Vicipéid gawiki https://ga.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%ADomhleathanach MediaWiki 1.43.0-wmf.1 first-letter Meán Speisialta Plé Úsáideoir Plé úsáideora Vicipéid Plé Vicipéide Íomhá Plé íomhá MediaWiki Plé MediaWiki Teimpléad Plé teimpléid Cabhair Plé cabhrach Catagóir Plé catagóire TimedText TimedText talk Module Module talk 0 3927 1211510 1194270 2024-04-17T14:14:25Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''John Fitzgerald "Jack" Kennedy, Sr.''' ({{lang-ga|Seán Mór Mac Gearailt Ó Cinnéide}}; [[29 Bealtaine]], [[1917]] - [[22 Samhain]], [[1963]]), nó '''JFK''' mar a thugtar go minic air, ina 35ú [[Uachtarán na Stát Aontaithe|Uachtarán ar na Stáit Aontaithe]] idir [[1961]] agus [[1963]], nuair a feall[[Dúnmharú|mharaíodh]] é. Eisean an duine ab óige a toghadh mar [[uachtarán]] riamh, agus an t-aon uachtarán [[Caitliceachas|Caitliceach]] a bhí ann (roimh [[Joe Biden]]). == Tús a shaoil == Rugadh agus tógadh Kennedy i m[[Brookline, Massachusetts|Brookline]], baile i [[Massachusetts]] sa bhliain [[1917]]. Mac leis an b[[polaitíocht|polaiteoir]] iomráiteach [[Joseph P. Kennedy, Sr.]] agus Rose Fitzgerald ab ea é. D'fhreastail Kennedy ar [[Scoil]] Edward Devotion ar dtús ar feadh ceithre bliana, agus ansin Scoil Dexter i m[[Bostún]], agus bliain amháin eile ag Scoil Canterbury. Tar éis Canterbury, chuaigh sé isteach i Choate Rosemary Hall i Wallingford, [[Connecticut]]. Ceann de na scoileanna chónaithe is fearr sa [[tír]] ab ea í, agus bhain sé céim amach sa bhliain [[1935]]. Sheol sé go [[Londain]], [[Sasana]] ar an [[25 Meán Fómhair]] sa bhliain chéanna, in éineacht lena thuismitheoirí agus a dheirfiúr Kathleen Cavendish. Chláraigh sé le LSE (Scoil na h[[Eacnamaíocht]]a [[Londain]]) chun staidéar a dhéanamh ar gheilleagar polaitiúil ar feadh bliana faoin Ollamh Harold Laski, ach cuireadh san [[ospidéal]] é nuair a thit sé tinn. Mar thoradh, bhí ar Kennedy filleadh ar ais go dtí na Stáit Aontaithe. San [[Fómhar|fhómhar]] sa bhliain [[1935]], chláraigh sé le h[[Ollscoil]] [[Princeton, New Jersey]], ach d'éirigh sé tinn arís. [[Buíochán]] a bhí i gceist ag an am seo. San fhómhar an bhliain ina dhiaidh sin, thosaigh Kennedy ag freastal ar [[Ollscoil Harvard]]. Thaistil sé chuig an [[An Eoraip|Eoraip]] faoi dhó i rith a thréimhse ag Ollscoil Harvard. Chuaigh sé go dtí [[Sasana]] arís, áit ina raibh a athair mar ambasadóir. Sa bhliain [[1937]], forordaíodh [[Stéaróideach|stéaróidigh]] do Kennedy, chun smacht a chur ar a chuid [[drólainníteas]], ach thosaigh a fhadhbanna ag méadú mar thoradh air sin. Sa deireadh, d'éirigh sé níos tinne le h[[oistéapóróis]] sa dhromlach. Bhain Kennedy céim amach ó Ollscoil Harvard, agus ansin bhog sé go dtí an scoil ghnó ag Ollscoil Stanford. Tar éis dó Stanford a fhágáil, thaistil sé go dtí [[Meiriceá Theas]]. Scríobh Kennedy a thráchtas ''"Why England Slept"'' sa bhliain [[1940]], ar eachtraí na mBriotanach agus an Comhaontú Munich. Theastaigh uaidh an tráchtas a choimeád san [[ollscoil]] ar dtús, ach chuir a athair ina luí air an tráchtas a [[Foilsitheoireacht|fhoilsiú]] mar [[leabhar]]. D'fhág Kennedy Harvard agus céim bainte amach aige i gcúrsaí idirnáisiúnta i mí Meitheamh 1940. Foilsíodh an tráchtas sa bhliain chéanna, a bhí an-rathúil freisin. I bhfad níos déanaí, nochtadh go raibh [[Galar Addison]] ag Kennedy agus é ina fhear óg. Níor fhoilsíodh an t-eolas seo i rith a shaoil. == Seirbhís mhíleata == [[Íomhá:Lt. John F. Kennedy aboard the PT-109.jpg|clé|320x320px|thumb|Kennedy ar an PT-109.]] Isteach san [[Arm na Stát Aontaithe|airm S.A.M.]] leis sa bhliain [[1941]]. Liostáil sé de a dheoin féin ar dtús, ach diúltaíodh é mar gheall ar na fadhbanna a bhí aige leis a dhroim. Glacadh Kennedy isteach sa [[Cabhlach cogaidh|chabhlach]] san Fhómhar an bhliain chéanna, agus tá seans ann gur úsáid a athair a chuid tionchar. Ina mheirgire dó, thosaigh Kennedy ag obair san oifig a thóg nuacht agus eolas don Rúnaí an Chabhlaigh. B'é sin an obair a bhí á dhéanamh aige nuair a d'ionsaigh na [[An tSeapáin|Seapánaigh]] [[Pearl Harbor]]. D'fhreastail Kennedy ar an "Naval Reserve Officers Training School" agus "Motor Torpedo Boat Squadron Training Center". Ansin seoladh é ar dualgas i b[[Panama]] ar dtús, agus ansin an throid san [[An tAigéan Ciúin|Aigéan Ciúin]]. Ghlac Kennedy páirt i gcúpla misean anseo, agus bronnadh céim leifteanant air, i gceannas ar thoirpéad-bháid patróil. San [[oíche]] ar an [[2 Lúnasa]] [[1943]], bhí [[bád]] Kennedy, an PT-109, ag glacadh páirt i ruathar in aice le New Georgia, nuair a bhuail [[scriostóir]] [[Seapán]]ach é. Caitheadh Kennedy trasna an mbád, agus ghortaigh sé a dhroim arís. Cé go raibh sé gortaithe, thóg Kennedy saighdiúir gortaithe eile ar feadh trí mhíle san aigéan, go dtí [[oileán]]. Thit Kennedy gan mheabhair anois is arís i rith an crá, ach bhí sé ábalta é féin agus a chomhalta a shábháil. Mar aitheantas ar na heachtraí seo, bronnadh an "Navy and Marine Corps Medal" air. [[Íomhá:Photograph of Lieutenant John Fitzgerald Kennedy in Navy uniform wearing Navy and Marine Corps Medal, Purple Heart... - NARA - 299712.jpg|mion|Lieutenant JF Kennedy agus a 'Purple Heart', circa 1945|clé]]Na boinn eile a bhuaigh Kennedy le linn an [[Dara Cogadh Domhanda]] ná an "Purple Heart", "Asiatic-Pacific Campaign Medal", agus an "World War II Victory Medal". Scaoileadh amach é sa bhliain [[1945]], agus ghéill na Seapánaigh cúpla mí níos déanaí. == Polaitaíocht == [[Íomhá:Toni Frissell, John F. Kennedy and Jacqueline Bouvier on their wedding day, 1953.jpg|mion|Pósadh: John F. Kennedy agus Jacqueline Bouvier|clé]] Tháinig John F. Kennedy slán as an g[[cogadh]], ach cailleadh a dheartháir Joseph P. Kennedy, Jr. ar an [[12 Lúnasa]], [[1944]]. De bharr seo, cuireadh níos mó brú ar John tús a chur leis a shaol sa [[polaitíocht|pholaitíocht]]. Sa bhliain [[1946]], d'éirigh James Michael Curley as a shuíochán, agus bhí bua láidir ag Kennedy. Chaith Kennedy sé bliana as seo amach ina fheisire, ag vótáil i gcoinne an [[Uachtarán|Uachtaráin]] [[Harry S Truman]] agus a pháirtí féin uaireanta. I 1952, bhuaigh sé an suíochán [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanaid]] i [[Massachusetts]], i gcoinne an tSeanadóra Henry Cabot Lodge [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|(Poblachtach)]]. Ar an [[12 Meán Fómhair]] [[1953]], phós Kennedy [[Jacqueline Kennedy Onassis|Jacqueline Lee Bouvier]]. Lean na fadhbanna a bhí aige leis a dhromlach ar aghaidh, agus seoladh é faoin scian go minic i rith an dá bhliain ina dhiaidh. Bhí an t-ádh air nár chailleadh é, i rith an tréimhse seo. Mar thoradh, bhí Kennedy as láthair ón tSeanad go minic. Bhí fadhb ag Kennedy sa bhliain [[1954]] nuair a bhí an Seanad réidh McCarthy a cháineadh, agus níor chaith sé vóta mar bhí sé san ospidéal arís. Leis an eachtra seo, rinneadh a lán dochar dó. Foilsíodh a leabhair ''Profiles in Courage'', a bhuaigh an [[Duais Pulitzer]] sa bhliain [[1957]], i gcatagóir [[Beathaisnéis]]. [[Íomhá:1960 Kennedy for President Campaign Bumper Sticker.png|clé|mion|1960]] Chaith Kennedy vóta i bhfabhar an [[Cearta daonna|Acht um Chearta Sibhialta]] sa bhliain [[1957]], cé gur vótáil sé i gcoinne an Leasú ar Thriail Giúiré níos luaithe. Tacadóirí láidir ina chéad fheachtas uachtaránachta ab ea James Eastland, John McClellan, agus Gobharnóir [[Mississippi]] James Coleman, daoine a bhí i bhfabhar an idirdheighilt. Bhí an Seanadóir [[Joseph McCarthy]] cairdiúil leis an gclann Kennedy freisin. Chaith [[Robert F. Kennedy]] tréimhse ag obair ina fhoireann, agus bhí McCarthy ag dul amach le Patricia Kennedy ar feadh tamaill. == Toghchán 1960 == [[Íomhá:Eisenhower and Kennedy.jpg|thumb|Uachtarán nua Kennedy agus [[Dwight D. Eisenhower|Eisenhower]] sa bhliain [[1960]].|clé]] Sa bhliain [[1960]], d'fhógair John F. Kennedy go mbeadh sé ag dul isteach sa thoghchán, chun a bheith ina uachtarán ar na Stáit Aontaithe. Chun áit a bhuaigh ina iarrthóir don [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|pháirtí Daonlathach]], bhí comórtas deacair aige ón Seanadóir Hubert H. Humphrey as [[Minnesota]], an Seanadóir [[Lyndon B. Johnson]] as [[Texas]] agus Adley Stevenson<ref>Rinne Kennedy go leor taistil. Mar shampla, chuaigh sé go dtí an [[Virginia Thiar]] chun labhairt leis na [[Mianadóireacht|mianadóirí]]. Bhuaigh sé a gcuid tacaíochta, cé go raibh sé ina Chaitliceach agus ba stát Phrotastúnach é sa formhór</ref>. D'éirigh Kennedy as an gcomórtas mar iarrthóir inghlactha. Fógraíodh é ar an [[13 Iúil]] [[1960]] go mbeadh Kennedy an iarrthóir a bheadh ag glacadh páirt sa toghchán. D'ainneoin na caismirte a bhí eatarthu níos luaithe, roghnaigh Kennedy Johnson ina iarrthóir don leas-Uachtaránacht. Bhí tacaíocht an-láidir ag Johnson i ndeisceart na tíre, rud a bhí de dhíth go géar ar Kennedy. Na príomhchúrsaí a raibh siad ag caint faoi ná an geilleagar, Caitliceachas Kennedy, [[Cúba]], agus na dúshláin a bhí ann i gcoinne [[Aontas na Sóivéide]]. Phléigh Kennedy agus a theagmhálaí [[Richard M. Nixon|Richard Nixon]] ón [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] na cúrsaí seo le chéile i rith an chéad díospóireacht uachtaránachta a bhí le feiceáil ar an [[teilifís]]. Bhí cuma mí-chompordach agus corraitheach ar Nixon, agus cheap formhór an lucht féachana go raibh an bua ag Kennedy, é a bhí socair agus féinmhuiníneach. Eachtra [[stair]]iúil a bhí ann pé scéal é, agus bhí páirt tábhachtach ag an teilifís i b[[polaitíocht]] as seo amach. [[Íomhá:John F. Kennedy Inauguration Speech.ogv|mion|searmanas insealbhaithe, 20 Eanáir 1961|clé]] == Uachtaránacht == Rinneadh 35ú uachtarán de ar an [[20 Eanáir]] [[1961]]. Ag an searmanas, d'iarr Kennedy ar mhuintir na tíre a bheith fuinniúil ar son na tíre, leis na bhfocail stairiúil, "Ask not what your country can do for you, ask what you can do for your country". D'iarr sé freisin ar náisiúin an domhain aontú le chéile chun troid i gcoinne na comh-naimhde a bhí acu - an tíorántacht, an bhochtaineacht, [[galar]], agus cogadh féin. [[Íomhá:Kennedy and Khrushchev in Vienna 1961.png|clé|thumb|JFK ag buaileadh le [[Nicíte Cruistsiof]] i [[Vín]] i mí [[Meitheamh]], [[1961]].]] === Cúba agus Scannal Bhá na Muice === Ar an [[17 Aibreán]] [[1961]], thóg Kennedy an t-ordú ionradh a thosaigh ar [[Cúba|Chúba]]. Le tacaíocht ón [[Central Intelligence Agency]] (CIA), d'fhill 1,500 deoraí Chúbacha a bhí ag traenáil i Meiriceá ar ais go dtí an t-oileán chun an ruaig a chur ar [[Fidel Castro]] ("Briogáid 2506" an t-ainm a bhí orthu). Níor thóg na Meiriceánaigh aon aerthacaíocht do na saighdiúirí, áfach, agus chuir an tacaíocht láidir a bhí ag Castro iontas orthu freisin. Chomh maith le sin, rinneadh roinnt botúin tábhachtacha. Mar sin, ar an [[19 Aibreán]] [[1961]] bhí formhór na n-ionsaitheoirí maraithe nó faoi ghlas ag Castro. B'éigean do Kennedy idirbheartaíocht a dhéanamh le Castro chun na 1,189 marthanóir a scaoileadh saor. D'aontaigh Cúba fiche mí ní ba déanaí, nuair a thug na Meiriceánaigh $53 milliúin i mbia agus [[leigheas]] dóibh ar malairt. Eachtra a chur an-aiféaltas ar Kennedy ab ea é seo, cé go raibh sé sásta an locht ar fad a ghlacadh. === Géarchéim na nDiúracán i gCúba === Thosaigh [[Géarchéim na nDiúracán i gCúba]] ar an [[14 Deireadh Fómhair]] [[1962]], nuair a thóg [[Spiara|spiair]]-[[eitleán]] Meiriceánach [[U-2]] grianghraif ina raibh láithreán [Diúracán balaistíoch|diúracáin]] le feiceáil faoi thógáil i gCúba. Bhí rogha deacair ag Kennedy - ba mhaith leis ionsaí a dhéanamh ar an láithreán, ach ba seans ann go mbeadh cogaidh in aghaidh an [[Aontas Sóivéadach]] mar thoradh. Cuireadh brú ar Kennedy ionsaí a dhéanamh, ach sa deireadh roghnaigh sé [[imshuí]] a chur ar an oileán. [[Íomhá:McNamara and Kennedy.jpg|clé|mion|McNamara agus Kennedy]] Tréimhse corraitheach ab ea é, agus bhí an cuma air go mbeadh cogadh núicléach ag briseadh amach ag am éigean. Thosaigh Kennedy ag plé an fhadhb le [[Nicíte Cruistsiof]], agus bhí comhaontú acu tar éis seachtain. Bhain Cruistsiof na diúracáin amach as gCúba, agus gheall Kennedy nach mbeadh ionradh ar bith ar Chúba arís. Deirtear gur aontaigh Kennedy faoi rún diúracáin Meiriceánacha a thóg amach as [[an Tuirc]] sé mí níos déanaí. === Meiriceá Laidineach agus an Cumannachas === Chun smacht a chur ar fhás an [[cumannachas|chumannachais]] i [[Meiriceá Laidineach]], bhunaigh Kennedy an ''Alliance for Progress'', a thóg cabhair do na tíortha sa réigiún seo agus a rinne iarracht caighdeán chearta na ndaoine a mhéadú. Bhí sé ag obair sa scéim seo le Gobharnóir Luis Muñoz Marín i b[[Pórtó Ríce]], agus rinneadh dul chun cinn i bhforbairt an gcomhlathas sa tír seo. === Peace Corps === Ceann de na céad eachtraí a rinne Kennedy nuair a bhí san oifig é, b'é bunú an "Peace Corps". Sa chlár seo, chuir na Meiriceánaigh cabhair ar fáil don [[Tríú Domhan]] in [[oideachas]], [[feirmeoir]]eacht, [[leigheas]] agus [[tógálacht|tógáil]]. [[Íomhá:The President's News Conference, 23 March 1961.jpg|clé|mion|Kennedy i 1961 agus léarscáil CIA]] === Vítneam === Bhain Kennedy úsáid as na seirbhísí míleata chun troid i gcoinne an [[Cumannachas|chumannachais]]. Ba mhaith leis seasamh láidir a dhéanamh i [[Vítneam]], agus mar sin thug sé tacaíocht pholaitiúil, eacnamaíochta agus mhíleata don [[rialtas]] i Vítneam Theas. Seoladh 18,000 "comhairleoir" míleata agus na "U.S. Special Forces" go dtí an réigiún. Lean an feachtas ar aghaidh ar feadh blianta. Bhí [[saighdiúir]]í Meiriceánacha ag troid go díreach sa chogadh ar feadh blianta i ndiaidh Kennedy. Sa bhliain [[1963]], mhéadaigh Kennedy an tacaíocht mhíleata, ach níor éirigh sé go maith. I mí Iúil, bhí géarchéim pholaitiúil i Vítneam. Shocraigh Kennedy ar ruaig a chur ar uachtarán na tíre, Ngo Dinh Diem, le ''[[coup d'état]]''. [[Íomhá:"One Day in Berlin" - Visit of John F. Kennedy, president of the United States in Berlin, 1963.webm|mion|26 Meitheamh 1963 i mBeirlín|clé]] === Óráid i mBeirlín Thiar === [[Íomhá:JFK speech Ich bin ein berliner 1.jpg|clé|mion|Rudolph Wilde Platz, 26 Meitheamh 1963]] Ar an [[26 Meitheamh]] [[1963]], chuaigh Kennedy ar chuairt reatha go dtí [[Beirlín]] Thiar. Bhí na sluaite [[Duine|daoine]] amach ar na [[Sráid|sráideanna]], agus thóg Kennedy óráid i gcoinne an [[Cumannachas|chumannachais]]. Deirtear go raibh daoine ar an taobh eile den bhalla ag tabhairt bualadh bos dó, chun agóid a dhéanamh i gcoinne na [[An Rúis|Rúiseach]]. Dúirt Kennedy go léirigh an balla loiceadh an chumannachais. Tá cáil ag an óráid inniu mar gheall ar na bh[[Focal|focail]] [[stair]]<nowiki/>iúla "Ich bin ein Berliner". Thug uachtarán SAM Beirlíneach air féin, ag léiriú a chuid tacaíochta do mhuintir iarthar na cathrach. Meastar go raibh 5/6 den [[daonra]] amach ag éisteacht le Kennedy ar an lá seo. Labhair SAM go láidir in éadan an bhalla. Ach ní dhearna siad ní ba mhó ná sin. Cinnte bhí eagla orthu go dtosófaí cogadh. Ach ba léir go raibh an babhta seo den [[Cogadh Fuar|chogadh fhuar]] bainte ag na [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéadaigh]].<nowiki/>[[Íomhá:JFKIreland2.jpg|thumb|JFK in Éirinn sa bhliain 1963|clé]] === Éire === Ba de bhunadh Éireannach é Kennedy, agus tugadh fearadh na fáilte roimh John f. KEnnedy nuair a thug sé cuairt ar Éirinn sa samhradh i 1963, an chéad Uachtarán ar Stáit Aontaithe Mheiriceá a rinne amhlaidh. [[Íomhá:President Kennedy greets well-wishers in Cork, Ireland.jpg|clé|mion|28 Meitheamh i gCorcaigh]] Bhí an tUachtarán Kennedy ag filleadh ar an áit ónar thug a shin-sheanathair, Patrick Kennedy, aghaidh ar Mheiriceá in 1848 le linn an [[Gorta|Ghorta Mhóir]]. Le linn an turais chorraithigh seo a mhair ceithre lá, chruinnigh daoine thart ar an Uachtarán Kennedy ina sluaite ag iarraidh gearrfhéachaint a fháil air. Bhí na sráideanna plódaithe le lucht deamhéine a raibh bratacha Éireannacha agus Meiriceánacha ina nglac acu. Mar chuid den turas, thug an tUachtarán Kennedy cuairt ar  a bhaile dúachasach i mBaile Fearainn, Contae Loch Garman, Thug sé cuairt chomh maith ar phort [[Ros Mhic Thriúin]], áit ar thug a shin-sheanathair faoin aistear farraige go Meiriceá in 1848 [[Íomhá:President Kennedy greets spectators during trip to Ireland.jpg|clé|mion|28 Meitheamh i gCorcaigh]] Níos déanaí, thug sé óráid d'[[An tOireachtas|Oireachtas Éireann]] i mBaile Átha Cliath agus . Bhuail sé le hUachtarán [[Éamon de Valera]], agus bhunaigh siad an "American Irish Foundation" le chéile, chun naisc a chur chun cinn idir na tíre. Teaghmas suntasach i nua-stair na hÉireann ab ea a chuairt ar Éirinn.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.collectorcoins.ie/ga/jfk-10-silver-proof-coin-2013.html|teideal=Bonn Profa Airgid €10 (JFK) 2013|údar=Banc Ceannais na hÉireann|language=ga|work=www.collectorcoins.ie|dátarochtana=2022-06-15|archivedate=2022-06-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220615232906/https://www.collectorcoins.ie/ga/jfk-10-silver-proof-coin-2013.html}}</ref> == Feallmharú == Tamall gairid i ndiaidh a chuairte ar Éirinn, feallmharaíodh an tUachtarán Kennedy in Dallas, Texas. B'é [[Lee Harvey Oswald]] an duine a bhí cúisithe as feallmharú John F. Kennedy, ar [[22 Samhain]] [[1963]], i nDallas, [[Texas]]. Bíonn díospóireacht agus argóint ar siúl i gcónaí faoin eachtra seo, faoi na sonraí agus na cúiseanna. Dúirt Oswald féin nach raibh sé ach ina cheap milleáin, agus níor mharaigh sé éinne ar chor ar bith. Rialaigh an ''House Select Committee on Assassinations'' (HSCA), a chruinnigh idir [[1976]] agus [[1979]], go raibh Oswald ciontach. Ach, mhaígh siad freisin go raibh Oswald páirteach i dteoiric comhcheilge. Sa bhliain [[2002]], níor cheap ach 32% de na Meiriceánaigh go ndearna Oswald an jab ina aonar. == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{DEFAULTSORT:Kennedy, John F.}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1917]] [[Catagóir:Básanna i 1963]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Ceannairí an Chogaidh Fhuair]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Brookline, Massachusetts]] [[Catagóir:Daoine a feallmharaíodh]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna Meiriceánacha Afracacha]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Teaghlach Kennedy]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 4my7pse3brcfgyadzfqlx40ler8bwp6 0 3930 1211485 1184329 2024-04-17T13:54:52Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''William Howard Taft''' ([[15 Meán Fómhair]] [[1857]] - [[8 Márta]] [[1930]]) 27ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán na Stát Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé i bhfeidhmeannas ó [[4 Márta]] [[1909]] go dtí [[3 Márta]] [[1913]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Taft, William Howard}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1857]] [[Catagóir:Básanna i 1930]] [[Catagóir:Breithiúna Meiriceánacha]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Scoláirí]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] s0n1hywkgriu8zufltjscw208398a0o 0 5400 1211471 1184681 2024-04-17T13:47:22Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Andrew Jackson''' ([[15 Márta]], [[1767]] - [[8 Meitheamh]], [[1845]]) 7ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé i bhfeidhmeannas ón [[4 Márta]] [[1829]] go dtí an [[3 Márta]] [[1837]]. {{UachtaráinSAM}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Jackson, Andrew}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1767]] [[Catagóir:Básanna i 1845]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Ginearáil]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 9gbsooz8nuz7jai6bvfcz0l4fkkfakw 0 5464 1211748 1133996 2024-04-17T22:36:44Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is port tábhachtach agus baile mór i g[[Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]], in iardheisceart [[Albain|na hAlban]] é '''An t-Sròn Reamhar'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40533|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> ([[Gaeilge]]: ''{{lang|ga|An Srón Ramhar}}''; [[Béarla]]: ''Stranraer''). Roimh 1975 bhí an baile mar chuid de Chontae Bhaile na hÚige, mar a bhí. Tá sé suite ar bhruch theas [[Loch Ríoghaine]] ar chuing tíre agus Na Rannaibh sínte amach siar ón bhaile féin. Is é An Srón Ramhar an dara baile mó is mó sa chontae, tar éis Dùn Phris, agus 13,000 duine ina gcónaí ann. Tá sé suite 42 mhíle soir ó Bhéal Feirste, 52 mhíle siar ó dheas ó Inbhir Áir, 72 mhíle siar ó Dhùn Phris, 87 míle siar ó dheas ó Ghlaschú agus 425 mhíle siar ó thuaidh ó Londain. Blianta ó shin ba ghnách go dtagadh báid mhóra farantóireachta isteach ó Latharna agus [[Béal Feirste|Bhéal Feirste]], i d[[Tuaisceart Éireann]] go dtí gur aistríodh an dá chomhlachta bád farantóireachta araon 4 mhíle ó thuaidh suas an bealach mór go Machair an Sgithich i mí na Samhna 2011. Tá cúig bhunscoil agus meánscoil amháin sa bhaile. Críochnaíonn dhá phríomhbhóthar i lár an bhaile; an A75 ó [[Dùn Phris]] agus [[Sasana]], agus an A77 ó [[Inbhir Áir]] agus [[Glaschú]]. Sa lá atá inniu ann is iad an turasóireacht agus an talmhaíochta an dá thionscal is coitianta i measc bhunadh na háite. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Sron Reamhar, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] be1f13kft7v0139n3jipnyvd0leashv 0 5520 1211533 1184668 2024-04-17T14:56:25Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí sé i bhfeidhmeannas ón [[4 Márta]] [[1845]] go dtí an [[4 Márta]] [[1849]]. Ba é '''James Knox Polk''' (2 Samhain, 1795 – 15 Meitheamh, 1849) an 11ú uachtarán ar na Stáit Aontaithe, i bhfeidhmeannas ón [[4 Márta]] [[1845]] go dtí an [[4 Márta]] [[1849]] Roimhe sin bhí sé ar an 13ú Spéicéir de Theach na nIonadaithe (1835-1839) agus an naoú Gobharnóir Tennessee (1839–1841). Bhí sé ina dhalta coimirce d'Andrew Jackson, ina bhall den Pháirtí Daonlathach agus i bhfách le ''daonlathas jacksoniana''. Tá cáil ar Polk go príomha mar gheall ar leathnú a dhéanamh ar chríoch na Stát Aontaithe tríd an g[[Cogadh Meicsiceach-Meiriceánach|Cogadh Mheicsiceo-Mheiriceánach]]; le linn a uachtaránachta, tháinig méadú suntasach ar na Stáit Aontaithe nuair a cuireadh Poblacht Texas, Críoch Oregon, agus Géilleadh Meicsiceach i bhfeidhm, tar éis bua Mheiriceá sa Chogadh Mheicsiceo-Mheiriceánach. Tar éis dó cleachtadh dlí rathúil a thógáil i dTennessee, toghadh Polk chuig a reachtas stáit sa bhliain 1823 agus ansin chuig Theach Ionadaithe na Stát Aontaithe i 1825, agus thug sé tacaíocht láidir d'Andrew Jackson. Tar éis dó bheith i bhfeidhmeannas mar chathaoirleach ar an gCoiste um Bealaí agus Modhanna, rinneadh Spéicéir an Tí de in 1835, an t-aon duine amháin a chaith seal mar Spéicéir agus mar Uachtarán SAM. D'fhág Polk Comhdháil na Stát Aontaithe agus é ag dul san iomaíocht sa toghchána le haghaidh gobharnóir Tennessee, a bhuaigh sé i 1839, ach a chaill se i 1841 agus 1843. Ní raibh aon choinne leis go mbuafadh sé i dtoghchán uachtaránachta 1844 mar ainmní an Pháirtí Dhaonlathaigh; d'iontráil sé coinbhinsiún a pháirtí mar ainmní féideartha don leasuachtarán ach tháinig sé chun cinn mar phríomh-iarrthóir ar an dticéad nuair nach bhféadfadh aon iarrthóir uachtaránachta an tromlach dhá thrian is gá a fháil. San olltoghchán, bhuaigh Polk ar Henry Clay de chuid Pháirtí na bhFuigeanna. Tar éis idirbheartaíochta lán le baol cogaidh, tháinig sé ar shocrú leis an mBreatain Mhór mar gheall ar Chríoch Oregon, a raibh easaontas ann faoi, agus a raibh roinnte feadh an 49ú líne leithid. Bhain Polk an bua amach sa Chogadh Meicsiceach-Mheiriceánach, a raibh de thoradh air gur scoir Meicsiceo as Iardheisceart Mheiriceá ar fad. Fuair sé laghdú suntasach ar rátaí taraife le 'Walker tariff', sa bhliain 1846. An bhliain chéanna, bhain sé amach a sprioc mhór eile, athbhunú córas an Státchiste Neamhspleách. Mar is dual dá fheachtas toghchánaíochta, d'fhán Polk téarma amháin i bhfeidhmeannas agus d;fhill se ar ais chuig Tennessee, áit a bhfuair sé bás trí mhí tar éis dó an Teach Bán a fhágáil. ==Tagairtí== {{UachtaráinSAM}} {{DEFAULTSORT:Polk, James Knox}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1795]] [[Catagóir:Básanna i 1849]] [[Catagóir:Cogadh Meicsiceach-Meiriceánach]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] fabp4pe6pvqy5ml157jfrmfw24yvo9s 0 5613 1211501 1184317 2024-04-17T14:02:39Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''James Buchanan''' ([[23 Aibreán]], [[1791]] – [[1 Meitheamh]], [[1868]]) 15ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé i bhfeidhmeannas ón [[4 Márta]], [[1857]] go dtí an [[4 Márta]], [[1861]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{Síol-scríbhneoir}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Buchanan, James}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1791]] [[Catagóir:Básanna i 1868]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Taidhleoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] b2fi688woxjtukz9rfb729j9oqrgdnd 0 5649 1211473 1184690 2024-04-17T13:48:14Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Andrew Johnson''' ([[29 Mí na Nollag]] [[1808]] – [[31 Iúil]] [[1875]]) an 17ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán]] ar [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé i bhfeidhmeannas ón [[15 Aibreán]] [[1865]] go dtí an [[4 Márta]] [[1869]]. Ceapadh é mar Uachtarán i ndiaidh feallmharú [[Abraham Lincoln]] sa bhliain 1865. Alcólach déanta ba ea é, is cosúil, ar meisce nuair a insealbhaíodh é mar leas-Uachtarán sa bhliain 1865.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Second inauguration of Abraham Lincoln|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Second_inauguration_of_Abraham_Lincoln&oldid=1165514298|journal=Wikipedia|date=2023-07-15|language=en}}</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Andrew Johnson alcoholism debate|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Andrew_Johnson_alcoholism_debate&oldid=1167961746|journal=Wikipedia|date=2023-07-30|language=en}}</ref> Rinneadh iarrachtaí Johnson a tháinseamh cúpla uair, ach theip orthu.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Efforts to impeach Andrew Johnson|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Efforts_to_impeach_Andrew_Johnson&oldid=1163399389|journal=Wikipedia|date=2023-07-04|language=en}}</ref> Sa bhliain 1869 bhí náire ar Johnson agus ní dheachaigh sé chuig insealbhú [[Ulysses S. Grant|Ulysses S Grant]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ta-an-la-leis-an-daonlathas-joe-biden-insealbhaithe-mar-an-46u-uachtaran-ar-stait-aontaithe-mheiricea/|teideal=‘Tá an lá leis an daonlathas’ – Joe Biden insealbhaithe mar an 46ú uachtarán ar Stáit Aontaithe Mheiriceá|dáta=2021-01-20|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2023-07-31}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{LeasuachtaráinSAM}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Johnson, Andrew}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1808]] [[Catagóir:Básanna i 1875]] [[Catagóir:Daoine i gCogadh Cathartha na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Ginearáil]] [[Catagóir:Leasuachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] h0g7fv2fylbzgzcg1uibrjgn7yn9526 0 5684 1211455 1184688 2024-04-17T13:23:37Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Ulysses S. Grant''' ([[27 Aibreán]], [[1822]] – [[23 Iúil]], [[1885]]) ceannaire fhórsaí an Aontais i gCogadh Cathartha Mheiriceá, an 18ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán]] ar [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] agus laoch cogaidh. Bhí sé i bhfeidhmeannas ón [[4 Márta]], [[1869]] go dtí an [[3 Márta]], [[1877]]. == Saol == Rugadh Ulysses Simpson Grant in Ohio. Rugadh a shin-seanathair, John Simpson, in Dergina, idir [[Dún Geanainn]] agus [[Baile Uí Dhálaigh, Contae Thír Eoghain|Baile Uí Dhálaigh]], sa bhliain 1738 agus d’aslonnaigh sé in Ohio in 1760.<ref>{{Lua idirlín|url=https://antultach.com/stair/ar-an-la-seo-ulysses-s-grant-uachtaran-sam/|teideal=Ar an Lá Seo: Ulysses S Grant, Uachtarán SAM - An tUltach|údar=An tUltach|dáta=2020-04-20|work=web.archive.org|dátarochtana=2020-11-21|archivedate=2020-04-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200420063836/https://antultach.com/stair/ar-an-la-seo-ulysses-s-grant-uachtaran-sam/}}</ref> ===Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe=== [[Íomhá:Ulysses S. Grant from West Point to Appomattox.jpg|clé|mion|"''Grant from West Point to Appomattox"'', 1885]] Bhí Ulysses Grant ina ghinearál ar na fórsaí an Tuaiscirt i rith [[Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe|Chogadh Cathartha na Stát Aontaithe.]] Nuair a d'éirigh le Grant Vicksburg a shealbhú in Iúil 1863, bhí [[abhainn Mississippi]] faoi smacht an Tuaiscirt, agus críocha an Deiscirt scoilte. Chuir [[Ulysses S. Grant|Ulysses Grant]] sraith de chathanna fuilteacha ar [[Robert E. Lee|Robert Lee]] i [[Virginia]] i rith an tsamhraidh 1864. I rith na bliana 1864, tháinig an chuma ar an scéal go raibh an cogadh ag teip ar an Deisceart, ó bhí an Tuaisceart i bhfad ní ba láidre ó thaobh na h[[Eacnamaíocht|eacnamaí]]<nowiki/>ochta, an [[daonra]], na [[Tionscal|tionsclaíocht]]<nowiki/>a, na [[Tíreolaíocht|geografaíocht]]<nowiki/>a, na h[[Rialtas|eagraíocht]]<nowiki/>a polaitiúla agus an [[Iompar|chórais iompair]] de. Bhí Lee ábalta é féin a chosaint agus an-damáiste a dhéanamh do shluaite Grant, ach ní raibh saighdiúirí úra ar fáil do Lee ina n-áit siúd a básaíodh air i [[machaire]] an áir. Sa bhliain 1865, thit an tóin as an gCónaidhm, nuair a ghéill Lee do Grant i dTeach na Cúirte in Appomattox. === Cuairt ar Éirinn === Thug Grant cuairt ar Éirinn sa bhliain 1879. Bhí cáil dhomhanda ar na leoin i [[Zú Bhaile Átha Cliath]]. Tháinig sé chun iad a fheiceáil, i measc rudaí eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.ireland.com/what-is-available/genealogy-and-ancestry/genealogy-and-tracing-ancestry/articles/ulysses-s-grant/|teideal=Remembering Ulysses S Grant and his visit to Ireland|language=en|work=Ireland.com|dátarochtana=2020-11-21|archivedate=2014-08-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140810105630/http://www.ireland.com/what-is-available/genealogy-and-ancestry/genealogy-and-tracing-ancestry/articles/ulysses-s-grant}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Grant, Ulysses S.}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1822]] [[Catagóir:Básanna i 1885]] [[Catagóir:Básanna de bharr ailse]] [[Catagóir:Cogadh Meicsiceach-Meiriceánach]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine i gCogadh Cathartha na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Ginearáil]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna Meiriceánacha Afracacha]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] cnd4jl4p425zbhagjxv4vzlaah7o851 0 5773 1211542 1184685 2024-04-17T15:01:20Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'é '''Chester Alan Arthur''' ([[5 Deireadh Fómhair]] [[1829]] – [[18 Samhain]] [[1886]]) an 21ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé i bhfeidhmeannas ón [[20 Meán Fómhair]] [[1881]] go dtí an [[3 Márta]] [[1885]]. Ceapadh é mar Uachtarán i ndiaidh feallmharaithe [[James A. Garfield|James Garfield]] sa bhliain 1881. ==Tagairtí== {{UachtaráinSAM}} {{LeasuachtaráinSAM}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Arthur, Chester A.}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1829]] [[Catagóir:Básanna i 1886]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine i gCogadh Cathartha na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hEorpa]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Ginearáil]] [[Catagóir:Leasuachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] 5ldaezml6e89bvcfiw1mia2fjf6be2p 0 5807 1211538 1184325 2024-04-17T14:59:17Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} {{féach freisin|Cleveland (idirdhealú)}} Ba é '''Stephen Grover Cleveland''' ([[18 Márta]], [[1837]] – [[24 Meitheamh]], [[1908]]) an 22ú agus 24ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé i bhfeidhmeannas ón [[4 Márta]], [[1885]] go dtí an [[3 Márta]], [[1889]] agus [[4 Márta]], [[1893]] go dtí an [[3 Márta]], [[1897]]. Ba é Grover Cleveland, in 1892, an t-aon iaruachtarán riamh ar Stáit Aontaithe Mheiriceá ar éirigh leis an ceann is fearr a fháil ar an té a bhuaigh air chun an post a fháil arís.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ta-meiricea-ag-dul-i-leig-fogra-deanta-ag-donald-trump-go-bhfuil-se-ag-seasamh-duachtaranacht-sam-aris/|teideal=‘Tá Meiriceá ag dul i léig’ – fógra déanta ag Donald Trump go bhfuil sé ag seasamh d’uachtaránacht SAM arís|údar=Tuairisc|dáta=16 Samhain 2022|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-11-16}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Cleveland, Grover}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1837]] [[Catagóir:Básanna i 1908]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 038gsv0vc82pvksiz0v5skqu49q2gmz 0 5836 1211476 1206595 2024-04-17T13:49:28Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'é '''Benjamin Harrison IV''' ([[20 Lúnasa]], [[1833]] – [[13 Márta]], [[1901]]) 23ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé i bhfeidhmeannas ó [[4 Márta]], [[1889]] - [[3 Márta]], [[1893]]. == Luathsaol == B'é [[William Henry Harrison]] a sheanathair, 9ú [[uachtarán]] na Stát Aontaithe Mheiriceá. Rugadh Benjamin Harrison i North Bend, [[Ohio]] ag John Scott Harrison (níos déanaí [[Teach Ionadaithe na Stát Aontaithe|feisire]] ó Ohio sa [[Comhdháil na Stát Aontaithe|Chomhdháil]] na Stát Aontaithe) agus Elizabeth Ramsey Irwin. D’fhreastail Harrison ar [[Ollscoil]] Miami (Oxford, Ohio). Bhí sé ina bhall de Phi Delta Theta, bráithreachas san ollscoil. Bhain sé céim amach i [[1852]]. Thosaigh Harrison ag obair mar [[dlí]]odóir i [[Cincinnati, Ohio]], agus d'aistrigh sé go dtí [[Indianapolis]] i [[1854]]. [[Íomhá:Yale Publishing Co, The Whole Story in a Nutshell! 1888 Cornell CUL PJM 1096 01.jpg|clé|mion|289x289px|Póstaer, 1888 i bhfabhar Harrison]] ==Polaitíocht== * Brú ar mhaithe le [[Caomhnú|caomhnaitheacht]]. Thacaigh Harrison, agus an Comhdháil na Stát Aontaithe ag an am, srianadh [[Trádáil|trádála]]. Feisire sa Chomhdháil, agus cosantaí, ba ea William McKinley. Thóg sé taraif custam isteach sa bhliain 1890<ref>Reitano, Joanne. The Tariff Question in the Gilded Age: The Great Debate of 1888. University Park, PA: The Pennsylvania State University, 1994</ref>. * Reachtaíocht in aghaidh trustaí. Shínigh Harrison an [[dlí]] Sherman in aghaidh trustaí ar an [[2 Iúil]], [[1890]]. * Impiriúlachas. Tháinig [[Hawaii]] faoi thionchar na Stáit Aontaithe. Níor atoghadh Harrison ina uachtarán sa bhliain 1892. [[Íomhá:Benjamin Harrison "Republican Candidate" Portrait Ribbon (4360137436).jpg|clé|mion|316x316px]] ==Tagairtí== {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Harrison, Benjamin}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1833]] [[Catagóir:Básanna i 1901]] [[Catagóir:Daoine i gCogadh Cathartha na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna Meiriceánacha Afracacha]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] rou6d5hnijlomvmzipf8k9vr1o57cuh 0 5851 1211466 1193892 2024-04-17T13:39:03Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''William McKinley''' ([[29 Eanáir]] [[1843]] – [[14 Meán Fómhair]] [[1901]]) an 25ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Toghadh ina uachtarán é ar an [[3 Samhain]] [[1896]]. Insealbhaíodh William McKinley mar Uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá.ar an [[4 Márta]] [[1897]]. Scaoil Leon Czolgosz urchar le McKinley ar an [[5 Meán Fómhair]] [[1901]] agust fuair sé bás ar an [[14 Meán Fómhair]] den bhliain chéanna. == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:McKinley, William}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1843]] [[Catagóir:Básanna i 1901]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine a feallmharaíodh]] [[Catagóir:Daoine i gCogadh Cathartha na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] onjb12xwigw94tdeuepbm1vqcawybmw 0 5888 1211503 1186030 2024-04-17T14:04:21Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Seanad na Stát Aontaithe|Seanadóir na Stát Aontaithe]] ó [[Massachusetts]] ab ea '''Edward (Ted) Moore Kennedy''' ({{lang-ga|Éadbhard Ó Mordha Ó Cinnéide}}) a rugadh ar an [[22 Feabhra]] [[1932]], i m[[Bostún]], [[Massachusetts]] agus a fuair sé bás ar an [[25 Lúnasa]] [[2009]]. Ba bhall agus íocón é de chuid an [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathaigh]]. == Tús a shaoil == Ba é Ted Kennedy an páiste ab óige sa teaghlach, mac le [[Joseph P. Kennedy, Sr.]] agus [[Rose Elizabeth Fitzgerald]]. D'fhreastail sé ar [[Scoil Fessenden]], [[Acadamh Milton]] agus ansin chuaigh sé isteach in [[Ollscoil Harvard]] sa bhliain [[1950]]. Níos déanaí chuaigh sé isteach san [[Arm na Stát Aontaithe]] ar feadh dhá bhliain. Bhí sé lonnaithe i gceanncheathrú SHAPE i b[[Páras]]. Chuaigh Kennedy ar ais go Harvard arís, agus bhain sé céim amach i [[Meitheamh]] [[1956]]. Sa bhliain [[1958]], d’fhreastail sé ar an ''Hague Academy of International Law''. Bhain sé céim dlí amach ó Ollscoil Virginia agus ligeadh isteach sa bharra Massachusetts é sa bhliain [[1959]]. == A shaol sa pholaitíocht == Stiúir Kennedy feachtas atoghchánaíochta a dhearthár [[John F. Kennedy|John]] don Sheanad nuair a bhí sé fós ag déanamh staidéar ar dlí. Nuair a bhí John tofa mar [[Uachtarán na Stát Aontaithe]], toghadh é mar sheanadóir ó Massachusetts sa bhliain [[1962]]. Atoghadh é arís i [[1964]], [[1970]], [[1976]], [[1982]], [[1988]], [[1994]], agus [[2000]]. Bhí an Cinnéideach i mbun athrú ó bhun ar an gcóras [[inimirce]] san [[1960idí]]. Chuir an t[[Uachtarán na Stát Aontaithe|Uachtarán]] [[Lyndon B. Johnson|Johnson]] Ted Kennedy i gceannas ar stiúradh an Bhille tríd an [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanad]] agus [[Comhdháil na Stát Aontaithe|Teach na Comhdhála]] i [[Washington, D.C.|Washington D.C.]]. Vótáil Tithe na Comhdhála ar son an Achta, an tAcht Náisiúnachais agus Inimirce (an tAcht Hart–Celler) sa bhliain 1965.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Immigration and Nationality Act of 1965|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Immigration_and_Nationality_Act_of_1965&oldid=968265988|journal=Wikipedia|date=2020-07-18|language=en}}</ref> === Scannal Chappaquiddick === [[Íomhá:Ted_Kennedy,_1967_(cropped).jpg|alt=|clé|mion|237x237px|an Cinnéideach sa bhliain 1967]] Ar an [[19 Iúil]] [[1969]] tharla timpiste i [[Scannal Chappaquiddick|Chappaquiddick]] faoi chúinsí amhrasacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://presspack.rte.ie/2005/09/19/scannal-12/|teideal=Scannalː Chappaquiddick|údar=RTÉ Presspack|dáta=|work=presspack.rte.ie|dátarochtana=2020-07-19}}</ref> Níor chuir Kennedy na póilíní ar an eolas faoi thimpiste bóthair agus bás mná óige go dtí níos déanaí. Bhí saol polaitiúil an tSeanadóra Edward Kennedy i mbaol mar gheall nár chuir sé póilíni ar an eolas faoi ar an bpointe. Bhí míghnaoi an phobail air ón lá sin amach Sheachain Ted Kennedy caint ar bith ar chás Chappaquiddick agus Mary Joe Kopechne i gcaitheamh a shaoil, ach amháin ina leabhar dír[[Beathaisnéis|bheathaisnéis]]<nowiki/>each, ''True Compass''.  Shéan Kennedy go raibh aon chaidreamh idir é féin agus Mary Jo Kopechne agus scríobh sé nach raibh brí ná ciall le cuimse dá bhfuil ráite faoi imeachtaí na hoíche sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/oidhreacht-ted-kennedy-a-cioradh-i-gconai-agus-scannan-faoi-chappaquiddick-ar-na-bacain/|teideal=Oidhreacht Ted Kennedy á cíoradh i gcónaí agus scannán faoi Chappaquiddick ar na bacáin|údar=Máirtín Ó Catháin|dáta=|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-07-19}}</ref>[[Íomhá:EMKGrave1.JPG|thumb|left|315x315px|Arlington|alt=]] == Saol pearsanta == Bhí cónaí ar an Cinnéideach i Hyannis Port, lena bhean chéile, Victoria Reggie Kennedy, agus a pháistí, Curran agus Caroline. Bhí triúr páiste fásta aige - Kara, Edward Jr., agus Patrick, lena chéad bhean chéile Virginia Joan Bennett. Bhí ceathrar gar-pháistí aige chomh maith. Rinneadh athair ionadaí de do seisear páiste déag eile tar éis básanna a dheartháireacha [[John F. Kennedy|John]] agus [[Robert F. Kennedy|Robert]], iad siúd a bhí feallmharaithe sna blianta [[1963]] agus [[1968]] faoi seach. == Féach freisin == * [[Scannal Chappaquiddick]] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Kennedy, Ted}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1932]] [[Catagóir:Básanna in 2009]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Harvard]] [[Catagóir:Básanna de bharr ailse]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Bostún]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Peileadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Teaghlach Kennedy]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 26sf1m8m0sphhme60h12g2c2haqbcpb 1211506 1211503 2024-04-17T14:11:59Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Seanad na Stát Aontaithe|Seanadóir na Stát Aontaithe]] ó [[Massachusetts]] ab ea '''Edward (Ted) Moore Kennedy''' ({{lang-ga|Éadbhard Ó Mordha Ó Cinnéide}}) a rugadh ar an [[22 Feabhra]] [[1932]], i m[[Bostún]], [[Massachusetts]] agus a fuair bás ar an [[25 Lúnasa]] [[2009]]. Ba bhall agus íocón é de chuid an [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathaigh]]. == Tús a shaoil == Ba é Ted Kennedy an páiste ab óige sa teaghlach, mac le [[Joseph P. Kennedy, Sr.]] agus [[Rose Elizabeth Fitzgerald]]. D'fhreastail sé ar [[Scoil Fessenden]], [[Acadamh Milton]] agus ansin chuaigh sé isteach in [[Ollscoil Harvard]] sa bhliain [[1950]]. Níos déanaí chuaigh sé isteach san [[Arm na Stát Aontaithe]] ar feadh dhá bhliain. Bhí sé lonnaithe i gceanncheathrú SHAPE i b[[Páras]]. Chuaigh Kennedy ar ais go Harvard arís, agus bhain sé céim amach i [[Meitheamh]] [[1956]]. Sa bhliain [[1958]], d’fhreastail sé ar an ''Hague Academy of International Law''. Bhain sé céim dlí amach ó Ollscoil Virginia agus ligeadh isteach sa bharra Massachusetts é sa bhliain [[1959]]. == A shaol sa pholaitíocht == Stiúir Kennedy feachtas atoghchánaíochta a dhearthár [[John F. Kennedy|John]] don Sheanad nuair a bhí sé fós ag déanamh staidéar ar dlí. Nuair a bhí John tofa mar [[Uachtarán na Stát Aontaithe]], toghadh é mar sheanadóir ó Massachusetts sa bhliain [[1962]]. Atoghadh é arís i [[1964]], [[1970]], [[1976]], [[1982]], [[1988]], [[1994]], agus [[2000]]. Bhí an Cinnéideach i mbun athrú ó bhun ar an gcóras [[inimirce]] san [[1960idí]]. Chuir an t[[Uachtarán na Stát Aontaithe|Uachtarán]] [[Lyndon B. Johnson|Johnson]] Ted Kennedy i gceannas ar stiúradh an Bhille tríd an [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanad]] agus [[Comhdháil na Stát Aontaithe|Teach na Comhdhála]] i [[Washington, D.C.|Washington D.C.]]. Vótáil Tithe na Comhdhála ar son an Achta, an tAcht Náisiúnachais agus Inimirce (an tAcht Hart–Celler) sa bhliain 1965.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Immigration and Nationality Act of 1965|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Immigration_and_Nationality_Act_of_1965&oldid=968265988|journal=Wikipedia|date=2020-07-18|language=en}}</ref>[[Íomhá:Ted_Kennedy,_1967_(cropped).jpg|alt=|clé|mion|237x237px|an Cinnéideach sa bhliain 1967]] === Scannal Chappaquiddick === Ar an [[19 Iúil]] [[1969]] tharla timpiste i [[Scannal Chappaquiddick|Chappaquiddick]] faoi chúinsí amhrasacha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://presspack.rte.ie/2005/09/19/scannal-12/|teideal=Scannalː Chappaquiddick|údar=RTÉ Presspack|dáta=|work=presspack.rte.ie|dátarochtana=2020-07-19}}</ref> Níor chuir Kennedy na póilíní ar an eolas faoi thimpiste bóthair agus bás mná óige go dtí níos déanaí. Bhí saol polaitiúil an tSeanadóra Edward Kennedy i mbaol mar gheall nár chuir sé póilíní ar an eolas faoi ar an bpointe. Bhí míghnaoi an phobail air ón lá sin amach Sheachain Ted Kennedy caint ar bith ar chás Chappaquiddick agus Mary Joe Kopechne i gcaitheamh a shaoil, ach amháin ina leabhar dír[[Beathaisnéis|bheathaisnéis]]<nowiki/>each, ''True Compass''.  Shéan Kennedy go raibh aon chaidreamh idir é féin agus Mary Jo Kopechne agus scríobh sé nach raibh brí ná ciall le cuimse dá bhfuil ráite faoi imeachtaí na hoíche sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/oidhreacht-ted-kennedy-a-cioradh-i-gconai-agus-scannan-faoi-chappaquiddick-ar-na-bacain/|teideal=Oidhreacht Ted Kennedy á cíoradh i gcónaí agus scannán faoi Chappaquiddick ar na bacáin|údar=Máirtín Ó Catháin|dáta=|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-07-19}}</ref>[[Íomhá:EMKGrave1.JPG|thumb|left|315x315px|Arlington|alt=]] == Saol pearsanta == Bhí cónaí ar an Cinnéideach i Hyannis Port, lena bhean chéile, Victoria Reggie Kennedy, agus a pháistí, Curran agus Caroline. Bhí triúr páiste fásta aige - Kara, Edward Jr., agus Patrick, lena chéad bhean chéile Virginia Joan Bennett. Bhí ceathrar gar-pháistí aige chomh maith. Rinneadh athair ionadaí de do seisear páiste déag eile tar éis básanna a dheartháireacha [[John F. Kennedy|John]] agus [[Robert F. Kennedy|Robert]], iad siúd a bhí feallmharaithe sna blianta [[1963]] agus [[1968]] faoi seach. == Féach freisin == * [[Scannal Chappaquiddick]] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Kennedy, Ted}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1932]] [[Catagóir:Básanna in 2009]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Harvard]] [[Catagóir:Básanna de bharr ailse]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Bostún]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Peileadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Teaghlach Kennedy]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] jtudxeiqvr9p7lcmvsi0kelog99zf5v 0 5894 1211531 1184330 2024-04-17T14:55:24Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é an '''Dr. Thomas Woodrow Wilson''' ([[28 Mí na Nollag]] [[1856]] - [[3 Feabhra]] [[1924]]) 28ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé i bhfeidhmeannas ón [[4 Márta]] [[1913]] go dtí an [[3 Márta]] [[1921]]. [[Gobharnóir]] New Jersey a bhí ann roimhe sin (1911–1913) agus uachtarán [[Ollscoil Princeton]] (1902–1910). Chaith Wilson a óige i ndeisceart na tíre. Bhí an Cogadh Cathartha ar siúl nuair a bhí sé 5-9 bliana d'aois. Chuaigh sé go hOllscoil Princeton nuair a thosaigh a athair ag teagasc ansin agus bhain sé a chéim bhaitsiléara amach ó Princeton sa bhliain 1879. == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Wilson,Woodrow}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1856]] [[Catagóir:Básanna i 1924]] [[Catagóir:An Chéad Chogadh Domhanda]] [[Catagóir:Buaiteoirí Dhuais Nobel na Síochána]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] ey8mj35w2pan338jy4msovih1nnqqfr 0 6023 1211454 1185764 2024-04-17T13:23:05Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iarsheanadóir Meiriceánach é '''Charles Timothy "Chuck" Hagel''' (rugadh ar an [[4 Deireadh Fómhair]], [[1946]] é). Ba é Hagel an [[Seanad na Stát Aontaithe|Seanadóir]] sinsearach ó [[Nebraska]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. Toghadh ar dtús é i [[1996]] agus arís i [[2002]]. Déantar cuir síos air mar éan corr polaitiúil, cosúil leis an Seanadóir Poblachtach agus seansaighdiúir [[John McCain]]. Rugadh i [[North Platte, Nebraska|North Platte]], Nebraska, é, bhain sé céimeanna amach ón Brown Institute for Radio and Television i 1966 agus ó [[Ollscoil Nebraska ag Omaha]] i 1971. D’fhreastail sé ar coisithe [[Arm na Stát Aontaithe|Airm SA]] ó 1967-68, ag fáil céim an tsáirsint (E-5). Throid sé i [[Cogadh Vítneam|Chogadh Vítneam]] agus fuair sé an Vietnamese Cross of Gallantry, an [[Purple Heart]], an [[Army Commendation Medal]], agus an Combat Infantryman Badge. I mí [[Lúnasa]] [[2004]], d’admhaigh Hagel go raibh sé machnamh ar pháirt a ghlacadh san fheachtas don uachtaránacht i [[2008]]. Labhair sé ag an toscaireacht Iowa ag an gComhdháil Náisiúnta Poblachtach sa bhliain 2004. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Hagel, Chuck}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1946]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 9sc7d9gssjo9n4vnnqnhz8uf4zrkxqq 0 6102 1211484 1185944 2024-04-17T13:54:24Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[SAM|Meiriceánach]] é '''Jefferson Beauregard Sessions III''' (rugadh [[24 Nollaig]] [[1946]]). Eisean [[Seanad na Stát Aontaithe|Seanadóir na Stát Aontaithe]] sóisearach ó [[Alabama]] ó 1997 go 2017. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é agus in Alabama a chaith sé bunús a shaoil. I mí na Samhna 2016, d'ainmnigh an tUachtarán tofa Donald Trump Sessions do phost Ard-Aighne na Stát Aontaithe. Deimhníodh an t-ainmniúchán sa Seanad ar 8 Feabhra 2017 le vóta 52-47. Luther Strange a tháinig i gcomharbas air mar sheanadóir. == Luathsaol == Tógadh i [[Hybart, Alabama|Hybart]], Alabama é. B'úinéir siopa tuaithe é a athair. Sa bhliain 1964 rinneadh [[Eagle Scout]] de. I ndiaidh dó críoch a chur lena chuid scolaíochta i gCamden, chuaigh Sessions go dtí Huntingdon College i [[Montgomery, Alabama|Montgomery]], Alabama agus bhain sé céim Baitsiléir Ealaíon amach sa bhliain 1969. Fuair sé céim [[Juris Doctor]] ó [[University of Alabama]] i 1973. D'oibrigh Sessions mar aturnae ar dtús in [[Russellville, Alabama|Russellville]], Alabama agus i [[Mobile, Alabama|Mobile]], sa stát céanna, ina dhiaidh sin, áit a bhfuil sé ina chónaí anois. D'oibrigh sé i gCúltaca Airm na Stát Aontaithe sna 1970í. == Slí bheatha pholaitiúil == Tar éis dhá bhliain mar fho-aturnae SA leis an Dúiche Theas in Alabama (1975-1977), fuair Sessions ainmniúchán ó Uachtarán [[Ronald Reagan]] i 1981 and bhí sé cinntithe ag an Seanad mar Aturnae SA don Dúiche Theas in Alabama, agus d'oibrigh sé ag an phost sin ar feadh 12 bliain. Bhí Sessions tofa mar Ard-Aighne Alabama i 1995, ag comhlíonadh an phoist sin go dtí 1997. I 1996 bhí sé tofa go Seanad na Stát Aonaithe. Bhí sé atofa go héasca i 2002. Poblachtach coimeádach atá ann, agus é cloí leis an seasamh Poblachtach maidir le gnóthaí eachtracha, cánacha agus beartas sóisialta. Cuireann sé i gcoinne ginmhilleadh agus tá sé faichilleach maidir le inimirce agus tráchtáil eachtrach. Lorgadh Sessions freisin teorannaigh cánacha agus caiteachas intíre. Is cosantóir do na fórsaí míleata é. == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Sessions, Jeff}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1946]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 3f6ujulyu7oizlg6aq4ctt1w7y26ooh 0 6322 1211874 1191792 2024-04-18T10:27:49Z Conradder 34685 /* Daoine a rugadh ar an lá seo */ wikitext text/x-wiki {{Aibreán}} Is é an '''18 Aibreán''' an 108ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 109ú lá i mbliain bhisigh. Tá 257 lá fágtha sa bhliain. == Féilte == * [[An tSiombáib]] - Lá na Saoirse == Daoine a rugadh ar an lá seo == * [[1905]] — [[George Hitchings]], ceimicí (b. [[1998]]) * [[1917]] — [[Carl Burgos]], cruthaitheoir greannán Meiriceánach (b. [[1984]]) * [[1941]] — [[Mícheál D. Ó hUigínn|Mícheál D. Ó hUiginn]], Uachtarán na hÉireann * [[1943]] — [[Mickey Kearns]], imreoir peil Ghaelach * [[1947]] — [[James Woods]], aisteoir Meiriceánach * [[1949]] — [[Avril Doyle]], polaiteoir Éireannach * [[1956]] — [[Eric Roberts]], aisteoir Meiriceánach * [[1961]] — [[Jane Leeves]], ban-aisteoir Sasanach-Meiriceánach * [[1963]] — [[Conan O'Brien]], fuirseoir * [[1967]] — [[Ruth Coppinger]], polaiteoir Éireannach * [[1971]] — [[David Tennant]], aisteoir Albanach * [[1982]] — [[Darren Sutherland]], dornálaí (b. [[2009]]) * [[1985]] — [[Łukasz Fabiański]], imreoir sacair Polannach * [[1987]] — [[Danny Guthrie]], imreoir sacair Sasanach * [[2000]] — [[Georgia Drummy]], imreoir leadóige Éireannach == Daoine a fuair bás ar an lá seo == * [[1483]] — [[Éadbhard IV Shasana]], Rí Shasana * [[1689]] — [[George Jeffreys, 1ú Barún Jeffreys]], breitheamh Breatnach * [[1873]] — [[Justus von Liebig|Justus Liebig]], ceimiceoir Gearmánach * [[1929]] — [[Samuel Holt]], polaiteoir Éireannach * [[1936]] — [[James Cosgrave]], polaiteoir Éireannach * [[1940]] — [[Kid McCoy]], dornálaí Meiriceánach * [[1943]] — [[Isoroku Yamamoto]], Aimiréil Marshal na Seapáine * [[1945]] — [[John Ambrose Fleming]], fisicí Sasanach * [[1949]] — [[Will Hay]], aisteoir Sasanach * [[1951]] — [[Daisy Bates]], iriseoir Gael-Astrálach * [[1955]] — [[Albert Einstein]], 76, eolaí (r.[[1879]]) * [[1974]] — [[John Henry Lewis]], dornálaí Meiriceánach * [[1979]] — [[Seán Brosnan]], polaiteoir Éireannach * [[1987]] — [[Séamas Langtún]], iománaí (r.[[1918]]) * [[2002]] — [[Thor Heyerdahl]], antraipeolaí Ioruach * [[2003]] — [[Edgar F. Codd]], ríomheolaí Briotanach (r.[[1923]]) * [[2019]] — [[Lyra McKee]], iriseoir agus údar Éireannach (b. [[1990]]) == Tarluithe eile == * [[1906]] - Maraíodh 3000 duine i g[[crith talún]] i [[San Francisco]]. * [[1949]] - Tharraing [[Poblacht na hÉireann]] amach as an g[[Comhlathas Briotanach]] * [[1994]] - Lean an foréigean eithneach ar aghaidh i g[[Kigali]], príomhchathair [[Ruanda]] <!-- idirvicí --> [[Catagóir:Dátaí|0418]] [[Catagóir:Míonna|Aibreán, 12]] kyg2hz7i8mzs5fm8xhgqergnet7pfgv 1211875 1211874 2024-04-18T10:30:45Z Conradder 34685 /* Daoine a fuair bás ar an lá seo */ wikitext text/x-wiki {{Aibreán}} Is é an '''18 Aibreán''' an 108ú lá den bhliain de réir fhéilire Ghréagóra nó an 109ú lá i mbliain bhisigh. Tá 257 lá fágtha sa bhliain. == Féilte == * [[An tSiombáib]] - Lá na Saoirse == Daoine a rugadh ar an lá seo == * [[1905]] — [[George Hitchings]], ceimicí (b. [[1998]]) * [[1917]] — [[Carl Burgos]], cruthaitheoir greannán Meiriceánach (b. [[1984]]) * [[1941]] — [[Mícheál D. Ó hUigínn|Mícheál D. Ó hUiginn]], Uachtarán na hÉireann * [[1943]] — [[Mickey Kearns]], imreoir peil Ghaelach * [[1947]] — [[James Woods]], aisteoir Meiriceánach * [[1949]] — [[Avril Doyle]], polaiteoir Éireannach * [[1956]] — [[Eric Roberts]], aisteoir Meiriceánach * [[1961]] — [[Jane Leeves]], ban-aisteoir Sasanach-Meiriceánach * [[1963]] — [[Conan O'Brien]], fuirseoir * [[1967]] — [[Ruth Coppinger]], polaiteoir Éireannach * [[1971]] — [[David Tennant]], aisteoir Albanach * [[1982]] — [[Darren Sutherland]], dornálaí (b. [[2009]]) * [[1985]] — [[Łukasz Fabiański]], imreoir sacair Polannach * [[1987]] — [[Danny Guthrie]], imreoir sacair Sasanach * [[2000]] — [[Georgia Drummy]], imreoir leadóige Éireannach == Daoine a fuair bás ar an lá seo == * [[1483]] — [[Éadbhard IV Shasana]], Rí Shasana (r. [[1442]]) * [[1689]] — [[George Jeffreys, 1ú Barún Jeffreys]], breitheamh Breatnach (r. [[1645]]) * [[1873]] — [[Justus von Liebig|Justus Liebig]], ceimiceoir Gearmánach (r. [[1803]]) * [[1929]] — [[Samuel Holt]], polaiteoir Éireannach (r. [[1880]]) * [[1936]] — [[James Cosgrave]], polaiteoir Éireannach (r. [[1865]]) * [[1940]] — [[Kid McCoy]], dornálaí Meiriceánach (r. [[1872]]) * [[1943]] — [[Isoroku Yamamoto]], Aimiréil Marshal na Seapáine (r. [[1884]]) * [[1945]] — [[John Ambrose Fleming]], fisicí Sasanach (r. [[1849]]) * [[1949]] — [[Will Hay]], aisteoir Sasanach (r. [[1888]]) * [[1951]] — [[Daisy Bates]], iriseoir Gael-Astrálach (r. [[1859]]) * [[1955]] — [[Albert Einstein]], 76, eolaí (r.[[1879]]) * [[1974]] — [[John Henry Lewis]], dornálaí Meiriceánach (r. [[1914]]) * [[1979]] — [[Seán Brosnan]], polaiteoir Éireannach (r. [[1916]]) * [[1987]] — [[Séamas Langtún]], iománaí (r.[[1918]]) * [[2002]] — [[Thor Heyerdahl]], antraipeolaí Ioruach (r. [[1914]]) * [[2003]] — [[Edgar F. Codd]], ríomheolaí Briotanach (r.[[1923]]) * [[2019]] — [[Lyra McKee]], iriseoir agus údar Éireannach (b. [[1990]]) == Tarluithe eile == * [[1906]] - Maraíodh 3000 duine i g[[crith talún]] i [[San Francisco]]. * [[1949]] - Tharraing [[Poblacht na hÉireann]] amach as an g[[Comhlathas Briotanach]] * [[1994]] - Lean an foréigean eithneach ar aghaidh i g[[Kigali]], príomhchathair [[Ruanda]] <!-- idirvicí --> [[Catagóir:Dátaí|0418]] [[Catagóir:Míonna|Aibreán, 12]] rupnkuat4bzgllwa430e05z61myesbw 0 6597 1211433 996189 2024-04-17T13:05:47Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}[[Íomhá:Bill Gates 219x219.png|clé|mion|1977]] Fear [[gnó]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] agus ceannródaí [[ríomhaireacht]]a is ea '''William Henry Gates III''' (rugadh ar [[28 Deireadh Fómhair]], [[1955]] é), ar a dtugtar '''Bill Gates''' go leathan. Is [[Ríomhchlár|ríomhchláraitheoir]] agus aireagóir é a chomhbhunaigh [[Microsoft]], an [[Comhlacht|chuideacht]]a [[bogearraí]] ríomhaireachta is mó ar domhan, in éineacht le [[Paul Allen]] sa bhliain 1975. == Saol == [[Íomhá:Billgates.jpg|mion|2006|clé]]Rugadh i [[Seattle]], [[Washington]] é. Tá sé ar cheann de na daoine is saibhre ar domhain, agus dar leis an iris ''[[Forbes]]'' i [[2005]] is eisin an té is saibhre, le US$45.3 billiún aige. == Microsoft == Bhunaigh Gates an corparáid [[Microsoft]] in éineacht le [[Paul Allen]]. Is eisean cathaoirleach agus príomh-ailtire bogearraí Microsoft. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Gates, Bill}} [[Catagóir:Microsoft]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] hv0u96onuszvq0gkrvtiixwe4w87vfg 0 7167 1211474 1184334 2024-04-17T13:48:49Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:"A Chicken in Every Pot" political ad and rebuttal article in New York Times - NARA - 187095.tif|clé|mion|Bolscaireacht do Hooever, 1928<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.history.com/topics/us-presidents/herbert-hoover|teideal=Herbert Hoover|údar=History com Editors|language=en|work=HISTORY|dátarochtana=2021-10-20}}</ref>]] Ba é '''Herbert Clark Hoover''' ([[10 Samhain]] [[1874]] - [[20 Deireadh Fómhair]] [[1964]]) 31ú [[uachtarán na Stát Aontaithe|huachtarán Stáit Aontaithe Mheiriceá]]. Bhí sé ina bhall den pháirtí Poblachtánach. Bhí Hoover i bhfeidhmeannas ó [[3 Márta]] [[1929]] go dtí an [[3 Márta]] [[1933]]. Thosaigh [[an Spealadh Mór]] i ndiaidh thuairteáil an stocmhalartáin ar an [[29 Deireadh Fómhair]] [[1929]]. Gaireadh [[Franklin D. Roosevelt]] ina Uachtarán ar na Stáit Aontaithe sa bhliain 1933. Ag an am sin, bhí beagnach tríocha faoin gcéad d’oibrithe na tíre dífhostaithe agus bhí teipthe ar na céadta míle gnónna ar fud na tíre. [[Íomhá:Herbert Hoover commemorative stamp 5c 1965 issue.jpg|clé|mion|1965]]Is dona an bhreith a thug an stair ar Hoover agus na polasaithe ‘laissez-faire’ an rialtais le linn an ama sin (idirghabháil ar bith). Ach ní raibh an Cúlchiste Feidearálach faoi smacht an Uachtaráin ag an am.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-cad-is-ceannaireacht-ann.aspx|teideal=Cad is ceannaireacht ann?|údar=Ciarán Mac Aonghusa (beo.ie)|dáta=2009|dátarochtana=2018}}</ref> Agus bhí Hoover i bhfeidhmeannas freisin nuair a cuireadh tús le [[damba Hoover]] ar abhainn an Cholorado. Cuireadh tús leis an obair thógála sa bhliain [[1931|1931.]] === 1940 === Ba é Hoover an t-iar-uachtarán amháin a rinne iarracht filleadh ar an Oifig Ubhchruthach. Ach chaill sé an rás don Teach Bán i 1940.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ta-meiricea-ag-dul-i-leig-fogra-deanta-ag-donald-trump-go-bhfuil-se-ag-seasamh-duachtaranacht-sam-aris/|teideal=‘Tá Meiriceá ag dul i léig’ – fógra déanta ag Donald Trump go bhfuil sé ag seasamh d’uachtaránacht SAM arís|údar=Tuairisc|dáta=16 Samhain 2022|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-11-16}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{UachtaráinSAM}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Hoover, Herbert}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1874]] [[Catagóir:Básanna i 1964]] [[Catagóir:Baill de Chumann na gCarad]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Innealtóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 4ux3rnbl1ej65hcweu3egwdjug1dltk 10 7902 1211704 1202896 2024-04-17T20:27:23Z Conradder 34685 wikitext text/x-wiki {{Navbox |name = Fóirne Foirmle a hAon |title = Déantóirí agus tiománaithe atá ag glacadh páirt i [[Séasúr Foirmle a hAon 2024|gCraobh Foirmle a hAon 2024]] |belowstyle = text-align:center; |list1 = <table style="text-align:left; width:100%; background:transparent"> <tr style="background:#EDEDF9;text-align:center"> <td width="20%">'''Alpine-Renault'''</td> <td width="20%">'''Aston Martin Aramco-Mercedes'''</td> <td width="20%">'''[[Scuderia Ferrari|Ferrari]]'''</td> <td width="20%">'''Haas-Ferrari'''</td> <td width="20%">'''Kick Sauber-Ferrari'''</td> </tr><tr> <tr> <td align="center" valign="top"> 10&nbsp;[[Pierre Gasly]]<br /> 31&nbsp;[[Esteban Ocon]] </td> <td align="center" valign="top"> 14&nbsp;[[Fernando Alonso]]<br /> 18&nbsp;[[Lance Stroll]] </td> <td align="center" valign="top"> 16&nbsp;[[Charles Leclerc]]<br /> 55&nbsp;[[Carlos Sainz Jr.]]<br /> </td> <td align="center" valign="top"> 20&nbsp;[[Kevin Magnussen]]<br /> 27&nbsp;[[Nico Hülkenberg]] <br /> </td> <td align="center" valign="top"> 24&nbsp;[[Zhou Guanyu]]<br /> 77&nbsp;[[Valtteri Bottas]] </td> </td> </tr> <tr style="background:#EDEDF9;text-align:center"> <td width="20%">'''[[McLaren|McLaren-Mercedes]]'''</td> <td width="20%">'''Mercedes'''</td> <td width="20%">'''RB-Honda RBPT'''</td> <td width="20%">'''[[Red Bull Racing|Red Bull Racing-Honda RBPT]]'''</td> <td width="20%">'''[[Williams Grand Prix Engineering|Williams-Mercedes]]'''</td></tr><tr> <tr> <td align="center" valign="top"> 4&nbsp;[[Lando Norris]]<br/> 81&nbsp;[[Oscar Piastri]] <br /> </td> <td align="center" valign="top"> 44&nbsp;[[Lewis Hamilton]]<br /> 63&nbsp;[[George Russell]] </td> <td align="center" valign="top"> 3&nbsp;[[Daniel Ricciardo]]<br /> 22&nbsp;[[Yuki Tsunoda]]<br /> </td> <td align="center" valign="top"> 1&nbsp;[[Max Verstappen]]<br /> 11&nbsp;[[Sergio Pérez]] </td> <td align="center" valign="top"> 2&nbsp;[[Logan Sargeant]]<br /> 23&nbsp;[[Alexander Albon]] </td> <td></td> </tr> <tr style="background:#EDEDF9"><td colspan=5 align="center">'''Eile:''' 38&nbsp;[[Oliver Bearman]] (Ferrari)<!-- {{·}} --></tr> </table> }} </div></div><noinclude> {{Cómhaoin|Template:Formula One teams|Teimpléad:Fóirne Foirmle a hAon}} [[Catagóir:Foirmle a hAon]] [[Catagóir:Teimpléid]] </noinclude> 2o5uwibyfuv9amn38im0owlsinydgi1 0 8017 1211508 1193888 2024-04-17T14:12:57Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Polaiteoir]] agus [[dlíodóir]] de chuid na [[Stáit Aontaithe|Stát Aontaithe]] ba ea '''Robert Francis "Bobby" Kennedy''', no '''RFK''' mar a tugadh air go minic, ({{lang-ga|Roibeárd Proinsias Ó Cinnéide}}; [[20 Samhain]] [[1925]] – [[6 Meitheamh]] [[1968]]). Ba [[Duine|dhuine]] de theaghlach iomráiteach Kennedy é. Bhí sé ina Ard-Aighne i [[rialtas]] a dhearthár [[John F. Kennedy]], [[uachtarán na Stát Aontaithe]] idir [[1961]] agus [[1963]]. Tar éis bhás an [[Uachtarán|uachtaráin]], toghadh Bobby ina [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|sheanadóir]] ar an stát [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]]. D'éag an an Cinnéideach ar an [[6 Meitheamh]] [[1968]] de bharr na n-urchar marfach a scaoil fear as a mheabhair (nó [[Sceimhlitheoireacht|scéimhlitheoir]], d’fhéadfaí a rá), Sirhan Bishara Sirhan, an lá roimhe sin. Deirtear go minic go raibh an an Cinnéideach i measc na nArd-Aighní is fearr i [[stair]] na Stát Aontaithe agus go raibh sé ar thús cadhnaíochta na hóráidíochta sa chéad seo caite i bpolaitíocht na tíre.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/3356433457714288|teideal=Roibeárd Proinsias Ó Cinnéide|údar=UCD School of Law|dáta=|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-06-06}}</ref> [[Íomhá:1968 Robert F Kennedy California Primary La Arrival Leaflet.jpg|clé|mion|1968]] == Saol == === Luathshaol === Tháinig Kennedy chun saoil i [[Brookline, Massachusetts]], duine de [[Teaghlach|theaghlach]] [[Polaitíocht|polaitiúil]] mór le rá. Liostáil sé sa [[Cabhlach cogaidh|chabhlach]] le troid in aghaidh na bh[[Faisisteachas|faisisteach]] i mí Dheireadh Fómhair 1943 agus ní raibh acht seacht mbliana déag d'aois aige. Printíseach i gCúltaca an [[Cabhlach cogaidh|Chabhlaigh]] a bhí ann ar dtús. Ó mhí an Mhárta 1944 go dtí Meitheamh 1945, oileadh mar oifigeach é in [[Ollscoil Harvard]] agus Coláiste Bates<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bates College|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Bates_College&oldid=959829200|journal=Wikipedia|date=2020-05-30|language=en}}</ref> i [[Maine]] (cuid den chlár "V-12").<ref>{{Luaigh foilseachán|title=V-12 Navy College Training Program|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=V-12_Navy_College_Training_Program&oldid=960050793|journal=Wikipedia|date=2020-05-31|language=en}}</ref> D'fhill sé ar chúrsaí scoláireachta (1946-48).chun céim a bhaint amach ó [[Ollscoil Harvard]] san [[eolaíocht pholaitiúil]] sa bhliain 1948. Ina dhiaidh sin, d'fhreastail sé ar an Scoil Dlí, Ollscoil Virginia, a bhronn céim air sa bhliain 1951. Glaodh chun bharra Massachusetts air sa bhliain chéanna. === Cleachtadh dlí agus polaitíocht === [[Íomhá:Robert F. Kennedy 1964.jpeg|mion|Robert F. Kennedy i 1964.|clé]] Idir 1951 agus 1952, bhí post aige ar dtús sa rannóg slándála inmheánaí san Fho-Roinn Coiriúil de Roinn Dlí agus Cirt na Stát Aontaithe. Ina dhiaidh sin, bhí post aige i gCeantar Oirthear Nua-Eabhrac áit ar ullmhaigh sé ionchúisimh as [[caimiléireacht]]. Thóg sé briseadh chun feachtas seanadóra rathúil a stiúradh ar son a dhearthár. I 1952, bhuaigh [[John F. Kennedy]] an suíochán [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanaid]] i [[Massachusetts]], i gcoinne an tSeanadóra Henry Cabot Lodge [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|(Poblachtach)]]. Ansin bhí Ó Cinnéide ina abhcóide cúnta de chuid an Bhuan-Fhochoiste um Fhiosrúcháin de Sheanad na Stát Aontaithe, a raibh an Seanadir "[[Joseph McCarthy|Joe" Mac Carthaigh]] ina chathaoirleach air. Bhí sé sa phost sin ó mhí na Nollag 1952 go dtí mí Iúil 1953. Ccé nár aontaigh sé lena chuid modhanna, réitigh sé go maith leis an gCarthach ar leibhéal pearsanta i gcónaí. Rinneadh príomhabhcóide ar son na n[[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Daonlathaithe]] sa Seanad de i mí Feabhra 1954.Ba dhuine teasaí taghdach é Robert.<ref>{{Cite news|url=https://www.wsj.com/articles/how-the-thug-became-a-dove-1497042993|teideal=How the Thug Became a Dove|údar=Michael O’Donnell|dáta=2017-06-09|language=en-US|work=Wall Street Journal|dátarochtana=2020-06-06}} RFK was "a fixer and leg-breaker as JFK’s campaign manager; an unforgiving and merciless cutthroat—his father’s son right down to Joseph Kennedy’s purported observation that “he hates like me.” Yet Bobby somehow became a liberal icon...</ref> Dúirt sé go mbíodh sé deacair smacht a choimeád ar a fhaghairt.<ref>''Schlesinger, Arthur M. Jr. (1978). "Robert Kennedy and His Times", pg 150.''</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|title=Robert F. Kennedy and the Shaping of Civil Rights, 1960-1964 "My biggest problem as counsel is to keep my temper." a dúirt sé.|url=https://books.google.fr/books?id=TV20QISMsRQC&pg=PA19&lpg=PA19&dq=%22My+biggest+problem+as+counsel+is+to+keep+my+temper.%22&source=bl&ots=HC0G-b8BR4&sig=ACfU3U0iyPm-Yoay75VasLeKvukOsL98vw&hl=ga&sa=X&ved=2ahUKEwizhp799-3pAhWI2hQKHfHlAfUQ6AEwAHoECCUQAQ#v=onepage&q=%22My%20biggest%20problem%20as%20counsel%20is%20to%20keep%20my%20temper.%22&f=false|publisher=McFarland|date=2012-11-06|language=en|author=Philip A. Goduti Jr|journal=|volume=|issue=}}</ref> Bhí sé ag obair d'fheachtas uachtaránachta [[Adlai Stevenson]] sa bhliain 1956. Is mór a tarraingíodh aird an phobail air mar gheall ar an ról iomráiteach a bhí aige mar phríomh-abhcóide don Roghchoiste um Ghníomhartha Míchuí, de chuid an Luchta Oibre agus de chuid an Luchta Bhainistíochta (Coiste Mhic Giolla Fhaoláin)<ref>{{Luaigh foilseachán|title=United States Senate Select Committee on Improper Activities in Labor and Management|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=United_States_Senate_Select_Committee_on_Improper_Activities_in_Labor_and_Management&oldid=955834348|journal=Wikipedia|date=2020-05-10|language=en|author=McClellan Committee|volume=|issue=}}</ref>, post a bhí aige ó 1957 go 1959, tráth a raibh achrainn [[Teilifís|theilifíse]] idir an Cinnéideach agus [[Jimmy Hoffa]] agus ceannairí [[Ceardchumann|ceardchumainn]] eile. Rinne an an Cinnéideach bainistíocht ar fheachtas uachtaránachta a dhearthár, [[John F. Kennedy]], sa bhliain 1960. Ceapadh ina [[Ard-Aighne]] na Stát Aontaithe é i [[Rialtas]] Uí Chinnéide, post a bhí aige idir 1961 agus 1964. Sular ceapadh é níor láithrigh sé i gcúirt ar bith riamh mar dhlíodóir a bhí ag cleachtadh. Ós rud é go raibh an oiread muiníne ag an Uachtarán ina dheartháir, bhí ról i bhfad ní ba thábhachtaí aige sa rialtas ná a bheadh ag Ard-Aighne de ghnáth, ag glacadh ról suntasach ag plé leis na [[An tAontas Sóivéadach|Sóivéadaigh]], go mór mór i dtrátha am [[Géarchéim na nDiúracán i gCúba|Ghéarchéim Chúba]] sa bhliain 1962. Mar Ard-Aighne lean sé ar aghaidh lena fheachtas in aghaidh ceannairí [[Ceardchumann|ceardchumainn]] éillitheacha agus chuir sé béim nach bhfacthas roimhe sin ar [[Cearta daonna|chearta sibhialta]] a chur i bhfeidhm, ag chomhoibriú go dlúth leis an Dochtúir [[Martin Luther King]] Óg agus le ceannairí [[Cearta daonna|cearta sibhialta]] eile. [[Íomhá:1968 California ROBERT F. KENNEDY flyer 2.jpg|clé|mion|bileoigín, 1968]] === Ina aonar === [[Íomhá:Robert Kennedy CORE rally speech2.jpg|mion|Kennedy ag caint le slua [[cearta sibhialta]] lasmuigh an Ionad Roinn Dlí ar [[14 Meitheamh]], [[1963]].|clé]]Tar éis dá dheartháir a bheith feallmharaithe i mí na Samhna 1963, lean an Cinnéideach ar aghaidh mar Ard-Aighne go dtí mí Mheán Fómhair 1964, d'ainneoin go raibh droch-chaidreamh a bhí aige, mar b'eol do chách, le [[Lyndon B. Johnson]], a tháinig i gcomharbacht ar a dheartháir mar uachtarán. [[Íomhá:Robert F. Kennedy with Family Look Magazine 1963.jpg|clé|mion|11 Márta 1963 agus clann RFK]] D'éirigh sé as an bpost sin chun seasamh go rathúil i dtoghchán Seanadóra i [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]]. Agus é ina Sheanadóir de chuid na Stát Aontaithe (1965-68) chloígh sé leis an tiomantas a bhí aige do chearta sibhialta agus, chomh maith leis sin, bhí ar thóir gunnaí a rialú, cearta ní b'fhearr a fháil d'oibrithe feirme agus athnuachan uirbeach a chur chun cinn. Ba é saintréith a fheachtais uachtaránachta sa bhliain 1968 gur mhéadaigh an bearna idir an Seanadóir Roibeárd Ó Cinnéide agus an tUachtarán Johnson maidir le [[Cogadh Vítneam]]. Bhí sé díreach tar éis toghchán tosaigh [[California]] a bhuachan agus áit mar an iomaitheoir ba ghaire don Leas-Uachtarán [[Hubert Humphrey]] a bhaint amach (an rogha ab fhearr leis an Uachtarán Johnson) nuair a scaoileadh go marfach air. === Feallmharú === Bhí a fheachtas uachtaránachta faoi lán seoil nuair a bhuaigh Kennedy toghchán tosaigh cinniúnach i g[[California]] ar an [[4 Meitheamh]] [[1968]]. Thug sé óráid ghaisce ina bhunáit feachtasaíochta san [[Óstán]] Ambassador in [[Los Angeles]] go moch ar an maidin dár gcionn. Bhí an seanadóir ar tí bál[[seomra]] an óstáin a fhágáil chun dul i dtreo [[seomra]] na [[Meáin chumarsáide|meáin]] nuair a d'fheallmharaigh an Palaistíneach, [[Sirhan B. Sirhan]], é. Ní raibh sé ach 42 bliain d'aois. Gortaíodh cúigear eile. Bhí Sirhan ar an ól agus fearg air, a dúirt sé, faoi  “[[Cogadh na Sé Lá]]”; bhí an lá cuimhneacháin ar 5 Meitheamh agus bhí [[An Giúdachas|Giúdaigh]] ag cóisireacht.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Sirhan Sirhan|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Sirhan_Sirhan&oldid=900447807|journal=Wikipedia|date=2019-06-05|language=en}}</ref> === Clann === Ba lánúin síolraitheach iad Robert agus a bhean chéile Ethel. Mar sin, bhí clann mhór acu; rugadh a n-aonú leanbh déag tar éis a fheallmharú i [[Los Angeles, California|Los Angeles]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Kennedy, Robert F.}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1925]] [[Catagóir:Básanna i 1968]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Harvard]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Brookline, Massachusetts]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Daoine a feallmharaíodh]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna Meiriceánacha Afracacha]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Teaghlach Kennedy]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] hhxdnaknm26jp4on8vlhl0cgiethdv0 2 8707 1211698 1209994 2024-04-17T18:48:47Z Kevin Scannell 340 /* Albain */ wikitext text/x-wiki {{Babel-4|en|ga-3|gd-1|gv-1}} Tá mé i mo chónaí in St. Louis, Missouri, SAM. Tuilleadh eolais fúmsa [https://kevinscannell.com/ anseo]. ==Nascanna== * [https://ga.wikipedia.org/w/index.php?title=Speisialta:WithoutInterwiki&limit=500&offset=0 Altanna WP gan nasc idirvicí] * [https://tools.wmflabs.org/wikidata-todo/duplicity.php?wiki=gawiki&mode=list Altanna WP gan mír Wikidata] * [https://w.wiki/5cVH Altanna WP gan '''lipéad''' WD i nGaeilge] * [https://ga.wikipedia.org/wiki/Catag%C3%B3ir:Atreoraithe_nasctha_le_m%C3%ADr_Wikidata Míreanna Wikidata atreoraithe ar WP] * [https://ga.wikipedia.org/wiki/Speisialta:WhatLinksHere/Teimpl%C3%A9ad:D%C3%A9anCumascLe Altanna le cumasc] * [https://w.wiki/PCL Ábhar ó gv.wikipedia.org le haistriú] * [https://www.wikidata.org/wiki/User:Pasleim/projectmerge/gawiki-gdwiki Míreanna wikidata le cumasc] * [https://w.wiki/9aWF Gach leathanach idirdhealaithe ar ga.wikipedia.org] == Catagóirí == * [https://w.wiki/9Zxr Imreoirí sacair Éireannacha a bhfuil alt WP fúthu] == Ainm.ie == * [https://w.wiki/9DXV Daoine a bhfuil alt fúthu ar ainm.ie agus Vicipéid an Bhéarla, gan alt ar Vicipéid na Gaeilge] * [https://w.wiki/9DXZ Daoine a bhfuil alt fúthu ar ainm.ie agus Vicipéid na Gaeilge] ==Tacsóin== * [https://w.wiki/6mCx Gach tacsón a bhfuil alt WP faoi, le lipéad Wikidata agus ainm Laidine] * [https://w.wiki/6mCw Ainmneacha coitianta Gaeilge in Wikidata ar thacsóin a bhfuil alt WP fúthu] ==Wikidata== ===Daoine=== * [https://w.wiki/9hQx Daoine le beathaisnéis ar ga.wp.org, gan ar en.wp.org, gan dáta báis ar Wikidata] * [https://w.wiki/9LzG Áit bháis duine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6ioG Páiste de dhuine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6ioM Bean/fear céile de dhuine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9MUP Páirtí (neamhphósta) de dhuine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9MmK Siblín duine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6q4F Duine muinteartha de chuid duine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6ioQ Athair duine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6ioU Máthair dhuine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6k3W Mic léinn dochtúireachta de chuid duine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6nX8 Comhairleoirí dochtúireachta de chuid duine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6zwH Múinteoirí de chuid duine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/8s49 Daoine a d'imir tionchar ar dhuine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6ioW Scoil a d'fhreastail duine a bhfuil alt faoi ann, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kTo Daoine a bhfuil ábhar ailt ainmnithe ina n-ómós, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kmo Páirtithe polaitíochta a bhfuil ábhar ailt mar bhall dóibh, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6nAW Gradaim a fuair duine a bhfuil alt faoi, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9N2G Teangacha a labhraíonn duine a bhfuil alt faoi, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9Jje Lipéid sa Ghearmáinis do shaothar suntasach de chuid Hermann Hesse, gan lipéad Gaeilge] ===Scannáin=== * [https://w.wiki/9LXb Scríbhneoirí scripte do scannáin a bhfuil alt fúthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9TjF Dáileoirí scannáin a bhfuil alt faoi, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9TjL Stiúrthóirí grianghrafadóireachta ar scannáin a bhfuil alt fúthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9LY5 Eagarthóirí scannáin a bhfuil alt faoi, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9LYL Comhlachtaí léiriúcháín do scannáin a bhfuil alt fúthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9LYi Seánra scannáin a bhfuil alt faoi, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9Lae Aisteoirí i scannán a bhfuil alt faoi, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9TkD Cumadóirí ceoil do scannáin a bhfuil alt fúthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9LwN Léiritheoirí do scannáin a bhfuil alt fúthu, gan lipéad Gaeilge] ===Leabhair=== * [https://w.wiki/9M9C Seánra leabhair a bhfuil alt faoi, gan lipéad Gaeilge] ===Áiteanna=== * [https://w.wiki/6km$ Príomhchathracha áit a bhfuil alt fúithi, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9YoD Airgeadra i dtír a bhfuil alt fúithi ann, gan lipéad Gaeilge] ===Ceol=== * [https://w.wiki/9Jgk Amhráin ar albam a bhfuil alt faoi, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9SJd Bannaí ceoil gan lipéad Gaeilge; alt faoi bhall den bhanna] ==Logainmneacha== ===Éire=== * [https://w.wiki/6rWE Gach alt a bhfuil ID logainm ag baint leis] * [https://w.wiki/5HSo Bailte sa Vicipéid, ID logainm ar iarraidh ó Wikidata] (0) * [https://w.wiki/5HSn Bailte fearainn sa Vicipéid, ID logainm ar iarraidh ó Wikidata] (0) * [https://w.wiki/5HTx Barúntachtaí sa Vicipéid, ID logainm ar iarraidh ó Wikidata] (0) * [https://w.wiki/5HSj Sráidbhailte sa Vicipéid, ID logainm ar iarraidh ó Wikidata] (2, seiceáilte) * [https://w.wiki/5Hnk Áiteanna lonnaithe sa Vicipéid, ID logainm ar iarraidh ó Wikidata] (192, le seiceáil) * [https://w.wiki/6rVM Sléibhte sa Vicipéid, ID logainm ar iarraidh ó Wikidata] (56, seiceáilte trí "Sliabh an Tábla") * [https://w.wiki/6rVT Aibhneacha sa Vicipéid, ID logainm ar iarraidh ó Wikidata] (0) * [https://w.wiki/6rVX Lochanna sa Vicipéid, ID logainm ar iarraidh ó Wikidata] (0) ===Aotearoa=== * [https://w.wiki/9Zgg Aon ghné tíreolaíochta in Aotearoa agus alt ar mi.wikipedia.org agus ga.wikipedia.org fúithi] * [https://w.wiki/9LzN Sráidbhailte a bhfuil ainm Maoraise orthu in Wikidata, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9Lzi Sléibhte a bhfuil ainm Maoraise orthu in Wikidata, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9M2w Aibhneacha a bhfuil ainm Maoraise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9M3U Lochanna a bhfuil ainm Maoraise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9M58 Áiteanna lonnaithe a bhfuil ainm Maoraise orthu, gan lipéad Gaeilge] === Albain === * [https://w.wiki/9ncP Gach alt faoi áit, gné thíreolaíochta, foirgneamh, etc. in Albain] * [https://w.wiki/6kX2 Sléibhte in Albain a bhfuil lipéad Gàidhlig orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kX4 Aibhneacha in Albain a bhfuil lipéad Gàidhlig orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kXb Lochanna in Albain a bhfuil lipéad Gàidhlig orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9M5D Áiteanna lonnaithe in Albain a bhfuil lipéad Gàidhlig orthu, gan lipéad Gaeilge] === An Bhreatain Bheag === * [https://w.wiki/6kXB Sráidbhailte sa Bhreatain Bheag a bhfuil lipéad Breatnaise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kXD Sléibhte sa Bhreatain Bheag a bhfuil lipéad Breatnaise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kX6 Aibhneacha sa Bhreatain Bheag a bhfuil lipéad Breatnaise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kXc Lochanna sa Bhreatain Bheag a bhfuil lipéad Breatnaise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9M5s Áiteanna lonnaithe sa Bhreatain Bheag a bhfuil lipéad Breatnaise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9Uwj Dáilcheantair Senedd a bhfuil lipéad Breatnaise orthu, gan lipéad Gaeilge] === An Bhriotáin === * [https://w.wiki/6kXL Sráidbhailte sa Bhriotáin a bhfuil lipéad Briotáinise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kXN Sléibhte sa Bhriotáin a bhfuil lipéad Briotáinise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kXP Aibhneacha sa Bhriotáin a bhfuil lipéad Briotáinise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kXe Lochanna sa Bhriotáin a bhfuil lipéad Briotáinise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9M5w Áiteanna lonnaithe sa Bhriotáin a bhfuil lipéad Briotáinise orthu, gan lipéad Gaeilge] === Tír na mBascach === * [https://w.wiki/6kXE Sléibhte i dTír na mBascach a bhfuil lipéad Bascaise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kXH Aibhneacha i dTír na mBascach a bhfuil lipéad Bascaise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/6kXf Lochanna i dTír na mBascach a bhfuil lipéad Bascaise orthu, gan lipéad Gaeilge] * [https://w.wiki/9M68 Áiteanna lonnaithe i dTír na mBascach a bhfuil lipéad Bascaise orthu, gan lipéad Gaeilge] === Tonga === * [https://w.wiki/9M6W Aon sórt “gné gheografach” a bhfuil lipéad Tongaise uirthi, gan lipéad Gaeilge] == Boscaí == * [https://w.wiki/6qJ9 Póir Madraí] == Fo-leathanaigh == * [[Úsáideoir:Kevin Scannell/Iorras Aithneach|Iorras Aithneach]] * [[Úsáideoir:Kevin Scannell/MCS|Moltaí ó MCS/KPSJ]] * [[Úsáideoir:Kevin Scannell/Ainm Gaeilge le deimhniú|Logainm Gaeilge le deimhniú]] [[en:User:Kevin Scannell]] [[gd:User:Kevin Scannell]] [[gv:User:Kevin Scannell]] h8jnpw8tb6pmn7o6c9hr8mscna6hqyb 0 9855 1211401 1089664 2024-04-17T12:06:03Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ar an [[17 Aibreán]], [[1876]], d'éalaigh seisear Fíníní as [[príosún]] i [[Fremantle]], [[An Astráil|an Astráil]], ar an long '''''Catalpa'''''.<ref>An Catalpa - dásacht agus dánacht, le Dáithí Ó Colchúin. [http://www.beo.ie/alt-an-catalpa-dasacht-agus-danacht.aspx Beo.ie], Eagrán 28 LÚNASA 2003 </ref> Shábháil Fíníní Meiricéanacha (Clanna Gael) ar bord na loinge Catalpa seisear príosúnach Fíníneach ó Freemantle san Astráil Thiar.<ref>Aodhán Ó Raghailligh, An tUltach 86 (4), 27. 2009</ref> [[Íomhá:John Boyle O'Reilly cph.3a02114.jpg|clé|mion|John Boyle O'Reilly, "[[Filíocht|file]]", greanadóireacht adhmaid: ''Harper's Weekly'', v. 34, 1890, p. 664.]] == Cúlra == In aimsir na bh[[Bráithreachas na bhFíníní|Fíníní]] sna [[1860idí]], gearradh téarmaí fada [[príosún]]<nowiki/>achta ar na céadta acu siúd a bhí páirteach san eagraíocht. Iadsan ar gearradh téarma níb fhaide ná seacht mbliana orthu, díbríodh go dtí an Astráil iad. Cuireadh cuid mhaith acu sin i bPríosún Fremantle in Iarthar na hAstráile. Ina measc bhí [[John Boyle O'Reilly|John Boyle O’Reilly]]. D’éirigh leis éalú agus a bhealach a dhéanamh go dtí [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|na Stáit Aontaithe]], áit ar bhain sé clú amach mar [[iriseoir]]. [[Íomhá:CatalpaShip.jpg|mion|An long ''Catalpa'']][[Íomhá:Catalpa Memorial.jpg|thumb|An cuimhneacháin Catalpa, i [[Rockingham]]]]Go gairid ina dhiaidh sin, ligeadh saor na Fíníní a bhí fós sa bpríosún ach amháin an dream a bhí in [[arm na Breataine]] nuair a gabhadh iad. Mar thoradh ar an scéal, ní raibh fágtha faoi ghlas ach seachtar a bhí fós i bPríosún Fremantle: Thomas Darragh, Martin Hogan, Michael Harrington, Thomas Hassett, Robert Cranston agus James Wilson (agus an brathadóir James Kiely). Chuir siadsan litir chuig O’Reilly ("glór ón tuama” mar a thug siad air) ag impí air cabhrú leo éalú. Chuaigh seisean agus [[Seán Ó Dubhuí|John Devoy]], [[duine]] eile de cheannairí na bhFíníní sna Stáit Aontaithe, i mbun oibre. Bailíodh [[airgead]] i Meiriceá agus san Astráil chun na seisear a tharrtháil. == Eachtra == Ar an [[29 Aibreán]] [[1875]] d'fhág an ''Catalpa'', [[long]] míolta móra (200 tonna) New Bedford i [[Massachusetts]]. Rinne a bealach trasna an [[An tAigéan Atlantach|Atlantaigh]] go dtí na hAsóir. Tar éis lastas a fhágáil ina diaidh le seoladh ar ais go New Bedford, tógadh criú nua ar bord agus sheol sí léi arís ó dheas ar thóir na míolta móra, thart timpeall [[An Afraic|na hAfraice]] agus soir chomh fada le [[Bunbury]] in [[An Astráil Thiar|Iarthar na hAstráile]]. Chaith an ''Catalpa'' tamall ansin fad is bhí plean éalaithe á chur i gcrích. [[Íomhá:The Catalpa Expedition (1897) 0239.jpg|mion|Íomhá as leabhar, The Catalpa Expedition (1897).<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=The Catalpa expedition|url=http://archive.org/details/catalpaexpeditio01peas|publisher=New Bedford, Mass., G. S. Anthony|date=1897|coauthors=The Library of Congress|author=Zeph W. (Zephaniah Walter) Pease}}</ref>]] Ar an 17 Aibreán, 1876 d’éalaigh an seisear as Fremantle, a bhí ag obair taobh amuigh den phríosún an lá sin, agus chuadar ar bhád a cuireadh i dtír ón gCatalpa. Tháinig gála go tobann orthu agus thóg sé ocht n-uaire fichead orthu an Catalpa a aimsiú. Tháinig [[galtán]] de chuid na Breataine a bhí feistithe le gunnaí sa tóir orthu. Scaoileadh cúpla urchar leis an gCatalpa. Ach dhiúltaigh captaen an Chatalpa, George Anthony, géilleadh. Dúirt sé go raibh siad in uiscí idirnáisiúnta agus dá n-ionsófaí í, go mbeifí ag fógairt [[Cogadh|cogaidh]] ar na Stáit Aontaithe. Tráthúil go leor, tharla eachtra den saghas céanna tamall roimhe sin a chosain £3,000,000 ar [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas na Breataine]]. Bhí leisce ar chaptaen an ghaltáin dá bharr seo agus ligeadh don Chatalpa imeacht. Bhain an long New Bedford amach ceithre mhí ina dhiaidh sin. Maidir leis an long í féin, chaith sí na blianta ag tarraingt ghuail ina dhiaidh sin agus tháinig deireadh lena ré sa m[[An Bheilís|Beilís.]] == Cuimhneachán == Tá [[Leabhar|leabhair]] foilsithe, [[Drámaíocht|drámaí]] léirithe, cláracha faisnéise le fáil ar an [[raidió]] agus ar an [[teilifís]] a bhaineann le scéal ''Catalpa''.<ref name=":0" /> * Tá dhá [[Amhránaíocht|amhrán]] ar a laghad a bhaineann leis an scéal, “Catalpa” agus “The Fenians’ Escape”. * In Aibreán 2003, eagraíodh “Lá an Chatalpa” in iarsmalann Phríosún Fremantle den chéad uair. * an seó aonair “Catalpa” le Donall O’Keeffe sa bhliain 2001<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-amharclann-ui-shearcaigh-ionad-nua-culturtha-gho.aspx|teideal=Amharclann Uí Shearcaigh - ionad nua cultúrtha Ghort an Choirce|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> == Féach freisin == * [[Bráithreachas na bhFíníní]] * Saol Thomas Desmond, ar dhuine den dream a bhí san Astráil ag an am<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.anphoblacht.com/contents/25885|teideal=Réalta an Phoblachtánachais (An Phoblacht)|údar=Trevor Ó Clochartaigh|dáta=Aib 2016|dátarochtana=2024}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Stair na hAstráile]] [[Catagóir:Na Fíníní]] [[Catagóir:1876]] btcct8zt3qbsy6ng1tipgsur7u4815z 0 10273 1211509 1186025 2024-04-17T14:13:30Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Joseph P. Kennedy-TIME-1935.jpg|clé|mion|198x198px]] Fear gnó agus polaiteoir [[SAM|Meiriceánach]] ab ea '''Joseph "Joe" Patrick Kennedy, Sr.''' ({{lang-ga|Seosamh Mór Pádraig Ó Cinnéide}}; [[6 Meán Fómhair]] [[1888]] - [[18 Samhain]] [[1969]]). Patrarc ab ea é a bhunaigh teaghlach mór le rá sna Stáit Aontaithe. Athair uachtaráin [[John F. Kennedy]] a bhí ann, agus na seanadóirí [[Robert F. Kennedy]] agus [[Ted Kennedy]]. [[Íomhá:TheKennedyFamily1.jpg|clé|mion|150x150px|Patrarc ab ea é a bhunaigh teaghlach mór le rá]] Feallmharaíodh a bheirt mhac, agus  d'éag beirt chlainne eile freisin, roimh a bhás féin, Bhí saol crua aige sna 1960idí; bhuail [[stróc]] é sa bhliain 1961,agus  ansin tháinig [[afáise]] air. D'éag an Cinnéideach ar 18 Samhain 1969, in aois 81 bliain dó. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Kennedy, Joseph P. Sr.}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1888]] [[Catagóir:Básanna i 1969]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Harvard]] [[Catagóir:Baincéirí]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Bostún]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Taidhleoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Teaghlach Kennedy]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] sgogek96m9sfvaw67z2kl7q833vd2hh 0 10291 1211502 1195721 2024-04-17T14:03:06Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Bhí '''Jacqueline Lee Bouvier Kennedy Onassis''' ([[28 Iúil]], [[1929]] – [[19 Bealtaine]], [[1994]]) ('''Jackie Kennedy''' sna [[1960í]] agus '''Jackie Onassis''' níos déanaí), mar bhean chéile [[John F. Kennedy]], [[uachtarán na Stát Aontaithe]], idir [[1961]] agus [[1963]]. [[Íomhá:OnassisGrave.jpg|thumb|left|Uaigh]]Ar an [[12 Meán Fómhair]] [[1953]], phós Kennedy Jacqueline Lee Bouvier. Nuair a cailleadh Kennedy, [[Pósadh|phós]] Bouvier fear [[gnó]] [[An Ghréig|Gréagach]], [[Aristotle Onassis]] (sa bhliain [[1968]]). == Tagairtí == {{Reflist}}{{síol-us}} {{CéadbheanSAM}} {{DEFAULTSORT:Kennedy Onassis, Jacqueline}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1929]] [[Catagóir:Básanna i 1994]] [[Catagóir:Básanna de bharr ailse]] [[Catagóir:Céadmhná na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Eagarthóirí]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Teaghlach Kennedy]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 227x4vmzoj6220sryqisbez26278as0 0 11184 1211535 1185958 2024-04-17T14:57:41Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is í '''Lisa Ann Murkowski''' (r. [[22 Bealtaine]] [[1957]]) [[Seanad na Stát Aontaithe|Seanadóir na Stát Aontaithe]] sóisearach ó [[Alasca]]. Ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] atá inti. Is í an chéad bhanseanadóir ó [[Alasca]] agus an chéad duine a rugadh in Alasca a toghadh go dtí Seanad SAM. Rugadh i g[[Ketchikan]], [[Alaska]] í. Ba Pholannach-Mheiriceánaigh iad a tuismitheoirí. Gobharnóir Alasca a bhí ina h-athair, [[Frank Murkowski]], go dtí an bhliain [[2007]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://murkowski.senate.gov Suíomh Idirlín Seanaid] {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Murkowski, Lisa}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1957]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Bandlíodóirí‎]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Mná]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 8f8qfi0xobtt4nbpgqad737lf4fg9qh 0 11676 1211541 1185699 2024-04-17T15:00:53Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is í '''Maria E. Cantwell''' ([[23 Deireadh Fómhair]] [[1958]] a rugadh í) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanadóir na Stát Aontaithe]] sóisearach ó Stát [[Washington]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] í. Toghadh go dtí an Seanad í sa bhliain [[2001]] agus arís sa bhliain [[2006]]. Rugadh in [[Indianapolis]], [[Indiana]] í. Chuaigh sí go h[[Ollscoil Miami]] in [[Oxford, Ohio|Oxford]], [[Ohio]] tar éis na hardscoile. Bhain sí amach céim i riarachán poiblí. Thug sí aghaidh ar [[Seattle]], [[Washington]] sa bhliain [[1983]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://Cantwell.senate.gov Suíomh Idirlín Seanaid] {{Comhaltaí reatha de Seanad na SA}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Cantwell, Maria E}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1958]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Mná]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] tn2dtvueqn7lgn09yq18w4rq2uzochp 0 11698 1211480 1185926 2024-04-17T13:51:23Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''John Davison Rockefeller IV''' ([[18 Meitheamh]] [[1937]] a rugadh é), [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanadóir na Stát Aontaithe]] sinsearach ó [[Virginia Thiar]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] é. Toghadh go dtí an Seanad sa bhliain [[1985]] é. Bhí sé ina [[Gobharnóir|ghobharnóir]] ar Virginia Thiar ó [[1977]] go dtí [[1985]]. Rugadh i g[[Nua-Eabhrac (cathair)|Cathair Nua-Eabhrac]] é. Bhain sé amach céim ó [[Ollscoil Harvard]] i stair agus teangacha an Chian-Oirthir tar éis staidéar ar feadh trí bliana a bheith déanta aige ar an t[[Seapáinis]] i d[[Tóiceo]]. Bhí sé páirteach i gCór na Síochána i [[Washington, D.C.]] == Naisc sheachtracha == * [http://Rockefeller.senate.gov Suíomh Idirlín Seanaid] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051223143124/http://rockefeller.senate.gov/ |date=2005-12-23 }} == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Rockefeller, Jay}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1937]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Harvard]] [[Catagóir:Daoine as Cathair Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] l350kg3h5wcmkpc37lnbxckwcyadpr3 0 12374 1211487 1185824 2024-04-17T13:56:42Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[Polaitíocht|pholaiteoir]] agus [[Saighdiúir|shaighdiúir]] [[SAM|Meiriceánach]] é '''John Sidney McCain III''' ([[29 Lúnasa]] [[1936]] – [[25 Lúnasa]] [[2018]]) agus é ina sheanadóir leis an b[[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Páirtí Poblachtach]] ón stát [[Arizona]]. An seanadóir sinsearach ó Arizona ab ea é. Rinne McCain iarracht an [[Uachtarán na Stát Aontaithe|uachtarán]]<nowiki/>acht a bhuachaint sa toghchán don bhliain [[2000]], agus ar [[28 Feabhra]] [[2007]] nocht sé go ndéanfadh sé iarracht eile sa bhliain [[2008]]. Fuair sé an t-ainmniú Poblachtach nuair a bhí na toghcháin ar an [[4 Márta]] 2008 críochnaithe. Bhí sé i gcoimhlint le [[Barack Obama]], rogha an [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Dhaonlathaigh]], sa toghchán [[uachtarán]]<nowiki/>achta. Ar [[29 Lúnasa]], [[2008]], d'fhógair sé gurb í [[Sarah Palin]] iarrthóir an Pháirtí Phoblachtaigh le haghaidh phost an Leas-Uachtaráin sa toghchán 2008. Ainmníodh í ag Comhdháil Náisiúnta na bPoblachtach in [[Saint Paul, Minnesota]]. Chaill McCain an toghchán. Duine neamhspleách a bhí ann agus labhair sé amach i gcoinne [[Donald Trump]] amanta. Fuair sé bás de bharr ailse ar an 25 Lúnasa 2018.{{síol-us}} {{DEFAULTSORT:McCain, John}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1936]] [[Catagóir:Básanna in 2018]] [[Catagóir:Básanna de bharr ailse]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] lnge2gyzig4prhucozb1rpuzmibevad 0 12476 1211404 1173865 2024-04-17T12:17:24Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}B'fhear gnó, [[staitisteoir]] agus [[innealtóir]] [[SAM|Meiriceánach]] de phór na [[An Ghearmáin|Gearmáine]] é '''Herman Hollerith''' ([[29 Feabhra]] [[1860]] – [[17 Samhain]] [[1929]]). [[Íomhá:Hollerith punched card.jpg|clé|mion|cártaí pollta]] === [[Próiseáil sonraí]] === [[Íomhá:Hollerith census machine.CHM.jpg|clé|mion|Hollerith census machine]] Dhear sé meaisín táblúcháin le haghaidh an [[Daonáireamh|daonáirimh]] 1890 sna Stáit Aontaithe (bhuaigh sé comórtas). Ar an 8 Eanáir 1889, rinne sé iarratas paitinn a chomhdú Shaothraigh sé teicníochtaí cártaí pollta le cabhrú leis an daonáireamh, agus chuir chun tosaigh coincheap na próiseála uathoibríche.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Matt Hussey|date=2011|title=Fréamh an Eolais|volume=Coiscéim}}</ref> [[Íomhá:Hollerith Punched Card.jpg|clé|mion|cártaí pollta]] === IBM === B'é an [[comhlacht]] ''Computing Tabulating Recording Corporation'' (CTRC) - réamhtheachtaire an chomhlachta úd [[IBM]] - a thóg na meaisíní. Athainmníodh an CTRC mar IBM sa bhliain 1924. Ach níorbh fhéidir mórán dul chun cinn a dhéanamh gan forbairtí sa [[Leictreonaic|leietreonaic]].[[Íomhá:Hollerith Herman grave.jpg|clé|mion|Oak Hill Cemetery, Georgetown]] === Bás === Bhuail [[taom croí]] Hollerith in Washington D.C. ar an [[17 Samhain]] [[1929]] (in aois 69 dó). Strus ba chúis leis. Thosaigh [[Cliseadh Wall Street]] ar an [[24 Deireadh Fómhair]] [[1929]]. == Féach freisin == * [[IBM]] == Tagairtí == {{Reflist}}{{stumpa}} [[Catagóir:Eolaithe ríomhaireachta|Hollerith, Herman]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1860|Hollerith, Herman]] [[Catagóir:Básanna i 1929|Hollerith, Herman]] [[Catagóir:Innealtóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Próiseáil sonraí]] [[Catagóir:Staitisteoirí]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] 593j9bni59hkrvehzyw37trcurxal9u 0 13971 1211856 1210298 2024-04-18T03:24:20Z HusseyBot 17099 gramadach wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Leabhar}}Is cnuasach [[filíocht|dánta]] agus scéalta [[prós|próis]] é '''''Leabhar Gabhála na hÉireann''''' ([[Meán-Ghaeilge]] '''''Lebor Gabála Érenn''''') a mhaíonn gur stair na hÉireann agus na nGael é, ó chruthú an domhain go dtí an mheánaois. Caomhnaítear roinnt leaganacha, an ceann is luaite tiomsaithe ag scriobhneoir anaithnid san 11ú haois, le scéalta ársa an béaloidis. Meascán de [[stair]], [[miotaseolaíocht]], [[finscéal]], [[béaloideas]] agus [[staireagrafaíocht]] [[Críostaíocht|Chríostaí]] atá i gceist. Glactar leis gur cumadh an saothar mar aithris ar chuntas [[An Bíobla|an Bhíobla]] ar bhunús chlann [[Iosrael|Iosrael]]. Insíonn an ''Leabhar Gabhála'' gur lonnaigh (nó 'ghabh') sé dhream ceann ar cheann in Éirinn: muintir [[Ceasair|Ceasrach]], muintir [[Parthalán|Pharthaláin]], [[Neimheadh|Neimhidh]], na [[Fir Bholg]], na [[Tuatha Dé Danann]], agus an [[Clann Mhíle|Chlann Mhíle]]. Díothaíodh an chéad cheithre dhream, nó b'éigean dóibh Éire a thréigeadh. Seasann an chúigiú dream do (dhea)dhéithe págánach na hÉireann,{{sfn|Koch|2006|pp=1693-1695}} agus an séú dream dosna [[Gaeil]] féin. Tá dream eile ann sna scéalta, na [[Fomhóraigh]], a sheasann ar an taobh dorcha den fhórsa. Meastar inniu gur miotas nach mór é an ''Leabhar Gabhála'' .{{sfn|Carey|1994|pp=1–4}} Is amhlaidh go bhfuil sé bunaithe ar bhréagstair Chríostaí den mheánaois,{{sfn|Carey|1994|pp=1-4}}{{sfn|Koch|2006|p=1132}} ach faightear ann chomh maith roinnt de [[Miotaseolaíocht na nGael|mhiotaseolaíocht]] réamhChríostaí na nGael.{{sfn|Koch|2006|p=1132}} Creideann scoláirí go raibh sé mar chuspóir ag na scríbhneoirí ná stair eipice na hÉireann a chumadh arbh fhéidir a chur ar chomhchaighdeán le staraithe na [[Iosrael|nIosraelíteach]] nó na [[An Róimh|Rómhánach]], agus a thug miotas págánach le chéile le cruinneshamhail Chríostaí na staire.{{sfn|Carey|1994|pp=1–4, 24}}{{sfn|Koch|2006|p=1130}} Creidtear, mar shampla, go bhfuil sé ghabháil ann chun bheith mar an gcéanna le "[[Sex Aetates Mundi]]".<ref>{{ citation | first = Marie-Louise | last = Sjoestedt | authorlink = Marie-Louise Sjoestedt | year = 1949 | title = Celtic Gods and Heroes | publisher = Dover Publications, 2000 | page = 3 }}</ref> Maítear go bhfuil an Leabhar Gabhála "an-údarásach ... scríofa chun an bhearna idir an chruinneshamhail Chríostaí agus réamhstair na hÉireann a dhruidim".<ref>{{ citation | first = Mark | last = Williams | title = Ireland's Immortals: A History of the Gods of Irish Myth | publisher = Princetown University Press | year = 2016 }}</ref> ==Bunúis== In anailís chriticiúil le Thomas F O'Rahilly, maíonn sé go raibh aidhm faoi thrí ag an ''Leabhar Gabhála na hÉireann'' (''LGÉ''): <blockquote> ''ar dtús, na daoine a aontú á ghlanadh cuimhní cinn d'iardhreamanna eitneacha; sa dara, tionchar na reiligiúin págánacha a laghdú á thiontú a ndéithe ina ndaoine daonna; agus dá tríú háit, ginealaigh a chumadh ina cuireadh go furasta ríshleachta éagsúla na nGael<ref>''[http://homepage.eircom.net/~seanjmurphy/irhismys/milesians.htm Milesians]'' le Sean J. Murphy</ref> </blockquote> Moladh gur iarracht is ea é an saothar um stair scríofa na nGael a chumadh, den chineál céanna mar a chum na h[[Iosrael|Iosraelítigh]] dóibh féin sa [[Sean-Tiomna]].{{sfn|Macalister|1938|loc = pp.xxvi-xxvii: "Má ghearraimid na sraithe idirshuite amach, fágtar ansin ''Stair na mGaeil'' bunaithe ar stair na dTuath Dé (na nIosraelíteach) mar atá leagtha amach sa Sean-Tiomna."}} Chuir paraidímí bíobalta scéalta réamh-dhéanta ar fáil do na scríbhneoirí le measctha le miotais phágánacha Gaelacha. Dá réir sin, faightear sinsir na nGael faoi dhaoirse i dtír iasachta, ag teitheadh ar deoraíocht, ag fánaíocht san fhiántas, agus ag fáil radharc ar an "Tír Tairngire" ó fhad i gcéin. [[File:City of God Manuscript.jpg|thumb|Bhí tionchar ar leith ar údair Leabhar Gabhála na hÉireann ag téacsanna reiligiúnach eile, amhail is ''De Civitate Dei'' den 5ú haois le [[Naomh Agaistín]].]] Is amhlaidh go raibh tionchar ar leith ag ceithre shaothar áirithe Críostaí ar fhorbairt an LGÉ: * ''De Civitate Dei'' (AD 413–426) le [[Naomh Agaistín]] * ''Historiae adversum paganos'' (417) le h[[Orosius]] * ''[[Cronicon (Eusebius)|Cronicon]]'' (379) le [[Eusebius of Caesarea|Eusebius's]], aistrithe go Laidin le [[Naomh Iaróm]] mar ''[[Cronicon (Iaróm)|Temporum liber]]'' * ''[[Etymologiae]]'' nó ''[[Origines]]'' (luath-7ú haois) le h[[Isidoro Sevilla]] Níor scriosadh riamh go hiomlán ámh na hábhair réamhChríostaí. Déantar cur síos i ndán amháin, mar shampla, conas a ghlac roinnt bandéithe na [[Tuatha Dé Danann|dTuath Dé]] fir chéile as na Gaeil agus iad tagtha mar ionróirí in Éirinn. Furthermore, the pattern of successive invasions is reminiscent of [[Timagenes]] of Alexandria's account of the origins of the [[Gallach]] of continental Europe. Luaite ag an staraí den 4ú haois, [[Ammianus Marcellinus]], déanann Timagenes (1d aois RC) cur síos ar na Gallaigh, conas a cuireadh an ruaig orthu óna dtíortha dúchais in oirthear na hEorpa ag sraith cogaí agus tuilte.<ref>{{ citation | first = Ammianus | last = Marcellinus | url = http://www.tertullian.org/fathers/ammianus_15_book15.htm#C9 | title = Res Gestae | at = 15:9 }}</ref> Caomhnaítear inniu óna 7ú agus 8ú haoiseanna blúirí líonmhara de stair mhiotasach na hÉireann. Ina sraith léachtaí ''Lectures on the Manuscript Materials of Ancient Irish History'', déanann [[Eugene O'Curry]], Ollamh le Stair Ghaelach agus Seandálaíocht ag Ollscoil Chaitliceach na hÉireann cur síos ar na genres éagsúla lóiste sna lámhscríbhinní úd: <blockquote>Inimirce nó teacht choilíneachta ab ea ''Tochomladh'';<ref>[http://dil.ie/41087 tochomlud]</ref> agus faoin ainm seo, déantar cur síos ar choilíneachtaí ''Parthalon'', ''Nemedh'', na ''Firbolgs'', na ''Tuatha Dé Danann'', na ''Milesians'', srl., isteach in Éirinn, i scéalta dá gcuid féin. Is amhlaidh gur tiomsaíodh an luathchuid de na Leabhair Ghabhála éagsúla ó bhuntaifid na scéalta ársa seo.<ref>{{ citation | first = Eugene | last = O'Curry | work = Lectures on the Manuscript Materials of Ancient Irish History | publisher = James Duffy, Baile Átha Cliath | year = 1861 | title = Lecture XIII | pages = 294-295 | url = https://archive.org/stream/lecturesonmanus00ocugoog#page/n325/mode/2up }}</ref></blockquote> Caomhnaítear an cur síos is luaite de bhréagstair na hÉireann atá ar marthain san ''Historia Brittonum'' nó " Stair na mBriotanach," a creidtear tráth gur scríobh an sagart Breatnach [[Nennius]] in 829–830 é.<ref>{{ citation | last = Dumville | first = David | title = Some aspects of the chronology of the Historia Brittonum | journal = Bulletin of the Board of Celtic Studies | date = 1974 | volume = 25 | issue = 4| pages = 439–45 }}</ref> Tá dhá cur síos ar leith ann sa téacs seo de luathstair Gaelach. Sa chéad chuid, tagann sraith choilíneachtaí de chiníocha réamhCheilteacha ón [[Ibéir]] go hÉirinn, gach ceann acu a fhaightear san LGÉ. Sa dara cuid, déantar cur síos ar bhunúis an Chlainne Mhíle, conas ar chloígh siad an tír agus ar éirigh siad ina sinsir na nGael go léir. Rinneadh tuilleadh forbartha ar an dá scéal seo ag staraithe-filí Gaelacha i rith na 9ú haoise. Sna 10ú agus 11ú haoiseanna, scríobhadh roinnt dánta fada stairiúla, agus seo a leanas ceithre údar agus a ndánta mar a fhaightear sa leagan 11ú haois den LGÉ: * [[Eochaidh Ua Floinn]] (936–1004) [[Ard Mhacha]] – Dánta 30, 41, 53, 65, 98, 109, 111 * [[Flann Mainistreach]] mac Echthigrin (bás 1056), léachtóir agus staraí de [[Mainistir Bhuithe|Mhainistir Bhuithe]] – Dánta ?42, 56, 67, ?82 * [[Tanaide]] (bás c. 1075) – Dánta 47, 54, 86 * [[Gilla Cómáin mac Gilla Samthainde]] (''fl.'' 1072) – Dánta 13, 96, 115 Déanach san 11ú haois, is amhlaidh gur tharraing aon scoláire amháin gan ainm na dánta seo agus go leor eile le chéile, agus chuir sé go healaíonta iad i gcreatlach phróis MheánGhailge, idir a chumadh féin agus foinsí níos sine nach mhaireann (.i. na ''tochomlaidh'' luaite thuas ag an gCamhraí). ==Foinsí agus leaganacha== Ón tús, is léir gur leabhar an-cháiliúil agus údarásach é an LGÉ, ag éirí go tapaidh ina shaothar canónta. Athraíodh téacsanna níos sine um bheith maraon lena leagan na staire, agus scríobhadh a lán dánta nua agus cuireadh isteach ann. Laistigh de chéad bhliain dá thiomsú, bhí raidhse cóipeanna agus leaganacha, leis an oiread is 136 dán eatarthu. Caomhnaítear inniu cúig athleagan den leabhar, le fáil in deich go fiche lámhscríbhinn meánaoiseach: * '''Céad Athleagan (R¹):''' caomhnaithe sa ''[[Leabhar Laighneach]]'' (c. 1150) agus ''[[Leabhar Fhear Maí]]'' (1373). * '''Míniugud (Mín):''' tá dlúthghaol idir é seo agus an Dara Athleagan. Is amhlaidh go bhfuil sé níos sine ná na LSí den athleagan sin atá fós ann, ach níos óige ná an t-ábhar eiseamláire ar a mbunaítear na LSí sin. Tá na téacsanna atá fós ann curtha le cóipeanna den Dara Athleagan. * '''Dara Athleagan (R²):''' caomhnaithe i seacht téacs ar a laghad, an cheann is cáiliúla ná an ''[[Leabhar Mór Leacáin]]'' (1418). * '''Tríú Athleagan (R³):''' caomhnaithe i ''[[Leabhar Bhaile an Mhóta]]'' (1391) agus sa ''Leabhar Mór Leacáin'' araon. * '''Athleagan Uí Chléirigh (C):''' scríofa as Luath-Nua-Ghaeilge in 1631 le [[Mícheál Ó Cléirigh]], scríobhaí Proinsiasach agus ar cheann de na [[Annála na gCeithre Máistrí|Ceithre Máistrí]]. Chuir [[Stewart MacAlister|Macalister]] é san áireamh mar athleagan neamhspleách óir go bhfuil fianaise ann go raibh foinsí nach maireann, agus nach bhfaightear sna ceithre hathleagain eile, ar láimh ag an údar. Tiomsaíodh an saothar i mainistir Lios Ghabhail, gar d'[[Inis Ceithleann]], cuidithe ag Ghiolla Phádraig Ó Luinín agus Peregrine Ó Cléirigh (col seachtar Mhíchíl Uí Chléirigh, agus ar cheann de na Ceithre Máistrí). Seo á leanas achoimre de lámhscríbhinní atá ar marthain ina bhfaightear leaganacha den LGÉ iontu. Is as an eagrán criticiúil le R. A. S. Macalister iad an chuid is mó desna giorrúcháin (féach foinsí thíos le haghaidh sonraí): {| class="wikitable" width="75%" style="margin: 1em auto 1em auto" ! style="width:5%" | Sigla ! style="width:16%" | Lámhscríbhinn ! style="width:18%" | Láthair ! style="width:10%" | Athleagan ! style="width:56%" | Nótaí |- | style="background:#DDC288" align="center" | '''A''' || '''Stowe A.2.4''' || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R²''' || Drochchóip dhíreach de '''D''' |- | style="background:yellow" align="center" | '''B''' || [[Leabhar Bhaile an Mhóta]] || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R³''' || Cailleadh bileog amháin as '''B''' tar éis do fréamhaíodh '''β''', '''β¹''' agus '''β²''' uaidh |- | style="background:yellow" align="center" | '''β''' || '''H.2.4''' || [[Coláiste na Tríonóide]] | align="center" | '''R³''' || Tras-scríbhinn de '''B''' déanta i 1728 le Richard Tipper |- | style="background:yellow" align="center" | '''β¹''' || '''H.1.15''' || [[Coláiste na Tríonóide]] | align="center" | '''R³''' || Cóip c. 1745 le Tadgh Ó Neachtáin de tras-scríbhinn de '''B''' |- | style="background:yellow" align="center" | '''β²''' || '''Stowe D.3.2''' || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R³''' || Cóip anaithnid dem tras-scríbhinn chéanna de '''B''' |- | style="background:#7FC31C" align="center" | '''D''' || '''Stowe D.4.3''' || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R²''' || |- | style="background:#CBA46C" align="center" | '''E''' || '''E.3.5. no. 2''' || [[Coláiste na Tríonóide]] | align="center" | '''R²''' || |- | style="background:#B3E2D1" align="center" | '''F¹''' || [[Leabhar Fhear Maí]] || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R¹''' || rowspan="2" | Is codanna d'aon LS scartha amháin, '''F''', iad '''F¹''' agus '''F²''' |- | style="background:#B3E2D1" align="center" | '''F²''' || '''Stowe D.3.1''' || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R¹''' |- | style="background:#FEEBAC" align="center" | '''H''' || '''H.2.15. no. 1''' || [[Coláiste na Tríonóide]] | align="center" | '''R³''' || |- | style="background:#B3B25E" align="center" | '''L''' || [[Leabhar Laighneach]], LS 1339 || [[Coláiste na Tríonóide]] | align="center" | '''R¹''' || |- | style="background:#FB805F" align="center" | '''Λ''' || [[Leabhar Mór Leacáin]] || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R²''', '''Min''' || Cead théacs den LGÉ sa LML |- | style="background:#FB805F" align="center" | '''M''' || [[Leabhar Mór Leacáin]] || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R³''' || Dara téacs den LGÉ sa LML |- | style="background:#CBCDC8" align="center" | '''P''' || '''P.10266''' || [[Leabharlann Náisiúnta na hÉireann]] | align="center" | '''R²''' || |- | style="background:#EB9301" align="center" | '''R''' || '''Rawl.B.512''' || [[Bodleian Library]] | align="center" | '''R²''', '''Min''' || Níl ach an téacs próis scríofa go iomlán, gearradh na dánta |- | style="background:#FDCC8A" align="center" | '''V¹''' || '''Stowe D.5.1''' || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R²''', '''Min''' || rowspan="3" | Is codanna d'aon LS scartha amháin, '''V''', iad '''V¹''', '''V²''' agus '''V³''' |- | style="background:#FDCC8A" align="center" | '''V²''' || '''Stowe D.4.1''' || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R²''', '''Min''' |- | style="background:#FDCC8A" align="center" | '''V³''' || '''Stowe D.1.3''' || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''R²''', '''Min''' |- | style="background:red" align="center" | '''K¹''' || '''23 K 32''' || [[Acadamh Ríoga na hÉireann]] | align="center" | '''K''' || Cóip ghlan de scríbhinn ó láimh [[Mícheál Ó Cléirigh|Mhíchíl Uí Chléirigh]]. Faightear '''K''' i roinnt LS, ach is é '''K¹''' sa tús áite mar "alt údarásach".<ref>De réir {{harv|O'Donovan|1849|pp=xxiii–xxiv}}, is cóip ghlan de scríbhinn ó láimh Mhíchíl Uí Chléirigh atá sa lámhscríbhinn K¹ san ARÉ, scríofa ag a chomhmháistir Peregrine Ó Cléirigh. Cuireadh lámhscríbhinn bhunúsach an údair go [[Leuven|Louvain]] is dócha.</ref> |- |} ==Nualéirmheas== Ar feadh na gcianta, glacadh leis an LGÉ gan cheist ar bith mar chur síos cruinn iontaofa ar stair na hÉireann. Chomh deireanach is an 17ú haois, bhain [[Seathrún Céitinn]] leas as agus a shaothar ''[[Foras Feasa ar Éirinn]]'' á scríobh aige, agus maraon go mór ag údair ''[[Annála na gCeithre Máistrí]]''. Le déanaí ámh, rinneadh iniúchadh níos criticiúla ar an saothar. De réir scoláire an lae inniu, cuid de "nós cumadóireachta stairiúla, nó ''bréagstair''" is ea é.<ref>John Carey, i réamhrá san eagrán d'aistriúchán Béarla le R. A. Stewart Macalister's</ref><ref>Deir Francis John Byrne, i ''Irish Kings and High-Kings'' (ll. 9–10) dá chuid, gur saothar "fantastic cnuasach fantaisíochta de fhíorchuimhní na ndaoine, léann saindiamhair Laidin, stair an domhain fréamhaithe ó Orosius agus Isidore de Seville, miotaseolaíocht Ceilteach eoihéimirthe, bolscaireacht ríoraíoch, béaloideas, agus fíorfhicsean".</ref> Scríobh eile go bhfuil sé "gan bhunús", ag lua a "fhinscéalaíochta" le háireamh, while acknowledging that it "embodies some popular traditions."{{sfn|O'Rahilly|1946|p=264}} Léirigh an seandálaí Éireannach [[R. A. Stewart Macalister]], a d'aistrigh an leabhar go Béarla, drochmheas ar leith don leabhar: "Níl le fáil sa saothar iomlán, aon mhionsonra fíorstairiúil amháin".{{sfn|Macalister|1939|p=252}} Mhaolaigh Macalister níos deireanaí a thuairim. Cé go bhfuil an chuid is mó de scoláirí den tuairim gur miotas seachas stair é an saothar, molann roinnt eile go bhfuil sé bunaithe cé go garbh ar fíor-imeachtaí. Sna 1940í, chruthaigh [[T. F. O'Rahilly]] samhail de réamhstair na hÉireann bunaithe ar a chuid anailís den LGÉ i dteannta leis an nGaeilge ársa. Mhol sé go raibh ceithre rabharta imircí de dhreamanna Ceilteacha: na of the [[Cruthin]](c. 700–500 RC), na [[Builg]] nó [[Érainn]] (c. 500 RC), ba [[Laigin]], [[Fir Domnann]] agus[[Fir Gálioin]] (c. 300 RC), agus na Gaeil (c. 100 RC). Tá sé den tuairim go raibh roinnt ionraí san LGÉ bunaithe ar siúd, ach gur chum na scríbhneoirí cuid eile dóibh. Molann sé chomh maith gur lean na ciníocha réamhCheilteacha na hÉireann faoi rath ar feadh na gcianta i ndiaidh 100 RC.{{sfn|O'Rahilly|1946|loc = lch. 264; ll. 154 ff}} Ina leabhar ''[[The White Goddess]]'' (1948) leis an bhfile agus miotaseolaí [[Robert Graves]], cháin sé Macalister (lena raibh sé i mbun comhfhreagrais ar an ábhar siúd) agus mhaígh gur "sochreidte ó thaobh seandálaíochta de" iad roinnt traidisiúnta an LGÉ.{{sfn|Graves|1948|loc=p.48 & p.100}} Tá neart cáinte tarraingthe ag ''The White Goddess'' féin ámh ag seandálaithe agus staraithe. Aistríodh an LGÉ go Fraincis i 1884. Rinne [[R. A. Stewart Macalister]] an chéad aistriúchán iomlán idir 1937 agus 1942, in éineacht le ''{{lang|la|apparatus criticus}}'', nótaí agus réamhrá le Macalister ina phléann sé a thuairim gur cónaidhmiú dhá bhunfhoinse é an LGÉ: ''Stair na nGael'', bunaithe ar stair na nIosraeilíteach san tSeanTiomna, agus cur síos ar roinnt lonnaíochtaí réamh-Gaeleacha. Cuireadh an dara isteach i lár an chéad, ag briseadh an scéil ag céim chinniúnach. Mhol Macalister gur shaothar léannta as Laidin ab ea an chéad téacs darbh ainm ''Liber Occupationis Hiberniae''. Mhíneodh seo an fáth nach bhfuil ach aon "ghabháil" amháin san teideal Gaeilge, cé go bhfuil a sé inste sa leabhar. ==Ábhair== Roinntear an saothar i ndeich gcuid. ===Geineasas=== Is athinsint é seo den leagan aitheanta Giúd-Chríostaí de [[Geineasas|chruthú]] na cruinne, the fall of Man agus luathstair an domhain. I dteannta le Geineasas, bhain an údar leas as roinnt saothar saindiamhair le haghaidh sonraí ar leith (m.s. ''[[Cave of Treasures]]'' as an Siria), chomh maith leis na ceithre saothair Chríostaí luaite thuas (.i. ''The City of God'', srl.). ===Luathstair na nGael=== {{main|Clann Mhíle}} Aithrisítear sa chaibidil seo gur de shliocht [[Adám]] é an cine daonna trí na mic [[Naoi (fáidh)]]. Insítear gur sinsear chuile Eorpach é [[Japheth]] mac Naoi, gur sinsear na nGael agus na [[Scitiaigh]] é [[Magog]] mac Japheth, agus gur sinsear na nGael é [[Fénius Farsaid]]. Deirtear gurbh ar cheann de na 72 taoiseach a thóg an [[Túr Bháibil]] é Fénius, prionsa na Scitia. Phós a mhac, Niul, i join [[faró|fharó]] na hÉigipte, darbh ainm [[Scota]], agus bhí mac acu darbh ainm [[Goídel Glas]]. Chum Goídel na [[Gaeilge|teangacha Gaelacha]] bunaithe ar an dá theanga is seachtó a tharla i ndiaidh [[mearbhall na dteangacha]]. [[File:Torre de Hércules, La Coruña, España, 2015-09-24, DD 11.jpg|thumb|''[[Túr Earcail]] ([[A Coruña]], [[Galicia]]), tógtha de réir an ''Leabhar Gabhála'' ag [[Breogán]] athair ''Ith'', a chonaic Éire, 900 km ó thuaidh, óna bharr]] D'fhág muintir Goídil, na Gaeil, an Éigipt ah an am gcéanna is na h[[Iosrael|Iosraelítigh]] ([[Eacsadas]]){{sfn|Macalister|1939|pp=33-39; 61-65}} agus lonnaigh siad i Scitia. Tamall ina dhiaidh, d'fhágadar an Scitia agus chaitheadar 440 bliain ar siúil ar domhain, ag fulaingt sraith deacrachtaí agus cor casta, maraon leis na hIosraeilítigh (agus iad ach 40 bliain san fhásach). Lonnaigh siad ar bhruach [[Muir Mheoid|Mhuir Mheoid]], ansin sheol siad via [[an Chréit]] agus [[an tSicil]], agus chloígh siad [[An Ibéir]]. Bhunaigh [[Breogán]] de mhuintir Ghoídil cathair darbh ainm Brigantia ann, agus thóg sé túr agus óna bharr fuair a mhac, [[Íth]], spléachadh ar Éirinn.. Is amhlaidh go raibh sé ar intinn ag na scríbhneoirí ginealach a thabhairt do na Gaeil a nascfaí iad le pearsan buntábhachtach an bhíobla agus a rachadh le creidimh Giúd-Chríostaí.{{sfn|Koch|2006|p=1130}}{{sfn|Carey|1994|p=3}}{{sfn|Koch|2006|p=1133}} Is amhlaidh ggpo bhfuil an smaoineamh de shinsearacht Scitiach bunaithe ar chomhsúlacht na n-ainmneacha ''[[Scoti]]'' agus ''Scitiaigh''.{{sfn|Carey|1994|p=12}} Rinne bréagstaraí na meánaoise mar an gcéanna le náisiúin eile. Mar shampla, ina shaothar níos luaite, ''Stair na nGotach'', tháinig [[Isidoro Sevilla|Isidoro]] ar an tuairim go raibh gaol idir na [[Gotaigh]] agus na ''[[Getae]]'', de bharr comhchosúlacht a n-ainmneacha, agus gur de shliocht Magog iad (maraon leis na Scitiaigh).{{sfn|Carey|1994|p=13}} D'fhéadfadh an maíomh gurbh í an Ghailís san Ibéir í áit tsinsearachta na nGael a bhunú ar roinnt fianaise: * cosúlacht na n-ainmneacha ''Ibéir'' agus ''[[Hibernia]]'', agus idir ''Gailís'' agus ''Gael''.<ref>Monaghan, Patricia. ''The Encyclopedia of Celtic Mythology and Folklore''. Infobase Publishing, 2004, lch. 332</ref> Rinne bréagstaraithe na meánaoise maíomh mar an gcéanna maidir le náisiún eile, bunaithe ach amháin ar a n-ainmneacha.<ref>Carey, ''The Irish National Origin-Legend: Synthetic Pseudohistory'', lch. 13</ref> * cur síos le hIsidoro ar an Iberia mar "máthair[tír] na gciníocha".<ref>Carey, ''The Irish National Origin-Legend: Synthetic Pseudohistory'', lch. 12</ref> Ba mhór-spreagadh iad saothair Isidore do scríbhneoirí an ''Leabhar Gabhála''. * cur síos le hOrosius ar Éirinn bheith ina luí "idir an Ibéir agus an Bhreatain". Cheap an staraí Rómhánach [[Tacitus]] chomh maith mar an gcéanna. Tugann [[John Carey]] faoi ndeara, má cheaptaí go raibh an Ibéir an áit ar an mór-roinn is giorra d'Éirinn í, go mbeadh sé intuigthe a mhaíomh "gur fhoinse na n-ionróirí ó thíortha thar lear í".<ref name=didspain/> * [[Ceiltibéarais|teanga]] Q-Ceilteach na n-ionróirí, ní P-Ceilteach, maraon le Gaeilge í féin.<ref>{{ citation | url = http://www.historyireland.com/pre-history-archaeology/did-the-irish-come-from-spain/ | title = Did the Irish Come from Spain? | work = [[History Ireland]] | volume = 9 | issue = 3 | year = 2001 }}</ref> Is amhlaidh gurb as ''Leabhar Staire na Fraince'' a tógadh an maíomh gur lonnaigh na Gaeil ar bhruach Mhuir Mheoid,{{sfn|Carey|1994|p=15}} '' and their travels to Crete and Sicily may have been based on the tale of [[Aeneas]].{{sfn|Carey|1994|p=16}} Brigantia refers to '' [[A Coruña]] san [[an Ghailís|Ghailís]] (aitheanta ag an am mar Brigantium)<ref>''Encyclopædia Britannica'', "A Coruña".</ref> agus is dócha go bhfuil Túr Bhreogáin bunaithe ar [[Túr Earcail|Thúr Earcail]], tógtha in A Coruña ach na Rómhánaigh. ===Ceasair=== {{main|Ceasair}} De réir an LGÉ, tháinig an chéad dream go hÉirinn le trí long i gceannas [[Ceasair|Ceasrach]], iníon Bith mhic Naoi (neamh-bíobalta). Cailleadh dhá long, agus tháinig an tríú ceann i dtír daichead lá roimh an [[Geineasas|Díle]], le Ceasair, naonúr ban is daichead eile agus triúr fear: Bith, [[Fintan mac Bóchra]] agus Ladra. Roinneadh na mná i measc na fir, agus roghnaigh gach fear bean amháin mar chéile: Fintán le Ceasair, Bith le Barrfhionn agus Ladra le Alba. Ba ghearr go bhfuair Ladra agus Bith bás ámh, agus ba é Ladra an chéad fhear a cuireadh faoi i n-uaigh in Éirinn. Le teacht na Díle, d'éag cách seachas Fintán, a tiontaíodh i ina bhradán é, agus ina dhiaidh sin iolar agus seabhac. Mhair sé ar feadh 5,500 bliain tar éis na Díle ach ar tiontaíodh ina fhear arís é, agus d'aithris sé stair na hÉireann. [[File:Bantry Bay near Foilakilly - geograph.org.uk - 1229006.jpg|thumb|Bá Bheanntraí, áit a deirtear gur tháinig Ceasair agus a muintir i dtír]] I leagan níos luaite den scéal, ba í [[Banbha]] an chéad bhean a tháinig go hÉirinn.{{sfn|Koch|2006|p=165}} Triúrdhia na talún ab ea ise, [[Fódhla]] agus [[Ériu]], agus ba iad [[Mac Coill]], [[Mac Céacht]] agus [[Mac Gréine]] na Tuatha Dé Danann a bhfear chéile. Is amhlaidh gur leagan Críostaí iad siúd in ionad Cheasrach féin, an triúir fear agus a dtriúir ban chéile.{{sfn|Carey|1994|p=21}}<ref name=monaghan85>Monaghan, lch. 85</ref> Lena chois sin, b'fhéidir go bhfuil nasc ann idir Fintán/Mac Coill agus an [[Bradán feasa]], a bhain eolas an domhain amach tar éis dó naoi gcnó coill, tite i d[[Tobar Chonnla]] isteach, a ithe. Is amhlaidh óna n-ainmneacha go seasann na mná a taistealaíonn in éineacht le Ceasair do mháithreacha sinseartha an domhain, ina measc Alba (sinsear na mBriotanach), Espa (na Spáinneach), German (na nGearmánach), Gothiam (na nGotach), Traige (na Tráiciach), srl. Más fíor, "is féidir a dteacht a thuiscint mar chruthú dhomhnán an domhain go léir in Éirinn". Tá roinnt eile dá comrádaí a bhfuil ainmneacha acu a chuireann bandéithe ársa Gaelacha i gcuimhne.<ref name=monaghan85/> ===Parthalán=== {{main|Parthalán}} Tar éis éag Cheasrach agus a muintir, bhí Éire neamháitrithe ar feadh 300 bliain, go dtí teacht dara dream i gceannas [[Parthalán|Pharthaláin]] de shliocht Naoi trí na mhac Magog. Sheol siad go hÉirinn via ''Gothia'', [[an Anatóil]], an Ghréig, an tSicil agus an Ibéir. In éineacht le Parthalán bhí a bhean chéile [[Dealgnaid]], a gceathrar mac, agus roinnt eile. Lena dteacht, ní raibh sa tír ach aon mhachaire amháin, trí loch agus naoi n-abha. Ghlan siad ceithre mhachaire sa bhreis agus tharla seacht [[tomhaidhm|dtomhaidhm]] eile. Cuirtear síos dó phearsana ainmnithe gurbh iad a thabhairt roinnt ceardaíochtaí isteach ina measc: riar eallaigh, treabhadh, cócaireacht, tógáil agus trádáil, chomh maith le roinnt na tíre ina ceithre chuid. Thríd agus chíoch siad na [[Fomhóraigh]] i gceannas [[Cichol Gricenchos]]. I ndeireadh na dála, d'éag Parthalán agus a mhuintir (5,000 fear agus 4,000 ban anois) den phlá laistigh d' aon seachtain amháin. Níor tháinig slán ach [[Tuan mac Cairill]], agus maraon le Fintán, mhair sé ar feadh na gcianta i roinnt riochtaí, ionas go mbeadh sé in ann stair na hÉireann a aithris. Sa chaibidil seo, faightear an scéal faoi Dhealgnaid agus í i mbun adhaltranais le giolla. Tá an t-ainm ''Parthalán'' fréamhaithe ó ''Bartholomaeus'', agus is amhlaidh gur chum na scríobhaí Críostaí é. B'fhéidir é gur spreagadh é le carachtar den ainm céanna sa bhréagstartha Críostaí le [[Naomh Iaróm]] agus [[Isidoro Sevilla|Isidoro]].{{sfn|Carey|1994|p=9}}<ref>Monaghan, lch. 376</ref> ===Neimheadh=== {{main|Neimheadh}} Tar éis bás Phartaláin agus a mhuintire, bhí Éire neamháitrithe (seachas Tuan) ar feadh 30 bliain, go dtí gur tháinig tríú dream i gceannas [[Neimheadh|Neimhidh]], de shliocht Naoi chomh maith trína mhac, Magog. [[File:Myths and legends; the Celtic race (1910) (14760452906).jpg|thumb|upright|"Tuan watching Nemed", ''Tuan ag faire ar Neimheadh'', léaráid le [[J. C. Leyendecker]] in ''Myths & Legends of the Celtic Race'', 1911, le T. W. Rolleston]] D'imigh siad leo ón [[Muir Chaisp]] i 44 long, ach tar éis eachtraí le bliain go leith, níor tháinig slán go hÉirinn ach long Neimhidh, i dteannta leis ar bord a bhean chéile, a ceathrar mac agus teine eile. I rith a dtréimhse in Éirinn, ghlan muintir Neimhidh dhá machaire déag agus thóg siad dhá dhún ríoga, tharla ceithre thomhaidhm. Bhuaigh siad ceithre chath in éadan na bhFomhórach. Tar éis do Neimheadh agus go leor eile bás d'fháil den phlá, cuireadh a mhuintir a tháinig slán faoi chois ag na Fomhóraigh [[Conann]] agus [[Morc]]. Gach [[Samhain]], b'éigean do mhuintir Neimhidh dhá thrian dá leanaí, dá gcuid gráin agus dá gcuid bainne a ghéilleadh. D'fhéadfadh é gurbh é an [[cíos]] seo ná "mearchuimhne ar íobairt ag tús an gheimhridh, nuair a bhí cumhachtaí an dorchadais agus an mbeatha i dtreis".{{sfn|MacCulloch|2009|p=80}} Sa deireadh, d'éirigh siad amach in aghaidh na bhFomhórach agus d'ionsaigh siad Túr Conainn le 60,000 gaiscígh (30,000 ar muir agus 30,000 ar talamh), agus chloígh siad Conann. D'ionsaigh Morc ansin, ach ba bheag nár maraíodh gach uile de mhuintir Neimhidh le tonn tuile. Níor éalaigh ach long amháin le tríocha duine ar bord. Chuaigh roinnt go dtí an Ghréig (féach na [[#Fir Bholg|Fir Bholg]] thíos), roinnt eile go tuaisceart an domhain (féach [[# Tuatha Dé Danann|Tuatha Dé Danann]] thíos), agus roinnt eile fós go dtí an Bhreatain agus iad siúd ná sinsir na [[An Bhreatain|mBriotanach]]. ===Fir Bholg=== {{main|Fir Bholg}} Cuireadh i ndaoirse iad an chuid de mhuintir Neimhidh a chuaigh go dtí an Ghréig agus b'éigean dóibh boilg chré a iompair, agus dá bharr bhí aithne orthu mar na [[Fir Bholg]], agus dhá fho-dhream ina measc, na [[Fir Domnann]] agus na [[Fir Gálioin]]. Tar éis 230 bliain, sheol siad ar ais go hÉirinn i gcéanna a gcúig thaoiseach, agus roinnt siad an tír ina [[Cúigí na hÉireann|cúigí]]: [[Gann mac Dela|Gann]] i dTuaisceart na Mumhan, [[Sengann mac Dela|Sengann]] sa Deisceart, [[Genann]] sa Chonnachta, [[Rudraige mac Dela|Rudraige]] san Ulaigh agus [[Sláine mac Dela|Sláine]] sa Laighin. Bhí sraith naoi [[Ard-Ríthe na hÉireann|Ard-Rí]] de mhuintir na bhFear Bolg i réim in Éirinn ar feadh 37 bliain ina dhiaidh sin. ===Tuatha Dé Danann=== {{main|Tuatha Dé Danann}} Ba iad na [[Tuatha Dé Danann]] iad an chuid de mhuintir Neimhidh a chuaigh go tuaisceart an domhain. Bhí bua na draíochta acu, agus sheas siad mar phríomh-dheadéithe págánacha na hÉireann. Tháinig siad go hÉirinn folaithe i scamaill dhorcha agus i dtír ar [[Sliabh an Iarainn|Shliabh an Iarainn]] san Iarthar.<ref>{{ citation | last = Cockburn MacAndrew | first = Henry | title = Ireland before the Conquest | journal = The Highland Monthly | volume = 3 | publisher = "Northern Chronicle" Office | date = 1892 | url = | pages = 433–444 }}</ref> Throid siad in éadan na bhFear Bolg i gcomhair na hÉireann sa Chéad [[Cath Maighe Tuireadh|Chath Maighe Tuireadh]]. Bhuaigh na Tuath Dé agus thairg siad cúige na tíre mar cúiteamh dosna Fir Bholg, a roghnaigh cúige Chonnacht. [[File:Newgrange - geograph.org.uk - 14526.jpg|thumb|''In Lebor Gabála Érenn, the [[Tuatha Dé Danann]] are closely associated with the ancient passage graves of [[Brú na Bóinne]]]] Chaill [[Nuada]] Airgeadlámh, rí na dTuath Dé, a lámh i rith an chatha, agus neamhinniúil dá bharr, rinneadh [[Bres|Breas]] leath-leath-Fhomhórach), ina rí ina áit. Thug Breas drochíde ar na Tuath Dé ámh, agus rinne sé faillí ina chuid dualgas. D'fhéadfadh é go dtugann seo le fios go mbíonn ó am go chéile an lámh in uachtar ag cumhachtaí an mheatha (na Fomhóraigh) ar chumhachtaí an fháis (na Tuath Dé).{{sfn|MacCulloch|2009|p=89}} I ndiaidh seacht mbliana, rinne [[Dian Cécht]] lia agus [[Creidhne]] gabha lámh airgid fheidhmeach do Nuada, agus tháinig sé ar ais i gcoróin. Throid na ón éadan na bhFomhórach sa Dara Cath Maighe Tuireadh. Mharaigh an Fomhórach [[Balar]] Nuada, ach mharaigh garmhac Balair [[Lugh]] (é féin leath-Fhomhórach agus rinneadh ina rí. Bhí na Tuatha Dé i réim réim ar feadh 150 bliain leanúnach. ===Clann Mhíle=== {{main|Clann Mhíle}} Leantar ar aghaidh ansin le stair na nGael. Agus spléachadh den tír feicithe ag Íth ó bharr thúr Bhreogáin, sheol sé go dtí an t-oileán le buíon fear. Chuir trí rí fáilte roimhe: Mac Coill, Mac Céacht and Mac Gréine na dTuath Dé. Maraíodh é ámh ag ionsaitheoir gan ainm, agus d'fhill a bhuíon ar ais go dtí an Ibéir. Um díoltas a bhaint amach agus an tír a chloí, sheol na Gaeil le harm mór. Luaitear iad anseo mar Muintir [[Míl Espáine|Mhíl Espáine]]. Tá an t-ainm úd fréamhaithe ó ''Miles Hispaniae'' na Laidine, agus is dócha gur chum na scríobhaí Críostaí é.{{sfn|Carey|1994|p=9}}<ref>Monaghan, lch. 331</ref> [[File:Myths and legends; the Celtic race (1910) (14760459036).jpg|thumb|upright|"The Coming of the Sons of Miled", Teacht Chlainne Mhíle, léaráid le [[J. C. Leyendecker]] in ''Myths & Legends of the Celtic Race'', 1911, le T. W. Rolleston]] Tar éis dóibh teacht i dtír, throid siad in éadan na dTuath Dé agus na bhFomhórach aontaithe. Ar a slí go [[Teamhair|Teamhraigh]], buaileadh iad ar trí shliabh le Banbha, Fódhla agus Ériu, mná chéile na triúir ríthe. D'iarr gach bandia ar na Gaeil go n'ainmneofaí an tír aisti. Gheall [[Amergin Glúingel|Amhairghin]], file den Chlann Mhíle, go mbeadh mar a iarradh. Ag Teamhraigh, bhuail siad leis an triúr ríthe, chosain a mhaíomh ar an ríogacht. D'iarr siad ar sos cogaidh trí lá agus i truth an ama seo b'éigean do na Gaeil fanacht ar fhad naoi dtonn ón tír. Ghlac na Gaeil leis seo, ach a luaithe a raibh a mbáid naoi dtonn ón tír, mhúscail na Tuath Dé gaoth mhór a chuir bac orthu teacht ar ais i dtír. D'aithris Amhairghin dán ámh agus chiúnaigh sé an ghaoth. D'fhill na báid a tháinig slán ar ais i dtír, agus d'aontaigh an dá dream Éire a roinnt eatarthu. Thóg na Gaeil an domhan thuas, agus thóg na Tuath Dé fothalamh thíos (.i. an t-[[Alltar]]) agus chuaigh isteach sna [[Aos Sí|sidhe]], na tuamaí ársa le feiceáil ar fud na tíre. ===Rola de Ríthe págánach na hÉireann=== {{main|Ard-Ríthe na hÉireann}} Bunaithe ar ''[[Leabhair na Ríthe]]'' sa Bhíobla, déanann an cabadail seo cur síos ar ríthe éagsúla na hÉireann, an chuid is mó dóibh seanscéalacha no leath-seanscéalach, ó ré Éabhair agus Éireamhóin go dtí luathré na Críostaíochta sa 5ú haois. ===Rola de Ríthe Chríostaí na hÉireann=== Ag leannúínt an chabadail roimhe, is é seo an chuid is stairiúla agus is cruinne den, ag cur síos ar ríthe na hÉireann a gcaomhnaítear a gníomhartha agus dátaí in annála scríofa agus leabhair na dtaifead comhaimseartha. ==Craobh ghinealaigh== {{familytree/start}} {{familytree | |ADA|ADA=[[Adám]]}} {{familytree | | |:|}} {{familytree | |NAO||NAO=[[Naoi (fáidh)]]}} {{familytree | | |!}} {{familytree | |JAP|JAP=[[Japheth]]}} {{familytree | | |!}} {{familytree | |MAG|MAG=[[Magog]]}} {{familytree | | |D|~|~|~|V|~|~|~|7}} {{familytree | |FÉN|FÉN=[[Fénius Farsaid]]| |PAR| | |:|PAR=[[Parthalán]]}} {{familytree | | |!| | | | | | |NEI|NEI=[[Neimheadh]]}} {{familytree | |NIU| | | | | | |:|NIU=[[Niul]]}} {{familytree | | |!| | | | | |F|~|A|~|7}} {{familytree | |GOÍ|GOÍ=[[Goídel Glas|Goídel<br />Glas]] | | | |FIR| |TUA|FIR=[[Fir Bholg|Fir<br />Bholg]]|TUA=[[Tuatha Dé Danann|Tuatha Dé<br />Danann]]}} {{familytree | | |:}} {{familytree | |MÍL|MÍL=[[Míl Easpáine]]}} {{familytree/end}} ==Féach freisin== * [[Foras Feasa ar Éirinn]], ca. 1634 le [[Seathrún Céitinn]] * [[John O'Hart]], ''Irish pedigrees'' (1892) - tá an chuid is mó den ghinealach san LGÉ leagtha amach sa saothar seo. * ''[[Leabhar na nGinealach]]'' * [[James Ware]] ==Foinsí== ===Aistriucháin Béarla=== [[File:Robert Alexander Stewart Macalister - 1870-to-1950.jpg|thumb|upright|''Foilsíodh aistriúchán cúig-imleabhar de ''Lebor Gabála Érenn'' le [[Robert Alexander Stewart Macalister]] idir 1938 agus 1956.]] * {{cite book | title = Lebor Gabála Érenn - The Book of the Taking of Ireland | date = 1938-1956 | url = https://archive.org/details/leborgablare01macauoft | editor-first = R.A. Stewart | editor-last = Macalister | editor-link = R. A. Stewart Macalister | work = Irish Texts Society | publisher = Educational Company of Ireland }} ** {{cite book | editor-first = R.A. Stewart | editor-last = Macalister | title = Part I | volume = 34 | year = 1938 | url = https://archive.org/details/leborgablare01macauoft | isbn = 1-870166-34-5 }} ** {{cite book | editor-first = R.A. Stewart| editor-last = Macalister | title = Part II | volume = 35 | year = 1939 | url = https://archive.org/details/LeborGablarennTheBookOfTheTakingOfIreland-Volume21939 | isbn =1-870166-35-3 }} ** {{cite book | editor-first = R.A. Stewart | editor-last = Macalister | title = Part III | volume = 39 | year = 1940 | url = https://archive.org/details/leborgablare03macauoft | isbn = 1-870166-39-6 }} ** {{cite book | editor-first = R.A. Stewart| editor-last = Macalister | title = Part IV | volume = 41 | year = 1941 | url = https://archive.org/details/leborgablare04macauoft | isbn = 1-870166-41-8 }} ** {{cite book | editor-first = R.A. Stewart | editor-last = Macalister | title = Part V | volume = 44 | year = 1956 | url = https://archive.org/details/leborgablare00macauoft | isbn = 1-870166-44-2 }} ===Foinsí=== {{refbegin}} * {{cite book | title = Annals of the Kingdom of Ireland by the Four Masters from the Earliest Period to the Year 1171 | year = 1849 | first = John | last = O'Donovan | authorlink = John O'Donovan }} * {{cite book | last = O'Rahilly | first = T.F | title = Early Irish History and Mythology | url = https://archive.org/details/earlyirishhistor0000thom | publisher = Dublin Institute for Advanced Studies | year = 1946 }} * {{cite book | title = The White Goddess | publisher = Londain: Faber & Faber | year = 1948 | first = Robert | last = Graves | authorlink = Robert Graves }} * {{cite book | last = Scowcroft | first = R.M. | title = Leabhar Gabhála Part I: The growth of the text | journal = Ériu | volume = 36 | year = 1987 | pages= 79–149 }} * {{cite book | last = Scowcroft | first = R.M. | title = Leabhar Gabhála Part II: The growth of the tradition | journal = Ériu | volume = 39 | year = 1988 | pages = 1–66 }} * {{cite book | last =Carey| first = John | authorlink = John Carey | title = The Irish National Origin-Legend: Synthetic Pseudohistory | url = | work = Quiggin Pamphlets on the Sources of Mediaeval Gaelic History | year = 1994 }} * {{cite book | last = Koch | first = John T | title = Celtic Culture: A Historical Encyclopedia | publisher = ABC-CLIO | year = 2006 }} * {{cite book | last = MacCulloch | first = John Arnott | title = The Religion of the Ancient Celts | publisher = The Floating Press | year = 2009 }} {{refend}} ===Tuilleadh le léamh=== * {{cite book | last = Carey | first = John | authorlink = John Carey | title = Lebor Gabála and the Legendary History of Ireland | work = Medieval Celtic Literature and Society | editor-first = Helen | editor-last = Fulton | publisher = Four Courts, Baile Átha Cliath | year = 2005 | pages = 32–48 }} * {{cite book | last = Carey | first = John | authorlink = John Carey | title = A new introduction to Lebor Gabála Érenn. The Book of the taking of Ireland, edited and translated by R.A. Stewart Macalister | publisher = Irish Texts Society, Baile Átha Cliath | year = 1993 }} *{{cite book | last = Ó Buachalla | first = Liam | title = The Lebor Gabala or book of invasions of Ireland | journal = Journal of the Cork Historical & Archaeological Society | volume = 67 | year = 1962v| pages = 70–9 }} * {{cite book | last = Ó Concheanainn | first = Tomás | title = Lebor Gabála in the Book of Lecan | work = A Miracle of Learning. Studies in Manuscripts and Irish Learning. Essays in Honour of William O'Sullivan | editor-first = Toby | editor-last = Barnard | publisher = Aldershot and Bookfield: Ashgate | year = 1998 | pages = 40–51 }} * {{cite book | title = Ireland before the Conquest | volume = The Highland Monthly, Volume 3 | publisher = "Northern Chronicle" Office | year = 1892 | edition = Digitized 2007 from original at Harvard University | url = https://books.google.com/books?id=OM0GAAAAYAAJ&pg=PA439|pages=433–444 | last = Cockburn MacAndrew | first = Henry | ref = harv }} ==Naisc sheachtracha== * [http://www.ucc.ie/celt/indexLG.html Online Index to the ''Lebor Gabála Érenn'' (Book of Invasions) based on R.A.S. Macalister's translations and notes], CELT. * [http://www.maryjones.us/ctexts/leborgabala.html Lebor Gabála Érenn, Books 1–8], Mary Jones' ''Celtic Literature Collective''. * [http://www.timelessmyths.com/celtic/invasions.html Book of Invasions] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061112160445/http://www.timelessmyths.com/celtic/invasions.html |date=2006-11-12 }}, ''Timeless Myths''. * A [http://www.maryjones.us/jce/LGEoverview.pdf brief overview] and large [http://www.maryjones.us/jce/LGEGenealogy.pdf genealogical chart] of Mythological Cycle narratives in the LGE are hosted at Mary Jones' Celtic Encyclopedia ==Tagairtí== {{Reflist|30em}} {{DEFAULTSORT:Leabhar Gabhala na hÉireann}} {{Scéalta miotaseolaíochta}} [[Catagóir:Stair na hÉireann]] [[Catagóir:Leabhair Éireannacha]] [[Catagóir:Litríocht Éireannach]] [[Catagóir:Miotaseolaíocht na nGael]] [[Catagóir:Stair na hAlban]] l4veuc7dy7c55qwhcntleicqcfsyvom 0 14005 1211440 1209977 2024-04-17T13:13:09Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Barack Hussein Obama II''' (a rugadh ar [[4 Lúnasa]], [[1961]]) 44ú [[Uachtarán na Stát Aontaithe|hUachtarán na Stát Aontaithe]]. Tháinig Obama i gcomharbacht ar [[George W. Bush]] sa bhliain [[2009]]. Is é Obama an t-aon [[Cine gorm|duine gorm]] a toghadh mar Uachtarán agus ba é an t-aon seanadóir gorm sa Seanad sa téarma faoi dheireadh agus an cúigiú Seanadóir gorm i stair [[Na Stáit Aontaithe|Mheiriceá]].<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/americas/3936013.stm|teideal=BBC News - Profile: Barack Obama|foilsitheoir=[[BBC]]}}</ref> [[Íomhá:BarackObamaCertificationOfLiveBirthHawaii.jpg|clé|mion|Teastas breithe]] Ar an [[9 Deireadh Fómhair]] [[2009]], bronnadh [[Duais Nobel na Síochána]] air. [[Íomhá:Obama birth and childhood slideshow.webm|clé|mion|[[Físeán]] (Barack Obama Senior agus a mhac, srl)]] == Óige == [[Íomhá:RajaObamaKitchen.jpg|clé|mion|Obama agus a chomhairleoir Raja Krishnamoorthi<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Raja Krishnamoorthi|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Raja_Krishnamoorthi&oldid=1034714163|journal=Wikipedia|date=2021-07-21|language=en}}</ref> sa bhliain 2002]] Saolaíodh Barack Obama sa bhliain 1961 in [[Honolulu]], [[Haváí]] (agus é ar an chéad uachtarán a tháinig chun saoil ar an oileán siúd). [[Eacnamaíocht|Eacnamaí]] ón [[An Chéinia|Chéinia]] ó dhúchas i bhí ina athair Barack Obama sinsear agus [[Antraipeolaíocht|antraipeolaí]] Mheiriceánach a bhí ina mháthair Stanley Ann Dunham. Chuir an bheirt aithne ar a chéile den chéad uair agus iad ag staidéar na Rúisise ag Ollscoil Haváí thiar sa bhliain 1960. [[Íomhá:Obamamiltondavis1.jpg|clé|mion|1998 i Chicago]] Phós siad in [[Maui]] ar an [[2 Feabhra]] [[1961]] ach níorbh fhada gur bhog a mháthair soir go Meiriceá chun freastal ar [[Ollscoil]] Washington in [[Seattle]] ar feadh bliain amháin, agus a mac óg in éineacht léi. Agus céim san eacnamaíocht bainte amach ag Barack sinsear in Haváí, bronnadh scoláireacht air chun cur lena chuid [[Oideachas|oideachais]] in [[Ollscoil Harvard|Ollscoil Harvard.]] Fuair na tuismitheoirí colscaradh sa bhliain 1964. D'fhill Barack sinsear ar a thír dhúchais sa bhliain chéanna, áit inar phós sé in athuair. Níor thug sé riamh ach aon chuairt amháin ar a mhac agus é ag éirí aníos ar Haváí. Fuair sé bás tobann i dtimpiste bhóthair sa bhliain 1984. == Beartais == Theastaigh Obama sa bhliain 2008 deireadh leis an g[[cogadh]] san [[An Iaráic|Iaráic]], laghdú i dtionchar corparáideach, nascanna níos fearr le níos mó [[Rialtas|rialtais]] eachtrannacha, clár gníomhaíochta comhshaoil níos fearr, seirbhís sláinte chomhchoitianta agus aontú agus deireadh le polarú polaitiúil an náisiúin uaidh. [[Íomhá:Flickr Obama Springfield 01.jpg|clé|mion|Springfield, Illinois, in éineacht le Michelle agus a chlann]] Is mór an bhéim a chuir Obama ag an am sin ar "athrú" agus "dóchas". Dúirt sé i 2008 go mbeadh sé in ann an scoilt idir stáit dhearga ([[Coimeádachas|Choimeádacha]]) agus ghorma ([[Liobrálachas|Liobrálacha]]) a réiteach. Bhí an [[Géarchéim airgeadais 2007-2008]] faoi lánseol nuair a toghadh [[Barack Obama]] don chéad uair mar uachtarán. Nuair a tháinig an rialtas nua ag tús na bliana 2009, cuireadh pacáiste ollmhór i bhfeidhm láithreach leis an ngeilleagar a spreagadh. Is mór idir é seo agus na polasaithe fioscacha san Eoraip ag an am, beartais déine.   Tugadh isteadh reachtaíocht tábhachtach sa bhliain 2010, an [[Affordable Care Act]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Affordable Care Act|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Affordable_Care_Act&oldid=1034846498|journal=Wikipedia|date=2021-07-22|language=en}}</ref> nó 'Obamacare'.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/fear-de-bhunadh-chonamara-ag-seasamh-an-fhoid-dobamacare-i-gcoinne-trump/|teideal=Fear de bhunadh Chonamara ag seasamh an fhóid d’Obamacare i gcoinne Trump|údar=Máirtín Ó Catháin|dáta=2017|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-08-04}}</ref> == Toghcháin == === Feachtas sa toghchán uachtaránachta === [[Íomhá:Barack Obama at NH.jpg|220px|thumb|Obama ag obair ar a chéad fheachtas, i New Hampshire, 2008|clé]] Dúirt Obama go mbeadh sé ina iarrthóir don Uachtaránacht ar 10 Feabhra 2007. Ar 3 Eanáir 2008 bhuaigh Obama an chéad vótáil stáit chun an iarrthóir Daonlathach a roghnú in [[Iowa]], le 38% den vóta, 8% níos mó ná [[John Edwards]] agus [[Hillary Clinton]] sa dara agus tríú háit. Thug an bua móiminteam dó, ach chaill sé ar 8 Eanáir i [[New Hampshire]]. Bhuaigh Clinton [[Nevada]] agus Obama [[Carolina Theas]] tar éis seo. Roinn siad na vótaí ar 6 Feabhra ach bhuaigh Obama 11 toghchán stáit as a chéile ina dhiaidh sin. Bhí an bua ag Obama faoi 3 Meitheamh. [[Íomhá:President Barack Obama's Inaugural Address.webm|clé|mion|[[Físeán]]ː aitheasc tionscnaimh, 2009]] [[Íomhá:President Barack Obama delivers an Oval Office address on the end of Operation Iraqi Freedom.jpg|clé|mion|[[Físeán]]ː Obráid 'Iraqi Freedom', 2010]] Ba iad Obama agus [[John McCain]], rogha an [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Phoblachtaigh]], na hiarrthóirí is mó sa toghchán ginearálta. Roghnaigh Obama [[Joe Biden]] mar iarrthóir an Pháirtí Dhaonlathaigh le haghaidh phost an Leas-Uachtaráin. [[Íomhá:2016 State of the Union Address – Barack Obama Presidential Library.webm|clé|mion|[[Físeán]]ː "State of the Union', 2016]] === Toghchán 2008 === D'fhan Obama chun cinn ar McCain sna pobalbhreitheanna suas go dtí lá an toghcháin agus ní raibh sé i bhfad tar éis dhúnadh na lárionaid vótála go raibh na meáin chumarsáíde ag fógairt bua Obama. === Toghchán 2012 === D'fhógair Obama go raibh sé ag seasamh don dara téarma mar uachtarán ar 4 Aibreán 2011. Níor sheas aon duine eile sa Pháirtí Daonlathach ina choinne, beagnach. Fuair sé an t-ainmniúchán féin ag cruinniú náisiúnta na nDaonlathach in [[Charlotte, Carolina Thuaidh|Charlotte]], [[Carolina Thuaidh]], in éineacht le [[Joe Biden]] mar leasuachtarán. [[Bill Clinton]], iaruachtarán, a d'ainmnigh iad beirt go hoifigiúil. Ar an 6 Samhain 2012 fuair Obama an bua ar [[Mitt Romney]] sa toghchán náisiúnta. Thosaigh an dara théarma ar an 20 Eanáir 2013. == Saol pearsanta == Phós Obama sa bhliain 1992 agus tá beirt iníon aige. [[Íomhá:Obama's Book (2960655054).jpg|mion|An leabhar, ''Dream from my Father<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Dreams from My Father|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Dreams_from_My_Father&oldid=1034643246|journal=Wikipedia|date=2021-07-21|language=en}}</ref>''|clé]] Tá [[leabhar|leabhair]] mór-ráchairte scríofa ag Obama, ''Dreams from my Father'',<ref name=":0" /> faoina óige, agus ''The Audacity of Hope'', faoina smaointí féin maidir leis an bpolaitíocht sna Stáit Aontaithe. Sa bhliain 2020, foilsíodh an [[dírbheathaisnéis]], ''[[:en:A_Promised_Land|A Promised Land]]''.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=A Promised Land|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=A_Promised_Land&oldid=1034400448|journal=Wikipedia|date=2021-07-19|language=en}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.whitehouse.gov/administration/president_obama/ President Barack Obama] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090122102439/http://www.whitehouse.gov/administration/president_obama/ |date=2009-01-22 }} Suíomh oifigiúil an Tí Bháin * [http://www.barackobama.com/ An suíomh gréasáin dá fheachtas uachtaránachta] {{UachtaráinSAM}} {{DEFAULTSORT:Obama, Barack}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Buaiteoirí Dhuais Nobel na Síochána]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh Afracacha]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] npj5mokvphb3r6wnjmladt1tqkdhgpf 0 14235 1211456 1184598 2024-04-17T13:24:45Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir, fear gnó agus buaiteoir an [[Duais Nobel|Dhuais Nobel]] é '''Albert Arnold Gore, Jr.''' (rugadh é ar [[31 Márta]] [[1948]]), ar a dtugtar '''Al Gore''' de ghnáth. Ina bhall den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]], chaith Gore tréimhse idir [[1977]] agus [[1985]] i d[[Teach Ionadaithe na Stát Aontaithe]], agus na blianta idir 1985 agus [[1993]] ina sheanadóir ón stát [[Tennessee]] i [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanad na Stáit Aontaithe]]. B'é Gore an 45ú [[Leasuachtaráin na Stát Aontaithe]] idir na blianta 1993 agus [[2001]], i rith uachtaránacht [[William J. Clinton|Bill Clinton]]. Ba é Gore iarrthóir an Pháirtí Dhaonlathaigh i dtoghchán conspóideach na bliana 2000, ach chaill sé i ndeireadh an lae agus bhuaigh [[George W. Bush]] an t-uachtaránacht ina áit [[William J. Clinton|Bill Clinton]]. Sa lá atá inniu ann, tá Gore gníomhach sa ghluaiseacht i gcoinne [[athrú aeráide]]. Bhuaigh a scannán ''[[An Inconvenient Truth]]'' an [[Gradaim an Acadaimh|Duais Oscar]] sa bhliain [[2006]], agus bronnadh an Duais Nobel air sa bhliain [[2007]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{LeasuachtaráinSAM}}{{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Gore, Albert}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1948]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Buaiteoirí Dhuais Nobel na Síochána]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe timpeallachta]] [[Catagóir:Leasuachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 8yh0jcfo6hdykm56cwdxs4aefu8e0gh 0 18313 1211477 1185903 2024-04-17T13:49:49Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir Meiriceánach í [[Sarah Palin|Sarah Louise Heath Palin]] (rugadh ar [[11 Feabhra]] [[1964]]) agus is iar-ghobharnóir Stáit [[Alasca]] í. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] í. Ba bhall de Chomhairle Cathrach [[Wasilla]] in Alasca í ó [[1992]] go [[1996]] agus toghadh í mar Mhéara Wasilla dhá uaire ó 1996 go [[2002]]. Rinne sí iarracht post mar Leas-Ghobharnóir Alasca a bhaint amach sa bhliain 2002 ach theip uirthi. Ba Chathaoirleach ar [[Choimisiún Caomhantais Ola agus Gáis, Alasca]] í ó [[2003]] go [[2004]] agus ba Mhaoirseoir Eitice an Choimisiúin í ag an am céanna. Toghadh í mar Ghobharnóir Alasca i Mí na Samhna, [[2006]]. Ba í an chéad bhean agus an duine is óige riamh chun na hoifige sin a bhaint amach. Bhuaigh sí ar an sealbhóir Poblachtach, Frank Murkowski, sa réamhthoghchán agus bhuaigh sí ar iarrthóir an Pháirtí Dhaonlathaigh, Tony Knowles, san olltoghchán. Fuair sí 48.3% de na vótaí i gcomparáid le 40.9% ag Knowles. D'fhógair [[John McCain]] ar [[29 Lúnasa]], [[2008]] gurb í iarrthóir an Pháirtí Phoblachtaigh le haghaidh phost an Leas-Uachtaráin sa toghchán 2008. Ainmníodh í ag Comhdháil Náisiúnta na bPoblachtach i [[Saint Paul, Minnesota|St. Paul]], [[Minnesota]] sa bhliain [[2008]]. D'éirigh sí as mar ghobharnóir ar [[26 Iúil]], [[2009]]. Scríobh sí (le cabhair) leabhar sár-dhíola faoin a saol féin, ''Going Rogue: An American Life''. == Tagairtí == {{Reflist}} {{DEFAULTSORT:Palin, Sarah}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1964]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Méaraí]] [[Catagóir:Mná]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] hqrelrym4itf3sogdwsteygsg649dfh 0 19593 1211545 1069339 2024-04-17T15:04:39Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Grúpa Daonna‎}} Is gnách '''Gael-Mheiriceánaigh''' a thabhairt ar na [[Éire|hÉireannaigh]] a chuaigh ar imirce go dtí [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], chomh maith lena sliocht agus le sliocht a sleachta. I Suirbhéireacht Phobail Mheiriceá sa bhliain 2006, is é sin, cineál daonáirimh a chuir san áireamh na pobail eitneacha sa tír, thug beagnach 36 mhilliún duine, nó dáréag faoin gcéad de mhuintir na Stát Aontaithe ar fad, go raibh "oidhreacht Éireannach" acu. Is iad na Meiriceánaigh de phór na [[An Ghearmáin|Gearmáine]] an t-aon phobal amháin den chineál seo a sháraíonn na Gael-Mheiriceánaigh. Tabhair faoi deara go bhfuil sé de ghnáthamh sna Stáit gan dearcadh ar na Protastúnaigh Ultacha - na ''Scots-Irish'' mar a thugtar orthu i mbéarlagair Mheiriceá - mar "Éireannaigh". Mar sin, tá an saindúchas Éireannach fite fuaite leis an g[[Caitliceachas]] sna Stáit Aontaithe. [[File:Irish Americans.jpg|thumb|260px|Gael-Mheiriceánaigh:<br /> [[John F. Kennedy]], [[Mother Jones]], [[George M. Cohan]]<br /> [[James Braddock]], [[Michael J. McGivney]], [[James Michael Curley|J.M. Curley]]<br /> [[Victor Herbert]], [[Eugene O'Neill]], [[Ed Sullivan]].]] == Inimirce na nÉireannach go dtí na Stáit == === Na hÉireannaigh Chaitliceacha === [[Íomhá:Irish immigrants 1909.jpg|thumb|250px|Inimircigh Éireannacha i [[Kansas City, Missouri]], [[1909]]]] Bhí Éireannaigh Chaitliceacha ag dul go Meiriceá fiú roimh bhunú na Stát Aontaithe, cé nach raibh mórán imirce ann san am. Cuid acu ba searbhóntaí baile, cailíní aimsire agus a leithéidí iad, agus cuid eile fós bhí siad i ndaoirse fiach - is é sin, bhí siad ag sclábhaíocht le leabhar na bhfiach a ghlanadh. Cuid eile acu fós, cuireadh an loch amach iad - is é sin, haistríodh thar sáile iad mar phionós. Chuaigh líon na n-inimirceoirí Éireannacha in airde nuair a bhí lucht oibre ag teastáil in Oirthuaisceart na Stát Aontaithe le canálacha a ghearradh, crainn a leagan, agus tithe a thógáil. Fir ba mhó a chuaigh leis an gcineál seo oibre, ar ndóigh. Mar shampla, nuair a gearradh an chanáil ó Loch Erie go hAbhainn Hudson, tháinig an chuid ba mhó den lucht oibre ó Éirinn nó as measc an phobail Ghaelaigh. D'fhás pobail thábhachtacha d'Éireannaigh in áiteanna cosúil le [[Bostún]], [[Philadelphia]], [[Cathair Nua-Eabhrac]], agus [[Providence]]. Le linn an [[An Gorta Mór|Drochshaoil]] agus ina dhiaidh, sa dara leath de [[1850í|na 1850idí]], tháinig na milliúin Éireannaigh go dtí an tOileán Úr, idir [[Ceanada|Cheanada]] agus na Stáit Aontaithe. Cuid mhór acu siúd a d'imigh ó Éirinn ag an am le haghaidh a thabhairt ar Mheiriceá, áfach, fuair siad bás amuigh sa teiscinn mhór, ó bhí na galair mharfacha ag siúl ar na daoine sna báid bhána. Ba nós ''coffin ships'' - longa an bháis - a thabhairt ar na longa imirce ó Éirinn go Meiriceá, fiú, ó chuaigh an t-éag chomh míthrócaireach ar na paisinéirí sular bhain siad amach an cladach thall. Chuaigh duine as an triúr acu siúd i dtír i gCeanada ar dtús, ach is minic nár chuir siad fúthu ansin, nó dá gcuirfidís, d'fhanfaidís ina ngéillsinigh do choróin na [[An Bhreatain Mhór|Breataine Móire]]. Sna blianta 1820-1860, tháinig duine as gach triúr inimirceoirí sna Stáit ó Éirinn, agus bhí dhá dtrian de na hÉireannaigh ina gCaitlicigh. Faoi dheireadh na 1840idí, áfach, bhí duine as gach beirt de na hinimirceoirí ag teacht ó Éirinn, ó bhí an dúrud daoine ag éalú ón ngorta. Shocraigh cuid mhór de na daoine seo i mórchathracha na Stát Aontaithe, in áiteanna cosúil le Nua-Eabhrac, Bostún, Philadelphia, [[Pittsburgh]], [[Detroit]], [[Siceagó]], [[St. Louis]] (i stát Missouri), agus [[San Francisco]]. Inniu féin, tá pobal substainteach de phór na hÉireann le fáil ina lán de na háiteanna seo. Tá níos mó Éireannaigh - nó daoine a thugann Éireannaigh orthu féin - i gCathair Nua-Eabhrac ná i m[[Baile Átha Cliath]], inniu féin. Ba iad na cathracha seo bealach na nÉireannach isteach i sochaí na Stát Aontaithe. Mar shampla, níor éirigh go rómhaith le feachtais [[Arm na Stát Aontaithe]] Éireannaigh a earcú le haghaidh an chogaidh idir na Stát Aontaithe agus [[Meicsiceo]], nó ina dhiaidh sin, le haghaidh [[Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe|Chogadh Cathartha na Stát Aontaithe]], ach sna cathracha bhí cuid mhaith Éireannach a bhí sásta liostáil as a stuaim féin le héalú ón dífhostaíocht. Dhiúltaigh na hÉireannaigh don choinscríobh éigeantach, áfach, agus bhí scliúchais ann uaireanta nuair a rinneadh iarrachtaí leis na daoine a phreasáil san arm. Na scliúchais ba mhó den chineál seo, thit siad amach i Nua-Eabhrac sa bhliain 1863, nuair a d'fhéach an [[Abraham Lincoln|tUachtarán Lincoln]] le coinscríobh a chur i bhfeidhm. Is dócha go raibh an Béarla ag an gcuid is mó de na hinimirceoirí Caitliceacha nuair a bhain siad amach an cladach thall, ach mar sin féin, is léir go raibh Gaeilge ag cuid mhór acu freisin. Inniu féin, tá timpeall is 25 mhíle duine ina gcónaí sna Stáit Aontaithe a bhfuil an teanga ó dhúchas acu. I Stát Nua-Eabhrac atá cónaí ar an bpobal is líonmhaire, ach is é Massachusetts an stát is mó Gaeilge ó thaobh an chéatadáin de. === Na Protastúnaigh Ultacha sna Stáit === Is gnách ''Scots-Irish'' nó Albanaigh Éireannacha a thabhairt ar shliocht na bPlandóirí Ultacha a shocraigh síos sna Stáit. Tá an úsáid seo ag cur go maith leis an nós a bhíonn ag lucht labhartha [[Gaeilge Uladh|Ghaeilge Uladh]] "Albanaigh" a thabhairt ar Phrotastúnaigh an chúige - nós atá chomh fréamhaithe sa chanúint agus go gcaithfidh tú "duine as Albain" a thabhairt ar aon duine a tháinig ó [[Albain]] go [[Cúige Uladh]] lenár linn féin. Pé scéal é, tá cónaí ar 4.9 milliún duine sna Stáit a dhearcann orthu féin mar "Albanaigh Éireannacha". Tháinig an chuid ba mhó de shinsir na ndaoine seo san [[18ú haois|ochtú haois déag]], agus iad ag iarraidh teacht slán ón míshuaimhneas polaitiúil ba dual do Chúige Uladh san am sin féin, chomh maith leis an drochbhail [[eacnamaíocht]]a a bhí ar an gcúige ag an am. Chuaigh formhór mór na ndaoine ar imirce roimh bhunú na Stát Aontaithe mar stát neamhspleách - is é sin, bhí siad ag bogadh baile taobh istigh d'impireacht na Breataine Móire. Nuair a tháinig siad go Meiriceá, shocraigh an chuid ba mhó acu sna cúlriasca, agus san am sin, haithníodh mar ghrúpa eitneach ar leith iad, ach nuair a thosaigh na hÉireannaigh Chaitliceacha ag tonnadh isteach, bhí na hAlbanaigh Éireannacha i bpríomhshruth na sochaí le fada, agus chuir sean-naimhdeas an dá ghrúpa seo leis an drogall a fuair na Gaeil Chaitliceacha rompu i Meiriceá i dtús báire. Ós Caitlicigh ab ea na hinimirceoirí nua Éireannacha, bhí sé ag dul rite leo i dtús fódú ceart a dhéanamh i Meiriceá, agus an chuid eile den tsochaí ag cloí leis an bProtastúnachas. Thairis sin, tháinig siad ó thír a bhí beo ar an talamh agus ar an talmhaíocht, ach san am sin bhí na Stáit Aontaithe ag dul chun tionsclaíochta go tiubh teirimeach. Bhí saol i bhfad ní b'fhusa ag na ''Scots-Irish'' nuair a shocraigh siad síos i Meiriceá, nó bhí siad ábalta dul le feirmeoireacht ar an toirt. Le déanaí, thosaigh sliocht na bProtastúnach Ultach san Oileán Úr ag cur suime i ndúchas a sinsear arís. An chuid ba mhó de na hÉireannaigh Phrotastúnacha i Meiriceá, chuaigh siad le curadóireacht mar shlí bheatha, go háirithe sna críocha a bhí in aice le tailte na mbundúchasach. Mar sin féin, d'fhan cuid mhór de na Protastúnaigh Ultacha sna cathracha móra le dul le ceird éigin. === An Ghairm Bheatha === Cuid mhór de na hinimirceoirí Caitliceacha ó Éirinn, chuaigh siad ar lorg sna cathracha agus ar na láithreáin oibre áit a rabhthas ag gearradh iarnróid nó canálacha nua. Faoin tuath i stát Nua-Eabhrac, i gceantar na Loch Mór, i Lár an Iarthair agus sa Chianiarthair, chuaigh na hÉireannaigh Chaitliceacha féin le curadóireacht is le feirmeoireacht. San Oirthear, d'fhostaigh conraitheoirí Éireannacha lucht a gcomhdhúchais le haghaidh oibreacha tógála ar nós obair an uisce (canálacha, séarachas) nó gearradh na mbóithre is na n-iarnród, go háirithe i Stát Nua-Eabhrac agus i Sasana Nua. Chuaigh lear mór Éireannach go dtí na bailte nua a bhí ag fás timpeall ar mhonarchana, ar nós Lowell, Fall River agus Milford i Stát Massachusetts. Bhí fáilte roimh lucht oibre nua in áiteanna den chineál seo, go háirithe nuair nach raibh siad ag éileamh an iomarca pá. Chuaigh cuid mhaith cailíní Éireannacha in aimsir i dtithe na ndaoine uaisle fosta. Na hÉireannaigh Chaitliceacha nár éirigh leo fostaíocht a fháil, d'fhan siad ina gcónaí i gcruachás uafásach i slumanna na gcathracha móra. Cé nach raibh mórán céimíochta nó stádais ag na Caitlicigh Éireannacha ar dtús, bhí siad in inmhe an-dul chun cinn a dhéanamh i rith na mblianta, agus timpeall na bliana 1900, bhí siad ar aon leibhéal lena gcuid comharsan ó thaobh an ioncaim de. Ón mbliain 1945 i leith, is féidir a rá go bhfuil na Gael-Mheiriceánach níos fearr as ná an meánluach, go háirithe toisc go mbíonn siad sásta céim coláiste a bhaint amach. Fuair na hÉireannaigh jabanna go sciobtha sna póilíní, sa bhriogáid dóiteáin agus i bhforais phoiblí eile sna cathracha móra go háirithe san Oir-Thuaisceart agus i réigiún na loch mór. Sna 1860idí, ba Ghael-Mheiriceánaigh iad formhór na gcoirpeach a gabhadh i gCathair Nua-Eabhrac - ach san am chéanna, bhí codán na nGael-Mheiriceánach sna póilíní ag druidim le duine as an mbeirt. Faoi chasadh na céide, ba Ghael-Mheiricéanaigh iad ceathrar as an gcúigear acu. Inniu féin, is fusa teacht ar dhuine de phór na hÉireann i measc na bpóilíní ná i measc na ngnáth-Mheiriceánach, go háirithe i Nua-Shasana. == Frith-Éireannachas == [[Íomhá:NINA-nyt.JPG|thumb|260px|Fógra saineagraithe ón ''New York Times'' (1854): "Young man wanted - No Irish need apply". Sin é an cineál fáilte a fuair na hÉireannaigh rompu faoi lár na 19ú haoise, an tréimhse ba mhó frith-Éireannachais i stair na Stát Aontaithe]] Nuair a tháinig na sluaite móra d'inimirceoirí Caitliceacha ó Éirinn go dtí na Stáit Aontaithe, bhí an Protastúnachas i bhfad ní ba láidre sa tír sin ná inniu, agus cuid mhaith de mhuintir na Stát an-drochamhrasach i leith an Chaitliceachais agus an-mhímhuiníneach as na hÉireannaigh. Ní mórán Protastúnach a phósfadh Caitliceach san am sin ach an oiread - bhí na heaglaisí go léir an-diúltach do chleamhnais mheasctha. Bhí na scoileanna poiblí go mór i dtuilleamaí Bhíobla an Rí Séamus, ach ní raibh na Caitlicigh sásta leis an leagan seo den Scrioptúr, ó shíl siad go raibh sé dímheasúil i dtaobh na gCaitliceach. B'fhearr leo, mar sin, scoileanna dá gcuid féin a chur ar bun do na páistí Caitliceacha. == Féach freisin == * [[:Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann|Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]]‎ * [[An Ghaeilge i Meiriceá]] * [[An Ghaeilge i Muir Chairib]] * [[An Ghaeilge i gCeanada]] * [[An Ghaeilge san Astráil]] * [[Diaspóra na nGael]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] [[Catagóir:Grúpaí eitneacha i Stáit Aontaithe Mheiriceá]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] gxpfpx3wxaxadq12k7h75odhcdgn6h9 0 21087 1211488 1186039 2024-04-17T13:57:23Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is aisteoir agus stiúrthóir scannáin é '''Clint Eastwood''' a rugadh ar an [[31 Bealtaine]] [[1930]]) agus a bhfuil an clú is mó air mar gheall ar a charachtar íocónach sa [[scannánaíocht|scannán]] ''[[Dirty Harry]]''. == Scannáin stiúrtha ag Eastwood == * [[Piano Blues]] ([[2004]]) * [[Million Dollar Baby]] ([[2004]]) * [[Mystic River]] ([[2003]]) * [[Blood Work]] ([[2002]]) * [[Space Cowboys]] ([[2000]]) * [[True Crime]] ([[1999]]) * [[Midnight in the Garden of Good and Evil]] ([[1997]]) * [[Absolute Power]] ([[1997]]) * [[The Bridges of Madison County]] ([[1995]]) * [[A Perfect World]] ([[1993]]) * [[Unforgiven]] ([[1992]]) * [[The Rookie]] ([[1990]]) * [[White Hunter, Black Heart]] ([[1990]]) * [[Bird]] ([[1988]]) * [[Heartbreak Ridge]] ([[1986]]) * [[Pale Rider]] ([[1985]]) * [[Sudden Impact]] ([[1983]]) * [[Firefox (scannán)|Firefox]] ([[1982]]) * [[Honkytonk Man]] ([[1982]]) * [[Bronco Billy]] ([[1980]]) * [[The Gauntlet]] ([[1977]]) * [[The Outlaw Josey Wales]] ([[1976]]) * [[The Eiger Sanction]] ([[1975]]) * [[Breezy]] ([[1973]]) * [[High Plains Drifter]] ([[1973]]) * [[Play Misty for Me]] ([[1971]]) == Naisc == * [http://www.imdb.com/name/nm0000142/ Clint Eastwood ar ''IMDB.com''] " {{síol-aisteoir}} {{DEFAULTSORT:Eastwood, Clint}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1930]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Aindiachaithe]] [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha as California]] [[Catagóir:Cumadóirí]] [[Catagóir:Daoine as San Francisco]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Méaraí]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] i1yufkxcxz2png4ljtk1btx6pe52qsr 0 25101 1211688 1084455 2024-04-17T18:30:49Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Ba ridire Albanach agus úinéir talaimh é '''Uilleam Uallas''' ( 1272 - 23 Lúnasa, 1305), a bhain clú amach mar cheannaire le linn Chogadh Neamhspleáchais na hAlban. Sa lá atá inniu ann, tá cuimhne air mar tírghráthóir agus laoch náisiúnta na hAlban. Chomh maith le Andrew Moray, chloígh sé arm na Sasanach ag Blàr Droichead Shruighlea, agus d'fhreastail sé mar Chaomhnór na hAlban go dtí gur buadh air i [[Blàr na h-Eaglaise Brice (1298)|mBlàr na h-Eaglaise Brice]]. Cúpla bliain ina dhiaidh sin, gabhadh Wallace i [[Robroyston]], in aice le [[Glaschú|Ghlaschú]], agus tugadh ina phríosúnach é don [[Éadbhard I Shasana|Rí Éadbhard I Shasana]], a chuir chun báis é mar bhrathadóir.{{síol}} [[Catagóir:Stair na hAlban]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1272]] [[Catagóir:Básanna i 1305]] 7cu2l38xsq0n3gcsn2fh09z1m2mivsk 0 25438 1211886 1209441 2024-04-18T11:46:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Loch Abar'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41033|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> ceann de na 16 réimsí bainistíochta bharda i [[Comhairle na Gàidhealtachd|'Sgire Comhairle na Gàidhealtachd']], [[Albain]], agus ba cheann de na hocht iar-cheantar rialtais áitiúla é san chóras dhá shraith i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]]. Is é [[an Gearasdan]] a phríomhbhaile. Tá Taiscumar an Uisce Dubh suite sna cnoic os cionn [[Ceann Loch Líobhann|Cheann Loch Líobhann]]. == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_19_Loch_Abar_an_Ear_Ed_II.pdf Loch Abar] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204162022/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_19_Loch_Abar_an_Ear_Ed_II.pdf |date=2012-02-04 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loch Abar}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] t9l500nbkzqu96ly6wwpf7z6xj3t4gx 0 25789 1211837 1176600 2024-04-18T02:46:18Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is baile in [[Albain]] é '''Ceann Loch Chille Chiarain'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41302|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> nó '''Ceann Locha''' ({{lang-en|Campbeltown}}). Tá sé suite in oirdheisceart [[Cinn Tíre|Chinn Tíre]], atá suite i gceantar [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]]. Tá clú ar an bhaile toisc a dheochanna biotáilleacha agus a déantúsaíocht long. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-tír-gd}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 2wd17tjllc609wq99heimvy2vxn9f33 0 25812 1211522 1028858 2024-04-17T14:36:26Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]] as 1926-1928, ab ea '''Gene Tunney''' ([[7 Bealtaine]], [[1897]] – [[7 Samhain]], [[1978]]). Chloígh sé [[Jack Dempsey]] faoi dhó; uair amháin i 1926 agus arís 1927 sa [[cath an áireamh fada]]. Bhí a thuismitheoirí as [[Coillte Mách]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Tunney, Gene}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha|Tunney, G]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1897|Tunney, G]] [[Catagóir:Básanna i 1978|Tunney, G]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] rwlfa2nksp7q6q3ichapnjh6bctmy0d 0 25813 1211516 1020986 2024-04-17T14:27:45Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Dornálaí Meiriceánach ab ea '''John Lawrence Sullivan''' (15 Deireadh Fómhair, 1858 - 2 Feabhra, 1918), ar a dtugtar '''John L.''' i measc a lucht leanúna, agus ar thug an preas an ''Boston Strong Boy'' air. Aithníodh é mar an chéad churadh trom-mheáchain ar dhornálaíocht dorn-chlúdaithe. a bhí i réim ''de facto'' ón 7 Feabhra, 1882, go dtí an 7 Meán Fómhair, 1892. Aithnítear go ginearálta é freisin mar an curadh trom-mheáchain deireanach dorn-nochta faoi ''London Prize Ring Rules'', agus é ina íocón cultúrtha de Mheiriceá i ndeireadh an 19ú haois, is féidir a rá gurb é an chéad sár-réalta dornálaíochta é agus ceann de na lúthchleasaithe is airde pá ar domhan ina ré. Chuir clúdach nuachtáin ar a shlí bheatha, leis na cuntais is déanaí ar a chuid troideanna craobhchomórtais le feiceáil go minic sna ceannlínte, agus mar scéalta clúdaigh, tús le iriseoireacht spóirt sna Stáit Aontaithe agus leag sé an patrún go hidirnáisiúnta chun imeachtaí dornálaíochta a chlúdach sna meáin, agus fóta-iriseoireachta. <ref>[https://www.youtube.com/watch?v=kpu8H1AH6ek In This Corner — John L. Sullivan] with comments by [[Bert Sugar]].</ref> ==Tagairtí== {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sullivan, John L}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha|Sullivan, John L.]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1858|Sullivan, John, L.]] [[Catagóir:Básanna i 1918|Sullivan, John L.]] <references /> [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] r9mnus9g5vyq4yrf6keb0e7rxxghmoy 0 25832 1211546 1036579 2024-04-17T15:05:09Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta trom-mheáchan|churadh domhanda trom-mheáchain]] sna blianta 1919-1926, ab ea '''Jack Dempsey''' ([[24 Meitheamh]] [[1895]] – [[31 Bealtaine]] [[1983]]). Bhí aithne air mar an ''Manassa Mauler''. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dempsey, Jack}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1895]] [[Catagóir:Básanna i 1983]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann‎]] [[Catagóir:Mormannaigh]] i35vzrufhncvwygdqvy6j81cws93ait 0 25835 1211550 1084648 2024-04-17T15:06:37Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[churadh domhanda [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|marcmheáchain]] agus [[Liosta curaidh dornálaíochta meánmheáchan|meánmheáchain]], ab ea '''Mickey Walker''' ([[13 Iúil]] [[1903]] (1901 de réir cuid foinsí) – [[28 Aibreán]] [[1981]]). Bhí aithne air mar ''Toy Bulldog''. In [[Elizabeth, New Jersey|Elizabeth]], [[New Jersey]], a rugadh Walker, agus in Freehold, sa stát céanna, a fuair sé bás. Rinne sé dornálaíocht ar bhunús gairmiúil ó 1919 go 1935. I ndiaidh éirí as cró na dornálaíochta dó, d'fhoscail sé bialann agus chuaigh sé leis an b[[péintéireacht]] freisin. D'éirigh leis sa dá iarracht. Sa bhliain 1990, bhí sé ar an gcéad ghrúpa dá glacadh isteach insan International Boxing Hall of Fame. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Walker, Mickey}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1903]] [[Catagóir:Básanna i 1981]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] k26ym2czbrqfzq1m4lalr0is69dd1zl 0 25935 1211409 990690 2024-04-17T12:20:16Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Carlos Slim Helú.jpg|mion| Carlos Slim Helú|clé]] Fiontraí gnó [[Meicsiceo|Meicsiceach]] is ea '''Carlos Slim Helú''' (r. [[Cathair Mheicsiceo]], 28 Eanáir 1940). Is de shliocht Críostaí Liobánach é. Chruinnigh sé an chuid is mó dá rachmas ag infheistiú dó sna [[meáin chumarsáide]], idir thraidisiúnta agus leictreonacha. Áirítear Slim ar na daoine is saibhre ar domhan: chaith sé seal sa chéad áit ar liostaí na ndaoine is saibhre, go minic i gcomórtas le [[Bill Gates]], ach aithníonn an iris [[Forbes]] é mar an tríú duine is rachmasaí faoi láthair. Sa bhliain 1997 cheannaigh Carlos Slim Prodigy, soláthróir seirbhísí Idirlín. Sa bhliain 2008 cheannaigh sé 9.1 milliún scair sa [[New York Times]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Slim, Carlos}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1940]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] orgy14rhjm7lxomjeuanbuo9fsivkwb 0 26002 1211746 1200415 2024-04-17T22:34:19Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Réigiún is ea '''Na Hearadh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39803|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> s[[na hOileáin Siar]], [[Comhairle nan Eilean Siar]]. == Bailte == * [[Boirseam]], [[Na Buirgh]], [[Bun Abhainn Eadarra]] * [[Húisinis]] * [[Lingearabhagh]] * [[Roghadal]] * [[Sgalpaigh na Hearadh]] * [[An Tairbeart]], [[An Tób]] == Oileáin == * [[Abhainn Suidhe]] * [[Boraraigh]] * [[Ceileagraigh]] * [[Easaigh]] * [[Pabaigh, Na Hearadh|Pabaigh]] * [[Sgeotasaigh]], [[Sódhaigh Beag]], [[Sódhaigh Mór]], [[Sgarabhaigh]], [[Siolaigh]], [[Srómaigh]], [[An Sgarp]] * [[Tarasaigh]], [[Thearnatraigh]], [[Taghaigh]] == Cultúr == * [[Cló na Hearadh]], [[Caisleán Abhainn Suidhe]] * [[Feannagan]] * [[Túr Chliamhainn]] == Tíreolaíocht == * [[An Cliseam]], [[Caolas Shódhaigh]], [[Caolas na Hearadh]] * [[Eilean Glas]] * [[Roineabhal]] * [[Loch A Siar]], [[Loch an Tairbeairt]] <gallery> File:Golden Road Harris.JPG|[[Roghadal]]. File:Scotland Harris 1.jpg|Hearadh Theas. File:Old lazybeds on North Harris.jpg|Hearadh Thuaidh. </gallery> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_06_Na_Hearadh_Ed_II.pdf Na Hearadh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150131015743/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_06_Na_Hearadh_Ed_II.pdf |date=2015-01-31 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hearadh, Na}} [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] q3aklpgoycatdfxcr7x0pmzfruhxnuy 0 26005 1211741 1199514 2024-04-17T22:30:49Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Isle of barra-castlebay.jpg|right|200px|thumb|Radharc ar [[Bàgh a' Chaisteil|Bágh a' Chaisteil]]]] Tá '''Barraigh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39998|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> nó '''Eilean Bharraigh''' suite ar an taobh ó dheas [[Inse Ghall|d'Inse Ghall]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], agus is [[oileán]] beag é atá seacht míle ar fhad. Céiliúrann ainm an oileáin misinéir [[Éire]]annach, darbh ainm [[Naomh Fionnbarra]]. De réir traidisiúin, tháinig Fionnbarra go h[[Alba]]in le [[Colm Cille]]. Tá caladh maith ag [[Bàgh a' Chaisteil|Bágh a' Chaisteil]] ar thaobh deas an oileáin, ar a bhfuil cairéal agus droichead tógála. Fuair an cuan a ainm ó [[Caisteal Chiosmuil|Chaisteal Chiosmuil]], seanchathair Mhic Néill. De réir daonáireamh 2011 bhí 761(62%) cainteoirí [[Gaeilge na hAlban]]. == Bailte == * [[Allathasdal]], [[Aird Mhór, Barraigh|Aird Mhór]] * [[Bágh a' Chaisteil]], [[Bágh-a-Tuath]], [[Bréibhig, Barraigh|Bréibhig]] == Stair == * [[Caisteal Chiosmuil]], [[Clan MacNeil]] == Cultúr == * [[Féis Bharraigh]] * [[Sgoil Bágh a Chaisteil]] * [[Whisky Galore]] == Tíreolaíocht == * [[Arnamuil]] * [[Bioruaslam]], [[Beárnaraigh]] * [[Sheabhal]] == Oileáin == * [[Bhatarsaigh]] * [[Calbhaigh]], [[Ceann a' Gháraidh]] * [[Eilean Eirisgeigh|Eirisgeidh]] * [[Flodaigh]], [[Fúideigh]], [[Fiaraidh]] * [[Gioghaigh]] * [[Lingeigh]] * [[Maol Dómhnaich]], [[Miughalaigh]] * [[Orasaigh]] * [[Pabaigh]] * [[Sanndraigh]] * [[Theiliseigh]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_02_Barraigh_Ed_II.pdf Barraigh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120126000704/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_02_Barraigh_Ed_II.pdf |date=2012-01-26 }} {{DEFAULTSORT:Barraigh}} [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Barraigh|*]] [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] 8d9hte937oo7gxf95qn0edip0z8c2d5 0 26064 1211714 1200438 2024-04-17T21:44:16Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:North Uist Satellite Map.png|mion|clé|180px|[[Landsat]] Uibhist a-Tuath]] Is é''' Uibhist a Tuath'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39623|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> an deichiú hoileán Albanach is mó agus an tríú hoileán déag is mó mórthimpeall na Breataine Móire. Tá achar de 117 míle cearnach (303 km2) aige, mar sin. tá sé beagán níos lú ná [[Uibhist a Deas]]. Tá Uibhist a Tuath ceangailte le [[Beinn na Faoghla]] le cabhsa trí [[Griomasaigh|Eilean Ghriomasaigh]] agus le Beàrnaraigh agus leis [[Am Baile Sear|a' Bhaile Shear]] le cabhsa eile. Tá an t-oileán mín réidh, ach amháin san oirdheisceart, agus tá flúirse portach, cnoc agus lochanna ann. Tá níos mó ná leath an oileáin clúdaithe le uisce. Tá meascán d' fhíor-uisce agus de sháile ins an chuid is mó de na lochanna agus tá seo ag soláthair gnáthóige ilchineálaí do na héin agus d'ainmhithe eile. Is é Uibhist a-Tuath suite i g[[Comhairle nan Eilean Siar]]. I 2011 bhí 887 (61%) cainteoirí [[Gaeilge na hAlban]]. == Sráidbhailte == * [[Cáirinis]] * [[Loch nam Madadh]] * [[Port nan Long]] * [[Solas, Uibhist a Tuath|Solas]] == Oileáin == * [[Beárnaraigh na Hearadh]] * [[Eilean Chirceboist]] * [[Oileán Dómhnuill]] == Tíreolaíocht == * [[Loch Sgadabhagh]] == Stair == * [[Barpa Langais]] * [[Dún Scolpaig]] * [[Fir Bhreige]] * [[Pobull Fhinn]] * [[Teampull na Trionaid]] == Naisc sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_05_Uibhist_a_Tuath_Ed_II.pdf Uibhist a-Tuath] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150131015730/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_05_Uibhist_a_Tuath_Ed_II.pdf |date=2015-01-31 }} * [http://www.rspb.org.uk/reserves/guide/b/balranald/index.asp Raon-glèidhteachais Bhaile Raghnaill] * [http://www.taigh-chearsabhagh.org/ Taigh Chearsabhagh] * [http://www.uistoutdoorcentre.co.uk/ Uist Outdoor Centre] == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Uibhist a Tuath}} [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Uibhist a Tuath]] flbsu19vuh18lw3dldzeaiob9iwhu8e 0 26072 1211744 1199993 2024-04-17T22:32:59Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceann d'[[Na hOileáin Siar|Oileáin Siar]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], é '''Uibhist a Deas'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39563|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Thug daonáireamh 2001 le fios go raibh daonra cónaitheach de ghnáth de 1,818 aige. Tá anaclann dúlra agus roinnt láithreacha seandálaíochta suimiúla ann, lena náirítear an t-aonú suíomh sa Bhreatain Mhór inar aimsíodh [[mumaí|mumaithe]]. == Áiteanna == * [[Bana Thighearna nan Eilean]] * [[Dalabrog]] * [[An t-Ìochdar|An t-Íochdar]] * [[Loch Baghasdail]] * [[Togh Mòr|Togh Mór]] == Daoine Aithnidiúil == * [[Angus McPhee]] * [[Fionnghal NicDhòmhnaill|Fionnghal NicDhómhnaill]] == Tíreolaíocht == * [[Beinn Mhór (Uibhist a Deas)|Beinn Mhór]], [[Bun Sruth]] * [[Easabhal]] * [[Uisinis]] == Seandálaíocht == * [[Cladh Hallan]] == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_03_Uibhist_a_Deas_Ed_II.pdf Uibhist a Deas] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204162047/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_03_Uibhist_a_Deas_Ed_II.pdf |date=2012-02-04 }} == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Uibhist a Deas}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Inse Ghall]] 78pzh6l455g6m7ru51b2lyekkknrgll 0 26076 1211743 1179445 2024-04-17T22:32:31Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is oileán é '''Eirisgeigh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39857|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> sna [[na hOileáin Siar|hOileáin Siar]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], de chuid thuaisceart na hAlban. Tá ainm an oileáin díorthaithe ón tSean-Lochlannais i gcomhair "Inis Eric". Luíonn sé idir [[Uibhist a Deas]] agus [[Barraigh]] agus é ceangailte le Uibhist a Deas le cabhsa a osclaíodh sa bhliain 2001. Sa bhliain chéanna rinneadh teirminéal farantóireachta as i gcomhair taistil idir Uibhist a Deas agus Barraigh. Taistealaíonn long fharantóireachta Caledonian MacBrayne idir [[Ceann a' Gháraidh]] in Eirisgeigh agus [[Aird Mhór, Barraigh|Aird Mhór]] i mBarraigh. Tógann an trasnú thart ar 40 nóiméad. Bhí 133 duine ag cur fúthu ar an oileán sa bhliain 2001. Bhí Gaoluinn na hAlban ag 79% don daonra ag an am. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Eilean Eirisgeigh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Stair na hAlban]] [[Catagóir:Seacaibíteachas]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] eafsao8dmacbxfmgjkjhyb6crqvpma0 0 26078 1211656 1130430 2024-04-17T18:11:04Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[oileán]]ra iargúlta iad na hoileáin a nglaoitear ''' Hiort''' orthu,<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38310|title=St Kilda|access-date=2022-09-09|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> agus tá siad suite 41 mìle (68 ciliméadar) siar amach ó [[Beinn na Faoghla]] in [[Inse Ghall]] na [[Albain|hAlban]]. Is ann atá na hoileáin is faide siar sna [[na hOileáin Siar|hOileáin Siar]]. Is é Hiort an t-oileán is mó díobh, agus tá a aillte mara níos airde ná na haillte eile sa Ríocht Aontaithe. Tá na hoileáin seo i limistéar riaracháin [[Comhairle nan Eilean Siar|Chomhairle nan Eilean Siar]]. Bhí daoine ina gcónaí go buan san oileán le dhá mhíle bliain ar a laghad. Níor fhás a dhaonra níos mó ná 180 is dócha agus is cinnte nach mó ná 100 tar éis na bliana 1851). Aistríodh an daonra iomlán amach as an oileán sa bhliain 1930. Faoi láthair, ní bhíonn ach pearsanra míleata lonnaithe ann. == Oileain == * [[Boraraigh]] * [[Dún, Hiort|Dún]] * [[Hasgeir]] * [[Soaigh]] == Tíreolaíocht == * [[Stac an Ármainn]] * [[Stac Biorach]] * [[Stac Leibhinis]], [[Stac Lí]] == Íomhánna == <gallery> File:Saint Kilda.PNG|Suíomh Image:St Kilda Village Bay.jpg|Bàgh a’ Bhaile, Hiort Image:St Kilda Stac Lee.jpg|Stac Lí </gallery> == Naisc sheachtracha == * [http://www.hiort.org.uk/ Hiort - Urras Nàiseanta na h-Alba Làrach Dhualchas na Cruinne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070129082241/http://www.hiort.org.uk/ |date=2007-01-29 }} * [http://www.cne-siar.gov.uk/gaelic/grd/eachdraidh/sgeulachdan/hiort.htm Eachdraidh Hiort] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061028090950/http://www.cne-siar.gov.uk/gaelic/grd/eachdraidh/sgeulachdan/hiort.htm |date=2006-10-28 }} bho GRD Stòr-dàta == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Hiort}} [[Catagóir:Oileáin na hAlban]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] 0qm60eic3a6kd7dwjs3gwkmij5zqqla 0 26086 1211723 1174045 2024-04-17T22:21:00Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Seanshír in iarthar na hAlban is ea Contae '''Earra-Ghàidheal''' (''Earraghael'' i nGaeilge na hÉireann).<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41342|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Is ionann a cheantar agus nuacheantar Chomhairle Earra-Ghàidheal agus Bòd seachas [[Eilean Bhóid]] agus ceantar [[Baile Eilidh|Bhaile Eilidh]], ach tá na ceantair [[A' Mhorbhairne]] agus [[Áird nam Murchan|Àird nam Murchan]] de chuid Chomhairle na Gàidhealtachd san áireamh. Is é an chéad choilíneacht Ghaelach in Albain é, agus is ionann a cheantar agus [[Dál Riata]] den chuid is mó. Tá a lán láithreán stairiúil ann, mar shampla ag Dún Athad. Cuimsíonn Earra-Ghàidheal Earra-Ghàidheal Meadhanach, [[Latharn]], na leithinisí [[Cinn Tìre]] agus [[Cómhghall]], agus na hoileáin ([[Ìle|Íle]], [[Diúra]], [[Colbhasa]], [[Muile]], [[Giogha]]). Is iad na bailte is mó ann ná [[an t-Óban]], [[Inbhir Aora]], [[Ceann Loch Gilb]], agus [[Ceann Loch Chille Chiaráin]]. == Bailte == * [[Achadh a’ Chóis]], [[An Apainn]], [[Aird Fheárna]], [[Áird Laoigh]], [[An Áird Uaine]], [[An t-Árar]], [[Áth na Crá]], [[Achadh na Mara]], [[Áird an t-Sionnaich]], [[Achadh na Croise]], [[An Annaid]], [[Áird Dealanais]], [[Áird an Aiseig]], [[Áird an t-Sáilein]], [[Áird Fheárnail]], [[Áird Mhéanais]], [[Áird Phádraig]], [[Aisginis]], [[Achadh an Droighinn]] * [[Bealach an t-Suidhe]], [[Bun Abha, Earra-Ghàidheal|Bun Abha]], [[Baile Eilidh]], [[Baile Bhóid]], [[Baile nan Stiúbhartach]], [[Baile na Gréine]], [[Am Barra Calltainn]], [[Am Baile Bóidheach]], [[Am Barra Calltainn]], [[Baile Meadhonach]] * [[Cnapadal]], [[An Cárn Dubh]], [[Cárdainn Ros]], [[An Cárn Bán]], [[An Cladach]], [[Caol an t-Snáimh]], [[A' Chonghail]], [[An Cúl Phort]], [[Creag an Dóbhrain]], [[An Críonan]], [[Ceann a' Gheárr-loch]], [[Camas nam Muclach]], [[Cill Bheiridh]], [[Cille Mhártainn]], [[Cill Mhunna]], [[Cill Mheallaird]], [[Ceann Loch Gilb]], [[Ceann Loch Goibhle]], [[Na Caoil Bhódach]], [[An Cladach, Earra-Ghàidheal|An Cladach]], [[An Cúl Phort]], [[Cearrara]], [[Cill Chréanain]] * [[Dail Abhaich]], [[Dail Mháilidh]], [[An Dún Beag, Earra-Ghàidheal|An Dún Beag]], [[Dún Omhain]], [[Drochaid Urchaidh]], [[Dún a' Choin Duibh]], [[Dún Cholla]], [[Dún Eibhinn]], [[Dún Galláin]], [[Dún Meadhonach]], [[Dún Tealtaig]], [[Dún Uragaig]] * [[An Fhúirneis]] * [[Gleann Dá Ruadhail]], [[An Gearasdan]] * [[Meadarloch]], [[Machaire Shanais]] * [[Loch Obha]], [[An Loch Geárr]], [[Lus]] * [[An t-Óban]], [[Ormsaraidh]], [[An Oitir]] * [[Port a' Mhadaidh]], [[Port MhicEamailinn]] * [[An Rubha]], [[Rubha Áird Driseig]], [[Ros Neimhidh]], [[An Rubha Bhódaich]] * [[Srath Chura]], [[An Socach]], [[An t-Srón, Earra-Ghàidheal|An t-Srón]], [[Sgalasaig]], [[Sgairinis]] * [[Taigh a' Chladaich]], [[Tairbeart Loch Laomainn]], [[Taigh an Uillt]], [[Taigh a' Bhealaich]], [[Taigh na Bruaich]], [[Tórr an Tuirc]], [[Tollard]] == Tíreolaíocht == * [[An Áird]], [[Abhainn Urchaidh]], [[Áird nam Murchan]] * [[Beinn a' Chaolais]], [[Beinn a' Chaisteil]], [[Beinn Dóbhrain]], [[Beinn Íme]], [[A' Bheinn Bhuidhe]], [[Beinn Mhúrlaig]], [[Beinn Narnain]], [[Beinn Mheadhain]], [[Beinn an Lochain]], [[Beinn Artair]], [[Beinn Luibhean]], [[Beinn Dómhnaich]], [[Binnein an Fhidhleir]], [[Beinn Bheula]], [[Beinn Lochain]], [[Bac Beag]], [[Bac Mór]], [[Beinn Reithe]], [[Beul na h-Uamha]], [[Buc-Innis]] * [[Cárn Glas]], [[Clach Bheinn]], [[Cruach na Beinne]], [[Coire Bhreacain]], [[Creiginis]], [[Cearrara]], [[Na Caoil Bhódach]], [[Cairn na Burgh Mór]], [[Cairn na Burgh Beag]], [[A' Chrois]], [[Beinn Chorranach]], [[Cnoc Coinnich]], [[Cruach nam Mult]], [[Cruach nan Capull]], [[Clach Bheinn]], [[Cara]], [[Caisteal an Stalcaire]], [[Ceann a' Gheárr-loch]], [[Coire Bhreacain]],[[Ceardach]], [[Clár-Innis]], [[Craobh-Innis]] * [[Dún da Ghaoithe]], [[Dubh Artach]], [[Dún Add]], [[Dúnan Amhlaidh]], [[Dún Channuill]] * [[Eilean Bhóid]], [[Eileach an Naoimh]], [[Eilean Mhic Chrion]], [[Eilean MhicAsgain]], [[Eilean Dá Bhárr]], [[Eilean Dubh]], [[Eilean Dearg]], [[Eilean Deargannan]], [[Eilean Darach]], [[Eilean a' Bhó]], [[Eilean-a-beithich]] * [[Flada]], [[Fraoch Eilean]] * [[Garbh Eileaich]], [[Garbh Eileach]], [[Gleann a' Chró]], [[Gleann Urchaidh]], [[An Gearr Loch]], [[Giogha]], [[Gleann Freóin]] * [[Innis Chonachain]], [[Innis Mheárnaig]], [[Innis]], [[Inbhir Aora]], [[Innis na Cailleach]], [[Clár-Innis]], [[Innis Chonachain]], [[Innis Fada]], [[Innis Inbhir Dhughlais]], [[Innis na Móna]], [[Innis Mheadhran]], [[Innis Taigh a' Mhanaich]] * [[An Linne Latharnach]], [[Lungaigh]], [[An Loch Sianta]], [[Lios Mór]], [[Loch Obha]], [[Loch Eich]], [[Loch Eite]], [[Loch Fíne]], [[Loch Gilb]], [[Loch Goill]], [[An Linne Dhubh]], [[Loch Laomainn]], [[Loch Long]], [[Lunga]], [[Luinn]] * [[Mullach Coire a' Chuir]] * [[Páirc Náiseanta Loch Laomainn agus nan Trosaichean]] * [[Rathad Iarainn nan Eilean]] * [[Stob an Eas]], [[Stob na Boine Druim-fhinn]], [[Sandaigh]], [[Saoil]], [[Siuna]] * [[Tom nan Gamhna]], [[Tom Molach]], [[Tír Fearghais]], [[Treisinis]], [[Torr-Innis]], [[Torsa]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Siorrachdan na h-Alba]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal]] mcolxkzf0f3syfo0krj1yodglj00s4l 0 26707 1211800 1200075 2024-04-18T02:15:04Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Íle''' ({{Lang-gd|Ìle}}, {{Lang-en|Islay}}) an oileán is faide ó dheas de [[na hOileáin Istigh]] in [[Albain]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40477|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá sé suite in [[Earra-Ghàidheal|Earra-Ghàidheal]] síor ó dheas ó [[Diúra|Dhiúra]] agus thart ar 40 ciliméadar ó thuaidh ó chósta na [[Éire|hÉireann]]. Is é [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] a cheantar comhairle agus is é [[Bogha Mór|Bogha Mòr]] a phríomhbhaile, áit ina bhfuil [[Eaglais Cill an Rubha|Eaglais chiorclach Chill an Rubha]] lonnaithe agus ceann de na hocht [[Uisce beatha|ndrioglann]] ar an oileán freisin. Is é [[Port Ílein|Port Ìlein]], ar an gcósta dheas, príomhchalafort an oileáin. De réir dhaonáireamh na bliana 2001 bhí 3,457 daoine ina gcónaí ann agus 24% díobh siúd ina gcainteoirí [[Gàidhlig|Gàidhlige]]. == Foclóirín Ghaeilge na hÍle == * '''Asgaill''' - ''Ascaill'' * '''Ceatal''' - ''Citeal'' * '''Coimhearsnach''' - ''Comharsa'' * '''Cosail'''- ''Cosúil'' * '''Dreòlan''' - ''Dreoilín'' * '''Gun robh maith agad''' - ''Go raibh maith agat'' * '''Gruag''' - ''Gruaig'' * '''Olann''' - ''Olann'' * '''Siop''' - ''Siopa'' == Gailearaí == <gallery> File:Thkil1.jpg|Cros File:Port Ellen, Islay.jpg|Port Ílein File:Port Charlotte - Loch Indaal.jpg|Port Sgioba </gallery> == Bailte == * [[Áird Talla]] * [[Baile an Ghrána]], [[Beul an Átha]], [[Bogha Mór]] * [[Lag a' Mhuilinn]] * [[Nereabolls]] * [[Port Asgaig]], [[Port Sgioba]], [[Port Ílein]], [[Port na h-Abhainn]] == Ceantair == * [[Laphroaig]] == Stair == * [[Blár Trá Ghruineart]], [[Bruichladdich]], [[Bun na h-Abhainn]] * [[Cenél nÓengusa]], [[Cros Cill Daltain]], [[Caisteal Mhic Dhomhnuill]] * [[Daniel Campbell]], [[Donald Caskie]], [[Dún Bhruichlinn]], [[Dún Guaidhre]] * [[Eaglais Cill an Rubha]] * [[Taigh-stail Áirde Beaga]], [[Taigh-stail Caoil Íle]] == Tíreolaíocht == * [[Beinn Bheigeir]] * [[Caol Íle]] * [[Dún Naomhaig]] * [[Eas Lathan]], [[Eas Mór (uachtar)]], [[Eas Mór (íochtar)]], [[Loch Gruinneard]] * [[Orasaigh, Ile|Orasaigh]], [[An Obha]] * [[Port an Eilein]] * [[Na Roinn Íleach]] * [[Teacsa]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://en.islay-gaelic.net/ Ionad Chaluim Chille Ìle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130721030921/http://en.islay-gaelic.net/ |date=2013-07-21 }} * [http://labspace.open.ac.uk/mod/oucontent/view.php?id=446744&section=2.6/ Gaelic in modern Scotland]{{Dead link|date=Samhain 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_16_Ile_Diura_Colbhasa_Ed_II.pdf Íle] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204161933/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_16_Ile_Diura_Colbhasa_Ed_II.pdf |date=2012-02-04 }} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Ile}} [[Catagóir:Íle]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] qx93y6aw0zxpwda24cq6g20g6ooch0c 0 27148 1211876 1208393 2024-04-18T10:50:46Z 137.191.234.106 wikitext text/x-wiki {{Teideal iodálach}} {{WD Bosca Sonraí Nuachtán}}[[Irisleabhar|Iris]] [[Filíocht|filíochta]] [[An Ghaeilge|Gaeilge]] ab ea '''Innti''', ina raibh véarsaíocht, aistí critice, léirmheasanna agus ealaín fhísiúil. Gluaiseacht liteartha a bhí ann chomh maith, agus is iad [[Nuala Ní Dhomhnaill]], [[Liam Ó Muirthile]], [[Michael Davitt (file)|Michael Davitt]], [[Gabriel Rosenstock]] is mó a shamhlaítear léi. Bhí baint ag [[Louis de Paor]] leis an iris tar éis a hathbheoite. Déantar tagairt dóibh go minic mar ''an grúpa Innti'', a raibh an tiomantas céanna acu d'athnuachan fhilíocht na Gaeilge ó fhoinsí éagsúla cultúir sna 1960idí agus 1970idí. [[Íomhá:The Quad, UCC, Cork - panoramio.jpg|mion|clé|[[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh]]]] [[Íomhá:Gabriel Rosenstock.jpg|clé|mion|[[Gabriel Rosenstock]]]] === Gluaiseacht === Díreach ar nós [[Seán Ó Ríordáin|Sheáin Uí Ríordáin]] rompu, bhí filí Innti ag iarraidh talamh nua a bhriseadh. Bhí dúil acu i bhfilí beat Meiriceánacha mar [[Jack Kerouac]] agus [[Allen Ginsberg]] agus fiú amháin in amhránaithe mar [[Bob Dylan]]. Theastaigh uathu an fhilíocht a thabhairt amach as an leabharlann agus an seomra plúchta léachta. Ba mhinic iad ag léamh a gcuid dánta ag ócáidí poiblí agus slua mór daoine i láthair, slua chomh mór le 1000 duine ag ceann amháin acu.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.cogg.ie/wp-content/documents/2019-08/Duchas_Acmhainn_an_Scolaire_Book.pdf|teideal=Dúchas / Gaeilge na Sraithe Sóisearaí (T1)|údar=cogg.ie / Antain Mac Lochlainn, Siuán Ní Mhaonaigh|dáta=2019|dátarochtana=2024}}</ref> === '''Iris''' === Mic léinn ó [[Coláiste na hOllscoile, Corcaigh|UCC]] a bhunaigh an iris Innti i Márta [[1970]] mar mhórbhileog filíochta, agus d'athbhunaigh Michael Davitt é mar iris sa bhliain [[1980]], ar dhuine de na comhbhunaitheoirí bunaidh a bhí ann. Chabhraigh an iris le haird an phobail a tharraingt ar obair scata filí óga a raibh baint acu leis an ollscoil. == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Filíocht]] [[Catagóir:Irisí Gaeilge]] [[Catagóir:Innti]] s07dhj0ady35gy9u8fim4v600g9akj2 0 27281 1211809 1173282 2024-04-18T02:21:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is móinteán fairsing bogach é ''' Am Monadh Dubh''',<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35571|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> ag ceann siar [[Móinteach Raineach]], 6.5 ciliméadar ó thuaidh ar [[Drochaid Urchaidh]] in [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]]. == Naisc sheachtracha == * [http://www.garryrobertson.co.uk/photo_4290095.html Grianghraif] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110129070610/http://www.garryrobertson.co.uk/photo_4290095.html |date=2011-01-29 }} == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Láithreáin Sainspéis Eolaíochta]] [[Catagóir:Limistéir Chaomhantais Speisialta]] [[Catagóir:Móinteach Raineach]] 43qu6qq5mqwrkg57cphfp3nswrkv7yh 0 27536 1211840 1042617 2024-04-18T02:47:55Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is baile beag é '''Dún Omhain'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41134|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> (Béarla: ''Dunoon'') ar leithinis [[Cómhghall|Chómhall]] i [[Cinn Tíre|gCinn Tíre]]. Tá sé suite ar [[Caolas Chluaidh|Linne Chluaidh]], ar thaobh [[An Loch Sianta|Loch Sianta]] agus os comhair [[Guireag]]. Tá sé in [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dun Omhain}} [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] [[Catagóir:Bailte in Albain]] jt283bs0saxxdsz44glhjvqdp9olq82 0 27986 1211738 1200437 2024-04-17T22:29:18Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] i gceantar [[Comhairle nan Eilean Siar|Chomhairle nan Eilean Siar]] é '''Steòrnabhagh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39555|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> De réir daonáireamh na hAlban 2011 bhí cónaí ar 5,714 duine i mbaile Steòrnabhagh, méadú 112 ó 5,602 duine sa bhliain 2001. Is an baile is mó sna hInnse Gall é Steòrnabhagh agus is calafort tábhachtach é. ==Teangacha== Sa bhliain 2011 dúirt 39.5% do dhaonra Steòrnabhagh go raibh Gaeilge na hAlban acu, laghdú ó 4.7% ó 44.2% don daonra sa bhliain 2001. Bhí Béarla na hAlban ag 7.7% den daonra sa bhliain 2011. Sa bhliain 2011 dúirt 24.8% de dhaonra Steòrnabhagh gur labhair siad teanga eile seachas an [[Béarla]] sa bhaile. == Naisc sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_15_Steornabhagh_Ed_II.pdf Steòrnabhagh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204162141/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_15_Steornabhagh_Ed_II.pdf |date=2012-02-04 }} == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Steornabhagh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] if0rm6c9zanjvxuoecaxn00keib93d7 0 28552 1211562 1058523 2024-04-17T17:05:50Z 2001:D08:E6:D35B:E562:68B2:83B3:D8A8 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Gairm‎}} [[Íomhá:P Ramlee Dunia Film 15 May 1954 p20.jpg|150px|mion|clé|An t-aisteoir Malaeach [[P. Ramlee]]]] Is duine é/í ('''ban-''')'''aisteoir''' a bhfuil an [[aisteoireacht]] mar ghairm aige nó aici. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Catcómhaoin|Actors|Aisteoirí}} {{Catcómhaoin |Actresses|Ban-aisteoirí}} {{síol}} [[Catagóir:Aisteoireacht]] nqq3ds4d31k5ow8vfxd158mmxvqqspm 0 28821 1211526 1137119 2024-04-17T14:38:38Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''James Cagney''' (a rugadh ar an [[17 Iúil]] [[1899]] agus a fuair bás i [[30 Márta]] [[1986]]). == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Cagney, James}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine as Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1899]] [[Catagóir:Básanna i 1986]] [[Catagóir:Buaiteoirí gradam Aisteoir is Fearr sna gradaim Academy]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 7jjf71euzw7d3d1zlarqz97aydco266 0 29029 1211452 1189469 2024-04-17T13:21:14Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[stiúrthóir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''John Ford''' a rugadh i [[Cape Elizabeth]], [[Maine]] ar an [[1 Feabhra]] [[1894]] agus a fuair bás ar an [[31 Lúnasa]] [[1973]]. Ba as [[Gaillimh]] iad a tuismitheoirí. Is cinnte go raibh John Ford ar dhuine de na stiúrthóirí scannán ba mhó cáil le linn ré órga [[Hollywood (Los Angeles)|Hollywood]]. Nuair a iarradh ar [[Orson Welles]] na stiúrthóirí ab fhearr riamh a ainmniú ba é an freagra a thug se ná ‘John Ford,’ ‘John Ford,’ agus ‘John Ford.’ [[Íomhá:John Ford 1915.png|clé|mion|1915]] == Saol == [[Íomhá:John Ford and daughter Barbara.jpg|clé|mion|John Ford agus a hiníon Barbara, 1935]] Ba dhuine de mhuintir Uí Fhéinne as an [[An Spidéal|Spidéal]] athair John Ford agus ‘Feeney’ a bhí air féin nuair a bhí sé ag fás aníos i Meiriceá. Ansin d’athraigh sé a ainm go John Ford. D’imigh an t-athair John Feeney ar imirce chuig na Stáit Aontaithe sa mbliain 1872. Phós sé Barbara Curran as an Choill Rua agus rugadh John in 1894. Gaeilge a labhair an lánúin sa mbaile i Meiriceá, is cosúil. === Scannánaíocht === Chuaigh John agus a dheartháir Francis go Hollywood agus rinneadar go maith ann. Rinne John 150 scannán i rith a shaoil, 24 acu sin le [[John Wayne]]. Leis na scannáin ‘western’ ba mhó a bhain cáil John Ford agus thugadh sé páirteanna do John Wayne go minic iontu agus bhí seisean agus daoine eile ar nós [[Maureen O'Hara|Maureen O’Hara]], [[Victor McLaglen]], [[Ward Bond]] agus [[Barry Fitzgerald]] mar sórt ‘compántas’ aisteoirí aige. I rith an [[Dara Cogadh Domhanda|Dara Cogadh Domhanda,]] ghlac Ford post leis an Aonad Grianghrafadóireachta de chuid [[Cabhlach na Stát Aontaithe|Chabhlach na Stát Aontaithe]]. Rinne sé cláracha faisnéise ar nós ''The Battle of Midway'' agus bronnadh gradam eile ‘Oscar’ air dá bharr sin. B’oifigeach é i gCabhlach Cúltaca na Stát Aontaithe agus an lá ar fhág sé an tseirbhís bronnadh teideal ‘Leasaimiréal’ air. Tá an-chuntas air sa tsraith ''Five Came Back'' ar [[Netflix]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/an-uair-a-thug-maureen-ohara-agus-john-wayne-cuairt-ar-an-seanteach/|teideal=An uair a thug Maureen O’Hara agus John Wayne cuairt ar an seanteach|údar=Mairéad Ní Nuadháin|dáta=3 Samhain 2023|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2023-11-08}}</ref> Beagán blianta dár gcionn rinne Ford The Quiet Man. [[Íomhá:The Quiet Man Stone Inscription.jpg|clé|mion|[[The Quiet Man]], Portland, Maine]] ==== ''The Quiet Man'' ==== Faoin am go dtáinig sé go [[Conamara]] chun ''[[The Quiet Man]]'' a dhéanamh in 1952, bhí cáil ollmhór bainte amach aige. Ba sa tréimhse iarchogaidh a rinne sé an scannán ''The Quiet Man''. Bhí lámh ag [[Lord Killanin]] san obair. Tá cáil ar an scannán sin fós ar fud an domhain. Mar a dúirt léirmheastóir amháin ‘it was more commercially viable paddywhackery’.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/liam-o-flaithearta-john-ford-agus-an-scannan-faoin-ngorta-mor-nar-eirigh-leo-e-a-dheanamh/|teideal=Liam Ó Flaithearta, John Ford agus an scannán faoin nGorta Mór nár éirigh leo é a dhéanamh|dáta=2018-09-18|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2023-11-08}}</ref> Tagann na turasóirí ina sluaite chuig na láithreacha éagsúla, thart ar [[Conga|Chonga]], [[Uachtar Ard]], an Caisleán agus áiteacha eile nach iad. Faoi 1952, bhí gradam ‘Oscar’ buaite aige trí huaire mar stiúrthóir (''The Informer'', ''The Grapes of Wrath'' agus ''How Green Was my Valley)'' agus ar ndóigh ghnóthaigh sé ceann eile le ''The Quiet Man''. Bhí cineál gaol i bhfad amach idir Ford agus an [[Tiarna Killanin]], a raibh teach mór sa [[An Spidéal|Spidéal]] aige. Ba é an Tiarna Killanin a mhol Conga agus Caisleán Cheapach Corcóige dó mar láthair scannánaíochta. Ba mhaith mar a d’fheil siad sin don scéal agus bhí láithreacha eile – ar nós an droichead beag siúd nach raibh i bhfad ón láthair.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/an-uair-a-thug-maureen-ohara-agus-john-wayne-cuairt-ar-an-seanteach/|teideal=An uair a thug Maureen O’Hara agus John Wayne cuairt ar an seanteach|údar=Mairéad Ní Nuadháin|dáta=3 Samhain 2023|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2023-11-08}}</ref> == Féach freisin == * [[The Quiet Man]] == Tagairtí == {{reflist}}{{DEFAULTSORT:Ford, John}} [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1894]] [[Catagóir:Básanna i 1980]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 2npb0peqmuref2boyv2fsl38fkcacur 0 29616 1211717 1121903 2024-04-17T22:17:04Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:PerthshireTraditional.png|mion|clé|Peairt]] [[Contaetha na hAlban|Contae]] de chuid na h[[Albain|Alban]] is ea '''Siorrachd Pheairt'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37726|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Bailte == * [[Achadh Chaladair]], [[Áth a' Cháirn]], [[Achadh na Follt]], [[Ailt]], [[Áth Maol Ruibhe]], [[Aird Talnaig]], [[Achadh Loinne]] * [[Blár Athall]], [[Blár Ghobhraidh]], [[Baile Chloichridh]], [[Baile an Luig]], [[Blár-na-Gobhainn]], [[Baile a' Chlachain]], [[Both Bhúirnich]] * [[Cuimrigh]], [[Cúbar Aonghais]], [[Craoibh]], [[Ceann Rois]], [[Cluainidh]], [[A' Cheannmhor]], [[Coille Chnagaidh]], [[Ceann Loch Raineach]], [[An Ceann Árd]], [[Ceann Eas Ciad]], [[Cinn Rosaidh]], [[Cille Mhícheil, Peairt|Cille Mhícheil]] * [[Drochaid Éireann]], [[Drochaid Theilt]], [[Dún Chailleann]], [[Dáil Ghiuthais]], [[Dul]] * [[Feárnan]], [[Feith nan Ceann]], [[Forgrann Eithne]], [[Fothair Tabhaicht]], [[Fartairchill]] * [[Innis Tuathar]] * [[Labhar]], [[Lag an Ratha]], [[Longartaidh]] * [[Mígeil]], [[Meadhainnigh]], [[Maothail, Peairt|Maothail]] * [[Obar Pheallaidh]], [[Obar Phuill]], [[Obar Fhargaidh]], [[Obar Dailchinn]], [[Obar Neithich]], [[Obar Ruadhainn]] * [[Peairt, Albain|Peairt]], [[Am Port Mór, Peairt|Am Port Mór]] * [[Rochgorton|Ráth a' Ghoirtein]] * [[Srath Gaoithe]], [[Sgáin]], [[Spideal Ghlinn Sídh]] * [[Tobair Mhuire]], [[Trian a' Phuir]] * [[Uachdar Àrdair]] == Tíreolaíocht == * [[Loch Dhún Alastair]], [[Loch Éireann]], [[Loch Faschoille]], [[Loch Líobhann]], [[Loch Eireachd]], [[Loch Raineach]], [[Loch Tatha]], [[Loch Teimhil]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} [[Catagóir:Contaetha na hAlban]] 9jcenba4ggl7kycyj60y57v2fxskczx 0 29617 1211724 1167144 2024-04-17T22:21:40Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Ceann de chontaetha traidisiúnta na h[[Albain|Alban]] is ea '''Siorrachd Bhearaig''',<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37723|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> ar theorainn [[Sasana|Shasana]]. Faigheann an contae a ainm 'Am Bearaig', a bhaile contae bunaidh, a bhí mar chuid d'Albain ag an am a bunaíodh an contae sa dara haois déag, ach a tháinig chun bheith ina chuid de Shasana sa bhliain 1482 tar éis roinnt céadta bliain de mhalartú anonn is anall idir an dá ríocht. Tar éis am Bearaig, Na Dùintean agus Greenlaw a chailleadh, d'fheidhmigh Na Dùintean agus Greenlaw araon mar bhailte contae ag tréimhsí éagsúla. == Bailte == Seo cuid de na bailte sa cheantar seo: * [[Abaid Bhaoithin]] * [[Auchencrow]] * [[Baile Alain]] * [[Baile Eighe]] * [[Baile nan Damh]] * [[Burnmouth]] * [[Chirnside]] | * [[Coldingham]] * [[Cill Aba]] * [[Dùn Airchill]] * [[Na Dùintean]] * [[Dùn Airchill]] * [[Foulden]] * [[Greenlaw]] * [[Inbhir Eighe]] | * [[Labhdair]] * [[Longphort Mhacais]] * [[Reston]] * [[An Sruthan Fuar]] * [[Swinton]] == Tagairtí == {{reflist}} {{stumpa}} [[Catagóir:Contaetha na hAlban]] [[Roinn-seòrsa:Siorrachd Bhearaig|*]] f3e0tv902xpffxyo9d91nj6cb6b8tir 0 29618 1211712 1207962 2024-04-17T21:41:54Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Ceantair chomhairle na hAlban|Contae]] de chuid na h[[Albain|Alban]] is ea '''Fìobha''',<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40883|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> atá suite in oirdheisceart na hAlban. Tá beagnach 360,000 duine ina gcónaí i bhFìobha. Cónaíonn an tríú cuid den daonra i dtrí bhaile móra, mar atá Cair Chaladain (49,709 de dhaonra sa bhliain 2011), Dún Phárlain (49,706) agus Gleann Ráthais (39,277). Tá Cill Rímhinn lonnaithe ar an gcósta in oirthuaisceart Fhìobha. Tá Ollscoil Chill Rímhinn suite ar an mbaile sin agus í ar na hollscoileanna is sine san Eoraip. Ceapadh an cluiche [[galf]] ansin freisin. Tá [[Gordon Brown]], Iar-Phríomh Aire na [[An Bhreatain Mhór|Breataine Móire]] ina chónaí anseo lena bhean chéile Sarah agus a gclann óg. == Bailte == * [[Ánstruthair]], [[Achadh an Fhuarain]] * [[Baile Meireanach]], [[Baile Mo Chaluim]], [[Baile Mhullaich]], [[Baile Theárlaich]], [[Baile na h-Uaimh]], [[Baile 'Ic Eóghainn]], [[Bágh Dhealgadaidh]],[[Baile nan Dealgan]] * [[Cair Chaladain]], [[Cúl Dún Beithe]], [[Cathair Aile]], [[Craoich]], [[Cuileann Ros]], [[Creagan Bhláth Bholg]], [[A' Chárnaich]], [[Ceann-Achadh]], [[Cill Dúnchad]], [[Cille Mheinidh]], [[Cill Reithneach]], [[Cathair Aile]], [[Cúbar]], [[Ceann Gronna]], [[Cille MoGhlasaidh]], [[Cinn Chárdainn]], [[Cill Rímhinn]], [[Cnoc na Croise]] * [[Dún Phárlain]], [[Darfhasaidh]], [[An Dìseart (Fìobha)|An Dìseart]] * [[An Ealaidh]], [[Eilean a' Chroinn]] * [[Fraoch]], [[Fáclann]], [[Fleasg]] * [[Gleann Ráthais]] * [[Inbhir Chéitinn]], [[Inbhir Líobhann]] * [[Luachar]], [[Loch Gheallaidh]], [[Leathad Bog]] * [[Marc Innis]] * [[Obar Dobhair]], [[Obar Chrombaidh]] * [[Port na Banrighinn]] * [[Ros Fhíobh]] * [[Srath Aodainn]], [[Srath Mioglach]] * [[Tulach-Aluinn]] * [[Uachdar Mucadaidh]], [[Uachdar Tuil]], [[Uachdar Doirein]] == Tíreolaíocht == * [[Abhainn Líobhann]] * [[Creag Líte]] * [[Eilean Chathair Amain]], [[Eilean Mháigh]] * [[Innis Garbhach]], [[Innis Choluim]], [[Innis Cheith]], [[Innis nam Bhiocaire]] * [[Linne Foirthe]], [[Linne Tatha]], [[Loch Gheallaidh, Fìobha|Loch Gheallaidh]] * [[Muc-Dhruim]] * [[Rubha Fiobha]] == Cultúr == * [[Dún Phárlain Banrighinn Mairead]] * [[Gleann Ráthais & Baile nan Dealgan]] * [[Oilthigh Chill Rímhinn]] ==Daoine ainmniúla== * [[Robert Adam]] (1728–1792), ailtire * [[Stuart Adamson]], ceoltóir ([[Big Country]], [[The Skids]]) * [[Robert Hope Moncrieff Aitken]] (1826–1887), [[Leifteanant]] ins an 13ú, [[Bengal Native Infantry]], a bhfuair an [[Victoria Cross]] * [[Ian Anderson (ceoltóir)|Ian Anderson]], ceoltóir, príomhamhránaí san [[Jethro Tull (banna ceoil)|Jethro Tull]] * [[Iain Banks]], scríbhneoir * [[Lady Anne Barnard]], scríbhneoir taistil, ealaíontóir agus féileacán sóisialta na tréimhse * [[Andrew Whyte Barclay]], (1817–1884), dochtúir, [[Léachtóir Lumleian]], agus óráidí (''féach:Harveian Oration'') * [[Jim Baxter]], peileadóir * [[Guy Berryman]], dordghiotáraí sa bhanna [[Coldplay]] * [[James Black (cógaseolaí)|Sir James Black]], cógaseolaí agus buaiteoir Duais Nobe * Sir [[Ernley Blackwell]], dlíodóir agus státseirbhíseach * [[Edith Bowman]], BBC Radio 1/6 DJ * [[Caroline Brazier (librarian)|Caroline Brazier]], leabharlannaí * [[Gordon Brown]], former British Prime Minister and [[Chancellor of the Exchequer]] and former MP for [[Kirkcaldy and Cowdenbeath]] * [[Scott Brown (footballer, born June 1985)|Scott Brown]], [[Scotland]] and [[Celtic F.C.]] footballer * [[Gregory Burke]], playwright * [[Kenn Burke]], ballet dancer * [[Alexander Buchanan Campbell]], ailtire * [[Andrew Carnegie]], tionsclaí agus daonchara * [[Henry Chisholm]] (1822-1881), feidhmeannach an tionscail cruach * [[Jim Clark]], a bhain an 'Formula One World Drivers' Champion faoi dhó * [[James Clephan]], Leifteanant ar bord an lo0ng [[HMS Spartiate|HMS Spartiate (1798)|HMS ''Spartiate'']] le linn [[Cath Trafalgar|chath Trafalgar]] * [[Archibald Constable]] (1774–1827), foilsitheoir, díoltóir leabhar agus stáiseanóir * [[Kenneth Cranham]], aisteoir * [[King Creosote]], ceoltóir * [[Lawrence Daly]], Árd-Rúnaí an NUM * [[David Danskin]], príomhbhunaitheoir [[Arsenal F.C.|Arsenal FC]] * [[James Dewar (judge)|James Dewar]], breitheamh * [[Barbara Dickson]], ceoltóir agus aisteoir * [[Thomas Millie Dow]] (1848–1919), ealaíontóir, baill den [[Glasgow School]] * [[Philip Charles Durham]], mairnéalach agus captaen san long [[HMS Defiance (1783)|HMS ''Defiance'']] ag [[Cath Trafalgar]] * [[Marjorie Fleming]] (1803–1811), scríbhneoir leanaí agus file * [[Sandford Fleming|Sir Sandford Fleming]], (1827–1915), innealtóir, a mhol an caighdeán domhanda [[criosanna ama]], a ndearnadh innealtóireacht ar an [[Intercolonial Railway]] agus an [[Canadian Pacific Railway]] * [[Valentine Fleming]] (1882–1917), feisire parlaiminte agus athair an údair [[Ian Fleming]] * [[John Forbes (British Army officer)|John Forbes]], named the city of [[Pittsburgh]] * [[Chris Fusaro]], imreoir rugbaí * [[Thomas Lomar Gray]] (1850–1908), innealtóir aitheanta i gcomhair a chuid oibre ceannródaí san [[seismeolaíocht]]. * [[Martin Grehan]], peileadóir * [[Thomas Hardy (minister)|Thomas Hardy]], (1747–1798), ministir creidimh, [[Modhnóir Chomhthionól Ginearálta Eaglais na hAlban]] agus Ollamh le Stair Eaglasta ag [[Ollscoil Dhún Éideann]] * [[Alexander Henderson (theologian)|Alexander Henderson]] (c.1583–1646), diagaire, agus státaire eaglasta tábhachtach * [[Shirley Henderson]], aisteoir * [[Peter Horne]], imreoir rugbaí * [[Bob Howie]] agus [[Dave Howie]], imreoirí rugbaí * [[Ninian Imrie]] ó Denmuir (a fuair bás sa bhliain 1820) oifigeach airm agus geolaí * [[Danny Inglis]], Imreoir dairteacha *[[Peter Johnstone (peileadóir)|Peter Johnstone]], peileadóir Celtic FC * [[Henrietta Keddie]] (1827–1914), úrscéalaí a scríobh faoin cleite eile [[Sarah Tytler]] * [[Deborah Knox]], bhuaigh sí bonn óir Oilimpeach sa [[curláil|churláil]] * [[Craig Levein]], iarpheileadóir Albanach agus bainisteoir gairmiúil * [[Jackie Leven]], amhránaí-cumadóir * [[Wallace Lindsay]], scoláire clasaiceach, pailéagrafadóir, Ollamh le Daonnacht in Ollscoil Chill Rímhinn * [[Robert Lindsay of Pitscottie]], scríbhneoir ón 16ú haois * [[Anne Macaulay]] ceoleolaí, seandálaí, údar agus léachtóir * [[Douglas Mackinnon]], stiúrthóir * [[Kathleen Jamie]], file * [[Mary Somerville]], eolaí * [[Jocky Wilson]] ([[1950]]–[[2012]]). Imreoir dairteacha.<ref>[http://www.telegraph.co.uk/sport/othersports/darts/9165497/Jocky-Wilson-former-darts-world-champion-dies-aged-62.html Telegraph]</ref> ==Tagairtí== {{Reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Fiobha}} [[Catagóir:Ceantair chomhairle na hAlban]] [[Catagóir:Fìobha]] r6f20symag967d8xrlaisxhn0l236h6 0 29624 1211719 1129716 2024-04-17T22:18:23Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:LochNessUrquhart.jpg|deas|200px|thumb|Loch Nis]] [[Contaetha na hAlban|Contae]] de chuid na h[[Albain|Alban]] is ea '''Siorrachd Inbhir Nis'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40664|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Ceantair == * [[Na Garbh Chriochan]] * [[Loch Abar]] * [[An Áird]] == Bailte == * [[Inbhear Nis]] * [[Cúil Lodair]] * [[Malaig]] * [[Obar Itheachan]] * [[A' Mhanachainn]] * [[Druim na Drochaid]] * [[Duras]] * [[Inbhir Farragaig]] * [[Bun Leothaid]] * [[Foithir]] * [[Inbhir Mhoireastain]] * [[An Drochaid Bhán]] * [[Cille Chuimein]] * [[Ceann Loch]] == Stair == * [[Caisteal na Sróine]] == Tíreolaíocht == * [[An t-Eilean Sgitheanach]] * [[Eilean Áigeis]] * [[Na Hearadh]] * [[Uibhist a-Tuath]] * [[Uibhist a Deas]] * [[Uibhist a Deas]] * [[Barraigh]] * [[Rúm]] * [[Loch Nis]] * [[Rocal]] * [[Na h-Eileanan Tarsainn]]] == Tagairtí == {{reflist}} {{stumpa}} [[Catagóir:Contaetha na hAlban]] b8zycho4eejv01kjw7rdi92ugs2qe5a 0 29634 1211725 1173318 2024-04-17T22:22:21Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Contaetha na hAlban|Contae]] de chuid na h[[Albain|Alban]] is ea '''Siorrachd Inbhir Àir''' nó '''Siorrachd Àir'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40632|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Bailte == * [[Allmhaigh]] * [[An Leargaidh Ghallda]] * [[An t-Srón]] * [[Baile na Trágha]] * [[Cill Fhinnean]] * [[Cill Mheárnaig]] * [[Cille Bhraonaidh]] * [[Cille Mhára]], [[Cill Osailt]] * [[Cnoc an Tobair]] * [[Cumnag]] * [[Dail Ruighe]], [[Dún Iúbhair]], [[Dail Mhaol Chiarain]] * [[Gleann Gairneig]] * [[Inbhir Áir]], [[Inbhir Gharbhain]] * [[Irbhinn]] * [[Machlainn]], [[Am Magh Baoghail]] * [[Preastabhaig]], [[Patna]] == Tíreolaíocht == * [[Abhainn Dhúin]], [[Abhainn Gharbhain]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Siorrachd Àir}} [[Catagóir:Contaetha na hAlban]] 27xohp1jyoo8czca2j55eywqyt71pqg 0 29636 1211718 1167157 2024-04-17T22:17:45Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is contae (nó ''siorrachd'' ) stairiúil agus contae clárúcháin na hAlban é '''Siorrachd Shruighlea'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40613|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> (Contae Shruighlea). Is é Sruighlea a baile contae. Tá teorainn aige le [[Siorrachd Pheairt]] ó thuaidh, Siorrachd Chlach Mhanannsoir ar an taobh thoir, Lodian Thiar soir ó dheas, Siorrachd Lannraig ó dheas, agus [[Siorrachd Dhùn Breatann an Iar|Siorrachd Dhùn Breatann]] ó dheas agus san iardheisceart (roinntear an teorainn dheireanach seo ina dhá cheann de bharr na iamhchríche 'Comar nan Allt' Dhún Breatúin. ==Stair== Sa bhliain 1130, chruthaigh an Rí Daibhidh I na h-Alba , ceann de phríomhdhaingne ríoga [[Ríocht na hAlban]], [[Sruighlea (cathair)|Sruighlea]] ina bhuirg ríoga. Ar an 11 Meán Fómhair 1297, chuir fórsaí Andreu de Moray agus Uilleam Uallas an ruaig ar chomhfhórsaí Sasanacha John de Warenne, 6ú Iarla Surrey, agus Hugh de Cressingham in aice le Sruighlea, ar an [[Uisge For]], ag [[Blàr Drochaid Shruighlea]] (cath de Chogadh Saoirse na hAlban) le linn Chéad Chogadh Saoirse na hAlban. Ar an 22 Iúil 1298 fuair an Rí [[Éadbhard I Shasana]] an ceann is fearr ar a chéilí comhraic [[Uilleam Uallas]] i g[[Cath na hEaglaise Brice (1298)|Cath na hEaglaise Brice]]. [[Contaetha na hAlban|Contae]] de chuid Siorrachd Dhùn Breatann. == Bailte == * [[Baile Dearnaig]] * [[Ceann Fháil]] * [[Deanaidh]] * [[An Eaglais Bhreac]] * [[Fionn Treabh]] * [[Cill Earnain]] * [[Cill Saidhe]] * [[Léirbert]] * [[Logan]] * [[Poll Mhonadh]] * [[Sliabh Mhanainn]] * [[Strath Bhláthain]] * [[Sruighlea (cathair)]] == Tagairtí == {{reflist}} {{stumpa}} [[Catagóir:Contaetha na hAlban]] efeuzdnb06dxb95cn7ch0vd7pzd1uic 0 29639 1211721 1083168 2024-04-17T22:19:44Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Contaetha na hAlban|Contae]] de chuid na h[[Albain|Alban]] is ea '''Lodainn an Iar''' ([[Gaeilge]]: ''Lodainn Thiar'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39764|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Bailte == * [[Armadal]] * [[An Eaglais Bhreac]] * [[Uisge For]] * [[Na Trosaichean]] * [[Hamaltan]] * [[Both Chéit]] * [[Am Fionn Allt]] * [[An Dubh Allt]] * [[Gleann Iucha]] * [[Baile Dhún Léibhe]] * [[Srath Bhroc]] == Tagairtí == {{reflist}} {{stumpa}} [[Catagóir:Contaetha na hAlban]] kkv92yn7w32zppw1jeppkzay3s7mjbs 0 29901 1211424 1166552 2024-04-17T13:00:21Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} Lacha a itheann [[Iasc|éisc]] is ea an t'''síolta'''. Tá ceithre speiceas beo ann a chuimsíonn an géineas '''''Mergus''''' san fhofhine [[Lacha shrúmála|Anatinae]]. Is focal Laidine é ainm an ghéinis a d’úsáid [[Plinias Mór]] agus údair [[An tSean-Róimh|Rómhánacha]] eile chun tagairt a dhéanamh d’éan uisce neamhshonraithe.<ref name="job90">{{Cite book-en|author=Jobling|first=James A|year=2010|title=The Helm Dictionary of Scientific Bird Names|url=https://archive.org/details/Helm_Dictionary_of_Scientific_Bird_Names_by_James_A._Jobling|publisher=Christopher Helm|location=London|isbn=978-1-4081-2501-4}}</ref> Faightear an [[Síolta mhór|tsíolta mhór]] (''Mergus merganser'') agus [[Síolta rua|an tsíolta rua]] (''M. serrator'') go forleathan sa leathsféar thuaidh. Is lacha as Meiriceá Theas é an tsíolta Bhrasaíleach (''M. octosetaceus'') — tá sé ar cheann de na sé [[Anseriformes|éan uisce]] is mó atá faoi bhagairt ar domhan, b’fhéidir níos lú ná 250 éan san fhiántas. Tá an tsíolta Shíneach (''M. squamatus'') [[Speiceas i mbaol|i mbaol]] freisin. Tá sé ina chónaí in Oirthear na hÁise sa chrios measartha, ag pórú sa tuaisceart agus ag geimhriú sa deisceart. Níl an t[[síolta chochaill]] (''Lophodytes cucullatus'', ar a dtugtaí ''Mergus cucullatus'' roimhe seo) ina bhall den ghéineas seo ach tá dlúthbhaint aige leis. Tá an t[[síolta gheal]] (''Mergellus albellus'', ar a dtugtar “an smiú” freisin), níos gaire do na h[[Órshúileach|órshúiligh]] (''Bucephala'') ó thaobh [[Fíligineacht|na fíligineachta]] de. Tá ceithre speiceas beo agus dhá speiceas dhíobhaí sa ghéineas.<ref name="ioc">{{Cite web-en|url=http://www.worldbirdnames.org/bow/waterfowl/|title=Screamers, ducks, geese & swans|date=July 2021|editor=Gill|work=IOC World Bird List Version 11.2|publisher=International Ornithologists' Union|access-date=24 August 2021}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=https://www.nzbirdsonline.org.nz/species/auckland-island-merganser|title=Auckland Island merganser {{!}} Miuweka {{!}} New Zealand Birds Online|work=www.nzbirdsonline.org.nz|access-date=2022-05-30}}</ref><ref name=":0">{{Cite web-en|url=https://nzbirdsonline.org.nz/species/chatham-island-merganser|title=Chatham Island merganser {{!}} New Zealand Birds Online|language=en|work=nzbirdsonline.org.nz|access-date=2022-05-30}}</ref> {| class="wikitable" !Pictiúr ! Ainm eolaíochta ! Ainm coitianta ! Dáileadh |- |[[Íomhá:MA_I156484_TePapa_Mergus-australis.jpg|120x120px]] | † ''Mergus australis'' | Síolta na Nua-Shéalainne | [[An Nua-Shéalainn]] (díobhaí c. 1902) |- |[[Íomhá:Mergus_merganser_merganser_(male).jpg|120x120px]] | ''Mergus merganser'' | [[Síolta mhór]] | An Eoraip, tuaisceart agus lár na hÁise, agus Meiriceá Thuaidh |- | | † ''Mergus milleneri'' | Síolta Oileán Chatham | Oileán Chatham, an Nua-Shéalainn (díobhaí am éigin tar éis gur lonnaigh daoine ar Oileáin Chatham,<ref name=":0"/> thart ar 1500<ref>{{Cite web-en|url=https://www.britannica.com/topic/Moriori|title=Moriori {{!}} people {{!}} Britannica|language=en|work=www.britannica.com|access-date=2022-05-30}}</ref>) |- |[[Íomhá:Mergus_octosetaceus_2.png|120x120px]] | ''Mergus octosetaceus'' | Síolta Bhrasaíleach | An Bhrasaíl |- |[[Íomhá:Mergus_serrator_-New_Jersey_-USA_-winter-8.jpg|120x120px]] | ''Mergus serrator'' | [[Síolta rua]] | Tuaisceart Mheiriceá Thuaidh, an Ghraonlainn, an Eoraip, agus an Áise. |- |[[Íomhá:Scaly-sided_Merganser_RWD.jpg|120x120px]] | ''Mergus squamatus'' | Síolta Shíneach | An Áise Thoir |} == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Lachain]] 9fnllnpn67zsyxd468wbhg668af2gez 0 29926 1211736 1204285 2024-04-17T22:28:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Oileán]] is ea '''Colla'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39916|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> s[[na hOileáin Siar]], suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], in iarthar na h[[Alban]]. Tá sé 13 míle (20.9 km) ar fhad, trí mhíle (4.8 km) ar leithead. Dar leis an daonáireamh, bhí cónaí ar 164 duine ann sa bhliain 2001. Bhí tuairim is 1000 duine ina gcónaí i gColla san ochtú céad déag ach d'fhág go leor daoine an t-oileán i bh[[Fuadach na nGael]]. == Bailte == * [[An t-Achadh]], [[Áirigh nan Gobhar]] == Tíreolaíocht == * [[Gunnaigh]] == Stair == * [[An Caisteal (Cola)|An Caisteal]], [[Creideamh a’ bhata-bhuidhe]] * [[Dún Anlaimh]], [[Dún Beic]], [[Dún Dubh]], [[Dún Morbhaidh]], [[Dún an Achaidh]] * [[Gilli (jarl)]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_20_Muile_Tiriodh_Ed_II.pdf Colla] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204161728/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_20_Muile_Tiriodh_Ed_II.pdf |date=2012-02-04 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cola}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Oileáin na hAlban]] [[Catagóir:Cola]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 012ydqiv98dm93mr8tkezi9po61kt1t 0 29950 1211819 1199972 2024-04-18T02:25:49Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is oileán é '''Tiriodh''',<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39526|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> ceann de [[na hOileáin Istigh]]. Tá Tiriodh suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], in iarthar na h[[Alban]]. Tá Tiriodh 7,834 heactár (30.2 míle cearnacha). Sa bhliain 2011 bhí 38.3% de mhuintir an oileáin ábalta [[Gaeilge na hAlban]] a labhairt, an céatadán is airde sna hOileáin Istigh. [[Íomhá:Tiree, spotted house.jpg|mion|"Teach breac" i dTiriodh]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_20_Muile_Tiriodh_Ed_II.pdf Tiriodh] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204161728/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_20_Muile_Tiriodh_Ed_II.pdf |date=2012-02-04 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tiriodh}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] kmu3vpx7zp8dttzjtj9cnbu7elgfhb2 0 29961 1211818 1199768 2024-04-18T02:25:17Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[oileán]] é '''Colbhasa''', ceann de [[Na hOileáin Istigh]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40492|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_16_Ile_Diura_Colbhasa_Ed_II.pdf Colbhasa] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204161933/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_16_Ile_Diura_Colbhasa_Ed_II.pdf |date=2012-02-04 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Colbhasa}} [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] lvz1x3nzj2myjzkolrtu07zvwbospe2 0 30033 1211742 1183561 2024-04-17T22:31:54Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Ceann de na hOileáin Siar ([[Gàidhlig]]: ''{{lang|gd|Na h-Eileanan Siar}}'') in [[Inse Ghall]], [[Comhairle nan Eilean Siar]] is ea '''Bhatarsaigh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39510|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> ([[An Béarla|Béarla]]: ''Vatersay''). An toileán is faide ó dheas a bhfuil daoine ina gcónaí ann is ea é. Is é An Caolas, lonnaíocht atá suite ar chósta thuaidh an oileáin, an áit is faide siar a bhfuil buanchónaí air in [[Albain]]. Tá an príomhshráidbhaile, ar a dtugtar Bhatarsaigh i ndeisceart an oileáin freisin. ==Tíreolaíocht == Tá cruth neamhrialta ar Bhatarsaigh agus tá tambaló aige: tá sé comhdhéanta de dhá oileán carraigeach (sa tuaisceart agus sa deisceart) nasctha le tairbeart (cuing nó muineál tíre) gainmheach. Tá an tairbeart clúdaithe le dumhcha agus ar an dá thaobh tá tránna móra bána gainmheacha: Am Bàgh Siar agus Am Bàgh Bhatarsaigh san oirthear. Tá roinnt tránna ann agus dumhcha mar chúltaca acu. Tá an t-oileán timpeall 5 chiliméadar ón tuaisceart go dtí an deisceart, agus tá an chuid thuaidh den oileán timpeall 5.5 km ón iarthar go hoirthear. Nascann cabhsa timpeall 200 méadar ar fhad, a críochnaíodh sa bhliain 1991, Bhatarsaigh leis an oileán níos mó [[Barraigh]] ó thuaidh. Is mór an tairbhe é seo, mar ní gá a thuilleadh go mbeadh seoladh (nó loingsiú) earraí agus trácht paisinéirí ag brath ar bhád farantóireachta beag paisinéirí. Tá rochtain ar scoileanna agus ar sheirbhísí éigeandála i bhfad níos tapúla agus níos éasca freisin. Tá an cabhsa timpeall 3 km ar siúl ó [[Bágh a' Chaisteil|Bhàgh a' Chaisteil]]. Ag an lag trá, tá an t-oileán nasctha freisin leis an oileáinín Uineasan, ar an taobh thoir. Ar an taobh theas tá na hoileáin [[Pabaigh|Pabaigh,]] [[Miùghalaigh]] agus [[Sanndraigh]] nach bhfuil áitrithe ina gcónaí. ==Fiadhúlra== I measc an fhiadhúlra ar an oileán tá [[Dobharchú|dobharchúnna Eoráiseacha]], eite-chosaigh (rónta) agus corra glasa (''Ardea cinerea''). Tá an bláth 'Plúr an Phrionsa' (''Calystegia soldanella''), de réir mar a deirtear, ó shíolta Francacha a thit le fána ón b[[Séarlas Éadbhard Stiúbhart|Prionsa Séarlas Éadbhard]], in Albain, le fáil ar Bhatarsaigh agus [[Èirisgeigh]] amháin. ==Seandálaíocht== Tá iarsmaí de [[Brugh|bhrugh]] na hIarannaoise ar an oileán ag Dùn a' Chaolais ag breathnú amach ar Chaolas Bhatarsaigh, agus in aice láimhe tá tuama pasáiste dar dáta an 3ú mílaoise RCR. Tá reilig ón g[[An Chré-umhaois|Cré-umhaois]] ag Trèseabhaig ó dheas ó airde Heiseabhal Mòr, agus carn a tógadh timpeall 1000 RCR siar ón shráidbhaile Bhatarsaigh. Ar an oileán amach ón gcósta Bioruaslam tá dún fálaithe a d'fhéadfadh a bheith de bhunadh [[Neoiliteach]]. == Tagairtí == {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== * [http://www.bbc.co.uk/naidheachdan/37775067 BBC Naidheachdan 2016-10-26: Cafe ùr son Bhatarsaigh] ''(aithris bhideo 2:23)'' * [https://www.bhatarsaigh.com Bhatarsaigh agus na Raiders - an eachdraidh Gàidhlig] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221201181656/https://www.bhatarsaigh.com/ |date=2022-12-01 }} {{DEFAULTSORT:Bhatarsaigh}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] bwc9yk48uzrnomepgp2rn0zsc6lb4si 0 30318 1211544 1009976 2024-04-17T15:04:07Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is damhsóir [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''Michael Flatley''' (nó '''''Mícheál Ó Flaithileadh''''' as Gaeilge). Rugadh é i [[Chicago]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ar an [[16 Iúil]], [[1958]]. {{DEFAULTSORT:Flatley, Michael}} {{síol}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1958]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] [[Catagóir:Damhsóirí]] sbux64adds7oloq0ci8t4ybzgq4er5o 0 30319 1211523 1137130 2024-04-17T14:36:48Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''Gene Kelly''' (a rugadh ar an [[23 Lúnasa]] [[1912]] agus a fuair bás i [[2 Feabhra]] [[1996]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kelly, G}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1912]] [[Catagóir:Básanna i 1996]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] g43escco3ptl5rv3zyl68w88tkj31vn 0 30330 1211529 1191349 2024-04-17T14:40:38Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] ab ea '''Ryan O'Neal''' (a rugadh ar an [[20 Aibreán]] [[1941]] agus a d'éag ar an [[8 Nollaig]] [[2023]]). Bhí páirt lárnach aige i ''Love Story'' (1970), ''Barry Lyndon'' (1975) de chuid [[Stanley Kubrick]], agus ''A Bridge Too Far'' (1977) de chuid [[Richard Attenborough]]. Bhí caidreamh corrach fadtéarmach ag O'Neal leis an aisteoir mór le rá [[Farrah Fawcett]], a mhair ón bhliain 1979 go dtí lá a báis in 2009. Bhí mac amháin, darbh ainm Redmond James Fawcett O'Neal, acu. == Féach freisin == * [[Farrah Fawcett]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-aisteoir}} {{DEFAULTSORT:O'Neal, R}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1941]] [[Catagóir:Básanna in 2023]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] hpwdhwan3wdfon9plctcpmbizp90sn4 0 30349 1211722 1155615 2024-04-17T22:20:28Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is éard is '''Comhairle Dhún Breatainn an Iar'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37574|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> ([[An Béarla|Béarla]]: ''West Dunbartonshire Council'') ann ná ceann de na [[Ceantair chomhairle na hAlban|32 rannán rialtais áitiúil]] de chuid na h[[Albain|Alban]]. Tá teorainn aici le hiarthar Chathair [[Glaschú|Ghlaschú]], áit ina bhfuil go leor bailtí agus sráidbhailtí comaitéireachta, chomh maith le bruachbhailtí na cathrach. Tá teorainn aici freisin le [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]], [[Sruighlea]], [[Siorrachd Dhún Bhreatainn an Ear|Comhairle Dhún Bhreatainn an Ear]] agus [[Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]]. == Bailte == * [[Both an Uillt]], [[Am Bealach (Dún Bhreatainn an Iar)|Am Bealach]], [[Bruach Chluaidh]], [[Bolan]], [[Baile Sheumais, Comhairle Dhún Breatainn an Iar|Baile Sheumais]] * [[Cill Phàdraig]] * [[An Dail Mhòr]], [[Dùn Tòchair]], [[An Dail Riabhach, Comhairle Dhún Breatainn an Iar|An Dail Riabhach]] * [[Am Fionn-Bhealach]] * [[Alexandria]] * [[An Reantan]] == Tíreolaíocht == * [[Beinn Mhúrlaig]], [[Buc-Innis]] * [[Clár-Innis]], [[Ceardach]], [[Craobh-Innis]] * [[Eilean Deargannan]], [[Eilean Darach]], [[Eilean a' Bhó]] * [[Fraoch Eilean]] * [[Innis Mheadhran]], [[Innis na Cailleach]], [[Innis Chonachain]], [[Innis Fada]], [[Innis Inbhir Dhughlais]], [[Innis na Móna]], [[Innis Taigh a' Mhanaich]], [[Torr-Innis]] * [[Loch Laomainn]] * [[Magh Leamhna]] * [[Páirc Náiseanta Loch Laomainn agus nan Trosaichean]] * [[Uisge Leamhna]] == Cultúr == * [[Caisteal Dhún Bhreatainn]], [[Caisteal Tuloch Eoghain]] * [[Stéisean Dhún Breatann Meadhain]], [[Stéisean na Dail Mhóire]] == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Comhairle Dhun Breatainn an Iar}} [[Catagóir:Ceantair chomhairle na hAlban]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] m2hnybg1ihri3t4ql4lusj307vxw26p 0 30352 1211552 1080619 2024-04-17T15:07:29Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] trom-mheáchain [[Gael-Mheiriceánach]] ab ea '''Jerry Quarry''' ([[15 Bealtaine]], [[1945]] – [[3 Eanáir]], [[1999]]). "Irish" agus "The Bellflower Bomber" na leasainmneacha a bhí air. Rugadh Quarry in [[Bakersfield, California|Bakersfield]], [[California]]. {{síol}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha|Quarry, J]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955|Quarry, J]] [[Catagóir:Básanna i 1999|Quarry, J]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] iss02q7kug0kgero6rp2z906yfgksyr 0 30367 1211556 1137131 2024-04-17T15:09:29Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''Jackie Gleason''' (a rugadh ar an [[26 Feabhra]] [[1916]] agus a fuair bás i [[24 Meitheamh]] [[1987]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gleason, J}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1916]] [[Catagóir:Básanna i 1987]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] c70kvdullit39sc6n4jtjaiqw2649l5 0 30371 1211519 975056 2024-04-17T14:34:59Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''Chris O'Donnell''', a rugadh ar an [[26 Meitheamh]] [[1970]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:O'Donnell, Chris}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1970]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] sni5qgea9mh9wcva2nmayyzb3nkpwqn 0 30380 1211554 1061762 2024-04-17T15:08:35Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[fuirseoir]], [[láithreoir teilifíse]], [[Podchraolachán|podchraoltóir]] agus [[scríbhneoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''Conan Christopher O'Brien''' ([[18 Aibreán]] [[1963]] a saolaíodh é). As [[Brookline|Brookline, Massachusetts]] dó, thosaigh sé amach mar scríbhneoir ar chláir ghrinn amhail [[Saturday Night Live]] agus [[The Simpsons]] sular tháinig sé i gcomharbacht ar [[David Letterman]] mar láithreoir an chláir [[Late Night Show]] sa bhliain [[1993]]. I dtús báire, bhí an chuma ar an scéal nach mairfeadh Conan ach tamall beag mar láithreoir. Thosaigh cúrsaí ag feabhsú diaidh ar ndiaidh, áfach, agus roghnaiodh é chun áit [[Jay Leno]] a ghlacadh ar [[NBC]]. Ba mhór an chonspóid é nuair a cuireadh a réamhtheachtaí Leno ar ais in áit, taobh istigh de bhliain amháin. Tá clár dár chuid inniu (''[[Conan]]'') ar an stáisiún TBS ón bhliain 2010 i leith. ==Luathshaol== Duine de chúigear clainne (triúr deirfiúr agus beirt dheartháir) is ea O'Brien. Lia, [[Eipidéimeolaíocht|eipidéimeolaí]] agus ollamh le leigheas mór le rá ar [[Scoil Leighis Harvard]] is ea a athair Thomas Francis O'Brien. Iar-[[aturnae]] a bhí ina comhpháirtí ar an gnólacht Ropes & Gray atá ina mháthair Ruth O'Brien (née Reardon). Fuair O'Brien a chuid meánscolaíochta sa scoil áitiúil Brookline High School, sular bhain sé áit amach in [[Ollscoil Harvard]] sa bhliain 1981. {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:O'Brien, Conan}} [[Catagóir:Fuirseoirí Meiriceánacha|O'Brien, C]] [[Catagóir:Láithreoirí teilifíse|O'Brien, C]] [[Catagóir:Podchraoltóirí Meiriceánacha|O'Brien, C]] [[Catagóir:Daoine as Brookline, Massachusetts|O'Brien, C]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1963|O'Brien, C]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] n9gyxptir88wnxg34chil524z624k8f 0 30648 1211716 1176589 2024-04-17T22:15:47Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is linn nó caoláire in iarthar na hAlban í an '''Linne Chluaidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39849|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá sí suite idir [[Cinn Tíre|Cinn Tìre]] agus mórthír na hAlban. Sníonn an [[Abhainn Chluaidh]] isteach ann. Ag an mbealach isteach, tá an linne thart ar 42 km ar leithead. Ritheann an [[Balla Antonine]], balla ársa Rómhánach, idir Linne Chluaidh agus [[Linne Foirthe]] (nó Linn Giùdain). ==Tíreolaíocht== '''Bailte ar an linne''' * [[Àird Rosain]], [[An Leargaidh Ghallda]], [[An Truthail ]] * [[Baile an t-Salainn]], [[Baile Bhòid]], [[Baile Eilidh]], [[Breadhaig]] * [[Ceann Loch Chille Chiarain]], * [[Dùn Breatann]], [[Dùn Omhain]] * [[Guireag]], [[Grianaig]], * [[Inbhir Gharbhain]], [[Inbhir Àir]], [[Irbhinn]] * [[Loch an Eilein]], [[Loch Raonasa]] * [[Port a' Mhuilinn]], [[Port Ghlaschu]], [[Preastabhaig]] ==Oileáin ar an Chluaidh== ==== áitrithe ==== * [[Arainn]] * [[Cumaradh Mòr]] * [[Eilean Bhòid]] * [[Eilean MoLaise]] ==== neamháitrithe ==== * [[Creag Ealasaid]] * [[Cumaradh Beag]] * [[Eilean Dà Bhàrr]] * [[Innis Mheàrnaig]] * [[Pladaigh]] * [[Eilean Mhoire]] ([[An Béarla|Béarla]]:''Lady Isle'') * [[Scat Mòr is Scat Beag|Sgat Mòr is Sgat Beag]] * [[Eilean a' Chaisteil]] * [[Sandaigh]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Caolais na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] [[Catagóir:linnte na hAlban]] o7gp1hqgofexnaj0v59lzl2qgd826fj 0 30920 1211528 1101557 2024-04-17T14:40:17Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Drámadóir [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] ab ea '''Eugene Gladstone O’Neill''' ([[Gaeilge]]: Eoghan Gladstone Ó Néill, 1888–1953). Bronnadh [[Duais Nobel na Litríochta]] air sa bhliain [[1936]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:O'Neill, Eugene}} [[Catagóir:Drámadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1888]] [[Catagóir:Básanna i 1953]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] hb3vwimdmxrjwz76560k1i4696zwgyg 0 30989 1211453 1185600 2024-04-17T13:21:53Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é '''John Andrew Boehner''' (fuaimnithe /ˈbeɪnər/ [BAY-nər i gcóras fhoghraíochta Béarla Wikipedia]; rugadh [[17 Eanáir]], [[1949]]). Ionadaí é de chuid an [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Phoblachtaigh]] i d[[Teach Ionadaithe na Stát Aontaithe]], ar son an ochtú ceantar comhdhála in [[Ohio]], atá suite idir [[Cincinnati]] agus [[Dayton]]. Ba cheannaire an Mhionlaigh sa Teach Ionadaithe é Boehner san 111ú Comhdháil (3 Eanáir 2009 - 3 Eanáir 2011). Toghadh é mar Cheann Comhairle an Tí ar an gcúigiú lá Mí Eanáir, 2011 nuair a cuireadh tús leis an 112ú Comhdháil. == Saol == Rugadh Boehner i Reading, [[Ohio]] do Mary Anne (née Hall) agus Earl Henry Boehner. Eisean an dara páiste de dháréag. Is de shliocht measctha Gearmánach Éireannach é. Tógadh i Cincinnati é agus d'fhreastail sé ar Cincinnati Moeller High School, ardscoil [[Caitliceach|Chaitliceach]]. Bhain sé céim bhaitsiléara amach sa ghnó in Ollscoil Xavier in Cincinnati sa bhliain 1977. Toghadh mar bhall de Theach Ionadaithe na Stát Aontaithe é don chéad uair sa bhliain 1990. Nuair a thosaigh an téarma úd an bhliain ina dhiaidh sin, thug seisean agus seisear eile—Drong an tSeachtair a tugadh orthu—thug siad faoi seanbhunaíocht na Comhdhála a chroitheadh suas. Cuireadh deireadh ré le drochnósanna éagsúla ann ag an am. Maidir le polasaithe sóisialta agus eile, tógann Boehner seasamh [[coimeádachas|coimeádach]] de ghnáth. Sa bhliain 1973, phós John Boehner a bhean chéile, Debbie. Tá beirt iníonacha acu. == Naisc Sheachtracha == * [http://johnboehner.house.gov/ Congressman John Boehner] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140704002616/http://johnboehner.house.gov/ |date=2014-07-04 }} ''ag suíomh oifigiúil Theach Ionadaithe na Stát Aontaithe'' == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Boehner, John}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1949]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine as Ohio]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] ky54sqm5k79a9lxd355nkewpoogbzfl 0 31142 1211525 1072746 2024-04-17T14:37:54Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Amhránaí]] [[Gael-Astrálaigh]] í '''Kylie Ann Minogue''' (28 Bealtaine 1968 a rugadh í). Ba breitheamh í ar [[The Voice (An Astráil)]] agus [[The Voice UK]]. == Gradaim == Tá 21 gradam buaite ag Minogue. == Dioscliosta == === Albaim === {| class="wikitable" ! rowspan=2 |Albam ! width="40" rowspan=2 |Bliain ! colspan=11 |Buacphointí ar an gCairt |- valign="top" ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Astráil|AST]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[Ceanada|CEAN]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Eilvéis|EIL]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[Éire|ÉIRE]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Fhrainc|FRA]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Ghearmáin|GEA]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Ísiltír|ÍSI]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Nua-Shéalainn|N-S]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Ríocht Aontaithe|RA]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[Stáit Aontaithe|SAM]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An tSualainn|SUA]] |-align=center ! scope="row" | ''[[Kylie (albam)|Kylie]]'' | 1988 | 2 || 78 || 7 || — || — || 8 || 42 || 1 || 1 || 53 || 22 |-align=center ! scope="row" | ''[[Enjoy Yourself (albam Kylie Minogue)|Enjoy Yourself]]'' | 1989 | 9 || — || 13 || — || — || 33 || 50 || 6 || 1 || — || 33 |-align=center ! scope="row" | ''[[Rhythm of Love (albam Kylie Minogue)|Rhythm of Love]]'' | 1990 | 10 || — || — || — || — || — || 76 || 36 || 9 || — || 44 |-align=center ! scope="row" | ''[[Let's Get to It]]'' | 1991 | 13 || — || — || — || — || — || — || — || 15 || — || — |-align=center ! scope="row" | ''[[Kylie Minogue (albam)|Kylie Minogue]]'' | 1994 | 3 || — || 33 || — || — || 78 || — || — || 4 || — || 39 |-align=center ! scope="row" | ''[[Impossible Princess]]'' | 1997 | 4 || — || — || — || — || — || — || — || 10 || — || — |-align=center ! scope="row" | ''[[Light Years (albam Kylie Minogue)|Light Years]]'' | 2000 | 1 || — || 28 || 13 || 50 || 35 || 71 || 8 || 2 || — || 25 |-align=center ! scope="row" | ''[[Fever (albam Kylie Minogue)|Fever]]'' | 2001 | 1 || 10 || 3 || 1 || 21 || 1 || 7 || 3 || 1 || 3 || 10 |-align=center ! scope="row" | ''[[Body Language (albam Kylie Minogue)|Body Language]]'' | 2003 | 2 || — || 8 || 19 || 31 || 11 || 19 || 23 || 6 || 42 || 20 |-align=center ! scope="row" | ''[[X (albam Kylie Minogue)|X]]'' | 2007 | 1 || 43 || 9 || 14 || 19 || 15 || 29 || 38 || 4 || 139 || 28 |-align=center ! scope="row" | ''[[Aphrodite (albam)|Aphrodite]]'' | 2010 | 2 || 8 || 2 || 5 || 3 || 3 || 4 || 11 || 1 || 19 || 9 |-align=center ! scope="row" | ''[[Kiss Me Once]]'' | 2014 | 1 || 15 || 8 || 4 || 10 || 9 || 10 || 13 || 2 || 31 || — |-align=center ! scope="row" | ''[[Kylie Christmas]]'' | 2015 | 7 || — || 51 || 11 || 76 || 34 || 41 || — || 12 || 184 || 39 |-align=center ! scope="row" | ''[[Golden (albam Kylie Minogue)|Golden]]'' | 2018 | 1 || 33 || 4 || 2 || 8 || 3 || 18 || 16 || 1 || 64 || 38 |- !Colspan="14"|<small>"—" Ní raibh an t-albam sa chairt seo.</small> |- |} == Camchuairteanna == * Disco in Dream (1989) * Enjoy Yourself Tour (1990) * Rhythm of Love Tour (1991) * Let's Get to It Tour (1991) * Intimate and Live (1998) * On a Night Like This (2001) * KylieFever2002 (2002) * Showgirl: The Greatest Hits Tour (2005) * Showgirl: The Homecoming Tour (2006–2007) * KylieX2008 (2008–2009) * For You, for Me (2009) * Aphrodite: Les Folies Tour (2011) * Anti Tour (2012) * Kiss Me Once Tour (2014–2015) * Kylie Summer 2015 (2015) * A Kylie Christmas (2015–2016) * Kylie Presents: Golden (2018) * Golden Tour (2018–2019) * Summer 2019 (2019) == Tagairtí == {{reflist}} {{The Voice UK}} {{síolta ceol}} {{DEFAULTSORT:Minogue, Kylie}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] [[Catagóir:Breithiúna The Voice]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Popcheoltóirí]] [[Catagóir:Daoine Astrálacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] q9een7k8onrvvj6003ca6ofv2n30bmh 1211527 1211525 2024-04-17T14:39:50Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Amhránaí]] [[Gael-Astrálaigh]] í '''Kylie Ann Minogue''' (28 Bealtaine 1968 a rugadh í). Ba breitheamh í ar [[The Voice (An Astráil)]] agus [[The Voice UK]]. == Gradaim == Tá 21 gradam buaite ag Minogue. == Dioscliosta == === Albaim === {| class="wikitable" ! rowspan=2 |Albam ! width="40" rowspan=2 |Bliain ! colspan=11 |Buacphointí ar an gCairt |- valign="top" ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Astráil|AST]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[Ceanada|CEAN]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Eilvéis|EIL]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[Éire|ÉIRE]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Fhrainc|FRA]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Ghearmáin|GEA]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Ísiltír|ÍSI]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Nua-Shéalainn|N-S]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An Ríocht Aontaithe|RA]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[Stáit Aontaithe|SAM]] ! scope="col" style="width:2.5em;font-size:90%;"|[[An tSualainn|SUA]] |-align=center ! scope="row" | ''[[Kylie (albam)|Kylie]]'' | 1988 | 2 || 78 || 7 || — || — || 8 || 42 || 1 || 1 || 53 || 22 |-align=center ! scope="row" | ''[[Enjoy Yourself (albam Kylie Minogue)|Enjoy Yourself]]'' | 1989 | 9 || — || 13 || — || — || 33 || 50 || 6 || 1 || — || 33 |-align=center ! scope="row" | ''[[Rhythm of Love (albam Kylie Minogue)|Rhythm of Love]]'' | 1990 | 10 || — || — || — || — || — || 76 || 36 || 9 || — || 44 |-align=center ! scope="row" | ''[[Let's Get to It]]'' | 1991 | 13 || — || — || — || — || — || — || — || 15 || — || — |-align=center ! scope="row" | ''[[Kylie Minogue (albam)|Kylie Minogue]]'' | 1994 | 3 || — || 33 || — || — || 78 || — || — || 4 || — || 39 |-align=center ! scope="row" | ''[[Impossible Princess]]'' | 1997 | 4 || — || — || — || — || — || — || — || 10 || — || — |-align=center ! scope="row" | ''[[Light Years (albam Kylie Minogue)|Light Years]]'' | 2000 | 1 || — || 28 || 13 || 50 || 35 || 71 || 8 || 2 || — || 25 |-align=center ! scope="row" | ''[[Fever (albam Kylie Minogue)|Fever]]'' | 2001 | 1 || 10 || 3 || 1 || 21 || 1 || 7 || 3 || 1 || 3 || 10 |-align=center ! scope="row" | ''[[Body Language (albam Kylie Minogue)|Body Language]]'' | 2003 | 2 || — || 8 || 19 || 31 || 11 || 19 || 23 || 6 || 42 || 20 |-align=center ! scope="row" | ''[[X (albam Kylie Minogue)|X]]'' | 2007 | 1 || 43 || 9 || 14 || 19 || 15 || 29 || 38 || 4 || 139 || 28 |-align=center ! scope="row" | ''[[Aphrodite (albam)|Aphrodite]]'' | 2010 | 2 || 8 || 2 || 5 || 3 || 3 || 4 || 11 || 1 || 19 || 9 |-align=center ! scope="row" | ''[[Kiss Me Once]]'' | 2014 | 1 || 15 || 8 || 4 || 10 || 9 || 10 || 13 || 2 || 31 || — |-align=center ! scope="row" | ''[[Kylie Christmas]]'' | 2015 | 7 || — || 51 || 11 || 76 || 34 || 41 || — || 12 || 184 || 39 |-align=center ! scope="row" | ''[[Golden (albam Kylie Minogue)|Golden]]'' | 2018 | 1 || 33 || 4 || 2 || 8 || 3 || 18 || 16 || 1 || 64 || 38 |- !Colspan="14"|<small>"—" Ní raibh an t-albam sa chairt seo.</small> |- |} == Camchuairteanna == * Disco in Dream (1989) * Enjoy Yourself Tour (1990) * Rhythm of Love Tour (1991) * Let's Get to It Tour (1991) * Intimate and Live (1998) * On a Night Like This (2001) * KylieFever2002 (2002) * Showgirl: The Greatest Hits Tour (2005) * Showgirl: The Homecoming Tour (2006–2007) * KylieX2008 (2008–2009) * For You, for Me (2009) * Aphrodite: Les Folies Tour (2011) * Anti Tour (2012) * Kiss Me Once Tour (2014–2015) * Kylie Summer 2015 (2015) * A Kylie Christmas (2015–2016) * Kylie Presents: Golden (2018) * Golden Tour (2018–2019) * Summer 2019 (2019) == Tagairtí == {{reflist}} {{The Voice UK}} {{síolta ceol}} {{DEFAULTSORT:Minogue, Kylie}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] [[Catagóir:Breithiúna The Voice]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Popcheoltóirí]] [[Catagóir:Daoine Astrálacha]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] ghtvvakb8b5x91mlup4phjrdj9nokw8 0 31312 1211428 1166549 2024-04-17T13:02:06Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} [[File:Mergellus albellus MHNT.ZOO.2010.11.33.1.jpg|thumb| ''Mergellus albellus'']] Is [[éan]] beag, cineál [[tumaire]], é an '''síolta gheal''' nó an '''smiú''' (''Mergellus albellus'').<ref name='Tearma'>{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Mergus%20albellus/|title=“Mergus albellus (sic)” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|access-date=2023-06-27}}</ref> Tá sé dúchasach do [[Tuaisceart|thuaisceart]] an tSeandomhain. Ball de d'fhine na ''Anatidae''. Cíor ghliobach ar chúl an chinn. An fireannach bán le droim is [[eireaball]] dubh, agus paistí dubha faoi na súile is ar chúl an chinn. An baineannach donn den chuid is mó. Áitríonn sé uiscí úra nó uiscí foscúla cladaigh.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Smiú|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=608}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Éin]] raik72t6x2s8rx7ey68otmrdcehbooi 1211430 1211428 2024-04-17T13:02:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} [[File:Mergellus albellus MHNT.ZOO.2010.11.33.1.jpg|thumb| ''Mergellus albellus'']] Is [[éan]] beag, cineál [[tumaire]], é an '''síolta gheal''' nó an '''smiú''' (''Mergellus albellus'').<ref name='Tearma'>{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/Mergus%20albellus/|title=“Mergus albellus (sic)” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|access-date=2023-06-27}}</ref> Tá sé dúchasach do [[Tuaisceart|thuaisceart]] an tSeandomhain. Ball de d'fhine na ''Anatidae'' agus an speiceas amháin atá fós beo sa ghéineas ''Mergellus''. Cíor ghliobach ar chúl an chinn. An fireannach bán le droim is [[eireaball]] dubh, agus paistí dubha faoi na súile is ar chúl an chinn. An baineannach donn den chuid is mó. Áitríonn sé uiscí úra nó uiscí foscúla cladaigh.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Smiú|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=608}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Éin]] hige60ls9ciohowgi81d74euvy1xe1a 0 31948 1211794 1112794 2024-04-18T02:05:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is baile ollscoile agus iar-bhurg ríoga ar chósta thoir Fìobha in [[Albain]] í '''Cill Rìmhinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39558|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Go dtí an 10ú céad, ba é ''Kilrymont'' an t-ainm [[Béarla]] a bhí air, ach tugadh 'Saunt Andras' ([[Béarla|Sacs-Bhéarla]] : ''Saint Andrews'') ar an mbaile in onóir aspal [[Naomh Aindrias]] ansin. == Stair == Síníodh [[Comhaontú Chill Rímhinn]] i mí Dheireadh Fómhair 2006.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.dfa.ie/media/dfa/alldfawebsitemedia/ourrolesandpolicies/northernireland/st-andrews-agreement.pdf|teideal=St Andrews agreement|údar=dfa.ie|dáta=2006|dátarochtana=2019}}</ref> Chuir an comhaontú roinnt dualgas agus coimitmintí ar bun a chaithfear a chomhlíonadh,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.sinnfein.ie/contents/12815|teideal=Réiteach ar ceisteanna Chill Rímhinn de dhíth- Adams|work=www.sinnfein.ie|dátarochtana=2019-05-20|archivedate=2019-05-24|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190524192802/https://www.sinnfein.ie/contents/12815}}</ref> ina measc bhí aistriú cúraimí póilíneachta agus cirt, agus Acht na Gaeilge In Aguisín B, gheall [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|Rialtas na Breataine]] go mbeadh Acht Teanga Ghaeilge ann "‘agus go oibreoidh sé i gcomhar leis an Fheidhmeannas atá le teacht le forbairt na Gaeilge a mhéadú agus a chosaint."^{[[Comhaontú Chill Rímhinn#cite%20note-3|[3]]]} == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cill Rimhinn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Fìobha]] ejwyu3gll49pvx00baeospok880dj5y 0 32637 1211551 1072349 2024-04-17T15:07:11Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''Owen Cunningham Wilson''', a rugadh ar an [[18 Samhain]] [[1968]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Wilson, Owen}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1968]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 14r9w08c05x0gxmo6ltgv2me9wk62p6 0 32916 1211524 1084748 2024-04-17T14:37:10Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-imreoir [[leadóg|leadóige]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] is ea '''John Patrick McEnroe, Jr.'''. Rugadh in [[Wiesbaden]], [[An Ghearmáin]] é ar an [[16 Feabhra]], [[1959]]. {{DEFAULTSORT:McEnroe, John}} {{síol}} [[Catagóir:Imreoirí leadóige fear]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1959]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 2jp59krjc5kwdrgr74wf6gbmf44wdj1 0 32990 1211517 1085037 2024-04-17T14:30:45Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba í '''Johanna "Anne" Mansfield Sullivan Macy''' ([[14 Aibreán]] [[1866]] – [[20 Deireadh Fómhair]] [[1936]]) múinteoir [[Helen Keller]]. [[Gael-Mheiriceánach]] a bhí inti. Rugadh i [[Massachusetts]] í. Ní raibh radharc na súl go maith aici agus d'fhreastail sí ar an Perkins School for the Blind. Ghlac sí post mar mhúinteoir Keller sa bhliain 1887 agus ba í an obair seo ba mhó a thuill clú di. Cailleadh sa bhliain 1936 i [[Nua-Eabhrac]] í. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sullivan Macy, Anne}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1866]] [[Catagóir:Básanna i 1936]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] [[Catagóir:Lagú radhairc]] b93f1wuebz2nhhcxxrrwr3q3q1cc948 0 33822 1211549 1137141 2024-04-17T15:06:16Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''Patrick Joseph McGoohan ''' (a rugadh ar an [[19 Márta]] [[1928]] agus a fuair bás i [[13 Eanáir]] [[2009]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:McGoohan, Patrick}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1928]] [[Catagóir:Básanna in 2009]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] c5nj858200mxetglbnir68g1wepxsbq 0 34291 1211564 1108051 2024-04-17T17:11:51Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is sráidbhaile é '''Drochaid a' Bhanna''' ([[Béarla]]: ''Bonar Bridge''), ar bhruach thuaidh A' Chaoil Chataich, i bParóiste an Chraoich, i limistéar [[Comhairle na Gàidhealtachd|Chomhairle na Gàidhealtachd]] in [[Albain]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40073|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{commonscat|Bonar Bridge|Drochaid a' Bhanna}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Drochaid a' Bhanna}} [[Catagóir:Droichid in Albain]] [[Catagóir:Oibreacha Thomas Telford]] [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] bbg7qpaqejnp8di8ob3r79k8zg3ezvj 0 34586 1211580 1111506 2024-04-17T18:01:31Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Baile in [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] is ea '''Baile na Coille''' i gContae [[Cataibh|Chataibh]] in aice le [[Loch Brora]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36798|title=Balnacoil|access-date=2022-10-07|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baile na Coille (Alba)}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 1q2uq5bqnnnllv3f3z5c25bq8sz9kml 0 34697 1211540 1185707 2024-04-17T15:00:25Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Gobharnóir [[New Jersey]] sna [[Stáit Aontaithe]] ab ea '''Christopher James “Chris” Christie''' (a rugadh ar [[6 Meán Fómhair]] [[1962]] i [[Newark]], [[New Jersey]]). Ba é an 55ú gobharnóir é i stair an stáit úd. Toghadh é i Samhain na bliana [[2009]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. Tháinig sé i gcomharbas ar Jon Corzine, an 54ú gobharnóir agus ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]]. Sular toghadh mar ghobharnóir é, d’oibrigh Christie mar Aturnae na Stát Aontaithe do Dhúiche New Jersey. Ar 16 Eanáir tháinig Doug Phillips den Pháirtí Daonalathach i gcomharbacht air mar ghobharnóir. Is de shliocht measctha Éireannach Sicileach é Christie. Tógadh i Livingston, [[fo-bhaile]] compordach siar ó Newark é. Bhain sé céimeanna amach ó Ardscoil Livingston, Ollscoil Delaware ([[Baitsiléir Ealaíne]] san [[eolaíocht pholaitiúil]], 1984) agus Scoil Dlí [[Ollscoil Seton Hall]] (Juris Doctor, 1987). Glaodh chun [[Barra (dlí)|Barra]] New Jersey é sa bhliain 1987 agus chun Barra Chúirt Dhúiche na Stát Aontaithe sa bhliain chéanna. Sa bhliain 1986, phós Christie Mary Pat Foster, a casadh air nuair a bhí siad ina mic léinn ag Ollscoil Delaware. Chuaigh sí seo leis an infheistíocht bhaincéireachta agus í ag obair don ghnólacht Wall Street úd Cantor Fitzgerald. D’éirigh sí as an bpost sin i ndiaidh ionsaithe [[9/11]] (chaill Cantor Fitzgerald níos mó dá chuid fostaithe sna hionsaithe úd ná aon chomhlacht eile.) Tá ceathrar páistí acu. I Mendham Township, New Jersey atá siad ina gcónaí, in áit Drumthwacket, teach oifigiúil an ghobharnóra i bPrinceton. Tá tuairimí coimeádacha ag Chris Christie, agus lena chois sin modh oibre diongbháilte agus bealach cainte atá borb dar lena lán. Lochtaíonn sé an ionsaitheacht sa pholaitíocht, áfach. Tá Christie ag tarraingt éisteacht nach beag chuige féin ó cheann ceann na tíre le tamall anuas agus bhí iomrá leis mar iarrthóir Poblachtach d'uachtaránacht na tíre. Ar 11 Deireadh Fómhair 2011, thug Christie tacaíocht do [[Mitt Romney]] sa rás don uachtaránacht.<ref>http://www.foxnews.com/politics/2011/10/11/christie-to-endorse-romney-for-president/ "Christie Endorses Romney Ahead of GOP Debate", Fox News</ref> Bhí sé gníomhach i bhfeachtas [[Donald Trump]] sa bhliain 2016 agus é seo ar lorg uachtaránacht na tíre. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.state.nj.us/governor/ Suíomh oifigiúil ghobharnóir New Jersey] * [http://www.nga.org/cms/home/governors/current-governors/col2-content/main-content-list/christopher-christie.html Beathaisnéis ag suíomh an National Governors Association] * [http://topics.nytimes.com/top/reference/timestopics/people/c/christopher_j_christie/index.html Ábhar faoi Christie ag an NY Times] {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Christie, Chris}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1962]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as New Jersey]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] rpyinm6sr4dtdgkf57r2mdqo7ozyn6s 0 34906 1211745 1128157 2024-04-17T22:33:37Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar an [[Uibhist a Deas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]] é '''Loch Baghasdail'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39693|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Loch Baghasdail}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] fmhorb5zoz0tgz78aoqn80v3nvkn0n3 0 34908 1211732 1062307 2024-04-17T22:26:07Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar an [[Uibhist a Deas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]] é '''an t-Ìochdar'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38469|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Iochdar, An t-}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] ju7738oqwuai2wztsd3c2x4jpse31ie 0 35184 1211638 1128137 2024-04-17T18:08:41Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is oileán é '''Pabaigh''', i ngar d'[[Barraigh|Eilean Bharraigh]], [[Comhairle nan Eilean Siar]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39939|title=Pabbay (Barra)|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Pabaigh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] n2x0rfuykguk3l6ftajy735a0kylwhq 0 35201 1211713 1128098 2024-04-17T21:42:58Z Kevin Scannell 340 AFB wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Sandray.jpg|clé|250px|mion|Sanndraigh]] Is oileán é '''Sanndraigh''',<ref name='Faclair'>{{Cite web-en|url=https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=AF4F012B74C30A1BA24DD6209805534B|title=Sanndraigh - 1 Sandray (W Isls) 2 Iona...|author=[[Michael Bauer]]|access-date=2024-04-17|language=gd|work=[[Am Faclair Beag]]}}</ref> i ngar d'[[Barraigh|Eilean Bharraigh]], [[Comhairle nan Eilean Siar]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Sanndraigh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] aukdprttshvec8z5zo5x096rgxujbkt 0 35202 1211727 1117116 2024-04-17T22:23:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is é '''Miùghalaigh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39662|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref><ref>[http://www.faclair.info/ Am Faclair Beag]</ref>, freisin '''Miughalaigh''' <ref>[http://www2.smo.uhi.ac.uk/gaidhlig/faclair/sbg/lorg.php?facal=Miughalaigh&seorsa=Gaidhlig&tairg=Lorg Stòr-dàta SMO]</ref> nó '''Miùghlaigh'''<ref>[https://www.bing.com/maps/?mkt=en-gb&v=2&cp=56.8115~-7.6375&lvl=14&sp=Point.56.8115_-7.6375_Mingulay&sty=s Mapa Mhiùghlaigh]</ref>, an dara hoileán is mó ar [[Barraigh|Eilean Bharraigh]], [[Comhairle nan Eilean Siar]]. Tá sé suite timpeall 19 km ó dheas de [[Barraigh|Bharraigh]]. Is ainm Lochlannach é Miùghalaigh, a chiallaíonn, is dóch;"''main hill island''" no "''narrow hill island''".<ref>[http://www.scottish.parliament.uk/Gaelic/placenamesK-O.pdf I. Mac an Tailleir 2003, ''Ainmean-àite'' td. 87]</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Miughalaigh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] amg3q40t9a9kk39mo23ppt2e45jm21u 0 35228 1211729 1128102 2024-04-17T22:24:35Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Gighay.jpg|clé|250px|mion|Gioghaigh]] Is oileán é '''Gioghaigh''',<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36326|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> gar do [[Barraigh|Bharraigh]] sna [[Na hOileáin Siar|hOileáin Siar]], i g[[Comhairle nan Eilean Siar]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Gioghaigh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] 2pbswlgva7ye06kn666o5pp4s03ha6n 0 35323 1211726 986508 2024-04-17T22:22:48Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is oileán é '''Griomasaigh''',<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38464|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> gar do [[Beinn na Faoghla]] sna [[Na hOileáin Siar|hOileáin Siar]], i g[[Comhairle nan Eilean Siar]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Griomasaigh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] 9i7u0fxtcbey2z7atemg7u3top2wqvl 0 35397 1211728 1128150 2024-04-17T22:24:04Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is é '''Loch nam Madadh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39676|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> príomhbhaile ar an [[Uibhist a-Tuath]], [[Comhairle nan Eilean Siar]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Loch nam Madadh}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] c1rkyd68yyiyqolp3qojoqiw4kd3vht 0 35398 1211735 1128238 2024-04-17T22:27:32Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar an [[Uibhist a-Tuath]], [[Comhairle nan Eilean Siar]] é '''Càirinis'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38472|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Cairinis}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] mcaku34bc23lap13kldbaaddo5jszrd 0 35399 1211758 1128179 2024-04-17T22:53:09Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Uibhist a-Tuath]], [[Comhairle nan Eilean Siar]] é '''Solas'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38465|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Solas}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] 4q7siu79jincfi408e68k5jnenu0a29 0 35664 1211472 1184691 2024-04-17T13:47:46Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[ginearál|ghinearál]] [[SAM|Meiriceánach]] é '''Thomas Jonathan "Stonewall" Jackson''' ([[21 Eanáir]] [[1824]] – [[10 Bealtaine]] [[1863]]). I gClarksburg, [[Virginia]] ([[Virginia Thiar]] inniu) a saolaíodh é. Ceannaire tábhachtach ar thaobh na Cónaidhme i g[[Cogadh Cathartha na Stát Aontaithe]] a bhí ann. Lámhachadh é de thimpiste le linn Chath Chancellorsville. Téascadh géag leis dá bharr. Mhair sé roinnt míonna ina dhiaidh sin ach sa deireadh fuair sé bás mar gheall ar fho-iarmhairt niúmóine. Buille mór do chúis an Deiscirt sa chogadh úd é sin. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Jackson, Stonewall}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1824]] [[Catagóir:Básanna i 1863]] [[Catagóir:An Chónaidhm]] [[Catagóir:Daoine i gCogadh Cathartha na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Ginearáil]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] sc9o802b4v0up334d1pgezmydu5vzm1 0 35676 1211740 1070174 2024-04-17T22:30:08Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Tá '''Caolas na Hearadh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39566|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> suite idir [[Uibhist a Tuath]] agus [[Na Hearadh]]. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Caolais na hAlban]] 9j9makvmh27agpqgrq0ww9wnfsmzn09 0 35768 1211578 1199510 2024-04-17T18:01:11Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}Is [[sráidbhaile]] ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Albain|Alban]] é '''am Bac'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38504|title=Back|access-date=2022-08-31|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_14_Am_Bac_An_Rubha_Ed_II.pdf Am Bac] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120204162318/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_14_Am_Bac_An_Rubha_Ed_II.pdf |date=2012-02-04 }} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Bac, Am}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] mk01sfewpiq02in52racvg9lprrnzf5 0 35806 1211755 1136055 2024-04-17T22:50:49Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Dail-bho-Dheas]] go [[Dail fo Dheas]]: AAA wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Alban]] é '''Dail-bho-Dheas'''. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Dail-bho-Dheas}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] ifzl1uqyu81x8hby4vqe1xbaiakr8u5 1211757 1211755 2024-04-17T22:51:54Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Alban]] é '''Dail fo Dheas'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35625|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Dail fo Dheas}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] 0jv0o6b9q61tzc217og4ci9t23aszsn 0 35838 1211747 1136060 2024-04-17T22:34:45Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Alban]] é '''Lacasdal'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38481|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Lacasdal}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] c91n81aanrd6jqipiddwxn9b7he5cvw 0 35848 1211737 1136068 2024-04-17T22:28:29Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Alban]] é '''Nis'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38479|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> De réir daonáireamh na hAlban 2001 bhí cónaí ar 962 duine i Nis. ==Teangacha== Dúirt 76.4% do dhaonra Nis go raibh [[Gaeilge na hAlban|Gaoluinn na hAlban]] (Gàidhlig) acu sa bhliain 2001. == Naisc sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gàidhlig_Local_Studies_Vol_13_An_Taobh_Siar_Nis_Ed_II.pdf Nis]{{Dead link|date=Deireadh Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * http://www.scotlandscensus.gov.uk/ods-web/area.html == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Nis}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] owbbsaiwa6r9uej1hlblb22c0f6oyoh 0 35864 1211739 1136075 2024-04-17T22:29:39Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Alban]] é '''Sanndabhaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38477|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Sanndabhaig}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] 2fp96id309aro7nb40f511rcn2ql0cw 0 35865 1211731 1136076 2024-04-17T22:25:23Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Alban]] é '''Siabost'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38023|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Siabost}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] d9mz80a2we2lf88hfa22lv4mumigxr9 0 35878 1211734 1136085 2024-04-17T22:26:54Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Alban]] é '''Baile an Truiseil'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35637|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baile an Truiseil}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] 3bnwl3vi8k2yicmvm8hho3ffktewfcw 0 36153 1211553 1137148 2024-04-17T15:07:52Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''William Joseph Patrick O’Brien''' (a rugadh ar an [[11 Samhain]] [[1899]] agus a fuair bás i [[15 Deireadh Fómhair]] [[1983]]). == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-aisteoir}} {{DEFAULTSORT:O'Brien, Pat}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1899]] [[Catagóir:Básanna i 1983]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 0ygsz108nctye8zyhz3co36ajqd2asy 0 36155 1211861 1134194 2024-04-18T03:52:04Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] san [[an t-Eilean Sgitheanach|Eilean Sgitheanach]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Armadail'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40994|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Armadail}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:An t-Eilean Sgitheanach]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] sy315m08bbh9pk3hutgltvnugz6dt0k 0 36379 1211588 1169696 2024-04-17T18:02:26Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[loch]] é '''Camas Fhionnairigh''', ar an [[An t-Eilean Sgitheanach|Eilean Sgitheanach]] sna [[Na hOileáin Istigh]], i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37797|title=Camasunary|access-date=2022-09-10|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Camas Fhionnairigh}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] 5qfupfvfbnkurx1m8phrxtvwkufuj6z 0 36423 1211584 1103018 2024-04-17T18:02:02Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar an [[Muile]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Bun Easain'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38136|title=Bunessan|access-date=2022-09-24|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bun Easain}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Muile]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 9z6wlf9k3jqfiuez9bkz6luc0ij8vz5 0 36426 1211799 1042632 2024-04-18T02:14:12Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}Is [[sráidbhaile]] ar an [[Muile]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Creag an Iubhair'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39910|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Creag an Iubhair}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Muile]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 31tva8pxq3qenc8mddegf3hm9olofyp 0 36433 1211824 1087986 2024-04-18T02:36:20Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Muile|Mhuile]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''an Cnocan'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36864|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cnocan, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Muile]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] oyepoyzc8xfrrxm42ugnkoey920i0qa 0 36434 1211669 1096910 2024-04-17T18:12:39Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar an [[Muile]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Uisgean'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37544|title=Uisken|access-date=2022-09-06|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Uisgean}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Muile]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 5xvfpm89h0s4xxep70tsk6np2neekpi 0 36504 1211582 1179452 2024-04-17T18:01:46Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] ar an [[Ìle|Íle]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Bogh Mòr'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39364|title=Bowmore|access-date=2022-09-23|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Bhí cónaí ar 784 duine i Bogha Mór sa bhliain 2011 síos ó 862 duine sa bhliain 2001.. Is é Bogha Mór an baile is mó sna hoileáin agus is port tábhachtach é. Bhí Gaoluinn na hAlban ag 18.4% de dhaonra Bogh Mòr sa bhliain 2011. == Naisc sheachtracha == == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Bogh Mor}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] [[Catagóir:Íle]] mowjql4buv6k1kdwy7rv67r73hokc2x 0 36545 1211844 1129841 2024-04-18T02:51:13Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar an [[Ìle|Íle]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Lag a' Mhuilinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41095|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Naisc sheachtracha == == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Lag a' Mhuilinn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Íle]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] foq2utih96j863kxmoaf3lgg4gqdt68 0 36586 1211848 1129830 2024-04-18T02:53:21Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar an [[Ìle|Íle]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Port Asgaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41097|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Naisc sheachtracha == == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Port Asgaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Íle]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] ik69e94y4227rjh1hhdsdt85w57bg2i 0 36596 1211833 1044341 2024-04-18T02:42:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] atá suite ar oileán [[Ìle|Íle]] in [[Earra-Ghàidheal]] é '''Port na h-Abhainne''' (Béarla: ''Portnahaven'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41091|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá 31% den daonra ábalta [[Gaeilge na hAlban]] a labhairt de réir dhaonáireamh na Ríochta Aontaithe 2011. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Port na h-Abhainne}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Íle]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] ks4axnsc67pys8qja3ijyjluokq3lkw 0 36636 1211807 1129828 2024-04-18T02:18:21Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar an [[Ìle|Íle]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Port Sgioba'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41098|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Naisc sheachtracha == == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Port Sgioba}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Íle]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] tpnd05yez3dcmnrnkrb35ii7usvkxt7 0 36732 1211803 1042699 2024-04-18T02:16:49Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[cnoc]] in [[Albain]] í '''Beinn Shiantaidh''', atá suite ar an [[Diúra]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36171|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Beinn Shiantaidh}} [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Diúra]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 4j10r397kk0xo8924w91j8g1hvq99fr 0 36748 1211838 1042700 2024-04-18T02:46:44Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Diúra]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Taigh na Creige'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41100|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Diúra]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] b8w62gqpdbgsnobbligynpbc8aa928j 0 36751 1211827 1042703 2024-04-18T02:38:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[oileán]] i ngar den [[Diúra]], [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], é '''Sgarba'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39591|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sgarba}} [[Catagóir:Diúra]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] p7e9ovdo57ub40lwxx39owzxhux6wip 0 36905 1211671 1096534 2024-04-17T18:12:55Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] i n[[Gallaibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], in [[Alba]]in, é '''Inbhir Ùige'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41144|title=Wick|access-date=2022-09-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Uige}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Gallaibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] a8bf06znnva9n1ld2ftf4l548tfwlah 0 36944 1211733 1098245 2024-04-17T22:26:31Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[caolas]] suite i n[[Gallaibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''an Caol Arcach'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41024|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caol Arcach, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Gallaibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] gq99vu4y5xwqo4416kvsfki065svd6e 0 37059 1211610 1095655 2024-04-17T18:05:24Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle Mhoireibh]] é '''Baile Chè'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39776|title=Keith|access-date=2022-09-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baile Che}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Mhoireibh]] osuk1vleu1fi4k762tdu2pohjyu2hb4 0 37070 1211598 1107880 2024-04-17T18:03:45Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle Mhoireibh]] é '''Fonn Dhoichtidh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38519|title=Findochty|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> nó '''am Fionn Ochdamh'''. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fonn Dhoichtidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Mhoireibh]] 9m9wfcfiu3uagkzil06ijweg8tvyu4t 0 37081 1211811 1042712 2024-04-18T02:21:58Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Inbhir Aora'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39794|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] l35a7agk0dp4z8s1an8wvg5hn45uiu1 0 37082 1211636 1199513 2024-04-17T18:08:25Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], in [[Albain]] é '''an t-Òban'''. Tá 8,120 duine ina gcónaí ann ó cheann ceann na bliana, ach bíonn suas le 25,000 duine ag fanacht san Òban sa samhradh. Tá [[Gaeilge na hAlban]] ag 9.4% de mhuintir na háite.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41184|title=Oban|access-date=2022-10-07|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_18_Latharna_a_Deas_Ed_II.pdf An t-Óban] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150131015815/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_18_Latharna_a_Deas_Ed_II.pdf |date=2015-01-31 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Òban, An t-}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] bi6h2hjh9y5wolyp0f23jwb80hecpev 0 37083 1211839 1042716 2024-04-18T02:47:19Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], in Albain, é '''Ceann Loch Gilb'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40670|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Bunaíodh mar bhaile pleanáilte é sa bhliain 1790, i ndiaidh bóthar a thógáil ar an gcuid sin de leithinis [[Cinn Tíre]] idir [[Inbhir Aora]] agus [[Ceann Loch Chille Chiaráin|Ceann Locha]]. Tá timpeall is 3,000 duine ina gcónaí ann. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Loch Gilb}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 04fpdbd8ldcazclmphw5nsvaypxzmit 0 37090 1211608 1102299 2024-04-17T18:05:08Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Inbhir Farragaig''' nó '''Inbhir Faragaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38913|title=Inverfarigaig|access-date=2022-09-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Farragaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Contae Inbhear Nis]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] mtqg791uf2bepwb0niqv3ou14gyb4mo 1211677 1211608 2024-04-17T18:17:20Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Inbhir Farragaig]] go [[Inbhir Faragaig]]: AAA wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Inbhir Farragaig''' nó '''Inbhir Faragaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38913|title=Inverfarigaig|access-date=2022-09-20|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Farragaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Contae Inbhear Nis]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] mtqg791uf2bepwb0niqv3ou14gyb4mo 0 37094 1211670 1112726 2024-04-17T18:12:47Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''an Drochaid Bhàn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41143|title=Whitebridge|access-date=2022-10-21|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Drochaid Bhan, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] hcd94xp31l0o3bcpuyoferrqgv4dzy2 0 37104 1211621 1093963 2024-04-17T18:06:43Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]], in iarthar na h[[Albain|Alban]], é '''an Leargaidh Ghallda''' ([[Béarla]]: ''Largs'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40545|title=Largs|access-date=2022-09-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Baile saoire cois farraige atá ann. Tá 11,291 duine ina gcónaí sa bhaile. == Tagairtí == {{reflist}} [[Íomhá:Largs Main Street.jpg|clé|mion|Príomhshráid an Leargaidh Ghallda]] [[Íomhá:Largs, The Brisbane Aisle.JPG|clé|250px|thumb|Babhta mhuintir Brisbane i reilig sa Leargaidh Ghallda]] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Leargaidh Ghallda, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] 29dw9d9lhwdjymdl2djot2dpwv9sctm 0 37110 1211617 1096419 2024-04-17T18:06:19Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Áir an Ear]] é '''Cnoc an Tiobair'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36764|title=Knockentiber|access-date=2022-09-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cnoc an Tiobair}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Áir an Ear]] 2frgue1ecloafp6p4y35hgx6ka3eg8t 0 37115 1211865 1055164 2024-04-18T03:54:35Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] é '''Irbhinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39788|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Irbhinn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] ou96bx8ba9hb6prxn3pvatujctpjj1k 0 37128 1211791 1087943 2024-04-18T02:04:35Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Obar Chiardair'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38257|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Obar Chiardair}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] hme6aox4xd1wn7iarsts7fh9zctqmx5 0 37136 1211795 1207963 2024-04-18T02:06:20Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Fìobha|bhFìobha]], in [[Albain]], é '''Cair Chaladain''' (Béarla: ''Kirkcaldy'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39767|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá sé suite ar chósta thoir na hAlban. ''Lang Toun'' an leasainm atá air ón mbealach a shníonn príomhshráid an bhaile tríd ar feadh 4 mhíle slí. Tá 49,460 duine ina gcónaí ar an mbaile agus 120,000 ina mhórcheantar. ==Stair agus eacnamaíocht== Luadh Cair Chaladain den chéad uair i dtéacs ón 11ú haois. D'fhás an baile mar ionad trádála sna 1600idí mar gheall ar a shuíomh ar an gcósta. Saothraíodh réchúrsaí áitiúla mar shalann agus ghual. Thairgítí tairní ann. Sa 19ú haois d'éirigh tionsclaíocht an línéadaigh tábhachtach agus sa 20ú haois bhí tábhacht le tairgeadh na lionóla. Mhair sin go dtí na 1960idí. Lárionad glaonna de chuid PayWizard an fostóir is mó. San eacnamaíocht ghinearálta, tá a lán de na seirbhísí sa chuid sin d'Albain lárnaithe i gCair Chaladain. [[Íomhá:Sailors' Walk, Kirkcaldy, Fife.jpg|mion|clé|Sailors' Walk (''siúlán na mairnéalach'') i gCair Chaladain]] ==Daoine mór le rá== Rugadh [[Adam Smith]], fealsamh sóisialta agus eacnamaí, i gCair Chaladain.<ref name="History and Celebration67">Kirkcaldy Civic Society 2005, lch. 67.</ref> Scríobh Adams ''[[The Wealth of Nations]]'' ag teach a mháthar, 220 High Street, sna blianta 1765–1767.<ref name="Torrie and Coleman29">Torrie and Coleman 1995, lch. 29.</ref> B'as Cair Chaladain [[Robert Adam]], ailtire agus dearthóir, chomh maith le [[William Adam]], ailtire agus athair do Robert.<ref name="History and Celebration60">Kirkcaldy Civic Society 2005, lch. 60.</ref> Rugadh [[Sandford Fleming]], bunaitheoir an [[Am caighdeánach|Ama Chaighdeánaigh]], sa bhaile freisin.<ref name="History and Celebration62">Kirkcaldy Civic Society 2005, lch. 62.</ref> Rugadh [[John McDouall Stuart]], a thug sé shluaíocht isteach s[[an Astráil]] leis an mhór-roinn sin a thaiscéaladh, rugadh é in [[An Dìseart (Fìobha)|an Dìseart]], lámh leis an mbaile.<ref name="History and Celebration70–71">Kirkcaldy Civic Society 2005, lgh.70–71.</ref> [[File:Adam Smith bust, Adam Smith Theatre, Kirkcaldy.JPG|thumb|clé|160px|Busta Adam Smith in Amharclann Adam Smith, amharclann an bhaile]] Chuir tuismitheoirí [[Gordon Brown]], iar phríomh-aire na Breataine, fúthu sa bhaile nuair a bhí Gordon 3 bliana d'aois. Feisire Parlaiminte in Westminster do Chair Chaladain atá ann anois. ==Tagairtí== {{reflist}} ==Naisc sheachtracha== * [http://www.kirkcaldycivicsociety.co.uk/ Kirkcaldy Civic Society] * [http://www.aboutkirkcaldy.com/ Suíomh idirlín an bhaile] {{DEFAULTSORT:Cair Chaladain}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Fìobha]] h5r7vydse7tl5qkfac74ddmja30wg3m 0 37140 1211575 1112768 2024-04-17T18:00:46Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Fìobha|bhFìobha]] é '''Uachdar Mucadaidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40005|title=Auchtermuchty|access-date=2022-10-21|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Uachdar Mucadaidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Fìobha]] lij9vvsjntrl50rmjdcyyfgf78e00ff 0 37158 1211859 981294 2024-04-18T03:50:39Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Lodainn an Iar]] é '''Armadal'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36190|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Armadal}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Lodainn an Iar]] krst4327p975bgo78dk36d7ha11ai22 0 37163 1211855 1097839 2024-04-18T02:57:20Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Lodainn an Iar]] é '''Gleann Iucha'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40604|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Gleann Iucha}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Lodainn an Iar]] j6qheuhz7zct8tskhtfj3iv69wc0gt4 0 37164 1211854 1162461 2024-04-18T02:56:09Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Lodainn an Iar]] é '''Baile Dhunlèibhe'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39740|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile Dhunlèibhe}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Lodainn an Iar]] 8dtrdduk1s4s4cq8wtc7wa6rojk6snj 0 37170 1211862 987468 2024-04-18T03:52:40Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Lodainn an Iar]] é '''Baile na Craoibhe'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36425|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile na Craoibhe}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Lodainn an Iar]] 64c0j22hha60u8rbjgjucdzgipjkvgm 0 37173 1211603 1095262 2024-04-17T18:04:28Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Labhaidh Thoir]] é '''a' Ghualainn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38513|title=Gullane|access-date=2022-09-03|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ghualainn, A'}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Labhaidh Thoir]] b226sjmviuk4qdh87gde1bmrrsmoi3y 0 37175 1211606 1111713 2024-04-17T18:04:53Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Labhaidh Thoir]] é '''Inbhir Mhuic'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35875|title=Innerwick|access-date=2022-10-11|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Mhuic}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Labhaidh Thoir]] 6ft5qsfoeouwle7uxwjnq85numaafqw 0 37275 1211784 1199754 2024-04-18T01:34:26Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Bràigh Mhàrr'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39959|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> (nó '''Baile Chaisteil'''). == Naisc sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_21_Baideanach_Narann_Ed_II.pdf Bráighean Mhárr] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150131015834/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_21_Baideanach_Narann_Ed_II.pdf |date=2015-01-31 }} == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Braigh Mharr}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 23fj31snggpro3yl0j4nfue7aoadqaj 0 37290 1211749 1070438 2024-04-17T22:37:12Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] é '''Caisteal Dhùghlais'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39931|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caisteal Dhúghlais}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] bnzblwsw7daaiewtwz5n99lxco9p14p 0 37294 1211751 1197319 2024-04-17T22:38:19Z Kevin Scannell 340 oops wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] é '''Gall-Ghàidhealaibh Nuadh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39630|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gall-Ghàidhealaibh Nuadh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] 5foxiabnlk6jult5pvorgsdqi12uq2z 0 37311 1211602 1092183 2024-04-17T18:04:20Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] é '''Gleann Lus'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39820|title=Glenluce|access-date=2022-08-28|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gleann Lus}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] ixohp3n0o5osqa7jyg15p5oj5vi7c94 0 37313 1211810 1042718 2024-04-18T02:21:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Bealach an t-Suidhe'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39297|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bealach an t-Suidhe}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 8hj7j6ojxb8cinkxwqhejo7fjszekmw 0 37315 1211801 1087928 2024-04-18T02:15:46Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] í '''Claonaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39294|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Port mara ar son na mbád farantóireachta atá inti. Bíonn báid fharantóireachta de chuid Caledonian Mac an Bhriuthainn ag imeacht as Claonaig go [[Loch Raonasa]] in [[Oileán Arainn|Arainn]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Claonaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] erfsa1o8shh4l6hlxve1075yyfj5gcw 0 37317 1211805 1042721 2024-04-18T02:17:31Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Machaire Shanais'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39286|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Machaire Shanais}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 581qkkb9645zgpoalrsxbyomujqbchq 0 37318 1211816 1088298 2024-04-18T02:23:58Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Muasdal'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39287|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Muasdal}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] g6cqctvnyn3t23w69b04z1fabqmje5p 0 37320 1211655 1102564 2024-04-17T18:10:56Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Ceann mu Dheas'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39564|title=Southend|access-date=2022-09-21|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann mu Dheas}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 6rd4eamiseerpq58kwugq4e3154igwl 0 37323 1211654 1110453 2024-04-17T18:10:48Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Sgibnis'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39282|title=Skipness|access-date=2022-10-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sgibnis}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 8jtq0novjen5qq1zz71gtsl6284r0su 0 37326 1211660 1112424 2024-04-17T18:11:36Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], in iarthar na h[[Albain|Alban]], é '''Taigh an Lòin''' (Béarla: ''Tayinloan'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41130|title=Tayinloan|access-date=2022-10-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Taigh an Loin}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] i33uuvhtfu88fs0apavmkh2djg2wkpo 0 37339 1211574 1102692 2024-04-17T18:00:38Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''An t-Archar'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41139|title=Arrochar|access-date=2022-09-22|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> nó '''An Tairbeart Iar'''. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Archar, An t-}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 1kzraptjdi2j57dx9aig63ahblzgq2v 1211620 1211574 2024-04-17T18:06:43Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''An t-Arar'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41139|title=Arrochar|access-date=2022-09-22|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> (tugtar '''An t-Àrchar'''<ref name='Faclair'>{{Cite web-en|url=https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=F2E175AE5D4F876DB60E8761A672C446|title=An t-Àrchar - Arrochar (Ag&B)|author=[[Michael Bauer]]|access-date=2024-04-17|language=gd|work=[[Am Faclair Beag]]}}</ref> agus '''An Tairbeart Iar''' air freisin). == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Arar, An t-}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] bc4agz83k0iies02i4sijsw0xd47y8n 1211623 1211620 2024-04-17T18:06:53Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[An t-Archar]] go [[An t-Arar]]: AAA wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''An t-Arar'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41139|title=Arrochar|access-date=2022-09-22|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> (tugtar '''An t-Àrchar'''<ref name='Faclair'>{{Cite web-en|url=https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=F2E175AE5D4F876DB60E8761A672C446|title=An t-Àrchar - Arrochar (Ag&B)|author=[[Michael Bauer]]|access-date=2024-04-17|language=gd|work=[[Am Faclair Beag]]}}</ref> agus '''An Tairbeart Iar''' air freisin). == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Arar, An t-}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] bc4agz83k0iies02i4sijsw0xd47y8n 0 37340 1211820 1042737 2024-04-18T02:27:24Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Meadarloch'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39434|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Meadarloch}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 64t3fd0hd9nhvgf2dzkv24n9ybfd5u3 0 37346 1211601 1101895 2024-04-17T18:04:12Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Gleann Da-Ruail'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40485|title=Glendaruel|access-date=2022-09-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref><ref>https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=878F82C10CED8039FDE5931933D65D09</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Gleann Da-Ruail}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 92bxsmqnt1n0jqpzz5gpoihvz8q8wwo 0 37355 1211761 1087683 2024-04-17T22:58:11Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Dail Mháilidh]] go [[Dail Mhàilidh]]: AAA wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Dail Mháilidh'''. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dail Mháilidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 4fknn902n2jxvi6tex7v5or5yvigb14 1211763 1211761 2024-04-17T22:58:58Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Dail Mhàilidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41296|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dail Mhàilidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] nkei66g54mw31fugpo7wx76f9u5tywv 0 37358 1211817 1082832 2024-04-18T02:24:36Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Áth na Crá''' nó '''an t-Àth'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39531|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Ath, An t-}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 29k03k7xj95qhtjkwr0c21v8j2gbf5v 0 37359 1211841 1043919 2024-04-18T02:50:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Ceann a' Gheàrrloch'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39827|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann a' Ghearrloch}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 9ej31ecjl30ncz5o2n03kydlgmn9fst 0 37360 1211835 1042751 2024-04-18T02:45:13Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Baile Eilidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40681|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baile Eilidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 9t1lyuvshg0rkx3xkrojfh18byjvwjv 0 37364 1211612 1111694 2024-04-17T18:05:40Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] na h[[Alban]] é '''Cille Mhàrtainn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39412|title=Kilmartin|access-date=2022-10-11|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cille Mhartainn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 5q1a9j68ghdi7wmt3teu9nbfbtmehr3 0 37365 1211823 1087950 2024-04-18T02:36:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] na h[[Alban]] í '''Cill Mhunna'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38299|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cill Mhunna}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] pjvwlwggmmk8qt6qnucwpl0xhqsckhw 0 37370 1211836 1042760 2024-04-18T02:45:50Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] na h[[Alban]] é '''Lus'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37555|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Lus}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] d5eu6wkhmugwf8gb6wihge3iur9gamo 0 37423 1211812 1088311 2024-04-18T02:22:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Ros Neimhidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36431|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ros Neimhidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 3gsefawm6okit1pkyw3ddricw5l9bwe 0 37424 1211651 1116535 2024-04-17T18:10:24Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Comhairle Earra-Ghàidheal agus Bhòid|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Baile Bhòid'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39596|title=Rothesay|access-date=2022-11-06|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baile Bhoid}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] co1d4dnel7kmuw5cdv64al9520v0fqk 0 37429 1211822 1088100 2024-04-18T02:35:41Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Tairbeart Loch Laomainn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36581|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tairbeart Loch Laomainn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] awxve38i4z4cgv9e5iseq4saxpvct9o 0 37431 1211815 1088253 2024-04-18T02:23:42Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Taigh an Uillt'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39408|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Taigh an Uillt}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] gsyd2mim12u5ef4jnhtstm9l1mxy0lk 0 37433 1211842 1087929 2024-04-18T02:50:32Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Taigh na Bruaich'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39076|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Taigh na Bruaich}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] iq8lw3jq729gad7i9xht61v0wprttqk 0 37443 1211829 1199571 2024-04-18T02:40:40Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Latharn]] go [[Latharna, Albain]]: dab wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Latharn'''. == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_18_Latharna_a_Deas_Ed_II.pdf Latharn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150131015815/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_18_Latharna_a_Deas_Ed_II.pdf |date=2015-01-31 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Latharn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] tv8z7yjpyfc4iy26lrn12swcpzor8ad 1211831 1211829 2024-04-18T02:41:24Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Latharna'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39358|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_18_Latharna_a_Deas_Ed_II.pdf Latharn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150131015815/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_18_Latharna_a_Deas_Ed_II.pdf |date=2015-01-31 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Latharna}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] n17q2qbtwopzakefd96mlhb87nihs2a 0 37462 1211877 1088256 2024-04-18T11:00:44Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Oileán Arainn]], i g[[Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]], in [[Albain]], é '''Catagal'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39921|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá sé suite in iarthuaisceart an oileáin. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Catagal}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Oileán Arainn]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] shni9q0o0e1dbw0g15umu3pfuhqj72s 0 37466 1211730 1136141 2024-04-17T22:24:57Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Butt of Lewis.jpg|clé|250px|mion|Rubha Robhanais]] Is ceann tíre é '''Rubha Robhanais''',<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39946|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> ar [[Leòdhas|Leòdhas]], [[Comhairle nan Eilean Siar]], na h[[Alban]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Rubha Robhanais}} [[Catagóir:Inse Ghall]] [[Catagóir:Na hOileáin Siar]] [[Catagóir:Comhairle nan Eilean Siar]] teoppt683dr6nxnjytdhnhxd8lcezio 0 37476 1211863 1088274 2024-04-18T03:53:50Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] ar [[Oileán Arainn]], [[Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]], é '''Loch Raonasa'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39675|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loch Raonasa}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Oileán Arainn]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] al10i9b7d252l1qtac4820dboxpvs4b 0 37505 1211663 1096528 2024-04-17T18:11:52Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] i n[[Gallaibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Inbhir Theòrsa'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41171|title=Thurso|access-date=2022-09-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Theorsa}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Gallaibh]] ,[[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] o2wxmggucciqm0yuag6641ci0bz35z5 0 37514 1211885 1041449 2024-04-18T11:45:27Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Cùil Lodair'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38560|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cúil Lodair}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 91rqzlms7aht123hp05boo3bztwy7r5 0 37518 1211577 1112417 2024-04-17T18:01:02Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite in [[Inbhear nÁrainn]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Allt Èireann'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38838|title=Auldearn|access-date=2022-10-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Allt Eireann}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Inbhear nÁrainn]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 9cr29a7k977fpj9nm1sirnkn4ohljqk 0 37519 1211887 1097590 2024-04-18T11:47:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] í '''an Aghaidh Mhór'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40004|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Aghaidh Mhor, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 9yts33z4n4wlbeal8r8ngrj85oxayv5 0 37540 1211511 1185932 2024-04-17T14:17:41Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir Meiriceánach é '''Paul D. Ryan, Jr.''' (a rugadh ar [[29 Eanáir]] [[1970]]). Is ball de [[Teach Ionadaithe na Stát Aontaithe|Theach Ionadaithe na Stát Aontaithe]] é ón mbliain 1999 anuas don Chéad Toghcheantar i [[Wisconsin]]. Ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] atá ann. Roghnagh [[Mitt Romney]], iarrthóir an pháirtí chéanna ar uachtaránacht [[SAM]], Ryan mar an t-iarrthóir Poblachtach ar an leasuachtaránacht sa toghchán náisiúnta i mí na Samhna, 2012. Rugadh Paul Ryan in Janesville, Wisconsin. Is Caitliceach é Ryan, agus é de shliocht Éireannach agus Gearmánach. Tá sé pósta le Janna Little, aturnae cánach, agus tá trí pháiste acu. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://paulryan.house.gov/ Beathaisnéis ag suíomh Theach na nIonadaithe] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120811212455/http://paulryan.house.gov/ |date=2012-08-11 }} * [http://ryanforcongress.com/Home.aspx Suíomh a fheachtais féin] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120828114518/http://www.ryanforcongress.com/Home.aspx |date=2012-08-28 }} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Ryan, Paul}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1970]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] fuf9okvczdzs7jx715k26gw541gmkiy 0 37546 1211653 1092449 2024-04-17T18:10:40Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] i n[[Gallaibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Sgrabastair''' nó '''Sgrabstal'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39447|title=Scrabster|access-date=2022-08-29|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Commons|Category:Scrabster}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sgrabastair}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Gallaibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] c0x51730irf55oqt7p7tc0sh829bot8 0 37550 1211666 1093425 2024-04-17T18:12:15Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Toirbheartan'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40103|title=Torridon|access-date=2022-09-01|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tíreolaíocht == * [[Beinn Áilleagan]], [[Beinn Damh]], [[Beinn Dearg, Toirbheartan|Beinn Dearg]], [[Beinn Eighe]], [[Beinn Liath Mhór]] * [[Fuar Tholl]] * [[Loch Thoirbheartan]] * [[Maol Cheann-dearg]] * [[An Ruadh-stac]] * [[Sgorr Ruadh]], [[Síldeag]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Toirbheartan}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] ldgh4idddq2bnsnxm9xgm1pbkql4r0i 0 37586 1211570 1098457 2024-04-17T18:00:06Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i ndeisceart [[Cataibh|Chataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]] in [[Albain]], é '''Alltais''' nó '''Altas'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36840|title=Altass|access-date=2022-09-11|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Alltais}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] m0ixo2uwzmf9hx687rytrximtyagc5s 1211585 1211570 2024-04-17T18:02:08Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i ndeisceart [[Cataibh|Chataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]] in [[Albain]], é '''Alltais'''<ref name='Faclair'>{{Cite web-en|url=https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=1E0CF3A9B9CABDA4D682FC3AAEED172B|title=Alltais - Altass (Highld)|author=[[Michael Bauer]]|access-date=2024-04-17|language=gd|work=[[Am Faclair Beag]]}}</ref> nó '''Altas'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36840|title=Altass|access-date=2022-09-11|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Alltais}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] cqlzdroe5culf2rcv3t17xjfxq9j5ts 0 37590 1211860 1041489 2024-04-18T03:51:17Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Cataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Armadal'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36804|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Armadal}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 0exhzjye4d99p526gxzuv5eqnd1s81n 0 37594 1211637 1110232 2024-04-17T18:08:33Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite in iarthar [[Cataibh|Chataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], in [[Albain]], é '''Àisir Mhòr''' (Béarla: Oldshoremore).<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37385|title=Oldshoremore|access-date=2022-10-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Aisir Mhor}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 5dkyhlx25gemon7pwx7b4xa0xubpd5c 0 37623 1211593 1096555 2024-04-17T18:03:06Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Cataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''an Droman'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37383|title=Droman|access-date=2022-09-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Droman, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] cj3bjcgb265hi4bwj0uas2rogz5lo41 0 37632 1211605 1092631 2024-04-17T18:04:45Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Cataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Innis nan Damh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37399|title=Inchnadamph|access-date=2022-08-30|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Innis nan Damh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 67zpjv59doyk94w7wm2zi9fs6td0k6b 0 37635 1211609 1092872 2024-04-17T18:05:16Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Cataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Inbhir Sin'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40064|title=Invershin|access-date=2022-08-31|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Sin}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 8l3jhmjho9ynhv9wf6izkml1hnqd2ji 0 37655 1211644 1105259 2024-04-17T18:09:28Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Cataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Port nan Con'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36843|title=Portnancon|access-date=2022-09-28|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Port nan Con}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 5urvhkawsvg3t454y81uu7pegwdach5 0 37693 1211591 1092381 2024-04-17T18:02:50Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Cataibh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Caolas Dhòrnaich'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36058|title=Dornoch Firth|access-date=2022-08-29|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caolas Dhornaich}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Cataibh]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] aayy0pos0or5p03tn4n66jkriutfsmx 0 37841 1211888 1041650 2024-04-18T11:48:41Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''Inbhir Pheofharain'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41292|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Pheofharain}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 0z9pa987cr11xw33e16nwvxw8dhvkb6 0 37854 1211629 1097410 2024-04-17T18:07:30Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''Meallan Ùdraigil'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37282|title=Mellon Udrigle|access-date=2022-09-09|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Meallan Udraigil}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] cnhry5prmov0qsoj0cl1dt78r08s43z 0 37856 1211643 1097403 2024-04-17T18:09:21Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''Portaigil'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37289|title=Port Henderson|access-date=2022-09-09|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Portaigil}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] bd9r18easacgrz7r8z7z6tpm691mb0m 0 37913 1211667 1097348 2024-04-17T18:12:23Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''Toghsgaig''' nó '''Toscaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36556|title=Toscaig|access-date=2022-09-08|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Toghsgaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] g5uvamakh48eyjln8t3xegnl2wagrf0 1211696 1211667 2024-04-17T18:39:19Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Toghsgaig]] go [[Toscaig]]: AAA wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''Toghsgaig''' nó '''Toscaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36556|title=Toscaig|access-date=2022-09-08|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Toghsgaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] g5uvamakh48eyjln8t3xegnl2wagrf0 0 37918 1211625 1107407 2024-04-17T18:06:59Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''Leac Mailm'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37270|title=Leckmelm|access-date=2022-09-30|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Leac Mailm}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 202fju8b638uj585d994oqh6edmnbm7 0 37940 1211641 1101956 2024-04-17T18:09:05Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''am Poll Glas'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36873|title=Polglass|access-date=2022-09-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Poll Glas, Am}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] gakejbjh6s38efcjteruw0ym2yshrjf 0 37944 1211607 1110450 2024-04-17T18:05:01Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''Inbhir Chòmhrainn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36659|title=Inverchoran|access-date=2022-10-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Chomhrainn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] d82epvjwaoo388nx88lu8dct5cstiap 0 37996 1211572 1116480 2024-04-17T18:00:22Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite i [[Áird nam Murchan]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Àird Ghobhar'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41068|title=Ardgour|access-date=2022-11-06|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Àird Ghobhar}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Àird nam Murchan]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 8nj59fty20fx6il3pso94kho1vprk2z 0 37998 1211631 1099716 2024-04-17T18:07:46Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Tá '''Mùideart''' <ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36694|title=Moidart|access-date=2022-09-05|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> mar chuid de cheantar iargúlta agus scoite na hAlban, siar ón [[An Gearasdan|Ghearasdan]], ar a dtugtar Na Garbh Chriochan. Tá Mùideart féin beagnach timpeallaithe ag coirp uisce. Gearrann [[Loch Seile]] teorainn thoir an cheantair (ar feadh líne ó dheas siar ó dheas go ó thuaidh soir ó thuaidh) agus leanann sé feadh chuid den imeall theas. Tá an chuid eile den imeall theas gearrtha amach ag Loch Mhùideart. Tá an tuaisceart gearrtha amach ag [[Loch Mhórair|Loch Mhòrair]] agus Loch Ailleart ar an taobh thuaidh. Is cuid de cheantar [[Loch Abar]] é Mùideart faoi láthair, i gceantar [[Comhairle na Gàidhealtachd|Chomhairle na Gàidhealtachd]]. Áiríonn sé an Dòirlinn, Ceann Loch Mùideart agus [[Gleann Ùig|Gleann Ùig.]] Ag an Dòirlinn tá Caisteal Tioram, iar-dhúnfort Chlann Ruaidhrí agus Clann Raghnaill craobh Chlann Dòmhnaill . == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Muideart}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Áird nam Murchan]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] rm8j5mp4968fc01zyk0llpu88jdnnjw 0 38114 1211752 1088149 2024-04-17T22:38:45Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''am Baile Beag'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38156|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baile Beag, Am}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] j8ctg690gxqyq95jr3xntkdnn8v4hio 0 38117 1211622 1095665 2024-04-17T18:06:51Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Eaglais Labhrainn''' ([[Béarla]]: ''Laurencekirk'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38439|title=Laurencekirk|access-date=2022-09-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> An seanainm a bhí ar an mbaile ná '''Coinmheadh''' ([[Béarla]]: ''Conveth''). == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eaglais Labhrainn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] k4vzc922h4bfyn8q1tyi17sdxbuw7oz 0 38125 1211796 1097717 2024-04-18T02:06:47Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Ceann Chàrdainn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38341|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Chardainn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 4wf07oqihrilnco0ck92wqfhk26xlto 1211797 1211796 2024-04-18T02:10:50Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Ceann Chàrdainn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38451|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Chardainn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 93qdmr4ssddquzzdobi26p5b7ds89vz 0 38149 1211789 1088101 2024-04-18T02:03:30Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Druim M'Aodhaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38416|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Druim M'Aodhaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] i8w5olc73swp4s3h15puc07wjq6s4ih 0 38156 1211753 1088172 2024-04-17T22:39:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Fionndan'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36467|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Fionndan}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 00nsg29gpsr8nx0ie4xlk6u1xn1gkea 0 38181 1211788 1088031 2024-04-18T02:03:09Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Port Saoidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40000|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Port Saoidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] j50d9hqrxcsl391394o1n7ynjhbp1ra 0 38202 1211604 1177797 2024-04-17T18:04:37Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is oileán suite ar chósta [[Ros]], ceann de [[na h-Eileanan Samhraidh]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], é '''Eilean nan Eich'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35986|title=Horse Island|access-date=2022-09-30|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eilean nan Eich}} [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] 618tmqj6gfnramot52o0x0szxmrm7q0 0 38210 1211573 1092360 2024-04-17T18:00:30Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] í '''Àird Talanaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36454|title=Ardtalnaig|access-date=2022-08-29|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Aird Talanaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] mlawkt0xawrdb3efelk4o6dwx3mwpyo 0 38266 1211804 1088081 2024-04-18T02:17:09Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Achadh na Croise'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40409|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Achadh na Croise}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 073hnw9gr8gxsvqjo72l3edpq944cmq 0 38272 1211832 1086733 2024-04-18T02:41:57Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Drochaid Urchaidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41325|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Drochaid Urchaidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] etvbbryus1z6i79lr4vz5duhnjimg03 0 38285 1211834 1087651 2024-04-18T02:44:10Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite ar an [[Colbhasa]] san [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Sgalasaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39598|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sgalasaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] d0p6ilnfxyjs8qpu4i41ge6a5m71lna 0 38292 1211813 1087989 2024-04-18T02:22:34Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Port MhicEamailinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38396|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Port MhicEamailinn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] atc0kklk7xxa5h7tqwh8afmt4ndiwtz 0 38305 1211843 1088142 2024-04-18T02:50:48Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Tollard'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37341|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tollard}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] e25oyxubogpxjqjgcobzems15516udo 0 38307 1211806 1088338 2024-04-18T02:17:57Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] í '''Sgairinis'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39368|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sgairinis}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] fn47w3i2q4bwt6xby0eee224z9f4sb5 0 38314 1211828 1173542 2024-04-18T02:39:07Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''Achadh an Droighinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38742|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Achadh an Droighinn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 952drkzlvj0vrebygl4flx2qisu5yw8 0 38364 1211597 1069775 2024-04-17T18:03:37Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:FalkirkHighStreet.jpg|deas|250px|thumb|An Eaglais Bhreac]] Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na h-Eaglaise Brice]] í '''an Eaglais Bhreac'''. <ref>{{iomradh lìon | url = https://www.ainmean-aite.scot/?id=40576 | tiotal = Falkirk/An Eaglais Bhreac | foillsichear = [[Ainmean-Àite na h-Alba]] | ceann-là_inntrigidh = 2017-12-28}}</ref> Bhí [[Am Mòd Nàiseanta Rìoghail]] ar siúl idir an 10 agus 18 Deireadh Fómhair, 2008. ==Stair== Sa bhliain 1298 chaill Uilleam Uallas [[Cath na hEaglaise Brice (1298)|Blàr na h-Eaglaise Bricee]] in aghaidh airm a bhí trí huaire níos líonmhaire ná an t-arm s'aige féin. Troideadh an dàrna Blàr na h-Eaglaise Brice ar an 17 Eanáir 1746, ar Mhonaradh na hEaglaise Brice, timpeall trí mhíle siar ó dheas ón mbaile. Ba é seo an darna cath an Éirí Amach [[Seacaibíteachas|Seacaibíteach]], 1745-1746. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eaglais Bhreac, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na h-Eaglaise Brice]] q30suzlvhxxt2fxmpot7rptks1mhb6r 1211662 1211597 2024-04-17T18:11:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:FalkirkHighStreet.jpg|deas|250px|thumb|An Eaglais Bhreac]] Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na h-Eaglaise Brice]] í '''an Eaglais Bhreac'''. <ref>{{iomradh lìon | url = https://www.ainmean-aite.scot/?id=40576 | tiotal = Falkirk/An Eaglais Bhreac | foillsichear = [[Ainmean-Àite na h-Alba]] | ceann-là_inntrigidh = 2017-12-28}}</ref> Bhí [[Am Mòd Nàiseanta Rìoghail]] ar siúl idir an 10 agus 18 Deireadh Fómhair, 2008. ==Stair== Sa bhliain 1298 chaill Uilleam Uallas [[Cath na hEaglaise Brice (1298)|Blàr na h-Eaglaise Bricee]] in aghaidh airm a bhí trí huaire níos líonmhaire ná an t-arm s'aige féin. Troideadh an dàrna Blàr na h-Eaglaise Brice ar an 17 Eanáir 1746, ar Mhonaradh na hEaglaise Brice, timpeall trí mhíle siar ó dheas ón mbaile. Ba é seo an darna cath an Éirí Amach [[Seacaibíteachas|Seacaibíteach]], 1745-1746. ==Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eaglais Bhreac, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na h-Eaglaise Brice]] c6czbdr1x7q6l6moa40edz6pjg53s5r 1211673 1211662 2024-04-17T18:13:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} [[Íomhá:FalkirkHighStreet.jpg|deas|250px|thumb|An Eaglais Bhreac]] Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na h-Eaglaise Brice]] í '''an Eaglais Bhreac'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40576|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Bhí [[Am Mòd Nàiseanta Rìoghail]] ar siúl idir an 10 agus 18 Deireadh Fómhair, 2008. ==Stair== Sa bhliain 1298 chaill Uilleam Uallas [[Cath na hEaglaise Brice (1298)|Blàr na h-Eaglaise Bricee]] in aghaidh airm a bhí trí huaire níos líonmhaire ná an t-arm s'aige féin. Troideadh an dàrna Blàr na h-Eaglaise Brice ar an 17 Eanáir 1746, ar Mhonaradh na hEaglaise Brice, timpeall trí mhíle siar ó dheas ón mbaile. Ba é seo an darna cath an Éirí Amach [[Seacaibíteachas|Seacaibíteach]], 1745-1746. ==Tagairtí == {{Reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eaglais Bhreac, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na h-Eaglaise Brice]] t5jnq65mqhwzlwo3pserc77v8lehe39 0 38379 1211613 1107951 2024-04-17T18:05:47Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]] í '''Cill Saidhe'''<ref>https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=AE87053D4FA6B3FFC50183E7FA8570CA</ref> nó '''Cill Saidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38453|title=Kilsyth|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> [[Íomhá:Colziumcurling.jpg|clé|250px|thumb|Cill Saidhe]] == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cill Saidhe}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]] ohm4gleas86d491qakxlnlsnbahzjf0 0 38381 1211581 1096743 2024-04-17T18:01:39Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na h-Eaglaise Brice]] é '''Ceann Fhàil'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39795|title=Bo’ness|access-date=2022-09-05|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Fhail}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na h-Eaglaise Brice]] 3lll5lmv1fe45omo6uhbvr63cm1p8j9 0 38453 1211853 1081570 2024-04-18T02:55:48Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Lodainn an Iar]] é '''an Druim Dubh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40508|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Druim Dubh, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Lodainn an Iar]] {{commonscat|Blackridge, West Lothian}} 31a3ismi67h7144b03000ir6nmnaguf 0 38864 1211802 1042835 2024-04-18T02:16:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[sliabh]] in [[Albain]] í '''Beinn Mheadhain''', atá suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37191|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] oqqezgk316ounwnnc1mzuj5lkzv3djo 0 38946 1211808 1141181 2024-04-18T02:20:31Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[loch]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] na h[[Alban]] é '''Loch Laomainn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39706|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá sé timpeall 23 km ó thuaidh ó [[Glaschú|Ghlaschú]]. Is é Loch Laomainn an loch is mó in Albain. Tá thart ar 60 oileán beag ann. Tá sé 39 km ar fad agus idir 1.21 km agus 8.0 km ar leithead. Tá sé timpeall 37 m ar doimhneacht agus 190 m ag an bpointe is doimhne. Is iad seo comhordanáidí an locha: 56° 5′ 0″ Thuaidh agus 4° 34′ 0″ Thiar. Is cuid de Loch Laomainn agus de [[Pàirc Nàiseanta Loch Laomainn agus nan Tròisichean|Phàirc Nàiseanta Loch Laomainn agus nan Tròisichean]] é. Is minic a fheictear Loch Laomainn san fhilíocht agus san amhránaíocht. Mar shampla: Cumadh an t-amhrán "Loch Lomond" sa bhliain 1841. Curfá: <blockquote> Oh, ye'll tak' the high road, and I'll tak' the low road, <br> And I'll be in Scotland afore ye; <br> But me and my true love will never meet again <br> On the bonnie, bonnie banks o' Loch Lomond. </blockquote> Ba ghnách le [[Runrig]] an t-amhrán a sheinm ag deireadh a gceolchoirmeacha agus iad ag seinnt ar bhruach an locha.. ==Naisc sheachtracha== * [http://www.loch-lomond.net/theloch/data.html Loch Laomainn] * [http://www.lochlomond-trossachs.org/html/home.htm Am Pàirce Nàiseanta] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050426080125/http://www.lochlomond-trossachs.org/html/home.htm |date=2005-04-26 }} * [http://www.robertburns.org.uk/lochlomond_dumbarton.htm Robert Burns: Ceangal gu Loch Laomainn] * [http://www.lochlomondassociation.co.uk The Loch Lomond Association] * [http://www.streamdays.com/camera/view/loch_lomond_webcam_scotland webcam Loch Laomainn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080821153931/http://www.streamdays.com/camera/view/loch_lomond_webcam_scotland |date=2008-08-21 }} * [http://www.incallander.co.uk/scottishsongs.htm òrain ceangailte le Loch Laomainn] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090430171457/http://www.incallander.co.uk/scottishsongs.htm |date=2009-04-30 }} == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] [[Catagóir:Loch Laomainn| ]] [[Catagóir:Limistéir scéimhe náisiúnta na hAlban]] [[Catagóir:Lochanna fionnuisce na hAlban]] ksjcvu99w4i8zf0tjb2rr8zcbnnr6ou 0 38984 1211847 1042867 2024-04-18T02:52:57Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[loch]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] na h[[Alban]] é '''Loch Long'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39707|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loch Long}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] ji83h6qvng75t5eawh4q2v10eekrd3w 0 38987 1211825 1133612 2024-04-18T02:37:49Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} [[Íomhá:Vy i skottland.JPG|deas|250px|thumb|An Linne Dhubh]] Is [[loch]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] na h[[Albain|Alban]] é '''an Linne Dhubh''' nó '''an Linne Sheileach'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39729|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Linne Dhubh, An}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] jwovzt9k64kvd3aeke6zljjo8iwdj61 0 39018 1211821 1173563 2024-04-18T02:34:40Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[oileán]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], in iarthar na h[[Alban]], é '''Saoil'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38025|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Saoil}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] s2rxfu7sx4it3ekj925c9xt15cxv0dy 0 39026 1211846 1042880 2024-04-18T02:52:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[loch]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]], in iarthar na h[[Albain|Alban]], é '''an Linne Latharnach'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39843|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Linne Latharnach, An}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 6bs4a85hrlyb4fnlbpfy75efn8vq1qw 0 39175 1211814 1136724 2024-04-18T02:23:01Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[dún]] suite in [[Earra-Ghaidheal agus Bòd|Earra-Ghàidheal agus Bòd]] na h[[Alban]] é '''Dùn Ad'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36039|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dun Ad}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] 6yrq72ssf32f2ve0ggnqtnnticc9h36 0 40969 1211548 1137154 2024-04-17T15:05:52Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba [[aisteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] é '''Charles Durning ''' (a rugadh ar an [[28 Feabhra]] [[1923]] agus a fuair bás i [[24 Nollaig]] [[2012]]). {{síol}} {{DEFAULTSORT:Durning, Charles}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1923]] [[Catagóir:Básanna in 2012]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 0he6n8fzi4fdirkzhgw2siffuslb2e1 0 46798 1211429 1208426 2024-04-17T13:02:34Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Boc mór sa [[Mianadóireacht|mhianadóireacht]] chopair i mButte, [[Montana]], a rugadh i [[Baile Shéamais Dhuibh|mBaile Shéamais Dhuibh]] ab ea '''Marcus Daly''' ([[5 Nollaig]] [[1841]] - [[12 Samhain]] [[1900]]). Chuaigh sé ar imirce go [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] i [[1856]]. Faoi 1861 bhí sé ag obair i [[Mianach (mianadóireacht)|mianach]] óir i [[California|gCalifornia]], agus ansin ina mhaor oibre i mianach óir i Virginia, [[Nevada]] ([[1862]]-[[1868]]). Chaith sé roinnt blianta mar bhainisteoir ar mhianaigh airgid i Utah. I [[1880]] cheannaigh sé mianach airgid Anaconda a raibh méid ollmhór copair ann. Tháinig forbairt ar an [[leictreachas]] chun cinn is gá le sreanga copair, agus d'fhás mianach Anaconda iontach tapa. Bhunaigh sé comhlacht Anaconda Copper Mining i [[1895]]. Bhruithnigh sé copar, [[Airgead (dúil)|airgead]] is ór freisin, agus bhí an cheárta bruithnithe is mó ar [[An Domhan|Domhan]] i [[Baile Nua|mbaile nua]] Anaconda.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Marcus Daly|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=198}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Daly, Marcus}} [[Catagóir:Daoine as Contae an Chabháin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1841]] [[Catagóir:Básanna i 1900]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánach de bhunadh na hÉireann]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hEorpa]] 3zhnpxdb0uc60quzg2w9tma3pwxjgd8 1211437 1211429 2024-04-17T13:09:02Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Boc mór sa [[Mianadóireacht|mhianadóireacht]] chopair i mButte, [[Montana]], a rugadh i [[Baile Shéamais Dhuibh|mBaile Shéamais Dhuibh]] ab ea '''Marcus Daly''' ([[5 Nollaig]] [[1841]] - [[12 Samhain]] [[1900]]). Chuaigh sé ar imirce go [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] i [[1856]]. Faoi 1861 bhí sé ag obair i [[Mianach (mianadóireacht)|mianach]] óir i [[California|gCalifornia]], agus ansin ina mhaor oibre i mianach óir i Virginia, [[Nevada]] ([[1862]]-[[1868]]). Chaith sé roinnt blianta mar bhainisteoir ar mhianaigh airgid i Utah. I [[1880]] cheannaigh sé mianach airgid Anaconda a raibh méid ollmhór copair ann. Tháinig forbairt ar an [[leictreachas]] chun cinn is gá le sreanga copair, agus d'fhás mianach Anaconda iontach tapa. Bhunaigh sé comhlacht Anaconda Copper Mining i [[1895]]. Bhruithnigh sé copar, [[Airgead (dúil)|airgead]] is ór freisin, agus bhí an cheárta bruithnithe is mó ar [[An Domhan|Domhan]] i [[Baile Nua|mbaile nua]] Anaconda.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Marcus Daly|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=198}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Daly, Marcus}} [[Catagóir:Daoine as Contae an Chabháin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1841]] [[Catagóir:Básanna i 1900]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hEorpa]] 5bpn6etoyfcgvkb2ju9p6kxyfjx35d9 1211438 1211437 2024-04-17T13:09:44Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Boc mór sa [[Mianadóireacht|mhianadóireacht]] chopair i mButte, [[Montana]], a rugadh i [[Baile Shéamais Dhuibh|mBaile Shéamais Dhuibh]] ab ea '''Marcus Daly''' ([[5 Nollaig]] [[1841]] - [[12 Samhain]] [[1900]]). Chuaigh sé ar imirce go [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] i [[1856]]. Faoi 1861 bhí sé ag obair i [[Mianach (mianadóireacht)|mianach]] óir i [[California|gCalifornia]], agus ansin ina mhaor oibre i mianach óir i Virginia, [[Nevada]] ([[1862]]-[[1868]]). Chaith sé roinnt blianta mar bhainisteoir ar mhianaigh airgid i Utah. I [[1880]] cheannaigh sé mianach airgid Anaconda a raibh méid ollmhór copair ann. Tháinig forbairt ar an [[leictreachas]] chun cinn is gá le sreanga copair, agus d'fhás mianach Anaconda iontach tapa. Bhunaigh sé comhlacht Anaconda Copper Mining i [[1895]]. Bhruithnigh sé copar, [[Airgead (dúil)|airgead]] is ór freisin, agus bhí an cheárta bruithnithe is mó ar [[An Domhan|Domhan]] i [[Baile Nua|mbaile nua]] Anaconda.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Marcus Daly|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=198}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Daly, Marcus}} [[Catagóir:Daoine as Contae an Chabháin]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1841]] [[Catagóir:Básanna i 1900]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] hepiuibhdk8vgdwsnlgzonqmsrtbkgf 0 47948 1211403 1208427 2024-04-17T12:17:02Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ceapadóir is daonchara a rugadh i Waterville, [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]] ab ea '''George Eastman''' ([[12 Iúil]] [[1854]]–[[14 Márta]] [[1932]]). I [[1889]] rinne sé an scannán trédhearcach ceallalóide a d'úsáid Edison is ceapadóirí eile i bhforbairt na grianghrafadóireachta, agus níos déanaí, sa [[Cineamatagrafaíocht|chineamatagrafaíocht]], siamsaíocht, is [[tionscal]] na scannán.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=George Eastman|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=239}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eastman, George}} [[Catagóir:Ceapadóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1854]] [[Catagóir:Básanna i 1932]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] mfvj81sb5h0a9ousgevyju5rqt4jt2p 0 48234 1211425 1149182 2024-04-17T13:00:40Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Airgeadaí a rugadh i Stockbridge, [[Massachusetts]] ab ea '''Cyrus West Field''' ([[30 Samhain]] [[1819]] – [[12 Iúil]] [[1892]]). Chabhraigh sé le maoiniú an chéad chábla teileagrafaíochta trasna an Atlantaigh i [[1866]], a leagadh tar éis cuid mhaith iarrachtaí. Bhunaigh sé comhlacht an New York, Newfoundland & London Telegraph i [[1854]], agus comhlacht an Atlantic Telegraph i [[1856]], ach chaill an-chuid airgid sna fiontair seo.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Cyrus West Field|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=267}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Field, Cyrus West}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1819]] [[Catagóir:Básanna i 1892]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] 1z74tfdbfsspqn61gei78zvc5mtzq6p 0 49452 1211414 1152198 2024-04-17T12:42:27Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} Lacha is ea an '''lacha shrúmála''',<ref name='Tearma'>{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/lacha%20shr%FAm%E1la/|title=“lacha shrúmála” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|access-date=2024-04-17}}</ref> a fhaigheann bia ar dhromchla an uisce, nó a iompaíonn [[eireaball]] in airde chun an fásra ar ghrinneall locha nó abhann tanaí a ithe. Ó [[speiceas]] amháin di, an [[mallard]], a thagann cuid mhaith de na foirmeacha baile. Tá ar an laghad 50 speiceas den lacha shrúmála ann.<ref name="FreamhanEolais">{{Cite encyclopedia|last=Hussey|first=Matt|author-link=Matthew Hussey|title=Lacha srúmála (sic)|encyclopedia=[[Fréamh an Eolais]]|language=ga|date=2011|publisher=[[Coiscéim]]|page=390}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Fréamh an Eolais}} {{síol}} [[Catagóir:Éin]] ntt7tti3ku7yos9plhffb0tee30cb37 0 52861 1211566 1101050 2024-04-17T17:57:50Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Achadh a' Choirce'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41019|title=Achachork|access-date=2022-09-16|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Achadh a' Choirce}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] pnuklis49i5syrnurfv1srht2p30zsa 0 52887 1211567 1103019 2024-04-17T17:57:58Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Achadh na h-Annaid'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35618|title=Achnahannet|access-date=2022-09-24|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Achadh na h-Annaid}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 0sl05317vog89fppyhci6kfct4d6pdt 0 52949 1211630 1192942 2024-04-17T18:07:38Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Allt a' Mhuilinn'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38120|title=Millburn|dátarochtana=2022-08-21|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Allt a' Mhuilinn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] ozofioyxr6kx0b3izbwin63dduwsh8g 0 52982 1211583 1093439 2024-04-17T18:01:54Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''am Bucht'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41326|title=Bught|access-date=2022-09-01|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bucht, Am}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] eugzhexs2iwpea1p4viz59bezxtzvlz 0 52986 1211579 1199755 2024-04-17T18:01:23Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Bàideanach'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35872|title=Badenoch|access-date=2022-09-01|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc Sheachtracha == * [http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_21_Baideanach_Narann_Ed_II.pdf Bàideanach] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150131015834/http://www.linguae-celticae.org/dateien/Gaidhlig_Local_Studies_Vol_21_Baideanach_Narann_Ed_II.pdf |date=2015-01-31 }} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Baideanach}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] q2gb570of6ik3l9tfc4am6bgli6oy05 0 52987 1211618 1179455 2024-04-17T18:06:27Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Caol Loch Aillse'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40807|title=Kyle of Lochalsh|access-date=2022-09-15|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Sa bhliain 2001 bhí cónaí ar 739 duine i gCaol Loch Aillse, bhí [[Gaidhlig|Gaoluinn na hAlban]] ag 18.5% don daonra ag an am. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Caol Loch Aillse}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 4syw50ova8q6rqli6z6zii402o8objn 0 52988 1211615 1103086 2024-04-17T18:06:03Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Ceann a' Ghiùthsaich'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39771|title=Kingussie|access-date=2022-09-25|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann a' Ghiuthsaich}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] tk6sht449nakdjxja8hvtiyoxjarx8i 0 53062 1211489 1185732 2024-04-17T13:57:47Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir Meiriceánach agus iar-mhéara ar [[Nua-Eabhrac (cathair)|Chathair Nua-Eabhrac]] is ea '''Bill de Blasio''', né '''Warren Wilhem, Jr.''', a rugadh ar [[8 Bealtaine]] [[1961]] i [[Manhattan]], [[Nua-Eabhrac]]. Ar an 5ú Samhain 2013 toghadh é mar 109ú mhéara na cathrach. Fuair sé breis is 73% de na vótaí sa toghchán. Is de shliocht Gearmánach é ar thaobh a athar, de shliocht Iodálach ar thaobh a mháthar. Tógadh in [[Cambridge, Massachusetts|Cambridge]], [[Massachusetts]] é, agus tá sé ina chónaí lena bhean chéile agus a mbeirt pháistí in [[Park Slope, Brooklyn|Park Slope]], [[Brooklyn]]. Ar an chéad lá d'Eanáir, 2014 ghlac sé mionn na hoifige mar chomharba ar [[Michael Bloomberg]]. Bhí an post sin aige go dtí 1 Eanáir 2022 nuair a tháinig [[Eric Adams]] i gcomharbacht air. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] é. {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:de Blasio, Bill}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine as Cathair Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hIodáile]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Méaraí]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 5a62frj3djd4fzdq1mtv597ii8tdibu 0 53124 1211596 1107910 2024-04-17T18:03:29Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Easaich'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37996|title=Essich|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Easaich}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] fizkl9rul17r9mwnb2n6rren4v2ww9j 0 53880 1211628 1111373 2024-04-17T18:07:23Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Loinn a' Chait'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35964|title=Lynchat|access-date=2022-10-06|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loinn a' Chait}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] rtwrwzza8a15tg25cgj7plh7xv2vkni 0 53886 1211632 1108056 2024-04-17T18:07:54Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''a' Mhòigh'''<ref>https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=A31D2AA096C625FEC183F90A4B4DA49D</ref> nó '''A' Mhoigh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35369|title=Moy|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mhoigh, A'}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] oe6xx2190bfdkwjmu7kvqutp7mj78c4 1211682 1211632 2024-04-17T18:24:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''a' Mhòigh'''<ref>https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=A31D2AA096C625FEC183F90A4B4DA49D</ref> nó '''A' Mhaigh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35369|title=Moy|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mhoigh, A'}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 5c4e3z16ol8i20reqkixt9a3g723x4w 1211683 1211682 2024-04-17T18:24:33Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''a' Mhòigh'''<ref name='Faclair'>{{Cite web-en|url=https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=A31D2AA096C625FEC183F90A4B4DA49D|title=A' Mhòigh - Moy (by Inverness; Highld...|author=[[Michael Bauer]]|access-date=2024-04-17|language=gd|work=[[Am Faclair Beag]]}}</ref> nó '''A' Mhaigh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35369|title=Moy|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Mhoigh, A'}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] eovu7zj7b63afmh9ewizk6vd67yyzgn 0 53905 1211565 1096540 2024-04-17T17:57:42Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Obar Chaladair'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38918|title=Aberchalder|access-date=2022-09-04|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Obar Chaladair}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] dtn9pvwtr221r5w84k731ggzobmw141 0 53907 1211640 1178065 2024-04-17T18:08:57Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] in [[Alba]]in é '''Am Ploc''' nó '''Ploc Loch Aillse''' ([[An Béarla|Béarla]]:''Plockton'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40766|title=Plockton|access-date=2022-10-23|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref><ref> https://mapcarta.com/N5549703079 Mapcarta</ref> Tá an baile suite in aice le Loch Carrann. Amharcann Am Ploc soir amach ar an bhfarraige, ar shiúl ón phríomhghaoth, agus in éineacht le Síobadh Mór an Atlantaigh tugtar aeráid an-chineálta dó, in ainneoin a dhomhanleithead i bhfad ó thuaidh, rud a fhágann go n-éireoidh go maith leis an speiceas ''Cordyline australis'' bheith faoi bhláth anseo. Is iad a chomhordanáidí ná: 57° 20′ 16.84″ Thuaidh agus 5° 39′ 8.32″ Thiar. ==An baile== Tógadh an chuid is mó de na tithe san 18ú agus 19ú haois. Is ceantar caomhnaithe é lár na cathrach, thart ar Sràid a' Chala <ref>[https://www.ambaile.org.uk/gd/asset/13139/ Sràid a' Chala, Am Ploc]</ref> agus Sràid Innes Ba í an iascaireacht an tionscal ba thábhachtaí ag an am sin. Sa lá atá inniu ann tá turasóireacht an-láidir sa bhaile, go príomha toisc gur taifeadadh an tsraith theilifíse ''Hamish Macbeth'' le Robert Carlyle anseo agus ghlac go leor daoine ón dúiche páirt ann. Taifeadadh cuid den scannán ''The Wicker Man'' (an t-ancaire ag tús an scannáin) agus an ''Inspector Alleyn Mysteries'' anseo freisin. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ploc, Am}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] h8zggfkdesjq7xnarleb4r0ywwyy031 0 53931 1211657 1092178 2024-04-17T18:11:12Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Port an t-Sròim'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38805|title=Stromeferry|access-date=2022-08-28|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Port an t-Sroim}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] mq9e8gydxgha553zg39q3o4ab0kd31h 0 53943 1211650 1097561 2024-04-17T18:10:16Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Roisbheinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37303|title=Roshven|access-date=2022-09-10|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Roisbheinn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] kyk2rrqfpoa2uut7qrmi4rv01n17p6d 0 53964 1211665 1108052 2024-04-17T18:12:08Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Tòrr na Grèine'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36081|title=Tornagrain|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Torr na Greine}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] jc19bb2olsz5xnbef52sx1yck3u1070 0 53973 1211576 1096767 2024-04-17T18:00:54Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Sráidbhaile i nGarbhchríocha na hAlban is ea '''Uachdar Thìre''' agus é suite leathmhíle slí ó bhruach thuaidh Loch Aillse, láimh le Caol Loch Aillse.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40996|title=Auchtertyre|access-date=2022-09-05|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Is cuid de limistéar Chomhairle na nGarbhchríoch é. Tá Bunscoil Uachdar Thìre ag freastal ar an gceantar, agus ar Acha Mòr, Baile Rath agus An Dòrnaidh chomh maith. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Uachdar Thire}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] cl3icqa2fyzt9tv15geshpmo32nxh1o 0 53995 1211785 1041944 2024-04-18T02:01:55Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[sliabh]] in [[Albain]] í '''am Bráigh Riabhach''', atá suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37997|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Bráigh Riabhach, Am}} [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] 53fdcq2c192myt4oejm33ldkf4xf6g1 0 54052 1211790 1103740 2024-04-18T02:04:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[sliabhraon]] in oirthear [[Gaeltacht na hAlban|Ghaeltacht na hAlban]] é '''Am Monadh Ruadh''' ([[An Béarla|Béarla]]: ''The Cairngorms'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39945|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá sé suite idir [[An Aghaidh Mhòr]] san iarthar, [[Abèidh]] san oirthear, [[Obar Neithich]] sa tuaisceart, [[Bràigh Mhàrr]] sa deisceart. Rinneadh [[Páirc náisiúnta|Páirc Náisiúnta]] den cheantar sa bhliain 2003, an dara páirc náisiúnta in Albain, cé go raibh forbairtí conspóideacha ar siúl cheana féin, le limistéar mór sciála a dhéanamh ar [[An Cárn Gorm|a' Chàrn Gorm.]] Meallann an am Monadh Ruadh dreapadóirí sa gheimhreadh agus sa samhradh agus tá go leor deiseanna ann siúl trí ghleannta agus suas cnoic. Is é an gleann is cáiliúla [[An Làirig Dhrù]]. Sa gheimhreadh, is breá le sciálaithe teacht go dtí an ceantar, cuid acu ag úsáid an ionad sciála oifigiúil, agus roinnt ag sciáil i gceantair iargúlta ar fud na móin. == Beanna == * [[Beinn Mac Duibh]] (1309 m) * [[Am Bràigh Riabhach]] (1296 m) * [[Càrn an t-Sabhail]] (1293 m) * [[Sgòrr an Lochain Uaine]] (1258 m) * [[An Càrn Gorm]] (1245 m) == Bailte == * [[An Aghaidh Mhòr]] * [[Inbhir Tuilnein]] * [[Baile Ùr an t-Slèibh]] * Dail Chuinnidh * [[Ceann a' Ghiúthsaich|Ceann a' Ghiùthsaich]] * [[Coit a' Ghartain]] * [[Obar Neithich (Am Monadh Ruadh)]] * [[Bealadair]] * [[Bràigh Mhàrr|Bràigh Mharr]] * [[Drochaid Chárr|Drochaid Chàrr]] == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://cairngorms.co.uk/ Duilleag Oifigeil Pàirc Nàiseanta a' Mhonaidh Ruaidh] ''(Beurla)'' ** [http://cairngorms.co.uk/resource/docs/publications/23062006/CNPA.Paper.275.Place-Names%20Leaflet.pdf Place-names] ''(pdf)'' * [http://www.cairngormmountain.org/ Duilleag Ionad-sgìthidh a' Chùirn Ghuirm] ''(Beurla)'' * [http://www.rewildingbritain.org.uk/gd/ath-fhiadhachadh/pr%C3%B2iseactan-ath-fhiadhachaidh/gleann-f%C3%A8isidh Rewilding Britain: pròiseactan: Gleann Fèisidh]{{Dead link|date=Meán Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.rewildingbritain.org.uk/gd/ath-fhiadhachadh/pr%C3%B2iseactan-ath-fhiadhachaidh/t%C3%A8armann-n%C3%A0dair-n%C3%A0iseanta-obar Rewilding Britain: pròiseactan: Tèarmann Nàdair Nàiseanta Obar Neithich] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160310162402/http://www.rewildingbritain.org.uk/gd/ath-fhiadhachadh/pr%C3%B2iseactan-ath-fhiadhachaidh/t%C3%A8armann-n%C3%A0dair-n%C3%A0iseanta-obar |date=2016-03-10 }} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] 4kpait2x7ww298i337s3opndf92rhpa 0 54112 1211626 1111871 2024-04-17T18:07:07Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[loch]] suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Loch Dubhthaich'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40802|title=Loch Duich|access-date=2022-10-12|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loch Dubhthaich}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] gbdztb5aptgb8l0p5v4e8knonys6j47 0 54140 1211568 1093733 2024-04-17T17:59:50Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is foraois suite i g[[Comhairle na Gàidhealtachd]] é '''Coille Achadh nan Seileach'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40110|title=Achnashellach|access-date=2022-09-01|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Coille Achadh nan Seileach}} [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] ayxdv9ewe77t0bdy1bb2s80nwe2uzmp 0 54527 1211571 1100833 2024-04-17T18:00:14Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shruighlea]] é '''Àrd Choille'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36026|title=Ardchyle|access-date=2022-09-16|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Ard Choille}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shruighlea]] 55e07pcbi58j6tqliexslarrpj1c6ws 0 54528 1211891 1097577 2024-04-18T11:54:40Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shruighlea]] é '''Allt a' Bhonnaich'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38576|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Allt a' Bhonnaich}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shruighlea]] 2l2148dcm20nqru7iidrd5dwgep7cxx 0 54537 1211611 1100629 2024-04-17T18:05:32Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shruighlea]] í '''Cill MoChùg'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35643|title=Kilmahog|access-date=2022-09-15|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cill MoChug}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shruighlea]] lkqasn6i27rghbnks1151vf0a3oi1q3 0 54545 1211616 1092939 2024-04-17T18:06:11Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shruighlea]] é '''an Ceapan'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38445|title=Kippen|access-date=2022-08-31|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceapan, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shruighlea]] 904e6si7ull98skz4g1cblcmc1vyhdl 1211679 1211616 2024-04-17T18:20:38Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[An Ceapan]] go [[Cipean]]: AAA wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shruighlea]] é '''an Ceapan'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38445|title=Kippen|access-date=2022-08-31|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceapan, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shruighlea]] 904e6si7ull98skz4g1cblcmc1vyhdl 1211681 1211679 2024-04-17T18:21:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shruighlea]] é '''Cipean'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38445|title=Kippen|access-date=2022-08-31|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cipean}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shruighlea]] 4cxkrat0zu0cocunzc16nbasmyf2q9i 0 54597 1211892 1018871 2024-04-18T11:55:42Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[loch]] suite i g[[Comhairle Shruighlea]] é '''Loch Ceiteirein'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39109|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Loch Ceiteirein}} [[Catagóir:Comhairle Shruighlea]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] htiw188fwain7yp2l9702cfgh40bd9l 0 54686 1211595 1101981 2024-04-17T18:03:21Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle Mhoireibh]] é '''Dìg'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35669|title=Dyke|access-date=2022-09-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Mhoireibh]] sga74gzoi8m9wto59d5b3wulztgwlb1 0 54701 1211645 1096914 2024-04-17T18:09:36Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i g[[Comhairle Mhoireibh]] é '''Ràfard'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35967|title=Rafford|access-date=2022-09-06|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rafard}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Mhoireibh]] hk03575phx2n7geyppiyieh3maotbh4 0 54709 1211760 977479 2024-04-17T22:55:56Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[sliabh]] in [[Albain]] í '''Beinn Athfhinn''',<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37197|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> atá suite i g[[Comhairle Mhoireibh]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Beinn Athfhinn}} [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle Mhoireibh]] t42dqd2qrcvsu2npoz532y49hsqhf3j 0 54715 1211759 1097630 2024-04-17T22:54:32Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Banbh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38608|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Banbh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 7diq3yerr902k19c1ceqnjdfjmryw8o 0 54765 1211787 1088002 2024-04-18T02:02:37Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Inbhir Eidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35959|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Inbhir Eidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] 7guk6kxihcnifgn18bk0ykudqc6an41 0 54772 1211786 1087714 2024-04-18T02:02:19Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] é '''Tarbhais'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38373|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Tarbhais}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] qeu1j6zpmmo9rn53a1brrivrzj93rk8 0 54822 1211792 1012939 2024-04-18T02:04:53Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[sliabh]] in [[Albain]] í '''Cárn an t-Sabhail''', atá suite i g[[Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]].<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37993|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Cárn an t-Sabhail}} [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Obar Dheathain]] oslu2bpttw4i943xw6riy4ql1ieabct 0 54878 1211664 1098227 2024-04-17T18:12:00Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite in [[Obar Dheathain]] é '''Tulach Droighne''' nó '''Tulach an Droighinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39589|title=Tillydrone|access-date=2022-09-10|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Tulach Droighne}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Obar Dheathain]] tu96v07ttsdjnyws7vfqay2zg5rkf13 1211693 1211664 2024-04-17T18:37:01Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Tulach Droighne]] go [[Tulach an Droighinn]]: AAA/AFB wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite in [[Obar Dheathain]] é '''Tulach Droighne''' nó '''Tulach an Droighinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39589|title=Tillydrone|access-date=2022-09-10|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Tulach Droighne}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Obar Dheathain]] tu96v07ttsdjnyws7vfqay2zg5rkf13 1211695 1211693 2024-04-17T18:37:58Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is ceantar suite in [[Obar Dheathain]] é '''Tulach an Droighinn'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39589|title=Tillydrone|access-date=2022-09-10|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref><ref name='Faclair'>{{Cite web-en|url=https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=E94047503B9788F23B6042F65A39026F|title=Tulach an Droighinn - 1 Tillydrone (Aber C) 2 T...|author=[[Michael Bauer]]|access-date=2024-04-17|language=gd|work=[[Am Faclair Beag]]}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Tulach an Droighinn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Obar Dheathain]] qvnds5nuhtnhbgx8ceipt0m514pxkgv 0 54914 1211614 1091347 2024-04-17T18:05:55Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Fìobha|bhFìobha]] é '''Ceann Gronna'''<ref>{{Cite web-en|url=https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=8846788021CC0C8513B4FF8EB9B9D20D|title=Ceann Gronna|access-date=2022-08-28|work=Am Faclair Beag}}</ref> (nó '''Ceann Gronn'''<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38449|title=Kinghorn|access-date=2022-08-28|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref>). == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Ceann Gronna}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Fìobha]] qebmhfejjggprpra6z5winwnlr93kau 0 54975 1211720 1046105 2024-04-17T22:19:01Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[inbhear]] suite i [[Fìobha|bhFìobha]] é '''Linne Foirthe'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39850|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Linne Foirthe}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Fìobha]] gpx43jhhsjvznkt5yj0etzf16111iln 0 54976 1211715 1046106 2024-04-17T22:14:55Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[inbhear]] suite i [[Fìobha|bhFìobha]] é '''Linne Tatha'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39845|title= Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-0 4-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Linne Tatha}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Fìobha]] g78d8n1sz8jxwfnswztosxp3oxmdnr9 0 55009 1211849 1097996 2024-04-18T02:53:39Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Aonghas]] é '''Obar Bhrothaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40007|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Obar Bhrothaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Aonghas]] fm1tbc8qnnybtmyin8u9b2unukvhcpi 0 55021 1211852 1014679 2024-04-18T02:55:32Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[gleann]] suite in [[Aonghas]] é '''Cadha an Lochain'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36069|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Cadha an Lochain}} [[Catagóir:Aonghas]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] al0hgkyzccc835xjrx9fc7zn393fejd 0 55023 1211793 1014684 2024-04-18T02:05:18Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite in [[Aonghas]] é '''Easg Thuath'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35771|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Easg Thuath}} [[Catagóir:Aonghas]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] 3fjv2ws7jeuuu512cyh22cttqil4wu4 0 55045 1211884 1097674 2024-04-18T11:44:08Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] é '''Braonan'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38941|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Braonan}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] iy331ib9byj4pkw4jiqyk30ncgdu4xb 0 55054 1211592 1092220 2024-04-17T18:02:58Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] é '''Dubhailigh''' nó '''Dubhalaidh'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35666|title=Dowally|access-date=2022-08-29|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dubhalaidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] 6uj7hg3fla8wv3e36lkd73etxou0ij0 0 55111 1211652 1101891 2024-04-17T18:10:32Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[sliabh]] in [[Albain]] í '''Sìdh Chailleann'''<ref>https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=12920FFD59EB524194B1A9AE1666E341</ref> (nó '''Sìth Chailleann'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=37908|title=Schiehallion|access-date=2022-09-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref>) atá suite i g[[Comhairle Pheairt is Cheann Rois]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sidh Chailleann}} [[Catagóir:Sléibhte agus sliabhraonta na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle Pheairt is Cheann Rois]] lvra73b6cwm0xeym2gdbmzxqnvwk0g2 0 55181 1211633 1102741 2024-04-17T18:08:02Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] é '''Baile Nèill'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40541|title=Neilston|access-date=2022-09-22|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Bhí 5,168 duine ina gcónaí i mBaile Nèill i 2001. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile Neill}} [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] [[Catagóir:Bailte in Albain]] 23f2xgt3jqkbnckfkcon4k4okr1bfdz 0 55182 1211635 1102737 2024-04-17T18:08:18Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] é '''Baile Ùr na Maoirne'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39628|title=Newton Mearns|access-date=2022-09-22|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá 22,637 duine ina gcónaí i mBaile Ùr na Maoirne. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile Ur na Maoirne}} [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] [[Catagóir:Bailte in Albain]] j9a41brjpl7gi9x2prwxwuxyn6hl4tf 0 55190 1211661 1192875 2024-04-17T18:11:44Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] é '''Dail Bhaile Dhealgaiche'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40615|title=Thorntonhall|access-date=2022-08-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=https://www.scottish-places.info/features/featurefirst16572.html|title=Thorntonhall Railway Station|access-date=2022-08-19|language=en}}</ref> Bhí 3,000 duine ina gcónaí i nDail Bhaile Dhealgaiche i 2008. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Dail Bhaile Dhealgaiche}} [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] [[Catagóir:Bailte in Albain]] h06wz82dgq4d9zj1aedqmwhgzmk3o1h 1211691 1211661 2024-04-17T18:35:00Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] é '''Dail Bhaile Dhealgaiche'''<ref>{{Cite web-en|url=https://www.scottish-places.info/features/featurefirst16572.html|title=Thorntonhall Railway Station|access-date=2022-08-19|language=en}}</ref> nó '''Thorntonhall'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40615|title=Thorntonhall|access-date=2022-08-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Bhí 3,000 duine ina gcónaí i nDail Bhaile Dhealgaiche in 2008. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Dail Bhaile Dhealgaiche}} [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] [[Catagóir:Bailte in Albain]] 8x4onscgvbd7qabo93t87o5g7wz5jo5 0 55196 1211627 1100233 2024-04-17T18:07:15Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Siorrachd Rinn Friù]] é '''Loch Uinneach'''. Bhí 2,628 duine ina gcónaí i Loch Uinneach i 2001.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39064|title=Lochwinnoch|access-date=2022-09-14|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Loch Uinneach}} [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] [[Catagóir:Bailte in Albain]] 4s346wdyus5gwyiszlpivz2wtb2d6vz 0 55206 1211647 1107912 2024-04-17T18:09:52Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] é '''Rinn Friù'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38386|title=Renfrew|access-date=2022-10-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Bhí 20,251 duine ina gcónaí i Rinn Friù i 2001. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Rinn Friu}} [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Rinn Friù]] [[Catagóir:Bailte in Albain]] h40dvfo6eve332v7zj3z332h0fqotne 0 55333 1211642 1128780 2024-04-17T18:09:13Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Buthan Phollaig'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39065|title=Pollokshields|access-date=2022-09-07|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Buthan Phollaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] q0drnqc849uh4wbsrxwrw19yuajlpn8 1211684 1211642 2024-04-17T18:27:33Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Buthan Phollaig'''<ref>https://en.wikipedia.org/wiki/Pollokshields</ref> nó '''Pollokshields'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39065|title=Pollokshields|access-date=2022-09-07|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Buthan Phollaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] kmbf3mnw253okiyx613js28s9liwr5m 0 55334 1211649 1128762 2024-04-17T18:10:08Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Baile Raibeart Ruadh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36512|title=Robroyston|access-date=2022-10-05|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile Raibeart Ruadh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] lprwnoc0nijoik80b91ayqzij9baui2 1211686 1211649 2024-04-17T18:30:10Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Baile Raibeart Ruadh''' nó '''Robroyston'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=36512|title=Robroyston|access-date=2022-10-05|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile Raibeart Ruadh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] c7h31hsl4k3aqvjppzlvncubkgqgtfw 0 55335 1211893 1128752 2024-04-18T11:57:57Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Baile Nighean Sheadna'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40631|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile Nighean Sheadna}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] pnc122e49jxl8i56p6ku855hksyxmb2 0 55336 1211658 1128761 2024-04-17T18:11:20Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Baile Samhraidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39061|title=Summerston|access-date=2022-09-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile Samhraidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] lfcj1wmphkrlbgubu9x0s4cxm3rwz4n 1211689 1211658 2024-04-17T18:33:17Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Baile Samhraidh''' nó '''Summerston'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39061|title=Summerston|access-date=2022-09-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Baile Samhraidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] l17a03q9w60ho7nxzzu1yj2hqx57z9g 0 55401 1211672 1098441 2024-04-17T18:13:03Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Baile Ghlaschu]] é '''an Eochair'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40611|title=Yoker|access-date=2022-09-11|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Eochair, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] h8jiak6vv02rdavj54e220a238mk1df 0 55409 1211619 1095017 2024-04-17T18:06:35Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''an Leathad Fada'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38984|title=Langside|access-date=2022-09-03|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Leathad Fada, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] nbpn5kxrx949vv2z2uzbse3onhcep2s 0 55417 1211639 1070469 2024-04-17T18:08:49Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Ghlaschú]] é '''Partaig'''.<ref>{{Lua idirlín|teideal=Partick|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=40531|dátarochtana=2022-08-07}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Partaig}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Ghlaschú]] elbdrszvqt3z4lvn01bidcjlizjc6ek 0 55442 1211590 1100800 2024-04-17T18:02:42Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[bruachbhaile]] suite i g[[Comhairle Cathair Dhún Éideann]] é '''Dùn Mheinidh'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38823|title=Dalmeny|access-date=2022-09-16|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref><ref>https://www.faclair.com/ViewEntry.aspx?ID=8E9F0D6B93FE1AD570C85F3D8E45EDBF</ref> nó '''Dail Mheinidh'''. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Dun Mheinidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Dhún Éideann]] 7de88xnbgbed4kf3s5hwryqk8dc28m3 0 55467 1211569 1098469 2024-04-17T17:59:58Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]] é '''An t-Àrd-Ruigh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=41217|title=Airdrie|access-date=2022-09-11|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Ard Ruigh, An t-}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]] 7lzgce0623g6pqy5u6tuyvnq9i67tfx 0 55475 1211589 1092166 2024-04-17T18:02:34Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]] é '''An Càrn Fionn'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39937|title=Carfin|access-date=2022-08-28|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:An Càrn Fionn}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Lannraig a Tuath]] bhdzdvyh8vpy3zbdv76jamlly835029 0 55482 1211850 1037142 2024-04-18T02:54:09Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite in [[Aonghas]] é '''Ceathramh Mhoire'''<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39762|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> nó '''Cearan Mhoire'''. == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Ceathramh Mhoire}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Aonghas]] fgvu01z7prh751hfs8kxr6rxxtp3r8k 0 55532 1211646 1094986 2024-04-17T18:09:44Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Cathair Dhún Éideann]] é '''Ràthach'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38385|title=Ratho|access-date=2022-09-03|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rathach}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Cathair Dhún Éideann]] gsx4ci5t5n7mk7yqr8yxxxye83n0odz 0 55539 1211890 1083050 2024-04-18T11:53:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[sráidbhaile]] suite i [[Ros]], [[Comhairle na Gàidhealtachd]], [[Albain]] é '''Drochaid Sguideil'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39913|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-18|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Drochaid Sguideil}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Ros]] [[Catagóir:Comhairle na Gàidhealtachd]] e20lipn21akig5f03anqo4dx1xswmg3 0 55550 1211600 1187103 2024-04-17T18:04:04Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Baile in Albain Theas is ea '''An Geal Àth''', '''Gealabh''' nó '''Gala''' ([[An Béarla|Béarla]]: ''Galashiels'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39826|title=Galashiels|access-date=2022-09-02|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá sé ar [[Abhainn Thuaidh|an Abhainn Tuaidh]]. Tógadh mar bhuirg na barúntachta sa bhliain 1599. Sa bhliain 2001 bhí 14,361 duine ina gcónaí anseo. Tá sé faoi smacht [[Comhairle nan Críochan|Chomhairle nan Críochan]]. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Geal Ath, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle nan Críochan]] 12a7ep2ak664rcteoadxdm97mk8k9rn 0 55562 1211587 1083719 2024-04-17T18:02:18Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle na h-Eaglaise Brice]] in [[Albain]] é '''Calafornaidh'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38581|title=California|dátarochtana=2022-08-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Calafornaidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle na h-Eaglaise Brice]] q0fu9nyifwdeusks72f3g8rsenatw6l 0 55593 1211864 1025627 2024-04-18T03:54:13Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] é '''Beithe'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38605|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Beithe}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Áir a Tuath]] 2u1my5mzmcpgvzux7sisrinx2g016p8 0 56606 1211659 1100365 2024-04-17T18:11:28Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Lannraig a Deas]] é '''an Tòrr Breac'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35559|title=Tarbrax|access-date=2022-09-15|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Torr Breac, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Lannraig a Deas]] t6olapjdoaz8i6ki32xrupn4maxskax 0 56639 1211634 1111162 2024-04-17T18:08:10Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle Shiorrachd Áir an Ear]] é '''Am Muileann Ùr'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38027|title=Newmilns|access-date=2022-10-06|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Muileann Ur, Am}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle Shiorrachd Áir an Ear]] 6nvkt3g576s9ypkp50mahpecxglzkpc 0 56817 1211851 1014685 2024-04-18T02:55:08Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[abhainn]] suite in [[Aonghas]] é '''Easg Dheas'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35772|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Easg Dheas}} [[Catagóir:Aonghas]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] 2krbx6n5qc1r3x5pd8fvmcsobb56gfa 0 57062 1211648 1100802 2024-04-17T18:10:00Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] agus seanpharóiste suite in [[Earra-Ghàidheal agus Bòd]] é '''an Rubha''' (Béarla: ''Rhu'').<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38380|title=Rhu|access-date=2022-09-16|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> "Row" a thugtaí ar an áit i mBéarla ach athraíodh é go "Rhu" chun an fhoghraíocht áitiúil a léiriú. Tá an baile ar bhruach thoir an [[An Gearr Loch|Ghearr Locha]] ar chósta thiar na h[[Albain|Alban]]. D'éirigh an áit faiseanta i measc lucht an rachmais as [[Glaschú]] san 19ú haois. Inniu féin is ionad [[luamh]]aireachta suntasach é agus [[muiríne]] le bearta feistithe le haghaidh 235 bád ann. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Rubha, An}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] tg7gbkyngu9ode5v6wsfbkrofl5rh5p 0 57078 1211750 1058905 2024-04-17T22:37:31Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[rinn]] suite i g[[Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] é '''Maol na nGall'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39635|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Maol nan Gall}} [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] [[Catagóir:Comhairle Dhùn Phris is Ghall-Ghàidhealaibh]] 26eggwgh07kemrpzajyo86zmz6we4s9 0 57116 1211586 1096799 2024-04-17T18:02:11Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Fìobha|bhFìobha]] é '''an t-Eilean Loisgte'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38776|title=Burntisland|access-date=2022-09-05|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:An t-Eilean Loisgte}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Fìobha]] 6mtgk4hlmpzgorhoeji7o7bzusgewoi 0 57256 1211798 1087611 2024-04-18T02:11:27Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i [[Fìobha|bhFìobha]] é '''Cnoc na Croise'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=35834|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Cnoc na Croise}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Fìobha]] 0xe7xnv4vn6naxxkpsmk5c85weayyzy 0 57680 1211668 1112436 2024-04-17T18:12:31Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is [[baile]] suite i g[[Comhairle nan Críochan]] é '''Bruach Thuaidh'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=38757|title=Tweedbank|access-date=2022-10-19|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Bruach Thuaidh}} [[Catagóir:Bailte in Albain]] [[Catagóir:Comhairle nan Críochan]] 0k2c2963ty7cvfxg9scr3tltok3knnn 0 59051 1211705 1018651 2024-04-17T20:27:52Z Professor Spud 56406 Ag chuir ainm gaeilge leis (574) wikitext text/x-wiki {{NMI list header}} {{NMI list item | number = 11 | ainm = [[Mainistir Chorca Mrua]] | name = [[w:Corcomroe Abbey]] | description = Mainistir (Cistéirseach) | image = Corcomroe Abbey South East View 1996 08 22.jpg | baile = An Mhainistir Thiar | townland = Abbey West | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.126911 | lon = -9.054013 }} {{NMI list item | number = 648 | ainm = [[Baile Albóin]] | name = [[w:Ballyallaban]] | description = liosanna | image = | baile = [[Baile Albóin]] | townland = Ballyallaban | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.09005 | lon = -9.158578 }} {{NMI list item | number = 574 | ainm = [[Cros Iníne Baoith]] | name = [[w:Cross Inneenboy]] | description = Cros | image = Tau Cross, Roughan Hill, Corofin, County Clare, Ireland.jpg | baile = | townland = Ballycashen, Roughan | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.977822 | lon = -9.114703 }} {{NMI list item | number = 484 | ainm = [[Baile Uí Ící]] | name = [[w:Ballyhickey]] | description = Tuama Dingeach | image = | baile = Baile Uí Ící | townland = Ballyhickey | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.834406 | lon = -8.855389 }} {{NMI list item | number = 591 | ainm = | name = [[w:Brian Boru's Fort]] | description = Lios | image = | baile = Baile Uí Mhothla | townland = Ballyvally | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.818908 | lon = -8.451578 }} {{NMI list item | number = 478 | ainm = [[Caisleán Bhun Raite]] | name = [[w:Bunratty Castle]] | description = Caisleán | image = Bunrattybig.jpg | baile = [[Bun Raite Thoir]] | townland = Bunratty East | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.696667 | lon = -8.811667 }} {{NMI list item | number = 466 | ainm = [[Cathair an Phúca]] | name = [[w:Caheraphuca Wedge Tomb]] | description = Tuama Dingeach | image = | baile = [[Cathair an Phúca]] | townland = Caheraphuca | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.934486 | lon = -8.901825 }} {{NMI list item | number = 354 | ainm = [[Cathair Mhic Neachtain]] | name = [[w:Cahermacnaghten]] | description = Caiseal | image = | baile = [[Cathair Mhic Neachtain]] | townland = Cahermacnaghten | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.045964 | lon = -9.198353 }} {{NMI list item | number = 195 | ainm = [[Mainistir Oileán na gCanánach]] | name = [[w:Canon Island Abbey]] | description = Mainistir (Agaistíneach) | image = Canon Island Abbey.png | baile = [[Oileán na gCanánach]] | townland = Canon Island | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.678981 | lon = -9.036906 }} {{NMI list item | number = 197 | ainm = [[Mainistir an Chláir]] | name = [[w:Clare Abbey]] | description = Mainistir (Agaistíneach) | image = | baile = [[Droichead an Chláir]] | townland = Clarecastle | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.828964 | lon = -8.968881 }} {{NMI list item | number = 583 | ainm = [[Caisleán Dhrom Mór (Co. an Chláir)]] | name = [[w:Dromore Castle (County Clare)|Dromore Castle]] | description = Caisleán | image = | baile = Drom Mór, Co. an Chláir | townland = Dromore, County Clare|Dromore | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.925269 | lon = -8.962639 }} {{NMI list item | number = 204 | ainm = [[Drom Cléibh (séipéal)]] | name = [[w:Drumcliff (church)|Drumcliff]] | description = Eaglais agus Cloigtheach | image = Church-Drumcliff-Cemetery-Ennis.jpg | baile = | townland = Drumcliff, County Clare|Drumcliff | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.8679 | lon = -8.997506 }} {{NMI list item | number = 170 | ainm = [[Mainistir na hInse (Contae an Chláir)]] | name = [[w:Ennis Friary]] | description = Mainistir (Proinsiasach) | image = Ennis Friary.jpg | baile = [[Inis]] | townland = Ennis | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.845972 | lon = -8.981381 }} {{NMI list item | number = 509 | ainm = [[Caisleán Ghleann Eidhneach]] | name = [[w:Gleninagh Castle]] | description = Caisleán | image = | baile = Gleann Eidhneach ó Thuaidh | townland = Gleninagh North | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.137656 | lon = -9.205919 }} {{NMI list item | number = 14 | ainm = [[Mainistir Inse Chrónáin]] | name = [[w:Inchicronan Priory]] | description = Mainistir (Agaistíneach) | image = | baile = Inse Chrónáin | townland = Inchicronan | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.917964 | lon = -8.906675 }} {{NMI list item | number = 5 | ainm = [[Inishcaltra]] | name = [[w:Inishcaltra (Inis Cealtra)]] | description = Láthair Eaglasta (Luath-Meánaoiseach) | image = | baile = [[Baile Uí Bheoláin]] | townland = Mountshannon | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.914764 | lon = -8.450144 }} {{NMI list item | number = 7 | ainm = [[Cill Fhionnúrach (séipéal)]] | name = [[w:Kilfenora (church)|Kilfenora]] | description = Eaglais | image = | baile = Chill Chathrach | townland = Kilcarragh | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.829013 | lon = -8.969033 }} {{NMI list item | number = 9 | ainm = [[Mainistir Chill Fhionnúrach]] | name = [[w:Kilfenora Abbey]] | description = Mainistir (Proinsiasach) | image = | baile = [[Cill Fhionnúrach]] | townland = Kilfenora | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.990959 | lon = -9.218177 }} {{NMI list item | number = 8 | ainm = [[Ardeaglais Chill Fhionnúrach]] | name = [[w:Kilfenora Cathedral|Kilfenora]] | description = Teampall Mór agus Crosa | image = KilfenoraCathedral.jpg | baile = [[Cill Fhionnúrach]] | townland = Kilfenora | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.9906 | lon = -9.217003 }} {{NMI list item | number = 279 | ainm = | name = [[w:St. Moluag's Church]] | description = Eaglais | image = | baile = | townland = Killaloe, County Clare|Killaloe | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.806993 | lon = -8.444308 }} {{NMI list item | number = 448 | ainm = [[Caisleán Chill Dalua]] | name = [[w:Leamaneh Castle]] | description = Caisleán | image = Image-Leamaneh castle.jpg | baile = Cill Dalua ó thuaidh | townland = Leamaneah North | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.987636 | lon = -9.139847 }} {{NMI list item | number = 16 | ainm = | name = [[w:Dysert O'Dea Monastery|Dysert O'Dea]] | description = Eaglais, Cloigtheach agus Cros | image = DysertRoundTower.jpg | baile = | townland = Mollaneen | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.909169 | lon = -9.068394 }} {{NMI list item | number = 649 | ainm = [[Múchán]] | name = [[w:Mooghaun]] | description = Dún | image = | baile = | townland = Mooghaun | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.794972 | lon = -8.874069 }} {{NMI list item | number = 176 | ainm = Mainistir Chill Eoin[ | name = [[w:Killone Abbey]] | description = Mainistir (Agaistíneach) | image = Killone Abbey June 2005.JPG | baile = [[Inis]] | townland = Ennis | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.806228 | lon = -9.004189 }} {{NMI list item | number = 12 | ainm = [[Ucht Máma]] | name = [[w:Oughtmama]] | description = Trí Shéipéal | image = | baile = | townland = Oughtmama | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.116857 | lon = -9.038548 }} {{NMI list item | number = 17 | ainm = | name = [[w:Ruan (church)|Ruan]] | description = Eaglais | image = | baile = | townland = Portlecka | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.928125 | lon = -8.989933 }} {{NMI list item | number = 632 | ainm = [[Poll na mBrón]] | name = [[w:Poulnabrone dolmen|Poulnabrone]] | description = Tuama Ursanach | image = Paulnabrone.jpg | baile = [[Poll na Brón]] | townland = Poulnabrone | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.048696 | lon = -9.140025 }} {{NMI list item | number = 15 | ainm = [[Mainistir Chuinche]] | name = [[w:Quin Abbey]] | description = Mainistir (Proinsiasach) | image = Quin Abbey, Ireland.jpg | baile = | townland = Quin, County Clare|Quin | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.8192 | lon = -8.862956 }} {{NMI list item | number = 427 | ainm = [[Caisleán Charraig an Chabhaltaigh]] | name = [[w:Carrigaholt Castle]] | description = Caisleán | image = Carrigaholt castle 2.jpg | baile = [[Carraig an Chabhaltaigh]] | townland = Carrigaholt | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.599947 | lon = -9.699425 }} {{NMI list item | number = 10 | ainm = [[Inis Cathaigh]] | name = [[w:Scattery Island]] | description = Láthair Eaglasta (Luath-Meánaoiseach) | image = RUINS ON SCATTERY ISLAND, 1902.jpeg | baile = [[Cill Rois]] | townland = Kilrush | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.611583 | lon = -9.519336 }} {{NMI list item | number = 6 | ainm = | name = [[w:St. Flannan's Church]] | description = Eaglais | image = Killaloe Saint Flannans Cathedral 2003 09 05.jpg | baile = | townland = Killaloe, County Clare|Killaloe | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.8065 | lon = -8.43925 }} {{NMI list item | number = 270 | ainm = | name = [[w:Slievenaglasha]] | description = Tuama Dingeach | image = | baile = | townland = Slievenaglasha | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.018681 | lon = -9.061803 }} {{NMI list item | number = 13 | ainm = Teampall Chrónáin | name = [[w:Temple Cronan]] | description = Eaglais | image = Tcronan stone face.jpg | baile = | townland = Termon, Clare County|Termon | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.046164 | lon = -9.061109 }} {{NMI list item | number = 224 | ainm = | name = [[w:Magh Adhair]] | description = Láthair Oirnithe | image = | baile = | townland = Toonagh | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 52.841228 | lon = -8.828881 }} {{NMI list item | number = 270 | ainm = Tuama Dinge Thulach Chumann | name = [[w:Tullycommon]] | description = Tuama Dingeach | image = | baile = | townland = Tullycommon | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.014618 | lon = -9.070765 }} {{NMI list item | number = 270 | ainm = An Caisleán Gearr | name = [[w:Cashlaungarr]] | description = Caiseal | image = | baile = | townland = Tullycommon | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.014618 | lon = -9.070765 }} {{NMI list item | number = 270 | ainm = [[Cathair Chomáin]] | name = [[w:Cahercommaun]] | description = Caiseal | image = | baile = [[Carn, An]] | townland = Carran | county = [[An Clár]] | region-iso = IE-CE | lat = 53.014575 | lon = -9.070519 }} [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] dlbhsqn1trzpx7jp83gs9kqf6mfm66h 0 59407 1211468 1185828 2024-04-17T13:42:36Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Breitheamh]] agus [[polaiteoir]] [[SAM|Meiriceánach]] a bhí in '''Joseph Raymond "Joe" McCarthy''' ([[14 Samhain]] [[1908]] – [[2 Bealtaine]] [[1957]]). Tá droch-cháil air anois as na hiarrachtaí a rinne sé, agus é ina [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Sheanadóir]] na Stát Aontaithe (Páirtí Poblachtach) ar son Wisconsin ó 1947 go dtí go bhfuair sé bás, chun daoine i rialtas na Stát Aontaithe a thabhairt chun solais a bhí, dar leis, ina spiairí nó ina gCumannaithe nó ina [[LADT|homaighnéasaigh]].<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/4306982679326023|teideal=Joe McCarthy|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=2019|dátarochtana=2021}}</ref> Cé go raibh an-tóir air dá bharr sin ag pointe áirithe, thángthas go coitianta ar an tuairim gur thuathghríosóir mailíseach féinspéisíoch meargánta é, an méid sin go gciallaíonn "McCarthyism" líomhaintí gan bhunús maidir le treascairt nó mídhílseacht. Dá bhrí sin, roimh tráth a bháis, chaill Mac Carthaigh beagnach an tionchar polaitiúil go léir a bhí aige.[[Íomhá:JosephMcCarthyMilitary.jpg|clé|mion|1945 b'fhéidir]] [[Íomhá:Senator Joseph R. McCarthy, ca. 1954.png|clé|mion|1954]] == Saol == === Óige === [[Íomhá:John R. Lanigan and Joseph R. McCarthy.jpg|clé|mion|Bronnadh bonn calmachta, an DFC, ar McCarthy sa bhliain 1952, más go mall féin é]]Rugadh McCarthy i [[Wisconsin]] ar [[14 Samhain]] [[1908]]. De shliocht Éireannach agus Caitliceach, tháinig a mháthair, Bridget Tierney, as [[Contae Thiobraid Árann|Tiobraid Árann]] agus rugadh a athair, Timothy McCarthy, i SAM. Bhronn an Scoil Dlí, [[Ollscoil]] Marquette LLB air sa bhliain 1935. Glaodh chun an Bharra air an bhliain dár gcionn. [[Íomhá:Welch-McCarthy-Hearings.jpg|clé|mion|"Senate Subcommittee on Investigations' McCarthy-Army hearings," 1954]] Toghadh mar [[Breitheamh|bhreitheamh]] de chuid na cúirte cuarda é sa bhliain 1939. Lean sé ar aghaidh mar sin go dtí gur coimisiúnaíodh é mar oifigeach i gCór Muirshaighdiúirí na Stáit Aontaithe tamall beag tar éis ionsaí na [[An tSeapáin|Seapáine]] ar [[Cuan an Phéarla|Chuan an Phéarla]]. Tar éis dó bheith den chuid is mó ina oifigeach faisnéise, d'éirigh sé as a choimisiún in Aibreán 1945 agus chuaigh sé ar ais chuig a phost mar bhreitheamh i Wisconsin.<ref name=":0" /> === Polaiteoir === Toghadh McCarthy don [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanad]] sa bhliain 1946. Sna blianta 1949-50, b'fhéidir go raibh sé ag lorg topaic nó ceist éigin a chuideodh leis fáil isteach sa Seanad arís. Ar an 9 Feabhra 1950, thug sé óráid agus dúirt sé go raibh os cionn 200 Cumannach ag obair leis an rialtas. Cé nár chuir McCarthy tús leis an "Sceimhle Dhearg", ba é a bhí mar chúis don imeagla agus histéire mór a rith fríd Mheiriceá ag an am. [[Íomhá:Anticommunist Literature 1950s.tiff|clé|mion|335x335px|Bileog sna 1950idíː "McCarthyism"]] Bhí McCarthy iontach maith ag caint agus ag cur eagla ar dhaoine. Rinne sé ionsaí ar dhaoine aonair agus ar ghrúpaí, ina measc, an státseirbhís, na hEaglaisí Protastúnacha, scríbhneoirí agus eolaíthe. I mí Feabhra 1950, bunaíodh Coiste Tydings, chun scrúdú a dhéanamh ar dhaoine a measadh a bheith mídhílis do SAM. Rinneadh iniúchadh ar cóir a bheith 6 mhilliún duine ach ní raibh siad ábalta a thaispeáint go raibh aon duine a bhí ar liosta McCarthy ina [[Spiaireacht|spiaire]]. Chaill 500 duine a bpostanna, áfach, mar go raibh amhras orthu. Rinne McCarthy ionsaí ar an t[[Uachtarán na Stát Aontaithe|Uachtarán]] [[Harry S. Truman|Truman]] agus ar an [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]], ag rá go raibh siad bog ar Chumannaigh. Fuair sé cuid mhór tacaíochta ó dhaoine sa [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] nuair a bhí sé ag déanamh ionsaithe ar Truman. === 1954ː Na Poblachtánaigh ar an stiúir === [[Íomhá:Senator Joseph McCarthy at National Portrait Gallery IMG 4556.JPG|clé|mion|sa National Portrait Gallery inniu]] Toghadh [[Dwight D. Eisenhower|Eisenhower]] mar [[Uachtarán na Stát Aontaithe|Uachtarán]] i Samhain 1953. Ach lean McCarthy ar aghaidh ag déanamh ionsaithe. Níor thaitin na modhanna a bhí ag McCarthy le Eisenhower, ach bhí sé deacair air aon rud a dhéanamh fá dtaobh de. Ní raibh Eisenhower ag iarraidh go dtiocfadh scoilt sa Pháirtí Poblachtach mar gheall ar an cheist, agus is cosúil fosta go raibh rud beag eagla ar Eisenhower féin roimh McCarthy. Ceapadh McCarthy ina chathaoirleach ar an Choiste um Oibríochtaí Rialtais. Rinne sé ionsaithe ar an [[Cúirt Uachtarach na Stát Aontaithe|Chúirt Uachtarach]] agus ar an Arm. === Meath agus bás === Thosaigh daoine ag éirí tuirseach de McCarthy sa bhliain 1954, nuair a chuir sé i leith [[Saighdiúir|saighdiúirí]] a fuair boinn crógachta go raibh siad báúil do na Cumannaigh. I rith "éisteachtaí McCarthy", a cuireadh amach ar an teilifís, chonaic daoine go raibh sé ina bhulaí. Chaill daoine muinín ann. Rinne an Seanad imcháineadh ar McCarthy i mí Iúil 1954. Fuair sé bás dhá bhliain ina dhiaidh sin, ar an [[2 Bealtaine]] [[1957]], i [[Bethesda]], [[Maryland]] agus é ocht mbliana is daichead d'aois. Trom ar an ól, tháinig [[ciorróis]] alcóil air, is cosúil. Mar sméar mullaigh an chnuasaigh, bronnadh sochraid stáit ar McCarthy i ndiaidh a bháis.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.apl.org/history/mccarthy/photos3.html|teideal=Joseph McCarthy Photographs: The Funeral|dáta=2012-02-05|work=web.archive.org|dátarochtana=2021-05-03|archivedate=2012-02-05|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120205005715/http://www.apl.org/history/mccarthy/photos3.html}}</ref> Bhí 70 [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanadóir]] i láthair. == Féach freisin == == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:McCarthy, Joseph}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1908]] [[Catagóir:Básanna i 1957]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Breithiúna Meiriceánacha]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pobalóirí]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 53xeijb75er2i9ehudj1t5jece712sq 0 59697 1211599 1098664 2024-04-17T18:03:53Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[oileán]] suite i g[[Inse Shealtainn|Comhairle Shealltainn]] é '''Fughlaigh'''. Tá 38 daoine ina gcónaí ann.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39829|title=Foula|access-date=2022-09-13|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Fughlaigh}} [[Catagóir:Inse Shealtainn]] [[Catagóir:Comhairle Shealltainn]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] 4dx071hqxytkgj6f8hk9ktrrc7hms9u 1211674 1211599 2024-04-17T18:14:31Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Fughlaigh]] go [[Foula]]: AAA: "No Gaelic Form" wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[oileán]] suite i g[[Inse Shealtainn|Comhairle Shealltainn]] é '''Fughlaigh'''. Tá 38 daoine ina gcónaí ann.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39829|title=Foula|access-date=2022-09-13|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Fughlaigh}} [[Catagóir:Inse Shealtainn]] [[Catagóir:Comhairle Shealltainn]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] 4dx071hqxytkgj6f8hk9ktrrc7hms9u 1211676 1211674 2024-04-17T18:14:49Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Tíreolaíocht Fhisiceach}} Is [[oileán]] suite i g[[Inse Shealtainn|Comhairle Shealltainn]] é '''Foula'''. Tá 38 daoine ina gcónaí ann.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39829|title=Foula|access-date=2022-09-13|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> == Tagairtí == {{reflist}} {{Síol-tír-gd}} {{DEFAULTSORT:Foula}} [[Catagóir:Inse Shealtainn]] [[Catagóir:Comhairle Shealltainn]] [[Catagóir:Tíreolaíocht na hAlban]] nyjfy8i1uok87mqlpu6jhh97dvcxixs 0 61329 1211411 1069404 2024-04-17T12:21:03Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear gnó agus daonchara [[SAM|Meiriceánach]] is ea '''Ted Turner''' (rugadh ar [[19 Samhain]] [[1938]]). Bhunaigh sé [[CNN]] agus [[TBS]], comhlachtaí craolta teilifíse cábla. Phós sé faoi thrí, an uair dheireanach le [[Jane Fonda]], ban-aisteoir agus gníomhaí Meiriceánach. == Tagairtí == {{Reflist}}{{síol}} {{DEFAULTSORT:Turner, Ted}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] 0um5mwkfd3fxhwor3qnrjsrjkshdvw4 0 62416 1211500 1185634 2024-04-17T14:01:54Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is tráchtaire polaitiúil, údar, craoltóir agus [[polaitíocht|polaiteoir]], [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é '''Patrick Joseph "Pat" Buchanan''' (rugadh [[2 Samhain]] [[1938]]). == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Buchanan, Pat}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1938]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pobalóirí]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 6yhl9zvbwvcve3hf5thv1cx7az3xik2 0 63051 1211441 1185900 2024-04-17T13:13:42Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir [[SAM|Meiriceánach]] is ea '''Martin Joseph O'Malley''', a rugadh i [[Washington, D.C.]] ar [[18 Eanáir]] [[1963]]. Ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] atá ann. Bhí sé ina [[Gobharnóir|ghobharnóir]] ar [[Maryland]] (2007–2015) agus roimhe sin ina [[Méara|mhéara]] ar [[Baltimore, Maryland|Baltimore]] (1999–2007). Ar 30 Bealtaine 2015, d'fhógair sé go raibh sé ag iarraidh ainmniúcháin an Pháirtí Dhaonlathaigh a fháil sa todhchán uachtaránachta sa bhliain 2016. Bíonn seasamh liobrálach aige maidir le ceisteanna polaitiúla. ==Luathshaol== Rugadh Martin O'Malley ar 19 Eanáir 1963 i Washington, D.C., do Barbara (née Suelzer) agus Thomas Martin O'Malley. Dlíodóir cosanta ab ea Thomas i g[[Contae Montgomery, Maryland|Contae Montgomery]], Maryland, agus ansin leas aturnae do na Stáit Aontaithe i gCeantar Columbia. Tá Martin de shliocht Éireannach ar thaobh a athar agus de shliocht Éireannach, Ghearmánach, Dhúitseach agus Albanach ar thaobh a mháthar. Throid duine dá shinsear i gCogadh na Bliana 1812. D'fhreastail O'Malley ar Our Lady of Lourdes School i m[[Bethesda, Maryland|Bethesda]] agus Gonzaga College High School. Chuaigh sé ina dhiaidh sin go hOllscoil Chaitliceach Mheiriceá mar ar bhain sé céim bhaitsiléara amach sa bhliain 1985. Bronnadh céim Juris Doctor air sa bhliain 1988 i Scoil Dlí Ollscoil Maryland. {{síol-scríbhneoir}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:O'Malley, Martin}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1963]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Amhránaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Giotáraithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Méaraí]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] bzfzg47q2o7l90f7ytay0d04hgi6or2 0 63332 1211451 1186503 2024-04-17T13:20:40Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[aisteoir]] [[SAM|Meiriceánach]] é '''Benjamin Géza Affleck-Boldt''' nó '''Ben Affleck''', a rugadh ar an [[15 Lúnasa]] [[1972]]. Is deartháir é le [[Casey Affleck]]. ==Gradaim agus ainmniúcháin== Tá 54 gradam buaite ag Affleck. Tá 128 ainmniúchán faighte aige. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{síol-scríbhneoir}} {{DEFAULTSORT:Affleck, Ben}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1972]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha as Berkeley, California]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daonchairde]] [[Catagóir:Daonnúlaigh]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] c7xkgq1lcd79b5l74tc8bqidwgimzrs 0 66712 1211490 1185729 2024-04-17T13:58:16Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Polaiteoir [[SAM|Meiriceánach]] agus seanadóir sóisearach ó [[Texas]] is ea '''Rafael Edward "Ted" Cruz''', a rugadh in [[Calgary]], [[Alberta]], [[Ceanada]], ar [[22 Nollaig]] [[1970]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. Bhí sé ar lorg ainmiúchán na bPoblachtach d'uachtaránacht na Stát Aontaithe sa bhliain 2016 ach theip air. Rugadh Ted Cruz do thuismitheoirí a raibh gnólacht ar siúl acu a bhain le dtionsclaíocht an [[peitriliam|pheitriliam]] in Calgary, ar na machairí in iarthar Cheanada. Ba as [[Cúba]] a athair, Rafael, agus ba as na Stáit Aontaithe a mháthair. Matamaiticeoirí agus cláraitheoirí ríomhaire a bhí ina thuismitheoirí a deir sé. D'imigh Rafael, an t-athair, ó Chúba go Texas sna 1950idí le staidéar a dhéanamh ag Ollscoil Texas. D'iarr sé tearmann Meiriceánach nuair a bhí ceithre bliana an chlár ollscoile curtha isteach aige. Tháinig a shinsir go Cúba ó [[na hOileáin Chanáracha]]. Meiriceánach ba ea a mháthair: as [[Éire|Éirinn]] na trí cheathrú cuid dá shinsearacht, as an Iodáil an ceathrú cuid eile. D'fhreastail Ted Cruz ar [[Ollscoil Princeton]] (B.A., 1992) agus Scoil Dlí Ollscoil Harvard (1995). {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Cruz, Ted}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1970]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Harvard]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hIodáile]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Pobalóirí]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 1umx9735pq9c6fytwpq4atdx3wt4r62 0 67921 1211435 961741 2024-04-17T13:07:38Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki Is grúpa [[Lacha|lachain]] é na '''lachain sábhghobacha'''.<ref name='Tearma'>{{Cite web-en|url=https://www.tearma.ie/q/lacha%20sh%E1bhghobach/|title=“lacha shábhghobach” {{!}} téarma.ie|publisher=[[An Coiste Téarmaíochta]]|work=[[Téarma.ie]]: An Bunachar Náisiúnta Téarmaíochta don Ghaeilge|access-date=2024-04-17}}</ref> Bíonn gob déadach acu a úsáideann siad chun greim a fháil ar éisc. Ní grúpa tacsanomaíochta iad; cuirtear na géinis ''[[Síolta|Mergus]]'' (na gnáthshíoltaí), ''[[Síolta gheal|Mergellus]]'' (an tsíolta gheal), agus ''[[Lophodytes]]'' (an tsíolta chochaill) san áireamh. == Tagairtí == {{reflist}} {{síol ainmhí}} {{DEFAULTSORT:Lacha shabhghobach}} [[Catagóir:Éin]] mhmleujhborcnq9pgg3pge2yeg7p2ab 0 68000 1211493 1185716 2024-04-17T13:59:59Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is í '''Susan Collins''' (7 Nollaig 1952 ar rugadh í) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sinsearach ó [[Maine]]. Toghadh í don seanad den chéad uair sa bhliain 1996. Tá clú uirthi as vóta a chaitheamh beagnach i gcónaí: chaith sí 6,000 vóta as a chéile tráth. Tá clú uirthi fosta as a cuid seasamh neamhspleách ar cheisteanna polaitiúla agus reachtaíochta. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] í. {{clear}} {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{DEFAULTSORT:Collins, Susan}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1952]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Mná]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 8y2ciu18ahs5itlr92w3rxf63aq97rr 0 68008 1211543 1185584 2024-04-17T15:03:03Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Lamar Alexander''' (3 Iúil 1940 a rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir SAM]] ó [[Tennessee]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. {{clear}} {{Comhaltaí reatha de Seanad na SA}} {{DEFAULTSORT:Alexander, Lamar}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1940]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] gbvhbltr2qgc1bu4l1d5mf12tj7mm3m 0 68016 1211460 1185755 2024-04-17T13:25:35Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Cory Gardener''' [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóisearach ó [[Colorado]]. Ar 2 Lúnasa 1974 a rugadh é. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Gardener, Cory}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1974]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 2a8hb6et2wxw6jnarjnm4xqbcw5dkzg 0 68019 1211532 1185921 2024-04-17T14:55:50Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Jim Risch''' (3 Bealtaine, 1943 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóisearach ó [[Idaho]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Risch, Jim}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1943]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] k01y5fon8rdfn4vj8hushvgq9nibnq9 0 68021 1211459 1185951 2024-04-17T13:25:14Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanadóir]] de chuid [[SAM|na Stát Aontaithe]], sóisearach ó Stát [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]] í '''Kirsten Elizabeth Rutnick Gillibrand'''. Rugadh ar [[9 Nollaig]] [[1966]] in [[Albany, Nua-Eabhrac]] í. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] í. Ceapadh í ina seanadóir í sa bhliain 2009, agus atoghadh í go dtí an Seanad i dtoghchán speisialta an bhliain ina dhiaidh sin. Rugadh in Albany, Nua-Eabhrac, í do bheirt dhliodóirí. Toghadh í do Theach na nIonadaithe i [[Washington, D.C.]] sa bhliain 2007. Sa bhliain 2008 cheap an tUachtarán [[Barack Obama]] [[Hillary Rodham Clinton]] mar rúnaí stáit. Ba sheanadóir ó Nua-Eabhrac í Clinton ag an am, agus d'fhág an ceapachán suíochán Clinton sa Seanad folamh. Cheap Gobharnóir Nua-Eabhrac ag an am, [[Basil Paterson]], Gillibrand mar sheanadóir leis an suíochán a líonadh ach bhí ar Gillibrand an suíochán a chosaint i dtoghchán speisialta sa bhliain 2010. Fuair sí an bua agus 72% de na vótaí aici. Oibríonn Gillibrand ar bhealach a réitíonn le tuairimí formhór na ndaoine sa toghlach a roghnaigh í. Nuair a bhí sí ina ionadaí do thoghlach sách coimeádach i Stát Nua-Eabhrac, bhí sí ina ball den ghrúpa coimeádach Daonlathach i dTeach na nIonadaithe ar a dtugtar na Blue Dogs. Anois agus í mar ionadaí ar son an stáit uilig bíonn seasamh níos leithne aici. == Naisc == * [http://Gillibrand.senate.gov Suíomh Idirlín Seanaid] {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{DEFAULTSORT:Gillibrand, Kirsten}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1966]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Bandlíodóirí‎]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Feiminigh]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna]] [[Catagóir:Mná]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 890y1yjvt8s8k3qnoptpt06xlg07489 0 68024 1211497 1185705 2024-04-17T14:00:26Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Bill Cassidy''' (28 Meán Fómhair, 1957 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ó [[Louisiana]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Cassidy, Bill}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1957]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Lianna Meiriceánacha]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 2bq6aco98bozbqjz1jie2zegd857e3z 0 68038 1211479 1185909 2024-04-17T13:50:55Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Rob Portman''' (19 Nollaig, 1955 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóisearach ó [[Ohio]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Portman, Rob}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1955]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine as Ohio]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 4skom3wym3p3ye46ftpkqqwoapxmwxa 0 68040 1211513 1186009 2024-04-17T14:18:56Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Pat Toomey''' (17 Samhain, 1961 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóisearach ó [[Pennsylvania]]. Is ball den [[Páirtí Poblachtach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Poblachtach]] é. {{DEFAULTSORT:Toomey, Pat}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1961]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] lcieky3bgpikhu7twevavgdjjg6fomz 0 68050 1211462 1185899 2024-04-17T13:26:03Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba é '''Bill Nelson''' (a rugadh ar 29 Meán Fómhair 1942) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sinsearach ó [[Florida]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] é. Bhí sé ina sheanadóir ó 3 Eanáir 20001 go dtí 3 Eanáir 2019, nuair a tháinig [[Rick Scott]], Poblachtach, i gcomharbacht air. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Nelson, Bill}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1942]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Spásairí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] brrcm4nkt12u2028nesda0coa9spdab 0 68052 1211537 1185738 2024-04-17T14:58:47Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Richard Durbin''' (r. 21 Samhain, 1944) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sinsearach ó [[Illinois]]. In East St. Louis, Illinois, a rugadh é. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Durbin, Richard}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1944]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] jgb8xof6ynt7fmcgv4ye1gvzzcbd1ba 0 68504 1211869 1197942 2024-04-18T08:27:00Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Iar-Chéadbhean na Stát Aontaithe, bean chéile [[Donald Trump]] agus iar-mhainicín is ea '''Melania Trump''' (a rugadh mar '''Melanija Knavs''' ar an 26 Aibreán 1970 agus atá 186cm ar airde). Is [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitliceach]] í, an dara Caitliceach riamh mar Chéadbhean na Stát Aontaithe.<ref>Is é Biden an dara Caitliceach a toghadh ina uachtarán sna Stáit Aontaithe</ref> [[Íomhá:Donald_and_Melania_1999.jpg|clé|mion|Trump agus a chara [[Melania Trump|Melania]], 1999 ]] [[Íomhá:A Message from First Lady Melania Trump (2020).webm|clé|mion|Físeán: "Teachtaireacht", 2020]] == Saol == Rugadh Melanija Knavs in [[Novo Mesto]] in oirdheisceart na [[An tSlóivéin|Slóivéine]] (cuid den [[An Iúgslaiv|Iúgslaiv san am úd]]).<ref name="CollinsModel">{{cite news|author=Lauren Collins|url=http://www.newyorker.com/magazine/2016/05/09/who-is-melania-trump|teideal=The Model American: Melania Trump is the exception to her husband's nativist politics|date=May 9, 2016|magazine=The New Yorker}}</ref> Díoltóir feithiclí do chomhlacht stáit ab ea a hathair. Bean fuála nó maintín ba ea a mháthair agus tionchar nach beag ar gairm Melania. D'éirigh sí ina [[mainicín faisin]] timpeall 1986 agus d'athraigh sí a ainm agus sloinne go Melania Knauss, ar an nós Gearmánach.<ref name="Jordan30Sept">{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/politics/meet-melania-trump-a-new-model-for-first-lady/2015/09/30/27ad0a9c-6781-11e5-8325-a42b5a459b1e_story.html|teideal=Meet Melania Trump, a New Model for First Lady|date=September 30, 2015|first=Mary|last=Jordan|authorlink=Mary Jordan (journalist)|newspaper=[[The Washington Post]]|accessdate=October 1, 2015}}</ref> === Stáit Aontaithe === Chuaigh sí ar imirce go dtí na Stáit Aontaithe in 1996 agus chas sí le Trump in 1998. Rinneadh buan-áitritheoir de chuid na [[SAM|Stát Aontaithe]] di sa bhliain 2001. Phós sí [[Donald Trump]] in 2005. Rugadh a mac, Barron Trump, ar an 20 Márta 2006. Rinneadh saoránach Meiriceánach di sa bhliain 2006. ==== Céadbhean ==== [[Íomhá:Melania Trump voice.ogg|clé|mion|Éist léi in Eanáir 2021]] Culaith éadaigh leis an dearthóir Meiriceánach Ralph Lauren a roghnaigh Melania Trump d’ócáid insealbhaithe a fir chéile mar Uachtarán Mheiriceá in 2017. Agus cé gurbh é ‘America First’ an téama a bhí aige ina óráid insealbhaithe, is lasmuigh de Mheiriceá atá a cuid éadaí aimsithe ag bean an Uachtaráin go minic ó shin i leith. Chaith sí feisteas le Givenchy, Dior agus Karl Lagerfeld ag ócáidí éagsúla ó shin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/nil-america-first-i-gceist-fad-is-a-bhaineann-se-le-faisean-melania-trump/|teideal=Níl ‘America First’ i gceist fad is a bhaineann sé le faisean Melania Trump|údar=Sara Ní Chuirreáin|dáta=5 Márta 2017|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-04-18}}</ref> ==Tagairtí== {{reflist}} {{CéadbheanSAM}} {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Trump, Melania}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1970]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Céadmhná na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hEorpa]] [[Catagóir:Daoine Slóivéanacha]] [[Catagóir:Daonchairde]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Mainicíní]] [[Catagóir:Donald Trump]] qxvfmx819ayeuhnrwigpu24bzgd299f 0 69552 1211448 1185588 2024-04-17T13:19:18Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Gníomhaí den eite dheas agus polaiteoir [[SAM|Meiriceánach]] is ea '''Stephen Kevin''' "'''Steve'''" '''Bannon''', a rugadh ar [[27 Samhain]] [[1953]]. Bhí sé i gceannas ar [[Breitbart News]] go dtí 2018, suíomh idirlín den dú-eite dheas.<ref name="Jamieson">{{cite web|url=https://www.theguardian.com/us-news/2016/nov/22/donald-trump-steve-bannon-alt-right-white-nationalist-disavow|teideal=Trump disavows the white nationalist 'alt-right' but defends Steve Bannon hire|first=Amber|last=Jamieson|date=November 23, 2016|publisher=The Guardian}}</ref><ref name="Todd">{{cite web|url=http://www.reuters.com/article/us-usa-trump-breitbart-idUSKBN13I074|teideal=AppNexus bans Breitbart from ad exchange, citing hate speech|first=Deborah|last=Todd|date=November 23, 2016|publisher=Reuters}}</ref><ref name="IndNews1">{{cite news|url=http://www.independent.co.uk/news/world/americas/breitbart-dreams-big-donald-trump-white-house-a7420711.html|teideal=Breitbart plans global domination after helping send Donald Trump to White House|date=November 16, 2016|publisher=The Independent}}</ref><ref name="Bartolotta">{{cite web|url=http://baltimore.cbslocal.com/2016/10/26/umd-censors-far-right-journalist-he-says/|teideal=UMD Censors Far-Right Journalist; He Says|first=Devin|last=Bartolotta|date=October 26, 2016|publisher=CBS Baltimore}}</ref><ref name="DMorris">{{cite web|url=http://fortune.com/2016/10/30/trump-voter-supression-operations/|teideal=Trump's Digital Team Orchestrating "Three Major Voter Suppression Operations"|first=David|last=Morris|date=October 30, 2016|publisher=Fortune}}</ref><ref name="JColvin">{{cite news|url=http://elections.ap.org/content/trump-puts-flame-throwing-outsider-inside|teideal=Trump puts flame-throwing outsider on the inside|first=Jill|last=Colvin|date=November 13, 2016|work=Associated Press|dátarochtana=Feabhra 13, 2017|archivedate=Feabhra 7, 2019|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190207200848/https://elections.ap.org/content/trump-puts-flame-throwing-outsider-inside}}</ref><ref name="Gidda">{{cite web|url=http://www.newsweek.com/barack-obama-donald-trump-white-nationalism-stephen-bannon-521680|teideal=President Barack Obama Warns Against 'Us and Them' Nationalism|publisher=[[Newsweek]]|date=November 16, 2016|accessdate=November 20, 2016|last=Gidda|first=Mirren}}</ref>[[Íomhá:Steve Bannon 2010.jpg|mion|Bannon, [[2010]]|clé]] ==2016== Roimh an chéad phost polaitiúil, bhí Bannon i gceannas ar Breitbart News, a chuir sé síos air sa bhliain 2016 mar "an t-ardán don ''[[alt-right]]''". Bhí Bannon ina phríomhfheidhmeannach ar fheachtas uachtaránachta [[Donald Trump]] sa bhliain 2016.<ref name=":2">{{cite news|url=http://www.cnn.com/2016/11/13/politics/donald-trump-reince-priebus-white-house-chief-of-staff/index.html|teideal=Trump picks Priebus as White House chief of staff, Bannon as top adviser|agency=CNN}}</ref><ref name=":3">{{cite news|url=http://www.cbsnews.com/news/steve-bannon-and-the-alt-right-a-primer/|teideal=Steve Bannon and the alt-right: a primer|agency=CBS News}}</ref> I ndiaidh an toghcháin, d'fhógair sé go n-éireofadh sé as a phost ag Breitbart.<ref name="Bauder">{{cite news|url=http://bigstory.ap.org/article/353c4cb6cb4f432cbfd31bd2f3934046/editor-breitbart-plans-be-best-place-news-trump|teideal=Editor: Breitbart plans to be 'best place for news on Trump'|work=Associated Press|date=November 14, 2016|accessdate=November 20, 2016|last=Bauder|first=David|dátarochtana=Feabhra 13, 2017|archivedate=Feabhra 19, 2017|archiveurl=https://web.archive.org/web/20170219192046/http://bigstory.ap.org/article/353c4cb6cb4f432cbfd31bd2f3934046/editor-breitbart-plans-be-best-place-news-trump}}</ref> ==Teach Bán, 2017== Ar an 28 Eanáir 2017, ceapadh Bannon ina Phríomh-straitéisí don Uachtarán Donald Trump<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Bata agus bóthar tugtha do Steve Bannon|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2017/0818/898408-bata-agus-bothar-tugtha-do-steve-bannon/|date=2017-08-18|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> sa [[Teach Bán]] faoi [[Donald Trump]]. I gcáil an phoist seo, d'fhreastail Bannon go rialta ar Choiste na bPríomhaithe de Chomhairle Náisiúnta um Éigeandála na Stát Aontaithe.<ref name="assistant">[https://www.whitehouse.gov/the-press-office/2017/01/28/presidential-memorandum-organization-national-security-council-and Presidential Memorandum Organization of the National Security Council and the Homeland Security Council] The White House, January 28, 2017.</ref> Thug Trump bata agus bóthar dó ar an 18 Lúnasa 2017. Thuairiscigh an New York Times gur dhíbir an tUachtarán féin ón Teach Bán Bannon, mar gheall ar an nasc atá aige is cosúil le grúpaí atá go mór ar an eite dheis. Ach dúirt Bannon gurb é fhéin a d'éirigh as. == 2021-2022 == Tugadh ruathar faoi Theach na Parlaiminte i Washington D.C. in Eanáir 2021 agus é curtha i leith lucht tacaíochta Donald Trump go ndearna siad iarracht toradh thoghchán na huachtaránachta a chur ar neamhní. {{Main|Ruathar ar an gCaipeatól (2021)}} Ar 22 Iúil 2022, fuarthas Bannon ciontach i 2 chúis bainteach le dímheas a léiriú do Theach na Comhdhála. Bhí dlúthbhaint aige le hiar-Uachtarán Mheiriceá,Donald Trump sna cúiseanna gur dhiúltaigh sé fianaise nó cáipéisí a chur ar fáil do choiste roghnach i dTeach na nIonadaithe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Achomharc le déanamh ag Bannon|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2022/0723/1311816-achomharc-le-deanamh-ag-bannon/|date=2022-07-23|language=ga|author=Nuacht RTÉ}}</ref> == Féach freisin == * [[Ruathar ar an gCaipeatól (2021)]] ==Tagairtí== {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Bannon, Steve}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1953]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Pobalóirí]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Stiúrthóirí scannán Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] hbt6ybfi3p5usd8ofez2ygrwhechc47 0 69781 1211478 1184601 2024-04-17T13:50:30Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is polaiteoir Meireacanach é '''Michael Richard "Mike" Pence''', a bhí ina [[Leasuachtaráin na Stát Aontaithe|leasuachtarán]] ar [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]] (rugadh é ar [[7 Meitheamh]] [[1959]]). Roimhe seo, bhí é ina [[Gobharnóir|ghobharnóir]] in [[Indiana]]. === 2022 === Scríobh Mike Pence leabhar faoina thréimhse féin mar leasuachtarán ag Trump. Faigheann muid léargas Pence ar na hionsaithe ar Washington DC Lá Chinn an Dá Lá Dhéag 2021. {{Main|Ruathar ar an gCaipeatól (2021)}} Tugann Pence le fios go raibh sé feargach faoin méid a bhí ag tarlú agus léargas aige is cosúil ar a mhífhoighid le réimeas Trump. Go dtí 2022, níor thug Pence le fios le linn a thréimhse sa Teach Bán go raibh sé amhrasach faoi chur chuige Trump. Deirtear go raibh sé ag iarradih dul i gcion ar dhaoine agus é féin a chur i láthair mar rogha don chéad toghchán uachtaránachta eile.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/nil-na-torthai-go-leir-faighte-i-sam-fos-ach-ta-aird-cheana-ar-2024-agus-trump/|teideal=Níl na torthaí go léir faighte i SAM fós, ach tá aird cheana ar 2024 agus Trump|údar=Máirín Ní Ghadhra|dáta=11 Samhain 2022|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2022-11-13}}</ref> == Féach freisin == * [[Donald Trump]] == Tagairtí == {{reflist}} {{LeasuachtaráinSAM}} {{DEFAULTSORT:Pence, Mike}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1959]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Cruthaíochtaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Leasuachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] e73ou5og9jsgj9tyo0gkfe7ymhks89d 0 72916 1211534 1185897 2024-04-17T14:56:59Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Christopher Scott Murphy''' (ar 3 Lúnasa 1973 a rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóisearach ó [[Connecticut]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] é. {{clear}} {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{DEFAULTSORT:Murphy, Chris}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1973]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Alumni Ollscoil Oxford]] [[Catagóir:Daoine as Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] bak9uugdq45ctmkxqqdbrf6ffe9cl1i 0 72917 1211539 1185719 2024-04-17T14:59:49Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Christopher Andrew "Chris" Coons''' (9 Meán Fómhair, 1963 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] sóiseareach ó [[Delaware]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Pháirtí Daonlathach]] é. == Féach freisin == == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Coons, Christopher A}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1963]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 90k8l2oi569tj7qztdywllpax8xwf7l 0 73151 1211498 1185704 2024-04-17T14:00:50Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Robert Patrick Casey Jr.''' (13 Aibreán, 1960 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ó [[Pennsylvania]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Páirtí Daonlathach]] é. {{clear}} {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{DEFAULTSORT:Casey, Bob}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1960]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] gbe99udbg803rxgpc8zyg1dviwrl3im 0 73153 1211536 1185814 2024-04-17T14:58:12Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is é '''Patrick Joseph Leahy''' (31 Márta, 1940 ar rugadh é) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ó [[Vermont]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Páirtí Daonlathach]] é. {{DEFAULTSORT:Leahy, Patrick}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1940]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hIodáile]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] ivta12k87p0ogdv8o7qhb2fh479d1iy 0 73158 1211442 1185898 2024-04-17T13:14:22Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is í '''Patricia Lynn Murray''' (11 Deireadh Fómhair, 1950 ar rugadh í) [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|seanadóir Stáit Aontaithe Mheiriceá]] ó [[Washington]]. Is ball den [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Páirtí Daonlathach]] í. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Seanadóirí reatha na Stát Aontaithe}} {{Rialú údaráis}} {{DEFAULTSORT:Murray, Patty}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1950]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Gníomhaithe timpeallachta]] [[Catagóir:Mná]] [[Catagóir:Oideachasóirí]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 17kq7hqml5ij44m8x29hdjmluofucoo 14 76273 1211514 1184596 2024-04-17T14:20:17Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Daoine de bhunadh na hEorpa]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha]] [[Catagóir:Diaspóra Éireannach]] oslgxpgjt76410jr8xnyamllrfkl2mc 0 76560 1211469 1185825 2024-04-17T13:45:41Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[polaitíocht|Polaiteoir]] [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] ab ea '''Eugene Joseph McCarthy''' (rugadh [[29 Márta]], [[1916]] agus fuair bás ar an [[10 Nollaig]], [[2005]]). {{síol-us}} {{DEFAULTSORT:McCarthy, Eugene}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1916]] [[Catagóir:Básanna in 2005]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Filí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] mbba1pafoncy5piapdazo9ulr9i07q8 0 76896 1211499 1184592 2024-04-17T14:01:12Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba pholaiteoir agus an 7ú [[Leasuachtarán]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá]], mar aon le [[Seanad na Stát Aontaithe Mheiriceá|Seanadóir]] ó [[Carolina Theas|Charolina Theas]] ó [[1845]] go [[1850]] é '''John C. Calhoun''' ([[18 Márta]] [[1782]] - [[31 Márta]] [[1850]]). B'é ina leasuachtarán de [[John Quincy Adams]] ó [[1825]] go [[1829]], agus de [[Andrew Jackson]] ó [[1829]] go [[1832]]. Ainmníodh an contae i gcuimhne ar [[Contae Calhoun, Alabama|Calhoun]], [[Alabama]]. Ba de bhunadh [[Scotach]] ({{lang-en|Scotch-Irish}}) é. == Tagairtí == {{Reflist}} {{LeasuachtaráinSAM}} {{Síol-us}} {{DEFAULTSORT:Calhoun,John C.}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1782]] [[Catagóir:Básanna i 1850]] [[Catagóir:Contae Calhoun, Alabama]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Leasuachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] ihx5c3nk5cd3e0qcdh19avofw9trzdi 0 83143 1211405 1024038 2024-04-17T12:18:16Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear gnó [[Stáit Aontaithe|Meiriceánach]] agus ball den teaghlach Trump atá in '''Jared Corey Kushner''' a rugadh ar [[10 Eanáir]] [[1981]] in [[Livingston, New Jersey|Livingston]], [[New Jersey]]. Tá sé pósta ón mbliain 2009 ar [[Ivanka Trump]], an iníon is sine ag [[Donald Trump]], fear gnó agus an 45ú uachtarán ar na Stáit Aontaithe. "J-Vanka" a thugtar ó am go chéile ar Jared agus Ivanka sna meáin thiar i Meiriceá.<ref>{{en}} Helin Jung, "20 Mildly Cringey Details About Ivanka Trump and Jared Kushner's Relationship; Here's what you might not know about the power couple." url=http://www.cosmopolitan.com/entertainment/celebs/a8357067/ivanka-trump-jared-kushner-relationship, 23 Samhain 2016, suíomh [[Cosmopolitan (irisleabhar)|Cosmopolitan.com]], arna rochtain ar 14 février 2017</ref> I ndiaidh teacht in oifig na huachtaránachta do athair a chéile, ceapadh Kushner ina ard-chomhairleoir de chuid an uachtaráin.<ref>Voir, {{en}} [https://www.nytimes.com/2017/01/21/us/politics/donald-trump-jared-kushner-justice-department.html?hp&action=click&pgtype=Homepage&clickSource=story-heading&module=span-ab-lede-package-region&region=top-news&WT.nav=top-news&_r=0 Michael S. Schmidt, Eric Lipton and Charlie Savage. Trump's Son-in-Law, Is Cleared to Serve as Advisor. The New York Times, January 21, 2017.]</ref> == Teaghlach agus luathshaol == Giúdaigh atá i muintir Jared Kushner. Sheachain seanmháthair amháin leis bás san [[Uileloscadh]] ag dul go Meiriceá di ar bord an long ''Saint Louis''; glacadh í cé gur cuireadh an chuid ba mhó de na paisinéirí (254 duine) ar ais go dtí an Ghearmáin Naitsíoch.<ref>Luc Vinogradoff, "Il y a 75 ans, les Etats-Unis renvoyaient 254 migrants vers la mort dans les camps nazis", [http://www.lemonde.fr/big-browser/article/2017/01/31/il-y-a-75-ans-les-etats-unis-renvoyaient-254-migrants-vers-la-mort-dans-les-camps-nazis_5072398_4832693.html], arna rochtain ar 31 Eanáir 2017 ó shuíomh ''Le Monde''.</ref> Is fear gnó é athair Jared, Charles Kushner, a bhfuil páirt nach beag aige in eastát réadach [[New Jersey]]. Gearradh dhá bhliain i bpríosún ar Charles Kushner as calaois airgid a dhéanamh. Ba é [[Chris Christie]] cúisitheoir an stáit sa chás sin, rud a d'fhág Jared naimhdeach i leith Christie, a thug tacaíocht láidir do Donald Trump le linn a fheachtais uachtaránachta sa bhliain 2016.<ref> Philippe Gélie, "Jared Kushner, le gendre idéal", ''[[Le Figaro (irisleabhar)]]'', seachtain an 23 M.F. 2016, lch. 24.</ref> Rugadh agus tógadh Jared in Livingston, bruachbhaile de chuid [[Newark, New Jersey|Newark]], [[New Jersey]]. Chloigh a mhuintir le sruth den [[Giúdachas|Ghiúdachas]] ar a dtugtar Ceartchreideamh Nua-aimseartha agus a chuireann iallach sách dian ar dhuine gan droim láimhe a thabhairt leis an saol taobh amuigh den chreideamh. ==Tagairtí== {{reflist}} {{síol}} {{DEFAULTSORT:Kushner, Jared}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1981]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] c6zyhfom25emn6lwjnxh91k0dqjqfp4 0 84763 1211491 1185728 2024-04-17T13:58:46Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:David_Crockett.jpg|thumb|Davy Crockett|clé]] Laoch pobail, [[saighdiúir]] agus [[Polaitíocht|polaiteoir]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] ab ea '''David "Davy" Crockett'''. Rugadh é i Limestone, [[Tennessee]] ar an [[17 Lúnasa]] [[1786]] agus fuair sé bás ar an [[6 Márta]] [[1836]]. Rinne an t-arm [[Meicsiceo|Meicsiceach]], faoi Antonio López de Santa Anna, [[léigear]] ar an [[Misean Alamo|Alamo]] agus ar [[6 Márta]] [[1836]],<ref>Aodhán Ó Raghailligh., An tUltach 84 (3), lch 23.</ref> rinneadh slad ar na “Texians” a bhí ann, Davy Crockett ina measc. Chuir an t-ionsaí uafás ar mhuintir na háite ag an am agus d'éirigh Crockett ina laoch pobail. Cloíodh an t-arm [[Meicsiceo|Meicsiceach]] i gCath San Jacinto ar an [[21 Aibreán]] [[1836]]. [[Íomhá:Davy Crockett2 1967 Issue-5c.jpg|clé|mion|Davy Crockett á chomóradh ar stampa Meiriceánach ón mbliain 1967]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol-us}} {{Rialú údaráis}} {{DEFAULTSORT:Crockett, Davy}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1786]] [[Catagóir:Básanna i 1836]] [[Catagóir:An tIarthar Fiáin]] [[Catagóir:Cogadh Creek]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Saighdiúirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Stair Texas]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] l6m188zzavvvjwhygub6s6i7bwicqlk 1211492 1211491 2024-04-17T13:59:38Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:David_Crockett.jpg|thumb|Davy Crockett|clé]] Laoch pobail, [[saighdiúir]] agus [[Polaitíocht|polaiteoir]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] ab ea '''David "Davy" Crockett'''. Rugadh é i Limestone, [[Tennessee]] ar an [[17 Lúnasa]] [[1786]] agus fuair sé bás ar an [[6 Márta]] [[1836]]. Rinne an t-arm [[Meicsiceo|Meicsiceach]], faoi Antonio López de Santa Anna, [[léigear]] ar an [[Misean Alamo|Alamo]] agus ar [[6 Márta]] [[1836]],<ref>Aodhán Ó Raghailligh., An tUltach 84 (3), lch 23.</ref> rinneadh slad ar na “Texians” a bhí ann, Davy Crockett ina measc. Chuir an t-ionsaí uafás ar mhuintir na háite ag an am agus d'éirigh Crockett ina laoch pobail. Cloíodh an t-arm [[Meicsiceo|Meicsiceach]] i gCath San Jacinto ar an [[21 Aibreán]] [[1836]]. [[Íomhá:Davy Crockett2 1967 Issue-5c.jpg|clé|mion|Davy Crockett á chomóradh ar stampa Meiriceánach ón mbliain 1967]] == Tagairtí == {{reflist}}{{síol-us}} {{Rialú údaráis}} {{DEFAULTSORT:Crockett, Davy}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1786]] [[Catagóir:Básanna i 1836]] [[Catagóir:An tIarthar Fiáin]] [[Catagóir:Cogadh Creek]] [[Catagóir:Gníomhaithe cearta daonna]] [[Catagóir:Polaiteoirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Preispitéirigh]] [[Catagóir:Saighdiúirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Stair Texas]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] h1dzis4j01mqch5uaut660g07r813vj 0 85641 1211407 1209729 2024-04-17T12:19:13Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Is fiontraí, fear gnó, ilbhilliúnaí, innealtóir, agus aireagóir é '''Elon Reeve Musk''' (a rugadh in [[Pretoria]], san [[Afraic Theas]] ar [[28 Meitheamh]] [[1971]]).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Elon Musk talks Twitter, Tesla and how his brain works — live at TED2022|url=https://www.youtube.com/watch?v=cdZZpaB2kDM|language=en|author=Agallamh le Musk|date=2022}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2021/05/09/994620764/elon-musk-hosts-snl|teideal=Elon Musk Takes An Awkward Turn As 'Saturday Night Live' Host|language=en|work=NPR.org|dátarochtana=2022-11-08}}</ref> Aithnítear é mar chomhbhunaitheoir [[PayPal]], [[SpaceX]], [[Tesla Motors]] agus [[Solar City]]. Stiúrthóir ginearálta ar [[Twitter]], SpaceX agus Tesla Motors é faoi láthair, agus uachtarán ar SolarCity chomh maith. === Airgeadas === D'éirigh Musk ina ilbhilliúnaí i dtús na 2000idí nuair a bhunaigh sé PayPal, an gcóras íoctha ar líne is mó ar domhan, === Iompar === Tá cáil ar Musk as an [[Tesla Motors|Tesla Roadster]] a chruthú, arbh é an chéad ghluaisteán leictreach inmharthana na linne seo, Bhí infheistíocht déanta ag Musk i dTesla sa bhliain 2004 (ní raibh ann ach $6.5 million) agus ó 2008 ar aghaidh, bhí sé ina Phríomhoifigeach Feidhmiúcháin ar Tesla. {{Main|Tesla Motors}} Tá cáil ar Musk chomh maith as leagan príobháideach den [[tointeálaí spáis]] (an F9/Dragon) a dhearadh. Ag comhdháil TED i gCeanada sa bhliain 2022, thaispeáin an ceapadóir an físeán seo<ref name=":0" /> a bhaineann lena thogra, an ‘[[Boring Company]]’. Tá sé mar fhís ag Musk [[Tollán|tolláin]] iompair a tholladh sa talamh faoi chathracha móra mar [[Los Angeles, California|Los Angeles]]. === Twitter === Cheannaigh [[Elon Musk]] Twitter ar 27 Deireadh Fómhair 2022.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.brookings.edu/research/why-biden-would-be-justified-in-blocking-or-modifying-musks-twitter-acquisition-on-national-security-grounds/|teideal=The national security grounds for investigating Musk’s Twitter acquisition|údar=Sanjay Patnaik, Robert E. Litan, and James Kunhardt|dáta=2022-11-04|language=en-US|work=Brookings|dátarochtana=2022-11-05}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/meain/soisialta/is-beag-an-tionchar-a-bheidh-ag-musk-ar-twitter-na-ngael-scannell/|teideal=‘Is beag an tionchar a bheidh ag Musk ar Twitter na nGael’ – Scannell|údar=NÓS|dáta=2022|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2022-11-08}}</ref> Ar dtús, i mí Aibreáin 2022, bhí bord Twitter go mór in aghaidh an comhlacht a dhíol le Elon Musk ar an gcéad ásc. Ach ghéill siad nuair a leasaigh sé a thairiscint agus nuair a deimhníodh go raibh an maoiniú faighte aige. Cheannaigh sé Twitter ar phraghas an-ard ag an am, $44 billiún.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Muinín ag bunaitheoir Twitter as a bhfuil ar intinn ag Elon Musk|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2022/0426/1294419-muinin-ag-bunaitheoir-twitter-as-a-bhfuil-ar-intinn-ag-elon-musk/|date=2022-04-26|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> {{Main|Twitter}} == Féach freisin == [[Íomhá:Elon Musk 2015.jpg|mion|clé|Elon Musk sa bhliain 2015]] * [[SpaceX]] * [[PayPal]] * [[Tesla Motors]] * [[Twitter]] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Musk, Elon}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1971]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Fiontraithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine ón Afraic Theas]] [[Catagóir:Billiúnaithe]] [[Catagóir:Lucht Asperger]] [[Catagóir:Elon Musk]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] b6nu3jzzkytjw3zbvikkkwncvoezhc7 1211426 1211407 2024-04-17T13:01:02Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Is fiontraí, fear gnó, ilbhilliúnaí, innealtóir, agus aireagóir é '''Elon Reeve Musk''' (a rugadh in [[Pretoria]], san [[Afraic Theas]] ar [[28 Meitheamh]] [[1971]]).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Elon Musk talks Twitter, Tesla and how his brain works — live at TED2022|url=https://www.youtube.com/watch?v=cdZZpaB2kDM|language=en|author=Agallamh le Musk|date=2022}}</ref><ref name=":0">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2021/05/09/994620764/elon-musk-hosts-snl|teideal=Elon Musk Takes An Awkward Turn As 'Saturday Night Live' Host|language=en|work=NPR.org|dátarochtana=2022-11-08}}</ref> Aithnítear é mar chomhbhunaitheoir [[PayPal]], [[SpaceX]], [[Tesla Motors]] agus [[Solar City]]. Stiúrthóir ginearálta ar [[Twitter]], SpaceX agus Tesla Motors é faoi láthair, agus uachtarán ar SolarCity chomh maith. === Airgeadas === D'éirigh Musk ina ilbhilliúnaí i dtús na 2000idí nuair a bhunaigh sé PayPal, an gcóras íoctha ar líne is mó ar domhan, === Iompar === Tá cáil ar Musk as an [[Tesla Motors|Tesla Roadster]] a chruthú, arbh é an chéad ghluaisteán leictreach inmharthana na linne seo, Bhí infheistíocht déanta ag Musk i dTesla sa bhliain 2004 (ní raibh ann ach $6.5 million) agus ó 2008 ar aghaidh, bhí sé ina Phríomhoifigeach Feidhmiúcháin ar Tesla. {{Main|Tesla Motors}} Tá cáil ar Musk chomh maith as leagan príobháideach den [[tointeálaí spáis]] (an F9/Dragon) a dhearadh. Ag comhdháil TED i gCeanada sa bhliain 2022, thaispeáin an ceapadóir an físeán seo<ref name=":0" /> a bhaineann lena thogra, an ‘[[Boring Company]]’. Tá sé mar fhís ag Musk [[Tollán|tolláin]] iompair a tholladh sa talamh faoi chathracha móra mar [[Los Angeles, California|Los Angeles]]. === Twitter === Cheannaigh [[Elon Musk]] Twitter ar 27 Deireadh Fómhair 2022.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.brookings.edu/research/why-biden-would-be-justified-in-blocking-or-modifying-musks-twitter-acquisition-on-national-security-grounds/|teideal=The national security grounds for investigating Musk’s Twitter acquisition|údar=Sanjay Patnaik, Robert E. Litan, and James Kunhardt|dáta=2022-11-04|language=en-US|work=Brookings|dátarochtana=2022-11-05}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/meain/soisialta/is-beag-an-tionchar-a-bheidh-ag-musk-ar-twitter-na-ngael-scannell/|teideal=‘Is beag an tionchar a bheidh ag Musk ar Twitter na nGael’ – Scannell|údar=NÓS|dáta=2022|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2022-11-08}}</ref> Ar dtús, i mí Aibreáin 2022, bhí bord Twitter go mór in aghaidh an comhlacht a dhíol le Elon Musk ar an gcéad ásc. Ach ghéill siad nuair a leasaigh sé a thairiscint agus nuair a deimhníodh go raibh an maoiniú faighte aige. Cheannaigh sé Twitter ar phraghas an-ard ag an am, $44 billiún.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Muinín ag bunaitheoir Twitter as a bhfuil ar intinn ag Elon Musk|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2022/0426/1294419-muinin-ag-bunaitheoir-twitter-as-a-bhfuil-ar-intinn-ag-elon-musk/|date=2022-04-26|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> {{Main|Twitter}} == Féach freisin == [[Íomhá:Elon Musk 2015.jpg|mion|clé|Elon Musk sa bhliain 2015]] * [[SpaceX]] * [[PayPal]] * [[Tesla Motors]] * [[Twitter]] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Musk, Elon}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1971]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine ón Afraic Theas]] [[Catagóir:Billiúnaithe]] [[Catagóir:Lucht Asperger]] [[Catagóir:Elon Musk]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] rkxkwfnq90b3cuxyaswefim498npvy8 0 85984 1211872 1201058 2024-04-18T09:31:16Z 137.191.234.106 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Carachtar}} De réir [[miotaseolaíocht na nGael|mhiotaseolaíocht na nGael]], ba [[Ard-Rí na hÉireann]] é '''Conaire Mór''', mac [[Eterscél Mór|Eterscéil Mhóir]]. Ba í [[Mess Búachalla]] a mháthair, arbh í nó iníon [[Eochaidh Feidhil|Eochaí Fheidhil]] agus [[Éadaoin]]e, nó [[Eochaidh Aireamh|Eochaí Airimh]] agus a iníne le hÉadaoin. Sa seanscéal ''[[Togail Bruidne Dá Derga]]'', gineadh é nuair a thug fear neamhaithne cuairt ar a máthair i riocht éin. Tógadh é mar mhac Eterscéil. ==Stair== De réir ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'', tháinig sé i réim tar éis é a réamhtheachtaí agus marfóir a athar, [[Nuadha Neacht]], a bhású. Sa seanscéal ''Togail Bruidne Dá Derga'', tháinig sé díreach i ndiaidh [[Eterscél Mór]]. {{main|Togail Bruidne Dá Derga}} Tar éis d'Eterscél bás d'fháil, eagraíodh fleadh tairbh. Maraíodh tarbh agus d'ith fear a fheoil agus d'ól a anraith. Agus é ina chodladh, canadh orthaí thairis. Dhéanfadh rí don té a d'fheiceadh sé ina thaibhreamh. Chonaic sé fear lomnocht ag siúl siar an bhóthair go [[Teamhair]] le cloch ina thabhal aige. Le linn an ama seo, bhí Conaire óg ag seilg éan ina charbad. Chuaigh sé sa tóir orthu isteach san fharraige, áit a rinne<!--gr?--> siad fir armtha díobh féin. D'inis siad gur bhuíon éan a athar iad, agus go raibh cosc ar éin a sheilg. Dúirt a gceannaire le Conaire dul lomnocht go Teamhair, agus dhéanfaí ann rí de. Cuireadh geasa ar leith ar a réim, ina measc gan dul isteach i dtigh fir dheirg agus trí fhear dhearga os a chomhair. Ag druidim dó i leith Teamhrach, bhuail sé le trí rí ag iompair éadaí dó, agus rinneadh rí de ar a theacht. B'fhada agus go hiondúil shíochánta é a réim. Go suntasach, chuir sé ar deoraíocht go hAlbain a dheartháireacha altrama, na triúr mac [[Dond Désa]], de bharr a gcuid coireanna. I ndeireadh na dála, bhí a chinniúint ina héadan é, a gheasa a bhriseadh. Agus go leor dóibh briste aige cheana, chuaigh sé ar thuras go deisceart na tíre, agus moladh dó fanacht ag ''Brú Dhá Dheirg''. Ag druidim leis ann, chonaic sé os a chomhair triúr fear gléasta le héadaí dearga, ag marcaíocht ar chapaill dhearga ag dul ann. Tuigeadh dó go raibh geis eile briste aige. Idir an dá linn, chuaigh a dheartháireacha altrama i gcomhar le rí na mBriotanach, [[Ingcél Cáech]], agus bhí siad i mbun foghla ar fud na hÉireann le buíon mór amhas. D'ionsaigh siad Brú Dhá Deirge. Trí huaire rinne siad iarracht é a dhó chun talaimh, trí huaire cuireadh an tine faoi chois. Agus é faoi chosaint a churaidh, [[Mac Cécht]] agus laoch na nUladh, [[Conall Cernach]], mharaigh Conaire sé chéad gan airm, sé chéad sa bhreis leo. D'iarr sé deoch, ach braon uisce ní raibh ann a thuilleadh, é go léir tógtha chun na tinte a mhúchadh. Thaistil Mac Cécht ar fud na hÉireann le cupa Conaire ag lorg uisce, ach ní thabharfadh na haibhneacha dá gcuid. Tháinig sé ar ais díreach in am agus beirt fhear ag baint a cheann de Chonaire; mharaigh sé an dís. D'ól Conaire, ceann bainte, an t-uisce agus d'aithris dán ag moladh Mic Cécht. Bhí sé ina chogadh dearg ar feadh trí lá. Maraíodh Mac Cécht, ach d'éiligh Conall Cernach.<ref>Jeffrey Gantz (aistr.), ''Early Irish Myths and Sagas'', Penguin Classics, 1981, ll. 37-106</ref> ==Achar ama== Bhí sé i réim ach ar feadh tríocha nó seachtó bliana, ag brath ar fhoinse. I bhfoinsí ar leith, faightear croineolaíochtaí ar leith dá réim: * ''[[Leabhar Gabhála na hÉireann]]'': le h[[Impire na Róimhe]], [[Augustus]] (27 RC – AD 14), [[Críost]], agus ar chomhaois le ríthe finscéalacha na Cúigí [[Conchobar mac Nessa]] (U), [[Cairpre Nia Fer]] (L) agus [[Ailill mac Máta]] (C).<ref>R. A. Stewart Macalister (eag. & aistr.), ''Lebor Gabála Érenn: The Book of the Taking of Ireland Part V'', Irish Texts Society, 1956, lch. 301</ref> * ''[[Foras Feasa ar Éirinn]]'': 63–33 RC,<ref>[[Seathrún Céitinn]], ''Foras Feasa ar Éirinn'' [http://www.ucc.ie/celt/published/T100054/text047.html 1.37]</ref> * ''[[Annála na gCeithre Máistrí]]'': 110–40 RC.<ref>''[[Annála na gCeithre Máistrí]]'' [http://www.ucc.ie/celt/published/T100005A/text024.html M5090-5160]</ref> Ba shliocht de chlann seanscéalach [[Íar mac Dedad|Íar mhic Dedad]] na n[[Érainn]] é Conaire. Bhí aithne ar a shliocht in Éirinn agus [[Albain]] faoin ainm [[Síl Conairi]]. Ba é [[Alexander III na hAlban]] an rí Gaelach deiridh de shliocht Chonaire. ==Tuilleadh le léamh== * Dobs, Margaret C., [https://archive.org/details/cu31924028055774 Side-lights on the Táin age and other studies]. Dundalk: WM. Tempest. 1917. * [[T. F. O'Rahilly|O'Rahilly, Thomas F.]], ''Early Irish History and Mythology''. [[Institiúid Ard-Léinn Bhaile Átha Cliath]]. 1946. * [[Julius Pokorny|Pokorny, Julius]]. [https://archive.org/details/zeitschriftfrc1112meyeuoft "Beiträge zur ältesten Geschichte Irlands (3. Érainn, Dári(n)ne und die Iverni und Darini des Ptolomäus)"], in ''[[Zeitschrift für celtische Philologie]] 12'' (1918): 323-57. ==Tagairtí== {{reflist}} {{s-start}} {{succession box | roimh=[[Nuadu Necht]]| teideal=[[Ard-Rí na hÉireann]]| tar éis=[[Lugaid Riab nDerg]]| bliain=[[Lebor Gabála Érenn|LGE]] 1d aois AD<br>[[Foras Feasa ar Éirinn|FFE]] 63–33 RC<br>[[Annála na gCeithre Máistrí|ACM]] 110–40 RC|}} {{s-end}} {{An Rúraíocht}} [[Catagóir:An Rúraíocht]] [[Catagóir:Ard-Ríthe na hÉireann]] [[Catagóir:Ríthe na Teamhrach]] odhyjat0lnk0dkyk4f55wu22e5id7r8 0 86261 1211857 1109184 2024-04-18T03:24:24Z HusseyBot 17099 gramadach wikitext text/x-wiki I [[Miotaseolaíocht na nGael]], is scéal na [[Rúraíocht]]a é '''''Fleadh Bhricreann''''' ([[Sean-Ghaeilge]] '''''Fled Bricrenn'''''). ==Achoimre== Tugann Bricre, file agus síorscabhaire, cuireadh d'fhir uaisle na [[Uladh]] go fleadh ag a thigh nua ag Dún Rudhraí ([[Dún Droma, Contae an Dúin|Dún Droma]], [[Contae an Dúin]]). Gríosaíonn sé na trí laoch, [[Cú Chulainn]], [[Conall Cearnach]], agus [[Laoghaire Buach]] chun iomaíochta le haghaidh na [[curadhmhír|curadhmhíre]]. Déanann na laochra gaiscí ar leith, agus téann siad go dtí [[Connacht]] go dtuga [[Ailill mac Máta|Ailill]] agus [[Méabh]] breithiúnas orthu, agus go dtí [[Mumha]] go dtuga [[Cú Raoi]]. Gach uair, fógraítear Cú Chulainn mar churadh, ach diúltaíonn an bheirt eile an toradh a ghlacadh. I ndeireadh na dála, ar ais i n[[Eamhain Mhacha]], tugann fathach fir dúshlán don triúr a cheann a bhaint de, ar an mbonn go dtuga siad cead dó teacht ar ais agus a gcinn a bhaint díobh. Glacann ar dtús Laoghaire, ansin Conall, an dúshlán. Baineann siad a cheann den fhathach, ach piocann sé suas é agus ag go brách leis. Nuair a thagann sé ar ais an oíche dár gcionn, tá siad, cladhairí, as láthair. Is é Cú Chulainn amháin a sheasann lena fhocal. Ligeann an fathach a anam leis, aithníonn sé féin mar Chú Raoi faoi bhréagriocht, agus fógraíonn sé gurb é Cú Chulainn, de bharr a chrógacht agus a dhea-chlú, an curadh gan ceistiú.<ref>[[Tom Peete Cross]] & Clark Harris Slover (eag.), ''Ancient Irish Tales'', Henry Holt & Sons, 1936 (ar athchló Barnes & Noble, 1996), ll. 254–280.</ref> ==Stair== Téann an scéal siar go dtí an 8ú haois, agus caomhnaítear é i roinnt lámhscríbhinní, ina measc ''[[Leabhar na hUidhre]]'' (c. 1106). Faightear móitíf na curadhmhíre i scéal eile na Rúraíochta, ''[[Scéla Mucce Meic Dathó]]'', rud a chuirtear i gcuimhne scríbhneoireacht na n-údar clasaiceach mar gheall ar nósanna ceilteacha mhór-roinn na hEorpa.<ref>[[Athenaeus]], ''Deipnosophists'' [http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/Literature/Literature-idx?type=turn&entity=Literature.AthV1.p0254&isize=M&pview=hide 4.40]</ref><ref>[[Diodorus Siculus]], ''Historical Library'' [https://books.google.com/books?id=agd-eLVNRMMC&printsec=titlepage#PPA314,M1 5.28]</ref> Faightear dúshlán an díchéannta sa litríocht chlasaiceach,<ref>Athenaeus, ''Deipnosophists'' [http://digicoll.library.wisc.edu/cgi-bin/Literature/Literature-idx?type=turn&entity=Literature.AthV1.p0254&isize=M&pview=hide 4.40]</ref> chomh maith le litríocht na meánaoise, amhail ''[[Sir Gawain and the Green Knight]]''.<ref>James MacKillop, ''Dictionary of Celtic Mythology'', Oxford University Press, 1998, ll. 209–210</ref> Ní foláir do ''Fled Bricrenn'' bheith measctha le ''[[Fled Bricrenn ocus Loinges mac nDuíl Dermait]]'', scéal eile na Rúraíochta le Bricre mar phríomhphearsa, agus cuid eile de bhia measúil. ==Lámhscríbhinní== * [[Leabhar na hUidhre]], MS 23 E 25 (LU): ll.&nbsp;99b–112b +H (Baile Átha Cliath, ARÉ).<ref>Kathleen Mulchrone, et al. ''Catalogue of Irish Manuscripts in the Royal Irish Academy''. Baile Átha Cliath, 1926–70. 3367–79. </ref> Deireadh ar iarraidh. Idirshliochta le '''H'''. * [[An Seanchus Mór]], [https://www.isos.dias.ie/libraries/TCD/TCD_MS_1336/irish/index.htm MS 1336]{{Dead link|date=Deireadh Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (H 3.17): ll.&nbsp;683–710 (Baile Átha Cliath, [[Leabharlann Choláiste na Tríonóide]]).<ref>T. K. Abbott and E. J. Gwynn, ''Catalogue of Irish manuscripts in the library of Trinity College.'' Baile Átha Cliath, 1921, ll. 125–39 agus 355–8.</ref> Blúire. * [https://www.isos.dias.ie/libraries/TCD/TCD_MS_1337/irish/index.htm MS 1337]{{Dead link|date=Deireadh Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} (H 3.18): lch.&nbsp;607 (Baile Átha Cliath, Leabharlann Choláiste na Tríonóide).<ref>Abbott and Gwynn, ibidem, 140–58.</ref> Sleachta le gluaiseanna. * Ed. XL: ll.&nbsp;69–76 (Dún Éideann, National Library of Scotland).<ref>John MacKechnie, ''Catalogue of Gaelic Manuscripts in Selected Libraries in Great Britain and Ireland.'' Vol. 1. Boston, 1973, ll. 192–5</ref> ''Cennach ind Ruanada'' ach amháin. * [http://www.ucc.ie/celt/published/G301022/index.html Codex Vossianus]: f 3R-9V (Leiden).<ref>Ludwig Christian Stern, "Le manuscrit Irlandais de Leide". ''Revue Celtique'' 13 (1892), ll. 1–31.</ref> Blúirí. * [https://www.vanhamel.nl/codecs/London,_British_Library,_MS_Egerton_93 Egerton 93]: f. 20R-25V (Londain, British Library).<ref>Robin Flower, ''Catalogue of Irish manuscripts in the British Museum.'' Vol. 2. Londain, 1926, ll. 434–7.</ref> Blúire. ==Tuilleadh le léamh== ===Eagráin agus aistriúcháin=== * [[Ernst Windisch|Windisch, Ernst]] (eag.). "''Fled Bricrend'', 'Das Fest des Bricriu'". ''Irische Texte mit Wörterbuch''. Leipzig, 1880, ll. 235–311 agus 330–6. Bunaithe ar LU, Egerton 93 agus MS 1337. Errata foilsithe in ''Revue Celtique'' 5: 238. * [[Kuno Meyer|Meyer, Kuno]] (eag. agus aistr.), "The Edinburgh version of the Cennach ind Rúanado (The bargain of the strong man).” ''[[Revue Celtique]]'' 14 (1893): ll. 450–91. Bunaithe ar Ed. XL. * [[George Henderson|Henderson, George]] (eag. agus aistr.). ''Fled Bricrend.'' Irish Texts Society 2. Londain agus Baile Átha Cliath, 1899. Bunaithe ar LU 99b1-112b48, Ed. XL agus leaganacha eile. Le fáil [https://archive.org/details/fledbricrendfeas02henduoft anseo] ar líne. [https://archive.org/details/Bricriu Audiobook] ag Internet Archive. * Stern, Ludwig Christian (ed.). "Fled Bricrend nach dem Codex Vossianus". ''[[Zeitschrift für celtische Philologie]]'' 4 (1903): 143–77. Leiden, Codex Vossianus, le fáil ar [http://www.ucc.ie/celt/published/G301022/index.html CELT]. * [[R.I. Best|Best, R.I.]] agus Osborn Bergin (eag.), ''Lebor na hUidre. Book of the Dun Cow''. Baile Átha Cliath, 1929: ll. 50–3. Leagan dioplómaitiúil de Leabhar na hUidhre. Le fáil ar [http://www.ucc.ie/celt/online/G301900 CELT] * Henderson, George (aistr.), "Bricriu's Feast". In ''Ancient Irish tales'', eag. T.P. Cross agus C.H. Slover. New York, 1936: ll. 254–80. * Gantz, Jeffrey (aistr.). ''Early Irish Myths and Sagas''. New York, 1981: ll. 219–55. Bunaithe ar leaganacha Dhún Éideann agus Leiden. * Koch, John T. and Henderson, George (aistr.). In ''The Celtic Heroic Age'', eag. John T. Koch agus John Carey, 3d ed. Andover, 2000: ll. 76–105. Nualeagan d'aistriúchán Henderson. * [[Rudolf Thurneysen|Thurneysen, Rudolf]] (aistr.). "Der Streit um das Heldenstück". In ''Sagen aus dem alten Irland'', eag. R. Thurneysen. Berlin, 1901: ll. 25–57. (Géarmánis) * d'Arbois de Jubainville, Henry (tr.). "Festin de Bricriu". In: ''L'Épopée celtique en Irlande'', eag. H. D'Arbois de Jubainville et al. Paris, 1892: ll. 81–148. (Fraincis) * Agrati, G. and M.L. Magini (aistr.), ''La saga irlandese di Cu Chulainn, 'Il festino de Bricriu'''. Milan, 1982. (Iodáilis) * Draak, Maartje and Frida de Jong (aistr.). ''Het feestgelag van Bricriu''. Amsterdam, 1986. (Ollannais) ===Fo-litríocht=== * Krappe, Alexander Haggerty. "Le morceau du héros". ''[[Revue Celtique]]'' 38 (1931): ll. 145–8. * Mac Cana, Proinsias. "Varia V. An instance of modified narrative repetition in ''Fled Bricrenn''". ''[[Ériu (iriseán)|Ériu]]'' 28 (1977): ll. 168–72. * Mac Eoin, G. "The Dating of Middle Irish Texts". ''Proceedings of the British Academy'' 68 (1982): ll. 109–37. * Martin, B.K. "The Medieval Irish Stories about Bricriu's Feast and Mac Dátho's Pig". ''Parergon: Bulletin of the Australian and New Zealand Association for Medieval and Renaissance Studies'' 10.1 (1992): ll. 71–93. * O'Brien, M.A. "Fled Bricrenn". In ''Irish Sagas'', eag. Myles Dillon. Baile Átha Cliath, 1958: ll. 67–78. * O'Leary, Philip. "Honour-Bound: The Social Context of Early Irish Heroic ''geis''". ''Celtica'' 20 (1988): ll. 85–107. * O'Leary, Philip. "Verbal Deceit in the Ulster Cycle". ''[[Éigse]]'' 21 (1986): ll. 16–26. * O'Leary, Philip. "Contention at Feasts in Early Irish Literature". ''[[Éigse]]'' 20 (1984): ll. 115–127. * Ó Riain, Padraig (eag). ''Fled Bricrenn: Reassessments''. Londain, 2000. Ina measc na haistí a leanas: ** Maier, Bernhard, "Comparing ''Fled Bricrenn'' with Classical Descriptions of Continental Celts: Parallels, Problems and Pitfalls" (1–14) ** Koch, John T., "''Fled Bricrenn'''s Significance within the Broader Celtic Context" (15–39) ** Jacobs, Nicolas, "''Fled Bricrenn'' and ''Sir Gawain and the Green Knight''" (40–55) ** Hellmuth, Petra S., "The Role of Cu Roi in ''Fled Bricrenn''" (56–69) ** Mac Cana, Proinsias, "Notes on Structure and Syntax in ''Fled Bricrenn''" (70–92). * Sayers, William. "Úath mac Imomain (''Fled Bricrend''), Óðinn, and Why the Green Knight is Green.” ''[[Mankind Quarterly]]'' 30 (1990): 307–16. * Slotkin, Edgar M. "The structure of ''Fled Bricrenn'' before and after the 'Lebor na hUidre' interpolations". ''[[Ériu (iriseán)|Ériu]]'' 29 (1978): ll. 64–77. * Slotkin, Edgar M. "More on Modified Narrative Repetition in ''Fled Bricrenn''". In ''Ildanach ildirech. A Festschrift for Proinsias Mac Cana'', eag. John Carey, John T. Koch, agus Pierre-Yves Lambert. Andover agus Aberystwyth, Celtic Studies Publications, 1999: ll. 231–44. * Thurneysen, Rudolf. "Allerlei Irisches. VI. Die Interpolation von ''Fled Bricrend'' in LU". ''[[Zeitschrift für celtische Philologie]]'' 10 (1915): ll. 440–4. * Thurneysen, Rudolf. "Zu irischen Texten. 1. Die Überlieferung der ''Fled Bricrenn''. 2. Zum Gedicht von St. Paul II." ''[[Zeitschrift für celtische Philologie]]'' 4 (1903): ll. 193–207. * Zimmer, Heinrich. "Keltische Studien, V. Über den compilatorischen Charakter der irischen Sagentexte im sogennanten Lebor na hUidri, 6. ''Fled Bricrend''". ''Zeitschrift für vergleichende Sprachforschung'' 28 (1887): ll. 623–61. ==Tagairtí== {{reflist}} {{An Rúraíocht}} [[Catagóir:An Rúraíocht]] byq1mpbud7ldqiivv2vuajc52s8h43p 0 86595 1211450 1186505 2024-04-17T13:19:47Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is aisteoir Meiriceánach é '''Caleb Casey McGuire Affleck-Boldt'''. Rugadh é ar an 12 Lúnasa, 1975. Is deartháir é le [[Ben Affleck]]. Bhuaigh sé an gradam Aisteoir Is Fearr sna [[Gradaim an Acadaimh|Gradaim Academy]] i 2017. Bhuaigh sé an gradam Aisteoir is Fearr i nDráma sna gradaim Golden Globe i 2017. {{DEFAULTSORT:Affleck, Casey}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1975]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Buaiteoirí gradam Aisteoir is Fearr i nDráma sna gradaim Golden Globe]] [[Catagóir:Buaiteoirí ghradam 'Aisteoir is Fearr' (Oscars)]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Gníomhaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 6lgbrhpgmqja1gad4mwt8l912boq8cr 0 88849 1211708 1100931 2024-04-17T20:29:15Z Conradder 34685 wikitext text/x-wiki {{glanadh}} {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is '''McLaren Racing Limited''', comórtas mar '''McLaren F1 Team'''', foireann na Breataine [[Formula 1|Formula One]] atá lonnaithe in [[Ionad Teicneolaíochta McLaren]], [[Woking]], [[Surrey]], [[Sasana|England]]. == Stair == Is fearr a thugtar ar McLaren mar tógálaí Foirmle a hAon ach tá iomaíocht ann freisin agus bhuaigh sé an [[Indianapolis 500]] agus an Corn [[Dúshlán Meiriceánach Cheanada-Mheiriceá (Can-Am).]] Is é an fhoireann an dara ball gníomhach is sine tar éis [[Ferrari]]. Is iad seo an dara ball foirne is rathúla i stair Formula One i ndiaidh Ferrari, tar éis 182 rásaí, 12 Craobhchomórtas Tiománaithe agus ocht gCraobhchomórtas Tógálaithe a bhuaigh. Is fochuideachta faoi lánúinéireacht é an fhoireann den Ghrúpa McLaren. Bhunaigh an New Zealander Bruce McLaren, an chéad fhoireann i 1963, bhuaigh an fhoireann a chéad Grand Prix ag Grand Prix na Beilge 1968, ach ba é an chéad rath is mó a bhí i Can-Am, a raibh siad i gceannas orthu ó 1967 go 1971. Ina dhiaidh sin bhí buaiteoirí Meiriceánach le Indianapolis 500 a bhuaigh i gcarranna McLaren do Mark Donohue i 1972 agus Johnny Rutherford i 1974 agus 1976. Tar éis dó Bruce McLaren fuair bás i dtimpiste tástála i 1970, ghlac Teddy Mayer i gceannas ar an bhfoireann ar a gcéad Chraobhchomórtais Foirgníochta One Formula One i 1974, le [[Emerson Fittipaldi]] agus bhuaigh [[James Hunt]] Craobh na dTiománaithe i 1974 agus 1976 faoi seach.Mar thoradh ar an mbliain 1974 ba é an urraíocht a bhí le fada anuas marcáilte ag branda toitíní [[Phillip Morris Marlboro]] I 1981, d'éirigh le McLaren le [[Ron Dennis]]' [[Project Four Racing]]; Ghlac Dennis mar phríomhoide na foirne agus go gairid tar éis ceannacháin de chuid scairshealbhóirí bunaidh McLaren a eagrú chun smacht iomlán a thabhairt ar an bhfoireann. Thosaigh sé seo ar an ré is rathúla a bhí ag an bhfoireann: le hinneall [[Porsche]] agus [[Honda]], thug [[Niki Lauda]], ​​[[​​Alain Prost|Alain Prost]] agus [[Ayrton Senna]] seacht gCraobhchomórtas Tiománaithe eatarthu agus ghlac an fhoireann sé gCraobhchomórtas Tógálaithe. Bhí an meascán de Phrost agus Senna ceannasach i gceannas le chéile, bhuaigh siad gach rás amháin ach amháin i 1988 - ach ina dhiaidh sin bhí a n-iomaíocht agus Prost fágtha do Ferrari. Chuir an fhoireann Fellow English Williams an dúshlán is comhsheasmhaí le linn na tréimhse seo, an dá cheann de na teidil tógálaithe a bhuaigh idir 1984 agus 1994. Mar sin féin, faoi lár na 1990idí, bhí Honda tarraingt siar ó Formula One, bhog Senna go [[Williams formula one team|Williams]], agus chuaigh an fhoireann trí séasúr gan bua. Le hinnillí [[Mercedes-Benz]], urraíocht an Iarthair, agus iar-dearthóir [[Adrian Newey]], tháinig craobhchomórtais eile i 1998 agus 1999 leis an tiománaí [[Mika Häkkinen]], agus i rith na bliana 2000 bhí an fhoireann ina reáchtáil romhainn comhsheasmhach, agus an tiománaí [[Lewis Hamilton]] ag glacadh an teidil is déanaí i 2008. D'éirigh Ron Dennis ar scor mar phríomhoide foirne McLaren i 2009, agus d'fhostaigh McLaren [[Martin Whitmarsh]] an t-am. Mar sin féin, ag deireadh 2013, tar éis séasúr is measa an fhoireann ó 2004, cuireadh Whitmarsh as an áireamh. D'fhógair McLaren in 2013 go mbeadh siad ag baint úsáide as innill Honda ó 2015 ar aghaidh, in ionad Mercedes-Benz. Rinne an fhoireann rás mar McLaren-Honda don chéad uair ó 1992 i [[2015 Grand Prix na hAstráile]]. I Meán Fómhair 2017, d'fhógair McLaren gur aontaigh siad ar sholáthar inneall le [[Renault]] ó 2018 go 2020. == Urraíocht agus Aeireachtaí == Idir 1968 agus 1971, d'úsáid an fhoireann dearadh oráiste, a cuireadh i bhfeidhm freisin ar ghluaisteáin a bhí ag iomaíocht sa tsraith Indianapolis 500 agus Can-Am, agus baineadh úsáid as bealaí eatramhach tástála sna blianta ina dhiaidh sin i 1968, chuir an Club Gluaisteán Ríoga agus Fédération Internationale de l'Automobile na rialacha maidir le hurraíocht tráchtála ar carr Formula ne,agus i 1972, d'éirigh le cuideachta cosmaidí Yardley of London an chéad urraitheoir McLaren, [180 ] agus athraíodh an sreangán go ceann bán den chuid is mó chun dathanna an urraitheora a léiriú. [181] D'athraigh sé seo i 1974, nuair a chuaigh Philip Morris isteach mar urraitheoir teidil trína gcuid branda toitíní Marlboro, agus d'fhostaigh foireann ar leith amháin carr-le feithicil ar leith - le Yardley livery don bhliain. [180] Mhair brandáil dearg agus bán Marlboro go dtí 1996, agus an t-am a chuaigh an t-ainm ag an bhfoireann ag iontráil an focal "Marlboro", agus an urraíocht Formula One is faide aici é ag an am (ós rud é go raibh urraíocht Hugo Boss níos mó ná sin ó shin den fhoireann, a bhí ar siúl ó 1981 go 2014) n 1997, ghlac Philip Morris bealaí le McLaren, ag bogadh go Ferrari, ina ionad sin. Chuir brandáil toitíní [[Reemtsma]] [[West|Wes]]<nowiki/>t an urraíocht ar ionad urraíochta Marlboro, leis an bhfoireann ag dul isteach faoin ainm "West McLaren Mercedes", [186] agus glacadh le seónna airgid agus dubh. Faoi lár 2005, chuir [[Treoir Eorpach ón Aontas|treoir Eorpach ón Aontas]] cosc ​​ar [[Fhógraíocht tobac|fhógraíocht tobac]] sa spórt, rud a chuir iallach ar McLaren deireadh a chur lena chomhlachas leis an Iarthar. [187] In 2006, d'iomaigh an fhoireann gan urraíocht teidil, ag dul isteach faoin bhfoireann "Team McLaren Mercedes". Athraigh McLaren an bealach chun dearg a thabhairt isteach sa dearadh, agus d'athraigh an t-airgead go Crome. In [[2007 formula one world championship|2007]], shínigh McLaren conradh seacht mbliana leis an gcuideachta teileachumarsáide [[Vodafone]], ar a dtugtar "Vodafone McLaren Mercedes". Bhí deireadh leis an socrú go dtí 2014, cé go bhfógair an fhoireann ag Grand Prix na hAstráile 2013 go dtiocfadh a gcomhpháirtíocht i gcrích ag deireadh séasúr 2013. In ainneoin an cinneadh a mhíniú an urraíocht a thabhairt chun críche mar thoradh ar mhian Vodafone athmheas a dhéanamh ar a dheiseanna tráchtála, tugadh tuairisc ina dhiaidh sin go ndearnadh an cinneadh chun [[2012 Grand Prix Bairéin]] a reáchtáil in ainneoin réadaíocht shibhialta leanúnach agus agóidí i gcoinne an rás, agus Vodafone in ann a gcuid lógónna a bhaint as gluaisteáin McLaren le linn an rás mar fhachtóir lárnach sa chinneadh an urraíocht a fhoirceannadh. Thairg branda uiscebheolaigh [[Diageo]], Johnnie Walker, urraitheoir comhlachta ó 2005, go nglacfadh sé mar urraitheoir teidil ag deireadh 2013, ach rinne an tUasal McLaren, Ron Dennis, a chathaoirleach ar a thairiscint de £ 43m, a chreid go raibh sé "róbheag . " Ag deireadh na bliana 2015, fógraíodh go raibh McLaren mar gheall ar chathaoirliú TAG Heuer do Rásaíocht Red Bull. D'éirigh le príomhfheidhmeannach McLaren, Ron Dennis, dul i ngleic le Jean-Claude Biver, Príomhfheidhmeannach TAG Heuer. I 2015 ní raibh urraitheoir teidil ag McLaren, agus chuir sé £ 20m breise ar ais i 2016. Ó 2015 go 2017, le linn a gcuid 3 bliana a reáchtáil le Honda, d'iomaigh siad faoin ainm "McLaren Honda". Ó 2018 beidh siad ag dul san iomaíocht faoin ainm "McLaren" == Torthaí Rásaíochta == === Formula One === * Céatadán a bhuaigh Craobhchomórtais Thógálaithe: 15.1% * Céatadán a bhuaigh Craobhchomórtais na dTiománaithe: 22.6% * Céatadán buaite: 21.5% bhuaigh Mclaren an craobhchomórtais na tógálaithe ocht n-uaire (1974, 1984, 1985, 1988, 1989, 1990, 1991, 1998). bhuaigh siad an craobhchomórtais na dtiománaithe dhá uair déag (1974, 1976, 1984, 1985, 1986, 1988, 1989, 1990, 1991, 1998, 1999, 2008) Bhuaigh seacht tiománaithe dhá cheann déag de Chraobhchomórtas Tiománaithe le McLaren * [[Emerson Fittipaldi]] (1974) * [[James Hunt]] (1976) * [[Niki Lauda]] (1984) * [[Alain Prost]] (1985, 1986, 1989) * [[Ayrton Senna]] (1988, 1990, 1991) * [[Mika Häkkinen]] (1998, 1999) * [[Lewis Hamilton]] (2008) [[Catagóir:Fóirne Foirmle a hAon]] h512jq82j79qvk7queo5d6d6xjs2mzk 0 88893 1211709 1199360 2024-04-17T20:29:43Z Conradder 34685 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} :''Baineann an t-alt seo leis an fhoireann Foirmle a hAon. Má tá suim agat sa dhéantóir carranna, féach [[Ferrari (comhlacht)]].'' [[File:Automobile Ferrari (5463439170).jpg|mion|clé|Ferrari Scuderia Spider 16M]] Roinn rásaíochta den mhonaróir carranna daorluachacha [[Ferrari]] is ea '''Scuderia Ferrari''' ([[Iodáilis]]: [skudeˈriːa ferˈraːri]) a ghlacann páirt i rásaíocht [[Foirmle a hAon]]. Tugtar “An tEach Léimneach” ar an bhfoireann freisin, mar thagairt don chapall sa lógó. Is í Scuderia Ferrari an fhoireann Fhoirmle a hAon is sine agus is rathúla atá ann, tar éis dóibh a bheith san iomaíocht i ngach craobh dhomhanda ó shéasúr Foirmle a hAon sa bhliain 1950. Bhunaigh [[Enzo Ferrari]] an fhoireann, chun gluaisteáin a rinne [[Alfa Romeo]] a rásáil ar dtús, ach faoi 1947 thosaigh Ferrari ag tógáil carranna dá chuid féin. Tá clú ar an bhfoireann freisin mar gheall ar a lucht tacaíochta paiseanta, ar a dtugtar na ''tifosi''. Meastar gurb é Grand Prix na hIodáile ag Monza rás baile na foirne. {{Síol-gnó}} [[Catagóir:Gluaisteáin]] [[Catagóir:Fóirne Foirmle a hAon]] 2hksk56d2w3746z8xxyz3r47gswaeit 0 89757 1211421 1209788 2024-04-17T12:59:10Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Atlantic_Puffin_Latrabjarg_Iceland_05c.jpg|deas|mion| Neadaíonn puifíní an Atlantaigh i gcoilíneachtaí timpeall an chósta. ]] [[Íomhá:Northern_Lapwing.jpg|deas|mion|An [[Pilibín|pilibín tuaisceartach]],(''Vanellus vanellus'')]] Seo '''liosta d’éanlaith a taifeadadh in [[Éire|Éirinn]]'''. I measc fána éanúil na hÉireann san iomlán, áiríodh 520 speiceas ó dheireadh na bliana 2019 de réir Choiste Éin Neamhchoitianta na hÉireann (CÉNÉ).<ref>{{cite web |url=http://www.irbc.ie/topbar/IrishList/IRBC_IrishList(31122018).pdf |teideal=Irish List covering the whole of Ireland on 31st Dec 2019 |author=<!--Not stated--> |date=31 December 2019 |website= |publisher=Irish Rare Birds Committee |access-date=16 July 2020 |quote=}}</ref> Díobh seo, tá 183 neamhchoitianta, agus ní fhacthas 14 de na cinn seo in Éirinn ó 1950. Tugadh trí speiceas isteach go hÉirinn nó tháinig siad go hÉirinn ó líon eile a tugadh isteach. Tá éagsúlacht sách íseal d'éin ghoir in Éirinn mar gheall í a bheith scoite ón mór-roinn. Níor taifeadadh roinnt speiceas amhail an t-ulchabhán donn (''Strix aluco''), an cnóshnag Eoráiseach (''Sitta europaea'') agus an meantán léana (''Poecile montanus'') a phóraíonn sa Bhreatain Mhór. Mar sin féin, tá coilíneachtaí móra d'éin mhara ann, lena n-áirítear líonta tábhachtacha de peadairíní na stoirme (''Hydrobates pelagicus''), gainéid thuaisceartacha (''Morus bassanus'') agus geabhróga rósacha (''Sterna dougallii''). I measc na n-éan pórúcháin suntasach eile tá traonacha (''Crex crex'') agus cága deargchosacha (''Pyrrhocorax pyrrhocorax''). Níl aon speiceas eindéimeach in Éirinn ach tá fospeicis eindéimeacha den [[meantán dubh|mheantán dubh]], den [[scréachóg choille]] agus den [[gabha dubh|ghabha dubh]], agus meastar uaireanta gur fospeiceas faoi leith den [[cearc shailí|chearc shailí]] atá i g[[cearc fhraoigh|cearca fraoigh]] na hÉireann. As na 520 speiceas seo, tá 183 annamh nó ann [[Fánaíocht (bitheolaíocht)|de thaisme]] agus tá triúr tugtha isteach ag daoine. Is cosúil go bhfuil ceann amháin [[Díothú áitiúil|scriosta]], ceann eile [[Díobhadh (speiceas)|imithe in éag]], agus is dócha go bhfuil ceann eile díofa. Cuimsíonn an liosta ceithre iontráil d'éin ar glacadh leo gan speicis a aithint. Ní áirítear leis an liosta speicis a chuir CÉNÉ i gCatagóir D. Is speicis iad seo ina bhfuil amhras faoi cé acu a tharla siad i stát fiáin (Catagóir D1), ar tháinig siad le cabhair ó an duine amhail ar bord loinge (D2), níor taifeadadh ach iad marbh ar an snáth mara (D3), nó gur speicis fhiáin iad a bhféadfadh nach bhfuil a líonta féinchothabhálach (D4). Is beag éagsúlacht atá ag éin ghoir in Éirinn mar gheall ar a leithlisiú. I measc na speiceas nár taifeadadh riamh tá an t-[[ulchabhán donn]], an [[cnóshnag Eoráiseach]] agus an [[meantán léana]] a phórann sa [[An Bhreatain|Bhreatain Mhór]]. Mar sin féin, tá coilíneachtaí móra d' éin mhara ann, lena n-áirítear líonta tábhachtacha de [[guairdeall|ghuairdill]], [[Gainéad|ghainéid thuaisceartacha]] agus [[geabhróg rósach|gheabhróga rósacha]]. I measc na n-éan pórúcháin suntasach eile tá na [[Traonach|traonaigh]] agus na [[Cág cosdearg|cága cosdearga]]. Fanann líon mór éan fiáin agus lapairí in Éirinn le linn an gheimhridh, mealta ag an aeráid bhog. Caitheann thart ar leath de ghéanna móra fionna na Graonlainne an geimhreadh ann. I rith an fhómhair, is féidir go leor éan mara a théann ar imirce a fheiceáil amach ó na cóstaí lena n-áirítear roinnt [[Stercorarius,|meirleach]], [[''Stercorarius''|cánóg]] agus [[Procellariidae|peadairín]]. Fágann suíomh na hÉireann in iarthuaisceart na hEorpa go mbíonn éin Mheiriceá Thuaidh a thaifeadadh go rialta san fhómhar. Tá leagan amach tacsanomaíochta an liosta seo (ainmniú agus seicheamh orduithe, teaghlaigh agus speiceas) agus an córas ainmnithe (ainmneacha Gaeilge, eolaíochta agus Béarla) cosúil leo siúd de chuid 'The Clements Checklist of Birds of the World, eagrán 2019.<ref name="Lepage">{{cite web|url=https://avibase.bsc-eoc.org/checklist.jsp?lang=EN&p2=1&list=clements&synlang=&region=IE&version=text&lifelist=&highlight=0|work=Bird Checklists of the World|last=Lepage|first=Denis|date=23 June 2019|Teideal=Checklist of birds of Ireland|publisher=Avibase|accessdate=20 August 2019}}</ref> Baineadh úsáid as na clibeanna seo a leanas chun aird a tharraingt ar roinnt catagóirí tarlaithe; tagann na clibeanna ó ''Bird Checklists of the World''.<ref name=Lepage/> *(F) ('''Fánach''') - speiceas nach dtarlaíonn ach go hannamh nó trí thimpiste in Éirinn *(T) ('''Tugadh isteach''') - speiceas a tugadh isteach in Éirinn mar thoradh, go díreach nó go hindíreach, ar ghníomhartha daonna. ==Lachain, géanna, and éin uisce== [[File:SwansOnLoughLeane.jpg|right|thumb|Ealaí balbha ar [[Loch Léin]].]] [[File:Barnacle Goose - Branta leucopsis.jpg|right|thumb|Gé ghiúrainn, cuairteoir geimhridh ón nGraonlainn.]] [[File:Mallard male.jpg|right|thumb|Mallard, cónaitheoir an-choitianta.]] [[File:Somateria mollissima male female.jpg|right|thumb| Eadair, coitianta ar na chóstaí thuaidh.]] '''Ord''': [[Anseriformes]] '''Fine''': [[Anatidae]] Cuimsíonn na hAnatidae na [[lacha|lachain]] agus na héin uisce is cosúil le lacha, mar shampla [[Gé|géanna]] agus [[Eala|ealaí]]. Bíonn na héin seo in oiriúint do mhaireachtáil uisceach le cosa scamallacha, goba leacaithe, agus cleití atá sármhaith ar uisce a sceitheadh ​​mar gheall ar bratú ola. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gé shneachta]] || ''Anser caerulescens'' ||{{lang|enga|Snow goose }}|| (F) |- | [[Gé ghlas ]] || ''Anser anser'' ||{{lang|en|Graylag goose}}|| |- | [[Gé bhánéadanach]] || ''Anser albifrons'' ||{{lang|en|Greater white-fronted goos}}|| |- | [[Mionghé bhánéadanach ]] || ''Anser erythropus'' ||{{lang|en|Lesser white-fronted goose }}|| (F) |- | [[Síolghé thaiga]] || ''Anser fabalis'' ||{{lang|en|Taiga bean-goose}}|| (F) |- | [[Síolghé thundra]] || ''Anser serrirostris'' ||{{lang|ga|Tundra bean-goose}}|| (F) |- | [[Gé ghobghearr]] || ''Anser brachyrhynchus'' ||{{lang|en|Pink-footed goose}}|| |- | [[Cadhan]] || ''Branta bernicla'' ||{{lang|en|Brent goose}}|| |- | [[Gé ghiúrainn ]] || ''Branta leucopsis'' ||{{lang|en|Barnacle goose }} || |- | [[Gé Hutchins ]] || ''Branta hutchinsii'' ||{{lang|en| Cackling goose}}|| (F) |- | [[Gé Cheanadach ]] || ''Branta canadensis'' ||{{lang|en| Canada goose }}|| (F) |- | [[Gé bhroinnrua ]] || ''Branta ruficollis'' ||{{lang|en| Red-breasted goose}}|| (F) |- | [[Eala bhalbh ]] || ''Cygnus olor'' ||{{lang|en|Mute swan}}|| |- | [[Eala thundra ]] || ''Cygnus columbianus'' ||{{lang|en|Tundra swan}}|| |- | [[Eala ghlórach ]] || ''Cygnus cygnus'' ||{{lang|en| Whooper swan}}|| |- | [[Seil-lacha rua ]] || ''Tadorna ferruginea'' ||{{lang|en| Ruddy shelduck}}|| (F) |- | [[Seil-lacha choiteann ]] || ''Tadorna tadorna'' ||{{lang|en| Common shelduck}}|| |- | [[Lacha mhandrach ]] || ''Aix galericulata'' ||{{lang|en| Mandarin duck}}|| (T) |- | [[Praslacha Bhaikalach ]]|| ''Sibirionetta formosa'' ||{{lang|en| Baikal teal}}|| (F) |- | [[Praslacha shamhraidh ]] || ''Spatula querquedula'' ||{{lang|en|Garganey}}|| |- | [[Praslacha ghormeiteach ]]|| ''Spatula discors'' ||{{lang|en| Blue-winged teal}}|| (F) |- | [[Spadalach tuaisceartach ]] || ''Spatula clypeata'' ||{{lang|en|Northern shoveler}}|| |- | [[Gadual ]] || ''Mareca strepera'' ||{{lang|en| Gadwall}}|| |- | [[Rualacha]] || ''Mareca penelope'' ||{{lang|ga|Eurasian wigeon}}|| |- | [[Rualacha Mheiriceánach ]]|| ''Mareca americana'' ||{{lang|en|American wigeon}}|| (F) |- | [[Mallard]] || ''Anas platyrhynchos'' ||{{lang|en| Mallard}}|| |- | [[Lacha chosrua ]] || ''Anas rubripes'' ||{{lang|en|American black duck}}|| (F) |- | [[Biorearrach ]] || ''Anas acuta'' ||{{lang|en|Northern pintail}}|| |- | [[Praslacha ]] || ''Anas crecca'' ||{{lang|en|Eurasian teal}}|| |- | [[Póiseard cíordhearg ]] || ''Netta rufina'' ||{{lang|en| Red-crested pochard}}|| (F) |- | [[Póiseard ceannrua Meiriceánach ]] || ''Aythya americana'' ||{{lang|en|Redhead}}|| (F) |- | [[Póiseard coiteann]] || ''Aythya ferina'' ||{{lang|en|Common pochard}} || |- | [[Lacha mhuinceach]] || ''Aythya collaris'' ||{{lang|en|Ring-necked duck}}|| (F) |- | [[Lacha mheirgeach ]] || ''Aythya nyroca'' ||{{lang|en|Ferruginous duck}}|| (F) |- | [[Lacha bhadánach ]] || ''Aythya fuligula'' ||{{lang|en|Tufted duck}}|| |- | [[Lacha iascán ]] || ''Aythya marila'' ||{{lang|en|Greater scaup}}|| |- | [[Mionlacha iascán ]] || ''Aythya affinis'' ||{{lang|en|Lesser scaup}}|| (F) |- | [[Éadar taibhseach]] || ''Somateria spectabilis'' ||{{lang|en|King eider}}|| (F) |- | [[Éadar]] || ''Somateria mollissima'' ||{{lang|en|Common eider}}|| |- | [[Lacha gháifeach]]<ref name=Lepage/> || ''Histrionicus histrionicus'' ||{{lang|en|Harlequin duck}}|| (F) |- | [[Scótar toinne]] || ''Melanitta perspicillata'' ||{{lang|en|Surf scoter}}|| (F) |- | [[Sceadach]] || ''Melanitta fusca'' ||{{lang|en|Velvet scoter}}|| |- | [[Scótar Degland]]|| ''Melanitta deglandi'' ||{{lang|en|White-winged scoter}}|| |- | [[Scótar]]||''Melanitta nigra'' ||{{lang|en|Common scoter}}|| |- | [[Scótar Meiriceánach ]]|| ''Melanitta americana'' ||{{lang|en|Black scoter}}|| (F) |- | [[Lacha earrfhada]] || ''Clangula hyemalis'' ||{{lang|en|Long-tailed duck}}|| |- | [[Órshúileach ceannsceadach ]] || ''Bucephala albeola'' ||{{lang|en|Bufflehead}}|| (F) |- | [[Órshúileach]] || ''Bucephala clangula'' ||{{lang|en|Common goldeneye}}|| |- | [[Órshúileach Íoslannach ]] || ''Bucephala islandica'' ||{{lang|en|Barrow's goldeneye}}|| (F) |- | [[Síolta gheal]] || ''Mergellus albellus'' ||{{lang|en|Smew}}|| |- | [[Síolta chochaill]]|| ''Lophodytes cucullatus'' ||{{lang|en|Hooded merganser}}|| (F) |- | [[Síolta mhór]] || ''Mergus merganser'' ||{{lang|en|Common merganser}}|| |- | [[Síolta rua ]] || ''Mergus serrator'' ||{{lang|en|Red-breasted merganser}}|| |- | [[Lacha rua]] || ''Oxyura jamaicensis'' ||{{lang|en|Ruddy duck}}|| (T) |} ==Piasúin, cearca fraoigh agus comhghuaillithe== [[File:Perdix perdix (Marek Szczepanek).jpg|right|thumb|Tá meath mór tagtha ar an phatraisc choiteann agus tá sí fíor-annamh anois.]] '''Ord''': [[Galliformes]] '''Fine''': [[Phasianidae]] Is fine d’éin talún iad na Phasianidae atá comhdhéanta de na [[Gearg|gearga]], [[patraisc|patraiscí]], [[coileach sneachta|coiligh shneachta]], [[Francolín|francolíní]], [[Spoirchoiligh|Sporchoileach]], [[Tragapan|tragapain]], [[Mónal|Mónail]], [[Piasún|piasúin]], [[Péacóg (éan)|péacóga]], agus [[éan dufair|éanlaith dhufaire]]. Go ginearálta, tá siad ramhar (cé go bhfuil siad éagsúil i méid) agus tá sciatháin leathan, réasúnta gearr acu. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gearg choiteann]] || ''Coturnix coturnix'' ||{{lang|en|Common quail}} / {{lang|ga|gearraghuirt}}|| |- | [[Piasún coiteann]] || ''Phasianus colchicus'' ||{{lang|en|Common pheasant}} | (T) |- | [[Patraisc choiteann]] || ''Perdix perdix'' ||{{lang|en|Grey partridge}} | |- | [[Capall coille]] ||''Tetrao urogallus'' ||{{lang|en|Western capercaillie}} | (Díothaithe; nach bhfacthas ó roimh 1950) |- | [[Cearc fhraoigh]] || ''Lagopus lagopus'' ||{{lang|en|Willow ptarmigan}} | |} ==Foithigh== '''Ord''' : [[Foitheach|Podicipediformes]]     '''Fine''' : [[Foitheach|Podicipedidae]] Éin thumtha atá beag go meánacha-móra fhionnuisce iad na foithigh. Tá ladhracha maothánacha acu agus is snámhóirí agus tumadóirí den scoth iad. Mar sin féin, cuirtear a gcosa i bhfad siar ar an gcorp, rud a fhágann go bhfuil siad anásta ar thalamh. Tá 20 speiceas ar fud an domhain agus 5 speiceas le fáil san Asarbaiseáin. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Spágaire tonn]] (nó lapairín locha) || ''Tachybaptus ruficollis'' ||{{lang|en|Little grebe}}|| |- | [[Foitheach gob-alabhreac]]|| ''Podilymbus podiceps'' ||{{lang|en|Pied-billed grebe}}|| (F) |- | [[Foitheach cluasach]] || ''Podiceps auritus'' ||{{lang|en|Horned grebe}}|| |- | [[Foitheach píbrua]] || ''Podiceps grisegena'' ||{{lang|en|Red-necked grebe}}|| |- | [[Foitheach mór]] (nó lúnadán) || ''Podiceps cristatus'' ||{{lang|en|Great crested grebe}}|| |- | [[Foitheach píbdhubh]] || ''Podiceps nigricollis'' ||{{lang|en|Eared grebe}}|| (F) |} ==Coilm== [[File:Tuerkentaube1.jpg|right|thumb| Fearán baicdhubh, a taifeadadh den chéad uair sa bhliain 1959 agus atá coitianta anois.]] [[File:Rock Dove.jpg|right|thumb|Colm aille, de ghnáth ina chónaí ar aillte gar don Aigéan Atlantach.]] '''Ord''': [[Columbiformes]] '''Fine''': [[Columbidae]] Is éin tathagacha iad na coilm le muiníl ghearra agus goba gearra caola le cera feolmhar. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Colm aille]] || ''Columba livia'' ||{{lang|en|Rock pigeon}}|| |- | [[Colm gorm]] || ''Columba oenas'' ||{{lang|en|Stock dove}}|| |- | [[Colúr coille]] || ''Columba palumbus'' ||{{lang|en|Common wood-pigeon}}|| |- | [[Fearán Eorpach]] || ''Streptopelia turtur'' ||{{lang|en|European turtle-dove}}|| |- | [[Fearán baicdhubh]] || ''Streptopelia decaocto'' ||{{lang|en|Eurasian collared-dove}}|| |- | [[Fearán gubhach]]|| ''Zenaida macroura'' ||{{lang|en|Mourning dove}}|| (F) |} ==Gaineamhchearca== '''Ord''': [[Pterocliformes]] '''Fine''': [[Pteroclidae]] Tá cinn agus muiníl bheaga, cosúil le cinn na gcolúr ag na gaineamhchearca, ach tá cabhlacha dlúth láidre acu. Tá sciatháin bhioracha fhada acu agus uaireanta eireabaill agus iad in ann tabhairt faoi eitilt dhíreach ghasta freisin. Eitlíonn ealtaí go poill uisce ag breacadh an lae agus ag luí na gréine. Tá a gcosa cleite síos go dtí na ladhracha. Tá 16 speiceas ar fud an domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | Gaineamhchearc Pallas || ''Syrrhaptes paradoxus'' ||{{lang|en|[[Pallas's sandgrouse]]}}|| (F) |} ==Bustaird== '''Ord''': [[Otidiformes]] '''Family''': [[Otididae]] Is éin mhóra talún iad na bustaird a bhaineann go príomha le talamh tirim oscailte agus steipeanna an tSean-Domhain. Is uiliteoirí iad agus neadaíonn siad ar an talamh. Siúlann siad go seasta ar chosa láidre agus ar chrúbacha móra, ag piocadh le haghaidh bia ar a mbealach. Tá sciatháin fhada leathana acu le reanna sciathánacha "méaracha" agus patrúin shuntasacha agus iad ar eitilt. Bíonn taispeántais chúplála shuimiúla ag go leor acu. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- |[[Bustard mór]] || ''Otis tarda'' ||{{lang|en|Great bustard}}|| (F) |- | [[Bustard beag]] || ''Tetrax tetrax'' ||{{lang|en|Little bustard}}|| (F) |} ==Cuacha== [[File:Kuckuck (Cuculus canorus) by Tim Peukert.jpg|right|thumb| Cnuc coitianta, tá líon a gcuairteanna sa gheimhreadh ag laghdú.]] '''Ord''': [[Cuculiformes]] '''Fine''': [[Cuculidae]] Cuimsíonn an fhine Cuculidae [[cuach|cuacha]], [[Geococcyx|Reathaí an bhóthair]] agus [[Crotophaga]]. Tá méid athraitheach ag na héin seo le corp caol, eireabaill fhada agus cosa láidre. Tá 138 speiceas ar fud an domhain. Is paraisítí goir iad cuacha an tseandomhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- |[[Mórchuach bhreac]] || ''Clamator glandarius'' ||{{lang|en|Great spotted cuckoo }}|| (F) |- |[[Cuach ghob-bhuí]] || ''Coccyzus americanus'' ||{{lang|en|Yellow-billed cuckoo }}|| (F) |- |[[Cuach ghobdhubh]]|| ''Coccyzus erythropthalmus'' ||{{lang|en|Black-billed cuckoo}}|| (F) |- |[[Cuach choiteann]] || ''Cuculus canorus'' ||{{lang|en|Common cuckoo}}|| |} ==Tuirní lín agus comhghuaillithe == '''Ord''': [[Caprimulgiformes]] '''Fine''': [[Caprimulgidae]] Is éin oíche mheánmhéide iad na [[Tuirne lín|Tuirní lín]] a neadaíonn ar an talamh de ghnáth. Tá sciatháin fhada, cosa gearra agus goba an-ghearr acu. Tá cosa beaga ag a bhformhór, gan mórán úsáide acu le haghaidh siúlóide, agus sciatháin bhioracha fhada. Tá a gcuid clúmh bog duaithníochta cosúil le coirt nó duilleoga. Tá 86 speiceas ar fud an domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Tuirne lín Meiriceánach]]|| ''Chordeiles minor'' ||{{lang|en|Common nighthawk }}|| (F) |- |[[Tuirne lín Eoráiseach|Tuirne lín Eorpach]]|| ''Caprimulgus europaeus'' ||{{lang|en|Eurasian nightjar}}|| |} ==Gabhláin ghaoithe== Is éin bheaga iad na [[Gabhlán gaoithe|gabhláin ghaoithe]] a chaitheann an chuid is mó dá saol ag eitilt. Tá cosa an-ghearr ag na héin seo agus ní thuirlingíonn siad go deonach ar an talamh, ach ina sheasamh ar dhromchlaí ingearacha. Tá sciatháin fhada scuabtha siar ag go leor acu atá cosúil le corrán nó búmarang. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gabhlán simléir]] || ''Chaetura pelagica'' ||{{lang|en|Chimney swift}}|| (F) |- | [[Gabhlán earrspíonach]] || ''Hirundapus caudacutus'' ||{{lang|en|White-throated needletail}}|| (F) |- | [[Gabhlán Alpach]] || ''Tachymarptis melba'' ||{{lang|en|Alpine swift}}|| (F) |- | [[Gabhlán gaoithe]]|| ''Apus apus'' ||{{lang|en|Common swift}}|| |- | [[Gabhlán bánlíoch]] || ''Apus pallidus'' ||{{lang|en|Pallid swift}}|| (F) |- | [[Gabhlán beag]] || ''Apus affinis'' ||{{lang|en|Little swift}}|| (F) |} ==Rálóga, gerraí, cearcóga agus cearca ceannanna== '''Ord''': [[Gruiformes]] '''Fine''': [[Rallidae]] Is fine mhór d'éin bheaga go meánmhéide í na Rallidae lena n-áirítear na [[Rálóg|rálóga]], [[Gearr|gerraí]], [[Cearcóg|cearcóga]] agus [[Cearca ceannann|cearca ceannanna]]. De ghnáth bíonn siaf ina gcónaí i ndlúthfhásra i dtimpeallachtaí taise in aice le lochanna, seascann nó aibhneacha. Go ginearálta is éin chúthail agus rúnda iad, rud a fhágann go bhfuil sé deacair iad a bhreathnú. Tá cosa láidre agus barraicíní fada ag mórchuid na speiceas atá oiriúnaithe go maith do dhromchlaí boga míchothrom. Is gnách go mbíonn sciatháin ghearra, chothrománacha acu agus nach mbíonn siad thar cionn ag eitilt. Tá 143 speiceas ar fud an domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Rálóg uisce]] || ''Rallus aquaticus'' ||{{lang|en|Water rail}}|| |- | [[Traonach]] || ''Crex crex'' ||{{lang|en|Corn crake}}|| |- | [[Gearr sora]] || ''Porzana carolina'' ||{{lang|en|Sora}}||(F) |- |[[Gearr breac]] || ''Porzana porzana'' ||{{lang|en|Spotted crake}}||(F) |- |[[Cearc uisce]] || ''Gallinula chloropus'' ||{{lang|en|Eurasian moorhen}}|| |- | [[Cearc cheannann]] || ''Fulica atra'' ||{{lang|en|Eurasian coot}}|| |- | [[Cearc cheannann Mheiriceánach]] || ''Fulica americana'' ||{{lang|en|American coot}}|| (F) |- | [[Cearcóg Mhartinique]]|| ''Porphyrio martinicus'' ||{{lang|en|American purple gallinule }}|| (F) |- | [[Gearr beag ]]|| ''Porzana parva '' ||{{lang|en|Little crake}}|| (F) |- | [[Gearr bídeach]] || ''Porzana pusilla'' ||{{lang|en|Baillon's crake}}|| (F) |} ==Grúis== Is éin mhóra, fhada-chosa agus fhada-chrainn iad na grúis. Murab ionann agus na grúis a bhfuil an chuma chéanna orthu ach nach bhfuil gaolmhar leo, bíonn grúis ag eitilt le muineál sínte amach, gan a bheith tarraingthe siar. Tá taispeántais nó "damhsaí" cúirtéireachta casta agus torannacha ag a bhformhór. Tá 15 speiceas ar fud an domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Grús Ceanadach]]|| ''Antiogne canadensis'' ||{{lang|en|[[Sandhill crane]]}}|| (F) |- |[[Grús coiteann]] || ''Grus grus'' ||{{lang|en|Common crane}}|| (F) |} ==Crotaigh== '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Fine''': [[Burhinidae]] Is grúpa de lapairí trópaiceacha den chuid is mó iad, atá ina mbaill d'fhine Burhinidae. Tá siad le fáil ar fud an domhain laistigh den chrios trópaiceach, agus tá roinnt speiceas ag pórú san Eoraip mheasartha agus san Astráil. Is lapairí meán go mór iad le goba láidre dubha nó buí-dubha, súile móra buí agus pluiméireacht dhuaithne. In ainneoin a bheith rangaithe mar lapairí, is fearr le mórchuid na speiceas gnáthóga tirim nó leath-tirim. Tá 9 speiceas ar fud an domhain agus 1 speiceas le fáil in Éirinn. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- |[[Crotach cloch]] || ''Burhinus oedicnemus''||{{lang|en|Eurasian thick-knee}}|| (F) |} ==Abhóiséid agus Scodalaigh== '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Fine''': [[Recurvirostridae]] Fine de lapairí móra is ea na ''Recurvirostridae'', lena n-áirítear na [[abhóiséad|habhóiséid]] agus na [[Scodalach|scodalaigh]]. Tá cosa fada agus goba fada cuartha ag claonadh in airde ar na habhóiséid. Tá cosa thar a bheith fada agus goba fada tanaí díreacha ag na scodalaigh. Tá 9 speiceas ar fud an domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- |[[Scodalach dubheiteach]] || ''Himantopus himantopus'' ||{{lang|en| Black-winged stilt}}|| |- |[[Abhóiséad alabhreac]] || ''Recurvirostra avosetta'' ||{{lang|en|Pied avocet}}|| (F) |} ==Roilligh== [[File:Haematopus ostralegus He.jpg|right|thumb|Roilleach deargchosach, coitianta timpeall an chósta.]] '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Fine''': [[Haematopodidae]] Tá na [[Roilleach|roilligh]] mór agus callánach mar a bheadh [[Feadóg (éan)|feadóga]], le goba láidre chun [[Moileasc|moilisc]] a bhriseadh nó a oscailt. Tá 11 speiceas ar fud an domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Roilleach]]|| ''Haematopus ostralegus'' ||{{lang|en|Eurasian oystercatcher}}|| |} ==Feadóga agus pilibíní== [[File:Northern Lapwing.jpg|right|thumb|Pilibín a bhíonn ann go coitianta sa gheimhreadh, ach níos annamh sa samhradh.]] [[File:Pluvialis squatarola.jpg|thumb|Na feadóga glasa a póraíonn i réigiúin Artacha.]] [[File:Ringed Plover (Charadrius hiaticula) (11).jpg|right|thumb| Fanann an fheadóg chladaigh i rith an gheimhridh i gceantair chósta ó dheas san [[an Afraic|Aifric]].]] '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Fine''': [[Glareolidae]] Cuimsíonn an fhine Charadriidae na [[Feadóg (éan)|feadóga]], na [[Amadán móinteach|hamadáin mhóinteacha]] agus na [[ pilibín|pilibíní]]. Is éin bheaga agus mheánmhéide iad le corpáin dhea-dhéanta, muiníl ghearra tiubha agus sciatháin fhada, bioracha de ghnáth. Tá siad le fáil amuigh faoin tuath oscailte ar fud an domhain, den chuid is mó i ngnáthóga in aice le huisce. Tá 66 speiceas ar fud an domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Feadóg ghlas]] || ''Pluvialis squatarola'' ||{{lang|en|Black-bellied plover}}|| |- |[[Feadóg bhuí]] || ''Pluvialis apricaria'' ||{{lang|en|European golden-plover}}|| |- | [[Feadóg bhuí Mheiriceánach]] || ''Pluvialis dominica'' ||{{lang|en|American golden-plover}}|| (F) |- | [[Feadóg bhuí Chiúin-Aigéanach]] || ''Pluvialis fulva'' ||{{lang|en|Pacific golden-plover}}|| (F) |- | [[Pilibín]] || ''Vanellus vanellus'' ||{{lang|en|Northern lapwing}}|| |- | [[Pilibín ealtúil]] || ''Vanellus gregarius'' ||{{lang|en|Sociable lapwing}}|| (F) |- | [[Feadóigín Mhongólach ]]|| ''Charadrius mongolus'' ||{{lang|en|Lesser sand-plover}}|| (F) |- | [[Feadóigín Leschenault ]] <ref name=Lepage/> || ''Charadrius leschenaultii'' ||{{lang|en|Greater sand-plover}}|| (F) |- | [[Feadóigín chosdubh]] || ''Charadrius alexandrinus'' ||{{lang|en|Kentish plover}}|| (F) |- | [[Feadóg chladaigh]] || ''Charadrius hiaticula'' ||{{lang|en|Common ringed plover}} || |- | [[Feadóg mhionbhosach]] || ''Charadrius semipalmatus'' ||{{lang|en| Semipalmated plover}}|| (F) |- | [[Feadóigín chladaigh ]] || ''Charadrius dubius'' ||{{lang|en|Little ringed plover}}|| (F) |- | [[Feadóg ghlórach ]] || ''Charadrius vociferus'' ||{{lang|en| Killdeer}}|| (F) |- | [[Amadán móinteach ]] || ''Charadrius morinellus'' ||{{lang|en| Eurasian dotterel}}|| (F) |} ==Gobadáin agus comhghuaillithe== '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Fine''': [[Scolopacidae]] Is fine mhór ilchineálach d'éin chladaigh bheaga go meánmhéide iad na Scolopacidae, lena n-áirítear na [[gobadán|gobadáin]], [[Crotach|crotaigh]], [[Guilbneach|guilbnigh]], [[Cosdeargán|cosdeargáin]], [[Creabhar|creabhair]], [[Naoscach|naoscacha]], [[Guilbnín|guilbníní]] agus [[Falaróip|falaróipí]]. Itheann an chuid is mó de na speicis inveirteabraigh bheaga a roghnaíodh as an láib nó ithir. Cuireann athraithe ar fhad na gcosa agus na ngob ar chumas na speiceas éagsúil chun beatha sa ghnáthóg chéanna, go háirithe ar an gcósta, gan iomaíocht go díreach le haghaidh bia. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gobadán sléibhe]] || ''Bartramia longicauda'' ||{{lang|en|Upland sandpiper}}|| (F) |- | [[Crotach eanaigh]] || ''Numenius phaeopus'' ||{{lang|en|Eurasian whimbrel}}|| |- | [[Crotach Artach]] || ''Numenius borealis'' ||{{lang|en|Eskimo curlew}}|| (F) (is idócha díothaithe é) |- | [[Crotach|Crotach coiteann]] || ''Numenius arquata'' ||{{lang|en|Common curlew}}|| |- | [[Guilbneach stríocearrach]] || ''Limosa lapponica'' ||{{lang|en|Bar-tailed godwit}}|| |- | [[Guilbneach earrdhubh]] || ''Limosa limosa'' ||{{lang|en|Black-tailed godwit}}|| |- | [[Guilbneach broinnrua]]|| ''Limosa haemastica'' ||{{lang|en|Hudsonian godwit}}|| (F) |- | [[Piardálaí trá]] || ''Arenaria interpres'' ||{{lang|en|Ruddy turnstone}}|| |- | [[Cnota mór]] || ''Calidris tenuirostris'' ||{{lang|en|Great knot}}|| (F) |- | [[Cnota]] || ''Calidris canutus'' ||{{lang|en|Red knot}}|| |- | [[Rufachán]] || ''Calidris pugnax'' ||{{lang|en|Ruff}}|| |- | [[Gobadán gobleathan]] || ''Calidris falcinellus'' ||{{lang|en|Broad-billed sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadán earr-rinneach]] || ''Calidris acuminata'' ||{{lang|en|Sharp-tailed sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadán scodalach]] || ''Calidris himantopus'' ||{{lang|en|Stilt sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadáinín crotaigh]] || ''Calidris ferruginea'' ||{{lang|en|Curlew sandpiper}}|| |- | [[Gobadáinín Temminck]] || ''Calidris temminckii'' ||{{lang|en|Temminck's stint}}|| (F) |- | [[Gobadáinín ladharfhada]] || ''Calidris subminuta'' ||{{lang|ga|Gobadáinín ladharfhada}}|| (F) |- | [[Gobadán droimrua ]] || ''Calidris ruficollis'' ||{{lang|en|Red-necked stint}}|| (F) |- | [[Luathrán]] / ladhrán geal || ''Calidris alba'' ||{{lang|en|Sanderling}}|| |- | [[Breacóg ]] || ''Calidris alpina'' ||{{lang|en|Dunlin}}|| |- | [[Gobadán cosbhuí]] || ''Calidris maritima'' ||{{lang|en|Purple sandpiper}}|| |- | [[Gobadán bárd ]] || ''Calidris bairdii'' ||{{lang|en|Baird's sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadáinín beag]] || ''Calidris minuta'' ||{{lang|ga|Little stint}}|| |- | [[Gobadáinín bídeach ]] || ''Calidris minutilla'' ||{{lang|en|Least sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadán bánphrompach]] || ''Calidris fuscicollis'' ||{{lang|en|White-rumped sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadán broinn-donnbhuí ]]|| ''Calidris subruficollis'' ||{{lang|en|Buff-breasted sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadán uchtach]]|| ''Calidris melanotos'' ||{{lang|en| Pectoral sandpiper}}|| |- | [[Gobadán mionbhosach ]]|| ''Calidris pusilla'' ||{{lang|en|Semipalmated sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadán iartharach]]|| ''Calidris mauri'' ||{{lang|en| Western sandpiper}}|| (F) |- | [[Guilbnín gobghearr ]] || ''Limnodromus griseus'' ||{{lang|en|Short-billed dowitcher}}|| (F) |- | [[Guilbnín gobfhada]]|| ''Limnodromus scolopaceus'' ||{{lang|en|Long-billed dowitcher}}|| (F) |- | [[Naoscach bhídeach]] || ''Lymnocryptes minimus'' ||{{lang|en|Jack snipe}}|| |- | [[Creabhar (éan)|Creabhar]] || ''Scolopax rusticola'' ||{{lang|en|Eurasian woodcock}}|| |- | [[Naoscach mhór]]|| ''Gallinago media'' ||{{lang|en|Great snipe}}|| (F) |- | [[Naoscach coiteann]] || ''Gallinago gallinago'' ||{{lang|en|Common snipe}}|| |- | [[Naoscach caoindeilbh ]]|| ''Gallinago delicata'' ||{{lang|en|Wilson's snipe}}|| (F) |- | [[Gobadán Terek]] || ''Xenus cinereus'' ||{{lang|en|Terek sandpiper}}|| (F) |- | [[Falaróp Wilson]]|| ''Phalaropus tricolor'' ||{{lang|en|Wilson's phalarope}}|| (F) |- | [[Falaróp gobchaol]] || ''Phalaropus lobatus'' ||{{lang|en|Red-necked phalarope}}|| (F, a tógadh roimhe seo) |- | [[Falaróp gobmhór]] || ''Phalaropus fulicarius'' ||{{lang|en|Red phalarope}}|| |- | [[Gobadán coiteann]] || ''Actitis hypoleucos'' ||{{lang|ga|Common sandpiper}}|| |- | [[Gobadán breac]]|| ''Actitis macularia'' ||{{lang|en|Spotted sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadán glas]] || ''Tringa ochropus'' ||{{lang|en|Green sandpiper}}|| |- | [[Gobadán aonarach]]|| ''Tringa solitaria'' ||{{lang|en|Solitary sandpiper}}|| (F) |- | [[Cosdeargán breac]] || ''Tringa erythropus'' ||{{lang|en|Spotted redshank}}|| |- | [[Ladhrán buí]] || ''Tringa melanoleuca'' ||{{lang|en|Greater yellowlegs}}|| (F) |- | [[Laidhrín glas]] || ''Tringa nebularia'' ||{{lang|en|Common greenshank}}|| |- | [[Mionladhrán buí]] || ''Tringa flavipes'' ||{{lang|en|Lesser yellowlegs}}|| (F) |- | [[Gobadán corraigh]]|| ''Tringa stagnatilis'' ||{{lang|en|Marsh sandpiper}}|| (F) |- | [[Gobadán coille]] || ''Tringa glareola'' ||{{lang|en|Wood sandpiper}}|| |- | [[Cosdeargán]] / ladhrán trá || ''Tringa totanus'' ||{{lang|en|Common redshank}}|| |} ==Pratancóil agus rásaithe== '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Family''': [[Glareolidae]] Is fine de lapairí iad na Glareolidae a chuimsíonn na [[Pratancól|pratancóil]], a bhfuil cosa gearra, sciatháin bioracha fada agus eireabaill fhada ghabhlacha orthu, agus na [[rásaí|rásaithe]], a bhfuil cosa fada, sciatháin ghearra agus goba fada bioracha orthu a chuarann síos. Tá 17 speiceas ar fud an domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Rásaí bánbhuí]]|| ''Cursorius cursor'' ||{{lang|en|Cream-colored courser}}|| (F) |- | [[Pratancól muinceach]] || ''Glareola pratincola'' ||{{lang|en|Collared pratincole}}|| (F) |- | [[Pratancól dubheiteach]] || ''Glareola nordmanni'' ||{{lang|en|Black-winged pratincole}}|| (F) |} ==Meirligh== [[Íomhá:GreatSkuaInWater.jpg|right|thumb|Meirleach mór, éan eachtrainna timpeall an chósta.]] '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Fine''': [[Stercorariidae]] Is éin mheán go mórmhéide iad an fhine Stercorariidae, go ginearálta, le cluimhreach liath nó dhonn de ghnáth, go minic le marcálacha bána ar na sciatháin. Neadaíonn siad ar an talamh i réigiúin mheasartha agus Artacha agus is imircigh fadraoin iad. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Meirleach mór]] || ''Stercorarius skua'' ||{{lang|en|Great skua}}|| |- | [[Meirleach Mac Cormaic]]||''Stercorarius maccormicki'' ||{{lang|en|South polar skua}}|| (F) |- | [[Meirleach pomairíneach ]] || ''Stercorarius pomarinus'' || {{lang|en|Pomarine jaeger}}|| |- | [[Meirleach Artach]] || ''Stercorarius parasiticus'' || {{lang|en|Parasitic jaeger}}|| |- | [[Meirleach earrfhada Long-tailed jaeger]]|| ''Stercorarius longicaudus'' || {{lang|en|Long-tailed jaeger}}|| (F) |} ==Falcóga, forachain agus puifíní== [[File:Tystie1.jpg|right|thumb|An fhoracha dhubh, le fáil feadh chóstaí creagach agus timpeall ar chuanta agus céanna.]] '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Fine''': [[Alcidae]] Tá na hAlcidae cosúil ar an taobh amuigh le piongain mar gheall ar a gcuid dathanna dubh agus bán, a staidiúir ina seasamh, agus cuid dá nósanna. Mar sin féin, níl baint acu leis na piongain agus tá siad difriúil ó thaobh a bheith in ann eitilt. Cónaíonn na foracha ar an bhfarraige oscailte, ach amháin nuair a thagann siad i dtír chun neadú d’aon ghnó. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Falcóg bheag]] || ''Alle alle'' || {{lang|en|Little auk}}|| (F) |- | [[Foracha]] || ''Uria aalge'' ||{{lang|en|Common murre}}|| |- | [[Foracha Brünnich ]]|| ''Uria lomvia'' || {{lang|en|Foracha brünnich}}|| (F) |- | [[Crosán ]] || ''Alca torda'' ||{{lang|en|Razorbill}}|| |- | [[Falcóg mhór ]] || ''Pinguinus impennis'' || {{lang|en|Great auk}}|| (díothaithe) |- | [[Foracha dhubh ]] || ''Cepphus grylle'' ||{{lang|en|Black guillemot}}|| |- | [[Puifín|Puifín Atlantach]] || ''Fratercula arctica'' ||{{lang|en|Atlantic puffin}}|| |} ==Faoileáin, geabhróga, agus cánóga sciorracha== '''Ord''': [[Charadriiformes]] '''Fine''': [[Laridae]] Fine d'éin mhara mheán go mórmhéide iad Laridae, na [[faoileán|faoileáin]], [[geabhróg|geabhróga]], agus [[Cánóg sciorracha|Cánóga sciorracha]]. Is gnách go mbíonn faoileáin liath nó bán, go minic le marcanna dubha ar an cheann nó ar na sciatháin. Bíonn goba láidre, fada agus cosa scamallacha orthu. Is grúpa éan mara meánmhéide go mór de ghnáth le cluimhreach liath nó bhán, go minic le marcanna dubha ar an cheann iad na geabhróga. Seilgeann an chuid is mó de gheabhróga iasc ag tumadóireacht ach piocann cuid acu feithidí as dromchla fíoruisce. Is éin fadmharthanacha iad go ginearálta, agus is eol do roinnt speiceas a bheith beo níos mó ná 30 bliain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Saidhbhéar ]] || ''Rissa tridactyla'' || {{lang|en| Black-legged kittiwake}}|| |- | [[Faoileán eabhartha ]]|| ''Pagophila eburnea'' ||{{lang|en|Ivory gull}} || (F) |- | [[Sléibhín Sabine Sabine's gull]]|| ''Xema sabini'' ||{{lang|en|Sabine's gull}}|| |- | [[Sléibhín Bonaparte ]]|| ''Chroicocephalus philadelphia'' ||{{lang|en|Bonaparte's gull}} || (F) |- | [[Faoileán ceanndubh ]] || ''Chroicocephalus ridibundus'' ||{{lang|en|Black-headed gull}}|| |- | [[Sléibhín beag ]] || ''Hydrocoloeus minutus'' ||{{lang|en|Little gull}}|| |- | [[Faoileán Ross ]]|| ''Rhodostethia rosea'' ||{{lang|en|Ross's gull}} || (F) |- | [[Sléibhín an gháire]]|| ''Leucophaeus atricilla'' || {{lang|en|Laughing gull}}|| (F) |- | [[Sléibhín Franklin ]]|| ''Leucophaeus pipixcan'' || {{lang|en|Franklin's gull}}|| (F) |- | [[Sléibhín Meánmhuirí ]] || ''Ichthyaetus melanocephalus'' ||{{lang|en| Mediterranean gull}}|| |- | [[Faoileán bán ]] || ''Larus canus'' || {{lang|en|Mew gull}}|| |- | [[Faoileán bandghobach ]] || ''Larus delawarensis'' ||{{lang|en| Ring-billed gull}}|| |- | [[Faoileán scadán]] || ''Larus argentatus'' ||{{lang|en|European herring gull}}|| |- | [[Faoileán scadán cosbhuí ]] || ''Larus michahellis'' ||{{lang|en| Yellow-legged gull}}|| (F) |- | [[Faoileán gáiriteach]] || ''Larus cachinnans'' ||{{lang|en|Caspian gull}}|| (F) |- | [[Faoileán Íoslannach ]]|| ''Larus glaucoides'' ||{{lang|en|Iceland gull}}|| |- | [[Droimneach beag ]] || ''Larus fuscus'' ||{{lang|en|Lesser black-backed gull}}|| |- | [[Faoileán liathghlas ]]|| ''Larus schistisagus'' ||{{lang|en|Slaty-backed gull}}|| (F) |- | [[Faoileán gormghlas ]] <ref name=Lepage/> || ''Larus glaucescens'' ||{{lang|en| Glaucous-winged gull}}|| (F) |- | [[Faoileán tuaisceartach ]]|| ''Larus hyperboreus'' ||{{lang|en|Glaucous gull}}|| |- | [[Droimneach mór ]] || ''Larus marinus'' ||{{lang|en|Great black-backed gull}}|| |- | [[Geabhróg shúicheach ]]|| ''Onychoprion fuscatus'' |||{{lang|en|Sooty tern}}|| (F) |- | [[Geabhróg bheag ]] || ''Sternula albifrons'' ||{{lang|en|Little tern}}|| |- | [[Geabhrógghobdhubh ]]|| ''Gelochelidon nilotica'' || {{lang|en| Gull-billed tern}}|| (F) |- | [[Geabhróg Chaispeach]] || ''Hydroprogne caspia'' ||{{lang|en| Caspian tern}} || (F) |- | [[Geabhróg dhubh ]] || ''Chlidonias niger'' ||{{lang|en|Black tern}}|| |- | [[Geabhróg bháneiteach]]|| ''Chlidonias leucopterus'' ||{{lang|en|White-winged tern}}|| (F) |- | [[Geabhróg bhroinndubh]] || ''Chlidonias hybridus'' ||{{lang|en|Whiskered tern}} || (F) |- | [[Geabhróg rosach]]|| ''Sterna dougallii'' ||{{lang|en|Roseate tern}}|| |- | [[Geabhróg choiteann]] || ''Sterna hirundo'' ||{{lang|en|Common tern}}|| |- | [[Geabhróg Artach]] || ''Sterna paradisaea'' ||{{lang|en|Arctic tern}}|| |- | [[Geabhróg Forster]]|| ''Sterna forsteri'' ||{{lang|en|Forster's tern}} || (F) |- | [[Geabhróg ríoga ]]|| ''Thalasseus maximus'' ||{{lang|en|Royal tern}} || (F) |- | [[Geabhróg scothdhubh]] || ''Thalasseus sandvicensis'' ||{{lang|en|Sandwich tern}} |- | [[Elegant tern]]|| ''Thalasseus elegans'' || {{lang|en|Geabhróg ghalánta}} || (F) |- | [[Miongheabhróg chíorach]]|| ''Thalasseus bengalensis'' || {{lang|en|Lesser crested tern|| (F) |- | [[Scimire dhubh]]|| ''Rynchops niger'' || {{lang|en|Black skimmer}}|| (F) |} ==Phaethontidae== '''Ord''': [[Phaethontiformes]] '''Fine''': [[Phaethontidae]] Is éin bhána chaola na n-aigéan trópaiceach iad na Phaethontidae, le cleití eireaball lárnacha an-fhada. Tá baill dhubha ar a chuid sciathán fada, agus ar a gcinn. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Saidhbhéar ]] || ''Rissa tridactyla'' ||{{lang|en| Black-legged kittiwake}}|| |- | [[Faetón caolearrach ]]|| ''Phaethon lepturus''||{{lang| White-tailed tropicbird || (F) |- | [[Faetón neimhe ]]||''Phaethon aethereus''||{{lang| Red-billed tropicbird || (F) |} == Lómaí == [[Íomhá:Common Loon (Gavia immer) in the Morro Bay.jpg|right|thumb|An lóma mór, cuairteoir geimhridh ar uiscí cósta.]] '''Ord''' : [[Gaviiformes]]     '''Fine''' : [[Gaviidae]] Is grúpa éan uisceach iad na lómaí, atá le fáil i go leor áiteanna i Meiriceá Thuaidh agus i dtuaisceart na hEorpa. Tá siad ar mhéid lacha mhóir nó gé bheag, rud atá cosúil leo agus iad ag snámh, ach nach bhfuil baint iomlán acu leis. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Lóma rua ]] || ''Gavia stellata'' || {{lang|en| Red-throated loon}}|| |- | [[Lóma Artach]] || ''Gavia arctica'' ||{{lang|en| Arctic loon}}|| (F) |- | [[Lóma an Aigéin Chiúin]] || ''Gavia pacifica'' ||{{lang|Pacific loon || (F) |- | [[Lóma mór ]]|| ''Gavia immer'' ||{{lang|en| Common loon}}|| |- | [[Lóma gobgheal ]]|| ''Gavia adamsii'' || {{lang|en| Yellow-billed loon}}|| (F) |} ==Albatrais== '''Ord''': [[Procellariiformes]] '''Fine''': [[Diomedeidae]] Tá na halbatrais i measc na n-éan eitilte is mó, agus tá na réisí sciathán is mó ag na halbatrais mhóra i ngéineas na 'Diomedea' ', d'aon éan atá ar marthain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Albatras dú-mhalach]]|| ''Thalassarche melanophris'' || {{lang|en| Black-browed albatross}}|| (F) |} ==Guairdill deisceartacha== '''Ord''': [[Procellariiformes]] '''Fine''': [[Oceanitidae]] Is éin mhara san fhine Oceanitidae na guairdill dheisceartaigh, cuid den ord Procellariiformes. Itheann na héin mhara is lú seo crústaigh planctónacha agus éisc bheaga a phioctar ón dromchla, de ghnáth agus iad ag faoileáil go híseal. Bíonn a n-eitilt ag corraí agus uaireanta cosúil le sciatháin leathair. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Guairdeall Wilson ]]|| ''Oceanites oceanicus'' || {{lang|en|Wilson's storm-petrel}}|| (F) |} ==Guairdill tuaisceartacha== [[File:European Storm-petrel.jpg|right|thumb|Guairdeall na mara; Tá an daonra pórúcháin is mó ar domhan ag Éirinn.]] '''Ord''': [[Procellariiformes]] '''Fine''': [[Hydrobatidae]] Cé go bhfuil baill na fine seo cosúil ar go leor bealaí leis na guairdill ó dheas, lena n-áirítear a gcuma agus a nósanna ginearálta, tá go leor difríochtaí géiniteacha ann chun a socrúchán a dhéanamh i bhfine ar leithligh. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Guairdeall na mara ]] || ''Hydrobates pelagicus'' ||{{lang|en|European storm-petrel}}|| |- | [[Guairdeall gabhlach ]]|| ''Oceanodroma leucorhoa'' ||{{lang|en|Leach's storm-petrel}}|| |- | [[Guairdeall Swinhoe]]|| ''Oceanodroma monorhis'' || Swinhoe's storm-petrel|| (F) |- | [[Guairdeall Maidéarach]]<ref name=Lepage/> || ''Oceanodroma castro'' ||Band-rumped storm-petrel|| (F) |} ==Cánóga agus and peadairíní== [[íomhá:Eissturmvogel02.jpg|right|thumb|Thosaigh fulmaire ag pórú i 1911 ach tá siad forleathan anois.]] '''Ord''': [[Procellariiformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Procellariidae]] Is iad na Procellariidae an príomhghrúpa de “fhíor-pheadairíní” mheánmhéide, arb iad is sainairíonna polláirí aontaithe le seiptim meánach agus cleite príomhúla fhada sheachtrach. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Fulmaire]] || ''Fulmarus glacialis'' || {{lang|en|Northern fulmar}} || |- | [[Peadairín clúmhach Maidéarach]]|| ''Pterodroma madeira'' || {{lang|en|Zino's petrel}} || (F) |- | [[Peadairín clúmhach Fea]]|| ''Pterodroma feae'' || {{lang|en|Fea's petrel}} || (F) |- | [[Peadairín clúmhach deisceartach]]|| ''Pterodroma mollis'' || {{lang|en|Soft-plumaged petrel}} || (F) |- | || ''Pterodroma cahow'' || {{lang|en|Bermuda petrel}} || (F) |- | [[Peadairín Bulwer]]|| ''Bulweria bulwerii'' || {{lang|en|Bulwer's petrel}} || (F) |- | [[Cánóg Cory]]|| ''Calonectris borealis'' || {{lang|en|Cory's shearwater}} || |- | [[Cánóg mhór]]|| ''Ardenna gravis'' || {{lang|en|Great shearwater}} || |- | [[Cánóg dhorcha]]|| ''Ardenna griseus'' || {{lang|en|Sooty shearwater}} || |- | [[Cánóg dhubh]] || ''Puffinus puffinus'' || {{lang|en|Manx shearwater}} || |- | [[Cánóg Mheánmhuirí]]|| ''Puffinus yelkouan'' || {{lang|en|Yelkouan shearwater}} || (F) |- | [[Cánóg Bhailéarach]]|| ''Puffinus mauretanicus'' || {{lang|en|Balearic shearwater}} || |- | [[Cánóg Barolo]]|| ''Puffinus baroli'' || {{lang|en|Barolo shearwater}} || (F) |- | || ''Puffinus bailloni'' || {{lang|en|Tropical shearwater}} || (F) |} ==Stoirc== '''Ord''': [[Ciconiiformes]] '''Fine''': [[Ciconiidae]] Lapairí móra, fadchosacha, fadmhuineálacha is ea na stoirc, le goba fada láidre. Tá stoirc balbh, ach is modh tábhachtach cumarsáide é clagarnach na ngob le linn neadaithe. Is féidir lena neadacha a bheith mór agus féadfar iad a athúsáid ar feadh blianta fada. Tá go leor de na speiceas imirceach. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Storc dubh ]] || ''Ciconia nigra'' ||{{lang|en|Black stork}} || (F) |- | [[Storc bán]] || ''Ciconia ciconia'' ||{{lang|en| White stork}} || (F) |} ==Frigéaid== '''Ord''': [[Suliformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Fregatidae]] Is éin mhara mhóra iad frigéaid a fhaightear de ghnáth thar aigéin thrópaiceacha. Tá siad mór, dubh agus bán, nó go hiomlán dubh, le sciatháin fhada agus eireabaill dhorcha. Tá púitsí scornach inséidte daite ag na fireannaigh. Ní bhíonn siad ag snámh ná ag siúl agus ní féidir leo éirí as dromchla cothrom. Agus an cóimheas is mó idir sciathán-agus-meáchan coirp acu d’éan ar bith, is aeróg iad go bunúsach, in ann fanacht eadarbhuas ar feadh níos mó ná seachtain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | Speiceas [[frigéad|frigéid]] || ''Fregata'' || {{lang|en|Frigatebird}} || (F) |} ==Búbaraithe agus gainéid== '''Ord''': [[Suliformes]] '''Fine''': [[Sulidae]] Cuimsíonn na Sulidae na [[Gainéad|gainéid]] agus na [[búbaí|búbaraithe]]. Is éin mhara cósta mheán go mór iad an dá ghrúpa a bhíonn ag tumadh le haghaidh iasc. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | || ''Sula leucogaster'' ||{{lang|en|Brown booby}} || (F) |- | [[Gainéad]] || ''Morus bassanus'' ||{{lang|ga|Northern gannet}}|| |} ==Broighill agus seagaí== '''Ord''': [[Suliformes]] '''Fine''': [[Phalacrocoracidae]] Is éard atá i Phalacrocoracidae ná teaghlach d’éin mhara a itheann cósta meán go mór agus a chuimsíonn cormáin agus shags. Ní hionann dathú pluiméireachta, agus pluiméireacht dhorcha den chuid is mó ag an gcuid is mó díobh, tá roinnt speiceas dubh agus bán agus cuid acu ildaite. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Broigheall]] || ''Phalacrocorax carbo'' ||{{lang|en|Great cormorant}} || |- | [[Seaga]] || ''Phalacrocorax aristotelis'' ||{{lang|en|European shag}} || |- | [[Broigheall cluasach]]|| ''Phalacrocorax auritus'' ||{{lang|en|Double-crested cormorant}} || (F) |} ==Corra, éigrití agus bonnáin== [[íomhá:Little Egret (Egretta garzetta)- In Breeding plumage-actively catching prey in Kolkata I IMG 7990.jpg|right|thumb|Thosaigh Éigrit bheag ag pórú i 1997 agus tá sé ag éirí níos coitianta i gcónaí.]] [[íomhá:Bubulcus ibis 0011.jpg|right|thumb|Is fánach í éigrit eallaigh.]] '''Ord''': [[Pelecaniformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Ardeidae]] Tá na corra, éigrití agus bonnáin sa teaghlach Ardeidae. Is éin chreiche mheán go mór iad corra agus éigrití le muineál agus cosa fada. Eitlíonn na Ardeidae agus a gcuid muineál tarraingthe siar, murab ionann agus éin eile a bhfuil muineál fada orthu mar stoca, íbisí agus corra leitheadacha. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Bonnán Meiriceánach]]|| ''Botaurus lentiginosus'' || {{lang|en|American bittern}} || (F) |- | [[Bonnán]] || ''Botaurus stellaris'' || {{lang|en|Great bittern}} || (F) |- | [[Bonnán beag]] || ''Ixobrychus minutus'' || {{lang|en|Little bittern}} || (F) |- | [[Corr réisc]] || ''Ardea cinerea'' || {{lang|en|Grey heron}} || |- | [[Corr chorcra]] || ''Ardea purpurea'' || {{lang|en|Purple heron}} || |- | [[Éigrit mhór]] || ''Ardea alba'' || {{lang|en|Great egret}} || |- | [[Éigrit bheag]] || ''Egretta garzetta'' || {{lang|en|Little egret}} || |- | [[Éigrit ghorm]]|| ''Egretta caerulea'' || {{lang|en|Little blue heron}} || (F) |- | [[Éigrit eallaigh]]|| ''Bubulcus ibis'' || {{lang|en|Cattle egret}} || (F) |- | [[Corr scréachach]] || ''Ardeola ralloides'' || {{lang|en|Squacco heron}} || (F) |- | [[Corr ghormghlas]]|| ''Butorides virescens'' || {{lang|en|Green heron}} || (F) |- | [[Corr oíche]] || ''Nycticorax nycticorax'' || {{lang|en|Black-crowned night-heron}} || (F) |} ==Íbisí agus corra leitheadach== [[íomhá:Loeffler.jpg|right|thumb|Corr leitheadach Eoráiseach, fánaí neamhchoitianta.]] '''Ord''': [[Pelecaniformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Threskiornithidae]] Is lapairí mhóra talún iad baill na Threskiornithidae. Cuimsíonn siad na [[íbis]]í agus na [[corr leitheadach|corra leitheadach]]. Tá sciatháin fhada, leathan acu le 11 chleite príomhúla agus thart ar 20 cleite tánaisteacha. Eitlíonn siad go láidir agus in ainneoin a méid agus a meáchan, tá siad an-ábalta eitilt ardaitheach. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Íbis niamhrach]] || ''Plegadis falcinellus'' || {{lang|en|Glossy ibis}} || (F) |- | [[Corr leitheadach Eoráiseach]] || ''Platalea leucorodia'' || {{lang|en|Eurasian spoonbill}} || (F) |} ==Coirneach== [[íomhá:2010-kabini-osprey.jpg|right|thumb|Coirneach.]] '''Ord''': [[Accipitriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Pandionidae]] Níl ach speiceas amháin sa teaghlach Pandionidae, an coirneach nó ospróg. Is é an coirneach [[éin chreiche]] mheán-mhór atá mar ghnáth-itheoir éisc le dáileadh ar fud an domhain. Bhí an speiceas seo ina phóraitheoir coitianta in Éirinn tráth ach rinneadh géarleanúint air go ndeachaigh sé as feidhm faoin 19ú haois. Feictear go rialta é agus é ar imirce. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Coirneach]] || ''Pandion haliaetus'' || {{lang|en|Osprey}} || |} ==Seabhaic, iolair agus cúir== [[íomhá:Hen Harrier.jpg|right|thumb|Cromán na gearc, éan pórúcháin annamh.]] [[íomhá:Buzzard.jpg|right|thumb|Clamhán, ag méadú i líon agus ag scaipeadh.]] '''Ord''': [[Accipitriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Accipitridae]] Is teaghlach [[éin chreiche|éan creiche]] é Accipitridae a chuimsíonn seabhaic, iolair, cúir, cromáin agus bultúir. Tá goba cumhachtacha crúcaí ag na héin seo tá a úsáideann siad chun feoil a chuimilt óna gcreach. Tá cosa láidre acu, spuaiceanna cumhachtacha, agus radharc na súl géar. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Clamhán riabhach]] || ''Pernis apivorus'' || {{lang|en|European honey-buzzard}} || (F) |- | [[Bultúr gríofa]]|| ''Gyps fulvus'' || {{lang|en|Eurasian griffon}} || (F) |- | [[Iolar breac mór]] || ''Clanga clanga'' || {{lang|en|Greater spotted eagle}} || (F) |- | [[Iolar fíréan]] || ''Aquila chrysaetos'' || {{lang|en|Golden eagle}} || (F, á thabhairt isteach arís) |- | [[Cromán móna]] || ''Circus aeruginosus'' || {{lang|en|Eurasian marsh-harrier}} || |- | [[Cromán na gcearc]] || ''Circus cyaneus'' || {{lang|en|Hen harrier}} || |- | || ''Circus hudsonius'' || {{lang|en|Northern harrier}} || (F) |- | [[Cromán bánlíoch]] || ''Circus macrourus'' || {{lang|en|Pallid harrier}} || (F) |- | [[Cromán liath]] || ''Circus pygargus'' || {{lang|en|Montagu's harrier}} || (F) |- | [[Spioróg]] || ''Accipiter nisus'' || {{lang|en|Eurasian sparrowhawk}} || |- | [[Spioróg mhór]] || ''Accipiter gentilis'' || {{lang|en|Northern goshawk}} || (F) |- | [[Cúr rua]] || ''Milvus milvus'' || {{lang|en|Red kite}} || |- | [[Cúr dubh]] || ''Milvus migrans'' || {{lang|en|Black kite}} || |- | [[Iolar maol]] || ''Haliaeetus leucocephalus'' || {{lang|en|Bald eagle}} || (F) |- | [[Iolar mara]] || ''Haliaeetus albicilla'' || {{lang|en|White-tailed eagle}} || (F, á thabhairt isteach arís) |- | [[Clamhán lópach]] || ''Buteo lagopus'' || {{lang|en|Rough-legged hawk}} || (F) |- | [[Clamhán]] || ''Buteo buteo'' || {{lang|en|Common buzzard}} || |} ==Scréachóga== '''Ord''': [[Strigiformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Tytonidae]] Is ulchabháin mheán go mór iad scréachóga le cinn mhóra agus aghaidheanna múnlaithe croí tréith agus tréith croíchruthach aghaidheanna. Tá cosa fada láidre acu le croibh cumhachtacha. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Scréachóg reilige]] || ''Tyto alba'' || {{lang|en|Barn owl}} || |} ==Ulchabháin== [[íomhá:CRW 2987.jpg|right|thumb|Ceann cait, speiceas cónaitheach atá deacair a fheiceáil.]] '''Ord''': [[Strigiformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Strigidae]] Is éin chreiche oíche beag go mór iad na h-ulchabháin. Tá súile móra agus cluasa acu atá os comhair agus gob cosúil le seabhac. Tá ciorcal feiceálach cleití timpeall gach súl ar a dtugtar diosca aghaidhe. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Ulchabhán scopach Eoráiseach]] || ''Otus scops'' || {{lang|en|Eurasian scops-owl}} || (F) |- | [[Ulchabhán sneachtúil]] || ''Bubo scandiacus'' || {{lang|en|Snowy owl}} || (F) |- | [[Ulchabhán beag]] || ''Athene noctua'' || {{lang|en|Little owl}} || (F) |- | [[Ceann cait]] || ''Asio otus'' || {{lang|en|Long-eared owl}} || |- | [[Ulchabhán réisc]] || ''Asio flammeus'' || {{lang|en|Short-eared owl}} || |} ==Húpúnna== '''Ord''': [[Bucerotiformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Upupidae]] Tá dath dubh, bán agus oráiste-bándearg ar húpúnna le cuircíní mór ar a gceann. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Húpú]] || ''Upupa epops'' || {{lang|en|Eurasian hoopoe}} || |} ==Cruidíní== [[íomhá:Alcedo atthis 1 (Lukasz Lukasik).jpg|right|thumb|Feictear cruidín coitianta in aice le haibhneacha agus lochanna.]] '''Ord''': [[Coraciiformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Alcedinidae]] Is éin mheánmhéide iad cruidíní le cinn mhóra, goba bioracha fada, cosa gearra, agus eireabaill ghiortacha. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Cruidín]] || ''Alcedo atthis'' || {{lang|en|Common kingfisher}} || |- | [[Cruidín creasa]]|| ''Ceryle alcyon'' || {{lang|en|Belted kingfisher}} || (F) |} ==Beachadóirí== '''Ord''': [[Coraciiformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Meropidae]] Is fine éan iad na beachadóirí a fhaightear den chuid is mó san Afraic, ach tá cinn eile le fáil i ndeisceart na hEorpa, i Madagascar, san Astráil, agus sa Ghuine Nua. Is sainairíonna iad pluiméirí daite saibhir, coirp caol, agus cleití eireaball fada fadaithe de ghnáth. Tá siad uile ildaite agus tá goba fada laghdaithe agus sciatháin bioracha acu a thugann cuma cosúil le fáinleog dóibh. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Beachadóir Eorpach]] || ''Merops apiaster'' || {{lang|en|European bee-eater}} || (F) |} ==Rollóirí== '''Ord''': [[Coraciiformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Coraciidae]] Tá rollóirí cosúil le préacháin i méid agus i struchtúr, ach tá baint níos dlúithe acu le cruidíní agus beachadóirí. Roinneann siad cuma ildaite na ngrúpaí sin le gormacha agus donn is mó. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Rollóir Eorpach]] || ''Coracias garrulus'' || {{lang|en|European roller}} || (F) |} ==Cnagairí== [[íomhá:Dendrocopos major 4-3c.jpg|right|thumb|Cuairteoir ócáideach ab ea mórchnagaire breac ach phóraigh sé le déanaí.]] '''Ord''': [[Piciformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Picidae]] Is éin bheaga nó mheánmhéide iad cnagairí na coille le gob cosúil le siséal, cosa gearra, eireabaill righin, agus teangacha fada a úsáidtear chun feithidí a ghabháil. Tá cosa ag roinnt speiceas le dhá bharraicín ag pointeáil ar aghaidh agus dhá cheann ar gcúl, agus níl ach trí bharraicín ag roinnt speiceas. Tá sé de nós ag go leor cnónna coill cnagadh go torann ar stoc crainn lena goba. Thosaigh mórchnagaire breac ag pórú le blianta beaga anuas. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Cam-mhuin]] || ''Jynx torquilla'' || {{lang|en|Eurasian wryneck}} || (F) |- | [[Súdhiúlaí tarrbhuí]]|| ''Sphyrapicus varius'' || {{lang|en|Yellow-bellied sapsucker}} || (F) |- | [[Mórchnagaire breac]] || ''Dendrocopos major'' || {{lang|en|Great spotted woodpecker}} || |- | [[Cnagaire glas]] || ''Picus viridis'' || {{lang|en|Eurasian green woodpecker}} || |} ==Fabhcúin== [[íomhá:Common-Kestrel-5.jpg|right|thumb|Is gnáthchónaitheoir é pocaire gaoithe.]] '''Ord''': [[Falconiformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Falconidae]] Is fine d’éin chreiche laethúil é Falconidae. Tá siad difriúil ó seabhaic, iolair agus cúir sa mhéid is go maraíonn siad lena gob in ionad a crobh. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Mionphocaire gaoithe]] || ''Falco naumanni'' || {{lang|en|Lesser kestrel}} || (F) |- | [[Pocaire gaoithe]] || ''Falco tinnunculus'' || {{lang|en|Eurasian kestrel}} || |- | [[Fabhcún cosdearg]] || ''Falco vespertinus'' || {{lang|en|Red-footed falcon}} || (F) |- | [[Meirliún]] || ''Falco columbarius'' || {{lang|en|Merlin}} || |- | [[Fabhcún coille]] || ''Falco subbuteo'' || {{lang|en|Eurasian hobby}} || (F) |- | [[Fabhcún mór]]|| ''Falco rusticolus'' || {{lang|en|Gyrfalcon}} || (F) |- | [[Fabhcún gorm]] || ''Falco peregrinus'' || {{lang|en|Peregrine falcon}} || |} ==Tyrannidae== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Tyrannidae]] Is fine éan é Tyrannidae atá le fáil ar fud Mheiriceá Thuaidh agus Theas. Aistrítear a n-ainm Béarla mar "cuilirí anlatha". Féach siad cosúil leis na cuilirí an tSean-Domhain, ach tá níos láidre agus tá a goba níos láidre. Níl scileanna amhránaíochta na n-éan ceoil acu. Tá an chuid is mó, ach níl siad uile, sách simplí. Tá an chuid is mó díobh [[feithiditeach]]. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | || ''Tyrannus tyrannus'' || {{lang|en|Eastern kingbird}} || (F) |} ==Glaseáin== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Vireonidae]] Is éard atá sna glaseáin ná grúpa éan pasaireach beag nó meánmhéide atá teoranta don Domhan Nua. Is gnách go mbíonn dath glas orthu agus bíonn siad cosúil le ceoldrámaí an Domhain Nua seachas a gcuid gob níos troime. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Glaséan Philadelphia]]|| ''Vireo philadelphicus'' || {{lang|en|Philadelphia vireo}} || (F) |- | [[Glaséan súildearg]]|| ''Vireo olivaceus'' || {{lang|en|Red-eyed vireo}} || (F) |} ==Óiréil an tseandomhain== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Oriolidae]] Is éin [[pasaireach]] ildaite iad óiréil an tseandomhain. Níl baint acu leis óiréil an Domhain Nua. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Óiréal órga]] || ''Oriolus oriolus'' || {{lang|en|Eurasian golden oriole}} || (F) |} ==Scréacháin== [[íomhá:Lanius collurio male am.jpg|right|thumb|Is imirceach pasáiste annamh é scréachán droimrua.]] '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Laniidae]] Is éin pasaireach iad scréacháin a bhfuil aithne orthu mar gheall ar a nós éan agus ainmhithe beaga eile a ghabháil. Cuireann siad coirp a gcreach ar ndealga. Tá gob scréacháin ceangailte, cosúil le héan creiche tipiciúil. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Scréachán droimrua]] || ''Lanius collurio'' || {{lang|en|Red-backed shrike}} || |- | [[Scréachán earr-rua]]|| ''Lanius phoenicuroides'' || {{lang|en|Red-tailed shrike}} || (F) |- | || ''Lanius isabellinus'' || {{lang|en|Isabelline shrike}} || (F) |- | [[Scréachán donn]]|| ''Lanius cristatus'' || {{lang|en|Brown shrike}} || (F) |- | [[Mórscréachán liath]] || ''Lanius excubitor'' || {{lang|en|Great gray shrike}} || (F) |- | [[Mionscréachán liath]] || ''Lanius minor'' || {{lang|en|Lesser gray shrike}} || (F) |- | [[Scréachán coille]] || ''Lanius senator'' || {{lang|en|Woodchat shrike}} || (F) |} ==Caróga agus meaigeanna== [[íomhá:Corvus cornix in Locarno.jpg|right|thumb|Is gnáthchónaitheoir é caróg liath.]] '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Corvidae]] Tá baill an Corvidae níos airde ná an meán i measc na pasairigh. Taispeánann cuid de na speicis is mó leibhéil arda faisnéise. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Scréachóg choille]] || ''Garrulus glandarius'' || {{lang|en|Eurasian jay}} || |- | [[Snag breac]] || ''Pica pica'' || {{lang|en|Eurasian magpie}} || |- | [[Cág cosdearg]] || ''Pyrrhocorax pyrrhocorax'' || {{lang|en|Red-billed chough}} || |- | [[Cág]] || ''Corvus monedula'' || {{lang|en|Eurasian jackdaw}} || |- | [[Rúcach]] || ''Corvus frugilegus'' || {{lang|en|Rook (bird)|Rook}} || |- | [[Caróg dhubh]] || ''Corvus corone'' || {{lang|en|Carrion crow}} || |- | [[Fiach dubh]] || ''Corvus corax'' || {{lang|en|Common raven}} || |- | [[Caróg liath]] || ''Corvus cornix'' || {{lang|en|Hooded crow}} || |} ==Meantáin== [[íomhá:Coal tit (Periparus ater) on line.jpeg|right|thumb|Tá meantán dubh coitianta i gcoillte agus i ngairdíní.]] '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Paridae]] Is speicis bheaga coillearnacha iad na meantáin le goba gearra láidre. Tá círíni ag cuid acu. Is éin inoiriúnaithe iad, le réim bia measctha lena n-áirítear síolta agus feithidí. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Meantán dubh]] || ''Periparus ater'' || {{lang|en|Coal tit}} || |- | [[Meantán lathaí]] || ''Poecile palustris'' || {{lang|en|Marsh tit}} || (F) |- | [[Meantán gorm]] || ''Cyanistes caeruleus'' || {{lang|en|Eurasian blue tit}} || |- | [[Meantán mór]] || ''Parus major'' || {{lang|en|Great tit}} || |} ==Fuiseoga== [[íomhá:Alauda arvensis 2.jpg|right|thumb|Is gnáthchónaitheoir í fuiseog.]] '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Alaudidae]] Is éin bheaga talún iad fuiseoga le hamhráin iomarcacha go minic agus eitiltí ar taispeáint. Tá cuma pat-baoth ar fhormhór na speiceas. Is feithidí agus síolta a gcuid bia. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Fuiseog adharcach]] || ''Eremophila alpestris'' || {{lang|en|Horned lark}} || |- | [[Fuiseog ladharghearr]] || ''Calandrella brachydactyla'' || {{lang|en|Greater short-toed lark}} || (F) |- | [[Fuiseog choille]] || ''Lullula arborea'' || {{lang|en|Wood lark}} || (F) |- | [[Fuiseog]] || ''Alauda arvensis'' || {{lang|en|Eurasian skylark}} || |} ==Panuridae== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Panuridae]] Tá an speiceas seo, an t-aon cheann dá fhine, le fáil i leapacha giolcach ar fud na hEorpa measartha agus na hÁise. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Meantán croiméalach]] || ''Panurus biarmicus'' || {{lang|en|Bearded reedling}} || (F) |} ==Cisticolidae== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Cisticolidae]] Is ceolairí iad na Cisticolidae a fhaightear go príomha i réigiúin theas níos teo den Sean-Domhan. De ghnáth is éin an-bheag iad a bhfuil cuma dhonn nó liath orthu. Tá siad le fáil i bhfor-réidh mar talamh féaraigh nó scrobarnach. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Ceolaire feanearrach]]|| ''Cisticola juncidis'' || {{lang|en|Zitting cisticola}} || (F) |} ==Ceolairí giolcaí== [[Íomhá:Acrocephalus scirpaceus Vlaskop cropped.jpg|deas|mion|Ceolaire giolcaí]] '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Acrocephalidae]] Is iondúil go mbíonn baill an teaghlaigh seo sách mór do cheolairí. Tá an chuid is mó díobh donn thuas le buí nó bánlíoch thíos. Is gnách go mbíonn siad le fáil i gcoillearnach oscailte, i leapacha giolcacha nó i bhféar ard. Faightear an fine den chuid is mó i ndeisceart go iarthar na hEoráise agus sa timpeallacht, ach téann sé i bhfad isteach san Aigéan Ciúin, le roinnt speiceas san Afraic. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Ceolaire cuaráin]] || ''Iduna caligata'' || {{lang|en|Booted warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire Syke]]|| ''Iduna rama'' || {{lang|en|Sykes's warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire bánlíoch]] || ''Iduna pallida'' || {{lang|en|Eastern olivaceous warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire binn]]|| ''Hippolais polyglotta'' || {{lang|en|Melodious warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire ictireach]] || ''Hippolais icterina'' || {{lang|en|Icterine warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire uisce]]|| ''Acrocephalus paludicola'' || {{lang|en|Aquatic warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire cíbe]] || ''Acrocephalus schoenobaenus'' || {{lang|en|Sedge warbler}} || |- | [[Ceolaire gort ríse]] || ''Acrocephalus agricola'' || {{lang|en|Paddyfield warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire Blyth]] || ''Acrocephalus dumetorum'' || {{lang|en|Blyth's reed warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire corraigh]] || ''Acrocephalus palustris'' || {{lang|en|Marsh warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire giolcaí]] || ''Acrocephalus scirpaceus'' || {{lang|en|Eurasian reed warbler}} || |- | [[Ceolaire giolcaí mór]]|| ''Acrocephalus arundinaceus'' || {{lang|en|Great reed warbler}} || (F) |} ==Gealóga an tseandomhain== [[File:Emberiza citrinella bl1.jpg|right|thumb|An bhuíóg, tá líon na gcónaitheoirí seo ag laghdú.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Emberizidae]] Is fine mhór éan pasaireach iad na hEmberizidae ina bhfuil géineas amháin ann. Itheann siad síolta le goba a bhfuil cruth sainiúil orthu. Tá patrúin sainiúla sa chloigeann ag go leor speiceas acu. Go dtí 2017, measadh go raibh gealbhain an Domhain Nua (Passerellidae) mar chuid den fhine seo freisin. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gealóg cheanndubh ]] || ''Emberiza melanocephala'' || {{lang|en|Black-headed bunting}}|| (F) |- | [[Gealóg bhuachair ]] || ''Emberiza calandra'' ||{{lang|en| Corn bunting}}|| (F, pórtha a thuilleadh) |- | [[Cirlghealóg ]] || ''Emberiza cirlus'' ||{{lang|en|Cirl bunting}} || (F) |- | [[Buíóg ]] || ''Emberiza citrinella'' ||{{lang|en|Yellowhammer}}|| |- | [[Gealóg phéine]]|| ''Emberiza leucocephalos'' ||{{lang|en| Pine bunting}} || (F) |- | [[Gealóg gharraí ]] || ''Emberiza hortulana'' ||{{lang|en|Ortolan bunting}} || (F) |- | [[Gealóg ghiolcaí ]] || ''Emberiza schoeniclus'' ||{{lang|en|Reed bunting}} | |- | [[Gealóg bhroinnbhuí ]]|| ''Emberiza aureola'' || {{lang|en| Yellow-breasted bunting}}|| (F) |- | [[Gealóg bheag ]]|| ''Emberiza pusilla'' || {{lang|en|Little bunting}}|| (F) |- | [[Gealóg thuathúil ]]|| ''Emberiza rustica'' ||{{lang|en| Rustic bunting}} || (F) |} ==Gealbhain an Domhain Nua== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Passerellidae]] Go 2017, measadh go raibh na speicis seo mar chuid den fhine Emberizidae. Tugtar "gealbhain" ar fhormhór na speiceas, ach níl dlúthbhaint ag na héin seo leis na gealbhain Sean-Domhain atá sa fhine Passeridae. Tá patrúin sainiúla ceann ag go leor acu. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gealbhan sionnaigh]] || ''Passerella iliaca'' || {{lang|en|Fox sparrow}} || (F) |- | [[Luachairín shúildubh]]|| ''Junco hyemalis'' || {{lang|en|Dark-eyed junco}} || (F) |- | [[Gealbhan bánchorónach]]|| ''Zonotrichia leucophrys'' || {{lang|en|White-crowned sparrow}} || (F) |- | [[Gealbhan píbgheal]]|| ''Zonotrichia albicollis'' || {{lang|en|White-throated sparrow}} || (F) |} ==Gealbhain an tseandomhain== [[File:House sparrowII.jpg|right|thumb|Gealbhan binne, coitianta timpeall áitreabh an duine.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Passeridae]] Is éin bheaga phasaireacha iad gealbhain an tseandomhain. Go ginearálta, is gnách gur éin bheaga, ramhara, dhonna nó liatha iad le heireabaill ghearra agus ghoba gearra cumhachtacha. Itheoirí síol na iad gealbhain, ach itheann siad feithidí beaga freisin. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gealbhan binne]] || ''Passer domesticus'' ||{{lang|en|House sparrow}}|| |- | [[Gealbhan crainn]] || ''Passer montanus'' ||{{lang|en|Eurasian tree sparrow}}|| |} ==Icteridae== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Icteridae]] Is éard atá sna Icteridae ná grúpa éan pasaireach beag go meánmhéide, go minic ildaite, atá teoranta don Dhomhan Nua. Is é dubh an chuid is mó de na speicis mar an dath cluimhrí is mó, go minic beoga le buí, oráiste nó dearg. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Bobóilinc]] || ''Dolichonyx oryzivorus'' || {{lang|en|Bobolink}} || (F) |- | [[Óiréal tuaisceartach]]|| ''Icterus galbula'' || {{lang|en|Baltimore oriole}} || (F) |} ==Ceolairí an Domhain Nua== [[íomhá:Blue-winged Warbler.jpg|right|thumb|Ba é an ceolaire gormeiteach ar [[Cléire]] sa bhliain 2000 an chéad taifead Eorpach.]] '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Parulidae]] Is grúpa d’éin bheaga, ildaite, paserine iad na ceolairí an Domhain Nua atá teoranta do Chríocha Mheiriceá. Tá an chuid is mó díobh ainmhí crannach, ach tá cuid acu ainmhí talún. Is feithidicídí iad formhór na mball den fhine seo. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | || ''Seiurus aurocapilla'' || {{lang|en|Ovenbird}} || (F) |- | [[Smólach uisce tuaisceartach]]|| ''Parkesia noveboracensis'' || {{lang|en|Northern waterthrush}} || (F) |- | [[Ceolaire gormeiteach]]|| ''Vermivora cyanoptera'' || {{lang|en|Blue-winged warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire dubh is bán]]|| ''Mniotilta varia'' || {{lang|en|Black-and-white warbler}} || (F) |- | [[Buíphíb choiteann]]|| ''Geothlypis trichas'' || {{lang|en|Common yellowthroat}} || (F) |- | [[Earrdheargán Meiriceánach]]|| ''Setophaga ruticilla'' || {{lang|en|American redstart}} || (F) |- | || ''Setophaga americana'' || {{lang|en|Northern parula}} || (F) |- | || ''Setophaga petechia'' || {{lang|en|Yellow warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire dubhéadanach]]|| ''Setophaga striata'' || {{lang|en|Blackpoll warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire buíphrompach]]|| ''Setophaga coronata'' || {{lang|en|Yellow-rumped warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire Ceanadach]]|| ''Cardellina canadensis'' || {{lang|en|Canada warbler}} || (F) |- | || ''Cardellina pusilla'' || {{lang|en|Wilson's warbler}} || (F) |} ==Cairdinéil== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Cardinalidae]] Is fine iad na cairdinéil d’éin láidre a itheann síolta le goba láidre. De ghnáth bíonn baint acu le coillearnach oscailte. Is minic go mbíonn a gcluimhreach an-difriúil ag bhfireannach agus ag mbaineannaigh. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Tanagair scarlóideach]]|| ''Piranga olivacea'' || {{lang|en|Scarlet tanager}} || (F) |- | [[Gobach mór broinnrósach]] || ''Pheucticus ludovicianus'' || {{lang|en|Rose-breasted grosbeak}} || (F) |- | [[Gealóg phlúiríneach]]|| ''Passerina cyanea'' || {{lang|en|Indigo bunting}} || (F) |} ==Glasóga agus riabhóga== [[File:Pied Wagtail rear view 700.jpg|right|thumb|An ghlasóg shráide, cónaitheoir coitianta agus forleathan. ]] [[File:Grey Wagtail.jpg|right|thumb|Tá an ghlasóg liath beagán níos mó ná an ghlasóg bhán.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Motacillidae]] Fine bheag éan le eireabaill mheánmhéide go fada is ea na Motacillidae. Cuimsíonn siad na glasóga, na crúba fada agus na riabhóga. Is feithiditeoirí caola iad a itheann ar an talamha amuigh faoin tuath. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Glasóg liath ]] || ''Motacilla cinerea'' ||{{lang|en| Gray wagtail}}|| |- | [[Glasóg bhuí iartharach]]|| ''Motacilla flava'' || Western yellow wagtail || |- | [[Glasóg bhuí oirthearach ]] <ref name=Lepage/> || ''Motacilla tschutschensis'' ||Eastern yellow wagtail || (F) |- | [[Glasóg chiotrónach ]] || ''Motacilla citreola'' || Citrine wagtail || (F) |- | [[Glasóg bhán]]/[[Glasóg shráide]] || ''Motacilla alba'' ||{{lang|en|White wagtail}}|| |- | [[Riabhóg Richard ]]|| ''Anthus richardi'' || {{lang|en| Richard's pipit}}|| (F) |- | [[Riabhóg dhonn]] || ''Anthus campestris'' ||{{lang|en|Tawny pipit}}|| (F) |- | [[Riabhóg mhóna]] || ''Anthus pratensis'' ||{{lang|en| Meadow pipit}}|| |- | [[Riabhóg choille ]] || ''Anthus trivialis'' ||{{lang|en| Tree pipit}} || |- | [[Riabhóg dhroimghlas ]]|| ''Anthus hodgsoni'' ||{{lang|en| Olive-backed pipit}} || (F) |- | [[Riabhóg Pechora ]]|| ''Anthus gustavi'' ||{{lang|en| Pechora pipit}} || (F) |- | [[Riabhóg phíbrua ]] || ''Anthus cervinus'' ||{{lang|en|Red-throated pipit}} || (F) |- | [[Riabhóg uisce ]] || ''Anthus spinoletta'' ||{{lang|en|Water pipit}} || (F) |- | [[Riabhóg chladaigh |Rock pipit]] || ''Anthus petrosus'' ||{{lang|en| Eurasian rock pipit}}|| |- | [[Riabhóg scothdhearg]]|| ''Anthus rubescens'' || American pipit || (F) |} ==Glasáin, Euphonia, agus comhghuaillithe == [[File:Fringilla coelebs chaffinch male edit2.jpg|right|thumb|An rí rua, cónaitheoir an-choitianta.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Fringillidae]] Is éin phasaireacha a itheann síolta iad na [[Glasán (éan)|glasáin]], atá beag go measartha mór agus a bhfuil goba láidre orthu, de ghnáth cónúil agus i roinnt speiceas an-mhór. Tá dhá chleite eireabaill déag acu agus naoi bpríomhchleite ag gach ceann acu. Tá eitilt phreabadh ag na héin seo le babhtaí malartacha ag bualadh a sciathán agus ag faoileitilt ar sciatháin iata, agus bíonn cantain na n-éan seo go maith. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Rí rua]] || ''Fringilla coelebs'' ||{{lang|en| Common chaffinch}}|| |- | [[Breacán ]] || ''Fringilla montifringilla'' ||{{lang|en|Brambling}}|| |- | [[Glasán gobmhór ]] || ''Coccothraustes coccothraustes'' || {{lang|en|Hawfinch}}|| (F) |- | [[Rósghlasán coiteann ]]|| ''Carpodacus erythrinus'' || {{lang|ga|Common rosefinch}}|| (F) |- | [[Corcrán coille ]] || ''Pyrrhula pyrrhula'' ||{{lang|en|Eurasian bullfinch}}|| |- | [[Glasán darach ]] || ''Chloris chloris'' ||{{lang|en|European greenfinch}}|| |- | [[Gleoiseach sléibhe]] || ''Linaria flavirostris'' ||{{lang|en|Twite}}|| |- | [[Gleoiseach ]] || ''Linaria cannabina'' ||{{lang|en|Eurasian linnet}}|| |- | [[Deargéadan coiteann ]]|| ''Acanthis flammea'' ||{{lang|en|Common redpoll}} || |- | [[Deargéadan beag ]] <ref name=Lepage/> || ''Acanthis cabaret'' ||{{lang|ga|Lesser redpoll}}|| |- | [[Deargéadan Hornemann]]|| ''Acanthis hornemanni'' ||Hoary redpoll || (F) |- | [[Crosghob pearóide ]]|| ''Loxia pytyopsittacus'' ||Parrot crossbill || (F) |- | [[Crosghob rua ]]|| ''Loxia curvirostra'' ||{{lang|en|Red crossbill}}|| |- | [[Crosghob báneiteach ]] || ''Loxia leucoptera'' ||{{lang|en|White-winged crossbill}} || (F) |- | [[Lasair choille ]] || ''Carduelis carduelis'' ||{{lang|en|European goldfinch}}|| |- | [[Seirín Eorpach]]|| ''Serinus serinus'' || {{lang|en| European serin}}|| (F) |- | [[Siscín Eoráiseach ]]|| ''Spinus spinus'' ||{{lang|en|Eurasian siskin}}|| |} ==Calcariidae== '''Ord''': [[Passeriformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Calcariidae]] Is fine éan pasaireach iad na Calcariidae a bhí grúpáilte go traidisiúnta le gealbhain an Domhain Nua, ach atá difriúil ar roinnt bealaí agus is gnách go mbíonn siad le fáil i limistéir for-réidhe. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gealóg Laplannach]]|| ''Calcarius lapponicus'' || {{lang|en|Lapland longspur}} || |- | [[Gealóg shneachta]]|| ''Plectrophenax nivalis'' || {{lang|en|Snow bunting}} || |} ==Donnóga== [[File:Dunnock.jpg|right|thumb|An donnóg, cónaitheoir an-choitianta.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Prunellidae]] Is iad na donnóga an t-aon fhine éan atá go hiomlán eindéimeach sa [[Pailéartach|Phailéartach]]. Is speiceas beag, measartha gruama é atá cosúil go leor le gealbhain an tSean-Domhain. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Donnóg shléibhe ]] <ref name=Lepage/> || ''Prunella montanella'' ||Siberian accentor || (F) |- | [[Donnóg ]] || ''Prunella modularis'' ||Dunnock|| |} ==Síodeitigh== '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Bombycillidae]] [[File:Bohemian Waxwing-male, Ottawa.jpg|thumb|Síodeiteach Boihéamach-fireann, Ottawa]] Is grúpa éan iad na [[Síodeiteach|síodeitigh]] le cluimhreach bhog shíoda agus reanna dearga uathúla ar chuid de na cleití sciatháin. Sna síodeitigh Bhoihéamacha agus chéadair, tá cuma [[céir séalaithe]] ar na reanna seo agus tugann siad a ainm don ghrúpa. Is éin chrainn iad seo i bhforaoisí thuaidh. Fanann siad beo ina gcónaí ar fheithidí sa samhradh agus ar chaora sa gheimhreadh. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Síodeiteach Boihéamach ]] || ''Bombycilla garrulus'' ||{{lang|en|Bohemian waxwing}}|| |- | [[Síodeiteach céadair]]|| ''Bombycilla cedrorum'' ||Cedar waxwing || (F) |} ==Dreoilíní== [[File:Zaunkoenig-photo.jpg|right|thumb|An dreoilín, Is sean-thraidisiún in Éirinn é [[Lucht an Dreoilín|Lá an Dreoilín]]]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Troglodytidae]] Tá na [[Dreoilín donn|dreoilíní]] beag agus neamhshuntasach den chuid is mó ach amháin a gcuid ceiliúr ard. Tá sciatháin ghearra agus goba tanaí casta síos ar na héin seo. Is minic a choinníonn roinnt speiceas a n-eireabaill ina seasamh. Is éin fheithiditeacha iad uile. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Dreoilín donn|Dreoilíní]] || ''Troglodytes troglodytes'' ||{{lang|en|Eurasian wren}}|| |} ==Cuilirí an tSean-Domhain== [[File:SpottedFlycatcheronfence.jpg|right|thumb|An cuilire liath, ceann de na cuairteoirí deireanacha a thagann le linn an tsamhraidh go hÉirinn.]] [[File:Robin Redbreast at Greenwich Park, London.jpg|right|thumb|An spideog bhroinndearg, cónaitheoir coiteanna agus aithnidiúil.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Muscicapidae]] Fine mhór d'fheithiditeoirí bheaga crainn den chuid is mó is ea '''cuilirí an tSean-Domhain'''. Tá cuma an-éagsúil ar na héin seo, ach den chuid is mó bíonn ceiliúir laga agus glaonna crua acu. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Cuilire liath ]] || ''Muscicapa striata'' ||{{lang|en|Spotted flycatcher}}|| |- | [[Torspideog ruadhonn ]] || ''Cercotrichas galactotes'' ||Rufous-tailed scrub-robin || (F) |- | [[Spideog bhroinndearg]] || ''Erithacus rubecula'' ||{{lang|en| European robin}}|| |- | [[Filiméala smólaigh ]] || ''Luscinia luscinia'' || Thrush nightingale|| (F) |- | [[Filiméala|Filiméala coiteann]] || ''Luscinia megarhynchos'' || Common nightingale || (F) |- | [[Gormphíb|Gormphíb Shualannach ]] || ''Luscinia svecica'' ||Bluethroat || (F) |- | [[Gormphíb earrdhubhghorm, ]]|| ''Tarsiger cyanurus'' || Red-flanked bluetail|| (F) |- | [[Cuilire earrbhán ]] <ref name=Lepage/> || ''Ficedula albicilla'' || Taiga flycatcher || (F) |- | [[Cuilire beag ]] || ''Ficedula parva'' ||Red-breasted flycatcher || (F) |- | [[Cuilire alabhreac ]] || ''Ficedula hypoleuca'' ||European pied flycatcher || |- | [[Cuilire píb-bhán ]]|| ''Ficedula albicollis'' || Collared flycatcher || (F) |- | [[Earrdheargán| Earrdheargán coiteann ]] || ''Phoenicurus phoenicurus'' ||{{lang|en|Common redstart}}|| |- | [[Earrdheargán dubh ]] || ''Phoenicurus ochruros'' ||{{lang|en| Black redstart}}|| |- | [[Smólach aille ]]|| ''Monticola saxatilis'' ||Rufous-tailed rock-thrush || (F) |- | [[Caislín aitinn ]] || ''Saxicola rubetra'' ||Whinchat|| |- | [[Caislín dristeánach ]]|| ''Saxicola rubicola'' ||{{lang|en| European stonechat}}|| |- | [[Caislín Múrach]]|| ''Saxicola maurus'' || Siberian stonechat|| (F) |- | [[Clochrán coiteann ]] || ''Oenanthe oenanthe'' ||Northern wheatear || |- | [[Clochrán Sibéal ]]|| ''Oenanthe isabellina'' || Isabelline wheatear|| (F) |- | [[Clochrán fásaigh ]] || ''Oenanthe deserti'' || Desert wheatear || (F) |- | [[Clochrán alabhreac ]] || ''Oenanthe pleschanka'' ||Pied wheatear || (F) |- | [[Clochrán Easpáinneach ]] || ''Oenanthe hispanica'' || Western black-eared wheatear|| (F) |- | [[Clochrán dubh is bán ]]|| ''Oenanthe melanoleuca'' ||Eastern black-eared wheatear || (F) |- | [[Clochrán earrbhán ]]|| ''Oenanthe leucura'' ||{{lang|en| Black wheatear}}|| (F) |} ==Smólaigh agus comhghuaillithe== [[File:Turdus torquatus2.jpg|right|thumb|Lon creige, cuairteoir annamh sa samhradh, ar shléibhte arda.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Turdidae]] Is grúpa éan pasaireach iad na [[Smólach|smólaigh]] a tharlaíonn go príomha sa sean domhan. Is feithiditeoirí nó omnabhóirí uaireanta méithe iad le cluimhreach bhog. Bíonn siad beag go meánmhéide agus beathaíonn siad ar an talamh go minic. Tá céiliúr tarraingteach ag go leor acu. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Smólach Sibéarach ]] || ''Geokichla sibirica'' ||Siberian thrush || (F) |- | [[Smólach White ]] || ''Zoothera dauma'' || White's thrush || (F) |- | [[Smólach dubh]]|| ''Catharus fuscescens'' || Veery|| (F) |- | [[Smólach glasleicneach ]]|| ''Catharus minimus'' || Gray-cheeked thrush || (F) |- | [[Smólach Swainson ]]|| ''Catharus ustulatus'' || Swainson's thrush|| (F) |- | [[Smólach breac ]]|| ''Catharus guttatus'' ||Hermit thrush || (F) |- | [[Liatráisc ]] || ''Turdus viscivorus'' ||{{lang|en|Mistle thrush}}|| |- | [[Smólach ceoil ]] || ''Turdus philomelos'' ||{{lang|en|Song thrush}}|| |- | [[Deargán sneachta ]] || ''Turdus iliacus'' ||{{lang|en| Redwing}}|| |- | [[Lon dubh ]] || ''Turdus merula'' ||{{lang|en| Eurasian blackbird}}|| |- | [[Smólach imirce ]]|| ''Turdus migratorius'' ||{{lang|en| American robin}}|| (F) |- | [[Sacán ]] || ''Turdus pilaris'' ||{{lang|en|Fieldfare}}|| |- | [[Lon creige ]] || ''Turdus torquatus'' ||{{lang|en| Ring ouzel}}|| |- | [[Smólach píbdhubh ]]<ref name=Lepage/> || ''Turdus atrogularis'' || Black-throated thrush || (F) |- | [[Smólach ordúil ]]<ref name=Lepage/> || ''Turdus eunomus'' ||Dusky thrush || (F) |- | [[Smólach Naumann ]]<ref name=Lepage/> || ''Turdus naumanni'' ||Naumann's thrush || (F) |} ==Éin aithriseacha agus Toxostoma== '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Mimidae]] Is fine d’éin phasaireacha iad na Mimidae a chuimsíonn [[Toxostoma]], [[Éan aithriseach| éin aithriseacha]], [[creathóir (Éan)|creathóirí]], agus [[catéan an Domhain Nua|catéin an Domhain Nua]]. Tá na héin seo suntasach mar gheall ar a nguthaíochtaí, go háirithe a gcumas aithris a dhéanamh ar réimse leathan éan agus fuaimeanna eile a chloistear amuigh faoin aer. Bíonn claonadh ag a gcuid dathú i dtreo dathanna liatha agus donna. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Catéan liath ]] || ''Dumetella carolinensis'' ||Gray catbird || (F) |} ==Druideanna== [[File:Taking a rest.jpg|right|thumb| An druid choiteann, tá cluimhreach dhathlonrach acu.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Sturnidae]] Is éin phasaireacha bheaga nó mheánmhéide iad na druideanna. Tá a n-eitilt láidir agus díreach agus tá siad an-thréadúil. Is í an ghnáthóg is fearr leo ná bheith i lár na tuaithe oscailte. Itheann siad feithidí agus torthaí. Is gnách go mbíonn cluimhreach dhorcha le loinnir mhiotalach acu. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Druid choiteann]] || ''Sturnus vulgaris'' ||{{lang|en|Common starling}} | |- | [[Druid rósach ]] || ''Pastor roseus'' || Rosy starling || (F) |} ==Tumadóirí== [[File:Cinclus cinclus -Scotland-4-4c.jpg|right|thumb|'''An gabha dubh''' a bhíonn le fáil feadh sruthanna agus aibhneacha atá ag sreabhadh go tapa.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Cinclidae]] Is grúpa éan den fhine Cinclidés iad na tumadóirí, a bhíonn ar fara i dtimpeallachtaí uisceacha i gCríocha Mheiriceá, san Eoraip agus san Áise. Ainmnítear iad as a ngluaiseachtaí ' ag bogadaíl' nó 'ag tumadh'. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- |[[Gabha dubh]] || ''Cinclus cinclus'' ||{{lang|en|White-throated dipper}}|| |} ==Corra, éigrití agus bonnáin== [[íomhá:Little Egret (Egretta garzetta)- In Breeding plumage-actively catching prey in Kolkata I IMG 7990.jpg|right|thumb| Éigrítí bheaga, a tógadh den chéad uair sa bhliain 1997 agus atá ag éirí níos coitianta i gcónaí.]] [[íomhá:Bubulcus ibis 0011.jpg|right|thumb| An éigrit eallaigh, fánaí neamhchoitianta.]] '''Ord''': [[Pelecaniformes]]&nbsp;&nbsp;&nbsp;'''Fine''': [[Ardeidae]] Tá na bonnáin, corra agus éigrití san fhine Ardeidae. Is lapairí mheánméide go mór iad le muiníl agus cosa fada. Is gnách go mbíonn muiníl níos giorra ag na bonnáin agus bíonn siad níos faichillí. Eitlíonn baill de na hArdeidae lena gcuid muineál tarraingthe siar, murab ionann agus éin eile a bhfuil muiníl fhada orthu, a leithéid agus stoirmeacha, ibises agus corra leitheadacha. Eitlíonn baill de na hArdeidae lena gcuid muineál tarraingthe siar, murab {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Bonnán Meiriceánach]]|| ''Botaurus lentiginosus'' || {{lang|en|American bittern}} || (F) |- | [[Bonnán]] || ''Botaurus stellaris'' || {{lang|en|Great bittern}} || (F) |- | [[Bonnán beag]] || ''Ixobrychus minutus'' || {{lang|en|Little bittern}} || (F) |- | [[Corr réisc]] || ''Ardea cinerea'' || {{lang|en|Gray heron}} || |- | [[Corr chorcra]] || ''Ardea purpurea'' || {{lang|en|Purple heron}} || |- | [[Éigrit mhór]] || ''Ardea alba'' || {{lang|en|Great egret}} || |- | [[Éigrit bheag]] || ''Egretta garzetta'' || {{lang|en|Little egret}} || |- | || ''Egretta caerulea'' || {{lang|en|Little blue heron}} || (F) |- | [[Éigrit eallaigh]]|| ''Bubulcus ibis'' || {{lang|en|Cattle egret}} || (F) |- | || ''Ardeola ralloides'' || {{lang|en|Squacco heron}} || (F) |- | || ''Butorides virescens'' || {{lang|en|Green heron}} || (F) |- | || ''Nycticorax nycticorax'' || {{lang|en|Black-crowned night-heron}} || (F) |} ==Snaganna== [[File:Boomkruiper1reversed.jpg|right|thumb|'''An snag coiteann''', cónaitheoir neamhshuntasach.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Certhiidae]] Is éin bheaga coillearnacha iad na snaganna, donn ar bharr agus bán laistíos. Tá goba tanaí síoschuartha acu, a úsáideann siad chun feithidí a bhaint as coirt. Tá cleití eireabaill righin acu, cosúil le cnagairí, a úsáideann siad chun iad féin a choinneáil ar chrainn ingearacha. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Snag coiteann ]] || ''Certhia familiaris'' ||{{lang|en| Eurasian treecreeper}} | |} ==Cíorbhuíonna== '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Regulidae]] Is éard atá sna cíorbhuíonna ná grúpa beag éan a chuimsítear go minic i measc ceolairí an tSean-Domhain, ach a thugtar stádas fine dóibh go minic toisc go bhfuil siad cosúil leis na [[meantán |meantáin]]. Tá 7 speiceas ar fud an domhain agus 3 speiceas le fáil in Éirinn. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- |[[Cíorbhuí rúibínchorónach]]|| ''Regulus calendula'' ||{{lang|en|Ruby-crowned kinglet}}|| (F) |- | [[Cíorbhuí coiteann ]] || ''Regulus regulus'' ||{{lang|en|Goldcrest}}|| |- | [[Lasairchíor choiteann ]] || ''Regulus ignicapillus'' ||{{lang|en| Common firecrest}} | |} == Sylviidae== [[File:Sylvia atricapilla.jpg|thumb|'''An caipín dubh''' atá ina chónaitheoir sa chuid is mó den tír.]] '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Sylviidae]] Is é atá san fhine Sylviidae ná grúpa éan beag pasaireach feithiditeach. Is éin ghoir iad a mbíonn áit phórúcháin roinnte acu de ghnáth. Bíonn siad le fáil i go leor áiteanna san Eoraip, san Áise agus a bheagán san Afraic. Go hiondúil, bíonn cuma neamhshuntasach ar an gcuid is mó díobh, ach tá amhráin shainiúla ag go leor acu. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Caipín dubh ]] || ''Sylvia atricapilla'' ||{{lang|en| Eurasian blackcap}}|| |- | [[Ceolaire garraí ]] || ''Sylvia borin'' ||{{lang|en| Garden warbler}}|| |- | [[Ceolaire barrach ]] || ''Sylvia nisoria'' ||Barred warbler || (F) |- | [[Gilphíb bheag ]] || ''Sylvia curruca'' ||{{lang|en| Lesser whitethroat}}|| |- | [[Ceolaire fo-Alpach ]]|| ''Sylvia cantillans'' || Subalpine warbler || (F) |- | [[Ceolaire Sairdíneach ]]|| ''Sylvia melanocephala'' || Sardinian warbler|| (F) |- | [[Gilphíb choiteann]] || ''Sylvia communis'' ||{{lang|en|Common whitethroat}}|| |- | [[Ceolaire fraoigh ]] || ''Sylvia undata'' ||Dartford warbler || (F) |} ==Meantáin earrfhada== '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Aegithalidae]] [[File:Aegithalos caudatus 1 (Marek Szczepanek).jpg|right|thumb|An meantán earrfhada, gnáthchónaitheoir.]] Grúpa beag éan pasaireach a bhfuil eireabaill mheánmhéide go fada acu. Is sac solúbtha a neadacha le bealach isteach beag, cruinn ar a bharr, ar crochadh íseal i tor aiteann nó tor nó go hard i bhforcanna craobhacha na gcrann. Itheann a bhformhór aiste bia measctha lena n-áirítear feithidí. Tá 9 speiceas ar fud an domhain agus 1 speiceas le fáil in Éirinn. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Meantán earrfhada ]] || ''Aegithalos caudatus'' ||{{lang|en|Long-tailed tit}}|| |} ==Ceolairí agus comhghuaillithe== '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Scotocercidae]] Faightear baill na fine seo ar fud na hAfraice, na hÁise agus na Polainéise. Is é an speiceas seo an t-aon cheann a fhaightear go rialta san Eoraip. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Ceolaire Cetti ]] || ''Cettia cetti'' || Cetti's warbler || (F) |} ==Feadcheolairí== '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Phylloscopidae]] Fine d’éin bheaga fheithiditeacha, a fhaightear den chuid is mó san Eoráise agus a théann isteach i [[Wallacea]] (''réigiún nádúrtha scaipthe idir an Indinéis agus Tíomór Thoir'') agus san Afraic, is ea na fadcheolairí. Tá na speicis de mhéideanna éagsúla, go minic le cluimhreach ghlas os cionn agus buí laistíos, nó níos fainne le dathanna liathghlas go liathdhonn. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Ceolaire coille ]] || ''Phylloscopus sibilatrix'' ||{{lang|en|Wood warbler}}|| |- | [[Ceolaire Bonelli iartharach ]]|| ''Phylloscopus bonelli'' || Western Bonelli's warbler|| (F) |- | [[Ceolaire Bonelli oirthearach]]<ref name=Lepage/> || ''Phylloscopus orientalis'' || Eastern Bonelli's warbler || (F) |- | [[Ceolaire Pallas ]]|| ''Phylloscopus proregulus'' ||Pallas's leaf warbler || (F) |- | [[Ceolaire buímhalach ]]|| ''Phylloscopus inornatus'' ||{{lang|en| Yellow-browed warbler}}|| |- | [[Ceolaire Hume ]]|| ''Phylloscopus humei'' ||Hume's warbler || (F) |- | [[Ceolaire Radde ]]|| ''Phylloscopus schwarzi'' || Radde's warbler|| (F) |- | [[Ceolaire breacdhorcha ]]|| ''Phylloscopus fuscatus'' ||Dusky warbler || (F) |- | [[Ceolaire sailí ]] || ''Phylloscopus trochilus'' ||{{lang|en| Willow warbler}}|| |- | [[Tiuf-teaf ]] || ''Phylloscopus collybita'' ||{{lang|en|Common chiffchaff}}|| |- | [[Tiuf-teaf Ibéarach ]]|| ''Phylloscopus ibericus'' ||Iberian chiffchaff || (F) |- | [[Ceolaire scothghlas ]] || ''Phylloscopus trochiloides'' || Greenish warbler|| (F) |- | [[Ceolaire Artach ]]|| ''Phylloscopus borealis'' ||Arctic warbler || (F) |} ==Fáinleoga== [[File:Landsvale.jpg|right|thumb|An fáinleog tuaithe, cuairteoir samhraidh an-choitianta.]] Ord: [[Passeriformes]] Fine: [[Hirundinidae]] Tá an fhine Hirundinidae curtha in oiriúint do bheathú ón aer. Tá corp caol sruthlínithe acu, sciatháin bhioracha fhada agus gob gearr atá in ann bheith ar leathadh go mór. Cuirtear na cosa in oiriúint bheith ina sheasamh seachas ag siúl, agus tá na ladhracha tosaigh ceangailte go páirteach ag an mbun. Tá 75 speiceas ar fud an domhain agus 5 speiceas le fáil in Éirinn. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Gabhlán gainimh ]] || ''Riparia riparia'' ||{{lang|en| Bank swallow}}|| |- | [[Fáinleog tuaithe ]] || ''Hirundo rustica'' ||{{lang|en|Barn swallow}}|| |- | [[Fáinleog ruaphrompach ]]|| ''Cecropis daurica'' ||{{lang|en|Red-rumped swallow}}|| (F) |- | [[ Fáinleog aille Mheiriceánach]]|| ''Petrochelidon pyrrhonota'' ||{{lang|en|American cliff swallow}}|| (F) |- | [[Gabhlán binne ]] || ''Delichon urbicum'' ||{{lang|en|Common house-martin}}|| |} ==Locustellidae== Ord: Passeriformes Fine: Locustellidae Is fine d’éin bheaga cheoil fheithiditeacha iad na Locustellidae atá le fáil go príomha san Eoráise, san Afraic, agus i réigiún na hAstráile. Is éin bheaga iad le heireabaill atá fada agus boireach de ghnáth, agus is gnách go mbíonn siad liathdhonn nó donnbhuí ó bhun go barr. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Ceolaire casarnaí Pallas ]] || ''Locustella certhiola'' ||{{lang|en|}} Pallas's grasshopper-warbler|| (F) |- | [[Ceolaire Savi ]] || ''Locustella luscinioides'' ||{{lang|en| Savi's warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire casarnaí ]] || ''Locustella naevia'' ||{{lang|en|Common grasshopper-warbler}}|| |} ==Ceolairí giolcaí agus comhghuaillithe== '''Ord''': [[Passeriformes]] Fine: [[Acrocephalidae]] Is iondúil go mbíonn baill na fine seo sách mór le bheith ina gceolairí. Tá an chuid is mó díobh donn glasbhuí ar bharr le go leor béasa ar an mbun. Is gnách go mbíonn siad le fáil i gcoillearnach oscailte, i ngiolcarnaí nó i bhféar ard. Bíonn siad an fhine ar fáil den chuid is mó i ndeisceart go iarthar na hEoráise agus a thimpeallacht, ach téann sí i bhfad isteach san Aigéan Ciúin freisin, le roinnt speiceas san Afraic. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Ceolaire cuaráin ]] || ''Iduna caligata'' ||{{lang|en| Booted warbler}} || (F) |- | [[Ceolaire Rama ]]|| ''Iduna rama'' ||{{lang|en|Sykes's warbler}}|| (F) |- | [[Ceolaire bánlíoch ]] || ''Iduna pallida'' ||{{lang|en|Eastern olivaceous warbler}}|| (F) |- | [[Ceolaire binn ]]|| ''Hippolais polyglotta'' ||{{lang|en|Melodious warbler}}|| (F) |- | [[Ceolaire ictireach ]] || ''Hippolais icterina'' ||{{lang|en| Icterine warbler}}|| (F) |- | [[Ceolaire uisce ]]|| ''Acrocephalus paludicola'' ||{{lang|en|Aquatic warbler}}|| (F) |- | [[Ceolaire cíbe]] || ''Acrocephalus schoenobaenus'' ||{{lang|en| Sedge warbler}}|| |- | [[Ceolaire gort ríse ]] || ''Acrocephalus agricola'' ||{{lang|en|Paddyfield warbler}}|| (F) |- | [[Ceolaire Blyth ]] || ''Acrocephalus dumetorum'' ||{{lang|en|Blyth's reed warbler}}|| (F) |- | [[Ceolaire corraigh]] || ''Acrocephalus palustris'' ||{{lang|en|Marsh warbler}}|| (F) |- | [[Ceolaire giolcaí ]] || ''Acrocephalus scirpaceus'' ||{{lang|en|Eurasian reed warbler}}|| |- | [[Ceolaire giolcaí mór ]]|| ''Acrocephalus arundinaceus'' ||{{lang|en|Great reed warbler}}|| (F) |} ==Cisticola agus comhghuaillithe== '''Ord''': [[Passeriformes]] '''Fine''': [[Cisticolidae]] Is ceolairí iad na Cisticolidae a fhaightear go príomha sna réigiúin theas atá níos teo den Sean-Domhan. De ghnáth, bionn na héin seo an-bheag le cuma donn nó liath orthu agus iad le fáil i dtimpeallacht oscailte, ar nós féarthalaimh nó scrobarnaí. {| width=60% class="wikitable" !width=32% | Ainm coitianta !width=32% | Ainmníocht dhéthéarmach !width=32% | Ainm Béarla !width=4% | Stádas |- | [[Ceolaire feanearrach ]]|| ''Cisticola juncidis'' ||{{lang|en|Zitting cisticola}} || (F) |} ==Tagairtí== [[Catagóir:Liostaí d’éanlaith de réir tíortha | Éire]] [[Catagóir:Fána na hÉireann | Éin]] [[Catagóir:Liostaí d’éanlaith na hEorpa | Éire]] [[Catagóir:Liostaí bithéagsúlacht na hÉireann | Éin]] fukq6d6wcte2mrwew9c88tr9ivo9pj8 0 90267 1211439 1170296 2024-04-17T13:10:13Z Conradder 34685 +wd,cat wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} [[File:Antrim and Newtownabbey district in Northern Ireland.svg|thumb|260px|right|An ceantar atá faoi rialú an gComhairle]] Is údarás áitiúil é '''Comhairle Buirge Aontroma agus Bhaile na Mainistreach''' ([[Béarla]]: ''Antrim and Newtownabbey Borough Council'') a bunaíodh ar 1 Aibreán 2015. Bunaíodh sé tar éis chumasc Chomhairle Buirge Aontroma agus Comhairle Buirge Bhaile na Mainistreach. Bhí na chéad toghcháin don údarás ar an 22 Bealtaine 2014 agus bhí 73 iarrthóir ag rith do 40 suíochán. D'fhan an t-údarás i scáthfhoirm go dtí gur cruthaíodh an Buirge go foirmiúil ar 1 Aibreán 2015. == Méaracht == === Méara === {| class="wikitable sortable" |- !Ó !A !scope="col" width="200" | Ainm ! !scope="col" width="150" | Páirtí |- |2016 |2017 |John Scott ! style="background-color: #48A5EE | |[[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- |2017 |2018 |Paul Hamill ! style="background-color: #D46A4C | |[[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- |2018 |2019 |Paul Michael ! style="background-color: #48A5EE | |[[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- |2019 |2020 |John Smyth ! style="background-color: #D46A4C | |[[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |} === Leas-Mhéara === {| class="wikitable sortable" |- !Ó !A !scope="col" width="200" | Ainm ! !scope="col" width="150" | Páirtí |- |2016 |2017 |Noreen McClelland ! style="background-color: #389E84 | | [[Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre|PSDLO]] |- |2017 |2018 |Vera McWilliam ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- |2018 |2019 |John Smyth ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- |2019 |2020 |Anne-Marie Logue ! style="background-color: #326760 | |[[Sinn Féin]] |} == Comhairleoirí == Do na toghcháin tá an chomhairle roinnte i seacht ceantair toghcháin áitiúla <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.legislation.gov.uk/ukdsi/2014/9780111107546/schedule|language=en|obair=www.legislation.gov.uk|teideal=Ceantair don thoghchán}}</ref> {| class="wikitable" ! Ceantar ! Suíocháin |- | Aerfort | 5 |- | Aontroim | 6 |- | Bealach Chláir | 5 |- | Dún Sailí | 5 |- | Gleann Gormlaithe | 7 |- | Macedon | 6 |- | Uisce Trí Míle | 6 |} === Achoimre suíocháin === {| class="wikitable" ! colspan="2" | Páirtí ! Tofa ! Reatha |- ! | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] | align="right" | 14 | align="right" | 14 |- ! | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] | align="right" | 9 | align="right" | 9 |- ! | [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Comhaontas]] | align="right" | 7 | align="right" | 7 |- ! | [[Sinn Féin]] | align="right" | 5 | align="right" | 5 |- ! | [[Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre|PSDLO]] | align="right" | 4 | align="right" | 4 |- ! | [[Glór Traidisiúnta Aontachtach|GTA]] | align="right" | 0 | align="right" | 0 |- ! | Neamhspleách | align="right" | 1 | align="right" | 1 |} === Comhairleoirí de réir toghcheantair === Léiríonn an liosta seo ná comhairleoirí tar éis an toghcháin ar an 2 Bealtaine 2019, san ord a raibh siad tofa. {| class="wikitable" border="1" cellpadding="6" cellspacing="0" ! colspan="4" | Baill na comhairle |- ! | Ceantar ! | Ainm ! | ! | Páirtí |- |- | rowspan="5" | Aerfort | Vikki McAuley ! style="background-color: #f6CB2F | | [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Comhaontas]] |- | Matthew Magill ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Paul Michael ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- |Anne-Marie Logue ! style="background-color: #326760" | |[[Sinn Féin]] |- | Thomas Burns ! style="background-color: #3A9E84 | | [[Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre|PSDLO]] |- |- | rowspan="6" | Aontroim | Neil Kelly ! style="background-color: #F6CB2F | | [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Comhaontas]] |- | Róisín Lynch ! style="background-color: #3A9E84 | | [[Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre|PSDLO]] |- | John Smyth ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Paul Dunlop ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Leah Smyth ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- | Jim Montgomery ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- |- | rowspan="5" | Bealach Cláir | Danny Kinihan ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- | Michael Stewart ! style="background-color: #bebebe | | Neamhspleách |- | Vera McWilliam ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- | Jeannie Archibald ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Mandy Girvan ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- |- | rowspan="5" | Dún Sailí | Henry Cushnihan ! style="background-color: #326760" | | [[Sinn Féin]] |- | Glen Finlay ! style="background-color: #F6CB2F | | [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Comhaontas]] |- | Ryan Wilson ! style="background-color: #3A9E84 | | [[Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre|PSDLO]] |- | Roderick Swann ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- | Linda Clarke ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- |- | rowspan="7" | Gleann Gormlaithe | Julian McGrath ! style="background-color: #F6CB2F | | [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Comhaontas]] |- | Philip Brett ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Noreen McClelland ! style="background-color: #3A9E84 | | [[Páirtí Sóisialta Daonlathach an Lucht Oibre|PSDLO]] |- | Mark Cosgrove ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- | Alison Bennington ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Michael Goodman ! style="background-color: #326760" | | [[Sinn Féin]] |- | Rosie Kinnear ! style="background-color: #326760" | | [[Sinn Féin]] |- |- | rowspan="6" | Macedon | Billy Webb ! style="background-color: #F6CB2F | | [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Comhaontas]] |- | Paul Hamill ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Thomas Hogg ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Robert Foster ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- | Dean McCullough ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Taylor McGrann ! style="background-color: #326760" | | [[Sinn Féin]] |- |- | rowspan="6" | Uisce Trí Míle | Mark Cooper ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Stephen Ross ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Fraser Agnew ! style="background-color: #48A5EE | | [[Páirtí Aontachtach Uladh|PAU]] |- | Tom Campbell ! style="background-color: #F6CB2F | | [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Comhaontas]] |- | Samuel Flanagan ! style="background-color: #D46A4C | | [[Páirtí Aontachtach Daonlathach|PAD]] |- | Julie Gilmour ! style="background-color: #F6CB2F | | [[Páirtí Comhghuaillíochta Thuaisceart Éireann|Comhaontas]] |- |} == Daonra == Tá 138,567 cónaitheoir sa ceantar atá faoi rialú an gComhairle de réir daonáireamh Thuaisceart Éireann 2011.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.nisra.gov.uk/archive/census/2011/results/key-statistics/summary-report.pdf|obair=NI Statistics and Research Agency|teideal=Daonra 2011}}</ref> ==Tagairtí== {{reflist}} {{Rialtas Áitiúil i dTuaisceart Éireann}} [[Catagóir:Polaitíocht Thuaisceart Éireann]] f7o4zei11vyuxmqe2hyin4gwdgkqvu5 0 90535 1211547 1137336 2024-04-17T15:05:31Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], is ea '''Paddy Duffy''' a rugadh ar an [[12 Samhain]] [[1864]] i m[[Boston, Massachusetts]] agus a fuair bás ar an [[10 Iúil]] [[1890]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Duffy, Paddy}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1864]] [[Catagóir:Básanna i 1890]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] e3x6ip99rlzc0i965h4vxf6bysp8jkx 0 90556 1211515 1084646 2024-04-17T14:24:57Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Dornálaíocht|Dornálaí]] [[Gael-Mheiriceánach]], a bhí ina [[Liosta curaidh dornálaíochta marcmheáchan|churadh marcmheáchain]], ab ea '''Mike "Twin" Sullivan''', a rugadh ar [[23 Meán Fómhair]], [[1878]] i g[[Cambridge, Massachusetts]] agus a fuair bás ar an [[31 Deireadh Fómhair]], [[1937]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Sullivan, Mike "Twin"}} [[Catagóir:Dornálaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1878]] [[Catagóir:Básanna i 1937]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] lmzu486ckc33y9cgakdnelzhmnbvgra 0 91343 1211858 1180214 2024-04-18T03:24:28Z HusseyBot 17099 gramadach wikitext text/x-wiki <!--{{Infobox manuscript | name = Thomond deeds | location = [[Trinity College Library]] | Also known as = Ancient Irish Deeds and Writings, Chiefly Relating to Landed Property, from the Twelfth to the Seventeenth Century, with Translations, Notes, and a Preliminary Essay | Date = 12th century — 1619 | Language(s) = [[Middle Irish]], [[Early Modern Irish]] }}--> Baineann na '''Gníomhais Thuamhan''' le tailte agus réadmhaoin{{sfn|Hardiman|1826|p=4}} i d[[Thuamhain]], [[Contae an Chláir]]. Caomhnaítear an lámhscríbhinní i Leabharlann [[Coláiste na Tríonóide|Choláiste na Tríonóide]], Baile Átha Cliath. Scríobhadh an saothar as Gaeilge, idir Meán agus Luath-Nua.{{sfn|Hardiman|1826|p=6}} Faightear sa bhailiúchán téacsanna gan dáta a théann siar go dtí na 12ú go 14ú haoiseanna; den chuid is mó ámh, scríobhadh iad idir na blianta 1419 agus 1619.{{sfn|Hardiman|1826|p=6}} Is bunús tábhachtach é an saothar seo le haghaidh scríbhneoireacht dlí in Éirinn.{{sfn|Russell|1866&ndash;1869|p=494}} [[Íomhá:Kingdom_of_Thomond.png|mion|Ríocht Thuamhan]] Deir Hardiman, 1826, faoina gníomhais seo: :''The abolition of the ancient tenures of Ireland, ... during the sixteenth and seventeenth centuries, rendered deeds and writings in the Irish language, ... to a great degree useless. Other combining circumstances, but chiefly the policy and care of successive English grantees to destroy all evidence of previous rights and possession of the natives, caused those domestic documents to become so scarce, that the few which escaped the general wreck are, at the present day, esteemed valuable rarities, ...{{sfn|Hardiman|1826|p=2}} ===Foinsí=== * {{ cite journal | ref = harv | editor1-last = Hardiman | editor1-first = James | year = 1826 | title = Ancient Irish Deeds and writings, chiefly relating to landed property, from the twelfth to the seventeenth century; with translations, notes and a preliminary essay | journal = Transactions of the Royal Irish Academy | volume = XV | pages = 1&ndash;95 | jstor = 30078910 | last1 = Hardiman | first1 = James | last2 = Thomond | first2 = Conor | last3 = Grace | first3 = Edmund | last4 = O'Daly | first4 = Donogh | last5 = O'Davoren | first5 = Hugh | last6 = O'Finne | first6 = Hugh | last7 = O'Davoren | first7 = Nehemias | last8 = Mac Gernasdir | first8 = Donald }} * {{ cite journal | ref = harv | last = Russell | first = C. W. | date = 1866–1869 | title = On the "Duties upon Irishmen" in the Kildare Rental Book, as Illustrated by the Mac Rannall Agreement | journal = [[Proceedings of the Royal Irish Academy]] | volume = 10 | pages = 490&ndash;96 | jstor = 20489010 }} ==Tuilleadh le léamh== * {{ cite conference | ref = harv | title = On an Agreement, in Irish, between Gerald, Ninth Earl of Kildare, and the MacRannalls | date = 1869-05-24 | pages = 482&ndash;483 | booktitle = Proceedings of the Royal Irish Academy | volume = X | location = Baile Átha Cliath | publisher = M.H. Gill | first = Charles William | last = Russell | series = 1 }} {{Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise}} {{DEFAULTSORT:Gniomhais Thuamhan}} [[Catagóir:Lámhscríbhinní Gaelacha na Meánaoise]] {{síol}} qzlkliowvv7q328x3iz1n1eoty3eucy 0 92465 1211555 1137350 2024-04-17T15:09:00Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'[[aisteoir]] agus fuirseoir [[Gael-Mheiriceánaigh|Gael-Mheiriceánach]] í '''Anne Meara''' a rugadh ar an [[20 Meán Fómhair]] [[1929]] i [[Brooklyn]], [[Nua-Eabhrac (cathair)|Nua-Eabhrac]] agus a fuair bás ar an [[23 Bealtaine]] [[2015]]. D'oibrigh sí le [[Jerry Stiller]], a fear céile, faoi ainm Stiller and Meara. Is é a mac an t-aisteoir [[Ben Stiller]]. {{síol}} {{DEFAULTSORT:Meara, Anne}} [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1929]] [[Catagóir:Básanna in 2015]] [[Catagóir:Daoine as Brooklyn, Nua-Eabhrac]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 11fd564e6y6vhqe7orgwi6acxgea5yd 0 93355 1211402 1028309 2024-04-17T12:16:37Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is fear [[gnó]] agus billiúnaí [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é '''Warren Buffet''' (a rugadh ar [[30 Lúnasa]] [[1930]]). Is príomhoifigeach feidhmiúcháin an chomhlachta [[Berkshire Hathaway]] agus [[Daonchairdeas|daonchara]] idirnáisiúnta é chomh maith. Bhronn [[Barack Obama]] Bonn na Saoirse air sa bhliain 2011, an gradam is airde i [[Meiriceá]]. Dúirt sé gur in amanna cúlaithe, nuair a [[Trá|thrá]]<nowiki/>nn an taoille [[Airgeadas|airgeadais]], go bhfaigheann muid amach cé a bhí ag [[snámh]] [[Lomnochtacht|lomnocht]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.beo.ie/alt-iadsan-a-shnamh-lomnocht.aspx|teideal=Iadsan a Shnámh Lomnocht|language=ga|work=Beo!|dátarochtana=2020-06-09}}</ref> == Tagairtí == [[Íomhá:Medal of Freedom Ceremony (5448739443).jpg|clé|mion|[[Teach Bán]], 2011 ː Bhronn [[Barack Obama]] an gradam is airde i Meiriceá air - Bonn na Saoirse.]] {{Reflist}} {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Buffett, Warren}} [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1930]] k2hwzy6q8bqyxb1twy0vecqzjc287jz 0 93423 1211406 1190813 2024-04-17T12:18:39Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ba fhear [[gnó]] agus billiúnaí [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é '''Charlie Munger''' ([[1 Eanáir]] [[1924]] - [[28 Samhain]] [[2023]]).<ref name="JLowe">{{Luaigh foilseachán|title=Damn right! : behind the scenes with Berkshire Hathaway billionaire Charlie Munger|url=https://www.worldcat.org/oclc/44720894|publisher=John Wiley|date=2000|location=New York|oclc=|author=Lowe, Janet.|journal=|volume=|issue=|language=Béarla}}</ref> Ba leaschathaoirleach an chomhlachta [[Berkshire Hathaway]] agus daonchara é chomh maith.<ref name="JLowe" /> Ba cara agus comhpháirtí gnó le [[Warren Buffett]] é Charlie le blianta fada. Bhí suim láidir ag Charlie Munger i samhlacha meabhracha.<ref>{{Lua idirlín|url=https://withinourcontrol.com/productivity/charlie-munger-latticework-of-mental-models/|teideal=A Latticework of Mental Models: Charlie Munger's Recipe for Success !|údar=|dáta=05-06-2020|language=en-US|work=WithinOurControl.com|dátarochtana=14-06-2020|teanga=|archivedate=2020-06-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200606172832/https://withinourcontrol.com/productivity/charlie-munger-latticework-of-mental-models/}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://withinourcontrol.com/productivity/charlie-munger-a-lesson-on-elementary-worldly-wisdom/|teideal=Charlie Munger: A Lesson on Elementary, Worldly Wisdom (Transcript)|údar=|dáta=14-04-1994|language=en|work=|dátarochtana=2020-06-13|archivedate=2020-07-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200716160056/https://withinourcontrol.com/productivity/charlie-munger-a-lesson-on-elementary-worldly-wisdom/}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol}} {{DEFAULTSORT:Munger, Charlie}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1924]] [[Catagóir:Básanna in 2023]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] dsxo2oenlnp3onyi4wtjgcqwhvg79h8 0 93831 1211467 1001082 2024-04-17T13:39:37Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}Is [[ollamh]] agus [[Teangeolaíocht|teangeolaí]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é ''' Caoimhín Ó Scanaill''' (Béarla: ''Kevin P. Scannell''). Ollamh le [[Ríomheolaíocht]] in [[Ollscoil]] [[Saint Louis]] atá ann a raibh lámh aige i gcruthú go leor uirlisí digiteacha Gaeilge. == Saol == Is Meiriceánach é an Scanallach, a rugadh i m[[Boston, Massachusetts|Bostún]], [[Massachusetts]] sa bhliain [[1970]], de bhunadh Éireannach ar an dá thaobh. Rinne sé staidéar ar an [[matamaitic]] in Institiúid Teicneolaíochta Massachusetts (MIT), áit ar bronnadh BS air sa bhliain [[1991]]. Fuair sé [[Céim dochtúra|céim dhochtúireachta]] in Ollscoil California, [[Los Angeles, California|Los Angeles]] (sa mhatamaitic chomh maith). Chaith sé dhá bhliain i bpost iardhochtúireachta in Ollscoil Rice in Houston, Texas, sular thug sé faoi St. Louis sa bhliain 1998. Chaith sé bliain ar [[Fullbright]] in Éirinn ag plé le teicneolaíocht don Ghaeilge. Thosaigh an Scanallach ag foghlaim na Gaeilge sna [[1990idí]]. Go gairid tar éis sin, thosaigh sé ag obair ar [[Bogearraí|bhogearraí]] éagsúla a chabhródh le foghlaimeoirí eile agus le cainteoirí dúchais an [[Teanga (cumarsáid)|teanga]] a úsáid ar an ríomhaire. Ba é an [[litreoir]] [[GaelSpell]] an chéad acmhainn ríomhaireachta don teanga a rinne sé, agus foilsíodh an chéad leagan sa bhliain 2000. Bhunaigh sé [[Cadhan Aonair]], LLC sa bhliain 2008 mar [[Comhlacht|chomhlacht]] príobháideach a sholáthraíonn seirbhísí [[teicneolaíocht]]<nowiki/>a do phobal na Gaeilge ar fud an domhain. An cuspóir atá acu ná saol ríomhaireachta go hiomlán trí mheán na Gaeilge a éascú trí bhogearraí, uirlisí profála, suímh Ghréasáin, APIanna, agus logánú. == Féach freisin == * [[Litreoir]] * [[Aistriulitriochta.ie]] * [[Cadhan Aonair]] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Scanaill, Caoimhin O}} [[catagóir:Daoine a rugadh i 1970]] [[catagóir:Daoine beo]] [[catagóir:Gaeilgeoirí]] [[catagóir:Teangeolaithe]] [[Catagóir:Ríomheolaithe Meiriceánacha]] [[Catagóir:Matamaiticeoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Innealtóirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 9mgs7i22alpascvfkpp3delxnfmtks9 0 94324 1211521 1081215 2024-04-17T14:36:01Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is [[sagart]] [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitliceach Rómhánach]] [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Meiriceánach]] é '''Michael Schmitz'''. == Naisc Sheachtracha == * [https://www.youtube.com/watch?v=WZdf5BIqIHI&list=PLeXS0cAkuTPpJ6j3eH59WudJhJ4q1tpwH Mike Schmitz ar Youtube] {{síol}} {{DEFAULTSORT:Schmitz, Mike}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1974]] [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hEorpa]] [[Catagóir:Sagairt Chaitliceacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] bgsh2rhuushiag5tbxlxhhffhnj23zc 0 94484 1211512 1185892 2024-04-17T14:18:28Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is iar-[[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Sheanadóir]] na [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|Stát Aontaithe]] é '''George J. Mitchell''' (a rugadh ar [[20 Lúnasa]] [[1933]]).<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.c-span.org/video/?35171-1/life-career-george-mitchell|teideal=Life and Career of George Mitchell {{!}} C-SPAN.org|language=en-us|work=www.c-span.org|dátarochtana=2020-08-20}}</ref> Bhí Mitchell sa Seanad ó 1980 go dtí 1995 agus chaith sé tamall de na blianta sin ina cheannaire ar na [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Daonlathaigh]] ó 1989 go dtí 1985. Ina dhiaidh sin, bhí sé ina thoscaire ag na Stáit Aontaithe i d[[Tuaisceart Éireann|Tuaisceart na hÉireann]] agus sa [[An Meánoirthear|Meánoirthear]].<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/comhaontu-aoine-an-cheasta-conamara-an-imirce-agus-an-seanadoir-george-mitchell/?fbclid=IwAR0nas2O0Vh2Z_xh3tVerfxUMgho-cesb2Uwk4UnZkEx6sajz0PfWWe8rdc|teideal=Comhaontú Aoine an Chéasta, Conamara, an imirce agus an Seanadóir George Mitchell|údar=Máirtín Ó Catháin|dáta=|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2020-08-20}}</ref> Is iar-Sheansailéir ar [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste|Ollscoil na Banríona]] é.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.facebook.com/UCDSchoolofLaw/posts/3566866173337681|teideal=UCD School of Law|údar=Scoil Dlí, COBÁC|dáta=|language=ga|work=www.facebook.com|dátarochtana=2020-08-20}}</ref> == Saol == === Dlíodóir === Céimí de chuid Lárionad [[Dlí]] [[Ollscoil]] [[Georgetown]] is ea Mitchell, áit a ndearna sé staidéar ar an dlí mar mhac léinn tráthnóna. Bhí sé ina aturnae trialach sa Rannóg in Aghaidh Trustaí, de chuid Roinn Dlí agus Cirt na Stát Aontaithe, ina chúntóir feidhmiúcháin ag An Seanadóir Edward S. Muskie agus ag ag cleachtadh an [[dlí]] go príobháideach i [[Portland, Maine|Portland]], [[Maine]] (1965 go 1977.) Aturnae na Stát Aontaithe le haghaidh Maine ab ea Mitchell (1977-79). Bhí sé ina [[Breitheamh|bhreitheamh]] de Chúirt Dúiche na Stát Aontaithe le haghaidh Dúiche Maine (1979-80). Tá Mitchell fós ina chomhpháirtí sa [[Comhlacht|chomhlacht]] [[dlí]] domhanda DLA Piper === Polaitíocht === Ceapadh Mitchell chun téarma an tSeanadóra Muskie mar Sheanadóir de chuid SAM a chríochnú. Toghadh agus atoghadh sa phost sin é sa bhliain 1982 agus 1988, agus é ina Cheannaire ar an Mionlach sa [[Seanad Stáit Aontaithe Mheiriceá|Seanad]] ó 1989 go 1995. [[Íomhá:GeorgeJMitchellPortrait.jpg|mion|clé|sna [[1990idí]]]] === Taidhleoireacht === Mar Thoscaire Speisialta [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|SAM]] do [[Tuaisceart Éireann|Thuaisceart Éireann]] ó 1995 go 2001 bhí ról tábhachtach ag Mitchell i b[[Na Trioblóidí|próiseas síochána]] Thuaisceart Éireann, go mór mór agus [[Comhaontú Aoine an Chéasta]] faoi chaibidil. Mar aitheantas air sin, bhí sé ina Sheansailéir ar [[Ollscoil na Banríona, Béal Feirste]] ó 1999 go 2009. Ní ba dhéanaí, bhí sé ina Thoscaire Speisialta de SAM don [[An Meánoirthear|Mheánoirthear]] (2009-11). Ach níor éirigh leis chomh maith is a d'éirigh leis i dTuaisceart Éireann. Tá Mitchell ina Chathaoirleach Emeritus agus ina Chathaoirleach Oinigh ar [[An Tionscadal Domhanda um Cheartas]].<ref>{{Luaigh foilseachán|title=World Justice Project|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=World_Justice_Project&oldid=972976636|journal=Wikipedia|date=2020-08-14|language=en}}</ref> [[Íomhá:George Mitchell signature.jpg|mion|clé]] == Tagairtí == {{reflist}}{{{síol-us}} {{DEFAULTSORT:Mitchell, George J}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1933]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Pearsanra míleata Meiriceánach]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Taidhleoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] ncsvr46k5j7gmp7fx63gflp6r8u4t7c 0 95715 1211422 1116934 2024-04-17T12:59:46Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki Baineann '''liosta ghéinis na n-éan''' le haicme chordata na n-éan, arb iad a shainairíonna [[Cleite|cleití]], [[gob]] gan aon [[Fiacail|fhiacla]], uibheacha cruabhlaoscach a leagan, agus ráta ard meitibileach. [[Íomhá:Restless_flycatcher04.jpg|deas|mion|240x240px| An cuilire corrach agus a phlapa sciatháin anuas aige ag eitilt]] == Accipitriformes == [[Íomhá:Bald.eagle.closeup.arp-sh.750pix.jpg|deas|mion| Portráid d’ [[iolar maol]], ag taispeáint a ghob láidir crúcaithe agus an céarach ag clúdach bun an ghoib.]] Iolair, bultúir an tSean-Domhain, peannairí, seabhaic, cromáin, srl. * '''Fine Accipitridae''' - clamhain, iolair, cromáin, seabhaic, eitleoga, cúir, bultúir an tSean-Domhain ** Géineas ''Accipiter'' ** Géineas ''Aegypius'' ** Géineas ''Aquila'' ** Géineas ''Aviceda'' ** Géineas ''Busarellus'' ** Géineas ''Butastur'' ** Géineas ''Buteo'' ** Géineas ''Buteogallus'' ** Géineas ''Chelictinia'' ** Géineas ''Chondrohierax'' ** Géineas ''Circaetus'' ** ''Sorcas'' Géineas ** Géineas ''Clanga'' ** Géineas ''Cryptoleucopteryx'' - ** Géineas ''Elanoides'' - ** Géineas ''Elanus'' ** Géineas ''Erythrotriorchis'' ** Géineas ''Eutriorchis'' - ** Géineas ''Gampsonyx'' - ** Géineas ''Geranoaetus'' ** Géineas ''Geranospiza'' - ** Géineas ''[[Bultúr uan|Gypaetus]]'' - ** Géineas ''Gypohierax'' - ** ''Gyps'' Géineas ** Géineas ''[[Haliaeetus]]'' - ** Géineas ''Haliastur'' ** Géineas ''Hamirostra'' - ** Géineas ''Harpagus'' ** Géineas ''[[Rapiolar|Harpia]]'' - ** Géineas ''Harpyhaliaetus'' ** Géineas ''Harpyopsis'' - ** Géineas ''Helicolestes''- ** Géineas ''Henicopernis'' ** Géineas ''Hieraaetus'' ** Géineas ''Ictinaetus'' - ** Géineas ''Ictinia'' ** Géineas ''Kaupifalco'' - ** Géineas ''Leptodon'' ** Géineas ''Leucopternis'' ** Géineas ''Lophaetus'' - ** Géineas ''Lophoictinia'' - ** Géineas ''Lophotriorchis'' - ** Géineas ''Macheiramphus'' - ** Géineas ''Megatriorchis'' - ** Géineas ''Melierax'' ** Géineas ''Micronisus'' - ** Géineas ''Milvus'' ** Géineas ''Morphnarchus'' - ** Géineas ''Morphnus'' - ** Géineas N''ecrosyrtes'' ** Géineas ''[[Bultúr Éigipteach|Neophron]]'' - ** Géineas ''Nisaetus'' ** Géineas ''Parabuteo'' ** Géineas ''Pernis'' ** Géineas ''Pithecophaga'' ** Géineas ''Polemaetus'' ** Géineas ''Polyboroides'' ** Genus ''Pseudastur'' ** Géineas ''Rostrhamus'' - ** Géineas ''Rupornis'' - ** ''Sarcogyps'' Géineas - ** Géineas ''Spilornis'' ** Géineas ''Spizaetus'' ** Géineas ''Stephanoaetus'' ** Géineas ''Terathopius'' - ** Géineas ''Torgos'' - ** Géineas ''Trigonoceps'' - ** Géineas ''Urotriorchis'' - * '''Fine Cathartidae''' - bultúir an Domhain Nua ** ''Cathartes'' Géineas ** Géineas ''Coragyps'' - ** Géineas ''Gymnogyps'' ** Géineas ''Sarcoramphus'' - ** Géineas ''[[Condar na nAindéas|Vultur]]'' - * '''Fine Pandionidae -coirneach''' ** Géineas ''Pandion'' * '''Fine [[Rúnaí (éan)|Sagittariidae]] -peannaire''' ** Géineas ''[[Rúnaí (éan)|Sagittarius]]'' == [[Anseriformes]] == [[Íomhá:Mallard_drake_in_flight.1.jpg|deas|mion| Mallard fireannach ag teacht anuas]] Éan uisce * '''Fine Anhimidae''' - ** Géineas ''Anhima'' - ** Géineas ''Chauna'' * '''[[Anatidae]] Teaghlaigh''' ** Géineas ''Aix'' - ** Géineas ''Alopochen'' - ** Géineas ''Amazonetta'' - ** ''Anas'' Géineas - biorearraigh, mallaird, srl. ** ''[[Gé ghobghearr|Anser]]'' Genus - géanna liatha ** Géineas ''Aythya'' - lachain thumtha ** Géineas ''Biziura'' - ** Géineas ''Branta'' - ** Géineas ''[[Órshúileach|Bucephala]]'' - ** Géineas ''[[Musclacha|Cairina]]'' - ** Géineas ''Callonetta'' - ** Géineas ''[[Gé Thasmánach|Cereopsis]]'' - ** Géineas ''Chen'' - ** Géineas ''[[Gé mhongach|Chenonetta]]'' - (lachain ag dúbailt nó Tadorninae? ** Géineas ''Chloephaga'' - ** Géineas ''[[Lacha earrfhada|Clangula]]'' - ** Géineas ''[[Coscaróba|Coscoroba]]'' ** Géineas ''[[Gé ghormeiteach Aibisíneach|Cyanochen]]'' - ** Géineas ''[[Eala|Cygnus]]'' - fíor-eala ** Géineas ''[[Feadlacha ghobdhearg|Dendrocygna]]'' - ** Géineas ''Heteronetta'' - ** Géineas ''Histrionicus'' - ** Géineas ''Hymenolaimus'' - ** Géineas ''[[Lophodytes]]'' - ** Géineas ''[[Cíorlacha Phatagónach|Lophonetta]]'' - ** Géineas ''Malacorhynchus'' - ** Géineas ''Mareca'' - ** Géineas ''[[Praslacha mharmarach|Marmaronetta]]'' ** Géineas ''[[Scótar|Melanitta]]'' - ** Géineas ''Merganetta'' - ** Géineas ''[[Síolta gheal|Mergellus]]'' - ** Géineas ''[[Síolta|Mergus]]'' - ** Géineas ''Neochen'' ** Géineas ''Netta'' - ** Géineas ''Nettapus'' - ** Géineas ''Nomonyx'' - ** Géineas ''Oxyura'' - ** Géineas ''[[Gé sporeiteach|Plectropterus]]'' - ** Géineas ''Polysticta'' - ** Géineas ''[[Lacha Hartlaub|Pteronetta]]'' - ** Géineas ''Radjah'' - ** Géineas ''Salvadorina'' ** Géineas ''Sarkidiornis'' - ** Géineas ''Sibirionetta'' - ** Géineas ''Somateria'' - ** Géineas - ''Spatula'' ** Géineas ''Speculanas'' - ** Géineas ''Stictonetta'' - ** Géineas ''Tachyeres'' - ** Géineas ''Tadorna'' - ** Géineas ''Thalassornis'' - * Fine '''Anseranatidae''' ** Géineas ''Anseranas'' a3w6xet74dgv85ol754pdaxb4e3h8wa 0 96100 1211520 1179065 2024-04-17T14:35:23Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}}{{glanadh}} Ba ghníomhaí ainrialach agus [[Ceardchumann|ceannaire saothair]] Meiriceánach [[Ceardchumainn]] é '''Thomas Joseph "Tom" Mooney''' (8 Nollaig 1882 - 6 Márta 1942), a ciontaíodh le Warren K. Billings de Bhuamáil Lá Ullmhachta [[San Francisco]] i 1916. Chreid go leor gur ciontaíodh go mícheart é i gcoir nach ndearna sé. Chaith Mooney 22 bliain sa phríosún sular tugadh pardún dó i 1939. == Tús a shaoil == Rugadh Thomas Mooney i [[Chicago, Illinois|Chicago]], [[Illinois]] ar 8 Nollaig, 1882. Bhí a athair, Bernard, Gael-Mheiriceánach agus bhí a mháthair Mary Heffernan ó [[Béal an Mhuirthead|Bhéal an Mhuirthead]] in Éirinn.<ref>https://www.irishtimes.com/life-and-style/abroad/mother-mooney-the-mayo-woman-who-campaigned-for-justice-for-her-wronged-son-1.4300452?mode=sample&auth-failed=1&pw-origin=https%3A%2F%2Fwww.irishtimes.com%2Flife-and-style%2Fabroad%2Fmother-mooney-the-mayo-woman-who-campaigned-for-justice-for-her-wronged-son-1.4300452#:~:text=Mary%20Mooney%20was%20the%20mother,campaign%20in%20the%20interwar%20period</ref> Bhí Benard ina mhianadóir guail agus ina eagraí cathach do na Knights of Labour agus é ag streachailt chomh dian sin gur fágadh marbh é tar éis troid amháin. Fuair Bernard Mooney bás de “miner's con” (ar a dtugtar [[sileacóis]] anois) ag aois 36, nuair a bhí Tom, an duine ba shine de thriúr leanbh a mhaireann, deich mbliana d’aois. Bhí go leor poist ag Mooney mar oibrí tionscail sular fhorbair sé slí bheatha mar cheannaire saothair agus mar ghníomhaí [[Sóisialachas|sóisialach]]. Agus é ina fhear óg, chuaigh Mooney ar camchuairt [[An Eoraip|san Eoraip]], áit ar fhoghlaim sé faoin sóisialachas. Tar éis dó [[California]] a bhaint amach, bhuail sé lena bhean Rena, agus fuair sé áit i bPáirtí Sóisialach Mheiriceá agus i bhfeachtas uachtaránachta Eugene V. Debs. Sa bhliain 1910, bhuaigh Mooney turas ar an Dara Comhdháil Idirnáisiúnta i [[Cóbanhávan|gCóbanhávan]] trí líon mór síntiús a dhíol leis an iris sóisialach, ''Wilshire Magazine''. Ar a bhealach abhaile, thug sé cuairt ar Chomhdháil Ceardchumann [[An Bhreatain|na Breataine]] i [[Sheffield]], [[Sasana]]. == Gníomhaíocht == Ina dhiaidh sin shocraigh Mooney i San Francisco, áit ar tháinig sé go gairid ina bhall d’ Oibrithe Tionscail an Domhain (IWW) sular éirigh sé as an eagraíocht sin.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.peoplesworld.org/article/today-in-labor-history-labor-radical-tom-mooney-freed/|language=en-US|work=People's World}}</ref> Sna blianta sin d’éirigh Mooney cairdiúil le cuid de phríomhfhigiúirí IWW mar William "Bill" Haywood, [[Mary Harris Jones|Mary "Mother" Jones]] agus Elizabeth Gurley Flynn. Phós sé Rena Hermann i 1911, agus rinneadh foilsitheoir de ''The Revolt'', nuachtán sóisialach i San Francisco. D'éirigh go measartha maith leis an bpáipéar, le scaipeadh 1,500 léitheoir. Ina dhiaidh sin rith Mooney mar shirriam mar iarrthóir Pháirtí Sóisialach Mheiriceá . Gabhadh Mooney agus cuireadh triail air trí huaire ina dhiaidh sin ach níor ciontaíodh í riamh i gcúiseamh as pléascáin a iompar ar mhaithe le línte tarchuir cumhachta a shéideadh le linn stailc Pacific Gas & Electric i 1913. Bhí aithne mhaith air mar mhílíste, sóisialach, agus dinimíteoir amhrasta. Cuireadh ar a thriail é agus ciontaíodh é as buamáil Lá an Ullmhachta, 22 Iúil, 1916 i [[San Francisco]]. Phléasc an buama ag Sráid Steuart agus Sráid an Mhargaidh in aice leis an Embarcadero. Cuireadh Mooney i mbaol bagairtí a tháinig roimh an bparáid agus a bhrúigh rúin trína aontas, na Iron Moulders, agus trí Chomhairle Saothair Lárnach San Francisco agus trí Chomhairle na dTrádálacha Foirgníochta ag tabhairt foláirimh go bhféadfadh ''agents provocateurs'' iarracht an ghluaiseacht saothair a dhubhú trí suaitheadh a dhéanamh ag an pharáid. Tháinig deich mbás agus daichead gortú as an bpléasc i lár pharáid an Lá Ullmhachta. Tharla an bhuamáil ag airde an fhoréigin ainrialach sna Stáit Aontaithe. == Triail == Gabhadh Mooney, a bhean Rena, agus beirt chomhpháirtithe, Warren K. Billings (1893–1972) agus tiománaí jitney Israel Weinberg. Reáchtáladh an triail seó a lean in atmaisféar [[linseáil]], agus bhí roinnt finnéithe ann a líomhnaítear a ndearna na hionchúisitheoirí, Charles Fickert agus Eddie Cunha oiliúint orthu. Áiríodh ann finné amháin a mhaígh go raibh a “ corp spiorad álach ” ag an láthair. Ciontaíodh Mooney agus Billings i dtrialacha ar leithligh. G[[Pionós an bháis|earradh pianbhreith ar Mooney agus fuair Billings pianbhreith saoil]]. Éigiontaíodh Rena Mooney agus Weinberg. Tar éis pianbhreith a chur ar Mooney, rinne an Páirtí Sóisialach iarracht é a dhíbirt, ach choinnigh a bhrainse áitiúil amach é. Mar gheall ar chorraíl ar fud an domhain, ó Chathair Mheicsiceo go Petrograd san Aontas Sóivéadach, ghlac Uachtarán na Stát Aontaithe Woodrow Wilson páirt ann. Gan coiste cosanta Mooney a chur ar an eolas, sheol Wilson teileagraf chuig Gobharnóir California William Stephens ag iarraidh air pianbhreith Mooney a chur chun príosúnachta saoil, nó ar a laghad fanacht leis an bhforghníomhú atá le teacht. Níos déanaí, is beag fianaise a fuair coimisiún a bhunaigh Wilson ar chiontacht Mooney. == Príosún == I 1918, athraíodh pianbhreith Mooney go príosúnacht saoil, mar an gcéanna le Billings. Tháinig Mooney, príosúnach Uimh. 31921, go tapa ar cheann de na príosúnaigh pholaitiúla is cáiliúla i Meiriceá. Lean feachtas ar fud an domhain chun Tom Mooney a shaoradh. Le linn na tréimhse sin chuaigh a bhean Rena, eagarthóir ''Bullaitín'' Fremont Older, ainrialaighAlexander Berkman agus Emma Goldman, Lucy Robins Lang, ban-oidhre Aline Barnsdall, daoine cáiliúla Hollywood, polaiteoirí idirnáisiúnta, agus go leor daoine mór le rá eile i mbun feachtais lena scaoileadh saor.<ref> https://geography.berkeley.edu/sites/default/files/walker_87.pdf</ref><ref>{{Luaigh foilseachán|author=Kennedy|first=Kathleen|date=January 2000|teideal=In the Shadow of Gompers: Lucy Robins and the Politics of Amnesty, 1918-1922|journal=Peace & Change|volume=25|issue=1|pages=26|doi=10.1111/0149-0508.00140}}</ref> Chuaigh Caroline Decker, gníomhaí saothair a bhí gníomhach ina dhiaidh sin in aontas talmhaíochta California, go California ar dtús mar chuid de thoscaireacht "Free Tom Mooney". Agus é i bpríosún, rinne Mooney comhfhreagras lena chomhcheannaire ceardchumainn Ned Cobb de chuid Aontas Scairshealbhóirí [[Alabama]].<ref>Rosengarten, Theodore. ''All God's Danger's: The Life of Nate Shaw'' (University of Chicago Press, 1974) at 335.</ref> Le linn a chuid ama i San Quentin, bhí ordúil iontaofa ag Mooney in ospidéal an phríosúin. Chuaigh [[Dorothea Lange]] chun an phríosúin chun grianghraf a thógáil dó, agus úsáideadh ceann de na grianghraif a thóg sí i bpóstaer a d’fhoilsigh Coiste Cosanta Tom Mooney. I 1931, thug Méara Chathair Nua-Eabhrac Jimmy Walker cuairt dlúthpháirtíochta ar theach deirfiúr Tom, Anna i gCeantar Misin San Francisco.<ref>[https://www.nytimes.com/1931/11/20/archives/walker-off-tonight-to-fight-for-mooney-his-decision-brings-flood-of.html ''WALKER OFF TONIGHT TO FIGHT FOR MOONEY''] in NYT on November 20, 1931 (subscription required)</ref> == Scaoileadh agus blianta ina dhiaidh sin == Chomhdaigh Mooney eascaire habeas corpus a d'éist [[Cúirt Uachtarach na Stát Aontaithe|Cúirt Uachtarach]] na [[Cúirt Uachtarach na Stát Aontaithe|Stát Aontaithe]] i 1937. Cé gur chuir sé fianaise i láthair go bhfuarthas a chiontú trí fhianaise bhréige a úsáid agus gur chuir an t-ionchúiseamh fianaise fhabhrach faoi chois, diúltaíodh dá eascaire toisc nár chomhdaigh sé eascaire sa chúirt stáit ar dtús. Mar sin féin, tá a chás tábhachtach mar chuidigh sé lena shuíomh go sáraíonn ciontú bunaithe ar fhianaise bhréagach an próiseas cuí. Thug Gobharnóir [[Páirtí Daonlathach (Stáit Aontaithe)|Daonlathach]] liobrálach Culbert Olson pardún do Mooney i 1939. An Domhnach tar éis a scaoilte, thug sé cuairt ar uaigh a mháthar, duine dá lucht tacaíochta is mó, ar Mount Tamalpais i [[Contae Marin, California|gContae Marin]] . Ansin shiúil sé i bparáid suas Sráid an Mhargaidh ón Embarcadero go dtí Ionad Cathartha San Francisco, in éineacht le garda onóra de chéad oibrithe duga lena gcuid crúcaí, faoi stiúir aontas Mooney féin, Local 164 d’International Molders' Union, san ceannródaíoch.<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|author=Walker|first=Richard|date=2008|title=San Francisco's Haymarket: A Redemptive Tale of Class Struggle|url=https://geography.berkeley.edu/sites/default/files/walker_87.pdf|journal=ACME: An International Journal for Critical Geographies|volume=7|issue=1|pages=45–58}}</ref> Níor tugadh cuireadh do phóilíní ná do pholaiteoirí ar bith; ní raibh fáilte roimh na 'bosses' na gceardchumann mór agus d’fhan siad ar shiúl. Thit Mooney a shrón ag foirgneamh Hearst ag Third and Market, comhartha i gcoinne eagarthóirí an phreasa áitiúil a rinne ruathar ina choinne ar feadh na mblianta. Bhí sé sean ó bhlianta sa phríosún, breoite le [[Othras peipteach|ulcers]] agus [[buíochán]]. Ní raibh a mhairtíreacht caite aige go maith; bhris sé le Billings measartha, a ciontaíodh leis ach ar bhealach éigin níor measadh riamh gur mairtíreach é; coimhthíodh é óna bhean chéile; ba mhinic a fuair a iar-chomhghleacaithe sa ghluaiseacht saothair go raibh sé santach agus ceilte. Chuaigh Mooney i mbun feachtais ansin le haghaidh scaoileadh Billings cé go raibh an bheirt fhear coimhthithe. Thaistil sé timpeall na tíre ag déanamh óráidí. Tharraing sé teach iomlán i Madison Square Garden i [[Nua-Eabhrac (cathair)|gCathair Nua-Eabhrac]]. Scaoileadh Billings i 1939 agus tugadh pardún dó i 1961.<ref>https://www.dartmouth.edu/~library/Library_Bulletin/Nov1989/LB-N89-VClose2.html|work=Dartmouth{{Dead link|date=Deireadh Fómhair 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} College Library Bulletin</ref> == Bás agus oidhreacht == Tar éis di turas léachta a thriail, thit Mooney ó thinneas. Dhiúltaigh Cónaidhm Oibreachais California rún chun a bhillí a íoc, mar measadh go raibh a pholaitíocht ró-radacach. Agus í ag fáil bháis in ospidéal i San Francisco, ní raibh ach cúpla cuairteoir ag Mooney, ag 59, agus gan ach cúpla litir ó chairde. Chabhraigh sé lena leaba feachtas a chur ar aghaidh chun cumannach Earl Browder a shaoradh mar Chathaoirleach ar "Choiste na Saoránach chun Earl Browder a Shaoradh." Fuair Mooney bás in Ospidéal Naomh Lúcás i San Francisco ar 6 Márta 1942. Tionóladh ceiliúradh mór sochraide ag Halla Éisteachta Cathartha San Francisco. Tá sé curtha i bPáirc Chuimhneacháin Cypress Lawn i Colma, California. <ref>[https://books.google.ca/books?id=FOHgDAAAQBAJ&pg=PA526&dq=Cypress+Lawn+thomas+mooney&hl=en&sa=X&ved=0ahUKEwjAjuC3nI_gAhWnIjQIHS0CBx4Q6AEIKjAA#v=onepage&q=Cypress%20Lawn%20thomas%20mooney&f=false ''Resting Places'']}</ref> == Tagairtí == {{Reflist|2}} == Tuilleadh léitheoireachta == * ACLU, [http://debs.indstate.edu/a505s766_1928.pdf ''Scéal Mooney agus Billings.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160626091140/http://debs.indstate.edu/a505s766_1928.pdf |date=2016-06-26 }} Nua-Eabhrac: Aontas Saoirsí Sibhialta Mheiriceá, 1928. * {{Lua idirlín|url=http://debs.indstate.edu/c666h4_1917.pdf|year=1917|teideal=Cóip cartlainne|dátarochtana=2020-12-18|archivedate=2018-04-04|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180404084618/http://debs.indstate.edu/c666h4_1917.pdf}} * {{Lua idirlín|url=http://debs.indstate.edu/m666f5_1917.pdf|year=1917|teideal=Cóip cartlainne|dátarochtana=2020-12-18|archivedate=2020-08-07|archiveurl=https://web.archive.org/web/20200807064544/http://debs.indstate.edu/m666f5_1917.pdf}} * Minor, Robert (1917). An Córas Fráma-Scéil: Scéal faoi Thrialacha Buama mar a thugtar orthu i San Francisco. San Francisco: Sraith Idirnáisiúnta um Chosaint Oibrithe. hdl : 2027 / uc1.31175035184137 . * People v. Mooney - Crime No. 2079 - 175 Cal. 666 [ Tuairisceoir an Aigéin Chiúin ]. Leabharlann Digiteach HathiTrust. 166. West Publishing Co. 6 Lúnasa, 1917. lgh. 999–1000. * People v. Mooney - Crime No. 2079 - 176 Cal. 105 [ Tuairisceoir an Aigéin Chiúin ]. Leabharlann Digiteach HathiTrust. 167. West Publishing Co. 11 Meán Fómhair, 1917. lgh. 696–697. * People v. Mooney - Crime No. 2079 - 177 Cal. 642 [ Tuairisceoir an Aigéin Chiúin ]. Leabharlann Digiteach HathiTrust. 171. West Publishing Co. 1 Márta, 1918. lgh. 690–696. * Federal Commission Condemns Frame-Up. San Francisco: Sraith Idirnáisiúnta um Chosaint Oibrithe. 1918. hdl : 2027 / uc1.31175035182883 . * Mooney Case a War Issue. San Francisco: Sraith Idirnáisiúnta um Chosaint Oibrithe. 1918. hdl : 2027 / uc1.31175035182875 . * Justice and Labor in the Mooney Case. San Francisco: Sraith Idirnáisiúnta um Chosaint Oibrithe. 1919. hdl : 2027 / uc1.31175035157265 . * Mooney, Thomas J.; Billings, Warren K.; Chafee, Jr., Zechariah; Pollak, Walter H.; Stern, Carl S. (1932). Tuarascáil Mooney-Billings: Faoi chois ag Coimisiún Wickersham. Nua-Eabhrac: Teach Gotham. lgh. 1–243. OCLC 808312546 . * Curt Gentry (1967). Fráma-suas: Cás Dochreidte Tom Mooney agus Warren Billings. Nua-Eabhrac: WW Norton & Company. OCLC 231139 . * Frost, Richard H. (1968). Cás Mooney. Preas Ollscoil Stanford. lgh. 1–564. ISBN <bdi>Frost, Richard H. (1968). </bdi> Frost, Richard H. (1968). OCLC 832345137 . * Estolv Ethan Ward (1983). The Gentle Dynamiter: Beathaisnéis de Tom Mooney. Palo Alto, Cal .: Preas Ramparts. lgh. 1–302. ISBN <bdi>Estolv Ethan Ward (1983). </bdi> Estolv Ethan Ward (1983). OCLC 9082943 . * "Fear Nuachtáin San Francisco," [http://debs.indstate.edu/s1952t6_1918.pdf ''Tom Mooney, Mac le Mianadóir.''] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160303170321/http://debs.indstate.edu/s1952t6_1918.pdf |date=2016-03-03 }} San Francisco, CA: Coiste Cosanta Moulders Tom Mooney, ú [c. 1918]. * John C. Ralston (November 19, 2013). Fremont Older agus Buamáil San Francisco 1916: Crusade Tireless for Justice. Charleston, SC: An Preas Staire. lgh. 1–192. ISBN <bdi>John C. Ralston (November 19, 2013). </bdi> John C. Ralston (November 19, 2013). * Ernest Jerome Hopkins (1932). Cad a tharla i gCás Mooney. Nua-Eabhrac: Brewer, Warner & Putnam. lgh. 1–258. ISBN <bdi>Ernest Jerome Hopkins (1932). </bdi> Ernest Jerome Hopkins (1932). OCLC 76206 . * Johnson, Jeffrey A. (August 24, 2017). Buamáil Lá Ullmhachta 1916: Anarchy agus Sceimhlitheoireacht i Meiriceá Forásach Ré. Routledge. lgh. 1–198. ISBN <bdi>Johnson, Jeffrey A. (August 24, 2017). </bdi> Johnson, Jeffrey A. (August 24, 2017). == Naisc sheachtracha == * [https://web.archive.org/web/20051216025058/http://www.shapingsf.org/ezine/labor/mooney/main.html Scéal Mooney] shapingsf.org * {{Lua idirlín|url=http://spartacus-educational.com/USAmooneycase.htm|teideal="Famous crimes: Mooney-Billings Case"}} * {{Lua idirlín|url=http://www.spartacus-educational.com/USAmooney.htm|teideal="Famous crimes: Tom Mooney"}} * [http://www.english.uiuc.edu/maps/poets/m_r/ridge/mooney.htm Aiste láithreán gréasáin Modern American Poetry ar Mooney] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080704193638/http://www.english.uiuc.edu/maps/poets/m_r/ridge/mooney.htm |date=2008-07-04 }} (le pictiúir) * [https://web.archive.org/web/20090605000923/http://www.cresswellslist.com/ballots2/mooney.htm Tom Mooney saor in aisce!]. Stair ghairid léirithe le cnaipí feachtais. * {{Lua idirlín|url=http://woodyguthrie.org/Lyrics/Tom_Mooney_Is_Free.htm|year=1939|work=Woody Guthrie Publications, Inc.|teideal="Amhrán: Tom Mooney Is Free"}} * Catalog record for * Mooney Pamphlet Collection : Ábhar Ilghnéitheach ar Tom Mooney ~ 1916-1940. OCLC 20410576 . * [http://www.oac.cdlib.org/findaid/ark:/13030/kt0f59r8q2/?query=Thomas%2520Mooney Ag Lorg Cúnaimh do Pháipéir Thomas J. Mooney, 1887-1949, mórchóir 1930-1942], Leabharlann Bancroft * {{Lua idirlín|url=https://calisphere.org/collections/25500/|work=California Digital Library|teideal="1916 Preparedness Day Parade Bombing, 1916-1933 - Photographs"}} * {{Lua idirlín|url=http://sflib1.sfpl.org:82/search?/dMooney%2C+Thomas+J.+1882-1942./dmooney+thomas+j+1882+1942/-3,-1,0,E/2exact&FF=dmooney+thomas+j+1882+1942&1,13,|work=San Francisco Historical Photograph Collection|teideal="San Francisco Public Library: Mooney, Thomas J. 1882-1942"}} * {{Lua idirlín|url=http://sflib1.sfpl.org:82/search/X?SEARCH=%22thomas%22+Mooney+evidence|work=San Francisco Historical Photograph Collection|teideal="San Francisco Historical Photograph Collection: Thomas Mooney Evidence"}} * Alcatraz Prison Scenes (1920) & Tom Mooney Rally (1938) * Tom Mooney Set Free (1939) * The Alibi Clock {{DEFAULTSORT:Mooney, Thomas}} [[Catagóir:Básanna i 1942]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1882]] [[Catagóir:Ceardchumannaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] svjduj2lm10xl5urtbsh4ffqrmj56ec 0 96279 1211754 1175704 2024-04-17T22:50:05Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} [[Íomhá:AR-18.jpg|mion|Baineadh úsáid as ArmaLite AR-180]] [[Íomhá:Colt ArmaLite AR-15 Model 02 Left Side SPAR1373 DEC. 22. 2004.jpg|mion|... agus ArmaLite AR-15]] Tharla '''Sléacht Kingsmill''' nó '''Sléacht Mhuileann Ching''' ar [[5 Eanáir]] [[1976]] nuair a dúnmharaíodh deichniúr oibrí [[An Protastúnachas|Protastúnacha]] .ag Muileann Ching,<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.logainm.ie/ga/s?txt=Muileann Ching&str=on|teideal=Muilte Ching/Kingmills|language=ga|work=Logainm.ie|dátarochtana=2021-01-05}}</ref> in aice le [[Corr Leacht]] agus [[Loch Goill|Loch Goilí]] i g[[Contae Ard Mhacha]].<ref name="cainchron">{{Lua idirlín|url=http://cain.ulst.ac.uk/othelem/chron/ch76.htm|teideal=Conflict Archive on the Internet - Chronology|údar=cain.ulst.ac.uk|dáta=|work=Conflict Archive on the Internet (CAIN)|dátarochtana=2021}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.armaghi.com/news/pain-felt-by-Muileann Ching-massacre-remains-undiminished-45-years-on/124871|teideal=Pain felt by Muileann Ching massacre remains ‘undiminished’ 45 years on|údar=Micheal McKenna|language=en|work=Armagh I|dátarochtana=2021-01-05}}{{Dead link|date=Eanáir 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> Bhí an sléacht ar cheann de na heachtraí uafáis is mó cáil 'sna [[Na Trioblóidí|Trioblóidí]].<ref name=":0">{{Luaigh foilseachán|title=Tús curtha le coiste cróinéara|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2016/0523/790315-tus-le-cur-le-coiste-croineara/|date=2016-05-23|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> Imríodh [[díoltas]] ar oibrithe Protastúnacha as gníomhartha nach raibh baint ná páirt acu leo.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://cs.slu.edu/~scannell/gaelsceal/2011-07-22.pdf|teideal=Tá an fhírinne searbh ach ní mór í a insint|údar=Eoghan Ó Néill (Gaelscéal)|dáta=5 Íúil 2011|dátarochtana=2021}}</ref> Tharla an marú seo díreach ceithre huaire is fiche i ndiaidh gunnadóirí dílseacha [[Maruithe Reavey agus O'Dowd|seisear Caitliceach a mharú]] sa cheantar céanna i ndeisceart Ard Mhacha. Mhaigh an "South Armagh Republican Action Force" go raibh baill an Fhórsa freagracht as, ag rá go raibh sé mar dhíoltas as sraith ionsaithe ar shibhialtaigh Chaitliceacha ag dílseoirí. Creidtear go ndearna baill den [[IRA Sealadach]] an t-ionsaí, d'ainneoin an eagraíocht a bheith ar sos cogaidh ag an am. Níor ciontaíodh aon duine ariamh as an ionsaí. [[Íomhá:Information Board at Kingsmills Presbyterian Church - geograph.org.uk - 1350141.jpg|thumb|Bord Eolais ag Eaglais Phreispitéireach Mhuileann Ching]] == An deichniúr == 'Siad an deichniúr a maraíodh ná   John Bryans, Robert Chambers, Reginald Chapman agus Walter Chapman, Robert Freeburn, Joseph Lemmon, John McConville, James McWhirter, Robert Samuel Walker agus Kenneth Worton. == Cúlra == Ar an [[10 Feabhra]] [[1975]], d'fhógair an t[[IRA Sealadach]] sos comhraic. agus d'atosaigh [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas na Breataine]] agus an tIRA ag idirbheartú. D'aontaigh an IRA stop a chur le hionsaithe ar [[Arm na Breataine|fhórsaí slándála na Breataine]], agus chuir na 'fórsaí slándála' deireadh lena gcuid ruathair agus cuardaigh, den chuid is mó.<ref name="kelley2">[http://cain.ulst.ac.uk/events/truce/kelley88.htm Extracts from ''The Longest War: Northern Ireland and the IRA'' by Kevin J. Kelley]. Zed Books Ltd, 1988. Conflict Archive on the Internet (CAIN).</ref> Chuir na cainteanna seo eagla ar na Dílseoirí. Mar sin chuaigh na [[Dúnmharú|dúnmharuithe]] [[Seicteachas|seicteacha]] in olcas le linn an tsosa comhraic.<ref name="taylor1422">Taylor, Peter (1999). ''Loyalists''. London: Bloomsbury Publishing Plc. p.142</ref><ref name="brits1822">Taylor, Peter. ''Brits: The War Against the IRA''. Bloomsbury Publishing, 2001. p.182</ref> Mharaigh an [[Óglaigh Uladh|UVF]] 120 [[Eaglais Chaitliceach Rómhánach|Caitliceach]] le linn na bliana 1975.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=October 1975 Northern Ireland attacks|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=October_1975_Northern_Ireland_attacks&oldid=998866077|journal=Wikipedia|date=2021-01-07|language=en}}</ref> Bhí éiginnteacht ann sa phobal faoi chúrsaí [[Polaitíocht|polaitíochta]] ar an dá thaobh. Dhírigh ansin roinnt aonad den [[IRA Sealadach|IRA]] ar dhul i ngleic leis na dílseoirí. An laghdú ar oibríochtaí [[sceimhlitheoireacht]]<nowiki/>a laistigh den IRA ba chúis le roinnt ball, le cead nó gan cead leo siúd a bhí os a gcionn, dul i mbun ionsaithe marfacha buille ar bhuille. Bhí an baol ann go rachadh cúrsaí ó smacht agus bhí an próiseas síochána i gcontúirt dá bharr. Thit an tóin as an bpróiseas an bhliain dár gcionn, 1976, nuair a cuireadh an sos cogaidh ar ceal. I measc na n-eachtraí. {{Main|Sléacht Thulaigh Álainn (1975)}} {{Main|Ráig foréigin de chuid an UVF (Deireadh Fómhair 1975, Tuaisceart Éireann)}} Tharla an marú i Muilte Ching díreach ceithre huaire is fiche i ndiaidh gunnadóirí dílseacha seisear Caitliceach a mharú sa cheantar céanna i ndeisceart Ard Mhacha . {{Main|Maruithe Reavey agus O'Dowd}} == Ionsaí == [[Íomhá:Whitecross, County Armagh - geograph.org.uk - 1230970.jpg|mion|[[Corr Leacht]] (Muileann Ching)]] Bhí na hoibrithe a maraíodh san ionsaí i mí Eanáir 1976 ag filleadh abhaile óna gcuid oibre i muileann teicstíle i nGleann Anna. Ag 5.20 ar an 5ú lá de mhí Eanáir, d'fhág mionbhus d'oibrithe Protastúnacha a [[monarcha]] le filleadh abhaile go dtí [[An Sruthán|An tSruthán]].<ref name=":0" /> Ag Kingsmill stop fear ar an mbóthar tuaithe an veain. Ar bhealach cúng tuaithe i mbaile fearainn Mhuillte Chaing, gar don Chorr Leacht, stop buíon de fhir ghunna an mionbhus agus hordaíodh do na fir éirí amach. Fiafraíodh dóibh cén creideamh a bhí acu. Ordaíodh don gCaitliceach aonair a bhí ar bord, Richard Hughes, greadadh leis i dtreo An tSrutháin agus gan breathnú ina dhiaidh.<ref name=":3">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/plastar-ar-chnea-fiosru-poibli-eile-a-eileamh-tar-eis-ionchoisne/|teideal=‘Plástar ar chneá’ –fiosrú poiblí eile á éileamh tar éis ionchoisne|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=17 Aibreán 2024|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> Ansin scaoil fir ghunna leis an aon duine dhéag a bhí fágtha. Lámhachadh ina seasamh iad i dtosach agus nuair a thit siad scaoileadh leo arís is arís sa gcloigeann. Maraíodh deichniúr, mhair Alan Black cé gur bhuail 18 piléar é. Goideadh feithicil ar baineadh úsáid as le linn an ionsaithe agus a frítheadh ina dhiaidh i gCo. Lú.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Rialtas agus Gardaí cáinte ag cróinéir faoi shléacht Muileann Ching|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2015/0601/705168-rialtas-agus-gardai-cainte-ag-croineir-faoi-mharu-Muileann Ching/|date=2015-06-01|language=ga|author=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> === Seicteachas === Tá Muileann Ching sna hannála mar gur ionsaí [[Seicteachas|seicteach]] amach is amach a bhí ann;<ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/ceisteanna-i-gconai-faoi-birmingham-agus-Muileann Ching/|teideal=Ceisteanna i gcónaí faoi Birmingham agus Muileann Ching|údar=Póilín Ní Chiaráin|dáta=2016|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-01-05}}{{Dead link|date=Eanáir 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> i gcruthúnas air sin ordaíodh don duine amháin ar bhus na n-oibrithe a bhí ina Chaitliceach bailiú leis sular lámhachadh an 11 eile. Ba é Alan Black, as [[An Sruthán|An tSruthán]], an t-aon duine díobh a mhair, cé go raibh sé gortaithe go dona ó scaoileadh 18 piléar leis. [[Íomhá:Kingsmills Presbyterian Church - geograph.org.uk - 1350156.jpg|mion|Séipéal de chuid na bPreispitéireach i Muileann Ching]] === Freagracht === Grúpa darbh ainm an South Armagh Republican Action Force<ref>“Fórsa Caitliceach Frithghníomhartha in Ard Mhaca Theas”</ref> a mhaígh ag an am gurb iad a bhí freagrach. Creidtear gur ainm eile don IRA a bhí anseo. Cuireadh an milleán as an ionsaí ar an IRA de bhrí gur tharla sé mar dhíoltas ar dhúnmharaithe dílseacha sa gceantar céanna ([[Sléacht Thulaigh Álainn (1975)]] mar shampla).<ref name="SARF">[https://www.belfasttelegraph.co.uk/news/northern-ireland/Muileann Ching-weapons-used-by-ira-to-murder-ruc-officers-13-years-later-inquest-told-35722516.html "Muileann Ching weapons used by IRA to murder RUC officers 13 years later, inquest told"]. ''[[Belfast Telegraph]]'', 17 May 2017. Retrieved 9 January 2018.</ref> Léirigh scrúduithe balaistíocha níos déanaí gur baineadh úsáid as na gunnaí céanna a scaoileadh ag Kingsmill i lear mór ionsaithe de chuid an IRA i gContae Ard Mhacha roimhe sin agus ina dhiaidh.<ref name=":3" /> == Fiosrúcháin == Níor tógadh duine faoi réim an cheartais ach níos déanaí, ciontaíodh John McCooey, fear 22 bliain d'aois as [[Coilleach Eanach]], as a bheith páirteach i marú [[saighdiúir]] [[UDR]] Joseph McCullough — [[Sagart|séiplíneach]] Lóiste Oráisteach Thulaigh Álainn — i mí Feabhra 1976, agus Robert McConnell, saighdiúir UDR i mí Aibreáin 1976. Dúradh go raibh baint aige le Sléacht Mhuileann Ching.<ref name="lostlives">McKittrick, David. ''Lost Lives''. Mainstream Publishing, 1999. p.572</ref><ref>[https://www.newsletter.co.uk/news/Muileann Ching-six-named-in-het-report-1-2782872 "Muileann Ching: Six named in HET report"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20181116075930/https://www.newsletter.co.uk/news/Muileann |date=2018-11-16 }}. ''The News Letter''. 17 June 2011.</ref> Ainneoin nár admhaigh an tIRA riamh gurb iad a bhí freagrach, i 2011 chuir an An Fhoireann de Fhiosrúcháin Stairiúla an milleán orthu, foireann stáit a d'fhiosraigh go leor eachtraí den chineál céanna ó na Trioblóidí.<ref name=":0" /> Ach sa bhliain 2011 chomh maith, shocraigh [[Rialtas na Ríochta Aontaithe|rialtas na Breataine]] gan leanúint d’fhiosrú shléacht Muileann Ching.<ref name=":1" /> ==== 2013-2017 ==== I 2013 d'ordaigh Ard-aighne an Tuaiscirt fiosrúchán nua faoin eachtra i ndiaidh go leor achainí ó ghaolta na ndaoine a maraíodh. Cuireadh tús leis an fiosrúchán poiblí i m[[Béal Feirste]] ag deireadh mhí na Bealtaine 2016. Theastaigh ón chróinéir aghaidh a thabhairt ar ráflaí go mb'fhéidir gurb é an Captaen [[Robert Nairac]] an duine i measc na bhfear gunna an uair sin a raibh [[canúint]] [[Sasana|Shasanach]] air. Ach ní raibh Nairac sa Tuaisceart ar an dáta sin is cosúil. Dúirt póilíní ag coiste cróinéara faoin ionsaí gur aimsíodh fianaise nua dhlí-eolaíoch ar [[Gluaisteán|ghluaisteán]] a d'úsáid na fir ghunna le héalú ón sléacht.<ref name=":2" /> Bhí a fhios ag na teaghlaigh le blianta go bhfuarthas lorg láimhe ar veain inar éalaigh na fir ghunna ón IRA a bhí freagrach as an ionsaí. Cibé cúis atá leis –dul chun cinn sa dlí-eolaíocht fhóiréinseach nó loirg nua a bheith tógtha ó dhaoine ar chúis éigin eile – d’inis an PSNI don chróinéir, do ghaolta agus do dhlíodóirí go raibh an lorg láimhe aitheanta acu ar deireadh.  I mí Lúnasa 2016, bhí fear gafa ag póilíní, maidir le fiosrúchán a bhí fós ag bun ag na póilíní faoin sléacht.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Fear gafa maidir le dúnmharú Mhuilte Ching i gCo. Ard Mhaca|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2016/0805/807224-fear-gafa-ag-poilini-a-bhfuil-dunmharu-mhuilte-chaing-a-fhiosru/|date=2016-08-05|language=ga|aut hor=Nuacht RTÉ|journal=|volume=|issue=}}</ref> Ach níor cúisíodh é.<ref>{{Lua idirlín|url=http://www.theguardian.com/uk-news/2017/feb/09/Muileann Ching-massacre-no-charges-against-man-linked-to-palm-print|teideal=Muileann Ching massacre: no charges against man linked to palm print|dáta=2017-02-09|language=en|work=the Guardian|dátarochtana=2021-01-05}}</ref> ==== 2024 ==== Rialaigh an cróinéir gur ionsaí seicteach de chuid an IRA ab ea sléacht Kingsmill Dúradh ag an am go ndearnadh an sléacht mar gheall ar dhá ionsaí a rinne dílseoirí an oíche roimhe sin. Ach chinn an cróinéir nárbh fhéidir ionsaí Kingsmill a eagrú in achar 20 uair an chloig agus go raibh sé pleanáilte roimh uafáis na hoíche roimhe.<ref name=":3" /> == Gníomh gríosaithe == Ar an 5 Eanáir 2018, scaip [[Barra Mac Giolla Dhuibh]] (Barry McElduff, feisire [[Teach Theachtaí na Ríochta Aontaithe|Westminster]] de chuid [[Sinn Féin]] ag an am) [[físeán]] ar na meáin shóisialta de féin agus builín [[Arán|aráin]] ... de dhéantús Muileann Ching ... leagtha ar a cheann aige, cothrom an lae i ndiaidh na heachtra Muileann Ching. D’éirigh [[Barra Mac Giolla Dhuibh|Mac Giolla Dhuibh]] as a phost ar 15 Eanáir 2018, de bharr na conspóide a bhain leis.<ref>{{Lua idirlín|url=https://tuairisc.ie/neart-gaeilgeoiri-tofa-ar-chomhairle-fhear-manach-agus-na-homai/|teideal=Neart Gaeilgeoirí tofa ar chomhairle Fhear Manach agus na hÓmaí|údar=Antón Mac Cába|dáta=2019|language=ga-IE|work=Tuairisc.ie|dátarochtana=2021-01-05}}</ref> Sa bhliain 2019, fuair Mac Giolla Dhuibh an dara vóta ab airde ar an chéad comhaireamh i dtoghchán áitiúil. == Féach freisin == * [[Sléacht Thulaigh Álainn (1975)]] * [[Maruithe Reavey agus O'Dowd]] * [[:Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí|Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == [[Catagóir:Eachtraí foréigin le linn na dTrioblóidí]] [[Catagóir:1976]] [[Catagóir:Stair Chontae Ard Mhacha]] [[Catagóir:IRA Sealadach]] bpmy4nhsdpojxyyvoqczl2v2yrq7741 0 97300 1211410 999306 2024-04-17T12:20:36Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear gnó agus léiritheoir scannáin ab ea '''Thomas Lincoln Tally''' (1861 – [[24 Samhain]] [[1945]]). D'oscail sé "Tally’s Electric Theatre", an chéad [[Pictiúrlann|phictiúrlann]] i [[Los Angeles, California|Los Angeles]], [[California]] ar [[2 Aibreán]] [[1902]].<ref>{{Lua idirlín|url=http://cinematreasures.org/theaters/8855|teideal=Tally's Electric Theatre in Los Angeles, CA - Cinema Treasures|work=cinematreasures.org|dátarochtana=2021-04-02}}</ref> Reáchtáladh na seónna in ollphuball sorcais ar dtús. D'íoc an pobal ̩$0.10 do na ticéid .. costasach ag an am.<ref>{{Lua idirlín|url=https://losangelestheatres.blogspot.com/2019/02/electric-theatre.html|teideal=Los Angeles Theatres: Electric Theatre|údar=Bill Counter|work=Los Angeles Theatres|dátarochtana=2021-04-02}}</ref> Ach bhíodh an-tóir ar an bpictiúrlann ón lá sin amach. == Tagairtí == {{reflist}}{{síol}} [[Catagóir:Léiritheoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Básanna i 1945]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1861]] [[Catagóir:Scannánaíocht]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] flcba462dtnftok4oryev4w7t6rxqol 14 98019 1211434 1005117 2024-04-17T13:07:36Z TGcoa 21229 Blanked the page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 1211436 1211434 2024-04-17T13:08:03Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hEorpa]] joh5yj0tnoos9oc5lsipryhdl48pz4e 1211530 1211436 2024-04-17T14:47:49Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Daoine Meiriceánacha de bhunadh na hEorpa]] [[Catagóir:Daoine de bhunadh na hÉireann]] ody01310oxdsedqc4jqtafh43561f60 14 99131 1211408 1013520 2024-04-17T12:19:43Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Fiontraithe]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] ngbpx8n0xpf5qs3v24alq2iq2czjcot 1211418 1211408 2024-04-17T12:57:58Z TGcoa 21229 Blanked the page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 0 100121 1211413 1170656 2024-04-17T12:37:12Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Fear gnó Meiriceánach é '''Allen Howard Weisselberg''' (a rugadh ar an 15 Lúnasa 1947) a bhí ina phríomhoifigeach airgeadais (POA) don Eagraíocht [[Donald Trump]]. D'oibrigh Weisselberg mar chomh-iontaobhaí ar iontaobhas a bhunaigh [[Donald Trump]] in 2017, sular insealbhaíodh é mar uachtarán [[Stáit Aontaithe Mheiriceá|na Stát Aontaithe]]. == Tús a shaoil == Rugadh Weisselberg i [[Brooklyn]], [[Nua-Eabhrac (stát)|Nua-Eabhrac]], agus d’fhás sé suas i gcomharsanacht na buirge Brownsville.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.bloomberg.com/politics/graphics/2015-how-trump-invented-trump/|teideal=How Trump Invented Trump: Inside the empire|údar=Bloomberg / Max Abelson|dáta=3 MF 2015|work=www.bloomberg.com|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> Is de shliocht Giúdach é.<ref>{{Lua idirlín|url=https://forward.com/fast-forward/408879/allen-weisselberg-of-trump-org-jewish-associate-flip-trump/|teideal=Who Is Allen Weisselberg, The Third Key Jewish Associate To Flip On Trump?|dáta=2018-08-24|language=en|work=The Forward|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> D'éirigh sé as Ardscoil Thomas Jefferson in Oirthear Nua-Eabhrac in aice láimhe, sula bhfuair sé Baitsiléir Eolaíochta sa [[Cuntasaíocht|gcuntasaíocht]] ó Ollscoil Pace i 1970.<ref name="Forward">[http://forward.com/fast-forward/359715/low-key-wallpaper-jewish-exec-catapults-to-top-of-trump-organization Low-Key ‘Wallpaper’ Jewish Exec Catapults to Top of Trump Organization], ''Fast Forward'', January 11, 2017.</ref> ==Gairmréim== Thosaigh Weisselberg ag obair mar chuntasóir don ghróintín eastáit réadaigh Fred Trump, bunaithe i nGravesend sa bhliain 1973 <ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2016/12/25/us/politics/trump-organization-business.html|teideal=Inside the Trump Organization, the Company That Has Run Trump's Big World|work=The New York Times|first=Megan|last=Twohey|first2=Russ|last2=Buettner|first3=Steve|last3=Eder|date=December 25, 2016|access-date=August 22, 2018}}</ref>. Faoi dheireadh na 1980idí, bhí sé ina rialtóir ar an gcuideachta (ar aistrigh a phríomhoifig go Midtown Manhattan faoi choimirce Donald Trump) agus bhí sé ag obair faoi Stephen Bollenbach, a réamhtheachtaí mar phríomhoifigeach airgeadais. Sa bhliain 2000, ainmníodh Weisselberg ina phríomhoifigeach airgeadais agus ina leasuachtarán ar Trump Hotels & Casino Resorts. Bhí sé ina chomhalta boird agus ina chisteoir ar Fhondúireacht Donald J. Trump (Donald J. Trump Foundation) freisin. Sa bhliain 2017, dúirt Weisselberg i dteistíocht chuig imscrúdaitheoirí Stát Nua-Eabhrac nach raibh a fhios aige go raibh sé ina chomhalta boird "at least for the last 10 or 15 years".<ref name=exhibit6>{{cite web |url=https://ag.ny.gov/sites/default/files/ex_6.pdf|teideal=In the Matter of The Investigation of The Donald J Trump Foundation, Inc., Exhibit 6 |last=Schneiderman| first=Eric|date=July 19, 2018|website=State of New York Office of the Attorney General |access-date=July 19, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180719175419/https://ag.ny.gov/sites/default/files/ex_6.pdf|archive-date=July 19, 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |url=https://theweek.com/speedreads/779101/trump-foundations-treasurer-didnt-know-treasurer-until-investigators-told|teideal=The Trump Foundation's treasurer didn't know he was treasurer until investigators told him|work=The Week|first=Kathryn|last=Krawczyk|date=June 14, 2018|access-date=July 19, 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20180719173722/http://theweek.com/speedreads/779101/trump-foundations-treasurer-didnt-know-treasurer-until-investigators-told|archive-date=July 19, 2018|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2016/09/30/opinion/an-uncharitable-foundation.html|teideal=An Uncharitable Foundation|last=Sugin|first=Linda|date=September 30, 2016|work=The New York Times|access-date=October 5, 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20161005064540/http://www.nytimes.com/2016/09/30/opinion/an-uncharitable-foundation.html|archive-date=October 5, 2016|url-status=live}}</ref> Dhéileáil sé freisin le costais tí an teaghlaigh Trump.<ref name="wsj1">{{cite news|url=https://www.wsj.com/articles/trump-organization-finance-chief-called-to-testify-before-federal-grand-jury-1532622947|teideal=Trump Organization Finance Chief Called to Testify Before Federal Grand Jury|last1=O’Brien|first1=Rebecca Davis|date=July 26, 2018|archive-url=https://archive.today/20180726165243/https://www.wsj.com/articles/trump-organization-finance-chief-called-to-testify-before-federal-grand-jury-1532622947|archive-date=July 26, 2018|newspaper=[[The Wall Street Journal]]|last2=Ballhaus|first2=Rebecca|last3=Rothfeld|first3=Michael|last4=Berzon|first4=Alexandra|access-date=July 27, 2018|url-status=live|df=mdy-all}}</ref> In éineacht le Donald Trump, tá sé ar dhuine de bheirt iontaobhaithe ar iontaobhas in-aisghairthe atá bunaithe i Nua-Eabhrac agus ar leis DT Connect Member Corp.<ref>{{cite news |newspaper=[[The Scotsman]] |quote=In a sign of the dense and complex corporate structure set up to accommodate Mr Trump’s various business interests, DT Connect II LLC is in turn part owned by an entity known as DT Connect Member Corp, which itself is fully owned by a New York-based revocable trust with just two trustees - Mr Trump and Allen Weisselberg, the Trump Organisation’s veteran chief financial officer. |teideal=Donald Trump's luxury helicopter charter plans fail to take off |first=Martyn |last=McLaughlin |date=September 18, 2019 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190918213029/https://www.scotsman.com/news/politics/donald-trump-s-luxury-helicopter-charter-plans-fail-to-take-off-1-5006867 |archive-date=September 18, 2019 |url=https://www.scotsman.com/news/politics/donald-trump-s-luxury-helicopter-charter-plans-fail-to-take-off-1-5006867}}</ref> Ar 11 Eanáir, 2017, go gairid roimh insealbhú Donald Trump mar uachtarán na Stát Aontaithe, d'fhógair an Eagraíocht Trump go mbainisteodh Weisselberg an chuideachta in éineacht le Eric Trump agus Donald Trump Jr le linn uachtaránacht Trump. Liostaíonn achoimre ar shocruithe iontaobhais dar dáta 10 Feabhra, 2018, Weisselberg agus Donald Trump Jr. mar iontaobhaithe, agus Eric Trump mar chomhairleoir. Thug an achoimre le fios freisin, mar iontaobhaithe, nach raibh ach Weisselberg agus Trump Jr. ar an eolas faoi shonraí airgeadas an iontaobhais.<ref name="Propub">{{cite web|url=https://www.propublica.org/article/trump-pull-money-his-businesses-whenever-he-wants-without-telling-us|teideal=Trump Lawyer Confirms President Can Pull Money From His Businesses Whenever He Wants|first=Derek|last=Kravitz|first2=Al|last2=Shaw|date=April 4, 2017|website=ProPublica|access-date=August 22, 2018}}</ref> [[Íomhá:Trump New York Deposition.pdf|clé|mion|fianaise sa chúirt de chuid Donald Trump, 2024]] [[Íomhá:Stormy Daniels 2015.jpg|mion|Stormy Daniels, 2015]] ==Íocaíochtaí le Stormy Daniels== Dúirt Michael Cohen, dlíodóir pearsanta Trump ag tús a uachtaránachta, go raibh socrú déanta ag Weisselberg go n-íocfadh an ''Trump Organization'' (Eagraíocht Trump) $35,000 in aghaidh na míosa le Cohen, chun é a aisíoc as airgead a d’iarr Trump ar Cohen an t-aisteoir scannán fásta Stormy Daniels a íoc, sna seachtainí roimh thoghchán 2016, chun í a choinneáil ó bheith ag caint go poiblí faoin gcaidreamh seachphósta a bhí aici le Trump.<ref >https://www.wsj.com/articles/donald-trump-played-central-role-in-hush-payoffs-to-stormy-daniels-and-karen-mcdougal-1541786601 , The Wall Street Journal}</ref> I mí Iúil 2018, fuair Weisselberg subpoena a iarradh ar fianaise a thabhairt os comhair ard-ghiúiré feidearálach maidir le himscrúdú Cohen.<ref>{{cite web|url=https://www.cnbc.com/2018/07/26/trump-org-cfo-called-to-grand-jury-to-testify-wsj.html|teideal=Trump Org. CFO mentioned in Michael Cohen tape called by grand jury to testify: WSJ|first=Dan|last=Mangan|first2=Kevin|last2=Breuninger|work=CNBC|date=July 26, 2018|access-date=August 22, 2018}}</ref> Deonaíodh díolúine teoranta finnéithe do Weisselberg as a chuid fianaise.<ref>{{Cite news|last=Hong|first=Rebecca Ballhaus and Nicole|date=2018-08-24|teideal=Allen Weisselberg, Longtime Trump Organization CFO, Testified and Was Granted Immunity in Cohen Probe|language=en-US|work=Wall Street Journal|url=https://www.wsj.com/articles/allen-weisselberg-longtime-trump-organization-cfo-is-granted-immunity-by-federal-prosecutors-in-michael-cohen-investigation-1535121992|access-date=2021-11-13|issn=0099-9660}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2018/08/24/us/politics/allen-weisselberg-immunity-cohen-trump.html|teideal=Allen Weisselberg, Top Trump Organization Official, Was Granted Immunity for Testimony|first1=Michael S.|last1=Schmidt|first2=Steve|last2=Eder|date=August 24, 2018|work=The New York Times}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/opinions/2019/03/01/meet-man-who-could-bring-down-trump/|teideal=Opinion &#124; Meet the man who could bring down Trump|website=The Washington Post|first=Paul|last=Waldman|first2=Greg|last2=Sargent|date=March 1, 2019|accessdate=July 1, 2021}}</ref> Bhí Aighne Dúiche Chontae Nua-Eabhrac Cyrus Vance Jr. ag fiosrú Weisselberg freisin. Nuair a tháinig an t-imscrúdú cónaidhme a rinne Cúirt Dúiche na SA do Cheantar Theas Nua-Eabhrac “i gcrích go héifeachtach” i mí Iúil 2019, d’eisigh Vance subpoenae nua i ndáil leis na híocaíochtaí airgid faoi rún. Ní shíneann díolúine feidearálach Weisselberg chuig imscrúduithe stáit.<ref>{{Cite web|url=https://www.propublica.org/article/prosecutors-investigating-the-trump-organization-zero-in-on-trump-cfo-allen-weisselberg|teideal=Prosecutors Investigating the Trump Organization Zero In on Trump CFO Allen Weisselberg|website=ProPublica|first=Peter|last=Elkind|date=November 21, 2019}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://s3.documentcloud.org/documents/23932452/452564_2022_people_of_the_state_of_v_people_of_the_state_of_exhibit_s__859.pdf|teideal=fianaise sa chúirt de chuid Donald Trump, 2023 (Deposition testimony)|údar=Donald Trump|dáta=13 Aib 2023|dátarochtana=2024}}</ref> {{Main|Stormy Daniels}} ==Gabháil agus Díotáil== Chuir Vance dlús lena imscrúdú coiriúil stáit i mí Feabhra 2021, tar éis do Chúirt Uachtarach na Stát Aontaithe údarú a thabhairt do chuntasóirí Trump taifid chánach pearsanta agus gnó Trump a thabhairt ar lámha chuige. Ansin dhírigh oifig Vance a imscrúdú ar Weisselberg, chomh maith le Donald Trump Jr. agus Eric Trump, más fíor go raibh sé mar sprioc aige brú a chur ar Weisselberg "casadh" agus fianaise a thabhairt i gcoinne a fhostóra.<ref name="pressure">{{cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/weisselberg-investigation-vance/2021/03/03/84a9f3d6-7c25-11eb-a976-c028a4215c78_story.html|teideal=In Trump probe, Manhattan district attorney puts pressure on his longtime chief financial officer|date=March 3, 2021|work=The Washington Post|first=David A.|last=Fahrenthold|first2=Jonathan|last2=O'Connell|first3=Shayna|last3=Jacobs|first4=Tom|last4=Hamburger|accessdate=6 March 2021}}</ref> Thuairiscigh an New York Times gur chuir imscrúdaitheoirí ceist ar fhinné amháin ar a laghad faoi chlann mhac Weisselberg — Barry, a bhí i gceannas ar Wollman Rink, agus Jack, a oibríonn ag Ladder Capital, iasachtóir Trump Organization.<ref>{{Cite web|url=https://www.baltimoresun.com/news/nation-world/ct-aud-nw-nyt-prosecutors-investigate-trump-finance-chief-20210302-kzkfrajkaffnlezdjtm3o7niqi-story.html|teideal=Prosecutors investigating Trump focus on his finance chief|first=Ben|last=Protess|first2=William K.|last2=Rashbaum|first3=Maggie|last3=Haberman|work=The Baltimore Sun|date=March 1, 2021|accessdate=July 1, 2021}}</ref> Faoi Mhárta 2021, bhí taifid airgeadais Weisselberg agus a theaghlach á scrúdú ag ionchúisitheoirí.<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2021/03/31/nyregion/trump-vance-investigation.html|teideal=N.Y. Seeks Trump Insider's Records, in Apparent Bid to Gain Cooperation|first1=Ben|last1=Protess|first2=William K.|last2=Rashbaum|first3=Jonah E.|last3=Bromwich|first4=Maggie|last4=Haberman|date=March 31, 2021|work=The New York Times}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.washingtonpost.com/politics/new-york-attorney-general-weisselberg/2021/04/01/cbd98728-9302-11eb-9668-89be11273c09_story.html |teideal=New York attorney general probes finances of key Trump aide |first=David A. |last=Fahrenthold |first2=Shayna |last2=Jacobs |date=April 1, 2021 |accessdate=June 28, 2021 |work=The Washington Post}}</ref> Scaoileadh a iar-iníon céile Jen Weisselberg, a bhí pósta le Barry Weisselberg ó 2004 go dtí 2018, iliomad doiciméad chuig an Manhattan DA a léirigh conas a fuair roinnt fostaithe Trump cúiteamh in eastát réadach agus i míreanna eile.<ref>{{Cite web|url=https://www.staradvertiser.com/2021/05/18/breaking-news/new-york-attorney-general-says-trump-organization-probe-now-criminal/|teideal=New York attorney general says Trump Organization probe now criminal|agency=The Associated Press|date=May 19, 2021|website=Honolulu Star-Advertiser}}</ref><ref>[https://www.newyorker.com/magazine/2021/03/22/can-cyrus-vance-jr-nail-trump Can Cyrus Vance, Jr., Nail Trump?]</ref> Thuairiscigh CNN i mBealtaine 2021 go raibh imscrúdú cánach coiriúil oscailte ag Ard-Aighne Stáit Nua-Eabhrac ar Weisselberg, míonna roimhe sin.<ref>{{Cite web|url=https://www.cnn.com/2021/05/19/politics/ny-attorney-general-trump-org-cfo-weisselberg/index.html|teideal=NY attorney general has been looking into the taxes of Trump Organization CFO for months, sources say|first=Kara|last=Scannell|first2=Sonia|last2=Moghe|website=CNN|date=May 20, 2021|access-date=July 5, 2021}}</ref> Leanadh an t - imscrúdú ag oifig Aturnae Dúiche Manhattan. I mí an Mheithimh, d'éist ard-ghiúiré fianaise ina choinne.<ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2021/06/15/nyregion/trump-weisselberg-vance-investigation.html|teideal=Trump Executive Could Face Charges as Soon as This Summer|last1=Rashbaum|first1=William K.|last2=Protess|first2=Ben|last3=Bromwich|first3=Jonah E.|date=June 15, 2021|work=The New York Times|access-date=30 June 2021}}</ref> Ghéill Weisselberg d'oifig an Ard-Aighne Dúiche Manhattan i gCathair Nua-Eabhrac an 1 Iúil, 2021,<ref>{{cite web|url=https://www.nytimes.com/2021/07/01/nyregion/allen-weisselberg-charged-trump-organization.html|teideal=Top Trump Executive Allen Weisselberg Surrenders to Face Charges|work=[[The New York Times]]|first=Ben|last=Protess|first2=William K.|last2=Rashbaum|first3=Jonah E.|last3=Bromwich|date=July 1, 2021|access-date=July 1, 2021}}</ref> uair an chloig sular cuireadh díotálacha an ard-ghiúiré ina choinne agus in gcoinne an Trump Organisation.<ref>{{cite news|last1=Rothfield|first1=Michael|last2=Bromwich|first2=Jonah|last3=Protess|first3=Ben|date=June 30, 2021|teideal=Trump Organization and Top Executive Are Indicted in Tax Investigation|work=The New York Times|url=https://www.nytimes.com/2021/06/30/nyregion/trump-organization-cfo-allen-weisselberg.html|access-date=1 July 2021}}</ref> Cúisíodh Weisselberg as 15 chúis feileonachta as $344,745 a sheachaint i gcánacha thar 15 bliana. Phléadáil sé neamhchiontach.<ref>{{Cite web|last=Orden|first=Erica|last2=Scannell|first2=Kara|date=1 July 2021|teideal=Prosecutors charge Trump Organization with a 15-year tax scheme|url=https://www.cnn.com/2021/07/01/politics/trump-organization-allen-weisselberg/index.html|url-status=live|access-date=1 July 2021|website=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20210701093921/https://www.cnn.com/2021/07/01/politics/trump-organization-allen-weisselberg/index.html |archive-date=July 1, 2021 }}</ref> 18 Lúnasa, 2022, phléadáil Weisselberg ciontach i ngach 15 chomhaireamh; mar chuid den phléadáil chiontach, d’aontaigh sé "almost $2 million in back taxes, interest and penalties and waive any right to appeal.""<ref name="scannellCNN">{{cite news |last1=Scannell |first1=Kara |teideal=Former CFO of Trump Organization pleads guilty for his role in tax fraud scheme and agrees to testify against company |url=https://www.cnn.com/2022/08/18/politics/allen-weisselberg-pleads-guilty/index.html |access-date=August 18, 2022 |publisher=CNN |date=August 18, 2022}}</ref> ==Naisc sheachtracha== *[https://www.theguardian.com/us-news/2022/aug/15/allen-weisselberg-trump-organization-tax-evasion-case Trump Organization chief expected to plead guilty in tax evasion case] == Féach freisin == * [[Stormy Daniels]] ==Tagairtí== {{reflist|2}} {{DEFAULTSORT:Weisselberg, Allen}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1947]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Donald Trump]] [[Catagóir:Giúdaigh]] m2d7te6woilyn69nxjqimy6ngj5t37k 0 102788 1211400 1056654 2024-04-17T11:59:52Z 2A01:CB00:B40:3700:718A:1957:8FE7:66B8 /* Naisc */ +1 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is ollscoil í '''École polytechnique''' atá suite i b[[Páras]] na [[An Fhrainc|Fraince]]. Bunaíodh í sa bhliain 1794. D'fhreastail 3 n-uachtarán na Stát An Fhraincis ar Polytechnique agus chaith mórán ceannairí tíortha eile uirthi.<ref>[https://www.elysee.fr/la-presidence/les-presidents-de-la-republique Les présidents de la République]</ref> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc == * [https://www.polytechnique.edu/ Láithreán Gréasáin polytechnique.edu] * [https://www.coursera.org/ep Polytechnique Online] [[Catagóir:Páras]] [[Catagóir:Ollscoileanna sa Fhrainc]] sfgv6j7huuiclgf14yhgihxz5xuwuuu 1211699 1211400 2024-04-17T19:49:09Z Gyrostat 34207 Cealaíodh athrú [[Special:Diff/1211400|1211400]] le [[Special:Contributions/2A01:CB00:B40:3700:718A:1957:8FE7:66B8|2A01:CB00:B40:3700:718A:1957:8FE7:66B8]] ([[User talk:2A01:CB00:B40:3700:718A:1957:8FE7:66B8|plé]]) crosswiki spam wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is ollscoil í '''École polytechnique''' atá suite i b[[Páras]] na [[An Fhrainc|Fraince]]. Bunaíodh í sa bhliain 1794. D'fhreastail 3 n-uachtarán na Stát An Fhraincis ar Polytechnique agus chaith mórán ceannairí tíortha eile uirthi.<ref>[https://www.elysee.fr/la-presidence/les-presidents-de-la-republique Les présidents de la République]</ref> == Tagairtí == {{reflist}} == Naisc == * [https://www.polytechnique.edu/ Láithreán Gréasáin polytechnique.edu] [[Catagóir:Páras]] [[Catagóir:Ollscoileanna sa Fhrainc]] 8zypa2t6uttbyjqfmqag404w1dfmrmm 14 104105 1211446 1184355 2024-04-17T13:18:30Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1942]] [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Daonlathaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Dlíodóirí Mheiriceá]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Leasuachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Scríbhneoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:Seanadóirí na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] poauqpc5fjjtax7pv47loj919aoof0y 0 104739 1211783 1102691 2024-04-18T01:03:32Z Xqbot 3926 Bot: Ag socrú athsheolta dúbailte → [[An t-Arar]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[An t-Arar]] lqnwchu0ow7fsxa8pz2uu811bf25m2f 0 105104 1211845 1170876 2024-04-18T02:52:14Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}}[[Íomhá:Lismore_Island.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f6/Lismore_Island.jpg/220px-Lismore_Island.jpg|mion| Radharc ar an Lios Mór agus ar shléibhte Cheann Gheàrrloch]] [[Íomhá:Achadun_Castle.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/4b/Achadun_Castle.jpg/220px-Achadun_Castle.jpg|mion| Caisteal Achanduin i Lios Mór]] [[Íomhá:CastleCoeffinLismore-ARuinedMacDougallStronghold(ColinSmith)Aug1995.jpg|link=//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/de/CastleCoeffinLismore-ARuinedMacDougallStronghold%28ColinSmith%29Aug1995.jpg/220px-CastleCoeffinLismore-ARuinedMacDougallStronghold%28ColinSmith%29Aug1995.jpg|mion| Caisteal Choeffin sa bhliain 1995]] Ceann de [[Na hOileáin Laistigh|na h-Eileanan a-staigh]] is ea an '''Lios Mòr'''.<ref name='AAA'>{{Cite web-en|url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39741|title=Ainmean-Àite na h-Alba (AÀA) — Gaelic Place-names of Scotland|access-date=2024-04-17|language=en|work=Ainmean-Àite na h-Alba}}</ref> Tá sé in oirthuaisceart [[Muile|Mhuile]] san Loch Dubh, in iarthar na [[Albain|hAlban]]. Bhí sé uair amháin mar chuid den chontae traidisiúnta [[Earra-Ghàidheal]]; anois tá sé á riaradh ag Chomhairle [[:gd:Earra-Ghaidheal_agus_Bòd|Earra-Ghaidheal agus Bòd]]. Tá Lios Mór 12 chiliméadar ar fad agus 2 chiliméadar ar leithead le 5,809 acra cearnacha i méid. Is é [[Achadh na Croise|Achad na Croise]] an baile is mó. Is é Barr Mòr (127 méadar; 416.7 troigh) an sliabh is airde ar an oileán. [[Teach solais|Tá Teach Solais an]] Leasa Mh[[:gd:Earra-Ghaidheal_agus_Bòd|ò]]<nowiki/>ir suite [[Eilean Musdile|ar an Oileán Musdile]] san airde thiar theas den Lios Mór. Ba é Robert Stevenson a thóg an teach solais. Tá Broch Cruithneach in aice le Tír Fhuar (Béarla:Tirfuir) , a bhallaí chomh hard le 15 troigh agus chomh tiubh le 19 troigh. Tá dhá chaisleán ón 13ú haois ann freisin, Caisteal Choeffin agus Caisteal Achadh an Dúin. Sa bhliain 2001 bhí 146 duine ina gcónaí ann. De réir an daonáirimh sa bhliain 2011, bhí 192 duine ina gcónaí i Lios Mòr anois.<ref>[http://www.scotlandscensus.gov.uk/documents/censusresults/release1c/rel1c2tableA4.pdf National Records of Scotland 2011 Census] Earr-ràdh 2: ''Population and households on Scotland’s inhabited islands'' (PDF). Air a tharraing 10 an Lùnastal 2015</ref> Níl ach siopa amháin ann, áit a bhfuil oifig an phoist ann freisin. Tá bunscoil i Lios Mòr ach don mheánscoil caithfidh na páistí dul go dtí [[an t-Òban]] . Tá Lios Mòr ceangailte le mórthír na hAlban ag dhá bhád farantóireachta. Téann an bád farantóireachta do charranna go dtí an t-Òban, agus bád farantóireachta do dhaoine amháin idir tuaisceart an oileáin agus Port na h-Apann . Ba é Lios Mòr lárionad na [[An Chríostaíocht|Críostaíochta]]. Bhí mainistir ann a bhunaigh Naomh Moluag, (530 - 592), manach as [[Éire|Éirinn]] comhaimseartha le [[:gd:Calum_Cille|Calum Cille]].. Sna [[An Mheánaois|Meánaoiseanna bhí]] easpaig [[Earra-Ghàidheal]] ina gcónaí i gCaisteal Achadh an Dúin go dtí an 16ú haois. == Tagairtí == {{Reflist}} == Naisc sheachtracha == * [http://www.isleoflismore.com/ Leathanach oifigiúil an oileáin] * [https://web.archive.org/web/20120717000635/http://www.celm.org.uk/ Cumann Staire Lios Móir] * Iomraidhean nam mapaichean airson comharradh-clèithe: * [http://www.bbc.co.uk/naidheachdan/38524833 BBC News 2017-01-05 : Tá sé i gceist ag Pobal Iontaobhas sa Lios Mór Taigh a’Bachail a cheannach ar an oileán] ''(tuairisc físe 2:12)'' [[Catagóir:Earra-Ghàidheal agus Bòd]] [[Catagóir:Na hOileáin Istigh]] c1nbq8w8kwrkf8wv3dju697sm1vq9ml 14 105348 1211423 1116846 2024-04-17T13:00:16Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Billiúnaithe]] [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Daoine ón Afraic Theas]] jm5fuxkgzqdlp1dd8jwecbg4s3cje3n 0 105429 1211427 1170891 2024-04-17T13:01:27Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is fiontraí agus infheisteoir Meiriceánach é '''Samuel Bankman-Fried''' <ref>{{Cite web-en|url=https://financialservices.house.gov/uploadedfiles/hhrg-117-ba00-20211208-sd002.pdf|title=December 8, 2021, "Digital Assets and the Future of Finance: Understanding the Challenges and Benefits of Financial Innovation in the United States"|date=December 3, 2021|work=financialservices.house.gov|access-date=December 27, 2021|archive-url=https://web.archive.org/web/20211207091118/https://financialservices.house.gov/uploadedfiles/hhrg-117-ba00-20211208-sd002.pdf|archive-date=December 7, 2021}}</ref> (a rugadh ar 6 Márta 1992<ref name=":2">{{Cite web-en|url=https://finance.yahoo.com/news/ftx-ceo-sam-bankman-fried-profile-085444366.html|title=Portrait of a 29-year-old billionaire: Can Sam Bankman-Fried make his risky crypto business work?|author=Parloff|author-link=Roger Parloff|first=Roger|date=August 12, 2021|language=en-US|work=Yahoo!Finance|access-date=September 6, 2021}}</ref>), ar a dtugtar freisin '''SBF,''' óna chuid ceannlitreacha<ref name=":5">{{Cite web-en|url=https://www.businessinsider.com/insider-weekly-sam-bankman-fried-ftx-profile-crypto-family-dollar-2021-12|title=Sam Bankman-Fried went from relative obscurity to crypto billionaire in just 4 years. Insiders explain how he did it, and what's next.|author=Turner|first=Matt|date=December 19, 2021|language=en-US|work=Business Insider|access-date=December 27, 2021}}</ref>. Bhunaigh sé an comhlacht FTX agus FTX .US, malartú criptea-airgeadra<ref name=":0">{{Cite web-en|url=https://www.vox.com/recode/2021/3/20/22335209/sam-bankman-fried-joe-biden-ftx-cryptocurrency-effective-altruism|title=How a crypto billionaire decided to become one of Biden's biggest donors|author=Schleifer|first=Theodore|date=March 20, 2021|work=Vox}}</ref><ref name="Wallace">{{Cite web-en|url=https://nymag.com/intelligencer/2021/02/sam-bankman-fried-biden-donor.html|title=The Mysterious Cryptocurrency Magnate Who Became One of Biden's Biggest Donors|author=Wallace|first=Benjamin|date=February 2, 2021|work=Intelligencer}}</ref><ref>{{Cite news-en|url=https://www.bloomberg.com/news/articles/2021-07-29/crypto-exchange-competition-heats-up-with-ftx-us-growth-spurt|title=Crypto Exchange Competition Heats Up With FTX.US Growth Spurt|date=2021-07-29|language=en|work=Bloomberg.com|access-date=2022-07-11}}</ref> Bhainistigh sé sócmhainní criptea trí Alameda Research, gnólacht trádála a bhunaigh sé i mí Dheireadh Fómhair 2017. Bhí géarchéim leachtachta ag FTX i mí na Samhna 2022, rud a d’fhág gur thit FTT as a chéile.D'fhógair Bankman-Fried go gcuirfeadh sé deireadh lena ghnólacht trádála, Alameda Research.<ref>{{Cite web-en|url=https://techcrunch.com/2022/11/10/sam-bankman-fried-says-alameda-research-to-wind-down-trading-ftx-attempting-to-raise-capital/|title=Sam Bankman-Fried says FTX in talks to raise capital, Alameda Research to wind down trading|author=Singh|first=Manish|date=2022-11-10|language=en-US|work=TechCrunch|access-date=2022-11-10}}</ref><ref name="Crypto is in chaos as FTX teeters">{{Cite news-en|url=https://edition.cnn.com/2022/11/10/business/ftx-sam-bankman-fried-crypto-collapse/index.html|title=Crypto is in chaos as FTX teeters on the verge of bankruptcy|author=Morrow|first=Allison|date=10 November 2022|language=en|work=CNN|access-date=11 November 2022}}</ref> ==Naisc sheachtracha== *[https://www.theguardian.com/technology/2022/nov/11/cryptocurrency-exchange-ftx-files-for-bankruptcy-protection-in-us Cryptocurrency exchange FTX files for bankruptcy protection in US] *[https://www.theguardian.com/technology/2022/dec/13/sam-bankman-fried-ftx-charged-sec-crypto-exchange Sam Bankman-Fried: FTX founder charged with defrauding investors] ==Tagairtí== [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1992]] <references /> [[Catagóir:Lucht gnó na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Criptea-airgeadraí]] h2sd3av2oxsaqy5j7xpxx4y99s5mh79 0 107397 1211412 1171009 2024-04-17T12:36:58Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is aisteoir agus stiúrthóir scannán pornagrafach Meiriceánach agus iar - stróinséir í '''Stephanie Gregory Clifford''' (a rugadh '''Stephanie A. Gregory'''; 17 Márta, 1979), ar a dtugtar '''Stormy Daniels''' go gairmiúil.<ref name="wbrz-dropped">{{Cite web-en|url=http://www.wbrz.com/news/charges-against-stormy-daniels-dropped/|title=Charges against Stormy Daniels dropped|date=September 3, 2009|publisher=WBRZ-TV|archive-url=https://web.archive.org/web/20150121095429/http://www.wbrz.com/news/charges-against-stormy-daniels-dropped/|archive-date=January 21, 2015}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|language=en-US|work=The New York Times|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180325011540/https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|archivedate=March 25, 2018}}</ref> agus iar-striapach <ref>{{Cite web-en|url=https://deadline.com/2018/03/stormy-daniels-donald-trump-prolific-film-director-porn-films-60-minutes-1202346231/|title=Donald Trump's Nightmare, Stormy Daniels Has A Secret Side As Prolific Film Director With Skills|author=Bart|author-link=Peter Bart|first=Peter|date=March 19, 2018|work=[[Deadline Hollywood|Deadline]]|access-date=October 29, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201101120223/https://deadline.com/2018/03/stormy-daniels-donald-trump-prolific-film-director-porn-films-60-minutes-1202346231/|archive-date=November 1, 2020}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=https://www.thecut.com/2016/02/stormy-daniels-wanted.html|title=The Female Porn Director Winning All the Awards|author=Townsend Rodgers|first=Lissa|date=February 9, 2016|work=[[The Cut (website)|The Cut]]|access-date=October 29, 2020|archive-url=https://web.archive.org/web/20201121173631/https://www.thecut.com/2016/02/stormy-daniels-wanted.html|archive-date=November 21, 2020}}</ref> . Tá go leor duaiseanna tionscail buaite aici agus is ball í de NightMoves Hall of Fame, AVN Hall of Fame agus XRCO Hall of Fame. Sa bhliain 2009, mar thoradh ar iarracht earcaíochta, rinne sí a machnamh ar dhúshlán David Vitter a thabhairt i dtoghchán an tSeanaid in 2010, ina stát dúchais Louisiana. Sa bhliain 2018, bhí baint ag Daniels le díospóid dhlíthiúil le huachtarán na Stát Aontaithe [[Donald Trump]]. D’íoc aturnae Trump, Michael Cohen, $130,000 chun í a chur ina tost faoin chaidreamh a deir sí a bhí aici le Trump in 2006. Tá an cleamhnas séanta ag Trump agus é curtha ina leith go raibh luí aige uirthi. Trump an cás agus chuir sé ina luí uirthi go raibh sí ag insint bréaga. == Luathshaol == Colscaradh tuismitheoirí Daniels, Sheila agus Bill Gregory, thart ar trí nó ceithre bliana tar éis a rugadh í. Thóg a máthair ansin í.<ref name="Flegenheimer 2018">{{Lua idirlín|url=https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|work=[[The New York Times]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180325011540/https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|archivedate=March 25, 2018}}</ref><ref name="dn-mother">{{Lua idirlín|url=https://www.dallasnews.com/news/donald-trump-1/2018/03/14/vote-every-time-stormy-daniels-mother-hopes-alleged-affair-doesnt-hurt-trump|work=[[The Dallas Morning News]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180326111615/https://www.dallasnews.com/news/donald-trump-1/2018/03/14/vote-every-time-stormy-daniels-mother-hopes-alleged-affair-doesnt-hurt-trump|archivedate=March 26, 2018}}</ref> Bhain sí céim amach ó Scotlandville Magnet High School i [[Baton Rouge, Louisiana|mBaton Rouge]] i 1997 agus smaoinigh sí bheith ina iriseoir.<ref name="Flegenheimer 2018">{{Lua idirlín|url=https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|work=[[The New York Times]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180325011540/https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|archivedate=March 25, 2018}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFlegenheimerRuizVan_Syckle2018">Flegenheimer, Matt; Ruiz, Rebecca R.; Van Syckle, Katie (March 24, 2018). [https://web.archive.org/web/20180325011540/https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html "Stormy Daniels, Porn Star Suing Trump, Is Known for Her Ambition: 'She's the Boss'"]. ''[[The New York Times]]''. Archived from [https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html the original] on March 25, 2018.</cite></ref> Dúirt Daniels gur tháinig ".. from an average, lower-income household… there [were] days without electricity",, agus chuir sí síos uirthi féin gur tháinig sí ó "really bad neighborhood.".<ref name="Flegenheimer 2018">{{Lua idirlín|url=https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|work=[[The New York Times]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180325011540/https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|archivedate=March 25, 2018}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFlegenheimerRuizVan_Syckle2018">Flegenheimer, Matt; Ruiz, Rebecca R.; Van Syckle, Katie (March 24, 2018). [https://web.archive.org/web/20180325011540/https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html "Stormy Daniels, Porn Star Suing Trump, Is Known for Her Ambition: 'She's the Boss'"]. ''[[The New York Times]]''. Archived from [https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html the original] on March 25, 2018.</cite></ref> Le linn a blianta ardscoile, bhí post ag Daniels ag freagairt fóin ag stábla marcaíochta.<ref name="Flegenheimer 2018" /> == Gairmréim == Tharla an chéad taithí a bhí ag Daniels mar struipeálaí nuair a bhí sí 17 agus cuairt a thabhairt ar chara ag club struipeála; '''spreagadh''' í chun "guest set" a dhéanamh.<ref name="Flegenheimer 2018">{{Lua idirlín|url=https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|work=[[The New York Times]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180325011540/https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html|archivedate=March 25, 2018}}<cite class="citation news cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFFlegenheimerRuizVan_Syckle2018">Flegenheimer, Matt; Ruiz, Rebecca R.; Van Syckle, Katie (March 24, 2018). [https://web.archive.org/web/20180325011540/https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html "Stormy Daniels, Porn Star Suing Trump, Is Known for Her Ambition: 'She's the Boss'"]. ''[[The New York Times]]''. Archived from [https://www.nytimes.com/2018/03/24/style/stormy-daniels.html the original] on March 25, 2018.</cite></ref> Thosaigh sí ag struipeáil i gcomhair airgid ag gClub Óir i mBaton Rouge <ref name="Flegenheimer 2018" /> agus bhí sí ina fuirseoir mór le rá le Continental Theatrical Agency i Meán Fómhair 2000.<ref>{{Cite web-en|url=http://dejavu.com/stormy-daniels/|title=Deja Vu Showgirls – Stormy Daniels|work=Dejavu.com|access-date=January 14, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20180113150320/https://dejavu.com/stormy-daniels/|archive-date=January 13, 2018}}</ref> Roghnaigh sí a hainm stáitse Stormy Daniels mar léiriú ar a grá don bhanna rac-cheoil Meiriceánach Mötley Crüe, ar thug a dordóir, Nikki Sixx, ainm dá iníon Storm.<ref>{{Cite web-en|url=http://www.stormydaniels.org/stormy_daniels_FAQ.htm|title=Stormy Daniels FAQ, 8 Jan 2007|access-date=May 3, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20060816065441/http://www.stormydaniels.org/stormy_daniels_FAQ.htm|archive-date=August 16, 2006}}</ref> Sa bhliain 2004, bhuaigh Daniels an Gradam Best New Starlet Award ó ''Adult Video News'', rud a chuir iontas ar Daniels, a rinne geall $500 le haisteoir eile go mbeadh an bua ag Jesse Jane.<ref>{{Cite web-en|url=http://adult.dvdempire.com/PerformerPage.aspx?tab=9&cast_id=155662&int_id=99#topoftabs|title=Interview with Stormy Waters|date=August 1, 2002|publisher=Adult DVD Empire|access-date=May 3, 2015|archive-url=https://web.archive.org/web/20081218215439/http://adult.dvdempire.com/PerformerPage.aspx?tab=9&cast_id=155662&int_id=99|archive-date=December 18, 2008}}</ref> Tá sí ag stiúradh do Wicked ó 2004.<ref>{{Cite web-en|url=http://www.gamelink.com/display_star.jhtml?id=2482|title=Stormy Daniels|publisher=Gamelink|access-date=April 24, 2008|archive-url=https://web.archive.org/web/20080328132528/http://www.gamelink.com/display_star.jhtml?id=2482|archive-date=March 28, 2008}}</ref> Bhí Daniels le feiceáil le taibheoirí ar nós Randy Spears, Julian agus Brendon Miller, a raibh sí pósta leo, agus a rinne eagarthóireacht ar thart ar leath dá scannáin.<ref>{{Cite web-en|url=https://avn.com/business/articles/video/stormy-daniels-interview-it-starts-with-the-script-588344.html|title=Stormy Daniels Interview: It Starts With the Script|author=AVN|first=Sharan Street|work=AVN|access-date=March 20, 2019|archive-url=https://web.archive.org/web/20190328120145/https://avn.com/business/articles/video/stormy-daniels-interview-it-starts-with-the-script-588344.html|archive-date=March 28, 2019}}</ref> Ionduchtaíodh Daniels isteach i AVN Hall of Fame ar an 18 Eanáir, 2014, agus ionduchtaíodh í isteach i XRCO Hall of Fame ar an 16 Aibreán 2014.<ref name="xrcohof">{{Cite web-en|url=http://www.xbiz.com/news/174997|title=XRCO Announces 2014 Hall of Fame Inductees|date=February 18, 2014|publisher=XBIZ|access-date=February 25, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20140226071230/http://www.xbiz.com/news/174997|archive-date=February 26, 2014}}</ref> Ghnóthaigh a cuid oibre stiúrthóireachta an bhliain sin 14 ainmniúchán do AVN Award lena n-áirítear ainmniúchán don Best Safe Sex Scene as a cuid taibhithe le Brendon Miller sa ''First Crush'' de chuid François Clousot.<ref name="avnhof">{{cite magazine|url=http://business.avn.com/articles/video/AVN-Announces-2014-Hall-of-Fame-Inductees-539515.html|title=AVN Announces 2014 Hall of Fame Inductees|magazine=AVN|date=December 26, 2013|access-date=January 6, 2014|archive-url=https://web.archive.org/web/20131230024951/http://business.avn.com/articles/video/AVN-Announces-2014-Hall-of-Fame-Inductees-539515.html|archive-date=December 30, 2013|url-status=live}}</ref> Sa bhliain 2018, thug Daniels camchuairt ar chlubanna struipeála mar chuid de thuras "Make America Horny Again".<ref>{{Lua idirlín|url=https://pittnews.com/article/131453/uncategorized/stormy-daniels-performs-in-pittsburgh/|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180508121833/https://pittnews.com/article/131453/uncategorized/stormy-daniels-performs-in-pittsburgh/|archivedate=May 8, 2018}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.thedailybeast.com/stormy-daniels-penthouse-revelations-on-trumps-hair-penis-and-more?via=twitter_page|work=[[The Daily Beast]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180805192557/https://www.thedailybeast.com/stormy-daniels-penthouse-revelations-on-trumps-hair-penis-and-more?via=twitter_page|archivedate=August 5, 2018}}</ref><ref>{{Lua idirlín|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/onpolitics/2018/04/11/stormy-daniels-make-america-horny-again-shows-postponed-canceled/509293002/|work=[[USA Today]]|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180430192423/https://www.usatoday.com/story/news/politics/onpolitics/2018/04/11/stormy-daniels-make-america-horny-again-shows-postponed-canceled/509293002/|archivedate=April 30, 2018}}</ref> Tugadh an eochair do chathair West Hollywood, California di, ar "Stormy Daniels Day", 23 Bealtaine, 2018.<ref name="bbcnewsstormeydanielsgivenkey">{{Lua idirlín|url=https://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-44234250|work=BBC News|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180524042305/http://www.bbc.co.uk/news/world-us-canada-44234250|archivedate=May 24, 2018}}</ref> Ainmníodh Daniels chun óstáil a dhéanamh ar XBIZ Awards i 2019.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.xbiz.com/news/235147/stormy-daniels-to-host-2019-xbiz-awards-show|archiveurl=https://web.archive.org/web/20180429091803/https://www.xbiz.com/news/235147/stormy-daniels-to-host-2019-xbiz-awards-show|archivedate=April 29, 2018}}</ref> == Léirithe príomhshrutha == == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Daoine beo]] [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1979]] [[Catagóir:Donald Trump]] [[Catagóir:Striapacha]] lf4dh4qgk6vyzz222nmc1b633yfsut2 0 109446 1211594 1176595 2024-04-17T18:03:13Z HusseyBot 17099 URL briste wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Geografaíocht Pholaitiúil}} Is príomhbhaile [[Siorrachd Dhùn Breatann an Iar|Shiorrachd Dhùn Breatann an Iar]] é '''Dùn Breatann'''<ref>{{cite web |url=https://www.ainmean-aite.scot/?id=39882|teideal=Dumbarton/Dùn Breatann|ceann-là_inntrigidh=2017-11-26|foillsichear=[[Ainmean-Àite na h-Alba]]}}</ref> nó '''Dùn Breatainn'''<ref>{{cite web|url=http://www.scottish.parliament.uk/Gaelic/placenamesC-E.pdf|teideal=Scottish Parliament: Placenames collected by Iain Mac an Tailleir}}</ref> (Beurla: ''Dumbarton'').. Tá sé suite ar an taobh thuaidh den [[:gd:Linne_Chluaidh|Linne Chluaidh]] timpeall [[Uisge Leamhna|Uisce Leamhna]] . Seanshuíochán Ríocht Shrath Chluaidh a bhí ann. .Tá caisleán cáiliúil ann, é ina luí ar charraig mhór darbh ainm '''Ail Chluaidh'''.. == Tagairtí == {{Reflist}} {{Síol-tír-gd}} [[Catagóir:Cathracha na hAlban]] b1prqlxc9pfsbkwi3vypi7mdvrh2mkm 14 109641 1211447 1184343 2024-04-17T13:18:49Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki {{DEFAULTSORT:Reagan, Ronald}} [[Catagóir:Daoine a rugadh i 1911]] [[Catagóir:Básanna in 2004]] [[Catagóir:Aisteoirí Meiriceánacha]] [[Catagóir:An Dara Cogadh Domhanda]] [[Catagóir:Ceannairí an Chogaidh Fhuair]] [[Catagóir:Críostaithe]] [[Catagóir:Fir]] [[Catagóir:Poblachtánaigh na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Uachtaráin na Stát Aontaithe]] [[Catagóir:Meiriceánaigh de bhunadh na hÉireann]] 4bl2bhlinz7m8b5ujvqfwqa8pzbconh 0 111662 1211707 1199229 2024-04-17T20:28:44Z Conradder 34685 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is foireann [[An Ostair|Ostarach]] de chuid [[Foirmle a hAon|Fhoirmle a hAon]] é '''Red Bull Racing''' (Ainm oifigiúil:'''Oracle Red Bull Racing'''), '''RBR''' nó '''Red Bull''' a thugtar air fosta. Is i [[Milton Keynes]] atá an fhoireann lonnaithe. Bunaíodh an fhoireann in [[Séasúr Foirmle a hAon 2005|2005]] tar éis cheannaigh [[Red Bull]] [[Jaguar Racing]] ar [[15 Samhain]] [[2004]]. == Éachtanna == ===Craobhchomórtas na nDéantúsóirí=== *[[Séasúr Foirmle a hAon 2020|2010]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 2011|2011]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 2012|2012]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 2013|2013]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 2022|2022]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 2022|2022]] ===Craobhchomórtas na dTiománaithe=== *[[Séasúr Foirmle a hAon 2020|2010]] ([[Sebastian Vettel]]) *[[Séasúr Foirmle a hAon 2011|2011]] (Sebastian Vettel) *[[Séasúr Foirmle a hAon 2012|2012]] (Sebastian Vettel) *[[Séasúr Foirmle a hAon 2013|2013]] (Sebastian Vettel) *[[Séasúr Foirmle a hAon 2021|2021]] ([[Max Verstappen]]) *[[Séasúr Foirmle a hAon 2022|2022]] (Max Verstappen) *[[Séasúr Foirmle a hAon 2022|2022]] (Max Verstappen) == Naisc Sheachtracha== *[https://redbullracing.com/ Suíomh gréasáin] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Red Bull Racing}} {{Stumpa-F1}} {{Fóirne Foirmle a hAon}} [[Catagóir:Foirmle a hAon]] [[Catagóir:Fóirne Foirmle a hAon]] 3ecbfx1bcl9wu68fjoco3taciuslk1g 2 111963 1211710 1210830 2024-04-17T20:32:37Z Professor Spud 56406 wikitext text/x-wiki Dalta as Bhaile Átha Cliath, le suim sa stair, tíreolaíocht, pholaitíocht agus ríomheolaíocht. Táim ag súil go mór le bheith ag obair le phobal Vicipéid chun an suíomh iontach seo a fheabhsú agus a leathnú amach, rud a chreidim go bheidh ina chuid lárnach d’athbheochan na Gaeilge. Garspriocanna Pearsanta: 19/3/2024 - Céad aistriúchán. 4/4/2024 - 100ú edit. ff88836xumlx6vgen5ia8xp7rkm1z8p 1211711 1211710 2024-04-17T20:32:54Z Professor Spud 56406 wikitext text/x-wiki Dalta as Bhaile Átha Cliath, le suim sa stair, tíreolaíocht, pholaitíocht agus ríomheolaíocht. Táim ag súil go mór le bheith ag obair le phobal Vicipéid chun an suíomh iontach seo a fheabhsú agus a leathnú amach, rud a chreidim go bheidh ina chuid lárnach d’athbheochan na Gaeilge. Garspriocanna Pearsanta: 19/3/2024 - Céad aistriúchán. 4/4/2024 - 100ú iarracht. c1nduw0h9pbpubxtv2rsgoged4ht9ws 0 112339 1211867 1208885 2024-04-18T07:33:34Z ArtSmir 61070 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Imeacht}} Ar an 22 Márta 2024, tharla '''ionsaí sceimhlitheoireachta de chuid [[An Stát Ioslamach|SI]] ar Halla Crocus''', ceoláras nó halla ceolchoirme <ref>Tugtar sa Rúis "Crocus City Hall" - i mBéarla creid nó ná creid - ar an gceoláras.</ref> in Krasnogorsk,<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Krasnogorsk, Moscow Oblast|url=https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Krasnogorsk,_Moscow_Oblast&oldid=1215477779|journal=Wikipedia|date=2024-03-25|language=en}}</ref> bruachbhaile de chuid [[Moscó|Mhoscó]] sa [[An Rúis|Rúis]].<ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.rte.ie/radio/rnag/clips/22375459/|teideal=Tús Áite: Ionsaí Sceimhlitheoireachta ISIS i Moscó|údar=RnaG|dáta=2024-03-25|language=ga-IE|work=RTE Radio|dátarochtana=2024-03-25}}</ref> B'amhlaidh a réab fir ghunna isteach san áit ag scaoileadh fúthu is tharstu. Ansin dódh ionad na ceolchoirme go talamh. Fágadh breis is 140 duine marbh, nó b'fhéidir i bhfad níos mó. Ní fhaca talamh na Rúise ionsaí chomh marfach leis seo le beagnach scór bliain (sa bhliain 2004, tharla [[Léigear scoile Beslan]]; maraíodh 385++). Bhí oibrithe tarrthála ar a ndícheall ag iarraidh teacht ar chorpáin eile sa smionagar trí lá níos déanaí. Ag an am céanna, fágadh neart bláthanna le taobh an ionaid mar chuimhneachán.<ref name=":1">{{Luaigh foilseachán|title=An Rúis fós ag amhras faoin Úcráin i dtaca le hionsaí na hAoine|url=https://www.rte.ie/news/nuacht/2024/0325/1439914-an-ruis-fos-ag-amhras-faoin-ucrain-i-dtaca-le-hionsai-na-haoine/|date=2024-03-25|language=ga-IE|author=Nuacht RTÉ}}</ref> [[Íomhá:Телеобращение Путина 23 марта 2024 года.webm|clé|mion|Caint a rinne Putin an lá dár gcionn ]] [[Íomhá:Про теракт в Подмосковье- Нельзя быть такими жестокими! -- Белорусы у посольства России!.webm|clé|mion|Cuimhneachán : bláthanna ⁊ agallaimh]] === Freagracht === Grúpa a raibh baint acu le [[Stát Ioslamach]] a ghlac freagracht as an ionsaí, craobh na h[[Afganastáin]]<nowiki/>e de SI.<ref name=":1" /><ref>Dúirt Uachtarán na Fraince, Emmanuel Macron nach bhfuil aon amhras airsean gur grúpa leis an Stát Ioslamach a bhí freagrach.</ref><ref name=":2">{{Lua idirlín|url=https://www.cnn.com/2024/03/25/europe/isis-k-explainer-russia-moscow-attack-intl-hnk/index.html|teideal=Who are ISIS-K, the group that claimed it carried out the Moscow terror attack?|údar=Jessie Yeung|dáta=2024-03-25|language=en|work=CNN|dátarochtana=2024-03-25}}</ref> Ach ar an 25 Márta, bhí údaráis na Rúise fós in amhras faoi bhaint a bheith ag an Úcráin i dtaca leis an ionsaí.<ref>{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2024/mar/25/moscow-crocus-city-concert-hall-shooting-details-is-islamic-state-vladimir-putin|teideal=Moscow attack explainer: why would Islamic State attack Russia and what will Putin’s response be?|údar=Jason Burke, Jonathan Yerushalmy|dáta=2024-03-25|language=en-GB|work=The Guardian|dátarochtana=2024-03-25}}</ref> [[Íomhá:Elimination of the consequences of a fire in "Crocus City Hall" (March 25, 2024).jpg|clé|mion|Cuid den scrios a rinneadh]] Níos túisce sa mhí, chuir Rialtas na Stát Aontaithe fainic ar oifig faisnéise na Rúise go raibh ionsaí sceimhlitheoireachta á bheartú ag SI. Níor tharla an t-ionsaí, agus thosaigh Rialtas na Rúise ag magadh fúthu.<ref name=":2" /> B'fhearr leis [[an Chreimil|an gCreimil]] amhras a chaitheamh i dtreo na hÚcráine. Bhí Rialtas na Rúise féin soiniciúil go maith, ag rá gur ag iarraidh teitheadh chun na hÚcráine a bhí na gunnadóirí sular gabhadh iad (ceathrar a bhí ann) i réigiún Bryansk, breis is 200 míle ó dheas de Mhoscó. Shéan an Úcráin aon bhaint a bheith aici leis an ionsaí. Tugadh na gunnadóirí os comhair cúirte i Moscó ar an 24 Márta, saoránaigh de chuid na [[An Táidsíceastáin|Táidsíceastáin]]<nowiki/>e iad uilig. Bhí an Chreimil fós ag diúltú aon rud a rá faoin bhfianaise gurbh é craobh na hAfganastáine de IS a bhí taobh thiar den ionsaí.<ref name=":0" /> Bhí sé i gceist iad a choinneáil go gcuirfí ar a dtriail iad ar an 22 Bealtaine. Dúirt áisíneacht nuachta na Rúise, TASS, gur dócha go gcuirfear príosún saoil orthu.<ref name=":1" /> Ach buaileadh go dona an ceathrar idir 22-24 Márta, agus bhí eagla ann go mbeadh siad i mbaol báis faoi choimeád.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Moscow terror attack - injured suspects appear in court accused of killing 137 people {{!}} BBC News|url=https://www.youtube.com/watch?v=pvxwONwpRxc|language=en}}</ref> Gabhadh triúr eile a bhí i bpáirt leo dar le TASS. == Féach freisin == * [[:Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha|Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha‎]] * [[Ionsaithe ar 13 Samhain 2015 i bPáras]] (Bataclan) * [[Léigear scoile Beslan]] sa bhliain 2004; maraíodh 385++ * [[Buamáil Mheitreo Mhoscó, Lúnasa 2004|Buamáil Mheitreo Mhoscó, 2004]] ; [[Buamáil Mheitreo Mhoscó, 2010]] * [[Stát Ioslamach]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Eachtraí sceimhlitheoireachta Ioslamacha]] [[Catagóir:2024]] [[Catagóir:Stair na Rúise]] [[Catagóir:Moscó]] [[Catagóir:Vladimir Putin]] 4nzrjaof2l2s3u1thy36r6r8w9mxgw2 0 112821 1211889 1211016 2024-04-18T11:48:53Z Eomurchadha 4240 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Scríbhneoir, scéalaí agus gníomhaí ón [[An Lucht Siúil|Lucht Siúil]] é '''Oein DeBharduin'''. Is é a scríobh ''An Drúchtín agus an Seilide'' (''The Slug and the Snail'' an bunleagan Béarla), leabhar do pháistí. Síolraíonn an scéal ó thraidisiún béil an Lucht Siúil. Is fáthscéal séimh é seo faoi éagsúlacht, faoi ghlacadh leat féin agus léargais éagsúla ar an domhan. ==Creatlach an scéil== Seo scéal faoi bheirt Drúchtín fadó a mhair go sona sásta, gan bhlaosc mar shrian orthu. Ach tagann an lá go gcasann siad le préachán a chruthaíonn deighilt agus teannas eatarthu. An féidir leo na difríochtaí atá eatarthu a réiteach? [[Catagóir:Scríbhneoirí Éireannacha]] [[Catagóir:Scéalaithe Éireannacha]] [[Catagóir:Gníomhaithe Éireannacha]] [[Catagóir:Baill den lucht siúil]] hms57594utd9l90l3zpk1d2sc4ordyj 0 112823 1211779 1211044 2024-04-18T00:45:16Z Kevin Scannell 340 /* Cur síos */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[tuama pasáiste]] agus [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é '''Tuama Pasáiste Shruth na Gamhnaí''' atá suite ar bharr [[Cnoc Mór na nGaibhlte]], [[Contae Thiobraid Árann]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]].<ref>{{Cite web-en|url=http://www.megalithomania.com/show/site/2052/shrough_passage_tomb.htm|title=megalithomania.com}} </ref><ref>{{Cite web-en|url=http://www.megalithicmonumentsofireland.com/COUNTIES/TIPPERARY/Shrough_PassageTomb.html|title=Shrough Passage Tomb|work=Megalithic Monuments of Ireland}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=http://www.mega-what.com/SiteCat/Shrough/index.html|title=Shrough Passage Tomb ~ mega-what.com Prehistoric Horizon Calendars|author=Wilson|first=Mike|publisher=}}</ref> == Suíomh == Tá Tuama Phasáiste Shruth na Gamhnaí suite ar bharr [[Cnoc Mór na nGaibhlte]], in aice le foinse abhainn [[An Ára]] agus leath bealaigh idir [[Tiobraid Árann (baile)|Baile Thiobraid Árann]] agus [[An Gallbhaile|An Gallbhaile, Contae Luimnigh]]. Tá sé seo i bhfad ó na príomhionaid tógála tuamaí pasáiste.<ref>{{Cite book-en|url=https://www.archaeology.ie/sites/default/files/media/publications/smi-vol-4-text.pdf|title=Survey of the Megalithic Tombs of Ireland, Volume IV|first=Ruaidhrí|author=de Valera|publisher=The Stationery Office|location=Dublin|year=1982|access-date=6 September 2021}}</ref> == Stair == Tógadh Tuama Pasáiste Shruth na Gamhnaí c. 3000 R.Ch. == Cur síos == Tá bealach isteach Tuama Pasáiste Shruth na Gamhnaí déanta le dhá [[ortastat]] ar gach taobh ag sainiú limistéar 3 m x 1.5 m (9.8 tr x 4.9 tr). Tá an seomra timpeall 1.5 m x 1.2 m agus tá sé gan díon. Tá an seomra suite in aice le lár dumha íseal, garbh ciorclach, 30 m (98 tr) trasna. Tá go leor séadchomharthaí meigiliteacha ailínithe i dtreo sléibhte agus imeachtaí neamhaí; díríonn an seomra isteach ag an tuama go garbh i dtreo [[Sliabh na mBan|Shliabh na mBan]] agus éirí na gréine ag [[Cónocht|cónacht]]. == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae Thiobraid Árann]] 4kntf1cadojm1rs4xbscfzugy6n8gkw 1211780 1211779 2024-04-18T00:45:27Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} Is [[tuama pasáiste]] agus [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é '''Tuama Pasáiste Shruth na Gamhnaí''' atá suite ar bharr [[Cnoc Mór na nGaibhlte]], [[Contae Thiobraid Árann]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]].<ref>{{Cite web-en|url=http://www.megalithomania.com/show/site/2052/shrough_passage_tomb.htm|title=megalithomania.com}} </ref><ref>{{Cite web-en|url=http://www.megalithicmonumentsofireland.com/COUNTIES/TIPPERARY/Shrough_PassageTomb.html|title=Shrough Passage Tomb|work=Megalithic Monuments of Ireland}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=http://www.mega-what.com/SiteCat/Shrough/index.html|title=Shrough Passage Tomb ~ mega-what.com Prehistoric Horizon Calendars|author=Wilson|first=Mike|publisher=}}</ref> == Suíomh == Tá Tuama Phasáiste Shruth na Gamhnaí suite ar bharr [[Cnoc Mór na nGaibhlte]], in aice le foinse abhainn [[An Ára]] agus leath bealaigh idir [[Tiobraid Árann (baile)|Baile Thiobraid Árann]] agus [[An Gallbhaile|An Gallbhaile, Contae Luimnigh]]. Tá sé seo i bhfad ó na príomhionaid tógála tuamaí pasáiste.<ref>{{Cite book-en|url=https://www.archaeology.ie/sites/default/files/media/publications/smi-vol-4-text.pdf|title=Survey of the Megalithic Tombs of Ireland, Volume IV|first=Ruaidhrí|author=de Valera|publisher=The Stationery Office|location=Dublin|year=1982|access-date=6 September 2021}}</ref> == Stair == Tógadh Tuama Pasáiste Shruth na Gamhnaí c. 3000 R.Ch. == Cur síos == Tá bealach isteach Tuama Pasáiste Shruth na Gamhnaí déanta le dhá [[ortastat]] ar gach taobh ag sainiú limistéar 3 m x 1.5 m (9.8 tr x 4.9 tr). Tá an seomra timpeall 1.5 m x 1.2 m agus tá sé gan díon. Tá an seomra suite in aice le lár dumha íseal, garbh ciorclach, 30 m (98 tr) trasna. Tá go leor séadchomharthaí meigiliteacha ailínithe i dtreo sléibhte agus imeachtaí neamhaí; díríonn an seomra isteach ag an tuama go garbh i dtreo [[Sliabh na mBan|Shliabh na mBan]] agus éirí na gréine ag [[Cónocht|cónacht]]. == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae Thiobraid Árann]] oawk0zi2r707x8oiqcemjc4jduw1ofj 0 112824 1211557 1211047 2024-04-17T16:37:51Z Gadoneus 56534 wikitext text/x-wiki {{WD_Bosca_Sonraí_Eagraíochta|image=CWS-Screenshot.png|abreviacio=CWS|logo=CWS-Logo.png|peu=Leathanach baile d'úsáideoir a logáil isteach.|tipus=[[Láithreán Gréasáin|láithreán uirlise]]<br> [[Láithreán Gréasáin|láithreán grésáin comhphobail ar líne]]|idioma+[[Sasanach]]|data_fundacio=2014|web=https://conworkshop.com/}} Is [[Láithreán Gréasáin|láithreán]] uirlise agus comhphobail ar líne é '''ConWorkShop''', a chuireann acraí [[Teanga shaorga|teangacha saorga]] a dhéanamh ar fáil d'úsáideorí. Is féidir le húsáideoirí a dteangacha a dhoiciméadú trí fheidhm a bhaint as uirlisí amhail [[Foclóir|foclóirí]], [[Fóineolaíocht|cairteacha fóineolaíocha]] agus tablaí réimnithe. tw8psocht7bco84grkdtymwk3merw0o 1211560 1211557 2024-04-17T17:04:59Z Kevin Scannell 340 bosca níos fearr wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Suíomh Gréasáin}} [[Láithreán Gréasáin|láithreán grésáin comhphobail ar líne]]|idioma+[[Sasanach]]|data_fundacio=2014|web=https://conworkshop.com/}} Is [[Láithreán Gréasáin|láithreán]] uirlise agus comhphobail ar líne é '''ConWorkShop''', a chuireann acraí [[Teanga shaorga|teangacha saorga]] a dhéanamh ar fáil d'úsáideorí. Is féidir le húsáideoirí a dteangacha a dhoiciméadú trí fheidhm a bhaint as uirlisí amhail [[Foclóir|foclóirí]], [[Fóineolaíocht|cairteacha fóineolaíocha]] agus tablaí réimnithe. d83fzlh877fu35bkxtveek77j8muwxz 1211561 1211560 2024-04-17T17:05:41Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Suíomh Gréasáin}} Is [[Láithreán Gréasáin|láithreán]] uirlise agus comhphobail ar líne é '''ConWorkShop''', a chuireann acraí [[Teanga shaorga|teangacha saorga]] a dhéanamh ar fáil d'úsáideorí. Is féidir le húsáideoirí a dteangacha a dhoiciméadú trí fheidhm a bhaint as uirlisí amhail [[Foclóir|foclóirí]], [[Fóineolaíocht|cairteacha fóineolaíocha]] agus tablaí réimnithe. == Tagairtí == {{Reflist}} i7r92r9on5ir6c0hibn2obfxjux35ue 0 112825 1211781 1211074 2024-04-18T00:47:30Z Kevin Scannell 340 /* Stair */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Caisleáin na hÉireann, 1350 - 1650|Túrtheach]] agus [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] i [[Contae Thiobraid Árann|gContae Thiobraid Árann]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Caisleán Bhaile na hAbha'''.<ref>{{Cite web-en|url=http://www.travelmania-ireland.com/place.php?id=570|title=Travelmania Ireland - Ballynahow Castle, County Tipperary|publisher=|access-date=28 July 2016|archive-url=https://web.archive.org/web/20131014073934/http://www.travelmania-ireland.com/place.php?id=570|archive-date=14 October 2013}}</ref><ref>{{Cite web-en|url=http://www.geograph.ie/photo/1542667|title=Geograph:: Castles of Munster: Ballynahow,... (C) Mike Searle|publisher=}}</ref> [[Íomhá:Castles_of_Munster,_Ballynahow,_Tipperary_-_geograph.org.uk_-_1542667.jpg|mion| Radharc eile ar Chaisleán Bhaile na hAbha]] Tá Caisleán Bhaile na hAbha suite 4.6 km (2.9 mhíle) siar ó thuaidh de [[Dúrlas Éile]], ar bhruach thiar [[Farneybridge River|Abhainn Dhroichead na Fearna]] (craobh-abhainn de chuid na [[An tSiúir|Siúire]]). == Stair == Ba í muintir Purcell, teaghlach [[Angla-Normannach]] a raibh an teideal Barún Luachma acu, a thóg Caisleán Bhaile na hAbha go luath sa 16ú haois. Baineadh úsáid as na hurláir íochtair sna 1840idí mar theachín. Aistríodh an túrtheach go dtí úinéireacht an stáit i 1930.<ref>{{Cite web-en|url=http://www.aboutireland.ie/ballynahow-castle.htm|title=Ballynahow Castle, County Tipperary|publisher=}}</ref> == An túrtheach == Ardaíonn an túrtheach (''caiseal'') 15.2 m (50 tr) chuig an siúlán barrbhalla, as a bhfuil ceithre [[poll lámhaigh]]. Tá sé cúig stór ar airde le fuinneoga scoilte agus teallaigh mhóra ar an dara agus ar an gceathrú leibhéal. Téann poll sa bhalla thuaidh ar an gceathrú leibhéal chuig [[seomra rúnda]] atá leagtha isteach sna ballaí.<ref>{{Cite web-en|url=http://irishantiquities.bravehost.com/tipperary/ballynahow/ballynahow.html|title=Ballynahow Castle|publisher=}}</ref> Ar dtús bhí an barrleibhéal clúdaithe ag díon adhmaid cónúil a iompraíodh ar [[squinches]].<ref>{{Cite web-en|url=http://www.discoverireland.ie/Arts-Culture-Heritage/ballynahow-castle/49153|title=Ballynahow Castle - Attractions - Historic Houses and Castles - All Ireland - Republic of Ireland - Tipperary - Thurles - Discover Ireland|author=|first=|publisher=}}</ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae Thiobraid Árann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Caisleáin na hÉireann]] kvky8mji5iweu05mfj3p298rqap6js3 0 112941 1211443 1211394 2024-04-17T13:15:51Z Kevin Scannell 340 glanadh wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir Spáinneach í June Crespo Oyaga (rugadh 1982). == Beathaisnéis == === Cúlra === Rugadh June Crespo i [[Pamplona]] sa bhliain 1982, agus thuill sí ceadúnaithe sna mínealaíona ó [[Ollscoil Thír na mBascach]] i 2005. Le haghaidh a cuid oiliúna ealaíne d’fhreastail sí ar Cheardlann Cleachtais Ealaíne Lupa e Imán i [[Donostia-San Sebastián|San Sebastián]] i 2005,<ref>{{Cite news|url=https://elpais.com/cultura/2018/02/07/babelia/1518028674_350944.html|teideal=Poética escultórica de lo informe|údar=Peio Aguirre|dáta=2018-02-13|language=es|work=El País|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> agus an bhliain dár gcionn, Kunsthaus Bregenz san Ostair. In 2014 fuair sí oiliúint ag an International Artists Studio Programme i [[Stócólm]], agus ó 2015 go 2017, ag De Ateliers in [[Amstardam]]. Oibríonn sí i [[liteagrafaíocht]] agus [[líníocht]], chomh maith le dealbhóireacht le hábhair cosúil le fabraic, [[coincréit]], [[snáithínghloine]], plástar, agus [[céir]]. Tá a saothair mar chuid de bhailiúcháin an [[Artium Museum]] agus an [[Museo Reina Sofía]], i measc nithe eile. [[Íomhá:Módulo de la exposición CORE de June Crespo.jpg|alt=Sampla dá saothar|mion|Sampla dá saothar. (pictúir ag Katarin Zabalza)]] ==== Ag éiri níos cáilúla ==== D'éirigh léi lena taispeántais aonair Chance Album n.º1 ag ''etHALL'' in [[Barcelona]] in 2016, agus Ser dos ag an Galería CarrerasMugica i [[Bilbao]] in 2017. Ghlac sí páirt freisin i dtaispeántais ghrúpa ar nós ''[[Hitting it off, P-exclamation]]'' i Nua-Eabhrac in 2014; ga ...''[[Ahí pero vacío]]'' i g[[Cathair Mheicsiceo]] in 2017; ''Querer Parecer Noche'' ag CA2M i [[Maidrid]] agus radharc inmheánach ag Galeria Stereo i [[Vársá]], an dá cheann in 2018; agus ''Una dimensión ulterior'' ag an Músaem Patio Herreriano i [[Valladolid]] in 2019.<ref>{{Lua idirlín|url=https://observer.com/2014/02/hitting-it-off-at-p/|teideal=‘Hitting It Off’ at P!|dáta=2014-02-05|language=en-US|work=Observer|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> In 2013, bhí Crespo ar dhuine de thriúr buaiteoirí (in éineacht leis an ealaíontóir Ana Laura Aláez agus an taighdeoir Adelina Moyano) ar Ghradaim Gure Artea rialtas Thír na mBascach, ag fáil dearlaice de €25,000. In 2018, bhronn Radio Nacional de España Gradam Critical Eye for Plastic Arts uirthi. Ina dhiaidh sin, bronnadh Gradam Idirnáisiúnta Ealaíne Fundación María José Jove uirthi in 2019. == Taispeántais aonair == *    ''2013: Amatista, Sala Rekalde, Bilbao'' * ''   2013: clár droim ar ais, Have A Window, Turín'' * ''   2015: Cosa agus tú, Galería CarrerasMugica, Bilbao'' * ''   2016: Albam Chance nº1, etHALL, Barcelona'' * ''   2016: Kanala, clár Intertextual, MARCO, Vigo'' * ''   2017: Ser dos, Galería CarrerasMugica, Bilbao'' * ''   2019: Uimh Osso, Easpa Comhleanúnachais Áirithe, Porto'' * ''   2020: HELMETS, Artium Museum, Vitoria-Gasteiz'' * ''   2020 Voy, sí, Galería Heinrich Ehrhardt, Maidrid'' * ''2021 An bhfuil mé rud, P / / / AKT, Amstardam.'' * ''2022 Achtanna pulse, gailearaí P420, Bologna.'' * ''2022 Idir Duine agus Rud Éigin, Gailearaí CarrerasMugica, Bilbao'' * ''2023 Chonaic siad a dTeach Bí Field, coimeádaithe ag Marc Navarro, Centro de Arte 2 de Mayo, Maidrid.''<ref>{{Lua idirlín|url=https://junecrespo.com/bio/|teideal=Bio|language=es|work=June Crespo|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> * 2024 Vascular i Guggenheim Bilbao.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.guggenheim-bilbao.eus/exposiciones/june-crespo-vascular|teideal=June Crespo. Vascular {{!}} Guggenheim Bilbao Museoa|language=es|work=www.guggenheim-bilbao.eus|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> == Nasc seachtrach. == [https://junecrespo.com/] Suíomh idirlíon oifigúil. == Tagairtí == {{Reflist}} First Thought Best. (2014) GETXOarte (2005) INGURU HURBILAK ENTORNOS PROXIMUS 08 ESCANOGRAFÌAS (2010-2011) p1metjoa83sg3hjgnxak4tist9pf8f7 1211444 1211443 2024-04-17T13:17:26Z Kevin Scannell 340 /* Taispeántais aonair */ níor chóir na teidil a aistriú wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir Spáinneach í June Crespo Oyaga (rugadh 1982). == Beathaisnéis == === Cúlra === Rugadh June Crespo i [[Pamplona]] sa bhliain 1982, agus thuill sí ceadúnaithe sna mínealaíona ó [[Ollscoil Thír na mBascach]] i 2005. Le haghaidh a cuid oiliúna ealaíne d’fhreastail sí ar Cheardlann Cleachtais Ealaíne Lupa e Imán i [[Donostia-San Sebastián|San Sebastián]] i 2005,<ref>{{Cite news|url=https://elpais.com/cultura/2018/02/07/babelia/1518028674_350944.html|teideal=Poética escultórica de lo informe|údar=Peio Aguirre|dáta=2018-02-13|language=es|work=El País|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> agus an bhliain dár gcionn, Kunsthaus Bregenz san Ostair. In 2014 fuair sí oiliúint ag an International Artists Studio Programme i [[Stócólm]], agus ó 2015 go 2017, ag De Ateliers in [[Amstardam]]. Oibríonn sí i [[liteagrafaíocht]] agus [[líníocht]], chomh maith le dealbhóireacht le hábhair cosúil le fabraic, [[coincréit]], [[snáithínghloine]], plástar, agus [[céir]]. Tá a saothair mar chuid de bhailiúcháin an [[Artium Museum]] agus an [[Museo Reina Sofía]], i measc nithe eile. [[Íomhá:Módulo de la exposición CORE de June Crespo.jpg|alt=Sampla dá saothar|mion|Sampla dá saothar. (pictúir ag Katarin Zabalza)]] ==== Ag éiri níos cáilúla ==== D'éirigh léi lena taispeántais aonair Chance Album n.º1 ag ''etHALL'' in [[Barcelona]] in 2016, agus Ser dos ag an Galería CarrerasMugica i [[Bilbao]] in 2017. Ghlac sí páirt freisin i dtaispeántais ghrúpa ar nós ''[[Hitting it off, P-exclamation]]'' i Nua-Eabhrac in 2014; ga ...''[[Ahí pero vacío]]'' i g[[Cathair Mheicsiceo]] in 2017; ''Querer Parecer Noche'' ag CA2M i [[Maidrid]] agus radharc inmheánach ag Galeria Stereo i [[Vársá]], an dá cheann in 2018; agus ''Una dimensión ulterior'' ag an Músaem Patio Herreriano i [[Valladolid]] in 2019.<ref>{{Lua idirlín|url=https://observer.com/2014/02/hitting-it-off-at-p/|teideal=‘Hitting It Off’ at P!|dáta=2014-02-05|language=en-US|work=Observer|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> In 2013, bhí Crespo ar dhuine de thriúr buaiteoirí (in éineacht leis an ealaíontóir Ana Laura Aláez agus an taighdeoir Adelina Moyano) ar Ghradaim Gure Artea rialtas Thír na mBascach, ag fáil dearlaice de €25,000. In 2018, bhronn Radio Nacional de España Gradam Critical Eye for Plastic Arts uirthi. Ina dhiaidh sin, bronnadh Gradam Idirnáisiúnta Ealaíne Fundación María José Jove uirthi in 2019. == Taispeántais aonair == * 2013: ''Amatista'', Sala Rekalde, Bilbao * 2013: ''Reverse'', Clár ''Have A Window'', Torino * 2015: ''Cosa y tú'', Galería CarrerasMugica, Bilbao * 2016: ''Chance Album nº1'', etHALL, Barcelona * 2016: ''Kanala'', Clár ''Intertextual'', MARCO, Vigo * 2017: ''Ser dos'', Galería CarrerasMugica, Bilbao * 2019: ''No Osso'', Certain Lack of Coherence, Porto * 2020: ''HELMETS'', [[Artium Museum]], Vitoria-Gasteiz<ref>{{Cite web-en|url=https://masdearte.com/june-crespo-helmets-artium-vitoria/ |title=June Crespo, el cuerpo y el hormigón |trans-title=June Crespo, the Body and the Concrete |website=Masdearte.com |location=Vitoria |language=Spanish |date=2020-12-04 |access-date=2021-05-28}}</ref> * 2020 ''Voy, sí'', Galería Heinrich Ehrhardt, Maidrid == Nasc seachtrach. == [https://junecrespo.com/] Suíomh idirlíon oifigúil. == Tagairtí == {{Reflist}} First Thought Best. (2014) GETXOarte (2005) INGURU HURBILAK ENTORNOS PROXIMUS 08 ESCANOGRAFÌAS (2010-2011) lyxfo6k929mifyblaeenbsw9yqy9w12 1211445 1211444 2024-04-17T13:17:54Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir Spáinneach í '''June Crespo Oyaga''' (rugadh 1982). == Beathaisnéis == === Cúlra === Rugadh June Crespo i [[Pamplona]] sa bhliain 1982, agus thuill sí ceadúnaithe sna mínealaíona ó [[Ollscoil Thír na mBascach]] i 2005. Le haghaidh a cuid oiliúna ealaíne d’fhreastail sí ar Cheardlann Cleachtais Ealaíne Lupa e Imán i [[Donostia-San Sebastián|San Sebastián]] i 2005,<ref>{{Cite news|url=https://elpais.com/cultura/2018/02/07/babelia/1518028674_350944.html|teideal=Poética escultórica de lo informe|údar=Peio Aguirre|dáta=2018-02-13|language=es|work=El País|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> agus an bhliain dár gcionn, Kunsthaus Bregenz san Ostair. In 2014 fuair sí oiliúint ag an International Artists Studio Programme i [[Stócólm]], agus ó 2015 go 2017, ag De Ateliers in [[Amstardam]]. Oibríonn sí i [[liteagrafaíocht]] agus [[líníocht]], chomh maith le dealbhóireacht le hábhair cosúil le fabraic, [[coincréit]], [[snáithínghloine]], plástar, agus [[céir]]. Tá a saothair mar chuid de bhailiúcháin an [[Artium Museum]] agus an [[Museo Reina Sofía]], i measc nithe eile. [[Íomhá:Módulo de la exposición CORE de June Crespo.jpg|alt=Sampla dá saothar|mion|Sampla dá saothar. (pictúir ag Katarin Zabalza)]] ==== Ag éiri níos cáilúla ==== D'éirigh léi lena taispeántais aonair Chance Album n.º1 ag ''etHALL'' in [[Barcelona]] in 2016, agus Ser dos ag an Galería CarrerasMugica i [[Bilbao]] in 2017. Ghlac sí páirt freisin i dtaispeántais ghrúpa ar nós ''[[Hitting it off, P-exclamation]]'' i Nua-Eabhrac in 2014; ga ...''[[Ahí pero vacío]]'' i g[[Cathair Mheicsiceo]] in 2017; ''Querer Parecer Noche'' ag CA2M i [[Maidrid]] agus radharc inmheánach ag Galeria Stereo i [[Vársá]], an dá cheann in 2018; agus ''Una dimensión ulterior'' ag an Músaem Patio Herreriano i [[Valladolid]] in 2019.<ref>{{Lua idirlín|url=https://observer.com/2014/02/hitting-it-off-at-p/|teideal=‘Hitting It Off’ at P!|dáta=2014-02-05|language=en-US|work=Observer|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> In 2013, bhí Crespo ar dhuine de thriúr buaiteoirí (in éineacht leis an ealaíontóir Ana Laura Aláez agus an taighdeoir Adelina Moyano) ar Ghradaim Gure Artea rialtas Thír na mBascach, ag fáil dearlaice de €25,000. In 2018, bhronn Radio Nacional de España Gradam Critical Eye for Plastic Arts uirthi. Ina dhiaidh sin, bronnadh Gradam Idirnáisiúnta Ealaíne Fundación María José Jove uirthi in 2019. == Taispeántais aonair == * 2013: ''Amatista'', Sala Rekalde, Bilbao * 2013: ''Reverse'', Clár ''Have A Window'', Torino * 2015: ''Cosa y tú'', Galería CarrerasMugica, Bilbao * 2016: ''Chance Album nº1'', etHALL, Barcelona * 2016: ''Kanala'', Clár ''Intertextual'', MARCO, Vigo * 2017: ''Ser dos'', Galería CarrerasMugica, Bilbao * 2019: ''No Osso'', Certain Lack of Coherence, Porto * 2020: ''HELMETS'', [[Artium Museum]], Vitoria-Gasteiz<ref>{{Cite web-en|url=https://masdearte.com/june-crespo-helmets-artium-vitoria/ |title=June Crespo, el cuerpo y el hormigón |trans-title=June Crespo, the Body and the Concrete |website=Masdearte.com |location=Vitoria |language=Spanish |date=2020-12-04 |access-date=2021-05-28}}</ref> * 2020 ''Voy, sí'', Galería Heinrich Ehrhardt, Maidrid == Nasc seachtrach. == [https://junecrespo.com/] Suíomh idirlíon oifigúil. == Tagairtí == {{Reflist}} First Thought Best. (2014) GETXOarte (2005) INGURU HURBILAK ENTORNOS PROXIMUS 08 ESCANOGRAFÌAS (2010-2011) j4gly3guscqxku7q6lsjj39q4cdv53h 0 112942 1211449 1211388 2024-04-17T13:19:20Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rugadh '''Olatz Otalora''' in Algorta sa bhliain 1990. Tar éis di staidéar a dhéanamh ar na Mínealaíona ag EHU agus in Ollscoil Barcelona, ​​​​rinne sí tréimhsí cónaitheachta ealaíne i Maidrid agus sa Bhruiséil. In 2015 ghlac sí páirt i scoil Kalostra agus fuair sí an scoláireacht léiriúcháin ó Rialtas na mBascach. Tá cónaitheachtaí faighte aige i Constant (An Bhruiséil) agus Fundación BilbaoArte (2016). Ghlac sí páirt le déanaí i dtionscadal Alam Al-Mithal, arna chur chun cinn ag Tabakalera i Casablanca (Maracó), agus in 2016 i gclár Harriak eremuak le cruthú an taispeántais Erromantiko sa Sala Micaela Portilla de Alegría-Dulantzi. Ó 2013 i leith tá sí ag obair mar chúntóir ealaíontóra agus mar chúntóir gailearaí agus tá téacsanna foilsithe aici ar ardáin éagsúla atá tiomnaithe do thionscadail ealaíne agus oideachais. Tá sí i mbun staidéir dochtúireachta i gclár Taighde Ealaíne an EHU faoi láthair. D’oibrigh sí mar mhúinteoir, mar chúntóir ealaíontóra agus mar chúntóir léiriúcháin. Taispeánadh a shaothar i dtaispeántais ar nós “Komunikazio-Inkomunikazio” (Tabakalera), Okela, “Bi/Dos/Two” (Eremuak), i measc nithe eile, chomh maith le foilseacháin ar nós an chatalóg “Out and About” le Silvia. Coppola (Bilbaoarte ), Distirak (Kinu 6), “Getxoarte Eskoletan”, etc. Ghlac sí páirt freisin sa taispeántas atá á choimeád ag Laura Vallés Vílchez a dhíríonn ar ghlúin nua dealbhóirí baineanna. Bhí sí i gcláir staidéir dírithe ar ealaíontóirí ar nós JAI. Institiúid cleachtais ealaíne agus freisin Seimineár Ezbaikara, áit arb é an t-aon bhealach díospóireachta agus critice í an t-aon bhealach le dul i ngleic leis an gcúis le díograis na cúise. 1sc3cjpqi1gevoeu75cyk8om7dyh7ej 1211475 1211449 2024-04-17T13:49:04Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Rugadh '''Olatz Otalora''' in Algorta sa bhliain 1990. Tar éis di staidéar a dhéanamh ar na Mínealaíona ag EHU agus in Ollscoil Barcelona, ​​​​rinne sí tréimhsí cónaitheachta ealaíne i Maidrid agus sa Bhruiséil. In 2015 ghlac sí páirt i scoil Kalostra agus fuair sí an scoláireacht léiriúcháin ó Rialtas na mBascach. Tá cónaitheachtaí faighte aige i Constant (An Bhruiséil) agus Fundación BilbaoArte (2016). Ghlac sí páirt le déanaí i dtionscadal Alam Al-Mithal, arna chur chun cinn ag Tabakalera i Casablanca (Maracó), agus in 2016 i gclár Harriak eremuak le cruthú an taispeántais Erromantiko sa Sala Micaela Portilla de Alegría-Dulantzi. Ó 2013 i leith tá sí ag obair mar chúntóir ealaíontóra agus mar chúntóir gailearaí agus tá téacsanna foilsithe aici ar ardáin éagsúla atá tiomnaithe do thionscadail ealaíne agus oideachais. Tá sí i mbun staidéir dochtúireachta i gclár Taighde Ealaíne an EHU faoi láthair. D’oibrigh sí mar mhúinteoir, mar chúntóir ealaíontóra agus mar chúntóir léiriúcháin. Taispeánadh a shaothar i dtaispeántais ar nós “Komunikazio-Inkomunikazio” (Tabakalera), Okela, “Bi/Dos/Two” (Eremuak), i measc nithe eile, chomh maith le foilseacháin ar nós an chatalóg “Out and About” le Silvia. Coppola (Bilbaoarte ), Distirak (Kinu 6), “Getxoarte Eskoletan”, etc. Ghlac sí páirt freisin sa taispeántas atá á choimeád ag [[Laura Vallés-Vílchez]] a dhíríonn ar ghlúin nua dealbhóirí baineanna. Bhí sí i gcláir staidéir dírithe ar ealaíontóirí ar nós JAI. Institiúid cleachtais ealaíne agus freisin Seimineár Ezbaikara, áit arb é an t-aon bhealach díospóireachta agus critice í an t-aon bhealach le dul i ngleic leis an gcúis le díograis na cúise. 46kw1idz16m2ek0ht8xbb4mfjp6it4r 0 112943 1211457 1211390 2024-04-17T13:25:10Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Sahatsa Jauregui]] go [[Sahatsa Jauregi]]: bascach wikitext text/x-wiki Is ealaíontóir [[An Bhascais|Bascais]] í Sahatsa Jauregi, a rugadh in Itaparica, an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]], i 1984. Is iníon de chuid hippies í. Nuair a bhí sí 8 mí d’aois, chuaigh sí chun cónaí i dTír na mBascach, agus sa lá atá inniu ann tá sí ina cónaí agus ag obair i [[Bilbao|Bilbao.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Laboratorios audiovisuales abiertos como espacios de formación, investigación, producción audiovisual y artística de la ciudadanía en la lógica del procomún. Estudio de caso Tabakalera (Donostia).|url=http://dx.doi.org/10.46516/inmaterial.v11.120|journal=INMATERIAL. Diseño, Arte y Sociedad|date=2021-06-30|issn=2462-5892|volume=6|issue=11|doi=10.46516/inmaterial.v11.120|author=Cristina Fernández}}</ref> == Cúlra == Bhain sí céim amach sna hEalaíona ó UPV-EHU sa bhliain 2007 agus tá sí ina ball den ghrúpa EMAN. Bhain sí an Leordhóthanacht Taighde amach in 2010. Tá sí ag obair ar dhochtúireacht a scrúdaíonn smaointe faoi mhealltacht na teipe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kurz &amp; Bündig|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-2245-0323|journal=ergopraxis|date=2024-04|issn=1439-2283|pages=17–17|volume=17|issue=04|doi=10.1055/a-2245-0323|author=Lena Kroggel}}</ref> == Sa la ata inniu == In 2024, ar chomóradh céad bliain Eduardo Txillida agus Nestor Basterretxe ag Tabakalera, i Donostia, ghlac Sahatsa Jauregi páirt sa taispeántas Leathers and Thatches (Larruak eta Izurrak) atá tiomnaithe don dealbhóireacht chomhaimseartha, mar aon leis na dealbhóirí Bascacha June Crespo, Norea Aurrekoetx. , agus Kimia Kamvari. <ref>{{Luaigh foilseachán|url=http://dx.doi.org/10.21926/cr.2402|journal=Catalysis Research|date=2024|issn=2771-490X|volume=04|issue=02|doi=10.21926/cr.2402}}</ref>Ag an taispeántas seo, chruthaigh sí Tripak, a mholann amharc trí mhiotal a shainíonn struchtúr trom eile, toradh eispéiris le comhlachtaí eile<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Patterns of Vocabulary Acquisition in Spanish-English Bilingual Children with SLI|url=http://dx.doi.org/10.31142/rajar/v4i5.04|journal=RA Journal Of Applied Research|date=2018-05-11|issn=2394-6709|volume=04|issue=05|doi=10.31142/rajar/v4i5.04|author=Eliane Ramos}}</ref> 7j9p97279oazp9rxx0ridedadptmvt3 1211461 1211457 2024-04-17T13:25:57Z Kevin Scannell 340 tír, seachas teanga wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir [[Tír na mBascach|Bascach]] í Sahatsa Jauregi, a rugadh in Itaparica, an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]], i 1984. Is iníon de chuid hippies í. Nuair a bhí sí 8 mí d’aois, chuaigh sí chun cónaí i dTír na mBascach, agus sa lá atá inniu ann tá sí ina cónaí agus ag obair i [[Bilbao|Bilbao.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Laboratorios audiovisuales abiertos como espacios de formación, investigación, producción audiovisual y artística de la ciudadanía en la lógica del procomún. Estudio de caso Tabakalera (Donostia).|url=http://dx.doi.org/10.46516/inmaterial.v11.120|journal=INMATERIAL. Diseño, Arte y Sociedad|date=2021-06-30|issn=2462-5892|volume=6|issue=11|doi=10.46516/inmaterial.v11.120|author=Cristina Fernández}}</ref> == Cúlra == Bhain sí céim amach sna hEalaíona ó UPV-EHU sa bhliain 2007 agus tá sí ina ball den ghrúpa EMAN. Bhain sí an Leordhóthanacht Taighde amach in 2010. Tá sí ag obair ar dhochtúireacht a scrúdaíonn smaointe faoi mhealltacht na teipe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kurz &amp; Bündig|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-2245-0323|journal=ergopraxis|date=2024-04|issn=1439-2283|pages=17–17|volume=17|issue=04|doi=10.1055/a-2245-0323|author=Lena Kroggel}}</ref> == Sa la ata inniu == In 2024, ar chomóradh céad bliain Eduardo Txillida agus Nestor Basterretxe ag Tabakalera, i Donostia, ghlac Sahatsa Jauregi páirt sa taispeántas Leathers and Thatches (Larruak eta Izurrak) atá tiomnaithe don dealbhóireacht chomhaimseartha, mar aon leis na dealbhóirí Bascacha June Crespo, Norea Aurrekoetx. , agus Kimia Kamvari. <ref>{{Luaigh foilseachán|url=http://dx.doi.org/10.21926/cr.2402|journal=Catalysis Research|date=2024|issn=2771-490X|volume=04|issue=02|doi=10.21926/cr.2402}}</ref>Ag an taispeántas seo, chruthaigh sí Tripak, a mholann amharc trí mhiotal a shainíonn struchtúr trom eile, toradh eispéiris le comhlachtaí eile<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Patterns of Vocabulary Acquisition in Spanish-English Bilingual Children with SLI|url=http://dx.doi.org/10.31142/rajar/v4i5.04|journal=RA Journal Of Applied Research|date=2018-05-11|issn=2394-6709|volume=04|issue=05|doi=10.31142/rajar/v4i5.04|author=Eliane Ramos}}</ref> hibbniduxcrr4chjhzc5rjxpso870e1 1211463 1211461 2024-04-17T13:26:39Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir [[Tír na mBascach|Bascach]] í Sahatsa Jauregi, a rugadh in Itaparica, an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]], i 1984. Is iníon de chuid [[Hipí|hipithe]] í. Nuair a bhí sí 8 mí d’aois, chuaigh sí chun cónaí i dTír na mBascach, agus sa lá atá inniu ann tá sí ina cónaí agus ag obair i [[Bilbao|Bilbao.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Laboratorios audiovisuales abiertos como espacios de formación, investigación, producción audiovisual y artística de la ciudadanía en la lógica del procomún. Estudio de caso Tabakalera (Donostia).|url=http://dx.doi.org/10.46516/inmaterial.v11.120|journal=INMATERIAL. Diseño, Arte y Sociedad|date=2021-06-30|issn=2462-5892|volume=6|issue=11|doi=10.46516/inmaterial.v11.120|author=Cristina Fernández}}</ref> == Cúlra == Bhain sí céim amach sna hEalaíona ó UPV-EHU sa bhliain 2007 agus tá sí ina ball den ghrúpa EMAN. Bhain sí an Leordhóthanacht Taighde amach in 2010. Tá sí ag obair ar dhochtúireacht a scrúdaíonn smaointe faoi mhealltacht na teipe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kurz &amp; Bündig|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-2245-0323|journal=ergopraxis|date=2024-04|issn=1439-2283|pages=17–17|volume=17|issue=04|doi=10.1055/a-2245-0323|author=Lena Kroggel}}</ref> == Sa la ata inniu == In 2024, ar chomóradh céad bliain Eduardo Txillida agus Nestor Basterretxe ag Tabakalera, i Donostia, ghlac Sahatsa Jauregi páirt sa taispeántas Leathers and Thatches (Larruak eta Izurrak) atá tiomnaithe don dealbhóireacht chomhaimseartha, mar aon leis na dealbhóirí Bascacha June Crespo, Norea Aurrekoetx. , agus Kimia Kamvari. <ref>{{Luaigh foilseachán|url=http://dx.doi.org/10.21926/cr.2402|journal=Catalysis Research|date=2024|issn=2771-490X|volume=04|issue=02|doi=10.21926/cr.2402}}</ref>Ag an taispeántas seo, chruthaigh sí Tripak, a mholann amharc trí mhiotal a shainíonn struchtúr trom eile, toradh eispéiris le comhlachtaí eile<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Patterns of Vocabulary Acquisition in Spanish-English Bilingual Children with SLI|url=http://dx.doi.org/10.31142/rajar/v4i5.04|journal=RA Journal Of Applied Research|date=2018-05-11|issn=2394-6709|volume=04|issue=05|doi=10.31142/rajar/v4i5.04|author=Eliane Ramos}}</ref> 8x3m30wrul93gv7a0cgygokdf7rqkqq 1211464 1211463 2024-04-17T13:27:47Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir [[Tír na mBascach|Bascach]] í Sahatsa Jauregi, a rugadh in Itaparica, an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]], i 1984. Is iníon de chuid [[Hipí|hipithe]] í. Nuair a bhí sí 8 mí d’aois, chuaigh sí chun cónaí i dTír na mBascach, agus sa lá atá inniu ann tá sí ina cónaí agus ag obair i [[Bilbao|Bilbao.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Laboratorios audiovisuales abiertos como espacios de formación, investigación, producción audiovisual y artística de la ciudadanía en la lógica del procomún. Estudio de caso Tabakalera (Donostia).|url=http://dx.doi.org/10.46516/inmaterial.v11.120|journal=INMATERIAL. Diseño, Arte y Sociedad|date=2021-06-30|issn=2462-5892|volume=6|issue=11|doi=10.46516/inmaterial.v11.120|author=Cristina Fernández}}</ref> == Cúlra == Bhain sí céim amach sna hEalaíona ó UPV-EHU sa bhliain 2007 agus tá sí ina ball den ghrúpa EMAN. Bhain sí an Leordhóthanacht Taighde amach in 2010. Tá sí ag obair ar dhochtúireacht a scrúdaíonn smaointe faoi mhealltacht na teipe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kurz &amp; Bündig|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-2245-0323|journal=ergopraxis|date=2024-04|issn=1439-2283|pages=17–17|volume=17|issue=04|doi=10.1055/a-2245-0323|author=Lena Kroggel}}</ref> == Sa la ata inniu == In 2024, ar chomóradh céad bliain Eduardo Txillida agus Nestor Basterretxe ag Tabakalera, i Donostia, ghlac Sahatsa Jauregi páirt sa taispeántas Leathers and Thatches (Larruak eta Izurrak) atá tiomnaithe don dealbhóireacht chomhaimseartha, mar aon leis na dealbhóirí Bascacha June Crespo, Norea Aurrekoetx. , agus Kimia Kamvari. <ref>{{Luaigh foilseachán|url=http://dx.doi.org/10.21926/cr.2402|journal=Catalysis Research|date=2024|issn=2771-490X|volume=04|issue=02|doi=10.21926/cr.2402}}</ref>Ag an taispeántas seo, chruthaigh sí Tripak, a mholann amharc trí mhiotal a shainíonn struchtúr trom eile, toradh eispéiris le comhlachtaí eile<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Patterns of Vocabulary Acquisition in Spanish-English Bilingual Children with SLI|url=http://dx.doi.org/10.31142/rajar/v4i5.04|journal=RA Journal Of Applied Research|date=2018-05-11|issn=2394-6709|volume=04|issue=05|doi=10.31142/rajar/v4i5.04|author=Eliane Ramos}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} g5vo0raoa94m1flghgqm2haf31hex72 1211465 1211464 2024-04-17T13:28:33Z Kevin Scannell 340 /* Sa la ata inniu */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir [[Tír na mBascach|Bascach]] í Sahatsa Jauregi, a rugadh in Itaparica, an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]], i 1984. Is iníon de chuid [[Hipí|hipithe]] í. Nuair a bhí sí 8 mí d’aois, chuaigh sí chun cónaí i dTír na mBascach, agus sa lá atá inniu ann tá sí ina cónaí agus ag obair i [[Bilbao|Bilbao.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Laboratorios audiovisuales abiertos como espacios de formación, investigación, producción audiovisual y artística de la ciudadanía en la lógica del procomún. Estudio de caso Tabakalera (Donostia).|url=http://dx.doi.org/10.46516/inmaterial.v11.120|journal=INMATERIAL. Diseño, Arte y Sociedad|date=2021-06-30|issn=2462-5892|volume=6|issue=11|doi=10.46516/inmaterial.v11.120|author=Cristina Fernández}}</ref> == Cúlra == Bhain sí céim amach sna hEalaíona ó UPV-EHU sa bhliain 2007 agus tá sí ina ball den ghrúpa EMAN. Bhain sí an Leordhóthanacht Taighde amach in 2010. Tá sí ag obair ar dhochtúireacht a scrúdaíonn smaointe faoi mhealltacht na teipe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kurz &amp; Bündig|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-2245-0323|journal=ergopraxis|date=2024-04|issn=1439-2283|pages=17–17|volume=17|issue=04|doi=10.1055/a-2245-0323|author=Lena Kroggel}}</ref> == Sa la ata inniu == In 2024, ar chomóradh céad bliain Eduardo Txillida agus Nestor Basterretxe ag Tabakalera, i Donostia, ghlac Sahatsa Jauregi páirt sa taispeántas Leathers and Thatches (Larruak eta Izurrak) atá tiomnaithe don dealbhóireacht chomhaimseartha, mar aon leis na dealbhóirí Bascacha June Crespo, Norea Aurrekoetx, agus Kimia Kamvari.<ref>{{Luaigh foilseachán|url=http://dx.doi.org/10.21926/cr.2402|journal=Catalysis Research|date=2024|issn=2771-490X|volume=04|issue=02|doi=10.21926/cr.2402}}</ref>Ag an taispeántas seo, chruthaigh sí Tripak, a mholann amharc trí mhiotal a shainíonn struchtúr trom eile, toradh eispéiris le comhlachtaí eile<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Patterns of Vocabulary Acquisition in Spanish-English Bilingual Children with SLI|url=http://dx.doi.org/10.31142/rajar/v4i5.04|journal=RA Journal Of Applied Research|date=2018-05-11|issn=2394-6709|volume=04|issue=05|doi=10.31142/rajar/v4i5.04|author=Eliane Ramos}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} irvaibo2qq5xm4l400hupqg6shlanou 1211470 1211465 2024-04-17T13:46:47Z Kevin Scannell 340 /* Cúlra */ níos soiléire, b'fhéidir wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir [[Tír na mBascach|Bascach]] í Sahatsa Jauregi, a rugadh in Itaparica, an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]], i 1984. Is iníon de chuid [[Hipí|hipithe]] í. Nuair a bhí sí 8 mí d’aois, chuaigh sí chun cónaí i dTír na mBascach, agus sa lá atá inniu ann tá sí ina cónaí agus ag obair i [[Bilbao|Bilbao.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Laboratorios audiovisuales abiertos como espacios de formación, investigación, producción audiovisual y artística de la ciudadanía en la lógica del procomún. Estudio de caso Tabakalera (Donostia).|url=http://dx.doi.org/10.46516/inmaterial.v11.120|journal=INMATERIAL. Diseño, Arte y Sociedad|date=2021-06-30|issn=2462-5892|volume=6|issue=11|doi=10.46516/inmaterial.v11.120|author=Cristina Fernández}}</ref> == Cúlra == Bhain sí céim amach sna hEalaíona ó UPV-EHU sa bhliain 2007 agus tá sí ina ball den ghrúpa EMAN. Bhain sí Teastas Inniúlachta Taighde amach in 2010. Tá sí ag obair ar dhochtúireacht a scrúdaíonn smaointe faoi mhealltacht na teipe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kurz &amp; Bündig|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-2245-0323|journal=ergopraxis|date=2024-04|issn=1439-2283|pages=17–17|volume=17|issue=04|doi=10.1055/a-2245-0323|author=Lena Kroggel}}</ref> == Sa la ata inniu == In 2024, ar chomóradh céad bliain Eduardo Txillida agus Nestor Basterretxe ag Tabakalera, i Donostia, ghlac Sahatsa Jauregi páirt sa taispeántas Leathers and Thatches (Larruak eta Izurrak) atá tiomnaithe don dealbhóireacht chomhaimseartha, mar aon leis na dealbhóirí Bascacha June Crespo, Norea Aurrekoetx, agus Kimia Kamvari.<ref>{{Luaigh foilseachán|url=http://dx.doi.org/10.21926/cr.2402|journal=Catalysis Research|date=2024|issn=2771-490X|volume=04|issue=02|doi=10.21926/cr.2402}}</ref>Ag an taispeántas seo, chruthaigh sí Tripak, a mholann amharc trí mhiotal a shainíonn struchtúr trom eile, toradh eispéiris le comhlachtaí eile<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Patterns of Vocabulary Acquisition in Spanish-English Bilingual Children with SLI|url=http://dx.doi.org/10.31142/rajar/v4i5.04|journal=RA Journal Of Applied Research|date=2018-05-11|issn=2394-6709|volume=04|issue=05|doi=10.31142/rajar/v4i5.04|author=Eliane Ramos}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} d3zhxw4gxgxkn56kal8ce70ds6nuzu3 1211868 1211470 2024-04-18T08:20:50Z 150.241.162.245 I added a picture in wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Sahatsa Jauregi - Larruak eta izurrak.jpg|mion|Ealain deanta ag Sahatsa Jauregi]] Is ealaíontóir [[Tír na mBascach|Bascach]] í Sahatsa Jauregi, a rugadh in Itaparica, an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]], i 1984. Is iníon de chuid [[Hipí|hipithe]] í. Nuair a bhí sí 8 mí d’aois, chuaigh sí chun cónaí i dTír na mBascach, agus sa lá atá inniu ann tá sí ina cónaí agus ag obair i [[Bilbao|Bilbao.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Laboratorios audiovisuales abiertos como espacios de formación, investigación, producción audiovisual y artística de la ciudadanía en la lógica del procomún. Estudio de caso Tabakalera (Donostia).|url=http://dx.doi.org/10.46516/inmaterial.v11.120|journal=INMATERIAL. Diseño, Arte y Sociedad|date=2021-06-30|issn=2462-5892|volume=6|issue=11|doi=10.46516/inmaterial.v11.120|author=Cristina Fernández}}</ref> == Cúlra == Bhain sí céim amach sna hEalaíona ó UPV-EHU sa bhliain 2007 agus tá sí ina ball den ghrúpa EMAN. Bhain sí Teastas Inniúlachta Taighde amach in 2010. Tá sí ag obair ar dhochtúireacht a scrúdaíonn smaointe faoi mhealltacht na teipe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kurz &amp; Bündig|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-2245-0323|journal=ergopraxis|date=2024-04|issn=1439-2283|pages=17–17|volume=17|issue=04|doi=10.1055/a-2245-0323|author=Lena Kroggel}}</ref> == Sa la ata inniu == In 2024, ar chomóradh céad bliain Eduardo Txillida agus Nestor Basterretxe ag Tabakalera, i Donostia, ghlac Sahatsa Jauregi páirt sa taispeántas Leathers and Thatches (Larruak eta Izurrak) atá tiomnaithe don dealbhóireacht chomhaimseartha, mar aon leis na dealbhóirí Bascacha June Crespo, Norea Aurrekoetx, agus Kimia Kamvari.<ref>{{Luaigh foilseachán|url=http://dx.doi.org/10.21926/cr.2402|journal=Catalysis Research|date=2024|issn=2771-490X|volume=04|issue=02|doi=10.21926/cr.2402}}</ref>Ag an taispeántas seo, chruthaigh sí Tripak, a mholann amharc trí mhiotal a shainíonn struchtúr trom eile, toradh eispéiris le comhlachtaí eile<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Patterns of Vocabulary Acquisition in Spanish-English Bilingual Children with SLI|url=http://dx.doi.org/10.31142/rajar/v4i5.04|journal=RA Journal Of Applied Research|date=2018-05-11|issn=2394-6709|volume=04|issue=05|doi=10.31142/rajar/v4i5.04|author=Eliane Ramos}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} mfn3q87bsdh1gw191w04pgcg31b5jpj 1211871 1211868 2024-04-18T08:43:16Z 150.241.162.245 Added in headings wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} [[Íomhá:Sahatsa Jauregi - Larruak eta izurrak.jpg|mion|Ealain deanta ag Sahatsa Jauregi]] Is ealaíontóir [[Tír na mBascach|Bascach]] í Sahatsa Jauregi, a rugadh in Itaparica, an [[An Bhrasaíl|Bhrasaíl]], i 1984. == Culra == Is iníon de chuid [[Hipí|hipithe]] í. Nuair a bhí sí 8 mí d’aois, chuaigh sí chun cónaí i dTír na mBascach, agus sa lá atá inniu ann tá sí ina cónaí agus ag obair i [[Bilbao|Bilbao.]]<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Laboratorios audiovisuales abiertos como espacios de formación, investigación, producción audiovisual y artística de la ciudadanía en la lógica del procomún. Estudio de caso Tabakalera (Donostia).|url=http://dx.doi.org/10.46516/inmaterial.v11.120|journal=INMATERIAL. Diseño, Arte y Sociedad|date=2021-06-30|issn=2462-5892|volume=6|issue=11|doi=10.46516/inmaterial.v11.120|author=Cristina Fernández}}</ref> == Gairm == Bhain sí céim amach sna hEalaíona ó UPV-EHU sa bhliain 2007 agus tá sí ina ball den ghrúpa EMAN. Bhain sí Teastas Inniúlachta Taighde amach in 2010. Tá sí ag obair ar dhochtúireacht a scrúdaíonn smaointe faoi mhealltacht na teipe.<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Kurz &amp; Bündig|url=http://dx.doi.org/10.1055/a-2245-0323|journal=ergopraxis|date=2024-04|issn=1439-2283|pages=17–17|volume=17|issue=04|doi=10.1055/a-2245-0323|author=Lena Kroggel}}</ref> == Sa la ata inniu == In 2024, ar chomóradh céad bliain Eduardo Txillida agus Nestor Basterretxe ag Tabakalera, i Donostia, ghlac Sahatsa Jauregi páirt sa taispeántas Leathers and Thatches (Larruak eta Izurrak) atá tiomnaithe don dealbhóireacht chomhaimseartha, mar aon leis na dealbhóirí Bascacha June Crespo, Norea Aurrekoetx, agus Kimia Kamvari.<ref>{{Luaigh foilseachán|url=http://dx.doi.org/10.21926/cr.2402|journal=Catalysis Research|date=2024|issn=2771-490X|volume=04|issue=02|doi=10.21926/cr.2402}}</ref>Ag an taispeántas seo, chruthaigh sí Tripak, a mholann amharc trí mhiotal a shainíonn struchtúr trom eile, toradh eispéiris le comhlachtaí eile<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Patterns of Vocabulary Acquisition in Spanish-English Bilingual Children with SLI|url=http://dx.doi.org/10.31142/rajar/v4i5.04|journal=RA Journal Of Applied Research|date=2018-05-11|issn=2394-6709|volume=04|issue=05|doi=10.31142/rajar/v4i5.04|author=Eliane Ramos}}</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} kn1yrbfutd6apgp4kzsmc8fmpzxbw4c 0 112944 1211481 1211396 2024-04-17T13:52:49Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Laura Vallés-Vílchez]] go [[Laura Vallés Vílchez]]: ar a leathanaigh féin wikitext text/x-wiki Is coimeádaí, eagarthóir agus taighdeoir í Laura Vallés Vílchez a rugadh i Castelló de la Plana, 1984. <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.tabakalera.eus/en/laura-valles-vilchez/|teideal=Laura Vallés Vílchez {{!}} Tabakalera|work=www.tabakalera.eus|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> Tá sí ina bunaitheoir agus ina heagarthóir ag [[Concrete Publishing]] freisin.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.arteinformado.com/guia/f/laura-valles-vilchez-24434|teideal=Laura Vallés Vílchez. Comisario, Investigador/Docente, Crítico/Periodista|údar=ARTEINFORMADO|dáta=20140603|language=es|work=ARTEINFORMADO|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> == Oideachas Agus Gairm == Oibrí cultúir í Laura a oibríonn ag an nasc idir eagarthóireacht, coimeádaíocht, scríobh, aistriúchán agus oideachas laistigh de réimse leathnaithe na n-amharcealaíon.<ref name=":1" /> Rinne sí staidéar ar na Mínealaíona agus bhain sí Máistreacht sa [[Grianghrafadóireacht|Ghrianghrafadóireacht]] amach in Ollscoil Polytechnic [[València (cathair)|Valencia]]. Thug sé sin deis di ceangal a dhéanamh idir an dá staidéar in Ollscoil Northumbria (An Caisleán Nua ar Tyne). In 2022 fuair sí a dochtúireacht ó Choláiste Ríoga na nEalaíon i [[Londain]], áit a múineann sí cúrsaí coimeádaíochta faoi láthair agus a stiúrann sí an tionscadal Eorpach 4Cs Ó Choinbhleacht go cuideachta trí Chruthaitheacht agus Cultúr. Thosaigh sí ag múineadh a bhuíochas le deontas ó Fhondúireacht Botín agus úsáideann sí a cuid oibre mar chomhbhunaitheoir agus mar eagarthóir ar an tionscadal Concreta chun é sin a dhéanamh. Is teach foilsitheoireachta é Concreta a fhoilsíonn iris agus go leor leabhar, agus a dhéanann dríodar eispéiris roimhe seo in eagraíochtaí a ghluaiseann idir an timpeallacht oideolaíoch agus an timpeallacht phoiblí. Sampla de seo is ea Afterall London, teach foilsitheoireachta atá nasctha le Central Saint Martins; D'oibrigh sí ann i 2009. Ansin, i 2010, chuaigh sí go dtí MoCP in [[Ollscoil Columbia|Ollscoil Columbia.]] Mar choimeádaí, tá roinnt taispeántas ar siúl aici: ''Te toca a ti (EACC, 2018), 15,600 días. Xisco Mensua (CCCC, 2019), A través de la arena (Azkuna Zentroa, Artium and CentroCentro, 2019-20), Mitos del futuro próximo (Fotonoviembre, TEA, 2019-20) agus Teresa Lanceta: Tejer como code''. Tá léachtaí tugtha aici freisin ag institiúidí éagsúla: Acadamh Ríoga na nEalaíon, SOAS, Ollscoil Granada agus UPV/EHU. Agus tá saothair le Isabelle Stengers, Donna Haraway, Moyra Davey agus Paul B. Preciado aistrithe aici freisin.<ref name=":0" /> Díríonn obair acadúil Laura ar choimeádaíocht iar-léiriúcháin ó pheirspictíocht feimineach trasnaithe. Cothaítear taighde Laura ag an saothar a dhéanann sí mar chomhbhunaitheoir agus stiúrthóir ar [[Concreta]]: eagraíocht neamhbhrabúis Spáinneach a fhoilsíonn iris phiarmheasúnaithe chomh maith le sraith leabhar ó 2012 i leith.<ref name=":1" /> == Gradam == * Call for artistic direction and curatorship of the Official Section of Fotonoviembre 2019 * Komisario berriak 2018 * Call for the review of Valencian artistic trajectories 2018-2020 == Tagairtí == 8mg555b476u1bnnpcpzpp3172td4x0r 1211483 1211481 2024-04-17T13:53:11Z Kevin Scannell 340 WD wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is coimeádaí, eagarthóir agus taighdeoir í Laura Vallés Vílchez a rugadh i Castelló de la Plana, 1984. <ref name=":0">{{Lua idirlín|url=https://www.tabakalera.eus/en/laura-valles-vilchez/|teideal=Laura Vallés Vílchez {{!}} Tabakalera|work=www.tabakalera.eus|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> Tá sí ina bunaitheoir agus ina heagarthóir ag [[Concrete Publishing]] freisin.<ref name=":1">{{Lua idirlín|url=https://www.arteinformado.com/guia/f/laura-valles-vilchez-24434|teideal=Laura Vallés Vílchez. Comisario, Investigador/Docente, Crítico/Periodista|údar=ARTEINFORMADO|dáta=20140603|language=es|work=ARTEINFORMADO|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> == Oideachas Agus Gairm == Oibrí cultúir í Laura a oibríonn ag an nasc idir eagarthóireacht, coimeádaíocht, scríobh, aistriúchán agus oideachas laistigh de réimse leathnaithe na n-amharcealaíon.<ref name=":1" /> Rinne sí staidéar ar na Mínealaíona agus bhain sí Máistreacht sa [[Grianghrafadóireacht|Ghrianghrafadóireacht]] amach in Ollscoil Polytechnic [[València (cathair)|Valencia]]. Thug sé sin deis di ceangal a dhéanamh idir an dá staidéar in Ollscoil Northumbria (An Caisleán Nua ar Tyne). In 2022 fuair sí a dochtúireacht ó Choláiste Ríoga na nEalaíon i [[Londain]], áit a múineann sí cúrsaí coimeádaíochta faoi láthair agus a stiúrann sí an tionscadal Eorpach 4Cs Ó Choinbhleacht go cuideachta trí Chruthaitheacht agus Cultúr. Thosaigh sí ag múineadh a bhuíochas le deontas ó Fhondúireacht Botín agus úsáideann sí a cuid oibre mar chomhbhunaitheoir agus mar eagarthóir ar an tionscadal Concreta chun é sin a dhéanamh. Is teach foilsitheoireachta é Concreta a fhoilsíonn iris agus go leor leabhar, agus a dhéanann dríodar eispéiris roimhe seo in eagraíochtaí a ghluaiseann idir an timpeallacht oideolaíoch agus an timpeallacht phoiblí. Sampla de seo is ea Afterall London, teach foilsitheoireachta atá nasctha le Central Saint Martins; D'oibrigh sí ann i 2009. Ansin, i 2010, chuaigh sí go dtí MoCP in [[Ollscoil Columbia|Ollscoil Columbia.]] Mar choimeádaí, tá roinnt taispeántas ar siúl aici: ''Te toca a ti (EACC, 2018), 15,600 días. Xisco Mensua (CCCC, 2019), A través de la arena (Azkuna Zentroa, Artium and CentroCentro, 2019-20), Mitos del futuro próximo (Fotonoviembre, TEA, 2019-20) agus Teresa Lanceta: Tejer como code''. Tá léachtaí tugtha aici freisin ag institiúidí éagsúla: Acadamh Ríoga na nEalaíon, SOAS, Ollscoil Granada agus UPV/EHU. Agus tá saothair le Isabelle Stengers, Donna Haraway, Moyra Davey agus Paul B. Preciado aistrithe aici freisin.<ref name=":0" /> Díríonn obair acadúil Laura ar choimeádaíocht iar-léiriúcháin ó pheirspictíocht feimineach trasnaithe. Cothaítear taighde Laura ag an saothar a dhéanann sí mar chomhbhunaitheoir agus stiúrthóir ar [[Concreta]]: eagraíocht neamhbhrabúis Spáinneach a fhoilsíonn iris phiarmheasúnaithe chomh maith le sraith leabhar ó 2012 i leith.<ref name=":1" /> == Gradam == * Call for artistic direction and curatorship of the Official Section of Fotonoviembre 2019 * Komisario berriak 2018 * Call for the review of Valencian artistic trajectories 2018-2020 == Tagairtí == {{Reflist}} 0su3dy3ewhu554znd4h7f1z8m3guaa2 0 112945 1211494 1211395 2024-04-17T14:00:07Z Kevin Scannell 340 alt dúbailte — an bhféadfadh sibh an t-ábhar seo a chur leis an alt eile le bhur dtoil? wikitext text/x-wiki {{DéanCumascLe|Sahatsa Jauregi}} Is í '''Sahatsa Jaurego''' ealaíntóir agus dealbhóir Baiscais. == Gairm == [[Íomhá:Sahatsa Jauregi 2020.jpg|mion]] I 2007, bhain sí céim amach i fíneáil ealaíona ó Ollscoil Thír na mBascach.Tá go leor tionscanamh déanta aici ó 2008, ina measc, an ceann is déanaí ná ''Duro Duro'' i ''Montehermoso'' (Vitoria - Gasteiz, 2011) agus an ''Koldo Mitxelena Cultural Centre'' ([[Donostia-San Sebastián|Donostia, San Sebastián]], 2011).<ref>{{Luaigh foilseachán|title=Applicative 2016 on - Applicative 2016|url=http://dx.doi.org/10.1145/2959689|publisher=ACM Press|date=2016|location=New York, New York, USA}}</ref> == Staidir == 2008: Cúrsa PhD san ealaín, taighde agus cruthú. Roinn na Dealbhóireachta ag an UPV-EHU. 2007-2002: Mínealaíona, EHU-UPV, Leioa. 2007: Deimhniú inniúlachta oideolaíochta, EHU-UPV, Leioa. Ceardlanna imeallacha, eagrán speisialta, Bilbao. Comhoibriú le Scoil Amharclainne Barakaldo, BAI: "La Catedral" le Amara Mosteiro agus "Carrousel" le Elena Saénz.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Bilbao|date=2007|url=https://www.uniliber.com/ficha/getxo-arte-2007-salon-de-las-artes-emergentes_63773238/|title=Gexto Arte 2007|journal=Gexto Arte 2007}}</ref> == Taispeántais agus Oibreacha == Tá saothar s'aici ar taispeáint in ionaid éagsúla: '''2009''' In Epacio Abisal agus Sala Rekalde ([[Bilbao]]). '''2011''' Ag Montehermoso ([[Vitoria-Gasteiz]]), Koldo Mitxelena ([[Donostia-San Sebastián|Donostia]]) agus Carreras Múgica (Bilbao). [[Íomhá:Sahatsa Jauregi - Larruak eta izurrak.jpg|mion|272x272px]] '''2012''' Bhí sí ina chónaí ag Pacific Film Archieve ([[Berkeley, California|Berkeley]], CA), Fundación Bilbaoarte (Bilbao) agus Consonni (Bilbao). Dearthóir taispeántais i 2014: Black Is Beltza (Azkuna Zentroa, Arts Sta Mónica, San Telmo), Tirabirak (DSS2016) agus Archiveros del humo (Tabakalera). Taispeántas Aizkora '''2022''' ag Azkuna Zentroa i Bilbao. In '''2024''' taispeántas Larruak eta izurrak ag Tabakalera i Donostia. == Deontais agus Duaiseanna == Roghnaíodh í sa bhliain 2008 do Phóstaeir Carnival Bilbao. Scoláireacht Erasmus 2006. Ollscoil na Mínealaíne [[Sheffield]], Sasana. 3ú duais sa 13ú Comórtas Póstaer Náisiúnta do Dhaoine Óga, Comhairle Cúige Burgos. An 1ú duais i gComórtas Póstaer 1ú 8 Márta. Duais Ertibil 2017.<ref>{{Luaigh foilseachán|author=Mecheros De Gasolina|title=Vis a Vis|journal=Vis a Vis|issue=eremuak}}</ref> Clár ealaíontóirí nua Gipuzkoa 2013 íosluchtaigh == Tagairtí == suforyxw3pm1wo0y5yvcl74wddg23ni 1211881 1211494 2024-04-18T11:11:16Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Sahatsa Jauregi]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Sahatsa Jauregi]] rfq58gwn50ef8yp2mdoha1ty96h1ss4 0 112946 1211504 1211397 2024-04-17T14:05:30Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ealaíontóir Bascach í '''Nora Aurrekoetxea'''. == Óige == Rugadh Nora Aurrekoetxea sa bhliain 1989 i Bilbao, Bizbaia.<ref>{{Lua idirlín|url=https://www.google.com/maps/place/Bilbo,+Bizkaia/@43.263297,-3.0115031,13z/data=!3m1!4b1!4m6!3m5!1s0xd4e4e27664b89b9:0x6534acc41e95a645!8m2!3d43.2630126!4d-2.9349852!16zL20vMGh0cXQ?entry=ttu&hl=en|teideal=Bilbao · Biscay, Spain|language=en|work=Bilbao · Biscay, Spain|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> == Oideachas == Bhain sí céim amach sna mínealaíona ó Ollscoil Tír na mBascach sa bhliain 2013 agus Céim Máistir sa dealbhóireacht ó Ollscoil na hEalaíne, Londain (2017-2019). Ag an am céanna, bhain sí iarchéimeanna amach sa ghnéaseolaíocht (2014-2016) agus san ard-ghnéaseolaíocht (2021), an dá cheann in Institiúid Gnéis, Maidrid. <ref>{{Lua idirlín|url=https://www.tabakalera.eus/eu/nora-aurrekoetxea-etxebarria/|teideal=Nora Aurrekoetxea Etxebarria {{!}} Tabakalera|work=www.tabakalera.eus|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> == Obair Nora Aurrekoetxea == Déanann ealaín Nora Aurrekoetxea cur síos ar chaidreamh idir daoine agus machnamh a dhéanamh ar theanga, mothúcháin agus gníomh, ag bunú an smaoineamh den difríocht idir bunábhair agus neamhábhair ar thaobh na foirgníochta de. [[Íomhá:Erdibitu iomlán.jpg|clé|mion]] == 'Erdibitu' == Tá suim ag Aurrekoetxea i nádúr an ghrá, leis an nath cainte nach bhfuil ann sa Spáinnis, 'le titim i ngrá', ach a dhúisíonn contrártha an fhoréigin. An titim, tá ár gcosaint riachtanach - Conas gur féidir linn cosaint a thabhairt dúinn féin ón bpian atá uchtaithe ach nach bhfuil fulaingthe?   Tagann an inspioráid don phíosa seo ó ábhair bhoga, a chuireann an deighilt idir an infheicthe agus an dofheicthe. Canbhás coincréite, tuáillí agus slataí athneartaithe - agus iad curtha le chéile, cruthaíonn siad radharc teimhneach agus trédhearcach. Agus é ina luí síos nó ina sheasamh, cruthaíonn siad cuimilt idir 'corp roinnte ina dhá chuid'. Na struchtúir nithiúla seo a oibríonn le chéile, a thaisrítear le teagmháil, ní féidir iad a scaradh, tá siad ag brath ar a chéile. <ref>cúirtéis chuig Galeria Juan Silio, Maidrid.</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} rev01azg960mq8271lfwh38ppwewv2v 0 112947 1211505 1211399 2024-04-17T14:07:25Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is amharcealaíontóir as [[Liospóin]] na Portaingéile í '''Mariana Duarte Santos''' a oibríonn go príomha i b[[péintéireacht ola]], [[líníocht]], priontaí agus péinteáil [[múrphictiúr]]. Bhí seónna grúpa agus aonair aici sa Phortaingéil, sa Spáinn, sna S.A., sa RA agus in Éirinn agus tá breis is 50 múrphictiúr péinteáilte aici ar fud na Portaingéile, na Spáinne, Lucsamburg agus na hÉireann. Tá nádúr fíorach ina saothar agus tá tionchar mór ar an saothar sin ag réimsí ealaíne eile lena n-áirítear an scannánaíocht agus an litríocht uirthi. Maidir le healaín phoiblí, tá na téamaí a mbíonn sí ag obair orthu dírithe go príomha ar choincheapa na cuimhne, na féiniúlachta comhchoiteann agus scéalta áitiúla, agus mar sin tá pictiúir cartlainne ag croílár a saothar múrphictiúr. ==Am Iasachta== Sa taispeántas “Am Iasachta”, roinneann Mariana Duarte Santos sraith líníochtaí, pictiúir agus gearrthacha líonóile spreagtha ag stadáin as seanscannáin/seónna teilifíse atá bailithe aici thar na blianta. Sa saothar seo, féachann sí leis na híomhánna tochtmhara seo a athnuachan nó beocht úr a chur iontu trí iad a scaradh amach óna gcomhthéacs bunaidh agus iad a chur i láthair ar bhealach nua. “De ghnáth glacaim inspioráid ó shuímh agus ó chásanna laethúla chomh maith leis an chaidreamh idir daoine agus a gcuid smaointe inmheánacha. Is maith liom íomhánna débhríoch a chruthú a chuireann scéal in iúl ag an am céanna agus a bhfuil insintí oscailte acu ar féidir le gach breathnóir iad a thuiscint ar a bhealach féin.” Bíonn claonadh ag Mariana go leor scannán/seónna teilifíse nach bhfuil mórán aithne orthu a roghnú, nach mbíonn aisteoirí inaitheanta iontu, cionn is gur mian léi go ndíreofar ar áilleacht na n-íomhánna féin seachas ar phortráid de “dhuine cáiliúil”. Go minic, cuireann na saothair ealaíne a eascraíonn astu scéal oscailte in iúl nó bomaite de theannas amhail is go mbeadh rud éigin ar tí titim amach. Gluaiseann íomhánna i scannáin chomh gasta sin nach dtugtar aird orthu, agus tá súil ag an ealaíontóir go gcuirfear beocht nua agus scéalta nua sna híomhánna “caite” seo má léiríonn sí i meán, am agus comhthéacs nua iad. Sa bhliain 2024 bhí taispeántas aici i [[Cultúrlann McAdam Ó Fiaich]]. ==Féach freisin== * [[Ealaín na Portaingéile]] [[Catagóir:Amharcealaíontóirí Portaingéileacha]] st4h40l5y7he1jlm5lxgwzeebyr6i8e 0 112948 1211415 2024-04-17T12:56:37Z Kevin Scannell 340 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1212777523|Hooded merganser]]" wikitext text/x-wiki Is speiceas lachain a itheann [[Iasc|éisc]] é an '''tsíolta chochaill''' (''Lophodytes cucullatus'') san fhofhine [[Lacha shrúmála|Anatinae]] (na lachain shrúmála). Is é an t-aon speiceas beo sa ghéineas ''Lophodytes''. Tagann ainm an ghéinis ón [[An Ghréigis|nGréigis]]: ''lophos'', a chiallaíonn “cuircín”, agus ''dutes'' a chiallaíonn “tumadóir”.<ref>{{Cite web-en|url=http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1014&context=biosciwaterfowlna|title=Waterfowl of North America: Name Derivations|author=Johnsgard|author-link=Paul Johnsgard|first=Paul|work=Digital Commons|publisher=University of Nebraska - Lincoln|access-date=25 February 2017}}</ref> Tá gob déadach aige, agus dá bharr sin cuirtear an tsíolta chochaill leis [[Lacha shábhghobach|na lachain shábhghobacha]], cé nach rangaítear é leis na síoltaí eile (sna géinis ''[[Mergus]]'' agus ''Mergellus''). [[Catagóir:Lachain]] cjsv3atba317ubc7rovw3rfcn9yua6w 1211416 1211415 2024-04-17T12:57:06Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} Is speiceas lachain a itheann [[Iasc|éisc]] é an '''tsíolta chochaill''' (''Lophodytes cucullatus'') san fhofhine [[Lacha shrúmála|Anatinae]] (na lachain shrúmála). Is é an t-aon speiceas beo sa ghéineas ''Lophodytes''. Tagann ainm an ghéinis ón [[An Ghréigis|nGréigis]]: ''lophos'', a chiallaíonn “cuircín”, agus ''dutes'' a chiallaíonn “tumadóir”.<ref>{{Cite web-en|url=http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1014&context=biosciwaterfowlna|title=Waterfowl of North America: Name Derivations|author=Johnsgard|author-link=Paul Johnsgard|first=Paul|work=Digital Commons|publisher=University of Nebraska - Lincoln|access-date=25 February 2017}}</ref> Tá gob déadach aige, agus dá bharr sin cuirtear an tsíolta chochaill leis [[Lacha shábhghobach|na lachain shábhghobacha]], cé nach rangaítear é leis na síoltaí eile (sna géinis ''[[Mergus]]'' agus ''[[Mergellus]]''). == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Lachain]] f945lcfktz7mnux6y9bdkqxxf83klx5 1211417 1211416 2024-04-17T12:57:30Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} Is speiceas [[Lacha|lachain]] a itheann [[Iasc|éisc]] é an '''tsíolta chochaill''' (''Lophodytes cucullatus'') san fhofhine [[Lacha shrúmála|Anatinae]] (na lachain shrúmála). Is é an t-aon speiceas beo sa ghéineas ''Lophodytes''. Tagann ainm an ghéinis ón [[An Ghréigis|nGréigis]]: ''lophos'', a chiallaíonn “cuircín”, agus ''dutes'' a chiallaíonn “tumadóir”.<ref>{{Cite web-en|url=http://digitalcommons.unl.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1014&context=biosciwaterfowlna|title=Waterfowl of North America: Name Derivations|author=Johnsgard|author-link=Paul Johnsgard|first=Paul|work=Digital Commons|publisher=University of Nebraska - Lincoln|access-date=25 February 2017}}</ref> Tá gob déadach aige, agus dá bharr sin cuirtear an tsíolta chochaill leis [[Lacha shábhghobach|na lachain shábhghobacha]], cé nach rangaítear é leis na síoltaí eile (sna géinis ''[[Mergus]]'' agus ''[[Mergellus]]''). == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Lachain]] mwh2ze0rtbxtspookp6bbd523wq0zqj 0 112949 1211419 2024-04-17T12:57:59Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Síolta chochaill]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Síolta chochaill]] lo9y6f3e09nmilb0hk9zq7e2qh6jzh8 0 112950 1211420 2024-04-17T12:58:18Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Síolta chochaill]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Síolta chochaill]] lo9y6f3e09nmilb0hk9zq7e2qh6jzh8 0 112951 1211431 2024-04-17T13:02:56Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Síolta gheal]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Síolta gheal]] sbej4po5u3o03daxe6hcbeks3nkb0ha 0 112952 1211432 2024-04-17T13:03:09Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Síolta gheal]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Síolta gheal]] sbej4po5u3o03daxe6hcbeks3nkb0ha 0 112953 1211458 2024-04-17T13:25:10Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Sahatsa Jauregui]] go [[Sahatsa Jauregi]]: bascach wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Sahatsa Jauregi]] rodxwy9apxzb8tekr3mh6ivw41v8vlh 0 112954 1211482 2024-04-17T13:52:49Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Laura Vallés-Vílchez]] go [[Laura Vallés Vílchez]]: ar a leathanaigh féin wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Laura Vallés Vílchez]] 5yhvt3dx8c0x0pmx8zsl2j4iu3qxhph 0 112955 1211486 2024-04-17T13:55:44Z Ériugena 188 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1219374097|Triphyophyllum]]" wikitext text/x-wiki [[Géineas]] [[planda]] monaitíopach is ea '''Triphyophyllum,''' ina bhfuil an speiceas aonair Triphyophyllum peltatum '''''den''''' fhine Dioncophyllaceae ann. Tá sé dúchasach d' iarthar trópaiceach na hAfraice, san Cósta Eabhair, [[Siarra Leon]] agus [[An Libéir|sa Libéir]], ag fás i bhforaoisí trópaiceacha . nczihjvq5wxr7wo6m9hsdbp785hszfs 1211495 1211486 2024-04-17T14:00:21Z Ériugena 188 Bhog Ériugena an leathanach [[Triphyophyllum peltatum]] go [[Triphyophyllum]] wikitext text/x-wiki [[Géineas]] [[planda]] monaitíopach is ea '''Triphyophyllum,''' ina bhfuil an speiceas aonair Triphyophyllum peltatum '''''den''''' fhine Dioncophyllaceae ann. Tá sé dúchasach d' iarthar trópaiceach na hAfraice, san Cósta Eabhair, [[Siarra Leon]] agus [[An Libéir|sa Libéir]], ag fás i bhforaoisí trópaiceacha . nczihjvq5wxr7wo6m9hsdbp785hszfs 1211507 1211495 2024-04-17T14:12:24Z Ériugena 188 wikitext text/x-wiki {{Teideal iodálach}} {{WD Bosca Sonraí Ainmhí Bheo}} [[Géineas]] [[planda]] monaitíopach is ea '''''Triphyophyllum,''''' ina bhfuil an speiceas aonair ''Triphyophyllum peltatum'' den fhine Dioncophyllaceae ann. Tá sé dúchasach d'iarthar trópaiceach na hAfraice, san [[An Cósta Eabhair|Cósta Eabhair]], [[Siarra Leon]] agus [[An Libéir|sa Libéir]], ag fás i bhforaoisí trópaiceacha . ==Naisc sheachtracha== *[http://www.sarracenia.com/faq/faq5560.html The Carnivorous Plant FAQ: About ''Triphyophyllum''] *[https://www.theguardian.com/science/2024/apr/17/plantwatch-why-does-a-rainforest-vine-turn-into-a-part-time-carnivore Plantwatch: why does a rainforest vine turn into a part-time carnivore?] [[Catagóir:Caryophyllales]] [[Catagóir:Plandaí feoiliteacha na hAfraice]] [[Catagóir:Flóra na hAfraice]] [[Catagóir:Genera Monaitíopacha Caryophyllales ]] eolb0l9srvgsudoah79bwivxnm43t72 0 112956 1211496 2024-04-17T14:00:21Z Ériugena 188 Bhog Ériugena an leathanach [[Triphyophyllum peltatum]] go [[Triphyophyllum]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Triphyophyllum]] ng09l2q8nmq0y2sxb0g5ud7tuzjpb90 14 112957 1211518 2024-04-17T14:31:59Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '[[Catagóir:Sláinte]] [[Catagóir:An tsúil]]' wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Sláinte]] [[Catagóir:An tsúil]] bk3neiqpi5ilcmkzm71kz56qg3sdgn2 0 112958 1211558 2024-04-17T16:59:07Z 2001:D08:E6:D35B:E562:68B2:83B3:D8A8 Leathanach cruthaithe le '{{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ea '''P. Ramlee''' (nó '''Teuku Zakaria bin Teuku Nyak Puteh''') aisteoir agus ceoltóir Malaeiseach a rugadh ar an [[22 Márta]] [[1929]] agus a fuair bás ar an [[29 Bealtaine]] [[1973]]. == Tagairtí == {{Reflist}}' wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ea '''P. Ramlee''' (nó '''Teuku Zakaria bin Teuku Nyak Puteh''') aisteoir agus ceoltóir Malaeiseach a rugadh ar an [[22 Márta]] [[1929]] agus a fuair bás ar an [[29 Bealtaine]] [[1973]]. == Tagairtí == {{Reflist}} dl754tou26r67q0qaxeu3iwa87gj45o 1211559 1211558 2024-04-17T16:59:50Z 2001:D08:E6:D35B:E562:68B2:83B3:D8A8 /* Tagairtí */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Is ea '''P. Ramlee''' (nó '''Teuku Zakaria bin Teuku Nyak Puteh''') aisteoir agus ceoltóir Malaeiseach a rugadh ar an [[22 Márta]] [[1929]] agus a fuair bás ar an [[29 Bealtaine]] [[1973]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-aisteoir}} ftzsy1oua4lw9xxeykn3xnhk246ixxx 1211563 1211559 2024-04-17T17:06:58Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} B'aisteoir agus ceoltóir Malaeiseach é '''P. Ramlee''' (nó '''Teuku Zakaria bin Teuku Nyak Puteh''') a rugadh ar an [[22 Márta]] [[1929]] agus a fuair bás ar an [[29 Bealtaine]] [[1973]]. == Tagairtí == {{Reflist}} {{síol-aisteoir}} d83nmeh660pcfl1l7771r44nndrg09c 0 112959 1211624 2024-04-17T18:06:53Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[An t-Archar]] go [[An t-Arar]]: AAA wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[An t-Arar]] lqnwchu0ow7fsxa8pz2uu811bf25m2f 0 112960 1211675 2024-04-17T18:14:31Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Fughlaigh]] go [[Foula]]: AAA: "No Gaelic Form" wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Foula]] 4ejvpo6zghcr7wsdmqr1rdq14uor0i1 0 112961 1211678 2024-04-17T18:17:20Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Inbhir Farragaig]] go [[Inbhir Faragaig]]: AAA wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Inbhir Faragaig]] c1miabks7v0jpqeewck3t6hk1mmk6gz 0 112962 1211680 2024-04-17T18:20:39Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[An Ceapan]] go [[Cipean]]: AAA wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Cipean]] 5ls8qtnti4igdgrcep8jcirbdgw75x1 0 112963 1211685 2024-04-17T18:27:50Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Buthan Phollaig]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Buthan Phollaig]] 9w0amz2enrbz8kv2yotbdy55pnq5aoj 0 112964 1211687 2024-04-17T18:30:26Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Baile Raibeart Ruadh]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Baile Raibeart Ruadh]] hkgdlt0atokavlenem1oyy3hk8mb7k3 0 112965 1211690 2024-04-17T18:33:33Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Baile Samhraidh]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Baile Samhraidh]] phau4pmdt09dvgzihjt4rtw5iikpri9 0 112966 1211692 2024-04-17T18:35:40Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Dail Bhaile Dhealgaiche]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Dail Bhaile Dhealgaiche]] 9zsr8h9zln9hrua87ugid4np3wy9vjf 0 112967 1211694 2024-04-17T18:37:01Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Tulach Droighne]] go [[Tulach an Droighinn]]: AAA/AFB wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Tulach an Droighinn]] rziwgpg4ks5zrwq5dw91frhs0uivhxv 0 112968 1211697 2024-04-17T18:39:19Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Toghsgaig]] go [[Toscaig]]: AAA wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Toscaig]] hu3wedz2f5703kjlavw5ddurf8bqa1n 0 112969 1211700 2024-04-17T20:21:25Z Professor Spud 56406 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1185676431|Inneenboy cross]]" wikitext text/x-wiki [[Tó-Cros|Tó-cros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina sheasamh ar bholláin mhór ar Chnoc Roughan, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh é arís agus arís eile lena choinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sí ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sé ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Faigheann [[Cill Iníne Baoith|Cill na Baoith]] a hainm ón nGaeilge ''Cill Iníne Baoith'', "Eaglais Iníon Baoth"; <ref>{{Cite web-en|url=https://www.logainm.ie/en/1412557|title=Cill Iníne Baoith/Killinaboy|work=Logainm.ie}}</ref> mar sin is í an chros an "Cros iníon Baoth." Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]], an Fhrainc. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh crois Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Cros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) í an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] í.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> Tá baint ag an tó-cros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhainistir]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá crosaire Tau le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear snoíodóireacht ar Chror Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]] . Bhí baint ag cros Chill Iníne Bhaoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrann, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCarthy2011">Carthy, Hugh (2011). </cite></ref> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] 8a5ilix489t1xwr1hihgoz1xtjz6js1 1211701 1211700 2024-04-17T20:25:31Z Professor Spud 56406 Ag chuir bosca sonraí leis agus glanadh. wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Tó-Cros|Tó-cros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina sheasamh ar bholláin mhór ar Chnoc Roughan, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh é arís agus arís eile lena choinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sé ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sé ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Faigheann [[Cill Iníne Baoith|Cill na Baoith]] a hainm ón nGaeilge ''Cill Iníne Baoith'', "Eaglais Iníon Baoth"; <ref>{{Cite web-en|url=https://www.logainm.ie/en/1412557|title=Cill Iníne Baoith/Killinaboy|work=Logainm.ie}}</ref> mar sin is é an chros an "Cros iníon Baoth." Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]], an Fhrainc. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh crois Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Cros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) é an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] e.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> Tá baint ag an tó-cros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhainistir]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá crosaire Tau le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear snoíodóireacht ar Chror Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]] . Bhí baint ag cros Chill Iníne Bhaoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrann, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCarthy2011">Carthy, Hugh (2011). </cite></ref> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] 9cct6mr3uaxn5stj1dh82s8r0eytwda 1211772 1211701 2024-04-18T00:31:52Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Tó-chros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina sheasamh ar bholláin mhór ar Chnoc Roughan, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh é arís agus arís eile lena choinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sé ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sé ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Faigheann [[Cill Iníne Baoith|Cill na Baoith]] a hainm ón nGaeilge ''Cill Iníne Baoith'', "Eaglais Iníon Baoth"; <ref>{{Cite web-en|url=https://www.logainm.ie/en/1412557|title=Cill Iníne Baoith/Killinaboy|work=Logainm.ie}}</ref> mar sin is é an chros an "Cros iníon Baoth." Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]], an Fhrainc. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh crois Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Cros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) é an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] e.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> Tá baint ag an tó-cros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhainistir]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá crosaire Tau le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear snoíodóireacht ar Chror Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]] . Bhí baint ag cros Chill Iníne Bhaoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrann, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCarthy2011">Carthy, Hugh (2011). </cite></ref> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] taklkyul3dmfokwjoedk163hjoz8b1b 1211773 1211772 2024-04-18T00:33:26Z Kevin Scannell 340 /* Suíomh */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Tó-chros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina seasamh ar bhollán mór ar Chnoc Roughan, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh é arís agus arís eile lena choinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sé ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sé ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Faigheann [[Cill Iníne Baoith|Cill na Baoith]] a hainm ón nGaeilge ''Cill Iníne Baoith'', "Eaglais Iníon Baoth"; <ref>{{Cite web-en|url=https://www.logainm.ie/en/1412557|title=Cill Iníne Baoith/Killinaboy|work=Logainm.ie}}</ref> mar sin is é an chros an "Cros iníon Baoth." Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]], an Fhrainc. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh crois Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Cros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) é an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] e.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> Tá baint ag an tó-cros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhainistir]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá crosaire Tau le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear snoíodóireacht ar Chror Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]] . Bhí baint ag cros Chill Iníne Bhaoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrann, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCarthy2011">Carthy, Hugh (2011). </cite></ref> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] ozrrsnxnfvvqrq3g2dt9j7ql0mp3mfi 1211774 1211773 2024-04-18T00:35:02Z Kevin Scannell 340 /* Suíomh */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Tó-chros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina seasamh ar bhollán mór ar Chnoc Ruacháin, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh í arís agus arís eile lena coinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 Eanáir 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sé ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sé ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Faigheann [[Cill Iníne Baoith|Cill na Baoith]] a hainm ón nGaeilge ''Cill Iníne Baoith'', "Eaglais Iníon Baoth"; <ref>{{Cite web-en|url=https://www.logainm.ie/en/1412557|title=Cill Iníne Baoith/Killinaboy|work=Logainm.ie}}</ref> mar sin is é an chros an "Cros iníon Baoth." Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]], an Fhrainc. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh crois Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Cros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) é an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] e.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> Tá baint ag an tó-cros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhainistir]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá crosaire Tau le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear snoíodóireacht ar Chror Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]] . Bhí baint ag cros Chill Iníne Bhaoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrann, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCarthy2011">Carthy, Hugh (2011). </cite></ref> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] jj8myut5mkvimjaaer972ypto88hyog 1211775 1211774 2024-04-18T00:39:23Z Kevin Scannell 340 /* Stair agus teoiricí */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Tó-chros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina seasamh ar bhollán mór ar Chnoc Ruacháin, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh í arís agus arís eile lena coinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 Eanáir 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sí ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sí ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]] na Fraince. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh cros Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Chros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) í an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] í.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> Tá baint ag an tó-chros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhanachais]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá crosaire Tau le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear snoíodóireacht ar Chror Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]]. Bhí baint ag Cros Iníne Baoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrainn, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCarthy2011">Carthy, Hugh (2011). </cite></ref> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] 9hl4j7pvqlx3r4xdw7a7kzxd021igvb 1211776 1211775 2024-04-18T00:41:12Z Kevin Scannell 340 /* Stair agus teoiricí */ wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Tó-chros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina seasamh ar bhollán mór ar Chnoc Ruacháin, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh í arís agus arís eile lena coinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 Eanáir 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sí ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sí ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]] na Fraince. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh cros Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Chros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) í an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] í.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> Tá baint ag an tó-chros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhanachais]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá tó-chrosa le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear greanadh ar Chros Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]]. Bhí baint ag Cros Iníne Baoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrainn, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}<cite class="citation book cs1" data-ve-ignore="true" id="CITEREFCarthy2011">Carthy, Hugh (2011). </cite></ref> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] j03lk6khpr13ppwlp5mscq4vutj7udx 1211777 1211776 2024-04-18T00:41:59Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Tó-chros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina seasamh ar bhollán mór ar Chnoc Ruacháin, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh í arís agus arís eile lena coinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 Eanáir 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sí ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sí ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]] na Fraince. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh cros Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Chros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) í an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] í.<ref name="Library"/> Tá baint ag an tó-chros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhanachais]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá tó-chrosa le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear greanadh ar Chros Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]]. Bhí baint ag Cros Iníne Baoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrainn, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch"/> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 January 2017}}<cite class="citation web cs1" data-ve-ignore="true">[http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm "Corofin, Places of Interest"]. </cite></ref> == Tagairtí == [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] imhcw3yc2wxsq4b81bq89wnk2zcqjou 1211778 1211777 2024-04-18T00:42:26Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Foirgneamh}} [[Tó-chros]] cloiche atá suite i g[[Contae an Chláir]], [[Éire (Poblacht na hÉireann)|Éire]] is ea '''Cros Iníne Baoith'''.<ref>{{Cite web-en|url=https://books.google.com/books?id=FLQMAQAAMAAJ&q=inneenboy|title=North Munster studies: essays in commemoration of Monsignor Michael Moloney|author=Moloney|first=Michael|date=1 January 1967|publisher=Thomond Archaeological Society}}</ref> Is [[Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann|Séadchomhartha Náisiúnta]] é. == Suíomh == Bhí an chros ina seasamh ar bhollán mór ar Chnoc Ruacháin, 2&nbsp;km (1¼ míle) siar ó thuaidh ó [[Cill Iníne Baoith|Chill Iníne Baoith]]; ach ina dhiaidh sin aistríodh í arís agus arís eile lena coinneáil slán, faoi dheireadh go dtí Ionad Oidhreachta agus Ginealais an Chláir i [[Cora Finne|gCora Finne]], áit a bhfuil sé suite anois. Tá macasamhail curtha in airde ag an mbunsuíomh in aice leis an mbóthar idir Cill Iníne Baoith agus [[Caisleán Léim an Eich]].<ref name="Library">{{Cite web-en|url=http://www.clarelibrary.ie/eolas/coclare/places/corofinvisit.htm|title=Corofin, Places of Interest|publisher=Clare County Library|access-date=2 Eanáir 2017}}</ref> == Stair agus teoiricí == Is dócha gur tógadh an chros sa 12ú haois agus bhí sí ina comhartha teorann eaglasta (''tearmann''). Tuairiscíodh go raibh sí ar cheann de thrí struchtúr comhchosúla, ach is é an t-aon cheann a bhfuil a fhios cá bhfuil sé inniu.<ref name="Arch">{{Cite book-en|author=Carthy|first=Hugh|title=Burren Archaeology|publisher=The Collins Press|year=2011|isbn=9781848891050}}</ref> Ba é Naomh Iníne Baoith pátrún an [[Dál gCais]].<ref>{{Cite web-en|url=http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc1839|title=LETTERS Containing information relative to the ANTIQUITIES of the COUNTY OF CLARE. Collected during the progress of the ORDNANCE SURVEY in 1839. Vol. II.|format=doc|archive-url=https://web.archive.org/web/20170103003242/http://oac.ie/site/sites/default/files/media/O.S.%20Letters.doc|archive-date=3 January 2017}}</ref> I 1937, d’fhoilsigh [[Adolf Mahr]], Coimeádaí Seaniarsmaí Éireann agus Stiúrthóir [[Ard-Mhúsaem na hÉireann]], teoiric a bhain an chros leis na cinn dúbailte [[Na Ceiltigh|Ceilteacha]] ó [[Roquepertuse]] na Fraince. I 1940, thacaigh Joseph Raftery leis an teoiric seo, ag comhaireamh cros Chill Iníne Baoith sa chatagóir chéanna de dhealbhóireacht [[La Tène]]. Chuir Etienne Rynne, áfach, in alt ar an Tó-Chros i 1967, stíl cheardaíochta an dá cheann snoite i gcomparáid le saothair eile in aice láimhe – an ceantar máguaird ag tairiscint trí shampla eile de tó-bhachall. Thaispeáin sé mar sin gur dócha gur comhartha teorann den tréimhse Rómhánúil (12ú haois) í an chros agus nach íol págánach ó thús na [[An Iarannaois|hIarannaoise]] í.<ref name="Library"/> Tá baint ag an tó-chros freisin le Naomh [[Antaine Mór]], duine de bhunaitheoirí an [[manachas|mhanachais]] Chríostaí. Níl ach ocht gcros eile dá samhail in Éirinn. Tá tó-chrosa le feiceáil ag go leor suíomhanna eile sa [[An Bhoirinn|Bhoirinn]], lena n-áirítear greanadh ar Chros Doorty i [[Cill Fhionnúrach|gCill Fhionnúrach]]. Bhí baint ag Cros Iníne Baoith sa bhéaloideas le hathmhuintearas idir chlann Uí Bhriain agus Uí Chuinn i ndiaidh achrainn, ach tá sé sin curtha as oifig ag seanóirí.<ref name="Arch"/> == Cur síos == [[Íomhá:Tau_Cross,_Roughan_Hill,_Corofin,_County_Clare,_Ireland.jpg|mion| Cros macasamhail.]] Tá an chros snoite ó bhloc amháin [[Aolchloch|aolchloiche]] agus ar bharr gach géag tá dhá cheann agus dhá lámh cheangailte eatarthu.<ref name="Library"/> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Comhordanáidí ar Wikidata]] [[Catagóir:Ailt le téacs sa Ghaeilge]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta na hÉireann]] [[Catagóir:Séadchomharthaí Náisiúnta i gContae an Chláir]] s1n9hd5dx6m5ualelq14vapbts3apmg 0 112970 1211702 2024-04-17T20:25:57Z Conradder 34685 Leathanach cruthaithe le '{{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is foireann [[Sasanach]] de chuid [[Foirmle a hAon|Fhoirmle a hAon]] é '''Williams Grand Prix Engineering Limited''' nó '''Williams Racing''' a thugtar air fosta. Is i [[Grove]], [[Oxfordshire]] atá an fhoireann lonnaithe. Bunaíodh an fhoireann i [[Séasúr Foirmle a hAon 1977|1977]]. == Éachtanna == ===Craobhchomórtas na nDéantúsóirí=== *[[Séasúr Foirmle a hAon 1980|1980]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1981|1981]] *S...' wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Eagraíochta}} Is foireann [[Sasanach]] de chuid [[Foirmle a hAon|Fhoirmle a hAon]] é '''Williams Grand Prix Engineering Limited''' nó '''Williams Racing''' a thugtar air fosta. Is i [[Grove]], [[Oxfordshire]] atá an fhoireann lonnaithe. Bunaíodh an fhoireann i [[Séasúr Foirmle a hAon 1977|1977]]. == Éachtanna == ===Craobhchomórtas na nDéantúsóirí=== *[[Séasúr Foirmle a hAon 1980|1980]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1981|1981]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1986|1986]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1987|1987]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1992|1992]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1993|1993]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1994|1994]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1996|1996]] *[[Séasúr Foirmle a hAon 1997|1997]] ===Craobhchomórtas na dTiománaithe=== *[[Séasúr Foirmle a hAon 1980|1980]] ([[Alan Jones]]) *[[Séasúr Foirmle a hAon 1982|1982]] ([[Keke Rosberg]]) *[[Séasúr Foirmle a hAon 1987|1987]] ([[Nelson Piquet]]) *[[Séasúr Foirmle a hAon 1992|1992]] ([[Nigel Mansall]]) *[[Séasúr Foirmle a hAon 1993|1993]] ([[Alain Prost]]) *[[Séasúr Foirmle a hAon 1996|1996]] ([[Damon Hill]]) *[[Séasúr Foirmle a hAon 1997|1997]] ([[Jacques Villeneuve]]) == Naisc Sheachtracha== *[https://www.williamsf1.com/ Suíomh gréasáin] == Tagairtí == {{reflist}} {{DEFAULTSORT:Williams Grand Prix Engineering}} {{Stumpa-F1}} {{Fóirne Foirmle a hAon}} [[Catagóir:Foirmle a hAon]] [[Catagóir:Fóirne Foirmle a hAon]] 08s1v50f66iwljmuolngxrz8l94pd5s 14 112971 1211703 2024-04-17T20:26:46Z Conradder 34685 Created blank page wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 1211706 1211703 2024-04-17T20:28:23Z Conradder 34685 wikitext text/x-wiki [[Catagóir:Foirmle a hAon]] ges34sccg0acut3j2l5lc4f1u6w4du4 0 112972 1211756 2024-04-17T22:50:49Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Dail-bho-Dheas]] go [[Dail fo Dheas]]: AAA wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Dail fo Dheas]] mp1d5y3t985wx0pelt92a2alh6kt403 0 112973 1211762 2024-04-17T22:58:11Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Dail Mháilidh]] go [[Dail Mhàilidh]]: AAA wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Dail Mhàilidh]] 7g76rkrbnee01ao3v4rwatqaj9xb4l5 0 112974 1211764 2024-04-17T23:30:14Z TGcoa 21229 Leathanach cruthaithe le '[[Íomhá:Self-love - Lorc - game-icons.svg|mion]] Leis an '''fhéinghrá''', tá duine in ann glacadh leis féin mar atá, seachas a bheith ag díriú an t-am go léir ar chuspóirí de shíor ag athrú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/saol/slainte/comhairle-carad-feinghra/|teideal=Comhairle Carad: Féinghrá|údar=Kathryn Ní Mhaoláin|dáta=2024-04-17|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> Glacann an duine go bhfuil luach leis mar dhui...' wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Self-love - Lorc - game-icons.svg|mion]] Leis an '''fhéinghrá''', tá duine in ann glacadh leis féin mar atá, seachas a bheith ag díriú an t-am go léir ar chuspóirí de shíor ag athrú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/saol/slainte/comhairle-carad-feinghra/|teideal=Comhairle Carad: Féinghrá|údar=Kathryn Ní Mhaoláin|dáta=2024-04-17|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> Glacann an duine go bhfuil luach leis mar dhuine gach lá den tsaol. == Féach freisin == * [[Glacaireacht]] * [[Féinmharú]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Grá]] [[Catagóir:Pearsantacht]] [[Catagóir:Muinín]] [[Catagóir:Meas]] ne0ejapy3tievhd3ngz39ti4gnnsm9w 1211866 1211764 2024-04-18T07:12:54Z TGcoa 21229 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Self-love - Lorc - game-icons.svg|mion]] Leis an '''fhéinghrá''', tá duine in ann glacadh leis féin mar atá, seachas a bheith ag díriú an t-am go léir ar chuspóirí de shíor ag athrú.<ref>{{Lua idirlín|url=https://nos.ie/saol/slainte/comhairle-carad-feinghra/|teideal=Comhairle Carad: Féinghrá|údar=Kathryn Ní Mhaoláin|dáta=2024-04-17|language=ga-IE|work=NÓS|dátarochtana=2024-04-17}}</ref> féintrua nó trua duit féin. Glacann an duine go bhfuil luach leis mar dhuine gach lá den tsaol. Tá gaol láidir ann idir féinghrá''',''' [[atrua]] pearsanta agus [[féintrua]], nó trua duit féin. == Féach freisin == * [[Féintrua]] * [[Glacaireacht]] * [[Féinmharú]] == Tagairtí == {{reflist}} [[Catagóir:Grá]] [[Catagóir:Muinín]] [[Catagóir:Meas]] [[Catagóir:Mothúcháin]] ge9afg5k1bw5bn016q5v5e4jheh58n7 0 112975 1211765 2024-04-17T23:52:14Z Kevin Scannell 340 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1219449598|Dolmen]]" wikitext text/x-wiki Is éard is '''dolmain''' (uaireanta '''cromleac''' nó '''tuama ursanach''') ann ná tuama [[Meigilit|meigiliteach]] a bhfuil seomra amháin ann. De ghnáth, bíonn dhá (nó níos mó) mheigilit ina seasamh a thacaíonn leac mhór mhullaigh, nó “tábla”. Baineann an chuid is mó díobh leis an tréimhse Neoiliteach Déanach (4000–3000 BCE) agus uaireanta chlúdaítí iad le cré nó le clocha beaga chun [[tulach]] (dumha adhlactha) a dhéanamh. I go leor cásanna, tá an clúdach tar éis creimeadh go hiomlán sa chaoi nach bhfuil ach an “chreatlach” chloiche fágtha. == Sanasaíocht == Tháinig an focal ''dolmen'' isteach sa tseandálaíocht nuair a d’úsáid Théophile Corret de la Tour d’Auvergne é chun cur síos a dhéanamh ar thuamaí meigiliteacha ina leabhar ''Origines gauloises'' (1796). D'úsáid sé an litriú ''dolmin'', ach tháinig an litriú nua-aimseartha ''dolmen'' isteach sa Fhraincis thart ar deich mbliana tar éis sin, agus ba é an litriú caighdeánach faoi 1885.<ref>{{Cite book-en|author=Bakker|first=Jan Albert|title=Megalithic Research in the Netherlands, 1547–1911|url=https://archive.org/details/bub_gb_MQiK5ATCL1wC|year=2009|publisher=Sidestone Press|isbn=978-9088900341}}</ref> Déanann an ''[[Oxford English Dictionary]]'' tagairt do ''dolmen'' i mBéarla den chéad uair ó leabhar faoin [[An Bhriotáin|Bhriotáin]] a foilsíodh in 1859. Tugann an foclóir an sainmhíniú seo: “The French term, used by some English authors, for a cromlech ...”. Dúradh gur tháinig an focal ó théarma [[An Bhriotáinis|Briotáinise]] a chiallaíonn ‘tábla cloiche’, ach tá amhras faoi seo anois, agus deir an OED go dtagann sé ó “Modern French”. De réir leabhair faoi sheaniarsmaí Cornacha a foilsíodh in 1754, ba é ''tolmen'' (“poll cloiche”) an focal [[An Choirnis|Coirnise]] ar chromleac, agus deir an OED “There is reason to think that this was the term inexactly reproduced by Latour d'Auvergne [sic] as ''dolmen'', and misapplied by him and succeeding French archaeologists to the ''cromlech''.”<ref>''[[OED]]'' "Dolmen", 1st edition, 1897</ref> Mar sin féin, is é ''dolmen'' an gnáth-théarma Béarla sa tseandálaíocht anois, nuair nach n-úsáidtear na roghanna níos teicniúla agus níos tuairisciúla. Is dócha gur thug Tomás de Bhaldraithe an téarma ''dolmain'' isteach sa Ghaeilge san fhoclóir Béarla-Gaeilge (1959). Thug T. O'Neill Lane “cromleac” mar shainmhíniú ar “dolmen” ina ''Larger English-Irish Dictionary'' (1917). == Tagairtí == [[Catagóir:Séadchomharthaí meigiliteacha]] [[Catagóir:Seandálaíocht]] [[Catagóir:Adhlacthaí]] [[Catagóir:Dolmainí]] j08hn9bmbygm8et8ld67pv69leg359f 1211766 1211765 2024-04-17T23:56:24Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki Is éard is '''dolmain''' (uaireanta '''cromleac''' nó '''tuama ursanach''') ann ná tuama [[Meigilit|meigiliteach]] a bhfuil seomra amháin ann. De ghnáth, bíonn dhá (nó níos mó) mheigilit ina seasamh a thacaíonn leac mhór mhullaigh, nó “tábla”. Baineann an chuid is mó díobh leis an tréimhse Neoiliteach Déanach (4000–3000 BCE) agus uaireanta chlúdaítí iad le cré nó le clocha beaga chun [[tulach]] (dumha adhlactha) a dhéanamh. I go leor cásanna, tá an clúdach tar éis creimeadh go hiomlán sa chaoi nach bhfuil ach an “chreatlach” chloiche fágtha. == Sanasaíocht == Tháinig an focal ''dolmen'' isteach sa t[[seandálaíocht]] nuair a d’úsáid [[Théophile Corret de la Tour d’Auvergne]] é chun cur síos a dhéanamh ar thuamaí meigiliteacha ina leabhar ''Origines gauloises'' (1796). D'úsáid sé an litriú ''{{lang|fr|dolmin}}'', ach tháinig an litriú nua-aimseartha ''{{lang|fr|dolmen}}'' isteach sa Fhraincis thart ar deich mbliana tar éis sin, agus ba é an litriú caighdeánach faoi 1885.<ref>{{Cite book-en|author=Bakker|first=Jan Albert|title=Megalithic Research in the Netherlands, 1547–1911|url=https://archive.org/details/bub_gb_MQiK5ATCL1wC|year=2009|publisher=Sidestone Press|isbn=978-9088900341}}</ref> Déanann an ''[[Oxford English Dictionary]]'' tagairt do ''{{lang|en|dolmen}}'' i mBéarla den chéad uair i leabhar faoin [[An Bhriotáin|Bhriotáin]] a foilsíodh in 1859. Tugann an foclóir an sainmhíniú seo: “''{{lang|en|The French term, used by some English authors, for a cromlech ...}}''”. Dúradh gur tháinig an focal ó théarma [[An Bhriotáinis|Briotáinise]] a chiallaíonn ‘tábla cloiche’, ach tá amhras faoi sin anois, agus deir an OED go dtagann sé ó “{{lang|en|Modern French}}”. De réir leabhair faoi sheaniarsmaí Cornacha a foilsíodh in 1754, ba é ''{{lang|kw|tolmen}}'' (“poll cloiche”) an focal [[An Choirnis|Coirnise]] ar chromleac, agus deir an OED “{{lang|en|There is reason to think that this was the term inexactly reproduced by Latour d'Auvergne [sic] as ''dolmen'', and misapplied by him and succeeding French archaeologists to the ''cromlech''.}}”<ref>''[[OED]]'' "Dolmen", 1st edition, 1897</ref> Mar sin féin, is é ''{{lang|en|dolmen}}'' an gnáth-théarma Béarla sa tseandálaíocht anois, nuair nach n-úsáidtear na roghanna níos teicniúla agus níos tuairisciúla. Is dócha gur thug [[Tomás de Bhaldraithe]] an téarma ''dolmain'' isteach sa Ghaeilge san fhoclóir Béarla-Gaeilge (1959). Thug [[T. O'Neill Lane]] “cromleac” mar shainmhíniú ar “dolmen” ina ''Larger English-Irish Dictionary'' (1917). == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Séadchomharthaí meigiliteacha]] [[Catagóir:Seandálaíocht]] [[Catagóir:Adhlacthaí]] [[Catagóir:Dolmainí]] g10n21168j21ixf5g3rrjdz5uses1ur 1211767 1211766 2024-04-17T23:59:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[File:Poulnabrone dolmen 02.jpg|thumb|[[Poll na Brón]], Contae an Chláir]] Is éard is '''dolmain''' (uaireanta '''cromleac''' nó '''tuama ursanach''') ann ná tuama [[Meigilit|meigiliteach]] a bhfuil seomra amháin ann. De ghnáth, bíonn dhá (nó níos mó) mheigilit ina seasamh a thacaíonn leac mhór mhullaigh, nó “tábla”. Baineann an chuid is mó díobh leis an tréimhse Neoiliteach Déanach (4000–3000 BCE) agus uaireanta chlúdaítí iad le cré nó le clocha beaga chun [[tulach]] (dumha adhlactha) a dhéanamh. I go leor cásanna, tá an clúdach tar éis creimeadh go hiomlán sa chaoi nach bhfuil ach an “chreatlach” chloiche fágtha. == Sanasaíocht == Tháinig an focal ''dolmen'' isteach sa t[[seandálaíocht]] nuair a d’úsáid [[Théophile Corret de la Tour d’Auvergne]] é chun cur síos a dhéanamh ar thuamaí meigiliteacha ina leabhar ''Origines gauloises'' (1796). D'úsáid sé an litriú ''{{lang|fr|dolmin}}'', ach tháinig an litriú nua-aimseartha ''{{lang|fr|dolmen}}'' isteach sa Fhraincis thart ar deich mbliana tar éis sin, agus ba é an litriú caighdeánach faoi 1885.<ref>{{Cite book-en|author=Bakker|first=Jan Albert|title=Megalithic Research in the Netherlands, 1547–1911|url=https://archive.org/details/bub_gb_MQiK5ATCL1wC|year=2009|publisher=Sidestone Press|isbn=978-9088900341}}</ref> Déanann an ''[[Oxford English Dictionary]]'' tagairt do ''{{lang|en|dolmen}}'' i mBéarla den chéad uair i leabhar faoin [[An Bhriotáin|Bhriotáin]] a foilsíodh in 1859. Tugann an foclóir an sainmhíniú seo: “''{{lang|en|The French term, used by some English authors, for a cromlech ...}}''”. Dúradh gur tháinig an focal ó théarma [[An Bhriotáinis|Briotáinise]] a chiallaíonn ‘tábla cloiche’, ach tá amhras faoi sin anois, agus deir an OED go dtagann sé ó “{{lang|en|Modern French}}”. De réir leabhair faoi sheaniarsmaí Cornacha a foilsíodh in 1754, ba é ''{{lang|kw|tolmen}}'' (“poll cloiche”) an focal [[An Choirnis|Coirnise]] ar chromleac, agus deir an OED “{{lang|en|There is reason to think that this was the term inexactly reproduced by Latour d'Auvergne [sic] as ''dolmen'', and misapplied by him and succeeding French archaeologists to the ''cromlech''.}}”<ref>''[[OED]]'' "Dolmen", 1st edition, 1897</ref> Mar sin féin, is é ''{{lang|en|dolmen}}'' an gnáth-théarma Béarla sa tseandálaíocht anois, nuair nach n-úsáidtear na roghanna níos teicniúla agus níos tuairisciúla. Is dócha gur thug [[Tomás de Bhaldraithe]] an téarma ''dolmain'' isteach sa Ghaeilge san fhoclóir Béarla-Gaeilge (1959). Thug [[T. O'Neill Lane]] “cromleac” mar shainmhíniú ar “dolmen” ina ''Larger English-Irish Dictionary'' (1917). == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Séadchomharthaí meigiliteacha]] [[Catagóir:Seandálaíocht]] [[Catagóir:Adhlacthaí]] [[Catagóir:Dolmainí]] ci20xfvbhvxume1ztwp8o73bqbud3jn 0 112976 1211768 2024-04-18T00:12:26Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[Dolmain]] wikitext text/x-wiki #redirect [[Dolmain]] chz4m5ol80gecr3mrliujh9mj2is7rg 0 112977 1211769 2024-04-18T00:27:59Z Kevin Scannell 340 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1216199051|Tau cross]]" wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Croix_de_Saint_Antoine.svg|mion| Tó-chros]] Is cros ar chruth “T” í an '''tó-chros''' nó '''τ-chros'''. Uaireanta leathnaítear na trí cheann den chros, mar atá sa phictiúr ar dheis.<ref>[[mwod:tau cross|Merriam-Webster: tau cross]]</ref> Ainmníodh í i ndiaidh na litreach Gréigise “[[tó]]” (τ,Τ) a bhfuil an chuma chéanna uirthi sa chás-uachtar agus ar an litir Laidine [[T]]. Tugtar '''cros Antaine''' air <ref>[https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/saint-anthonys-cross Collins English Dictionary: Saint Anthony's cross]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20180104192311/https://en.oxforddictionaries.com/definition/st_anthony_cross Oxford Dictionaries: St Anthony cross]</ref> mar gheall ar a baint le San Antaine na hÉigipte, nó an ''crux commissa.'' <ref>[[mwod:crux commissa|Merriam-Webster: crux commissa]]</ref> ceann de na ceithre léiriú bhunúsacha den chros. <ref>[https://www.britannica.com/topic/cross-religious-symbol Encyclopædia Britannica: Cross (religious symbol)]</ref> 7mt1ggdfammupsc7xekx5usaqsps2eg 1211770 1211769 2024-04-18T00:29:47Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Croix_de_Saint_Antoine.svg|mion|Tó-chros]] Is cros ar chruth “T” í an '''tó-chros''' nó '''τ-chros'''. Uaireanta leathnaítear na trí cheann den chros, mar atá sa phictiúr ar dheis.<ref>[[mwod:tau cross|Merriam-Webster: tau cross]]</ref> Ainmníodh í i ndiaidh na litreach Gréigise “[[tó]]” (τ,Τ) a bhfuil an chuma chéanna uirthi sa chás-uachtar agus atá ar an litir Laidine [[T]]. Tugtar '''cros Antaine''' air<ref>[https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/saint-anthonys-cross Collins English Dictionary: Saint Anthony's cross]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20180104192311/https://en.oxforddictionaries.com/definition/st_anthony_cross Oxford Dictionaries: St Anthony cross]</ref> mar gheall ar a baint le [[San Antaine na hÉigipte]], nó an ''crux commissa''<ref>[[mwod:crux commissa|Merriam-Webster: crux commissa]]</ref> freisin, ceann de na ceithre léiriú bhunúsacha den chros.<ref[https://www.britannica.com/topic/cross-religious-symbol Encyclopædia Britannica: Cross (religious symbol)]</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Críostaíocht]] 5hv20q8xlveazp14qxxdt8bldvvzshe 1211771 1211770 2024-04-18T00:30:03Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Croix_de_Saint_Antoine.svg|mion|Tó-chros]] Is cros ar chruth “T” í an '''tó-chros''' nó '''τ-chros'''. Uaireanta leathnaítear na trí cheann den chros, mar atá sa phictiúr ar dheis.<ref>[[mwod:tau cross|Merriam-Webster: tau cross]]</ref> Ainmníodh í i ndiaidh na litreach Gréigise “[[tó]]” (τ,Τ) a bhfuil an chuma chéanna uirthi sa chás-uachtar agus atá ar an litir Laidine [[T]]. Tugtar '''cros Antaine''' air<ref>[https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/saint-anthonys-cross Collins English Dictionary: Saint Anthony's cross]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20180104192311/https://en.oxforddictionaries.com/definition/st_anthony_cross Oxford Dictionaries: St Anthony cross]</ref> mar gheall ar a baint le [[San Antaine na hÉigipte]], nó an ''crux commissa''<ref>[[mwod:crux commissa|Merriam-Webster: crux commissa]]</ref> freisin, ceann de na ceithre léiriú bhunúsacha den chros.<ref>[https://www.britannica.com/topic/cross-religious-symbol Encyclopædia Britannica: Cross (religious symbol)]</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Críostaíocht]] 2dmtfq3ewh0qwy5bycjwhk7oxi5twd3 1211782 1211771 2024-04-18T00:56:01Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki [[Íomhá:Croix_de_Saint_Antoine.svg|mion|Tó-chros]] Is cros ar chruth “T” í an '''tó-chros''' nó '''τ-chros'''. Uaireanta leathnaítear na trí cheann den chros, mar atá sa phictiúr ar dheis.<ref>[[mwod:tau cross|Merriam-Webster: tau cross]]</ref> Ainmníodh í i ndiaidh na litreach Gréigise “[[tó]]” (τ,Τ) a bhfuil an chuma chéanna uirthi sa chás-uachtar agus atá ar an litir Laidine [[T]]. Tugtar '''cros Antaine''' uirthi<ref>[https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/saint-anthonys-cross Collins English Dictionary: Saint Anthony's cross]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20180104192311/https://en.oxforddictionaries.com/definition/st_anthony_cross Oxford Dictionaries: St Anthony cross]</ref> mar gheall ar a baint le [[San Antaine na hÉigipte]], nó an ''crux commissa''<ref>[[mwod:crux commissa|Merriam-Webster: crux commissa]]</ref> freisin, ceann de na ceithre léiriú bhunúsacha den chros.<ref>[https://www.britannica.com/topic/cross-religious-symbol Encyclopædia Britannica: Cross (religious symbol)]</ref> == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Críostaíocht]] o3sk0r0dbsl9wo74a4o97ux7s4u3eb0 0 112978 1211826 2024-04-18T02:38:16Z Kevin Scannell 340 Ag athdhíriú go [[An Linne Dhubh]] wikitext text/x-wiki #redirect [[An Linne Dhubh]] g5f1q8i87iiruf2g9551zn23gcxj1m4 0 112979 1211830 2024-04-18T02:40:41Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Latharn]] go [[Latharna, Albain]]: dab wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Latharna, Albain]] 3jrfzi1butjvtz44z07mdp6necr2l67 0 112980 1211870 2024-04-18T08:35:26Z Mikelhuartei 61071 Leathanach cruthaithe le 'Rugadh Kimia Kamvari in Cologne sa Ghearmáin in 1986. Tá céim aici in péinteáil ón Coláiste Azad do Ealaín agus Ailtearacht inTehran agus céim máistreacht in Taidhge agus Cruthú Ealín ón EHU. Ó 2015 ar aghaidh tá cónaí uirthi in Astigarreta, baile beag in Gipuzkoa. Oibríonn sí ar péinteáil figurative agus a lán saghas obair eile. Úsáideann sí a lán saghas stíleanna agus éadach nua in a ealaín. Feictear seo ina chuid oibre Apeiron(Dast...' wikitext text/x-wiki Rugadh Kimia Kamvari in Cologne sa Ghearmáin in 1986. Tá céim aici in péinteáil ón Coláiste Azad do Ealaín agus Ailtearacht inTehran agus céim máistreacht in Taidhge agus Cruthú Ealín ón EHU. Ó 2015 ar aghaidh tá cónaí uirthi in Astigarreta, baile beag in Gipuzkoa. Oibríonn sí ar péinteáil figurative agus a lán saghas obair eile. Úsáideann sí a lán saghas stíleanna agus éadach nua in a ealaín. Feictear seo ina chuid oibre Apeiron(Dastan Gallery 2018), Nature Change(Cristina Enea Foundation 2019), Event Horizon(Dastan Gallery 2019) agus Alef(San Telmo Museum 2022). t09vyd9rg7v9jii5mos5f2dx54hhxjh 1211882 1211870 2024-04-18T11:20:39Z Kevin Scannell 340 Kevin Scannell moved page [[Kimia kamvari]] to [[Kimia Kamvari]] without leaving a redirect wikitext text/x-wiki Rugadh Kimia Kamvari in Cologne sa Ghearmáin in 1986. Tá céim aici in péinteáil ón Coláiste Azad do Ealaín agus Ailtearacht inTehran agus céim máistreacht in Taidhge agus Cruthú Ealín ón EHU. Ó 2015 ar aghaidh tá cónaí uirthi in Astigarreta, baile beag in Gipuzkoa. Oibríonn sí ar péinteáil figurative agus a lán saghas obair eile. Úsáideann sí a lán saghas stíleanna agus éadach nua in a ealaín. Feictear seo ina chuid oibre Apeiron(Dastan Gallery 2018), Nature Change(Cristina Enea Foundation 2019), Event Horizon(Dastan Gallery 2019) agus Alef(San Telmo Museum 2022). t09vyd9rg7v9jii5mos5f2dx54hhxjh 1211883 1211882 2024-04-18T11:29:40Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Duine}} Ealaíontóir a rugadh in [[Köln]] na Gearmáine in 1986 is ea '''Kimia Kamvari'''. Tá céim aici sa phéintéireacht ó Choláiste Azad in [[Tehran]] agus céim mháistreachta sa Taighde agus Cruthú Ealaíne ó [[Ollscoil Thír na mBascach]]. Ó 2015 ar aghaidh tá cónaí uirthi in Astigarreta, baile beag in Gipuzkoa. Oibríonn sí ar phéintéireacht fíorach agus a lán saghas oibre eile. Úsáideann sí a lán saghas stíleanna agus ábhair nua ina cuid ealaíne. Feictear seo ina cuid oibre Apeiron (Dastan Gallery 2018), Nature Change (Cristina Enea Foundation 2019), Event Horizon (Dastan Gallery 2019), agus Alef (San Telmo Museum 2022). == Tagairtí == {{Reflist}} qmcispkoa9egtqdq7thw5fq47ez0pnt 0 112981 1211873 2024-04-18T09:33:23Z ImChessFan21 49732 Created by translating the page "[[:en:Special:Redirect/revision/1108524764|Stolen Heaven (1931 film)]]" wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Scannáin|name=Stolen Heaven|image=File:Stolen Heaven (1931 film).jpg|caption=|director=[[George Abbott]]|producer=|starring=[[Nancy Carroll]]<br/>[[Phillips Holmes]]<br/>[[Louis Calhern]]|distributor=[[Paramount Pictures]]|released={{Film date|1931|02|21}}|runtime=76 minutes|country=United States|budget=|gross=}} Is scannán dráma Meiriceánach Réamhchód 1931 é '''''Stolen Heaven''''' a stiúraigh George Abbott agus a bhfuil Nancy Carroll, Phillips Holmes, agus Louis Calhern ann . Eisíodh é ar 21 Feabhra, 1931, ag Paramount Pictures . == Naisc sheachtracha == * Stolen Heaven at AllMovie * Stolen Heaven at IMDb [[Catagóir:Scannáin 1931]] qse1lhevv6q0hma0rge23poyvol31rj 1211878 1211873 2024-04-18T11:05:58Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Scannán Stolen Heaven]] go [[Stolen Heaven]] wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Scannáin|name=Stolen Heaven|image=File:Stolen Heaven (1931 film).jpg|caption=|director=[[George Abbott]]|producer=|starring=[[Nancy Carroll]]<br/>[[Phillips Holmes]]<br/>[[Louis Calhern]]|distributor=[[Paramount Pictures]]|released={{Film date|1931|02|21}}|runtime=76 minutes|country=United States|budget=|gross=}} Is scannán dráma Meiriceánach Réamhchód 1931 é '''''Stolen Heaven''''' a stiúraigh George Abbott agus a bhfuil Nancy Carroll, Phillips Holmes, agus Louis Calhern ann . Eisíodh é ar 21 Feabhra, 1931, ag Paramount Pictures . == Naisc sheachtracha == * Stolen Heaven at AllMovie * Stolen Heaven at IMDb [[Catagóir:Scannáin 1931]] qse1lhevv6q0hma0rge23poyvol31rj 1211880 1211878 2024-04-18T11:07:15Z Kevin Scannell 340 wikitext text/x-wiki {{WD Bosca Sonraí Scannáin}} {{Teideal iodálach}} Is scannán dráma Meiriceánach é '''''Stolen Heaven''''' a stiúir George Abbott agus a bhfuil Nancy Carroll, Phillips Holmes, agus Louis Calhern sna príomhrólanna. D'eisigh Paramount Pictures é ar an 21 Feabhra 1931. == Tagairtí == {{Reflist}} [[Catagóir:Scannáin 1931]] 79we86sfersxqpw3ywvmna7grzvjfhw 0 112982 1211879 2024-04-18T11:05:59Z Kevin Scannell 340 Bhog Kevin Scannell an leathanach [[Scannán Stolen Heaven]] go [[Stolen Heaven]] wikitext text/x-wiki #athsheoladh [[Stolen Heaven]] 9dztb5lkgx7a82g8xnwwteslk0n48rt