i chwarae o'r diwedd ac erbyn 1958 roedd cyflenwad dŵr wedi'i osod i bob grîn.<ref name="Hanes" /> ===Canolfan golffio=== Dewiswyd Castell Gwenfô fel lleoliad Clasur Cymru cyntaf 1979 a gyflwynwyd fel rhan o Daith Golff Proffesiynol Ewrop. Roedd y digwyddiad yn cynnwys y rhan fwyaf o golffwyr gorau Ewrop gan gynnwys Tony Jacklin, Nick Faldo, Brian Barnes, Bernhard Gallagher, Bob Charles, Christy O’Connor Jnr., Sandy Lyle, Mark James i enwi dim ond rhai.<ref name="Hanes">{{cite web |url=https://www.wenvoecastlegolfclub.co.uk/the-club/history-of-the-club/ |title=History of the Club |publisher=Gwefan CGCG |access-date=17 Hydref 2024}}</ref> ==Dolenni allanol== * [https://www.wenvoecastlegolfclub.co.uk/ gwefan swyddogol Clwb Golff Castell Gwenfô] * [https://www.facebook.com/wenvoecastlegolfclub @WenvoeCastleGolfClub] tudalen [[Facebook]] y clwb ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} {{coord|51|26|12|N|3|16|23|W|type:landmark_region:GB|display=title}} {{eginyn golff}} [[Categori:Golff]] [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru]] [[Categori:Chwaraeon ym Mro Morgannwg]] [[Categori:Sefydliadau 1936]] [[Categori:Clybiau a chyrsiau golff Cymru|Castell Gwenfô]] nt3pap0c3gct6e7l4wqe7sv3b0qmiwc 13273638 13273504 2024-11-06T22:12:54Z Llygadebrill 257 darparu ceinder a gras Plasty Gwledig a mwynhau amddiffyniad lolz 13273638 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth | image = File:Burdonshill, Wenvoe. - geograph.org.uk - 383635.jpg }} Mae '''Clwb Golff Castell Gwenfô''', neu '''Clwb Golff Gwenfô''' ar lafar ([[Saesneg]]: ''Wenvoe Castle Golf Club'') yn gwrs golff 18-twll rhwng [[y Barri]] a [[Gwenfô]] ym [[Bro Morgannwg|Mro Morgannwg]] oddi ar ffordd yr [[A4050]].<ref name="Country Life">{{cite book| title = Country Life| url = https://books.google.com/books?id=ssk5AQAAIAAJ| access-date = 27 Rhagfyr 2012| date = Medi 1972| publisher = Country Life, Limited| page = 614 }}</ref> Sefydlwyd y clwb ym 1936 o amgylch [[Castell Gwenfô]], plasty a oedd yn gartref i Hugh Jenner, llywydd cyntaf y clwb.<ref name="Incorporated2001">{{cite book| author = Hunter Publishing, Incorporated| title = The Golf Guide: Where to Play and Where to Stay in Britain and Ireland| url = https://books.google.com/books?id=qsXS_RbRldYC| access-date = 27 Rhagfyr 2012| date = 1 Chwefror 2001| publisher = Hunter Publishing, Incorporated| isbn = 978-1-58843-109-7| page = 461 }}</ref> Hyd y cwrs yw 6,544 llath. Mae Castell Gwenfô yn gwrs parcdir a ddyluniwyd gan James Braid. Mae'r cwrs yn amrywiol o ran daearyddiaeth gyda sawl bryncyn bychan a lawntydd tonnog. Mae nifer o bencampwriaethau wedi eu cynnal yno, gan gynnwys pencampwriaeth ''foursomes'' Cymru yn 2007.<ref name="WM0707">{{cite web|url=http://www.highbeam.com/doc/1G1-166609096.html|archive-url=https://web.archive.org/web/20160326233812/https://www.highbeam.com/doc/1G1-166609096.html|url-status=dead|archive-date=26 Mawrth 2016|title=Golf: Castle clash for Pont in shield.(Sport)|publisher=[[Western Mail]] |date=20 Gorffennaf 2007 |access-date=28 Rhagfyr 2012}}</ref> Mae'r clwb yn aml yn cynnal digwyddiadau mewnol ac allanol.<ref name="The Estates Gazette">{{cite book| title = The Estates Gazette| url = https://books.google.com/books?id=PARLAQAAIAAJ| access-date = 27 Rhagfyr 2012| date = Ebrill 1975| page = 270 }}</ref> ==Hanes== [[File:Wenvoe Castle - geograph.org.uk - 5198278.jpg|thumb|250px|Buarth Castell Gwenfô (2016)]] [[File:Wenvoe Castle Golf Course - geograph.org.uk - 5198288.jpg|thumb|250px|Rhan o gwrs golff y clwb (2016)]] Mae’r clwb presennol ar safle hen gastell a godwyd ar ddechrau’r 1700au. Mae yna ddyfalu ei fod ar safle hen Gastell Gwenfô, y gwyddys ei fod yn bodoli yng nghanol y 1500au, a dywedir iddo gael ei losgi’n ulw gan [[Owain Glyn Dŵr]]. Codwyd [[Castell Gwenfô|castell arall ar y safle'n ddiweddarach.]] Roedd yr adeiladau a’r tir sy’n ffurfio’r cwrs golff yn eiddo i’r teulu Thomas a gronnodd gyfoeth a dylanwad sylweddol wrth iddynt ymgeisio at fod yn [[Aelod Seneddol|aelodau seneddol]] ac yn drirlunwyr ar raddfa fawr. Mae’n bosibl yr adeg honno fod rhyw lun ar gwrs golff yn dechrau dod i’r amlwg gyda chofnodion yn dangos ardal y naw twll blaen yn cael ei adnabod fel ‘''The Gathers''’ ac ardal arall yn cael ei galw’n ‘''The Lawns''’. Yn 1774 gorfodwyd y teulu i werthu tir ac eiddo a throsglwyddwyd Castell Gwenfô i ddwylo Peter Birt a wnaeth ei ffortiwn personol o [[glo|lo]] a chamlesi yn [[Swydd Efrog]]. Fodd bynnag, ym 1910 bu tân difrifol a ddinistriodd bron y cyfan o Gastell Gwenfô gyda dim ond Pafiliwn y Dwyrain, y Stablau a Thŵr y Bwa yn dal yn gyfan. Mae'r adeiladau hyn sy'n weddill yn dal i gael eu defnyddio, ac maent wedi eu rhestru fel [[Adeilad rhestredig|Adeilad Rhestredig]] Gradd 2. Daeth bywyd newydd i’r adeiladau fel Clwb pan agorwyd y cwrs golff ym mis Gorffennaf 1936 gan y Parch. Hugh Jenner, Llywydd a chymwynaswr cyntaf y Clwb dros nifer o flynyddoedd. Bu i ddyfodiad yr [[Ail Ryfel Byd]] effeithio ar y Clwb a cymrwyd amser iddi adennill ei thir at ddibenion golff a dim ond ym 1956 y dechreuwyd defnyddio'r 18 twll i gyd eto. Erbyn 1958 roedd cyflenwad dŵr wedi'i osod i bob grîn.<ref name="Hanes" /> ===Canolfan golffio=== Dewiswyd Castell Gwenfô fel lleoliad Clasur Cymru cyntaf 1979 a gyflwynwyd fel rhan o Daith Golff Proffesiynol Ewrop. Roedd y digwyddiad yn cynnwys y rhan fwyaf o golffwyr gorau Ewrop gan gynnwys Tony Jacklin, Nick Faldo, Brian Barnes, Bernhard Gallagher, Bob Charles, Christy O’Connor Jnr., Sandy Lyle, a Mark James.<ref name="Hanes">{{cite web |url=https://www.wenvoecastlegolfclub.co.uk/the-club/history-of-the-club/ |title=History of the Club |publisher=Gwefan CGCG |access-date=17 Hydref 2024}}</ref> ==Dolenni allanol== * [https://www.wenvoecastlegolfclub.co.uk/ gwefan swyddogol Clwb Golff Castell Gwenfô] * [https://www.facebook.com/wenvoecastlegolfclub @WenvoeCastleGolfClub] tudalen [[Facebook]] y clwb ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} {{coord|51|26|12|N|3|16|23|W|type:landmark_region:GB|display=title}} {{eginyn golff}} [[Categori:Golff]] [[Categori:Chwaraeon yng Nghymru]] [[Categori:Chwaraeon ym Mro Morgannwg]] [[Categori:Sefydliadau 1936]] [[Categori:Clybiau a chyrsiau golff Cymru|Castell Gwenfô]] 6d7aihb97r9gbik57rw0fiig65ipmsn 0 528337 13273707 13256744 2024-11-07T08:44:59Z Deb 7 13273707 wikitext text/x-wiki {{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }} Chwech o weithwyr amaethyddol o bentref [[Tolpuddle]], [[Dorset]], [[De-orllewin Lloegr]], oedd '''Merthyron Tolpuddle'''. Yn 1834 cawsant eu heuogfarnu am dyngu llw cyfrinachol fel aelodau o Gymdeithas Cyfeillion Llafurwyr Amaethyddol. Cawsant eu harestio ar gyhuddiad o dan y Ddeddf Llwon Anghyfreithlon yn ystod yr anghydfod dros dorri cyflogau cyn cael eu heuogfarnu yn yr achos 'R v Loveless ac Eraill' a'u dedfrydu i'w halltudio i [[Awstralia]]<ref>{{cite web|last1=Judge|first1=Ben|title=18 Mawrth 1834: Tolpuddle Martyrs sentenced to transportation|url=https://moneyweek.com/384463/18-march-1834-tolpuddle-martyrs-sentenced-to-transportation|website=Money Week|access-date=18 Mawrth 2024}}</ref><ref>{{cite book|last1=Davis|first1=Graham|title=In Search of a Better Life: British and Irish Migration|date=2011|publisher=The History Press|isbn=9780752474601|page=94|url=https://books.google.com/books?id=30w7AwAAQBAJ&pg=PA94|access-date=13 Mawrth 2015}}</ref>. Cawsant bardwn yn 1836 wedi protestiadau torfol o'u plaid a chefnogaeth gan yr Arglwydd John Russell ac aethant yn ôl i Loegr rhwng 1837 ac 1839. Daeth Merthyron Tolpuddle yn achos poblogaidd cynnar dros hawliau undebol a'r mudiad hawliau gweithwyr. == Digwyddiadau hanesyddol == === Cefndir === Yn 1799 ac 1800, roedd Deddfau Cyfuno Prydain yn gwahardd 'cyfuno' neu drefnu i ennill amodau gwaith gwell, wedi ei phasio gan y Senedd oherwydd ofn gwleidyddol yn dilyn [[Y Chwyldro Ffrengig|Chwyldro Ffrainc]]. Yn 1824, diddymwyd y Deddfau hyn gan eu bod yn amhoblogaidd a phasiwyd Ddeddf Cyfuno Gweithwyr 1825 yn eu lle. Rodd hon yn cyfreithloni trefniadau gan undebau llafur ond yn cyfyngu'n llym ar eu gweithgaredd. Erbyn dechrau'r [[19g]], roedd Swydd Dorset yn enwog am lafur amaethyddol. Yn 1815, wedi [[Rhyfeloedd Napoleon]], roedd 13% o'r boblogaeth yn derbyn cymorth i'r tlodion a gwaethygodd hyn yn y dirwasgiad amaethyddol a ddilynodd. Erbyn 1830 roedd amodau mor wael fod nifer fawr o weithwyr wedi ymuno â'r [[Terfysgoedd Swing]] oedd wedi effeithio ar dde Lloegr yr hydref hwnnw. Cafwyd mwy na phedwar-deg o helbulon yn y sir, gan ddau dreuan o lafurwyr rhai plwyfi. Cododd rhai tirfeddianwyr y cyflogau dros dro ond cynyddodd gorfodaeth gyfreithiol hefyd ac arestiwyd nifer o lafurwyr a'u carcharu. O fewn ychydig amser, cafodd y codiadau cyflog eu gwrthdroi.<ref name="Bettey2">{{cite book|title=Dorset|author=J. H. Bettey|publisher=David & Charles|series=City & County Histories|year=1974|pages=135–138|isbn=0-7153-6371-9}}</ref> Yn 1833 sefydlodd chwe dyn o bentref Tolpuddle 'Gymdeithas Llesiant Gweithwyr Fferm' fel protest yn erbyn gostyngiadau graddol yn y cyflogau amaethyddol.<ref>''The Tolpuddle Martyrs''. [http://www.historytoday.com/john-stevenson/tolpuddle-martyrs historytoday.com;] adalwyd 27 Hydref 2016)</ref> Gwrthododd y gweithwyr hyn weithio am lai na 10 swllt yr wythnos, er bod cyflogau erbyn hyn wedi gostwng i saith swllt ac roedd disgwyl iddynt ostwng unwaith eto i chwech. Roedd y gymdeithas llesiant yn gweithredu ar gyfer crefft benodol o dan arweiniad George Loveless, pregethwr Methodistaidd lleol ac yn cwrdd yng nghartref Thomas Standfield.<ref>{{cite book|last1=Burwick|first1=Frederick|title=British Drama of the Industrial Revolution|date=2015|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=9781107111653|page=83|url=https://books.google.com/books?id=wNMmCgAAQBAJ&pg=PA83|access-date=1 October 2015}}</ref> Roedd grwpiau o'r fath yn aml yn defnyddio paentiad o ysgerbwd yn rhan o'r seremoni derbyn aelodau, ble rhoddid mwgwd dros lygaid yr aelod newydd a gwnaed iddo dyngu llw teyrngarwch. Yna, tynnid y mwgwd i ffwrdd a rhoddid y paentiad ysgerbwd iddynt i'w rhybuddio o'u marwoldeb eu hunain a hefyd eu hatgoffa o beth sy'n digwydd i'r sawl sy'n torri eu haddewidion. Mae esiampl o'r math o baentiad yn cael ei arddangos yn Amgueddfa Hanes y Bobl ym [[Manceinion]].<ref>{{citation|title=Collection highlights, Secret Society Skeleton Painting|url=http://www.phm.org.uk/our-collection/secret-society-skeleton-painting/|df=dmy-all|archive-url=https://web.archive.org/web/20150113203251/http://www.phm.org.uk/our-collection/secret-society-skeleton-painting/|publisher=People's History Museum|access-date=13 Ionawr 2015|archive-date=13 Ionawr 2015|url-status=dead}}</ref> === Erlyn a dedfrydu === Yn 1834, ysgrifennodd James Frampton, ynad a thir feddiannwr yn Tolpuddle, at yr Ysgrifennydd Gwladol, sef yr Arglwydd Melbourne i gwyno am yr undeb. Argymhellodd yr Arglwydd Melbourne y dylai Frampton alw i rym Ddeddf Llwon Anghyfreithlon 1797, cyfraith anadnabyddus a gyhoeddwyd yn erbyn Miwtini Spithead a Nore a oedd yn gwahardd llwon cyfrinachol. Arestiwyd yr aelodau: James Brine, James Hammett, George Loveless, James Loveless brawd George, Thomas Stanfield, brawd-yng-nghyfraith George a John Standfield, mab Thomas. Cawsant eu rhoi ar brawf gyda'i gilydd o flaen y barnwr Syr John Williams yn yr achos R V Loveless ac Eraill.<ref>(1834) 6 Carrington and Payne 596, 172 E.R. 1380; also reported in (1834) 1 Moody and Robinson 349, 174 E.R. 119</ref> Cafwyd y chwech yn euog o dyngu llwon cyfrinachol a'u dedfrydu i gael eu halltudio i Awstralia.<ref>{{cite book|last=Anon|title=Crime and Punishment in Staffordshire|year=2009|publisher=Staffordshire Arts and Museum Service}}</ref><ref>{{cite book|last1=Evatt|first1=Herbert Vere|author-link1=Herbert Vere Evatt|title=The Tolpuddle Martyrs: Injustice Within the Law|date=2009|publisher=Sydney University Press|location=Sydney|isbn=9781920899493|page=10|url=https://books.google.com/books?id=zwKRIBTLpIMC&pg=PA10|access-date=18 Medi 2015|chapter=Melbourne suggests prosecution for secret oaths}}</ref> Pan gafodd ei ddedfrydu i saith mlynedd o alltudiaeth, ysgrifennodd George Loveless linellau o'r emyn undebol "The Gathering of the Unions" ar ddarn o bapur.<ref>{{cite book|last1=Thompson|first1=Denys|title=The Uses of Poetry|date=1978|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=9780521292870|page=[https://archive.org/details/usesofpoetry0000thom/page/161 161]|url=https://archive.org/details/usesofpoetry0000thom|url-access=registration|access-date=18 Medi 2015|chapter=The Romantics and the Industrial Revolution}}</ref><ref>{{cite book|last1=Jones|first1=William|author-link1=William Jones (1762–1846)|title=Biographical Sketches of the Reform Ministers; with a history of the passing of the Reform Bills|date=1832|publisher=Fisher, Fisher and Jackson|location=London|page=[https://archive.org/details/biographicalske00jone/page/758 758]|url=https://archive.org/details/biographicalske00jone|access-date=18 Medi 2015}}</ref><ref>{{cite book|last1=Loveless|first1=George|title=The Victims of Whiggery|date=1837|page=17|url=http://digital.slv.vic.gov.au/view/action/singleViewer.do?dvs=1442542797695~126|access-date=18 Medi 2015}}</ref> === Alltudio, pardwn a dychwelyd === [[Delwedd:Grave_of_James_Hammett,_Tolpuddle_2016.jpg|bawd|Bedd James Hammett ar ôl y seremoni gosod torch yn ystod gŵyl Merthyron Tolpuddle 2016]] Hwyliodd James Loveless, y ddau Stanfield, Hammett a Brine ar y ''Surry'' i Dde Cymru Newydd, gan gyrraedd Sydney ar 17 Awst 1834. Roedd George Loveless yn hwyr oherwydd salwch a gadawodd yn nes ymlaen ar y ''William Metcalf'' i Dir Van Diemen gan gyrraedd Hobart ar 4 Medi.<ref>{{cite book|last1=Loveless|first1=George|title=The Victims of Whiggery|date=1837|page=7|url=http://digital.slv.vic.gov.au/view/action/singleViewer.do?dvs=1442542797695~126|access-date=18 Medi 2015}}</ref> O'r pump a gyrhaeddodd Sydney, cafodd Brine a'r ddau Standfield eu hanfon yn weithwyr ffarm rhydd yn Nyffryn Hunter. Rhoddwyd Hammett ar waith yn fferm Edward John Eyre sef "Queanbeyan", a James Loveless i fferm yn Strathallan. Yn Hobart, aseiniwyd George Loveless i fferm y rhaglaw Llywodraethwr Lefftenant Syr George Arthur.<ref>{{cite book|last1=Moore|first1=Tony|title=Death Or Liberty: Rebel Exiles in Australia 1788–1868|date=2011|publisher=ReadHowYouWant.com|isbn=9781459621008|page=264|url=https://books.google.com/books?id=Oa6tRB0cBpEC&pg=PA264|access-date=6 Mawrth 2017}}</ref><ref name="sufferings2">{{cite book|last1=Loveless|first1=James|last2=Brine|first2=James|last3=Standfield|first3=John|last4=Standfield|first4=Thomas|title=A Narrative of the sufferings of J. Loveless, J. Brine, and T. & J. Standfield, four of the Dorchester Labourers; displaying the horrors of transportation, written by themselves.|date=1838|publisher=John Cleave|location=London|url=https://books.google.com/books?id=HWNiAAAAcAAJ&pg=PA10}}</ref> Yn Lloegr daethant yn arwyr poblogaidd a chasglwyd 800,000 o lofnodion dros eu rhyddhau. Trefnodd eu cefnogwyr orymdaith wleidyddol, un o'r rhai cyntaf i fod yn llwyddiannus yn y DU, a rhoddwyd pardwn iddynt i gyd ym Mawrth 1836 ar yr amod y byddent yn ymddwyn yn dda a gyda chefnogaeth yr Arglwydd John Russell a oedd newydd ddod yn Ysgrifennydd Gwladol.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-11849259 Political Marching: What's at risk?] BBC News, 27 Tachwedd 2010</ref> Pan gyrhaeddodd pardwn George Loveless, bu oedi cyn iddo allu gadael am nad oedd wedi cael ateb gan ei wraig yn dweud a oedd hi am ymuno ag ef yn Nhir Van Diemen. Ar 23 Rhagfyr 1836 cafodd lythyr yn adrodd na fyddai hi'n dod a hwyliodd Loveless o Dir Van Diemen ar 30 Ionawr 1837 gan gyrraedd Lloegr ar 13 Mehefin 1837.<ref name="adb5">{{cite book|last1=Rudé|first1=rge|author-link1=George Rudé|title=Australian Dictionary of Biography|date=1967|publisher=Melbourne University Press|location=Melbourne|url=http://adb.anu.edu.au/biography/loveless-george-2373|chapter=Loveless, George (1797–1874)}}</ref><ref name="loveless3">{{cite book|last1=Loveless|first1=George|title=The Victims of Whiggery|date=1837|page=8|url=http://digital.slv.vic.gov.au/view/action/singleViewer.do?dvs=1442542797695~126|access-date=18 Medi 2015}}</ref> Yn Ne Cymru Newydd, bu oedi cyn gallu hwylio'n gynnar gan fod yr awdurdodau'n araf i gadarnhau ymddygiad da'r carcharorion a'u rhyddhau o'u dyletswyddau. Gadawodd James Loveless, Thomas a John Standfield, a James Brine ar y ''John Barry'' ar 11 Medi 1837 gan gyrraedd Plymouth (un o'r mannau gadael ar gyfer llongau carcharorion) ar 17 Mawrth 1838. Mae plac ger y Mayflower Steps yn ardal hanesyddol y Barbican yn Plymouth yn coffáu hyn. Er y dylai fod wedi gadael gyda'r lleill, cadwyd James Hammett yn [[Windsor]], wedi ei gyhuddo o ymosod tra gadawodd y lleill y drefedigaeth. Ni hwyliodd Hammett tan fis Mawrth 1839, gan gyrraedd Lloegr yn Awst 1839.<ref name="sufferings4">{{cite book|last1=Loveless|first1=James|last2=Brine|first2=James|last3=Standfield|first3=John|last4=Standfield|first4=Thomas|title=A Narrative of the sufferings of J. Loveless, J. Brine, and T. & J. Standfield, four of the Dorchester Labourers; displaying the horrors of transportation, written by themselves.|date=1838|publisher=John Cleave|location=London|url=https://books.google.com/books?id=HWNiAAAAcAAJ&pg=PA10}}</ref><ref name="adb6">{{cite book|last1=Rudé|first1=rge|author-link1=George Rudé|title=Australian Dictionary of Biography|date=1967|publisher=Melbourne University Press|location=Melbourne|url=http://adb.anu.edu.au/biography/loveless-george-2373|chapter=Loveless, George (1797–1874)}}</ref><ref name="loveless4">{{cite book|last1=Loveless|first1=George|title=The Victims of Whiggery|date=1837|page=8|url=http://digital.slv.vic.gov.au/view/action/singleViewer.do?dvs=1442542797695~126|access-date=18 Medi 2015}}</ref> === Bywyd diweddarach === Wedi dychwelyd, setlodd y Lovelessiaid, Stanfieldiaid a Brine ar ffermydd ger Chipping Ongar, Essex. Roedd y Lovelessiaid a Brine yn byw yn Tudor Cottage yn Greenstead Green. Allfudodd y pump yn ddiweddarach i dref London, Upper Canada (yn Ontario heddiw). Mae cofeb iddynt yno a hefyd gydweithrediad tai ac undebau wedi eu henwi ar eu hôl. Mae George Loveless a Thomas Standfield wedi eu claddu ym Mynwent Siloam ar Fanshawe Park Road East yn London, Ontario. Bu farw James Brine yn 1902 wedi byw yn y Blanshard Township gerllaw ers 1868, ac mae wedi ei gladdu ym mynwent y Santes Fair yn St. Marys, [[Ontario]]. Aeth Hammett yn ôl i Tolpuddle a bu farw yn wyrcws Dorchester yn 1891.<ref name="adb4">{{cite book|last1=Rudé|first1=rge|author-link1=George Rudé|title=Australian Dictionary of Biography|date=1967|publisher=Melbourne University Press|location=Melbourne|url=http://adb.anu.edu.au/biography/loveless-george-2373|chapter=Loveless, George (1797–1874)}}</ref> == Amgueddfeydd == [[Delwedd:Tolpuddle_martyrs_museum.jpg|bawd| Amgueddfa Merthyron Tolpuddle]] Mae Amgueddfa Merthyron Tolpuddle yn Tolpuddle, Dorset, yn cynnwys arddangosiadau am y merthyron a'u heffaith ar undebaeth lafur.<ref>{{cite book|editor1-last=Graham|editor1-first=Brian|editor2-last=Howard|editor2-first=Peter|title=The Ashgate Research Companion to Heritage and Identity|date=2012|publisher=Ashgate Publishing|location=Farnham, Surrey|isbn=9781409487609|page=171|url=https://books.google.com/books?id=G5GC4Xg0BWoC&pg=PA171|access-date=1 Hydref 2015|chapter=Heritage, gender and identity}}</ref> Mae Neuadd y Sir yn [[Dorchester, Dorset|Dorchester]], ble cafodd y Merthyron eu barnu, bellach yn amgueddfa sy'n cynnwys deunydd amdanynt.<ref>{{Cite web|title=Shire Hall – Historic Courthouse Museum|url=https://shirehalldorset.org/|access-date=2021-12-09|website=Shire Hall|language=en-GB}}</ref> == Arwyddocâd diwylliannol a hanesyddol == Codwyd cofeb iddynt yn Tolpuddle yn 1934 a gwnaethpwyd cerflun yn 2001. Mae'r cerflun o flaen yr Amgueddfa yn y pentref.<ref>{{cite web|title=The Tolpuddle Martyrs|url=http://www.ldlc.on.ca/tolpuddle-martyrs-history.html|website=London and District Labour Council|publisher=London and District Labour Council|access-date=1 Hydref 2015|date=2001}}</ref> [[Delwedd:Tolpuddle_martyrs_day_2005.jpg|bawd| Coffáu Diwrnod y Merthyron yn 2005]] Mae Gŵyl Flynyddol Merthyron Tolpuddle fel arfer yn cael ei dathlu ar drydedd wythnos Gorffennaf. [[Cyngres yr Undebau Llafur]] (TUC) sy'n ei threfnu ac mae'n cynnwys pared o faneri gan nifer o undebau, gwasanaeth coffa, areithiau a cherddoriaeth. Yn y gwyli diweddar cafwyd araith gan Tony Benn, cerddoriaeth gan Billy Bragg a chantorion gwerin lleol gan gynnwys Graham Moore, yn ogystal ag eraill o bedwar ban byd.<ref>{{cite web|title=Tolpuddle Martyrs' Festival|url=https://www.tuc.org.uk/sites/default/files/tolpuddlefestival2015.pdf|website=TUC|publisher=Trade Union Congress|access-date=1 Hydref 2015|format=pdf|date=2015}}</ref> Nid yw'r cwrt lle barnwyd y merthyron wedi newid llawer yn y 200 mlynedd ers yr achos llys. Yn rhan o Neuadd y Sir yn Dorchester, mae'n cael ei ddiogelu fel rhan o gynllun treftadaeth.<ref>{{cite news|url=http://www.westerngazette.co.uk/Tolpuddle-Martyrs-courtroom-centre-piece-new/story-21645041-detail/story.html|title=Tolpuddle Martyrs courtroom to be centre-piece of new Dorset heritage centre|newspaper=Western Gazette|date=16 Gorffennaf 2014|access-date=20 Gorffennaf 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140727230250/http://www.westerngazette.co.uk/Tolpuddle-Martyrs-courtroom-centre-piece-new/story-21645041-detail/story.html|archive-date=27 Gorffennaf 2014|df=dmy-all}}</ref> Mae stori Tolpuddle wedi cyfoethogi hanes undebaeth llafur, ond mae eu pwysigrwydd yn dal i gael ei drafod ers i Sidney a Beatrice Webb ysgrifennu ''History of Trade Unionism'' (1894) ac mae'n parhau gyda gweithiau fel ''Craft Trade or Mystery'' gan Bob James (2001).<ref>{{cite book|title=Labor's Heritage: Quarterly of the George Meany Memorial Archives|date=2004|publisher=George Meany Memorial Archives|location=Silver Spring, MD|page=71}}</ref><ref>{{cite book|last1=James|first1=Bob|title=Craft, Trade or Mystery – Part One – Britain from Gothic Cathedrals to the Tolpuddle Conspirators|date=2002|publisher=Takver's Initiatives|location=Tighes Hill, NSW|url=http://www.takver.com/history/benefit/ctormys.htm|access-date=1 Hydref 2015}}</ref> Enwir y lleoedd canlynol er anrhydedd iddynt: * Tolpuddle Street, Islington, [[Llundain]] * Tolpuddle Way, Kirkdale, [[Lerpwl]] * Tolpuddle Vinyard, Richmond, [[Tasmania]] Creewyd murlun yn Edward Square, ger Copenhagen Street, [[Islington (Bwrdeistref Llundain)|Islington]], i goffau'r dyrfa a drefnwyd gan Bwyllgor Canolog Undebau Llafur Metropolitan i wrthdystio alltudiaeth y Merthyron i Awstralia. Peintiwyd y murlun gan yr arlunydd David Bangs.<ref>{{cite web|title=Tolpuddle Martyrs Mural|url=http://londonmuralpreservationsociety.com/murals/tolpuddle-martyrs-mural/|website=London Mural Preservation Society|access-date=13 Mawrth 2015}}</ref> Yn 1985 gosodwyd plac coffa ar gyfer Merthyron Tolpuddle yn Garema Place yng nghanol [[Canberra]], prifddinas Awstralia. Mae'r ffilm hanesyddol ''Comrades'' o 1986 yn adrodd stori'r Merthyron drwy luniau llusernwr teithiol. Bill Douglas oedd y cyfarwyddwr ac mae'r cast yn cynnnwys James Fox, Robert Stephens a Vannessa Redgrave.<ref>{{cite book|last1=Shail|first1=Robert|title=British Film Directors: A Critical Guide|date=2007|publisher=Edinburgh University Press|location=Edinburgh|isbn=9780748622313|page=[https://archive.org/details/britishfilmdirec0000shai/page/58 58]|url=https://archive.org/details/britishfilmdirec0000shai|url-access=registration|access-date=1 Hydref 2015|chapter=Bill Douglas}}</ref> Perfformiwyd dram wedi ei seilio ar y ffilm ''Comrades'' yn Theatr Northcott, Exeter ar 23 Mawrth 2023. Roedd yn adrodd stori Merthyron Tolpuddle hyd at eu harestio. Cafodd ei ysgrifennu a'i chyfarwyddo gan Tony Lidington a myfyrwyr drama Prifysgol Caerwysg ([[Caerwysg|Exeter)]] oedd yr actorion. Darlledwyd drama gerdd gan Alan Plater a Vince Hill 'Tolpuddle' ar y [[BBC]] ar 16 Hydref 1982.<ref>{{cite web|url=https://genome.ch.bbc.co.uk/1149ea9029744a10bfdd2af326d993e1|title=Saturday-Night Theatre: Tolpuddle|publisher=BBC|access-date=2023-08-26}}</ref> Sonnir am y Merthyron hefyd yn y gerdd gan Daljit Nagra: "Vox Populi, Vox Dei".<ref>{{cite web|url=http://www.stanzapoetry.org/festival/poets-artists/nagra|title=Daljit Nagra|publisher=StAnza|access-date=18 Mawrth 2018}}</ref> Mewn seremoni yn 2020, dadorchuddiwyd plac gan Clifford Harper i goffáu'r dynion a ddaeth yn ôl i Plymouth o Awstralia == Oriel == <gallery heights=180 mode="packed"> Delwedd:Tolpuddle_martyrs_festival.jpg|alt=Tolpuddle Martyrs' Festival in 2004|Gŵyl Merthyron Tolpuddle yn 2004 Delwedd:2011_Tolpuddle_Monument.jpg|alt=Tolpuddle Martyrs' memorial sculpture (London, Ontario, Canada) Leslie Putnam & David Bobier Artists|Cerflun coffa Merthyron Tolpuddle (Llundain, Ontario, Canada) Artistiaid Leslie Putnam a David Bobier Delwedd:Tolpuddle_Martyrs_plaque_London_Ontario.jpg|alt=Tolpuddle Martyrs plaque, Siloam Cemetery, London, Ontario, Canada|Plac Merthyron Tolpuddle, Mynwent Siloam, London, Ontario, [[Canada]] Delwedd:George_Loveless_gravestone_detail.jpg|alt=Gravestone of George Loveless in Siloam Cemetery, London, Ontario, Canada|Carreg fedd George Loveless ym Mynwent Siloam, London, Ontario, Canada Delwedd:Tolpuddle_plaque,_Tudor_Cottage.jpg|alt=Plaque on wall of Tudor Cottage, Greensted Green, Essex, where three of the Martyrs lived on their return from transportation|Plac ar wal Tudor Cottage, Greensted Green, Essex, lle'r oedd tri o'r Merthyron yn byw ar ôl dod yn ôl o Awstralia Delwedd:Tudor_Cottage,_Greensted.jpg|alt=Tudor Cottage, Greensted Green, Essex: home of three Martyrs on their return from transportation|Tudor Cottage, Greensted Green, Essex: cartref tri o'r Merthyron ar ôl dod yn ôl o Awstralia </gallery> == Gweler hefyd == * [[Siartiaeth]] * Carcharorion a alltudiwyd i Awstralia * Cau tiroedd * [[Cyflafan Peterloo]] * Cyfraith lafur y DU == Cyfeiriadau == {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:1834]] [[Categori:Carcharorion a alltudiwyd i Awstralia]] [[Categori:Hanes Dorset]] [[Categori:Siartiaeth]] lmy6vv29gyevgitpd1skbn1ctzh9lyx 13273708 13273707 2024-11-07T08:46:13Z Deb 7 13273708 wikitext text/x-wiki {{Pethau| suppressfields= | fetchwikidata = ALL }} Chwech o weithwyr amaethyddol o bentref [[Tolpuddle]], [[Dorset]], [[De-orllewin Lloegr]], oedd '''Merthyron Tolpuddle'''. Yn 1834 cawsant eu heuogfarnu am dyngu llw cyfrinachol fel aelodau o Gymdeithas Cyfeillion Llafurwyr Amaethyddol. Cawsant eu harestio ar gyhuddiad o dan y Ddeddf Llwon Anghyfreithlon yn ystod yr anghydfod dros dorri cyflogau cyn cael eu heuogfarnu yn yr achos 'R v Loveless ac Eraill' a'u dedfrydu i'w halltudio i [[Awstralia]]<ref>{{cite web|last1=Judge|first1=Ben|title=18 Mawrth 1834: Tolpuddle Martyrs sentenced to transportation|url=https://moneyweek.com/384463/18-march-1834-tolpuddle-martyrs-sentenced-to-transportation|website=Money Week|access-date=18 Mawrth 2024}}</ref><ref>{{cite book|last1=Davis|first1=Graham|title=In Search of a Better Life: British and Irish Migration|date=2011|publisher=The History Press|isbn=9780752474601|page=94|url=https://books.google.com/books?id=30w7AwAAQBAJ&pg=PA94|access-date=13 Mawrth 2015}}</ref>. Cawsant bardwn yn 1836 wedi protestiadau torfol o'u plaid a chefnogaeth gan yr Arglwydd John Russell ac aethant yn ôl i Loegr rhwng 1837 ac 1839. Daeth Merthyron Tolpuddle yn achos poblogaidd cynnar dros hawliau undebol a'r mudiad hawliau gweithwyr. == Digwyddiadau hanesyddol == === Cefndir === Yn 1799 ac 1800, roedd Deddfau Cyfuno Prydain yn gwahardd 'cyfuno' neu drefnu i ennill amodau gwaith gwell, wedi ei phasio gan y Senedd oherwydd ofn gwleidyddol yn dilyn [[Y Chwyldro Ffrengig|Chwyldro Ffrainc]]. Yn 1824, diddymwyd y Deddfau hyn gan eu bod yn amhoblogaidd a phasiwyd Ddeddf Cyfuno Gweithwyr 1825 yn eu lle. Rodd hon yn cyfreithloni trefniadau gan undebau llafur ond yn cyfyngu'n llym ar eu gweithgaredd. Erbyn dechrau'r [[19g]], roedd Swydd Dorset yn enwog am lafur amaethyddol. Yn 1815, wedi [[Rhyfeloedd Napoleon]], roedd 13% o'r boblogaeth yn derbyn cymorth i'r tlodion a gwaethygodd hyn yn y dirwasgiad amaethyddol a ddilynodd. Erbyn 1830 roedd amodau mor wael fod nifer fawr o weithwyr wedi ymuno â'r [[Terfysgoedd Swing]] oedd wedi effeithio ar dde Lloegr yr hydref hwnnw. Cafwyd mwy na phedwar-deg o helbulon yn y sir, gan ddau dreuan o lafurwyr rhai plwyfi. Cododd rhai tirfeddianwyr y cyflogau dros dro ond cynyddodd gorfodaeth gyfreithiol hefyd ac arestiwyd nifer o lafurwyr a'u carcharu. O fewn ychydig amser, cafodd y codiadau cyflog eu gwrthdroi.<ref name="Bettey2">{{cite book|title=Dorset|author=J. H. Bettey|publisher=David & Charles|series=City & County Histories|year=1974|pages=135–138|isbn=0-7153-6371-9}}</ref> Yn 1833 sefydlodd chwe dyn o bentref Tolpuddle 'Gymdeithas Llesiant Gweithwyr Fferm' fel protest yn erbyn gostyngiadau graddol yn y cyflogau amaethyddol.<ref>''The Tolpuddle Martyrs''. [http://www.historytoday.com/john-stevenson/tolpuddle-martyrs historytoday.com;] adalwyd 27 Hydref 2016)</ref> Gwrthododd y gweithwyr hyn weithio am lai na 10 swllt yr wythnos, er bod cyflogau erbyn hyn wedi gostwng i saith swllt ac roedd disgwyl iddynt ostwng unwaith eto i chwech. Roedd y gymdeithas llesiant yn gweithredu ar gyfer crefft benodol o dan arweiniad George Loveless, pregethwr Methodistaidd lleol ac yn cwrdd yng nghartref Thomas Standfield.<ref>{{cite book|last1=Burwick|first1=Frederick|title=British Drama of the Industrial Revolution|date=2015|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=9781107111653|page=83|url=https://books.google.com/books?id=wNMmCgAAQBAJ&pg=PA83|access-date=1 October 2015}}</ref> Roedd grwpiau o'r fath yn aml yn defnyddio paentiad o ysgerbwd yn rhan o'r seremoni derbyn aelodau, ble rhoddid mwgwd dros lygaid yr aelod newydd a gwnaed iddo dyngu llw teyrngarwch. Yna, tynnid y mwgwd i ffwrdd a rhoddid y paentiad ysgerbwd iddynt i'w rhybuddio o'u marwoldeb eu hunain a hefyd eu hatgoffa o beth sy'n digwydd i'r sawl sy'n torri eu haddewidion. Mae esiampl o'r math o baentiad yn cael ei arddangos yn Amgueddfa Hanes y Bobl ym [[Manceinion]].<ref>{{citation|title=Collection highlights, Secret Society Skeleton Painting|url=http://www.phm.org.uk/our-collection/secret-society-skeleton-painting/|df=dmy-all|archive-url=https://web.archive.org/web/20150113203251/http://www.phm.org.uk/our-collection/secret-society-skeleton-painting/|publisher=People's History Museum|access-date=13 Ionawr 2015|archive-date=13 Ionawr 2015|url-status=dead}}</ref> === Erlyn a dedfrydu === Yn 1834, ysgrifennodd James Frampton, ynad a thir feddiannwr yn Tolpuddle, at yr Ysgrifennydd Gwladol, sef yr Arglwydd Melbourne i gwyno am yr undeb. Argymhellodd yr Arglwydd Melbourne y dylai Frampton alw i rym Ddeddf Llwon Anghyfreithlon 1797, cyfraith anadnabyddus a gyhoeddwyd yn erbyn Miwtini Spithead a Nore a oedd yn gwahardd llwon cyfrinachol. Arestiwyd yr aelodau: James Brine, James Hammett, George Loveless, James Loveless brawd George, Thomas Stanfield, brawd-yng-nghyfraith George a John Standfield, mab Thomas. Cawsant eu rhoi ar brawf gyda'i gilydd o flaen y barnwr Syr John Williams yn yr achos R V Loveless ac Eraill.<ref>(1834) 6 Carrington and Payne 596, 172 E.R. 1380; also reported in (1834) 1 Moody and Robinson 349, 174 E.R. 119</ref> Cafwyd y chwech yn euog o dyngu llwon cyfrinachol a'u dedfrydu i gael eu halltudio i Awstralia.<ref>{{cite book|last=Anon|title=Crime and Punishment in Staffordshire|year=2009|publisher=Staffordshire Arts and Museum Service}}</ref><ref>{{cite book|last1=Evatt|first1=Herbert Vere|author-link1=Herbert Vere Evatt|title=The Tolpuddle Martyrs: Injustice Within the Law|date=2009|publisher=Sydney University Press|location=Sydney|isbn=9781920899493|page=10|url=https://books.google.com/books?id=zwKRIBTLpIMC&pg=PA10|access-date=18 Medi 2015|chapter=Melbourne suggests prosecution for secret oaths}}</ref> Pan gafodd ei ddedfrydu i saith mlynedd o alltudiaeth, ysgrifennodd George Loveless linellau o'r emyn undebol "The Gathering of the Unions" ar ddarn o bapur.<ref>{{cite book|last1=Thompson|first1=Denys|title=The Uses of Poetry|date=1978|publisher=Cambridge University Press|location=Cambridge|isbn=9780521292870|page=[https://archive.org/details/usesofpoetry0000thom/page/161 161]|url=https://archive.org/details/usesofpoetry0000thom|url-access=registration|access-date=18 Medi 2015|chapter=The Romantics and the Industrial Revolution}}</ref><ref>{{cite book|last1=Jones|first1=William|author-link1=William Jones (1762–1846)|title=Biographical Sketches of the Reform Ministers; with a history of the passing of the Reform Bills|date=1832|publisher=Fisher, Fisher and Jackson|location=London|page=[https://archive.org/details/biographicalske00jone/page/758 758]|url=https://archive.org/details/biographicalske00jone|access-date=18 Medi 2015}}</ref><ref>{{cite book|last1=Loveless|first1=George|title=The Victims of Whiggery|date=1837|page=17|url=http://digital.slv.vic.gov.au/view/action/singleViewer.do?dvs=1442542797695~126|access-date=18 Medi 2015}}</ref> === Alltudio, pardwn a dychwelyd === [[Delwedd:Grave_of_James_Hammett,_Tolpuddle_2016.jpg|bawd|Bedd James Hammett ar ôl y seremoni gosod torch yn ystod gŵyl Merthyron Tolpuddle 2016]] Hwyliodd James Loveless, y ddau Stanfield, Hammett a Brine ar y ''Surry'' i Dde Cymru Newydd, gan gyrraedd Sydney ar 17 Awst 1834. Roedd George Loveless yn hwyr oherwydd salwch a gadawodd yn nes ymlaen ar y ''William Metcalf'' i Dir Van Diemen gan gyrraedd Hobart ar 4 Medi.<ref>{{cite book|last1=Loveless|first1=George|title=The Victims of Whiggery|date=1837|page=7|url=http://digital.slv.vic.gov.au/view/action/singleViewer.do?dvs=1442542797695~126|access-date=18 Medi 2015}}</ref> O'r pump a gyrhaeddodd Sydney, cafodd Brine a'r ddau Standfield eu hanfon yn weithwyr ffarm rhydd yn Nyffryn Hunter. Rhoddwyd Hammett ar waith yn fferm Edward John Eyre sef "Queanbeyan", a James Loveless i fferm yn Strathallan. Yn Hobart, aseiniwyd George Loveless i fferm y rhaglaw Llywodraethwr Lefftenant Syr George Arthur.<ref>{{cite book|last1=Moore|first1=Tony|title=Death Or Liberty: Rebel Exiles in Australia 1788–1868|date=2011|publisher=ReadHowYouWant.com|isbn=9781459621008|page=264|url=https://books.google.com/books?id=Oa6tRB0cBpEC&pg=PA264|access-date=6 Mawrth 2017}}</ref><ref name="sufferings2">{{cite book|last1=Loveless|first1=James|last2=Brine|first2=James|last3=Standfield|first3=John|last4=Standfield|first4=Thomas|title=A Narrative of the sufferings of J. Loveless, J. Brine, and T. & J. Standfield, four of the Dorchester Labourers; displaying the horrors of transportation, written by themselves.|date=1838|publisher=John Cleave|location=London|url=https://books.google.com/books?id=HWNiAAAAcAAJ&pg=PA10}}</ref> Yn Lloegr daethant yn arwyr poblogaidd a chasglwyd 800,000 o lofnodion dros eu rhyddhau. Trefnodd eu cefnogwyr orymdaith wleidyddol, un o'r rhai cyntaf i fod yn llwyddiannus yn y DU, a rhoddwyd pardwn iddynt i gyd ym Mawrth 1836 ar yr amod y byddent yn ymddwyn yn dda a gyda chefnogaeth yr Arglwydd John Russell a oedd newydd ddod yn Ysgrifennydd Gwladol.<ref>[https://www.bbc.co.uk/news/world-11849259 Political Marching: What's at risk?] BBC News, 27 Tachwedd 2010</ref> Pan gyrhaeddodd pardwn George Loveless, bu oedi cyn iddo allu gadael am nad oedd wedi cael ateb gan ei wraig yn dweud a oedd hi am ymuno ag ef yn Nhir Van Diemen. Ar 23 Rhagfyr 1836 cafodd lythyr yn adrodd na fyddai hi'n dod a hwyliodd Loveless o Dir Van Diemen ar 30 Ionawr 1837 gan gyrraedd Lloegr ar 13 Mehefin 1837.<ref name="adb5">{{cite book|last1=Rudé|first1=rge|author-link1=George Rudé|title=Australian Dictionary of Biography|date=1967|publisher=Melbourne University Press|location=Melbourne|url=http://adb.anu.edu.au/biography/loveless-george-2373|chapter=Loveless, George (1797–1874)}}</ref><ref name="loveless3">{{cite book|last1=Loveless|first1=George|title=The Victims of Whiggery|date=1837|page=8|url=http://digital.slv.vic.gov.au/view/action/singleViewer.do?dvs=1442542797695~126|access-date=18 Medi 2015}}</ref> Yn Ne Cymru Newydd, bu oedi cyn gallu hwylio'n gynnar gan fod yr awdurdodau'n araf i gadarnhau ymddygiad da'r carcharorion a'u rhyddhau o'u dyletswyddau. Gadawodd James Loveless, Thomas a John Standfield, a James Brine ar y ''John Barry'' ar 11 Medi 1837 gan gyrraedd Plymouth (un o'r mannau gadael ar gyfer llongau carcharorion) ar 17 Mawrth 1838. Mae plac ger y Mayflower Steps yn ardal hanesyddol y Barbican yn Plymouth yn coffáu hyn. Er y dylai fod wedi gadael gyda'r lleill, cadwyd James Hammett yn [[Windsor]], wedi ei gyhuddo o ymosod tra gadawodd y lleill y drefedigaeth. Ni hwyliodd Hammett tan fis Mawrth 1839, gan gyrraedd Lloegr yn Awst 1839.<ref name="sufferings4">{{cite book|last1=Loveless|first1=James|last2=Brine|first2=James|last3=Standfield|first3=John|last4=Standfield|first4=Thomas|title=A Narrative of the sufferings of J. Loveless, J. Brine, and T. & J. Standfield, four of the Dorchester Labourers; displaying the horrors of transportation, written by themselves.|date=1838|publisher=John Cleave|location=London|url=https://books.google.com/books?id=HWNiAAAAcAAJ&pg=PA10}}</ref><ref name="adb5"/><ref name="loveless4">{{cite book|last1=Loveless|first1=George|title=The Victims of Whiggery|date=1837|page=8|url=http://digital.slv.vic.gov.au/view/action/singleViewer.do?dvs=1442542797695~126|access-date=18 Medi 2015}}</ref> === Bywyd diweddarach === Wedi dychwelyd, setlodd y Lovelessiaid, Stanfieldiaid a Brine ar ffermydd ger Chipping Ongar, Essex. Roedd y Lovelessiaid a Brine yn byw yn Tudor Cottage yn Greenstead Green. Allfudodd y pump yn ddiweddarach i dref London, Upper Canada (yn Ontario heddiw). Mae cofeb iddynt yno a hefyd gydweithrediad tai ac undebau wedi eu henwi ar eu hôl. Mae George Loveless a Thomas Standfield wedi eu claddu ym Mynwent Siloam ar Fanshawe Park Road East yn London, Ontario. Bu farw James Brine yn 1902 wedi byw yn y Blanshard Township gerllaw ers 1868, ac mae wedi ei gladdu ym mynwent y Santes Fair yn St. Marys, [[Ontario]]. Aeth Hammett yn ôl i Tolpuddle a bu farw yn wyrcws Dorchester yn 1891.<ref name="adb4">{{cite book|last1=Rudé|first1=rge|author-link1=George Rudé|title=Australian Dictionary of Biography|date=1967|publisher=Melbourne University Press|location=Melbourne|url=http://adb.anu.edu.au/biography/loveless-george-2373|chapter=Loveless, George (1797–1874)}}</ref> == Amgueddfeydd == [[Delwedd:Tolpuddle_martyrs_museum.jpg|bawd| Amgueddfa Merthyron Tolpuddle]] Mae Amgueddfa Merthyron Tolpuddle yn Tolpuddle, Dorset, yn cynnwys arddangosiadau am y merthyron a'u heffaith ar undebaeth lafur.<ref>{{cite book|editor1-last=Graham|editor1-first=Brian|editor2-last=Howard|editor2-first=Peter|title=The Ashgate Research Companion to Heritage and Identity|date=2012|publisher=Ashgate Publishing|location=Farnham, Surrey|isbn=9781409487609|page=171|url=https://books.google.com/books?id=G5GC4Xg0BWoC&pg=PA171|access-date=1 Hydref 2015|chapter=Heritage, gender and identity}}</ref> Mae Neuadd y Sir yn [[Dorchester, Dorset|Dorchester]], ble cafodd y Merthyron eu barnu, bellach yn amgueddfa sy'n cynnwys deunydd amdanynt.<ref>{{Cite web|title=Shire Hall – Historic Courthouse Museum|url=https://shirehalldorset.org/|access-date=2021-12-09|website=Shire Hall|language=en-GB}}</ref> == Arwyddocâd diwylliannol a hanesyddol == Codwyd cofeb iddynt yn Tolpuddle yn 1934 a gwnaethpwyd cerflun yn 2001. Mae'r cerflun o flaen yr Amgueddfa yn y pentref.<ref>{{cite web|title=The Tolpuddle Martyrs|url=http://www.ldlc.on.ca/tolpuddle-martyrs-history.html|website=London and District Labour Council|publisher=London and District Labour Council|access-date=1 Hydref 2015|date=2001}}</ref> [[Delwedd:Tolpuddle_martyrs_day_2005.jpg|bawd| Coffáu Diwrnod y Merthyron yn 2005]] Mae Gŵyl Flynyddol Merthyron Tolpuddle fel arfer yn cael ei dathlu ar drydedd wythnos Gorffennaf. [[Cyngres yr Undebau Llafur]] (TUC) sy'n ei threfnu ac mae'n cynnwys pared o faneri gan nifer o undebau, gwasanaeth coffa, areithiau a cherddoriaeth. Yn y gwyli diweddar cafwyd araith gan Tony Benn, cerddoriaeth gan Billy Bragg a chantorion gwerin lleol gan gynnwys Graham Moore, yn ogystal ag eraill o bedwar ban byd.<ref>{{cite web|title=Tolpuddle Martyrs' Festival|url=https://www.tuc.org.uk/sites/default/files/tolpuddlefestival2015.pdf|website=TUC|publisher=Trade Union Congress|access-date=1 Hydref 2015|format=pdf|date=2015}}</ref> Nid yw'r cwrt lle barnwyd y merthyron wedi newid llawer yn y 200 mlynedd ers yr achos llys. Yn rhan o Neuadd y Sir yn Dorchester, mae'n cael ei ddiogelu fel rhan o gynllun treftadaeth.<ref>{{cite news|url=http://www.westerngazette.co.uk/Tolpuddle-Martyrs-courtroom-centre-piece-new/story-21645041-detail/story.html|title=Tolpuddle Martyrs courtroom to be centre-piece of new Dorset heritage centre|newspaper=Western Gazette|date=16 Gorffennaf 2014|access-date=20 Gorffennaf 2014|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140727230250/http://www.westerngazette.co.uk/Tolpuddle-Martyrs-courtroom-centre-piece-new/story-21645041-detail/story.html|archive-date=27 Gorffennaf 2014|df=dmy-all}}</ref> Mae stori Tolpuddle wedi cyfoethogi hanes undebaeth llafur, ond mae eu pwysigrwydd yn dal i gael ei drafod ers i Sidney a Beatrice Webb ysgrifennu ''History of Trade Unionism'' (1894) ac mae'n parhau gyda gweithiau fel ''Craft Trade or Mystery'' gan Bob James (2001).<ref>{{cite book|title=Labor's Heritage: Quarterly of the George Meany Memorial Archives|date=2004|publisher=George Meany Memorial Archives|location=Silver Spring, MD|page=71}}</ref><ref>{{cite book|last1=James|first1=Bob|title=Craft, Trade or Mystery – Part One – Britain from Gothic Cathedrals to the Tolpuddle Conspirators|date=2002|publisher=Takver's Initiatives|location=Tighes Hill, NSW|url=http://www.takver.com/history/benefit/ctormys.htm|access-date=1 Hydref 2015}}</ref> Enwir y lleoedd canlynol er anrhydedd iddynt: * Tolpuddle Street, Islington, [[Llundain]] * Tolpuddle Way, Kirkdale, [[Lerpwl]] * Tolpuddle Vinyard, Richmond, [[Tasmania]] Creewyd murlun yn Edward Square, ger Copenhagen Street, [[Islington (Bwrdeistref Llundain)|Islington]], i goffau'r dyrfa a drefnwyd gan Bwyllgor Canolog Undebau Llafur Metropolitan i wrthdystio alltudiaeth y Merthyron i Awstralia. Peintiwyd y murlun gan yr arlunydd David Bangs.<ref>{{cite web|title=Tolpuddle Martyrs Mural|url=http://londonmuralpreservationsociety.com/murals/tolpuddle-martyrs-mural/|website=London Mural Preservation Society|access-date=13 Mawrth 2015}}</ref> Yn 1985 gosodwyd plac coffa ar gyfer Merthyron Tolpuddle yn Garema Place yng nghanol [[Canberra]], prifddinas Awstralia. Mae'r ffilm hanesyddol ''Comrades'' o 1986 yn adrodd stori'r Merthyron drwy luniau llusernwr teithiol. Bill Douglas oedd y cyfarwyddwr ac mae'r cast yn cynnnwys James Fox, Robert Stephens a Vannessa Redgrave.<ref>{{cite book|last1=Shail|first1=Robert|title=British Film Directors: A Critical Guide|date=2007|publisher=Edinburgh University Press|location=Edinburgh|isbn=9780748622313|page=[https://archive.org/details/britishfilmdirec0000shai/page/58 58]|url=https://archive.org/details/britishfilmdirec0000shai|url-access=registration|access-date=1 Hydref 2015|chapter=Bill Douglas}}</ref> Perfformiwyd dram wedi ei seilio ar y ffilm ''Comrades'' yn Theatr Northcott, Exeter ar 23 Mawrth 2023. Roedd yn adrodd stori Merthyron Tolpuddle hyd at eu harestio. Cafodd ei ysgrifennu a'i chyfarwyddo gan Tony Lidington a myfyrwyr drama Prifysgol Caerwysg ([[Caerwysg|Exeter)]] oedd yr actorion. Darlledwyd drama gerdd gan Alan Plater a Vince Hill 'Tolpuddle' ar y [[BBC]] ar 16 Hydref 1982.<ref>{{cite web|url=https://genome.ch.bbc.co.uk/1149ea9029744a10bfdd2af326d993e1|title=Saturday-Night Theatre: Tolpuddle|publisher=BBC|access-date=2023-08-26}}</ref> Sonnir am y Merthyron hefyd yn y gerdd gan Daljit Nagra: "Vox Populi, Vox Dei".<ref>{{cite web|url=http://www.stanzapoetry.org/festival/poets-artists/nagra|title=Daljit Nagra|publisher=StAnza|access-date=18 Mawrth 2018}}</ref> Mewn seremoni yn 2020, dadorchuddiwyd plac gan Clifford Harper i goffáu'r dynion a ddaeth yn ôl i Plymouth o Awstralia == Oriel == <gallery heights=180 mode="packed"> Delwedd:Tolpuddle_martyrs_festival.jpg|alt=Tolpuddle Martyrs' Festival in 2004|Gŵyl Merthyron Tolpuddle yn 2004 Delwedd:2011_Tolpuddle_Monument.jpg|alt=Tolpuddle Martyrs' memorial sculpture (London, Ontario, Canada) Leslie Putnam & David Bobier Artists|Cerflun coffa Merthyron Tolpuddle (Llundain, Ontario, Canada) Artistiaid Leslie Putnam a David Bobier Delwedd:Tolpuddle_Martyrs_plaque_London_Ontario.jpg|alt=Tolpuddle Martyrs plaque, Siloam Cemetery, London, Ontario, Canada|Plac Merthyron Tolpuddle, Mynwent Siloam, London, Ontario, [[Canada]] Delwedd:George_Loveless_gravestone_detail.jpg|alt=Gravestone of George Loveless in Siloam Cemetery, London, Ontario, Canada|Carreg fedd George Loveless ym Mynwent Siloam, London, Ontario, Canada Delwedd:Tolpuddle_plaque,_Tudor_Cottage.jpg|alt=Plaque on wall of Tudor Cottage, Greensted Green, Essex, where three of the Martyrs lived on their return from transportation|Plac ar wal Tudor Cottage, Greensted Green, Essex, lle'r oedd tri o'r Merthyron yn byw ar ôl dod yn ôl o Awstralia Delwedd:Tudor_Cottage,_Greensted.jpg|alt=Tudor Cottage, Greensted Green, Essex: home of three Martyrs on their return from transportation|Tudor Cottage, Greensted Green, Essex: cartref tri o'r Merthyron ar ôl dod yn ôl o Awstralia </gallery> == Gweler hefyd == * [[Siartiaeth]] * Carcharorion a alltudiwyd i Awstralia * Cau tiroedd * [[Cyflafan Peterloo]] * Cyfraith lafur y DU == Cyfeiriadau == {{Cyfeiriadau|2}} [[Categori:1834]] [[Categori:Carcharorion a alltudiwyd i Awstralia]] [[Categori:Hanes Dorset]] [[Categori:Siartiaeth]] e6k6qudnjvwdjnu7fl57wvl5v3gnozr 0 528453 13273641 13253455 2024-11-06T22:31:06Z Llygadebrill 257 dileu BNL / BNLl - dim ffynhonnell, dim yn BydTermCymru ac nid yw'n arfer da creu byrfodau 13273641 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth | image = File:Silent Valley Local Nature Reserve, Cwm - geograph.org.uk - 4672991.jpg }} Mae '''Gwarchodfa Natur Leol''' (lluosog '''Gwarchodfeydd Natur Lleol'''; [[Saesneg]]: ''Local Nature Reserve'', ''LNR'') yn ddynodiad statudol ar gyfer rhai gwarchodfeydd natur ym [[Prydain Fawr|Mhrydain Fawr]]. Sefydlodd Pwyllgor Arbennig Cadwraeth Bywyd Gwyllt (''Wild Life Conservation Special Committee'')<ref>''Conservation of Nature in England and Wales'', Command 7122, 1947</ref> hwy a chynigiodd gyfres genedlaethol o ardaloedd gwarchodedig yn cynnwys gwarchodfeydd natur cenedlaethol, ardaloedd cadwraeth (a oedd yn cynnwys awgrymiadau ar gyfer [[Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig|Safleoedd o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig]]), [[parc cenedlaethol|parciau cenedlaethol]], henebion daearegol, gwarchodfeydd natur lleol a safleoedd addysgol lleol. Yn 2009, roedd o leiaf 73 Gwarchodfa Natur Leol yng Nghymru.<ref>{{cite web |url=https://www.whatdotheyknow.com/request/local_nature_reserves_in_wales/response/20826/attach/html/2/LNR.xls.html |title=Local Nature Reserves in Wales |publisher=What They Know |year=2009}}</ref> Yn Lloegr, ceir dros 1,280 o Warchodfeydd Natur Lleol, sef bron i 40,000 hectar, sy’n amrywio o bentiroedd arfordirol a choetiroedd hynafol i hen reilffyrdd a safleoedd tirlenwi. ==Hanes== [[File:Aberlady Bay Footbridge.jpg|thumb|250px|Pont troed [[Aberlady]] lle sefydlwyd y Gwarchodfa Natur Leol gyntaf yn 1952]] Cyfunodd Deddf Parciau Cenedlaethol a Mynediad i Gefn Gwlad 1949 elfennau o nifer o’r categorïau hyn yn ei diffiniad o warchodfa natur (Adran 15). Gobaith y Pwyllgor Arbennig oedd gweld safleoedd yn cael eu gwarchod a oedd yn cynrychioli safleoedd o ddiddordeb gwyddonol lleol, y gellid eu defnyddio gan ysgolion ar gyfer addysgu maes ac arbrofi, a lle gallai pobl heb unrhyw ddiddordeb arbennig mewn byd natur "...gael pleser mawr rhag myfyrdod heddychlon natur." Mae Gwarchodfa Natur Leol (wedi’i chyfalafu) yn ddynodiad statudol a wneir o dan Adran 21 – “Sefydlu gwarchodfeydd natur gan awdurdodau lleol” – o Ddeddf Parciau Cenedlaethol a Mynediad i Gefn Gwlad 1949 gan brif awdurdodau lleol (cynghorau dosbarth, bwrdeistref neu unedol) yng Nghymru, Lloegr, a'r Alban.<ref name=LNRgovuk>[https://data.gov.uk/dataset/acdf4a9e-a115-41fb-bbe9-603c819aa7f7/local-nature-reserves-england ''Local Nature Reserves (England)''] at gov.uk. Retrieved 13 May 2022.</ref> Nid oes gan gynghorau plwyf a thref yn Lloegr unrhyw bŵer uniongyrchol i ddynodi gwarchodfeydd natur, ond gallant gael y pwerau i wneud hynny wedi’u dirprwyo iddynt gan eu prif awdurdod lleol gan ddefnyddio adran 101 [[Deddf Llywodraeth Leol 1972]]. Sefydlwyd y Warchodfa Natur Leol gyntaf yn yr Alban yn 1952 yn [[Aberlady]], pentref arfordirol yn [[Dwyrain Lothian|Nwyrain Lothian]], [[Yr Alban]].<ref> {{cite book | title = Nature Conservation in Britain | author = Laurence Dudley Stamp | publisher = Collins | year = 1969 | page = 177 | isbn = 9780002131520 | url = https://books.google.com/books?id=uKc6AAAAMAAJ&q=Aberlady+%22first+local+nature+reserve%22 }}</ref> ==Sefydlu gwarchodfeydd natur== [[File:Pond in Howardian Nature Reserve, Cardiff - geograph.org.uk - 4492370.jpg|thumb|250px|Ceir gwarchodfeydd natur lleol mewn ardaloedd trefol megis GNL Howardian, [[Pen-y-lan|Pen-y-an]], [[Caerdydd]]]] Awdurdodau lleol sy'n sefydlu a rheoli gwarchodfeydd natur lleol, yn dilyn ymgynghoriad â chyfoeth Naturiol Cymru (CNC) dan Ddeddf Parciau Cenedlaethol a Mynediad i Gefn Gwlad 1949. Er mwyn i safle gael ei dynodi'n Warchodfa Natur Leol rhaid bod ganddi nodweddion naturiol sydd o ddiddordeb arbennig i'r ardal leol ac mae'n rhaid i'r awdurdod naill ai fod â hawl gyfreithiol ar y tir neu gytundeb gyda'r perchennog i reoli'r tir fel gwarchodfa. Mae gwarchodfeydd natur lleol yn fuddiol nid yn unig er mwyn diogelu cynefinoedd a bywyd gwyllt ond hefyd er mwyn cynyddu ymwybyddiaeth pobl o'u hamgylchedd. Maent yn lleoedd lle gall plant ddysgu am natur, ac maent wedi'u lleoli mewn neu gerllaw ardaloedd trefol yn aml. Gweler Deddf Cefn Gwlad 1949 am y rhesymau dros y dynodiad gwreiddiol. Mae dyfodiad y System Gwybodaeth Ddaearyddol (GIS) a'i defnydd gan adrannau'r llywodraeth a chwmnïau masnachol i ddefnyddio'r data fel hyn, yn gwella amddiffyniad y safleoedd hyn ac effeithlonrwydd y broses o wneud penderfyniadau. Dynodwyd y Gwarchodfeydd Natur Lleol dros nifer o flynyddoedd, o 1970 hyd heddiw, ac mae hyn yn parhau.<ref>{{cite web |url=https://mapdata.llyw.cymru/layers/inspire-nrw:NRW_LNR |title=Gwarchodfeydd Natur Cymru |publisher=[[Llywodraeth Cymru]] |access-date=21 Hydref 2024}}</ref> Mae Gwarchodfeydd Natur Lleol o bwysigrwydd lleol, ond nid o reidrwydd yn genedlaethol.<ref name =naturenet>[https://naturenet.net/status/lnr.html ''lnr''] at naturenet.net. Retrieved 6 May 2022.</ref> Mae Gwarchodfeydd Natur Lleol bron yn ddieithriad yn eiddo i awdurdodau lleol ([[Llywodraeth leol yng Nghymru|siroedd]] fel rheol yng Nghymru), sy'n aml yn trosglwyddo rheolaeth y warchodfa natur leol i [[Ymddiriedolaeth Bywyd Gwyllt|Ymddiriedolaethau Bywyd Gwyllt]] Sirol.<ref name =naturenet/> Yn aml hefyd mae gan Warchodfeydd Natur Lleol fynediad a chyfleusterau da i'r cyhoedd. Gall gwarchodfa natur leol hefyd fod yn [[Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig]], ond yn aml nid yw, neu gall fod ganddi ddynodiadau eraill (er na all gwarchodfa natur leol fod yn [[Gwarchodfa Natur Genedlaethol|Warchodfa Natur Genedlaethol]] hefyd).<ref>Section 21(1), National Parks and Access to the Countryside Act 1949</ref> Ac eithrio lle mae'r safle yn Safle o Ddiddordeb Gwyddonol Arbennig, nid oes rheidrwydd cyfreithiol i reoli Gwarchodfa Natur Leol i unrhyw safon benodol, ond mae cytundebau rheoli yn bodoli'n aml.<ref name =naturenet/> Gall Gwarchodfa Natur Leol gael ei diogelu rhag gweithrediadau niweidiol. Mae ganddi hefyd amddiffyniad penodol rhag datblygu arno ac o'i amgylch. Rhoddir y warchodaeth hon fel arfer drwy'r cynllun lleol (a gynhyrchir gan yr awdurdod cynllunio), ac yn aml caiff ei ategu gan is-ddeddfau lleol. Fodd bynnag, nid oes unrhyw amddiffyniad cyfreithiol cenedlaethol yn benodol ar gyfer Gwarchodfeydd Natur Lleol.<ref name =naturenet/> ==Gweler hefyd== * [[Cyfoeth Naturiol Cymru]] * [[Coedwig Genedlaethol i Gymru]] * [[Gwarchodfeydd Natur Cenedlaethol yng Nghymru]] ==Dolenni allanol== * [https://mapdata.llyw.cymru/layers/inspire-nrw:NRW_LNR Map Gwarchodfeydd Natur Lleol Cymru]] ar wefan [[Llywodraeth Cymru]] (2024) * [https://naturalresources.wales/search?lang=cy&query=Gwarchodfa%20Natur%20Leol Gwarchodfeydd Natur Lleol] Cymru ar wefan [[Cyfoeth Naturiol Cymru]] ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} {{eginyn daearyddiaeth Cymru}} {{Ardaloedd Natur Cymru}} [[Categori:Daearyddiaeth Cymru]] [[Categori:Natur]] [[Categori:Hamdden]] [[Categori:Sefydliadau 1949]] 7hyr6thtr23cmdjn1z51bknq0yixp50 0 528951 13273682 13272801 2024-11-07T04:10:29Z 110.150.88.30 /* Stadiwm a lleoliadau */ 13273682 wikitext text/x-wiki {{Pethau | fetchwikidata = ALL | onlysourced = no | dateformat = dmy }} Yr '''Uwch Gynghrair Lloegr 2024–25''' yw 33ain tymor yr [[Uwch Gynghrair Lloegr]] a 126ain tymor cyffredinol [[pêl-droed]] o'r radd flaenaf yn [[Lloegr]]. Dechreuodd y tymor ar 16 Awst 2024 a daw i ben ar 25 Mai 2025. [[Manchester City F.C.|Manchester City]] yw'r pencampwyr amddiffyn, wedi ennill eu pedwerydd teitl yn olynol yn [[Uwch Gynghrair Lloegr 2023–24|y tymor blaenorol]]. ==Timau== Mae 20 tîm yn cystadlu yn y gynghrair: yr 17 tîm gorau o'r [[Uwch Gynghrair Lloegr 2023–24|tymor blaenorol]] a'r tri thîm a gafodd ddyrchafiad o'r [[Y Bencampwriaeth (pêl-droed)|Bencampwriaeth]] yn [[Y Bencampwriaeth 2023–24|y tymor blaenorol]]. Gorffennodd [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] ac [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] yn gyntaf ac yn ail yn y drefn honno yn y Bencampwriaeth y tymor diwethaf a chawsant ddyrchafiad yn awtomatig. Yn y cyfamser, gorffennodd [[Southampton F.C.|Southampton]] yn bedwerydd gan gymhwyso ar gyfer [[2024 gemau ail gyfle Cynghrair Pêl-droed Lloegr|y gemau ail gyfle]]. Yn [[Rownd derfynol gemau ail gyfle Pencampwriaeth 2024|y rownd derfynol]] yn erbyn [[Leeds United F.C.|Leeds United]] a ddaeth yn drydydd, enillodd Southampton 1-0 ac felly cawsant ddyrchafiad i'r Uwch Gynghrair. Dychwelodd Caerlŷr a Southampton ar ôl blwyddyn o absenoldebau tra dychwelodd Ipswich Town ar ôl absenoldeb o 22 mlynedd, gan ei wneud y tro cyntaf ers tymor 2001-02 i Ipswich Town chwarae yn yr Uwch Gynghrair. Yn ogystal, sicrhawyd dyrchafiadau gefn wrth gefn i Ipswich Town, ar ôl cael dyrchafiad i'r Bencampwriaeth o [[Cynghrair Un|Gynghrair Un]] yn [[Cynghrair Un 2022–23|nhymor 2022-23]]. Gosododd [[Luton Town F.C.|Luton Town]], [[Burnley F.C.|Burnley]] a [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] 18fed, 19eg ac 20fed yn y drefn honno yn y tymor blaenorol yn yr Uwch Gynghrair a chawsant eu disgyn i'r Bencampwriaeth. Ers i bob un o'r tri thîm hyn gael eu dyrchafu yn [[Uwch Gynghrair Lloegr 2022–23|nhymor 2022–23]], roedd tymor 2023-24 yn nodi'r tro cyntaf ers [[Uwch Gynghrair Lloegr 1997–98|tymor 1997–98]] i bob un o'r tri thîm a gafodd ddyrchafiad gael eu diraddio. ===Stadiwm a lleoliadau=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Dinas ! Stadiwm ! Gallu<ref name="PLhandbook"/> |- | [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | [[Llundain]] <small>([[Holloway]])</small> | [[Stadiwm Emirates]] | 60,704 |- | [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | [[Birmingham]] | [[Villa Park]] | 42,918 |- | [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | [[Bournemouth]] | [[Dean Court|Stadiwm Vitality]] | 11,307 |- | [[Brentford F.C.|Brentford]] | [[Llundain]] <small>([[Brentford]])</small> | [[Stadiwm Cymunedol Brentford|Stadiwm Cymunedol Gtech]] | 17,250 |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | [[Falmer]] | [[Stadiwm Falmer|Stadiwm American Express]] | 31,876 |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | [[Caerlŷr]] | [[Stadiwm King Power]] | 32,259 |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | [[Llundain]] <small>([[Fulham]]) | [[Stamford Bridge]] | 40,173 |- | [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | [[Llundain]] <small>([[Selhurst]])</small> | [[Parc Selhurst]] | 25,194 |- | [[Everton F.C.|Everton]] | [[Lerpwl]] <small>([[Walton, Lerpwl|Walton]])</small> | [[Parc Goodison]] | 39,414 |- | [[Fulham F.C.|Fulham]] | [[Llundain]] <small>([[Fulham]])</small> | [[Craven Cottage]] | 24,500 |- | [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | [[Ipswich]] | [[Portman Road]] | 29,813 |- | [[Liverpool F.C.|Lerpwl]] | [[Lerpwl]] <small>([[Anfield]])</small> | [[Anfield]] | 61,276 |- | [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | [[Manceinion]] <small>([[Bradford, Manceinion|Bradford]])</small> | [[Stadiwm Dinas Manceinion|Stadiwm Etihad]] | 52,900 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | [[Manceinion]] <small>([[Salford]])</small> | [[Old Trafford]] | 74,197 |- | [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | [[Newcastle upon Tyne]] | [[Parc Sant Iago]] | 52,258 |- | [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | [[West Bridgford]] | [[City Ground]] | 30,404 |- | [[Southampton F.C.|Southampton]] | [[Southampton]] | [[Stadiwm y Santes Fair]] | 32,384 |- | [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | [[Llundain]] <small>([[Tottenham]])</small> | [[Stadiwm Tottenham Hotspur]] | 62,850 |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | [[Llundain]] <small>([[Stratford, Llundain|Stratford]])</small> | [[Stadiwm Olympaidd Llundain|Stadiwm Llundain]] | 62,500 |- | [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | [[Wolverhampton]] | [[Stadiwm Molineux]] | 31,750 |} ===Newidiadau tîm=== {|class="wikitable" |- ! Timau newydd ! Hen dimau |- ! Wedi'i ddyrchafu o'r [[Y Bencampwriaeth 2023–24|Bencampwriaeth]] ! Wedi ei ollwng i'r [[Y Bencampwriaeth 2024–25|Bencampwriaeth]] |- style="vertical-align:top;" | * [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] * [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] * [[Southampton F.C.|Southampton]] | * [[Luton Town F.C.|Luton Town]] * [[Burnley F.C.|Burnley]] * [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] |} ===Personél a chitiau=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Rheolwr ! Capten ! Gwneuthurwr cit ! Noddwr crys (brest) ! Noddwr crys (llawes) |- | [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | {{baner|Sbaen}} [[Mikel Arteta]] | {{baner|Norwy}} [[Martin Ødegaard]] | [[Adidas]] | [[Emirates]] | [[Bwrdd Datblygu Rwanda|Visit Rwanda]] |- | [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | {{baner|Sbaen}} [[Unai Emery]] | {{baner|Yr Alban}} [[John McGinn]] | [[Adidas]] | Betano | Trade Nation |- | [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | {{baner|Sbaen}} [[Andoni Iraola]] | {{baner|Lloegr}} [[Adam Smith (pêl-droediwr, ganed 1991)|Adam Smith]] | [[Umbro]] | Bj88 | LEOS International |- | [[Brentford F.C.|Brentford]] | {{baner|Denmarc}} [[Thomas Frank]] | {{baner|Denmarc}} [[Christian Nørgaard]] | [[Umbro]] | [[Hollywoodbets]] | [[PensionBee]] |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | {{baner|Yr Almaen}} [[Fabian Hürzeler]] | {{baner|Lloegr}} [[Lewis Dunk]] | [[Nike]] | [[American Express]] | [[Kissimmee, Florida|Experience Kissimmee]] |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | {{baner|Cymru}} [[Steve Cooper]] | {{baner|Lloegr}} [[Jamie Vardy]] | [[Adidas]] | [[BC.GAME]] | [[Bia Saigon]] |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | {{baner|Lloegr}} [[Reece James (pêl-droediwr, ganed 1999)|Reece James]] | [[Nike]] | | Fever |- | [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | {{baner|Awstria}} [[Oliver Glasner]] | {{baner|Lloegr}} [[Marc Guéhi]] | [[Macron (dillad chwaraeon)|Macron]] | [[NET88]] | [[Kaiyun Sports]] |- | [[Everton F.C.|Everton]] | {{baner|Lloegr}} [[Sean Dyche]] | {{baner|Iwerddon}} [[Séamus Coleman]] | [[Castore]] | [[Stake.com]] | [[Christopher Ward (oriadurwr)|Christopher Ward]] |- | [[Fulham F.C.|Fulham]] | {{baner|Portiwgal}} [[Marco Silva]] | {{baner|Yr Alban}} [[Tom Cairney]] | [[Adidas]] | [[SBOTOP]] | WebBeds |- | [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | {{baner|Gogledd Iwerddon}} [[Kieran McKenna]] | {{baner|Yr Aifft}} [[Sam Morsy]] | [[Umbro]] | [[+–=÷× Tour]] | HaloITSM |- | [[Liverpool F.C.|Lerpwl]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Arne Slott]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Virgil van Dijk]] | [[Nike]] | [[Standard Chartered]] | [[Expedia]] |- | [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | {{baner|Sbaen}} [[Pep Guardiola]] | {{baner|Lloegr}} [[Kyle Walker]] | [[Puma]] | [[Etihad Airways]] | [[OKX]] |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] (interim) | {{baner|Portiwgal}} [[Bruno Fernandes]] | [[Nike]] | [[Qualcomm Snapdragon]] | [[DXC Technology]] |- | [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | {{baner|Lloegr}} [[Eddie Howe]] | {{baner|Brasil}} [[Bruno Guimarães]] | [[Adidas]] | [[Sela]] | Noon |- | [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | {{baner|Portiwgal}} [[Nuno Espírito Santo]] | {{baner|Lloegr}} [[Ryan Yates]] | [[Adidas]] | [[Kaiyun Sports]] | Ideagen |- | [[Southampton F.C.|Southampton]] | {{baner|Yr Alban}} [[Russell Martin]] | {{baner|Lloegr}} [[Jack Stephen’s (pêl-droediwr)|Jack Stephens]] | [[Puma]] | [[Rollbit]] | [[P&O Cruises]] |- | [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | {{baner|Awstralia}} [[Ange Postecoglou]] | {{baner|De Corea}} [[Son Heung-min]] | [[Nike]] | [[AIA Group]] | [[Kraken]] |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | {{baner|Sbaen}} [[Julen Lopetegui]] | {{baner|Lloegr}} [[Jarrod Bowen]] | [[Umbro]] | [[Betway]] | [[QuickBooks]] |- | [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | {{baner|Lloegr}} [[Gary O'Neil]] | {{baner|Gabon}} [[Mario Lemina]] | Sudu | [[DEBET]] | [[JD Sports]] |} ===Newidiadau rheolaethol=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Rheolwr sy'n gadael ! Dull ymadawiad ! Dyddiad y swydd wag ! Safle yn y tabl ! Rheolwr sy'n dod i mewn ! Dyddiad penodi |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Roberto De Zerbi]] | Cydsyniad cydfuddiannol | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Almaen}} [[Fabian Hürzeler]] | 15 Mehefin 2024 |- | [[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] | {{baner|Yr Almaen}} [[Jürgen Klopp]] | Ymddiswyddodd | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Arne Slot]] | 1 Mehefin 2024 |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | {{baner|Yr Alban}} [[David Moyes]] | Diwedd contract | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Sbaen}} [[Julen Lopetegui]] | 1 Gorffenaf 2024 |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | {{baner|Yr Ariannin}} [[Mauricio Pochettino]] | Cydsyniad cydfuddiannol | 21 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | 3 Mehefin 2024 |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | Arwyddwyd gan [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | 3 Mehefin 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Cymru}} [[Steve Cooper]] | 20 Mehefin 2024 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Erik ten Hag]] | Wedi'i ddiswyddo | 28 Hydref 2024 | 14eg | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] (interim) | 20 Hydref 2024 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] | Diwedd y cyfnod interim | 11 Tachwedd 2024 | TBD | {{baner|Portiwgal}} [[Rúben Amorim]] | 11 Tachwedd 2024 |} ==Tabl cynghrair== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL|source=[https://www.premierleague.com/tables?co=1&se=719&ha=-1 Uwch Gynghrair Lloegr] |result1=CLLS |result2=CLLS |result3=CLLS |result4=CLLS |result5=ELLS |result18=REL |result19=REL |result20=REL <!--Diweddaru swyddi tîm yma.--> |team_order = LIV, MCI, NFO, CHE, ARS, AVL, TOT, BHA, FUL, BOU, NEW, BRE, MUN, WHU, LEI, EVE, CRY, IPS, SOU, WOL <!--Diweddaru canlyniadau tîm yma ac yna (os oes angen) safleoedd uchod. Peidiwch ag anghofio diweddaru'r dyddiad (paramedr diweddaru).--> |update=5 Tachwedd 2024 |win_ARS=5 |draw_ARS=3 |loss_ARS=2 |gf_ARS=17|ga_ARS=11 |win_AVL=5 |draw_AVL=3 |loss_AVL=2 |gf_AVL=17|ga_AVL=15 |win_BOU=4 |draw_BOU=3 |loss_BOU=3 |gf_BOU=13|ga_BOU=12 |win_BRE=4 |draw_BRE=1 |loss_BRE=5 |gf_BRE=19|ga_BRE=20 |win_BHA=4 |draw_BHA=4 |loss_BHA=2 |gf_BHA=17|ga_BHA=14 |win_CHE=5 |draw_CHE=3 |loss_CHE=2 |gf_CHE=20|ga_CHE=12 |win_CRY=1 |draw_CRY=4 |loss_CRY=5 |gf_CRY=8 |ga_CRY=13 |win_EVE=2 |draw_EVE=3 |loss_EVE=5 |gf_EVE=10|ga_EVE=17 |win_FUL=4 |draw_FUL=3 |loss_FUL=3 |gf_FUL=14|ga_FUL=13 |win_IPS=0 |draw_IPS=5 |loss_IPS=5 |gf_IPS=10|ga_IPS=21 |win_LEI=2 |draw_LEI=4 |loss_LEI=4 |gf_LEI=14|ga_LEI=18 |win_LIV=8 |draw_LIV=1 |loss_LIV=1 |gf_LIV=19|ga_LIV=6 |win_MCI=7 |draw_MCI=2 |loss_MCI=1 |gf_MCI=21|ga_MCI=11 |win_MUN=3 |draw_MUN=3 |loss_MUN=4 |gf_MUN=9 |ga_MUN=12 |win_NEW=4 |draw_NEW=3 |loss_NEW=3 |gf_NEW=10|ga_NEW=10 |win_NFO=5 |draw_NFO=4 |loss_NFO=1 |gf_NFO=14 |ga_NFO=7 |win_SOU=1 |draw_SOU=1 |loss_SOU=8 |gf_SOU=7 |ga_SOU=19 |win_TOT=5 |draw_TOT=1 |loss_TOT=4 |gf_TOT=22|ga_TOT=11 |win_WHU=3 |draw_WHU=2 |loss_WHU=5 |gf_WHU=13|ga_WHU=19 |win_WOL=0 |draw_WOL=3 |loss_WOL=7 |gf_WOL=14|ga_WOL=27 <!--Diffiniadau tîm (dolenni wici yn y tabl)--> |name_ARS=[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |name_AVL=[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |name_BOU=[[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] |name_BHA=[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |name_BRE=[[Brentford F.C.|Brentford]] |name_CHE=[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |name_CRY=[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] |name_EVE=[[Everton F.C.|Everton]] |name_FUL=[[Fulham F.C.|Fulham]] |name_IPS=[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |name_LEI=[[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] |name_LIV=[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |name_MCI=[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |name_MUN=[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |name_NEW=[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |name_NFO=[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |name_SOU=[[Southampton F.C.|Southampton]] |name_TOT=[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] |name_WHU=[[West Ham United F.C.|West Ham]] |name_WOL=[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] |show_limit=5 |class_rules= 1) Pwyntiau; 2) Gwahaniaeth nod; 3) Goliau wedi eu sgorio; 4) Os nad yw rheolau 1 i 3 yn gallu pennu'r pencampwyr, y timau sydd wedi'u hisraddio neu'r timau cymwys ar gyfer cystadlaethau UEFA, bydd rheolau 4.1 i 4.3 yn cael eu gweithredu – 4.1) Pwyntiau a enillwyd yn y record benben rhwng timau o'r fath; 4.2) Sgoriwyd goliau oddi cartref mewn record pen-i-ben rhwng timau o'r fath; 4.3) Gemau ail gyfle<ref name="PLhandbook">{{Cite book|url= https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf|title=Premier League Handbook: Season 2024/25|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|date=25 Gorffennaf 2024|lang=en}}</ref> <!--Diffiniadau colofn cymhwyster a diarddel--> |res_col_header=QR |col_CLLS=green1 |text_CLLS=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair Pencampwyr UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair y Pencampwyr UEFA|Cynghrair y Pencampwyr]]}} |col_ELLS=blue1 |text_ELLS=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair Europa UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair Europa UEFA|Cynghrair Europa]]}} <!--|col_COPO=yellow1 |text_COPO=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair y Gynhadledd UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair y Gynhadledd UEFA|Cynghrair y Gynhadledd]]}}--> |col_REL=red1 |text_REL=Diraddio i'r {{nowrap|[[Y Bencampwriaeth EFL<!--2025–26-->|Bencampwriaeth]]}} }}</onlyinclude> <!----> ==Canlyniadau== {{#invoke:sports results|main | source = [https://www.premierleague.com/results Uwch Gynghrair Lloegr] | update = 5 Tachwedd 2024 | a_note = yes | matches_style = FBR |team1=ARS |team2=AVL |team3=BOU |team4=BRE |team5=BHA |team6=CHE |team7=CRY |team8=EVE |team9=FUL |team10=IPS |team11=LEI |team12=LIV |team13=MCI |team14=MUN |team15=NEW |team16=NFO |team17=SOU |team18=TOT |team19=WHU |team20=WOL | name_ARS = [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | name_AVL = [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | name_BOU = [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | name_BRE = [[Brentford F.C.|Brentford]] | name_BHA = [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | name_CHE = [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | name_CRY = [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | name_EVE = [[Everton F.C.|Everton]] | name_FUL = [[Fulham F.C.|Fulham]] | name_IPS = [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | name_LEI = [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | name_LIV = [[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] | name_MCI = [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | name_MUN = [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | name_NEW = [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | name_NFO = [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | name_SOU = [[Southampton F.C.|Southampton]] | name_TOT = [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | name_WHU = [[West Ham United F.C.|West Ham]] | name_WOL = [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | match_ARS_AVL = | match_ARS_BHA = 1–1 | match_ARS_BOU = | match_ARS_BRE = | match_ARS_CHE = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Chelsea F.C.|a]] | match_ARS_CRY = | match_ARS_EVE = | match_ARS_FUL = | match_ARS_IPS = | match_ARS_LEI = 4–2 | match_ARS_LIV = 2–2 | match_ARS_MCI = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester City F.C.|a]] | match_ARS_MUN = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester United F.C.|a]] | match_ARS_NEW = | match_ARS_NFO = | match_ARS_SOU = 3–1 | match_ARS_TOT = [[Darbi Gogledd Llundain|a]] | match_ARS_WHU = | match_ARS_WOL = 2–0 | match_AVL_ARS = 0–2 | match_AVL_BHA = | match_AVL_BOU = 1–1 | match_AVL_BRE = | match_AVL_CHE = | match_AVL_CRY = | match_AVL_EVE = 3–2 | match_AVL_FUL = | match_AVL_IPS = | match_AVL_LEI = | match_AVL_LIV = | match_AVL_MCI = | match_AVL_MUN = 0–0 | match_AVL_NEW = | match_AVL_NFO = | match_AVL_SOU = | match_AVL_TOT = | match_AVL_WHU = | match_AVL_WOL = 3–1 | match_BHA_ARS = | match_BHA_AVL = | match_BHA_BOU = | match_BHA_BRE = | match_BHA_CHE = | match_BHA_CRY = [[Cystadleuaeth Brighton & Hove Albion F.C.–Crystal Palace F.C.|a]] | match_BHA_EVE = | match_BHA_FUL = | match_BHA_IPS = 0–0 | match_BHA_LEI = | match_BHA_LIV = | match_BHA_MCI = | match_BHA_MUN = 2–1 | match_BHA_NEW = | match_BHA_NFO = 2–2 | match_BHA_SOU = | match_BHA_TOT = 3–2 | match_BHA_WHU = | match_BHA_WOL = 2–2 | match_BOU_ARS = 2–0 | match_BOU_AVL = | match_BOU_BHA = | match_BOU_BRE = | match_BOU_CHE = 0–1 | match_BOU_CRY = | match_BOU_EVE = | match_BOU_FUL = | match_BOU_IPS = | match_BOU_LEI = | match_BOU_LIV = | match_BOU_MCI = 2–1 | match_BOU_MUN = | match_BOU_NEW = 1–1 | match_BOU_NFO = | match_BOU_SOU = 3–1 | match_BOU_TOT = | match_BOU_WHU = | match_BOU_WOL = | match_BRE_ARS = | match_BRE_AVL = | match_BRE_BHA = | match_BRE_BOU = | match_BRE_CHE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_BRE_CRY = 2–1 | match_BRE_EVE = | match_BRE_FUL = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_BRE_IPS = 4–3 | match_BRE_LEI = | match_BRE_LIV = | match_BRE_MCI = | match_BRE_MUN = | match_BRE_NEW = | match_BRE_NFO = | match_BRE_SOU = 3–1 | match_BRE_TOT = | match_BRE_WHU = 1–1 | match_BRE_WOL = 5–3 | match_CHE_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Chelsea F.C.|a]] | match_CHE_AVL = | match_CHE_BHA = 4–2 | match_CHE_BOU = | match_CHE_BRE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_CHE_CRY = 1–1 | match_CHE_EVE = | match_CHE_FUL = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_CHE_IPS = | match_CHE_LEI = | match_CHE_LIV = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–C.P.D. Lerpwl|a]] | match_CHE_MCI = 0–2 | match_CHE_MUN = | match_CHE_NEW = 2–1 | match_CHE_NFO = 1–1 | match_CHE_SOU = | match_CHE_TOT = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–Tottenham Hotspur F.C.|a]] | match_CHE_WHU = | match_CHE_WOL = | match_CRY_ARS = | match_CRY_AVL = | match_CRY_BHA = [[Cystadleuaeth Brighton & Hove Albion F.C.–Crystal Palace F.C.|a]] | match_CRY_BOU = | match_CRY_BRE = | match_CRY_CHE = | match_CRY_EVE = | match_CRY_FUL = | match_CRY_IPS = | match_CRY_LEI = 2–2 | match_CRY_LIV = 0–1 | match_CRY_MCI = | match_CRY_MUN = 0–0 | match_CRY_NEW = | match_CRY_NFO = | match_CRY_SOU = | match_CRY_TOT = 1–0 | match_CRY_WHU = 0–2 | match_CRY_WOL = | match_EVE_ARS = | match_EVE_AVL = | match_EVE_BHA = 0–3 | match_EVE_BOU = 2–3 | match_EVE_BRE = | match_EVE_CHE = | match_EVE_CRY = 2–1 | match_EVE_FUL = 1–1 | match_EVE_IPS = | match_EVE_LEI = | match_EVE_LIV = [[Darbi Glannau Merswy|a]] | match_EVE_MCI = | match_EVE_MUN = | match_EVE_NEW = 0–0 | match_EVE_NFO = | match_EVE_SOU = | match_EVE_TOT = | match_EVE_WHU = | match_EVE_WOL = | match_FUL_ARS = | match_FUL_AVL = 1–3 | match_FUL_BHA = | match_FUL_BOU = | match_FUL_BRE = [[Darbi Gorllewin Llundain|2–1]] | match_FUL_CHE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_FUL_CRY = | match_FUL_EVE = | match_FUL_IPS = | match_FUL_LEI = 2–1 | match_FUL_LIV = | match_FUL_MCI = | match_FUL_MUN = | match_FUL_NEW = 3–1 | match_FUL_NFO = | match_FUL_SOU = | match_FUL_TOT = | match_FUL_WHU = 1–1 | match_FUL_WOL = | match_IPS_ARS = | match_IPS_AVL = 2–2 | match_IPS_BHA = | match_IPS_BOU = | match_IPS_BRE = | match_IPS_CHE = | match_IPS_CRY = | match_IPS_EVE = 0–2 | match_IPS_FUL = 1–1 | match_IPS_LEI = 1–1 | match_IPS_LIV = 0–2 | match_IPS_MCI = | match_IPS_MUN = | match_IPS_NEW = | match_IPS_NFO = | match_IPS_SOU = | match_IPS_TOT = | match_IPS_WHU = | match_IPS_WOL = | match_LEI_ARS = | match_LEI_AVL = 1–2 | match_LEI_BHA = | match_LEI_BOU = 1–0 | match_LEI_BRE = | match_LEI_CHE = | match_LEI_CRY = | match_LEI_EVE = 1–1 | match_LEI_FUL = | match_LEI_IPS = | match_LEI_LIV = | match_LEI_MCI = | match_LEI_MUN = | match_LEI_NEW = | match_LEI_NFO = [[Darbi Dwyrain Canolbarth Lloegr|1–3]] | match_LEI_SOU = | match_LEI_TOT = 1–1 | match_LEI_WHU = | match_LEI_WOL = | match_LIV_ARS = | match_LIV_AVL = | match_LIV_BHA = 2–1 | match_LIV_BOU = 3–0 | match_LIV_BRE = 2–0 | match_LIV_CHE = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–C.P.D. Lerpwl|2–1]] | match_LIV_CRY = | match_LIV_EVE = [[Darbi Glannau Merswy|a]] | match_LIV_FUL = | match_LIV_IPS = | match_LIV_LEI = | match_LIV_MCI = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester City F.C.|a]] | match_LIV_MUN = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester United F.C.|a]] | match_LIV_NEW = | match_LIV_NFO = 0–1 | match_LIV_SOU = | match_LIV_TOT = | match_LIV_WHU = | match_LIV_WOL = | match_MCI_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester City F.C.|2–2]] | match_MCI_AVL = | match_MCI_BHA = | match_MCI_BOU = | match_MCI_BRE = 2–1 | match_MCI_CHE = | match_MCI_CRY = | match_MCI_EVE = | match_MCI_FUL = 3–2 | match_MCI_IPS = 4–1 | match_MCI_LEI = | match_MCI_LIV = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester City F.C.|a]] | match_MCI_MUN = [[Darbi Manceinion|a]] | match_MCI_NEW = | match_MCI_NFO = | match_MCI_SOU = 1–0 | match_MCI_TOT = | match_MCI_WHU = | match_MCI_WOL = | match_MUN_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester United F.C.|a]] | match_MUN_AVL = | match_MUN_BHA = | match_MUN_BOU = | match_MUN_BRE = 2–1 | match_MUN_CHE = 1–1 | match_MUN_CRY = | match_MUN_EVE = | match_MUN_FUL = 1–0 | match_MUN_IPS = | match_MUN_LEI = | match_MUN_LIV = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester United F.C.|0–3]] | match_MUN_MCI = [[Darbi Manceinion|a]] | match_MUN_NEW = | match_MUN_NFO = | match_MUN_SOU = | match_MUN_TOT = 0–3 | match_MUN_WHU = | match_MUN_WOL = | match_NEW_ARS = 1–0 | match_NEW_AVL = | match_NEW_BHA = 0–1 | match_NEW_BOU = | match_NEW_BRE = | match_NEW_CHE = | match_NEW_CRY = | match_NEW_EVE = | match_NEW_FUL = | match_NEW_IPS = | match_NEW_LEI = | match_NEW_LIV = | match_NEW_MCI = 1–1 | match_NEW_MUN = | match_NEW_NFO = | match_NEW_SOU = 1–0 | match_NEW_TOT = 2–1 | match_NEW_WHU = | match_NEW_WOL = | match_NFO_ARS = | match_NFO_AVL = | match_NFO_BHA = | match_NFO_BOU = 1–1 | match_NFO_BRE = | match_NFO_CHE = | match_NFO_CRY = 1–0 | match_NFO_EVE = | match_NFO_FUL = 0–1 | match_NFO_IPS = | match_NFO_LEI = [[Darbi Dwyrain Canolbarth Lloegr|a]] | match_NFO_LIV = | match_NFO_MCI = | match_NFO_MUN = | match_NFO_NEW = | match_NFO_SOU = | match_NFO_TOT = | match_NFO_WHU = 3–0 | match_NFO_WOL = 1–1 | match_SOU_ARS = | match_SOU_AVL = | match_SOU_BHA = | match_SOU_BOU = | match_SOU_BRE = | match_SOU_CHE = | match_SOU_CRY = | match_SOU_EVE = 1–0 | match_SOU_FUL = | match_SOU_IPS = 1–1 | match_SOU_LEI = 2–3 | match_SOU_LIV = | match_SOU_MCI = | match_SOU_MUN = 0–3 | match_SOU_NEW = | match_SOU_NFO = 0–1 | match_SOU_TOT = | match_SOU_WHU = | match_SOU_WOL = | match_TOT_ARS = [[Darbi Gogledd Llundain|0–1]] | match_TOT_AVL = 4–1 | match_TOT_BHA = | match_TOT_BOU = | match_TOT_BRE = 3–1 | match_TOT_CHE = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–Tottenham Hotspur F.C.|a]] | match_TOT_CRY = | match_TOT_EVE = 4–0 | match_TOT_FUL = | match_TOT_IPS = | match_TOT_LEI = | match_TOT_LIV = | match_TOT_MCI = | match_TOT_MUN = | match_TOT_NEW = | match_TOT_NFO = | match_TOT_SOU = | match_TOT_WHU = 4–1 | match_TOT_WOL = | match_WHU_ARS = | match_WHU_AVL = 1–2 | match_WHU_BHA = | match_WHU_BOU = | match_WHU_BRE = | match_WHU_CHE = 0–3 | match_WHU_CRY = | match_WHU_EVE = | match_WHU_FUL = | match_WHU_IPS = 4–1 | match_WHU_LEI = | match_WHU_LIV = | match_WHU_MCI = 1–3 | match_WHU_MUN = | match_WHU_NEW = | match_WHU_NFO = | match_WHU_SOU = | match_WHU_TOT = | match_WHU_WOL = | match_WOL_ARS = | match_WOL_AVL = | match_WOL_BHA = | match_WOL_BOU = | match_WOL_BRE = | match_WOL_CHE = 2–6 | match_WOL_CRY = 2–2 | match_WOL_EVE = | match_WOL_FUL = | match_WOL_IPS = | match_WOL_LEI = | match_WOL_LIV = 1–2 | match_WOL_MCI = 1–2 | match_WOL_MUN = 2–1 | match_WOL_NEW = 1–2 | match_WOL_NFO = | match_WOL_SOU = | match_WOL_TOT = | match_WOL_WHU = }} ==Ystadegau tymor== {{Diweddarwyd|21 Hydref 2024}} ===Prif sgorwyr goliau=== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Safle ! Chwaraewr ! Clwb ! Goliau<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/goals|title=Premier League Player Stats: Goals|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> |- |- |1 |align="left"|{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |align="left"|[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |11 |- |rowspan="2"|2 |align="left"|{{flagicon|CMR}} [[Bryan Mbeumo]] |align="left"|[[Brentford F.C.|Brentford]] |rowspan="2"|8 |- |align="left"|{{flagicon|NZL}} [[Chris Wood (pêl-droediwr, ganed 1991)|Chris Wood]] |align="left"|[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |- |rowspan="2"|4 |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |rowspan="2"|7 |- |align="left"|{{flagicon|EGY}} [[Mohamed Salah]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |- |rowspan="2"|6 |align="left"|{{flagicon|SEN}} [[Nicolas Jackson]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |rowspan="2"|6 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Danny Welbeck]] |align="left"|[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |- |rowspan="4"|8 |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Liam Delap]] |align="left"|[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |rowspan="4"|5 |- |align="left"|{{flagicon|COL}} [[Luis Díaz (pêl-droediwr, ganed 1997)|Luis Díaz]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Ollie Watkins]] |align="left"|[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |- |align="left"|{{flagicon|DRC}} [[Yoane Wissa]] |align="left"|[[Brentford F.C.|Brentford]] |} ====Hat-triciau==== {{Prif|Rhestr o hat-triciau'r Uwch Gynghrair Lloegr}} {| class="wikitable" |- ! Chwaraewr !! Am !! Yn erbyn !! Canlyniad !! Dyddiad |- |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |4–1 (C)<ref>{{cite news|first=Gary|last=Rose|title=Haaland scores hat-trick as Man City beat Ipswich after early scare|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cj62y51klz0t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=24 Awst 2024|access-date=24 Awst 2024|lang=en}}</ref> |24 Awst 2024 |- |{{flagicon|ENG}} [[Noni Madueke]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] |6–2 (Ff)<ref>{{cite news|first=Abraham|last=Timothy|title=Wolves 2–6 Chelsea: Noni Madueke's hat-trick gives Enzo Maresca first Premier League win|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cgjvyxxqj11t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=25 Awst 2024|access-date=25 Awst 2024|lang=en}}</ref> |25 Awst 2024 |- |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |[[West Ham United F.C.|West Ham]] |3–1 (Ff)<ref>{{cite news|first=Gary|last=Rose|title=Back-to-back Haaland hat-tricks as Man City beat West Ham|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cy0r9yjw8jxt|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=31 Awst 2024|access-date=31 Awst 2024|lang=en}}</ref> |31 Awst 2024 |- |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]]⁴ |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |4–2 (H)<ref>{{cite news|first=Tom|last=Rostance|title=Chelsea 4–2 Brighton: Cole Palmer scores four first-half goals in stunning Premier League win|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/czeg10p13l9t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=28 Medi 2024|access-date=28 Medi 2024|lang=en}}</ref> |28 Medi 2024 |} :'''Nodyn:''' ⁴ – sgoriodd y chwaraewr bedair gôl ===Dalennau glân=== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Safle ! Chwaraewr ! Clwb ! Cynfasau glân<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/clean_sheet|title=Premier League Player Stats: Clean Sheets|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> |- |rowspan="2"|1 |align="left"|{{flagicon|CMR}} [[André Onana]] |align="left"|[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |rowspan="2"|4 |- |align="left"|{{flagicon|BEL}} [[Matz Sels]] |align="left"|[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |- |rowspan="3"|3 |align="left"|{{flagicon|BRA}} [[Alisson Becker|Alisson]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |rowspan="3"|3 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Nick Pope (pêl-droediwr)|Nick Pope]] |align="left"|[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |- |align="left"|{{flagicon|ESP}} [[David Raya]] |align="left"|[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |- |rowspan="6"|6 |align="left"|{{flagicon|BRA}} [[Ederson (pêl-droediwr, ganed 1993)|Ederson]] |align="left"|[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |rowspan="6"|2 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Dean Henderson]] |align="left"|[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Jordan Pickford]] |align="left"|[[Everton F.C.|Everton]] |- |align="left"|{{flagicon|ESP}} [[Robert Sánchez]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |- |align="left"|{{flagicon|NED}} [[Bart Verbruggen]] |align="left"|[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |- |align="left"|{{flagicon|ITA}} [[Guglielmo Vicario]] |align="left"|[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] |} {{notelist}} ===Disgyblaeth=== ====Chwaraewr==== * Y rhan fwyaf o gardiau melyn: '''6'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/yellow_card|title=Premier League Player Stats: Yellow Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **{{flagicon|FRA}} [[Wesley Fofana (pêl-droediwr)|Wesley Fofana]] ([[Chelsea F.C.|Chelsea]]) * Y rhan fwyaf o gardiau coch: '''1'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/red_card|title=Premier League Player Stats: Red Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **''16 chwaraewr'' ====Clwb==== * Y rhan fwyaf o gardiau melyn: '''36'''<ref name="cardiau melyn">{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_yel_card|title=Premier League Club Stats: Yellow Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **[[Chelsea F.C.|Chelsea]] * Y nifer lleiaf o gardiau melyn: '''14'''<ref name="cardiau melyn"/> **[[Brentford F.C.|Brentford]] * Y rhan fwyaf o gardiau coch: '''3'''<ref name="cardiau coch">{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_red_card|title=Premier League Club Stats: Red Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **[[Arsenal F.C.|Arsenal]] * Y nifer lleiaf o gardiau coch: '''0'''<ref name="cardiau coch"/> **''10 timau'' ==Gwobrau== ===Gwobrau misol=== {| class="wikitable" |- !rowspan="2"|Mis !colspan="2"|[[Rheolwr y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Rheolwr y Mis]] !colspan="2"|[[Chwaraewr y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Chwaraewr y Mis]] !colspan="2"|[[Gôl y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Gôl y Mis]] !colspan="2"|[[Arbed y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Arbed y Mis]] !rowspan="2"|Cyfeiriadau |- !Rheolwr !Clwb !Chwaraewr !Clwb !Chwaraewr !Clwb !Chwaraewr !Clwb |- |Awst |{{flagicon|GER}} [[Fabian Hürzeler]] |[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|ESP}} [[David Raya]] |[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |align="center"|<ref>{{cite web |title=Hurzeler makes history with Barclays Manager of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4110693 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite news |title=Haaland voted EA SPORTS Player of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4110692 |date=13 September 2024 |access-date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |archive-date=13 Medi 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240913101551/https://www.premierleague.com/news/4110692 |url-status=live |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Palmer lob voted Guinness Goal of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4110694 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Raya wins Premier League Save of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4110695 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref> |- |Medi |{{flagicon|ITA}} [[Enzo Maresca]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|COL}} [[Jhon Durán]] |[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |{{flagicon|CMR}} [[André Onana]] |[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |align="center"|<ref>{{cite web |title=Maresca named Barclays Manager of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145565 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Palmer voted EA SPORTS Player of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145071 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Duran's stunner voted Guinness Goal of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145589 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Onana wins Premier League Save of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4145472 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref> |- |Tachwedd | | | | | | | | |align="center"| |} ==Cyfeiriadau== {{Reflist}} [[Categori:Uwch Gynghrair Lloegr|2024–25]] kh6cyegh1nx9l21epxkf4klima97k12 13273684 13273682 2024-11-07T04:11:18Z 110.150.88.30 /* Stadiwm a lleoliadau */ 13273684 wikitext text/x-wiki {{Pethau | fetchwikidata = ALL | onlysourced = no | dateformat = dmy }} Yr '''Uwch Gynghrair Lloegr 2024–25''' yw 33ain tymor yr [[Uwch Gynghrair Lloegr]] a 126ain tymor cyffredinol [[pêl-droed]] o'r radd flaenaf yn [[Lloegr]]. Dechreuodd y tymor ar 16 Awst 2024 a daw i ben ar 25 Mai 2025. [[Manchester City F.C.|Manchester City]] yw'r pencampwyr amddiffyn, wedi ennill eu pedwerydd teitl yn olynol yn [[Uwch Gynghrair Lloegr 2023–24|y tymor blaenorol]]. ==Timau== Mae 20 tîm yn cystadlu yn y gynghrair: yr 17 tîm gorau o'r [[Uwch Gynghrair Lloegr 2023–24|tymor blaenorol]] a'r tri thîm a gafodd ddyrchafiad o'r [[Y Bencampwriaeth (pêl-droed)|Bencampwriaeth]] yn [[Y Bencampwriaeth 2023–24|y tymor blaenorol]]. Gorffennodd [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] ac [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] yn gyntaf ac yn ail yn y drefn honno yn y Bencampwriaeth y tymor diwethaf a chawsant ddyrchafiad yn awtomatig. Yn y cyfamser, gorffennodd [[Southampton F.C.|Southampton]] yn bedwerydd gan gymhwyso ar gyfer [[2024 gemau ail gyfle Cynghrair Pêl-droed Lloegr|y gemau ail gyfle]]. Yn [[Rownd derfynol gemau ail gyfle Pencampwriaeth 2024|y rownd derfynol]] yn erbyn [[Leeds United F.C.|Leeds United]] a ddaeth yn drydydd, enillodd Southampton 1-0 ac felly cawsant ddyrchafiad i'r Uwch Gynghrair. Dychwelodd Caerlŷr a Southampton ar ôl blwyddyn o absenoldebau tra dychwelodd Ipswich Town ar ôl absenoldeb o 22 mlynedd, gan ei wneud y tro cyntaf ers tymor 2001-02 i Ipswich Town chwarae yn yr Uwch Gynghrair. Yn ogystal, sicrhawyd dyrchafiadau gefn wrth gefn i Ipswich Town, ar ôl cael dyrchafiad i'r Bencampwriaeth o [[Cynghrair Un|Gynghrair Un]] yn [[Cynghrair Un 2022–23|nhymor 2022-23]]. Gosododd [[Luton Town F.C.|Luton Town]], [[Burnley F.C.|Burnley]] a [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] 18fed, 19eg ac 20fed yn y drefn honno yn y tymor blaenorol yn yr Uwch Gynghrair a chawsant eu disgyn i'r Bencampwriaeth. Ers i bob un o'r tri thîm hyn gael eu dyrchafu yn [[Uwch Gynghrair Lloegr 2022–23|nhymor 2022–23]], roedd tymor 2023-24 yn nodi'r tro cyntaf ers [[Uwch Gynghrair Lloegr 1997–98|tymor 1997–98]] i bob un o'r tri thîm a gafodd ddyrchafiad gael eu diraddio. ===Stadiwm a lleoliadau=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Dinas ! Stadiwm ! Gallu<ref name="PLhandbook"/> |- | [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | [[Llundain]] <small>([[Holloway]])</small> | [[Stadiwm Emirates]] | 60,704 |- | [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | [[Birmingham]] | [[Villa Park]] | 42,918 |- | [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | [[Bournemouth]] | [[Dean Court|Stadiwm Vitality]] | 11,307 |- | [[Brentford F.C.|Brentford]] | [[Llundain]] <small>([[Brentford]])</small> | [[Stadiwm Cymunedol Brentford|Stadiwm Cymunedol Gtech]] | 17,250 |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | [[Falmer]] | [[Stadiwm Falmer|Stadiwm American Express]] | 31,876 |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | [[Caerlŷr]] | [[Stadiwm King Power]] | 32,259 |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | [[Llundain]] <small>([[Fulham]]) | [[Stamford Bridge]] | 40,173 |- | [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | [[Llundain]] <small>([[Selhurst]])</small> | [[Parc Selhurst]] | 25,194 |- | [[Everton F.C.|Everton]] | [[Lerpwl]] <small>([[Walton, Lerpwl|Walton]])</small> | [[Parc Goodison]] | 39,414 |- | [[Fulham F.C.|Fulham]] | [[Llundain]] <small>([[Fulham]])</small> | [[Craven Cottage]] | 24,500 |- | [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | [[Ipswich]] | [[Portman Road]] | 29,813 |- | [[Liverpool F.C.|Lerpwl]] | [[Lerpwl]] <small>([[Anfield]])</small> | [[Anfield]] | 61,276 |- | [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | [[Manceinion]] <small>([[Bradford, Manceinion|Bradford]])</small> | [[Stadiwm Dinas Manceinion|Stadiwm Etihad]] | 52,900 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | [[Manceinion]] <small>([[Salford]])</small> | [[Old Trafford]] | 74,197 |- | [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | [[Newcastle upon Tyne]] | [[Parc y Sant Iago]] | 52,258 |- | [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | [[West Bridgford]] | [[City Ground]] | 30,404 |- | [[Southampton F.C.|Southampton]] | [[Southampton]] | [[Stadiwm y Santes Fair]] | 32,384 |- | [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | [[Llundain]] <small>([[Tottenham]])</small> | [[Stadiwm Tottenham Hotspur]] | 62,850 |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | [[Llundain]] <small>([[Stratford, Llundain|Stratford]])</small> | [[Stadiwm Olympaidd Llundain|Stadiwm Llundain]] | 62,500 |- | [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | [[Wolverhampton]] | [[Stadiwm Molineux]] | 31,750 |} ===Newidiadau tîm=== {|class="wikitable" |- ! Timau newydd ! Hen dimau |- ! Wedi'i ddyrchafu o'r [[Y Bencampwriaeth 2023–24|Bencampwriaeth]] ! Wedi ei ollwng i'r [[Y Bencampwriaeth 2024–25|Bencampwriaeth]] |- style="vertical-align:top;" | * [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] * [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] * [[Southampton F.C.|Southampton]] | * [[Luton Town F.C.|Luton Town]] * [[Burnley F.C.|Burnley]] * [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] |} ===Personél a chitiau=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Rheolwr ! Capten ! Gwneuthurwr cit ! Noddwr crys (brest) ! Noddwr crys (llawes) |- | [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | {{baner|Sbaen}} [[Mikel Arteta]] | {{baner|Norwy}} [[Martin Ødegaard]] | [[Adidas]] | [[Emirates]] | [[Bwrdd Datblygu Rwanda|Visit Rwanda]] |- | [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | {{baner|Sbaen}} [[Unai Emery]] | {{baner|Yr Alban}} [[John McGinn]] | [[Adidas]] | Betano | Trade Nation |- | [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | {{baner|Sbaen}} [[Andoni Iraola]] | {{baner|Lloegr}} [[Adam Smith (pêl-droediwr, ganed 1991)|Adam Smith]] | [[Umbro]] | Bj88 | LEOS International |- | [[Brentford F.C.|Brentford]] | {{baner|Denmarc}} [[Thomas Frank]] | {{baner|Denmarc}} [[Christian Nørgaard]] | [[Umbro]] | [[Hollywoodbets]] | [[PensionBee]] |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | {{baner|Yr Almaen}} [[Fabian Hürzeler]] | {{baner|Lloegr}} [[Lewis Dunk]] | [[Nike]] | [[American Express]] | [[Kissimmee, Florida|Experience Kissimmee]] |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | {{baner|Cymru}} [[Steve Cooper]] | {{baner|Lloegr}} [[Jamie Vardy]] | [[Adidas]] | [[BC.GAME]] | [[Bia Saigon]] |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | {{baner|Lloegr}} [[Reece James (pêl-droediwr, ganed 1999)|Reece James]] | [[Nike]] | | Fever |- | [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | {{baner|Awstria}} [[Oliver Glasner]] | {{baner|Lloegr}} [[Marc Guéhi]] | [[Macron (dillad chwaraeon)|Macron]] | [[NET88]] | [[Kaiyun Sports]] |- | [[Everton F.C.|Everton]] | {{baner|Lloegr}} [[Sean Dyche]] | {{baner|Iwerddon}} [[Séamus Coleman]] | [[Castore]] | [[Stake.com]] | [[Christopher Ward (oriadurwr)|Christopher Ward]] |- | [[Fulham F.C.|Fulham]] | {{baner|Portiwgal}} [[Marco Silva]] | {{baner|Yr Alban}} [[Tom Cairney]] | [[Adidas]] | [[SBOTOP]] | WebBeds |- | [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | {{baner|Gogledd Iwerddon}} [[Kieran McKenna]] | {{baner|Yr Aifft}} [[Sam Morsy]] | [[Umbro]] | [[+–=÷× Tour]] | HaloITSM |- | [[Liverpool F.C.|Lerpwl]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Arne Slott]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Virgil van Dijk]] | [[Nike]] | [[Standard Chartered]] | [[Expedia]] |- | [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | {{baner|Sbaen}} [[Pep Guardiola]] | {{baner|Lloegr}} [[Kyle Walker]] | [[Puma]] | [[Etihad Airways]] | [[OKX]] |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] (interim) | {{baner|Portiwgal}} [[Bruno Fernandes]] | [[Nike]] | [[Qualcomm Snapdragon]] | [[DXC Technology]] |- | [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | {{baner|Lloegr}} [[Eddie Howe]] | {{baner|Brasil}} [[Bruno Guimarães]] | [[Adidas]] | [[Sela]] | Noon |- | [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | {{baner|Portiwgal}} [[Nuno Espírito Santo]] | {{baner|Lloegr}} [[Ryan Yates]] | [[Adidas]] | [[Kaiyun Sports]] | Ideagen |- | [[Southampton F.C.|Southampton]] | {{baner|Yr Alban}} [[Russell Martin]] | {{baner|Lloegr}} [[Jack Stephen’s (pêl-droediwr)|Jack Stephens]] | [[Puma]] | [[Rollbit]] | [[P&O Cruises]] |- | [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | {{baner|Awstralia}} [[Ange Postecoglou]] | {{baner|De Corea}} [[Son Heung-min]] | [[Nike]] | [[AIA Group]] | [[Kraken]] |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | {{baner|Sbaen}} [[Julen Lopetegui]] | {{baner|Lloegr}} [[Jarrod Bowen]] | [[Umbro]] | [[Betway]] | [[QuickBooks]] |- | [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | {{baner|Lloegr}} [[Gary O'Neil]] | {{baner|Gabon}} [[Mario Lemina]] | Sudu | [[DEBET]] | [[JD Sports]] |} ===Newidiadau rheolaethol=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Rheolwr sy'n gadael ! Dull ymadawiad ! Dyddiad y swydd wag ! Safle yn y tabl ! Rheolwr sy'n dod i mewn ! Dyddiad penodi |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Roberto De Zerbi]] | Cydsyniad cydfuddiannol | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Almaen}} [[Fabian Hürzeler]] | 15 Mehefin 2024 |- | [[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] | {{baner|Yr Almaen}} [[Jürgen Klopp]] | Ymddiswyddodd | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Arne Slot]] | 1 Mehefin 2024 |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | {{baner|Yr Alban}} [[David Moyes]] | Diwedd contract | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Sbaen}} [[Julen Lopetegui]] | 1 Gorffenaf 2024 |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | {{baner|Yr Ariannin}} [[Mauricio Pochettino]] | Cydsyniad cydfuddiannol | 21 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | 3 Mehefin 2024 |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | Arwyddwyd gan [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | 3 Mehefin 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Cymru}} [[Steve Cooper]] | 20 Mehefin 2024 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Erik ten Hag]] | Wedi'i ddiswyddo | 28 Hydref 2024 | 14eg | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] (interim) | 20 Hydref 2024 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] | Diwedd y cyfnod interim | 11 Tachwedd 2024 | TBD | {{baner|Portiwgal}} [[Rúben Amorim]] | 11 Tachwedd 2024 |} ==Tabl cynghrair== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL|source=[https://www.premierleague.com/tables?co=1&se=719&ha=-1 Uwch Gynghrair Lloegr] |result1=CLLS |result2=CLLS |result3=CLLS |result4=CLLS |result5=ELLS |result18=REL |result19=REL |result20=REL <!--Diweddaru swyddi tîm yma.--> |team_order = LIV, MCI, NFO, CHE, ARS, AVL, TOT, BHA, FUL, BOU, NEW, BRE, MUN, WHU, LEI, EVE, CRY, IPS, SOU, WOL <!--Diweddaru canlyniadau tîm yma ac yna (os oes angen) safleoedd uchod. Peidiwch ag anghofio diweddaru'r dyddiad (paramedr diweddaru).--> |update=5 Tachwedd 2024 |win_ARS=5 |draw_ARS=3 |loss_ARS=2 |gf_ARS=17|ga_ARS=11 |win_AVL=5 |draw_AVL=3 |loss_AVL=2 |gf_AVL=17|ga_AVL=15 |win_BOU=4 |draw_BOU=3 |loss_BOU=3 |gf_BOU=13|ga_BOU=12 |win_BRE=4 |draw_BRE=1 |loss_BRE=5 |gf_BRE=19|ga_BRE=20 |win_BHA=4 |draw_BHA=4 |loss_BHA=2 |gf_BHA=17|ga_BHA=14 |win_CHE=5 |draw_CHE=3 |loss_CHE=2 |gf_CHE=20|ga_CHE=12 |win_CRY=1 |draw_CRY=4 |loss_CRY=5 |gf_CRY=8 |ga_CRY=13 |win_EVE=2 |draw_EVE=3 |loss_EVE=5 |gf_EVE=10|ga_EVE=17 |win_FUL=4 |draw_FUL=3 |loss_FUL=3 |gf_FUL=14|ga_FUL=13 |win_IPS=0 |draw_IPS=5 |loss_IPS=5 |gf_IPS=10|ga_IPS=21 |win_LEI=2 |draw_LEI=4 |loss_LEI=4 |gf_LEI=14|ga_LEI=18 |win_LIV=8 |draw_LIV=1 |loss_LIV=1 |gf_LIV=19|ga_LIV=6 |win_MCI=7 |draw_MCI=2 |loss_MCI=1 |gf_MCI=21|ga_MCI=11 |win_MUN=3 |draw_MUN=3 |loss_MUN=4 |gf_MUN=9 |ga_MUN=12 |win_NEW=4 |draw_NEW=3 |loss_NEW=3 |gf_NEW=10|ga_NEW=10 |win_NFO=5 |draw_NFO=4 |loss_NFO=1 |gf_NFO=14 |ga_NFO=7 |win_SOU=1 |draw_SOU=1 |loss_SOU=8 |gf_SOU=7 |ga_SOU=19 |win_TOT=5 |draw_TOT=1 |loss_TOT=4 |gf_TOT=22|ga_TOT=11 |win_WHU=3 |draw_WHU=2 |loss_WHU=5 |gf_WHU=13|ga_WHU=19 |win_WOL=0 |draw_WOL=3 |loss_WOL=7 |gf_WOL=14|ga_WOL=27 <!--Diffiniadau tîm (dolenni wici yn y tabl)--> |name_ARS=[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |name_AVL=[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |name_BOU=[[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] |name_BHA=[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |name_BRE=[[Brentford F.C.|Brentford]] |name_CHE=[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |name_CRY=[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] |name_EVE=[[Everton F.C.|Everton]] |name_FUL=[[Fulham F.C.|Fulham]] |name_IPS=[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |name_LEI=[[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] |name_LIV=[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |name_MCI=[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |name_MUN=[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |name_NEW=[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |name_NFO=[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |name_SOU=[[Southampton F.C.|Southampton]] |name_TOT=[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] |name_WHU=[[West Ham United F.C.|West Ham]] |name_WOL=[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] |show_limit=5 |class_rules= 1) Pwyntiau; 2) Gwahaniaeth nod; 3) Goliau wedi eu sgorio; 4) Os nad yw rheolau 1 i 3 yn gallu pennu'r pencampwyr, y timau sydd wedi'u hisraddio neu'r timau cymwys ar gyfer cystadlaethau UEFA, bydd rheolau 4.1 i 4.3 yn cael eu gweithredu – 4.1) Pwyntiau a enillwyd yn y record benben rhwng timau o'r fath; 4.2) Sgoriwyd goliau oddi cartref mewn record pen-i-ben rhwng timau o'r fath; 4.3) Gemau ail gyfle<ref name="PLhandbook">{{Cite book|url= https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf|title=Premier League Handbook: Season 2024/25|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|date=25 Gorffennaf 2024|lang=en}}</ref> <!--Diffiniadau colofn cymhwyster a diarddel--> |res_col_header=QR |col_CLLS=green1 |text_CLLS=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair Pencampwyr UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair y Pencampwyr UEFA|Cynghrair y Pencampwyr]]}} |col_ELLS=blue1 |text_ELLS=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair Europa UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair Europa UEFA|Cynghrair Europa]]}} <!--|col_COPO=yellow1 |text_COPO=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair y Gynhadledd UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair y Gynhadledd UEFA|Cynghrair y Gynhadledd]]}}--> |col_REL=red1 |text_REL=Diraddio i'r {{nowrap|[[Y Bencampwriaeth EFL<!--2025–26-->|Bencampwriaeth]]}} }}</onlyinclude> <!----> ==Canlyniadau== {{#invoke:sports results|main | source = [https://www.premierleague.com/results Uwch Gynghrair Lloegr] | update = 5 Tachwedd 2024 | a_note = yes | matches_style = FBR |team1=ARS |team2=AVL |team3=BOU |team4=BRE |team5=BHA |team6=CHE |team7=CRY |team8=EVE |team9=FUL |team10=IPS |team11=LEI |team12=LIV |team13=MCI |team14=MUN |team15=NEW |team16=NFO |team17=SOU |team18=TOT |team19=WHU |team20=WOL | name_ARS = [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | name_AVL = [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | name_BOU = [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | name_BRE = [[Brentford F.C.|Brentford]] | name_BHA = [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | name_CHE = [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | name_CRY = [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | name_EVE = [[Everton F.C.|Everton]] | name_FUL = [[Fulham F.C.|Fulham]] | name_IPS = [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | name_LEI = [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | name_LIV = [[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] | name_MCI = [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | name_MUN = [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | name_NEW = [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | name_NFO = [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | name_SOU = [[Southampton F.C.|Southampton]] | name_TOT = [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | name_WHU = [[West Ham United F.C.|West Ham]] | name_WOL = [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | match_ARS_AVL = | match_ARS_BHA = 1–1 | match_ARS_BOU = | match_ARS_BRE = | match_ARS_CHE = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Chelsea F.C.|a]] | match_ARS_CRY = | match_ARS_EVE = | match_ARS_FUL = | match_ARS_IPS = | match_ARS_LEI = 4–2 | match_ARS_LIV = 2–2 | match_ARS_MCI = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester City F.C.|a]] | match_ARS_MUN = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester United F.C.|a]] | match_ARS_NEW = | match_ARS_NFO = | match_ARS_SOU = 3–1 | match_ARS_TOT = [[Darbi Gogledd Llundain|a]] | match_ARS_WHU = | match_ARS_WOL = 2–0 | match_AVL_ARS = 0–2 | match_AVL_BHA = | match_AVL_BOU = 1–1 | match_AVL_BRE = | match_AVL_CHE = | match_AVL_CRY = | match_AVL_EVE = 3–2 | match_AVL_FUL = | match_AVL_IPS = | match_AVL_LEI = | match_AVL_LIV = | match_AVL_MCI = | match_AVL_MUN = 0–0 | match_AVL_NEW = | match_AVL_NFO = | match_AVL_SOU = | match_AVL_TOT = | match_AVL_WHU = | match_AVL_WOL = 3–1 | match_BHA_ARS = | match_BHA_AVL = | match_BHA_BOU = | match_BHA_BRE = | match_BHA_CHE = | match_BHA_CRY = [[Cystadleuaeth Brighton & Hove Albion F.C.–Crystal Palace F.C.|a]] | match_BHA_EVE = | match_BHA_FUL = | match_BHA_IPS = 0–0 | match_BHA_LEI = | match_BHA_LIV = | match_BHA_MCI = | match_BHA_MUN = 2–1 | match_BHA_NEW = | match_BHA_NFO = 2–2 | match_BHA_SOU = | match_BHA_TOT = 3–2 | match_BHA_WHU = | match_BHA_WOL = 2–2 | match_BOU_ARS = 2–0 | match_BOU_AVL = | match_BOU_BHA = | match_BOU_BRE = | match_BOU_CHE = 0–1 | match_BOU_CRY = | match_BOU_EVE = | match_BOU_FUL = | match_BOU_IPS = | match_BOU_LEI = | match_BOU_LIV = | match_BOU_MCI = 2–1 | match_BOU_MUN = | match_BOU_NEW = 1–1 | match_BOU_NFO = | match_BOU_SOU = 3–1 | match_BOU_TOT = | match_BOU_WHU = | match_BOU_WOL = | match_BRE_ARS = | match_BRE_AVL = | match_BRE_BHA = | match_BRE_BOU = | match_BRE_CHE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_BRE_CRY = 2–1 | match_BRE_EVE = | match_BRE_FUL = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_BRE_IPS = 4–3 | match_BRE_LEI = | match_BRE_LIV = | match_BRE_MCI = | match_BRE_MUN = | match_BRE_NEW = | match_BRE_NFO = | match_BRE_SOU = 3–1 | match_BRE_TOT = | match_BRE_WHU = 1–1 | match_BRE_WOL = 5–3 | match_CHE_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Chelsea F.C.|a]] | match_CHE_AVL = | match_CHE_BHA = 4–2 | match_CHE_BOU = | match_CHE_BRE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_CHE_CRY = 1–1 | match_CHE_EVE = | match_CHE_FUL = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_CHE_IPS = | match_CHE_LEI = | match_CHE_LIV = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–C.P.D. Lerpwl|a]] | match_CHE_MCI = 0–2 | match_CHE_MUN = | match_CHE_NEW = 2–1 | match_CHE_NFO = 1–1 | match_CHE_SOU = | match_CHE_TOT = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–Tottenham Hotspur F.C.|a]] | match_CHE_WHU = | match_CHE_WOL = | match_CRY_ARS = | match_CRY_AVL = | match_CRY_BHA = [[Cystadleuaeth Brighton & Hove Albion F.C.–Crystal Palace F.C.|a]] | match_CRY_BOU = | match_CRY_BRE = | match_CRY_CHE = | match_CRY_EVE = | match_CRY_FUL = | match_CRY_IPS = | match_CRY_LEI = 2–2 | match_CRY_LIV = 0–1 | match_CRY_MCI = | match_CRY_MUN = 0–0 | match_CRY_NEW = | match_CRY_NFO = | match_CRY_SOU = | match_CRY_TOT = 1–0 | match_CRY_WHU = 0–2 | match_CRY_WOL = | match_EVE_ARS = | match_EVE_AVL = | match_EVE_BHA = 0–3 | match_EVE_BOU = 2–3 | match_EVE_BRE = | match_EVE_CHE = | match_EVE_CRY = 2–1 | match_EVE_FUL = 1–1 | match_EVE_IPS = | match_EVE_LEI = | match_EVE_LIV = [[Darbi Glannau Merswy|a]] | match_EVE_MCI = | match_EVE_MUN = | match_EVE_NEW = 0–0 | match_EVE_NFO = | match_EVE_SOU = | match_EVE_TOT = | match_EVE_WHU = | match_EVE_WOL = | match_FUL_ARS = | match_FUL_AVL = 1–3 | match_FUL_BHA = | match_FUL_BOU = | match_FUL_BRE = [[Darbi Gorllewin Llundain|2–1]] | match_FUL_CHE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_FUL_CRY = | match_FUL_EVE = | match_FUL_IPS = | match_FUL_LEI = 2–1 | match_FUL_LIV = | match_FUL_MCI = | match_FUL_MUN = | match_FUL_NEW = 3–1 | match_FUL_NFO = | match_FUL_SOU = | match_FUL_TOT = | match_FUL_WHU = 1–1 | match_FUL_WOL = | match_IPS_ARS = | match_IPS_AVL = 2–2 | match_IPS_BHA = | match_IPS_BOU = | match_IPS_BRE = | match_IPS_CHE = | match_IPS_CRY = | match_IPS_EVE = 0–2 | match_IPS_FUL = 1–1 | match_IPS_LEI = 1–1 | match_IPS_LIV = 0–2 | match_IPS_MCI = | match_IPS_MUN = | match_IPS_NEW = | match_IPS_NFO = | match_IPS_SOU = | match_IPS_TOT = | match_IPS_WHU = | match_IPS_WOL = | match_LEI_ARS = | match_LEI_AVL = 1–2 | match_LEI_BHA = | match_LEI_BOU = 1–0 | match_LEI_BRE = | match_LEI_CHE = | match_LEI_CRY = | match_LEI_EVE = 1–1 | match_LEI_FUL = | match_LEI_IPS = | match_LEI_LIV = | match_LEI_MCI = | match_LEI_MUN = | match_LEI_NEW = | match_LEI_NFO = [[Darbi Dwyrain Canolbarth Lloegr|1–3]] | match_LEI_SOU = | match_LEI_TOT = 1–1 | match_LEI_WHU = | match_LEI_WOL = | match_LIV_ARS = | match_LIV_AVL = | match_LIV_BHA = 2–1 | match_LIV_BOU = 3–0 | match_LIV_BRE = 2–0 | match_LIV_CHE = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–C.P.D. Lerpwl|2–1]] | match_LIV_CRY = | match_LIV_EVE = [[Darbi Glannau Merswy|a]] | match_LIV_FUL = | match_LIV_IPS = | match_LIV_LEI = | match_LIV_MCI = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester City F.C.|a]] | match_LIV_MUN = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester United F.C.|a]] | match_LIV_NEW = | match_LIV_NFO = 0–1 | match_LIV_SOU = | match_LIV_TOT = | match_LIV_WHU = | match_LIV_WOL = | match_MCI_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester City F.C.|2–2]] | match_MCI_AVL = | match_MCI_BHA = | match_MCI_BOU = | match_MCI_BRE = 2–1 | match_MCI_CHE = | match_MCI_CRY = | match_MCI_EVE = | match_MCI_FUL = 3–2 | match_MCI_IPS = 4–1 | match_MCI_LEI = | match_MCI_LIV = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester City F.C.|a]] | match_MCI_MUN = [[Darbi Manceinion|a]] | match_MCI_NEW = | match_MCI_NFO = | match_MCI_SOU = 1–0 | match_MCI_TOT = | match_MCI_WHU = | match_MCI_WOL = | match_MUN_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester United F.C.|a]] | match_MUN_AVL = | match_MUN_BHA = | match_MUN_BOU = | match_MUN_BRE = 2–1 | match_MUN_CHE = 1–1 | match_MUN_CRY = | match_MUN_EVE = | match_MUN_FUL = 1–0 | match_MUN_IPS = | match_MUN_LEI = | match_MUN_LIV = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester United F.C.|0–3]] | match_MUN_MCI = [[Darbi Manceinion|a]] | match_MUN_NEW = | match_MUN_NFO = | match_MUN_SOU = | match_MUN_TOT = 0–3 | match_MUN_WHU = | match_MUN_WOL = | match_NEW_ARS = 1–0 | match_NEW_AVL = | match_NEW_BHA = 0–1 | match_NEW_BOU = | match_NEW_BRE = | match_NEW_CHE = | match_NEW_CRY = | match_NEW_EVE = | match_NEW_FUL = | match_NEW_IPS = | match_NEW_LEI = | match_NEW_LIV = | match_NEW_MCI = 1–1 | match_NEW_MUN = | match_NEW_NFO = | match_NEW_SOU = 1–0 | match_NEW_TOT = 2–1 | match_NEW_WHU = | match_NEW_WOL = | match_NFO_ARS = | match_NFO_AVL = | match_NFO_BHA = | match_NFO_BOU = 1–1 | match_NFO_BRE = | match_NFO_CHE = | match_NFO_CRY = 1–0 | match_NFO_EVE = | match_NFO_FUL = 0–1 | match_NFO_IPS = | match_NFO_LEI = [[Darbi Dwyrain Canolbarth Lloegr|a]] | match_NFO_LIV = | match_NFO_MCI = | match_NFO_MUN = | match_NFO_NEW = | match_NFO_SOU = | match_NFO_TOT = | match_NFO_WHU = 3–0 | match_NFO_WOL = 1–1 | match_SOU_ARS = | match_SOU_AVL = | match_SOU_BHA = | match_SOU_BOU = | match_SOU_BRE = | match_SOU_CHE = | match_SOU_CRY = | match_SOU_EVE = 1–0 | match_SOU_FUL = | match_SOU_IPS = 1–1 | match_SOU_LEI = 2–3 | match_SOU_LIV = | match_SOU_MCI = | match_SOU_MUN = 0–3 | match_SOU_NEW = | match_SOU_NFO = 0–1 | match_SOU_TOT = | match_SOU_WHU = | match_SOU_WOL = | match_TOT_ARS = [[Darbi Gogledd Llundain|0–1]] | match_TOT_AVL = 4–1 | match_TOT_BHA = | match_TOT_BOU = | match_TOT_BRE = 3–1 | match_TOT_CHE = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–Tottenham Hotspur F.C.|a]] | match_TOT_CRY = | match_TOT_EVE = 4–0 | match_TOT_FUL = | match_TOT_IPS = | match_TOT_LEI = | match_TOT_LIV = | match_TOT_MCI = | match_TOT_MUN = | match_TOT_NEW = | match_TOT_NFO = | match_TOT_SOU = | match_TOT_WHU = 4–1 | match_TOT_WOL = | match_WHU_ARS = | match_WHU_AVL = 1–2 | match_WHU_BHA = | match_WHU_BOU = | match_WHU_BRE = | match_WHU_CHE = 0–3 | match_WHU_CRY = | match_WHU_EVE = | match_WHU_FUL = | match_WHU_IPS = 4–1 | match_WHU_LEI = | match_WHU_LIV = | match_WHU_MCI = 1–3 | match_WHU_MUN = | match_WHU_NEW = | match_WHU_NFO = | match_WHU_SOU = | match_WHU_TOT = | match_WHU_WOL = | match_WOL_ARS = | match_WOL_AVL = | match_WOL_BHA = | match_WOL_BOU = | match_WOL_BRE = | match_WOL_CHE = 2–6 | match_WOL_CRY = 2–2 | match_WOL_EVE = | match_WOL_FUL = | match_WOL_IPS = | match_WOL_LEI = | match_WOL_LIV = 1–2 | match_WOL_MCI = 1–2 | match_WOL_MUN = 2–1 | match_WOL_NEW = 1–2 | match_WOL_NFO = | match_WOL_SOU = | match_WOL_TOT = | match_WOL_WHU = }} ==Ystadegau tymor== {{Diweddarwyd|21 Hydref 2024}} ===Prif sgorwyr goliau=== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Safle ! Chwaraewr ! Clwb ! Goliau<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/goals|title=Premier League Player Stats: Goals|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> |- |- |1 |align="left"|{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |align="left"|[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |11 |- |rowspan="2"|2 |align="left"|{{flagicon|CMR}} [[Bryan Mbeumo]] |align="left"|[[Brentford F.C.|Brentford]] |rowspan="2"|8 |- |align="left"|{{flagicon|NZL}} [[Chris Wood (pêl-droediwr, ganed 1991)|Chris Wood]] |align="left"|[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |- |rowspan="2"|4 |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |rowspan="2"|7 |- |align="left"|{{flagicon|EGY}} [[Mohamed Salah]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |- |rowspan="2"|6 |align="left"|{{flagicon|SEN}} [[Nicolas Jackson]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |rowspan="2"|6 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Danny Welbeck]] |align="left"|[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |- |rowspan="4"|8 |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Liam Delap]] |align="left"|[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |rowspan="4"|5 |- |align="left"|{{flagicon|COL}} [[Luis Díaz (pêl-droediwr, ganed 1997)|Luis Díaz]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Ollie Watkins]] |align="left"|[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |- |align="left"|{{flagicon|DRC}} [[Yoane Wissa]] |align="left"|[[Brentford F.C.|Brentford]] |} ====Hat-triciau==== {{Prif|Rhestr o hat-triciau'r Uwch Gynghrair Lloegr}} {| class="wikitable" |- ! Chwaraewr !! Am !! Yn erbyn !! Canlyniad !! Dyddiad |- |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |4–1 (C)<ref>{{cite news|first=Gary|last=Rose|title=Haaland scores hat-trick as Man City beat Ipswich after early scare|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cj62y51klz0t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=24 Awst 2024|access-date=24 Awst 2024|lang=en}}</ref> |24 Awst 2024 |- |{{flagicon|ENG}} [[Noni Madueke]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] |6–2 (Ff)<ref>{{cite news|first=Abraham|last=Timothy|title=Wolves 2–6 Chelsea: Noni Madueke's hat-trick gives Enzo Maresca first Premier League win|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cgjvyxxqj11t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=25 Awst 2024|access-date=25 Awst 2024|lang=en}}</ref> |25 Awst 2024 |- |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |[[West Ham United F.C.|West Ham]] |3–1 (Ff)<ref>{{cite news|first=Gary|last=Rose|title=Back-to-back Haaland hat-tricks as Man City beat West Ham|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cy0r9yjw8jxt|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=31 Awst 2024|access-date=31 Awst 2024|lang=en}}</ref> |31 Awst 2024 |- |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]]⁴ |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |4–2 (H)<ref>{{cite news|first=Tom|last=Rostance|title=Chelsea 4–2 Brighton: Cole Palmer scores four first-half goals in stunning Premier League win|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/czeg10p13l9t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=28 Medi 2024|access-date=28 Medi 2024|lang=en}}</ref> |28 Medi 2024 |} :'''Nodyn:''' ⁴ – sgoriodd y chwaraewr bedair gôl ===Dalennau glân=== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Safle ! Chwaraewr ! Clwb ! Cynfasau glân<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/clean_sheet|title=Premier League Player Stats: Clean Sheets|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> |- |rowspan="2"|1 |align="left"|{{flagicon|CMR}} [[André Onana]] |align="left"|[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |rowspan="2"|4 |- |align="left"|{{flagicon|BEL}} [[Matz Sels]] |align="left"|[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |- |rowspan="3"|3 |align="left"|{{flagicon|BRA}} [[Alisson Becker|Alisson]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |rowspan="3"|3 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Nick Pope (pêl-droediwr)|Nick Pope]] |align="left"|[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |- |align="left"|{{flagicon|ESP}} [[David Raya]] |align="left"|[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |- |rowspan="6"|6 |align="left"|{{flagicon|BRA}} [[Ederson (pêl-droediwr, ganed 1993)|Ederson]] |align="left"|[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |rowspan="6"|2 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Dean Henderson]] |align="left"|[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Jordan Pickford]] |align="left"|[[Everton F.C.|Everton]] |- |align="left"|{{flagicon|ESP}} [[Robert Sánchez]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |- |align="left"|{{flagicon|NED}} [[Bart Verbruggen]] |align="left"|[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |- |align="left"|{{flagicon|ITA}} [[Guglielmo Vicario]] |align="left"|[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] |} {{notelist}} ===Disgyblaeth=== ====Chwaraewr==== * Y rhan fwyaf o gardiau melyn: '''6'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/yellow_card|title=Premier League Player Stats: Yellow Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **{{flagicon|FRA}} [[Wesley Fofana (pêl-droediwr)|Wesley Fofana]] ([[Chelsea F.C.|Chelsea]]) * Y rhan fwyaf o gardiau coch: '''1'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/red_card|title=Premier League Player Stats: Red Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **''16 chwaraewr'' ====Clwb==== * Y rhan fwyaf o gardiau melyn: '''36'''<ref name="cardiau melyn">{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_yel_card|title=Premier League Club Stats: Yellow Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **[[Chelsea F.C.|Chelsea]] * Y nifer lleiaf o gardiau melyn: '''14'''<ref name="cardiau melyn"/> **[[Brentford F.C.|Brentford]] * Y rhan fwyaf o gardiau coch: '''3'''<ref name="cardiau coch">{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_red_card|title=Premier League Club Stats: Red Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **[[Arsenal F.C.|Arsenal]] * Y nifer lleiaf o gardiau coch: '''0'''<ref name="cardiau coch"/> **''10 timau'' ==Gwobrau== ===Gwobrau misol=== {| class="wikitable" |- !rowspan="2"|Mis !colspan="2"|[[Rheolwr y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Rheolwr y Mis]] !colspan="2"|[[Chwaraewr y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Chwaraewr y Mis]] !colspan="2"|[[Gôl y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Gôl y Mis]] !colspan="2"|[[Arbed y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Arbed y Mis]] !rowspan="2"|Cyfeiriadau |- !Rheolwr !Clwb !Chwaraewr !Clwb !Chwaraewr !Clwb !Chwaraewr !Clwb |- |Awst |{{flagicon|GER}} [[Fabian Hürzeler]] |[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|ESP}} [[David Raya]] |[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |align="center"|<ref>{{cite web |title=Hurzeler makes history with Barclays Manager of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4110693 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite news |title=Haaland voted EA SPORTS Player of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4110692 |date=13 September 2024 |access-date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |archive-date=13 Medi 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240913101551/https://www.premierleague.com/news/4110692 |url-status=live |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Palmer lob voted Guinness Goal of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4110694 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Raya wins Premier League Save of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4110695 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref> |- |Medi |{{flagicon|ITA}} [[Enzo Maresca]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|COL}} [[Jhon Durán]] |[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |{{flagicon|CMR}} [[André Onana]] |[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |align="center"|<ref>{{cite web |title=Maresca named Barclays Manager of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145565 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Palmer voted EA SPORTS Player of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145071 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Duran's stunner voted Guinness Goal of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145589 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Onana wins Premier League Save of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4145472 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref> |- |Tachwedd | | | | | | | | |align="center"| |} ==Cyfeiriadau== {{Reflist}} [[Categori:Uwch Gynghrair Lloegr|2024–25]] cb1k4tm495s8vl3t7yntrm58t1bvfg4 13273685 13273684 2024-11-07T04:14:23Z 110.150.88.30 /* Stadiwm a lleoliadau */ 13273685 wikitext text/x-wiki {{Pethau | fetchwikidata = ALL | onlysourced = no | dateformat = dmy }} Yr '''Uwch Gynghrair Lloegr 2024–25''' yw 33ain tymor yr [[Uwch Gynghrair Lloegr]] a 126ain tymor cyffredinol [[pêl-droed]] o'r radd flaenaf yn [[Lloegr]]. Dechreuodd y tymor ar 16 Awst 2024 a daw i ben ar 25 Mai 2025. [[Manchester City F.C.|Manchester City]] yw'r pencampwyr amddiffyn, wedi ennill eu pedwerydd teitl yn olynol yn [[Uwch Gynghrair Lloegr 2023–24|y tymor blaenorol]]. ==Timau== Mae 20 tîm yn cystadlu yn y gynghrair: yr 17 tîm gorau o'r [[Uwch Gynghrair Lloegr 2023–24|tymor blaenorol]] a'r tri thîm a gafodd ddyrchafiad o'r [[Y Bencampwriaeth (pêl-droed)|Bencampwriaeth]] yn [[Y Bencampwriaeth 2023–24|y tymor blaenorol]]. Gorffennodd [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] ac [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] yn gyntaf ac yn ail yn y drefn honno yn y Bencampwriaeth y tymor diwethaf a chawsant ddyrchafiad yn awtomatig. Yn y cyfamser, gorffennodd [[Southampton F.C.|Southampton]] yn bedwerydd gan gymhwyso ar gyfer [[2024 gemau ail gyfle Cynghrair Pêl-droed Lloegr|y gemau ail gyfle]]. Yn [[Rownd derfynol gemau ail gyfle Pencampwriaeth 2024|y rownd derfynol]] yn erbyn [[Leeds United F.C.|Leeds United]] a ddaeth yn drydydd, enillodd Southampton 1-0 ac felly cawsant ddyrchafiad i'r Uwch Gynghrair. Dychwelodd Caerlŷr a Southampton ar ôl blwyddyn o absenoldebau tra dychwelodd Ipswich Town ar ôl absenoldeb o 22 mlynedd, gan ei wneud y tro cyntaf ers tymor 2001-02 i Ipswich Town chwarae yn yr Uwch Gynghrair. Yn ogystal, sicrhawyd dyrchafiadau gefn wrth gefn i Ipswich Town, ar ôl cael dyrchafiad i'r Bencampwriaeth o [[Cynghrair Un|Gynghrair Un]] yn [[Cynghrair Un 2022–23|nhymor 2022-23]]. Gosododd [[Luton Town F.C.|Luton Town]], [[Burnley F.C.|Burnley]] a [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] 18fed, 19eg ac 20fed yn y drefn honno yn y tymor blaenorol yn yr Uwch Gynghrair a chawsant eu disgyn i'r Bencampwriaeth. Ers i bob un o'r tri thîm hyn gael eu dyrchafu yn [[Uwch Gynghrair Lloegr 2022–23|nhymor 2022–23]], roedd tymor 2023-24 yn nodi'r tro cyntaf ers [[Uwch Gynghrair Lloegr 1997–98|tymor 1997–98]] i bob un o'r tri thîm a gafodd ddyrchafiad gael eu diraddio. ===Stadiwm a lleoliadau=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Dinas ! Stadiwm ! Gallu<ref name="PLhandbook"/> |- | [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | [[Llundain]] <small>([[Holloway]])</small> | [[Stadiwm Emirates]] | 60,704 |- | [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | [[Birmingham]] | [[Parc Villa]] | 42,918 |- | [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | [[Bournemouth]] | [[Dean Court|Stadiwm Vitality]] | 11,307 |- | [[Brentford F.C.|Brentford]] | [[Llundain]] <small>([[Brentford]])</small> | [[Stadiwm Cymunedol Brentford|Stadiwm Cymunedol Gtech]] | 17,250 |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | [[Falmer]] | [[Stadiwm Falmer|Stadiwm American Express]] | 31,876 |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | [[Caerlŷr]] | [[Stadiwm King Power]] | 32,259 |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | [[Llundain]] <small>([[Fulham]]) | [[Stamford Bridge]] | 40,173 |- | [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | [[Llundain]] <small>([[Selhurst]])</small> | [[Parc Selhurst]] | 25,194 |- | [[Everton F.C.|Everton]] | [[Lerpwl]] <small>([[Walton, Lerpwl|Walton]])</small> | [[Parc Goodison]] | 39,414 |- | [[Fulham F.C.|Fulham]] | [[Llundain]] <small>([[Fulham]])</small> | [[Craven Cottage]] | 24,500 |- | [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | [[Ipswich]] | [[Portman Road]] | 29,813 |- | [[Liverpool F.C.|Lerpwl]] | [[Lerpwl]] <small>([[Anfield]])</small> | [[Anfield]] | 61,276 |- | [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | [[Manceinion]] <small>([[Bradford, Manceinion|Bradford]])</small> | [[Stadiwm Dinas Manceinion|Stadiwm Etihad]] | 52,900 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | [[Manceinion]] <small>([[Salford]])</small> | [[Old Trafford]] | 74,197 |- | [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | [[Newcastle upon Tyne]] | [[Parc y Sant Iago]] | 52,258 |- | [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | [[West Bridgford]] | [[City Ground]] | 30,404 |- | [[Southampton F.C.|Southampton]] | [[Southampton]] | [[Stadiwm y Santes Fair]] | 32,384 |- | [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | [[Llundain]] <small>([[Tottenham]])</small> | [[Stadiwm Tottenham Hotspur]] | 62,850 |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | [[Llundain]] <small>([[Stratford, Llundain|Stratford]])</small> | [[Stadiwm Olympaidd Llundain|Stadiwm Llundain]] | 62,500 |- | [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | [[Wolverhampton]] | [[Stadiwm Molineux]] | 31,750 |} ===Newidiadau tîm=== {|class="wikitable" |- ! Timau newydd ! Hen dimau |- ! Wedi'i ddyrchafu o'r [[Y Bencampwriaeth 2023–24|Bencampwriaeth]] ! Wedi ei ollwng i'r [[Y Bencampwriaeth 2024–25|Bencampwriaeth]] |- style="vertical-align:top;" | * [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] * [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] * [[Southampton F.C.|Southampton]] | * [[Luton Town F.C.|Luton Town]] * [[Burnley F.C.|Burnley]] * [[Sheffield United F.C.|Sheffield United]] |} ===Personél a chitiau=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Rheolwr ! Capten ! Gwneuthurwr cit ! Noddwr crys (brest) ! Noddwr crys (llawes) |- | [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | {{baner|Sbaen}} [[Mikel Arteta]] | {{baner|Norwy}} [[Martin Ødegaard]] | [[Adidas]] | [[Emirates]] | [[Bwrdd Datblygu Rwanda|Visit Rwanda]] |- | [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | {{baner|Sbaen}} [[Unai Emery]] | {{baner|Yr Alban}} [[John McGinn]] | [[Adidas]] | Betano | Trade Nation |- | [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | {{baner|Sbaen}} [[Andoni Iraola]] | {{baner|Lloegr}} [[Adam Smith (pêl-droediwr, ganed 1991)|Adam Smith]] | [[Umbro]] | Bj88 | LEOS International |- | [[Brentford F.C.|Brentford]] | {{baner|Denmarc}} [[Thomas Frank]] | {{baner|Denmarc}} [[Christian Nørgaard]] | [[Umbro]] | [[Hollywoodbets]] | [[PensionBee]] |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | {{baner|Yr Almaen}} [[Fabian Hürzeler]] | {{baner|Lloegr}} [[Lewis Dunk]] | [[Nike]] | [[American Express]] | [[Kissimmee, Florida|Experience Kissimmee]] |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | {{baner|Cymru}} [[Steve Cooper]] | {{baner|Lloegr}} [[Jamie Vardy]] | [[Adidas]] | [[BC.GAME]] | [[Bia Saigon]] |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | {{baner|Lloegr}} [[Reece James (pêl-droediwr, ganed 1999)|Reece James]] | [[Nike]] | | Fever |- | [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | {{baner|Awstria}} [[Oliver Glasner]] | {{baner|Lloegr}} [[Marc Guéhi]] | [[Macron (dillad chwaraeon)|Macron]] | [[NET88]] | [[Kaiyun Sports]] |- | [[Everton F.C.|Everton]] | {{baner|Lloegr}} [[Sean Dyche]] | {{baner|Iwerddon}} [[Séamus Coleman]] | [[Castore]] | [[Stake.com]] | [[Christopher Ward (oriadurwr)|Christopher Ward]] |- | [[Fulham F.C.|Fulham]] | {{baner|Portiwgal}} [[Marco Silva]] | {{baner|Yr Alban}} [[Tom Cairney]] | [[Adidas]] | [[SBOTOP]] | WebBeds |- | [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | {{baner|Gogledd Iwerddon}} [[Kieran McKenna]] | {{baner|Yr Aifft}} [[Sam Morsy]] | [[Umbro]] | [[+–=÷× Tour]] | HaloITSM |- | [[Liverpool F.C.|Lerpwl]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Arne Slott]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Virgil van Dijk]] | [[Nike]] | [[Standard Chartered]] | [[Expedia]] |- | [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | {{baner|Sbaen}} [[Pep Guardiola]] | {{baner|Lloegr}} [[Kyle Walker]] | [[Puma]] | [[Etihad Airways]] | [[OKX]] |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] (interim) | {{baner|Portiwgal}} [[Bruno Fernandes]] | [[Nike]] | [[Qualcomm Snapdragon]] | [[DXC Technology]] |- | [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | {{baner|Lloegr}} [[Eddie Howe]] | {{baner|Brasil}} [[Bruno Guimarães]] | [[Adidas]] | [[Sela]] | Noon |- | [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | {{baner|Portiwgal}} [[Nuno Espírito Santo]] | {{baner|Lloegr}} [[Ryan Yates]] | [[Adidas]] | [[Kaiyun Sports]] | Ideagen |- | [[Southampton F.C.|Southampton]] | {{baner|Yr Alban}} [[Russell Martin]] | {{baner|Lloegr}} [[Jack Stephen’s (pêl-droediwr)|Jack Stephens]] | [[Puma]] | [[Rollbit]] | [[P&O Cruises]] |- | [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | {{baner|Awstralia}} [[Ange Postecoglou]] | {{baner|De Corea}} [[Son Heung-min]] | [[Nike]] | [[AIA Group]] | [[Kraken]] |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | {{baner|Sbaen}} [[Julen Lopetegui]] | {{baner|Lloegr}} [[Jarrod Bowen]] | [[Umbro]] | [[Betway]] | [[QuickBooks]] |- | [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | {{baner|Lloegr}} [[Gary O'Neil]] | {{baner|Gabon}} [[Mario Lemina]] | Sudu | [[DEBET]] | [[JD Sports]] |} ===Newidiadau rheolaethol=== {| class="wikitable sortable" ! Clwb ! Rheolwr sy'n gadael ! Dull ymadawiad ! Dyddiad y swydd wag ! Safle yn y tabl ! Rheolwr sy'n dod i mewn ! Dyddiad penodi |- | [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Roberto De Zerbi]] | Cydsyniad cydfuddiannol | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Almaen}} [[Fabian Hürzeler]] | 15 Mehefin 2024 |- | [[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] | {{baner|Yr Almaen}} [[Jürgen Klopp]] | Ymddiswyddodd | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Arne Slot]] | 1 Mehefin 2024 |- | [[West Ham United F.C.|West Ham]] | {{baner|Yr Alban}} [[David Moyes]] | Diwedd contract | 19 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Sbaen}} [[Julen Lopetegui]] | 1 Gorffenaf 2024 |- | [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | {{baner|Yr Ariannin}} [[Mauricio Pochettino]] | Cydsyniad cydfuddiannol | 21 Mai 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | 3 Mehefin 2024 |- | [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | {{baner|Yr Eidal}} [[Enzo Maresca]] | Arwyddwyd gan [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | 3 Mehefin 2024 | ''Cyn y tymor'' | {{baner|Cymru}} [[Steve Cooper]] | 20 Mehefin 2024 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Erik ten Hag]] | Wedi'i ddiswyddo | 28 Hydref 2024 | 14eg | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] (interim) | 20 Hydref 2024 |- | [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | {{baner|Yr Iseldiroedd}} [[Ruud van Nistelrooy]] | Diwedd y cyfnod interim | 11 Tachwedd 2024 | TBD | {{baner|Portiwgal}} [[Rúben Amorim]] | 11 Tachwedd 2024 |} ==Tabl cynghrair== <onlyinclude>{{#invoke:Sports table|main|style=WDL|source=[https://www.premierleague.com/tables?co=1&se=719&ha=-1 Uwch Gynghrair Lloegr] |result1=CLLS |result2=CLLS |result3=CLLS |result4=CLLS |result5=ELLS |result18=REL |result19=REL |result20=REL <!--Diweddaru swyddi tîm yma.--> |team_order = LIV, MCI, NFO, CHE, ARS, AVL, TOT, BHA, FUL, BOU, NEW, BRE, MUN, WHU, LEI, EVE, CRY, IPS, SOU, WOL <!--Diweddaru canlyniadau tîm yma ac yna (os oes angen) safleoedd uchod. Peidiwch ag anghofio diweddaru'r dyddiad (paramedr diweddaru).--> |update=5 Tachwedd 2024 |win_ARS=5 |draw_ARS=3 |loss_ARS=2 |gf_ARS=17|ga_ARS=11 |win_AVL=5 |draw_AVL=3 |loss_AVL=2 |gf_AVL=17|ga_AVL=15 |win_BOU=4 |draw_BOU=3 |loss_BOU=3 |gf_BOU=13|ga_BOU=12 |win_BRE=4 |draw_BRE=1 |loss_BRE=5 |gf_BRE=19|ga_BRE=20 |win_BHA=4 |draw_BHA=4 |loss_BHA=2 |gf_BHA=17|ga_BHA=14 |win_CHE=5 |draw_CHE=3 |loss_CHE=2 |gf_CHE=20|ga_CHE=12 |win_CRY=1 |draw_CRY=4 |loss_CRY=5 |gf_CRY=8 |ga_CRY=13 |win_EVE=2 |draw_EVE=3 |loss_EVE=5 |gf_EVE=10|ga_EVE=17 |win_FUL=4 |draw_FUL=3 |loss_FUL=3 |gf_FUL=14|ga_FUL=13 |win_IPS=0 |draw_IPS=5 |loss_IPS=5 |gf_IPS=10|ga_IPS=21 |win_LEI=2 |draw_LEI=4 |loss_LEI=4 |gf_LEI=14|ga_LEI=18 |win_LIV=8 |draw_LIV=1 |loss_LIV=1 |gf_LIV=19|ga_LIV=6 |win_MCI=7 |draw_MCI=2 |loss_MCI=1 |gf_MCI=21|ga_MCI=11 |win_MUN=3 |draw_MUN=3 |loss_MUN=4 |gf_MUN=9 |ga_MUN=12 |win_NEW=4 |draw_NEW=3 |loss_NEW=3 |gf_NEW=10|ga_NEW=10 |win_NFO=5 |draw_NFO=4 |loss_NFO=1 |gf_NFO=14 |ga_NFO=7 |win_SOU=1 |draw_SOU=1 |loss_SOU=8 |gf_SOU=7 |ga_SOU=19 |win_TOT=5 |draw_TOT=1 |loss_TOT=4 |gf_TOT=22|ga_TOT=11 |win_WHU=3 |draw_WHU=2 |loss_WHU=5 |gf_WHU=13|ga_WHU=19 |win_WOL=0 |draw_WOL=3 |loss_WOL=7 |gf_WOL=14|ga_WOL=27 <!--Diffiniadau tîm (dolenni wici yn y tabl)--> |name_ARS=[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |name_AVL=[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |name_BOU=[[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] |name_BHA=[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |name_BRE=[[Brentford F.C.|Brentford]] |name_CHE=[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |name_CRY=[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] |name_EVE=[[Everton F.C.|Everton]] |name_FUL=[[Fulham F.C.|Fulham]] |name_IPS=[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |name_LEI=[[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] |name_LIV=[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |name_MCI=[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |name_MUN=[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |name_NEW=[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |name_NFO=[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |name_SOU=[[Southampton F.C.|Southampton]] |name_TOT=[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] |name_WHU=[[West Ham United F.C.|West Ham]] |name_WOL=[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] |show_limit=5 |class_rules= 1) Pwyntiau; 2) Gwahaniaeth nod; 3) Goliau wedi eu sgorio; 4) Os nad yw rheolau 1 i 3 yn gallu pennu'r pencampwyr, y timau sydd wedi'u hisraddio neu'r timau cymwys ar gyfer cystadlaethau UEFA, bydd rheolau 4.1 i 4.3 yn cael eu gweithredu – 4.1) Pwyntiau a enillwyd yn y record benben rhwng timau o'r fath; 4.2) Sgoriwyd goliau oddi cartref mewn record pen-i-ben rhwng timau o'r fath; 4.3) Gemau ail gyfle<ref name="PLhandbook">{{Cite book|url= https://resources.premierleague.com/premierleague/document/2024/07/26/e6332e5a-4ca6-4411-bf01-9f8ab76c6fb4/TM1534-PL_Handbook-and-Collateral-2024-25_25.07_V2.pdf|title=Premier League Handbook: Season 2024/25|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|date=25 Gorffennaf 2024|lang=en}}</ref> <!--Diffiniadau colofn cymhwyster a diarddel--> |res_col_header=QR |col_CLLS=green1 |text_CLLS=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair Pencampwyr UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair y Pencampwyr UEFA|Cynghrair y Pencampwyr]]}} |col_ELLS=blue1 |text_ELLS=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair Europa UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair Europa UEFA|Cynghrair Europa]]}} <!--|col_COPO=yellow1 |text_COPO=Cymhwyster ar gyfer {{nowrap|[[Cynghrair y Gynhadledd UEFA 2025–26|cam cynghrair]] [[Cynghrair y Gynhadledd UEFA|Cynghrair y Gynhadledd]]}}--> |col_REL=red1 |text_REL=Diraddio i'r {{nowrap|[[Y Bencampwriaeth EFL<!--2025–26-->|Bencampwriaeth]]}} }}</onlyinclude> <!----> ==Canlyniadau== {{#invoke:sports results|main | source = [https://www.premierleague.com/results Uwch Gynghrair Lloegr] | update = 5 Tachwedd 2024 | a_note = yes | matches_style = FBR |team1=ARS |team2=AVL |team3=BOU |team4=BRE |team5=BHA |team6=CHE |team7=CRY |team8=EVE |team9=FUL |team10=IPS |team11=LEI |team12=LIV |team13=MCI |team14=MUN |team15=NEW |team16=NFO |team17=SOU |team18=TOT |team19=WHU |team20=WOL | name_ARS = [[Arsenal F.C.|Arsenal]] | name_AVL = [[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] | name_BOU = [[A.F.C. Bournemouth|Bournemouth]] | name_BRE = [[Brentford F.C.|Brentford]] | name_BHA = [[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] | name_CHE = [[Chelsea F.C.|Chelsea]] | name_CRY = [[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] | name_EVE = [[Everton F.C.|Everton]] | name_FUL = [[Fulham F.C.|Fulham]] | name_IPS = [[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] | name_LEI = [[Leicester City F.C.|Caerlŷr]] | name_LIV = [[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] | name_MCI = [[Manchester City F.C.|Manchester City]] | name_MUN = [[Manchester United F.C.|Manchester United]] | name_NEW = [[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] | name_NFO = [[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] | name_SOU = [[Southampton F.C.|Southampton]] | name_TOT = [[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] | name_WHU = [[West Ham United F.C.|West Ham]] | name_WOL = [[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] | match_ARS_AVL = | match_ARS_BHA = 1–1 | match_ARS_BOU = | match_ARS_BRE = | match_ARS_CHE = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Chelsea F.C.|a]] | match_ARS_CRY = | match_ARS_EVE = | match_ARS_FUL = | match_ARS_IPS = | match_ARS_LEI = 4–2 | match_ARS_LIV = 2–2 | match_ARS_MCI = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester City F.C.|a]] | match_ARS_MUN = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester United F.C.|a]] | match_ARS_NEW = | match_ARS_NFO = | match_ARS_SOU = 3–1 | match_ARS_TOT = [[Darbi Gogledd Llundain|a]] | match_ARS_WHU = | match_ARS_WOL = 2–0 | match_AVL_ARS = 0–2 | match_AVL_BHA = | match_AVL_BOU = 1–1 | match_AVL_BRE = | match_AVL_CHE = | match_AVL_CRY = | match_AVL_EVE = 3–2 | match_AVL_FUL = | match_AVL_IPS = | match_AVL_LEI = | match_AVL_LIV = | match_AVL_MCI = | match_AVL_MUN = 0–0 | match_AVL_NEW = | match_AVL_NFO = | match_AVL_SOU = | match_AVL_TOT = | match_AVL_WHU = | match_AVL_WOL = 3–1 | match_BHA_ARS = | match_BHA_AVL = | match_BHA_BOU = | match_BHA_BRE = | match_BHA_CHE = | match_BHA_CRY = [[Cystadleuaeth Brighton & Hove Albion F.C.–Crystal Palace F.C.|a]] | match_BHA_EVE = | match_BHA_FUL = | match_BHA_IPS = 0–0 | match_BHA_LEI = | match_BHA_LIV = | match_BHA_MCI = | match_BHA_MUN = 2–1 | match_BHA_NEW = | match_BHA_NFO = 2–2 | match_BHA_SOU = | match_BHA_TOT = 3–2 | match_BHA_WHU = | match_BHA_WOL = 2–2 | match_BOU_ARS = 2–0 | match_BOU_AVL = | match_BOU_BHA = | match_BOU_BRE = | match_BOU_CHE = 0–1 | match_BOU_CRY = | match_BOU_EVE = | match_BOU_FUL = | match_BOU_IPS = | match_BOU_LEI = | match_BOU_LIV = | match_BOU_MCI = 2–1 | match_BOU_MUN = | match_BOU_NEW = 1–1 | match_BOU_NFO = | match_BOU_SOU = 3–1 | match_BOU_TOT = | match_BOU_WHU = | match_BOU_WOL = | match_BRE_ARS = | match_BRE_AVL = | match_BRE_BHA = | match_BRE_BOU = | match_BRE_CHE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_BRE_CRY = 2–1 | match_BRE_EVE = | match_BRE_FUL = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_BRE_IPS = 4–3 | match_BRE_LEI = | match_BRE_LIV = | match_BRE_MCI = | match_BRE_MUN = | match_BRE_NEW = | match_BRE_NFO = | match_BRE_SOU = 3–1 | match_BRE_TOT = | match_BRE_WHU = 1–1 | match_BRE_WOL = 5–3 | match_CHE_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Chelsea F.C.|a]] | match_CHE_AVL = | match_CHE_BHA = 4–2 | match_CHE_BOU = | match_CHE_BRE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_CHE_CRY = 1–1 | match_CHE_EVE = | match_CHE_FUL = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_CHE_IPS = | match_CHE_LEI = | match_CHE_LIV = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–C.P.D. Lerpwl|a]] | match_CHE_MCI = 0–2 | match_CHE_MUN = | match_CHE_NEW = 2–1 | match_CHE_NFO = 1–1 | match_CHE_SOU = | match_CHE_TOT = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–Tottenham Hotspur F.C.|a]] | match_CHE_WHU = | match_CHE_WOL = | match_CRY_ARS = | match_CRY_AVL = | match_CRY_BHA = [[Cystadleuaeth Brighton & Hove Albion F.C.–Crystal Palace F.C.|a]] | match_CRY_BOU = | match_CRY_BRE = | match_CRY_CHE = | match_CRY_EVE = | match_CRY_FUL = | match_CRY_IPS = | match_CRY_LEI = 2–2 | match_CRY_LIV = 0–1 | match_CRY_MCI = | match_CRY_MUN = 0–0 | match_CRY_NEW = | match_CRY_NFO = | match_CRY_SOU = | match_CRY_TOT = 1–0 | match_CRY_WHU = 0–2 | match_CRY_WOL = | match_EVE_ARS = | match_EVE_AVL = | match_EVE_BHA = 0–3 | match_EVE_BOU = 2–3 | match_EVE_BRE = | match_EVE_CHE = | match_EVE_CRY = 2–1 | match_EVE_FUL = 1–1 | match_EVE_IPS = | match_EVE_LEI = | match_EVE_LIV = [[Darbi Glannau Merswy|a]] | match_EVE_MCI = | match_EVE_MUN = | match_EVE_NEW = 0–0 | match_EVE_NFO = | match_EVE_SOU = | match_EVE_TOT = | match_EVE_WHU = | match_EVE_WOL = | match_FUL_ARS = | match_FUL_AVL = 1–3 | match_FUL_BHA = | match_FUL_BOU = | match_FUL_BRE = [[Darbi Gorllewin Llundain|2–1]] | match_FUL_CHE = [[Darbi Gorllewin Llundain|a]] | match_FUL_CRY = | match_FUL_EVE = | match_FUL_IPS = | match_FUL_LEI = 2–1 | match_FUL_LIV = | match_FUL_MCI = | match_FUL_MUN = | match_FUL_NEW = 3–1 | match_FUL_NFO = | match_FUL_SOU = | match_FUL_TOT = | match_FUL_WHU = 1–1 | match_FUL_WOL = | match_IPS_ARS = | match_IPS_AVL = 2–2 | match_IPS_BHA = | match_IPS_BOU = | match_IPS_BRE = | match_IPS_CHE = | match_IPS_CRY = | match_IPS_EVE = 0–2 | match_IPS_FUL = 1–1 | match_IPS_LEI = 1–1 | match_IPS_LIV = 0–2 | match_IPS_MCI = | match_IPS_MUN = | match_IPS_NEW = | match_IPS_NFO = | match_IPS_SOU = | match_IPS_TOT = | match_IPS_WHU = | match_IPS_WOL = | match_LEI_ARS = | match_LEI_AVL = 1–2 | match_LEI_BHA = | match_LEI_BOU = 1–0 | match_LEI_BRE = | match_LEI_CHE = | match_LEI_CRY = | match_LEI_EVE = 1–1 | match_LEI_FUL = | match_LEI_IPS = | match_LEI_LIV = | match_LEI_MCI = | match_LEI_MUN = | match_LEI_NEW = | match_LEI_NFO = [[Darbi Dwyrain Canolbarth Lloegr|1–3]] | match_LEI_SOU = | match_LEI_TOT = 1–1 | match_LEI_WHU = | match_LEI_WOL = | match_LIV_ARS = | match_LIV_AVL = | match_LIV_BHA = 2–1 | match_LIV_BOU = 3–0 | match_LIV_BRE = 2–0 | match_LIV_CHE = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–C.P.D. Lerpwl|2–1]] | match_LIV_CRY = | match_LIV_EVE = [[Darbi Glannau Merswy|a]] | match_LIV_FUL = | match_LIV_IPS = | match_LIV_LEI = | match_LIV_MCI = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester City F.C.|a]] | match_LIV_MUN = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester United F.C.|a]] | match_LIV_NEW = | match_LIV_NFO = 0–1 | match_LIV_SOU = | match_LIV_TOT = | match_LIV_WHU = | match_LIV_WOL = | match_MCI_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester City F.C.|2–2]] | match_MCI_AVL = | match_MCI_BHA = | match_MCI_BOU = | match_MCI_BRE = 2–1 | match_MCI_CHE = | match_MCI_CRY = | match_MCI_EVE = | match_MCI_FUL = 3–2 | match_MCI_IPS = 4–1 | match_MCI_LEI = | match_MCI_LIV = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester City F.C.|a]] | match_MCI_MUN = [[Darbi Manceinion|a]] | match_MCI_NEW = | match_MCI_NFO = | match_MCI_SOU = 1–0 | match_MCI_TOT = | match_MCI_WHU = | match_MCI_WOL = | match_MUN_ARS = [[Cystadleuaeth Arsenal F.C.–Manchester United F.C.|a]] | match_MUN_AVL = | match_MUN_BHA = | match_MUN_BOU = | match_MUN_BRE = 2–1 | match_MUN_CHE = 1–1 | match_MUN_CRY = | match_MUN_EVE = | match_MUN_FUL = 1–0 | match_MUN_IPS = | match_MUN_LEI = | match_MUN_LIV = [[Cystadleuaeth C.P.D. Lerpwl–Manchester United F.C.|0–3]] | match_MUN_MCI = [[Darbi Manceinion|a]] | match_MUN_NEW = | match_MUN_NFO = | match_MUN_SOU = | match_MUN_TOT = 0–3 | match_MUN_WHU = | match_MUN_WOL = | match_NEW_ARS = 1–0 | match_NEW_AVL = | match_NEW_BHA = 0–1 | match_NEW_BOU = | match_NEW_BRE = | match_NEW_CHE = | match_NEW_CRY = | match_NEW_EVE = | match_NEW_FUL = | match_NEW_IPS = | match_NEW_LEI = | match_NEW_LIV = | match_NEW_MCI = 1–1 | match_NEW_MUN = | match_NEW_NFO = | match_NEW_SOU = 1–0 | match_NEW_TOT = 2–1 | match_NEW_WHU = | match_NEW_WOL = | match_NFO_ARS = | match_NFO_AVL = | match_NFO_BHA = | match_NFO_BOU = 1–1 | match_NFO_BRE = | match_NFO_CHE = | match_NFO_CRY = 1–0 | match_NFO_EVE = | match_NFO_FUL = 0–1 | match_NFO_IPS = | match_NFO_LEI = [[Darbi Dwyrain Canolbarth Lloegr|a]] | match_NFO_LIV = | match_NFO_MCI = | match_NFO_MUN = | match_NFO_NEW = | match_NFO_SOU = | match_NFO_TOT = | match_NFO_WHU = 3–0 | match_NFO_WOL = 1–1 | match_SOU_ARS = | match_SOU_AVL = | match_SOU_BHA = | match_SOU_BOU = | match_SOU_BRE = | match_SOU_CHE = | match_SOU_CRY = | match_SOU_EVE = 1–0 | match_SOU_FUL = | match_SOU_IPS = 1–1 | match_SOU_LEI = 2–3 | match_SOU_LIV = | match_SOU_MCI = | match_SOU_MUN = 0–3 | match_SOU_NEW = | match_SOU_NFO = 0–1 | match_SOU_TOT = | match_SOU_WHU = | match_SOU_WOL = | match_TOT_ARS = [[Darbi Gogledd Llundain|0–1]] | match_TOT_AVL = 4–1 | match_TOT_BHA = | match_TOT_BOU = | match_TOT_BRE = 3–1 | match_TOT_CHE = [[Cystadleuaeth Chelsea F.C.–Tottenham Hotspur F.C.|a]] | match_TOT_CRY = | match_TOT_EVE = 4–0 | match_TOT_FUL = | match_TOT_IPS = | match_TOT_LEI = | match_TOT_LIV = | match_TOT_MCI = | match_TOT_MUN = | match_TOT_NEW = | match_TOT_NFO = | match_TOT_SOU = | match_TOT_WHU = 4–1 | match_TOT_WOL = | match_WHU_ARS = | match_WHU_AVL = 1–2 | match_WHU_BHA = | match_WHU_BOU = | match_WHU_BRE = | match_WHU_CHE = 0–3 | match_WHU_CRY = | match_WHU_EVE = | match_WHU_FUL = | match_WHU_IPS = 4–1 | match_WHU_LEI = | match_WHU_LIV = | match_WHU_MCI = 1–3 | match_WHU_MUN = | match_WHU_NEW = | match_WHU_NFO = | match_WHU_SOU = | match_WHU_TOT = | match_WHU_WOL = | match_WOL_ARS = | match_WOL_AVL = | match_WOL_BHA = | match_WOL_BOU = | match_WOL_BRE = | match_WOL_CHE = 2–6 | match_WOL_CRY = 2–2 | match_WOL_EVE = | match_WOL_FUL = | match_WOL_IPS = | match_WOL_LEI = | match_WOL_LIV = 1–2 | match_WOL_MCI = 1–2 | match_WOL_MUN = 2–1 | match_WOL_NEW = 1–2 | match_WOL_NFO = | match_WOL_SOU = | match_WOL_TOT = | match_WOL_WHU = }} ==Ystadegau tymor== {{Diweddarwyd|21 Hydref 2024}} ===Prif sgorwyr goliau=== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Safle ! Chwaraewr ! Clwb ! Goliau<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/goals|title=Premier League Player Stats: Goals|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> |- |- |1 |align="left"|{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |align="left"|[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |11 |- |rowspan="2"|2 |align="left"|{{flagicon|CMR}} [[Bryan Mbeumo]] |align="left"|[[Brentford F.C.|Brentford]] |rowspan="2"|8 |- |align="left"|{{flagicon|NZL}} [[Chris Wood (pêl-droediwr, ganed 1991)|Chris Wood]] |align="left"|[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |- |rowspan="2"|4 |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |rowspan="2"|7 |- |align="left"|{{flagicon|EGY}} [[Mohamed Salah]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |- |rowspan="2"|6 |align="left"|{{flagicon|SEN}} [[Nicolas Jackson]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |rowspan="2"|6 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Danny Welbeck]] |align="left"|[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |- |rowspan="4"|8 |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Liam Delap]] |align="left"|[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |rowspan="4"|5 |- |align="left"|{{flagicon|COL}} [[Luis Díaz (pêl-droediwr, ganed 1997)|Luis Díaz]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Ollie Watkins]] |align="left"|[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |- |align="left"|{{flagicon|DRC}} [[Yoane Wissa]] |align="left"|[[Brentford F.C.|Brentford]] |} ====Hat-triciau==== {{Prif|Rhestr o hat-triciau'r Uwch Gynghrair Lloegr}} {| class="wikitable" |- ! Chwaraewr !! Am !! Yn erbyn !! Canlyniad !! Dyddiad |- |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |[[Ipswich Town F.C.|Ipswich Town]] |4–1 (C)<ref>{{cite news|first=Gary|last=Rose|title=Haaland scores hat-trick as Man City beat Ipswich after early scare|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cj62y51klz0t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=24 Awst 2024|access-date=24 Awst 2024|lang=en}}</ref> |24 Awst 2024 |- |{{flagicon|ENG}} [[Noni Madueke]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |[[Wolverhampton Wanderers F.C.|Wolves]] |6–2 (Ff)<ref>{{cite news|first=Abraham|last=Timothy|title=Wolves 2–6 Chelsea: Noni Madueke's hat-trick gives Enzo Maresca first Premier League win|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cgjvyxxqj11t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=25 Awst 2024|access-date=25 Awst 2024|lang=en}}</ref> |25 Awst 2024 |- |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |[[West Ham United F.C.|West Ham]] |3–1 (Ff)<ref>{{cite news|first=Gary|last=Rose|title=Back-to-back Haaland hat-tricks as Man City beat West Ham|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/cy0r9yjw8jxt|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=31 Awst 2024|access-date=31 Awst 2024|lang=en}}</ref> |31 Awst 2024 |- |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]]⁴ |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |4–2 (H)<ref>{{cite news|first=Tom|last=Rostance|title=Chelsea 4–2 Brighton: Cole Palmer scores four first-half goals in stunning Premier League win|url=https://www.bbc.co.uk/sport/football/live/czeg10p13l9t|work=BBC Chwaraeon|publisher=Corfforaeth Ddarlledu Brydeinig|date=28 Medi 2024|access-date=28 Medi 2024|lang=en}}</ref> |28 Medi 2024 |} :'''Nodyn:''' ⁴ – sgoriodd y chwaraewr bedair gôl ===Dalennau glân=== {| class="wikitable" style="text-align:center" |- ! Safle ! Chwaraewr ! Clwb ! Cynfasau glân<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/clean_sheet|title=Premier League Player Stats: Clean Sheets|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> |- |rowspan="2"|1 |align="left"|{{flagicon|CMR}} [[André Onana]] |align="left"|[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |rowspan="2"|4 |- |align="left"|{{flagicon|BEL}} [[Matz Sels]] |align="left"|[[Nottingham Forest F.C.|Nottingham Forest]] |- |rowspan="3"|3 |align="left"|{{flagicon|BRA}} [[Alisson Becker|Alisson]] |align="left"|[[C.P.D. Lerpwl|Lerpwl]] |rowspan="3"|3 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Nick Pope (pêl-droediwr)|Nick Pope]] |align="left"|[[Newcastle United F.C.|Newcastle United]] |- |align="left"|{{flagicon|ESP}} [[David Raya]] |align="left"|[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |- |rowspan="6"|6 |align="left"|{{flagicon|BRA}} [[Ederson (pêl-droediwr, ganed 1993)|Ederson]] |align="left"|[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |rowspan="6"|2 |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Dean Henderson]] |align="left"|[[Crystal Palace F.C.|Crystal Palace]] |- |align="left"|{{flagicon|ENG}} [[Jordan Pickford]] |align="left"|[[Everton F.C.|Everton]] |- |align="left"|{{flagicon|ESP}} [[Robert Sánchez]] |align="left"|[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |- |align="left"|{{flagicon|NED}} [[Bart Verbruggen]] |align="left"|[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |- |align="left"|{{flagicon|ITA}} [[Guglielmo Vicario]] |align="left"|[[Tottenham Hotspur F.C.|Tottenham Hotspur]] |} {{notelist}} ===Disgyblaeth=== ====Chwaraewr==== * Y rhan fwyaf o gardiau melyn: '''6'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/yellow_card|title=Premier League Player Stats: Yellow Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **{{flagicon|FRA}} [[Wesley Fofana (pêl-droediwr)|Wesley Fofana]] ([[Chelsea F.C.|Chelsea]]) * Y rhan fwyaf o gardiau coch: '''1'''<ref>{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/players/red_card|title=Premier League Player Stats: Red Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **''16 chwaraewr'' ====Clwb==== * Y rhan fwyaf o gardiau melyn: '''36'''<ref name="cardiau melyn">{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_yel_card|title=Premier League Club Stats: Yellow Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **[[Chelsea F.C.|Chelsea]] * Y nifer lleiaf o gardiau melyn: '''14'''<ref name="cardiau melyn"/> **[[Brentford F.C.|Brentford]] * Y rhan fwyaf o gardiau coch: '''3'''<ref name="cardiau coch">{{Cite web|url=https://www.premierleague.com/stats/top/clubs/total_red_card|title=Premier League Club Stats: Red Cards|publisher=Uwch Gynghrair Lloegr|lang=en}}</ref> **[[Arsenal F.C.|Arsenal]] * Y nifer lleiaf o gardiau coch: '''0'''<ref name="cardiau coch"/> **''10 timau'' ==Gwobrau== ===Gwobrau misol=== {| class="wikitable" |- !rowspan="2"|Mis !colspan="2"|[[Rheolwr y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Rheolwr y Mis]] !colspan="2"|[[Chwaraewr y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Chwaraewr y Mis]] !colspan="2"|[[Gôl y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Gôl y Mis]] !colspan="2"|[[Arbed y Mis (Uwch Gynghrair Lloegr)|Arbed y Mis]] !rowspan="2"|Cyfeiriadau |- !Rheolwr !Clwb !Chwaraewr !Clwb !Chwaraewr !Clwb !Chwaraewr !Clwb |- |Awst |{{flagicon|GER}} [[Fabian Hürzeler]] |[[Brighton & Hove Albion F.C.|Brighton]] |{{flagicon|NOR}} [[Erling Haaland]] |[[Manchester City F.C.|Manchester City]] |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|ESP}} [[David Raya]] |[[Arsenal F.C.|Arsenal]] |align="center"|<ref>{{cite web |title=Hurzeler makes history with Barclays Manager of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4110693 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite news |title=Haaland voted EA SPORTS Player of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4110692 |date=13 September 2024 |access-date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |archive-date=13 Medi 2024 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240913101551/https://www.premierleague.com/news/4110692 |url-status=live |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Palmer lob voted Guinness Goal of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4110694 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Raya wins Premier League Save of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4110695 |access-date=13 Medi 2024 |date=13 Medi 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref> |- |Medi |{{flagicon|ITA}} [[Enzo Maresca]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|ENG}} [[Cole Palmer]] |[[Chelsea F.C.|Chelsea]] |{{flagicon|COL}} [[Jhon Durán]] |[[Aston Villa F.C.|Aston Villa]] |{{flagicon|CMR}} [[André Onana]] |[[Manchester United F.C.|Manchester United]] |align="center"|<ref>{{cite web |title=Maresca named Barclays Manager of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145565 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Palmer voted EA SPORTS Player of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145071 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Duran's stunner voted Guinness Goal of the Month |url=https://www.premierleague.com/news/4145589 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref><ref>{{cite web |title=Onana wins Premier League Save of the Month award |url=https://www.premierleague.com/news/4145472 |access-date=11 Hydref 2024 |date=11 Hydref 2024 |publisher=Uwch Gynghrair Lloegr |lang=en }}</ref> |- |Tachwedd | | | | | | | | |align="center"| |} ==Cyfeiriadau== {{Reflist}} [[Categori:Uwch Gynghrair Lloegr|2024–25]] p85gqoj7juhr9t3p21pfhp33o9263f8 0 530559 13273783 13272420 2024-11-07T10:27:13Z Figaro-ahp 3937 13273783 wikitext text/x-wiki [[Pryddest]] yw '''Atgof''' gan y bardd [[Edward Prosser Rhys|Prosser Rhys]]. Y gerdd hon oedd yn fuddugol yng Nghystadleuaeth [[Coron yr Eisteddfod Genedlaethol|y Goron]] yn [[Eisteddfod Genedlaethol Cymru Pont-y-pŵl 1924|Eisteddfod Genedlaethol 1924]]. Roedd y gerdd yn destun cryn dadlau ar y pryd oherwydd ei thrafodaeth agored o ryw, gan gynnwys rhyw rhwng dau ddyn. <ref>{{Cite web |title=Prosser Rhys |url=https://www.bbc.co.uk/cymru/canolbarth/enwogion/llen/pages/prosser_rhys.shtml |access-date=2024-11-04 |work=[[BBC Cymru]]}}</ref> ==Y Gerdd== Cerdd naratifol yw’r bryddest sy’n dilyn gŵr ifanc sy’n ceisio cysoni ei chwant rhywiol – at ferched gan fwyaf, er bod un cyfeiriad digamsyniol hefyd at gyfathrach rhywiol gyda chyfaill gwrywaidd – gyda’i syniadau am burdeb cariad a chyfeillgarwch. Mae’r traethydd yn mynegi ei rwystredigaeth iddo, yn ei dyb ef, sathru ar sancteiddrwydd cariad drwy ildio i’w chwantau gyda merch. Mae’n chwilio am loches rhag ei chwant mewn cyfeillgarwch gyda dyn, dim ond i gael ei hun yn cyfathrachu gydag yntau hefyd. Wrth i’r gerdd mynd yn ei flaen mae’n ceisio cyfaddawdu a derbyn y ddwy agwedd. ===Mesur ac Arddull=== [[Pryddest]] yw’r gerdd ar ffurf cyfres o saith ar hugain o [[soned|sonedau]] Shakespearaidd, sy'n rhoi i'r gerdd hyd o 378 o linellau. Roedd y soned Shakespearaidd yn ffurf ddefnyddiodd Prosser Rhys sawl gwaith yn ystod ei yrfa. Er bod y sonedau unigol yn ffurfio un naratif cydlynus, maent yn hunan-gynhwysol hefyd gyda phob soned unigol yn trafod un agwedd ar brofiad y traethydd neu un digwyddiad yn y stori. Dyfais arddulliol y mae’r bardd yn ei defnyddio fynych yn y gerdd yw clymu rhai o’r sonedau gyda’r rhai sy’n eu dilyn drwy ddyfynnu rhan o linell olaf un soned yn llinell gyntaf y soned nesaf. ==Cefndir== Y flwyddyn cyn Eisteddfod 1924 roedd Prosser wedi cyhoeddi cyfrol o farddoniaeth ar y cyd gyda [[J. T. Jones]] dan y teitl ''[[Gwaed Ifanc]]''. Er nad yw’r un o’r cerddi yn y gyfrol honno’n cynnwys cyfeiriad plaen at gyfarthrach cyfunrywiol fel y ceir yn ‘’Atgof’’ yn ei wneud, mae modd darllen rhai ohonynt megis ''Y Pechadur'' yn y golau hwn. Roedd Prosser wedi cyd-fyw am gyfnod gyda’i gyfaill [[Morris T. Williams]] ac mae'n ymddangos y bu perthynas cyfunrywiol rhyngddynt. Er mae’n ymddangos bod elfen rhywiol eu perthynas wedi dod i ben erbyn 1924, trafodwyd llunio’r gerdd gan y ddau, gyda Williams yn allweddol wrth berswadio Prosser i gyflwyno’r gerdd i'r gystadleuaeth. Parhaodd y llythyra rhwng y ddau hyd marwolaeth Prosser yn 1945.<ref>Gweler llythyrau Prosser Rhys, Morris Williams a Kate Roberts yn Llyfrgell Genedlaethol Cymru.</ref> ==Derbyniad a Dylanwad== Achosodd y gerdd cryn stŵr ar y pryd. Y beirniaid oedd [[William John Gruffydd|W. J. Gruffydd]], [[William Crwys Williams|Crwys]] a [[John Jenkins (Gwili)|Gwili]]; dadleuoedd Gruffydd nad lle’r beirniaid oedd beirniadu “a ydyw’r [gerdd] yn addas i’w rhoddi yn llaw plant a hen ferched”<ref> W. J. Gruffydd, ''Cofnodion a Chyfansoddiadau Eisteddfod Genedlaethol 1924 (Pontypŵl):'' Barddoniaeth a Beirniadaethau (Cymdeithas yr Eisteddfod Genedlaethol, 1924, t. 32.</ref> tra bod Gwili yn barotach i ddefnyddio’r gair ‘pechod’ wrth disgrifio’i chynnwys.<ref> Gwili, ''Cofnodion a Chyfansoddiadau Eisteddfod Genedlaethol 1924,'' t. 49.</ref> Roedd yr ymateb yn y wasg yn fwy tanbaid, gydag un gohebydd yn dweud: “Nid rhyw sydd oruchaf, ac nid yw dyn yn gymaint caethwas iddi ag y myn y bardd hwn i ni gredu. Diau fod eithriadau. Sef y bodau hynny a eilw’r Sais yn ''freaks of nature'', ac os ydyw Prosser Rhys yn un o’r ''freaks'' hynny, y mae’n wrthrych tosturi.”<ref>W. A. Lews, ''Y Brython'' (4 Medi 1924).</ref> Aeth un arall yn ymhellach gan ddweud “naturiol ydyw casglu fod yr awdur yn berchen dychymyg trofaus (pervert) a blysiau annaturiol.”<ref>Sam Ellis, ''Y Drych'' (18 Medi 1924).</ref> Er gwaetha’r sylw gafodd y gerdd adeg y coroni, cymharol ychydig bu'r drafodaeth ohoni wedi hynny. Ni chafodd ei chyhoeddi (heblaw yng nhgyfansoddiadau’r Eisteddfod) tan cyhoeddi ''Cerddi Prosser Rhys'' yn 1950, ar ôl marw’r bardd; yn ei ragymadrodd i’r gyfrol honno mae [[J. M. Edwards]] yn ei disgrifio fel “un o bryddestau mwyaf arbennig hanner cyntaf ein canrif ni,” ond er iddo nodi natur beiddgar a dadleuol y gerdd nid yw’n nodi pam yn union yr oedd wedi achosi cymaint o ddadlau.<ref>J. M. Edwards (gol) 1950, ''Cerddi Prosser Rhys'', Dinbych: Gwasg Gee. T.7</ref> Safai’r gerdd rywfaint y tu allan i’r canon llenyddol: fe’i hanwybyddwyd er enghraifft yn ''The Oxford Book of Welsh Verse'' pan luniwyd y gyfrol honno yn 1962.<ref>Parry, Thomas (gol.), 1962 ''The Oxford Book of Welsh Verse'', Rhydychen: Gwasg Prifysgol Rhydychen</ref> Cymharol ychydig o farddoniaeth ysgrifennodd Prosser Rhys ar ôl ''Atgof'', er iddo ail-gydio mewn barddoniaeth adeg yr [[Ail Ryfel Byd]]. Fodd bynnag yn sgil newidiadau mewn gwerthoedd cymdeithasol ynghylch cyfunrywioldeb ar ddiwedd yr ugeinfed ganrif, dechreuodd y gerdd dderbyn mwy o sylw, a’i chydnabod am ei phwysigrwydd hanesyddol a'i hansawdd llenyddol. Darlledwyd ffilm, ''[[Atgof (ffilm)|Atgof]]'' yn 1999 yn dramateiddio’r berthynas rhwng Prosser a Morris, a bellach mae'r gerdd a Prosser wedi'u trafod mewn nifer o astudiaethau o hanes [[Cyfunrywioldeb]] yng Nghymru.<ref>{{Cite book |url=https://www.worldcat.org/oclc/951103103 |title=Queer Wales: the history, culture and politics of queer life in Wales |date=2016 |others=Huw Osborne |isbn=978-1-78316-865-1 |location=Caerdydd |pages=81–82 |oclc=951103103}}</ref><ref>{{Cite book |last=Shopland |first=Norena |author-link=Norena Shopland |url=https://www.worldcat.org/oclc/994638129 |title=Forbidden lives: lesbian, gay, bisexual and transgender stories from Wales |date=2017 |others=Jeffrey Weeks |isbn=978-1-78172-410-1 |location=Penybont-ar-Ogwr|pages=173 |oclc=994638129}}</ref> Yn 2024 gosodwyd ‘Atgof’ unwaith eto’n destun i’r Goron i farcio canmlwyddiant y gerdd wreiddiol; enillwyd y Goron y flwyddyn honno gan [[Gwynfor Dafydd]].<ref>{{Cite web |title=Coroni Gwynfor Dafydd yn Eisteddfod Genedlaethol Rhondda Cynon Taf|url=https://www.bbc.co.uk/cymrufyw/erthyglau/cz733e399e7o|access-date=2024-11-04 |work=[[BBC Cymru]]}}</ref> ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} [[Categori:Cerddi Cymraeg]] [[Categori:Pryddestau]] [[Categori:LHDT]] a7dpq8kgcoky79gb35ttf5hwv6pog6r 0 530784 13273573 13273386 2024-11-06T19:04:35Z Huw P 28679 13273573 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | image = King Tubby.jpg | dateformat = dmy }} Roedd '''King Tubby''' (Ganwyd: [[28 Ionawr]] [[1941]] yn [[Kingston (Jamaica)|Kingston]], [[Jamaica]] fel '''Osbourne Ruddock''', llofruddiwyd [[6 Chwefror]] [[1989]]) yn gynhyrchydd a pheiriannydd sain [[Reggae]]. <ref> Stratton, Jeff (3 March 2005). "Dub from the Roots". Miami New Times.</ref> Cafodd King Tubby ddylanwad mawr ar ddatblygiad cerddoriaeth Jamaica yn y 1970au ac enillodd dilyniant mawr gyda ffans Reggae ar draws y byd. Gyda [[Lee "Scratch" Perry]] mae King Tubby yn cael y clod am fod un o'r cyntaf i ail-gymysgu traciau caneuon i fersiynau "Dub". Mae fersiwn "Dub" o drac cerddorol fel arfer heb lais y prif ganwr, mae lefelau sŵn rhythmau’r bâs a drymiau'n cael eu codi'n llawer uwch ac mae effeithiau atsain a "reverb" yn cael eu hychwenegu. Daeth ail-gymysgu traciau caneuon - y "remix" - yn rhan hanfodol o gynhyrchu cerddoriaeth electronig dawns ar draws y byd o'r 1980au ymlaen. <ref> Colin Larkin, ed. (1992). The Guinness Encyclopedia of Popular Music (First ed.). Guinness Publishing. pp. 1380/1. ISBN 0-85112-939-0.</ref> ==Meistr y ''Dub''== [[File:Garcia 07.jpg|thumb|System sain Reggae]] Roedd Ruddock wrth ei fodd yn chwarae, creu a gwella offer electronig a gweithiodd fel atgyweiriwr radio ar ddiwedd y 1950au. Dechreuodd drwsio systemau sain o amgylch Kingston, roedd galw mawr am ei sgiliau wrth i gangiau'r wahanol systemau sain yn aml yn ceisio malu offer sain eu cystadleuwyr. Sefydlodd ei system sain ''Tubby's Home Town Hi-Fi''. Wrth i'r system sain ddod yn boblgaidd, cafodd King Tubby gyfle i weithio fel torrwr platiau i wneud disgiau'r recordiau i ''Treasure Isle'' stiwdio Duke Reid prif gynhyrchydd recordiau Jamaica y cyfnod. Dyma le dechreuodd King Tubby gymryd y syniad o ail-gymysgu i lefel hollol newydd. Roedd y rhan fwyaf o recordiau sengl 45 Jamaica'r cyfnod yn cynnwys fersiwn offerynnol o'r brif gân ar yr ochr B, y “fersiwn”. Pan ofynnwyd i King Tubby gynhyrchu fersiynau o ganeuon ar gyfer y ''Toasters'' sef MCs system sain, dechreuodd droi y traciau'n ddarnau hollol newydd o gerddoriaeth trwy newid y pwyslais ar yr offerynnau, ychwanegu/tynnu synau ac effeithiau arbennig. Yn ôl y canwr Mikey Dread, roedd King Tubby yn deall sain yn wyddonol oherwydd ei fod yn gwybod sut roedd y 'circuits' yn gweithio a beth oedd electroneg yn ei wneud.<ref>https://enkismusicrecords.com/king-tubby-biography-sound-engineer-producer/</ref> Ym 1971, agorodd y King Tubby ei stiwdio ei hun gan ddefnyddiodd cymysgydd 4 trac i greu fersiynau "dub" o ganeuon gwreiddiol trwy ei ddesg gymysgu bwrpasol. Roedd Tubby yn aml yn trawsnewid y caneuon poblogaidd roedd prif gynhyrchwyr Jamaica yn rhoi iddo i'r pwynt lle roedd bron yn amhosibl adnabod y fersiwn wreiddiol. Yn 1973, ychwanegodd King Tubby bwrdd cymysgydd 4 trac ac adeiladodd fwth canu yn ei stiwdio er mwyn recordio traciau llais ar y tapiau offerynnol. Roedd y cynhyrchydd Bunny Lee yn cadw King Tubby yn arbennig o brysur gyda llif cyson o senglau i'w hailgymysgu. Mae detholiad o'r rhain i'w gweld yn yr albymau arloesol ''Dub From the Roots'' a ''King Tubby Meets the Aggrovators''. Cydweithrediad llwyddiannus arall oedd yr un gyda Vivian Jackson oedd yn perfformio o dan yr enw "Yabby U", gydag albymau fel ''King Tubby's Prophecy of Dub'' a ''Wall of Jerusalem''. Roedd Augustus Pablo hefyd yn gleient amlwg: yn ail-gymysgu cerddoriaeth ar gyfer ei label ''Rockers'', hefyd rhyddhawyd y ddau albymau nodedig fel '''King Tubbys Meets Rockers Uptown''. Dyma rai yn unig o'r nifer o gydweithrediadau llwyddiannus rhwng King Tubby ac artistiaid Jamaica ddi-rif. Trwy gydol ei yrfa lansiodd King Tubby wahanol labeli recordio: ''Firehouse'', ''Waterhouse'', ''Kingston II'', a ''Taurus''. Erbyn diwedd y 1970au, roedd King Tubby wedi troi ei sylw at hyfforddi cenhedlaeth newydd o beirianwyr a chynhyrchwyr, gan gynnwys Scientist a'r Jammy (ddaeth yn 'King' Jammy ar ôl marwolaeth ei fentor). Erbyn canol y 1980au, roedd King Tubby wedi symud i gynhyrchu, ac wedi rhyddhau senglau gan gantorion fel Sugar Minott, Anthony Red Rose, Chaka Demus a Johnny Clarke. Ar 6 Chwefror 1989, saethwyd a lladdwyd y King Tubby y tu allan i'w gartref yn Kingston - fel canlyniad i ladrad ar y stryd. <ref>Thompson, Dave (2002) Reggae & Caribbean Music, Backbeat Books, ISBN 0-87930-655-6, pp. 138–141</ref> [[Delwedd:Tubbzine King Tubby Tribute Caerarfon 1989.jpg|alt=Rhaglen ar gyfer diwrnod King Tubby - Tafarn Yr Albert, Caernarfon, 1989|bawd|Rhaglen ar gyfer diwrnod King Tubby - Tafarn Yr Albert, Caernarfon, 1989]] Ymhlith y nifer fawr o deyrngedau i King Tubby ar draws y byd yn dilyn ei lofruddiaeth, cynhaliwyd digwyddiad diwrnod o hyd yn chwarae ei gerddoriaeth yn Nafarn yr Albert yng Nghaernarfon. Cynhyrchwyd y fanzine ''"Tubbzine"'' fel teyrnged iddo ar gyfer y digwyddiad . ==Discograffi== Gweithiodd King Tubby ar ganodd (o bosib miloedd) o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica ====Gydag Augustus Pablo==== *''Ital Dub'' (1974, Starapple/Trojan Records) *''King Tubbys Meets Rockers Uptown'' (1976, Yard Music/Clocktower Records) *''Original Rockers'' (1979, Rockers International/Greensleeves Records/Shanachie Records) *''Rockers Meets King Tubby in a Firehouse' (1980, Yard Music/Shanachie) ====Gyda The Aggrovators==== *''Shalom Dub'' (1975, Klik) *''Dubbing in the Backyard'' (1982, Black Music) ====Gyda Prince Jammy==== *''His Majesty's Dub|His Majestys Dub'' (1983, Sky Juice) ==== Gyda Prince Jammy a Scientist ==== *''First, Second and Third Generation of Dub'' (1981, KG Imperial) ====Gyda Lee "Scratch" Perry==== *''Upsetters - Dub Blackboard Jungle'' (1973, Upsetter Records) *''King Tubby Meets the Upsetter at the Grass Roots of Dub'' (1974, Fay Music/Total Sounds) ====Gyda Bunny Lee==== *''Dub from the Roots'' (Total Sounds, 1974, Total Sounds) *''Creation of Dub'' (1975, Total Sounds) *''The Roots of Dub'' (a.k.a. ''Presents the Roots of Dub'') (1975, Grounation/Total Sounds) ====Gydag Yabby U==== *''King Tubby Meets Vivian Jackson'' (a.k.a. ''Chant Down Babylon'' a ''Walls Of Jerusalem'') (1976, Prophet) *''King Tubby's Prophecy of Dub'' (a.k.a. ''Prophecy of Dub'') (1976, Prophets) ====Cydweithio arall==== *Niney the Observer – ''Dubbing with the Observer'' (1975, Observer/Total Sounds) *Harry Mudie – ''In Dub Conference Volumes One, Two & Three'' (1975, 1977 & 1978 Moodisc Records) *Larry Marshall – ''Marshall'' (1975, Marshall/Java Record) *Roots Radics – ''Dangerous Dub'' (1981, Copasetic) *Waterhouse Posse – ''King Tubby the Dubmaster with the Waterhouse Posse'' (1983, Vista Sounds) *Sly & Robbie – ''Sly and Robbie Meet King Tubby'' (1984, Culture Press) ====Amlgyfrannog==== *King Tubby & The Aggrovators – ''Dub Jackpot'' (1990, Attack) *King Tubby & Friends – ''Dub Gone Crazy - The Evolution of Dub at King Tubby's 1975-1979'' (1994, Blood & Fire) *King Tubby & The Aggrovators & Bunny Lee – ''Bionic Dub'' (1995, Lagoon) *King Tubby & The Aggrovators & Bunny Lee – ''Straight to I Roy Head 1973–1977'' (1995, Lagoon) *King Tubby & Scientist – ''At Dub Station'' (1996, Burning Sounds) *King Tubby & Scientist – ''In a World of Dub'' (1996, Burning Sounds) *King Tubby & Glen Brown – ''Termination Dub (1973-79)'' (1996, Blood & Fire) *King Tubby & Soul Syndicate – ''Freedom Sounds In Dub'' (1996, Blood & Fire) *King Tubby & Friends - ''Crucial Dub'' (2000, Delta) *King Tubby & The Aggrovators – ''Foundation of Dub'' (2001, Trojan) *King Tubby – ''Dub Fever'' (2002, Music Digital) *African Brothers Meet King Tubby – ''In Dub'' (2005, Nature Sounds) *King Tubby - ''Hometown Hi-Fi (Dubplate Specials 1975-1979)'' (2013, Jamaican Recordings) == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Tubby, King}} [[Categori:Genedigaethau 1941]] [[Categori:Marwolaethau 1989]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Pobl o Kingston, Jamaica]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] emqj3zljwyhih07pnpkuh0uiotdhdbw 0 530804 13273735 13273058 2024-11-07T09:34:33Z Stefanik 413 /* Hanes */ 13273735 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth |image = File:Wydawnictwa podziemne.jpg}} '''Samizdat''' oedd yr enw ar gyhoeddiadau llenyddol a gwleidyddol tanddaearol gan awduron anghydffurfiol yr [[Yr Undeb Sofietaidd|Undeb Sofietaidd]].<ref name="Brit">{{cite web |url=https://www.britannica.com/technology/samizdat |title=Samizdat |publisher=Britannica |access-date=5 Tachwedd 2024}}</ref> Gan fod sensoriaeth caeth y drefn [[Comiwnyddiaeth|Gomiwnyddol]] yn golygu gwahardd llawer o awduron rhag cyhoeddi eu gweithiau, roedd pobl yn defnyddio teipysgrifau syml i gylchredeg eu gwaith. Roedd y cosbau am gael eich dal gyda chopïau o weithiau gwaharddedig yn llym. Roedd angen caniatâd i fod yn berchen ar [[wasg argraffu]], ac roedd angen trwydded ar gyfer pob math o argraffu. Fodd bynnag, roedd [[teipiadur|teipiaduron]] yn gyffredin a, gyda chymorth [[Papur carbon|papur carbon]], cynhyrchwyd a chylchredwyd llawer o gopïau o'r gweithiau gorau. Unwaith yr oedd samizdats mewn cylchrediad, byddent weithiau'n cyrraedd y Gorllewin. Cyhoeddwyd nifer o weithiau pwysig o samizdat a'u cyfieithu, cyn iddynt gael eu cyhoeddi yn yr Undeb Sofietaidd. ==Enw tarddiad ac amrywiadau== [[File:Samizdat seen in Museum of Genocide Victims Vilnius.jpg|thumb|250px|Samizdat wedi ei guddio tu fewn i gyhoeddiad arall. Yn Amgueddfa Dioddefwyr Hil-laddiad, [[Vilnius]]]] Yn etymolegol, mae'r gair samizdat yn deillio o "sam" (''сам'': 'hunan, ar eich pen eich hun') ac "izdat" (''издат'': talfyriad o издательство, izdatel′stvo 'tŷ cyhoeddi'), ac felly yn golygu 'hunan-gyhoeddi'. Term tebyg sydd yn [[Wcreineg]]: samvydav (самвидав), o "sam" 'hunan' a "vydavnytstvo" 'tŷ cyhoeddi'.<ref>{{cite book |author=Balan, Borys |year=1993 |title= "Samvydav". In Kubijovyč, Volodymyr (ed.). |publisher=Encyclopedia of Ukraine. 4: Ph - Sr. Toronto: Univ. of Toronto Press |ISBN=978-0-8020-3994-1}}</ref> Bathodd y bardd Rwsiaidd, Nikolay Glazkov fersiwn o'r term fel [[gair mwys]] yn y 1940au pan deipiodd gopïau o'i gerddi a chynnwys y nodyn ''Samsebyaizdat'' (Самсебяиздат, "Fi Fy Hun gan Gyhoeddwyr") ar y dudalen flaen.<ref>{{cite book |author=Komaromi, Ann |year=2004 |title=The Material Existence of Soviet Samizdat |publisher=Slavic Review. 63 (3): 597–618. doi:10.2307/1520346. JSTOR 1520346. S2CID 155327040}}</ref> Y term [[Pwyleg]] am y ffenomen hon a fathwyd tua 1980 oedd drugi obieg, neu "ail gylched" cyhoeddi.<ref>{{Cite web|url=https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/drugi-obieg-wydawniczy;3894406.html|title=drugi obieg wydawniczy, Encyklopedia PWN: źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy|website=encyklopedia.pwn.pl}}</ref> ===Fersiynau eraill=== * '''Tamizdat''' - yn cyfeirio at lenyddiaeth a gyhoeddwyd dramor (там, tam 'there'), yn aml o lawysgrifau wedi'u smyglo.<ref>{{cite book |authors=Kind-Kovács, Friederike; Labov, Jessie |year=2013 |title=Samizdat, Tamizdat, and Beyond: Transnational Media During and After Socialism |publisher=Studies in contemporary European history |place=New York: Berghahn Books |ISBN=978-0-85745-585-7 }}</ref> * '''Magnitizdat''' - yn cyfeirio at smyglo recordiadau sain (''magnit'', gan gyfeirio at dâp magnetig), yn aml o gerddi, darlithoedd neu gerddoriaeth danddaearol. ==Hanes== Dechreuodd Samizdat ymddangos yn dilyn marwolaeth [[Joseff Stalin|Joseph Stalin]] yn 1953, yn bennaf fel gwrthryfel yn erbyn cyfyngiadau swyddogol ar ryddid mynegiant prif awduron Sofietaidd anghytuno. Wedi diorseddu [[Nikita Khrushchev]] yn 1964, ehangodd cyhoeddiadau samizdat eu ffocws y tu hwnt i ryddid mynegiant i feirniadaeth o sawl agwedd ar bolisïau a gweithgareddau swyddogol Sofietaidd, gan gynnwys ideolegau, diwylliant, y gyfraith, polisi economaidd, hanesyddiaeth, a thriniaeth o grefyddau a lleiafrifoedd ethnig. Oherwydd monopoli llym y llywodraeth ar weisg, [[Llungopïo|llungopïwyr]], a dyfeisiau eraill o’r fath, roedd cyhoeddiadau samizdat yn nodweddiadol ar ffurf copïau carbon o ddalennau wedi’u teipio ac yn cael eu trosglwyddo â llaw o’r darllenydd i’r darllenydd. Roedd prif genres samizdat yn cynnwys adroddiadau am weithgareddau anghydnaws a newyddion eraill a ataliwyd gan gyfryngau swyddogol, protestiadau wedi'u cyfeirio i'r gyfundrefn, trawsgrifiadau o dreialon gwleidyddol, dadansoddiad o themâu economaidd-gymdeithasol a diwylliannol, a hyd yn oed [[pornograffi]].<ref name="Brit" /> Cyn gweithredu polisi glasnost (tryloywder gwybodaeth) gan Mikhail Gorbachev yn 1986 , roedd yr arferiad yn beryglus, oherwydd roedd argraffwyr, copïwyr a hyd yn oed teipiaduron o dan reolaeth uniongyrchol yr "Adrannau Cyntaf" (sef allbyst KGB ym mhob un o'r rhain). Sefydliadau Sofietaidd): storiwyd copïau cyfeirio ym mhob un ohonynt, at ddibenion adnabod yn ddiweddarach. ==Cyhoeddiadau Samizdat nodedig== [[File:Samizdat Chronicle of Current Events No 22 Cover and pages.jpg|thumb|250px|Copi o Samizdat "Cronicl Digwyddiadau Cyfredol", rhif 22]] Ceir sawl cyhoeddiad Samizdat dylanwadol. Yn nodweddiadol o natur bregus cyhoeddi llenyddiaeth gwaharddiedig a di-incwm, byrhoedlog oedd bodolaeth nifer o'r samizdatiau. Serch hynny, roedd rhai a barhaodd am sawl blwyddyn. Yn eu mysg oedd: ===''Хроника текусхих собити'' (Cronicl Digwyddiadau Cyfredol)=== Un o'r samizdats mwyaf adnabyddus a hirhoedlog oedd y cylchlythyr ''Хроника текусхих собити'' ([[Orgraff y Gymraeg|Orgraff Gymraeg]]: "Chronica tekwschich sobiti", "Cronicl Digwyddiadau Cyfredol")<ref>ar gael yn Rwsieg [http:// www.memo.ru www.memo.ru]</ref> oedd yn ymroddedig i amddiffyn a hyrwyddo hawliau dynol sylfaenol yn yr Undeb Sofietaidd. Cyhoeddwyd 63 rhifyn o hwn yn ddirgel am 15 mlynedd (cyfartaledd o tua phedwar y flwyddyn), rhwng 1968 a 1983 (yn cyd-fynd yn ymarferol â marweidd-dra Brezhnev), lle y gwadwyd pob math o gamdriniaeth a mympwyoldeb gan yr awdurdodau comiwnyddol, digwyddiadau hysbys i y cyhoedd ond yr oedd eu lledaenu agored yn drosedd ddifrifol. Roedd awduron hyn, yn ddienw, yn annog darllenwyr i ddefnyddio'r un "sianeli dosbarthu anffurfiol" i anfon eu beirniadaethau a'u sylwadau, a fyddai'n cael eu hateb mewn rhifynnau dilynol. Yn ogystal, cawsant eu gwahodd i anfon gwybodaeth leol o'u rhanbarthau priodol, gyda honiadau na allai byth ymddangos yn y wasg o dan sensoriaeth y llywodraeth. Roedd y Cronicl yn adnabyddus am ei arddull gryno a sych, i'r graddau bod ei golofnau rheolaidd yn dwyn y teitl "Arestiadau, cyrchoedd, holiadau", "gormes allfarnol", "Mewn carchardai a gwersylloedd (Gulag)", "Newyddion y samizdat", "Erledigaeth crefydd" , "Erledigaeth Tatars y Crimea", "Gormes yn yr Wcráin", ymhlith eraill, a wnaeth yn glir wrthwynebiad eu hawduron i'r gormes wleidyddol a weithredwyd gan lywodraeth yr Undeb Sofietaidd, gyda'r canlyniadau difrifol y gallai hyn fod a gynhyrchir ar gyfer y rhai a wadodd y ffeithiau hyn. Honnodd awduron y Chronicle, fodd bynnag, yn unol â'r Cyfansoddiad Sofietaidd (a ddiwygiwyd ym 1977 ac yn debyg i un Stalinaidd 1936), nad oedd ei gyhoeddi yn ffurfiol anghyfreithlon ynddo'i hun, gan fod Cyfansoddiad yr Undeb Sofietaidd yn amddiffyn rhyddid mynegiant. Fodd bynnag, cosbodd deddfau cosb yr Undeb Sofietaidd awduron unrhyw gyhoeddiad "gwrth-Sofietaidd" gyda dedfrydau carchar difrifol yn y gulag , a datganodd felly unrhyw ysgrifen a oedd yn cwestiynu'r drefn, yn mynegi syniadau an-gomiwnyddol, neu'n gwadu gormes gwleidyddol. ===''Еврей в СССР'' (Yr Iddewon yn yr Undeb Sofietaidd)=== Cyhoeddiad nodedig a hirhoedlog arall o'r samizdat (tua 20 rhifyn yn y cyfnod 1972 - 80 ) oedd y cylchgrawn gwleidyddol a llenyddol ''Еврей в СССР'' (a drawsgrifiwyd fel Ievrei v SSSR , "Yr Iddewon yn yr Undeb Sofietaidd" ), a sefydlwyd ac a olygwyd gan Aleksandr Voronel ac, ar ôl ei ymddeoliad, gan Mark Azbel ac Aleksandr Luntz. Roedd y lledaeniad cychwynnol o dechnolegau cyfrifiadurol yn yr Undeb Sofietaidd yn yr 1980au, oherwydd yr agoriad bach i fewnforion gan lywodraeth Mikhail Gorbachev, yn ei gwneud yn gymharol anodd i'r gyfundrefn Sofietaidd frwydro yn erbyn ffenomen samizdat. ==Llyfrau nodedig a gyhoeddwyd gyntaf trwy samizdat== * [[Doctor Zhivago]] - Pasternak * Y Meistr a Margarita - Bulgakov (yn rhannol) * Gulag Archipelago - [[Solzhenitsyn]] * The Power of the Powerless - [[Václav Havel]] ==Defnydd cyfoes o'r term== Caiff y term samizdat eu defnyddio'n aml (efallai'n ffuantus braidd) yn y byd ôl-Undeb Sofietaidd fel llaw-fer ar gyfer unrhyw fath o fynegiant o Gomiwnyddiaeth neu Ddwyrain Ewrop yr hen Bloc Comiwnyddol Dwryain. Ceir gŵyl ffilm o'r enw 'Samizdat' yn yr Alban sy'n arbenigo mewn arddangos ffilmiau o Ddwyrain Ewrop.<ref>{{cite web |url=https://samizdatfest.co.uk/about |title=About |publisher=Samizdat Film Festival |year=2024 |access-date=5 Tachwedd 2024}}</ref> ==Gweler hefyd== * [[Ffansîn]] ==Dolenni allanol== * [https://www.youtube.com/watch?v=fYj_ldDFKks Central and Eastern European Samizdat during the Cold War] Sianel Youtube Ústav pro českou literaturu AV ČR (2021) * [https://www.berghahnbooks.com/title/Kind-KovacsSamizdat Samizdat, Tamizdat, and Beyond: Transnational Media During and After Socialism] Golygwyddion Friederike Kind-Kovács a Jessie Labov (2013) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] g3bdbdvh1uatbsr6iqczdb81vq5zqcc 13273745 13273735 2024-11-07T09:44:07Z Stefanik 413 /* Llyfrau nodedig a gyhoeddwyd gyntaf trwy samizdat */ 13273745 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth |image = File:Wydawnictwa podziemne.jpg}} '''Samizdat''' oedd yr enw ar gyhoeddiadau llenyddol a gwleidyddol tanddaearol gan awduron anghydffurfiol yr [[Yr Undeb Sofietaidd|Undeb Sofietaidd]].<ref name="Brit">{{cite web |url=https://www.britannica.com/technology/samizdat |title=Samizdat |publisher=Britannica |access-date=5 Tachwedd 2024}}</ref> Gan fod sensoriaeth caeth y drefn [[Comiwnyddiaeth|Gomiwnyddol]] yn golygu gwahardd llawer o awduron rhag cyhoeddi eu gweithiau, roedd pobl yn defnyddio teipysgrifau syml i gylchredeg eu gwaith. Roedd y cosbau am gael eich dal gyda chopïau o weithiau gwaharddedig yn llym. Roedd angen caniatâd i fod yn berchen ar [[wasg argraffu]], ac roedd angen trwydded ar gyfer pob math o argraffu. Fodd bynnag, roedd [[teipiadur|teipiaduron]] yn gyffredin a, gyda chymorth [[Papur carbon|papur carbon]], cynhyrchwyd a chylchredwyd llawer o gopïau o'r gweithiau gorau. Unwaith yr oedd samizdats mewn cylchrediad, byddent weithiau'n cyrraedd y Gorllewin. Cyhoeddwyd nifer o weithiau pwysig o samizdat a'u cyfieithu, cyn iddynt gael eu cyhoeddi yn yr Undeb Sofietaidd. ==Enw tarddiad ac amrywiadau== [[File:Samizdat seen in Museum of Genocide Victims Vilnius.jpg|thumb|250px|Samizdat wedi ei guddio tu fewn i gyhoeddiad arall. Yn Amgueddfa Dioddefwyr Hil-laddiad, [[Vilnius]]]] Yn etymolegol, mae'r gair samizdat yn deillio o "sam" (''сам'': 'hunan, ar eich pen eich hun') ac "izdat" (''издат'': talfyriad o издательство, izdatel′stvo 'tŷ cyhoeddi'), ac felly yn golygu 'hunan-gyhoeddi'. Term tebyg sydd yn [[Wcreineg]]: samvydav (самвидав), o "sam" 'hunan' a "vydavnytstvo" 'tŷ cyhoeddi'.<ref>{{cite book |author=Balan, Borys |year=1993 |title= "Samvydav". In Kubijovyč, Volodymyr (ed.). |publisher=Encyclopedia of Ukraine. 4: Ph - Sr. Toronto: Univ. of Toronto Press |ISBN=978-0-8020-3994-1}}</ref> Bathodd y bardd Rwsiaidd, Nikolay Glazkov fersiwn o'r term fel [[gair mwys]] yn y 1940au pan deipiodd gopïau o'i gerddi a chynnwys y nodyn ''Samsebyaizdat'' (Самсебяиздат, "Fi Fy Hun gan Gyhoeddwyr") ar y dudalen flaen.<ref>{{cite book |author=Komaromi, Ann |year=2004 |title=The Material Existence of Soviet Samizdat |publisher=Slavic Review. 63 (3): 597–618. doi:10.2307/1520346. JSTOR 1520346. S2CID 155327040}}</ref> Y term [[Pwyleg]] am y ffenomen hon a fathwyd tua 1980 oedd drugi obieg, neu "ail gylched" cyhoeddi.<ref>{{Cite web|url=https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/drugi-obieg-wydawniczy;3894406.html|title=drugi obieg wydawniczy, Encyklopedia PWN: źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy|website=encyklopedia.pwn.pl}}</ref> ===Fersiynau eraill=== * '''Tamizdat''' - yn cyfeirio at lenyddiaeth a gyhoeddwyd dramor (там, tam 'there'), yn aml o lawysgrifau wedi'u smyglo.<ref>{{cite book |authors=Kind-Kovács, Friederike; Labov, Jessie |year=2013 |title=Samizdat, Tamizdat, and Beyond: Transnational Media During and After Socialism |publisher=Studies in contemporary European history |place=New York: Berghahn Books |ISBN=978-0-85745-585-7 }}</ref> * '''Magnitizdat''' - yn cyfeirio at smyglo recordiadau sain (''magnit'', gan gyfeirio at dâp magnetig), yn aml o gerddi, darlithoedd neu gerddoriaeth danddaearol. ==Hanes== Dechreuodd Samizdat ymddangos yn dilyn marwolaeth [[Joseff Stalin|Joseph Stalin]] yn 1953, yn bennaf fel gwrthryfel yn erbyn cyfyngiadau swyddogol ar ryddid mynegiant prif awduron Sofietaidd anghytuno. Wedi diorseddu [[Nikita Khrushchev]] yn 1964, ehangodd cyhoeddiadau samizdat eu ffocws y tu hwnt i ryddid mynegiant i feirniadaeth o sawl agwedd ar bolisïau a gweithgareddau swyddogol Sofietaidd, gan gynnwys ideolegau, diwylliant, y gyfraith, polisi economaidd, hanesyddiaeth, a thriniaeth o grefyddau a lleiafrifoedd ethnig. Oherwydd monopoli llym y llywodraeth ar weisg, [[Llungopïo|llungopïwyr]], a dyfeisiau eraill o’r fath, roedd cyhoeddiadau samizdat yn nodweddiadol ar ffurf copïau carbon o ddalennau wedi’u teipio ac yn cael eu trosglwyddo â llaw o’r darllenydd i’r darllenydd. Roedd prif genres samizdat yn cynnwys adroddiadau am weithgareddau anghydnaws a newyddion eraill a ataliwyd gan gyfryngau swyddogol, protestiadau wedi'u cyfeirio i'r gyfundrefn, trawsgrifiadau o dreialon gwleidyddol, dadansoddiad o themâu economaidd-gymdeithasol a diwylliannol, a hyd yn oed [[pornograffi]].<ref name="Brit" /> Cyn gweithredu polisi glasnost (tryloywder gwybodaeth) gan Mikhail Gorbachev yn 1986 , roedd yr arferiad yn beryglus, oherwydd roedd argraffwyr, copïwyr a hyd yn oed teipiaduron o dan reolaeth uniongyrchol yr "Adrannau Cyntaf" (sef allbyst KGB ym mhob un o'r rhain). Sefydliadau Sofietaidd): storiwyd copïau cyfeirio ym mhob un ohonynt, at ddibenion adnabod yn ddiweddarach. ==Cyhoeddiadau Samizdat nodedig== [[File:Samizdat Chronicle of Current Events No 22 Cover and pages.jpg|thumb|250px|Copi o Samizdat "Cronicl Digwyddiadau Cyfredol", rhif 22]] Ceir sawl cyhoeddiad Samizdat dylanwadol. Yn nodweddiadol o natur bregus cyhoeddi llenyddiaeth gwaharddiedig a di-incwm, byrhoedlog oedd bodolaeth nifer o'r samizdatiau. Serch hynny, roedd rhai a barhaodd am sawl blwyddyn. Yn eu mysg oedd: ===''Хроника текусхих собити'' (Cronicl Digwyddiadau Cyfredol)=== Un o'r samizdats mwyaf adnabyddus a hirhoedlog oedd y cylchlythyr ''Хроника текусхих собити'' ([[Orgraff y Gymraeg|Orgraff Gymraeg]]: "Chronica tekwschich sobiti", "Cronicl Digwyddiadau Cyfredol")<ref>ar gael yn Rwsieg [http:// www.memo.ru www.memo.ru]</ref> oedd yn ymroddedig i amddiffyn a hyrwyddo hawliau dynol sylfaenol yn yr Undeb Sofietaidd. Cyhoeddwyd 63 rhifyn o hwn yn ddirgel am 15 mlynedd (cyfartaledd o tua phedwar y flwyddyn), rhwng 1968 a 1983 (yn cyd-fynd yn ymarferol â marweidd-dra Brezhnev), lle y gwadwyd pob math o gamdriniaeth a mympwyoldeb gan yr awdurdodau comiwnyddol, digwyddiadau hysbys i y cyhoedd ond yr oedd eu lledaenu agored yn drosedd ddifrifol. Roedd awduron hyn, yn ddienw, yn annog darllenwyr i ddefnyddio'r un "sianeli dosbarthu anffurfiol" i anfon eu beirniadaethau a'u sylwadau, a fyddai'n cael eu hateb mewn rhifynnau dilynol. Yn ogystal, cawsant eu gwahodd i anfon gwybodaeth leol o'u rhanbarthau priodol, gyda honiadau na allai byth ymddangos yn y wasg o dan sensoriaeth y llywodraeth. Roedd y Cronicl yn adnabyddus am ei arddull gryno a sych, i'r graddau bod ei golofnau rheolaidd yn dwyn y teitl "Arestiadau, cyrchoedd, holiadau", "gormes allfarnol", "Mewn carchardai a gwersylloedd (Gulag)", "Newyddion y samizdat", "Erledigaeth crefydd" , "Erledigaeth Tatars y Crimea", "Gormes yn yr Wcráin", ymhlith eraill, a wnaeth yn glir wrthwynebiad eu hawduron i'r gormes wleidyddol a weithredwyd gan lywodraeth yr Undeb Sofietaidd, gyda'r canlyniadau difrifol y gallai hyn fod a gynhyrchir ar gyfer y rhai a wadodd y ffeithiau hyn. Honnodd awduron y Chronicle, fodd bynnag, yn unol â'r Cyfansoddiad Sofietaidd (a ddiwygiwyd ym 1977 ac yn debyg i un Stalinaidd 1936), nad oedd ei gyhoeddi yn ffurfiol anghyfreithlon ynddo'i hun, gan fod Cyfansoddiad yr Undeb Sofietaidd yn amddiffyn rhyddid mynegiant. Fodd bynnag, cosbodd deddfau cosb yr Undeb Sofietaidd awduron unrhyw gyhoeddiad "gwrth-Sofietaidd" gyda dedfrydau carchar difrifol yn y gulag , a datganodd felly unrhyw ysgrifen a oedd yn cwestiynu'r drefn, yn mynegi syniadau an-gomiwnyddol, neu'n gwadu gormes gwleidyddol. ===''Еврей в СССР'' (Yr Iddewon yn yr Undeb Sofietaidd)=== Cyhoeddiad nodedig a hirhoedlog arall o'r samizdat (tua 20 rhifyn yn y cyfnod 1972 - 80 ) oedd y cylchgrawn gwleidyddol a llenyddol ''Еврей в СССР'' (a drawsgrifiwyd fel Ievrei v SSSR , "Yr Iddewon yn yr Undeb Sofietaidd" ), a sefydlwyd ac a olygwyd gan Aleksandr Voronel ac, ar ôl ei ymddeoliad, gan Mark Azbel ac Aleksandr Luntz. Roedd y lledaeniad cychwynnol o dechnolegau cyfrifiadurol yn yr Undeb Sofietaidd yn yr 1980au, oherwydd yr agoriad bach i fewnforion gan lywodraeth Mikhail Gorbachev, yn ei gwneud yn gymharol anodd i'r gyfundrefn Sofietaidd frwydro yn erbyn ffenomen samizdat. ==Llyfrau nodedig a gyhoeddwyd gyntaf trwy samizdat== * [[Doctor Zhivago]] - [[Boris Pasternak]] * Y Meistr a Margarita - Bulgakov (yn rhannol) * Gulag Archipelago - [[Solzhenitsyn]] * The Power of the Powerless - [[Václav Havel]] ==Defnydd cyfoes o'r term== Caiff y term samizdat eu defnyddio'n aml (efallai'n ffuantus braidd) yn y byd ôl-Undeb Sofietaidd fel llaw-fer ar gyfer unrhyw fath o fynegiant o Gomiwnyddiaeth neu Ddwyrain Ewrop yr hen Bloc Comiwnyddol Dwryain. Ceir gŵyl ffilm o'r enw 'Samizdat' yn yr Alban sy'n arbenigo mewn arddangos ffilmiau o Ddwyrain Ewrop.<ref>{{cite web |url=https://samizdatfest.co.uk/about |title=About |publisher=Samizdat Film Festival |year=2024 |access-date=5 Tachwedd 2024}}</ref> ==Gweler hefyd== * [[Ffansîn]] ==Dolenni allanol== * [https://www.youtube.com/watch?v=fYj_ldDFKks Central and Eastern European Samizdat during the Cold War] Sianel Youtube Ústav pro českou literaturu AV ČR (2021) * [https://www.berghahnbooks.com/title/Kind-KovacsSamizdat Samizdat, Tamizdat, and Beyond: Transnational Media During and After Socialism] Golygwyddion Friederike Kind-Kovács a Jessie Labov (2013) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] 11hxblivshijv2t103ssay2782wtu81 13273747 13273745 2024-11-07T09:44:49Z Stefanik 413 /* Llyfrau nodedig a gyhoeddwyd gyntaf trwy samizdat */ 13273747 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth |image = File:Wydawnictwa podziemne.jpg}} '''Samizdat''' oedd yr enw ar gyhoeddiadau llenyddol a gwleidyddol tanddaearol gan awduron anghydffurfiol yr [[Yr Undeb Sofietaidd|Undeb Sofietaidd]].<ref name="Brit">{{cite web |url=https://www.britannica.com/technology/samizdat |title=Samizdat |publisher=Britannica |access-date=5 Tachwedd 2024}}</ref> Gan fod sensoriaeth caeth y drefn [[Comiwnyddiaeth|Gomiwnyddol]] yn golygu gwahardd llawer o awduron rhag cyhoeddi eu gweithiau, roedd pobl yn defnyddio teipysgrifau syml i gylchredeg eu gwaith. Roedd y cosbau am gael eich dal gyda chopïau o weithiau gwaharddedig yn llym. Roedd angen caniatâd i fod yn berchen ar [[wasg argraffu]], ac roedd angen trwydded ar gyfer pob math o argraffu. Fodd bynnag, roedd [[teipiadur|teipiaduron]] yn gyffredin a, gyda chymorth [[Papur carbon|papur carbon]], cynhyrchwyd a chylchredwyd llawer o gopïau o'r gweithiau gorau. Unwaith yr oedd samizdats mewn cylchrediad, byddent weithiau'n cyrraedd y Gorllewin. Cyhoeddwyd nifer o weithiau pwysig o samizdat a'u cyfieithu, cyn iddynt gael eu cyhoeddi yn yr Undeb Sofietaidd. ==Enw tarddiad ac amrywiadau== [[File:Samizdat seen in Museum of Genocide Victims Vilnius.jpg|thumb|250px|Samizdat wedi ei guddio tu fewn i gyhoeddiad arall. Yn Amgueddfa Dioddefwyr Hil-laddiad, [[Vilnius]]]] Yn etymolegol, mae'r gair samizdat yn deillio o "sam" (''сам'': 'hunan, ar eich pen eich hun') ac "izdat" (''издат'': talfyriad o издательство, izdatel′stvo 'tŷ cyhoeddi'), ac felly yn golygu 'hunan-gyhoeddi'. Term tebyg sydd yn [[Wcreineg]]: samvydav (самвидав), o "sam" 'hunan' a "vydavnytstvo" 'tŷ cyhoeddi'.<ref>{{cite book |author=Balan, Borys |year=1993 |title= "Samvydav". In Kubijovyč, Volodymyr (ed.). |publisher=Encyclopedia of Ukraine. 4: Ph - Sr. Toronto: Univ. of Toronto Press |ISBN=978-0-8020-3994-1}}</ref> Bathodd y bardd Rwsiaidd, Nikolay Glazkov fersiwn o'r term fel [[gair mwys]] yn y 1940au pan deipiodd gopïau o'i gerddi a chynnwys y nodyn ''Samsebyaizdat'' (Самсебяиздат, "Fi Fy Hun gan Gyhoeddwyr") ar y dudalen flaen.<ref>{{cite book |author=Komaromi, Ann |year=2004 |title=The Material Existence of Soviet Samizdat |publisher=Slavic Review. 63 (3): 597–618. doi:10.2307/1520346. JSTOR 1520346. S2CID 155327040}}</ref> Y term [[Pwyleg]] am y ffenomen hon a fathwyd tua 1980 oedd drugi obieg, neu "ail gylched" cyhoeddi.<ref>{{Cite web|url=https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/drugi-obieg-wydawniczy;3894406.html|title=drugi obieg wydawniczy, Encyklopedia PWN: źródło wiarygodnej i rzetelnej wiedzy|website=encyklopedia.pwn.pl}}</ref> ===Fersiynau eraill=== * '''Tamizdat''' - yn cyfeirio at lenyddiaeth a gyhoeddwyd dramor (там, tam 'there'), yn aml o lawysgrifau wedi'u smyglo.<ref>{{cite book |authors=Kind-Kovács, Friederike; Labov, Jessie |year=2013 |title=Samizdat, Tamizdat, and Beyond: Transnational Media During and After Socialism |publisher=Studies in contemporary European history |place=New York: Berghahn Books |ISBN=978-0-85745-585-7 }}</ref> * '''Magnitizdat''' - yn cyfeirio at smyglo recordiadau sain (''magnit'', gan gyfeirio at dâp magnetig), yn aml o gerddi, darlithoedd neu gerddoriaeth danddaearol. ==Hanes== Dechreuodd Samizdat ymddangos yn dilyn marwolaeth [[Joseff Stalin|Joseph Stalin]] yn 1953, yn bennaf fel gwrthryfel yn erbyn cyfyngiadau swyddogol ar ryddid mynegiant prif awduron Sofietaidd anghytuno. Wedi diorseddu [[Nikita Khrushchev]] yn 1964, ehangodd cyhoeddiadau samizdat eu ffocws y tu hwnt i ryddid mynegiant i feirniadaeth o sawl agwedd ar bolisïau a gweithgareddau swyddogol Sofietaidd, gan gynnwys ideolegau, diwylliant, y gyfraith, polisi economaidd, hanesyddiaeth, a thriniaeth o grefyddau a lleiafrifoedd ethnig. Oherwydd monopoli llym y llywodraeth ar weisg, [[Llungopïo|llungopïwyr]], a dyfeisiau eraill o’r fath, roedd cyhoeddiadau samizdat yn nodweddiadol ar ffurf copïau carbon o ddalennau wedi’u teipio ac yn cael eu trosglwyddo â llaw o’r darllenydd i’r darllenydd. Roedd prif genres samizdat yn cynnwys adroddiadau am weithgareddau anghydnaws a newyddion eraill a ataliwyd gan gyfryngau swyddogol, protestiadau wedi'u cyfeirio i'r gyfundrefn, trawsgrifiadau o dreialon gwleidyddol, dadansoddiad o themâu economaidd-gymdeithasol a diwylliannol, a hyd yn oed [[pornograffi]].<ref name="Brit" /> Cyn gweithredu polisi glasnost (tryloywder gwybodaeth) gan Mikhail Gorbachev yn 1986 , roedd yr arferiad yn beryglus, oherwydd roedd argraffwyr, copïwyr a hyd yn oed teipiaduron o dan reolaeth uniongyrchol yr "Adrannau Cyntaf" (sef allbyst KGB ym mhob un o'r rhain). Sefydliadau Sofietaidd): storiwyd copïau cyfeirio ym mhob un ohonynt, at ddibenion adnabod yn ddiweddarach. ==Cyhoeddiadau Samizdat nodedig== [[File:Samizdat Chronicle of Current Events No 22 Cover and pages.jpg|thumb|250px|Copi o Samizdat "Cronicl Digwyddiadau Cyfredol", rhif 22]] Ceir sawl cyhoeddiad Samizdat dylanwadol. Yn nodweddiadol o natur bregus cyhoeddi llenyddiaeth gwaharddiedig a di-incwm, byrhoedlog oedd bodolaeth nifer o'r samizdatiau. Serch hynny, roedd rhai a barhaodd am sawl blwyddyn. Yn eu mysg oedd: ===''Хроника текусхих собити'' (Cronicl Digwyddiadau Cyfredol)=== Un o'r samizdats mwyaf adnabyddus a hirhoedlog oedd y cylchlythyr ''Хроника текусхих собити'' ([[Orgraff y Gymraeg|Orgraff Gymraeg]]: "Chronica tekwschich sobiti", "Cronicl Digwyddiadau Cyfredol")<ref>ar gael yn Rwsieg [http:// www.memo.ru www.memo.ru]</ref> oedd yn ymroddedig i amddiffyn a hyrwyddo hawliau dynol sylfaenol yn yr Undeb Sofietaidd. Cyhoeddwyd 63 rhifyn o hwn yn ddirgel am 15 mlynedd (cyfartaledd o tua phedwar y flwyddyn), rhwng 1968 a 1983 (yn cyd-fynd yn ymarferol â marweidd-dra Brezhnev), lle y gwadwyd pob math o gamdriniaeth a mympwyoldeb gan yr awdurdodau comiwnyddol, digwyddiadau hysbys i y cyhoedd ond yr oedd eu lledaenu agored yn drosedd ddifrifol. Roedd awduron hyn, yn ddienw, yn annog darllenwyr i ddefnyddio'r un "sianeli dosbarthu anffurfiol" i anfon eu beirniadaethau a'u sylwadau, a fyddai'n cael eu hateb mewn rhifynnau dilynol. Yn ogystal, cawsant eu gwahodd i anfon gwybodaeth leol o'u rhanbarthau priodol, gyda honiadau na allai byth ymddangos yn y wasg o dan sensoriaeth y llywodraeth. Roedd y Cronicl yn adnabyddus am ei arddull gryno a sych, i'r graddau bod ei golofnau rheolaidd yn dwyn y teitl "Arestiadau, cyrchoedd, holiadau", "gormes allfarnol", "Mewn carchardai a gwersylloedd (Gulag)", "Newyddion y samizdat", "Erledigaeth crefydd" , "Erledigaeth Tatars y Crimea", "Gormes yn yr Wcráin", ymhlith eraill, a wnaeth yn glir wrthwynebiad eu hawduron i'r gormes wleidyddol a weithredwyd gan lywodraeth yr Undeb Sofietaidd, gyda'r canlyniadau difrifol y gallai hyn fod a gynhyrchir ar gyfer y rhai a wadodd y ffeithiau hyn. Honnodd awduron y Chronicle, fodd bynnag, yn unol â'r Cyfansoddiad Sofietaidd (a ddiwygiwyd ym 1977 ac yn debyg i un Stalinaidd 1936), nad oedd ei gyhoeddi yn ffurfiol anghyfreithlon ynddo'i hun, gan fod Cyfansoddiad yr Undeb Sofietaidd yn amddiffyn rhyddid mynegiant. Fodd bynnag, cosbodd deddfau cosb yr Undeb Sofietaidd awduron unrhyw gyhoeddiad "gwrth-Sofietaidd" gyda dedfrydau carchar difrifol yn y gulag , a datganodd felly unrhyw ysgrifen a oedd yn cwestiynu'r drefn, yn mynegi syniadau an-gomiwnyddol, neu'n gwadu gormes gwleidyddol. ===''Еврей в СССР'' (Yr Iddewon yn yr Undeb Sofietaidd)=== Cyhoeddiad nodedig a hirhoedlog arall o'r samizdat (tua 20 rhifyn yn y cyfnod 1972 - 80 ) oedd y cylchgrawn gwleidyddol a llenyddol ''Еврей в СССР'' (a drawsgrifiwyd fel Ievrei v SSSR , "Yr Iddewon yn yr Undeb Sofietaidd" ), a sefydlwyd ac a olygwyd gan Aleksandr Voronel ac, ar ôl ei ymddeoliad, gan Mark Azbel ac Aleksandr Luntz. Roedd y lledaeniad cychwynnol o dechnolegau cyfrifiadurol yn yr Undeb Sofietaidd yn yr 1980au, oherwydd yr agoriad bach i fewnforion gan lywodraeth Mikhail Gorbachev, yn ei gwneud yn gymharol anodd i'r gyfundrefn Sofietaidd frwydro yn erbyn ffenomen samizdat. ==Llyfrau nodedig a gyhoeddwyd gyntaf trwy samizdat== * [[Doctor Zhivago]] - [[Boris Pasternak]] * Y Meistr a Margarita - Bulgakov (yn rhannol) * Gulag Archipelago - [[Aleksandr Solzhenitsyn]] * The Power of the Powerless - [[Václav Havel]] ==Defnydd cyfoes o'r term== Caiff y term samizdat eu defnyddio'n aml (efallai'n ffuantus braidd) yn y byd ôl-Undeb Sofietaidd fel llaw-fer ar gyfer unrhyw fath o fynegiant o Gomiwnyddiaeth neu Ddwyrain Ewrop yr hen Bloc Comiwnyddol Dwryain. Ceir gŵyl ffilm o'r enw 'Samizdat' yn yr Alban sy'n arbenigo mewn arddangos ffilmiau o Ddwyrain Ewrop.<ref>{{cite web |url=https://samizdatfest.co.uk/about |title=About |publisher=Samizdat Film Festival |year=2024 |access-date=5 Tachwedd 2024}}</ref> ==Gweler hefyd== * [[Ffansîn]] ==Dolenni allanol== * [https://www.youtube.com/watch?v=fYj_ldDFKks Central and Eastern European Samizdat during the Cold War] Sianel Youtube Ústav pro českou literaturu AV ČR (2021) * [https://www.berghahnbooks.com/title/Kind-KovacsSamizdat Samizdat, Tamizdat, and Beyond: Transnational Media During and After Socialism] Golygwyddion Friederike Kind-Kovács a Jessie Labov (2013) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Comiwnyddiaeth]] [[Categori:Llywodraeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Sensoriaeth]] 6iwuzipt02dlis1fuurkb8qv7rrwtzr 0 530812 13273639 13273162 2024-11-06T22:14:39Z Adda'r Yw 251 Y Mwynglawdd; Melincryddan 13273639 wikitext text/x-wiki Bu cloddio [[plwm]] yn ddiwydiant pwysig yn [[Sir y Fflint]] erbyn y 14g, ac yng [[Ceredigion|Ngheredigion]] o ddechrau'r 17g. Anterth y diwydiant oedd y 1860au, pan gyflogwyd 6000 o bobl yng Nghymru. Gostyngodd allgynnyrch y diwydiant o 27,000 o dunnelli ym 1870 i 11,000 o dunnelli ym 1890. Caeodd y nifer fwyaf o'r gweithfeydd plwm erbyn 1914, gan adael pentrefi anghyfannedd a thomenni gwenwynig ar y tir, yn enwedig yn y gogledd-ddwyrain. Un o'r prif safleoedd diwydiannol yn y gogledd oedd [[y Mwynglawdd]] yn Nyffryn Clywedog, lle cloddid plwm ers yr Oesoedd Canol. Mae [[Parc Gwledig a Pyllau Plwm y Mwynglawdd|Pyllau Plwm y Mwynglawdd]], a ffynnodd yn y 18g a'r 19g, bellach yn barc gwledig. Ymhlith yr hen weithfeydd plwm yng [[Cymoedd De Cymru|Nghymoedd y De]] oedd Melincryddan yn Nyffryn Castell-nedd, nes i'r teulu Coster o [[Bryste|Fryste]] ei prynu ym 1732 a'i troi'n [[diwydiant copr Cymru|waith copr]].<ref>Chris Evans, "Welsh Copper: What, When and Where?" yn ''New Perspectives on Welsh Industrial History'', golygwyd gan Louise Miskell (Caerdydd: Gwasg Prifysgol Cymru, 2020), t. 29.</ref> == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Diwydiant plwm Cymru| ]] [[Categori:Diwydiant Cymru|Plwm]] [[Categori:Diwydiant plwm|Cymru]] {{eginyn Cymru}} fnlsjuz47g6ydqt13ypqp4kqm0fdzp8 15 530862 13273626 13273391 2024-11-06T21:30:54Z Adda'r Yw 251 cytuno 13273626 wikitext text/x-wiki == Teitl == Onid 'Rhaglenni teledu a ddaeth i ben...' ddylai hwn fod? Tydy 'Diweddiadau rhaglenni...' ddim yn gwneud synnwyr i mi o gwbwl. [[Defnyddiwr:Llywelyn2000|Llywelyn2000]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Llywelyn2000|sgwrs]]) 09:11, 6 Tachwedd 2024 (UTC) :{{Ping|Llywelyn2000}} Mae'n eithaf lletchwith, onid e? (Dydw i ddim yn or-hoff o "Cyflwyniadau rhaglenni teledu ..." chwaith.) Nid yw'r Saesneg ("20th-century television series endings") yn llawer gwell – hollol aneglur. Mae'r Sbaeneg yn debyg i'th ddatrysiad ("Series de televisión finalizadas en el siglo XX") ac mae hynny'n cael ei gysylltu â "Series de televisión iniciadas en el siglo XX" ("Rhaglenni teledu a ddechreuodd yn yr 20fed ganrif"), a byddwn i'n o blaid y fersiynau hynny (sef, "a ddaeth i ben"/"a ddechreuodd"), ar sail eu bod yn cyfleu yn union beth a olygir. Ond mae yna oblygiadau i'r categorïau "Cyflwyniadau" eraill. Beth yw barn {{Ping|Adda'r Yw}}, tybed? [[Defnyddiwr:Craigysgafn|Craigysgafn]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Craigysgafn|sgwrs]]) 11:54, 6 Tachwedd 2024 (UTC) ::Cytuno bod "a ddaeth i ben" ac "a ddechreuodd" yn well, ar gyfer rhaglenni teledu o leiaf. Efallai y dylem penderfynu ar ba ffurf i ddewis am "gyflwyniadau" a "diweddiadau" eraill ([Pethau] a gyflwynwyd/gychwynwyd/ddechreuwyd/ymddangosodd/ddaeth i'r amlwg/ac ati, [Pethau] a ddaeth i ben/derfynwyd/ddiflannodd/ac ati) fesul tro, am fod [[:wikidata:Q28372336|y categorïau ar wicis eraill]] yn cynnwys pob math o bethau, rhai a grewyd gan fodau dynol (gweithiau deallusol, cynnyrch, dyfeisiau) ac eraill a ymddangosodd mewn cymdeithas ond heb eu priodoli i unigolyn (geiriau, arferion diwylliannol, traddodiadau). —[[Defnyddiwr:Adda'r Yw|Adda'r Yw]] ([[Sgwrs Defnyddiwr:Adda'r Yw|sgwrs]] · [[Arbennig:Contributions/Adda'r Yw|cyfraniadau]]) 21:30, 6 Tachwedd 2024 (UTC) 4bimu8py9vs5z2aib0ghfio319x8nwf 14 530864 13273406 2024-11-06T12:17:53Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Mathemategydd|Mathemategwyr]] benywaidd o [[Hwngari]]. [[Categori:Mathemategwyr o Hwngari|♀]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Gwyddonwyr benywaidd o Hwngari]]" 13273406 wikitext text/x-wiki [[Mathemategydd|Mathemategwyr]] benywaidd o [[Hwngari]]. [[Categori:Mathemategwyr o Hwngari|♀]] [[Categori:Mathemategwyr benywaidd yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Gwyddonwyr benywaidd o Hwngari]] 9hzkc6fu90sdrbwlm6t3raav3hl0hcg 14 530865 13273407 2024-11-06T12:18:59Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Merch]]ed yr [[20fed ganrif]] o [[Hwngari]]. [[Categori:Merched yr 20fed ganrif yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Merched o Hwngari yn ôl canrif|20]] [[Categori:Pobl yr 20fed ganrif o Hwngari|♀]]" 13273407 wikitext text/x-wiki [[Merch]]ed yr [[20fed ganrif]] o [[Hwngari]]. [[Categori:Merched yr 20fed ganrif yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Merched o Hwngari yn ôl canrif|20]] [[Categori:Pobl yr 20fed ganrif o Hwngari|♀]] mwax6jbm3a9fu397921k0rzhqw9vnry 14 530866 13273408 2024-11-06T12:20:29Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Merch]]ed yr [[21ain ganrif]] o [[Hwngari]]. [[Categori:Merched yr 21ain ganrif yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Merched o Hwngari yn ôl canrif|21]] [[Categori:Pobl yr 21ain ganrif o Hwngari|♀]]" 13273408 wikitext text/x-wiki [[Merch]]ed yr [[21ain ganrif]] o [[Hwngari]]. [[Categori:Merched yr 21ain ganrif yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Merched o Hwngari yn ôl canrif|21]] [[Categori:Pobl yr 21ain ganrif o Hwngari|♀]] ngcua19gt2mbp6ljsf4rhtvy9tff9zt 14 530867 13273409 2024-11-06T12:21:22Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Merched o Hwngari| Canrif]] [[Categori:Merched yn ôl gwlad a chanrif|Hwngari]] [[Categori:Pobl o Hwngari yn ôl canrif|♀]]" 13273409 wikitext text/x-wiki [[Categori:Merched o Hwngari| Canrif]] [[Categori:Merched yn ôl gwlad a chanrif|Hwngari]] [[Categori:Pobl o Hwngari yn ôl canrif|♀]] dhjjlre5gh2uqeljkwgthztjzvesgsp 14 530868 13273410 2024-11-06T12:22:19Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "Pobl yr [[21ain ganrif]] o [[Hwngari]]. [[Categori:21ain ganrif yn Hwngari]] [[Categori:Pobl yr 21ain ganrif yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Pobl o Hwngari yn ôl canrif|21]]" 13273410 wikitext text/x-wiki Pobl yr [[21ain ganrif]] o [[Hwngari]]. [[Categori:21ain ganrif yn Hwngari]] [[Categori:Pobl yr 21ain ganrif yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Pobl o Hwngari yn ôl canrif|21]] kaeo1zi3flzj3ad5a5yj3r70cai9yzq 14 530869 13273411 2024-11-06T12:23:07Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "{{prif-cat|21ain ganrif yn Hwngari}} [[Categori:21ain ganrif yn Ewrop|Hwngari]] [[Categori:21ain ganrif yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Hanes Hwngari yn ôl canrif]]" 13273411 wikitext text/x-wiki {{prif-cat|21ain ganrif yn Hwngari}} [[Categori:21ain ganrif yn Ewrop|Hwngari]] [[Categori:21ain ganrif yn ôl gwlad|Hwngari]] [[Categori:Hanes Hwngari yn ôl canrif]] du5bjz60xzaud6lkshfq37njoa36dwl 0 530871 13273461 2024-11-06T15:25:46Z Huw P 28679 Dechrau tudalen newydd gyda "Lee "Scratch" Perry Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason,..." 13273461 wikitext text/x-wiki Lee "Scratch" Perry Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason, Peter (19 August 2021). "Lee 'Scratch' Perry obituary". The Guardian.</ref> Roedd ymhlith y cynhyrchwyr-gerddorion cyntaf o Jamaica i ddefnyddio'r stiwdio fel offeryn, ac arloesodd y ffurf offerynnol "Dub", lle tynnwyd rhannau o drac rhythm a phwysleisiodd eraill trwy adleisio atsain, ailadrodd a chwarae darnau o dâp o'r chwith. Gweithiodd a chynhyrchodd amrywiaeth eang o artistiaid, gan gynnwys ''[[Bob Marley]] and the Wailers'', Junior Murvin, ''The Congos'', Max Romeo, Adrian Sherwood, ''Beastie Boys'', Ari Up, ''The Clash'', The Orb, a llawer mwy. ==Arloeswr ecsentrig== Enillodd yr enw "Scratch' ar ôl un o'i recordiau yn y 1960au cynnar, ''“The Chicken Scratch"''. Recordiodd i Coxsone Dodd, perchennog ''Stiwdio One'' un o labeli mawr Jamaica'r cyfnod. Cynhyrchodd hits i gantorion Reggae fel Justin Hines a Delroy Wilson a hefyd yn recordiodd ei recordiau ei hun. Sgoriodd hit offerynnol gyda ''The Upsetter'' ym Mhrydain ar ddiwedd y 1960au ac enwodd ei label a'i fand ''The Upsetters'' ar ei ôl. <ref>https://trojanrecords.com/artist/the-hippy-boys-the-upsetters/</ref> Chwaraeodd ran bwysig yn llwyddiant cynnar grŵp mwyaf Jamaica, y Wailers (gan gynnwys Bob Marley a Peter Tosh). O 1968 hyd 1972, gweithiodd gyda'i fand stiwdio ''The Upsetters''. Yn ystod y 1970au, rhyddhaodd Perry nifer o recordiadau ar nifer o labeli recordiau yr oedd yn eu rheoli, ac roedd llawer o'i ganeuon yn boblogaidd yn Ewrop. Roedd ei hit offerynnol ''The Return of Django'' yn 5 uchaf y siartiau ym 1969 ac yn yn boblogaidd iawn gyda Skinheads - ffasiwn oedd ar ei brig ar y pryd. Ond daeth ei arloesiadau mwyaf ar ôl iddo adeiladu stiwdio ''Black Ark'' y tu ôl i'w gartref yn Kingston ym 1974. Dechreuodd arbrofi gyda pheiriannau drymiau ac effeithiau stiwdio oedd yn arwain at oes dub ac yn dylanwadu ar dechnegau cynhyrchu mewn reggae, hip - hop a roc am ddegawdau wedi hynny. Yn enwog am ei gymeriad ecsentrig, losgodd Stiwdio'r ''Black Ark'' ym 1980.<ref>Heselgrave, Douglas (December 2006). "Lee Scratch Perry: From the Black Ark to the Skull Cave, the Madman Becomes a Psychiatrist". Music Box Magazine.</ref> Ar ôl ddiwedd cyfnod y ''Back Art'' ar ddechrau'r 1980au, treuliodd Perry amser yn Lloegr a'r Unol Daleithiau, yn perfformio'n fyw ac yn gwneud recordiau achlysurol gydag amrywiaeth o gydweithredwyr. Parhaodd albymau mwyfwy avant-garde Perry i ennill canmoliaeth feirniadol i'r 21ain ganrif. Enillodd ''Jamaican E.T.'' (2002) Wobr Grammy am yr albwm reggae gorau, ac enwebwyd ''The End of an American Dream'' (2007), ''Repentance'' (2008), ''Revelation'' (2010), a ''Back on the Controls'' (2014) i gyd yn y categori hwnnw. Yn 2012 derbyniodd Perry anrhydedd Jamaica, yr ''Order of Distinction, Commander Class''. <ref>Bonitto, Brian (2012), "Tosh gets OM", Jamaica Observer, 7 Awst 2012.</ref> ==Discography== Gweithiodd Perry ar ganodd (o bosib miloedd) o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica {{Div col}} ===Reordiau hir=== * The Upsetters – ''The Upsetter'' (1969) * The Upsetters – ''Return of Django'' (1969) * The Upsetters – ''Clint Eastwood (album)|Clint Eastwood'' (1970) * The Upsetters – ''Many Moods of the Upsetters'' (1970) * The Upsetters – ''Scratch the Upsetter Again'' (1970) * The Upsetters – ''Eastwood Rides Again'' (1970) * Lee "Scratch" Perry – ''Africa's Blood'' (1972) * The Upsetters – Scratch the Upsetter – ''Cloak & Dagger (The Upsetters album)|Cloak and Dagger'' (1973) * The Upsetters – ''Rhythm Shower'' (1973) * The Upsetters – ''Upsetters 14 Dub Blackboard Jungle|14 Dub Blackboard Jungle'' (1973) * The Upsetters – ''Double Seven'' (1974) * King Tubby Meets the Upsetter – ''At the Grass Roots of Dub'' (1974) * The Upsetters – ''Musical Bones'' (1975) * The Upsetters – ''Return of Wax'' (1975) * The Mighty Upsetter – ''Kung Fu Meets the Dragon'' (1975) * Lee Perry & The Upsetters – ''Revolution Dub'' (1975) * The Upsetters – ''Super Ape'' (1976) * Lee Perry – ''Roast Fish Collie Weed & Corn Bread'' (1978) * The Upsetters – ''Return of the Super Ape'' (1978) * Lee "Scratch" Perry – ''The Return of Pipecock Jackxon'' (1980) * Lee "Scratch" Perry – ''Black Ark In Dub'' (1981) * Lee "Scratch" Perry & The Majestics – ''Mystic Miracle Star'' (1982) * Lee "Scratch" Perry – ''History, Mystery & Prophesy'' (1984) * Lee 'Scratch' Perry and The Upsetters – ''Battle of Armagideon (Millionaire Liquidator)'' (1986) * Lee 'Scratch' Perry + Dub Syndicate – ''Time Boom X De Devil Dead'' (1987) * Lee "Scratch" Perry – ''Satan Kicked the Bucket'' (1988) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior'' (1989) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior Dub'' (1989) * Lee "Scratch" Perry – ''Message from Yard'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''From the Secret Laboratory'' (1990) * Lee "Scratch" Perry Meets Bullwackie – ''Satan's Dub'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Spiritual Healing'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Lord God Muzik'' (1991) * Lee "Scratch" Perry – ''The Upsetter and the Beat'' (1992) * Lee "Scratch" Perry & Mad Professor – ''Black Ark Experryments'' (1995) * Lee "Scratch" Perry – ''Experryments at the Grass Roots of Dub'' (1995) * Lee "Scratch" Perry featuring Mad Professor/Douggie Digital/Juggler – ''Super Ape Inna Jungle'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Who Put the Voodoo Pon Reggae'' (1996) * Mad Professor & Lee " Scratch" Perry – ''Dub Take the Voodoo Out of Reggae'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Technomajikal'' (1997) * Lee "Scratch" Perry – ''Dub Fire'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''Fire in Dub'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''On the Wire'' (2000) * Mad Professor & Lee "Scratch" Perry – ''Techno Party'' (2000) * Lee "Scratch" Perry & Niney the Observer – ''Station Underground Report'' (2001) * Lee "Scratch" Perry – ''Jamaican E.T.'' (2002) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Starman'' (2003) * Lee "Scratch" Perry and the Whitebellyrats – ''Panic in Babylon'' (2004) * Lee "Scratch" Perry – ''End of an American Dream'' (2007) * Lee "Scratch" Perry – ''The Mighty Upsetter'' (2008) * Lee "$cratch" Perry – Repentance (2008 album)|''Repentance'' (2008) * Lee "Scratch" Perry – ''Scratch Came Scratch Saw Scratch Conquered'' (2008) * Lee "Scratch" Perry & Adrian Sherwood – ''Dub Setter'' (2009) * Lee "Scratch" Perry – ''The Unfinished Master Piece'' (2010) * Lee "Scratch" Perry – ''Revelation'' (2010) * Lee "Scratch" Perry & Bill Laswell – ''Rise Again'' (2011) * Lee "Scratch" Perry – ''Master Piece'' (2012) * Lee "Scratch" Perry & ERM – ''Humanicity'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''The Orbserver in the Star House'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''More Tales from the Orbservatory'' (2013) * Lee "Scratch" Perry – ''Back on the Controls'' (2014) * Lee "Scratch" Perry & Pura Vida – ''The Super Ape Strikes Again'' (2015) * Lee "Scratch" Perry – ''Must Be Free'' (2016) * Lee "Scratch" Perry – ''Science, Magic, Logic'' (2017) * Lee "Scratch" Perry & Subatomic Sound System – ''Super Ape Returns to Conquer'' (2017) * Lee "Scratch" Perry – ''The Black Album'' (2018) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Dub Massive'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Woodie Taylor – ''Big Ben Rock'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Rainford'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Mr. Green – ''Super Ape vs. 緑: Open Door'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Life of Plants'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Heavy Rain'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Live in Brighton'' (2020) * Lee "Scratch" Perry – ''Lee Scratch Perry Presents The Full Experience'' (2020) * Lee "Scratch" Perry and Spacewave – ''Dubz of the Root'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston – ''Friends'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston & Scientist – ''Scratch & Scientist Meet Ral Ston To Conquer The Evil Duppies'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & New Age Doom – ''Lee "Scratch" Perry's Guide to the Universe'' (2021) * Lee "Scratch" Perry – ''Heaven'' (2023) * Lee "Scratch" Perry – ''King Perry (album)|King Perry'' (2024) ===Amlgyfrannog=== * ''DIP Presents the Upsetter'' (1975) * ''Scratch on the Wire'' (1979) * ''The Upsetter Collection'' (1981) * ''Megaton Dub'' (1983) * ''Arkology (album)|Arkology'' (1997) * ''Ape-ology'' (2007) * ''King Scratch Musical'' (2022) {{Div col end}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Perry, Lee Scratch}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Marwolaethau 2021]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] tou2m4xp2xcwxu51zlz96ph10uyifx4 13273463 13273461 2024-11-06T15:29:45Z Huw P 28679 13273463 wikitext text/x-wiki Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason, Peter (19 August 2021). "Lee 'Scratch' Perry obituary". The Guardian.</ref> Roedd ymhlith y cynhyrchwyr-gerddorion cyntaf o Jamaica i ddefnyddio'r stiwdio fel offeryn, ac arloesodd y ffurf offerynnol "Dub", lle tynnwyd rhannau o drac rhythm a phwysleisiodd eraill trwy adleisio atsain, ailadrodd a chwarae darnau o dâp o'r chwith. Gweithiodd a chynhyrchodd amrywiaeth eang o artistiaid, gan gynnwys ''[[Bob Marley]] and the Wailers'', Junior Murvin, ''The Congos'', Max Romeo, Adrian Sherwood, ''[[Beastie Boys]]'', Ari Up, ''[[The Clash]]'', The Orb, a llawer mwy. ==Arloeswr ecsentrig== Enillodd yr enw "Scratch" ar ôl un o'i recordiau yn y 1960au cynnar, ''The Chicken Scratch''. Recordiodd i Coxsone Dodd, perchennog ''Stiwdio One'' un o labeli mawr Jamaica'r cyfnod. Cynhyrchodd hits i gantorion Reggae fel Justin Hines a Delroy Wilson a hefyd yn recordiodd ei recordiau ei hun. Sgoriodd hit offerynnol gyda ''The Upsetter'' ym Mhrydain ar ddiwedd y 1960au ac enwodd ei label a'i fand ''The Upsetters'' ar ei ôl. <ref>https://trojanrecords.com/artist/the-hippy-boys-the-upsetters/</ref> Chwaraeodd ran bwysig yn llwyddiant cynnar grŵp mwyaf Jamaica, y Wailers (gan gynnwys Bob Marley a Peter Tosh). O 1968 hyd 1972, gweithiodd gyda'i fand stiwdio ''The Upsetters''. Yn ystod y 1970au, rhyddhaodd Perry nifer o recordiadau ar nifer o labeli recordiau yr oedd yn eu rheoli, ac roedd llawer o'i ganeuon yn boblogaidd tu hwnt i Jamaica. Roedd ei hit offerynnol ''The Return of Django'' yn 5 uchaf y siartiau ym 1969 ac yn yn boblogaidd iawn gyda'r Skinheads - ffasiwn oedd ar ei brig ar y pryd. Ond daeth ei arloesiadau mwyaf ar ôl iddo adeiladu stiwdio ''Black Ark'' y tu ôl i'w gartref yn Kingston ym 1974. Dechreuodd arbrofi gyda pheiriannau drymiau ac effeithiau stiwdio oedd yn arwain at oes dub ac yn dylanwadu ar dechnegau cynhyrchu mewn reggae, hip - hop a roc am ddegawdau wedi hynny. Yn enwog am ei gymeriad ecsentrig, losgodd stiwdio'r ''Black Ark'' ym 1980.<ref>Heselgrave, Douglas (December 2006). "Lee Scratch Perry: From the Black Ark to the Skull Cave, the Madman Becomes a Psychiatrist". Music Box Magazine.</ref> Ar ôl ddiwedd cyfnod y ''Back Art'' ar ddechrau'r 1980au, treuliodd Perry amser yn Lloegr a'r Unol Daleithiau, yn perfformio'n fyw ac yn gwneud recordiau achlysurol gydag amrywiaeth o gydweithredwyr. Parhaodd albymau mwyfwy avant-garde Perry i ennill canmoliaeth feirniadol i'r 21ain ganrif. Enillodd ''Jamaican E.T.'' (2002) Wobr Grammy am yr albwm reggae gorau, ac enwebwyd ''The End of an American Dream'' (2007), ''Repentance'' (2008), ''Revelation'' (2010), a ''Back on the Controls'' (2014) i gyd yn y categori hwnnw. Yn 2012 derbyniodd Perry anrhydedd Jamaica, yr ''Order of Distinction, Commander Class''. <ref>Bonitto, Brian (2012), "Tosh gets OM", Jamaica Observer, 7 Awst 2012.</ref> ==Discography== Gweithiodd Perry ar ganodd (o bosib miloedd) o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica {{Div col}} ===Reordiau hir=== * The Upsetters – ''The Upsetter'' (1969) * The Upsetters – ''Return of Django'' (1969) * The Upsetters – ''Clint Eastwood (album)|Clint Eastwood'' (1970) * The Upsetters – ''Many Moods of the Upsetters'' (1970) * The Upsetters – ''Scratch the Upsetter Again'' (1970) * The Upsetters – ''Eastwood Rides Again'' (1970) * Lee "Scratch" Perry – ''Africa's Blood'' (1972) * The Upsetters – Scratch the Upsetter – ''Cloak & Dagger (The Upsetters album)|Cloak and Dagger'' (1973) * The Upsetters – ''Rhythm Shower'' (1973) * The Upsetters – ''Upsetters 14 Dub Blackboard Jungle|14 Dub Blackboard Jungle'' (1973) * The Upsetters – ''Double Seven'' (1974) * King Tubby Meets the Upsetter – ''At the Grass Roots of Dub'' (1974) * The Upsetters – ''Musical Bones'' (1975) * The Upsetters – ''Return of Wax'' (1975) * The Mighty Upsetter – ''Kung Fu Meets the Dragon'' (1975) * Lee Perry & The Upsetters – ''Revolution Dub'' (1975) * The Upsetters – ''Super Ape'' (1976) * Lee Perry – ''Roast Fish Collie Weed & Corn Bread'' (1978) * The Upsetters – ''Return of the Super Ape'' (1978) * Lee "Scratch" Perry – ''The Return of Pipecock Jackxon'' (1980) * Lee "Scratch" Perry – ''Black Ark In Dub'' (1981) * Lee "Scratch" Perry & The Majestics – ''Mystic Miracle Star'' (1982) * Lee "Scratch" Perry – ''History, Mystery & Prophesy'' (1984) * Lee 'Scratch' Perry and The Upsetters – ''Battle of Armagideon (Millionaire Liquidator)'' (1986) * Lee 'Scratch' Perry + Dub Syndicate – ''Time Boom X De Devil Dead'' (1987) * Lee "Scratch" Perry – ''Satan Kicked the Bucket'' (1988) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior'' (1989) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior Dub'' (1989) * Lee "Scratch" Perry – ''Message from Yard'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''From the Secret Laboratory'' (1990) * Lee "Scratch" Perry Meets Bullwackie – ''Satan's Dub'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Spiritual Healing'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Lord God Muzik'' (1991) * Lee "Scratch" Perry – ''The Upsetter and the Beat'' (1992) * Lee "Scratch" Perry & Mad Professor – ''Black Ark Experryments'' (1995) * Lee "Scratch" Perry – ''Experryments at the Grass Roots of Dub'' (1995) * Lee "Scratch" Perry featuring Mad Professor/Douggie Digital/Juggler – ''Super Ape Inna Jungle'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Who Put the Voodoo Pon Reggae'' (1996) * Mad Professor & Lee " Scratch" Perry – ''Dub Take the Voodoo Out of Reggae'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Technomajikal'' (1997) * Lee "Scratch" Perry – ''Dub Fire'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''Fire in Dub'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''On the Wire'' (2000) * Mad Professor & Lee "Scratch" Perry – ''Techno Party'' (2000) * Lee "Scratch" Perry & Niney the Observer – ''Station Underground Report'' (2001) * Lee "Scratch" Perry – ''Jamaican E.T.'' (2002) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Starman'' (2003) * Lee "Scratch" Perry and the Whitebellyrats – ''Panic in Babylon'' (2004) * Lee "Scratch" Perry – ''End of an American Dream'' (2007) * Lee "Scratch" Perry – ''The Mighty Upsetter'' (2008) * Lee "$cratch" Perry – Repentance (2008 album)|''Repentance'' (2008) * Lee "Scratch" Perry – ''Scratch Came Scratch Saw Scratch Conquered'' (2008) * Lee "Scratch" Perry & Adrian Sherwood – ''Dub Setter'' (2009) * Lee "Scratch" Perry – ''The Unfinished Master Piece'' (2010) * Lee "Scratch" Perry – ''Revelation'' (2010) * Lee "Scratch" Perry & Bill Laswell – ''Rise Again'' (2011) * Lee "Scratch" Perry – ''Master Piece'' (2012) * Lee "Scratch" Perry & ERM – ''Humanicity'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''The Orbserver in the Star House'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''More Tales from the Orbservatory'' (2013) * Lee "Scratch" Perry – ''Back on the Controls'' (2014) * Lee "Scratch" Perry & Pura Vida – ''The Super Ape Strikes Again'' (2015) * Lee "Scratch" Perry – ''Must Be Free'' (2016) * Lee "Scratch" Perry – ''Science, Magic, Logic'' (2017) * Lee "Scratch" Perry & Subatomic Sound System – ''Super Ape Returns to Conquer'' (2017) * Lee "Scratch" Perry – ''The Black Album'' (2018) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Dub Massive'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Woodie Taylor – ''Big Ben Rock'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Rainford'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Mr. Green – ''Super Ape vs. 緑: Open Door'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Life of Plants'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Heavy Rain'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Live in Brighton'' (2020) * Lee "Scratch" Perry – ''Lee Scratch Perry Presents The Full Experience'' (2020) * Lee "Scratch" Perry and Spacewave – ''Dubz of the Root'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston – ''Friends'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston & Scientist – ''Scratch & Scientist Meet Ral Ston To Conquer The Evil Duppies'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & New Age Doom – ''Lee "Scratch" Perry's Guide to the Universe'' (2021) * Lee "Scratch" Perry – ''Heaven'' (2023) * Lee "Scratch" Perry – ''King Perry (album)|King Perry'' (2024) ===Amlgyfrannog=== * ''DIP Presents the Upsetter'' (1975) * ''Scratch on the Wire'' (1979) * ''The Upsetter Collection'' (1981) * ''Megaton Dub'' (1983) * ''Arkology (album)|Arkology'' (1997) * ''Ape-ology'' (2007) * ''King Scratch Musical'' (2022) {{Div col end}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Perry, Lee Scratch}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Marwolaethau 2021]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] 83ag6sc0ubanoeonm2dgqrgerdwvc62 13273464 13273463 2024-11-06T15:31:22Z Huw P 28679 /* Reordiau hir */ 13273464 wikitext text/x-wiki Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason, Peter (19 August 2021). "Lee 'Scratch' Perry obituary". The Guardian.</ref> Roedd ymhlith y cynhyrchwyr-gerddorion cyntaf o Jamaica i ddefnyddio'r stiwdio fel offeryn, ac arloesodd y ffurf offerynnol "Dub", lle tynnwyd rhannau o drac rhythm a phwysleisiodd eraill trwy adleisio atsain, ailadrodd a chwarae darnau o dâp o'r chwith. Gweithiodd a chynhyrchodd amrywiaeth eang o artistiaid, gan gynnwys ''[[Bob Marley]] and the Wailers'', Junior Murvin, ''The Congos'', Max Romeo, Adrian Sherwood, ''[[Beastie Boys]]'', Ari Up, ''[[The Clash]]'', The Orb, a llawer mwy. ==Arloeswr ecsentrig== Enillodd yr enw "Scratch" ar ôl un o'i recordiau yn y 1960au cynnar, ''The Chicken Scratch''. Recordiodd i Coxsone Dodd, perchennog ''Stiwdio One'' un o labeli mawr Jamaica'r cyfnod. Cynhyrchodd hits i gantorion Reggae fel Justin Hines a Delroy Wilson a hefyd yn recordiodd ei recordiau ei hun. Sgoriodd hit offerynnol gyda ''The Upsetter'' ym Mhrydain ar ddiwedd y 1960au ac enwodd ei label a'i fand ''The Upsetters'' ar ei ôl. <ref>https://trojanrecords.com/artist/the-hippy-boys-the-upsetters/</ref> Chwaraeodd ran bwysig yn llwyddiant cynnar grŵp mwyaf Jamaica, y Wailers (gan gynnwys Bob Marley a Peter Tosh). O 1968 hyd 1972, gweithiodd gyda'i fand stiwdio ''The Upsetters''. Yn ystod y 1970au, rhyddhaodd Perry nifer o recordiadau ar nifer o labeli recordiau yr oedd yn eu rheoli, ac roedd llawer o'i ganeuon yn boblogaidd tu hwnt i Jamaica. Roedd ei hit offerynnol ''The Return of Django'' yn 5 uchaf y siartiau ym 1969 ac yn yn boblogaidd iawn gyda'r Skinheads - ffasiwn oedd ar ei brig ar y pryd. Ond daeth ei arloesiadau mwyaf ar ôl iddo adeiladu stiwdio ''Black Ark'' y tu ôl i'w gartref yn Kingston ym 1974. Dechreuodd arbrofi gyda pheiriannau drymiau ac effeithiau stiwdio oedd yn arwain at oes dub ac yn dylanwadu ar dechnegau cynhyrchu mewn reggae, hip - hop a roc am ddegawdau wedi hynny. Yn enwog am ei gymeriad ecsentrig, losgodd stiwdio'r ''Black Ark'' ym 1980.<ref>Heselgrave, Douglas (December 2006). "Lee Scratch Perry: From the Black Ark to the Skull Cave, the Madman Becomes a Psychiatrist". Music Box Magazine.</ref> Ar ôl ddiwedd cyfnod y ''Back Art'' ar ddechrau'r 1980au, treuliodd Perry amser yn Lloegr a'r Unol Daleithiau, yn perfformio'n fyw ac yn gwneud recordiau achlysurol gydag amrywiaeth o gydweithredwyr. Parhaodd albymau mwyfwy avant-garde Perry i ennill canmoliaeth feirniadol i'r 21ain ganrif. Enillodd ''Jamaican E.T.'' (2002) Wobr Grammy am yr albwm reggae gorau, ac enwebwyd ''The End of an American Dream'' (2007), ''Repentance'' (2008), ''Revelation'' (2010), a ''Back on the Controls'' (2014) i gyd yn y categori hwnnw. Yn 2012 derbyniodd Perry anrhydedd Jamaica, yr ''Order of Distinction, Commander Class''. <ref>Bonitto, Brian (2012), "Tosh gets OM", Jamaica Observer, 7 Awst 2012.</ref> ==Discography== Gweithiodd Perry ar ganodd (o bosib miloedd) o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica {{Div col}} ===Reordiau hir=== * The Upsetters – ''The Upsetter'' (1969) * The Upsetters – ''Return of Django'' (1969) * The Upsetters – ''Clint Eastwood'' (1970) * The Upsetters – ''Many Moods of the Upsetters'' (1970) * The Upsetters – ''Scratch the Upsetter Again'' (1970) * The Upsetters – ''Eastwood Rides Again'' (1970) * Lee "Scratch" Perry – ''Africa's Blood'' (1972) * The Upsetters – Scratch the Upsetter – ''Cloak & Dagger'' (1973) * The Upsetters – ''Rhythm Shower'' (1973) * The Upsetters – ''Upsetters 14 Dub Blackboard Jungle|14 Dub Blackboard Jungle'' (1973) * The Upsetters – ''Double Seven'' (1974) * King Tubby Meets the Upsetter – ''At the Grass Roots of Dub'' (1974) * The Upsetters – ''Musical Bones'' (1975) * The Upsetters – ''Return of Wax'' (1975) * The Mighty Upsetter – ''Kung Fu Meets the Dragon'' (1975) * Lee Perry & The Upsetters – ''Revolution Dub'' (1975) * The Upsetters – ''Super Ape'' (1976) * Lee Perry – ''Roast Fish Collie Weed & Corn Bread'' (1978) * The Upsetters – ''Return of the Super Ape'' (1978) * Lee "Scratch" Perry – ''The Return of Pipecock Jackxon'' (1980) * Lee "Scratch" Perry – ''Black Ark In Dub'' (1981) * Lee "Scratch" Perry & The Majestics – ''Mystic Miracle Star'' (1982) * Lee "Scratch" Perry – ''History, Mystery & Prophesy'' (1984) * Lee 'Scratch' Perry and The Upsetters – ''Battle of Armagideon (Millionaire Liquidator)'' (1986) * Lee 'Scratch' Perry + Dub Syndicate – ''Time Boom X De Devil Dead'' (1987) * Lee "Scratch" Perry – ''Satan Kicked the Bucket'' (1988) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior'' (1989) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior Dub'' (1989) * Lee "Scratch" Perry – ''Message from Yard'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''From the Secret Laboratory'' (1990) * Lee "Scratch" Perry Meets Bullwackie – ''Satan's Dub'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Spiritual Healing'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Lord God Muzik'' (1991) * Lee "Scratch" Perry – ''The Upsetter and the Beat'' (1992) * Lee "Scratch" Perry & Mad Professor – ''Black Ark Experryments'' (1995) * Lee "Scratch" Perry – ''Experryments at the Grass Roots of Dub'' (1995) * Lee "Scratch" Perry featuring Mad Professor/Douggie Digital/Juggler – ''Super Ape Inna Jungle'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Who Put the Voodoo Pon Reggae'' (1996) * Mad Professor & Lee " Scratch" Perry – ''Dub Take the Voodoo Out of Reggae'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Technomajikal'' (1997) * Lee "Scratch" Perry – ''Dub Fire'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''Fire in Dub'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''On the Wire'' (2000) * Mad Professor & Lee "Scratch" Perry – ''Techno Party'' (2000) * Lee "Scratch" Perry & Niney the Observer – ''Station Underground Report'' (2001) * Lee "Scratch" Perry – ''Jamaican E.T.'' (2002) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Starman'' (2003) * Lee "Scratch" Perry and the Whitebellyrats – ''Panic in Babylon'' (2004) * Lee "Scratch" Perry – ''End of an American Dream'' (2007) * Lee "Scratch" Perry – ''The Mighty Upsetter'' (2008) * Lee "$cratch" Perry – Repentance (2008 album)|''Repentance'' (2008) * Lee "Scratch" Perry – ''Scratch Came Scratch Saw Scratch Conquered'' (2008) * Lee "Scratch" Perry & Adrian Sherwood – ''Dub Setter'' (2009) * Lee "Scratch" Perry – ''The Unfinished Master Piece'' (2010) * Lee "Scratch" Perry – ''Revelation'' (2010) * Lee "Scratch" Perry & Bill Laswell – ''Rise Again'' (2011) * Lee "Scratch" Perry – ''Master Piece'' (2012) * Lee "Scratch" Perry & ERM – ''Humanicity'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''The Orbserver in the Star House'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''More Tales from the Orbservatory'' (2013) * Lee "Scratch" Perry – ''Back on the Controls'' (2014) * Lee "Scratch" Perry & Pura Vida – ''The Super Ape Strikes Again'' (2015) * Lee "Scratch" Perry – ''Must Be Free'' (2016) * Lee "Scratch" Perry – ''Science, Magic, Logic'' (2017) * Lee "Scratch" Perry & Subatomic Sound System – ''Super Ape Returns to Conquer'' (2017) * Lee "Scratch" Perry – ''The Black Album'' (2018) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Dub Massive'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Woodie Taylor – ''Big Ben Rock'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Rainford'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Mr. Green – ''Super Ape vs. 緑: Open Door'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Life of Plants'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Heavy Rain'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Live in Brighton'' (2020) * Lee "Scratch" Perry – ''Lee Scratch Perry Presents The Full Experience'' (2020) * Lee "Scratch" Perry and Spacewave – ''Dubz of the Root'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston – ''Friends'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston & Scientist – ''Scratch & Scientist Meet Ral Ston To Conquer The Evil Duppies'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & New Age Doom – ''Lee "Scratch" Perry's Guide to the Universe'' (2021) * Lee "Scratch" Perry – ''Heaven'' (2023) * Lee "Scratch" Perry – ''King Perry (album)'' (2024) ===Amlgyfrannog=== * ''DIP Presents the Upsetter'' (1975) * ''Scratch on the Wire'' (1979) * ''The Upsetter Collection'' (1981) * ''Megaton Dub'' (1983) * ''Arkology (album)|Arkology'' (1997) * ''Ape-ology'' (2007) * ''King Scratch Musical'' (2022) {{Div col end}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Perry, Lee Scratch}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Marwolaethau 2021]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] cl7ngzaw7i32evmitveydbb99fupi3p 13273465 13273464 2024-11-06T15:31:41Z Huw P 28679 /* Discography */ 13273465 wikitext text/x-wiki Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason, Peter (19 August 2021). "Lee 'Scratch' Perry obituary". The Guardian.</ref> Roedd ymhlith y cynhyrchwyr-gerddorion cyntaf o Jamaica i ddefnyddio'r stiwdio fel offeryn, ac arloesodd y ffurf offerynnol "Dub", lle tynnwyd rhannau o drac rhythm a phwysleisiodd eraill trwy adleisio atsain, ailadrodd a chwarae darnau o dâp o'r chwith. Gweithiodd a chynhyrchodd amrywiaeth eang o artistiaid, gan gynnwys ''[[Bob Marley]] and the Wailers'', Junior Murvin, ''The Congos'', Max Romeo, Adrian Sherwood, ''[[Beastie Boys]]'', Ari Up, ''[[The Clash]]'', The Orb, a llawer mwy. ==Arloeswr ecsentrig== Enillodd yr enw "Scratch" ar ôl un o'i recordiau yn y 1960au cynnar, ''The Chicken Scratch''. Recordiodd i Coxsone Dodd, perchennog ''Stiwdio One'' un o labeli mawr Jamaica'r cyfnod. Cynhyrchodd hits i gantorion Reggae fel Justin Hines a Delroy Wilson a hefyd yn recordiodd ei recordiau ei hun. Sgoriodd hit offerynnol gyda ''The Upsetter'' ym Mhrydain ar ddiwedd y 1960au ac enwodd ei label a'i fand ''The Upsetters'' ar ei ôl. <ref>https://trojanrecords.com/artist/the-hippy-boys-the-upsetters/</ref> Chwaraeodd ran bwysig yn llwyddiant cynnar grŵp mwyaf Jamaica, y Wailers (gan gynnwys Bob Marley a Peter Tosh). O 1968 hyd 1972, gweithiodd gyda'i fand stiwdio ''The Upsetters''. Yn ystod y 1970au, rhyddhaodd Perry nifer o recordiadau ar nifer o labeli recordiau yr oedd yn eu rheoli, ac roedd llawer o'i ganeuon yn boblogaidd tu hwnt i Jamaica. Roedd ei hit offerynnol ''The Return of Django'' yn 5 uchaf y siartiau ym 1969 ac yn yn boblogaidd iawn gyda'r Skinheads - ffasiwn oedd ar ei brig ar y pryd. Ond daeth ei arloesiadau mwyaf ar ôl iddo adeiladu stiwdio ''Black Ark'' y tu ôl i'w gartref yn Kingston ym 1974. Dechreuodd arbrofi gyda pheiriannau drymiau ac effeithiau stiwdio oedd yn arwain at oes dub ac yn dylanwadu ar dechnegau cynhyrchu mewn reggae, hip - hop a roc am ddegawdau wedi hynny. Yn enwog am ei gymeriad ecsentrig, losgodd stiwdio'r ''Black Ark'' ym 1980.<ref>Heselgrave, Douglas (December 2006). "Lee Scratch Perry: From the Black Ark to the Skull Cave, the Madman Becomes a Psychiatrist". Music Box Magazine.</ref> Ar ôl ddiwedd cyfnod y ''Back Art'' ar ddechrau'r 1980au, treuliodd Perry amser yn Lloegr a'r Unol Daleithiau, yn perfformio'n fyw ac yn gwneud recordiau achlysurol gydag amrywiaeth o gydweithredwyr. Parhaodd albymau mwyfwy avant-garde Perry i ennill canmoliaeth feirniadol i'r 21ain ganrif. Enillodd ''Jamaican E.T.'' (2002) Wobr Grammy am yr albwm reggae gorau, ac enwebwyd ''The End of an American Dream'' (2007), ''Repentance'' (2008), ''Revelation'' (2010), a ''Back on the Controls'' (2014) i gyd yn y categori hwnnw. Yn 2012 derbyniodd Perry anrhydedd Jamaica, yr ''Order of Distinction, Commander Class''. <ref>Bonitto, Brian (2012), "Tosh gets OM", Jamaica Observer, 7 Awst 2012.</ref> ==Discography== Gweithiodd Perry ar ganodd o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica {{Div col}} ===Reordiau hir=== * The Upsetters – ''The Upsetter'' (1969) * The Upsetters – ''Return of Django'' (1969) * The Upsetters – ''Clint Eastwood'' (1970) * The Upsetters – ''Many Moods of the Upsetters'' (1970) * The Upsetters – ''Scratch the Upsetter Again'' (1970) * The Upsetters – ''Eastwood Rides Again'' (1970) * Lee "Scratch" Perry – ''Africa's Blood'' (1972) * The Upsetters – Scratch the Upsetter – ''Cloak & Dagger'' (1973) * The Upsetters – ''Rhythm Shower'' (1973) * The Upsetters – ''Upsetters 14 Dub Blackboard Jungle|14 Dub Blackboard Jungle'' (1973) * The Upsetters – ''Double Seven'' (1974) * King Tubby Meets the Upsetter – ''At the Grass Roots of Dub'' (1974) * The Upsetters – ''Musical Bones'' (1975) * The Upsetters – ''Return of Wax'' (1975) * The Mighty Upsetter – ''Kung Fu Meets the Dragon'' (1975) * Lee Perry & The Upsetters – ''Revolution Dub'' (1975) * The Upsetters – ''Super Ape'' (1976) * Lee Perry – ''Roast Fish Collie Weed & Corn Bread'' (1978) * The Upsetters – ''Return of the Super Ape'' (1978) * Lee "Scratch" Perry – ''The Return of Pipecock Jackxon'' (1980) * Lee "Scratch" Perry – ''Black Ark In Dub'' (1981) * Lee "Scratch" Perry & The Majestics – ''Mystic Miracle Star'' (1982) * Lee "Scratch" Perry – ''History, Mystery & Prophesy'' (1984) * Lee 'Scratch' Perry and The Upsetters – ''Battle of Armagideon (Millionaire Liquidator)'' (1986) * Lee 'Scratch' Perry + Dub Syndicate – ''Time Boom X De Devil Dead'' (1987) * Lee "Scratch" Perry – ''Satan Kicked the Bucket'' (1988) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior'' (1989) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior Dub'' (1989) * Lee "Scratch" Perry – ''Message from Yard'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''From the Secret Laboratory'' (1990) * Lee "Scratch" Perry Meets Bullwackie – ''Satan's Dub'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Spiritual Healing'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Lord God Muzik'' (1991) * Lee "Scratch" Perry – ''The Upsetter and the Beat'' (1992) * Lee "Scratch" Perry & Mad Professor – ''Black Ark Experryments'' (1995) * Lee "Scratch" Perry – ''Experryments at the Grass Roots of Dub'' (1995) * Lee "Scratch" Perry featuring Mad Professor/Douggie Digital/Juggler – ''Super Ape Inna Jungle'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Who Put the Voodoo Pon Reggae'' (1996) * Mad Professor & Lee " Scratch" Perry – ''Dub Take the Voodoo Out of Reggae'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Technomajikal'' (1997) * Lee "Scratch" Perry – ''Dub Fire'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''Fire in Dub'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''On the Wire'' (2000) * Mad Professor & Lee "Scratch" Perry – ''Techno Party'' (2000) * Lee "Scratch" Perry & Niney the Observer – ''Station Underground Report'' (2001) * Lee "Scratch" Perry – ''Jamaican E.T.'' (2002) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Starman'' (2003) * Lee "Scratch" Perry and the Whitebellyrats – ''Panic in Babylon'' (2004) * Lee "Scratch" Perry – ''End of an American Dream'' (2007) * Lee "Scratch" Perry – ''The Mighty Upsetter'' (2008) * Lee "$cratch" Perry – Repentance (2008 album)|''Repentance'' (2008) * Lee "Scratch" Perry – ''Scratch Came Scratch Saw Scratch Conquered'' (2008) * Lee "Scratch" Perry & Adrian Sherwood – ''Dub Setter'' (2009) * Lee "Scratch" Perry – ''The Unfinished Master Piece'' (2010) * Lee "Scratch" Perry – ''Revelation'' (2010) * Lee "Scratch" Perry & Bill Laswell – ''Rise Again'' (2011) * Lee "Scratch" Perry – ''Master Piece'' (2012) * Lee "Scratch" Perry & ERM – ''Humanicity'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''The Orbserver in the Star House'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''More Tales from the Orbservatory'' (2013) * Lee "Scratch" Perry – ''Back on the Controls'' (2014) * Lee "Scratch" Perry & Pura Vida – ''The Super Ape Strikes Again'' (2015) * Lee "Scratch" Perry – ''Must Be Free'' (2016) * Lee "Scratch" Perry – ''Science, Magic, Logic'' (2017) * Lee "Scratch" Perry & Subatomic Sound System – ''Super Ape Returns to Conquer'' (2017) * Lee "Scratch" Perry – ''The Black Album'' (2018) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Dub Massive'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Woodie Taylor – ''Big Ben Rock'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Rainford'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Mr. Green – ''Super Ape vs. 緑: Open Door'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Life of Plants'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Heavy Rain'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Live in Brighton'' (2020) * Lee "Scratch" Perry – ''Lee Scratch Perry Presents The Full Experience'' (2020) * Lee "Scratch" Perry and Spacewave – ''Dubz of the Root'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston – ''Friends'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston & Scientist – ''Scratch & Scientist Meet Ral Ston To Conquer The Evil Duppies'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & New Age Doom – ''Lee "Scratch" Perry's Guide to the Universe'' (2021) * Lee "Scratch" Perry – ''Heaven'' (2023) * Lee "Scratch" Perry – ''King Perry (album)'' (2024) ===Amlgyfrannog=== * ''DIP Presents the Upsetter'' (1975) * ''Scratch on the Wire'' (1979) * ''The Upsetter Collection'' (1981) * ''Megaton Dub'' (1983) * ''Arkology (album)|Arkology'' (1997) * ''Ape-ology'' (2007) * ''King Scratch Musical'' (2022) {{Div col end}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Perry, Lee Scratch}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Marwolaethau 2021]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] is975rr7r7ywo3fcociw0xtqlaqkws5 13273467 13273465 2024-11-06T15:35:19Z Huw P 28679 13273467 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason, Peter (19 August 2021). "Lee 'Scratch' Perry obituary". The Guardian.</ref> Roedd ymhlith y cynhyrchwyr-gerddorion cyntaf o Jamaica i ddefnyddio'r stiwdio fel offeryn, ac arloesodd y ffurf offerynnol "Dub", lle tynnwyd rhannau o drac rhythm a phwysleisiodd eraill trwy adleisio atsain, ailadrodd a chwarae darnau o dâp o'r chwith. Gweithiodd a chynhyrchodd amrywiaeth eang o artistiaid, gan gynnwys ''[[Bob Marley]] and the Wailers'', Junior Murvin, ''The Congos'', Max Romeo, Adrian Sherwood, ''[[Beastie Boys]]'', Ari Up, ''[[The Clash]]'', The Orb, a llawer mwy. ==Arloeswr ecsentrig== Enillodd yr enw "Scratch" ar ôl un o'i recordiau yn y 1960au cynnar, ''The Chicken Scratch''. Recordiodd i Coxsone Dodd, perchennog ''Stiwdio One'' un o labeli mawr Jamaica'r cyfnod. Cynhyrchodd hits i gantorion Reggae fel Justin Hines a Delroy Wilson a hefyd yn recordiodd ei recordiau ei hun. Sgoriodd hit offerynnol gyda ''The Upsetter'' ym Mhrydain ar ddiwedd y 1960au ac enwodd ei label a'i fand ''The Upsetters'' ar ei ôl. <ref>https://trojanrecords.com/artist/the-hippy-boys-the-upsetters/</ref> Chwaraeodd ran bwysig yn llwyddiant cynnar grŵp mwyaf Jamaica, y Wailers (gan gynnwys Bob Marley a Peter Tosh). O 1968 hyd 1972, gweithiodd gyda'i fand stiwdio ''The Upsetters''. Yn ystod y 1970au, rhyddhaodd Perry nifer o recordiadau ar nifer o labeli recordiau yr oedd yn eu rheoli, ac roedd llawer o'i ganeuon yn boblogaidd tu hwnt i Jamaica. Roedd ei hit offerynnol ''The Return of Django'' yn 5 uchaf y siartiau ym 1969 ac yn yn boblogaidd iawn gyda'r Skinheads - ffasiwn oedd ar ei brig ar y pryd. Ond daeth ei arloesiadau mwyaf ar ôl iddo adeiladu stiwdio ''Black Ark'' y tu ôl i'w gartref yn Kingston ym 1974. Dechreuodd arbrofi gyda pheiriannau drymiau ac effeithiau stiwdio oedd yn arwain at oes dub ac yn dylanwadu ar dechnegau cynhyrchu mewn reggae, hip - hop a roc am ddegawdau wedi hynny. Yn enwog am ei gymeriad ecsentrig, losgodd stiwdio'r ''Black Ark'' ym 1980.<ref>Heselgrave, Douglas (December 2006). "Lee Scratch Perry: From the Black Ark to the Skull Cave, the Madman Becomes a Psychiatrist". Music Box Magazine.</ref> Ar ôl ddiwedd cyfnod y ''Back Art'' ar ddechrau'r 1980au, treuliodd Perry amser yn Lloegr a'r Unol Daleithiau, yn perfformio'n fyw ac yn gwneud recordiau achlysurol gydag amrywiaeth o gydweithredwyr. Parhaodd albymau mwyfwy avant-garde Perry i ennill canmoliaeth feirniadol i'r 21ain ganrif. Enillodd ''Jamaican E.T.'' (2002) Wobr Grammy am yr albwm reggae gorau, ac enwebwyd ''The End of an American Dream'' (2007), ''Repentance'' (2008), ''Revelation'' (2010), a ''Back on the Controls'' (2014) i gyd yn y categori hwnnw. Yn 2012 derbyniodd Perry anrhydedd Jamaica, yr ''Order of Distinction, Commander Class''. <ref>Bonitto, Brian (2012), "Tosh gets OM", Jamaica Observer, 7 Awst 2012.</ref> ==Discography== Gweithiodd Perry ar ganodd o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica {{Div col}} ===Reordiau hir=== * The Upsetters – ''The Upsetter'' (1969) * The Upsetters – ''Return of Django'' (1969) * The Upsetters – ''Clint Eastwood'' (1970) * The Upsetters – ''Many Moods of the Upsetters'' (1970) * The Upsetters – ''Scratch the Upsetter Again'' (1970) * The Upsetters – ''Eastwood Rides Again'' (1970) * Lee "Scratch" Perry – ''Africa's Blood'' (1972) * The Upsetters – Scratch the Upsetter – ''Cloak & Dagger'' (1973) * The Upsetters – ''Rhythm Shower'' (1973) * The Upsetters – ''Upsetters 14 Dub Blackboard Jungle|14 Dub Blackboard Jungle'' (1973) * The Upsetters – ''Double Seven'' (1974) * King Tubby Meets the Upsetter – ''At the Grass Roots of Dub'' (1974) * The Upsetters – ''Musical Bones'' (1975) * The Upsetters – ''Return of Wax'' (1975) * The Mighty Upsetter – ''Kung Fu Meets the Dragon'' (1975) * Lee Perry & The Upsetters – ''Revolution Dub'' (1975) * The Upsetters – ''Super Ape'' (1976) * Lee Perry – ''Roast Fish Collie Weed & Corn Bread'' (1978) * The Upsetters – ''Return of the Super Ape'' (1978) * Lee "Scratch" Perry – ''The Return of Pipecock Jackxon'' (1980) * Lee "Scratch" Perry – ''Black Ark In Dub'' (1981) * Lee "Scratch" Perry & The Majestics – ''Mystic Miracle Star'' (1982) * Lee "Scratch" Perry – ''History, Mystery & Prophesy'' (1984) * Lee 'Scratch' Perry and The Upsetters – ''Battle of Armagideon (Millionaire Liquidator)'' (1986) * Lee 'Scratch' Perry + Dub Syndicate – ''Time Boom X De Devil Dead'' (1987) * Lee "Scratch" Perry – ''Satan Kicked the Bucket'' (1988) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior'' (1989) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior Dub'' (1989) * Lee "Scratch" Perry – ''Message from Yard'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''From the Secret Laboratory'' (1990) * Lee "Scratch" Perry Meets Bullwackie – ''Satan's Dub'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Spiritual Healing'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Lord God Muzik'' (1991) * Lee "Scratch" Perry – ''The Upsetter and the Beat'' (1992) * Lee "Scratch" Perry & Mad Professor – ''Black Ark Experryments'' (1995) * Lee "Scratch" Perry – ''Experryments at the Grass Roots of Dub'' (1995) * Lee "Scratch" Perry featuring Mad Professor/Douggie Digital/Juggler – ''Super Ape Inna Jungle'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Who Put the Voodoo Pon Reggae'' (1996) * Mad Professor & Lee " Scratch" Perry – ''Dub Take the Voodoo Out of Reggae'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Technomajikal'' (1997) * Lee "Scratch" Perry – ''Dub Fire'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''Fire in Dub'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''On the Wire'' (2000) * Mad Professor & Lee "Scratch" Perry – ''Techno Party'' (2000) * Lee "Scratch" Perry & Niney the Observer – ''Station Underground Report'' (2001) * Lee "Scratch" Perry – ''Jamaican E.T.'' (2002) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Starman'' (2003) * Lee "Scratch" Perry and the Whitebellyrats – ''Panic in Babylon'' (2004) * Lee "Scratch" Perry – ''End of an American Dream'' (2007) * Lee "Scratch" Perry – ''The Mighty Upsetter'' (2008) * Lee "$cratch" Perry – Repentance (2008 album)|''Repentance'' (2008) * Lee "Scratch" Perry – ''Scratch Came Scratch Saw Scratch Conquered'' (2008) * Lee "Scratch" Perry & Adrian Sherwood – ''Dub Setter'' (2009) * Lee "Scratch" Perry – ''The Unfinished Master Piece'' (2010) * Lee "Scratch" Perry – ''Revelation'' (2010) * Lee "Scratch" Perry & Bill Laswell – ''Rise Again'' (2011) * Lee "Scratch" Perry – ''Master Piece'' (2012) * Lee "Scratch" Perry & ERM – ''Humanicity'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''The Orbserver in the Star House'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''More Tales from the Orbservatory'' (2013) * Lee "Scratch" Perry – ''Back on the Controls'' (2014) * Lee "Scratch" Perry & Pura Vida – ''The Super Ape Strikes Again'' (2015) * Lee "Scratch" Perry – ''Must Be Free'' (2016) * Lee "Scratch" Perry – ''Science, Magic, Logic'' (2017) * Lee "Scratch" Perry & Subatomic Sound System – ''Super Ape Returns to Conquer'' (2017) * Lee "Scratch" Perry – ''The Black Album'' (2018) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Dub Massive'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Woodie Taylor – ''Big Ben Rock'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Rainford'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Mr. Green – ''Super Ape vs. 緑: Open Door'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Life of Plants'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Heavy Rain'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Live in Brighton'' (2020) * Lee "Scratch" Perry – ''Lee Scratch Perry Presents The Full Experience'' (2020) * Lee "Scratch" Perry and Spacewave – ''Dubz of the Root'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston – ''Friends'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston & Scientist – ''Scratch & Scientist Meet Ral Ston To Conquer The Evil Duppies'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & New Age Doom – ''Lee "Scratch" Perry's Guide to the Universe'' (2021) * Lee "Scratch" Perry – ''Heaven'' (2023) * Lee "Scratch" Perry – ''King Perry (album)'' (2024) ===Amlgyfrannog=== * ''DIP Presents the Upsetter'' (1975) * ''Scratch on the Wire'' (1979) * ''The Upsetter Collection'' (1981) * ''Megaton Dub'' (1983) * ''Arkology (album)|Arkology'' (1997) * ''Ape-ology'' (2007) * ''King Scratch Musical'' (2022) {{Div col end}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Perry, Lee Scratch}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Marwolaethau 2021]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] a3gkzv7muslwjvo0r0ri4n39g5sdbmv 13273469 13273467 2024-11-06T15:36:11Z Huw P 28679 13273469 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason, Peter (19 August 2021). "Lee 'Scratch' Perry obituary". The Guardian.</ref> Roedd ymhlith y cynhyrchwyr-gerddorion cyntaf o Jamaica i ddefnyddio'r stiwdio fel offeryn, ac arloesodd y ffurf offerynnol "Dub", lle tynnwyd rhannau o drac rhythm a phwysleisiodd eraill trwy atsain, ailadrodd a chwarae darnau o dâp o'r chwith. Gweithiodd a chynhyrchodd amrywiaeth eang o artistiaid, gan gynnwys ''[[Bob Marley]] and the Wailers'', Junior Murvin, ''The Congos'', Max Romeo, Adrian Sherwood, ''[[Beastie Boys]]'', Ari Up, ''[[The Clash]]'', The Orb, a llawer mwy. ==Arloeswr ecsentrig== Enillodd yr enw "Scratch" ar ôl un o'i recordiau yn y 1960au cynnar, ''The Chicken Scratch''. Recordiodd i Coxsone Dodd, perchennog ''Stiwdio One'' un o labeli mawr Jamaica'r cyfnod. Cynhyrchodd hits i gantorion Reggae fel Justin Hines a Delroy Wilson a hefyd yn recordiodd ei recordiau ei hun. Sgoriodd hit offerynnol gyda ''The Upsetter'' ym Mhrydain ar ddiwedd y 1960au ac enwodd ei label a'i fand ''The Upsetters'' ar ei ôl. <ref>https://trojanrecords.com/artist/the-hippy-boys-the-upsetters/</ref> Chwaraeodd ran bwysig yn llwyddiant cynnar grŵp mwyaf Jamaica, y Wailers (gan gynnwys Bob Marley a Peter Tosh). O 1968 hyd 1972, gweithiodd gyda'i fand stiwdio ''The Upsetters''. Yn ystod y 1970au, rhyddhaodd Perry nifer o recordiadau ar nifer o labeli recordiau yr oedd yn eu rheoli, ac roedd llawer o'i ganeuon yn boblogaidd tu hwnt i Jamaica. Roedd ei hit offerynnol ''The Return of Django'' yn 5 uchaf y siartiau ym 1969 ac yn yn boblogaidd iawn gyda'r Skinheads - ffasiwn oedd ar ei brig ar y pryd. Ond daeth ei arloesiadau mwyaf ar ôl iddo adeiladu stiwdio ''Black Ark'' y tu ôl i'w gartref yn Kingston ym 1974. Dechreuodd arbrofi gyda pheiriannau drymiau ac effeithiau stiwdio oedd yn arwain at oes dub ac yn dylanwadu ar dechnegau cynhyrchu mewn reggae, hip - hop a roc am ddegawdau wedi hynny. Yn enwog am ei gymeriad ecsentrig, losgodd stiwdio'r ''Black Ark'' ym 1980.<ref>Heselgrave, Douglas (December 2006). "Lee Scratch Perry: From the Black Ark to the Skull Cave, the Madman Becomes a Psychiatrist". Music Box Magazine.</ref> Ar ôl ddiwedd cyfnod y ''Back Art'' ar ddechrau'r 1980au, treuliodd Perry amser yn Lloegr a'r Unol Daleithiau, yn perfformio'n fyw ac yn gwneud recordiau achlysurol gydag amrywiaeth o gydweithredwyr. Parhaodd albymau mwyfwy avant-garde Perry i ennill canmoliaeth feirniadol i'r 21ain ganrif. Enillodd ''Jamaican E.T.'' (2002) Wobr Grammy am yr albwm reggae gorau, ac enwebwyd ''The End of an American Dream'' (2007), ''Repentance'' (2008), ''Revelation'' (2010), a ''Back on the Controls'' (2014) i gyd yn y categori hwnnw. Yn 2012 derbyniodd Perry anrhydedd Jamaica, yr ''Order of Distinction, Commander Class''. <ref>Bonitto, Brian (2012), "Tosh gets OM", Jamaica Observer, 7 Awst 2012.</ref> ==Discography== Gweithiodd Perry ar ganodd o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica {{Div col}} ===Reordiau hir=== * The Upsetters – ''The Upsetter'' (1969) * The Upsetters – ''Return of Django'' (1969) * The Upsetters – ''Clint Eastwood'' (1970) * The Upsetters – ''Many Moods of the Upsetters'' (1970) * The Upsetters – ''Scratch the Upsetter Again'' (1970) * The Upsetters – ''Eastwood Rides Again'' (1970) * Lee "Scratch" Perry – ''Africa's Blood'' (1972) * The Upsetters – Scratch the Upsetter – ''Cloak & Dagger'' (1973) * The Upsetters – ''Rhythm Shower'' (1973) * The Upsetters – ''Upsetters 14 Dub Blackboard Jungle|14 Dub Blackboard Jungle'' (1973) * The Upsetters – ''Double Seven'' (1974) * King Tubby Meets the Upsetter – ''At the Grass Roots of Dub'' (1974) * The Upsetters – ''Musical Bones'' (1975) * The Upsetters – ''Return of Wax'' (1975) * The Mighty Upsetter – ''Kung Fu Meets the Dragon'' (1975) * Lee Perry & The Upsetters – ''Revolution Dub'' (1975) * The Upsetters – ''Super Ape'' (1976) * Lee Perry – ''Roast Fish Collie Weed & Corn Bread'' (1978) * The Upsetters – ''Return of the Super Ape'' (1978) * Lee "Scratch" Perry – ''The Return of Pipecock Jackxon'' (1980) * Lee "Scratch" Perry – ''Black Ark In Dub'' (1981) * Lee "Scratch" Perry & The Majestics – ''Mystic Miracle Star'' (1982) * Lee "Scratch" Perry – ''History, Mystery & Prophesy'' (1984) * Lee 'Scratch' Perry and The Upsetters – ''Battle of Armagideon (Millionaire Liquidator)'' (1986) * Lee 'Scratch' Perry + Dub Syndicate – ''Time Boom X De Devil Dead'' (1987) * Lee "Scratch" Perry – ''Satan Kicked the Bucket'' (1988) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior'' (1989) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior Dub'' (1989) * Lee "Scratch" Perry – ''Message from Yard'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''From the Secret Laboratory'' (1990) * Lee "Scratch" Perry Meets Bullwackie – ''Satan's Dub'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Spiritual Healing'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Lord God Muzik'' (1991) * Lee "Scratch" Perry – ''The Upsetter and the Beat'' (1992) * Lee "Scratch" Perry & Mad Professor – ''Black Ark Experryments'' (1995) * Lee "Scratch" Perry – ''Experryments at the Grass Roots of Dub'' (1995) * Lee "Scratch" Perry featuring Mad Professor/Douggie Digital/Juggler – ''Super Ape Inna Jungle'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Who Put the Voodoo Pon Reggae'' (1996) * Mad Professor & Lee " Scratch" Perry – ''Dub Take the Voodoo Out of Reggae'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Technomajikal'' (1997) * Lee "Scratch" Perry – ''Dub Fire'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''Fire in Dub'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''On the Wire'' (2000) * Mad Professor & Lee "Scratch" Perry – ''Techno Party'' (2000) * Lee "Scratch" Perry & Niney the Observer – ''Station Underground Report'' (2001) * Lee "Scratch" Perry – ''Jamaican E.T.'' (2002) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Starman'' (2003) * Lee "Scratch" Perry and the Whitebellyrats – ''Panic in Babylon'' (2004) * Lee "Scratch" Perry – ''End of an American Dream'' (2007) * Lee "Scratch" Perry – ''The Mighty Upsetter'' (2008) * Lee "$cratch" Perry – Repentance (2008 album)|''Repentance'' (2008) * Lee "Scratch" Perry – ''Scratch Came Scratch Saw Scratch Conquered'' (2008) * Lee "Scratch" Perry & Adrian Sherwood – ''Dub Setter'' (2009) * Lee "Scratch" Perry – ''The Unfinished Master Piece'' (2010) * Lee "Scratch" Perry – ''Revelation'' (2010) * Lee "Scratch" Perry & Bill Laswell – ''Rise Again'' (2011) * Lee "Scratch" Perry – ''Master Piece'' (2012) * Lee "Scratch" Perry & ERM – ''Humanicity'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''The Orbserver in the Star House'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''More Tales from the Orbservatory'' (2013) * Lee "Scratch" Perry – ''Back on the Controls'' (2014) * Lee "Scratch" Perry & Pura Vida – ''The Super Ape Strikes Again'' (2015) * Lee "Scratch" Perry – ''Must Be Free'' (2016) * Lee "Scratch" Perry – ''Science, Magic, Logic'' (2017) * Lee "Scratch" Perry & Subatomic Sound System – ''Super Ape Returns to Conquer'' (2017) * Lee "Scratch" Perry – ''The Black Album'' (2018) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Dub Massive'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Woodie Taylor – ''Big Ben Rock'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Rainford'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Mr. Green – ''Super Ape vs. 緑: Open Door'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Life of Plants'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Heavy Rain'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Live in Brighton'' (2020) * Lee "Scratch" Perry – ''Lee Scratch Perry Presents The Full Experience'' (2020) * Lee "Scratch" Perry and Spacewave – ''Dubz of the Root'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston – ''Friends'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston & Scientist – ''Scratch & Scientist Meet Ral Ston To Conquer The Evil Duppies'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & New Age Doom – ''Lee "Scratch" Perry's Guide to the Universe'' (2021) * Lee "Scratch" Perry – ''Heaven'' (2023) * Lee "Scratch" Perry – ''King Perry (album)'' (2024) ===Amlgyfrannog=== * ''DIP Presents the Upsetter'' (1975) * ''Scratch on the Wire'' (1979) * ''The Upsetter Collection'' (1981) * ''Megaton Dub'' (1983) * ''Arkology (album)|Arkology'' (1997) * ''Ape-ology'' (2007) * ''King Scratch Musical'' (2022) {{Div col end}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Perry, Lee Scratch}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Marwolaethau 2021]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] kkia554pakmsud2v98j5jzmksynvgn4 13273471 13273469 2024-11-06T15:39:12Z Huw P 28679 13273471 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason, Peter (19 August 2021). "Lee 'Scratch' Perry obituary". The Guardian.</ref> Roedd ymhlith y cynhyrchwyr-gerddorion cyntaf o Jamaica i ddefnyddio'r stiwdio fel offeryn, ac arloesodd y ffurf offerynnol "Dub", lle tynnwyd rhannau o drac rhythm a phwysleisiodd eraill trwy atsain, ailadrodd a chwarae darnau o dâp o'r chwith. Gweithiodd a chynhyrchodd amrywiaeth eang o artistiaid, gan gynnwys ''[[Bob Marley]] and the Wailers'', Junior Murvin, ''The Congos'', Max Romeo, Adrian Sherwood, ''[[Beastie Boys]]'', Ari Up, ''[[The Clash]]'', The Orb, a llawer mwy. ==Arloeswr ecsentrig== Enillodd yr enw "Scratch" ar ôl un o'i recordiau yn y 1960au cynnar, ''The Chicken Scratch''. Recordiodd i Coxsone Dodd, perchennog ''Stiwdio One'' un o labeli mawr Jamaica'r cyfnod. Cynhyrchodd hits i gantorion Reggae fel Justin Hines a Delroy Wilson a hefyd yn gweneud ei recordiau ei hun. Sgoriodd hit offerynnol gyda ''The Upsetter'' ym Mhrydain ar ddiwedd y 1960au ac enwodd ei label a'i fand ''The Upsetters'' ar ei ôl. <ref>https://trojanrecords.com/artist/the-hippy-boys-the-upsetters/</ref> Chwaraeodd ran bwysig yn llwyddiant cynnar grŵp mwyaf Jamaica, y Wailers (gan gynnwys Bob Marley a Peter Tosh). O 1968 hyd 1972, gweithiodd gyda'i fand stiwdio ''The Upsetters''. Yn ystod y 1970au, rhyddhaodd Perry nifer o recordiadau ar nifer o labeli recordiau yr oedd yn eu rheoli, ac roedd llawer o'i ganeuon yn boblogaidd tu hwnt i Jamaica. Roedd ei hit offerynnol ''The Return of Django'' yn 5 uchaf y siartiau ym 1969 ac yn yn boblogaidd iawn gyda'r Skinheads - ffasiwn oedd ar ei brig ar y pryd. Ond daeth ei arloesiadau mwyaf ar ôl iddo adeiladu stiwdio ''Black Ark'' y tu ôl i'w gartref yn Kingston ym 1974. Dechreuodd arbrofi gyda pheiriannau drymiau ac effeithiau stiwdio oedd yn arwain at oes dub ac yn dylanwadu ar dechnegau cynhyrchu mewn reggae, hip - hop a roc am ddegawdau wedi hynny. Yn enwog am ei gymeriad ecsentrig, losgodd stiwdio'r ''Black Ark'' ym 1980.<ref>Heselgrave, Douglas (December 2006). "Lee Scratch Perry: From the Black Ark to the Skull Cave, the Madman Becomes a Psychiatrist". Music Box Magazine.</ref> Ar ôl ddiwedd cyfnod y ''Back Art'' ar ddechrau'r 1980au, treuliodd Perry amser yn Lloegr a'r Unol Daleithiau, yn perfformio'n fyw ac yn gwneud recordiau achlysurol gydag amrywiaeth o gydweithredwyr. Parhaodd albymau mwyfwy avant-garde Perry i ennill canmoliaeth feirniadol i'r 21ain ganrif. Enillodd ''Jamaican E.T.'' (2002) Wobr Grammy am yr albwm reggae gorau, ac enwebwyd ''The End of an American Dream'' (2007), ''Repentance'' (2008), ''Revelation'' (2010), a ''Back on the Controls'' (2014) i gyd yn y categori hwnnw. Yn 2012 derbyniodd Perry anrhydedd Jamaica, yr ''Order of Distinction, Commander Class''. <ref>Bonitto, Brian (2012), "Tosh gets OM", Jamaica Observer, 7 Awst 2012.</ref> ==Discography== Gweithiodd Perry ar ganodd o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica {{Div col}} ===Reordiau hir=== * The Upsetters – ''The Upsetter'' (1969) * The Upsetters – ''Return of Django'' (1969) * The Upsetters – ''Clint Eastwood'' (1970) * The Upsetters – ''Many Moods of the Upsetters'' (1970) * The Upsetters – ''Scratch the Upsetter Again'' (1970) * The Upsetters – ''Eastwood Rides Again'' (1970) * Lee "Scratch" Perry – ''Africa's Blood'' (1972) * The Upsetters – Scratch the Upsetter – ''Cloak & Dagger'' (1973) * The Upsetters – ''Rhythm Shower'' (1973) * The Upsetters – ''Upsetters 14 Dub Blackboard Jungle|14 Dub Blackboard Jungle'' (1973) * The Upsetters – ''Double Seven'' (1974) * King Tubby Meets the Upsetter – ''At the Grass Roots of Dub'' (1974) * The Upsetters – ''Musical Bones'' (1975) * The Upsetters – ''Return of Wax'' (1975) * The Mighty Upsetter – ''Kung Fu Meets the Dragon'' (1975) * Lee Perry & The Upsetters – ''Revolution Dub'' (1975) * The Upsetters – ''Super Ape'' (1976) * Lee Perry – ''Roast Fish Collie Weed & Corn Bread'' (1978) * The Upsetters – ''Return of the Super Ape'' (1978) * Lee "Scratch" Perry – ''The Return of Pipecock Jackxon'' (1980) * Lee "Scratch" Perry – ''Black Ark In Dub'' (1981) * Lee "Scratch" Perry & The Majestics – ''Mystic Miracle Star'' (1982) * Lee "Scratch" Perry – ''History, Mystery & Prophesy'' (1984) * Lee 'Scratch' Perry and The Upsetters – ''Battle of Armagideon (Millionaire Liquidator)'' (1986) * Lee 'Scratch' Perry + Dub Syndicate – ''Time Boom X De Devil Dead'' (1987) * Lee "Scratch" Perry – ''Satan Kicked the Bucket'' (1988) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior'' (1989) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior Dub'' (1989) * Lee "Scratch" Perry – ''Message from Yard'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''From the Secret Laboratory'' (1990) * Lee "Scratch" Perry Meets Bullwackie – ''Satan's Dub'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Spiritual Healing'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Lord God Muzik'' (1991) * Lee "Scratch" Perry – ''The Upsetter and the Beat'' (1992) * Lee "Scratch" Perry & Mad Professor – ''Black Ark Experryments'' (1995) * Lee "Scratch" Perry – ''Experryments at the Grass Roots of Dub'' (1995) * Lee "Scratch" Perry featuring Mad Professor/Douggie Digital/Juggler – ''Super Ape Inna Jungle'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Who Put the Voodoo Pon Reggae'' (1996) * Mad Professor & Lee " Scratch" Perry – ''Dub Take the Voodoo Out of Reggae'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Technomajikal'' (1997) * Lee "Scratch" Perry – ''Dub Fire'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''Fire in Dub'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''On the Wire'' (2000) * Mad Professor & Lee "Scratch" Perry – ''Techno Party'' (2000) * Lee "Scratch" Perry & Niney the Observer – ''Station Underground Report'' (2001) * Lee "Scratch" Perry – ''Jamaican E.T.'' (2002) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Starman'' (2003) * Lee "Scratch" Perry and the Whitebellyrats – ''Panic in Babylon'' (2004) * Lee "Scratch" Perry – ''End of an American Dream'' (2007) * Lee "Scratch" Perry – ''The Mighty Upsetter'' (2008) * Lee "$cratch" Perry – Repentance (2008 album)|''Repentance'' (2008) * Lee "Scratch" Perry – ''Scratch Came Scratch Saw Scratch Conquered'' (2008) * Lee "Scratch" Perry & Adrian Sherwood – ''Dub Setter'' (2009) * Lee "Scratch" Perry – ''The Unfinished Master Piece'' (2010) * Lee "Scratch" Perry – ''Revelation'' (2010) * Lee "Scratch" Perry & Bill Laswell – ''Rise Again'' (2011) * Lee "Scratch" Perry – ''Master Piece'' (2012) * Lee "Scratch" Perry & ERM – ''Humanicity'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''The Orbserver in the Star House'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''More Tales from the Orbservatory'' (2013) * Lee "Scratch" Perry – ''Back on the Controls'' (2014) * Lee "Scratch" Perry & Pura Vida – ''The Super Ape Strikes Again'' (2015) * Lee "Scratch" Perry – ''Must Be Free'' (2016) * Lee "Scratch" Perry – ''Science, Magic, Logic'' (2017) * Lee "Scratch" Perry & Subatomic Sound System – ''Super Ape Returns to Conquer'' (2017) * Lee "Scratch" Perry – ''The Black Album'' (2018) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Dub Massive'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Woodie Taylor – ''Big Ben Rock'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Rainford'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Mr. Green – ''Super Ape vs. 緑: Open Door'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Life of Plants'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Heavy Rain'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Live in Brighton'' (2020) * Lee "Scratch" Perry – ''Lee Scratch Perry Presents The Full Experience'' (2020) * Lee "Scratch" Perry and Spacewave – ''Dubz of the Root'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston – ''Friends'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston & Scientist – ''Scratch & Scientist Meet Ral Ston To Conquer The Evil Duppies'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & New Age Doom – ''Lee "Scratch" Perry's Guide to the Universe'' (2021) * Lee "Scratch" Perry – ''Heaven'' (2023) * Lee "Scratch" Perry – ''King Perry (album)'' (2024) ===Amlgyfrannog=== * ''DIP Presents the Upsetter'' (1975) * ''Scratch on the Wire'' (1979) * ''The Upsetter Collection'' (1981) * ''Megaton Dub'' (1983) * ''Arkology (album)|Arkology'' (1997) * ''Ape-ology'' (2007) * ''King Scratch Musical'' (2022) {{Div col end}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Perry, Lee Scratch}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Marwolaethau 2021]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] fdcpxa5kilhjymtcv1j43wuj7prf0fl 13273472 13273471 2024-11-06T15:41:34Z Huw P 28679 13273472 wikitext text/x-wiki {{Person | fetchwikidata=ALL | onlysourced=no | suppressfields= cenedl dinasyddiaeth | dateformat = dmy }} Roedd '''Lee “Scratch” Perry''' (ganwyd: Rainford Hugh Perry, [[28 Mawrth]], [[1936]], Kendal, [[Jamaica]] - farw [[29 Awst]], [[2021]], Lucea) yn gynhyrchydd, cyfansoddwr caneuon, canwr a DJ o Jamaica. Yn enwog am ei dechnegau stiwdio arloesol, helpodd i ail-lunio cerddoriaeth [[Reggae]]. <ref>Katz, David (17 November 2009). People Funny Boy – The Genius Of Lee 'Scratch' Perry. Omnibus Press. ISBN 978-0-85712-034-2.</ref> <ref>Mason, Peter (19 August 2021). "Lee 'Scratch' Perry obituary". The Guardian.</ref> Roedd ymhlith y cynhyrchwyr-gerddorion cyntaf o Jamaica i ddefnyddio'r stiwdio fel offeryn, ac arloesodd y ffurf offerynnol "Dub", lle tynnwyd rhannau o drac rhythm a phwysleisiodd eraill trwy atsain, ailadrodd a chwarae darnau o dâp o'r chwith. Gweithiodd a chynhyrchodd amrywiaeth eang o artistiaid, gan gynnwys ''[[Bob Marley]] and the Wailers'', Junior Murvin, ''The Congos'', Max Romeo, Adrian Sherwood, ''[[Beastie Boys]]'', Ari Up, ''[[The Clash]]'', The Orb, a llawer mwy. ==Arloeswr ecsentrig== Enillodd yr enw "Scratch" ar ôl un o'i recordiau yn y 1960au cynnar, ''The Chicken Scratch''. Recordiodd i Coxsone Dodd, perchennog ''Stiwdio One'' un o labeli mawr Jamaica'r cyfnod. Cynhyrchodd hits i gantorion Reggae fel Justin Hines a Delroy Wilson a hefyd yn gweneud ei recordiau ei hun. Sgoriodd hit offerynnol gyda ''The Upsetter'' ym Mhrydain ar ddiwedd y 1960au ac enwodd ei label a'i fand ''The Upsetters'' ar ei ôl. <ref>https://trojanrecords.com/artist/the-hippy-boys-the-upsetters/</ref> Chwaraeodd ran bwysig yn llwyddiant cynnar grŵp mwyaf Jamaica, y Wailers (gan gynnwys Bob Marley a Peter Tosh). O 1968 hyd 1972, gweithiodd gyda'i fand stiwdio ''The Upsetters''. Yn ystod y 1970au, rhyddhaodd Perry nifer o recordiadau ar nifer o labeli recordiau yr oedd yn eu rheoli, ac roedd llawer o'i ganeuon yn boblogaidd tu hwnt i Jamaica. Roedd ei hit offerynnol ''The Return of Django'' yn 5 uchaf y siartiau Y BBC ym Mhrydain, 1969 ac yn yn boblogaidd iawn gyda'r Skinheads - ffasiwn oedd ar ei brig ar y pryd. Ond daeth ei arloesiadau mwyaf ar ôl iddo adeiladu stiwdio ''Black Ark'' y tu ôl i'w gartref yn Kingston ym 1974. Dechreuodd arbrofi gyda pheiriannau drymiau ac effeithiau stiwdio oedd yn arwain at oes "Dub" y 1970au ac yn dylanwadu ar dechnegau cynhyrchu mewn reggae, hip - hop a roc am ddegawdau wedi hynny. Yn enwog am ei gymeriad ecsentrig, losgodd stiwdio'r ''Black Ark'' ym 1980.<ref>Heselgrave, Douglas (December 2006). "Lee Scratch Perry: From the Black Ark to the Skull Cave, the Madman Becomes a Psychiatrist". Music Box Magazine.</ref> Ar ôl ddiwedd cyfnod y ''Back Art'' ar ddechrau'r 1980au, treuliodd Perry amser yn Lloegr a'r Unol Daleithiau, yn perfformio'n fyw ac yn gwneud recordiau achlysurol gydag amrywiaeth o gydweithredwyr. Parhaodd albymau mwyfwy avant-garde Perry i ennill canmoliaeth feirniadol i'r 21ain ganrif. Enillodd ''Jamaican E.T.'' (2002) Wobr Grammy am yr albwm reggae gorau, ac enwebwyd ''The End of an American Dream'' (2007), ''Repentance'' (2008), ''Revelation'' (2010), a ''Back on the Controls'' (2014) i gyd yn y categori hwnnw. Yn 2012 derbyniodd Perry anrhydedd Jamaica, yr ''Order of Distinction, Commander Class''. <ref>Bonitto, Brian (2012), "Tosh gets OM", Jamaica Observer, 7 Awst 2012.</ref> ==Discography== Gweithiodd Perry ar ganodd o draciau yn bennaf ar senglau 45 Jamaica. Mae'r rhestr ganlynol yn ddetholiad o rhai o'r albymau sydd wedi'u bod ar gael tu allan i Jamaica {{Div col}} ===Reordiau hir=== * The Upsetters – ''The Upsetter'' (1969) * The Upsetters – ''Return of Django'' (1969) * The Upsetters – ''Clint Eastwood'' (1970) * The Upsetters – ''Many Moods of the Upsetters'' (1970) * The Upsetters – ''Scratch the Upsetter Again'' (1970) * The Upsetters – ''Eastwood Rides Again'' (1970) * Lee "Scratch" Perry – ''Africa's Blood'' (1972) * The Upsetters – Scratch the Upsetter – ''Cloak & Dagger'' (1973) * The Upsetters – ''Rhythm Shower'' (1973) * The Upsetters – ''Upsetters 14 Dub Blackboard Jungle|14 Dub Blackboard Jungle'' (1973) * The Upsetters – ''Double Seven'' (1974) * King Tubby Meets the Upsetter – ''At the Grass Roots of Dub'' (1974) * The Upsetters – ''Musical Bones'' (1975) * The Upsetters – ''Return of Wax'' (1975) * The Mighty Upsetter – ''Kung Fu Meets the Dragon'' (1975) * Lee Perry & The Upsetters – ''Revolution Dub'' (1975) * The Upsetters – ''Super Ape'' (1976) * Lee Perry – ''Roast Fish Collie Weed & Corn Bread'' (1978) * The Upsetters – ''Return of the Super Ape'' (1978) * Lee "Scratch" Perry – ''The Return of Pipecock Jackxon'' (1980) * Lee "Scratch" Perry – ''Black Ark In Dub'' (1981) * Lee "Scratch" Perry & The Majestics – ''Mystic Miracle Star'' (1982) * Lee "Scratch" Perry – ''History, Mystery & Prophesy'' (1984) * Lee 'Scratch' Perry and The Upsetters – ''Battle of Armagideon (Millionaire Liquidator)'' (1986) * Lee 'Scratch' Perry + Dub Syndicate – ''Time Boom X De Devil Dead'' (1987) * Lee "Scratch" Perry – ''Satan Kicked the Bucket'' (1988) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior'' (1989) * Lee "Scratch" Perry with Mad Professor – ''Mystic Warrior Dub'' (1989) * Lee "Scratch" Perry – ''Message from Yard'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''From the Secret Laboratory'' (1990) * Lee "Scratch" Perry Meets Bullwackie – ''Satan's Dub'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Spiritual Healing'' (1990) * Lee "Scratch" Perry – ''Lord God Muzik'' (1991) * Lee "Scratch" Perry – ''The Upsetter and the Beat'' (1992) * Lee "Scratch" Perry & Mad Professor – ''Black Ark Experryments'' (1995) * Lee "Scratch" Perry – ''Experryments at the Grass Roots of Dub'' (1995) * Lee "Scratch" Perry featuring Mad Professor/Douggie Digital/Juggler – ''Super Ape Inna Jungle'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Who Put the Voodoo Pon Reggae'' (1996) * Mad Professor & Lee " Scratch" Perry – ''Dub Take the Voodoo Out of Reggae'' (1996) * Lee "Scratch" Perry – ''Technomajikal'' (1997) * Lee "Scratch" Perry – ''Dub Fire'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''Fire in Dub'' (1998) * Lee "Scratch" Perry – ''On the Wire'' (2000) * Mad Professor & Lee "Scratch" Perry – ''Techno Party'' (2000) * Lee "Scratch" Perry & Niney the Observer – ''Station Underground Report'' (2001) * Lee "Scratch" Perry – ''Jamaican E.T.'' (2002) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Starman'' (2003) * Lee "Scratch" Perry and the Whitebellyrats – ''Panic in Babylon'' (2004) * Lee "Scratch" Perry – ''End of an American Dream'' (2007) * Lee "Scratch" Perry – ''The Mighty Upsetter'' (2008) * Lee "$cratch" Perry – Repentance (2008 album)|''Repentance'' (2008) * Lee "Scratch" Perry – ''Scratch Came Scratch Saw Scratch Conquered'' (2008) * Lee "Scratch" Perry & Adrian Sherwood – ''Dub Setter'' (2009) * Lee "Scratch" Perry – ''The Unfinished Master Piece'' (2010) * Lee "Scratch" Perry – ''Revelation'' (2010) * Lee "Scratch" Perry & Bill Laswell – ''Rise Again'' (2011) * Lee "Scratch" Perry – ''Master Piece'' (2012) * Lee "Scratch" Perry & ERM – ''Humanicity'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''The Orbserver in the Star House'' (2012) * The Orb feat. Lee "Scratch" Perry – ''More Tales from the Orbservatory'' (2013) * Lee "Scratch" Perry – ''Back on the Controls'' (2014) * Lee "Scratch" Perry & Pura Vida – ''The Super Ape Strikes Again'' (2015) * Lee "Scratch" Perry – ''Must Be Free'' (2016) * Lee "Scratch" Perry – ''Science, Magic, Logic'' (2017) * Lee "Scratch" Perry & Subatomic Sound System – ''Super Ape Returns to Conquer'' (2017) * Lee "Scratch" Perry – ''The Black Album'' (2018) * Lee "Scratch" Perry – ''Alien Dub Massive'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Woodie Taylor – ''Big Ben Rock'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Rainford'' (2019) * Lee "Scratch" Perry & Mr. Green – ''Super Ape vs. 緑: Open Door'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Life of Plants'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Heavy Rain'' (2019) * Lee "Scratch" Perry – ''Live in Brighton'' (2020) * Lee "Scratch" Perry – ''Lee Scratch Perry Presents The Full Experience'' (2020) * Lee "Scratch" Perry and Spacewave – ''Dubz of the Root'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston – ''Friends'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & Ral Ston & Scientist – ''Scratch & Scientist Meet Ral Ston To Conquer The Evil Duppies'' (2021) * Lee "Scratch" Perry & New Age Doom – ''Lee "Scratch" Perry's Guide to the Universe'' (2021) * Lee "Scratch" Perry – ''Heaven'' (2023) * Lee "Scratch" Perry – ''King Perry (album)'' (2024) ===Amlgyfrannog=== * ''DIP Presents the Upsetter'' (1975) * ''Scratch on the Wire'' (1979) * ''The Upsetter Collection'' (1981) * ''Megaton Dub'' (1983) * ''Arkology (album)|Arkology'' (1997) * ''Ape-ology'' (2007) * ''King Scratch Musical'' (2022) {{Div col end}} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:Perry, Lee Scratch}} [[Categori:Genedigaethau 1936]] [[Categori:Marwolaethau 2021]] [[Categori:Reggae| ]] [[Categori:Cerddoriaeth Jamaica]] [[Categori:Cerddorion reggae]] [[Categori:Cynhyrchwyr recordiau]] 0eeo386u4f6ieyiqh8zac2mfqfye8pt 0 530872 13273462 2024-11-06T15:29:17Z Titus Gold 38162 ailgyfeiriad 13273462 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Y Stagbwll]] ofrlbvn91day6gjg8odrl34tyqfqwvt 13273466 13273462 2024-11-06T15:34:48Z Titus Gold 38162 dechrau tudalen 13273466 wikitext text/x-wiki {{Pethau}} Mae '''Ystad Ystagbwll''' yn ardal arfordirol yn [[Y Stagbwll|Ystagbwll]]. Mae'n cynnwys traethau, dyffrynnoedd a llwybrau cerdded. 3y01z6ibnpv4zl8d7h5w0k2803xk7oz 13273470 13273466 2024-11-06T15:37:45Z Titus Gold 38162 cyfeiriad, nodyn, pennawd cyfeiriadau 13273470 wikitext text/x-wiki {{Pethau}} Mae '''Ystad Ystagbwll''' yn ardal arfordirol yn [[Y Stagbwll|Ystagbwll]]. Mae'n cynnwys traethau, dyffrynnoedd a llwybrau cerdded.<ref>{{Cite web|title=Stad Stagbwll {{!}} Sir Benfro {{!}} Cymru|url=https://www.nationaltrust.org.uk/cy/visit/wales/stackpole-estate|website=National Trust|access-date=2024-11-06|language=cy}}</ref> {{Clirio}} ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau}} {{Trefi Sir Benfro}} {{DEFAULTSORT:Stagbwll}} [[Categori:Eiddo'r Ymddiriedolaeth Genedlaethol yng Nghymru]] [[Categori:Lleoedd yng Nghymru ag enwau o darddiad Saesneg]] [[Categori:Llwybrau Byw]] [[Categori:Pentrefi Sir Benfro]] [[Categori:Y Stagbwll a Chastellmartin]] 1gnc2juoajr3269kk38u02zvshq962y 1 530873 13273468 2024-11-06T15:35:38Z Titus Gold 38162 nodyn 13273468 wikitext text/x-wiki {{WiciBrosiect Cymru}} esceqalct64zaiwsqm5b0ur5i0wyw03 14 530874 13273476 2024-11-06T15:46:19Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Categori:Pobl Gernyweg yn ôl cenedligrwydd]] i [[Categori:Pobl Gernyweg yn ôl gwlad]] 13273476 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[:Categori:Pobl Gernyweg yn ôl gwlad]] lryxghmqtln6q0021s4z55viteev4i0 0 530875 13273493 2024-11-06T16:34:23Z Stefanik 413 #wici365 13273493 wikitext text/x-wiki {{Pethau| fetchwikidata=ALL | suppressfields= gwladwriaeth}} [[Image:Carbon paper.jpg|thumb|250px|Dalen o bapur carbon paper, gyda'r ochr wedi gorchuddio â charbon ar y gwaelod]] [[File:Karbonkopia 2008.jpg|thumb|250px|Dyblygiad testun i'w weld drwy bapur carbon]] Mae '''papur carbon''' yn cynnwys dalennau o bapur sy'n creu un neu fwy o gopïau ar yr un pryd â chreu dogfen wreiddiol pan fydd teipiadur neu feiro yn ei harysgrifio. Mae’r term e-bost cc sy’n golygu ‘copi carbon’ yn deillio o bapur carbon. ==Hanes== Ym 1801, dyfeisiodd yr Eidalwr, Pellegrino Turri, bapur carbon i ddarparu'r inc ar gyfer ei beiriant teipio mecanyddol, math cynnar o [[Teipiadur|deipiadur]]).<ref name="Inventors">{{cite web | title = Italian Inventors and their Inventions | publisher = YourGuideToItaly.com | year = 2010 | url = http://www.yourguidetoitaly.com/italian-inventors.html | access-date = 2011-01-25}}</ref> Ymddangosiad cyntaf y term wedi'i ddogfennu pan ffeiliodd y peiriannydd Saesneg Ralph Wedgwood batent ar gyfer ei " Stylographic Writer " ym 1806<ref>{{en}} [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!]</ref>. Gwellodd ei hwylustod pan gafodd ei wneud â ffilm blastig a gyda dwy gornel gyferbyn wedi'u torri i hwyluso ei wahanu oddi wrth ddogfennau eraill. Ers hynny fe'i disodlwyd i raddau helaeth gan ddefnyddio [[Llungopïo|llungopïwyr]]. ==Gwneithuriad== Mae papur carbon yn cynnwys tair elfen: * cymorth papur neu ffilm blastig ([[polyester]], [[Polypropylen|polypropylen]], ac ati) * [[inc]] (du neu las) a ddefnyddir ar gyfer dyblygu * inc argraffu yn ymgorffori brand y cwsmer a'i osod ar yr ochr gyferbyn â'r inc sy'n dyblygu. Gwneir inciau dyblyg at ddau ddefnydd: * du ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u [[Teipiadur|teipio]] * glas neu ddu ar gyfer atgynhyrchu dogfennau mewn llawysgrifen gyda beiro Nid dewis o liwiau yn unig mohono, mae'r inciau a ddefnyddir ar gyfer atgynhyrchu dogfennau wedi'u teipio yn ymateb i deipio'r peiriant, ond wrth ddefnyddio carbon "llaw" y pwysau a roddir sy'n gyfrifol am drosglwyddo'r inc. ===Deunydd=== Inciau'n seiliedig ar gwyr a ddefnyddiwyd yn hanesyddol, ond erbyn ddiwedd yr 1960au ymddangosodd carbonau "adfywio", ac roedd yr inc yn seiliedig ar resin. Cyfiawnhawyd yr enw "adfywio" i'r graddau bod ardal a ddefnyddiwyd eisoes wedi'i "ail-incio" trwy fudo'r inc trwy'r resin, ychydig fel sbwng. Ffenomen amhosibl ei chael gydag inciau cwyr a oedd, mewn gwirionedd, â hyd oes byrrach. Ar ben hynny, roedd y defnydd o ffilmiau plastig ar y cyd ag inciau resin yn ei gwneud hi'n bosibl gwneud mwy o ddyblygiadau - hyd at ddeg o'i gymharu â dim ond pedwar neu bump â chwyr - o ystyried teneurwydd y cynfasau a'r manylder gwell na'r hyn a gafwyd gyda mwy "anhyblyg" cefnogaeth megis papur (a greodd effaith gwasgariad). Mae'r gorchudd hwn yn cynnwys cwyr fel Japan, paraffin, a charnauba ac olewau fel olein a rosin wedi'u cyfuno'n drylwyr â lliw.<ref>{{cite web |url=https://www.britannica.com/topic/carbon-paper |title=Carbon paper |publisher=Britannica |access-date=6 Tachwedd 2024}}</ref> Yn aml mae gan ddalennau papur carbon ddwy gornel gyferbyn wedi'u torri i ffwrdd (gweler y ddelwedd, y gornel chwith uchaf a'r gornel dde isaf). Gwneir y rhiciau hyn i'w gwneud hi'n haws gwahanu'r dalennau papur carbon o'r bwndel o'r gwreiddiol a'r copïau - daliwch y dogfennau yn y gornel chwith uchaf i ryddhau'r dalennau carbon yn hawdd, nad ydynt wedi'u pinsio. ==Defnydd== Papur carbon oedd y prif gyfrwng atgynhyrchu ar gyfer [[samizdat]], dull cyhoeddi a ddefnyddiwyd yn yr hen Undeb Sofietaidd er mwyn cyhoeddi llyfrau heb orfod defnyddio tai argraffu a reolir gan y wladwriaeth a pheryglu’r sensoriaeth neu’r carchar. ==Dolenni allanol== * [http://www.kevinlaurence.net/essays/cc.php The Exciting History of Carbon Paper!] Erthygl gan Kevin Laurence * [https://www.youtube.com/watch?v=fO36uTx_fzs How to use carbon paper] Fideo ar Youtube (2024) ==Cyfeiriadau== {{cyfeiriadau|2}} [[Categori:Papur]] [[Categori:Testun]] ehdrzzzhd70l75fkoq8jotg0wn07mfa 14 530876 13273495 2024-11-06T16:36:56Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "{{gweler-cat|Pobl Sinhaleg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Sinhaleg]]" 13273495 wikitext text/x-wiki {{gweler-cat|Pobl Sinhaleg yn ôl gwlad a galwedigaeth}} [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl gwlad| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl Sinhaleg yn ôl galwedigaeth| Gwlad]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith, galwedigaeth a gwlad|Sinhaleg]] dus0xa3p1cjzn5wd14euo48hlzt3jgk 14 530877 13273496 2024-11-06T16:37:26Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Pobl Sinhaleg| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a galwedigaeth|Sinhaleg]]" 13273496 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl Sinhaleg| Galwedigaeth]] [[Categori:Pobl yn ôl iaith a galwedigaeth|Sinhaleg]] pojsseovv6fce97itshexpu3njv5wve 0 530878 13273619 2024-11-06T21:26:27Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Paradies Für Männer]] i [[Il paradiso dell'uomo]] 13273619 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Il paradiso dell'uomo]] 7frawsmultw8wwj9txbl96q7s8154cq 0 530879 13273625 2024-11-06T21:30:28Z 188.255.145.157 Dechrau tudalen newydd gyda "'''Cwymp to Gorsaf Reilffordd Novi Sad''' oedd digwyddiad trasig a ddigwyddodd tua 11:50 y bore ar [[1 Tachwedd]] [[2024]] yng [[Gorsaf Reilffordd Novi Sad]]. Bu farw pedwar ar ddeg o bobl yn y ddamwain, gan gynnwys bachgen chwe mlwydd oed, a chafodd tri arall eu hanafu. Mae tri o'r rhai a anafwyd mewn cyflwr critigol. == Cefndir == Ym [[2021]], cyhoeddwyd cynlluniau ar gyfer adnewyddu ac ehangu'r orsaf fel rhan o ymdrech llywodraeth Serbia i wella ac uwchradd..." 13273625 wikitext text/x-wiki '''Cwymp to Gorsaf Reilffordd Novi Sad''' oedd digwyddiad trasig a ddigwyddodd tua 11:50 y bore ar [[1 Tachwedd]] [[2024]] yng [[Gorsaf Reilffordd Novi Sad]]. Bu farw pedwar ar ddeg o bobl yn y ddamwain, gan gynnwys bachgen chwe mlwydd oed, a chafodd tri arall eu hanafu. Mae tri o'r rhai a anafwyd mewn cyflwr critigol. == Cefndir == Ym [[2021]], cyhoeddwyd cynlluniau ar gyfer adnewyddu ac ehangu'r orsaf fel rhan o ymdrech llywodraeth Serbia i wella ac uwchraddio seilwaith rheilffyrdd y wlad, gan gynnwys cyflwyno trenau cyflym.<ref>{{cite news |url=https://www.gradnja.rs/zeleznicka-stanica-novi-sad-brza-pruga-beograd-budimpesta/ |title=Sut bydd Gorsaf Reilffordd Novi Sad yn edrych a'r cynnydd hyd yn hyn |date=21 Rhagfyr 2021 |work=Gradnja.rs |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Roedd yr adnewyddiad yn cynnwys moderneiddio'r traciau, adeiladu platfform newydd, a gwella'n llawn prif adeilad yr orsaf gyda lifftiau ychwanegol ar gyfer pobl anabl. Dechreuodd y gwaith ym mis Medi 2021.<ref>{{cite news |url=https://www.gradnja.rs/zeleznicka-stanica-novi-sad-rekonstrukcija-dron/ |title=Yr hyn sy'n cael ei wneud yng Ngorsaf Reilffordd Novi Sad i baratoi ar gyfer trenau cyflym |last=Conić |first=Igor |date=14 Chwefror 2022 |work=Gradnja.rs |access-date=23 Medi 2023}}</ref> Fel rhan o'r gwaith adnewyddu, roedd rhaid dymchwel Pont Boško Perošević, a gafodd [[Pont Reilffordd Žeželj]] ei hadnewyddu. Cynlluniwyd y prosiect gan Aleksandar Bojović a'i gyflawni gan gonsortiwm rhyngwladol o JV Azvi - Taddei - Horta Coslada International. Roedd gwaith adnewyddu'r orsaf yn cael ei wneud gan gwmnïau Tsieineaidd China Railway International a China Communications Construction Company (CCCC) fel rhan o brosiect [[Llinell Reilffordd Budapest–Belgrade]], sy'n rhan o gynllun rhwydwaith rheilffyrdd rhyngwladol ehangach.<ref>{{cite web |url=https://insajder.net/sve-vesti/vesti/projekat-od-vitalnog-znacaja-za-jugozapadnu-evropu-23259 |title=Prosiect o arwyddocâd hanfodol i Dde-orllewin Ewrop |work=Insajder |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Agorwyd swyddogol adeilad gorsaf newydd ar [[19 Mawrth]] [[2022]] gyda traciau modern sy'n caniatáu trenau i deithio ar gyflymder hyd at {{val|200|u=km/h}} rhwng Belgrade a Novi Sad.<ref>{{cite web |url=https://www.gradnja.rs/zeleznicka-stanica-novi-sad-brzi-voz-soko/ |title=Sut mae'r orsaf wedi'i hadnewyddu'n edrych a thrên cyflym cyntaf yn gadael Novi Sad (fideo) |last=Conić |first=Igor |date=18 Mawrth 2022 |website=Gradnja |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> == Y Ddamwain == Ar [[1 Tachwedd]] [[2024]] tua 11:50 y bore, cwympodd to'r brif fynedfa i Orsaf Reilffordd Novi Sad. Yn y ddamwain, bu farw pedwar ar ddeg o bobl, gan gynnwys bachgen chwe mlwydd oed, a chafodd tri arall eu hanafu.<ref>{{cite web |url=https://www.danas.rs/vesti/drustvo/dacic-zavrsena-akcija-spasavanja-u-novom-sadu/ |title=Dacic ar y ddamwain yn Novi Sad: Yr ymgyrch achub wedi'i chwblhau, 14 wedi marw a thri wedi'u hanafu |date=1 Tachwedd 2024 |website=Danas |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Dywedodd yr injiniwr adeiladu Danijel Dašić fod y cwymp wedi digwydd oherwydd strwythur dur ychwanegol a ychwanegwyd i gynnal paneli gwydr yn ystod y gwaith adnewyddu.<ref>{{cite web |url=https://www.danas.rs/vesti/drustvo/gradjevinski-inzenjer-objasnio-kako-je-doslo-do-rusenja-nadstresnice-u-novom-sadu/ |title=Injiniwr yn egluro sut y digwyddodd cwymp to yng Ngorsaf Reilffordd Novi Sad |date=1 Tachwedd 2024 |work=Danas}}</ref> == Adweithiau == Cyhoeddodd [[Llywodraeth Serbia]] y byddai [[2 Tachwedd]] [[2024]] yn ddiwrnod cenedlaethol o alaru, a chyhoeddwyd tri diwrnod o alar yn Novi Sad.<ref>{{cite web |url=https://www.rtv.rs/sr_lat/vesti/drustvo/vlada-srbije-proglasila-dan-zalosti-zbog-tragedije-u-novom-sadu_1261205.html |title=Llywodraeth Serbia yn cyhoeddi diwrnod o alar cenedlaethol oherwydd y drychineb yn Novi Sad |date=1 Tachwedd 2024 |website=RTV |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Cyhoeddwyd diwrnod o alar hefyd yn [[Republika Srpska]].<ref>{{cite web |url=https://www.srpskainfo.com/republika-srpska-ponosno-za-srbiju-oko-30-500-novih-pacijenta-srecanje-lidera-sda/ |title=Republika Srpska yn cyhoeddi diwrnod o alar |date=1 Tachwedd 2024 |website=Srpska Info |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Mynegodd prif weinidog [[Hwngari]] [[Viktor Orbán]] ei gydymdeimlad â Serbia a theuluoedd y dioddefwyr.<ref>{{cite web |url=https://www.dnevnik.rs/vesti/drustvo/madjarski-premijer-orban-izrazio-saucesce-povodom-tragedije-novom-sadu-nase-misli-molitve-su-uz-porodice-zrtava-2024-11-01 |title=Prif Weinidog Hwngari, Orbán, yn mynegi cydymdeimlad am y drychineb yn Novi Sad |date=1 Tachwedd 2024 |website=Dnevnik |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Galwodd Arlywydd Serbia [[Aleksandar Vučić]] am gyfrifoldeb gwleidyddol a throseddol am y ddamwain.<ref>{{cite news |url=https://n1info.rs/vesti/vucic-o-tragediji-u-novom-sadu/ |title=Vučić am y drychineb yn Novi Sad: Galw am gyfrifoldeb gwleidyddol a throseddol |work=N1 |date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Datganodd y consortiwm Tsieineaidd a weithiodd ar yr adnewyddiad nad oedd to'r orsaf yn rhan o'r prosiect adnewyddu.<ref>{{cite web |url=https://n1info.rs/biznis/kineski-konzorcij-o-zeleznickoj-u-novom-sadu-nadstresnica-nije-bila-predmet-rekonstrukcije/ |title=Consortiwm Tsieineaidd ar Orsaf Reilffordd Novi Sad: Nid oedd y to'n rhan o'r adnewyddiad |date=1 Tachwedd 2024 |work=N1}}</ref> == Cyfeiriadau == {{reflist}} [[Categori:Trychinebau yn Serbia]] r5bcgq5zv8fj3jnq3irldl5ul2fwbl9 13273630 13273625 2024-11-06T21:32:20Z 188.255.145.157 /* Cyfeiriadau */ 13273630 wikitext text/x-wiki '''Cwymp to Gorsaf Reilffordd Novi Sad''' oedd digwyddiad trasig a ddigwyddodd tua 11:50 y bore ar [[1 Tachwedd]] [[2024]] yng [[Gorsaf Reilffordd Novi Sad]]. Bu farw pedwar ar ddeg o bobl yn y ddamwain, gan gynnwys bachgen chwe mlwydd oed, a chafodd tri arall eu hanafu. Mae tri o'r rhai a anafwyd mewn cyflwr critigol. == Cefndir == Ym [[2021]], cyhoeddwyd cynlluniau ar gyfer adnewyddu ac ehangu'r orsaf fel rhan o ymdrech llywodraeth Serbia i wella ac uwchraddio seilwaith rheilffyrdd y wlad, gan gynnwys cyflwyno trenau cyflym.<ref>{{cite news |url=https://www.gradnja.rs/zeleznicka-stanica-novi-sad-brza-pruga-beograd-budimpesta/ |title=Sut bydd Gorsaf Reilffordd Novi Sad yn edrych a'r cynnydd hyd yn hyn |date=21 Rhagfyr 2021 |work=Gradnja.rs |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Roedd yr adnewyddiad yn cynnwys moderneiddio'r traciau, adeiladu platfform newydd, a gwella'n llawn prif adeilad yr orsaf gyda lifftiau ychwanegol ar gyfer pobl anabl. Dechreuodd y gwaith ym mis Medi 2021.<ref>{{cite news |url=https://www.gradnja.rs/zeleznicka-stanica-novi-sad-rekonstrukcija-dron/ |title=Yr hyn sy'n cael ei wneud yng Ngorsaf Reilffordd Novi Sad i baratoi ar gyfer trenau cyflym |last=Conić |first=Igor |date=14 Chwefror 2022 |work=Gradnja.rs |access-date=23 Medi 2023}}</ref> Fel rhan o'r gwaith adnewyddu, roedd rhaid dymchwel Pont Boško Perošević, a gafodd [[Pont Reilffordd Žeželj]] ei hadnewyddu. Cynlluniwyd y prosiect gan Aleksandar Bojović a'i gyflawni gan gonsortiwm rhyngwladol o JV Azvi - Taddei - Horta Coslada International. Roedd gwaith adnewyddu'r orsaf yn cael ei wneud gan gwmnïau Tsieineaidd China Railway International a China Communications Construction Company (CCCC) fel rhan o brosiect [[Llinell Reilffordd Budapest–Belgrade]], sy'n rhan o gynllun rhwydwaith rheilffyrdd rhyngwladol ehangach.<ref>{{cite web |url=https://insajder.net/sve-vesti/vesti/projekat-od-vitalnog-znacaja-za-jugozapadnu-evropu-23259 |title=Prosiect o arwyddocâd hanfodol i Dde-orllewin Ewrop |work=Insajder |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Agorwyd swyddogol adeilad gorsaf newydd ar [[19 Mawrth]] [[2022]] gyda traciau modern sy'n caniatáu trenau i deithio ar gyflymder hyd at {{val|200|u=km/h}} rhwng Belgrade a Novi Sad.<ref>{{cite web |url=https://www.gradnja.rs/zeleznicka-stanica-novi-sad-brzi-voz-soko/ |title=Sut mae'r orsaf wedi'i hadnewyddu'n edrych a thrên cyflym cyntaf yn gadael Novi Sad (fideo) |last=Conić |first=Igor |date=18 Mawrth 2022 |website=Gradnja |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> == Y Ddamwain == Ar [[1 Tachwedd]] [[2024]] tua 11:50 y bore, cwympodd to'r brif fynedfa i Orsaf Reilffordd Novi Sad. Yn y ddamwain, bu farw pedwar ar ddeg o bobl, gan gynnwys bachgen chwe mlwydd oed, a chafodd tri arall eu hanafu.<ref>{{cite web |url=https://www.danas.rs/vesti/drustvo/dacic-zavrsena-akcija-spasavanja-u-novom-sadu/ |title=Dacic ar y ddamwain yn Novi Sad: Yr ymgyrch achub wedi'i chwblhau, 14 wedi marw a thri wedi'u hanafu |date=1 Tachwedd 2024 |website=Danas |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Dywedodd yr injiniwr adeiladu Danijel Dašić fod y cwymp wedi digwydd oherwydd strwythur dur ychwanegol a ychwanegwyd i gynnal paneli gwydr yn ystod y gwaith adnewyddu.<ref>{{cite web |url=https://www.danas.rs/vesti/drustvo/gradjevinski-inzenjer-objasnio-kako-je-doslo-do-rusenja-nadstresnice-u-novom-sadu/ |title=Injiniwr yn egluro sut y digwyddodd cwymp to yng Ngorsaf Reilffordd Novi Sad |date=1 Tachwedd 2024 |work=Danas}}</ref> == Adweithiau == Cyhoeddodd [[Llywodraeth Serbia]] y byddai [[2 Tachwedd]] [[2024]] yn ddiwrnod cenedlaethol o alaru, a chyhoeddwyd tri diwrnod o alar yn Novi Sad.<ref>{{cite web |url=https://www.rtv.rs/sr_lat/vesti/drustvo/vlada-srbije-proglasila-dan-zalosti-zbog-tragedije-u-novom-sadu_1261205.html |title=Llywodraeth Serbia yn cyhoeddi diwrnod o alar cenedlaethol oherwydd y drychineb yn Novi Sad |date=1 Tachwedd 2024 |website=RTV |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Cyhoeddwyd diwrnod o alar hefyd yn [[Republika Srpska]].<ref>{{cite web |url=https://www.srpskainfo.com/republika-srpska-ponosno-za-srbiju-oko-30-500-novih-pacijenta-srecanje-lidera-sda/ |title=Republika Srpska yn cyhoeddi diwrnod o alar |date=1 Tachwedd 2024 |website=Srpska Info |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Mynegodd prif weinidog [[Hwngari]] [[Viktor Orbán]] ei gydymdeimlad â Serbia a theuluoedd y dioddefwyr.<ref>{{cite web |url=https://www.dnevnik.rs/vesti/drustvo/madjarski-premijer-orban-izrazio-saucesce-povodom-tragedije-novom-sadu-nase-misli-molitve-su-uz-porodice-zrtava-2024-11-01 |title=Prif Weinidog Hwngari, Orbán, yn mynegi cydymdeimlad am y drychineb yn Novi Sad |date=1 Tachwedd 2024 |website=Dnevnik |access-date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Galwodd Arlywydd Serbia [[Aleksandar Vučić]] am gyfrifoldeb gwleidyddol a throseddol am y ddamwain.<ref>{{cite news |url=https://n1info.rs/vesti/vucic-o-tragediji-u-novom-sadu/ |title=Vučić am y drychineb yn Novi Sad: Galw am gyfrifoldeb gwleidyddol a throseddol |work=N1 |date=1 Tachwedd 2024}}</ref> Datganodd y consortiwm Tsieineaidd a weithiodd ar yr adnewyddiad nad oedd to'r orsaf yn rhan o'r prosiect adnewyddu.<ref>{{cite web |url=https://n1info.rs/biznis/kineski-konzorcij-o-zeleznickoj-u-novom-sadu-nadstresnica-nije-bila-predmet-rekonstrukcije/ |title=Consortiwm Tsieineaidd ar Orsaf Reilffordd Novi Sad: Nid oedd y to'n rhan o'r adnewyddiad |date=1 Tachwedd 2024 |work=N1}}</ref> == Cyfeiriadau == {{reflist}} [[Categori:Hanes Serbia]] p90xxam4pel012z1frvvf64svjumgse 0 530880 13273629 2024-11-06T21:31:33Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Thanatos, L'ultime Passage]] i [[Thanatos, l'ultime passage]] 13273629 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Thanatos, l'ultime passage]] blty51gbmvvtrqni6kjrink53607mqe 0 530881 13273635 2024-11-06T21:52:41Z Llygadebrill 257 Yn ailgyfeirio at [[Awrora]] 13273635 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Awrora]] 73hd6fqwioeuotke7kexrakfh0w0r2s 0 530882 13273650 2024-11-06T22:43:43Z Craigysgafn 40536 Symudodd Craigysgafn y dudalen [[Onutregse Toestanden]] i [[Onutregse toestanden]] 13273650 wikitext text/x-wiki #ail-cyfeirio [[Onutregse toestanden]] sutsifaaxz5ntb6x846txx4rwhd3d7p 0 530883 13273676 2024-11-07T03:43:09Z FrederickEvans 80860 Dechrau tudalen newydd gyda "{{teitl italig}} {{Pethau|fetchwikidata=ALL}} Drama deledu o [[Mecsico|Fecsico]] yw '''''Marimar'''' a gynhyrchwyd gan [[Televisa]] yn 1994. Gyda [[Thalía]] ac [[Eduardo Capetillo]] yn serennu. == Cast == * [[Thalía]] - Marimar Pérez de Santibáñez / María del Mar Aldama Pérez / Bella Aldama * [[Eduardo Capetillo]] - Sergio Santibáñez * [[Miguel Palmer]] - Gustavo Aldama * [[Guillermo García Cantú]] - Bernardo Duarte * Alfonso Iturralde - Renato San..." 13273676 wikitext text/x-wiki {{teitl italig}} {{Pethau|fetchwikidata=ALL}} Drama deledu o [[Mecsico|Fecsico]] yw '''''Marimar'''' a gynhyrchwyd gan [[Televisa]] yn 1994. Gyda [[Thalía]] ac [[Eduardo Capetillo]] yn serennu. == Cast == * [[Thalía]] - Marimar Pérez de Santibáñez / María del Mar Aldama Pérez / Bella Aldama * [[Eduardo Capetillo]] - Sergio Santibáñez * [[Miguel Palmer]] - Gustavo Aldama * [[Guillermo García Cantú]] - Bernardo Duarte * Alfonso Iturralde - Renato Santibañez * [[René Muñoz]] - Father Porres * Marta Zamora - Perfecta * [[Chantal Andere]] - Angélica López de Santibáñez * [[Ada Carrasco]] - Mamá Cruz * [[Tito Guízar]] - Papá Pancho * Carlos Becerril - Pulgoso <small>(gi)</small> * [[Pituka de Foronda]] - Aunt Esperanza * [[Luis Gatica]] - Chuy * Kenia Gascón - Antonieta López * Daniel Gauvry - Arturo * Toño Infante - Nicandro Mejía * Julia Marichal - Negra Corazón * [[Frances Ondiviela]] - Brenda * Marisol Santacruz - Mónica * [[Ana Luisa Peluffo]] - Selva * Martha Ofelia Galindo - Josefina * Rafael del Villar - Esteban * [[Nicky Mondellini]] - Gema * Fernando M. Gutierrez - Chico * Rosángela Balbó - Eugenia * [[Ricardo Blume]] - Fernando Montenegro * Juan Carlos Serrán - Ulises * [[Amairani]] - Natalia Montenegro * [[Marcelo Buquet]] - Rodolfo San Genís * Serrana - Alina * Indra Zuno - Inocencia del Castillo y Corcuera * Hortensia Clavijo - La Cucaracha * [[Patricia Navidad]] - Isabel * [[Fernando Colunga]] - Adrián Rosales == Dolenni allanol == * {{IMDb teitl|0130410}} [[Categori:Cyflwyniadau rhaglenni teledu 1994]] [[Categori:Rhaglenni teledu Mecsicanaidd]] [[Categori:Rhaglenni teledu Sbaeneg]] [[Categori:Rhaglenni teledu Televisa]] nylpk9ichapteckm1yn04zaxl30xs93 13273677 13273676 2024-11-07T03:43:20Z FrederickEvans 80860 13273677 wikitext text/x-wiki {{teitl italig}} {{Pethau|fetchwikidata=ALL}} Drama deledu o [[Mecsico|Fecsico]] yw '''''Marimar''''' a gynhyrchwyd gan [[Televisa]] yn [[1994]]. Gyda [[Thalía]] ac [[Eduardo Capetillo]] yn serennu. == Cast == * [[Thalía]] - Marimar Pérez de Santibáñez / María del Mar Aldama Pérez / Bella Aldama * [[Eduardo Capetillo]] - Sergio Santibáñez * [[Miguel Palmer]] - Gustavo Aldama * [[Guillermo García Cantú]] - Bernardo Duarte * Alfonso Iturralde - Renato Santibañez * [[René Muñoz]] - Father Porres * Marta Zamora - Perfecta * [[Chantal Andere]] - Angélica López de Santibáñez * [[Ada Carrasco]] - Mamá Cruz * [[Tito Guízar]] - Papá Pancho * Carlos Becerril - Pulgoso <small>(gi)</small> * [[Pituka de Foronda]] - Aunt Esperanza * [[Luis Gatica]] - Chuy * Kenia Gascón - Antonieta López * Daniel Gauvry - Arturo * Toño Infante - Nicandro Mejía * Julia Marichal - Negra Corazón * [[Frances Ondiviela]] - Brenda * Marisol Santacruz - Mónica * [[Ana Luisa Peluffo]] - Selva * Martha Ofelia Galindo - Josefina * Rafael del Villar - Esteban * [[Nicky Mondellini]] - Gema * Fernando M. Gutierrez - Chico * Rosángela Balbó - Eugenia * [[Ricardo Blume]] - Fernando Montenegro * Juan Carlos Serrán - Ulises * [[Amairani]] - Natalia Montenegro * [[Marcelo Buquet]] - Rodolfo San Genís * Serrana - Alina * Indra Zuno - Inocencia del Castillo y Corcuera * Hortensia Clavijo - La Cucaracha * [[Patricia Navidad]] - Isabel * [[Fernando Colunga]] - Adrián Rosales == Dolenni allanol == * {{IMDb teitl|0130410}} [[Categori:Cyflwyniadau rhaglenni teledu 1994]] [[Categori:Rhaglenni teledu Mecsicanaidd]] [[Categori:Rhaglenni teledu Sbaeneg]] [[Categori:Rhaglenni teledu Televisa]] jtm3lg6gtknjv1vq4ww7zcn4tf6dpme 0 530884 13273678 2024-11-07T03:47:52Z FrederickEvans 80860 Dechrau tudalen newydd gyda "{{teitl italig}} {{Pethau|fetchwikidata=ALL}} Drama deledu o [[Mecsico|Fecsico]] yw '''''María la del Barrio''''' a gynhyrchwyd gan [[Televisa]] yn [[1995]]. Gyda [[Thalía]] a [[Fernando Colunga]] yn serennu. == Cast == * [[Thalía]] - María Hernández Rojas de la Vega * [[Fernando Colunga]] - Luis Fernando de la Vega * [[Irán Eory]] - Victoria Montenegro de la Vega * [[Ricardo Blume]] - Don Fernando de la Vega * [[Itatí Cantoral]] - Soraya Montenegro *..." 13273678 wikitext text/x-wiki {{teitl italig}} {{Pethau|fetchwikidata=ALL}} Drama deledu o [[Mecsico|Fecsico]] yw '''''María la del Barrio''''' a gynhyrchwyd gan [[Televisa]] yn [[1995]]. Gyda [[Thalía]] a [[Fernando Colunga]] yn serennu. == Cast == * [[Thalía]] - María Hernández Rojas de la Vega * [[Fernando Colunga]] - Luis Fernando de la Vega * [[Irán Eory]] - Victoria Montenegro de la Vega * [[Ricardo Blume]] - Don Fernando de la Vega * [[Itatí Cantoral]] - Soraya Montenegro * [[Héctor Soberón]] - Vladimir de la Vega * [[Meche Barba]] - Guadalupe "Lupe" Linares * [[Silvia Caos]] - "Nana" Calixta Popoca * [[Aurora Molina]] - Casilda Pérez * [[Pituka de Foronda]] - Seño Caro * [[Tito Guízar]] - Padre Honorio * Monserrat Gallosa - Vanessa de la Vega * Sebastián Garza - Pedro * [[Gloria Izaguirre]] - Licha * [[Rebeca Manríquez]] - Carlota * [[Beatriz Moreno]] - Felipa de González * [[Raúl Padilla]] - Urbano González * [[Alejandra Procuna]] - Brenda Ramos * Yadira Santana - Rufina * [[Carmen Salinas]] - Agripina Pérez * Maribel Palmer - Hilda Rivas * [[Ana Patricia Rojo]] - Penelope Linares * [[René Muñoz]] - Veracruz * [[Emilia Carranza]] - Raymunda Robles * [[Roberto Blandón]] - José María Cano "Papacito" * [[Ludwika Paleta]] - María de los Ángeles "Tita" de la Vega * [[Osvaldo Benavides]] - Fernando "Nandito" de la Vega * [[Antonio Medellín]] - Dr. Carreras * [[Lilia Michel]] - Sor Matilde * [[Juan Antonio Edwards]] - Dr. Rodrigo Suárez * [[Jessica Jurado]] - Verónica Robles * [[Ninón Sevilla]] - Caridad * [[Lourdes Deschamps]] - Argelia * [[Sara Montes]] - Elisa * [[Claudia Ortega]] - Antonia * Adriana Rojo - Luna == Dolenni allanol == * {{IMDb teitl|0163464}} [[Categori:Cyflwyniadau rhaglenni teledu 1995]] [[Categori:Rhaglenni teledu Mecsicanaidd]] [[Categori:Rhaglenni teledu Sbaeneg]] [[Categori:Rhaglenni teledu Televisa]] ahnyj4f5vyq33ngfaj4mgc4behswq0z 0 530885 13273679 2024-11-07T04:02:30Z FrederickEvans 80860 Dechrau tudalen newydd gyda "{{teitl italig}} {{Pethau|fetchwikidata=ALL}} Drama deledu o [[Mecsico|Fecsico]] yw '''''Rosa salvaje''''' a gynhyrchwyd gan [[Televisa]] ym [[1987]]. Gyda [[Verónica Castro]] a [[Guillermo Capetillo]], yn serennu. == Cast == * [[Verónica Castro]] - Rosa García * [[Guillermo Capetillo]] - Ricardo Linares / Rogelio Linares * [[Laura Zapata]] - Dulcina Linares * [[Liliana Abud]] - Cándida Linares * [[Claudio Báez]] - Federico Robles * [[Armando Calvo]] - S..." 13273679 wikitext text/x-wiki {{teitl italig}} {{Pethau|fetchwikidata=ALL}} Drama deledu o [[Mecsico|Fecsico]] yw '''''Rosa salvaje''''' a gynhyrchwyd gan [[Televisa]] ym [[1987]]. Gyda [[Verónica Castro]] a [[Guillermo Capetillo]], yn serennu. == Cast == * [[Verónica Castro]] - Rosa García * [[Guillermo Capetillo]] - Ricardo Linares / Rogelio Linares * [[Laura Zapata]] - Dulcina Linares * [[Liliana Abud]] - Cándida Linares * [[Claudio Báez]] - Federico Robles * [[Armando Calvo]] - Sebastián * [[Josefina Escobedo]] - Felipa González * [[Edith González]] - Leonela Villarreal #1 * [[Felicia Mercado]] - Leonela Villarreal #2 * [[Magda Guzmán]] - Tomasa Gonzalez * [[Alexandro Landero]] - Rigoberto Camacho Sánchez * [[Mariana Levy]] - Erlinda González * [[Irma Lozano]] - Paulette Montero de Mendizábal * [[Alberto Mayagoitia]] - Pablo Mendizábal * [[Gloria Morell]] - Eduvigez * [[Beatriz Ornellas]] - Caridad * [[Patricia Pereyra]] - Norma * [[Renata Flores]] - Leopoldina * [[Gastón Tuset]] - Roque Mendizábal * [[Antonio Valencia]] - gwestai yn nhy teulu Linares * [[Liliana Weimer]] - Vanessa de Reynoso * [[Rossana Cesarman]] - Celia * [[Eduardo Borja]] - Hilario * [[Arturo Guízar]] - Rufino * [[Ari Telch]] - Jorge Andueza * [[Carmen Cortés]] - Doña Filomena * [[Jorge Granillo]] - Palillo * [[Tito Livio Baccarin]] - Tito * [[Julio Andrés López]] - Périco * [[Adrián Martínez]] - Adrián "El Muelas" == Dolenni allanol == * {{IMDb teitl|0211858}} [[Categori:Cyflwyniadau rhaglenni teledu 1987]] [[Categori:Rhaglenni teledu Mecsicanaidd]] [[Categori:Rhaglenni teledu Sbaeneg]] [[Categori:Rhaglenni teledu Televisa]] blftu7438285aypxrzjcbef74ckque7 0 530886 13273686 2024-11-07T04:15:06Z 110.150.88.30 Yn ailgyfeirio at [[Parc Goodison]] 13273686 wikitext text/x-wiki #AILGYFEIRIO [[Parc Goodison]] p6nhwktmlnh8n9spbh8bv4z6x5inzjm 0 530887 13273698 2024-11-07T07:33:57Z Ham II 133 Crëwyd trwy gyfieithu'r dudalen "[[:en:Special:Redirect/revision/1255820232|Culturenet Cymru]]" 13273698 wikitext text/x-wiki   Ariannwyd y cwmni '''Culturenet Cymru Cyf.''' gan [[Llywodraeth Cymru|Lywodraeth Cynulliad Cymru]] ac roedd wedi'i leoli yn [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru]] yn [[Aberystwyth]]. Ei briff oedd gweithio ar y cyd â'i aelodau a grwpiau cymunedol i ddatblygu prosiectau digidol. Ei nod oedd defnyddio adnoddau ar-lein i godi ymwybyddiaeth o ddiwylliant a hanes [[Cymru]]. Roedd prosiectau Culturenet Cymru yn cynnwys: * [[100 o Arwyr Cymru]] – arolwg barn i ddod o hyd i'r pobl mwyaf poblogaidd yn hanes Cymru. Arweiniodd at lyfr o'r un enw. * Casglu'r Tlysau * Archifau Cymunedol Cymru * Eu Gorffennol Eich Dyfodol: Profiadau Pobl Cymru o'r Ail Ryfel Byd * Glaniad == Cyfeiriadau == {{Cyfeiriadau}} [[Categori:Sefydliadau diwylliannol]] kcdrmz01kc3xkzg7chg58rxt3rlqws7 13273699 13273698 2024-11-07T07:42:01Z Ham II 133 fformatio 13273699 wikitext text/x-wiki Ariannwyd y cwmni '''Culturenet Cymru Cyf.''' gan [[Llywodraeth Cymru|Lywodraeth Cynulliad Cymru]] ac roedd wedi'i leoli yn [[Llyfrgell Genedlaethol Cymru]] yn [[Aberystwyth]]. Ei briff oedd gweithio ar y cyd â'i aelodau a grwpiau cymunedol i ddatblygu prosiectau digidol. Ei nod oedd defnyddio adnoddau ar-lein i godi ymwybyddiaeth o ddiwylliant a hanes [[Cymru]]. Roedd prosiectau Culturenet Cymru yn cynnwys: * [[100 o Arwyr Cymru]] – arolwg barn i ddod o hyd i'r pobl mwyaf poblogaidd yn hanes Cymru. Arweiniodd at lyfr o'r un enw. * Casglu'r Tlysau * Archifau Cymunedol Cymru * Eu Gorffennol Eich Dyfodol: Profiadau Pobl Cymru o'r Ail Ryfel Byd * Glaniad [[Categori:Sefydliadau diwylliannol]] msarm0jxqzqs1palux9zxep17ad9a5t 14 530888 13273714 2024-11-07T09:15:03Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Actorion o Loegr yn ôl cyfrwng|Ffilm]] [[Categori:Actorion ffilm o'r Deyrnas Unedig|+Lloegr]] [[Categori:Actorion ffilm yn ôl gwlad|Lloegr]] [[Categori:Pobl o Loegr yn ôl galwedigaeth]]" 13273714 wikitext text/x-wiki [[Categori:Actorion o Loegr yn ôl cyfrwng|Ffilm]] [[Categori:Actorion ffilm o'r Deyrnas Unedig|+Lloegr]] [[Categori:Actorion ffilm yn ôl gwlad|Lloegr]] [[Categori:Pobl o Loegr yn ôl galwedigaeth]] eq8n41wv4tllcrlcpq5pvmrnce370qj 14 530889 13273715 2024-11-07T09:17:16Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Pobl ffilm o Gymru|Actorion]] [[Categori:Actorion o Gymru yn ôl cyfrwng|Ffilm]] [[Categori:Actorion ffilm o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Actorion ffilm yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Ffilm yng Nghymru]]" 13273715 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl ffilm o Gymru|Actorion]] [[Categori:Actorion o Gymru yn ôl cyfrwng|Ffilm]] [[Categori:Actorion ffilm o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Actorion ffilm yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Ffilm yng Nghymru]] 8h8zmlti9wvlgathda30uzmozkmxoer 14 530890 13273718 2024-11-07T09:20:02Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Cyfansoddwyr yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Cerddorion o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gymru yn ôl galwedigaeth]]" 13273718 wikitext text/x-wiki [[Categori:Cyfansoddwyr yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Cerddorion o Gymru]] [[Categori:Pobl o Gymru yn ôl galwedigaeth]] m6rt59ulry0ggh64pk7rugqxfdxmlla 14 530891 13273719 2024-11-07T09:22:35Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Arlunydd|Arlunwyr]] o'r [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]]. [[Categori:Arlunwyr yn ôl gwlad|Unol Daleithiau]] [[Categori:Celf yr Unol Daleithiau]] [[Categori:Pobl o'r Unol Daleithiau yn ôl galwedigaeth]]" 13273719 wikitext text/x-wiki [[Arlunydd|Arlunwyr]] o'r [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]]. [[Categori:Arlunwyr yn ôl gwlad|Unol Daleithiau]] [[Categori:Celf yr Unol Daleithiau]] [[Categori:Pobl o'r Unol Daleithiau yn ôl galwedigaeth]] ef1f9kg7sx9woud1zun762n7wm7m7h9 14 530892 13273721 2024-11-07T09:23:18Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Cyflwynydd radio|Cyflwynwyr radio]] o [[Cymru|Cymru]]. [[Categori:Cyflwynwyr radio o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Cyflwynwyr radio yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Darlledwyr o Gymru]] [[Categori:Radio yng Nghymru]]" 13273721 wikitext text/x-wiki [[Cyflwynydd radio|Cyflwynwyr radio]] o [[Cymru|Cymru]]. [[Categori:Cyflwynwyr radio o'r Deyrnas Unedig|+Cymru]] [[Categori:Cyflwynwyr radio yn ôl gwlad|Cymru]] [[Categori:Darlledwyr o Gymru]] [[Categori:Radio yng Nghymru]] ervgby7uhsmo2itc817ofk7yu3gxigd 14 530893 13273738 2024-11-07T09:37:26Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Canu gwlad|Cantorion gwlad]] o'r [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]]. {{comin|:Category:Country vocalists from the United States|Categori:Cantorion gwlad o'r Unol Daleithiau}} [[Categori:Cantorion o'r Unol Daleithiau|Gwlad]] [[Categori:Cantorion gwlad yn ôl gwlad|Unol Daleithiau]]" 13273738 wikitext text/x-wiki [[Canu gwlad|Cantorion gwlad]] o'r [[Unol Daleithiau America|Unol Daleithiau]]. {{comin|:Category:Country vocalists from the United States|Categori:Cantorion gwlad o'r Unol Daleithiau}} [[Categori:Cantorion o'r Unol Daleithiau|Gwlad]] [[Categori:Cantorion gwlad yn ôl gwlad|Unol Daleithiau]] otdu8tou0725k31a1hi9l0ie8cfr46f 14 530894 13273762 2024-11-07T10:11:34Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "__CATCUDD__" 13273762 wikitext text/x-wiki __CATCUDD__ rfiz4eavj09nxoknl90joy5dsydc062 14 530895 13273782 2024-11-07T10:27:09Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol yn ôl gwlad]] [[Categori:Heddychwyr o'r Deyrnas Unedig]]" 13273782 wikitext text/x-wiki [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol yn ôl gwlad]] [[Categori:Heddychwyr o'r Deyrnas Unedig]] 1pqhttdiz792aubj84py7e3hfsagspr 13273784 13273782 2024-11-07T10:27:59Z Craigysgafn 40536 13273784 wikitext text/x-wiki [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol yn ôl gwlad|Deyrnas Unedig]] [[Categori:Heddychwyr o'r Deyrnas Unedig]] go43yqy7htz4m4yz1g0muyxqkxcc9ds 14 530896 13273786 2024-11-07T10:29:32Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol| Gwlad]] [[Categori:Heddychwyr yn ôl gwlad]] [[Categori:Ymgyrchwyr heddwch yn ôl gwlad]]" 13273786 wikitext text/x-wiki [[Categori:Gwrthwynebwyr cydwybodol| Gwlad]] [[Categori:Heddychwyr yn ôl gwlad]] [[Categori:Ymgyrchwyr heddwch yn ôl gwlad]] 6xwstuja6bs17056yize6120emzz01i 14 530897 13273787 2024-11-07T10:31:50Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Heddychwyr]] [[Categori:Ymgyrchwyr heddwch]]" 13273787 wikitext text/x-wiki [[Categori:Heddychwyr]] [[Categori:Ymgyrchwyr heddwch]] rmppt6a2sdq5rdlk0w3yglxwfurgt2z 14 530898 13273802 2024-11-07T10:53:34Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Heddychaeth|Heddychwyr]] o'r [[Y Deyrnas Unedig|Deyrnas Unedig]]. [[Categori:Pobl o'r Deyrnas Unedig yn ôl gwleidyddiaeth]] [[Categori:Heddychaeth yn y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Heddychwyr yn ôl gwlad|Deyrnas Unedig]]" 13273802 wikitext text/x-wiki [[Heddychaeth|Heddychwyr]] o'r [[Y Deyrnas Unedig|Deyrnas Unedig]]. [[Categori:Pobl o'r Deyrnas Unedig yn ôl gwleidyddiaeth]] [[Categori:Heddychaeth yn y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Heddychwyr yn ôl gwlad|Deyrnas Unedig]] scvucpfw9ilyism804qs916hz9kyrsk 14 530899 13273808 2024-11-07T11:14:14Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Pobl o'r Deyrnas Unedig| Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Pobl yn ôl gwlad a gwleidyddiaeth|Deyrnas Unedig]]" 13273808 wikitext text/x-wiki [[Categori:Pobl o'r Deyrnas Unedig| Gwleidyddiaeth]] [[Categori:Gwleidyddiaeth y Deyrnas Unedig]] [[Categori:Pobl yn ôl gwlad a gwleidyddiaeth|Deyrnas Unedig]] 2ebs4n3d1fq5o5509ztls7we6irkuk8 14 530900 13273810 2024-11-07T11:18:15Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Heddychaeth| Gwlad]]" 13273810 wikitext text/x-wiki [[Categori:Heddychaeth| Gwlad]] sn2dbpoy9xmv73af7mc7v9s8dk0apoo 14 530901 13273814 2024-11-07T11:21:48Z Craigysgafn 40536 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Categori:Heddychaeth yn ôl gwlad|Deyrnas Unedig]]" 13273814 wikitext text/x-wiki [[Categori:Heddychaeth yn ôl gwlad|Deyrnas Unedig]] 41x7r8pfl5pdq1kltwc5temzlwldkb2 10 530902 13273818 2024-11-07T11:31:25Z Llywelyn2000 796 Dechrau tudalen newydd gyda "{{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Taleithiau Ffederal Micronesia | shortname alias = Micronesia | flag alias = Flag of the Federated States of Micronesia.svg | flag alias-1944 = US flag 48 stars.svg | flag alias-1948 = Flag of the United Nations.svg | flag alias-1959 = US flag 49 stars.svg | flag alias-1960 = Flag of the United States.svg | flag alias-1965 = Flag of the Trust Territory of the Pacific Islands.svg | link alias-naval = F..." 13273818 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Taleithiau Ffederal Micronesia | shortname alias = Micronesia | flag alias = Flag of the Federated States of Micronesia.svg | flag alias-1944 = US flag 48 stars.svg | flag alias-1948 = Flag of the United Nations.svg | flag alias-1959 = US flag 49 stars.svg | flag alias-1960 = Flag of the United States.svg | flag alias-1965 = Flag of the Trust Territory of the Pacific Islands.svg | link alias-naval = FSM National Police | link alias-navy = FSM National Police | link alias-football = Tim Pêl-droed Cenedlaethol Taleithiau Ffederal Micronesia | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | altvar = {{{altvar|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | var1 = 1944 | var3 = 1948 | var4 = 1959 | var5 = 1960 | var6 = 1965 | redir1 = Micronesia | redir2 = FSM | redir3 = F.S. Micronesia | related1 = Trust Territory of the Pacific Islands | cat = Micronesia federated states </noinclude> }} 0eyvhne5xyr6zjf4ya2r35fxqalwj1t 10 530903 13273824 2024-11-07T11:39:03Z Llywelyn2000 796 Dechrau tudalen newydd gyda "{{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Gweriniaeth y Congo | shortname alias = Congo | flag alias = Flag of the Republic of the Congo.svg | flag alias-1970 = Flag of the People's Republic of the Congo.svg | link alias-military = Armed Forces of the Republic of the Congo | link alias-air force = Congolese Air Force | link alias-basketball = Republic of the Congo {{{mw}}} national {{{age|}}} basketball team | link alias-volleyball = Republic..." 13273824 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Gweriniaeth y Congo | shortname alias = Congo | flag alias = Flag of the Republic of the Congo.svg | flag alias-1970 = Flag of the People's Republic of the Congo.svg | link alias-military = Armed Forces of the Republic of the Congo | link alias-air force = Congolese Air Force | link alias-basketball = Republic of the Congo {{{mw}}} national {{{age|}}} basketball team | link alias-volleyball = Republic of the Congo {{{mw}}} national {{{age|}}} volleyball team | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | altvar = {{{altvar|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | hatnote = | var1 = 1970 | redir1 = COG | redir2 = CGO | redir3 = Congo, Republic of the | redir4 = Congo | redir5 = Congo-Brazzaville | related1 = Democratic Republic of the Congo | related2 = People's Republic of the Congo | cat = Congo republic </noinclude> }} hqx4gbcn4xaarc9k1b9jdwtu8rjqour 0 530904 13273826 2024-11-07T11:39:42Z 68.104.130.88 Dechrau tudalen newydd gyda "[[Meddyg]] [[Eifftiaid|Eifftaidd]] ac arweinydd [[al-Qaeda]] yw '''Mohamed Salah al-Din al-Halim Zaidan''' ({{iaith-ar|محمد صلاح الدين الحليم زيدان}}, ganwyd 11 Ebrill 1960). {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:al-Adel, Saif}} [[Categori:Al-Qaeda]] [[Categori:Genedigaethau 1960]] [[Categori:Mwslemiaid]] [[Categori:Pobl o Monufia Governorate]] {{eginyn Eifftiwr}}" 13273826 wikitext text/x-wiki [[Meddyg]] [[Eifftiaid|Eifftaidd]] ac arweinydd [[al-Qaeda]] yw '''Mohamed Salah al-Din al-Halim Zaidan''' ({{iaith-ar|محمد صلاح الدين الحليم زيدان}}, ganwyd 11 Ebrill 1960). {{Rheoli awdurdod}} {{DEFAULTSORT:al-Adel, Saif}} [[Categori:Al-Qaeda]] [[Categori:Genedigaethau 1960]] [[Categori:Mwslemiaid]] [[Categori:Pobl o Monufia Governorate]] {{eginyn Eifftiwr}} jjxbun9iif8yitam1hro8q4jah7luzj 10 530905 13273829 2024-11-07T11:41:13Z Llywelyn2000 796 Dechrau tudalen newydd gyda "{{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo | shortname alias = G Dd y Congo | flag alias = Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg | flag alias-1960 = Flag of the Republic of the Congo (Léopoldville) (1960–1963).svg | flag alias-1963 = Flag of the Republic of the Congo (Léopoldville) (1963–1966).svg | flag alias-1966 = Flag of the Democratic Republic of the Congo (1966–1971).svg | flag alias-1..." 13273829 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = Gweriniaeth Ddemocrataidd y Congo | shortname alias = G Dd y Congo | flag alias = Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg | flag alias-1960 = Flag of the Republic of the Congo (Léopoldville) (1960–1963).svg | flag alias-1963 = Flag of the Republic of the Congo (Léopoldville) (1963–1966).svg | flag alias-1966 = Flag of the Democratic Republic of the Congo (1966–1971).svg | flag alias-1997 = Flag of the Democratic Republic of the Congo (1997–2003).svg | flag alias-2003 = Flag of the Democratic Republic of the Congo (2003–2006).svg | link alias-army = Land Forces of the Democratic Republic of the Congo | link alias-naval = Navy of the Democratic Republic of the Congo | link alias-air force = Air Force of the Democratic Republic of the Congo | link alias-navy = Navy of the Democratic Republic of the Congo | link alias-military = Armed Forces of the Democratic Republic of the Congo | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} | altvar = {{{altvar|}}} | variant = {{{variant|}}} <noinclude> | hatnote = {{For|the neighboring country|Template:Country data Republic of the Congo}} | var1 = 1960 | var2 = 1963 | var3 = 1966 | var4 = 1997 | var5 = 2003 | redir1 = COD | redir2 = DR Congo | redir3 = Congo, Democratic Republic of the | redir4 = Congo-Kinshasa | related1 = Zaire | related2 = Belgian Congo | related3 = Congo Free State | cat = Congo democratic republic </noinclude> }} f7ewb7x37xcy5y4weft26fyn8y8nie2 10 530906 13273832 2024-11-07T11:43:39Z Llywelyn2000 796 Dechrau tudalen newydd gyda "{{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = São Tomé a Príncipe | shortname alias =Sao Tome | flag alias = Flag of São Tomé and Príncipe.svg | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} <noinclude> | redir1 = STP | cat = Sao tome and principe </noinclude> }}" 13273832 wikitext text/x-wiki {{ {{{1<noinclude>|country showdata</noinclude>}}} | alias = São Tomé a Príncipe | shortname alias =Sao Tome | flag alias = Flag of São Tomé and Príncipe.svg | size = {{{size|}}} | name = {{{name|}}} | altlink = {{{altlink|}}} <noinclude> | redir1 = STP | cat = Sao tome and principe </noinclude> }} 6y7r3locia24mnwndw2ykyvyx58ksx2 10 530907 13273834 2024-11-07T11:44:55Z Llywelyn2000 796 Dechrau tudalen newydd gyda "<templatestyles src="Template:Table alignment/tables.css" /><noinclude>{{documentation}}</noinclude>" 13273834 wikitext text/x-wiki <templatestyles src="Template:Table alignment/tables.css" /><noinclude>{{documentation}}</noinclude> 0zk439tx2s97ht3929rt6jjd29taq0i 10 530908 13273836 2024-11-07T11:45:40Z Llywelyn2000 796 Dechrau tudalen newydd gyda "/* {{pp-template}} */ .defaultleft { text-align:left; } .defaultcenter { text-align:center; } .defaultright { text-align:right; } .col1left td:nth-child(1), .col2left td:nth-child(2), .col3left td:nth-child(3), .col4left td:nth-child(4), .col5left td:nth-child(5), .col6left td:nth-child(6), .col7left td:nth-child(7), .col8left td:nth-child(8), .col9left td:nth-child(9), .col10left td:nth-child(10), .col11left td:nth-child(11), .col12left td:nth-child(12), .col..." 13273836 sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ .defaultleft { text-align:left; } .defaultcenter { text-align:center; } .defaultright { text-align:right; } .col1left td:nth-child(1), .col2left td:nth-child(2), .col3left td:nth-child(3), .col4left td:nth-child(4), .col5left td:nth-child(5), .col6left td:nth-child(6), .col7left td:nth-child(7), .col8left td:nth-child(8), .col9left td:nth-child(9), .col10left td:nth-child(10), .col11left td:nth-child(11), .col12left td:nth-child(12), .col13left td:nth-child(13), .col14left td:nth-child(14), .col15left td:nth-child(15), .col16left td:nth-child(16), .col17left td:nth-child(17), .col18left td:nth-child(18), .col19left td:nth-child(19), .col20left td:nth-child(20), .col21left td:nth-child(21), .col22left td:nth-child(22), .col23left td:nth-child(23), .col24left td:nth-child(24), .col25left td:nth-child(25), .col26left td:nth-child(26), .col27left td:nth-child(27), .col28left td:nth-child(28), .col29left td:nth-child(29) { text-align:left; } .col1center td:nth-child(1), .col2center td:nth-child(2), .col3center td:nth-child(3), .col4center td:nth-child(4), .col5center td:nth-child(5), .col6center td:nth-child(6), .col7center td:nth-child(7), .col8center td:nth-child(8), .col9center td:nth-child(9), .col10center td:nth-child(10), .col11center td:nth-child(11), .col12center td:nth-child(12), .col13center td:nth-child(13), .col14center td:nth-child(14), .col15center td:nth-child(15), .col16center td:nth-child(16), .col17center td:nth-child(17), .col18center td:nth-child(18), .col19center td:nth-child(19), .col20center td:nth-child(20), .col21center td:nth-child(21), .col22center td:nth-child(22), .col23center td:nth-child(23), .col24center td:nth-child(24), .col25center td:nth-child(25), .col26center td:nth-child(26), .col27center td:nth-child(27), .col28center td:nth-child(28), .col29center td:nth-child(29) { text-align:center; } .col1right td:nth-child(1), .col2right td:nth-child(2), .col3right td:nth-child(3), .col4right td:nth-child(4), .col5right td:nth-child(5), .col6right td:nth-child(6), .col7right td:nth-child(7), .col8right td:nth-child(8), .col9right td:nth-child(9), .col10right td:nth-child(10), .col11right td:nth-child(11), .col12right td:nth-child(12), .col13right td:nth-child(13), .col14right td:nth-child(14), .col15right td:nth-child(15), .col16right td:nth-child(16), .col17right td:nth-child(17), .col18right td:nth-child(18), .col19right td:nth-child(19), .col20right td:nth-child(20), .col21right td:nth-child(21), .col22right td:nth-child(22), .col23right td:nth-child(23), .col24right td:nth-child(24), .col25right td:nth-child(25), .col26right td:nth-child(26), .col27right td:nth-child(27), .col28right td:nth-child(28), .col29right td:nth-child(29) { text-align:right; } i9xkonjkusm1hmwhi2kqwz8pny3ixlz 10 530909 13273838 2024-11-07T11:46:56Z Llywelyn2000 796 Dechrau tudalen newydd gyda "<includeonly><templatestyles src="Template:Sort under/styles.css" /></includeonly><noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage and interwikis in Wikidata, not here! --> </noinclude>" 13273838 wikitext text/x-wiki <includeonly><templatestyles src="Template:Sort under/styles.css" /></includeonly><noinclude> {{Documentation}} <!-- Add categories to the /doc subpage and interwikis in Wikidata, not here! --> </noinclude> bxo8g2onz0kbhs83zs2skd46eec1l6m 10 530910 13273839 2024-11-07T11:47:55Z Llywelyn2000 796 Dechrau tudalen newydd gyda "/* {{pp-template}} */ /** * Reposition sort arrows under column header text in the same cell. * * Table classes: * - sort-under (consensus right) * - sort-under-right * - sort-under-center * * Tested: * - Windows 10: (all skins) Chrome, Firefox, Edge. * - Android Galaxy S21 (MinervaNeue): Chrome, Firefox. * - Wikipedia Android app. * - Print: Not styled. * - No JavaScript. * * Note: * Can't align {{static row numbers}} column label after sorting..." 13273839 sanitized-css text/css /* {{pp-template}} */ /** * Reposition sort arrows under column header text in the same cell. * * Table classes: * - sort-under (consensus right) * - sort-under-right * - sort-under-center * * Tested: * - Windows 10: (all skins) Chrome, Firefox, Edge. * - Android Galaxy S21 (MinervaNeue): Chrome, Firefox. * - Wikipedia Android app. * - Print: Not styled. * - No JavaScript. * * Note: * Can't align {{static row numbers}} column label after sorting when exactly * one header row followed by any "sorttop" rows. * See Phab:T355492 - "Move sorttop rows from thead to second tbody". * Lint error: * thead tr:first-child:has(+ tr.sorttop)::before {} */ @media screen { /** * Reclaim old space. */ html.client-js .sort-under.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js .sort-under-right.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js .sort-under-center.sortable.wikitable th.headerSort { padding-right: 0.4em; } html.client-js .sort-under.sortable:not(.wikitable) th.headerSort, html.client-js .sort-under-right.sortable:not(.wikitable) th.headerSort, html.client-js .sort-under-center.sortable:not(.wikitable) th.headerSort { padding-right: 1px; } html.client-js body.skin-minerva .sort-under.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-minerva .sort-under-right.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-minerva .sort-under-center.sortable.wikitable th.headerSort { padding-right: 0.2em; } html.client-js body.skin-timeless .sort-under.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-right.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-center.sortable.wikitable th.headerSort { padding-right: 0.5em; } /** * Reposition arrows. */ html.client-js .sort-under-center.sortable th.headerSort { background-position: center bottom 0.2em; } html.client-js .sort-under.sortable th.headerSort, html.client-js .sort-under-right.sortable th.headerSort { background-position: right bottom 0.2em; } /** * Add new space. */ html.client-js .sort-under.sortable th.headerSort, html.client-js .sort-under.sortable th.unsortable, html.client-js .sort-under-right.sortable th.headerSort, html.client-js .sort-under-right.sortable th.unsortable, html.client-js .sort-under-center.sortable th.headerSort, html.client-js .sort-under-center.sortable th.unsortable { padding-bottom: 1em; } html.client-js body.skin-timeless .sort-under.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under.sortable.wikitable th.unsortable, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-right.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-right.sortable.wikitable th.unsortable, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-center.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-center.sortable.wikitable th.unsortable { padding-bottom: 1.2em; } html.client-js body.skin-timeless .sort-under.sortable:not(.wikitable) th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under.sortable:not(.wikitable) th.unsortable, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-right.sortable:not(.wikitable) th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-right.sortable:not(.wikitable) th.unsortable, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-center.sortable:not(.wikitable) th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-center.sortable:not(.wikitable) th.unsortable, html.client-js body.skin-minerva .sort-under.sortable:not(.wikitable) th.headerSort, html.client-js body.skin-minerva .sort-under.sortable:not(.wikitable) th.unsortable, html.client-js body.skin-minerva .sort-under-right.sortable:not(.wikitable) th.headerSort, html.client-js body.skin-minerva .sort-under-right.sortable:not(.wikitable) th.unsortable, html.client-js body.skin-minerva .sort-under-center.sortable:not(.wikitable) th.headerSort, html.client-js body.skin-minerva .sort-under-center.sortable:not(.wikitable) th.unsortable { padding-bottom: 0.8em; } /** * Align {{static row numbers}} column header text. */ html.client-js .static-row-numbers.sort-under.sortable thead tr:only-child::before, html.client-js .static-row-numbers.sort-under-right.sortable thead tr:only-child::before, html.client-js .static-row-numbers.sort-under-center.sortable thead tr:only-child::before { padding-bottom: 0.9em; } html.client-js body.skin-timeless .static-row-numbers.sort-under.sortable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-timeless .static-row-numbers.sort-under-right.sortable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-timeless .static-row-numbers.sort-under-center.sortable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-minerva .static-row-numbers.sort-under.sortable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-minerva .static-row-numbers.sort-under-right.sortable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-minerva .static-row-numbers.sort-under-center.sortable thead tr:only-child::before { padding-bottom: 0.8em; } /** * Adjust {{vertical header}} space. */ html.client-js .sort-under.sortable.wikitable th.ts-vertical-header.headerSort, html.client-js .sort-under.sortable.wikitable th.ts-vertical-header.unsortable, html.client-js .sort-under-right.sortable.wikitable th.ts-vertical-header.headerSort, html.client-js .sort-under-right.sortable.wikitable th.ts-vertical-header.unsortable, html.client-js .sort-under-center.sortable.wikitable th.ts-vertical-header.headerSort, html.client-js .sort-under-center.sortable.wikitable th.ts-vertical-header.unsortable { padding-top: 0.4em; } html.client-js .sort-under.sortable:not(.wikitable) th.ts-vertical-header.headerSort, html.client-js .sort-under.sortable:not(.wikitable) th.ts-vertical-header.unsortable, html.client-js .sort-under-right.sortable:not(.wikitable) th.ts-vertical-header.headerSort, html.client-js .sort-under-right.sortable:not(.wikitable) th.ts-vertical-header.unsortable, html.client-js .sort-under-center.sortable:not(.wikitable) th.ts-vertical-header.headerSort, html.client-js .sort-under-center.sortable:not(.wikitable) th.ts-vertical-header.unsortable { padding-top: 1px; } html.client-js .sort-under.sortable .ts-vertical-header > div, html.client-js .sort-under-right.sortable .ts-vertical-header > div, html.client-js .sort-under-center.sortable .ts-vertical-header > div { padding-top: 4px; } html.client-js .sort-under.sortable:not(.wikitable) .ts-vertical-header > div, html.client-js .sort-under-right.sortable:not(.wikitable) .ts-vertical-header > div, html.client-js .sort-under-center.sortable:not(.wikitable) .ts-vertical-header > div { padding-bottom: 4px; } html.client-js body.skin-minerva .sort-under.sortable.wikitable .ts-vertical-header > div, html.client-js body.skin-minerva .sort-under-right.sortable.wikitable .ts-vertical-header > div, html.client-js body.skin-minerva .sort-under-center.sortable.wikitable .ts-vertical-header > div { padding-top: 2px; } html.client-js body.skin-timeless .sort-under.sortable.wikitable .ts-vertical-header > div, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-right.sortable.wikitable .ts-vertical-header > div, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-center.sortable.wikitable .ts-vertical-header > div { padding-top: 0; } /** * Increase touch screen button spacing for fat-finger error on header link. */ @media (pointer: coarse) { /* Arrows. */ html.client-js .sort-under-center.sortable.wikitable th.headerSort { background-position: center bottom 0.5em; } html.client-js .sort-under.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js .sort-under-right.sortable.wikitable th.headerSort { background-position: right bottom 0.5em; } /* Space. */ html.client-js .sort-under.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js .sort-under.sortable.wikitable th.unsortable, html.client-js .sort-under-right.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js .sort-under-right.sortable.wikitable th.unsortable, html.client-js .sort-under-center.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js .sort-under-center.sortable.wikitable th.unsortable { padding-bottom: 1.6em; } html.client-js body.skin-timeless .sort-under.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under.sortable.wikitable th.unsortable, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-right.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-right.sortable.wikitable th.unsortable, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-center.sortable.wikitable th.headerSort, html.client-js body.skin-timeless .sort-under-center.sortable.wikitable th.unsortable { padding-bottom: 1.8em; } /* {{Static row numbers}}. */ html.client-js .static-row-numbers.sort-under.sortable.wikitable thead tr:only-child::before, html.client-js .static-row-numbers.sort-under-right.sortable.wikitable thead tr:only-child::before, html.client-js .static-row-numbers.sort-under-center.sortable.wikitable thead tr:only-child::before { padding-bottom: 1.5em; } html.client-js body.skin-timeless .static-row-numbers.sort-under.sortable.wikitable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-timeless .static-row-numbers.sort-under-right.sortable.wikitable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-timeless .static-row-numbers.sort-under-center.sortable.wikitable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-minerva .static-row-numbers.sort-under.sortable.wikitable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-minerva .static-row-numbers.sort-under-right.sortable.wikitable thead tr:only-child::before, html.client-js body.skin-minerva .static-row-numbers.sort-under-center.sortable.wikitable thead tr:only-child::before { padding-bottom: 1.4em; } } } nu4icqwz8847y0ex2wi6m68yo043iyj 0 530911 13273843 2024-11-07T11:52:11Z Llywelyn2000 796 Newydd; o en 13273843 wikitext text/x-wiki Mae CMC (PPP) yn golygu [[cynnyrch mewnwladol crynswth]] yn seiliedig ar [[Paredd gallu prynu|gydraddoldeb pŵer prynu]]. Mae'r erthygl hon, '''Rhestr o wledydd yn ôl CMC (PPP)''', yn cynnwys rhestr o wledydd yn ôl eu GDP wedi'u hamcangyfrif (PPP).<ref>{{Cite web|url=http://www.investopedia.com/ask/answers/199.asp|title=What is GDP and why is it so important?|publisher=[[IAC/InterActiveCorp]]|website=[[Investopedia]]|date=26 February 2009|access-date=26 July 2016}}</ref> Ceir rhestrau o wledydd yn ôl amcangyfrifon a rhagolygon gan sefydliadau ariannol ac ystadegol sy'n cyfrifo gan ddefnyddio cyfraddau cyfnewid swyddogol y farchnad neu'r llywodraeth. Seiliwyd y ddata ar y dudalen hon ar <u>y ddoler ryngwladol</u>, uned safonol a ddefnyddir gan [[Economeg|economegwyr]]. Mae rhai rhanbarthau nad ydynt yn cael eu hystyried yn eang yn wledydd sofran (fel [[Hong Cong|Hong Kong]]) hefyd yn ymddangos ar y rhestr os ydyn nhw'n ardaloedd awdurdodaeth benodol neu'n endidau economaidd. Gellir dadlau bod cymariaethau CMC gan ddefnyddio PPP yn fwy defnyddiol na'r rhai sy'n defnyddio [[Rhestr o wledydd yn nhrefn CMC y pen|CMC enwol]] (''nominal'') wrth asesu marchnad ddomestig gwladwriaeth oherwydd bod PPP yn ystyried cost gymharol nwyddau, gwasanaethau a chyfraddau chwyddiant lleol y wlad, yn hytrach na defnyddio cyfraddau cyfnewid marchnad ryngwladol, sy'n gall ystumio'r gwahaniaethau gwirioneddol mewn incwm y pen.<ref name="ICP" /> Fodd bynnag, mae'n gyfyngedig wrth fesur llif arian rhwng gwledydd ac wrth gymharu ansawdd yr un nwyddau rhwng gwledydd. Defnyddir PPP yn aml i fesur trothwy tlodi byd-eang ac fe'i defnyddir gan y [[Y Cenhedloedd Unedig|Cenhedloedd Unedig]] wrth lunio'r [[Mynegai Datblygu Dynol|mynegai datblygiad dynol]].<ref name="ICP">{{Cite web|url=http://www.afdb.org/fileadmin/uploads/afdb/Documents/Publications/4-Applications%20and%20Limitations%20of%20ICP%20Data.pdf|title=Part 4. Applications and Limitations of ICP Data|access-date=20 May 2014}}</ref> Mae'r arolygon hyn megis y Rhaglen Cymharu Rhyngwladol yn cynnwys nwyddau masnachadwy a nwyddau na ellir eu masnachu mewn ymgais i amcangyfrif basged gynrychioliadol o'r holl nwyddau.<ref name="ICP" /> == Tabl == ''Mae'r tabl yn cael ei raddio i ddechrau yn ôl cyfartaledd yr amcangyfrifon sydd ar gael ar gyfer pob gwlad neu diriogaeth, a gellir ei ail-drefnu gan y naill ffynhonnell neu'r llall.'' ''Mae'r dolenni yn y rhes "Gwlad/Tiriogaeth" y tabl canlynol yn cysylltu â'r erthygl ar y CMC neu economi'r wlad neu'r diriogaeth berthnasol.'' {| class="wikitable sortable sticky-header-multi sort-under static-row-numbers" style="text-align:right;" |+GDP (miliynau o ddoleri rhyngwladol yn ol gwlad neu ardal}} |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! style=width:17em rowspan=2 | Gwlad/Ardal ! colspan=2 | IMF<ref name=":0">{{Cite web |title=World Economic Outlook Database, October 2024 Edition |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2024/October/weo-report?c=512,914,612,171,614,311,213,911,314,193,122,912,313,419,513,316,913,124,339,638,514,218,963,616,223,516,918,748,618,624,522,622,156,626,628,228,924,233,632,636,634,238,662,960,423,935,128,611,321,243,248,469,253,642,643,939,734,644,819,172,132,646,648,915,134,652,174,328,258,656,654,336,263,268,532,944,176,534,536,429,433,178,436,136,343,158,439,916,664,826,542,967,443,917,544,941,446,666,668,672,946,137,546,674,676,548,556,678,181,867,682,684,273,868,921,948,943,686,688,518,728,836,558,138,196,278,692,694,962,142,449,564,565,283,853,288,293,566,964,182,359,453,968,922,714,862,135,716,456,722,942,718,724,576,936,961,813,726,199,733,184,524,361,362,364,732,366,144,146,463,528,923,738,578,537,742,866,369,744,186,925,869,746,926,466,112,111,298,927,846,299,582,487,474,754,698,&s=PPPGDP,&sy=2024&ey=2025&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |access-date=2024-10-22 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.imf.org/en/Publications/WEO/weo-database/2023/October/weo-report?a=1&c=001,998,&s=NGDPD,PPPGDP,PPPPC,PPPSH,&sy=2020&ey=2028&ssm=0&scsm=1&scc=0&ssd=1&ssc=0&sic=0&sort=country&ds=.&br=1 |title=WEO Database, October 2023. Report for Selected Countries and Subjects: World, European Union |date=10 October 2023 |website=IMF.org |publisher=[[International Monetary Fund]]|access-date=10 October 2023 |language=en}}</ref> ! colspan=2 | World Bank<ref>{{Cite web |date= |title=GDP, PPP (current international $) |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?most_recent_value_desc=true |access-date=2023-07-05 |website=data.worldbank.org}}</ref> ! colspan=2 | CIA<ref>{{Cite web |title=Real GDP (purchasing power parity) |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/field/real-gdp-purchasing-power-parity/country-comparison |access-date=9 November 2022 |publisher=[[Central Intelligence Agency]]}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - World |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/world/#economy |access-date=2022-11-09 |website=CIA.gov}}</ref><ref>{{Cite web |title=The World Factbook - European Union |url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union/#economy |access-date=2022-11-17 |website=CIA.gov}}</ref> |- class="static-row-header" style="text-align:center;vertical-align:bottom;" ! Rhagolygon !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn ! Amcangyfrif !! Blwyddyn |- class=static-row-header style=font-weight:bold | style=text-align:left|{{noflag|Y Ddaear}} || 185,677,122 || 2024 || 184,653,697 || 2023 || 165,804,000 || 2023 |- | {{flagcountry|China|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,070,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2024 || 34,643,706 ||<ref group="n" name="CN2"/>2023 || 31,227,000 ||<ref group="n" name="CN1"/>2023 |- | {{flagcountry|United States|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 29,170,000 || 2024 || 27,360,935 || 2023 || 24,662,000 || 2023 |- | {{flagcountry|India|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 16,024,460 || 2024 || 14,537,383 || 2023 || 13,104,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Russia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,910,000 || 2024 || 6,452,309 || 2023 || 5,816,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Japan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,570,000 || 2024 || 6,251,558 || 2023 || 5,761,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Germany|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,020,000 || 2024 || 5,857,856 || 2023 || 5,230,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Brazil|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,702,004 || 2024 || 4,456,611 || 2023 || 4,016,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Indonesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,661,542 || 2024 || 4,333,084 || 2023 || 3,906,000 || 2023 |- | {{flagcountry|France|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,360,000 || 2024 || 4,169,071 || 2023 || 3,764,000 || 2023 |- | {{flagcountry|United Kingdom|pref=GDP of|pref2=Economy of the}} || 4,280,000 || 2024 || 4,026,241 || 2023 || 3,700,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Italy|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,600,000 || 2024 || 3,452,505 || 2023 || 3,097,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Turkey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,460,000 || 2024 || 3,767,230 || 2023 || 2,936,000 || 2023 |- |{{flagcountry|Mexico|pref=GDP de of|pref2=Economy of}} || 3,300,000 || 2024 || 3,288,671 || 2023 || 2,873,000 || 2023 |- | {{flagcountry|South Korea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260,000 || 2024 || 2,794,196 || 2023 || 2,615,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Spain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,670,000 || 2024 || 2,553,107 || 2023 || 2,242,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Canada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,580,000 || 2024 || 2,469,314 || 2023 || 2,238,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Egypt|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,230,000 || 2024 || 2,120,932 || 2023 || 1,912,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Saudi Arabia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,110,000 || 2024 || 2,031,780 || 2023 || 1,831,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Australia |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,900,000 || 2024 || 1,841,115 || 2023 || 1,584,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Poland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,890,000 || 2024 || 1,814,628 || 2023 || 1,616,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Taiwan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,840,000 || 2024 || colspan=2 {{n/a}} || 1,143,277 || 2019 |- | {{flagcountry|Thailand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,770,000 || 2024 || 1,681,795 || 2023 || 1,516,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Iran|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,700,000 || 2024 || 1,598,124 || 2023 || 1,440,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Bangladesh|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690,000 || 2024 || 1,567,951 || 2023 || 1,413,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Vietnam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,630,000 || 2024 || 1,502,096 || 2023 || 1,354,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Pakistan |pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,580,000 || 2024 || 1,493,905 || 2023 || 1,347,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Nigeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,490,000 || 2024 || 1,414,033 || 2023 || 1,275,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Netherlands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,460,000 || 2024 || 1,398,445 || 2023 || 1,240,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Malaysia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,370,942 || 2024 || 1,277,913 || 2023 || 1,152,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Philippines|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 1,370,400 || 2024 || 1,262,021 || 2023 || 1,138,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Argentina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,350,000 || 2024 || 1,369,904 || 2023 || 1,235,000 || 2023 |- | {{flagcountry|Colombia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,130,000 || 2024 || 1,122,331 || 2023 || 978,024 || 2023 |- | {{flagcountry|South Africa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 993,750 || 2024 || 957,414 || 2023 || 862,981 || 2023 |- | {{flagcountry|Romania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 894,220 || 2024 || 912,851 || 2023 || 772,107 || 2023 |- | {{flagcountry|Singapore|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 879,980 || 2024 || 837,348 || 2023 || 754,758 || 2023 |- | {{flagcountry|Belgium|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 863,840 || 2024 || 832,972 || 2023 || 751,592 || 2023 |- | {{flagcountry|Switzerland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 851,140 || 2024 || 822,862 || 2023 || 590,710 || 2020 |- | {{flagcountry|United Arab Emirates|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 849,780 || 2024 || 798,490 || 2023 || 655,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Kazakhstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 830,610 || 2024 || 782,723 || 2023 || 475,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Algeria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 826,140 || 2024 || 776,539 || 2023 || 468,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Sweden|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 763,590 || 2024 || 739,741 || 2023 || 524,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Ireland|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 691,900 || 2024 || 671,603 || 2023 || 447,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Chile|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 674,390 || 2024 || 653,360 || 2023 || 445,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Austria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 667,150 || 2024 || 673,525 || 2023 || 463,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Ukraine|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,580 ||<ref group="n" name="UA" />2024 || 621,258 ||<ref group="n" name="UA" />2023 || 516,680 ||<ref group="n" name="UA" />2020 |- | {{flagcountry|Iraq|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 655,420 || 2024 || 635,633 || 2023 || 372,270 || 2020 |- | {{flagcountry|Czech Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 619,880 || 2024 || 585,187 || 2023 || 409,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Peru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 605,570 || 2024 || 574,287 || 2023 || 371,290 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Hong Kong|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 569,830 || 2024 || 538,692 || 2023 || 420,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Norway|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 567,240 || 2024 || 576,575 || 2023 || 342,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Israel|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 541,340 || 2024 || 521,339 || 2023 || 353,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Portugal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 508,510 || 2024 || 513,203 || 2023 || 331,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Denmark|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 496,700 || 2024 || 456,059 || 2023 || 326,200 || 2020 |- | {{flagcountry|Hungary|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 448,460 || 2024 || 440,579 || 2023 || 302,320 || 2020 |- | {{flagcountry|Greece|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 436,757 || 2024 || 426,748 || 2023 || 292,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Ethiopia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 434,440 || 2024 || 393,407 || 2023 || 264,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Uzbekistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 428,200 || 2024 || 354,100 || 2023 || 239,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Morocco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 396,690 || 2024 || 374,409 || 2023 || 259,420 ||<ref group="n" name="MA" />2020 |- | {{flagcountry|Kenya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 375,360 || 2024 || 348,430 || 2023 || 226,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Angola|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 374,940 || 2024 || 294,960 || 2023 || 203,710 || 2020 |- | {{flagcountry|Finland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 361,310 || 2024 || 363,315 || 2023 || 261,390 || 2020 |- | {{flagcountry|Qatar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 356,000 || 2024 || 326,445 || 2023 || 245,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Sri Lanka|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 319,248 || 2022 || 318,551 || 2023 || 274,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominican Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 312,570 || 2024 || 290,243 || 2023 || 184,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Ecuador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 296,730 || 2024 || 288,687 || 2023 || 182,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Belarus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 293,140 || 2024 || 282,246 || 2023 || 179,970 || 2020 |- | {{flagcountry|New Zealand|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,910 || 2024 || 282,620 || 2023 || 215,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Myanmar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 283,750 || 2024 || 322,296 || 2023 || 247,240 ||<ref group="n" name="MM" />2020 |- | {{flagcountry|Tanzania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,670 || 2024 || 259,661 || 2023 || 152,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Ghana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 269,110 || 2024 || 254,767 || 2023 || 164,840 || 2020 |- | {{flagcountry|Guatemala|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 264,030 || 2024 || 247,604 || 2023 || 141,500 || 2020 |- | {{flagcountry|Azerbaijan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 253,120 || 2024 || 239,521 || 2023 || 138,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Kuwait|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 249,260 || 2024 || 243,031 || 2023 || 209,740 || 2019 |- | {{flagcountry|Bulgaria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 248,910 || 2024 || 248,788 || 2023 || 155,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovakia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 247,540 || 2024 || 242,305 || 2023 || 165,570 || 2020 |- | {{flagcountry|Ivory Coast|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 244,610 || 2024 || 224,945 || 2023 || 136,480 || 2020 |- | {{flagcountry|Venezuela|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,360 || 2024 || 506,339 || 2011 || 269,068 || 2018 |- | {{flagcountry|Oman|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 222,060 || 2024 || 206,309 || 2023 || 135,790 || 2019 |- | {{flagcountry|Serbia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 191,560 || 2024 || 181,345 || 2023 || 125,800 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Democratic Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 190,130 || 2024 || 170,865 || 2023 || 96,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Croatia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 187,190 || 2024 || 176,899 || 2023 || 107,110 || 2020 |- | {{flagcountry|Panama|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 186,210 || 2024 || 177,361 || 2023 || 109,520 || 2020 |- | {{flagcountry|Turkmenistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 177,370 || 2024 || 105,309 || 2019 || 92,330 || 2019 |- | {{flagcountry|Tunisia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 176,870 || 2024 || 170,448 || 2023 || 114,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Uganda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 170,610 || 2024 || 150,513 || 2023 || 99,610 || 2020 |- | {{flagcountry|Nepal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 169,120 || 2024 || 160,101 || 2023 || 110,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Cameroon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 163,160 || 2024 || 154,126 || 2023 || 94,940 || 2020 |- | {{flagcountry|Costa Rica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,650 || 2024 || 145,693 || 2023 || 100,250 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Puerto Rico|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 158,190 || 2024 || 152,910 || 2023 || 106,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Lithuania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 154,620 || 2024 || 148,985 || 2023 || 102,660 || 2020 |- | {{flagcountry|Cambodia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,800 || 2024 || 95,300 || 2023 || 70,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Bolivia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 139,160 || 2024 || 132,892 || 2023 || 92,590 || 2020 |- | {{flagcountry|Cuba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 137,000 || 2017 |- | {{flagcountry|Syria|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 136,379 || 2020 || 62,150 || 2021 || 50,280 || 2015 |- | {{flagcountry|Paraguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 127,420 || 2024 || 119,842 || 2023 || 87,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Jordan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 124,280 || 2024 || 118,493 || 2023 || 100,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,480 || 2024 || 150,925 || 2023 || 176,400 || 2020 |- | {{flagcountry|Uruguay|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 123,220 || 2024 || 116,596 || 2023 || 75,060 || 2020 |- | {{flagcountry|Slovenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 117,990 || 2024 || 116,540 || 2023 || 76,750 || 2020 |- | {{flagcountry|Libya|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 106,120 || 2024 || 135,295 || 2023 || 70,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahrain|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 105,650 || 2024 || 94,846 || 2023 || 69,650 || 2020 |- | {{flagcountry|Georgia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 102,250 ||<ref group="n" name="GA"/>2024 || 92,810 ||<ref group="n" name="GA"/>2023 || 52,330 ||<ref group="n" name="GA"/>2020 |- | {{flagcountry|Luxembourg|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 101,886 || 2024 || 86,117 || 2021 || 69,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Senegal|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 94,350 || 2024 || 85,849 || 2023 || 55,260 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Macau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 90,310 || 2024 || 79,697 || 2023 || 35,580 || 2020 |- | {{flagcountry|Zambia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 88,560 || 2024 || 84,863 || 2023 || 60,120 || 2020 |- | {{flagcountry|Zimbabwe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 86,160 || 2024 || 64,993 || 2023 || 40,790 || 2020 |- | {{flagcountry|El Salvador|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 84,220 || 2024 || 79,831 || 2023 || 52,260 || 2020 |- | {{flagcountry|Latvia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,800 || 2024 || 79,976 || 2023 || 56,920 || 2020 |- | {{flagcountry|Honduras|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 81,060 || 2024 || 76,388 || 2023 || 50,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Lebanon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 78,166 || 2022 || 70,557 || 2022 || 79,510 || 2020 |- | {{flagcountry|Laos|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,760 || 2024 || 71,194 || 2023 || 56,790 || 2020 |- | {{flagcountry|Bosnia and Herzegovina|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 74,280 || 2024 || 73,353 || 2023 || 47,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Afghanistan|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=Taliban}} || 72,512 || 2022 || 86,077 || 2022 || 77,040 || 2020 |- | {{flagcountry|Yemen|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,520 || 2024 || 92,755 || 2013 || 73,630 || 2017 |- | {{flagcountry|Armenia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 69,300 || 2024 || 64,044 || 2023 || 37,310 || 2020 |- | {{flagcountry|Burkina Faso|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,580 || 2024 || 63,405 || 2023 || 45,160 || 2022 |- | {{flagcountry|Mali|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 68,530 || 2024 || 63,497 || 2023 || 44,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Mongolia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 67,690 || 2024 || 62,421 || 2023 || 37,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 66,620 || 2024 || 62,855 || 2023 || 35,080 || 2020 |- | {{flagcountry|Estonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 65,540 || 2024 || 66,932 || 2023 || 47,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Benin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 63,540 || 2024 || 58,256 || 2023 || 40,290 || 2020 |- | {{flagcountry|Guyana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 62,650 || 2024 || 44,974 || 2023 || 14,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Madagascar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,880 || 2024 || 56,864 || 2023 || 41,820 || 2020 |- | {{flagcountry|Nicaragua|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 60,370 || 2024 || 56,678 || 2023 || 34,980 || 2020 |- | {{flagcountry|Mozambique|pref=Income in|pref2=Economy of}} || 60,290 || 2024 || 56,171 || 2023 || 38,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Albania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 58,200 || 2024 || 58,750 || 2023 || 37,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Tajikistan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 56,370 || 2024 || 51,551 || 2023 || 34,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Niger|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,550 || 2024 || 49,436 || 2023 || 28,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Cyprus|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,140 ||<ref group="n" name="CY"/>2024 || 53,033 ||<ref group="n" name="CY"/>2023 || 33,670 ||<ref group="n" name="CY"/>2020 |- | {{flagcountry|Kyrgyzstan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 55,010 || 2024 || 50,435 || 2023 || 31,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Gabon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 54,470 || 2024 || 53,475 || 2023 || 32,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Botswana|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 53,640 || 2024 || 51,856 || 2023 || 37,720 || 2020 |- | {{flagcountry|Chad|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 52,220 || 2024 || 35,996 || 2023 || 24,970 || 2020 |- | {{flagcountry|Rwanda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 51,920 || 2024 || 47,373 || 2023 || 27,180 || 2020 |- | {{flagcountry|Trinidad and Tobago|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,970 || 2024 || 48,461 || 2023 || 33,210 || 2020 |- | {{flagcountry|North Macedonia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 49,300 || 2024 || 45,068 || 2023 || 33,020 || 2020 |- | {{flagcountry|Moldova|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 45,410 ||<ref group="n" name="MD" />2024 || 43,233 ||<ref group="n" name="MD" />2023 || 32,260 ||<ref group="n" name="MD" />2020 |- | {{flagcountry|Papua New Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 44,420 || 2024 || 47,593 || 2023 || 36,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Brunei|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 41,020 || 2024 || 39,118 || 2023 || 27,230 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritius|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,438 || 2024 || 37,198 || 2023 || 24,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Congo, Republic of the|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 40,400 || 2024 || 42,338 || 2023 || 19,030 || 2020 |- | {{flagcountry|Malta|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,320 || 2024 || 34,545 || 2023 || 20,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Malawi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 40,070 || 2024 || 39,093 || 2023 || 28,440 || 2020 |- | {{flagcountry|Korea, North|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 40,000 || 2015 |- | {{flagcountry|Haiti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,650 || 2024 || 38,170 || 2023 || 31,620 || 2020 |- | {{flagcountry|Mauritania|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 37,280 || 2024 || 33,721 || 2023 || 23,170 || 2020 |- | {{flagcountry|Namibia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 35,070 || 2024 || 33,220 || 2023 || 22,600 || 2020 |- | {{flagcountry|Equatorial Guinea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 34,590 || 2024 || 32,104 || 2023 || 23,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Jamaica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 33,780 || 2024 || 32,423 || 2023 || 25,890 || 2020 |- | {{flagcountry|Palestine|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 33,173 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 30,418 ||<ref group="n" name="PS1"/>2023 || 25,910 ||<ref group="n" name="PS2"/>2020 |- | {{flagcountry|Togo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,560 || 2024 || 28,567 || 2023 || 17,450 || 2020 |- | {{flagcountry|Somalia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,430 || 2024 || 29,234 || 2023 || 13,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Sierra Leone|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,340 || 2024 || 16,234 || 2023 || 13,150 || 2020 |- | {{flagcountry|Iceland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 30,240 || 2024 || 30,530 || 2023 || 19,160 || 2020 |- | {{flagcountry|Kosovo|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 29,719 || 2024 || 26,397 || 2023 || 19,130 || 2020 |- | {{flagcountry|Montenegro|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 20,180 || 2024 || 19,234 || 2023 || 11,360 || 2020 |- | {{flagcountry|Bahamas, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,310 || 2024 || 14,670 || 2023 || 12,100 || 2020 |- | {{flagcountry|Eswatini|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 15,240 || 2024 || 14,216 || 2023 || 9,740 || 2020 |- | {{flagcountry|Fiji|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 14,770 || 2024 || 14,089 || 2023 || 9,860 || 2020 |- | {{flagcountry|Maldives|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 13,870 || 2024 || 12,925 || 2023 || 7,050 || 2020 |- | {{flagcountry|Suriname|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,850 || 2024 || 13,117 || 2023 || 9,460 || 2020 |- | {{flagcountry|Burundi|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 13,170 || 2024 || 12,588 || 2023 || 8,690 || 2020 |- | {{flagcountry|Bhutan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 12,980 || 2024 || 11,753 || 2022 || 8,420 || 2020 |- | {{flagcountry|South Sudan|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 11.790 || 2024 || 12,827 || 2015 || 20,010 || 2017 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|New Caledonia|pref=GDP of|pref2=Economy of|variant=merged}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 11,110 || 2017 |- | {{flagcountry|Liberia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 10,580 || 2024 || 9,856 || 2023 || 6,850 || 2020 |- | {{flagcountry|Gambia, The|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 9,510 || 2024 || 8,770 || 2023 || 5,220 || 2020 |- | {{flagcountry|Djibouti|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 8,970 || 2024 || 8,187 || 2023 || 5,420 || 2020 |- | {{flagcountry|Monaco|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 7,672 || 2015 |- | {{flagcountry|Lesotho|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 7,060 || 2024 || 6,510 || 2023 || 4,880 || 2020 |- | {{flagcountry|Central African Republic|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 6,910 || 2024 || 6,488 || 2023 || 4,483 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Bermuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,796 || 2023 || 5,230 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Isle of Man|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 6,792 || 2015 |- | {{flagcountry|Timor-Leste|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,440 || 2024 || 6,950 || 2023 || 4,190 || 2020 |- | {{flagcountry|Barbados|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,410 || 2024 || 5,458 || 2023 || 3,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Eritrea|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,405 || 2020 || 5,224 || 2011 || 9,702 || 2017 |- | {{flagcountry|Guinea-Bissau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,158 || 2024 || 5,657 || 2023 || 3,640 || 2020 |- | {{flagcountry|Belize|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 6,153 || 2024 || 5,831 || 2023 || 2,430 || 2020 |- | {{flagcountry|Andorra|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,960 || 2024 || 5,733 || 2023 || 3,327 || 2015 |- | {{flagcountry|Cape Verde|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,830 ||<ref group="n" name="CV" />2024 || 5,439 ||<ref group="n" name="CV" />2023 || 3,360 ||<ref group="n" name="CV" />2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cayman Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,851 || 2022 || 4,780 || 2019 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guam|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,793 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Aruba|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 5,680 || 2024 || 4,815 || 2022 || 4,158 || 2017 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Jersey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,569 || 2016 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|French Polynesia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 5,490 || 2017 |- | {{flagcountry|Liechtenstein|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,978 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Lucia|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 4,950 || 2024 || 4,529 || 2023 || 2,250 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|U.S. Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}}|| 4,895 || 2021 || 3,872 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Curaçao|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,428 || 2022 || 3,860 || 2019 |- | {{flagcountry|Seychelles|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 4,140 || 2024 || 3,915 || 2023 || 2,400 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Faroe Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || 4,064 || 2023 || 2,001 || 2014 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Greenland|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,857 || 2021 || 2,413 || 2015 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Guernsey|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 3,465 || 2015 |- | {{flagcountry|Comoros|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 3,440 || 2024 || 3,284 || 2023 || 2,730 || 2020 |- | {{flagcountry|Antigua and Barbuda|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 3,260 || 2024 || 2,998 || 2023 || 1,760 || 2020 |- | {{flagcountry|San Marino|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,750 || 2024 || 2,217 || 2021 || 2,060 || 2019 |- | {{flagcountry|Grenada|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,350 || 2024 || 2,227 || 2023 || 1,700 || 2020 |- | {{flagcountry|Saint Vincent and the Grenadines|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 2,160 || 2024 || 2,061 || 2023 || 1,340 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Sint Maarten|name=Sint Maarten (Dutch part)|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,121 || 2023 || 1,440 || 2018 |- | {{flagcountry|Solomon Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 2,060 || 2024 || 2,247 || 2023 || 1,710 || 2020 |- class="static-row-header " style="background:#F0E891" |- | {{flagcountry|Gibraltar|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 2,044 || 2014 |- | {{flagcountry|Saint Kitts and Nevis|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,690 || 2024 || 1,595 || 2023 || 1,240 || 2020 |- | {{flagcountry|Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,480 || 2024 || 1,507 || 2023 || 1,250 || 2020 |- | {{flagcountry|Sao Tome and Principe|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,470 || 2024 || 1,405 || 2023 || 890 || 2020 |- | {{flagcountry|Dominica|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 1,380 || 2024 || 1,285 || 2023 || 710 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Northern Mariana Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,242 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Turks and Caicos Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || 1,143 || 2023 || 820 || 2020 |- | {{flagcountry|Vanuatu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 990 || 2024 || 1,108 || 2023 || 850 || 2020 |- | {{flagcountry|Tonga|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 780 || 2024 || 749 || 2022 || 670 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|American Samoa|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 658 || 2016 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Martin|name=Saint Martin|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 562 || 2005 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|British Virgin Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 500 || 2017 |- | {{flagcountry|Kiribati|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 460 || 2024 || 470 || 2023 || 270 || 2020 |- | {{flagcountry|Micronesia, Federated States of|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 443 || 2024 || 485 || 2023 || 390 || 2019 |- | {{flagcountry|Palau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 307 || 2024 || 315 || 2023 || 320 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Cook Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 300 || 2016 |- | {{flagcountry|Marshall Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || 270 || 2024 || 314 || 2023 || 240 || 2019 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Pierre and Miquelon|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 261 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Falkland Islands|pref=GDP of|pref2=Economy of|the=y}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 206 || 2015 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Anguilla|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 175 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Montserrat|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 167 || 2011 |- | {{flagcountry|Nauru|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 141 || 2024 || 161 || 2023 || 150 || 2019 |- | {{flagcountry|Tuvalu|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || 70 || 2024 || 65 || 2023 || 50 || 2020 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Wallis and Futuna|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 60 || 2004 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Saint Helena, Ascension and Tristan da Cunha|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 31 || 2009 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Niue|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 10 || 2003 |-class="static-row-header " style="font-weight:bold;"|- style="background:#F0E891" | {{flagcountry|Tokelau|pref=GDP of|pref2=Economy of}} || colspan=2 {{n/a}} || colspan=2 {{n/a}} || 8 || 2017 |} == Cyfeiriadau == {{cyfeiriadau}} [[Categori:Economeg]] [[Categori:Rhestrau]] bxqivrdn6tke8lbbwmes6muik31rfdw