Wikipedia fowiki https://fo.wikipedia.org/wiki/Fors%C3%AD%C3%B0a MediaWiki 1.43.0-wmf.28 first-letter Miðil Serstakt Kjak Brúkari Brúkarakjak Wikipedia Wikipedia-kjak Mynd Myndakjak MediaWiki MediaWiki-kjak Fyrimynd Fyrimyndakjak Hjálp Hjálparkjak Bólkur Bólkakjak TimedText TimedText talk Module Module talk 0 8313 381870 376861 2024-10-24T17:24:19Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 381870 wikitext text/x-wiki Føroya Landsskjalasavn er ein almennur stovnur, sum í 2018 broytti navn til [[Tjóðskjalasavnið]]<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Rigmor|first=Dam|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=10. oktober 2018}}</ref>. == Keldur == <references/> === Greinir === * Nolsøe, Páll J.: Føroya Landsskjalasavn. Í: [[Gluggin]], [[apríl]] [[1956]]. == Slóðir úteftir == * [http://www.lss.fo Føroya Landsskjalasavn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100626010832/http://www.lss.fo/ |date=2010-06-26 }} [[Bólkur:Bókasøvn]] [[Bólkur:Føroyar]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] [[Bólkur:Mentan í Føroyum]] [[Bólkur:Almennir stovnar í Føroyum]] [[Bólkur:Skjalasavn]] [[Bólkur:Almenn savnindi]] [[Bólkur:Tjóðskjalasavn]] bi67vtjlompaza4pw4pxru4fozy3chc 381876 381870 2024-10-25T10:58:55Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 381876 wikitext text/x-wiki Føroya Landsskjalasavn, upprunaliga Færø Amts Arkiv, er almennur stovnur, sum í 2018 broytti navn til [[Tjóðskjalasavnið]]<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Rigmor|first=Dam|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=10. oktober 2018}}</ref>. == Keldur == <references/> === Greinir === * Nolsøe, Páll J.: Føroya Landsskjalasavn. Í: [[Gluggin]], [[apríl]] [[1956]]. == Slóðir úteftir == * [http://www.lss.fo Føroya Landsskjalasavn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100626010832/http://www.lss.fo/ |date=2010-06-26 }} [[Bólkur:Bókasøvn]] [[Bólkur:Føroyar]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] [[Bólkur:Mentan í Føroyum]] [[Bólkur:Almennir stovnar í Føroyum]] [[Bólkur:Skjalasavn]] [[Bólkur:Almenn savnindi]] [[Bólkur:Tjóðskjalasavn]] anpjr1ienngc7oztgzmbbbv4dald922 0 42895 381867 381863 2024-10-24T17:05:12Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 381867 wikitext text/x-wiki Tjóðskjalasavnið er ein almennur stovnur, ið varðveitur skjøl og skipanir, ið hava søguligt, fyrisitingarligt og rættarligt virði. Endamálið við hesum er, at almenningurin, tvs. borgarar, myndugleikar og granskarar, á ein skipaðan og tryggan hátt, kunnu fáa atgongd til umrødda tilfar, um tey hava tað fyri neyðini.<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1300|title=Tjóðskjalasavnið|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2018-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629223249/http://archives.fo/index.php?id=1300|dead-url=yes}}</ref> Stovnurin virkar eftir 'Løgtingslóg um skjalasøvn, sum broytt við løgtingslóg nr. 63 frá 30. apríl 2018'<ref>http://logir.fo/Logtingslog/49-fra-28-04-1992-um-Foroya-Landsskjalasavn--om-Faeroernes-Landsarkiv</ref>. Tjóðskjalasavnið ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hjá almennum myndugleikum ið skulu langtíðaravarðveitast. Tjóðskjalasavnið hevur í hesum sambandi eitt yvirskipað eftirlit við skrásetingini í almenna geiranum, og ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hesir myndugleikar skulu avhenda. - Tjóðskjalasavnið hevur eisini heimildir til í serligum føri at krevja varðveiting av privatum skjølum/skipanum. - Tá tilfarið er avhenda, skipar Tjóðskjalasavnið fyri atgeingi til hetta skjalatilfar. Um skjølini innihalda (viðkvæmar) persónupplýsingar, verður einans givið atgeingið í serligum førum, eftir ásetingum í løgtingslóg um skjalasøvn. Tjóðskjalasavnið hevur tvær heimasíður. Onnur heimasíðan, www.skjalasavn.fo, hevur til endamáls at lýsa stovnin sum heild og at stuðla undir samskifti við viðskiftafólk, bæði við myndugleikar og við borgaran. Hin heimasíðan, www.history.fo, har tey mest umbiðnu skjølini eru atgeingi<ref>Á hesi heimasíðu er ymiskt tilfar um føroyska søgu.</ref>. Tjóðskjalasavnið hevur eisini lesistovu á V.U. Hammershaimbsgøta 11 kj, har tað ber til at síggja yvirlit yvir, og møguliga fáa atgeingi til, onnur skjøl og skjalasøvn<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1344&L=-1%27|title=Søgan|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018}}{{Deyð leinkja|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. - Tað ber eisini til at søkja um atgeingi til skjøl, sum ikki eru beinleiðis atgongd, umvegis Vangan. Skjalasøvnini, ið Tjóðskjalasavnið varðveitir, skjalprógva í orðum, myndum og ljóði Føroya søgu, hendingar og fólk, bæði kend og ókend. Soleiðis varðveitur Tjóðskjalasavnið upplýsingar um nærum allar føroyingar. Hugsanin aftan fyri hetta er, at tað skal bera til hjá øllum fólki at finna skjalprógv um fortíð sína, ella hjá øllum myndugleikum at endurskapa neyðugir upplýsingar fyri at fremja rættvísa málsviðgerð, ella hjá granskarum at leita fram empiriskt tilfar um so nógv sum gjørligt, sum tey hava fyri neyðini í síni gransking. Atgeingi til skjøl og upplýsingar hendir sjálvandi á ein skipaðan og tryggan hátt, m.a. so at privatlívið hjá tí einstaka borgaranum samstundis verður vart. Elstu skjølini á Tjóðskjalasavninum eru umleið 730 ára gomul. Nýggjastu skjølini, sum eru í talgildum formi, eru umleið 5 ára gomul. Fara vit langt aftur í tíðina, er langt millum skjølini, men so hvørt sum vit nærkast okkara egnu tíð vaksa mongdirnar av upplýsingum nógv. Elsta samanhangandi røðin av skjølum, sum byrjar í 1615 og endar einaferð í 1800árunum, eru sokallaðu tingbøkurnar. Og frá einaferð mitt í 1700árunum ella byrjanini av 1800árunum økist mongdin av skjølum rættiliga nógv. Av somu orsøk ber til onkusvegna til, at finna eitt sindur av upplýsingum um nærum allar føroyingar frá umleið byrjanini av 1800árunum. Frá einaferð í 1900árunum fleirfaldast mongdin av analogum skjalatilfari. Og síðani almenna fyrisitingin, frá einaferð í 1990árunum gjørdist talgild, er mongdin av (talgildum) upplýsingum nærum eksploderað. Tjóðskjalasavnið varðveitir ikki bert pappír, men eisini skjøl, ið eru talgild av uppruna. Skjøl, ið eru talgild av uppruna, eru truplari at varðveita enn pappír, og mugu vera partur av einum virknum varðveitingarátaki, fyri at tey kunnu lesast og brúkast í framtíðini<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1302|title=Varðveiting av talgildum savnindum|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2019-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501014414/http://archives.fo/index.php?id=1302|dead-url=yes}}</ref>. === Søgan === Upprunaliga var eingin lóg, sum álegði nøkrum stovni ella myndugleika í Føroyum at varðveita síni skjøl longri enn tey sjálvu høvdu fyri neyðini. Hóast hetta valdu t.d. løgtingið/sorinskrivarin, kongaligi handilin, fútin osfr. at langtíðarvarðveita summi av skjølum sínum. Tá kongaligi einahandilin varð avtikin í 1856, varð gjørt av, at sokallaða Leigubúðin úti í Tinganesi skuldi brúkast til "Opbevaringssted for Landets Offentlige Arkiver"<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=67}}</ref> Síðst í 1800árunum varð tó gjørt av at senda skjølini til danska Ríkisskjalasavnið í Keypmannahavn, men orsaka av politiskum áhuga í Føroyum og vælvild úr Danmark, endaði skjølini aftur í Føroyum, tá 'Færø Amts Arkiv' varð sett á stovn í 1932, og fekk innivist í hølum í Tórshavn, saman við 'Færø Amts Bibliotek'.<ref>{{Cite journal|last=Johansen|first=Sámal Tróndur Finnsson|date=2022|title=Skjalavarðveiting í 90 ár - Tað sama, bara øðrvísi. Hugleiðingar um tíðarbroytingar|journal=Frøði}}</ref><ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=66}}</ref>. Fyrsti føroyski landsskjalavørðurin var Anton Degn. Hann fór í apríl 1926 niður til Danmarkar at kunna seg um skjalasavnsarbeiði og hann var niðri í 6 ár við stuðli frá Undervisningsministeriet, [[Løgting|Løgtinginum]] og Carlsbergfonden<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Í 1952 var stovnurin saman við [[Føroya Landsbókasavn|Landsbókasavninum]] yvirtikin sum føroyskur stovnur og skifti navn til Føroya Landsskjalasavn<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Árið fyri, í 1951 varð Páll Nolsøe settur sum landsskjalavørður og stjóri fyri stovnin. Í 1974 fekk stovnurin innivist í nýggjum høli á V.U. Hammershaimbsgøtu 11 í Tórshavn. Í nýggju hølunum var innrætta við meira tíðarhóskandi goymslum, við sokallaðum kompaktreolum og tryggari karmum. í 1990 gjørdi landsstýrið avtalu við danska Statsministeriet um ríkisskjøl ('statens arkivalier') í Føroyum. Avtalan formaliseraði tað siðvenju sum longu var galdandi um, at ríkismyndugleikar í Føroyum avhendaðu síni skjøl til Landsskjalasavnið. ...framyvir skuldi røkja uppgávur mótvegis hesum stovnum, vegna danska Ríkisskjalasavnið.Í stuttum segði avtalan, at Landsskjalasavnið framyvir skuldi sum skjalasavnsmyndugleiki mótvegis donsku ríkisstovnunum í Føroyum. Eftir nøkur ár rundanum túsundáraskifti við fleiri fyribils settum landsskjalavørðum, varð Sámal Tróndur Finnsson Johansen, søgufrøðingur og geograf settur sum landsskjalavørður hin 1. januar 2003. Frá umleið 2005 fór Tjóðskjalasavnið í holt við at leita sær ein máta at varðveta talgilt tilfar. í 2009 mælti Tjóðskjalasavnið til at velja sokallaða migreringskonceptið hjá danska Ríkisskjalasavninum. Tann 1. januar 2011 var [[Søvn Landsins]] sett á stovn. Talan var um fimm landsstovnar, sum vórðu lagdir saman í ein stovn. Teir vóru: [[Føroya Landsbókasavn]], Føroya Landsskjalasavn, [[Føroya Náttúrugripasavn]], Havlívfrøðiligu Royndarstøðina og [[Føroya Fornminnissavn]]. Í 2017 vóru Søvn Landsins aftur býtt sundur í tríggjar stovnar, og stovnurin Søvn Landsins varð avtikin. Landsskjalasavnið og Landsbókasavnið gjørdust aftur sjálvstøðugir stovnar, meðan gripasøvnini, Náttúrugripasavnið, Fornminnissavnið og partur av havlívfrøðiligu Royndarstøðini fóru saman um musealt og antikvariskt virksemið, og fingu seinni navnið Tjóðsavn Føroya<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.fo/fo/kunning/tidindi/broytingar-a-sovnum-landsins/|title=Broytingar á Søvnum Landsins|last=|first=|date=22. februar 2017|website=Løgmansskrivstovan|publisher=Løgmansskrivstovan|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. Í 2018 broytti [[Føroya Landsskjalasavn]] navn til Tjóðskjalasavnið<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Dam|first=Rigmor|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. í <references /> [[Category:Skjalasavn]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Mentan]] [[Bólkur:Skjøl]] [[Bólkur:Savnindi]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] qkaqwjhsu59w1vuuuypardimxmevv7p 381868 381867 2024-10-24T17:11:02Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 381868 wikitext text/x-wiki Tjóðskjalasavnið er ein almennur stovnur, ið varðveitur skjøl og skipanir, ið hava søguligt, fyrisitingarligt og rættarligt virði. Endamálið við hesum er, at almenningurin, tvs. borgarar, myndugleikar og granskarar, á ein skipaðan og tryggan hátt, kunnu fáa atgongd til umrødda tilfar, um tey hava tað fyri neyðini.<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1300|title=Tjóðskjalasavnið|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2018-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629223249/http://archives.fo/index.php?id=1300|dead-url=yes}}</ref> Stovnurin virkar eftir 'Løgtingslóg um skjalasøvn, sum broytt við løgtingslóg nr. 63 frá 30. apríl 2018'<ref>http://logir.fo/Logtingslog/49-fra-28-04-1992-um-Foroya-Landsskjalasavn--om-Faeroernes-Landsarkiv</ref>. Tjóðskjalasavnið ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hjá almennum myndugleikum ið skulu langtíðaravarðveitast. Tjóðskjalasavnið hevur í hesum sambandi eitt yvirskipað eftirlit við skrásetingini í almenna geiranum, og ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hesir myndugleikar skulu avhenda. - Tjóðskjalasavnið hevur eisini heimildir til í serligum føri at krevja varðveiting av privatum skjølum/skipanum. - Tá skjalatilfar (skjøl ella skipanir) er avhenda Tjóðskjalasvaninum, skipar Tjóðskjalasavnið fyri skipa, varðveita og at geva atgeingi til hetta skjalatilfar. Um skjølini innihalda (viðkvæmar) persónupplýsingar, verður einans givið atgeingið í serligum førum, eftir ásetingum í løgtingslóg um skjalasøvn. Tjóðskjalasavnið hevur tvær heimasíður. Onnur heimasíðan, www.skjalasavn.fo, hevur til endamáls at lýsa stovnin sum heild og at stuðla undir samskifti við viðskiftafólk, bæði við myndugleikar og við borgaran. Hin heimasíðan, www.history.fo, har tey mest umbiðnu skjølini eru atgeingi<ref>Á hesi heimasíðu er ymiskt tilfar um føroyska søgu.</ref>. Tjóðskjalasavnið hevur eisini lesistovu á V.U. Hammershaimbsgøta 11 kj, har tað ber til at síggja yvirlit yvir, og møguliga fáa atgeingi til, onnur skjøl og skjalasøvn<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1344&L=-1%27|title=Søgan|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018}}{{Deyð leinkja|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. - Tað ber eisini til at søkja um atgeingi til skjøl, sum ikki eru beinleiðis atgongd, umvegis Vangan. Skjalasøvnini, ið Tjóðskjalasavnið varðveitir, skjalprógva í orðum, myndum og ljóði Føroya søgu, hendingar og fólk, bæði kend og ókend. Soleiðis varðveitur Tjóðskjalasavnið upplýsingar um nærum allar føroyingar. Hugsanin aftan fyri hetta er, at tað skal bera til hjá øllum fólki at finna skjalprógv um fortíð sína, ella hjá øllum myndugleikum at endurskapa neyðugir upplýsingar fyri at fremja rættvísa málsviðgerð, ella hjá granskarum at leita fram empiriskt tilfar um so nógv sum gjørligt, sum tey hava fyri neyðini í síni gransking. Atgeingi til skjøl og upplýsingar hendir sjálvandi á ein skipaðan og tryggan hátt, m.a. so at privatlívið hjá tí einstaka borgaranum samstundis verður vart. Elstu skjølini á Tjóðskjalasavninum eru umleið 730 ára gomul. Nýggjastu skjølini, sum eru í talgildum formi, eru umleið 5 ára gomul. Fara vit langt aftur í tíðina, er langt millum skjølini, men so hvørt sum vit nærkast okkara egnu tíð vaksa mongdirnar av upplýsingum nógv. Elsta samanhangandi røðin av skjølum, sum byrjar í 1615 og endar einaferð í 1800árunum, eru sokallaðu tingbøkurnar. Og frá einaferð mitt í 1700árunum ella byrjanini av 1800árunum økist mongdin av skjølum rættiliga nógv. Av somu orsøk ber til onkusvegna til, at finna eitt sindur av upplýsingum um nærum allar føroyingar frá umleið byrjanini av 1800árunum. Frá einaferð í 1900árunum fleirfaldast mongdin av analogum skjalatilfari. Og síðani almenna fyrisitingin, frá einaferð í 1990árunum gjørdist talgild, er mongdin av (talgildum) upplýsingum nærum eksploderað. Tjóðskjalasavnið varðveitir ikki bert pappír, men eisini skjøl, ið eru talgild av uppruna. Skjøl, ið eru talgild av uppruna, eru truplari at varðveita enn pappír, og mugu vera partur av einum virknum varðveitingarátaki, fyri at tey kunnu lesast og brúkast í framtíðini<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1302|title=Varðveiting av talgildum savnindum|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2019-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501014414/http://archives.fo/index.php?id=1302|dead-url=yes}}</ref>. === Søgan === Upprunaliga var eingin lóg, sum álegði nøkrum stovni ella myndugleika í Føroyum at varðveita síni skjøl longri enn tey sjálvu høvdu fyri neyðini. Hóast hetta valdu t.d. løgtingið/sorinskrivarin, kongaligi handilin, fútin osfr. at langtíðarvarðveita summi av skjølum sínum. Tá kongaligi einahandilin varð avtikin í 1856, varð gjørt av, at sokallaða Leigubúðin úti í Tinganesi skuldi brúkast til "Opbevaringssted for Landets Offentlige Arkiver"<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=67}}</ref> Síðst í 1800árunum varð tó gjørt av at senda skjølini til danska Ríkisskjalasavnið í Keypmannahavn, men orsaka av politiskum áhuga í Føroyum og vælvild úr Danmark, endaði skjølini aftur í Føroyum, tá 'Færø Amts Arkiv' varð sett á stovn í 1932, og fekk innivist í hølum í Tórshavn, saman við 'Færø Amts Bibliotek'.<ref>{{Cite journal|last=Johansen|first=Sámal Tróndur Finnsson|date=2022|title=Skjalavarðveiting í 90 ár - Tað sama, bara øðrvísi. Hugleiðingar um tíðarbroytingar|journal=Frøði}}</ref><ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=66}}</ref>. Fyrsti føroyski landsskjalavørðurin var Anton Degn. Hann fór í apríl 1926 niður til Danmarkar at kunna seg um skjalasavnsarbeiði og hann var niðri í 6 ár við stuðli frá Undervisningsministeriet, [[Løgting|Løgtinginum]] og Carlsbergfonden<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Í 1952 var stovnurin saman við [[Føroya Landsbókasavn|Landsbókasavninum]] yvirtikin sum føroyskur stovnur og skifti navn til Føroya Landsskjalasavn<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Árið fyri, í 1951 varð Páll Nolsøe settur sum landsskjalavørður og stjóri fyri stovnin. Í 1974 fekk stovnurin innivist í nýggjum høli á V.U. Hammershaimbsgøtu 11 í Tórshavn. Í nýggju hølunum var innrætta við meira tíðarhóskandi goymslum, við sokallaðum kompaktreolum og tryggari karmum. í 1990 gjørdi landsstýrið avtalu við danska Statsministeriet um ríkisskjøl ('statens arkivalier') í Føroyum. Avtalan formaliseraði tað siðvenju sum longu var galdandi um, at ríkismyndugleikar í Føroyum avhendaðu síni skjøl til Landsskjalasavnið. ...framyvir skuldi røkja uppgávur mótvegis hesum stovnum, vegna danska Ríkisskjalasavnið.Í stuttum segði avtalan, at Landsskjalasavnið framyvir skuldi sum skjalasavnsmyndugleiki mótvegis donsku ríkisstovnunum í Føroyum. Eftir nøkur ár rundanum túsundáraskifti við fleiri fyribils settum landsskjalavørðum, varð Sámal Tróndur Finnsson Johansen, søgufrøðingur og geograf settur sum landsskjalavørður hin 1. januar 2003. Frá umleið 2005 fór Tjóðskjalasavnið í holt við at leita sær ein máta at varðveta talgilt tilfar. í 2009 mælti Tjóðskjalasavnið til at velja sokallaða migreringskonceptið hjá danska Ríkisskjalasavninum. Tann 1. januar 2011 var [[Søvn Landsins]] sett á stovn. Talan var um fimm landsstovnar, sum vórðu lagdir saman í ein stovn. Teir vóru: [[Føroya Landsbókasavn]], Føroya Landsskjalasavn, [[Føroya Náttúrugripasavn]], Havlívfrøðiligu Royndarstøðina og [[Føroya Fornminnissavn]]. Í 2017 vóru Søvn Landsins aftur býtt sundur í tríggjar stovnar, og stovnurin Søvn Landsins varð avtikin. Landsskjalasavnið og Landsbókasavnið gjørdust aftur sjálvstøðugir stovnar, meðan gripasøvnini, Náttúrugripasavnið, Fornminnissavnið og partur av havlívfrøðiligu Royndarstøðini fóru saman um musealt og antikvariskt virksemið, og fingu seinni navnið Tjóðsavn Føroya<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.fo/fo/kunning/tidindi/broytingar-a-sovnum-landsins/|title=Broytingar á Søvnum Landsins|last=|first=|date=22. februar 2017|website=Løgmansskrivstovan|publisher=Løgmansskrivstovan|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. Í 2018 broytti [[Føroya Landsskjalasavn]] navn til Tjóðskjalasavnið<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Dam|first=Rigmor|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. í <references /> [[Category:Skjalasavn]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Mentan]] [[Bólkur:Skjøl]] [[Bólkur:Savnindi]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] 136z7i07smvxuideimvb63r2rhvhbu7 381869 381868 2024-10-24T17:21:13Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 leinkir 381869 wikitext text/x-wiki Tjóðskjalasavnið er ein almennur stovnur, ið varðveitur skjøl og skipanir, ið hava søguligt, fyrisitingarligt og rættarligt virði. Endamálið við hesum er, at almenningurin, tvs. borgarar, myndugleikar og granskarar, á ein skipaðan og tryggan hátt, kunnu fáa atgongd til umrødda tilfar, um tey hava tað fyri neyðini.<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1300|title=Tjóðskjalasavnið|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2018-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629223249/http://archives.fo/index.php?id=1300|dead-url=yes}}</ref> Stovnurin virkar eftir 'Løgtingslóg um skjalasøvn, sum broytt við løgtingslóg nr. 63 frá 30. apríl 2018'<ref>http://logir.fo/Logtingslog/49-fra-28-04-1992-um-Foroya-Landsskjalasavn--om-Faeroernes-Landsarkiv</ref>. Tjóðskjalasavnið ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hjá almennum myndugleikum ið skulu langtíðaravarðveitast. Tjóðskjalasavnið hevur í hesum sambandi eitt yvirskipað eftirlit við skrásetingini í almenna geiranum, og ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hesir myndugleikar skulu avhenda. - Tjóðskjalasavnið hevur eisini heimildir til í serligum føri at krevja varðveiting av privatum skjølum/skipanum. - Tá skjalatilfar (skjøl ella skipanir) er avhenda Tjóðskjalasvaninum, skipar Tjóðskjalasavnið fyri skipa, varðveita og at geva atgeingi til hetta skjalatilfar. Um skjølini innihalda (viðkvæmar) persónupplýsingar, verður einans givið atgeingið í serligum førum, eftir ásetingum í løgtingslóg um skjalasøvn. Tjóðskjalasavnið hevur tvær heimasíður. Onnur heimasíðan, www.skjalasavn.fo, hevur til endamáls at lýsa stovnin sum heild og at stuðla undir samskifti við viðskiftafólk, bæði við myndugleikar og við borgaran. Hin heimasíðan, [https://history.fo www.history.fo], har tey mest umbiðnu skjølini eru atgeingi<ref>Á hesi heimasíðu er ymiskt tilfar um føroyska søgu.</ref>. Tjóðskjalasavnið hevur eisini lesistovu á V.U. Hammershaimbsgøta 11 kj, har tað ber til at síggja yvirlit yvir, og møguliga fáa atgeingi til, onnur skjøl og skjalasøvn<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1344&L=-1%27|title=Søgan|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018}}{{Deyð leinkja|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. - Tað ber eisini til at søkja um atgeingi til skjøl, sum ikki eru beinleiðis atgongd, umvegis Vangan. Skjalasøvnini, ið Tjóðskjalasavnið varðveitir, skjalprógva í orðum, myndum og ljóði Føroya søgu, hendingar og fólk, bæði kend og ókend. Soleiðis varðveitur Tjóðskjalasavnið upplýsingar um nærum allar føroyingar. Hugsanin aftan fyri hetta er, at tað skal bera til hjá øllum fólki at finna skjalprógv um fortíð sína, ella hjá øllum myndugleikum at endurskapa neyðugir upplýsingar fyri at fremja rættvísa málsviðgerð, ella hjá granskarum at leita fram empiriskt tilfar um so nógv sum gjørligt, sum tey hava fyri neyðini í síni gransking. Atgeingi til skjøl og upplýsingar hendir sjálvandi á ein skipaðan og tryggan hátt, m.a. so at privatlívið hjá tí einstaka borgaranum samstundis verður vart. Elstu skjølini á Tjóðskjalasavninum eru umleið 730 ára gomul. Nýggjastu skjølini, sum eru í talgildum formi, eru umleið 5 ára gomul. Fara vit langt aftur í tíðina, er langt millum skjølini, men so hvørt sum vit nærkast okkara egnu tíð vaksa mongdirnar av upplýsingum nógv. Elsta samanhangandi røðin av skjølum, sum byrjar í 1615 og endar einaferð í 1800árunum, eru sokallaðu tingbøkurnar. Og frá einaferð mitt í 1700árunum ella byrjanini av 1800árunum økist mongdin av skjølum rættiliga nógv. Av somu orsøk ber til onkusvegna til, at finna eitt sindur av upplýsingum um nærum allar føroyingar frá umleið byrjanini av 1800árunum. Frá einaferð í 1900árunum fleirfaldast mongdin av analogum skjalatilfari. Og síðani almenna fyrisitingin, frá einaferð í 1990árunum gjørdist talgild, er mongdin av (talgildum) upplýsingum nærum eksploderað. Tjóðskjalasavnið varðveitir ikki bert pappír, men eisini skjøl, ið eru talgild av uppruna. Skjøl, ið eru talgild av uppruna, eru truplari at varðveita enn pappír, og mugu vera partur av einum virknum varðveitingarátaki, fyri at tey kunnu lesast og brúkast í framtíðini<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1302|title=Varðveiting av talgildum savnindum|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2019-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501014414/http://archives.fo/index.php?id=1302|dead-url=yes}}</ref>. === Søgan === Upprunaliga var eingin lóg, sum álegði nøkrum stovni ella myndugleika í Føroyum at varðveita síni skjøl longri enn tey sjálvu høvdu fyri neyðini. Hóast hetta valdu t.d. løgtingið/sorinskrivarin, kongaligi handilin, fútin osfr. at langtíðarvarðveita summi av skjølum sínum. Tá kongaligi einahandilin varð avtikin í 1856, varð gjørt av, at sokallaða Leigubúðin úti í Tinganesi skuldi brúkast til "Opbevaringssted for Landets Offentlige Arkiver"<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=67}}</ref> Síðst í 1800árunum varð tó gjørt av at senda skjølini til danska Ríkisskjalasavnið í Keypmannahavn, men orsaka av politiskum áhuga í Føroyum og vælvild úr Danmark, endaði skjølini aftur í Føroyum, tá 'Færø Amts Arkiv' varð sett á stovn í 1932, og fekk innivist í hølum í Tórshavn, saman við 'Færø Amts Bibliotek'.<ref>{{Cite journal|last=Johansen|first=Sámal Tróndur Finnsson|date=2022|title=Skjalavarðveiting í 90 ár - Tað sama, bara øðrvísi. Hugleiðingar um tíðarbroytingar|journal=Frøði}}</ref><ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=66}}</ref>. Fyrsti føroyski landsskjalavørðurin var Anton Degn. Hann fór í apríl 1926 niður til Danmarkar at kunna seg um skjalasavnsarbeiði og hann var niðri í 6 ár við stuðli frá Undervisningsministeriet, [[Løgting|Løgtinginum]] og Carlsbergfonden<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Í 1952 var stovnurin saman við [[Føroya Landsbókasavn|Landsbókasavninum]] yvirtikin sum føroyskur stovnur og skifti navn til Føroya Landsskjalasavn<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Árið fyri, í 1951 varð Páll Nolsøe settur sum landsskjalavørður og stjóri fyri stovnin. Í 1974 fekk stovnurin innivist í nýggjum høli á V.U. Hammershaimbsgøtu 11 í Tórshavn. Í nýggju hølunum var innrætta við meira tíðarhóskandi goymslum, við sokallaðum kompaktreolum og tryggari karmum. í 1990 gjørdi landsstýrið avtalu við danska Statsministeriet um ríkisskjøl ('statens arkivalier') í Føroyum. Avtalan formaliseraði tað siðvenju sum longu var galdandi um, at ríkismyndugleikar í Føroyum avhendaðu síni skjøl til Landsskjalasavnið. ...framyvir skuldi røkja uppgávur mótvegis hesum stovnum, vegna danska Ríkisskjalasavnið.Í stuttum segði avtalan, at Landsskjalasavnið framyvir skuldi sum skjalasavnsmyndugleiki mótvegis donsku ríkisstovnunum í Føroyum. Eftir nøkur ár rundanum túsundáraskifti við fleiri fyribils settum landsskjalavørðum, varð Sámal Tróndur Finnsson Johansen, søgufrøðingur og geograf settur sum landsskjalavørður hin 1. januar 2003. Frá umleið 2005 fór Tjóðskjalasavnið í holt við at leita sær ein máta at varðveta talgilt tilfar. í 2009 mælti Tjóðskjalasavnið til at velja sokallaða migreringskonceptið hjá danska Ríkisskjalasavninum. Tann 1. januar 2011 var [[Søvn Landsins]] sett á stovn. Talan var um fimm landsstovnar, sum vórðu lagdir saman í ein stovn. Teir vóru: [[Føroya Landsbókasavn]], Føroya Landsskjalasavn, [[Føroya Náttúrugripasavn]], Havlívfrøðiligu Royndarstøðina og [[Føroya Fornminnissavn]]. Í 2017 vóru Søvn Landsins aftur býtt sundur í tríggjar stovnar, og stovnurin Søvn Landsins varð avtikin. Landsskjalasavnið og Landsbókasavnið gjørdust aftur sjálvstøðugir stovnar, meðan gripasøvnini, Náttúrugripasavnið, Fornminnissavnið og partur av havlívfrøðiligu Royndarstøðini fóru saman um musealt og antikvariskt virksemið, og fingu seinni navnið Tjóðsavn Føroya<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.fo/fo/kunning/tidindi/broytingar-a-sovnum-landsins/|title=Broytingar á Søvnum Landsins|last=|first=|date=22. februar 2017|website=Løgmansskrivstovan|publisher=Løgmansskrivstovan|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. Í 2018 broytti [[Føroya Landsskjalasavn]] navn til Tjóðskjalasavnið<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Dam|first=Rigmor|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. í <references /> [[Category:Skjalasavn]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Mentan]] [[Bólkur:Skjøl]] [[Bólkur:Savnindi]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] 7jyoqstq0cn4v5h48cg2zum5xx2azs5 381871 381869 2024-10-24T17:28:19Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 Innlagt leinkir 381871 wikitext text/x-wiki Tjóðskjalasavnið er ein almennur stovnur, ið varðveitur skjøl og skipanir, ið hava søguligt, fyrisitingarligt og rættarligt virði. Endamálið við hesum er, at almenningurin, tvs. borgarar, myndugleikar og granskarar, á ein skipaðan og tryggan hátt, kunnu fáa atgongd til umrødda tilfar, um tey hava tað fyri neyðini.<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1300|title=Tjóðskjalasavnið|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2018-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629223249/http://archives.fo/index.php?id=1300|dead-url=yes}}</ref> Stovnurin virkar eftir 'Løgtingslóg um skjalasøvn, sum broytt við løgtingslóg nr. 63 frá 30. apríl 2018'<ref>http://logir.fo/Logtingslog/49-fra-28-04-1992-um-Foroya-Landsskjalasavn--om-Faeroernes-Landsarkiv</ref>. Tjóðskjalasavnið ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hjá almennum myndugleikum ið skulu langtíðaravarðveitast. Tjóðskjalasavnið hevur í hesum sambandi eitt yvirskipað eftirlit við skrásetingini í almenna geiranum, og ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hesir myndugleikar skulu avhenda. - Tjóðskjalasavnið hevur eisini heimildir til í serligum føri at krevja varðveiting av privatum skjølum/skipanum. - Tá tilfarið er avhenda, skipar Tjóðskjalasavnið fyri atgeingi til hetta skjalatilfar. Um skjølini innihalda (viðkvæmar) persónupplýsingar, verður einans givið atgeingið í serligum førum, eftir serligum reglum. Tjóðskjalasavnið hevur tvær heimasíður. Onnur heimasíðan, [https://skjalasavn.fo www.skjalasavn.fo], hevur til endamáls at lýsa stovnin sum heild og at stuðla undir samskifti við viðskiftafólk, bæði við myndugleikar og við borgaran. Hin heimasíðan, [https://history.fo www.history.fo], har tey mest umbiðnu skjølini eru atgeingi<ref>Á hesi heimasíðu er ymiskt tilfar um føroyska søgu.</ref>. Tjóðskjalasavnið hevur eisini lesistovu á V.U. Hammershaimbsgøta 11 kj, har tað ber til at síggja yvirlit yvir, og møguliga fáa atgeingi til, onnur skjøl og skjalasøvn<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1344&L=-1%27|title=Søgan|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018}}{{Deyð leinkja|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. - Tað ber eisini til at søkja um atgeingi til skjøl, sum ikki eru beinleiðis atgongd, umvegis Vangan. Skjalasøvnini, ið Tjóðskjalasavnið varðveitir, skjalprógva í orðum, myndum og ljóði Føroya søgu, hendingar og fólk, bæði kend og ókend. Soleiðis varðveitur Tjóðskjalasavnið upplýsingar um nærum allar føroyingar. Hugsanin aftan fyri hetta er, at tað skal bera til hjá øllum fólki at finna skjalprógv um fortíð sína, ella hjá øllum myndugleikum at endurskapa neyðugir upplýsingar fyri at fremja rættvísa málsviðgerð, ella hjá granskarum at leita fram empiriskt tilfar um so nógv sum gjørligt, sum tey hava fyri neyðini í síni gransking. Atgeingi til skjøl og upplýsingar hendir sjálvandi á ein skipaðan og tryggan hátt, m.a. so at privatlívið hjá tí einstaka borgaranum samstundis verður vart. Elstu skjølini á Tjóðskjalasavninum eru umleið 730 ára gomul. Nýggjastu skjølini, sum eru í talgildum formi, eru umleið 5 ára gomul. Fara vit langt aftur í tíðina, er langt millum skjølini, men so hvørt sum vit nærkast okkara egnu tíð vaksa mongdirnar av upplýsingum nógv. Elsta samanhangandi røðin av skjølum, sum byrjar í 1615 og endar einaferð í 1800árunum, eru sokallaðu tingbøkurnar. Og frá einaferð mitt í 1700árunum ella byrjanini av 1800árunum økist mongdin av skjølum rættiliga nógv. Av somu orsøk ber til onkusvegna til, at finna eitt sindur av upplýsingum um nærum allar føroyingar frá umleið byrjanini av 1800árunum. Frá einaferð í 1900árunum fleirfaldast mongdin av analogum skjalatilfari. Og síðani almenna fyrisitingin, frá einaferð í 1990árunum gjørdist talgild, er mongdin av (talgildum) upplýsingum nærum eksploderað. Tjóðskjalasavnið varðveitir ikki bert pappír, men eisini skjøl, ið eru talgild av uppruna. Skjøl, ið eru talgild av uppruna, eru truplari at varðveita enn pappír, og mugu vera partur av einum virknum varðveitingarátaki, fyri at tey kunnu lesast og brúkast í framtíðini<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1302|title=Varðveiting av talgildum savnindum|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2019-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501014414/http://archives.fo/index.php?id=1302|dead-url=yes}}</ref>. === Søgan === Upprunaliga var eingin lóg, sum álegði nøkrum stovni ella myndugleika í Føroyum at varðveita síni skjøl longri enn tey sjálvu høvdu fyri neyðini. Hóast hetta valdu t.d. løgtingið/sorinskrivarin, kongaligi handilin, fútin osfr. at langtíðarvarðveita summi av skjølum sínum. Tá kongaligi einahandilin varð avtikin í 1856, varð gjørt av, at sokallaða Leigubúðin úti í Tinganesi skuldi brúkast til "Opbevaringssted for Landets Offentlige Arkiver"<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=67}}</ref> Síðst í 1800árunum varð tó gjørt av at senda skjølini til danska Ríkisskjalasavnið í Keypmannahavn, men orsaka av politiskum áhuga í Føroyum og vælvild úr Danmark, endaði skjølini aftur í Føroyum, tá 'Færø Amts Arkiv' varð sett á stovn í 1932, og fekk innivist í hølum í Tórshavn, saman við 'Færø Amts Bibliotek'.<ref>{{Cite journal|last=Johansen|first=Sámal Tróndur Finnsson|date=2022|title=Skjalavarðveiting í 90 ár - Tað sama, bara øðrvísi. Hugleiðingar um tíðarbroytingar|journal=Frøði}}</ref><ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=66}}</ref>. Fyrsti føroyski landsskjalavørðurin var Anton Degn. Hann fór í apríl 1926 niður til Danmarkar at kunna seg um skjalasavnsarbeiði og hann var niðri í 6 ár við stuðli frá Undervisningsministeriet, [[Løgting|Løgtinginum]] og Carlsbergfonden<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Í 1952 var stovnurin saman við [[Føroya Landsbókasavn|Landsbókasavninum]] yvirtikin sum føroyskur stovnur og skifti navn til Føroya Landsskjalasavn<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Árið fyri, í 1951 varð Páll Nolsøe settur sum landsskjalavørður og stjóri fyri stovnin. Í 1974 fekk stovnurin innivist í nýggjum høli á V.U. Hammershaimbsgøtu 11 í Tórshavn. Í nýggju hølunum var innrætta við meira tíðarhóskandi goymslum, við sokallaðum kompaktreolum og tryggari karmum. í 1990 gjørdi landsstýrið avtalu við danska Statsministeriet um ríkisskjøl ('statens arkivalier') í Føroyum. Avtalan formaliseraði tað siðvenju sum longu var galdandi um, at ríkismyndugleikar í Føroyum avhendaðu síni skjøl til Landsskjalasavnið. ...framyvir skuldi røkja uppgávur mótvegis hesum stovnum, vegna danska Ríkisskjalasavnið.Í stuttum segði avtalan, at Landsskjalasavnið framyvir skuldi sum skjalasavnsmyndugleiki mótvegis donsku ríkisstovnunum í Føroyum. Eftir nøkur ár rundanum túsundáraskifti við fleiri fyribils settum landsskjalavørðum, varð Sámal Tróndur Finnsson Johansen, søgufrøðingur og geograf settur sum landsskjalavørður hin 1. januar 2003. Frá umleið 2005 fór Tjóðskjalasavnið í holt við at leita sær ein máta at varðveta talgilt tilfar. í 2009 mælti Tjóðskjalasavnið til at velja sokallaða migreringskonceptið hjá danska Ríkisskjalasavninum. Tann 1. januar 2011 var [[Søvn Landsins]] sett á stovn. Talan var um fimm landsstovnar, sum vórðu lagdir saman í ein stovn. Teir vóru: [[Føroya Landsbókasavn]], Føroya Landsskjalasavn, [[Føroya Náttúrugripasavn]], Havlívfrøðiligu Royndarstøðina og [[Føroya Fornminnissavn]]. Í 2017 vóru Søvn Landsins aftur býtt sundur í tríggjar stovnar, og stovnurin Søvn Landsins varð avtikin. Landsskjalasavnið og Landsbókasavnið gjørdust aftur sjálvstøðugir stovnar, meðan gripasøvnini, Náttúrugripasavnið, Fornminnissavnið og partur av havlívfrøðiligu Royndarstøðini fóru saman um musealt og antikvariskt virksemið, og fingu seinni navnið Tjóðsavn Føroya<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.fo/fo/kunning/tidindi/broytingar-a-sovnum-landsins/|title=Broytingar á Søvnum Landsins|last=|first=|date=22. februar 2017|website=Løgmansskrivstovan|publisher=Løgmansskrivstovan|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. Í 2018 broytti [[Føroya Landsskjalasavn]] navn til Tjóðskjalasavnið<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Dam|first=Rigmor|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. í <references /> [[Category:Skjalasavn]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Mentan]] [[Bólkur:Skjøl]] [[Bólkur:Savnindi]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] sxn0zr1jpqrxirclgqo5becwdp0qxjc 381872 381871 2024-10-25T01:19:54Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 381872 wikitext text/x-wiki Tjóðskjalasavnið er ein almennur stovnur, ið varðveitur skjøl og skipanir, ið hava søguligt, fyrisitingarligt og rættarligt virði. Endamálið við hesum er, at almenningurin, tvs. borgarar, myndugleikar og granskarar, á ein skipaðan og tryggan hátt, kunnu fáa atgongd til umrødda tilfar, um tey hava tað fyri neyðini.<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1300|title=Tjóðskjalasavnið|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2018-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629223249/http://archives.fo/index.php?id=1300|dead-url=yes}}</ref> Stovnurin virkar eftir 'Løgtingslóg um skjalasøvn, sum broytt við løgtingslóg nr. 63 frá 30. apríl 2018'<ref>http://logir.fo/Logtingslog/49-fra-28-04-1992-um-Foroya-Landsskjalasavn--om-Faeroernes-Landsarkiv</ref>. Tjóðskjalasavnið ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hjá almennum myndugleikum ið skulu langtíðaravarðveitast. Tjóðskjalasavnið hevur í hesum sambandi eitt yvirskipað eftirlit við skrásetingini í almenna geiranum, og ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hesir myndugleikar skulu avhenda. - Tjóðskjalasavnið hevur eisini heimildir til í serligum føri at krevja varðveiting av privatum skjølum/skipanum. - Tá tilfarið er avhenda, skipar Tjóðskjalasavnið fyri atgeingi til hetta skjalatilfar. Um skjølini innihalda (viðkvæmar) persónupplýsingar, verður einans givið atgeingið í serligum førum, eftir serligum reglum. Tjóðskjalasavnið hevur tvær heimasíður. Onnur heimasíðan, [https://skjalasavn.fo www.skjalasavn.fo], hevur til endamáls at lýsa stovnin sum heild og at stuðla undir samskifti við viðskiftafólk, bæði við myndugleikar og við borgaran. Hin heimasíðan, [https://history.fo www.history.fo], har tey mest umbiðnu skjølini eru atgeingi<ref>Á hesi heimasíðu er ymiskt tilfar um føroyska søgu.</ref>. Tjóðskjalasavnið hevur eisini lesistovu á V.U. Hammershaimbsgøta 11 kj, har tað ber til at síggja yvirlit yvir, og møguliga fáa atgeingi til, onnur skjøl og skjalasøvn<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1344&L=-1%27|title=Søgan|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018}}{{Deyð leinkja|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. - Tað ber eisini til at søkja um atgeingi til skjøl, sum ikki eru beinleiðis atgongd, umvegis Vangan. Skjalasøvnini, ið Tjóðskjalasavnið varðveitir, skjalprógva í orðum, myndum og ljóði Føroya søgu, hendingar og fólk, bæði kend og ókend. Soleiðis varðveitur Tjóðskjalasavnið upplýsingar um nærum allar føroyingar. Hugsanin aftan fyri hetta er, at tað skal bera til hjá øllum fólki at finna skjalprógv um fortíð sína, ella hjá øllum myndugleikum at endurskapa neyðugir upplýsingar fyri at fremja rættvísa málsviðgerð, ella hjá granskarum at leita fram empiriskt tilfar um so nógv sum gjørligt, sum tey hava fyri neyðini í síni gransking. Atgeingi til skjøl og upplýsingar hendir sjálvandi á ein skipaðan og tryggan hátt, m.a. so at privatlívið hjá tí einstaka borgaranum samstundis verður vart. Elstu skjølini á Tjóðskjalasavninum eru meira enn 700 ára gomul, meðan yngstu skjølini eru umleið 5 ára gomul. Fara vit langt aftur í tíðina, er langt millum skjølini, men so hvørt sum vit nærkast okkara tíð vaksa mongdirnar av upplýsingum nógv. Elsta samanhangandi røðin av skjølum, sum byrjar í 1615 og endar einaferð í 1800árunum, eru sokallaðu tingbøkurnar. Og frá einaferð mitt í 1700árunum ella byrjanini av 1800árunum økist mongdin av skjølum rættiliga nógv. Av somu orsøk ber til onkusvegna til, at finna eitt sindur av upplýsingum um nærum allar føroyingar frá umleið byrjanini av 1800árunum. Frá einaferð í 1900árunum fleirfaldast mongdin av analogum skjalatilfari. Og síðani almenna fyrisitingin, frá einaferð í 1990árunum gjørdist talgild, er mongdin av (talgildum) upplýsingum nærum eksploderað. Tjóðskjalasavnið varðveitir ikki bert pappír, men eisini skjøl, ið eru talgild av uppruna. Skjøl, ið eru talgild av uppruna, eru truplari at varðveita enn pappír, og mugu vera partur av einum virknum varðveitingarátaki, fyri at tey kunnu lesast og brúkast í framtíðini<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1302|title=Varðveiting av talgildum savnindum|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2019-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501014414/http://archives.fo/index.php?id=1302|dead-url=yes}}</ref>. === Søgan === Upprunaliga var eingin lóg, sum álegði nøkrum stovni ella myndugleika í Føroyum at varðveita síni skjøl longri enn tey sjálvu høvdu fyri neyðini. Hóast hetta valdu t.d. løgtingið/sorinskrivarin, kongaligi handilin, fútin osfr. at langtíðarvarðveita summi av skjølum sínum. Tá kongaligi einahandilin varð avtikin í 1856, varð gjørt av, at sokallaða Leigubúðin úti í Tinganesi skuldi brúkast til "Opbevaringssted for Landets Offentlige Arkiver"<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=67}}</ref> Síðst í 1800árunum varð tó gjørt av at senda skjølini til danska Ríkisskjalasavnið í Keypmannahavn, men orsaka av politiskum áhuga í Føroyum og vælvild úr Danmark, endaði skjølini aftur í Føroyum, tá 'Færø Amts Arkiv' varð sett á stovn í 1932, og fekk innivist í hølum í Tórshavn, saman við 'Færø Amts Bibliotek'.<ref>{{Cite journal|last=Johansen|first=Sámal Tróndur Finnsson|date=2022|title=Skjalavarðveiting í 90 ár - Tað sama, bara øðrvísi. Hugleiðingar um tíðarbroytingar|journal=Frøði}}</ref><ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=66}}</ref>. Fyrsti føroyski landsskjalavørðurin var Anton Degn. Hann fór í apríl 1926 niður til Danmarkar at kunna seg um skjalasavnsarbeiði og hann var niðri í 6 ár við stuðli frá Undervisningsministeriet, [[Løgting|Løgtinginum]] og Carlsbergfonden<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Í 1952 var stovnurin saman við [[Føroya Landsbókasavn|Landsbókasavninum]] yvirtikin sum føroyskur stovnur og skifti navn til Føroya Landsskjalasavn<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Árið fyri, í 1951 varð Páll Nolsøe settur sum landsskjalavørður og stjóri fyri stovnin. Í 1974 fekk stovnurin innivist í nýggjum høli á V.U. Hammershaimbsgøtu 11 í Tórshavn. Í nýggju hølunum var innrætta við meira tíðarhóskandi goymslum, við sokallaðum kompaktreolum og tryggari karmum. í 1990 gjørdi landsstýrið avtalu við danska Statsministeriet um ríkisskjøl ('statens arkivalier') í Føroyum. Avtalan formaliseraði tað siðvenju sum longu var galdandi um, at ríkismyndugleikar í Føroyum avhendaðu síni skjøl til Landsskjalasavnið. ...framyvir skuldi røkja uppgávur mótvegis hesum stovnum, vegna danska Ríkisskjalasavnið.Í stuttum segði avtalan, at Landsskjalasavnið framyvir skuldi sum skjalasavnsmyndugleiki mótvegis donsku ríkisstovnunum í Føroyum. Eftir nøkur ár rundanum túsundáraskifti við fleiri fyribils settum landsskjalavørðum, varð Sámal Tróndur Finnsson Johansen, søgufrøðingur og geograf settur sum landsskjalavørður hin 1. januar 2003. Frá umleið 2005 fór Tjóðskjalasavnið í holt við at leita sær ein máta at varðveta talgilt tilfar. í 2009 mælti Tjóðskjalasavnið til at velja sokallaða migreringskonceptið hjá danska Ríkisskjalasavninum. Tann 1. januar 2011 var [[Søvn Landsins]] sett á stovn. Talan var um fimm landsstovnar, sum vórðu lagdir saman í ein stovn. Teir vóru: [[Føroya Landsbókasavn]], Føroya Landsskjalasavn, [[Føroya Náttúrugripasavn]], Havlívfrøðiligu Royndarstøðina og [[Føroya Fornminnissavn]]. Í 2017 vóru Søvn Landsins aftur býtt sundur í tríggjar stovnar, og stovnurin Søvn Landsins varð avtikin. Landsskjalasavnið og Landsbókasavnið gjørdust aftur sjálvstøðugir stovnar, meðan gripasøvnini, Náttúrugripasavnið, Fornminnissavnið og partur av havlívfrøðiligu Royndarstøðini fóru saman um musealt og antikvariskt virksemið, og fingu seinni navnið Tjóðsavn Føroya<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.fo/fo/kunning/tidindi/broytingar-a-sovnum-landsins/|title=Broytingar á Søvnum Landsins|last=|first=|date=22. februar 2017|website=Løgmansskrivstovan|publisher=Løgmansskrivstovan|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. Í 2018 broytti [[Føroya Landsskjalasavn]] navn til Tjóðskjalasavnið<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Dam|first=Rigmor|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. í <references /> [[Category:Skjalasavn]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Mentan]] [[Bólkur:Skjøl]] [[Bólkur:Savnindi]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] auf1fttaj4yowebnfvxj5sn26wrknt0 381873 381872 2024-10-25T01:22:28Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 Lagt leinkir til Vangan 381873 wikitext text/x-wiki Tjóðskjalasavnið er ein almennur stovnur, ið varðveitur skjøl og skipanir, ið hava søguligt, fyrisitingarligt og rættarligt virði. Endamálið við hesum er, at almenningurin, tvs. borgarar, myndugleikar og granskarar, á ein skipaðan og tryggan hátt, kunnu fáa atgongd til umrødda tilfar, um tey hava tað fyri neyðini.<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1300|title=Tjóðskjalasavnið|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2018-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629223249/http://archives.fo/index.php?id=1300|dead-url=yes}}</ref> Stovnurin virkar eftir 'Løgtingslóg um skjalasøvn, sum broytt við løgtingslóg nr. 63 frá 30. apríl 2018'<ref>http://logir.fo/Logtingslog/49-fra-28-04-1992-um-Foroya-Landsskjalasavn--om-Faeroernes-Landsarkiv</ref>. Tjóðskjalasavnið ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hjá almennum myndugleikum ið skulu langtíðaravarðveitast. Tjóðskjalasavnið hevur í hesum sambandi eitt yvirskipað eftirlit við skrásetingini í almenna geiranum, og ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hesir myndugleikar skulu avhenda. - Tjóðskjalasavnið hevur eisini heimildir til í serligum føri at krevja varðveiting av privatum skjølum/skipanum. - Tá tilfarið er avhenda, skipar Tjóðskjalasavnið fyri atgeingi til hetta skjalatilfar. Um skjølini innihalda (viðkvæmar) persónupplýsingar, verður einans givið atgeingið í serligum førum, eftir serligum reglum. Tjóðskjalasavnið hevur tvær heimasíður. Onnur heimasíðan, [https://skjalasavn.fo www.skjalasavn.fo], hevur til endamáls at lýsa stovnin sum heild og at stuðla undir samskifti við viðskiftafólk, bæði við myndugleikar og við borgaran. Hin heimasíðan, [https://history.fo www.history.fo], har tey mest umbiðnu skjølini eru atgeingi<ref>Á hesi heimasíðu er ymiskt tilfar um føroyska søgu.</ref>. Tjóðskjalasavnið hevur eisini lesistovu á V.U. Hammershaimbsgøta 11 kj, har tað ber til at síggja yvirlit yvir, og møguliga fáa atgeingi til, onnur skjøl og skjalasøvn<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1344&L=-1%27|title=Søgan|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018}}{{Deyð leinkja|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. - Tað ber eisini til at søkja um atgeingi til skjøl, sum ikki eru beinleiðis atgongd, umvegis [https://www.vangin.fo/fo/taenastur/tjodskjalasavnid/#atgeingi-til-ikki-alment-tilfar Vangan]. Skjalasøvnini, ið Tjóðskjalasavnið varðveitir, skjalprógva í orðum, myndum og ljóði Føroya søgu, hendingar og fólk, bæði kend og ókend. Soleiðis varðveitur Tjóðskjalasavnið upplýsingar um nærum allar føroyingar. Hugsanin aftan fyri hetta er, at tað skal bera til hjá øllum fólki at finna skjalprógv um fortíð sína, ella hjá øllum myndugleikum at endurskapa neyðugir upplýsingar fyri at fremja rættvísa málsviðgerð, ella hjá granskarum at leita fram empiriskt tilfar um so nógv sum gjørligt, sum tey hava fyri neyðini í síni gransking. Atgeingi til skjøl og upplýsingar hendir sjálvandi á ein skipaðan og tryggan hátt, m.a. so at privatlívið hjá tí einstaka borgaranum samstundis verður vart. Elstu skjølini á Tjóðskjalasavninum eru meira enn 700 ára gomul, meðan yngstu skjølini eru umleið 5 ára gomul. Fara vit langt aftur í tíðina, er langt millum skjølini, men so hvørt sum vit nærkast okkara tíð vaksa mongdirnar av upplýsingum nógv. Elsta samanhangandi røðin av skjølum, sum byrjar í 1615 og endar einaferð í 1800árunum, eru sokallaðu tingbøkurnar. Og frá einaferð mitt í 1700árunum ella byrjanini av 1800árunum økist mongdin av skjølum rættiliga nógv. Av somu orsøk ber til onkusvegna til, at finna eitt sindur av upplýsingum um nærum allar føroyingar frá umleið byrjanini av 1800árunum. Frá einaferð í 1900árunum fleirfaldast mongdin av analogum skjalatilfari. Og síðani almenna fyrisitingin, frá einaferð í 1990árunum gjørdist talgild, er mongdin av (talgildum) upplýsingum nærum eksploderað. Tjóðskjalasavnið varðveitir ikki bert pappír, men eisini skjøl, ið eru talgild av uppruna. Skjøl, ið eru talgild av uppruna, eru truplari at varðveita enn pappír, og mugu vera partur av einum virknum varðveitingarátaki, fyri at tey kunnu lesast og brúkast í framtíðini<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1302|title=Varðveiting av talgildum savnindum|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2019-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501014414/http://archives.fo/index.php?id=1302|dead-url=yes}}</ref>. === Søgan === Upprunaliga var eingin lóg, sum álegði nøkrum stovni ella myndugleika í Føroyum at varðveita síni skjøl longri enn tey sjálvu høvdu fyri neyðini. Hóast hetta valdu t.d. løgtingið/sorinskrivarin, kongaligi handilin, fútin osfr. at langtíðarvarðveita summi av skjølum sínum. Tá kongaligi einahandilin varð avtikin í 1856, varð gjørt av, at sokallaða Leigubúðin úti í Tinganesi skuldi brúkast til "Opbevaringssted for Landets Offentlige Arkiver"<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=67}}</ref> Síðst í 1800árunum varð tó gjørt av at senda skjølini til danska Ríkisskjalasavnið í Keypmannahavn, men orsaka av politiskum áhuga í Føroyum og vælvild úr Danmark, endaði skjølini aftur í Føroyum, tá 'Færø Amts Arkiv' varð sett á stovn í 1932, og fekk innivist í hølum í Tórshavn, saman við 'Færø Amts Bibliotek'.<ref>{{Cite journal|last=Johansen|first=Sámal Tróndur Finnsson|date=2022|title=Skjalavarðveiting í 90 ár - Tað sama, bara øðrvísi. Hugleiðingar um tíðarbroytingar|journal=Frøði}}</ref><ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=66}}</ref>. Fyrsti føroyski landsskjalavørðurin var Anton Degn. Hann fór í apríl 1926 niður til Danmarkar at kunna seg um skjalasavnsarbeiði og hann var niðri í 6 ár við stuðli frá Undervisningsministeriet, [[Løgting|Løgtinginum]] og Carlsbergfonden<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Í 1952 var stovnurin saman við [[Føroya Landsbókasavn|Landsbókasavninum]] yvirtikin sum føroyskur stovnur og skifti navn til Føroya Landsskjalasavn<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Árið fyri, í 1951 varð Páll Nolsøe settur sum landsskjalavørður og stjóri fyri stovnin. Í 1974 fekk stovnurin innivist í nýggjum høli á V.U. Hammershaimbsgøtu 11 í Tórshavn. Í nýggju hølunum var innrætta við meira tíðarhóskandi goymslum, við sokallaðum kompaktreolum og tryggari karmum. í 1990 gjørdi landsstýrið avtalu við danska Statsministeriet um ríkisskjøl ('statens arkivalier') í Føroyum. Avtalan formaliseraði tað siðvenju sum longu var galdandi um, at ríkismyndugleikar í Føroyum avhendaðu síni skjøl til Landsskjalasavnið. ...framyvir skuldi røkja uppgávur mótvegis hesum stovnum, vegna danska Ríkisskjalasavnið.Í stuttum segði avtalan, at Landsskjalasavnið framyvir skuldi sum skjalasavnsmyndugleiki mótvegis donsku ríkisstovnunum í Føroyum. Eftir nøkur ár rundanum túsundáraskifti við fleiri fyribils settum landsskjalavørðum, varð Sámal Tróndur Finnsson Johansen, søgufrøðingur og geograf settur sum landsskjalavørður hin 1. januar 2003. Frá umleið 2005 fór Tjóðskjalasavnið í holt við at leita sær ein máta at varðveta talgilt tilfar. í 2009 mælti Tjóðskjalasavnið til at velja sokallaða migreringskonceptið hjá danska Ríkisskjalasavninum. Tann 1. januar 2011 var [[Søvn Landsins]] sett á stovn. Talan var um fimm landsstovnar, sum vórðu lagdir saman í ein stovn. Teir vóru: [[Føroya Landsbókasavn]], Føroya Landsskjalasavn, [[Føroya Náttúrugripasavn]], Havlívfrøðiligu Royndarstøðina og [[Føroya Fornminnissavn]]. Í 2017 vóru Søvn Landsins aftur býtt sundur í tríggjar stovnar, og stovnurin Søvn Landsins varð avtikin. Landsskjalasavnið og Landsbókasavnið gjørdust aftur sjálvstøðugir stovnar, meðan gripasøvnini, Náttúrugripasavnið, Fornminnissavnið og partur av havlívfrøðiligu Royndarstøðini fóru saman um musealt og antikvariskt virksemið, og fingu seinni navnið Tjóðsavn Føroya<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.fo/fo/kunning/tidindi/broytingar-a-sovnum-landsins/|title=Broytingar á Søvnum Landsins|last=|first=|date=22. februar 2017|website=Løgmansskrivstovan|publisher=Løgmansskrivstovan|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. Í 2018 broytti [[Føroya Landsskjalasavn]] navn til Tjóðskjalasavnið<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Dam|first=Rigmor|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. í <references /> [[Category:Skjalasavn]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Mentan]] [[Bólkur:Skjøl]] [[Bólkur:Savnindi]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] gjqnj8iwf91mj0fevzmyfo2z5un7oa3 381874 381873 2024-10-25T01:24:31Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 381874 wikitext text/x-wiki Tjóðskjalasavnið er ein almennur stovnur, ið varðveitur skjøl og skipanir, ið hava søguligt, fyrisitingarligt og rættarligt virði. Endamálið við hesum er, at almenningurin, tvs. borgarar, myndugleikar og granskarar, á ein skipaðan og tryggan hátt, kunnu fáa atgongd til umrødda tilfar, um tey hava tað fyri neyðini.<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1300|title=Tjóðskjalasavnið|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2018-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629223249/http://archives.fo/index.php?id=1300|dead-url=yes}}</ref> Stovnurin virkar eftir 'Løgtingslóg um skjalasøvn, sum broytt við løgtingslóg nr. 63 frá 30. apríl 2018'<ref>http://logir.fo/Logtingslog/49-fra-28-04-1992-um-Foroya-Landsskjalasavn--om-Faeroernes-Landsarkiv</ref>. Tjóðskjalasavnið ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hjá almennum myndugleikum ið skulu langtíðaravarðveitast. Tjóðskjalasavnið hevur í hesum sambandi eitt yvirskipað eftirlit við skrásetingini í almenna geiranum, og ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hesir myndugleikar skulu avhenda. - Tjóðskjalasavnið hevur eisini heimildir til í serligum føri at krevja varðveiting av privatum skjølum/skipanum. - Tá tilfarið er avhenda, skipar Tjóðskjalasavnið fyri atgeingi til hetta skjalatilfar. Um skjølini innihalda (viðkvæmar) persónupplýsingar, verður einans givið atgeingið í serligum førum, eftir ásetingum í lógini um skjalasøvn. Tjóðskjalasavnið hevur tvær heimasíður. Onnur heimasíðan, [https://skjalasavn.fo www.skjalasavn.fo], hevur til endamáls at lýsa stovnin sum heild og at stuðla undir samskifti við viðskiftafólk, bæði við myndugleikar og við borgaran. Hin heimasíðan, [https://history.fo www.history.fo], har tey mest umbiðnu skjølini eru atgeingi<ref>Á hesi heimasíðu er ymiskt tilfar um føroyska søgu.</ref>. Tjóðskjalasavnið hevur eisini lesistovu á V.U. Hammershaimbsgøta 11 kj, har tað ber til at síggja yvirlit yvir, og møguliga fáa atgeingi til, onnur skjøl og skjalasøvn<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1344&L=-1%27|title=Søgan|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018}}{{Deyð leinkja|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. - Tað ber eisini til at søkja um atgeingi til skjøl, sum ikki eru beinleiðis atgongd, umvegis [https://www.vangin.fo/fo/taenastur/tjodskjalasavnid/#atgeingi-til-ikki-alment-tilfar Vangan]. Skjalasøvnini, ið Tjóðskjalasavnið varðveitir, skjalprógva í orðum, myndum og ljóði Føroya søgu, hendingar og fólk, bæði kend og ókend. Soleiðis varðveitur Tjóðskjalasavnið upplýsingar um nærum allar føroyingar. Hugsanin aftan fyri hetta er, at tað skal bera til hjá øllum fólki at finna skjalprógv um fortíð sína, ella hjá øllum myndugleikum at endurskapa neyðugir upplýsingar fyri at fremja rættvísa málsviðgerð, ella hjá granskarum at leita fram empiriskt tilfar um so nógv sum gjørligt, sum tey hava fyri neyðini í síni gransking. Atgeingi til skjøl og upplýsingar hendir sjálvandi á ein skipaðan og tryggan hátt, m.a. so at privatlívið hjá tí einstaka borgaranum samstundis verður vart. Elstu skjølini á Tjóðskjalasavninum eru meira enn 700 ára gomul, meðan yngstu skjølini eru umleið 5 ára gomul. Fara vit langt aftur í tíðina, er langt millum skjølini, men so hvørt sum vit nærkast okkara tíð vaksa mongdirnar av upplýsingum nógv. Elsta samanhangandi røðin av skjølum, sum byrjar í 1615 og endar einaferð í 1800árunum, eru sokallaðu tingbøkurnar. Og frá einaferð mitt í 1700árunum ella byrjanini av 1800árunum økist mongdin av skjølum rættiliga nógv. Av somu orsøk ber til onkusvegna til, at finna eitt sindur av upplýsingum um nærum allar føroyingar frá umleið byrjanini av 1800árunum. Frá einaferð í 1900árunum fleirfaldast mongdin av analogum skjalatilfari. Og síðani almenna fyrisitingin, frá einaferð í 1990árunum gjørdist talgild, er mongdin av (talgildum) upplýsingum nærum eksploderað. Tjóðskjalasavnið varðveitir ikki bert pappír, men eisini skjøl, ið eru talgild av uppruna. Skjøl, ið eru talgild av uppruna, eru truplari at varðveita enn pappír, og mugu vera partur av einum virknum varðveitingarátaki, fyri at tey kunnu lesast og brúkast í framtíðini<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1302|title=Varðveiting av talgildum savnindum|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2019-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501014414/http://archives.fo/index.php?id=1302|dead-url=yes}}</ref>. === Søgan === Upprunaliga var eingin lóg, sum álegði nøkrum stovni ella myndugleika í Føroyum at varðveita síni skjøl longri enn tey sjálvu høvdu fyri neyðini. Hóast hetta valdu t.d. løgtingið/sorinskrivarin, kongaligi handilin, fútin osfr. at langtíðarvarðveita summi av skjølum sínum. Tá kongaligi einahandilin varð avtikin í 1856, varð gjørt av, at sokallaða Leigubúðin úti í Tinganesi skuldi brúkast til "Opbevaringssted for Landets Offentlige Arkiver"<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=67}}</ref> Síðst í 1800árunum varð tó gjørt av at senda skjølini til danska Ríkisskjalasavnið í Keypmannahavn, men orsaka av politiskum áhuga í Føroyum og vælvild úr Danmark, endaði skjølini aftur í Føroyum, tá 'Færø Amts Arkiv' varð sett á stovn í 1932, og fekk innivist í hølum í Tórshavn, saman við 'Færø Amts Bibliotek'.<ref>{{Cite journal|last=Johansen|first=Sámal Tróndur Finnsson|date=2022|title=Skjalavarðveiting í 90 ár - Tað sama, bara øðrvísi. Hugleiðingar um tíðarbroytingar|journal=Frøði}}</ref><ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=66}}</ref>. Fyrsti føroyski landsskjalavørðurin var Anton Degn. Hann fór í apríl 1926 niður til Danmarkar at kunna seg um skjalasavnsarbeiði og hann var niðri í 6 ár við stuðli frá Undervisningsministeriet, [[Løgting|Løgtinginum]] og Carlsbergfonden<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Í 1952 var stovnurin saman við [[Føroya Landsbókasavn|Landsbókasavninum]] yvirtikin sum føroyskur stovnur og skifti navn til Føroya Landsskjalasavn<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Árið fyri, í 1951 varð Páll Nolsøe settur sum landsskjalavørður og stjóri fyri stovnin. Í 1974 fekk stovnurin innivist í nýggjum høli á V.U. Hammershaimbsgøtu 11 í Tórshavn. Í nýggju hølunum var innrætta við meira tíðarhóskandi goymslum, við sokallaðum kompaktreolum og tryggari karmum. í 1990 gjørdi landsstýrið avtalu við danska Statsministeriet um ríkisskjøl ('statens arkivalier') í Føroyum. Avtalan formaliseraði tað siðvenju sum longu var galdandi um, at ríkismyndugleikar í Føroyum avhendaðu síni skjøl til Landsskjalasavnið. ...framyvir skuldi røkja uppgávur mótvegis hesum stovnum, vegna danska Ríkisskjalasavnið.Í stuttum segði avtalan, at Landsskjalasavnið framyvir skuldi sum skjalasavnsmyndugleiki mótvegis donsku ríkisstovnunum í Føroyum. Eftir nøkur ár rundanum túsundáraskifti við fleiri fyribils settum landsskjalavørðum, varð Sámal Tróndur Finnsson Johansen, søgufrøðingur og geograf settur sum landsskjalavørður hin 1. januar 2003. Frá umleið 2005 fór Tjóðskjalasavnið í holt við at leita sær ein máta at varðveta talgilt tilfar. í 2009 mælti Tjóðskjalasavnið til at velja sokallaða migreringskonceptið hjá danska Ríkisskjalasavninum. Tann 1. januar 2011 var [[Søvn Landsins]] sett á stovn. Talan var um fimm landsstovnar, sum vórðu lagdir saman í ein stovn. Teir vóru: [[Føroya Landsbókasavn]], Føroya Landsskjalasavn, [[Føroya Náttúrugripasavn]], Havlívfrøðiligu Royndarstøðina og [[Føroya Fornminnissavn]]. Í 2017 vóru Søvn Landsins aftur býtt sundur í tríggjar stovnar, og stovnurin Søvn Landsins varð avtikin. Landsskjalasavnið og Landsbókasavnið gjørdust aftur sjálvstøðugir stovnar, meðan gripasøvnini, Náttúrugripasavnið, Fornminnissavnið og partur av havlívfrøðiligu Royndarstøðini fóru saman um musealt og antikvariskt virksemið, og fingu seinni navnið Tjóðsavn Føroya<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.fo/fo/kunning/tidindi/broytingar-a-sovnum-landsins/|title=Broytingar á Søvnum Landsins|last=|first=|date=22. februar 2017|website=Løgmansskrivstovan|publisher=Løgmansskrivstovan|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. Í 2018 broytti [[Føroya Landsskjalasavn]] navn til Tjóðskjalasavnið<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Dam|first=Rigmor|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. í <references /> [[Category:Skjalasavn]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Mentan]] [[Bólkur:Skjøl]] [[Bólkur:Savnindi]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] tf4oslany92goft30q1euu2j3yyfkoa 381875 381874 2024-10-25T01:32:09Z Sámal Tróndur F. Johansen 19242 381875 wikitext text/x-wiki Tjóðskjalasavnið er ein almennur stovnur, ið varðveitur skjøl og skipanir, ið hava søguligt, fyrisitingarligt og rættarligt virði. Endamálið við hesum er, at almenningurin, tvs. borgarar, myndugleikar og granskarar, á ein skipaðan og tryggan hátt, kunnu fáa atgongd til umrødda tilfar, um tey hava tað fyri neyðini.<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1300|title=Tjóðskjalasavnið|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2018-06-29|archive-url=https://web.archive.org/web/20180629223249/http://archives.fo/index.php?id=1300|dead-url=yes}}</ref> Stovnurin virkar eftir 'Løgtingslóg um skjalasøvn, sum broytt við løgtingslóg nr. 63 frá 30. apríl 2018'<ref>http://logir.fo/Logtingslog/49-fra-28-04-1992-um-Foroya-Landsskjalasavn--om-Faeroernes-Landsarkiv</ref>. Tjóðskjalasavnið ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hjá almennum myndugleikum ið skulu langtíðaravarðveitast. Tjóðskjalasavnið hevur í hesum sambandi eitt yvirskipað eftirlit við skrásetingini í almenna geiranum, og ásetur hvørji skjøl og hvørjar skipanir hesir myndugleikar skulu avhenda. - Tjóðskjalasavnið hevur eisini heimildir til í serligum føri at krevja varðveiting av privatum skjølum/skipanum. - Tá tilfarið er avhenda, skipar Tjóðskjalasavnið fyri atgeingi til hetta skjalatilfar. Um skjølini innihalda (viðkvæmar) persónupplýsingar, verður einans givið atgeingið í serligum førum, eftir ásetingum í lógini um skjalasøvn. Tjóðskjalasavnið hevur tvær heimasíður. Onnur heimasíðan, [https://skjalasavn.fo www.skjalasavn.fo], hevur til endamáls at lýsa stovnin sum heild og at stuðla undir samskifti við viðskiftafólk, bæði við myndugleikar og við borgaran. Hin heimasíðan, [https://history.fo www.history.fo], har tey mest umbiðnu skjølini eru atgongd<ref>Á hesi heimasíðu er ymiskt tilfar um føroyska søgu.</ref>. Tjóðskjalasavnið hevur eisini lesistovu á V.U. Hammershaimbsgøta 11 kj, har tað ber til at síggja yvirlit yvir, og møguliga fáa atgeingi til, onnur skjøl og skjalasøvn<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1344&L=-1%27|title=Søgan|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=Tjóðskjalasavnið|accessdate=1. oktober 2018}}{{Deyð leinkja|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>. - Tað ber eisini til at søkja um atgeingi til skjøl, sum ikki eru beinleiðis atgongd, umvegis [https://www.vangin.fo/fo/taenastur/tjodskjalasavnid/#atgeingi-til-ikki-alment-tilfar Vangan]. Skjalasøvnini, ið Tjóðskjalasavnið varðveitir, skjalprógva í orðum, myndum og ljóði Føroya søgu, hendingar og fólk, bæði kend og ókend. Soleiðis varðveitur Tjóðskjalasavnið upplýsingar um nærum allar føroyingar. Hugsanin aftan fyri hetta er, at tað skal bera til hjá øllum fólki at finna skjalprógv um fortíð sína, ella hjá øllum myndugleikum at endurskapa neyðugir upplýsingar fyri at fremja rættvísa málsviðgerð, ella hjá granskarum at leita fram empiriskt tilfar um so nógv sum gjørligt, sum tey hava fyri neyðini í síni gransking. Atgeingi til skjøl og upplýsingar hendir sjálvandi á ein skipaðan og tryggan hátt, m.a. so at privatlívið hjá tí einstaka borgaranum samstundis verður vart. Elstu skjølini á Tjóðskjalasavninum eru meira enn 700 ára gomul, meðan yngstu skjølini eru umleið 5 ára gomul. Fara vit langt aftur í tíðina, er langt millum skjølini, men so hvørt sum vit nærkast okkara tíð vaksa mongdirnar av upplýsingum nógv. Elsta samanhangandi røðin av skjølum, sum byrjar í 1615 og endar einaferð í 1800árunum, eru sokallaðu tingbøkurnar. Og frá einaferð mitt í 1700árunum ella byrjanini av 1800árunum økist mongdin av skjølum rættiliga nógv. Av somu orsøk ber til onkusvegna til, at finna eitt sindur av upplýsingum um nærum allar føroyingar frá umleið byrjanini av 1800árunum. Frá einaferð í 1900árunum fleirfaldast mongdin av analogum skjalatilfari. Og síðani almenna fyrisitingin, frá einaferð í 1990árunum gjørdist talgild, er mongdin av (talgildum) upplýsingum nærum eksploderað. Tjóðskjalasavnið varðveitir ikki bert pappír, men eisini skjøl, ið eru talgild av uppruna. Skjøl, ið eru talgild av uppruna, eru truplari at varðveita enn pappír, og mugu vera partur av einum virknum varðveitingarátaki, fyri at tey kunnu lesast og brúkast í framtíðini<ref>{{Cite web|url=http://archives.fo/index.php?id=1302|title=Varðveiting av talgildum savnindum|last=|first=|date=|website=Tjóðskjalasavnið|publisher=|accessdate=1. oktober 2018|archive-date=2019-05-01|archive-url=https://web.archive.org/web/20190501014414/http://archives.fo/index.php?id=1302|dead-url=yes}}</ref>. === Søgan === Upprunaliga var eingin lóg, sum álegði nøkrum stovni ella myndugleika í Føroyum at varðveita síni skjøl longri enn tey sjálvu høvdu fyri neyðini. Hóast hetta valdu t.d. løgtingið/sorinskrivarin, kongaligi handilin, fútin osfr. at langtíðarvarðveita summi av skjølum sínum. Tá kongaligi einahandilin varð avtikin í 1856, varð gjørt av, at sokallaða Leigubúðin úti í Tinganesi skuldi brúkast til "Opbevaringssted for Landets Offentlige Arkiver"<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=67}}</ref> Síðst í 1800árunum varð tó gjørt av at senda skjølini til danska Ríkisskjalasavnið í Keypmannahavn, men orsaka av politiskum áhuga í Føroyum og vælvild úr Danmark, endaði skjølini aftur í Føroyum, tá 'Færø Amts Arkiv' varð sett á stovn í 1932, og fekk innivist í hølum í Tórshavn, saman við 'Færø Amts Bibliotek'.<ref>{{Cite journal|last=Johansen|first=Sámal Tróndur Finnsson|date=2022|title=Skjalavarðveiting í 90 ár - Tað sama, bara øðrvísi. Hugleiðingar um tíðarbroytingar|journal=Frøði}}</ref><ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=66}}</ref>. Fyrsti føroyski landsskjalavørðurin var Anton Degn. Hann fór í apríl 1926 niður til Danmarkar at kunna seg um skjalasavnsarbeiði og hann var niðri í 6 ár við stuðli frá Undervisningsministeriet, [[Løgting|Løgtinginum]] og Carlsbergfonden<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Í 1952 var stovnurin saman við [[Føroya Landsbókasavn|Landsbókasavninum]] yvirtikin sum føroyskur stovnur og skifti navn til Føroya Landsskjalasavn<ref>{{Cite book|title=Brot úr Føroya søgu|last=Nolsøe|first=Lena|publisher=Fróðskapur og Landsskjalasavnið|year=2010|isbn=978-99918-65-29-4|location=Tórshavn|pages=81}}</ref>. Árið fyri, í 1951 varð Páll Nolsøe settur sum landsskjalavørður og stjóri fyri stovnin. Í 1974 fekk stovnurin innivist í nýggjum høli á V.U. Hammershaimbsgøtu 11 í Tórshavn. Í nýggju hølunum var innrætta við meira tíðarhóskandi goymslum, við sokallaðum kompaktreolum og tryggari karmum. í 1990 gjørdi landsstýrið avtalu við danska Statsministeriet um ríkisskjøl ('statens arkivalier') í Føroyum. Avtalan formaliseraði tað siðvenju sum longu var galdandi um, at ríkismyndugleikar í Føroyum avhendaðu síni skjøl til Landsskjalasavnið. ...framyvir skuldi røkja uppgávur mótvegis hesum stovnum, vegna danska Ríkisskjalasavnið.Í stuttum segði avtalan, at Landsskjalasavnið framyvir skuldi sum skjalasavnsmyndugleiki mótvegis donsku ríkisstovnunum í Føroyum. Eftir nøkur ár rundanum túsundáraskifti við fleiri fyribils settum landsskjalavørðum, varð Sámal Tróndur Finnsson Johansen, søgufrøðingur og geograf settur sum landsskjalavørður hin 1. januar 2003. Frá umleið 2005 fór Tjóðskjalasavnið í holt við at leita sær ein máta at varðveta talgilt tilfar. í 2009 mælti Tjóðskjalasavnið til at velja sokallaða migreringskonceptið hjá danska Ríkisskjalasavninum. Tann 1. januar 2011 var [[Søvn Landsins]] sett á stovn. Talan var um fimm landsstovnar, sum vórðu lagdir saman í ein stovn. Teir vóru: [[Føroya Landsbókasavn]], Føroya Landsskjalasavn, [[Føroya Náttúrugripasavn]], Havlívfrøðiligu Royndarstøðina og [[Føroya Fornminnissavn]]. Í 2017 vóru Søvn Landsins aftur býtt sundur í tríggjar stovnar, og stovnurin Søvn Landsins varð avtikin. Landsskjalasavnið og Landsbókasavnið gjørdust aftur sjálvstøðugir stovnar, meðan gripasøvnini, Náttúrugripasavnið, Fornminnissavnið og partur av havlívfrøðiligu Royndarstøðini fóru saman um musealt og antikvariskt virksemið, og fingu seinni navnið Tjóðsavn Føroya<ref>{{Cite web|url=https://www.lms.fo/fo/kunning/tidindi/broytingar-a-sovnum-landsins/|title=Broytingar á Søvnum Landsins|last=|first=|date=22. februar 2017|website=Løgmansskrivstovan|publisher=Løgmansskrivstovan|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. Í 2018 broytti [[Føroya Landsskjalasavn]] navn til Tjóðskjalasavnið<ref>{{Cite web|url=https://www.mmr.fo/fo/um-radid/landsstyriskvinnan/rodur-2018/skjalasavnslogin-og-talgilda-arkivid-8-mars-2018/|title=Skjalasavnslógin og talgilda arkivið - 8. mars 2018|last=Dam|first=Rigmor|date=8. mars 2018|website=Mentamálaráðið|publisher=Mentamálaráðið|accessdate=1. oktober 2018}}</ref>. í <references /> [[Category:Skjalasavn]] [[Bólkur:Føroya søga]] [[Bólkur:Mentan]] [[Bólkur:Skjøl]] [[Bólkur:Savnindi]] [[Bólkur:Søvn Landsins]] fdseh7j9xh7h5xlt6ca7s30jgl6klnv