Uicipeid gdwiki https://gd.wikipedia.org/wiki/Pr%C3%AComh-Dhuilleag MediaWiki 1.44.0-wmf.6 first-letter Meadhan Sònraichte Deasbaireachd Cleachdaiche Deasbaireachd a' chleachdaiche Uicipeid An deasbaireachd aig Uicipeid Faidhle Deasbaireachd an fhaidhle MediaWiki Deasbaireachd MediaWiki Teamplaid Deasbaireachd na teamplaid Cobhair Deasbaireachd na cobharach Roinn-seòrsa Deasbaireachd na roinn-seòrsa TimedText TimedText talk Mòideal Deasbaireachd mòideil 0 39374 578567 558754 2024-12-14T19:07:55Z 181.3.109.34 578567 wikitext text/x-wiki {{Bogsa-fiosrachaidh farpais spòrs-motair | ainm = Foirmle a h-Aon | suaicheantas = F1.svg | caipsean = Suaicheantas Foirmle a h-Aon | seòrsa = | dùthaich = Eadar-nàiseanta | roinn_dùthcha = | riaghlaidh = [[Fédération Internationale de l'Automobile‎|FIA]] | ciad_seusan = [[Farpais Foirmle a h-Aon na Cruinne 1950|1950]] | crìoch = | clasaichean = | dràibhearan = 20 | raighdearan = | sgiobaidhean = 10 | cruthaichearan = | saothraichean = | einnseanan = 4; Honda, Ferrari, Mercedes, Renault | saoth_einnsein = | taidhearan = [[Pirelli]] | buann_làithreach = | buann_dràibhear = | buann_co_dhràibh = | buann_raighdear = | buann_sgioba = | buann_saothraiche = | buann_cruth = | làrach-lìn = [https://formula1.com/ formula1.com] | seusan_làithreach = Farpais Foirmle a h-Aon na Cruinne 2021 }} [[Faidhle:Mercedes W 196 mit 3-l-Motor (Fangio) 1986-08-16.jpg|right|thumb|Ìomhaigh den Mercedes Benz W196 leis an do choisinn Juan Manuel Fangio tiotalan 1954 agus 1955.]] Is e '''Foirmle a h-Aon''' (ris an canar cuideachd '''Foirmle 1''' no '''F1''') an clas as àirde de [[Rèisean fèin-ghluasadach|rèiseadh chàraichean]] eadar-nàiseanta airson càraichean rèisidh aon-suidheach a tha fo ùghdarrais am [[Fédération Internationale de l'Automobile|Fédération Internationale de l’Automobile]] (FIA). Chaidh Farpais Dràibhearan na Cruinne a stèidheachadh ann an 1950. Tha am facal ''foirmle'' san ainm a' toirt iomradh air na [[Riaghailtean Foirmle a h-Aon|riaghailtean]] ris an fheum na càraichean cumail.<ref>{{Iomradh lìon|tiotal=Discovering What Makes Formula One, Formula One|url=http://www.dummies.com/how-to/content/discovering-what-makes-formula-one-formula-one.html|cànan=Beurla|ceann-là_inntrigidh=27 Gearran 2021}}</ref> Ann an seusan Foirmle a h-Aon, tha sreath de rèisean ris an canar ''[[Liosta de Grands Prix Foirmle a h-Aon|Grands Prix]]'' (a' ciallachadh 'duaisean mòra' ann am [[Fraingis]]), a bhios a' gabhail àite air feadh an t-saoghail air [[Liosta de chuairtean Foirmle a h-Aon|cuairtean]] a chaidh a thogail a dh'aona-ghnothach agus air rathaidean poblach dùinte. [[Faidhle:2018_Austrian_Grand_Prix_turn_1_(43147259711).jpg|right|thumb| Toiseach [[Grand Prix na h-Ostaire 2018]]]] Tha toraidhean gach rèis air am measadh a' cleachdadh siostam puingean gus dà Farpais Cruinne bliadhnail a dhearbhadh: tè [[Liosta de bhuannaichean Farpais Dràibhearan na Cruinne Foirmle a h-Aon|airson dràibhearan]], agus tèile [[Liosta de bhuannaichean Farpais Luchd-cruthachaidh na Cruinne Foirmle a h-Aon|airson luchd-cruthachaidh]] . Feumaidh [[Sàr-cheadachas FIA|Sàr-cheadachas]] no 'Super Licence' a bhith aig gach dràibhear.<ref>{{Iomradh lìon|tiotal=2021 FORMULA ONE SPORTING REGULATIONS|url=https://www.fia.com/sites/default/files/2021_formula_1_sporting_regulations_-_iss_6_-_2021-02-19.pdf|ceann-là_inntrigidh=27 Gearran 2021|foillsichear=Fédération Internationale de l’Automobile|cànan=Beurla}}</ref> Cuideachd, feumaidh na rèisean ruith air cuairtean a tha dearbhte leis an FIA aig ìre "1" ("A" roimhe seo), an ìre as àirde de chàileachd. Bidh a' mhòr-chuid de na tachartasan ann an àiteachan dùthchail, air cuairtean a chaidh an togail a dh'aona-ghnothach, ach bidh feadhainn dhuibh a' gabhail àite air sràidean mòr-bhailtean. == Eachdraidh == == Rèiseadh agus ro-innleachd == [[Faidhle:McLaren_duo_1-2_finish_2010_Canada_(cropped).jpg|thumb| [[Lewis Hamilton]] a' buannachadh air thoiseach air [[Putan Jenson|Jenson Button]] airson [[McLaren]] aig [[Grand Prix Chanada 2010]]]] Bidh tachartas Grand Prix Foirmle a h-Aon a' ruith thairis air deireadh-sheachdain. Bidh e a' tòiseachadh le dà sheisean cleachdaidh Dihaoine (ach ann am [[Grand Prix Mhonaco|Monaco]], far am bi cleachdaidhean Dihaoine air an gluasad gu Diardaoin), agus aon seisean cleachdaidh madainn Dhisathairne. Tha cead aig dràibhearan eile (ris an canar mar as trice treas dhràibhearan) ruith air Dihaoine, ach chan fhaod gach sgioba ach dà chàr a chleachdadh. Mar sin, bidh aig fear dhe na dràibhearan àbhaisteach àite a leigeil seachad. Thèid seisean ro-fharpaiseach a chumail às deidh an treas sheisean cleachdaidh, air feasgar Disathairne. Bidh an t-seisean seo a' dearbhadh an òrdugh tòiseachaidh airson an rèis feasgar Didòmhnaich. === Riaghailtean taidhearan === === Ro-fharpais === === Rèis === === Brataichean === {| class="wikitable" !Dealbh !Ainm ! Ciall |- ! style="text-align: center;"| [[File:SC board.png|50px]] ! Bòrd SC (Càr Sàbhailteachd) | Air a shealltainn an co-bhann ri bratach bhuidhe gus sealltainn gu bheil an&nbsp;Càr Sàbhailteachd&nbsp;air an t-slighe. Tha bratach bhuidhe làn-chùrsa a' buntainn. Feumaidh dràibhearan an t-àite aca a chumail agus casg a chur air an astair. |- ! ! Bòrd VSC (Càr Sàbhailteachd Mas-fhìor) | Air a shealltainn an co-bhann ri bratach bhuidhe gus sealltainn gu bheil an Càr Sàbhailteachd Mas-fhìor (VSC) ga chleachdadh. Rè na h-ùine seo, gheibh na dràibhearan amannan-roinne as ìsle a dh'fheumas iad fuireach os cionn. Tha bratach bhuidhe dhùbailte làn-chùrsa a' buntainn. Tha àm-lapa a' chàir air a thomhas an coimeas ris an àm stèidhichte seo aig gach post marasglaidh (timcheall air a h-uile 50&nbsp;m), agus 's e "àm delta" a thathar a' gabhail air an eadar-dhealachadh. Tha an t-àm delta seo air aithris don dràibhear, agus feumaidh e fuireach os a chionn rè ùine VSC, air neo thèid an dràibhear a pheanasachadh. |- ! style="text-align: center;"| [[File:Auto Racing Green.svg|50px]] ! Uaine | Suidheachaidhean rèisidh àbhaisteach a' buntainn. Mar as trice chithear seo an dèidh bratach bhuidhe, gus sealltainn gu bheil an cunnart seachad. Tha bratach uaine air a sealltainn aig a h-uile stèisean airson an lapa às dèidh crìoch bratach bhuidhe làn-chùrsa (no càr sàbhailteachd). Tha bratach uaine cuideachd air a sealltainn aig toiseach seisean. |- ! style="text-align: center;" | [[File:Auto Racing Yellow.svg|50px]] ! Buidhe | A' comharrachadh cunnart air, no faisg air, an t-slighe (tha buidhe smèidte a’ comharrachadh cunnart&nbsp;''air an t-slighe'', tha buidhe reòtha a' comharrachadh cunnart&nbsp;''faisg air an t-slighe''). Bidh buidhe dhùbailte smèidte ag innse do dhràibhearan gun fheum iad fàs nas slaodaiche oir gu bheil marasglaichean ag obair air, no faisg air, an t-slighe agus bu chòir do dhràibhearan a bhith deiseil airson stad. |- ! style="text-align: center;" | [[File:Auto Racing Oil.svg|50px]] ! Striopan buidhe is dearg | Slighe sleamhainn air sàillibh ola, uisge, no sprùilleach sgaoilte air an t-slighe. Chithear air a crathadh bho thaobh gu taobh (chan ann air a smèideadh) gus innse gu bheil beathach beag air an t-slighe. |- ! style="text-align: center;"| [[File:Auto Racing Plain Blue.svg|50px]] ! Gorm | Tha bratach ghorm ag innse gun fheum dràibhear leigeil le càraichean nas luaithe air a chùlaibh a dhol seachad, leis gu bheil iad ga lapadh. Ma tha brataichean gorma air an seachnadh 3 tursan, dh'fhaodadh na stiùbhardan an dràibhear a pheanasachadh. |- ! style="text-align: center;"| [[File:Auto Racing White.svg|50px]] ! Geal | Ag innse gu bheil càr slaodach air thoiseach. Glè thric air a smèideadh aig deireadh sreath an t-sloc nuair a tha càr a' deiseachadh airson na slocan fhàgail. |- ! style="text-align: center;" | [[File:Auto Racing Orange Circle.svg|50px]] ! Dubh le cearcall orains | Tha càr air a mhilleadh no tha duilgheadas meacanaigeach aige; feumaidh e tilleadh chun t-sreath-sloc sa bhad. An cois àireamh an dràibhear. |- ! style="text-align: center;" | [[File:F1 black and white diagonal flag.svg|50px]] ! Leth dubh leth geal | A' toirt rabhadh do dhràibhear airson droch spòrs no giùlan cunnartach. Faodar a leantainn le bratach dhubh às dèidh barrachd droch-ghiùlain. An cois àireamh an draibhear. |- ! style="text-align: center;"| [[File:Auto Racing Black.svg|50px]] ! Dubh | Feumaidh an dràibhear tilleadh chun t-sreath-sloc sa bhad; mar as trice, tha dràibhear air a dhì-cheadachadh. An cois àireamh an dràibhear. Faodar seo a chur a-mach às deidh bratach leth dubh leth geal. |- ! style="text-align: center;" | [[File:F1 red flag.svg|50px]] ! Dearg | Bidh bratach dhearg a' cur stad air rèis no seisean sa bhad nuair a dh’fhàsas cùisean ro chunnartach airson cumail a' dol. |- ! style="text-align: center;"| [[File:Auto Racing Chequered.svg|50px]] ! Bratach bhreacte | Ga sealltainn aig deireadh an t-seisein cleachdaidh, ro-fharpaiseach, no rèisidh. |} === Siostam puingean === {| class="wikitable" style="text-align:center" !1d ! 2na ! 3mh ! 4mh ! 5mh ! 6mh ! 7mh ! 8mh ! 9mh ! 10mh ! LaL* |- | style="background-color:#ffffbf" | 25 | style="background-color:#dfdfdf" | 18 | style="background-color:#ffdf9f" | 15 | style="background-color:#dfffdf" | 12 | style="background-color:#dfffdf" | 10 | style="background-color:#dfffdf" | 8 | style="background-color:#dfffdf" | 6 | style="background-color:#dfffdf" | 4 | style="background-color:#dfffdf" | 2 | style="background-color:#dfffdf" | 1 | 1 |} <nowiki>*</nowiki> Feumaidh dràibhear crìochnachadh taobh a-staigh nan deich as àirde gus puing fhaighinn airson an lapa as luaithe den rèis. Ma thig an dràibhear a rinn an lapa as luaithe gu crìch taobh a-muigh nan deich as àirde, cha tèid a' phuing a thoirt seachad airson an rèis sin idir.<ref>{{Iomradh lìon|tiotal=Formula One approves new point for fastest lap rule|url=http://www.espn.com/f1/story/_/id/26231186/|foillsichear=ESPN|ceann-là_inntrigidh=2021-02-27|cànan=Beurla}}</ref> == Luchd-cruthachaidh == == Dràibhearan == === Sreathan-lìonaidh === * [[Foirmle 2]] * [[Foirmle 3]] === Às dèidh F1 === [[Faidhle:Porsche_919_Hybrid_20.jpg|right|thumb| Ghabh [[Mark Webber]] pàirt ann am [[Farpais Seasmhachd na Cruinne FIA|Farpais Seasmhachd na Cruinne]] às deidh dha F1 fhàgail]] [[Faidhle:Venturi_Massa_Marrakesch_2019.jpg|right|thumb| Bidh mòran de dhràibhearan a bh' ann an F1 roimhe a' gabhail pàirt ann am [[Foirmle E]] (san dealbh gu h-àrd tha Felipe Massa ).]] Bidh a' mhòr-chuid de dhràibhearan F1 a' fàgail nuair a bhios iad anns na 30an aca. Tha cuid de dhràibhearan F1 air fàgail gus rèiseadh anns na Stàitean Aonaichte - chaidh [[Nigel Mansell]] agus [[Emerson Fittipaldi]] an aghaidh a chèile airson tiotal CART 1993, ghluais [[Rubens Barrichello]] gu [[IndyCar]] ann an 2012, agus ghluais [[Jacques Villeneuve]], [[Juan Pablo Montoya]], [[Nelson Piquet Jr.]], agus [[Luas Scott|Scott Speed]] uile gu [[NASCAR]] . == Grands Prix == [[Faidhle:Formula_1_all_over_the_world.svg|thumb| Mapa saoghail a' sealltainn far am bi Grands Prix Foirmle 1: tha na dùthchannan ann an uaine air a' chlàr rèis an-dràsta; tha na feadhainn ann an dubh-ghlas air rèis Foirmle 1 a chur air dòigh ron a seo (tha inbhe ''de facto'' nan sgìrean air a shealltainn)]] Tha an àireamh de Grands Prix ann an seusan air atharrachadh thairis air na bliadhnaichean. Cha robh ach seachd rèisean anns a' chiad bhliadhna, 1950, ach 's iad [[Farpais Foirmle a h-Aon na Cruinne 2016|2016]], [[Farpais Foirmle a h-Aon na Cruinne 2018|2018]], agus [[Farpais Foirmle a h-Aon na Cruinne 2019|2019]] nam bliadhnaichean leis a' chuid as motha de rèisean - aon rèis air fhichead. Bha dà rèis air fhichead air a' chiad chlàr aig [[Farpais Foirmle a h-Aon na Cruinne 2020|Farpais na Cruinne 2020]], ach air sàillibh buaidh COVID-19, cha deach ach seachd rèisean deug a chumail. A dh'aindeoin a' phandemic, chaidh mìosachan [[Farpais Foirmle a h-Aon na Cruinne 2021|Farpais na Cruinne 2021]] fhoillseachadh le trì rèisean air fhichead air. === Rèisean air tilleadh (2008 - an-diugh) === * [[Grand Prix Eòrpach]] aig [[Valencia Street Circuit]] (2008; deiseil às dèidh 2012) * [[Grand Prix nan Stàitean Aonaichte]] aig [[Circuit of the Americas]] (2012 - an-diugh) * [[Grand Prix na h-Ostaire]] aig [[Red Bull Ring]] (2014 - an-diugh) * [[Grand Prix Mheagsago]] aig [[Autódromo Hermanos Rodríguez]] (2015 - an-diugh; thèid ath-ainmeachadh gu [[Grand Prix Cathair Mheagsago]] bho 2021<ref>{{Iomradh lìon|tiotal=Formula 1 to race in Mexico City until at least the end of 2022|url=https://www.formula1.com/en/latest/article.formula-1-to-race-in-mexico-city-until-at-least-the-end-of-2022.4XwqaV1ECZS5vZBKM1wEEK.html|foillsichear=Formula1.com|cànan=Beurla|ceann-là_inntrigidh=27 Gearran 2021}}</ref>) * [[Grand Prix Eòrpach]] aig [[Baku City Circuit]] (2016; air ath-ainmeachadh gu [[Grand Prix Asarbaideàn]] ann an 2017) * [[Grand Prix na Frainge]] aig [[Circuit Paul Ricard]] (2018 - an-diugh) * [[Grand Prix Phortagail]] aig [[Algarve International Circuit]] (2020 - an-diugh) * [[Grand Prix Dhuitseach]] aig [[Circuit Zandvoort]] (2021 - an-diugh) === Iomairt Àiteachan Ùra (2008 - an-diugh) === Tha '''Clò trom''' a' comharrachadh Grands Prix a chaidh an clàradh mar phàirt de sheusan 2021 === Grands Prix san àm ri teachd === Tha '''Clò trom''' a' comharrachadh Grands Prix a chaidh an clàradh mar phàirt de sheusan 2021. Gu h-ìosal tha liosta de phlanaichean fhoillsichte airson Grands Prix ùr. === Buaidhean COVID-19 === == Cuairtean == == Càraichean agus teicneòlas == == Teachd-a-steach agus prothaidean == == An t-àm ri teachd == === Uallach a thaobh na h-àrainneachd === == Craoladh sna meadhanan == == Eadar-dhealachadh eadar rèisean Foirmle a h-Aon agus rèisean Farpais na Cruinne == == Notaichean == == Iomraidhean == <references/> {{Smachd ùghdarrais}} [[Roinn-seòrsa:Spòrs]] [[Roinn-seòrsa:Foirmle a h-Aon]] nr023aex73hdxfaiqh9k7ru7inqo3h1