Wikipedya htwiki https://ht.wikipedia.org/wiki/Paj_Prensipal MediaWiki 1.44.0-wmf.3 first-letter Medya Espesyal Diskite Itilizatè Diskisyon Itilizatè Wikipedya Diskisyon Wikipedya Fichye Diskisyon Fichye MedyaWiki Diskisyon MedyaWiki Modèl Diskisyon Modèl Èd Diskisyon Èd Kategori Diskisyon Kategori TimedText TimedText talk Module Discussion module Paj Prensipal 0 1 856504 848106 2024-11-17T00:28:46Z Kitanago 19629 856504 wikitext text/x-wiki {{Banyè/Akèy}} <!-- CONTENU --> <div id="accueil_2017_contenu"> <div class="portail-gauche"> <!-- ARTICLE LABELLISÉ DU JOUR --> <div class="accueil_2017_cadre"> <h2>Kout pwojektè</h2> {{Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{CURRENTYEAR}}}} <div class="liste-horizontale accueil_2017_pied">{{lis eleman yo| '''[[Wikipedya:Bon atik|Bon kontni]]''' • '''[[Wikipedya:Kout pwojektè sou|Pwogram]]'''}} </div> </div> <!-- ÈSKE W KONNEN ?--> <div class="accueil_2017_cadre"> <h2> Èske w konnen?</h2> {{#if:{{{inclusion pour protection|}}}||{{Wikipedya:Èske w konnen?/Devinèt sou akèy la}}}} <div class="liste-horizontale accueil_2017_pied">{{lis eleman yo| '''[[Wikipedya:Èske w konnen?/Achiv|Achiv]]''' • '''[[Wikipedya:Èske w te konnen?/devinèt pwopoze|Pwopozisyon]]'''• '''[[Wikipedya:Èske w konnen?/Devinèt pou pibliye|Pwogram]]'''• '''[[Wikipedya:Èske w konnen?|Modifye]]'''}} </div> </div> <!-- ISTORIK --> <div class="accueil_2017_cadre"> <h2>Istorik mwa {{CURRENTMONTHNAME}}</h2> {{#if:{{{inclusion pour protection|}}}||{{Wikipedya:Istorik/{{CURRENTMONTHNAME}}}}}} <div class="liste-horizontale accueil_2017_pied"> '''[[{{CURRENTMONTHNAME}}|Istorik detaye mwa {{CURRENTMONTHNAME}}]]''' • '''[[Wikipedya:Istorik|Achiv]]''' • '''[[Wikipedya:Istorik/{{CURRENTMONTHNAME}}|Modifye]]''' </div> </div> <!-- IMAJ --> <div class="accueil_2017_cadre nomobile"> <h2>Bèl imaj pou mwa {{CURRENTMONTHNAME}}</h2> {{#if:{{{inclusion pour protection|}}}||{{Wikipedya:Imaj pou mwa/{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}}}}} <div class="liste-horizontale accueil_2017_pied"> * '''[[Wikipedya:Imaj pou mwa/Achiv|Achiv]]''' *'''[[Wikipedya:Imaj pou mwa|Gade imaj yo]]''' <p style="margin:0">'''[[:Commons:Commons:Images de qualité|Imaj bon kalite sou Wikimedia Commons]]'''</p> </div> </div> </div> <div class="portail-droite"> <!-- PRÉSENTATION --> <div class="accueil_2017_cadre nomobile"> <h2>Prezantasyon</h2> [[Wikipedya]] se yon pwojè ansiklopedi kolektif anliy, inivèsèl, nan plizyè lang e ki fonksyone sou prensip [[wiki]]. Pwojè sa a gen pou objektif ofri kontni ki kapab itilize ankò, objektif ak verifye, ke tout moun ka modifye ak amelyore. Wikipedya defini ak [[Wikipedya:Prensip fondatè yo|Prensip fondatè yo]] Kontni li yo anba <span class = "plainlinks"> [http://creativecommons.org/licenses/by-sa/3.0/deed.fr Lisans {{lang | in | creative commons by-sa}}]</span> >. Li kapab [[Wikipedya: Sitasyon ak reitilizasyon kontni Wikipedya | kopye epi itilize ankò anba menm lisans lan]], si yo respekte kondisyon yo. Wikipedya bay tout kontni li yo gratis, san yo pa fè piblisite, epi san yo pa itilize eksplwatasyon done pèsonèl itilizatè li yo. Editè atik Wikipedya yo se volontè. Yo kowòdone efò yo nan yon kominote kolaboratif, san lidè. {| style="width:100%; padding-top:10px;" |- | style="padding-bottom:7px" colspan="2"| Jodi a, Wikipedya nan lang [[kreyòl ayisyen]] an konte : |- style="text-align:center" | style="width:50%; vertical-align:top;"| <span style="font-size:1.3rem; font-weight:bold">[[Espesyal:Estatistik|{{NUMBEROFARTICLES}}]]</span><br/>atik | style="width:50%"| <span style="font-size:1.3rem; font-weight:bold">[[Espesyal:ItilizatèAktif|{{NUMBEROFACTIVEUSERS}}]]</span><br/><span style="cursor:help;" title="Itilizatè anrejistre ki fè pou piti yon aksyon pandan dènye 30 jou yo.">kontribitè anrejistre aktif</span> |} <h2 style="margin-top:1.5rem">Kijan pou kontribye ?</h2> Nenpòt moun ka pibliye kontni sou Entènèt imedyatman, depi yo respekte règ esansyèl [[:wmf:Terms_of_Use/en|Fondasyon Wikimedya]] ak kominote a; pa egzanp, [[Wikipedya:Verifyabilite|verifyabilite kontni]], [[Wikipedya:Kondisyon elijibilite atik yo|kalifikasyon atik]] ak [[Wikipedya:Règleman etikèt|kenbe yon atitid akeyan]]. Gen anpil paj èd ki disponib pou ou, tankou [[Èd:Kijan pou kreye yon atik|kreye yon atik]], [[Èd:Kouman pou nou korije yon paj|modifye yon atik]] oswa [[Èd:Ajoute yon imaj | imaj]]. Pa ezite [[Wikipedya:Kafe|poze yon kesyon]] pou w ka ede w nan premye etap ou yo, sitou nan youn nan [[Pwojè:Akèy|pwojè tematik yo]] oswa nan plizyè [[Wikipedya:Kafe|espas pou diskisyon]]. [[Èd:Diskisyon|paj diskisyon]] yo itilize pou santralize panse ak kòmantè pou amelyore atik yo. <div class="liste-horizontale accueil_2017_pied">'''[[Èd:Kòmanse|Resous pou kòmanse]]''' </div> </div> <!-- PWOJÈ TEMATIK --> <div class="accueil_2017_cadre"> <h2>Pwojè tematik yo yo</h2> {{#if:{{{inclusion pour protection|}}}||{{Ansiklopedi kolòn}}}} </div> <!-- ANSIKLOPEDI A --> <div class="accueil_2017_cadre"> <h2>Wikipedya nan lòt lang yo</h2> {{#if:{{{inclusion pour protection|}}}||{{Lang wikipedya}}}} </div> </div> </div> <!-- Projets Wikimedia --> {{Wikipedya/Pwojè frè yo}} __NOTOC__<!-- -->__NOEDITSECTION__ dmuvnznbj3w9te55ir49cuo9zniei2o Avril 0 1932 856405 851474 2024-11-16T17:49:50Z Kitanago 19629 856405 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|mwa=avril|imaj=Les Très Riches Heures du duc de Berry avril.jpg}} '''Avril''' se katriyèm [[mwa]] [[kalandriye]] [[Almanak jilyen|Jilyen]] ak [[Almanak gregoryen|Gregoryen]]. Orijinèlman se te dezyèm mwa [[kalandriye women]] an. == Yon etimoloji deba == [[Image:Crescenzi calendar.jpg|vignette|Nan ''Ruralium commodorum opus'' [[Pierre de Crescent]], premye trete agrikòl ki te ekri depi Lantikite, mwa Avril la senbolize pa koupe mouton pa yon gadò mouton ekipe. ak gwo sizo yo rele fòs.]] Non li soti nan [[Laten]] ''[[aprilis]]'', ki se non [[Wòm ansyen|Women]] yo te bay mwa sa a. Dapre powèt [[Ovid]]<ref>[[Ovid]], ''The Fastes'', Liv 4</ref>, Aprilis dedye a [[Venis (mitoloji)|Venis]]: "Men nou. yo te rive nan katriyèm mwa a kote ou yo patikilyèman onore: ou konnen, Venis, ke powèt la<ref>Ovid li menm.</ref>ak mwa a se pou ou. »<ref>''The Fastes'', paj 109</ref> Li jistifye atribisyon sa a premyeman pa pwoksimite ak Mas ([[Mas (mwa)|mwa]] ak [[Mas (mitoloji)| bondye]]) ak nan lefèt ke [[Jens (Ansyen Wòm)|gens]] Iulia, ki se miyò gens nan [[Julius Caesar]], te deklare ke orijin fanmi yo nan deyès la. Li ajoute: “[[Quirinus]] te toujou fè konnen Mas ak Venis se paran li e li merite pou yo kwè; pou desandan l yo pa t ka inyore li, li te dedye de mwa youn apre lòt bay bondye fanmi l yo<ref>''Fès yo'', paj 110</ref>. Ovid jistifye [[etimoloji]] grèk (''[[Afrodit]]'') nan mwa a pa gwo prezans grèk nan [[Gran Lagrès]]. Ovid rejte lòt esplikasyon an ak vèb "aperire" la: "Ki sa ki pa pretansyon anvye yo? Gen moun ki ta renmen vòlè ou, O Venus, patwonaj mwa sa a e yo fè jalouzi pou ou. Lè sezon prentan an ouvri tout bagay epi severite frèt ki te fè tè a disparèt, menm jan tè a fekonde ouvri vant li, yo di se avril (''aprilem'') konsa yo rele paske se bon sezon lè tout bagay nan. fleri (''aperto tempore''), men bon Venis la pran men l sou mwa sa a epi li reklame li<ref>''The Fastes'', paj 111</ref>.» Diksyonè ''[[Gaffiot]]''<ref>Edisyon 2000</ref>, apre li fin remake orijin li pa klè, konpare ''aprilis'' ak [[adjektif]] ''apricus'' ("apricus" ekspoze). solèy la, ki renmen solèy la, solèy; klè, pi). == Tradisyon ak sipèstisyon == === Avril {{1e}} === Kòmansman ane sa a (ki tradwi premye mwa konplè [[prentan]]) siviv grasa tradisyon payen [[pwason davril]], ki te selebre {{1e avril}}. Selebrasyon popilè sa a lye ak ansyen detèminasyon fèt [[Pak]] ki fèt nan premye dimanch ki vin apre premye plen lalin [[prentan]], e ki pratikman toujou fèt nan mwa avril{{Referans nesesè}} nan [[kalandriye Jilyen]] kretyen Otodòks ak tradisyon semitik (men rive nan fen mwa mas apeprè yon ane sou twa nan kalandriye Gregoryen Refòme Katolik Women ak Pwotestan). === Pawòl mwa a === Pawòl sa yo tradisyonèl yo<ref>Anne-Christine Beauviala, ''Meteo ak pwovèb rejyonal yo'', Editè: Christine Bonneton, 2010.</ref>, pafwa dout, sèlman reflete yon reyalite pou peyi tanpere yo nan [[emisfè nò a] ]: “nan mwa avril, pa dekouvwi tèt ou pa yon fil; Nan mwa me, fè sa ou renmen; nan mwa jen, ou pral abiye tèt ou nan anyen", "nan mwa Avril la, chak pye bwa gen boujon li", "Avril lapli ak van Me pa fè peyizan an penurie", "achte chwal, bèf, bèf ak mouton an avril. »<ref>{{Liv|otè1=Geneviève Bollème|tit=La Bible Ble. Antoloji literati popilè|piblikatè=Flammarion|ane=1975|passage=280|isbn=}}.</ref>. === Nan kilti === [[Lydie Wilson]] sèvi ak adjektif "aprilin" nan powèm li a ''Riez bien, les expenses innocents'' ki soti nan koleksyon ''Au bord du Lez'' ([[1891 nan literati|1891]]): {{Vè | text = Mieux qu'un chamaillis aprilin, Riez bien, les belles enfances ! Avec vos bouchettes de lin, De lin sauvage et purpurin. — Les chamaillis sont sans offenses Qui rient au taillis aprilin. — Riez bien, les belles enfances ! | lang = fr | otè = Lydie Wilson| ouvrage =Au Bord du Lez }} == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: avril * [[angle|Angle]]: April * [[alman|Alman]]: April * [[panyòl|Panyòl]]: abril * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: abril == Referans == {{Referans}} == Bibliyografi == * {{Liv|language=fr|name1=Ovide|otè lyen1=Ovide|title=Les Fastes|tit lyen=Fastes|editè=[[Les Belles Lettres|les Belles lettres]]|koleksyon=La Roue à livres|location =Pari|ane=1990|total paj=270|isbn=2-251-33902-7}}. == Gade tou == {{Lòt pwojè |wikinews=Kategori:Avril |commons=Kategori:Avril |wikivoyage=avril |wiktionary=avril }} === Atik ki gen rapò === * [[Kalandriye kretyen]] === Lyen ekstèn === * {{Otorite}} * {{Debaz}} * {{Diksyonè}} [[Kategori:Avril| ]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] n8rivhe9ld3u6eyvzufhygmmbeejjmc Me 0 1933 856406 851475 2024-11-16T17:51:55Z Kitanago 19629 856406 wikitext text/x-wiki {{gade omonim|me (omonimi)}}<br />{{Infobox istorik mwa nan ane a|me|Les Très Riches Heures du duc de Berry mai.jpg|Me, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1410-1416), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.5.}} '''Me''' se senkyèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: mai * [[angle|Angle]]: May * [[alman|Alman]]: Mai * [[panyòl|Panyòl]]: mayo * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: maio == Etimoloji == Mo ''Me'' a soti nan lang franse a (''mai'') ki soti nan yon mo laten (''Maius''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] 5pg6s93109t03gk6uqtgt74qw3hg8b6 Jen 0 1934 856407 851476 2024-11-16T17:57:06Z Kitanago 19629 856407 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|jen|Les Très Riches Heures du duc de Berry juin.jpg|Jen, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1410-1416 epi ane 1440 yo), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.6.}} '''Jen''' se sizyèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: juin * [[angle|Angle]]: June * [[alman|Alman]]: Juni * [[panyòl|Panyòl]]: junio * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: junho == Etimoloji == Mo ''Jen'' a soti nan lang franse a (''juin'') ki soti nan yon mo laten (''Junius''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] syyqnw1wvd0njortilhn1z5yg88z8wy Jiyè 0 1935 856408 851477 2024-11-16T18:00:23Z Kitanago 19629 856408 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|jen|Les Très Riches Heures du duc de Berry juillet.jpg|Jiyè, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1410-1416)), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.7.}} '''Jiyè''' se sètyèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: juillet * [[angle|Angle]]: July * [[alman|Alman]]: Juli * [[panyòl|Panyòl]]: julio * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: julho == Etimoloji == Mo ''Jiyè'' a soti nan lang franse a (''juillet'') ki soti nan yon mo laten (''Julius''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] crxmnmij4wr3n49cdye7xv0euao7xot 856409 856408 2024-11-16T18:01:51Z Kitanago 19629 856409 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|jiyè|Les Très Riches Heures du duc de Berry juillet.jpg|Jiyè, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1410-1416)), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.7.}} '''Jiyè''' se sètyèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: juillet * [[angle|Angle]]: July * [[alman|Alman]]: Juli * [[panyòl|Panyòl]]: julio * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: julho == Etimoloji == Mo ''Jiyè'' a soti nan lang franse a (''juillet'') ki soti nan yon mo laten (''Julius''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] 6ul77xrtamy453gjrlela288lbk6bit Out 0 1936 856410 851478 2024-11-16T18:03:40Z Kitanago 19629 856410 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|out|Les Très Riches Heures du duc de Berry aout.jpg|Jiyè, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1410-1416)), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.8.}} '''Out''' se uityèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: août * [[angle|Angle]]: August * [[alman|Alman]]: August * [[panyòl|Panyòl]]: agosto * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: agosto == Etimoloji == Mo ''Out'' a soti nan lang franse a (''août'') ki soti nan yon mo laten (''Augustus''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] nfdifo9y6aeh6w9brvws1kuuqyx951z 856411 856410 2024-11-16T18:04:03Z Kitanago 19629 856411 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|out|Les Très Riches Heures du duc de Berry aout.jpg|Jiyè, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1410-1416), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.8.}} '''Out''' se uityèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: août * [[angle|Angle]]: August * [[alman|Alman]]: August * [[panyòl|Panyòl]]: agosto * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: agosto == Etimoloji == Mo ''Out'' a soti nan lang franse a (''août'') ki soti nan yon mo laten (''Augustus''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] i0qdyutujocyy7d7ra28xlvtnazktox 856413 856411 2024-11-16T18:09:29Z Kitanago 19629 856413 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|out|Les Très Riches Heures du duc de Berry aout.jpg|Out, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1410-1416), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.8.}} '''Out''' se uityèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: août * [[angle|Angle]]: August * [[alman|Alman]]: August * [[panyòl|Panyòl]]: agosto * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: agosto == Etimoloji == Mo ''Out'' a soti nan lang franse a (''août'') ki soti nan yon mo laten (''Augustus''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] poiuf7v1691r4pl1s85kn0ttdqsj7xd Septanm 0 1937 856412 851479 2024-11-16T18:09:03Z Kitanago 19629 856412 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|septanm|Les Très Riches Heures du duc de Berry septembre.jpg|Septanm, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1440), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.9.}} '''Septanm''' se nevyèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: septembre * [[angle|Angle]]: September * [[alman|Alman]]: September * [[panyòl|Panyòl]]: septiembre * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: setembro == Etimoloji == Mo ''Septanm'' nan soti nan lang franse a (''septembre'') ki soti nan yon mo laten (''September''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] 3hkd770ztet645scz5390qdb9lbjan9 Oktòb 0 1938 856414 851480 2024-11-16T18:11:57Z Kitanago 19629 856414 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|oktòb|Les Très Riches Heures du duc de Berry octobre.jpg|Septanm, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1440), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.10.}} '''Oktòb''' se dizyèm [[mwa]] [[lane]] nan pou [[almanak gregoryen]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: octobre * [[angle|Angle]]: October * [[alman|Alman]]: Oktober * [[panyòl|Panyòl]]: octubre * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: outubro == Etimoloji == Mo ''Oktòb'' a soti nan lang franse a (''octobre'') ki soti nan yon mo laten (''October''). {{Commons|October}} [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] jycym4i58l2ltr52nl2v81e8qtxbd9h Novanm 0 1939 856397 851481 2024-11-16T17:34:04Z Kitanago 19629 856397 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|novanm|Les Très Riches Heures du duc de Berry novembre.jpg|Novanm, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1485-1486), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.11.}} '''Novanm''' se onzyèm [[mwa]] kalandriye [[alamanak gregoryen|gregoryen]] ak [[almanak jilyen|Jilyen]]. Mwa sa a dire 30 jou. Se twazyèm mwa meteyorolojik [[otòn]] nan [[emisfè nò]], alòske li asosye ak [[prentan]] nan [[emisfè sid]], men tou premye mwa ivè a (ete nan Emisfè Sid). Non li soti nan [[Laten]] "novem", ki vle di nèf paske se te nevyèm mwa ansyen [[kalandriye women an]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: novembre * [[angle|Angle]]: November * [[alman|Alman]]: November * [[panyòl|Panyòl]]: noviembre * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: novembro === Selebrasyon fiks === Selebrasyon dat fiks yo endike nan seksyon selebrasyon [[Ephemeris (kalandriye)|efemeris]] Novanm anlè a. Mwa sa a se sitou make pa [[Latousen]] ki te selebre nan [[1e novanm |{{1e }} novanm]] ak [[Fete Mouri yo]] jou kap vini an. [[Armistis]] fete [[11 novanm]]. Jounen [[Catherine Alexandria|Saint Catherine a]] fèt [[25 novanm]]. [[Catherine Labouré#Miraculous Medal|fete Our Lady of Miraculous Medal]] fèt [[27 novanm]]. == Etimoloji == Mo ''Novanm'' a soti nan lang franse a (''novembre'') ki soti nan yon mo laten (''November''). [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] 1gxw9nmc3qj68ithggnjzmzphe77r8q 856402 856397 2024-11-16T17:47:04Z Kitanago 19629 /* Etimoloji */ 856402 wikitext text/x-wiki {{Infobox istorik mwa nan ane a|novanm|Les Très Riches Heures du duc de Berry novembre.jpg|Novanm, ekstrè nan ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]]'' (alantou 1485-1486), [[mize Konde]], Chantilly, ms.65, f.11.}} '''Novanm''' se onzyèm [[mwa]] kalandriye [[alamanak gregoryen|gregoryen]] ak [[almanak jilyen|Jilyen]]. Mwa sa a dire 30 jou. Se twazyèm mwa meteyorolojik [[otòn]] nan [[emisfè nò]], alòske li asosye ak [[prentan]] nan [[emisfè sid]], men tou premye mwa ivè a (ete nan Emisfè Sid). Non li soti nan [[Laten]] "novem", ki vle di nèf paske se te nevyèm mwa ansyen [[kalandriye women an]]. == Tradiksyon == * [[Lòt kreyòl]]: * [[franse|Franse]]: novembre * [[angle|Angle]]: November * [[alman|Alman]]: November * [[panyòl|Panyòl]]: noviembre * [[Lang pòtigè|Pòtigè]]: novembro === Selebrasyon fiks === Selebrasyon dat fiks yo endike nan seksyon selebrasyon [[Ephemeris (kalandriye)|efemeris]] Novanm anlè a. Mwa sa a se sitou make pa [[Latousen]] ki te selebre nan [[1e novanm |{{1e }} novanm]] ak [[Fete Mouri yo]] jou kap vini an. [[Armistis]] fete [[11 novanm]]. Jounen [[Catherine Alexandria|Saint Catherine a]] fèt [[25 novanm]]. [[Catherine Labouré#Miraculous Medal|fete Our Lady of Miraculous Medal]] fèt [[27 novanm]]. == Etimoloji == Mo ''Novanm'' a soti nan lang franse a (''novembre'') ki soti nan yon mo laten (''November''). == Gade tou == {{Lòt pwojè |wikinews=Catégorie:Novembre |commons=Category:November |wiktionary=novembre |wikivoyage=Novembre }} === Atik ki gen rapò === * [[Novanm nan dwa]] * [[:Kategori:Novanm]] === Lyen ekstèn === * {{Autorité}} * {{Bases}} * {{Dictionnaires}} [[Kategori:12 mwa yo nan almanak gregoryen]] [[Kategori:12 mwa yo nan almanak jilyen]] 5nsg2kftjsct2zq6al3fnazo4v88vt8 Desanm 0 1940 856403 835804 2024-11-16T17:47:50Z Kitanago 19629 /* Toponimi */ 856403 wikitext text/x-wiki {{Gade omonim|Desanm (menm non)}} {{Infobox istorik mwa nan ane a|desanm|Les Très Riches Heures du duc de Berry décembre.jpg|Desanm, ekstrè ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]] ' ' (anviwon 1410-1416 Lè sa a, ane 1440), [[Condé museum]], Chantilly, ms.65, f.12.}} '''Desanm''' se douzyèm ak dènye [[mwa]] kalandriye [[Gregoryen|Gregoryen]] ak [[Jilyen|Jilyen]]. Mwa sa a dire 31 jou. Se premye mwa [[ivè]] nan [[emisfè nò a]] ak premye mwa [[ete]] nan [[emisfè sid la]] ([[solstis la]] fèt [[20 desanm|20]], [[21|21]], [[22|22]] oswa [[23]]). Non li soti nan [[Laten]] "decem", ki vle di dis paske se te dizyèm mwa ansyen [[kalandriye women an]]. == Istwa == [[Image:Crescenzi calendar.jpg|vignette|Nan ''Ruralium commodorum opus'' [[Pierre de Crescent]], mwa desanm nan senbolize pa touye kochon an.]] Orijinèlman nan [[Ansyen kalandriye Women an|Kalandriye Women yo konnen kòm Romulean]] ki gen ladann dis mwa<ref>Se [[Ovid]], ''The Fastes'' I, ki eksplike chwa sa a nan [[sistèm desimal]] 30-34: “Dis mwa ase pou timoun nan soti nan vant manman l.”</ref>, Desanm (nan [[Laten]] ''[[Desanm (laten)|Desanm]]'', soti nan ''decem'', dix ak sifiks ''{{Lang|la|bris}}'' petèt soti nan ber Latin "pou pote", oswa nan ekspresyon ''{{Lang|la|ab. [[wikt:imbre|imbre]]}}'', «apre nèj yo<ref>{{Liv|otè1=Émile Biémont, Jean-Claude Pecker|tit=Ritm tan. Astwonomi ak kalandriye|editè= De Boeck Supérieur |year=2000|passage=220|isbn=|li sou entènèt={{Google Books|JILppMkRJMC}}}}.</ref>") se dizyèm mwa nan ane a. [[Ansyen Wòm|Women yo]] yo te pran abitid pèsonifye ak divinize tout reyalite yo ke yo gen difikilte pou eksplike (tankou sik anyèl la), yo mete "bon" bondye yo sou yon bò, epi sou lòt la. bondye "move" yo, epi pran swen pou mete tèt yo anba pwoteksyon premye a, pou pwoteje tèt yo kont dezyèm lan<ref>{{Liv|otè1=Jean-Claude Even|title=Kalandriye Women: metòd rechèch ak verifikasyon dat. , depi Julius Caesar rive nan ane 2000|editè=J.C. Menm|ane=1980|pasaj=33|isbn=}}.</ref>. Kidonk, nan kalandriye women sa a, se sèlman kat premye mwa yo nan ane a ki pote (oswa gen rapò ak) bondye pwoteksyon, twa ladan yo se an reyalite deyès: [[Mas (mwa)|Mas]] ([[Mas (mwa)|mwa). mwa mas]]) dedye a [[Mas (mitoloji)|Mas]], [[Aprilis]] ([[Avril|mwa avril]]) dedye a [[Afrodit]], [[Maius]] ([[Me|mwa me]]) nan onè [[Maia (deyès women)|Maia]], [[Iunius]] ([[Jen|mwa jen]]) nan onè [[Juno]] . Èske lòt mwa yo te gen mwens valè pase sa anvan yo nan je Women yo oswa, jan {{Lien|Thomas George Tucker}} kwè, yo te bay enpòtans sèlman nan kat premye mwa yo<ref>Tankou kat mwa yo nan [ [Kalandriye Repibliken]]: [[germinal]], [[floréal]], [[prairial]], [[messidor]].</ref> ki kontwole planifikasyon travay agrikòl<ref>{{Travay| lang= ht|author1=Thomas George Tucker|title=Diksyonè etimolojik Latin|editè=Halle|ane=1931|pasaj=57}}.</ref> ? Poutan, sis dènye mwa yo nan moman sa a sèlman deziyen pa nimewo ki plase yo epi ki pèmèt yo distenge yo pandan ane a: [[Quintilis]] pou senkyèm mwa a, [extilis]]ou sizyèm lan. , [[Septanm (latin)|Septanm]] pou setyèm lan, [[Oktòb (latin)|Oktòb]] pou uityèm lan, [[Novanm (latin)|Novanm]] pou nevyèm lan, [[Desanm ( Latin)| Desanm]] pou dizyèm lan. Nan kontèks sa a, [[Mas (mwa)|Mas]] se premye mwa ane women an pou onore fondatè Wòm [[Romulus and Remus|Romulus]] ki gen papa bondye Mas<ref>[[ Ovid] ], ''The Fastes'' I, 40</ref>men tou pou onore bondye agrikòl la ak vanyan sòlda<ref>Mas baze sou yon radikal [[Komen Indo-Ewopeyen|Indo-Ewopeyen]] *''Māwort - '', ki deziyen yon divinite ki gen atribi lagè, men tou fètil ak agrikòl. {{Liv|lang=en|otè1=J. P. Mallory, Douglas Q. Adams|title=Ansiklopedi Kilti Indo-Ewopeyen|editè=Taylor & Francis|ane=1997|passage=630-631|isbn=}}.</ref>: Divinite Women sa a ap dirije sezon prentan , ak retounen nan bon tan favorab agrikilti<ref>Nan Astwoloji, {{1e}} [[decan]] nan [[Aries (astrology)|Aries]] se [[Mas (planèt)| planèt Mas ki gouvène. ]] epi li koresponn ak rezirèksyon ane a, dimanch maten byen bonè nan yon nouvo sik.</ref>, epi li inogire nan kalandriye a nouvo ane ki mete fen nan [[Sesefe|tradisyonèl trèv militè louvri nan mwa oktòb la<ref> Peryòd sa a koresponn tou ak mwa [[mouharram]] ki te make nan [[kalandriye Mizilman an]] kòmansman yon peryòd kat mwa pandan ke yo te dwe obsève yon trèv sakre pandan tout moun.Ostilite a te dwe sispann nan setyèm mwa kalandriye a, [[rajab la]]. {{Liv|author1=Pierre Cuperly|title=Fete ak lapriyè nan gwo relijyon yo|editor=Editions de l'Atelier|year=2005|passage=38|isbn=}}.</ref> nan fen mwa fevriye<ref> {{Atik|otè=[[Joël Schmidt]]|tit=Mas, Papa nou|periodik=[[Istwa]]|dat=Mas 1979|nimewo=10|paj=93}}.</ref>. Dapre tradisyon otè Latin yo rakonte yo ([[Ovid]], [[Varron (ekriven)|Varron]]), kalandriye a pase a 12 mwa, swa anba [[Numa Pompilius]], swa anba ''[[ decemvir]]i'' alantou 450 BC. BC ak janvye vin premye mwa [[kalandriye women|sa yo rele kalandriye Pompilian]] pou yo ka pote kòmansman ane a pi pre [[solstis sezon fredi a]] ki mete fen nan sezon mò a epi kòmanse renouvèlman solèy la. Sepandan, yo idantifye ane women yo pa dat eleksyon de [[Konsil (Ansyen Wòm)|konsil]] yo, ki te pran biwo nan 1e me ak 15 mas anvan 53 Av.JK <ref>{{Liv|language=in|otè1=Broughton Richmond|title=Mezi Tan ak Konstriksyon Kalandriye|piblikatè=Brill Archive|ane=1956|pasaj=113}}.</ref> . Kòmanse ane konsilè a te fikse pou {{1e}} janvye lè [[kalandriye Jilyen an]] te etabli nan 45 Av.J-K [[Julius Caesar]] fè li kòmanse pa jisteman sou solstis sezon fredi a men sèlman nan jou [[lalin nouvèl la]] ki dirèkteman swiv li, nan lòd yo akomode mantalite Women yo, ki abitye ak la. [[linè ane]]<ref>{{Liv|otè1=Jean-Paul Parisot|otè2=Françoise Suagher|tit=Kalandriye ak kwonoloji|editè=Masson|ane=1996|pasaj=65 |isbn=}}.</ref>. Nan [[Mwayennaj la]], peyi lakretyente yo te itilize [[kalandriye Jilyen an]] e yo te kòmanse nimero ane a nan yon fèt relijye enpòtan, [[25 desanm]] ("Stil Nativite"' nan [[Jezi). ]]), [[25 Mas]] (''Stil Florentin'' oswa ''Stil [[Anonsyasyon an]]''), menm nan [[Pak]] (''Stil Pak'') kòm nan sèten rejyon [[Lafrans|Fransè]]<ref>{{Liv|otè1=René Kahn|tit=Règleman tanporèl ak teritwa iben|subtitle=ki abite espas ak tan yon vil|piblikatè=L'Harmattan|ane=2007 |pasaj=65-66|isbn=}}.</ref>. Sepandan, kalandriye medyeval yo te kontinye montre ane yo dapre koutim Women an, nan douz kolòn ki soti janvye rive desanm. Apati [[Bonè Mwayenaj]], otorite relijye yo te bay epòk litijik lè yo te entèdi pou selebre maryaj<ref>Anmenmtan, yo te defini {{Sitasyon|jou ak peryòd kote [[relasyon seksyèl]] yo entèdi. Nan {{s-|VII}}, lè w ajoute dimanch, jou ferye, fèt relijye, jèn, peryòd gwosès ak soulajman, relasyon seksyèl ant mari oswa madanm yo entèdi pou 273 jou pa ane! Nan {{s-|XV}}, abstinans seksyèl yo pral redwi a 120 jou}}. {{Liv|otè1=[[Alain de Benoist]]|tit=Fanmi ak sosyete|subtitle=orijin, istwa, aktyalite|editè=Éditions du labyrinthe|ane=1996|pasage=92-93|isbn=}} . </ref>: sa ale, selon rejyon an, soti nan [[Lavan]] rive nan oktav Epifani Seyè a, soti nan [[Septuagesima]] rive nan [[oktav Pak la] ], depi dimanch anvan an. [[Rogasyon]] jiska setyèm jou apre Pannkòt la, konsa mwa desanm nan, ki make pa [[Lavan]], se yon peryòd mwens favorab pou maryaj<ref>{{Liv |title=Sipèvizyon relijye fidèl yo nan Mwayennaj la ak jiska Konsil Trent la: pawas la, legliz la, swen pastoral, devosyon|editè=Komite travay istorik ak syantifik|ane=1985|pasage=409|isbn =}}.</ref>. An Frans, Desanm etabli kòm |Les Très Riches Heures du duc de Berry décembre.jpg|Décembre, extrait de ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]] ' ' (anviwon 1410-1416 Lè sa a, ane 1440), [[Condé museum]], Chantilly, ms.65, f.12.'' lè wa Charles IX deside, pa [[Edikt Roussillon]] an [[1564 ]] , ke ane a ta kòmanse kounye a nan {{1ye janvye}}<ref>{{Liv|otè1=Didier Philippe|title=Ti glosè jou ferye relijye ak eksklizyon|editè=Albin Michel|ane=2003|pasaj=79 |isbn =}}.</ref>. Pap [[Gregory XIII]] pwolonje mezi sa a nan tout lakretyente a ak adopsyon an [[1582]] kalandriye gregoryen an]] ki te piti piti aplike nan Eta Katolik yo, tou dousman nan rès mond lan (Turkey). te sèlman adopte refòm sa a an 1926)<ref>Émile Biémon, {{opcit}}, p. 240</ref>. Men, menm nan peyi kretyen, aplikasyon an nan refòm sa a rete trè inegal. Kidonk pandan plizyè syèk, li pa t estraòdinè pou de vilaj vwazen yo te kapab selebre semèn Nwèl apa, oswa pou peyizan yo revòlte kont jou yo (fèye, travay) yo te "vòlè" nan men yo nan ajiste kalandriye a<ref> {{Liv|otè1=Michele La Rosa|tit=Tan, sitiyasyon ak kondisyon travay|editè=F. Angeli|ane=1999|pasaj=103|isbn=}}.</ref>. An Frans, lòd kat dènye mwa yo nan ane kalandriye a an pati konsève nan redaksyon aktyèl la nan zak yo jiska [[Revolisyon franse|Revolisyon an]] e menm pandan {{s-|XIX}} : VIIbre, 7bre oswa 7<sup>bre</sup> (Septanm); VIIIbre, 8bre oswa 8<sup>bre</sup> (Oktòb); IXbre, 9bre, 9bre oswa 9<sup>bre</sup> (Novanm); Xbre, 10bre oswa 10<sup>bre</sup> (Desanm)<ref>{{Liv|otè1=J. Ph Wagner|title=Matematik ak kontablite agrikòl pou itilizasyon edikasyon ak kiltivatè a|editè=Wesmael-Charlier|year=1891|pasage=37}}.</ref>. Kidonk, [[etimoloji latin]] mwa desanm nan toujou raple jodi a lòd mwa sa a te fèt nan ane [[kalandriye women an|sa yo rele kalandriye ponpilyen an]]: kounye a nan douzyèm pozisyon, se te “la”. dizyèm» ane a<ref>{{Liv|otè1=Jean Lefort|title=Lejand kalandriye yo|editè=Pou syans|ane=1998|pasage=38|isbn=}}.</ref>. == Aktivite sosyal ak ekonomik == {{Gade tou|Jounen Entènasyonal#Desanm {{!}} jou entènasyonal nan mwa Desanm}} Nan emisfè nò a, mwa sa a make pa sik [[Lavan]] ak devlopman nan sentòm sezon fredi [[depresyon sezonye]] nan sijè predispoze<ref name="Besnard160">{{Liv |author1=[[ Philippe Besnard]]|title=Moral ak atitid fransè yo pandan tout sezon yo|editè=Balland|ane=1989|pasage=160|isbn=}}.</ref>. Nouvèl chak semèn yo te wè lavant yo bese, odyans televizyon te bese sevè nan fen mwa a<ref name="Besnard161">{{Book|author1=[[Philippe Besnard]]|title=Moral ak atitid fransè yo pandan tout sezon yo| Piblikatè=Balland|ane=1989|passage=161|isbn=}}.</ref>. Jou ferye Nwèl yo asire machann yo pi bon woulman, menm jan ak pikpokèt yo<ref>{{Book|author1=Marc Schwob|title=Les Rhythmes du corps|editor=Odile Jacob|year=2007|passage=155 -156|isbn= |li sou entènèt={{Google Books|jW4yAAAAQBAJ}}}}.</ref>. Nan Lafrans, nan [[Almanak repibliken|kalandriye Repibliken an]], Desanm te abòde mwa [[frimè]] ak [[Nivôse]]. Mwa sa a make nan lavi politik pa [[trèv patisye yo]]. Toujou nan peyi sa a, li distenge pa yon vag [[omisid]] ki pote li prèske nan nivo Jiyè pou touye moun pandan ke [[swisid]] yo ap vin pi rar. Li karakterize tou pa ogmantasyon nan vòl nan dezyèm kay<ref name="Besnard161"/>. === Selebrasyon fiks === [[File:Crèche Egreville.jpg|thumb|Crèche Nwèl]] Selebrasyon ki gen dat fiks yo endike nan seksyon selebrasyon [[Ephemeris (kalandriye)|efemeris]] Desanm anlè a. Mwa sa a se sitou make pa [[Sen-Nikola (fete)|Sen Nikola]] 6, [[Nwèl|Nwèl la]] 24, [[Nwèl]] 25, [[Lavèy nouvèl ane]] sou 31 la. === Selebrasyon mobil === 2yèm dimanch la se [[Jounen Entènasyonal Timoun an favè radyo ak televizyon]] ([[UNICEF]]. {{3|Vandredi}} se selebre [[Pull de Christmas|World Christmas Sweater la. Jou]]. == Astwonomi == Mwa sa a make pa plizyè [[Lapli Meteò|Lapli Meteò]]. Pami [[lis meteyorit yo]] sa yo: [[Andromedas]] (soti 25 septanm rive 6 desanm, ak yon pik alantou 9 novanm), {{lien|fr=Canis minorides|lang=en|trad= Canis- Minorid}} (soti 4 desanm rive 15 desanm, ak yon pik alantou 10 desanm), [[Koma Berenicidal]] (soti 12 desanm rive 23 desanm, ak yon pik alantou 16 desanm), [[Jeminid]] (mi-desanm , ak yon pik ant 12 ak 14 desanm), {{lien|fr=Monocerotides|lang=en|trad=Monocerotids}} (soti 7 desanm rive 20 desanm, ak yon pik alantou 9 desanm), {{lien|fr= Phoenicides|lang=en|trad=Phoenicids}} (soti 28 novanm rive 9 desanm, ak yon pik alantou 6 desanm), [[Quadrantides]] (anjeneral an janvye men ka kòmanse an desanm), {{lien|fr=Sigma hydrides|lang=en|trad=Sigma Hydrids}} (soti 3 pou rive 15 desanm, ak yon pik alantou 12 desanm) ak [[Ursides]] (soti 17 pou rive 26 desanm, ak yon pik alantou 22 desanm). == Tradisyon ak sipèstisyon == === Senbòl === Koulè ki asosye ak mwa desanm nan se ble, kidonk [[turkwaz (koulè)|tirkwaz]], [[lapis lazuli]], [[zikon]] ble ak [[tanzanite]] se {{link|fr= birthstone|lang=en|trad=Birthstone|text=birthstones}} pou moun ki te fèt nan mwa desanm<ref>{{Liv|language=en|author1=Rayner W. Hesse| title=Bijou Atravè Istwa. Yon ansiklopedi|piblikatè=Greenwood Publishing Group|ane=2007|passage=24|isbn=|li sou entènèt={{Google Books|DIWEi5Hg93gC}}}}.</ref>. [[Flè fèt la]] se {{link|fr=Narcissus papyraceus|lang=en|trad=Narcissus papyraceus|texte=narcissus paperwhite}} ak [[Holly]]<ref>{{Web link|url = https://www.lesoleil.com/maison/horticulture/votre-fleur-de-naissance-bis-79602acb82aec71e0305c32b27cec6df|title=Flè nesans ou|author=Larry Hodgson|date=2 fevriye 2013|casite=lapresse }}.</ref>. === Astwoloji === Desanm, nan [[astwoloji]], kòmanse nan twopik astrolojik lwès la ak [[solèy la]] nan siy [[Sagittarius (astwoloji).)|Sagittarius]] epi li fini sou siy [[Capricorn (astwoloji)|Capricorn]]. === Pawòl mwa a ak entèpretasyon === Kilti popilè yo te envante pawòl move tan pou evite ensètitid. Nan pawòl sa yo ki sèlman reflete yon reyalite pou peyi tanpere nan emisfè nò a, nou distenge de gwoup: previzyon a kout tèm jeneralman devlope apati konesans anpirik (maren, kiltivatè, forè) epi ki gen yon sèten fyab; previzyon alontèm ki baze sou kalandriye a epi ki pa gen fyab<ref>{{Liv|otè1=Éric Diot|title=Meteo ki soti A rive Z|piblikatè=Stock|ane=2006|pasaj=27 |isbn=}}.</ref>. Men yon lis kèk pawòl ki gen rapò ak mwa sa a ak entèpretasyon yo<ref>{{Liv|author1=Louis Dufour|title=Meteyoloji, kalandriye ak kwayans popilè: orijin majik-relijye, pawòl yo|editè=A. Maisonneuve|year=1978|passage=49-51|isbn=}}.</ref>: * "An Desanm, fè ti bwa, epi al dòmi", "Desanm nèj se angrè pou tè a", "Desanm frèt twò rich, pa fè peyizan an rich", "Desanm se jou mò yo, si ou pa vle mouri ankò, abiye pi fò", "Desanm pye blan ap vini: yon ane nèj se yon ane nan bon. » Yon mwa Desanm frèt ak lanèj pèmèt [[vernalizasyon]] favorab rekòlte yo, yon mwa ki twò frèt "griye" plantasyon yo. * “Lè [[Lavan]] yo seche<ref>Lavan se nòmalman peryòd Desanm</ref>, abondan ane a pral”, “soti Jounen Tout Sen rive Lavan, pa janm twòp dlo ni van. » (pawòl ki soti nan [[Midi de la France|Midi Toulouse]], ki soti nan [[Overgne]]), "ki plante nan Lavan, genyen yon ane alè", "tankou Lavan, tankou sezon prentan" Yon Desanm ki pa mouye anonse bon rekòt * "Desanm twò bèl, ete nan dlo a" * "Si nan mwa desanm frèt ak nèj te genyen, bèl ak lajwa pral mwa me ou a"<ref name="Cosson">{{Liv|language=fr|prenon1=Gabrielle|ti non1=Cosson|title=Diksyonè nan pawòl nan tèritwa Lafrans|editè=Larousse|location=Paris|ane=2010|paj total=380|pasaj=27 ak 105|isbn=978-2-03-585301-1|prezantasyon sou entènèt=https://liv .google .fr/books?id=hWBaYgEACAAJ&dq=%22dictionnaire+des+dictons%22+cosson}}.</ref>. * "Nou bezwen avent frèt ak sèk si nou vle bwè sèk"<ref name="Cosson"/> * “Fè rezèv vyann pou sale nan mwa desanm”<ref>{{Liv|otè1=Geneviève Bollème|title=La Bible Ble. Antoloji literati popilè|piblikatè=Flammarion|ane=1975|passage=280|isbn=}}.</ref>. == Toponimi == Non plizyè kote, wout, sit oswa bilding, ki soti nan peyi oswa rejyon ki pale franse, genyen non mwa sa a avèk oswa san [[dat]], nan divès òtograf. {{Atik detaye|Desanm (omonimi)}} == Nòt ak referans == {{Références}} == Gade tou == {{Lòt pwojè |commons=Category:December }} === Atik ki gen rapò === * [[Desanm nan lalwa]] * [[:Kategori:Desanm]] [[Kategori:Desanm| ]] m6xatg8nwe8f2cd6x20k5m4y8rcqsj1 856404 856403 2024-11-16T17:49:06Z Kitanago 19629 /* Atik ki gen rapò */ 856404 wikitext text/x-wiki {{Gade omonim|Desanm (menm non)}} {{Infobox istorik mwa nan ane a|desanm|Les Très Riches Heures du duc de Berry décembre.jpg|Desanm, ekstrè ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]] ' ' (anviwon 1410-1416 Lè sa a, ane 1440), [[Condé museum]], Chantilly, ms.65, f.12.}} '''Desanm''' se douzyèm ak dènye [[mwa]] kalandriye [[Gregoryen|Gregoryen]] ak [[Jilyen|Jilyen]]. Mwa sa a dire 31 jou. Se premye mwa [[ivè]] nan [[emisfè nò a]] ak premye mwa [[ete]] nan [[emisfè sid la]] ([[solstis la]] fèt [[20 desanm|20]], [[21|21]], [[22|22]] oswa [[23]]). Non li soti nan [[Laten]] "decem", ki vle di dis paske se te dizyèm mwa ansyen [[kalandriye women an]]. == Istwa == [[Image:Crescenzi calendar.jpg|vignette|Nan ''Ruralium commodorum opus'' [[Pierre de Crescent]], mwa desanm nan senbolize pa touye kochon an.]] Orijinèlman nan [[Ansyen kalandriye Women an|Kalandriye Women yo konnen kòm Romulean]] ki gen ladann dis mwa<ref>Se [[Ovid]], ''The Fastes'' I, ki eksplike chwa sa a nan [[sistèm desimal]] 30-34: “Dis mwa ase pou timoun nan soti nan vant manman l.”</ref>, Desanm (nan [[Laten]] ''[[Desanm (laten)|Desanm]]'', soti nan ''decem'', dix ak sifiks ''{{Lang|la|bris}}'' petèt soti nan ber Latin "pou pote", oswa nan ekspresyon ''{{Lang|la|ab. [[wikt:imbre|imbre]]}}'', «apre nèj yo<ref>{{Liv|otè1=Émile Biémont, Jean-Claude Pecker|tit=Ritm tan. Astwonomi ak kalandriye|editè= De Boeck Supérieur |year=2000|passage=220|isbn=|li sou entènèt={{Google Books|JILppMkRJMC}}}}.</ref>") se dizyèm mwa nan ane a. [[Ansyen Wòm|Women yo]] yo te pran abitid pèsonifye ak divinize tout reyalite yo ke yo gen difikilte pou eksplike (tankou sik anyèl la), yo mete "bon" bondye yo sou yon bò, epi sou lòt la. bondye "move" yo, epi pran swen pou mete tèt yo anba pwoteksyon premye a, pou pwoteje tèt yo kont dezyèm lan<ref>{{Liv|otè1=Jean-Claude Even|title=Kalandriye Women: metòd rechèch ak verifikasyon dat. , depi Julius Caesar rive nan ane 2000|editè=J.C. Menm|ane=1980|pasaj=33|isbn=}}.</ref>. Kidonk, nan kalandriye women sa a, se sèlman kat premye mwa yo nan ane a ki pote (oswa gen rapò ak) bondye pwoteksyon, twa ladan yo se an reyalite deyès: [[Mas (mwa)|Mas]] ([[Mas (mwa)|mwa). mwa mas]]) dedye a [[Mas (mitoloji)|Mas]], [[Aprilis]] ([[Avril|mwa avril]]) dedye a [[Afrodit]], [[Maius]] ([[Me|mwa me]]) nan onè [[Maia (deyès women)|Maia]], [[Iunius]] ([[Jen|mwa jen]]) nan onè [[Juno]] . Èske lòt mwa yo te gen mwens valè pase sa anvan yo nan je Women yo oswa, jan {{Lien|Thomas George Tucker}} kwè, yo te bay enpòtans sèlman nan kat premye mwa yo<ref>Tankou kat mwa yo nan [ [Kalandriye Repibliken]]: [[germinal]], [[floréal]], [[prairial]], [[messidor]].</ref> ki kontwole planifikasyon travay agrikòl<ref>{{Travay| lang= ht|author1=Thomas George Tucker|title=Diksyonè etimolojik Latin|editè=Halle|ane=1931|pasaj=57}}.</ref> ? Poutan, sis dènye mwa yo nan moman sa a sèlman deziyen pa nimewo ki plase yo epi ki pèmèt yo distenge yo pandan ane a: [[Quintilis]] pou senkyèm mwa a, [extilis]]ou sizyèm lan. , [[Septanm (latin)|Septanm]] pou setyèm lan, [[Oktòb (latin)|Oktòb]] pou uityèm lan, [[Novanm (latin)|Novanm]] pou nevyèm lan, [[Desanm ( Latin)| Desanm]] pou dizyèm lan. Nan kontèks sa a, [[Mas (mwa)|Mas]] se premye mwa ane women an pou onore fondatè Wòm [[Romulus and Remus|Romulus]] ki gen papa bondye Mas<ref>[[ Ovid] ], ''The Fastes'' I, 40</ref>men tou pou onore bondye agrikòl la ak vanyan sòlda<ref>Mas baze sou yon radikal [[Komen Indo-Ewopeyen|Indo-Ewopeyen]] *''Māwort - '', ki deziyen yon divinite ki gen atribi lagè, men tou fètil ak agrikòl. {{Liv|lang=en|otè1=J. P. Mallory, Douglas Q. Adams|title=Ansiklopedi Kilti Indo-Ewopeyen|editè=Taylor & Francis|ane=1997|passage=630-631|isbn=}}.</ref>: Divinite Women sa a ap dirije sezon prentan , ak retounen nan bon tan favorab agrikilti<ref>Nan Astwoloji, {{1e}} [[decan]] nan [[Aries (astrology)|Aries]] se [[Mas (planèt)| planèt Mas ki gouvène. ]] epi li koresponn ak rezirèksyon ane a, dimanch maten byen bonè nan yon nouvo sik.</ref>, epi li inogire nan kalandriye a nouvo ane ki mete fen nan [[Sesefe|tradisyonèl trèv militè louvri nan mwa oktòb la<ref> Peryòd sa a koresponn tou ak mwa [[mouharram]] ki te make nan [[kalandriye Mizilman an]] kòmansman yon peryòd kat mwa pandan ke yo te dwe obsève yon trèv sakre pandan tout moun.Ostilite a te dwe sispann nan setyèm mwa kalandriye a, [[rajab la]]. {{Liv|author1=Pierre Cuperly|title=Fete ak lapriyè nan gwo relijyon yo|editor=Editions de l'Atelier|year=2005|passage=38|isbn=}}.</ref> nan fen mwa fevriye<ref> {{Atik|otè=[[Joël Schmidt]]|tit=Mas, Papa nou|periodik=[[Istwa]]|dat=Mas 1979|nimewo=10|paj=93}}.</ref>. Dapre tradisyon otè Latin yo rakonte yo ([[Ovid]], [[Varron (ekriven)|Varron]]), kalandriye a pase a 12 mwa, swa anba [[Numa Pompilius]], swa anba ''[[ decemvir]]i'' alantou 450 BC. BC ak janvye vin premye mwa [[kalandriye women|sa yo rele kalandriye Pompilian]] pou yo ka pote kòmansman ane a pi pre [[solstis sezon fredi a]] ki mete fen nan sezon mò a epi kòmanse renouvèlman solèy la. Sepandan, yo idantifye ane women yo pa dat eleksyon de [[Konsil (Ansyen Wòm)|konsil]] yo, ki te pran biwo nan 1e me ak 15 mas anvan 53 Av.JK <ref>{{Liv|language=in|otè1=Broughton Richmond|title=Mezi Tan ak Konstriksyon Kalandriye|piblikatè=Brill Archive|ane=1956|pasaj=113}}.</ref> . Kòmanse ane konsilè a te fikse pou {{1e}} janvye lè [[kalandriye Jilyen an]] te etabli nan 45 Av.J-K [[Julius Caesar]] fè li kòmanse pa jisteman sou solstis sezon fredi a men sèlman nan jou [[lalin nouvèl la]] ki dirèkteman swiv li, nan lòd yo akomode mantalite Women yo, ki abitye ak la. [[linè ane]]<ref>{{Liv|otè1=Jean-Paul Parisot|otè2=Françoise Suagher|tit=Kalandriye ak kwonoloji|editè=Masson|ane=1996|pasaj=65 |isbn=}}.</ref>. Nan [[Mwayennaj la]], peyi lakretyente yo te itilize [[kalandriye Jilyen an]] e yo te kòmanse nimero ane a nan yon fèt relijye enpòtan, [[25 desanm]] ("Stil Nativite"' nan [[Jezi). ]]), [[25 Mas]] (''Stil Florentin'' oswa ''Stil [[Anonsyasyon an]]''), menm nan [[Pak]] (''Stil Pak'') kòm nan sèten rejyon [[Lafrans|Fransè]]<ref>{{Liv|otè1=René Kahn|tit=Règleman tanporèl ak teritwa iben|subtitle=ki abite espas ak tan yon vil|piblikatè=L'Harmattan|ane=2007 |pasaj=65-66|isbn=}}.</ref>. Sepandan, kalandriye medyeval yo te kontinye montre ane yo dapre koutim Women an, nan douz kolòn ki soti janvye rive desanm. Apati [[Bonè Mwayenaj]], otorite relijye yo te bay epòk litijik lè yo te entèdi pou selebre maryaj<ref>Anmenmtan, yo te defini {{Sitasyon|jou ak peryòd kote [[relasyon seksyèl]] yo entèdi. Nan {{s-|VII}}, lè w ajoute dimanch, jou ferye, fèt relijye, jèn, peryòd gwosès ak soulajman, relasyon seksyèl ant mari oswa madanm yo entèdi pou 273 jou pa ane! Nan {{s-|XV}}, abstinans seksyèl yo pral redwi a 120 jou}}. {{Liv|otè1=[[Alain de Benoist]]|tit=Fanmi ak sosyete|subtitle=orijin, istwa, aktyalite|editè=Éditions du labyrinthe|ane=1996|pasage=92-93|isbn=}} . </ref>: sa ale, selon rejyon an, soti nan [[Lavan]] rive nan oktav Epifani Seyè a, soti nan [[Septuagesima]] rive nan [[oktav Pak la] ], depi dimanch anvan an. [[Rogasyon]] jiska setyèm jou apre Pannkòt la, konsa mwa desanm nan, ki make pa [[Lavan]], se yon peryòd mwens favorab pou maryaj<ref>{{Liv |title=Sipèvizyon relijye fidèl yo nan Mwayennaj la ak jiska Konsil Trent la: pawas la, legliz la, swen pastoral, devosyon|editè=Komite travay istorik ak syantifik|ane=1985|pasage=409|isbn =}}.</ref>. An Frans, Desanm etabli kòm |Les Très Riches Heures du duc de Berry décembre.jpg|Décembre, extrait de ''[[Les Très Riches Heures du duc de Berry|Très Riches Heures du duc de Berry]] ' ' (anviwon 1410-1416 Lè sa a, ane 1440), [[Condé museum]], Chantilly, ms.65, f.12.'' lè wa Charles IX deside, pa [[Edikt Roussillon]] an [[1564 ]] , ke ane a ta kòmanse kounye a nan {{1ye janvye}}<ref>{{Liv|otè1=Didier Philippe|title=Ti glosè jou ferye relijye ak eksklizyon|editè=Albin Michel|ane=2003|pasaj=79 |isbn =}}.</ref>. Pap [[Gregory XIII]] pwolonje mezi sa a nan tout lakretyente a ak adopsyon an [[1582]] kalandriye gregoryen an]] ki te piti piti aplike nan Eta Katolik yo, tou dousman nan rès mond lan (Turkey). te sèlman adopte refòm sa a an 1926)<ref>Émile Biémon, {{opcit}}, p. 240</ref>. Men, menm nan peyi kretyen, aplikasyon an nan refòm sa a rete trè inegal. Kidonk pandan plizyè syèk, li pa t estraòdinè pou de vilaj vwazen yo te kapab selebre semèn Nwèl apa, oswa pou peyizan yo revòlte kont jou yo (fèye, travay) yo te "vòlè" nan men yo nan ajiste kalandriye a<ref> {{Liv|otè1=Michele La Rosa|tit=Tan, sitiyasyon ak kondisyon travay|editè=F. Angeli|ane=1999|pasaj=103|isbn=}}.</ref>. An Frans, lòd kat dènye mwa yo nan ane kalandriye a an pati konsève nan redaksyon aktyèl la nan zak yo jiska [[Revolisyon franse|Revolisyon an]] e menm pandan {{s-|XIX}} : VIIbre, 7bre oswa 7<sup>bre</sup> (Septanm); VIIIbre, 8bre oswa 8<sup>bre</sup> (Oktòb); IXbre, 9bre, 9bre oswa 9<sup>bre</sup> (Novanm); Xbre, 10bre oswa 10<sup>bre</sup> (Desanm)<ref>{{Liv|otè1=J. Ph Wagner|title=Matematik ak kontablite agrikòl pou itilizasyon edikasyon ak kiltivatè a|editè=Wesmael-Charlier|year=1891|pasage=37}}.</ref>. Kidonk, [[etimoloji latin]] mwa desanm nan toujou raple jodi a lòd mwa sa a te fèt nan ane [[kalandriye women an|sa yo rele kalandriye ponpilyen an]]: kounye a nan douzyèm pozisyon, se te “la”. dizyèm» ane a<ref>{{Liv|otè1=Jean Lefort|title=Lejand kalandriye yo|editè=Pou syans|ane=1998|pasage=38|isbn=}}.</ref>. == Aktivite sosyal ak ekonomik == {{Gade tou|Jounen Entènasyonal#Desanm {{!}} jou entènasyonal nan mwa Desanm}} Nan emisfè nò a, mwa sa a make pa sik [[Lavan]] ak devlopman nan sentòm sezon fredi [[depresyon sezonye]] nan sijè predispoze<ref name="Besnard160">{{Liv |author1=[[ Philippe Besnard]]|title=Moral ak atitid fransè yo pandan tout sezon yo|editè=Balland|ane=1989|pasage=160|isbn=}}.</ref>. Nouvèl chak semèn yo te wè lavant yo bese, odyans televizyon te bese sevè nan fen mwa a<ref name="Besnard161">{{Book|author1=[[Philippe Besnard]]|title=Moral ak atitid fransè yo pandan tout sezon yo| Piblikatè=Balland|ane=1989|passage=161|isbn=}}.</ref>. Jou ferye Nwèl yo asire machann yo pi bon woulman, menm jan ak pikpokèt yo<ref>{{Book|author1=Marc Schwob|title=Les Rhythmes du corps|editor=Odile Jacob|year=2007|passage=155 -156|isbn= |li sou entènèt={{Google Books|jW4yAAAAQBAJ}}}}.</ref>. Nan Lafrans, nan [[Almanak repibliken|kalandriye Repibliken an]], Desanm te abòde mwa [[frimè]] ak [[Nivôse]]. Mwa sa a make nan lavi politik pa [[trèv patisye yo]]. Toujou nan peyi sa a, li distenge pa yon vag [[omisid]] ki pote li prèske nan nivo Jiyè pou touye moun pandan ke [[swisid]] yo ap vin pi rar. Li karakterize tou pa ogmantasyon nan vòl nan dezyèm kay<ref name="Besnard161"/>. === Selebrasyon fiks === [[File:Crèche Egreville.jpg|thumb|Crèche Nwèl]] Selebrasyon ki gen dat fiks yo endike nan seksyon selebrasyon [[Ephemeris (kalandriye)|efemeris]] Desanm anlè a. Mwa sa a se sitou make pa [[Sen-Nikola (fete)|Sen Nikola]] 6, [[Nwèl|Nwèl la]] 24, [[Nwèl]] 25, [[Lavèy nouvèl ane]] sou 31 la. === Selebrasyon mobil === 2yèm dimanch la se [[Jounen Entènasyonal Timoun an favè radyo ak televizyon]] ([[UNICEF]]. {{3|Vandredi}} se selebre [[Pull de Christmas|World Christmas Sweater la. Jou]]. == Astwonomi == Mwa sa a make pa plizyè [[Lapli Meteò|Lapli Meteò]]. Pami [[lis meteyorit yo]] sa yo: [[Andromedas]] (soti 25 septanm rive 6 desanm, ak yon pik alantou 9 novanm), {{lien|fr=Canis minorides|lang=en|trad= Canis- Minorid}} (soti 4 desanm rive 15 desanm, ak yon pik alantou 10 desanm), [[Koma Berenicidal]] (soti 12 desanm rive 23 desanm, ak yon pik alantou 16 desanm), [[Jeminid]] (mi-desanm , ak yon pik ant 12 ak 14 desanm), {{lien|fr=Monocerotides|lang=en|trad=Monocerotids}} (soti 7 desanm rive 20 desanm, ak yon pik alantou 9 desanm), {{lien|fr= Phoenicides|lang=en|trad=Phoenicids}} (soti 28 novanm rive 9 desanm, ak yon pik alantou 6 desanm), [[Quadrantides]] (anjeneral an janvye men ka kòmanse an desanm), {{lien|fr=Sigma hydrides|lang=en|trad=Sigma Hydrids}} (soti 3 pou rive 15 desanm, ak yon pik alantou 12 desanm) ak [[Ursides]] (soti 17 pou rive 26 desanm, ak yon pik alantou 22 desanm). == Tradisyon ak sipèstisyon == === Senbòl === Koulè ki asosye ak mwa desanm nan se ble, kidonk [[turkwaz (koulè)|tirkwaz]], [[lapis lazuli]], [[zikon]] ble ak [[tanzanite]] se {{link|fr= birthstone|lang=en|trad=Birthstone|text=birthstones}} pou moun ki te fèt nan mwa desanm<ref>{{Liv|language=en|author1=Rayner W. Hesse| title=Bijou Atravè Istwa. Yon ansiklopedi|piblikatè=Greenwood Publishing Group|ane=2007|passage=24|isbn=|li sou entènèt={{Google Books|DIWEi5Hg93gC}}}}.</ref>. [[Flè fèt la]] se {{link|fr=Narcissus papyraceus|lang=en|trad=Narcissus papyraceus|texte=narcissus paperwhite}} ak [[Holly]]<ref>{{Web link|url = https://www.lesoleil.com/maison/horticulture/votre-fleur-de-naissance-bis-79602acb82aec71e0305c32b27cec6df|title=Flè nesans ou|author=Larry Hodgson|date=2 fevriye 2013|casite=lapresse }}.</ref>. === Astwoloji === Desanm, nan [[astwoloji]], kòmanse nan twopik astrolojik lwès la ak [[solèy la]] nan siy [[Sagittarius (astwoloji).)|Sagittarius]] epi li fini sou siy [[Capricorn (astwoloji)|Capricorn]]. === Pawòl mwa a ak entèpretasyon === Kilti popilè yo te envante pawòl move tan pou evite ensètitid. Nan pawòl sa yo ki sèlman reflete yon reyalite pou peyi tanpere nan emisfè nò a, nou distenge de gwoup: previzyon a kout tèm jeneralman devlope apati konesans anpirik (maren, kiltivatè, forè) epi ki gen yon sèten fyab; previzyon alontèm ki baze sou kalandriye a epi ki pa gen fyab<ref>{{Liv|otè1=Éric Diot|title=Meteo ki soti A rive Z|piblikatè=Stock|ane=2006|pasaj=27 |isbn=}}.</ref>. Men yon lis kèk pawòl ki gen rapò ak mwa sa a ak entèpretasyon yo<ref>{{Liv|author1=Louis Dufour|title=Meteyoloji, kalandriye ak kwayans popilè: orijin majik-relijye, pawòl yo|editè=A. Maisonneuve|year=1978|passage=49-51|isbn=}}.</ref>: * "An Desanm, fè ti bwa, epi al dòmi", "Desanm nèj se angrè pou tè a", "Desanm frèt twò rich, pa fè peyizan an rich", "Desanm se jou mò yo, si ou pa vle mouri ankò, abiye pi fò", "Desanm pye blan ap vini: yon ane nèj se yon ane nan bon. » Yon mwa Desanm frèt ak lanèj pèmèt [[vernalizasyon]] favorab rekòlte yo, yon mwa ki twò frèt "griye" plantasyon yo. * “Lè [[Lavan]] yo seche<ref>Lavan se nòmalman peryòd Desanm</ref>, abondan ane a pral”, “soti Jounen Tout Sen rive Lavan, pa janm twòp dlo ni van. » (pawòl ki soti nan [[Midi de la France|Midi Toulouse]], ki soti nan [[Overgne]]), "ki plante nan Lavan, genyen yon ane alè", "tankou Lavan, tankou sezon prentan" Yon Desanm ki pa mouye anonse bon rekòt * "Desanm twò bèl, ete nan dlo a" * "Si nan mwa desanm frèt ak nèj te genyen, bèl ak lajwa pral mwa me ou a"<ref name="Cosson">{{Liv|language=fr|prenon1=Gabrielle|ti non1=Cosson|title=Diksyonè nan pawòl nan tèritwa Lafrans|editè=Larousse|location=Paris|ane=2010|paj total=380|pasaj=27 ak 105|isbn=978-2-03-585301-1|prezantasyon sou entènèt=https://liv .google .fr/books?id=hWBaYgEACAAJ&dq=%22dictionnaire+des+dictons%22+cosson}}.</ref>. * "Nou bezwen avent frèt ak sèk si nou vle bwè sèk"<ref name="Cosson"/> * “Fè rezèv vyann pou sale nan mwa desanm”<ref>{{Liv|otè1=Geneviève Bollème|title=La Bible Ble. Antoloji literati popilè|piblikatè=Flammarion|ane=1975|passage=280|isbn=}}.</ref>. == Toponimi == Non plizyè kote, wout, sit oswa bilding, ki soti nan peyi oswa rejyon ki pale franse, genyen non mwa sa a avèk oswa san [[dat]], nan divès òtograf. {{Atik detaye|Desanm (omonimi)}} == Nòt ak referans == {{Références}} == Gade tou == {{Lòt pwojè |commons=Category:December }} === Atik ki gen rapò === * [[Desanm nan dwa]] * [[:Kategori:Desanm]] [[Kategori:Desanm| ]] q3ewjfift1j5z7tespik0m1uotjxxzi Jocelerme Privert 0 23108 856369 823901 2024-11-16T15:18:54Z 88.127.124.56 856369 wikitext text/x-wiki {{Infobox Pèsonalite politik|non=Jocelerme Privert|imaj=Jocelerme Privert Cine Triomphe (cropped).jpg|lejand=Jocelerme Privert.|fonksyon 1=[[Prezidan Repiblik Ayiti]]|predesesè 1=[[Michel Martelly]]|siksesè 1=[[Jovenel Moïse]]|a pati fonksyon 1={{Date-|14|fevriye| 2016}}|jiska fonksyon 1={{Date-|7|fevriye|2017}}<br /><small>({{Durée|14|2|2016|7|2|2017}})<small>|eleksyon1=[[Eleksyon prezidan pwovizwa Ayiti an 2016|14 fevriye 2016]]|pati=Liberal ([[Inite]])|diplòm=|etid=|dat nesans=[[1 fevriye]] [[1953]]|lye nesans=[[Ti Twou de Nip (komin)|Ti Twou de Nip]]|peyi nesans=[[Ayiti]]|dat lanmò=|lye lanmò=|peyi lanmò=|nasyonalite={{Drapo|Ayiti}} [[Ayiti|ayisyen]]|anblèm=Coat of arms of Haiti.svg|lejand anblèm=[[Lis prezidan Ayiti|Prezidan Ayiti]]|nòt=|konjwen=[[Ginette Michaud Privert]]|relijyon=katolik|gouvènman 1=[[Evans Paul]]<br />[[Fritz Alphonse Jean]]<br />[[Enex Jean-Charles]]|charte=Chef d'État|premye minis 1=[[Evans Paul]]<br />[[Fritz Alphonse Jean]]<br />[[Enex Jean-Charles]]|chèf gouvènman 1=[[Evans Paul]]<br />[[Fritz Alphonse Jean]]<br />[[Enex Jean-Charles]]|fonksyon 2=[[Sena ayisyen|Prezidan Sena ayisyen]]|premye minis1=[[Evans Paul]]<br />[[Fritz Alphonse Jean]]<br />[[Enex Jean-Charles]]|a pati fonksyon 2={{Date-|14|janvye|2016}}|jiska fonksyon 2={{Date-|14|fevriye|2016}}<br /><small>({{Durée|14|1|2016|14|2|2016}})<small>|predesesè 2=[[Andris Riché]]|siksesè 2=[[Ronald Larêche]]|eleksyon2=14 fevriye 2016|fonksyon 3=[[Sena ayisyen|Senatè]] [[Nip (depatman)|Nip]]|a pati fonksyon 3={{Date-|26|avril|2011}}|jiska fonksyon 3={{Date-|14|fevriye|2016}}<br /><small>({{Durée|26|4|2011|14|2|2016}})<small>|eleksyon3=28 novanm 2010|fonksyon 4=[[Lis minis enteryè ayisyen|Minis Enteryè ak Kominote Teritoryal]]|a pati fonksyon 4={{Date-|18|mas|2002}}|jiska fonksyon 4={{Date-|12|mas|2004}}<br /><small>({{Durée|18|3|2002|12|3|2004}})<small>|prezidan 4=[[Jean-Bertrand Aristide]]|gouvènman 4=[[Yvon Neptune]]|predesesè 4=[[Henri-Claude Ménard]]|siksesè 4=[[Hérard Abraham]]}} '''Jocelerme Privert''' se yon [[politisyen]] [[ayisyen]] ki te [[Prezidan Repiblik Ayiti|prezidan pwovizwa]] [[Ayiti]] soti 14 fevriye 2016<ref>(en) [http://news.yahoo.com/haiti-lawmakers-elect-jocelerme-privert-interim-president-084938170.html;_ylt=AwrXgSLNQMBWBAYAp53QtDMD;_ylu=X3oDMTByYnR1Zmd1BGNvbG8DZ3ExBHBvcwMyBHZ0aWQDBHNlYwNzcg-- Haiti lawmakers elect Jocelerme Privert interim president]</ref> pou rive 7 fevriye 2017. Li vin prezidan nan yon moman kote peyi a t ap fè fas ak gwo kriz politik ak enstitisyonèl. Anvan l te vin prezidan, Privert te fè anpil travay nan administrasyon piblik ak nan politik. Premye manm gouvènman an sou prezidans [[Jean-Bertrand Aristide]] ant 2001 ak 2004, li te rete lwen lavi politik pandan plizyè ane. Retounen, li te eli senatè depatman [[Nip (depatman)|Nip]] an 2011 jiskaske li te chwazi prezidans Sena a. Li te nonmen tou prezidan Komite Ekonomi ak Finans [[Sena ayisyen|Sena]] a. Apre fen manda prezidan [[Michel Martelly]], Privert te eli pa Asanble Nasyonal la kòm prezidan pwovizwa Ayiti sou 14 fevriye 2016, nan tann eleksyon jeneral nan yon delè maksimòm 120 jou. Men, Konsèy Elektoral Pwovizwa te deside sou 5 avril 2016 anile eleksyon an akoz iregilarite epi fè yon lòt eleksyon nan kòmansman mwa oktòb 2016. Sou 14 jen, manda prezidansyèl li te fini, men Privert te rete prezidan de facto, paske Asanble Nasyonal la te refize reyini pou chwazi yon siksesè nan pòs li oswa pran yon aksyon kont sa. == Biyografi == === Jèn ak fòmasyon === Jocelerme Privert fèt 1ye fevriye 1954 nan [[Ti Twou de Nip (komin)|Ti Twou de Nip]]<ref>[http://www.leparlementhaitien.info/lesenat/fr/connaissance-du-senat/nos-senateurs/102-jocelerme-privert.html Fiche de Jocelerme Privert] sur le site du Sénat</ref>. Li grandi nan yon zòn riral kote l te fè etid primè ak segondè li. Apre sa, li etidye nan syans ekonomik ak jesyon. Fòmasyon sa a te prepare l pou karyè l nan administrasyon piblik ak politik. Li rive Pòtoprens an 1969 pou kontinye etid segondè li, kote li fini ak bakaloreya li an 1976. Apre sa, li te jwenn yon diplòm nan kontablite nan Enstiti Nasyonal Administrasyon, Jesyon ak Etid Entènasyonal (INAGHEI). An 1978, li pase yon konkou nan Ministè Ekonomi ak Finans, sa ki pèmèt li rantre nan administrasyon piblik la. === Karyè nan sèvis piblik === Privert te okipe plizyè pozisyon enpòtan nan administrasyon piblik ayisyen an. Li te, an patikilye, direktè jeneral nan Direksyon Jeneral Taks (DGI), kote li te fè efò pou amelyore sistèm fiskal peyi a. Li te travay tou kòm konseye nan administrasyon piblik, kote li te akimile yon eksperyans enpòtan nan jere zafè Leta. === Angajman politik === ==== Karyè ministeryèl ==== An 2001, Jocelerme Privert te nonmen Minis Enteryè pandan prezidans [[Jean-Bertrand Aristide]]. Li te kenbe pozisyon sa a jiska 2004, yon ane ki make depa Aristide apre yon soulèvman. Pandan peryòd sa a, Privert te sipèvize refòm ekonomik ak inisyativ pou estabilize finans piblik peyi a. Apre depa Aristide an 2004, yo te akize Jocelerme Privert kòm yon moun ki te patisipe nan zak represyon politik, espesyalman nan masak La Scierie nan [[Sen Mak (komin)|Sen Mak]]. Yo te arete l an 2004, epi yo te kenbe l nan prizon pandan plizyè ane anvan yo te libere l an 2006 paske te manke prèv solid kont li. Evènman sa a te make yon gwo chanjman nan karyè li, li te ranfòse imaj li nan mitan patizan l yo pandan l te kontinye resevwa kritik nan men opozan l yo. ==== Karyè palmantè ==== Nan mwa septanm 2006, li antre nan kabinè prezidan [[René Préval]] kòm konsiltan, epi pita kòm konseye. Kandida malchans nan eleksyon pasyèl pou [[Sena ayisyen|Sena]] an 2008, li finalman eli sou 28 novanm 2010 pandan eleksyon jeneral yo, epi li prete sèman sou 26 avril 2011 kòm senatè ki reprezante depatman [[Nip (depatman)|Nip]]<ref>[http://lenouvelliste.com/lenouvelliste/article/91753/Les-nouveaux-senateurs-pretent-serment Les nouveaux sénateurs prêtent serment], ''[[Le Nouvelliste (Haïti)|Le Nouvelliste]]'', 27-04-2011.</ref>. Kòm yon palmantè, li te plede pou politik ki vize ankouraje devlopman ekonomik ak sosyal nan rejyon li. Li te patisipe tou aktivman nan deba nasyonal sou refòm politik ak konstitisyonèl. 14 janvye 2016 li te eli [[Sena ayisyen|prezidan Sena]] a<ref>[https://rezonodwes.com/lancien-ministre-jocelerme-privert-elu-president-du-senat-haitien/ « L'ancien ministre Jocelerme Privert élu président du Sénat haïtien! »], ''Rezo Nodwes'', 15 janvier 2016</ref>. === Prezidan Repiblik === ==== Deziyasyon ==== [[Fichye:President Jocelerme Privert (février 2017).png|gauche|vignette|Jocelerme Privert, prezidan pwovizwa.]] Apre fen manda [[Michel Martelly]] sou 7 fevriye 2016, Privert te eli [[Prezidan Repiblik Ayiti|prezidan]] pwovizwa Repiblik Ayiti a pa Sena Repiblik la ak [[Chanm Depite]] yo, ki te reyini nan Asanble Nasyonal sou 14 fevriye, pandan dezyèm tou vòt la. Manda li te limite a 120 jou, dapre tèm yon akò ki te siyen kèk èdtan anvan fen manda Prezidan Martelly. Nan menm moman an, li demisyone nan pòs senatè ak prezidan Sena a. ==== Randevou gouvènman an ==== Sou 19 fevriye, li anonse non sis kandida pou pòs [[Premye Minis Ayiti|Premye Minis]] : [[Mirlande Manigat]], [[Edgard Leblanc Fils|Edgard Leblanc]], [[Fritz Alphonse Jean|Fritz Jean]], [[Jacques Sampeur]], [[Joanas Gay]], ak [[Simon Dieuseul Desras]]<ref>{{Lien web|titre=Haïti - FLASH : 6 candidats au poste de Premier ministre - HaitiLibre.com : Toutes les nouvelles d’Haiti 7/7|url=http://www.haitilibre.com/article-16654-haiti-flash-6-candidats-au-poste-de-premier-ministre.html|site=HaitiLibre.com|consulté le=22 février 2016}}</ref>. Sou 25 fevriye, li chwazi finalman Fritz Jean<ref>{{Lien web|auteur=Lefigaro.fr avec Reuters|titre=Élections/Haïti: nomination d'un premier ministre|url=http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/02/26/97001-20160226FILWWW00037-electionshaiti-nomination-d-un-premier-ministre.php|site=[[Le Figaro]]|consulté le=26 février 2016}}</ref> apre yon konsiltasyon ansanm ak prezidan Chanm Depite yo, [[Cholzer Chancy]], ak vis-prezidan Sena Repiblik la, [[Ronald Larêche]]. Sou 22 mas, apre Palman an te rejte gouvènman Fritz Jean<ref>{{Lien web|titre=Le Nouvelliste; L’énoncé de politique générale de Fritz Jean rejeté par les députés|url=http://lenouvelliste.com/lenouvelliste/article/156842/Lenonce-de-politique-generale-de-Fritz-Jean-rejete-par-les-deputes|consulté le=23 mars 2016}}</ref>, li nonmen [[Enex Jean-Charles]] kòm Premye Minis<ref>[http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/03/23/97001-20160323FILWWW00029-haiti-le-pays-en-crise-elit-son-premier-ministre.php Haïti : élection du premier ministre en pleine crise politique], ''[[Le Figaro]]'', 23 mars 2016.</ref>, apre yo te jwenn yon akò ak Palman an<ref>{{Lien web|titre=Le Nouvelliste; Enex Jean-Charles en tête sur la courte liste des premiers ministrables|url=http://lenouvelliste.com/lenouvelliste/article/156910/Enex-Jean-Charles-en-tete-sur-la-courte-liste-des-premiers-ministrables|consulté le=24 mars 2016}}</ref>. ==== Òganizasyon eleksyon yo ==== [[Fichye:Haiti - President and PM (29642237533).jpg|vignette|309x309px|Jocelerme Privert ak Premye Minis Dominik la, [[Roosevelt Skerrit]].]] Nan avril, dezyèm tou eleksyon prezidansyèl la te anile pou yon dat enkoni<ref>{{Lien web|auteur=Lefigaro.fr avec AFP|titre=Haïti: vers une présidentielle en octobre|url=http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/04/25/97001-20160425FILWWW00059-haiti-vers-une-presidentielle-en-octobre.php|site=[[Le Figaro]]|consulté le=27 avril 2016}}</ref>. Apre sa, sou 31 me, komisè elektoral la te rekòmande pou òganize yon nouvo premye tou, pandan manda Privert t ap fini sou 14 jen<ref name="annulation">{{Lien web|titre=Haïti : la commission électorale recommande l’annulation de la présidentielle|jour=31|mois=mai|année=2016|url=https://www.lemonde.fr/ameriques/article/2016/05/31/haiti-la-commission-electorale-recommande-l-annulation-de-la-presidentielle_4929298_3222.html|site=[[Le Monde]]|consulté le=31 mai 2016}}</ref>. Sou 6 jen, prezidan Konsèy Elektoral Pwovizwa a te ofisyèlman anile eleksyon prezidansyèl la, sa ki te mennen nan yon nouvo vòt<ref>{{Lien web|auteur=Lefigaro.fr avec AFP|titre=Haïti: 1er tour de la présidentielle annulé|url=http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/06/06/97001-20160606FILWWW00359-haiti-1er-tour-de-la-presidentielle-annule.php|site=[[Le Figaro]]|consulté le=6 juin 2016}}</ref>. Sou 14 jen, Palman an te rekonèt fen manda prezidansyèl la<ref>{{Lien web|titre=Haïti : fin du mandat du président provisoire sans solution de sortie de crise - outre-mer 1ère|url=http://la1ere.francetvinfo.fr/haiti-fin-du-mandat-du-president-provisoire-sans-solution-de-sortie-de-crise-370937.html|site=outre-mer 1ère|consulté le=15 juin 2016}}</ref>. Twa jou apre, pandan yon entèvyou ak AFP, li te anonse ke li t ap rete nan pòs li jouk Palman an pran yon desizyon<ref>{{Lien web|titre=Agence France-Presse - Haïti: son mandat expiré le président provisoire affirme qu'il "reste encore en charge"|url=http://fr.euronews.com/depeches/3208512-haiti-son-mandat-expire-le-president-provisoire-affirme-quil-reste-encore-en-charge/|consulté le=17 juin 2016}}</ref>. Men, Entant Demokratik, yon koalisyon opozisyon ki dirije pa ansyen Premye Minis [[Evans Paul]], te mande pou li pati<ref>{{Lien web|auteur=Esther Versiere|titre=Haiti Press Network - Haïti-Crise: L’Entente Démocratique campe sur sa position|url=http://www.hpnhaiti.com/nouvelles/index.php/politique/33-personal-tech/1257-haiti-crise-l-entente-democratique-ed-tient-sa-position|consulté le=17 juin 2016}}</ref>. Yon sesyon Asanble Nasyonal te pwograme pou 21 jen pou deside si manda li ta pwolonje oswa non<ref>{{Lien web|titre=Haïti - FLASH : Convocation de l’Assemblée Nationale|jour=18|mois=juin|année=2016|url=http://www.haitilibre.com/article-17768-haiti-flash-convocation-de-l-assemblee-nationale.html|site=HaitiLibre.com}}</ref>. Sesyon sa a te anile pou yon dat enkoni apre kèk manifestasyon pro-Privert<ref>{{Lien web|titre=Haïti - FLASH : Assemblée Nationale reportée «sine die» pour cause de violence|jour=22|mois=juin|année=2016|url=http://www.haitilibre.com/article-17804-haiti-flash-assemblee-nationale-reportee-sine-die-pour-cause-de-violence.html|site=HaitiLibre.com}}</ref>. Yon lòt sesyon te fèt sou 28 jen, men li pa t bay okenn rezilta<ref>{{Lien web|titre=Haïti - Politique : Quorum infirmé au Parlement, la séance est mise en continuation|jour=29|mois=juin|année=2016|url=http://www.haitilibre.com/article-17874-haiti-politique-quorum-infirme-au-parlement-la-seance-est-mise-en-continuation.html|site=HaitiLibre.com}}</ref>. Sou 29 novanm 2016, [[Jovenel Moïse]] te eli kòm prezidan Repiblik la<ref>[https://www.lemonde.fr/ameriques/article/2016/11/29/jovenel-moise-remporte-l-election-presidentielle-haitienne-au-premier-tour_5039818_3222.html « En Haïti, Jovenel Moïse remporte la présidentielle au premier tour »], ''[Le Monde]'', 29 novembre 2016.</ref>. Sou 7 fevriye 2017, Jocelerme Privert te kite fonksyon li e li te pase pouvwa a bay prezidan eli a<ref>{{Lien web|auteur=Jean-Michel Caroit|titre=Jovenel Moïse investi président d’Haïti|jour=07|mois=février|année=2017|url=https://www.lemonde.fr/international/article/2017/02/07/jovenel-moise-investi-president-d-haiti_5076093_3210.html|site=[[Le Monde]]|consulté le=9 février 2017}}</ref>. === Retire nan lavi politik === Depi fen manda li kòm prezidan pwovizwa an fevriye 2017, Jocelerme Privert te kenbe yon profil relativman disrè sou sèn politik ayisyen an, malgre li rete yon figi enpòtan nan politik peyi a. Apre li te kite pouvwa a, li te kontinye kenbe relasyon ak plizyè aktè politik epi li te eksprime sipò li pou kèk inisyativ ki vize amelyore estabilite Ayiti. Li te fè kèk aparisyon piblik tou, espesyalman pandan evènman enpòtan ak komemorasyon, men san li pa t okipe okenn fonksyon ofisyèl. Privert souvan konsidere kòm yon pèsonalite politik ki, malgre li te pase nan kèk moman difisil nan karyè li, kite yon mak enpòtan nan jere tranzisyon politik apre depa [[Michel Martelly|Martelly]]. Wòl li ak enfliyans li toujou se yon sijè diskisyon pami analis politik ayisyen yo. Menm si li pa t okipe okenn gwo pòs gouvènmantal apre li te kite prezidans lan, li rete aktif nan diskisyon sou lavni politik Ayiti ak refòm ki nesesè pou rekonstriksyon peyi a. Privert te eksprime tou dezi li pou wè yon pi bon jere zafè piblik yo ak yon pi gwo estabilite enstitisyonèl nan peyi a. == Referans == {{referans}} == Lyen deyò == {{DEFAULTSORT:Privert, Jocelerme}} [[Kategori:Moun]] [[Kategori:Politisyen]] [[Kategori:Politisyen ayisyen]] [[Kategori:Nesans nan lane 1953]] 0obh7ckefxqvbliu9t5j9oe7haifrur 856370 856369 2024-11-16T15:21:54Z 88.127.124.56 856370 wikitext text/x-wiki {{Infobox Pèsonalite politik|non=Jocelerme Privert|imaj=Jocelerme Privert Cine Triomphe (cropped).jpg|lejand=Jocelerme Privert.|fonksyon 1=[[Prezidan Repiblik Ayiti]]|predesesè 1=[[Michel Martelly]]|siksesè 1=[[Jovenel Moïse]]|a pati fonksyon 1={{Date-|14|fevriye| 2016}}|jiska fonksyon 1={{Date-|7|fevriye|2017}}<br /><small>({{Durée|14|2|2016|7|2|2017}})<small>|eleksyon1=[[Eleksyon prezidan pwovizwa Ayiti an 2016|14 fevriye 2016]]|pati=[[Pati Liberal|Liberal]] ([[Inite]])|diplòm=|etid=|dat nesans=[[1 fevriye]] [[1953]]|lye nesans=[[Ti Twou de Nip (komin)|Ti Twou de Nip]]|peyi nesans=[[Ayiti]]|dat lanmò=|lye lanmò=|peyi lanmò=|nasyonalite={{Drapo|Ayiti}} [[Ayiti|ayisyen]]|anblèm=Coat of arms of Haiti.svg|lejand anblèm=[[Lis prezidan Ayiti|Prezidan Ayiti]]|nòt=|konjwen=[[Ginette Michaud Privert]]|relijyon=katolik|gouvènman 1=[[Evans Paul]]<br />[[Fritz Alphonse Jean]]<br />[[Enex Jean-Charles]]|charte=Chef d'État|premye minis 1=[[Evans Paul]]<br />[[Fritz Alphonse Jean]]<br />[[Enex Jean-Charles]]|chèf gouvènman 1=[[Evans Paul]]<br />[[Fritz Alphonse Jean]]<br />[[Enex Jean-Charles]]|fonksyon 2=[[Sena ayisyen|Prezidan Sena ayisyen]]|premye minis1=[[Evans Paul]]<br />[[Fritz Alphonse Jean]]<br />[[Enex Jean-Charles]]|a pati fonksyon 2={{Date-|14|janvye|2016}}|jiska fonksyon 2={{Date-|14|fevriye|2016}}<br /><small>({{Durée|14|1|2016|14|2|2016}})<small>|predesesè 2=[[Andris Riché]]|siksesè 2=[[Ronald Larêche]]|eleksyon2=14 fevriye 2016|fonksyon 3=[[Sena ayisyen|Senatè]] [[Nip (depatman)|Nip]]|a pati fonksyon 3={{Date-|26|avril|2011}}|jiska fonksyon 3={{Date-|14|fevriye|2016}}<br /><small>({{Durée|26|4|2011|14|2|2016}})<small>|eleksyon3=28 novanm 2010|fonksyon 4=[[Lis minis enteryè ayisyen|Minis Enteryè ak Kominote Teritoryal]]|a pati fonksyon 4={{Date-|18|mas|2002}}|jiska fonksyon 4={{Date-|12|mas|2004}}<br /><small>({{Durée|18|3|2002|12|3|2004}})<small>|prezidan 4=[[Jean-Bertrand Aristide]]|gouvènman 4=[[Yvon Neptune]]|predesesè 4=[[Henri-Claude Ménard]]|siksesè 4=[[Hérard Abraham]]}} '''Jocelerme Privert''' se yon [[politisyen]] [[ayisyen]] ki te [[Prezidan Repiblik Ayiti|prezidan pwovizwa]] [[Ayiti]] soti 14 fevriye 2016<ref>(en) [http://news.yahoo.com/haiti-lawmakers-elect-jocelerme-privert-interim-president-084938170.html;_ylt=AwrXgSLNQMBWBAYAp53QtDMD;_ylu=X3oDMTByYnR1Zmd1BGNvbG8DZ3ExBHBvcwMyBHZ0aWQDBHNlYwNzcg-- Haiti lawmakers elect Jocelerme Privert interim president]</ref> pou rive 7 fevriye 2017. Li vin prezidan nan yon moman kote peyi a t ap fè fas ak gwo kriz politik ak enstitisyonèl. Anvan l te vin prezidan, Privert te fè anpil travay nan administrasyon piblik ak nan politik. Premye manm gouvènman an sou prezidans [[Jean-Bertrand Aristide]] ant 2001 ak 2004, li te rete lwen lavi politik pandan plizyè ane. Retounen, li te eli senatè depatman [[Nip (depatman)|Nip]] an 2011 jiskaske li te chwazi prezidans Sena a. Li te nonmen tou prezidan Komite Ekonomi ak Finans [[Sena ayisyen|Sena]] a. Apre fen manda prezidan [[Michel Martelly]], Privert te eli pa Asanble Nasyonal la kòm prezidan pwovizwa Ayiti sou 14 fevriye 2016, nan tann eleksyon jeneral nan yon delè maksimòm 120 jou. Men, Konsèy Elektoral Pwovizwa te deside sou 5 avril 2016 anile eleksyon an akoz iregilarite epi fè yon lòt eleksyon nan kòmansman mwa oktòb 2016. Sou 14 jen, manda prezidansyèl li te fini, men Privert te rete prezidan de facto, paske Asanble Nasyonal la te refize reyini pou chwazi yon siksesè nan pòs li oswa pran yon aksyon kont sa. == Biyografi == === Jèn ak fòmasyon === Jocelerme Privert fèt 1ye fevriye 1954 nan [[Ti Twou de Nip (komin)|Ti Twou de Nip]]<ref>[http://www.leparlementhaitien.info/lesenat/fr/connaissance-du-senat/nos-senateurs/102-jocelerme-privert.html Fiche de Jocelerme Privert] sur le site du Sénat</ref>. Li grandi nan yon zòn riral kote l te fè etid primè ak segondè li. Apre sa, li etidye nan syans ekonomik ak jesyon. Fòmasyon sa a te prepare l pou karyè l nan administrasyon piblik ak politik. Li rive Pòtoprens an 1969 pou kontinye etid segondè li, kote li fini ak bakaloreya li an 1976. Apre sa, li te jwenn yon diplòm nan kontablite nan Enstiti Nasyonal Administrasyon, Jesyon ak Etid Entènasyonal (INAGHEI). An 1978, li pase yon konkou nan Ministè Ekonomi ak Finans, sa ki pèmèt li rantre nan administrasyon piblik la. === Karyè nan sèvis piblik === Privert te okipe plizyè pozisyon enpòtan nan administrasyon piblik ayisyen an. Li te, an patikilye, direktè jeneral nan Direksyon Jeneral Taks (DGI), kote li te fè efò pou amelyore sistèm fiskal peyi a. Li te travay tou kòm konseye nan administrasyon piblik, kote li te akimile yon eksperyans enpòtan nan jere zafè Leta. === Angajman politik === ==== Karyè ministeryèl ==== An 2001, Jocelerme Privert te nonmen Minis Enteryè pandan prezidans [[Jean-Bertrand Aristide]]. Li te kenbe pozisyon sa a jiska 2004, yon ane ki make depa Aristide apre yon soulèvman. Pandan peryòd sa a, Privert te sipèvize refòm ekonomik ak inisyativ pou estabilize finans piblik peyi a. Apre depa Aristide an 2004, yo te akize Jocelerme Privert kòm yon moun ki te patisipe nan zak represyon politik, espesyalman nan masak La Scierie nan [[Sen Mak (komin)|Sen Mak]]. Yo te arete l an 2004, epi yo te kenbe l nan prizon pandan plizyè ane anvan yo te libere l an 2006 paske te manke prèv solid kont li. Evènman sa a te make yon gwo chanjman nan karyè li, li te ranfòse imaj li nan mitan patizan l yo pandan l te kontinye resevwa kritik nan men opozan l yo. ==== Karyè palmantè ==== Nan mwa septanm 2006, li antre nan kabinè prezidan [[René Préval]] kòm konsiltan, epi pita kòm konseye. Kandida malchans nan eleksyon pasyèl pou [[Sena ayisyen|Sena]] an 2008, li finalman eli sou 28 novanm 2010 pandan eleksyon jeneral yo, epi li prete sèman sou 26 avril 2011 kòm senatè ki reprezante depatman [[Nip (depatman)|Nip]]<ref>[http://lenouvelliste.com/lenouvelliste/article/91753/Les-nouveaux-senateurs-pretent-serment Les nouveaux sénateurs prêtent serment], ''[[Le Nouvelliste (Haïti)|Le Nouvelliste]]'', 27-04-2011.</ref>. Kòm yon palmantè, li te plede pou politik ki vize ankouraje devlopman ekonomik ak sosyal nan rejyon li. Li te patisipe tou aktivman nan deba nasyonal sou refòm politik ak konstitisyonèl. 14 janvye 2016 li te eli [[Sena ayisyen|prezidan Sena]] a<ref>[https://rezonodwes.com/lancien-ministre-jocelerme-privert-elu-president-du-senat-haitien/ « L'ancien ministre Jocelerme Privert élu président du Sénat haïtien! »], ''Rezo Nodwes'', 15 janvier 2016</ref>. === Prezidan Repiblik === ==== Deziyasyon ==== [[Fichye:President Jocelerme Privert (février 2017).png|gauche|vignette|Jocelerme Privert, prezidan pwovizwa.]] Apre fen manda [[Michel Martelly]] sou 7 fevriye 2016, Privert te eli [[Prezidan Repiblik Ayiti|prezidan]] pwovizwa Repiblik Ayiti a pa Sena Repiblik la ak [[Chanm Depite]] yo, ki te reyini nan Asanble Nasyonal sou 14 fevriye, pandan dezyèm tou vòt la. Manda li te limite a 120 jou, dapre tèm yon akò ki te siyen kèk èdtan anvan fen manda Prezidan Martelly. Nan menm moman an, li demisyone nan pòs senatè ak prezidan Sena a. ==== Randevou gouvènman an ==== Sou 19 fevriye, li anonse non sis kandida pou pòs [[Premye Minis Ayiti|Premye Minis]] : [[Mirlande Manigat]], [[Edgard Leblanc Fils|Edgard Leblanc]], [[Fritz Alphonse Jean|Fritz Jean]], [[Jacques Sampeur]], [[Joanas Gay]], ak [[Simon Dieuseul Desras]]<ref>{{Lien web|titre=Haïti - FLASH : 6 candidats au poste de Premier ministre - HaitiLibre.com : Toutes les nouvelles d’Haiti 7/7|url=http://www.haitilibre.com/article-16654-haiti-flash-6-candidats-au-poste-de-premier-ministre.html|site=HaitiLibre.com|consulté le=22 février 2016}}</ref>. Sou 25 fevriye, li chwazi finalman Fritz Jean<ref>{{Lien web|auteur=Lefigaro.fr avec Reuters|titre=Élections/Haïti: nomination d'un premier ministre|url=http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/02/26/97001-20160226FILWWW00037-electionshaiti-nomination-d-un-premier-ministre.php|site=[[Le Figaro]]|consulté le=26 février 2016}}</ref> apre yon konsiltasyon ansanm ak prezidan Chanm Depite yo, [[Cholzer Chancy]], ak vis-prezidan Sena Repiblik la, [[Ronald Larêche]]. Sou 22 mas, apre Palman an te rejte gouvènman Fritz Jean<ref>{{Lien web|titre=Le Nouvelliste; L’énoncé de politique générale de Fritz Jean rejeté par les députés|url=http://lenouvelliste.com/lenouvelliste/article/156842/Lenonce-de-politique-generale-de-Fritz-Jean-rejete-par-les-deputes|consulté le=23 mars 2016}}</ref>, li nonmen [[Enex Jean-Charles]] kòm Premye Minis<ref>[http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/03/23/97001-20160323FILWWW00029-haiti-le-pays-en-crise-elit-son-premier-ministre.php Haïti : élection du premier ministre en pleine crise politique], ''[[Le Figaro]]'', 23 mars 2016.</ref>, apre yo te jwenn yon akò ak Palman an<ref>{{Lien web|titre=Le Nouvelliste; Enex Jean-Charles en tête sur la courte liste des premiers ministrables|url=http://lenouvelliste.com/lenouvelliste/article/156910/Enex-Jean-Charles-en-tete-sur-la-courte-liste-des-premiers-ministrables|consulté le=24 mars 2016}}</ref>. ==== Òganizasyon eleksyon yo ==== [[Fichye:Haiti - President and PM (29642237533).jpg|vignette|309x309px|Jocelerme Privert ak Premye Minis Dominik la, [[Roosevelt Skerrit]].]] Nan avril, dezyèm tou eleksyon prezidansyèl la te anile pou yon dat enkoni<ref>{{Lien web|auteur=Lefigaro.fr avec AFP|titre=Haïti: vers une présidentielle en octobre|url=http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/04/25/97001-20160425FILWWW00059-haiti-vers-une-presidentielle-en-octobre.php|site=[[Le Figaro]]|consulté le=27 avril 2016}}</ref>. Apre sa, sou 31 me, komisè elektoral la te rekòmande pou òganize yon nouvo premye tou, pandan manda Privert t ap fini sou 14 jen<ref name="annulation">{{Lien web|titre=Haïti : la commission électorale recommande l’annulation de la présidentielle|jour=31|mois=mai|année=2016|url=https://www.lemonde.fr/ameriques/article/2016/05/31/haiti-la-commission-electorale-recommande-l-annulation-de-la-presidentielle_4929298_3222.html|site=[[Le Monde]]|consulté le=31 mai 2016}}</ref>. Sou 6 jen, prezidan Konsèy Elektoral Pwovizwa a te ofisyèlman anile eleksyon prezidansyèl la, sa ki te mennen nan yon nouvo vòt<ref>{{Lien web|auteur=Lefigaro.fr avec AFP|titre=Haïti: 1er tour de la présidentielle annulé|url=http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2016/06/06/97001-20160606FILWWW00359-haiti-1er-tour-de-la-presidentielle-annule.php|site=[[Le Figaro]]|consulté le=6 juin 2016}}</ref>. Sou 14 jen, Palman an te rekonèt fen manda prezidansyèl la<ref>{{Lien web|titre=Haïti : fin du mandat du président provisoire sans solution de sortie de crise - outre-mer 1ère|url=http://la1ere.francetvinfo.fr/haiti-fin-du-mandat-du-president-provisoire-sans-solution-de-sortie-de-crise-370937.html|site=outre-mer 1ère|consulté le=15 juin 2016}}</ref>. Twa jou apre, pandan yon entèvyou ak AFP, li te anonse ke li t ap rete nan pòs li jouk Palman an pran yon desizyon<ref>{{Lien web|titre=Agence France-Presse - Haïti: son mandat expiré le président provisoire affirme qu'il "reste encore en charge"|url=http://fr.euronews.com/depeches/3208512-haiti-son-mandat-expire-le-president-provisoire-affirme-quil-reste-encore-en-charge/|consulté le=17 juin 2016}}</ref>. Men, Entant Demokratik, yon koalisyon opozisyon ki dirije pa ansyen Premye Minis [[Evans Paul]], te mande pou li pati<ref>{{Lien web|auteur=Esther Versiere|titre=Haiti Press Network - Haïti-Crise: L’Entente Démocratique campe sur sa position|url=http://www.hpnhaiti.com/nouvelles/index.php/politique/33-personal-tech/1257-haiti-crise-l-entente-democratique-ed-tient-sa-position|consulté le=17 juin 2016}}</ref>. Yon sesyon Asanble Nasyonal te pwograme pou 21 jen pou deside si manda li ta pwolonje oswa non<ref>{{Lien web|titre=Haïti - FLASH : Convocation de l’Assemblée Nationale|jour=18|mois=juin|année=2016|url=http://www.haitilibre.com/article-17768-haiti-flash-convocation-de-l-assemblee-nationale.html|site=HaitiLibre.com}}</ref>. Sesyon sa a te anile pou yon dat enkoni apre kèk manifestasyon pro-Privert<ref>{{Lien web|titre=Haïti - FLASH : Assemblée Nationale reportée «sine die» pour cause de violence|jour=22|mois=juin|année=2016|url=http://www.haitilibre.com/article-17804-haiti-flash-assemblee-nationale-reportee-sine-die-pour-cause-de-violence.html|site=HaitiLibre.com}}</ref>. Yon lòt sesyon te fèt sou 28 jen, men li pa t bay okenn rezilta<ref>{{Lien web|titre=Haïti - Politique : Quorum infirmé au Parlement, la séance est mise en continuation|jour=29|mois=juin|année=2016|url=http://www.haitilibre.com/article-17874-haiti-politique-quorum-infirme-au-parlement-la-seance-est-mise-en-continuation.html|site=HaitiLibre.com}}</ref>. Sou 29 novanm 2016, [[Jovenel Moïse]] te eli kòm prezidan Repiblik la<ref>[https://www.lemonde.fr/ameriques/article/2016/11/29/jovenel-moise-remporte-l-election-presidentielle-haitienne-au-premier-tour_5039818_3222.html « En Haïti, Jovenel Moïse remporte la présidentielle au premier tour »], ''[Le Monde]'', 29 novembre 2016.</ref>. Sou 7 fevriye 2017, Jocelerme Privert te kite fonksyon li e li te pase pouvwa a bay prezidan eli a<ref>{{Lien web|auteur=Jean-Michel Caroit|titre=Jovenel Moïse investi président d’Haïti|jour=07|mois=février|année=2017|url=https://www.lemonde.fr/international/article/2017/02/07/jovenel-moise-investi-president-d-haiti_5076093_3210.html|site=[[Le Monde]]|consulté le=9 février 2017}}</ref>. === Retire nan lavi politik === Depi fen manda li kòm prezidan pwovizwa an fevriye 2017, Jocelerme Privert te kenbe yon profil relativman disrè sou sèn politik ayisyen an, malgre li rete yon figi enpòtan nan politik peyi a. Apre li te kite pouvwa a, li te kontinye kenbe relasyon ak plizyè aktè politik epi li te eksprime sipò li pou kèk inisyativ ki vize amelyore estabilite Ayiti. Li te fè kèk aparisyon piblik tou, espesyalman pandan evènman enpòtan ak komemorasyon, men san li pa t okipe okenn fonksyon ofisyèl. Privert souvan konsidere kòm yon pèsonalite politik ki, malgre li te pase nan kèk moman difisil nan karyè li, kite yon mak enpòtan nan jere tranzisyon politik apre depa [[Michel Martelly|Martelly]]. Wòl li ak enfliyans li toujou se yon sijè diskisyon pami analis politik ayisyen yo. Menm si li pa t okipe okenn gwo pòs gouvènmantal apre li te kite prezidans lan, li rete aktif nan diskisyon sou lavni politik Ayiti ak refòm ki nesesè pou rekonstriksyon peyi a. Privert te eksprime tou dezi li pou wè yon pi bon jere zafè piblik yo ak yon pi gwo estabilite enstitisyonèl nan peyi a. == Referans == {{referans}} == Lyen deyò == {{DEFAULTSORT:Privert, Jocelerme}} [[Kategori:Moun]] [[Kategori:Politisyen]] [[Kategori:Politisyen ayisyen]] [[Kategori:Nesans nan lane 1953]] 94x91lurxtj53cxbqgqlxss9gqol9hg Module:Infobox 828 62631 856421 855833 2024-11-16T18:49:48Z Kitanago 19629 856421 Scribunto text/plain local p = {} local wikiLang = 'ht' local localdata = {}-- données concernant les paramètres passés au modèle -- données concernant la page où est affichée l'infobox local page = mw.title.getCurrentTitle() local maincolor, secondcolor, thirdcolor = 'var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa)', 'var(--background-color-interactive-subtle, #f8f9fa)', 'var(--color-emphasized, #000000)' -- l'objet principal à retourner local infobox = mw.html.create('div') -- objets secondaires à retourner local maintenance = '' -- chaîne retournée avec le module : cats de maintenance local externaltext = '' -- par exemple coordonnées en titre -- modules importés local wd = require 'Module:Wikidata' local yesno = require 'Module:Yesno' local valueexpl = wd.translate("activate-query") -- maintenance des images dupliquées local usedImages = {} local i18n = { ['see doc'] = 'Documentation du modèle', ['edit'] = 'modifye', ['edit code'] = 'modifye kòd', ['edit item'] = 'modifye Wikidata', ['tracking cat'] = "Paj ki itilize done Wikidata", ['invalid block type'] = "Blòk done envalid nan module infobox", ['default cat'] = "Antretyen infobox", } local function expandQuery(query) if not query.entity then query.entity = localdata.item end if not query.conjtype then query.conjtype = 'comma' end local claims = wd.getClaims(query) if (not claims) then return nil end return wd.formatAndCat(query), wd.getgendernum(claims) -- valeur et code indiquant le genre/nombre pour accorder le libellé end local function getWikidataValue(params, wikidataparam) -- Récupère la valeur Wikidata pour la valeur, soit dans le paramètre "wikidata" soit dans le paramètre "property" if not localdata.item then return nil end if params.blockers then -- blockers are local parameters that disable the wikidata query local blockers = params.blockers if (type(blockers) == 'string') then blockers = {blockers} end for i, blocker in ipairs(blockers) do if localdata[blocker] then return nil end end end local v, valgendernum -- la valeur à retourner, et le genre/nombre de de valeurs (pour l'accord grammatical) if not wikidataparam then -- par défaut la valeur wikidata est dans le paramètre "wikidata" mais dans les structures composées comme "title", il y a plusieurs paramètres wikidata wikidataparam = 'wikidata' end if params.property and not params[wikidataparam] then params[wikidataparam] = {property = params.property} end if params[wikidataparam] then if type(params[wikidataparam]) == 'function' then v, valgendernum = params[wikidataparam](localdata.item) elseif type(params[wikidataparam]) == 'table' then v, valgendernum = expandQuery(params[wikidataparam]) else v, valgendernum = params[wikidataparam] end end if not v then return nil end if(type(valgendernum) == 'number') then if(valgendernum > 1) then valgendernum = 'p' else valgendernum = 's' end end return v, valgendernum end local function getValue(val, params) if type(val) == 'string' then return localdata[val] elseif type(val) == 'function' then return val(localdata, localdata.item, params) elseif type(val) == 'table' then for i, j in pairs(val) do -- si plusieurs paramètres possibles (legacy de vieux code), prendre le premier non vide if localdata[j] then return localdata[j] end end end end local function addMaintenanceCat(cat, sortkey) if page.namespace ~= 0 then return '' end if cat then local sortkeycode if sortkey then sortkeycode = '|' .. sortkey else sortkeycode = '' end maintenance = maintenance .. '[[Category:'.. cat .. sortkeycode .. ']]' end end function p.separator(params) local style = params['separator style'] or {} style.height = style.height or '2px' style['background-color'] = style['background-color'] or maincolor return mw.html.create('hr'):css( style ) end --[=[ Construit le code du bloc de titre de l'infobox Paramètres (liste partielle) : - value : Moyen d'obtenir le titre via getValue (nom de paramètre de modèle ou fonction). - textdefaultvalue : Valeur par défaut du titre. - icon : Pictogramme d'infobox (voir [[Projet:Infobox/Pictogramme]]). - italic : Indique si le titre doit être affiché en italique. Si italic=true, le paramètre "titre en italique" de l'infobox peut forcer la désactivation. - setdisplaytitle : Indique si le titre de l'article doit être mis en forme comme celui de l'infobox. Si setdisplaytitle=true, le paramètre "titre article en italique" de l'infobox peut forcer la désactivation. ]=] function p.buildtitle(params) local text = getValue(params.value, params) or params.textdefaultvalue or getWikidataValue(params) or page.prefixedText local lang = localdata['langue du titre'] or '' if lang ~= '' then local langueFunction = require( 'Module:Langue' ).langue text = langueFunction( { lang, text } ) end local subtext = getValue(params.subtitle) or getWikidataValue(params, 'wikidatasubtitle') or params.subtitledefaultvalue if subtext and (subtext ~= text) then text = text .. '<br /><small>' .. subtext .. '</small>' end local icon = params.icon or '' if icon ~= '' and icon ~= 'defaut' then text = text .. mw.getCurrentFrame():extensionTag('templatestyles', '', {src = 'Infobox/Pictogramme/' .. mw.text.trim(icon) .. '.css'}) if not params.large then icon = 'icon ' .. icon end end local classes = 'entete ' .. icon local italic = params.italic and yesno(localdata['titre en italique'] or '', true, true) if italic then classes = classes .. ' italique' end if params.setdisplaytitle and yesno(localdata['titre article en italique'] or '', true, true) then local formatTitleModule = require( 'Module:Formatage du titre' ) text = text .. formatTitleModule.setDisplayTitle{ args = { lang = lang, italic = italic, options = 'noreplace', } } end -- overwrites with those provided in the module local style = {} style['background-color'] = maincolor style['color'] = thirdcolor if params.style then for i, j in pairs(params.style) do style[i] = j end end local title = mw.html.create('div') :addClass(classes) :css(style) :tag('div') :wikitext(text) :allDone() return title end p.buildTitle = p.buildtitle function p.buildnavigator(params) -- définition du style local classes = "overflow infobox-navigateur " .. (params.class or '') local style = params.style or {} if params.separated then -- options pour ajouter une ligne de séparation au dessus classes = classes .. ' bordered' style['border-top'] = '1px solid' .. maincolor end -- ajustement des paramètres de données params.previousval = params.previousval or params.previousparameter -- nom de paramètre obsolète params.nextval = params.nextval or params.nextparameter if params.previousproperty then params.previouswikidata = {property = params.previousproperty} end if params.nextproperty then params.nextwikidata = {property = params.nextproperty} end local previousval = getValue(params.previousval, params) or getWikidataValue(params, 'previouswikidata') local nextval = getValue(params.nextval, params) or getWikidataValue(params, 'nextwikidata') if previousval == '-' then previousval = nil end if nextval == '-' then nextval = nil end local navigator if params.inner then -- pour celles qui sont à l'intérieur d'une table navigator = mw.html.create('tr'):tag('th'):attr('colspan', 2) style['font-weight'] = style['font-weight'] or 'normal' else navigator = mw.html.create('div') end if previousval or nextval then navigator :addClass(classes) :css(style) :tag('div') :addClass('prev_bloc') :wikitext(previousval) :done() :tag('div') :addClass('next_bloc') :wikitext(nextval) :done() :allDone() return navigator end return nil end p.buildNavigator = p.buildnavigator function p.buildimages(params) local images = {} local upright, link, caption, classe, alt, size -- size is deprecated if type(params.imageparameters) == 'string' then params.imageparameters = {params.imageparameters} end if not params.imageparameters then -- s'il n'y a pas de paramètre image, continuer, peut-être y a-t-il une image par défaut définie dans le module d'infobox params.imageparameters = {} end for j, k in ipairs(params.imageparameters) do table.insert(images, localdata[k]) end -- Images de Wikidata local iswikidataimage, iswikidatacaption = false if #images == 0 and localdata.item then if params.property then params.wikidata = {entity = localdata.item, property = params.property} end if params.wikidata then local wdq = params.wikidata wdq.excludespecial = true if type(wdq) == 'table' then wdq.entity = wdq.entity or localdata.item wdq.numval = wdq.numval or params.numval or 1 images = wd.getClaims(wdq) end if type(wdq) == 'function' then images = params.wikidata() if type(images) == 'string' then return images end --c'est probablement une erreur dans la requête => afficher le message end if (not images) then images = {} end if (#images > 0) and (params.wikidata.property) then maintenance = maintenance .. wd.addTrackingCat(params.wikidata.property) end if type(images[1]) == 'table' then for i, image in pairs(images) do if image.mainsnak.snaktype ~= 'value' then return end if #images == 1 then -- si une seule image, on utilise la légende (si deux plusieurs images, comment mettre en forme ?) caption = wd.getFormattedQualifiers(images[i], {'P2096'}, {isinlang = wikiLang}) or wd.getFormattedQualifiers(images[i], {'P805'}) iswikidatacaption = caption ~= nil end images[i] = image.mainsnak.datavalue.value iswikidataimage = true end end end end if #images == 0 and getValue(params.captionparameter) ~= nil then addMaintenanceCat("Infobox avèk yon lejand lokal san imaj") end -- Images par défaut if #images == 0 then if params.maintenancecat then addMaintenanceCat(params.maintenancecat, params.sortkey) end if params.defaultimages then images = params.defaultimages if type(images) == 'string' then images = {images} end upright = params.defaultimageupright caption = params.defaultimagecaption link = params.defaultimagelink classe = params.defaultimageclass if not classe and ( images[1] == 'Defaut.svg' or images[1] == 'Defaut 2.svg' ) then classe = 'skin-invert notheme' end alt = params.defaultimagealt if not alt and ( images[1] == 'Defaut.svg' or images[1] == 'Defaut 2.svg' ) then alt = 'yon ilistrasyon sou lisans lib t ap itil' end end end if #images == 0 then return nil end upright = upright or getValue(params.uprightparameter) or params.defaultupright or "1.2" link = link or getValue(params.linkparameter) or params.defaultlink caption = caption or getValue(params.captionparameter) or params.defaultcaption classe = classe or getValue( params.classparameter) or params.defaultclass alt = alt or getValue( params.altparameter) or params.defaultalt if iswikidataimage and not iswikidatacaption and getValue(params.captionparameter) ~= nil then addMaintenanceCat("Infobox avèk yon lejand lokal ak yon imaj sou Wikidata") end -- taille avec "size" (obsolète) size = size or getValue(params.sizeparameter) or params.defaultsize -- deprecated if size then local sizevalue = size:gsub('px$', '') local widthonly = mw.ustring.gsub(sizevalue, 'x.*', '') widthonly = tonumber(widthonly) if type(widthonly) ~= 'number' or widthonly > 280 then addMaintenanceCat("Infobox avèk yon imaj twò gwo") end if tonumber(sizevalue) then size = tostring( tonumber(sizevalue) ) .. 'px' end end if tonumber(upright) then upright = tostring( tonumber(upright) ) end local style = params.style or {padding ='2px 0',} -- Partie image local imagesString = '' for i,image in pairs(images) do if image == '-' then return end imagesString = imagesString .. '[[Fichye:' .. image .. '|frameless' if size then imagesString = imagesString .. '|' .. size -- not a mistake, parameter is unnamed end if classe then imagesString = imagesString .. '|class=' .. classe end if alt then imagesString = imagesString .. '|alt=' .. alt end if link then imagesString = imagesString .. '|link=' .. link end if upright then imagesString = imagesString .. '|upright=' .. upright elseif #images > 1 and not size then imagesString = imagesString .. '|upright=' .. ( 1 / #images ) end if image:sub(-4):lower() == '.svg' then imagesString = imagesString .. '|lang=' .. wikiLang end imagesString = imagesString .. ']]' if usedImages[image] then addMaintenanceCat('Infobox avèk plizyè imaj idantik') end usedImages[image] = true end local image = mw.html.create('div') :addClass("images") :css(style) :wikitext(imagesString) -- Partie légende local captionobj if caption then captionobj = mw.html.create('div') :wikitext(caption) :css(params.legendstyle or {}) :addClass("legend") :done() end -- séparateur local separator if params.separator then separator = p.separator(params) end return mw.html.create('div') :node(image) :node(captionobj) :node(separator) :done() end p.buildImages = p.buildimages function p.buildtext(params) local classes = params.class or '' local style = { ['text-align'] = 'center', ['font-weight'] = 'bold' } if params.style then for i, j in pairs(params.style) do style[i] = j end end local text = getValue(params.value, params) or getWikidataValue(params) or params.defaultvalue if text == '-' then return end if not text then if params.maintenancecat then addMaintenanceCat(params.maintenancecat, params.sortkey) end return nil end -- séparateur local separator if params.separator then separator = p.separator(params) end local formattedtext = mw.html.create('p') :addClass(classes) :css(style) :wikitext(text) :node(separator) :done() return formattedtext end p.buildText = p.buildtext function p.buildrow(params) local classes = params.class or '' local style = params.style or {} local valueClass = params.valueClass or '' local valueStyle = params.valueStyle or {} local value, gendernum = getValue(params.value, params) if(type(gendernum) == 'number') then if(gendernum > 1) then gendernum = 'p' else gendernum = 's' end end if type(params.wikidata) == 'table' then params.wikidata.wikidatalang = localdata.wikidatalang if (value == valueexpl) then value = nil params.wikidata.expl = false end end if (not value) then value, gendernum = getWikidataValue(params, 'wikidata') end if not value then value = params.defaultvalue end if value == '-' then return nil end if not gendernum then gendernum = 's' --singulier indéfini end if not value then if params.maintenancecat then addMaintenanceCat(params.maintenancecat, params.sortkey) end return nil end local label = params.label if type(label) == 'string' then label = {default = label} end if type(label) == 'table' then -- Accord en genre et en nombre local onlynum = {default = 'default', s = 's', ms = 's', fs = 's', p = 'p', mp = 'p', fp = 'p', mixtep = 'p'} -- Accord seulement en nombre par défaut label['s'] = label['s'] or params.singularlabel or label['default'] or label['ms'] label['p'] = label['p'] or params.plurallabel or label['mp'] label = label[gendernum] or label[onlynum[gendernum]] or label.default end if type(label) == 'function' then label = label(localdata, localdata.item) end -- format local formattedvalue = mw.html.create('div') :wikitext('\n' .. value) -- Le '\n' est requis lorsque value est une liste commençant par '*' ou '#' if (params.hidden == true)then formattedvalue :attr({class="NavContent", style="display: none; text-align: left;"}) formattedvalue = mw.html.create('div') :attr({class="NavFrame", title="[Afiche]/[Maske]", style="border: none; padding: 0;"}) :node(formattedvalue) end formattedvalue = mw.html.create('td') :node(formattedvalue) :addClass(valueClass) :css(valueStyle) :allDone() local formattedlabel if label then formattedlabel = mw.html.create('th') :attr('scope', 'row') :wikitext(label) :done() end local row = mw.html.create('tr') :addClass(classes) :css(style) :node(formattedlabel) :node(formattedvalue) :done() return row end p.buildRow = p.buildrow function p.buildsuccession(params) if not params.value then return nil end --local style = params.style or {} --style['text-align'] = style['text-align'] or 'center' --style['color'] = style['color'] or '#000000' --style['background-color'] = style['background-color'] or '#F9F9F9' local rowI = mw.html.create('tr') local styleI = {} local colspan = '2' styleI['padding'] = '1px' local cellI = mw.html.create('td') :attr({colspan = colspan}) :attr({align = 'center'}) :css(styleI) local styleT = { margin = '0px', ['background-color'] = 'transparent', color = 'inherit', width = '100%' } local tabC = mw.html.create('table') :attr({cellspacing = '0'}) :addClass('navigation-not-searchable') :css(styleT) local row = mw.html.create('tr') local color = params.color local style = {} local arrowLeft = '[[Fichye:Arrleft.svg|13px|alt=Anvan|link=]]' local arrowRight = '[[Fichye:Arrright.svg|13px|alt=Aprè|link=]]' if color ~= 'default' then style['background-color'] = color end local styleTrans = {} local values = params.value local before = values['before'] local center = values['center'] local after = values['after'] local widthCenter local widthCell = '44%' if center then widthCenter = '28%' widthCell = '29%' end local formattedbefore if before then formattedbefore = mw.html.create('td') :attr({valign = 'middle'}) :attr({align = 'left'}) :attr({width = '5%'}) :css(style) :wikitext(arrowLeft) :done() row:node(formattedbefore) formattedbefore = mw.html.create('td') :attr({width = '1%'}) :css(style) :wikitext('') :done() row:node(formattedbefore) formattedbefore = mw.html.create('td') :attr({align = 'left'}) :attr({valign = 'middle'}) :attr({width = widthCell}) :css(style) :wikitext(before) :done() row:node(formattedbefore) else formattedbefore = mw.html.create('td') :attr({valign = 'middle'}) :attr({align = 'left'}) :attr({width = '5%'}) :css(styleTrans) :wikitext('') :done() row:node(formattedbefore) formattedbefore = mw.html.create('td') :attr({width = '1%'}) :css(styleTrans) :wikitext('') :done() row:node(formattedbefore) formattedbefore = mw.html.create('td') :attr({align = 'left'}) :attr({valign = 'middle'}) :attr({width = widthCell}) :css(styleTrans) :wikitext('') :done() row:node(formattedbefore) end local formattedcenter formattedcenter = mw.html.create('td') :attr({width = '1%'}) :css(styleTrans) :wikitext('') :done() row:node(formattedcenter) if center then formattedcenter = mw.html.create('td') :attr({align = 'center'}) :attr({valign = 'middle'}) :attr({width = widthCenter}) :css(style) :wikitext(center) :done() row:node(formattedcenter) formattedcenter = mw.html.create('td') :attr({width = '1%'}) :css(styleTrans) :wikitext('') :done() row:node(formattedcenter) end local formattedafter if after then formattedafter = mw.html.create('td') :attr({align = 'right'}) :attr({valign = 'middle'}) :attr({width = widthCell}) :css(style) :wikitext(after) :done() row:node(formattedafter) formattedbefore = mw.html.create('td') :attr({width = '1%'}) :css(style) :wikitext('') :done() row:node(formattedbefore) formattedafter = mw.html.create('td') :attr({align = 'right'}) :attr({valign = 'middle'}) :attr({width = '5%'}) :css(style) :wikitext(arrowRight) :done() row:node(formattedafter) else formattedafter = mw.html.create('td') :attr({align = 'right'}) :attr({valign = 'middle'}) :attr({width = widthCell}) :css(styleTrans) :wikitext('') :done() row:node(formattedafter) formattedbefore = mw.html.create('td') :attr({width = '1%'}) :css(styleTrans) :wikitext('') :done() row:node(formattedbefore) formattedafter = mw.html.create('td') :attr({align = 'right'}) :attr({valign = 'middle'}) :attr({width = '5%'}) :css(styleTrans) :wikitext('') :done() row:node(formattedafter) end row:done() tabC:node(row) tabC:done() cellI:node(tabC) cellI:done() rowI:node(cellI) rowI:allDone() return rowI end p.buildSuccession = p.buildsuccession function p.buildrow1col(params) if not params.value then return nil end --local style = params.style or {} --style['text-align'] = style['text-align'] or 'center' --style['color'] = style['color'] or '#000000' --style['background-color'] = style['background-color'] or '#F9F9F9' local classes = params.class local rowcolor if params.color == 'secondcolor' then rowcolor = secondcolor else rowcolor = params.color end local style = {} style['padding'] = '4px' style['text-align'] = 'center' style['background-color'] = rowcolor or 'var(--couleur-fond-boite-grise, #f9f9f9)' style['color'] = 'var(--color-emphasized, #000000)' local text = params.value local colspan ='2' local formattedlabel formattedlabel = mw.html.create('th') :attr({colspan = colspan}) :css(style) :wikitext(text) :done() local row = mw.html.create('tr') :addClass(classes) :css(style) :node(formattedlabel) :done() return row end p.buildRow1Col = p.buildrow1col function p.buildtable(params) local tab = mw.html.create('table'):css(params.style or {}) local rows = params.rows -- expand parameters so that we have a list of tables local i = 1 while (i <= #rows) do local l = rows[i] if type(l) == 'function' then l = l(localdata, localdata.item) end if (type(l) == 'table') and (l.type == 'multi') then table.remove(rows, i) for j, row in ipairs(l.rows) do table.insert(rows, i + j - 1, row) end elseif type(l) == 'nil' then table.remove(rows, i) elseif type(l) ~= 'table' then return error('les lignes d\'infobox ("rows") doivent être des tables, est ' .. type(l)) else i = i + 1 end end -- CREATE ROW local expandedrows = {} for k, row in ipairs(rows) do local v = p.buildblock(row) if v then table.insert(expandedrows, v) end end if (#expandedrows == 0) then return nil end rows = expandedrows -- ADD TITLE local title if params.title or params.singulartitle or params.pluraltitle then local text if #rows > 1 and params.pluraltitle then text = params.pluraltitle elseif #rows == 1 and params.singulartitle then text = params.singulartitle else text = params.title end local style = params.titlestyle or {} style['text-align'] = style['text-align'] or 'center' style['color'] = style['color'] or thirdcolor style['background-color'] = style['background-color'] or maincolor local colspan ='2' title = mw.html.create('caption') :attr({colspan = colspan}) :css(style) :wikitext(text) :done() end if title then tab:node(title) end for i, j in pairs (rows) do tab:node(j) end if params.separator then local separator = p.separator(params) tab:node(separator) end tab:allDone() return tab end p.buildTable = p.buildtable function p.buildinvalidblock(args) addMaintenanceCat(i18n['default cat']) local text = '' if type(args) ~= 'table' then text = "Les blocs d'infobox doivent être des tables" else text = i18n["invalid block type"] .. ' : ' .. (args.type or '??') end return text end p.buildInvalidBlock = p.buildinvalidblock function p.buildmap(params) -- paramètre d'affichage local maplist = getValue(params.maps) local pointtype = params.pointtype local maptype = params.maptype -- choisit le type de carte le plus approprié (relief, administratif, etc.) if type(maplist) == 'function' then maplist = maplist(localdata, localdata.item) end local width = tonumber(params.width) or 280 if width > 280 then addMaintenanceCat("Infobox avec une image trop grande") return 'image trop grande, la largeur doit être inférieure ou égale à 280px' end -- récupération des données locales local pointtable = {} local globe = params.globe if params.latitude then local lat, long if type(params.latitude) == 'function' then lat, long = params.latitude(localdata, localdata.item), params.longitude(localdata, localdata.item) else lat, long = localdata[params.latitude], localdata[params.longitude] end if lat then table.insert(pointtable, {latitude = lat, longitude = long}) end end -- récupération des données wikidata local function processWDval(claim, displayformat) if not claim then return nil end local val = wd.formatSnak( claim.mainsnak ) return {latitude = val.latitude, longitude = val.longitude, globe = val.globe, marker = displayformat.marker} end local function getWDvals(query) query.excludespecial = true query.numval = query.numval or 1 query.entity = query.entity or localdata.item local claims = wd.getClaims(query) if (not claims) then return end for i, claim in ipairs(claims) do claim = processWDval(claim, query) table.insert(pointtable, claim) end end if (#pointtable == 0) and localdata.item and params.wikidata and (params.wikidata ~= '-') then for i, query in ipairs(params.wikidata) do if type(query) == 'function' then query = query() end if query then getWDvals(query) end end end if (not pointtable) or (#pointtable == 0) then return nil end local newparams = {maplist = maplist, pointtype = pointtype, maptype = maptype, width = width, item = localdata.item, pointtable = pointtable, globe = globe, marker=params.marker, default_zoom=params.default_zoom, ids = params.ids, markercolor = params.markercolor, shapecolor = params.shapecolor } if params.params and type(params.params) == 'table' then -- paramètres additionnels for i, j in pairs(params.params) do newparams[i] = j end end return require('Module:Carte').multimap(newparams) end p.buildMap = p.buildmap function p.buildexternaltext(params) local value = getValue(params.value) if value and (type(value) == 'string') then externaltext = externaltext .. value end end p.buildExternalText = p.buildexternaltext function p.buildfooter(params) if not params then params = {} end local classes = 'navbar noprint bordered navigation-not-searchable ' .. (params.class or '') local style = params.style or {} style['border-top'] = style['border-top'] or '1px solid ' .. maincolor local backlinkstr = '[' .. tostring( mw.uri.fullUrl( page.prefixedText, 'veaction=edit&section=0' ) ) .. ' ' .. i18n['edit'] .. ']' .. ' - [' .. tostring( mw.uri.fullUrl( page.prefixedText, 'action=edit&section=0' ) ) .. ' ' .. i18n['edit code'] .. ']' local itemlinkstr if localdata.item and localdata.item ~= '-' then itemlinkstr = '[[d:' .. localdata.item .. '|' .. i18n['edit item'] .. ']]' end local editstr = backlinkstr if itemlinkstr then editstr = editstr .. ' - ' .. itemlinkstr end local editlinkspan = mw.html.create('span') :css({['text-align'] = "left"}) :addClass('plainlinks') :wikitext(editstr) :done() local doclinkstr = '[[Fichye:Info Simple.svg|12px|link=' .. localdata.templatename .. '|' .. i18n['see doc'] .. ']]' -- si ce lien ne marche pas toujours, il faut ajouter un variable pour le nom de l'infobox récupéré par le frame local doclinkspan = mw.html.create('span') :css({['text-align'] = "right"}) :wikitext(doclinkstr) :done() local footer = mw.html.create('p') :addClass(classes) :css(style) :node(editlinkspan) :node(doclinkspan) return footer end p.buildFooter = p.buildfooter function p.buildblock(block) if type(block) == 'function' then block = block( localdata ) end local blocktypes = { -- list of functions for block buildings ['invalid'] = p.buildinvalidblock, ['external text'] = p.buildexternaltext, ['footer'] = p.buildfooter, ['images'] = p.buildimages, ['map']= p.buildmap, ['mixed'] = p.buildrow, ['navigator'] = p.buildnavigator, ['table'] = p.buildtable, ['row'] = p.buildrow, ['row1col'] = p.buildrow1col, ['succession'] = p.buildsuccession, ['text'] = p.buildtext, ['title'] = p.buildtitle, } if type(block) ~= 'table' or (not block.type) or (not blocktypes[block.type]) then return blocktypes['invalid'](block) end return blocktypes[block.type](block) end p.buildBlock = p.buildblock function p.build() localdata = require( 'Module:Infobox/Localdata' ) if type( localdata.item ) == 'table' then localdata.item = localdata.item.id end -- assign rank to the infobox, "secondary" means special formatting like no displaytitle for coordinates local infoboxrank = 'main' -- main infobox of the page, with coordinates displayed in title etc. if page.namespace ~= 0 then infoboxrank = 'secondary' end -- if infobox is linked to another item: rank = secondary if localdata.item then local itemlink = mw.wikibase.sitelink(localdata.item) local pagetitle = page.prefixedText if (itemlink or '') ~= pagetitle then infoboxrank = 'secondary' end end localdata.infoboxrank = infoboxrank -- load infobox module page local moduledata = require('Module:Infobox/' .. localdata.modulename) moduledata.name = localdata.modulename -- maintenance categories given by the module page if moduledata.categories then for i, j in pairs(moduledata.categories) do if (type(j) == 'string') then addMaintenanceCat(j) end if (type(j) == 'table') then addMaintenanceCat(j[1],j[2]) end end end -- defines main color maincolor = localdata['couleur infobox'] or localdata['couleur boîte'] or localdata['couleur boite'] or moduledata.maincolor or maincolor secondcolor = moduledata.secondcolor or secondcolor thirdcolor = localdata['texte noir'] or localdata['couleur texte'] or moduledata.thirdcolor or thirdcolor if ( #maincolor == 6 or #maincolor == 3 ) and maincolor:match( '^%x+$' ) then maincolor = '#' .. maincolor end if thirdcolor == 'oui' or thirdcolor == 'true' then thirdcolor = '#000' elseif thirdcolor == 'non' or thirdcolor == 'false' then thirdcolor = '#fff' end -- classes local classes = mw.getCurrentFrame():expandTemplate{ title = 'Classes début infobox', args = { version = '3' } } classes = classes .. ' large ' .. (moduledata.class or '') -- style local style = moduledata.style or {} -- build infobox infobox :addClass(classes) :css(style) for i, j in pairs( moduledata.parts ) do infobox:node( p.buildblock(j) ) end infobox :node(p.buildfooter(moduledata.footer)) :done() return tostring(infobox) .. externaltext, maintenance end return p 6fq096x3719svk63us5vx1zslrql2tq Vincent van Gogh 0 62847 856327 856163 2024-11-16T12:45:45Z Kitanago 19629 856327 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an olandè : /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawolann pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi, ki gen ladan 652 lèt voye bay frè li. [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref> Plizyè manm nan fanmi Van Gogh gen menm premye non (egzanp, "Theodorus" pou papa ak frè Vincent) oswa menm premye non (egzanp, "Vincent Willem" ak "Cornelius Vincent"). Sitiyasyon sa a jwenn tou pami frè ak sè papa Vincent yo (egzanp, "Hendrik Vincent van Gogh" ak "Vincent van Gogh" pou de nan tonton Vincent yo). Pou diminye risk konfizyon, atik la itilize [[diminitif]].</ref>, ak ki moun li kenbe yon relasyon sere tou de pèsonèlman ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis twal ak desen ki date sitou nan ane 1880. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen 19yèm syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, miyò Anthon van Rappard, Émile Bernard ak Paul Gauguin. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve ak Eugène Delacroix, pandan li ap tire enspirasyon nan Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgar Degas ak Paul Signac. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan Lafrans, Netherlands, Bèljik ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon espozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis tout tan == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (album)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990 : [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 (Rautavaara)|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal) ; II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ) ; III. ''St Remi'' ; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valery Aubertin|Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]] : ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jan Ferrat|Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Moun]] [[Kategori:Atis]] [[Kategori:La]] [[Kategori:Penti]] [[Kategori:Pent neyèlandè]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] hfj318pw3imrlnq5cgmot7sgyw0d4yy 856360 856327 2024-11-16T14:29:24Z Kitanago 19629 /* Mizik */ 856360 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an olandè : /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawolann pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi, ki gen ladan 652 lèt voye bay frè li. [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref> Plizyè manm nan fanmi Van Gogh gen menm premye non (egzanp, "Theodorus" pou papa ak frè Vincent) oswa menm premye non (egzanp, "Vincent Willem" ak "Cornelius Vincent"). Sitiyasyon sa a jwenn tou pami frè ak sè papa Vincent yo (egzanp, "Hendrik Vincent van Gogh" ak "Vincent van Gogh" pou de nan tonton Vincent yo). Pou diminye risk konfizyon, atik la itilize [[diminitif]].</ref>, ak ki moun li kenbe yon relasyon sere tou de pèsonèlman ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis twal ak desen ki date sitou nan ane 1880. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen 19yèm syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, miyò Anthon van Rappard, Émile Bernard ak Paul Gauguin. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve ak Eugène Delacroix, pandan li ap tire enspirasyon nan Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgar Degas ak Paul Signac. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan Lafrans, Netherlands, Bèljik ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon espozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis tout tan == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valery Aubertin|Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]] : ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jan Ferrat|Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Moun]] [[Kategori:Atis]] [[Kategori:La]] [[Kategori:Penti]] [[Kategori:Pent neyèlandè]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] 3axhl01bk6ymvfwuqe27raagj10obns 856379 856360 2024-11-16T15:36:25Z Kitanago 19629 856379 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an olandè : /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawolann pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi, ki gen ladan 652 lèt voye bay frè li. [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref> Plizyè manm nan fanmi Van Gogh gen menm premye non (egzanp, "Theodorus" pou papa ak frè Vincent) oswa menm premye non (egzanp, "Vincent Willem" ak "Cornelius Vincent"). Sitiyasyon sa a jwenn tou pami frè ak sè papa Vincent yo (egzanp, "Hendrik Vincent van Gogh" ak "Vincent van Gogh" pou de nan tonton Vincent yo). Pou diminye risk konfizyon, atik la itilize [[diminitif]].</ref>, ak ki moun li kenbe yon relasyon sere tou de pèsonèlman ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis twal ak desen ki date sitou nan ane 1880. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen 19yèm syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, miyò Anthon van Rappard, Émile Bernard ak Paul Gauguin. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve ak Eugène Delacroix, pandan li ap tire enspirasyon nan Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgar Degas ak Paul Signac. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan Lafrans, Netherlands, Bèljik ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon espozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis tout tan == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Moun]] [[Kategori:Atis]] [[Kategori:La]] [[Kategori:Penti]] [[Kategori:Pent neyèlandè]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] m4e7edi22qpesxys08vxmidqgkq7swq 856389 856379 2024-11-16T16:16:51Z Kitanago 19629 /* Lyen deyò */ 856389 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an olandè : /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawolann pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi, ki gen ladan 652 lèt voye bay frè li. [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref> Plizyè manm nan fanmi Van Gogh gen menm premye non (egzanp, "Theodorus" pou papa ak frè Vincent) oswa menm premye non (egzanp, "Vincent Willem" ak "Cornelius Vincent"). Sitiyasyon sa a jwenn tou pami frè ak sè papa Vincent yo (egzanp, "Hendrik Vincent van Gogh" ak "Vincent van Gogh" pou de nan tonton Vincent yo). Pou diminye risk konfizyon, atik la itilize [[diminitif]].</ref>, ak ki moun li kenbe yon relasyon sere tou de pèsonèlman ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis twal ak desen ki date sitou nan ane 1880. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen 19yèm syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, miyò Anthon van Rappard, Émile Bernard ak Paul Gauguin. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve ak Eugène Delacroix, pandan li ap tire enspirasyon nan Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgar Degas ak Paul Signac. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan Lafrans, Netherlands, Bèljik ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon espozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis tout tan == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Catégorie:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] pjthwsj1htx8g052m8086bkfasvbw02 856390 856389 2024-11-16T16:18:28Z Kitanago 19629 /* Lyen deyò */ 856390 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an olandè : /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawolann pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi, ki gen ladan 652 lèt voye bay frè li. [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref> Plizyè manm nan fanmi Van Gogh gen menm premye non (egzanp, "Theodorus" pou papa ak frè Vincent) oswa menm premye non (egzanp, "Vincent Willem" ak "Cornelius Vincent"). Sitiyasyon sa a jwenn tou pami frè ak sè papa Vincent yo (egzanp, "Hendrik Vincent van Gogh" ak "Vincent van Gogh" pou de nan tonton Vincent yo). Pou diminye risk konfizyon, atik la itilize [[diminitif]].</ref>, ak ki moun li kenbe yon relasyon sere tou de pèsonèlman ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis twal ak desen ki date sitou nan ane 1880. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen 19yèm syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, miyò Anthon van Rappard, Émile Bernard ak Paul Gauguin. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve ak Eugène Delacroix, pandan li ap tire enspirasyon nan Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgar Degas ak Paul Signac. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan Lafrans, Netherlands, Bèljik ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon espozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis tout tan == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) ===Baz done ak diksyonè=== {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Catégorie:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] mwuohfr02gl3p3tvo2t13pjzjw1ddjk 856391 856390 2024-11-16T16:19:08Z Kitanago 19629 /* Lyen deyò */ 856391 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an olandè : /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawolann pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi, ki gen ladan 652 lèt voye bay frè li. [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref> Plizyè manm nan fanmi Van Gogh gen menm premye non (egzanp, "Theodorus" pou papa ak frè Vincent) oswa menm premye non (egzanp, "Vincent Willem" ak "Cornelius Vincent"). Sitiyasyon sa a jwenn tou pami frè ak sè papa Vincent yo (egzanp, "Hendrik Vincent van Gogh" ak "Vincent van Gogh" pou de nan tonton Vincent yo). Pou diminye risk konfizyon, atik la itilize [[diminitif]].</ref>, ak ki moun li kenbe yon relasyon sere tou de pèsonèlman ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis twal ak desen ki date sitou nan ane 1880. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen 19yèm syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, miyò Anthon van Rappard, Émile Bernard ak Paul Gauguin. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve ak Eugène Delacroix, pandan li ap tire enspirasyon nan Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgar Degas ak Paul Signac. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan Lafrans, Netherlands, Bèljik ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon espozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis tout tan == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) ===Baz done ak diksyonè=== {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Kategori:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] mdjbg048u0vo4jvw55xru0277ylk5v9 856473 856391 2024-11-16T22:38:56Z Kitanago 19629 856473 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawolann pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi, ki gen ladan 652 lèt voye bay frè li. [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref> Plizyè manm nan fanmi Van Gogh gen menm premye non (egzanp, "Theodorus" pou papa ak frè Vincent) oswa menm premye non (egzanp, "Vincent Willem" ak "Cornelius Vincent"). Sitiyasyon sa a jwenn tou pami frè ak sè papa Vincent yo (egzanp, "Hendrik Vincent van Gogh" ak "Vincent van Gogh" pou de nan tonton Vincent yo). Pou diminye risk konfizyon, atik la itilize [[diminitif]].</ref>, ak ki moun li kenbe yon relasyon sere tou de pèsonèlman ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis twal ak desen ki date sitou nan ane 1880. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen 19yèm syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, miyò Anthon van Rappard, Émile Bernard ak Paul Gauguin. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire Jean-François Millet, Rembrandt, Frans Hals, Anton Mauve ak Eugène Delacroix, pandan li ap tire enspirasyon nan Hiroshige, Claude Monet, Adolphe Monticelli, Paul Cézanne, Edgar Degas ak Paul Signac. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan Lafrans, Netherlands, Bèljik ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon espozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis tout tan == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) ===Baz done ak diksyonè=== {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Kategori:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] jjujjjai87e887960v0lo98lw18hli3 856474 856473 2024-11-16T22:57:31Z Kitanago 19629 856474 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref group="Note">Plusieurs membres de la famille Van Gogh ont le même prénom (exemple, « Theodorus » pour le père et le frère de Vincent) ou des prénoms semblables (exemple, « Vincent Willem » et « Cornelius Vincent »). Cette situation se retrouve également parmi les frères et les sœurs du père de Vincent (exemple, « Hendrik Vincent van Gogh » et « Vincent van Gogh » pour deux oncles de Vincent). Pour diminuer les risques de confusion, l'article a recours à des [[Diminutif|diminutifs]].</ref>, ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[1880 (almanak gregoryen)|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) ===Baz done ak diksyonè=== {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Kategori:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] qumcmmhbahk7o2euvbh1ug9ke65nf40 856478 856474 2024-11-16T23:01:24Z Kitanago 19629 856478 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref group="Note">Plusieurs membres de la famille Van Gogh ont le même prénom (exemple, « Theodorus » pour le père et le frère de Vincent) ou des prénoms semblables (exemple, « Vincent Willem » et « Cornelius Vincent »). Cette situation se retrouve également parmi les frères et les sœurs du père de Vincent (exemple, « Hendrik Vincent van Gogh » et « Vincent van Gogh » pour deux oncles de Vincent). Pour diminuer les risques de confusion, l'article a recours à des [[Diminutif|diminutifs]].</ref>, ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[1880 nan atizay|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) ===Baz done ak diksyonè=== {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Kategori:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] 2hmilajpqlbwa8ysfd6mextma3sc1sd 856480 856478 2024-11-16T23:02:53Z Kitanago 19629 856480 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref group="Note">Plusieurs membres de la famille Van Gogh ont le même prénom (exemple, « Theodorus » pour le père et le frère de Vincent) ou des prénoms semblables (exemple, « Vincent Willem » et « Cornelius Vincent »). Cette situation se retrouve également parmi les frères et les sœurs du père de Vincent (exemple, « Hendrik Vincent van Gogh » et « Vincent van Gogh » pour deux oncles de Vincent). Pour diminuer les risques de confusion, l'article a recours à des [[Diminutif|diminutifs]].</ref>, ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[1880 nan atizay plastik|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) ===Baz done ak diksyonè=== {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Kategori:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] 2h44jn8ozxk9q1c0r5pw9wd2tr2us6w 856482 856480 2024-11-16T23:04:06Z Kitanago 19629 856482 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref group="Note">Plusieurs membres de la famille Van Gogh ont le même prénom (exemple, « Theodorus » pour le père et le frère de Vincent) ou des prénoms semblables (exemple, « Vincent Willem » et « Cornelius Vincent »). Cette situation se retrouve également parmi les frères et les sœurs du père de Vincent (exemple, « Hendrik Vincent van Gogh » et « Vincent van Gogh » pour deux oncles de Vincent). Pour diminuer les risques de confusion, l'article a recours à des [[Diminutif|diminutifs]].</ref>, ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[Deseni 1880 nan atizay plastik|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) ===Baz done ak diksyonè=== {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Kategori:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] giu60lwefy7px2dymx8zbr1d7cixnio 856496 856482 2024-11-16T23:51:27Z Kitanago 19629 /* Nòt ak referans */ 856496 wikitext text/x-wiki {{redirect|Van Gogh}} {{infobox Atis |non= Vincent van Gogh |imaj= Van Gogh - Selbstbildnis mit verbundenem Ohr.jpeg |lejand=''Otopòtrè atis la'', 1889, lwil sou twal,<br> [[Pari]], [[mize Orsay]] (F627/JH1772)<ref group=Note name=catalogues>Van Gogh a peint des centaines de toiles et plusieurs sont ressemblantes ou ont le même thème. Au début du {{s-|XXI}}, il existe deux catalogues relativement exhaustifs de celles-ci : # ''L'Œuvre de Vincent van Gogh'' par Jacob Baart de la Faille (1928) en 6 volumes ; # ''The Complete Van Gogh'' de Jan Hulsker (1980). Lorsqu'on lit « F627 », il faut comprendre qu'il s'agit de la peinture {{numéro|627}} de l'ouvrage de de la Faille, alors que « JH1772 » renvoie à la peinture {{numéro|1772}} de Hulsker.</ref>. | non nesans = Vincent Willem van Gogh |dat nesans= {{dat nesans|30|mas|1853|nan la plastik}} | lye nesans = [[Zundert|Groot Zundert]] ([[Peyiba]]) | lye lanmö = [[Auvers-sur-Oise]] ([[France]]) | nasyonalite = {{drapo|Peyiba}} [[Peyiba|Neyèlandèz]] |aktivite=[[atis pent|pent]], [[desinatè]] |diplòm= |etid= |mouvman= [[Pòs-enpresyonis]], [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] |enfliyanse pa = [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]], [[Eugène Delacroix]], [[Adolphe Monticelli]]<ref>{{Lien web |langue=fr |url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let670/print.html |titre=670 To Willemien van Gogh. Arles, on or about Sunday, 26 August 1888. |auteur=Vincent van Gogh |date= 26 août 1888 |éditeur=Van Gogh Museum |consulté le= 6 juin 2014 }}</ref> |peyi nesans=[[Peyiba]] |dat lanmò= [[29 jiyè]] [[1890]] |Lye lanmò= [[Auvers-sur-Oise]] |Peyi lanmò= [[Frans]] |enfliyanse = [[Ekspresyonis]] |zèv prensipal = * ''[[Manjè pòmdetè yo|Les Mangeurs de pommes de terre]]'' * ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|La Chambre de Van Gogh à Arles]]'' * ''Les Tournesols'' * ''[[Nuit zetwal (1889)|La Nuit étoilée]]'' * ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' * ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' * ''La Maison blanche, la nuit'' * ''Terrasse du café le soir '' |nòt= }} '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref group="Note">Plusieurs membres de la famille Van Gogh ont le même prénom (exemple, « Theodorus » pour le père et le frère de Vincent) ou des prénoms semblables (exemple, « Vincent Willem » et « Cornelius Vincent »). Cette situation se retrouve également parmi les frères et les sœurs du père de Vincent (exemple, « Hendrik Vincent van Gogh » et « Vincent van Gogh » pour deux oncles de Vincent). Pour diminuer les risques de confusion, l'article a recours à des [[Diminutif|diminutifs]].</ref>, ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[Deseni 1880 nan atizay plastik|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. == Biyografi == === Fanmi === [[Fichye:Famille_van_Gogh.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/12/Famille_van_Gogh.JPG/290px-Famille_van_Gogh.JPG|alt=Fotomataj fanmi Vincent van Gogh.|thumb|'''Fanmi Vincent van Gogh'''Anwo: papa l 'Theodorus van Gogh ak manman l' Anna Cornelia van Gogh (ne Carbentus) Anba : Vincent Willem, Anna Cornelia, Theo, Elisabetha Huberta, Willemina Jacoba ak Cornelis Vincent.]]Fanmi Van Gogh, ki soti nan ansyen boujwazi a, te deja remakab nan XVIyèm syèk la. Eta [[Pastè (Krisyanis)|pastè]] a se yon tradisyon fanmi , menm jan ak biznis la nan atizay. Granpapa Vincent a (1789-1874) pou egzanp te ale nan klas nan fakilte a nan teyoloji nan [[Inivèsite Leiden]] jiska 1811. Twa (3) nan pitit gason li yo te vin [[machann atizay]]. Papa li Theodorus gen dis (10) frè ak sè. Plizyè tonton patènèl pral jwe yon wòl desizif nan lavi Vincent. Hendrick Vincent van Gogh, " Eh», se yon machann atizay nan [[Briksèl]], "Jan", se yon [[Amiral|admiral]] e resevwa Vincent lakay li nan [[Amstèdam]] pou plis pase yon ane. Cornelis Marinus van Gogh, " Kòn», se tou yon machann atizay. Parenn li [[Vincent van Gogh (machann atizay)|Vincent van Gogh]], " San», se asosye ak chèn nan galri nan Piblikatè atis Parisyen [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]] <ref>{{Nl}} [https://www.vangoghmuseum.nl/nl/verhalen/broederliefde#2?v=1 « Allebei in de kunst »], sur le site du ''Van Gogh Museum'' (Amsterdam).</ref> . === Jenès === ==== 1853-1869 ==== Fanmi Van Gogh mennen yon vi senp. Atmosfè travay di nan kay paran an te gen yon efè pwofon sou jèn Vincent la, ki te yon timoun serye, an silans ak reflechi. Nan mwa janvye 1861, Vincent Van Gogh te antre nan lekòl [[Zundert]], ki te gen desan (200) elèv.<ref>{{Cite web|url=http://www.kronobase.org/chronologie-texte-Vincent+van+Gogh.html|title=Chronologie: Vincent van Gogh|website=www.kronobase.org|access-date=2018-05-29}}</ref> Yo te retire li nan lekòl la epi, nan fen ane 1861, Anna Birnie (1844-1917) <ref>{{Cite web|url=https://www.smithsonianmag.com/smart-news/research-reveals-van-goghs-artistic-governess-180973245/|title=Research Reveals Vincent van Gogh's Artistic Governess|last=Daley|first=Jason|website=Smithsonian Magazine|language=en|access-date=2020-06-26}}</ref> te anboche kòm yon gouvèvèns pou bay leson Vincent ak sè l ', Anna. Li anseye yo, pami lòt bagay, desen. 1 oktòb 1864, li te ale nan lekòl [[Internasyon (lekòl)|pansyon]] Jan Provily nan [[Zevenbergen]], yon vil ki atache ak minisipalite [[Moerdijk]] a trant kilomèt de lakay li. Se la li te aprann [[Lang franse|franse]], [[Lang angle|angle]] ak [[Lang alman|alman]] . Li te fè premye tantativ li tou pou fè desen la . Sou 15 septanm 1866, li te antre nan William II College, nan [[Tilburg]] . Pwofesè desen li te pent [[Constant Cornelis Huijsmans]] nan <ref>Vincent van Gogh suit les cours de Huijsmans de 1866 à 1868, selon {{Nl}} Wilma van Giersbergen, « De tekenklas en Vincent van Gogh » dans ''De kunst is geheel en al bijzaak, de moeizame carrière van C.C. Huijsmans (1810-1886), tekenmeester in Brabant'', Amsterdam, 2003, {{p.|173-174}}.</ref> . Vincent pa t wè distans sa a. Nan mwa mas 1868, li prese kite etablisman an epi li tounen bay paran li nan Zundert. ==== 1869-1878 ==== {{anpil imaj|footer|||align=right|direction=horizontal|header=|header_align=left/right/center|header_background=|footer_align=left/right/center|footer_background=|width=|image1=VincentVanGoghFoto.jpg|width1=120|caption1=Vincent van Gogh a laj 18 ane<ref>Tralbaut1969</ref>{{,}}<ref>Pickvance</ref>.|alt1=Vincent van Gogh a laj 18 ane|image2=Theo van Gogh 1878 (cropped).jpg|width2=105|caption2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane.|alt2=Theodorus van Gogh a laj 21 ane}} Nan dat 30 jiyè 1869, nan laj 16 ane, Vincent te kite kay fanmi an pou li vin yon apranti nan Goupil & Cie nan [[Layè|La Haye]], yon konpayi tonton li Hein te fonde. Konpayi entènasyonal sa a, ki te vann penti, desen ak repwodiksyon, Hermanus Tersteeg te dirije, pou moun atis la te gen anpil respè. Nan 1871, papa l te transfere nan [[Helvoirt]]. Vincent te pase jou ferye li yo an 1872, anvan li te vizite Theo nan Briksèl. Apre aprantisaj li, Goupil & Cie . Nan mwa jen 1873, [[Adolphe Goupil]] te voye l nan branch [[Lonn|Lond]] ak akò [[Vincent van Gogh (machann atizay)|tonton li Cent]] . Dapre pwochen madanm Theo a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]] aka "Jo", se peryòd ki pi kontan nan lavi l . Li reyisi e, a 20 ans an, li touche plis pase papa l. Li tonbe damou ak Eugénie Loyer <ref>Selon kwonoloji [[Pascal Bonafoux]] tabli nan ''Lèt pou frè l Theo'', {{p.}}15, jèn fi a rele Ursula..</ref>, pitit fi pwopriyetè li nan [[Brixton]], men lè li revele santiman li ba li, li admèt li ke li te deja fiyanse an kachèt ak lokatè anvan an . Van Gogh izole tèt li pi plis ak plis. An menm tan, li te devlope yon gwo enterè nan relijyon. Zele relijye li te pran yon pwopòsyon ki te enkyete fanmi l. Nan dat 12 novanm 1873, Tonton li Sent te transfere Theo nan branch nan La Haye. Nan mitan mwa me 1875, papa li ak tonton li te voye Vincent nan [[Pari]], nan katye jeneral prensipal Goupil & C nan 9 rue Chaptal. Sezi wè atizay trete kòm yon pwodui ak yon komodite, li pale de li ak kèk kliyan, ki lakòz ranvwa li nan dat 11 avril 1876 <ref> Delaunay, 1988 </ref>{{,}}<ref>Z-13 </ref>. Antretan, fanmi van Gogh te deplase nan [[Etten-Leur|Etten]], yon vilaj nan nò Brabant. Lè sa a, van Gogh te santi yon vokasyon espirityèl ak relijye. Li te retounen nan [[Angletè]] kote pou yon tan li te travay sou yon baz volontè, premye kòm yon ranplasan pwofesè nan yon ti [[Internasyon (lekòl)|lekòl pansyon]] ki gen gade pò a nan [[Ramsgate]], kote li te angaje. Li trase kèk desen vil la. Theo, frè li, li ekri <ref name="Fot Òtograf"> Sityasyon yo bay jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan''Les Lettres''.</ref> : « Nan Lonn, mwen souvan te sispann fè desen sou bank yo nan Thames sou wout mwen tounen soti nan Southampton Street nan aswè a, epi li te rive nan anyen ; yon moun ta dwe eksplike pèspektiv a pou mwen. Kòm lekòl la te pita pou ale nan Isleworth nan [[mitan sèks|Middlesex]] <ref>Nan kòmansman {{s-|XXI}}, li te jwenn li nan [[London Borough of Hounslow|district londonien de Hounslow]]</ref> » Gogh te deside ale la. Men, mouvman an finalman pat pran plas. Li rete kanpe, li vin yon animatè [[metodis]] fèvan epi li vle « preche levanjil la toupatou » . Nan fen mwa oktòb 1876, li te bay premye prèch li nan ''Legliz Metodis Wesleyan'' nan [[Richmond (Yorkshire Nò)|Richmond]]. Nan mwa novanm, yo te anboche li kòm asistan nan ''Legliz Kongregasyon an'' nan Turnham Green. Nan [[Nwèl]] 1876, li te retounen bay paran li. Aprè sa, fanmi li te ankouraje li pou li travay nan yon [[Bibliyotèk|libreri]] nan [[Dordrecht]] nan Peyiba pou kèk mwa. Sepandan, li pa kontan la. Li pase pifò tan li nan chanm dèyè magazen an ap fè desen oswa tradui pasaj nan [[Bib|Bib la]] an Angle, Fransè ak Alman. Lèt li yo gen plis ak plis tèks relijye. Kookasyon li nan epòk la, yon jèn pwofesè yo rele Görlitz, ta pita eksplike ke Van Gogh te manje ti kras : « Li pa manje vyann, jis yon ti moso nan dimanch, epi sèlman apre mèt kay nou an ensiste pou yon tan long. Quatre pommes de terre avec un soupçon de sauce et une bouchée de légumes constituaient son dîner. » Soutni li nan dezi li pou li vin yon pastè, fanmi l te voye l nan mwa me 1877 [[Amstèdam]], kote li te rete ak tonton Jan, ki te yon admiral. Vincent tap prepare pou kolèj ak etidye [[teyoloji]] ak tonton li Johannes Stricker, yon reyolojyen <ref>Johannes Stricker miyò pibliye premye ''Lavi Jezi'' ki disponib nan Peyiba</ref> respekte. Li echwe egzamen li yo. Aprè sa, li te kite kay tonton Jan, an Jiyè 1878, pou li te retounen lakay fanmi [[Etten-Leur|Etten]]. Li te pran leson pandan twa (3) mwa nan lekòl Pwotestan nan [[Laeken]], toupre Briksèl, men li te echwe ankò e li te abandone etid li pou li te vin yon [[predikatè layik|predikatè pwofàn]]. Nan kòmansman Desanm 1878, li te jwenn yon misyon kòm [[Evanjelizasyon|evanjelis]] nan Bèljik, ak [[Minè (metye)|minè yo]] chabon nan [[Borinaj]], nan rejyon [[Mons]]. Se la li te vin tounen yon predikatè solidarite ak lit kont patwon yo, men li te deja fè aprantisaj imaj li a lè li te vizite tout gwo mize nan gwo vil li te pase lè li t ̽ap travay nan Goupil & Cie.<ref>"Bonafoux"</ref> ====1879-1880==== [[Fichye:Vincent van Gogh - Wasmes - Maison du boulanger Denis - Angle Rue du petit-Wasmes et Rue Wilson-002.JPG|vignette|gauche|Vincent van Gogh (1878-1879), Wasmes, kay boulanje Denis, kwen ri du Petit-Wasmes ak ri Wilson.]] [[Fichye:Cuesmes_JPG001.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/4/48/Cuesmes_JPG001.jpg/220px-Cuesmes_JPG001.jpg|vignette|Kay kote Vincent van Gogh te rete nan [[Cuesmes]] ( [[Bèljik]] ), nan 1878.]] Travèse li nan Borinage nan Bèljik te kòmanse nan [[patiraj (komin)|Patiraj]] (jodi a nan komin [[Colfontaine]] ) an 1878. Li te akeyi la pa yon evanjelis ki enstale l ak yon kiltivatè nan [[Wam (Kòfontèn)|Wam]]. Trè vit, li te jije kay sa a twò abondan epi, nan mwa Out, li te ale nan [[Kwèm]] pou l rete ak yon lòt evanjelis. Ale nan fen konviksyon li yo, Van Gogh deside viv tankou moun li preche yo, pataje difikilte yo, menm dòmi sou pay nan yon ti joupa. Li konsakre tout bagay pou minè ak fanmi yo. Li menm ale osi lwen ke desann nan yon pi min [[Min chabon nan Marcasse|chabonaj an Makas]], 700 mèt pwofondè. Pandan yon eksplozyon gaz, li sove yon minè. Men, aktivite li antanke pastè travayè pa t pran tan pou yo dezapwouve , sa ki te choke li. Yo te akize l kòm yon lidè, li te oblije abandone misyon an - komite evanjelizasyon an sispann - ke li te bay tèt li . Li kenbe imaj mizè imen an ki pral parèt nan yon pati nan travay li. Apre evènman sa yo, li te ale nan Brussels epi retounen yon ti tan nan Cuesmes, kote li te rete nan yon kay. Men, anba presyon paran li yo, li retounen [[Etten-Leur|Etten]] . Li te rete san fè anyen konsa jouk mas 1880, ki te de pli zan pli enkyete fanmi li. Vincent ak Theo diskite sou avni li: tansyon sa yo anpeche yo kominikasyon pou prèske yon ane. Anplis de sa, yon konfli grav pete ant Vincent ak papa l ', dènye a ale twò lwen ke yo mande pou fè pitit gason l admèt nan [[Lopital sikyatrik|azil]] [[Geel]] la. Li te kouri ankò epi li te pran refij nan [[Kwèm]], kote li te pase nwit jiska oktòb 1880 ak yon minè. Antretan, Theo jwenn yon travay ki estab nan Goupil & Csa [[Pari]] . ===Matirite=== [[Fichye:VanGogh deplacements maturite.jpg|gauche|vignette|upright=1.1|Deplasman Van Gogh. Chak nimewo sou kat la koresponn ak youn nan foto ki anfas yo.]] <gallery mode="packed" perrow="6"> Fichye:Maison natale de Vincent Van Gogh.jpg|1. [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), 30 mas 1853 (nesans) Fichye:BRUXELLES Maison du Roi.jpg|2. [[Briksèl]] ([[Bèljik]]), soti oktòb 1880 rive avril 1881 Fichye:Etten-leur 007.jpg|3. [[Etten-Leur|Etten]] ([[Peyiba]]), depi avril 1881 rive desanm 1881 Fichye:Vincent Willem van Gogh 016.jpg|4. [[Layè|La Haye]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1881 rive deptanm 1883 Fichye:Van Gogh Huis - Nieuw-Amsterdam.JPG|5. [[Drenthe]] ([[Peyiba]]), soti septanm 1883 rive desanm 1883 Fichye:Nuenen-Berg-Gedenksteen-Van-Gogh.jpg|6. [[Nuenen]] ([[Peyiba]]), depi desanm 1883 rive novanm 1885 Fichye:VanGogh-Houses Seen from the Back.jpg|7. [[Anvè]] ([[Bèljik]]), soti novanm 1885 rive fevriye 1886 Fichye:Paris rue lepic 54.jpg|8. [[Pari]], soti nan mwa fevriye 1886 rive nan mwa fevriye 1888 Fichye:2252.Maler Vincent van Gogh-Gedenkstein im -Jardin(Garten) de Ete-Arles-.JPG|9. [[Arles]] ([[Frans]]), depi fevriye 1888 pou rive me 1889 Fichye:Gogh Saint-Paul-de Mausole.jpg|10. [[Saint-Rémy-de-Provence]] ([[Frans]]), depi me 1889 pou rive me 1890 Fichye:Vincent et Théo van Gogh, tombes à Auvers-sur-Oise .jpg|11. [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), soti me 1890 rive 29 jiyè 1890 (lanmò) </gallery> Van Gogh rive nan matirite li lè li te kòmanse karyè li kòm yon atis. Li te vin pi plis enterese nan moun ki pwòch li yo ak nan sèn chak jou ke li te kòmanse dekri nan [[Desen|kwoki]] ak [[min plon]], [[chabon|fizen]] oswa [[kreyon]]. Nan mwa Oktòb 1880, li te ale nan [[Briksèl]], epi sou 15 novanm 1880, li te enskri nan [[Akademi wayal boza Briksèl]] sou konsèy pent [[Willem Roelofs]] la. Li te gen opòtinite pou l travay nan estidyo pent [[Anthon van Rappard]], ri Traversière. Sou 1e fevriye 1881, yo te nonmen Theo responsab branch Goupil & Cie sou [[Boulva Monmat]]. Lè sa a, li deside pou li bay frè li la bezwen. Vincent gen prèske 28 ane. Nan fen mwa avril 1881, Van Gogh te retounen lakay fanmi an e li te rete la jiskaske [[Nwèl|Nwèl]] la. Li sitou konsakre tan li nan lekti ak etid figi. Nan ete a, li tonbe nan renmen ak Kee Vos, pitit fi tonton l 'Stricker. Malgre refi klè Kee, yon vèv ki sot pase a, Vincent ensiste, kreye yon atmosfè de pli zan pli tansyon nan fanmi li. ==== La Have ==== [[Fichye:Vincent Van Gogh - Sorrow.JPG|redresse|thumb|''Sorrow'', 1882, mine de plomb, lavis, {{dunité|45.5|29.5|cm}}, koleksyon prive(F929/JH129).]] Apre yon diskisyon vyolan ak papa li, li te ale pou [[Layè|La Haye]], kote li te etabli nan yon estidyo modès. Se la li te resevwa leson penti nan men kouzen li pa maryaj, [[Anton Mauve]] (mari premye kouzin li [[Pòtrè Ariëtte Mauve|Ariëtte Carbentus]] ), Lè sa a, sitou pratike [[akwarèl]] ak etidye [[Pèspektiv (reprezantasyon)|pèspektiv]]. Nan mwa janvye 1881, van Gogh te rankontre yon ansyen bouzen, [[Sien (seri Van Gogh)|Sien Hoornik]], ki te kòmanse poze pou li. Nan sezon prentan 1882, tonton li Cornelis Marinus, pwopriyetè yon [[galri atizay]] ki popilè nan Amstèdam, te komisyone desen nan La Haye. Travay la pa rive nan atant yo nan tonton li, ki kanmenm ba li yon dezyèm lòd. Byenke li te dekri l an detay sa li te espere de li, li te desi ankò. Nan mwa jen 1882, entène lopital ki asosye ak yon [[Maladi ki transmèt nan sèks|maladi veneryen]] te pèmèt li rekonsilye ak paran li . Lè li lage, li te deplase nan yon estidyo pi gwo ak Sien Hoornik ak de pitit li yo. Se pandan ete 1882 ke li te kòmanse [[penti ak lwil]] . Peryòd sa a nan lavi li pèmèt li konsakre tèt li nan atizay li. Li pataje panse li sou pent li admire tankou [[Honoré Daumier|Daumier]] oswa Jean-François Millet ki gen zèv li konnen byen.<ref> Lettre nimewo 309de Vincent van Gogh à Anthon van Rappard, La Haye, le 8 février 1883 (N)</ref> {{,}} <ref>Lettre {{nimewo|310}} de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, La Haye, le 13 octobre 1883 (N)</ref> Li te egzekite anpil penti ak desen lè l sèvi avèk diferan teknik. Li voye travay li yo bay Theo epi li ekri Anthon van Rappard. Soti nan sezon prentan 1883, li te vin enterese nan konpozisyon ki pi elabore, ki baze sou desen. Trè kèk nan desen sa yo te siviv paske, manke nève ak fraîcheur dapre Theo, yo pral detwi pa Vincent. Ven mwa li te pase nan La Haye (ant 1882 ak 1883) te sanble desizif pou atis la, ki te reyalize dezi li pou kraze ak konvansyon moral yo nan anviwònman sosyal li a, ak enposib li pou mennen yon egzistans nòmal. Anpil lekti, [[Honoré de Balzac]], [[Victor Hugo]], [[Émile Zola]] oswa [[Charles Dickens]], anrichi vizyon li sou mond lan, epi ranfòse konviksyon sosyal li. Nan mwa Out 1883, li te planifye pou ale nan pwovens seksyon riral [[Drenthe]] pou jwi peyizaj li yo. Lè sa a, relasyon li ak Sien Hoornik fini. ==== Drenthe ==== Soti septanm rive desanm 1883, Vincent te rete pou kont li nan pwovens Drenthe, nan nò Netherlands, kote li te pèsiste nan penti li. Se sèl remèd li jwenn devan yon gwo santiman detrès. Li chanje akomodasyon byen souvan epi solitid la peze sou li. Tan lapli a ak difikilte finansyè Theo, frè l la, te deside pou l rantre nan fanmi l ki te etabli depi jen 1882 nan [[Nuenen]], nan nò Brabant, nan presbitè patènèl. ==== Nuenen ==== [[Fichye:VanGogh F84.jpg|vignette|gauche|redresse|''Ansyen Bell Tower nan Nuenen ("Simityè Peyizan an")'', 1885, lwil sou twal, {{dunité|65|80|cm}}, [[Amstèdam|Amsterdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F84/JH772).]] Van Gogh te pwofite yon ti estidyo ki te monte pou li nan kay fanmi an. Se la li te pwodwi seri de penti sou diferan tèm, an patikilye tise. Se nan Nuenen ke travay li revele definitivman: soti nan peryòd sa a syans pwisan nan wòch nwa nan peyizan nan travay, men tou, kèk desan (200) penti ak yon palèt nwa ak bwòs espresif, ki Lè sa a, konfime fòs li kòm yon desinè ak pent. [[Fichye:The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5c/The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg/170px-The_Potato_Eaters_-_Vincent_van_Gogh_-_.jpg|gauche|vignette|Etid pou ''[[Manjè pòmdetè yo|Manjè Pòmdetè yo]]'', 1885, lwil oliv sou twal, 33,5 × 44,4  , [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Vincent van Gogh Foundation (F77r/JH686).]] Theo ofri Vincent pou li pa peye li yon pansyon ankò men pito pou li achte tablo li yo. Se konsa, Theo achte penti ke li espere vann . Vincent kontinye wè Van Rappard ak ki moun li pentire. Pandan peryòd sa a, li te bay amatè leson penti tou. Lè sa a, nan mwa me 1884, li te lwe yon estidyo pi gwo pase sa li te genyen jiska lè sa a. [[Fichye:Van_Gogh--Paysan.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/6/63/Van_Gogh--Paysan.jpg/170px-Van_Gogh--Paysan.jpg|thumb|''Pòtre yon peyizan'', 1885, lwil sou twal, 39 × 30,5 , [[Briksèl]], [[Mize wayal Boza Bèljik]].]] Pou yon twazyèm fwa, Van Gogh tonbe damou. Li kòmanse yon relasyon ak vwazen li, Margot Begemann, ki fanmi respektif yo pa apresye. Nan mitan mwa septanm nan, Margot eseye swisid. Li te pase peryòd rekiperasyon li nan [[Utrecht]]. Sou 26 mas 1885, Papa van Gogh te mouri nan yon atak kè. Akoz relasyon difisil li genyen ak moun ki bò kote l yo, sè Vincent mande l kite presbitè a. Aprè sa, li te viv nan estidyo li ant avril ak me 1885. Pandan li te toujou nan Nuenen, li te travay sou yon seri de penti ki te dekore sal manje a nan yon zanmi k ap viv li nan [[Eindhoven]] . Lè sa a, Van Gogh te vin enterese nan atis ki renome nan Lekòl La Haye, tankou [[Théophile de Bock]] ak [[Herman Johannes van der Weele]] . Sa a se yon gwoup atis ki, ant 1860 ak 1890, te enfliyanse anpil pa penti reyalis [[Lekòl Babizon|lekòl Barbizon la]] . Pami atis sa yo, [[Johan Hendrik Weissenbruch]] oswa [[Bernard Blommers]] pa egzanp, yo site nan lèt Van Gogh pandan diskisyon li sou atizay {{,}} . Li rapid tou pou fè kòmantè sou [[Rembrandt]] ak [[Frans Hals]] lè l ap diskite sou travay yo. An menm tan an, [[Émile Zola]] te yon kritik atizay. Nan 1885, lè woman ''[[Germinal (woman)|Germinal]]'' li a te parèt, Van Gogh te pentire ''Manjè pòmdetè yo''. Yo tou de ekspoze lavi klas travayè a. Apre sejou li nan Nuenen, pase soti nan réalisme nwa sa a nan [[Koloris (penti)|koloris]], Van Gogh te pran yon nouvo UN nan penti li. Palèt li vin pi lejè ak plis kolore, pandan y ap bwòs li yo vin pi file. ==== Anvè ==== Nan [[Anvè]] ankò, nan mwa novanm 1885, li te enpresyone pa penti yo nan [[Peter Paul Rubens|Rubens]] ak dekouvri [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] yo, ki li te kòmanse kolekte nan vil sa a. Li te tou nan kapital flaman an ke atis la inogire seri pi popilè li nan [[otopòtrè]]. Li te pran plizyè leson desen e li te fè etid toutouni. Lide a tounen nan Pari plezi li. Li deja planifye pou l etidye nan estidyo [[Fernand Cormon]] epi rete ak Theo. Nan fevriye 1886 , se konsa li rive nan Pari. ==== Pari ==== Nan kòmansman mwa a nanmars 1886mas 1886, Vincent ansanm ak frè l Theo nan [[Monmat]], ak dezi a aprann sou inovasyon yo nan penti [[enpresyonis]] . Nan epòk la, Theo te responsab galri Montmartre Boussod, Valadon & Cie (siksesè Goupil & Cie ) {{,}} . Vincent tou te vin renmen [[Agostina Segatori]], pwopriyetè Italyen kabarè ''Au Tambourin'', Boulva Clichy. Se sèlman konesans nan milye atistik Parisyen an ki ka vrèman pèmèt Van Gogh renouvle ak anrichi vizyon li. Ane sa a se sa ki nan [[Uityèm ekspozisyon enpresyonis yo|dènye ekspozisyon enpresyonis]] ke Vincent dekouvri, ak nan 1887 dwe pran plas premye retwospektiv nan travay la nan [[Jean-François Millet|Millet]] <ref>"Bonafoux"</ref>. Lè sa a, Pari te prepare pou òganize plizyè ekspozisyon: anplis Salon an, kote travay [[Pierre Puvis de Chavannes|Puvis de Chavannes]] yo ekspoze, Van Gogh vizite koulwa senkyèm egzibisyon entènasyonal la nan Galri [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]], ki prezante penti [[Auguste Renoir]] ak [[Claude Monet]]. Lèt la pa t vle patisipe nan egzibisyon an wityèm ak dènye nan enpresyonist yo, ki ofri espektak la nan yon gwoup chire ant defèksyon ak nouvo arive, ak louvri pòt li nan kado a nan moman sa a, [[Pwentilis|neo-enpresyonis]], ak yon twal [[Georges Seurat|Georges Pierre Seurat]], "''Un dimanche après-midi à l'Île de la Grande Jatte".'' Nan Pari nan ane 1886-1887, Van Gogh te ale nan [[Fernand Cormon|Akademi pent Cormon]] pou yon ti tan, kote li te rankontre [[Henri de Toulouse-Lautrec]], [[Louis Anquetin]], [[Emile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[John Peter Russell]]. Lèt la fè pòtrè li. Li te rankontre tou, atravè frè l, prèske tout enpresyonist yo, an patikilye [[Georges Seurat]] ak [[Camille Pissarro]], osi byen ke [[Paul Gauguin]]. Nan boutik [[Pè Tanguy]], li te vin zanmi [[Paul Signac]]. Anba enfliyans nan simagri japonè, konpozisyon li piti piti akeri plis libète ak fasilite, pandan ke li te eseye men l nan teknik la nan koulè [[apla]]. Pissarro te entwodui l tou nan nouvo teyori sou limyè ak nan tretman [[divizyonis]] nan ton. Lè sa a, palèt atis la te rich ak koulè klere ak manyen li te vin vivan ak fragman, gras tou a Signac ak ki moun li te travay nan lane 1887. Egzalte ak favè nan klima atistik parisyen an, van Gogh sote etap yo nan renouvèlman atistik li gras a frekantasyon pent yo ki te pi estrawòdinè nan moman sa a : li eseye men li nan neyo-enpresyonis ak Signac ak Pissarro, mennen ankèt sou pwofondè sikolojik nan pòtrè a ak zanmi li Toulouse-Lautrec, se enfòme byen bonè nan sentèz la nan klwazonis pa konpayon li yo Louis Anquetin ak Émile Bernard, epi li ka apresye a. Penti ekzotik fèt pa Gauguin nan [[Matinik]]. Rejenere pa modènite sa a, li se pare reyalize rèv Mediterane li yo, nan rechèch nan limyè a avègleman nan Provence, ki fè koulè yo pi bon kalite nan lanati klere, etidye jouk lè sa a nan koleksyon li nan simagri japonè. Se te yon peryòd trè fètil lè atizay li te deplase nan direksyon enpresyonism, men absent ak fatig vin pi mal eta mantal li. Sou 19 fevriye 1888, li kite Pari. <gallery mode="packed"> VanGogh-Scene de rue à Montmartre 1887.png|''Sèn nan lari Monmat'', 1887 : tablo ki reprezante youn nan [[Moulen Galèt]] yo sou bit [[Monmat]] Pari, ki pa janm ekspoze ant 1920 ak 2021. Vincent Willem van Gogh 020.jpg|''[[Restoran Sirèn nan Asnyè|Restoran Sirè]] nan [[Asnières-sur-Seine|Asnyè]]'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|54|65|cm}}, [[Pari]], [[mize Orsay]] (F313/JH1251). Vincent van Gogh - Voie à Jardin du Luxembourg.jpg|''Yon koulwa Jaden Luxembourg'', 1886, lwil sou twal, {{dunité|27|46|cm}}, [[Clark Art Institute]]<ref name="clarkart 8211">{{Lien brisé|langue=anglais|titre=Museum / Collections / Terrace in the Luxembourg Gardens |url=http://www.clarkart.edu/Collection/8211|site=www.clarkart.edu|consulté le=4 oktòb 2017}}.</ref>. Vincent van Gogh - s0273V1962 - Van Gogh Museum.jpg|Vincent van Gogh, pa [[John Peter Russell]], an 1886. </gallery> ==== Arles ==== 20 fevriye 1888, li te rete nan [[Arles]], nan vil la fin vye granmoun andedan ranpa yo nan otèl-restoran ''Carrel'' la, nan 30, rue de la Cavalerie, nan epòk sa a yon distri nan bordel, ak pent danwa Christian Mourier-Petersen. Li lwe tou yon pati nan " kay jòn pou fè li atelye li. Kèk jou apre, li te rete nan ''Café de la Gare'', 30, plas Lamartine epi answit li te deplase, depi 17 septanm, nan kay [[Chanm Van Gogh nan Arles|jòn la]], jis tou pre, detwi pandan bonbadman an nan Arles nan dat 25 jen 1944. <gallery mode="packed"> WLANL - Pachango - Het gele huis ('De straat'), Vincent van Gogh (1888).jpg|''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay jòn]] (« La Rue »)'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|89|cm}}, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F464/JH1589).|alt=Kay jòn (« La Rue »), 1888, lwil sou twal, 72 × 89 cm, New Haven, Yale University Art Gallery (F464/JH1589). Vincent Willem van Gogh 137.jpg|''[[Chanm Van Gogh nan Arles|chanm pou kouche a]]'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|72|90|cm}}, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F482/JH1608). Farmhouse in Provence, 1888, Vincent van Gogh, NGA.jpg|Fèm nan Provence, 1888. [[National Gallery of Art]] (1970.17.34) Van Gogh - Landschaft im Schnee mit Arles im Hintergrund.jpeg|''Snowy Landscape'', 1888, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Lonn]], koleksyon prive (F391/JH1358). Ernte in der Provénce.jpeg|''Harvest in Provence'', jen 1888, anviwonman Arles, lwil sou twal, {{dunité|50|60|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Jerizalèm]], [[Mize Izrayèl]] (F558/JH1481). P1060587 Arles espace van Gogh-ancien Hôtel Dieu rwk.jpg|Lopital la (Lè sa a, yo rele Lopital "Hôtel-Dieu" espas van Gogh ”) kote yo te voye Vincent van Gogh nan fen 1888. </gallery> <gallery mode="packed"> VanGogh-Irises 1.jpg|''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|71|93|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Los Angeles]], [[J. Paul Getty Museum]] (F608/JH1691). Vincent Willem van Gogh 044.jpg|''[[Lila (Van Gogh)|Lila ki soti nan Jaden Lopital la]]'', Me 1889, [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]]. Vincent Willem van Gogh 127.jpg|''Sunflowers in a Vase'', 1888, lwil sou twal ( {{dunité|93|73|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr> ), [[Lonn]], [[National Gallery]] (F454/JH1562). </gallery> Malgre ke li rive nan vil la ak move tan lanèj, yon nouvo paj nan travay li louvri ak dekouvèt limyè provensal la. Depi a22 février 188822 fevriye 1888, li kòmanse pwodiksyon li nan Arles : li vwayaje rejyon an a pye epi li pentire payzaj, sèn rekòt ak pòtrè. Li toujou voye tablo li yo bay Theo. Twa nan premye penti li yo prezante nan 4 lan anyèl [[Sosyete atis endepandan|Sosyete Atis Endepandan yo]]. Nan mwa avril, Vincent te rankontre pent Ameriken [[Dodge MacKnight]], ki te rete nan [[Fontvieille]], yon ti vilaj nan nòdès Arles. Atravè MacKnight, li te rankontre pent [[Eugène Boch]], ak ki yon relasyon pi pwofon devlope e ki gen [[Pòtrè Eugène Boch|pòtrè li te pentire]]. Sou 18 jen 1888, li te resevwa yon nòt 100 fran nan men Theo, frè li. Li te pentire gen kannòt la ''Zanmitay'' ak vilaj la gwoupe alantou legliz la fòtifye. [[Fichye:Felix Rey portrait & sketch.jpg|vignette|Pòtre Doktè Félix Rey pa Van Gogh (1899) ak chema doktè a nan seksyon zòrèy pent la ak lob ki rete a (1930).]] Nan Arles, ide ki pi ansyen sou atizay ak penti te reparèt, tankou fè seri de penti. Nan sezon prentan 1888, li te pwodui yon seri sou jaden flè nan triptik, ansanm ak yon seri pòtrè tankou sa yo ki nan fanmi Roulin . Premye seri tounsòl yo soti tou nan peryòd sa a. Antretan, li kontinye fè echanj lèt ak penti ak Émile Bernard ak Paul Gauguin . Vincent ki rete nan kay jòn, tout bon rèv yon kominote atis fratènèl ini eksperyans yo ak rechèch yo: Paul Gauguin rejwenn li pou objektif sa a sou 23 oktòb 1888 epi yo te kòmanse travay ansanm, pou egzanp sou seri a nan penti konsakre nan Alyscamps yo. Men, de mesye yo byen mache byen: tansyon pèmanan ak egzaltasyon ki enplike nan pwosesis kreyatif yo mennen nan yon kriz. 23 desanm 1888, apre yon diskisyon ki pi vyolan pase lòt yo ak Gauguin, yo jwenn Van Gogh nan kabann li ak zòrèy gòch li koupe <ref>Chèchez Britanik Bernadette Murphy te envestige pandan senk ane pou debouche enigm sa a. An patikilye, li te jwenn nan achiv Los Angeles yo chema Doktè Rey ki montre klèman liy zòrèy la koupe a.</ref>. Sa montre tou nan dokimantè ki rele {{gimè|Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée}}<ref> Videyo Jack MacInnes nan 2016 ki rele "Van Gogh, l'énigme de l'oreille coupée", tit orijinal la se "The Mystery of Van Gogh's Ear" ki produi pa ''Lion Television & ARTE''/lang:fr/senaris:Bernadette Murphy/prezansyon anliy /https://arte-magazine.arte.tv/press-kit/1300}}</ref> . Plizyè teyori eseye eksplike ensidan an. Tèz klasik la, ki te sipòte pa Mize Van Gogh nan Amstèdam apati temwayaj Gauguin, eksplike ke Van Gogh menase ak yon razwa Gauguin ki kouri, kite Van Gogh pou kont li. Nan yon move deli, li vire razwa a sou tèt li epi li koupe zòrèy li anvan li al ofri li bay yon anplwaye nan bouzen ki toupre a ki rele pafwa Rachèl, pafwa Gaby pou Gabrielle (ki gen 16 ans an, li pa t 'kapab bouzen, li kontan. ak fè travay nan kay la ak travay nan bordel la sèlman kòm yon sèvitè) . Diferan dyagnostik posib eksplike anfòm sa a nan bagay moun fou (gade [[Vincent van Gogh|anba a]] ). [[Fichye:Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/a/ab/Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg/170px-Self-Portrait_with_a_Bandaged_Ear_-_Vincent_van_Gogh.jpg|alt=tableau montrant un homme à l'oreille droite bandée|vignette|''Self-Portrait with Bandaged Ear'', 1889, lwil sou twal ( 60 × 49  ), [[Lonn]], [[Enstiti Courtauld|Courtauld Institute]], The Samuel Courtauld Trust (F527/JH1657).]] Jou apre kriz li a, Van Gogh te admèt nan lopital la ak trete pa Doktè Rey, ki gen pòtrè li te pentire . Theo, enkyete w pou sante frè l ', vin wè li epi li retounen nan Paris nan Jou Nwèl akonpaye pa Gauguin. Sepandan, yon petisyon ki te siyen pa trant moun mande pou entènasyon oswa ekspilsyon Vincent van Gogh nan Arles. : yo akize li kòm deranje lòd piblik. 7 fevriye , Doktè Delon mande pou entèn li pou « alisinasyon oditif ak vizyèl ». 27 fevriye , komisyonè lapolis Ornano konkli nan rapò li ke Van Gogh ta ka vin danjere pou sekirite piblik . Nanmars 1889mas 1889 , apre yon peryòd de relèv, li pentire, pami lòt bagay, ''Oto-pòtrè ak zòrèy bande'' . Sepandan, apre nouvo kriz, li te otomatikman entène sou lòd majistra a nan lopital la nan Arles . Nan mitan mwa avril, li te lwe yon apatman nan men Doktè Rey nan yon lòt distri nan Arles . la18 avril 188918 avril 1889 , Theo ak Johanna Bonger marye nan Amstèdam. Pandan sejou li nan Arles, Vincent kenbe lyen ak linivè atistik Parisyen an grasa korespondans abondan li echanje ak frè l Theo. Malgre echèk nan pwojè l 'yo tabli yon atelye nan Arles, li pa te abandone dyalòg la ak zanmi l [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin|Gauguin]]. Lèt la, apre sejou eve'nman li nan Arles, akonpaye lavi Van Gogh nan lèt li yo jiska lafen. ==== Saint-Remy-de-Provence ==== [[Fichye:St_Rémy_-_Prieuré_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/51/St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG/170px-St_R%C3%A9my_-_Prieur%C3%A9_de_Saint-Paul-de-Mausole_74.JPG|gauche|vignette|Chanm Vincent van Gogh nan [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] .]] 8 me 1889 , li te kite Arles, li te deside antre nan azil moun fou [[Monastè Saint-Paul-de-Mausole|Saint-Paul-de-Mausole]] dirije pa doktè [[Théophile Peyron]], nan [[Saint-Rémy-de-Provence]]. Li rete la pou yon ane, pandan sa li gen twa gwo kriz: nan mitan mwa Jiyè, nan mwa desanm ak dènye a ant fevriye ak mas 1890. [[Fichye:VanGogh-starry_night.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/VanGogh-starry_night.jpg/220px-VanGogh-starry_night.jpg|vignette|''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'', 1889, lwil oliv sou twal, 73 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F612/JH1731).]] Malgre move eta sante li, Van Gogh te trè pwodiktif. Se sèlman pandan demans li yo ke li pa t penti. Nan azil la, yo te kite yon chanm nan etaj la kòm yon atelye. Li kontinye voye penti li bay Theo. De nan travay li yo fè pati 5 lan anyèl nan [[Sosyete Atis Endepandan|Sosyete a nan Atis Endepandan]] nan Pari. Youn nan premye penti ki soti nan peryòd sa a se ''[[Iris (Van Gogh)|Iris]]'' la. Penti ki soti nan peryòd sa a yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Nan plizyè peryòd nan lavi li, Van Gogh te pentire tou sa li te wè nan fenèt li a, sitou nan fen lavi li ak yon gwo seri penti jaden ble ke li te kapab admire nan chanm li te okipe a nan azil la nan [[Saint-Rémy-de-Provence|Saint Rémy-de-Provence]]. Li kite azil 19 me 1890. Theo rankontre Doktè [[Paul Gachet]] sou rekòmandasyon [[Camille Pissarro|Pissarro]]. Theo ankouraje Vincent kite azil la epi ale nan Auvers-sur-Oise, kote li ka konsilte doktè a epi yo dwe pre frè l. Van Gogh tou kòmanse fè konnen. Nan mwa janvye 1890, yon atik [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] nan "Mercure de France" mete aksan sou pou premye fwa enpòtans rechèch li yo. Yon mwa apre, pent [[Anna Boch]] te achte youn nan penti li yo, ''Pye rezen wouj la'' pou yon sòm 400 fran. 31 janvye 1890 te fèt ti Vincent, pitit gason Theo, frè li. Nan mwa ki te anvan nesans sa a epi Vincent se parenn lan, li te ekri Theo san li pa janm mansyone non timoun nan, li ba li non « ti a ». Lè tibebe ki fèk fèt la tonbe malad san gravite, Vincent fè eksperyans tristès ak dekourajman. ==== Auvers sur Oise ==== [[Fichye:Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/1e/Portrait_of_Dr._Gachet.jpg/170px-Portrait_of_Dr._Gachet.jpg|right|thumb|''[[Pòtrè Doktè Gachet ak branch dijital|Doktè Gachet]]'', 1890, lwil sou twal, 66 × 57, koleksyon prive <ref>Vendu {{nobr|82.5|milyon}} USD en 1990, ce tableau fut pendant un temps le plus cher du monde.</ref> (F753/JH2007).]] Aprè li te vizite Theo nan Pari, van Gogh te deplase nan [[Auvers-sur-Oise]], ki sitiye apeprè trant kilomèt nan nòdwès Pari. Komin riral sa a nan Vexin franse te deja konnen nan sèk pent yo, okòmansman pa pent peyizaj yo nan lekòl [[Babizon]] la, answit pa enpresyonis yo <ref>Au {{s-|XXI}}, le village cultive encore le souvenir de ces peintres. {{inite|22|plak}}-tableaux ont été installées à travers la commune par l'association « La mémoire des lieux ». Elles permettent de comparer les toiles avec les sites tels qu'ils se présentent aujourd'hui, le plus souvent sans grande évolution hormis des détails. Le parcours peut se prolonger à travers la ville voisine de [[Pontoise]], où d'autres plaques sont installées devant les paysages peints par [[Camille Pissarro]].</ref>. Li te pase dènye 70 jou nan lavi li la, depi 20 me pou 29 jiyè 1890 . Doktè [[Paul Gachet]] te pwomèt pou l pran swen l sou demann Theo . Gachet, yon zanmi [[Paul Cézanne]] ak pent enpresyonis yo e li menm yon pent amatè, veye sou Van Gogh, ki lwe yon ti chanm nan [[Obèj Ravoux]], pou 3,50 fran pa jou <ref>Chambre de {{inite|7|m|2}} composée d'un lit, d'un placard d'angle intégré, d'une chaise, d'une table de toilette et quatre mètres de mur linéaire environ pour punaiser ses toiles..</ref>. Van Gogh, nan pi wo metriz atistik li, pral dekri nan travay li yo lavi peyizan ak achitekti komin sa a. Atik parèt nan laprès Parisyen, Brussels ak Olandè yo. Sa a se yon siy enpòtan nan rekonesans li nan milye atistik sa a. Gras ak swen Doktè Gachet, aktivite li se entans: li te pentire plis pase 70 tablo. Yon lòt bò, Theo, ki gen maladi a pèsiste, konfye li enkyetid li pou travay li ak pou ti Vincent Willem, ki malad. Theo vle retounen nan Peyiba. ===Lanmò Vincent van Gogh=== [[Fichye:Auberge_ravoux.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5a/Auberge_ravoux.jpg/220px-Auberge_ravoux.jpg|vignette|Yon skylight pèse nan do kay la eklere chanm nan grenye no 5 nan otèl la Ravoux, klase kòm yon moniman istorik an 1985.]] [[Fichye:Tombe de Vincent Van Gogh - Auvers sur Oise - Septembre 2022.jpg|vignette| Tonm de frè Van Gogh yo, kouvri ak yon senp Ivy, nan Auvers-sur-Oise.]] Enstabilite mantal Vincent van Gogh rekòmanse nan fen anJiyè 189 0 . Nan dimanch 27 jiyè 1890 , apre yo fin pentire dènye twal li a, ''[[Rasin pyebwa|rasin pye bwa]]'' <ref>{{Cite journal|last=Manon Botticelli|date=2020-07-27|title="Racines", l'ultime toile inachevée de Vincent van Gogh, lève le mystère des dernières heures du peintre|url=https://www.francetvinfo.fr/culture/arts-expos/peinture/racines-le-mystere-se-dissipe-autour-du-dernier-tableau-de-vincent-van-gogh_4058791.html|journal=France Info}}</ref>, ipotèz ki pi souvan aksepte jiskaprezan se ke li te tire [[Revolvè|tèt li]] nan pwatrin lan. Apre li te ale nan [[Obèj Ravoux]], li ale tou dwat nan chanm li. Jemi li atire atansyon otèl la, Arthur Ravoux, ki dekouvri li blese epi mennen [[Paul Gachet|Doktè Gachet]], ki ba li yon bandaj rezime (yon operasyon chirijikal enposib dapre eta medikaman an nan epòk sa a), epi voye nan Paris [[Anton Hirschig|Anton Hirschig.]], atis Olandè k ap viv nan otèl li a, pou avèti Théo van Gogh. Vincent van Gogh te mouri la de jou apre, a laj de 37 an, Theo, frè l yo te bò kabann li. Théo, ki soufri [[sifilis]] ak konplikasyon newolojik li yo, entène lopital oktòb 1890 nan yon klinik sikyatrik nan [[Utrecht]], kote li te mouri sou 25 janvye 1891 a laj de 34 an. De frè yo tou de antere l nan simityè Auvers-sur-Oise, depi [[Johanna van Gogh|Johanna van Gogh-Bonger]] te transfere kò premye mari l bay frè l an 1914. An 2011, de otè Steven Naifeh ak Gregory White Smith te pwopoze yon nouvo ipotèz sou lanmò Vincent van Gogh, ki te pran yon anekdot [[Victor Doiteau]]: Yo di Vincent van Gogh te viktim aksidantèlman yon bal frè Gaston ak René Secrétan, de adolesan li te konnen. Sa yo t ap jwe bay koboy yo ak yon zam mal fè toupre jaden kote Van Gogh t ap mache a. Anvan li te mouri de jou apre, pent la ta deside pran tout responsablite pou zak la lè li te deklare ke li te vize tèt li, nan lòd pwoteje ti gason yo <ref>{{Cite journal|last=Steven Naifeh|last2=Gregory White Smith|date=fevriye 2015|title=Qui veut la peau de Vincent Van Vogh ?|url=http://www.vanityfair.fr/culture/art/articles/qui-veut-la-peau-de-van-gogh/24475|journal=[[Vanity Fair (magazine)|Vanity Fair]]|issue=20|page=108-115}}.</ref> ak nan renmen pou frè l Theo, pou sa li te panse li. te vin twò lou yon chay. Tèz sa a baze sou twa agiman <ref>{{Lien web|url=http://www.lepoint.fr/culture/van-gogh-les-preuves-du-meurtre-issues-de-multiples-sources-19-10-2011-1386609_3.php|title=Van Gogh : les “preuves” du meurtre issues de multiples sources|date=19 octòb 2011|website=lepoint.fr}}</ref> : Vincent van Gogh ta gen ti gason nan fwete frè Secrétan yo (entèvyou René Secrétan, ki te vin tounen yon bankye, yo te bay an 1956), istoryen atizay [[John Rewald]] te kolekte nan ane 1930 rimè ki soti nan Auvers nan direksyon sa a, men temwayaj sa yo se an reta ak dezyèm men ; finalman René Secrétan, ki gen otè Ameriken yo di ke pent la te fè yon desen degize kòm yon Cowboy e ki te asiste [[Wild West Shows|Buffalo Bill Wild West Show]] nan Pari nan kòmansman ane 1890 la, ta vòlè revòlvè otèl la Arthur Ravoux pou tire zwazo. ak ti bèt, revòlvè <ref>Selon l'historien local Alain Rohan (''Vincent van Gogh. Aurait-on retrouvé l'arme du suicide ?'', éditions Argeau, 2011, {{ISBN|978-2-7466-4251-5}}, un cultivateur, en labourant son champ en 1965, a retrouvé un revolver à broche, calibre {{inite|7|mm}}, système [[Casimir Lefaucheux|Lefaucheux]], similaire à celui d'Arthur Ravoux qu'aurait emprunté le peintre.</ref> ki responsab pou touye moun oswa tire aksidan Vincent van Gogh <ref> HypotheseDecesAccidentel</ref>{{,}}<ref> ArticleLeMonde2011</ref>{{,}}<ref> Smith2011</ref>{{,}}<ref> MSNSrevolver</ref>. Yon chèchè, Wouter van der Veen, k ap travay sou lavi ak travay Vincent van Gogh, te pibliye an 2020 yon analiz sou dènye jou Vincent van Gogh, kote li te pase jou sa a, dènye penti li te pentire ( ''Rasin pye bwa'', konsève nan [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh nan Amstèdam]] ), ak nan dènye ekri li yo, ki kore ipotèz swisid <ref>{{Cite journal|last=Judith Perrignon|date=2020-07-28|title=« C’est un message d’adieu » : le secret du dernier tableau de Van Gogh|url=https://www.lemonde.fr/m-le-mag/article/2020/07/28/le-secret-du-dernier-tableau-de-van-gogh_6047514_4500055.html|journal=Le Monde.fr|language=fr}}.</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=https://www.tdg.ch/le-mystere-des-dernieres-heures-de-van-gogh-enfin-elucide-762716600571|title=Arts et scènes – Le mystère des dernières heures de Van Gogh enfin élucidé|website=Tribune de Genève|language=fr}}</ref>. ===Pwoblèm sante=== Nan plizyè okazyon, Van Gogh te soufri soti nan eksplozyon psikotik ak enstabilite mantal, espesyalman nan dènye ane yo nan lavi li. Pandan ane yo, anpil bagay yo te di sou orijin maladi mantal li ak enpak li sou travay li. Plis pase san senkant sikyat yo te eseye idantifye maladi li a epi yo te ofri kèk trant diferan dyagnostik. Pami dyagnostik avanse yo gen eskizofreni , twoub bipolè, sifilis, anpwazònman plon, epilepsi lòb tanporèl, maladi Menière . Chak nan maladi sa yo te kapab responsab pwoblèm li yo, epi yo te di ke yo te vin pi mal pa malnitrisyon, twòp travay, lensomni, ak yon fanatik pou alkòl, espesyalman absent. Yon teyori sijere ke Doktè [[Paul Gachet|Gachet]] te preskri Van Gogh [[Dijitoksin|dijitalin]] pou trete [[epilepsi]], yon sibstans ki ka lakòz vizyon jòn ak chanjman nan pèsepsyon koulè jeneral. Sepandan, pa gen okenn prèv dirèk ki montre Van Gogh te pran [[Dijitoksin|dijital]], byenke Van Gogh te pentire ''Pòtre Doktè Gachet ak branch Digitalis'', [[:fr:Digitalis purpurea|plant]] ki pwodui dijital la. ==Lèt== [[Fichye:Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/f/f9/Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg/170px-Van_Gogh_-_Marguerite_Gachet_am_Klavier1.jpeg|vignette|Chema ''Marguerite Gachet nan pyano'' .]] Ekri ant 1872 ak 1890, lèt Vincent van Gogh te temwaye sou lavi li ansanm ak sekans lide l 'lè li te pwodwi yon travay. Tèks sa yo pa te ekri pou piblikasyon. : yo reprezante panse ak santiman ki pi pwofon otè yo. Vizyon an entim nan pwòp lavi li, apwòch atistik li ak orijin nan penti li yo eksplike la nan yon stil dirèk ak transparan. Lèt sa yo konstitye yon referans trè rich konsènan kontèks atistik ak entelektyèl kote li te twouve l ak efò li te fè pou l kenbe l, metòd ak materyèl yo te itilize nan epòk la, relasyon entim li te etabli ak fanmi l, fason l te wè. lòt atis, elatriye. ===Kontèks=== An jeneral, lèt Van Gogh yo adrese bay frè l Theo, ki se pi gwo sipò l tou . Nan kòmansman korespondans sa a, li ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «[…] nou pral sèlman bezwen ekri youn ak lòt trè souvan. » te ekri tou bay lòt manm fanmi ak zanmi, tankou [[Paul Gauguin]] ak [[Emile Bernard|Émile Bernard]] Lèt ki pi ansyen an adrese a Theo e li gen dat 29 septanm 1872 . Dènye a, ki te ekri kèk jou anvan lanmò li, te gen entansyon tou pou Theo epi li te pote l nan jou swisid li a. Apeprè de tyè nan lèt li yo, jiska 1886, yo te ekri an Olandè. Apre dat sa a, li ekri an fransè, yon lang li metrize depi li aprann lang nan anfans li e ke li pèfeksyone an Frans. Li te ekri kèk lèt tou nan lang angle . Nan 2011, gen 902 lèt ki nan lis, ki gen ladan 819 li te ekri ak 83 pou li. Lèt sa yo ansanm ak foto ak lòt dokiman ki konsène li yo te kenbe an 2011 nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. ===Istwa piblikasyon an=== [[Fichye:Vincent_van_Gogh_-_Vincent's_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/d/d5/Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_-_Vincent%27s_Bedroom_-_Lettersketch_17_October_1888.jpg|gauche|vignette|''Desen chanm nan'' .]] Lè Vincent mouri, frè l la vin pwopriyetè tout penti yo, eksepte yon sèl ki te vann pandan lavi Vincent a, osi byen ke lèt yo. Theo, ki soufri sifilis, pèdi tèt li twa mwa apre lanmò frè l la. Premye entène nan Pari, li te byen vit transfere nan Utrecht nan Netherlands kote li te fini jou li . Apre evènman sa a, Johanna Bonger-Van Gogh, madanm Theo, te vin eritye koleksyon atizay sa a, ki nan epòk la pa t gen yon gwo valè sou mache. Gras a Johanna, Émile Bernard ak lòt zanmi, lèt li yo te parèt nan peryodik ( ''Van Nu en Straks'' ak ''Mercure de France'', pa egzanp). Premye piblikasyon lèt yo sou fòm yon liv soti nan 1914 . Edisyon sa a prezante lèt Vincent te bay Theo ak Johanna. Pandan ane 1920 yo, lòt korespondans Vincent parèt : [[Emile Bernard|Émile Bernard]], [[Paul Gauguin]], [[Gabriel-Albert Aurier]], [[Paul Signac]], [[John Peter Russell]], elatriye. Apre lanmò Johanna an 1925, pitit gason li Vincent Willem van Gogh te pran plas. Apre [[Dezyèm Gè mondyal|Dezyèm Gè Mondyal la]], li te pibliye yon edisyon 4 volim nan yon nati dokimantè Ven ane pita, li te pibliye yon lòt edisyon 2 volim, fwa sa a ap eseye kolekte dènye lèt Van Gogh yo an fransè Ti kras pa ti kras, kantite travay ki konsène lèt yo te miltipliye. Kòm t'ap nonmen non li te kontinye grandi, piblikasyon lèt li yo ak analiz yo te vin pi plis ak pi souvan, tankou travay yo nan Jan Hulsker. Orijinalite travay Hulsker a se nan rechèch li pou konpreyansyon ak eksplikasyon sou travay yo. Li te idantifye zèv yo mansyone nan lèt yo, li te repwodui desen yo epi li te revize dat lèt yo . Pou santenè Van Gogh, [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] pibliye korespondans konplè li an Olandè nan lòd kwonolojik. Anpil liv pran kèk nan lèt yo epi analize yo nan pwòp fason yo. Dènye gwo travay la se rezilta pwojè ''Lèt Van Gogh'', Mize Van Gogh te lanse an patenarya ak ''Enstiti Huygens'' an 1994 . Pibliye nan twa lang (Olandè, franse ak angle), 6 volim sa yo ofri yon analiz apwofondi, nouvo lèt ki pa pibliye ak, sitou, baz solid pou fè nouvo rechèch sou pent sa a <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/|title=Vincent van Gogh The Letters|website=vangoghletters.org|language=en|access-date=2019-04-14}}</ref>. ==Penti== Van Gogh te travay anpil pou pèfeksyon desen ak penti li, sitou lè l sèvi avèk liv oswa manyèl. Li, pa egzanp, kopye tout paj yo nan ''Cours de dessin'' [[Charles Bargue]] a {{,}} . Penti li se rezilta yon travay ki long,e li te akòde anpil atansyon ak enpòtans avè l. Li te fè eksperyans ak plizyè kalite materyèl tankou lakre nwa, lakre litografik ak plum wozo. Li te sansib ak atantif nan anviwònman atistik nan fen XIX syèk la . . Stil li, ki se karakterize sitou pa itilize nan koulè ak manyen yo nan bwòs li yo, gen yon enfliyans enpòtan sou atizay la nan XX syèk la . . Lèt Van Gogh fè nou konnen admirasyon li genyen pou [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Eugène Delacroix]], [[Jean-François Millet]], men tou pou [[Anton Mauve]], [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . Li te enspire pa mèt Olandè yo nan XVII syèk la. syèk . Penti li yo temwen eksperyans li nan lavi chak jou ak penti li yo pote mak nan pèsonalite toumante ak enstab li . Li te pwodwi ''Les Mangeurs de pommes de terre'' (1885), ''La Chambre de Van Gogh à Arles'' (1888), ''Les Tournesols'' (1888-1889), ''Autoportrait à l'oreille bandée'' (1889), ''La Nuit étoilée'' (1889), ''Portrait du docteur Gachet avec branche de digitale'' (1890) et ''L'Église d'Auvers-sur-Oise'' (1890). {{Atik detaye|Lis tablo Vincent van Gogh yo}}[[Fichye:Vincent_Van_Gogh_Signature.svg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/cd/Vincent_Van_Gogh_Signature.svg/290px-Vincent_Van_Gogh_Signature.svg.png|vignette|Siyati Van Gogh. Li te siyen travay li regilyèman avèk "Vincent".]] Nan XXI la syèk, gen rete nan li penti, travay sou papye, desen ak lèt. Van Gogh te pwodwi plis pase 2 000 zèv atistik : apeprè 900 penti ak 1 100 desen ki kouvri 10 ans travay. Li te konn fè echanj penti li yo ak lòt pent, jan sa te fè souvan lè sa a, sitou [[Emile Bernard|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]] . ===Estil=== Atizay Van Gogh te evolye toujou pandan karyè atistik li. Pa egzanp, li entèrese nan enprime Japonè ak engraving angle. Li pran plezi nan fè repwodiksyon kote li vle fè yon kontribisyon atistik orijinal. Li te pwodwi plizyè seri penti, ki gen ladan pòtrè pwòp tèt ou ak tounsòl yo . Anplis de sa, li tou bay yon plas enpòtan nan penti noktin . Li aplike koulè yo ak kou bwòs, san yo pa melanje sou palèt la. Koulè yo melanje nan yon distans nan je moun ki gade a. Nan sezon otòn 1882, Theo te kòmanse finanse Vincent pou li te kapab devlope atis li an trankilite. Nan kòmansman 1883, li te kòmanse travay sou konpozisyon milti-figi, espesyalman desen. Dapre Theo, travay sa yo manke vif ak frechè. Akoz kòmantè sa yo, Vincent detwi yo epi li tounen vin jwenn penti lwil oliv. Nan Nuenen, li te fè anpil gwo penti men li te tou detwi kèk. Pami penti epòk la, nou ka site ''Les Mangeurs de pommes de terre'', diferan tèt peyizan yo ak divès entèpretasyon kaye a. [[Fichye:Whitehousenight.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/1/16/Whitehousenight.jpg/220px-Whitehousenight.jpg|gauche|vignette|''[[Kay blanch, lannuit|Kay blanch anba yon syèl lannuit]]'', 1890, lwil oliv sou twal, 59,5 × 73  , [[Saint-Pétersbourg|Saint Petersburg]], [[Mize Èmitaj]] (F766/JH2031).]] Panse ke li manke konesans nan teknik penti, li vwayaje nan Pari kontinye aprann ak devlope stil li. Tandans li pou devlope teknik ak teyori enpresyonis yo ak neo-enpresyonis yo pa dire lontan. Nan Arles, Van Gogh pran vye lide. Pa egzanp, li te rekòmanse pentire yon seri de penti sou sijè ki sanble. Pwogresyon nan stil li ka wè nan pwòp tèt ou pòtrè l 'yo. Nan 1884, nan Nuenen, li te deja travay sou yon seri dekore sal manje a nan yon zanmi l nan Eindhoven. Toujou nan Arles, li te transfòme Orchards flè li yo nan triptik. Li te pwodwi yon lòt seri sou fanmi Roulin ak travay ak Gauguin sou dekorasyon kay jòn la. Penti ki fèt pandan peryòd Saint-Rémy yo souvan karakterize pa toubiyon ak espiral. Modèl liminozite yo nan dènye imaj sa yo te montre konfòme yo ak modèl estatistik Kolmogorov tibilans la. Istoryen atizay [[Albert Boime]] se youn nan premye moun ki montre Van Gogh te baze travay li sou reyalite<ref> Boime1989</ref>. Pa egzanp, tablo ''House under a night sky'' montre yon kay blan lè solèy kouche ak yon etwal byen vizib, antoure pa yon [[Halo (fenomèn optik)|oreyòl]]. Astwonòm nan Southwest Texas State University nan San Marcos te detèmine ke etwal sa a se [[Venis (planèt)|Venis]], trè klere nan aswè {{date-|16 jen 1890}}, dat yo te kreye penti sa a. ==== Otopòtrè ==== {{Atik prensipal|Otopòtrè Vincent van Gogh}}[[Fichye:Autoportraits_van_gogh_echantillon.jpg|right|300px|Otopòtrè Soti agoch al adwat: ''Otopòtrè ak figi lis'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|40|31|cm}}, koleksyon prive (F525/JH1665). - ''Otopòtrè nan chapo santi'', 1887, lwil sou bwat katon, {{dunité|19|14|cm}}, [[Amsterdam]], [[Mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh (F296) / JH1210). -''Otopòtrè'', 1889, lwil sou twal, {{dunité|65|54|cm}}, [[Pari]], [[Musée d'Orsay]] (F627/JH1772).]] Van Gogh te pentire pwòp tèt li pòtrè plizyè fwa. Anpil nan twal sa yo piti nan gwosè : redaksyon sa yo pèmèt li fè eksperyans ak teknik atistik li dekouvri . Otopòtrè li yo reflete chwa ak anbisyon atistik ki toujou ap evolye . Penti yo varye nan entansite ak koulè e atis la reprezante tèt li ak yon bab, san yon bab, ak diferan chapo, ak bandaj li ki reprezante peryòd lè li koupe zòrèy li, elatriye. Pifò nan pòtrè tèt li yo te fèt Pari. Tout sa ki fèt nan [[Saint-Rémy-de-Provence]] montre tèt atis la sou bò goch, sa vle di sou bò opoze a nan zòrèy mitile a. Plizyè nan pòtrè Van Gogh yo dekri figi l 'tankou reflete nan yon glas, se sa ki, bò gòch li a dwat a ak bò dwat li a goch la. Li pentire tèt li 37 fwa nan tout . Sepandan, pandan de dènye mwa nan lavi li, nan Auvers-sur-Oise, e malgre pwodiktivite li, li pa te pentire otopòtrè. ''Otopòtrè li ak yon figi san cheve'', ki soti nan fen an septanm 1889 , se youn nan penti ki pi chè nan mond lan, te vann pou 71,5 milyon dola an 1998 nan New York . ====Japonis==== [[Fichye:Japonisme van gogh echantillon.jpg|left|250px|Japonis (echantiyon)soti agoch al adwat: * ''The Courtisan'' (apre [[Keisai Eisen|Eisen]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|105.5|60.5|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum ]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F373/JH1298). * ''Prunye an fleri'' (apre [[Hiroshige]]), 1887, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}, [[Amsterdam]], [[Van Gogh Museum]] , Fondasyon Vincent van Gogh (F371/JH1296). * ''Papa Tanguy'', 1887, lwil sou twal, {{dunité|92|75|cm}}, [[Pari]], [[Musée Rodin]] (F363/JH1351).]] [[Japonis]], yon stil ki devlope an Frans espesyalman nan dezyèm mwatye XIX syèk la ak ouvèti a nan Japon nan Lwès la nan [[epòk Meiji]], atire Van Gogh depi li te nan Nuenen. Mèt Japonè tankou [[Hokusai]] ak [[Hiroshige]] enspire l '. Li achte premye repwodiksyon li nan Antwerp epi li transmèt gou li pou atizay sa a bay frè l Theo. De yo rasanble plis pase 400 zèv ki jodi a nan [[Mize Van-Gogh|Mize Van Gogh]] nan Amstèdam. Inivèsite Ritsumeikan a nan yon etid ki te fèt an kolaborasyon ak Kyoto Women's University wè nan stil, ki te kreye pa [[Goto Saijiro]], yon précurseur nan pent la ak yon sous enspirasyon pou sa a <ref>{{Cite web|url=https://artsandculture.google.com/exhibit/kutani-ware/CwICYtwR9qa_JA|title=Kutani Ware - Art Research Center, Ritsumeikan University - Google Arts & Culture|website=Google Arts & Culture|language=fr}}</ref> . Nan Pari, Van Gogh te mande sou kontribisyon atizay sa a nan gwo kalite ayestetik konpare ak pwòp travay li . Lè sa a, li fè plizyè kopi krepons Japonè yo. ''Koutizan'' an se yon repwodiksyon desen li te wè sou kouvèti ''[[Pari ilistre|Pari ilistre]]'' Special Japan. Li ajoute yon background ki enspire pa [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] lè l sèvi avèk koulè entans. ''Pye bwa Prin nan flè'' se yon lòt penti sa yo. : li entèprete fwa sa a yon travay [[Hiroshige]] . Se background nan [[Pè Tanguy|nan pòtrè Papa Tanguy a]] tou dekore ak simagri Japonè. Van Gogh te konn delimite avyon oswa objè ak nwa, yon koulè ki kalifye kòm " ki pa koulè pa [[enpresyonis]] yo, ki prèske sistematik retire li nan palèt yo. Se konsa, li jwenn yon jistifikasyon pou pratik sa a nan enprime Japonè. Answit, li te apwopriye atizay Japonè, epi li te konfese frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Tout travay mwen an se yon ti jan ki baze sou Japonè... » Pasyon sa a pou Japon pa t ap janm kite l e pandan dènye ane lavi l, Van Gogh t ap chèche, pa egzanp, rankontre yon pent franse ki te rele [[Louis-Jules Dumoulin|Louis Dumoulin]] <ref>Julien Béal, ''Le Japon dans la collection photographique du peintre Louis-Jules Dumoulin (1860-1924)''. 2017. Page 7. [https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-01517490v3 hal-01517490v3] (consulté le 25/05/2017)</ref> apre li te fin wè plizyè nan penti li yo ki te enspire pa yon vwayaj nan Japon, patikilyèman pandan gwo egzibisyon ki te òganize nan [[Channmas (Pari)|Channmas]] nan mwa me 1890 pa [[Sosyete nasyonal boza|Sosyete Nasyonal Fine Arts]] . De lèt Theo, frè l yo te ekri pandan li t ap rete nan Auvers-sur-Oise tout bon montre dezi li pou l rankontre Dumoulin (ki moun li te ekri " Moulen van ") kòm " moun ki fè Japon an <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let874/letter.html#n-3|title=Lettre n° 874 à Theo et Jo Van Gogh du {{date-|21 me 1890}}.}}</ref> {{,}} <ref>{{Cite web|url=http://vangoghletters.org/vg/letters/let877/letter.html|title=Lettre n° 877 à Theo datée du {{date-|3 jen 1890}}.|}}</ref> . ====Kopi zèv yo==== [[Fichye:Copies van gogh echantillon.jpg|right|250px|''Semè a'', [[Jean-François Millet]], 1850, lwil sou twal, {{dunité|55|46|cm}}. </br> ''Semè a'', Vincent van Gogh (daprè Millet), 1889, lwil sou twal, {{dunité|81|65|cm}}, koleksyon prive, F690/JH1837.]] [[Fichye:First Steps, after Millet MET DP124808.jpg|vignette|gauche|''Premye pa'', daprè [[Jean-François Millet]], 1890, huile sur toile, {{dunité|72.4|91.1|cm}}, [[New York]], [[Metropolitan Museum of Art]]<ref>[http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 metmuseum.org].</ref> (64.165.2<ref>{{lien web |url=http://www.metmuseum.org/art/collection/search/436526 |langue=en |titre=First steps, after Millet |site=le site du Metropolitan Museum of Art}}</ref>).]] Non sèlman Vincent van Gogh renmen kontanple repwodiksyon travay atistik, men li kreye yo tèt li. Premye repwodiksyon li soti nan peryòd [[Saint-Rémy-de-Provence]] . : li kopye yon litografi nan ''[[Pieta|Pietà]]'' a pa [[Eugène Delacroix]], dènye a te domaje. Li entèprete tou plizyè penti lwil oliv nan pwòp style li. Antseptembre 1889septanm 1889 epimai 1890me 1890 , li te pwodwi anpil travay apre Delacroix, [[Rembrandt]] ak [[Jean-François Millet]], ki gen ladan, pa lèt la, ''Hiver, laplaine de Chailly'' <ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts», {{p.|438}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}.</ref> . Sa yo se sèn relijye ak travayè nan jaden yo. Pandan peryòd kote li te fèmen nan yon azil mantal nan [[Saint-Rémy-de-Provence]], li te jwenn nan repwodiksyon an nan zèv yon fason yo kontinye travay li san yon modèl. ; li te kapab sèlman gen mwayen pou sèvi ak tèt li kòm yon modèl. Li konsidere sijè a nan yon penti kòm sèlman yon pwen depa ak entèpretasyon atis la yo dwe kontribisyon prensipal la. Li eksprime lide sa a bay frè l 'nan mo sa yo <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Mwen mete blan ak nwa Delacroix oswa Millet oswa apre yo devan mwen kòm yon motif. — Lè sa a, mwen enpwovize koulè sou li men nan kou pa byen ke yo te m 'men ap chèche pou memwa nan penti yo — men memwa a, konsonans nan vag nan koulè ki nan santi a, si se pa jis - sa se pwòp entèpretasyon mwen. » Tablo Mullet a, Semè a, se youn nan egzanp karakteristik ki eklere entansyon Van Gogh pou repwodiksyon. Nou wè kontribisyon nan sèvi ak koulè ak bwòs yo trè pèsonèl nan Van Gogh. Rezilta a pi vivan, pèsonalite atis la revandike nan entansite koulè yo aplike. ====Seri==== [[Fichye:Tournesols van gogh echantillon.jpg|250px|Tournesols]] Van Gogh te pwodui plizyè seri penti. Pou rafine atizay li, li renmen pentire plizyè penti sou sijè ki sanble konsènan lanati.: flè, jaden ble, vèje flè, elatriye. Li fè tou seri pòtrè, sitou nan penti chak manm fanmi Roulin oswa seri simen. Van Gogh te patikilyèman enterese nan penti flè. Li fè plizyè peyizaj ak flè diferan: lila, roz, lorye, elatriye. Sou kèk nan penti li yo, tankou Iris, yo wè yo nan premye plan an. Li fè de seri tounsòl: premye a lè li te nan Pari an 1887, dezyèm lan lè li te rete nan Arles ane annapre a. Premye a montre tounsòl ki fèk ranmase ki kouche sou tè a. Nan dezyèm lan, tounsòl yo nan vaz, pafwa fennen. Flè yo pentire ak kou bwòs epè ak penti depase. Lide Van Gogh se ranpli mi estidyo li vle pataje ak Paul Gauguin pou l kreye yon kominote atis : « Nan espwa pou m viv nan yon estidyo nou ak Gauguin, mwen ta renmen fè yon dekorasyon pou estidyo a. Rien que des grands Tournesols . » reprezante nan youn nan penti li van Gogh penti tounsòl. Van Gogh byen kontan ak rezilta a ki montre li. [[Fichye:Vergers van gogh echantillon.jpg|250px|Vergers]] Seri jaden flè Van Gogh yo se youn nan premye travay li nan Arles. Penti yo nan seri sa a se kè kontan. Li pase anpil tan eksprime kè kontan nan sezon prentan. Vincent di frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> : « Kounye a mwen gen 10 jaden san konte twa ti etid ak yon gwo yon pye seriz ke mwen te fin itilize. » pifò nan penti sa yo, se yon pye bwa flè make. Li varye bwòs li yo : manyen nan [[Pwentilis|pwentillis]], plis [[Enpresyonis|enpresyonis]] velours, plati nan liy yo nan fason an nan [[Ukiyo-e|simagri Japonè]] . Ton yo entans ranpli twal li yo, koulè a pi delika nan flè yo okipe vizyèl la . [[Fichye:Cypres van gogh echantillon.jpg|250px|Cyprès]] Youn nan seri penti ki pi popilè ke Van Gogh te fè se sa ki nan pichpen yo. Pye bwa sa yo, ki karakteristik peyizaj yo nan [[Midi Lafrans]], enspire Van Gogh. Li ekri frè li <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: «Pichpen yo toujou konsène mwen, mwen ta renmen fè yo yon bagay tankou twal tounsòl paske mwen sezi ke yo poko fèt jan mwen wè yo. ». Pandan ete 1889 la, sou demann Wil, sè l ', li te pentire tou plizyè ti vèsyon nan ''chan mayi ak pichpen'' Travay sa yo karakterize pa toubiyon ak pa yon teknik ki pèmèt li kenbe vizib diferan kouch penti ke li sipèpoze. Lòt penti nan seri a pataje menm eleman stylistic yo. Tablo li a, ''[[Nwit zetwal (1889)|Nwit zetwal]]'' — ke li te pentire lè li te nan se yon pati nan seri sa a. ====Tablo lannuit==== [[Fichye:Gogh4.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/b/b6/Gogh4.jpg/170px-Gogh4.jpg|vignette|''[[Teras kafe nan aswè]]'', 1888, lwil oliv sou twal, 80,7 × 65,3  , [[Otterlo]], [[Mize Kröller-Müller]] (F467/JH1580).]] Penti sèn aswè ak lannwit trè souvan nan Van Gogh ki ekri <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}}: «Souvan, li sanble pou mwen ke lannwit lan se pi plis rete vivan ak koulè rich pase jounen an.» li bay nan moman sa a nan jounen an ka wè lè yon moun konsidere kantite zèv li te pentire pou dekri li. Li pi souvan evoke lavi a difisil nan riral, peyizan yo nan entimite fanmi yo oswa nan travay nan jaden yo. Anplis de sa, youn nan penti ki pi popilè li yo, ''"Terrasse du café le soir,"'', dekri yon atmosfè vil la. Pou Van Gogh, pent syèk li yo te reyisi reprezante fènwa ak koulè. Li reentèprete sijè sa a nan penti li yo, li tire enspirasyon nan plizyè gwo pent. Si nan [[Jules Breton]] ak [[Jean-François Millet]] li wè sans nan reprezantasyon an nan travay la tè a, li se enpresyone pa siksè nan [[Rembrandt]] nan sèvi ak koulè nan penti lannwit lan. Atravè travay li yo, [[Eugène Delacroix|Delacroix]] anseye l 'ki jan koulè klere ak kontras koulè ka dekri solèy kouche, lannwit, menm nwit ak zetwal yo. Kòm pou [[Adolphe Monticelli]], koulè vin pou Van Gogh yon mwayen pou jije modènite yon penti. Li apresye atizay la nan enpresyonist [[Claude Monet|Monet]] la, kapab bay enpresyon nan yon atmosfè aswè pa yon solèy kouche nan wouj. Li te admire tou teknik pointilist [[Georges Seurat|Seurat]] la, ki te jere evoke yon atmosfè nocturne, ak tach ak zòn plat nan koulè. Van Gogh se poutèt sa fasine pa reyalite aswè ak lannwit. Disparisyon gradyèl nan limyè, yon solèy kouche entans, crépuscule ak aparans nan limyè kay atifisyèl ak twinkling nan zetwal yo ak lalin lan nan yon syèl nwa, manje imajinasyon li ak kreyativite li. ====Teknik==== Van Gogh te pentire sou twal ki souvan te deja prime, ke li te kapab reyitilize, swa nan grate travay anvan an oswa nan kouvri l 'ak yon nouvo kouch <ref name="Bakker 2014">N. Bakker, ''Van Gogh à l'œuvre'', ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|39-49}}.</ref> . Sepandan, li te itilize sèten pigman enstab, sa ki lakòz yon chanjman nan koulè anba efè a nan limyè, ki gen ladan lak jeranyom ki pèdi koulè wouj li yo sou tan <ref name="Bakker 2014" /> . Se poutèt sa, koulè orijinal yo pèdi, sa ki lakòz difikilte restorasyon. : konsa, retablisman yo te deside, pou ''La Chambre'' ki soti nan 1888, pa chanje koulè » penti a, kontante tèt li ak eseye sispann degradasyon an epi pwopoze ekleraj ak filtè ki gen koulè pou retabli koulè orijinal yo <ref>A. Fayol, « Restaurer un Van Gogh, l'exemple de ''La Chambre'' », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|50-54}}</ref> . An 2011, etid ki te fèt nan [[European Synchrotron Radiation Facility]] nan [[Grenòb|Grenoble]] te idantifye yon reyaksyon chimik konplèks sou [[Jòn admyòm|jòn Kadmyòm]] ki te lakòz klète koulè sa a pèdi nan sèten penti Van Gogh <ref>[http://www.esrf.eu/news/general/van-gogh/van-gogh-paintings-lose-shine esrf.eu du 10 février 2011, X-rays show why van Gogh paintings lose their shine.] </ref> {{,}} <ref>[https://france3-regions.francetvinfo.fr/alpes/isere/grenoble/quand-le-synchrotron-de-grenoble-permet-d-expliquer-la-deterioration-du-jaune-de-matisse-762476.html france3-regions.francetvinfo.fr du {{date-|2 jiyè 2015}}, Quand le Synchrotron de Grenoble permet d'expliquer la détérioration du jaune de Matisse.]</ref>. == Van Gogh ak mouvman atistik yo == [[Fichye:Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/07/Vincent_Van_Gogh_0013.jpg/170px-Vincent_Van_Gogh_0013.jpg|gauche|vignette|''Pent la sou wout Tarascon'', 1888, lwil sou twal, 48 × 44, boule nan [[Dezyèm Gè mondyal]] la (F448/JH1491).]] Van Gogh te fè eksperyans plizyè estil nan karyè atistik li. Li te fini kreye pwòp estil. Li kwè ke penti yo ka eksprime emosyon e ke yo pa jis yon imitasyon reyalite. Van Gogh te dekouvri [[enpresyonis]] nan Pari. Li te adopte penti limyè avèk antouzyasm san li pa renonse ti sèk nwa figi l yo . Twa atis izole yo, van Gogh,<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', 2007, Hazan, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|591}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> [[Paul Gauguin|Gauguin]] ak [[Paul Cézanne|Cézanne]], tout enfliyanse pou yon tan pa enpresyonism, konstitye gwo figi yo nan Pòs-[[Pòs-enpresyonis|enpresyonis]]. Van Gogh te enfliyanse tou penti pita ak pi modèn, patikilyèman mouvman tankou [[ekspresyonis]] ak [[fovis]] Anplis de sa, nan Provence, li travay nan yon lespri ki anonse ekspresyonis. Li tou kontribye nan devlopman nan [[Senbolis (atizay)|senbolis]] nan dezi li eksprime yon emosyon atravè atizay li. === Enpresyonis === [[Fichye:Claude_Monet,_Impression,_soleil_levant.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/54/Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg/220px-Claude_Monet%2C_Impression%2C_soleil_levant.jpg|vignette|[[Claude Monet]], ''[[Enpresyon, solèy k ap leve|Impression, soleil levant]]'', 1872, lwil sou twal, {{dunité|48|63|cm}}, [[Pari]], [[mize Marmottan Monet]]. La toile donnera son nom à l'[[enpresyonis]].]] Enpresyonis se yon mouvman atistik fransè ki fèt pandan dezyèm mwatye 19yèm syèk la. Gwo batay nan tan lontan an oswa sèn nan [[Bib]] la, ki jouk lè sa a te sijè yo pi renmen nan pent, te bay plas nan sijè nan lavi chak jou lib entèprete dapre yon vizyon pèsonèl. Koulè yo klere ak jwèt la nan limyè pran enpòtans nan je pent yo nan mouvman sa a ki vle tou yo dwe reyalis. Yo enterese nan etid deyò a epi fè limyè eleman esansyèl nan penti yo. Enpresyonis Monet, Manet, Renoir, Degas reprezante a (pito li te ye pou ankadreman li yo ak pèspektiv) se yon pwen depa pou neo-enpresyonis Seurat ak Signac, mèt [[Pwentilis|pwentillis]], pou Gauguin ak [[Lekòl Pont-Aven|lekòl li a nan Pont-Aven]], pou Bernard. ak [[klwazonis]] li, pou Toulouse-Lautrec, Van Gogh osi byen ke pou anpil " pòs-enpresyonis», an Frans ak aletranje. Seri Orchard Van Gogh, pa egzanp, montre yon vèsyon varye de enpresyonis ak tout karakteristik li yo , sa vle di rechèch la pou limyè ak koulè atravè modèl yo nan lanati. Sa yo pent favorize travay deyò. Yo eskli gri ak nwa otank posib. Yo abandone pwen de vi fwontal ak ilizyon pwofondè. enpresyonis Van Gogh tradui nan itilizasyon l efè limyè, refleksyon ki eksprime entansite limyè nan moman an. Avè l ', koulè yo remake nan kontras konplemantè yo, pou egzanp, vèt ak wouj kreye yon imaj " konplè ". Gen kèk penti Van Gogh yo mete nan egzibisyon endepandan yo ak sa yo nan lòt enpresyonis yo . Atis la vle pou yo konnen penti yo nan Holland tou epi li konvenki ke valè yo pral evantyèlman rekonèt. === Pòs-enpresyonis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/03/Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_132.jpg|gauche|vignette|''Pave a (" Pye bwa yo gwo avyon ”)'', 1889, lwil oliv sou twal, 73,5 × 92,5  , [[Washington|Washington]], [[Koleksyon Phillips|Koleksyon an Phillips]] (F658/JH1861).]] Jèn pent nan ane 1880 yo te jwenn tèt yo fè fas ak enpresyonis ki te make epòk yo. Yo reyaji nan diferan fason. Jiska nan fen syèk la, diferan tandans inovatè coexist. Pòs-enpresyonis se ansanm kouran atistik sa yo tankou Neyo-Enpresyonis, Senbolis, mouvman Nabi, elatriye. Nan istwa atizay la, pòs-enpresyonis se poutèt sa deziyen yon epòk kout. Li gen ladan l pami lòt moun Paul Cézanne, Vincent van Gogh, Paul Gauguin, Henri de Toulouse-Lautrec oswa Georges Seurat, ki te gen anbisyon pou revolisyone penti. Pwen prensipal ki an komen ant pent sa yo se ke yo te refize natiralis. Van Gogh admire volonte pou ale pi lwen pase reprezantasyon reyalite a, jan li ekri frè l sou Cézanne : « ... ou dwe santi tout nan yon rejyon ... Yo t ap chèche transmèt plis nan penti yo. Atravè penti li yo, Van Gogh reve eksprime plis pase yon imaj : santiman li. Nan Auvers-sur-Oise, li te ekri frè l Theo ak bèl-sè l <ref>Yo bay sitasyon yo jan yo te ekri pa Van Gogh ak nenpòt erè òtograf, jan yo site nan ''Les Lettres''..</ref>: « … e mwen pa t ezite eseye eksprime tristès, solitid ekstrèm. […] Mwen ta prèske kwè ke penti sa yo pral di ou sa mwen pa ka di nan mo, sa mwen wè an sante ak fòtifye nan peyi a. » === Ekspresyonis === [[Fichye:Vincent_van_Gogh_(1853-1890)_-_The_Olive_Trees_(1889).jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/c5/Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg/220px-Vincent_van_Gogh_%281853-1890%29_-_The_Olive_Trees_%281889%29.jpg|vignette|''Olive Trees with the Alpilles in the Background'', 1889, lwil oliv sou twal, 72,5 × 92  , [[Nouyòk|New York]], [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]] (F712/JH1740).]] Kòmansman [[ekspresyonis]] yo te parèt nan de dènye deseni 19yèm syèk la, ak van Gogh depi nan fen 1887 kòm pyonye,<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=10 et 57}}</ref> osi byen ke [[Edvard Munch]] (miyò ''[[Rèl la]]''), ak [[James Ensor]]<ref> Larousse</ref> . Sepandan, non an " ekspresyonis te premye itilize pa kritik atizay [[Wilhelm Worringer]] nan mwa out 1911. Van Gogh te aksantye mouvman sa a aprè li te rive nan [[Arles]] an 1888, kote chòk limyè sid la te pouse li konkeri koulè: ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit]]'' la zetwal oswa pye ''oliv'' yo. Pa dramatizasyon nan sèn yo, senplifikasyon an, menm karikati a, ki karakterize travay li depi nan kòmansman rive nan fen a, li anonse ekspresyonis, kote pent yo ekspoze san wont mizè fizik ak moral.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Pari|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=59}}</ref> Ekspresyonis tankou [[Ernst Ludwig Kirchner]], [[Erich Heckel]] ak [[Oskar Kokoschka]] te enspire pa teknik Van Gogh la, kout bwòs ki graj kite enpas ak tras grenn . Dapre [[Octave Mirbeau]], youn nan premye admiratè Van Gogh, {{Citation|fòm sa yo miltipliye, debouche, tòde, e menm nan foli admirab nan syèl sa yo […], menm nan ogmantasyon nan flè kokenn sa yo […] menm jan ak zwazo deman, Van Gogh toujou kenbe kalite admirab li nan pent.<ref> EchoParis</ref>}} Menm jan an tou, Van Gogh pèmèt tèt li libète konplè pou modifye koulè natirèl yo pou favorize ekspresyon sijè sa yo. « Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv.{{citation|Mwen ta renmen montre yon zanmi atis ki fè gwo rèv. […] Pou fini l, mwen pral kounye a yon koloran abitrè. Mwen egzajere blond nan cheve a, mwen rive nan ton zoranj, chrome, sitwon pal. Dèyè tèt la, olye pou yo penti miray plenn nan apatman an ranyon, mwen fè yon background ki senp, ble ki pi rich la, […] tèt blond la limen kont background sa a ble rich reyalize yon efè misterye, tankou zetwal la nan 'pwofon lazwa a.<ref>{{ouvraj|author=Gérard Denizeau|title=Vocabulaire des arts visuel du {{s-|XIX}}|editor=Minerve|year=2004|location=Paris|pages=239|isbn=2-86931-108-7|bnf=39156350n|passage=42}} - Lettre à Théo, août 1888.</ref>.}} === Fovis === [[Fichye:Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/5/5e/Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg/220px-Vincent_Willem_van_Gogh_076.jpg|left|thumb|''[[Kafe lannuit]]'', 1888, lwil sou twal, 70 × 89, [[New Haven, Connecticut|New Haven]], [[Yale University Art Gallery]] (F463/JH1575).]] [[Fovis]] se yon mouvman imaj franse ki te revandike an patikilye ant 1905 ak 1907. Pent vle separe koulè ak objè, priyorite ekspresyon koulè. Van Gogh se youn nan pyonye li yo. Li te gen yon enfliyans sou [[Fovis|pent fovis yo]], ki montre yon palèt remakab nan koulè, espesyalman nan peryòd Arles li a. Pandan peryòd sa a, Van Gogh pa ezite ankò pou sèvi ak koulè klere ak juxtapositions orijinal de ton ak, an patikilye, sèvi ak koulè konplemantè. Lè sa a sèvi ak koulè flanbwayan, van Gogh se youn nan sous enspirasyon pou plizyè pent fovis, tankou [[Maurice de Vlaminck|Vlaminck]] oswa [[André Derain|Derain]]. Kidonk, nan travay Fauvis yo, nou jwenn menm aranjman koulè yo ak nan Van Gogh. Pa egzanp, nan La ''Partie de campagne'' oswa ''La Seine à Chatou'' pa Vlaminck, pwoksimite wouj ak vèt aksantye, tankou nan tablo ''[[Kafe lannuit]]'' pa Van Gogh. ===Senbolis=== [[Fichye:Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|lien=https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/0/0f/Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg/170px-Van_Gogh_Portrait_Eugene_Boch.jpg|vignette|''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugene Boch]] (" Powèt la »'' , 1888, lwil sou twal, 60 × 45  , [[Pari|Pari]], [[Mize Orsay]] (F462/JH1574).]] Senbolis se yon mouvman atistik ki eksprime ant 1886 ak 1900 nan plizyè domèn. Gustave Moreau, Eugène Carrière, Edward Burne-Jones ak Martiros Sergeyevich Sarian se pami pent ki enfliyanse mouvman sa a. Senbolis se yon reyaksyon a natiralis. Se sou « abiye lide nan yon fòm sansib » . Senbolis pa pentire objè a fidèlman, kontrèman ak naturalis, men chèche yon enpresyon, yon sansasyon, ki evoke yon mond ideyal.; yo favorize ekspresyon de atitid. Senbòl yo fè li posib pou rive nan " pi wo reyalite nan". Nan youn nan lèt li yo, Van Gogh eksprime panse li sou senbolis <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref> {{,}} <ref>Lettre nimewo 533 de Vincent van Gogh à Theodorus van Gogh, Nuenen, le 4 octobre 1885 (N)</ref>: «… tout reyalite se an menm tan yon senbòl. Li mansyone tou atis yo [[Jean-François Millet|Millet]] ak [[Léon Lhermitte|Lhermitte]] an» ak senbolis. Sa a endike apwòch pozitif li nan senbolis ak elicide pwòp entansyon li ak enspirasyon. Li se konsakre nan reyalite, pa nan yon reyalite tankou nan fotogwaf yo, men nan yon reyalite ''senbolik'' . [[Senbolis (atizay)|Senbolis]] chache nan pouvwa a nan vèb la « sans pwezi a, sa vle di pi bon kalite pwezi, sa ki pral di ki jan lespri a ak mond lan fèt lè li revele estrikti ideyal linivè a. […] Senbolis envite pwezi pou rantre nan mistik » . Demand Van Gogh a idantik, jan li te ekri [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], frè l ', <ref>Les citations sont données telles qu'elles étaient écrites par Van Gogh avec les éventuelles fautes d'orthographes, telles que citées dans ''Les Lettres''.</ref>: « Ak nan yon tablo mwen ta renmen di yon bagay konsole tankou mizik. Je voudrais peindre des hommes ou des femmes avec ce je ne sais quoi d'éternel dont autrefois le nimbus la te yon fwa te senbòl la e ke nou chèche pa klere a menm, pa vibrasyon nan kolorasyon nou yo. Van » konsa prete ak prepare chemen yo nan penti modèn, soti nan [[enpresyonis]] nan [[ekspresyonis]] . === Reprezantasyon kontanporen === An 1986, egzibisyon ''yon santèn ane de sa van Gogh te rive nan Pari'', nan Trianon nan nan Pak Bagatelle, te reyini ansanm atis ki soti nan [[Nouvo reprezantasyon]] ak [[reprezantasyon naratif]] ([[Frédéric Brandon]], [[Gérard Le Cloarec]], [[Michel Four]], [[Gérard Guyomard]], [[Christian Renonciat]], [[Jack Vanarsky]]...), entansyon [[Jean-Luc Chalumeau]] te deklare pou fè limyè sou enfliyans Vincent van Gogh sou figurasyon kontanporen.<ref>Jean-Pierre Chalumeau, ''Il y a cent ans Van Gogh arrivait à Paris'', Éditions du Trianon/Parc de Bagatelle, 1986</ref> === Dènye dekouvèt oswa reaparisyon sou mache atizay la === Li gen dat 1887, pentire pandan de ane kout ke Vincent Van Gogh te pase nan Pari, ''sèn nan lari sa a nan Montmartre'' pentire moulen pwav la, youn nan moulen yo nan La Galette, dèyè palisad, kont twal la nan yon syèl sezon fredi. ak yon koup ap mache ak de timoun ap jwe nan premye plan an. Tablo sa a te rete nan menm fanmi an depi kòmansman 20yèm syèk la. Li te vann pandan yon vann piblik eve'nman nan Sotheby's nan Pari nan dat 26 mas 2021, e li te rive nan sòm total 11,25 milyon ero eksepte depans (sa vle di 13 091 250 ewo nan total) <ref>{{Cite web|url=https://www.lefigaro.fr/culture/l-un-des-rares-van-gogh-encore-en-mains-privees-sera-vendu-a-paris-au-mois-de-mars-20210224|title=La vente très mouvementée du Van Gogh de Sotheby's Paris atteint 11,25 millions d'euros|date=2021-03-25|publisher=Le Figaro|language=fr|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>{{Cite web|url=https://www.artnews.com/art-news/market/van-gogh-restituted-pissarro-sothebys-sale-1234587847/|title=Rare van Gogh Sells for $15.4 M., Leading Sotheby’s Impressionist and Modern Art Sale in Paris|last=Villa|first=Angelica|last2=Villa|first2=Angelica|date=2021-03-25|website=ARTnews.com|language=en-US|access-date=2022-09-23}}</ref>{{,}}<ref>[https://www.franceculture.fr/peinture/rarissime-un-tableau-de-van-gogh-mis-en-vente-apres-avoir-passe-100-ans-dans-la-meme-famille "Rarissime" : un tableau de Van Gogh mis en vente après avoir passé 100 ans dans la même famille française], 24 mars 2021.</ref>, ki se yon dosye an Frans pou yon tablo Van Gogh vann nan vant piblik. == Desen == Yo konnen anviwon mil dra atis la.<ref name="Vellekoop 2014">M. Vellekoop, « Desen Van Gogh yo, yon travay lonbray », ''Dossier de l'art'', n°214, janvye 2014, {{p.|28-33}}</ref> Teknik yo itilize yo se kreyon, plim, lank, lakre, pafwa koulè ak [[akwarèl]]. Apati 1888, li prefere itilize plim wozo ([[kalam]] ) <ref name="Vellekoop 2014" /> . Plizyè nan lèt li yo gen ladan desen, ki gen ladan kèk penti <ref>L. Caillaud, « Van Gogh à travers ses lettres », ''Dossier de l'art'', n°214, {{date-|janvye 2014}}, {{p.|34-37}}</ref> .<gallery mode="packed" caption="[[Commons:Category:Drawings by Vincent van Gogh|Desen Vincent van Gogh]]"> Fichye:GUGG Boats at Saintes-Maries.jpg|''Bato nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]'', 1888, kreyon wouj ak lank grafit sou papye trikote, {{dunité|24.3|31.9|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. Fichye:GUGG Head of a Girl.jpg|''Head of a Girl'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|18|19.5|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]] . Fichye:GUGG Letter to John Peter Russell.jpg|''Lèt pou [[John Peter Russell]]'', 1888, kreyon wouj ak lank sou papye trikote, {{dunité|20.3|26.3|cm}} <abbr title="centimètre" class="abbr">cm</abbr>, [[Nouyòk]], [[Mize Salomon R. Guggenheim|Mize Solomon R. Guggenheim]]. </gallery> === Yon kaye ke otantisite l pa konfime === Jou ki te 17 novanm 2016 la , yon repwodiksyon menm jan an, yon kaye ki gen 65 desen ki ta fèt ant fevriye 1888 ak me 1890 se pibliye pa Bogomila Welsh-Ovcharov, Konsèvate ekspozisyon nan pent la.<ref>{{Cite web|url=https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|title=Van Gogh : le Seuil cherche le dialogue mais ne lâche rien|last=AFP|date=17 novanm 2016|website=Express.fr|access-date=2022-10-25|archive-date=2022-10-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20221025223213/https://www.lexpress.fr/actualites/1/societe/affaire-van-gogh-le-seuil-propose-un-debat-public-entre-experts_1851370.html|dead-url=yes}}.</ref> . Yon lòt espesyalis atis la, Ronald Pickvance, sipòte tèz otantisite dekouvèt la <ref>« Communiqué de presse : Affaire Van Gogh, la réponse des éditions du Seuil », site des éditions du Seuil, {{date-|17 novanm 2016}} ([http://www.seuil.com/actualite/affaire-van-gogh-la-reponse-des-editions-du-seuil en ligne])</ref> Mize [[Mize Van-Gogh|van Gogh]] nan Amstèdam, atravè vwa konsèvatè chèf Louis Van Tilborgh, konsidere corpus sa a kòm yon imitasyon aprè ane 1970 yo.<ref>Eric Bietry-Rivierre, « Dessins de Van Gogh : la contre-expertise hollandaise », dans ''[[Le Figaro]]'' du {{date-|16 novanm 2016}} ([http://www.lefigaro.fr/arts-expositions/2016/11/16/03015-20161116ARTFIG00146-dessins-de-van-gogh-la-contre-expertise-hollandaise.php en ligne])</ref> Ekspè yo te konkli apre egzamen an nan desen yo ak konparezon ak koleksyon an ke mize a genyen, ke sa yo gen erè topografik, e ke lank yo te itilize a, ki gen koulè mawon, pa janm te itilize pa Van Gogh nan desen li yo. <ref>[https://www.lemonde.fr/arts/article/2016/11/15/des-dessins-inedits-de-van-gogh-contestes-par-le-musee-d-amsterdam_5031699_1655012.html ''Des dessins « inédits » de Van Gogh, contestés par le musée d’Amsterdam''], ''Le Monde'', 16 novanm 2016</ref> == Zèv li yo == * Vincent van Gogh (trad. Maurice Beerblock et Louis Roëdlandt (nl), préf. Georges Charensol), Correspondance complète enrichie de tous les dessins originaux, Paris, Éditions Gallimard & Grasset, 1960, 563 + 531 + 580, 3 vol. in quarto. * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëdlandt (nl)), Lettres à son frère Théo, Paris, Éditions Gallimard, coll. « L'imaginaire », 1988, 566 p. (<nowiki>ISBN 978-2070714483</nowiki>). * Vincent van Gogh (trad. Louis Roëlandt (nl)), Lettres à Van Rappard, Paris, Éditions Grasset et Fasquelle, coll. « Les Cahiers rouges », 1950 (réimpr. 1991, 2009), 242 p. (<nowiki>ISBN 978-2246049340</nowiki>). == Galeri penti == <center><gallery> Fichye:Vincent Willem van Gogh 137.jpg Fichye:Ernte in der Provénce.jpeg Fichye:VanGogh-Irises 1.jpg Fichye:Vincent Willem van Gogh 127.jpg Fichye:Vincent van Gogh - Avenue bij Arles.jpg Fichye:Van Gogh - Blumengarten.jpeg </gallery></center> == Jenerasyon == === Rekonesans === Vèv [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] a, [[Johanna van Gogh|Johanna Bonger]], kenbe wòl dirijan nan pwosesis pou fè pwomosyon travay Van Gogh la. Yo te konfye eritaj li a nan 1891, apre lanmò [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|mari]] l . Sepandan, li pa ta dwe bliye ke Van Gogh te konnen ak apresye pandan tout lavi li . Li konnen ke Van Gogh te vann yon sèl twal, men pa gen okenn prèv ke li pa t 'vann lòt moun. Anplis, li te konfye responsablite sa a bay frè li, yon machann atizay rekonèt nan epòk la, epi li te fè echanj plizyè penti ak zanmi l' . Théo, ki te siviv Vincent sèlman yon ti tan, òganize yon egzibisyon nan penti li nan apatman li, te anonse nan ''[[Mercure de France]]'' nan.septembre 1890septanm 1890 . Apre sa, Johanna te reyisi transfòme koleksyon atizay sa a ki pa t konnen an nan yon koleksyon ki gen anpil valè. [[Fichye:Paul Gauguin 104.jpg|vignette|redresse|[[Paul Gauguin]], ''Vincent van Gogh ap penn les tournesols'', 1888, [[Amstèdam]], [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]], Fondasyon Vincent van Gogh.]] Pou depase moman difisil sa yo, [[Johanna van Gogh|Johanna]] te deplase nan Holland kote li te jwenn sipò nan fanmi li. Nan mwa fevriye 1891 , li te pote yon gwo pati nan penti Van Gogh ki rete lakay li soti nan Pari. Li te gen 200 tablo ak desen yo asire pou yon valè de 2 600 florins . Se konsa, li te kòmanse montre ak mete tablo penti nan [[Netherlands]], Epi, li ak klase lèt Vincent yo. Li refè tou lèt [[Gabriel-Albert Aurier|Albert Aurier]] te genyen. Vrèmanvre, Theo te voye kèk lèt pou li te pibliye kèk ekstrè. Menm ane sa a, [[Emile Bernard|Émile Bernard]] te pibliye nan "[[Mercure de France|Mercure en France]]" lèt Vincent te voye li yo. An 1914, Johanna te rive pibliye lèt Van Gogh apre li te ekri yon entwodiksyon. Yon lòt bò, nan Pari, [[Pè Tanguy]] vann 13 tablo ak yon desen. Se kòmansman yon siksè komèsyal ki pral kontinye jiska epòk nou an . Nan fen XIX la syèk, nan lòd fè Van Gogh konnen, Johanna òganize ekspozisyon : youn nan [[Layè|La Haye]], youn nan [[Rotterdam]], twa (3) nan [[Amstèdam]] ak yon nouvo nan [[Layè|La Haye]]. Nan kòmansman 20yèm syèk la, alantou ven (20) ekspozisyon deja onore travay la nan van Gogh nan Peyiba. Nan [[Pari]], Salon des Indépendants 1901 te genyen tou yon enpak siyifikatif sou rekonesans Van Gogh gras ak demann nouvo pèseptè, tankou [[Ivan Morozov]] ak [[Sergei Shchukin|Sergei Chtchoukine]], ak travay kritik [[Jacob Baart de la Faille]] te fè, tankou li. katalòg raisonné pibliye an 1928. Youn nan premye achtè yo nan penti van Gogh te [[Edgar Degas]].<ref>Lorenz Eitner, ''La Peinture du {{s-|XIX}} en Europe'', Hazan, 2007, coll. « Bibliothèque des arts », {{p.|588}} {{ISBN|978-2-7541-0195-0}}</ref> Kontak ke Johanna tise ak moun enfliyan nan epòk li ede l etabli tèt li epi fè li pi byen konnen bèl frè l. [[Paul Cassirer]] se premye moun ki montre ak vann travay Van Gogh yo. Li te vann omwen 55 ladan yo, ant 1902 ak 1911, ak yon valè total de 50 000 florins . [[Ambroise Vollard]] te òganize tou de ekspozisyon nan galri li an 1895 ak 1896. [[Julien Leclercq (powèt)|Julien Leclercq]] te rasanble 65 tableaux ak 6 dessins pou yon egzibisyon an 1901 nan [[galri Bernheim-Jeune]]. Valè travay van Gogh yo kòmanse ogmante konsiderableman. Johanna Bonger jere mete plis pase 70 penti ak apeprè trant desen nan [[Stedelijk Museum Amsterdam]]. An menm tan, li resevwa amatè lakay li pou montre yo penti li posede yo. Enèji yo mete nan rekonesans travay sa yo finalman rekonpanse ak yon valè sou mache segondè. Rekonesans nan travay la te fèt pa Van Gogh konkretize nan akizisyon an nan yon lavi toujou nan tounsòl, nan 1924, pa [[National Gallery|National Gallery nan Lond]], nan pri a nan 15 000 floren. Madanm Theo te anbasadris prensipal fenomèn sa a jouk li mouri an 1925. Depi dat sa a, valè travay li yo te kontinye ogmante. Pa egzanp, an 1930, ekspozisyon nan ''[[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]]'' nan Nouyòk te resevwa 120 000 vizitè. ===Popilarite === Panse sou Van Gogh diferan selon pwen de vi yo chwazi a. Pa egzanp, [[Salvador Dalí]] te eksprime tèt li konsa an 1972 sou pent sa a li pa renmen : {{Citation|Van Gogh se yon wont pou penti franse ak penti inivèsèl la...}} Pou kèk moun, « li, ki merite pou yon ewo amoure, fè l 'yon mit, sa ki nan pent la mal konprann oswa atis la madichon. Li pòv, deprime, asosyal, ak yon tanperaman dife, elatriye. Pou lòt moun, Van Gogh se yon atis konplèks, entèlijan ak kiltive. Penti li se {{Citation|fwi nan yon travay long, san repwòch, byen fèt epi ki se referans}}. Kèlkeswa pwennvi yo chwazi a, Van Gogh se yon pent ki rekonèt epi admire. Nan dènye lèt li, li te jwenn nan pòch li jou li touye tèt li a, li ekri : {{citation|Oke reyèlman nou ka sèlman fè penti nou yo pale}}. Pou istoryen atizay yo, Van Gogh se yon pyonye ki te louvri nouvo chemen nan penti. Pou egzanp, Derain ak Vlaminck yo dirèkteman lye ak atizay Van Gogh la, . Pou rayisab atizay, li rete yon mèt egal a Leonardo da Vinci oswa Rembrandt ak yon pwodiksyon trè enpòtan ak yon pakou atistik klere tou nan dire ak pa estil li yo. Pou piblik la an jeneral, travay li se kounye a aksesib nan gwo mize. == Nan kilti == === Sinema ak televizyon === Lavi, travay ak pèsonalite Vincent van Gogh te enspire anpil fim: * [[1956]] : ''[[Lust for Life (fim, 1956)|Lust for Life]]'' pa [[Vincente Minnelli]], ak [[Kirk Douglas]] * [[1990]] : ''[[Vincent ak Théo|Vincent ak Theo]]'' pa [[Robert Altman]], ak [[Tim Roth]] * 1990 : ''[[Rèv (fim)|Rèv]]'' pa [[Akira Kurosawa]], seri de uit kout fim ki gen ladan ''Les Corbeaux'' ak [[Martin Scorsese]] * 1990 : ''[[Vincent et moi]]'' de [[Michael Rubbo]] ak [[Tchéky Karyo]] * [[1991]] : ''[[Van Gogh (fim, 1991)|Van Gogh]]'' de [[Maurice Pialat]] ak [[Jacques Dutronc]] * [[2009]] : ''[[Moi, Van Gogh|Me, Van Gogh]]'' pa [[François Bertrand (reyalizatè)|François Bertrand]], dokimantè ak vwa [[Jacques Gamblin]] * ''The Yellow House'', pwojè ti fim anime sou Van Gogh (angle/panyòl) * [[2010]] : ''Van Gogh: Pentire ak mo'' (TV) pa Andrew Hutton, ak [[Benedict Cumberbatch]] * 2010 : ''[[Doctor Who]]'', ''[[Vincent ak Doktè a|Vincent and the Doctor]]'', [[Sezon 5 nan Doctor Who|5x]] 10 (seri televizyon), dekri pa [[Tony Curran]] * [[2013]] : ''[[Sunflower Seed]]'' [[Pascal Adant]], Vincent van Gogh nan [[Borinaj]], ak [[Gaëtan Wenders]] * [[2015]] : ''Chwa pou pentire'', [[dokifiksyon]] Henri de Gerlache, nan [[Mons 2015|kad Mons 2015]]. Vincent van Gogh entèprete pa [[Tom Barman]] <ref>[http://www.laprovince.be/966469/article/regions/mons/actualite/2014-03-21/borinage-devenez-les-acteurs-du-documentaire-sur-la-vie-de-van-gogh « Borinage: vin aktè nan dokimantè sou lavi Van Gogh la»], ''La Province'', {{dat|21|mas|2014}}.</ref> * [[2017]] : ''[[Pasyon Van Gogh (fim, 2017)|The Van Gogh Passion]]'', [[Animasyon (odyovizyèl)|fim anime]] pa [[Dorota Kobiela]] ak [[Hugh Welchman]] * [[2018]] : ''[[At Eternity's Gate]]'' pa [[Julian Schnabel]] * [[2021]] : ''[[L'Art du crime]]'' - S4E1 ''Le testament de Van Gogh'', entèprete pa [[Vincent Londez]] (pwogram sou 7 me 2021 sou [[France 2]] ) * 2021 : ''[[Copyright Van Gogh]]'' ( ''Van Goghs Lachin nan'' ), dokimantè pa [[Yu Haibo]] ak [[Yu Tianqi Kiki]] (Lachin, 2016) * 2022 : ''[[Van Gogh In Love]]'' pa Jean-Luc Ayach, ak [[Frédéric Diefenthal]] ak [[Steve Driesen]] nan wòl Van Gogh. === Pwezi === * 2019 : ''Hidden Van Gogh'' pa Régis Moulu, koleksyon 93 powèm ak 9 ilistrasyon chwazi kote ekriven an sèvi ak enèji ki soti nan penti li yo pou l ka "reanimasyon nanm li", edisyon Unicité === Mizik === * [[Pierre Bachelet]]'', Théo je t'écris'' (1989) * albòm ''La fête aux amis'' . Pawòl [[Claude Delécluse]] ak [[Michelle Senlis]] . Mizik ak pèfòmans pa [[Jean Ferrat]] (1962) * [[Léo Ferré]], ''La Folie'', chante nan dosye ''[[Lanmou Anachi|Amour Anarchie]]'' (1970). * [[Don McLean]], ''[[Vincent (chanson)|Vincent]]'', chante ki soti nan dosye ''[[American Pie (albòm)|American Pie]]'' (1971) * Grigori Frid, ''Lèt ki soti nan Van Gogh'', de pati mono-opera pou bariton, klarinèt, pèkisyon, pyano, strings, op. 69 (1975) * [[Bertold Hummel]], ''8 Fragman Lèt Van Gogh'' pou Bariton ak Quartet String, Op. 84 (1985), [http://www.bertoldhummel.de/francais/commentaires/opus_84.html 8 fragman lèt pa Van Gogh {{De}}] * [[Einojuhani Rautavaara]], ''Vincent'', opera nan twa zak (1986-1987) * [[Michele Reverdy|Michèle Reverdy]], ''Vincent, ou la Haute Note jaune'', ki konpoze an 1984-1989, premye an 1990: [https://web.archive.org/web/20140221202159/http://www.michelereverdy.com/oeuvres_detail.php?id=57 Avi sou travay la sou sit entènèt otè a, ak anrejistreman], [http://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb42311145z Avi sou nòt la nan Bibliyotèk Nasyonal la Frans] * [[Einojuhani Rautavaara]], [[Senfoni No 6 Rautavaara|Senfoni n 6, ''Vincentiana'']] (1992) : I. ''Tähtiyö'' ( ''Nwit'' zetwal); II. ''Varikset'' ( ''Kòk yo'' ); III. ''St Remi''; IV. ''Apoteoz'' * [[Gloria Coates]], ''Senfoni n 9'' ( ''The Quinces Quandary'' ), ''Homage to Van Gogh'' (1992-1993) * Abel Ehrlich, ''Portrait of Vincent van Gogh at the Age of 27'', pou violon ak katòt kòd (2003) * [[Henri Dutilleux]], ''Timbres, espas, mouvman'' pou òkès (1978), ki gen soustit ''The Starry Night'' * Henri Dutilleux, ''Korespondans'' pou soprano ak òkès (2002-2004) : I. ''Dans Cosmic'' (P. Mukherjee) ; II. ''Pou Slava ak Galina...'' (A. Solschenizyn) ; III. ''Gong'' (RM Rilke) ; IV. ''Gong II'' (RM Rilke) ; V. ''Soti nan Vincent rive nan Theo...'' (V. Van Gogh) * ''Tombeau de Vincent van Gogh'', 20 moso pou pyano solo (1951) * ''Yon malerèz abiye an nwa'', opera nan twa zak (1990) * [[Valéry Aubertin]], ''Open Book'', op. 6 pou ògàn, 15 moso nan divès gwosè (IX : ''Vincent van Gogh, Fresko, Lamento'', powèm senfonik) * ''Schilderijen uit een tentoonstelling van Gogh'', op. 58, n 1-3, pou pyano solo (1950) * [[Malcolm Williamson]], ''pon Van Gogh te pentire ak Camargue franse a'', pou pyano solo (1974) * ''Vincent'', opera (1975-1976) * [[Michel Sardou]]: ''Vincent'', ''[[Sisesè a (album)|siksesè a]]'' (1988) * [[Michael Gordon (konpozitè)|Michael Gordon]], ''Van Gogh Video Opera'' (1991), ap viv opera ak videyo * [[Jean Ferrat]] . ''The Sunflowers'', chante ki soti nan album Ferrat 91 (1991) * [[Jonatan Richman|Jonathan Richman]], ''Vincent Van Gogh'', ''Pa tèlman renmen renmen ke renmen'' (2004) * [[Regis Campo|Régis Campo]], ''Starry Night'' pou pyano ak dedye a pyanis Tik [[Fazil di|Fazıl Say]] <ref>{{Cite web|url=http://quaiouestregiscampo.blogspot.com/2022/07/review-myriads-of-aerial-sonorities.html|title=Fazil Say, la harangue au piano|}}</ref> (2022) ==Nòt ak referans== {{Traduction/Référence|fr|Vincent van Gogh}} === Nòt === <references group=Note /> === Referans === {{références}} == Lyen deyò == {{commonscat|Vincent Van Gogh}} * [https://web.archive.org/web/20130719203140/http://www3.vangoghmuseum.nl/vgm/index.jsp?page=16376 ''Vincent van Gogh à vol d’oiseau''] sou site [[Mize Van-Gogh|mize Van Gogh]] la * {{mul|en|nl|fr}} [http://vangoghletters.org/vg/letters.html L'intégralité des lettres de van Gogh éditées par le musée Van Gogh et le Huygens Institute] (nouvelle traduction annotée et reproduction systématique des dessins inclus dans la correspondance) ===Baz done ak diksyonè=== {{Liens}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Pent neyèlandè XIXe syèk]] [[Kategori:Nesans nan lane 1853]] [[Kategori:Lanmò 1890]] [[Kategori:Pwojè:Krepisaj Wikipedya]] [[kategori:Vincent van Gogh| ]] [[Kategori:Pent peyizajis]] [[Kategori:Pent pòtretis neyèlandè]] [[Kategori:Nesans an mas 1853]] [[Kategori:Nesans nan Zundert]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 1890]] 3isbzxkr3tcqzn244gogh9d4c66f5yf Module:Conversion 828 64471 856418 855800 2024-11-16T18:24:15Z Kitanago 19629 856418 Scribunto text/plain local math_mod = require "Module:Math" local params = mw.loadData("Module:Conversion/Données") local linguistic = require "Module:Linguistique" local p = {} local i18n = { invalidunitcat = 'Page avec une unité de mesure non prise en charge', invalidsourceunit = '$1 (unité non prise en charge)', invalidtargetunit = 'unité cible non prise en charge $1', typemismatch = 'impossible de convertir $1 en $2' } local function convert(value, sourceunitdata, targetunitdata) -- convertir une valeur numérique en son équivalent dans une autre unité de mesure if not value then return nil end if type(value) ~= 'number' then return error("bad datatype: " .. type(value)) end if (not sourceunitdata) or (not targetunitdata) then return value end return value * sourceunitdata[2] / targetunitdata[2] end function p.displayvalue(val, sourceunit, displayformat, complement) -- affiche une valeur formatée) -- préparation des paramètres local numval = tonumber(val) if not numval then -- si les données sont inhabituelles, on laisse la fonction appelante se débrouiller return val end if not displayformat or type(displayformat) ~= 'table' then displayformat = {} end local showunit, showlink, targetunit = displayformat.showunit, displayformat.showlink, displayformat.targetunit if showlink == 'true' then showlink = true end local rounding = displayformat.rounding or 2 -- récupération des donnnées concernant les unités if sourceunit and not targetunit then targetunit = sourceunit end local sourceunitdata, targetunitdata = sourceunit, targetunit if type(sourceunitdata) ~= 'table' then sourceunitdata = params.units[sourceunit] or params.units[params.redirects[sourceunit]] end if type(targetunitdata) ~= 'table' then targetunitdata = params.units[targetunit] or params.units[params.redirects[targetunit]] end local suffix = {'', '', ''} local maintenancestr = "" -- conversion local function invalidsourcefallback(val, sourceunit) -- text to be shown when source unit is not supported local str = tostring(val) if sourceunit:match('Q%d+') or sourceunit:match('q%d+') then -- wikidata item sourceunit = mw.wikibase.label(sourceunit) end return val .. ' ' .. i18n['invalidsourceunit']:gsub('$1', sourceunit) .. '[[Category:' .. i18n.invalidunitcat .. '|' .. sourceunit .. ']]' end -- escape if source unit is invalid if (sourceunit and targetunit) and (targetunit~= sourceunit) and (not sourceunitdata or not sourceunitdata[1]) then return invalidsourcefallback(val, sourceunit) end if sourceunit and (not sourceunitdata) then local label = sourceunit local item = sourceunit:match('q%d+') or sourceunit:match('Q%d+') local link local symbol if item then label = mw.wikibase.label(item) link = mw.wikibase.sitelink(item) if showunit and (showunit ~= 'long') then -- symbole retrieved only if needed (somewhat expensive) for _,statement in pairs(mw.wikibase.getBestStatements(item, 'P5061')) do if statement['mainsnak']['snaktype'] == 'value' and (statement['mainsnak']['datavalue']['value']['language'] == 'ht' or statement['mainsnak']['datavalue']['value']['language'] == 'mul') then symbol = statement['mainsnak']['datavalue']['value']['text'] end end end end sourceunitdata = {nil, 1, symbol or label, item, link, label, label} targetunit, targetunitdata = sourceunit, sourceunitdata end -- warn if targetunit is unknown if targetunit and (not targetunitdata) then targetunit, targetunitdata = sourceunit, sourceunitdata maintenancestr = maintenancestr .. " " .. i18n['invalidtargetunit']:gsub('$1', targetunit) .. '[[Category:' .. i18n.invalidunitcat .. '|' .. targetunit .. ']]' end -- check for type mismatch if (sourceunitdata and targetunitdata) and (targetunitdata[1] ~= sourceunitdata[1]) then local errmsg = i18n.typemismatch errmsg = errmsg:gsub('$1', sourceunit) errmsg = errmsg:gsub('$2', targetunit) maintenancestr = maintenancestr .. '(' .. errmsg .. ')' targetunit, targetunitdata = sourceunit, sourceunitdata end -- convert if needed if (sourceunit and targetunit) and (sourceunit ~= targetunit) then numval = convert(numval, sourceunitdata, targetunitdata) end if rounding then numval = math_mod._round( numval, rounding ) end if displayformat.raw == true then -- nombre non formaté chaîne convertible en nombre sauf si catégorie de maintenance return (tostring(numval) or "") .. maintenancestr end if not displayformat.rounding then if (math.abs(numval) > 1E9) then numval = math_mod._round( numval / 1E9, 1 ) suffix = {"milliard ", "milliards ", "<abbr title=\"milliard\">G</abbr> "} elseif (math.abs(numval) > 1E6) then numval = math_mod._round( numval / 1E6, 1 ) suffix = {"million ", "millions ", "<abbr title=\"million\">M</abbr> "} end end local numstr = mw.getContentLanguage():formatNum(numval) -- showlink if not targetunitdata then -- pour éviter les bugs targetunitdata = {} end local link if showlink == '-' then link = nil elseif type(showlink) == 'string' then link = showlink elseif showlink then link = targetunitdata[5] end -- affichage de l'unité local unitstr, suffixstr if showunit == 'long' then -- format long = montrer l'unité en entier if math.abs(numval or 0) >= 2 then unitstr = targetunitdata[7] else unitstr = targetunitdata[6] end if ((unitstr ~= '') and link) then unitstr = '[[' .. link .. '|' .. unitstr .. ']]' end if (unitstr ~= '') and ((suffix[1] ~= '') or (((numval or 0) > 999999) and ( (numval or 0)% 1000000 == 0))) then unitstr = linguistic.of(unitstr) -- 10 000 000 "de" tonnes end if math.abs(numval or 0) >= 2 then suffixstr = suffix[2] else suffixstr = suffix[1] end elseif showunit and (showunit ~= '-') then unitstr = targetunitdata[3] if string.find(unitstr, "^%a") then -- 8 G$ mais 8 G CHF suffixstr = suffix[3] else suffixstr = mw.text.trim(suffix[3]) end if ((unitstr ~= '') and link) then unitstr = '[[' .. link .. '|' .. unitstr .. ']]' end else suffixstr = suffix[3] end local str = numstr .. ' ' .. (suffixstr or '') .. (unitstr or '') str = mw.text.trim(str) .. maintenancestr if complement then if sourceunit then str = str .. " " .. linguistic.of(complement) -- "10 kg de bambous" else str = str .. " " .. complement -- "3000 véhicules" end end return str end function p.display(frame) local args = frame.args local value, origunit, targetunit = args[1], args[2], args[3] local rounding = args.rounding local showlink, showunit = args.showlink, args.showunit displayformat = {showunit = showunit, showlink = showlink, rounding = rounding, targetunit = targetunit} return p.displayvalue(value, origunit, displayformat) end return p 2tviuse6lniqfwjytpn1wnqpqr5za1r 856419 856418 2024-11-16T18:34:12Z Kitanago 19629 856419 Scribunto text/plain local math_mod = require "Module:Math" local params = mw.loadData("Module:Conversion/Données") local linguistic = require "Module:Linguistique" local p = {} local i18n = { invalidunitcat = 'Page avec une unité de mesure non prise en charge', invalidsourceunit = '$1 (unité non prise en charge)', invalidtargetunit = 'unité cible non prise en charge $1', typemismatch = 'impossible de convertir $1 en $2' } local function convert(value, sourceunitdata, targetunitdata) -- convertir une valeur numérique en son équivalent dans une autre unité de mesure if not value then return nil end if type(value) ~= 'number' then return error("bad datatype: " .. type(value)) end if (not sourceunitdata) or (not targetunitdata) then return value end return value * sourceunitdata[2] / targetunitdata[2] end function p.displayvalue(val, sourceunit, displayformat, complement) -- affiche une valeur formatée) -- préparation des paramètres local numval = tonumber(val) if not numval then -- si les données sont inhabituelles, on laisse la fonction appelante se débrouiller return val end if not displayformat or type(displayformat) ~= 'table' then displayformat = {} end local showunit, showlink, targetunit = displayformat.showunit, displayformat.showlink, displayformat.targetunit if showlink == 'true' then showlink = true end local rounding = displayformat.rounding or 2 -- récupération des donnnées concernant les unités if sourceunit and not targetunit then targetunit = sourceunit end local sourceunitdata, targetunitdata = sourceunit, targetunit if type(sourceunitdata) ~= 'table' then sourceunitdata = params.units[sourceunit] or params.units[params.redirects[sourceunit]] end if type(targetunitdata) ~= 'table' then targetunitdata = params.units[targetunit] or params.units[params.redirects[targetunit]] end local suffix = {'', '', ''} local maintenancestr = "" -- conversion local function invalidsourcefallback(val, sourceunit) -- text to be shown when source unit is not supported local str = tostring(val) if sourceunit:match('Q%d+') or sourceunit:match('q%d+') then -- wikidata item sourceunit = mw.wikibase.label(sourceunit) end return val .. ' ' .. i18n['invalidsourceunit']:gsub('$1', sourceunit) .. '[[Category:' .. i18n.invalidunitcat .. '|' .. sourceunit .. ']]' end -- escape if source unit is invalid if (sourceunit and targetunit) and (targetunit~= sourceunit) and (not sourceunitdata or not sourceunitdata[1]) then return invalidsourcefallback(val, sourceunit) end if sourceunit and (not sourceunitdata) then local label = sourceunit local item = sourceunit:match('q%d+') or sourceunit:match('Q%d+') local link local symbol if item then label = mw.wikibase.label(item) link = mw.wikibase.sitelink(item) if showunit and (showunit ~= 'long') then -- symbole retrieved only if needed (somewhat expensive) for _,statement in pairs(mw.wikibase.getBestStatements(item, 'P5061')) do if statement['mainsnak']['snaktype'] == 'value' and (statement['mainsnak']['datavalue']['value']['language'] == 'ht' or statement['mainsnak']['datavalue']['value']['language'] == 'mul') then symbol = statement['mainsnak']['datavalue']['value']['text'] end end end end sourceunitdata = {nil, 1, symbol or label, item, link, label, label} targetunit, targetunitdata = sourceunit, sourceunitdata end -- warn if targetunit is unknown if targetunit and (not targetunitdata) then targetunit, targetunitdata = sourceunit, sourceunitdata maintenancestr = maintenancestr .. " " .. i18n['invalidtargetunit']:gsub('$1', targetunit) .. '[[Category:' .. i18n.invalidunitcat .. '|' .. targetunit .. ']]' end -- check for type mismatch if (sourceunitdata and targetunitdata) and (targetunitdata[1] ~= sourceunitdata[1]) then local errmsg = i18n.typemismatch errmsg = errmsg:gsub('$1', sourceunit) errmsg = errmsg:gsub('$2', targetunit) maintenancestr = maintenancestr .. '(' .. errmsg .. ')' targetunit, targetunitdata = sourceunit, sourceunitdata end -- convert if needed if (sourceunit and targetunit) and (sourceunit ~= targetunit) then numval = convert(numval, sourceunitdata, targetunitdata) end if rounding then numval = math_mod._round( numval, rounding ) end if displayformat.raw == true then -- nombre non formaté chaîne convertible en nombre sauf si catégorie de maintenance return (tostring(numval) or "") .. maintenancestr end if not displayformat.rounding then if (math.abs(numval) > 1E9) then numval = math_mod._round( numval / 1E9, 1 ) suffix = {"milya ", "<abbr title=\"milya\">G</abbr> "} elseif (math.abs(numval) > 1E6) then numval = math_mod._round( numval / 1E6, 1 ) suffix = {"milyon ", "<abbr title=\"milyon\">M</abbr> "} end end local numstr = mw.getContentLanguage():formatNum(numval) -- showlink if not targetunitdata then -- pour éviter les bugs targetunitdata = {} end local link if showlink == '-' then link = nil elseif type(showlink) == 'string' then link = showlink elseif showlink then link = targetunitdata[5] end -- affichage de l'unité local unitstr, suffixstr if showunit == 'long' then -- format long = montrer l'unité en entier if math.abs(numval or 0) >= 2 then unitstr = targetunitdata[7] else unitstr = targetunitdata[6] end if ((unitstr ~= '') and link) then unitstr = '[[' .. link .. '|' .. unitstr .. ']]' end if (unitstr ~= '') and ((suffix[1] ~= '') or (((numval or 0) > 999999) and ( (numval or 0)% 1000000 == 0))) then unitstr = linguistic.of(unitstr) -- 10 000 000 "de" tonnes end if math.abs(numval or 0) >= 2 then suffixstr = suffix[2] else suffixstr = suffix[1] end elseif showunit and (showunit ~= '-') then unitstr = targetunitdata[3] if string.find(unitstr, "^%a") then -- 8 G$ mais 8 G CHF suffixstr = suffix[3] else suffixstr = mw.text.trim(suffix[3]) end if ((unitstr ~= '') and link) then unitstr = '[[' .. link .. '|' .. unitstr .. ']]' end else suffixstr = suffix[3] end local str = numstr .. ' ' .. (suffixstr or '') .. (unitstr or '') str = mw.text.trim(str) .. maintenancestr if complement then if sourceunit then str = str .. " " .. linguistic.of(complement) -- "10 kg de bambous" else str = str .. " " .. complement -- "3000 véhicules" end end return str end function p.display(frame) local args = frame.args local value, origunit, targetunit = args[1], args[2], args[3] local rounding = args.rounding local showlink, showunit = args.showlink, args.showunit displayformat = {showunit = showunit, showlink = showlink, rounding = rounding, targetunit = targetunit} return p.displayvalue(value, origunit, displayformat) end return p b8ioyqzg8k3xwor0orj7391xbdlwkx5 Module:Conversion/Données 828 64472 856420 854284 2024-11-16T18:36:40Z Kitanago 19629 856420 Scribunto text/plain -- les unités élalon à partir par lesquelles on passe pour convertir entre deux unités local referenceunits = { length = 'metre', astrolength = 'light year', area = 'square meter', speed = 'meter per second', weight = 'gram', density = 'gram per cubic metre', volume = 'cubic metre', ['rotational speed'] = 'revolutions per minute', ['available time per duration'] = 'nights per year', power = 'watt', temperature= 'kelvin', ['volumetric flow rate']= 'cubic meter per second', energy = 'joule', angle = 'degree', ['tensile modulus of elasticity'] = 'pascal', dimensionless = '' } local currencies = {'USD','EUR','CAD','AUD','CNY','JPY','RUB','INR','CHF'} for i, cur in ipairs(currencies) do referenceunits[cur] = cur end return { referenceunits = referenceunits, -- nom de l'unité = {grandeur mesurée, valeur par rapport à l'unité de référence, abréviation, lien, libellé singulier, libellé pluriel units = { inch = {'length', 0.0254, ' in', 'Q218593', 'Pouce (unité)', 'pouce', 'pouces'}, foot = {'length', 0.3048, ' ft', 'Q3710', 'Pied (unité)', 'pied', 'pieds'}, ['coudée'] = {'length', 0.44, ' cu', 'Q37540064', 'coudée', 'coudée', 'coudées'}, yard = {'length', 0.9144, ' yd', 'Q482798', 'Verge (unité)', 'verge', 'verges'}, mile = {'length', 1609.344, ' mi', 'Q253276', 'Mille (unité)', 'mille', 'milles'}, hectare = {'area', 10000, ' ha', 'Q35852', 'hectare', 'hectare', 'hectares'}, metre = {'length', 1, ' m', 'Q11573', 'mètre', 'mètre', 'mètres'}, centimetre = {'length', 0.01, ' cm', 'Q174728', 'mètre', 'centimètre', 'centimètres'}, millimetre = {'length', 0.001, ' mm', 'Q174789', 'mètre', 'millimètre', 'millimètres'}, micrometre = {'length', 0.000001, ' um', 'Q178674', 'mètre', 'micromètre', 'micromètres'}, nanometre = {'length', 0.000000001, ' nm', 'Q175821', 'mètre', 'nanomètre', 'nanomètres'}, femtometre = {'length', 0.000000000000001, ' fm', 'Q208788', 'femtomètre', 'femtomètre', 'femtomètres'}, ['astronomical unit'] = {'length', 149597870700, ' ua', 'Q1811', 'unité astronomique', 'unité astronomique de longueur', 'unités astronomiques','unités astronomiques de longueur'}, ['light year'] = {'astrolength', 1, '[[Année-lumière|al]]', 'Q531', 'année-lumière', "[[année-lumière]]", "[[Année-lumière|années-lumière]]"}, ['kilolight year'] = {'astrolength', 1000, '[[Année-lumière|kal]]', 'Q531', 'année-lumière', "[[Année-lumière|millier d'années-lumière]]", "[[Année-lumière|mille années-lumière]]"}, ['megalight year'] = {'astrolength', 1000000, '[[Année-lumière|Mal]]', 'Q531', 'année-lumière', "[[Année-lumière|million d'années-lumière]]", "[[Année-lumière|millions d'années-lumière]]"}, ['gigalight year'] = {'astrolength', 1000000000, '[[Année-lumière|Gal]]', 'Q531', 'année-lumière', "[[Année-lumière|milliard d'années-lumière]]", "[[Année-lumière|milliards d'années-lumière]]"}, parsec = {'astrolength', 3.26156377716743356213863970704550, '[[Parsec|pc]]', 'Q12129', 'parsec', "[[parsec]]", "[[Parsec|parsecs]]"}, kiloparsec = {'astrolength', 3261.56377716743356213863970704550, '[[Parsec|kpc]]', 'Q11929860', 'kiloparsec', "[[Parsec|kiloparsec]]", "[[Parsec|kiloparsecs]]"}, ['meter per second'] = {'speed', '[[Mètre par seconde|m/s]]', 'Q182429', "[[mètre par seconde]]", "[[Mètre par seconde|mètres par seconde]]"}, kilometre = {'length', 1000, ' km', 'Q828224', 'kilomètre', 'kilomètre', 'kilomètres'}, nautique = {'length', 1852, ' NM', 'Q93318', 'Mille marin', 'nautique', 'nautiques'}, ['kilometer per hour'] = {'speed', 10/36, 'km/h', 'Q180154', 'Kilomètre par heure', "kilomètre à l'heure", "kilomètres à l'heure"}, ['kilometer per second'] = {'speed', 1000/1, '[[Mètre par seconde|km/s]]', 'Q3674704', 'Kilomètre par seconde', "[[Mètre par seconde|kilomètre par seconde]]", "[[Mètre par seconde|kilomètres par seconde]]"}, ['square meter'] = {'area', 1, ' m<sup>2</sup>', 'Q25343', 'mètre carré', 'mètre carré', 'mètres carrés'}, ['square kilometer'] = {'area', 1000000, 'km<sup>2</sup>', 'Q712226', 'kilomètre carré', 'kilomètre carré', 'kilomètres carrés'}, ['square mile'] = {'area', 2589988.110336, 'mi<sup>2</sup>', 'Q232291', 'mille carré', 'mille carré', 'milles carrés'}, acre = {'area', 4046.856422, 'ac', 'Q81292', 'Acre (unité)', 'acre', 'acres'}, dunam = {'area', 1000, 'donum', 'Q216795', 'dounam', 'dounam', 'dounams'}, gram = {'weight', 1, 'g', 'Q41803', 'gramme', 'gramme', 'grammes'}, ounce = {'weight', 28.349523125, 'oz av', 'Q48013', 'once', 'once', 'onces'}, pound = {'weight', 453.59237, 'lbs', 'Q100995', 'livre (unité de masse)', 'livre', 'livres'}, kilogram = {'weight', 1000, 'kg', 'Q11570', 'kilogramme', 'kilogramme', 'kilogrammes'}, tonne = {'weight', 1000000000, 't', 'Q191118', 'tonne', 'tonne', 'tonnes'}, ['Earth mass'] = {'weight', 5.9722e27, "[[Masse terrestre (unité)| ''M''<sub>🜨</sub>]]", 'Q681996', '[[Masse terrestre (unité)|masse terrestre]]', '[[Masse terrestre (unité)|masses terrestres]]'}, ['Jupiter mass'] = {'weight', 1.8986e30, "[[Masse jovienne| ''M''<sub>J</sub>]]", 'Q651336', '[[masse jovienne]]', '[[Masse jovienne|masses joviennes]]'}, ['Solar mass'] = {'weight', 1.9891e33, "[[Masse solaire| ''M''<sub>🜨</sub>]]", 'Q180892', '[[masse solaire]]', '[[Masse solaire|masses solaires]]'}, ['gram per cubic metre'] = {'density', 1, 'g/m³', 'Q21604951', 'gramme par mètre cube', 'gramme par mètre cube', 'grammes par mètre cube'}, ['kilogram per cubic metre'] = {'density', 1000, 'kg/m³', 'Q844211', 'kilogramme par mètre cube', 'kilogramme par mètre cube', 'kilogrammes par mètre cube'}, ['pascal'] = {'tensile modulus of elasticity', 1, 'Pa', 'Q44395', 'Pascal (unité)', 'pascal', 'pascals'}, ['gigapascal'] = {'tensile modulus of elasticity', 1000000000, 'GPa', 'Q53448922', 'Gigapascal', 'gigapascal', 'gigapascals'}, second = {'second', 1, 's', 'Q11574', 'seconde', 'seconde', 'secondes'}, minute = {'minute', 60, 'mn', 'Q7727', 'Minute (temps)', 'minute', 'minutes'}, hour = {'hour', 3600, 'h', 'Q25235', 'Heure', 'heure', 'heures'}, day = {'day', 86400, 'j', 'Q573', 'Jour', 'jour', 'jours'}, year = {'year', 31556925.98, 'années', 'Q577', 'Année (calendrier)', 'année', 'années'}, ['cubic metre'] = {'volume', 1, ' m<sup>3</sup>', 'Q25517', 'Mètre cube', 'mètre cube', 'mètres cubes'}, ['million cubic metre'] = {'volume', 1000000, ' millions de m<sup>3</sup>', '', 'Million de mètre cube', 'Million de mètre cube', 'Millions de mètres cubes'}, ['cubic kilometre'] = {'volume', 1000000000, ' km<sup>3</sup>', 'Q4243638', 'Kilomètre cube', 'kilomètre cube', 'kilomètres cubes'}, ['cubic centimetre'] = {'volume', 0.000001, ' cm<sup>3</sup>', 'Q1022113', 'Centimètre cube', 'centimètre cube', 'centimètres cubes'}, ['cubic hectometre'] = {'volume', 1000000, ' hm<sup>3</sup>', 'Q5195628', 'Hectomètre cube', 'hectomètre cube', 'hectomètres cubes'}, ['revolutions per minute'] = {'rotational speed', 1, ' tr/min', 'Q206037', 'Tour par minute', 'tour par minute', 'tours par minute'}, ['nights per year'] = {'available time per duration', 1, 'npa', 'Q29463499', 'Nuit par an', 'nuit par an', 'nuits par an'}, watt = {'power', 1, ' W', 'Q25236', 'Watt', 'watt', 'watts'}, kilowatt = {'power', 1000, ' kW', 'Q3320608', 'Kilowatt', 'kilowatt', 'kilowatts'}, megawatt = {'power', 1000000, ' MW', 'Q6982035', 'Mégawatt', 'mégawatt', 'mégawatts'}, gigawatt = {'power', 1000000000, ' GW', 'Q5879479', 'Gigawatt', 'gigawatt', 'gigawatts'}, terawatt = {'power', 1000000000000, ' TW', 'Q23823681', 'Térawatt', 'térawatt', 'térawatts'}, ['cubic inch'] = {'volume', 0.0000163870639, ' in<sup>3</sup>', 'Q2140397', '', 'pouce cube', 'pouces cubes'}, ['acre-foot'] = {'volume', 1233.48185532, ' ac-ft', 'Q342590', '', 'acre-pied', 'acres-pieds'}, ['square foot'] = {'area', '0.0929030', 'sq. f.', 'Q857027', 'pied carré', 'pied carré', 'pieds carrés'}, ['kelvin'] = {'temperature', '1', 'K', 'Q11579', 'Kelvin', 'kelvin', 'kelvins'}, ['milikelvin'] = {'temperature', 0.001, 'mK', 'Q70396179', 'Milikelvin', 'milikelvin', 'milikelvins'}, ['cubic meter per second'] = {'volumetric flow rate', '1', 'm<sup>3</sup>/s', 'Q794261', 'Débit (physique)', 'mètre cube par seconde', 'mètres cubes par seconde'}, ['cubic foot per second'] = {'volumetric flow rate', 0.028316846592, 'ft<sup>3</sup>/s', 'Q5196162', 'Débit (physique)', 'pied cube par seconde', 'pieds cubes par seconde'}, joule = {'energy', 1, ' J', 'Q25269', 'Joule', 'joule', 'joule'}, wattheure = {'energy', 3600, ' Wh', 'Q12874593', 'Watt-heure', 'watt-heure', 'watts-heures'}, kilowattheure = {'energy', 3600000, ' kWh', 'Q182098', 'Kilowatt-heure', 'kilowatt-heure', 'kilowatts-heures'}, megawattheure = {'energy', 3600000000, ' MWh', 'Q14787261', 'Mégawatt-heure', 'mégawatt-heure', 'mégawatts-heures'}, gigawattheure = {'energy', 3600000000000, ' GWh', 'Q2051195', 'Gigawatt-heure', 'gigawatt-heure', 'gigawatts-heures'}, terawattheure = {'energy', 3600000000000000, ' TWh', 'Q2659078', 'Térawatt-heure', 'térawatt-heure', 'térawatts-heures'}, degree = {'angle', 1, '°', 'Q28390', 'Degré (angle)', 'degré', 'degrés'}, radian = {'angle', 57.295779513, ' rad', 'Q33680', 'Radian', 'radian', 'radians'}, dimensionless = {'dimensionless', 1, '', 'Q126818', '', '', ''}, percent = {'dimensionless', 0.01, '%', 'Q11229', 'Pourcentage', 'pourcent', 'pourcents'}, employee = {'dimensionless', 1, '', 'Q703534', 'Salarié', 'employé', 'employés'}, -- pour usage avec P1128 USD = {'USD', '1', '$', 'Q4917', 'Dollar américain', 'dollar américain', 'dollars américains'}, EUR = {'EUR', '1', '€', 'Q4916', 'Euro', 'euro', 'euros'}, CAD = {'CAD', '1', '$', 'Q1104069', 'Dollar canadien', 'dollar canadien', 'dollars canadiens'}, AUD = {'AUD', '1', '$', 'Q259502', 'Dollar australien', 'dollar australien', 'dollars australiens'}, CNY = {'CNY', '1', '¥', 'Q39099', 'Yuan', 'yuan', 'yuans'}, JPY = {'JPY', '1', '¥', 'Q8146', 'Yen', 'yen', 'yens'}, RUB = {'RUB', '1', '₽', 'Q41044', 'Rouble russe', 'rouble', 'roubles russes'}, INR = {'INR', '1', '₹', 'Q80524', 'Roupie indienne', 'roupie indienne', 'roupies indiennes'}, CHF = {'CHF', '1', 'CHF', 'Q25344', 'Franc suisse', 'franc suisse', 'francs suisses'} }, redirects = { Q218593 = 'inch', Q3710 = 'foot', Q37540064 = 'coudée', Q482798 = 'yard', Q253276 = 'mile', Q175821 = 'micrometre', Q178674 = 'nanometre', Q25517 = 'cubic metre', Q794261 = 'cubic meter per second', Q5196162 = 'cubic foot per second', Q4243638 = 'cubic kilometre', Q1022113 = 'cubic centimetre', Q5195628 = 'cubic hectometre', Q35852 = 'hectare', Q712226 = 'square kilometer', Q11573 = 'metre', Q174728 = 'centimetre', Q174789 = 'millimetre', Q208788 = 'femtometre', Q1811 = 'astronomical unit', Q531 = 'light year', Q12129 = 'parsec', Q11929860 = 'kiloparsec', Q25343 = 'square meter', Q232291 = 'square mile', Q81292 = 'acre', Q216795 = 'dunam', Q182429 = 'meter per second', Q3674704 = 'kilometer per second', Q180154 = 'kilometer per hour', Q828224 = 'kilometre', Q41803 = 'gram', Q48013 = 'ounce', Q100995 = 'pound', Q11570 = 'kilogram', Q21604951 = 'gram per cubic metre', Q844211 = 'kilogram per cubic metre', Q44395 = 'pascal', Q53448922 = 'gigapascal', Q191118 = 'tonne', Q11574 = 'second', Q7727 = 'minute', Q25235 = 'hour', Q573 = 'day' , Q577 = 'year', Q857027 = 'square foot', Q206037 = 'revolutions per minute', Q29463499 = 'nights per year', Q25236 = 'watt', Q3320608 = 'kilowatt', Q6982035 = 'megawatt', Q5879479 = 'gigawatt', Q23823681 = 'terawatt', Q2140397 = 'cubic inch', Q342590 = 'acre-foot', Q93318 = 'nautique', Q11579 = 'kelvin', Q25269 = 'joule', Q12874593 = 'wattheure', Q182098 = 'kilowattheure', Q14787261 = 'megawattheure', Q2051195 = 'gigawattheure', Q2659078 = 'terawattheure', Q28390 = 'degree', Q33680 = 'radian', Q4916 = 'EUR', Q4917 = 'USD', Q1104069 = 'CAD', Q259502 = 'AUD', Q39099 = 'CNY', Q8146 = 'JPY', Q41044 = 'RUB', Q80524 = 'INR', Q25344 = 'CHF', pouce = 'inch', ['in'] = 'inch', pied = 'foot', verge = 'yard', centimeter = 'centimetre', cm = 'centimetre', cm3 = 'cubic centimetre', millimeter = 'millimetre', mm = 'millimetre', nm = 'nanometre', um = 'micrometre', fm = 'femtometre', m = 'metre', meter = 'meter', km = 'kilometre', kilometer = 'kilometre', ['kilomètre'] = 'kilometer', kpc = 'kiloparsec', al = 'light year', kal = 'kilolight year', Mal = 'megalight year', Gal = 'gigalight year', sqm = 'square meter', ac = 'acre', donum = 'dunam', sqkm = 'square kilometer', km2 = 'square kilometer', m3 = 'cubic metre', ['m3/s'] = 'cubic meter per second', ['ft3/s'] = 'cubic foot per second', km3 = 'cubic kilometre', hm3 = 'cubic hectometre', mi2 = 'square mile', sqmi = 'square mile', rpm = 'revolutions per minute', npa = 'nights per year', ha = 'hectare', g = 'gram', oz = 'ounce', kg = 'kilogram', t = 'tonne', seconde = 'second', s = 'second', heure = 'hour', h = 'hour', d = 'day', ['années'] = 'year', w = 'watt', kw = 'kilowatt', mw = 'megawatt', gw = 'gigawatt', tw = 'terawatt', in3 = 'cubic inch', k = 'kelvin', mK = 'milikelvin', J = 'joule', Wh = 'wattheure', kWh = 'kilowattheure', MWh = 'megawattheure', GWh = 'gigawattheure', TWh = 'terawattheure', degre = 'degree', ['sans unité'] = 'dimensionless', pourcent = 'percent', pourcentage = 'percent', ['%'] = 'percent', ['employé'] = 'employee', ['united states dollar'] = 'USD', euro = 'EUR' }, } h6m5h6pvnxa57kbvkfdlnnxgaorgcq6 Module:Infobox/Fonctions 828 64980 856424 855846 2024-11-16T19:18:36Z Kitanago 19629 856424 Scribunto text/plain --[[ Avant de mettre en production une nouvelle version avez-vous : - testé avec la version bac à sable ? - modifié la documentation ? ]] -- Fonctions communes à diverses infobox local localdata = require 'Module:Infobox/Localdata' local wikidata = require 'Module:Wikidata' local linguistic = require "Module:Linguistique" local item = localdata.item local p = {} function p.title(icon, style, subtitleparam, subtitlequery, italic) local function hide(param, value) if localdata[param] ~= '-' then return value end end return { type = 'title', value = function() return localdata['non'] or localdata['association_nom'] or localdata['nom_think'] or localdata['acronymelaboratoire'] or localdata['tit'] or wikidata.getLabel(localdata.item) and mw.language.getContentLanguage():ucfirst( wikidata.getLabel(localdata.item) ) or mw.title.getCurrentTitle().text end, subtitle = function() if localdata[subtitleparam] ~= '-' then return localdata[subtitleparam] end end, wikidatasubtitle = hide(subtitleparam, subtitlequery), icon = icon, style = style, italic = italic, setdisplaytitle = italic, } end function p.standardImage(imageType, imageparameters, property, upright) return { type = 'images', imageparameters = imageparameters or {imageType}, captionparameter = 'légende ' .. imageType, property = property, defaultupright = upright, classparameter = 'classe ' .. imageType, uprightparameter = 'upright ' .. imageType, sizeparameter = 'taille ' .. imageType, altparameter = 'alternative ' .. imageType, numval = 1, } end function p.mainimage(args, defaultimage) if type( args ) ~= 'table' then args = { cat = args, defaultimage = defaultimage } end local tableReturned = p.standardImage('image', {'image', 'photo', 'Photo'}, {'P18', 'P5252'}, upright or '1') tableReturned.defaultimages = args.defaultimage or defaultimage tableReturned.defaultimagelink = 'Aide:Insérer une image' tableReturned.uprightparameter = 'upright' tableReturned.defaultupright = args.upright tableReturned.defaultsize = args.size tableReturned.maintenancecat = args.cat or 'Article à illustrer' tableReturned.captionparameter = {'légende', 'légende image', 'Légende'} tableReturned.altparameter = args.altparameter or 'alternative image' tableReturned.defaultimagealt = args.defaultimagealt tableReturned.property = nil tableReturned.wikidata = args.wikidata or {property = {'P18', 'P5252'}} return tableReturned end function p.interior(upright) return p.standardImage('intérieur', {'intérieur', 'interior'}, 'P5775', upright or '1') end function p.logo(upright) return p.standardImage('logo', {'logo', 'association_logo'}, 'P154', upright or '0.6') end function p.blason(upright) local tableReturned = p.standardImage('blason', {'blason', 'sceau'}, {'P94', 'P158'}, upright or '0.8') tableReturned.captionparameter = {'légende blason', 'légende sceau'} tableReturned.uprightparameter = {'upright blason', 'upright sceau'} tableReturned.sizeparameter = {'taille blason', 'taille sceau'} return tableReturned end -- Il n'y a aucune preuve que le paramètre id ai une utilité: aucun appel avec ce paramètre et pas de documentation (2022-08-20). function p.flag(upright, id) local tableReturned = p.standardImage('drapeau', {'drapeau'}, 'P41', upright or '1') local drapeau = wikidata.formatStatements{entity = id, property = 'P163', defaultlink = '-'} tableReturned.captionparameter = drapeau or 'légende drapeau' return tableReturned end function p.sign(upright) return p.standardImage('signalisation', {'signalisation'}, 'P14', upright or '0.4') end function p.icon(upright) return p.standardImage('icône', {'icône'}, 'P2910', upright or '0.4') end function p.bathymetricmap(upright) return p.standardImage('carte bathymétrique', {'carte bathymétrique'}, 'P207', upright or '1') end function p.routemap(upright) return { type = 'images', imageparameters = {'tracé'}, -- defaultimage = {}, -- maintenancecat = captionparameter = 'légende tracé', property = 'P15', defaultupright = upright or '1', uprightparameter = 'upright tracé', sizeparameter = 'taille tracé', numval = 1, } end -- Liens externes function p.website(localparam) -- texte libre [http://example.org example.org] ou url seule localparam est désigne le paramètre utilisé historiquement dans le modèle pour le site web (legacy) return { type = 'mixed', label = 'Sit wèb', plurallabel = 'Sit entènet', wikidata = function() local values, num = wikidata.formatAndCat { entity = localdata.item, displayformat = 'weblink', conjtype = '<br />', property = 'P856', isinlang = 'fr', excludespecial = true, -- excludespecial car il peut y avoir marqué "aucune valeur" pour le français, mais y avoir un site en anglais returnnumberofvalues = true, } if not values then values, num = wikidata.formatAndCat { entity = localdata.item, displayformat = 'weblink', conjtype = '<br />', property = 'P856', showlang = true, excludespecial = true, returnnumberofvalues = true, } end return values, num end, value = function() local siteurl = localdata[localparam] or localdata['site web'] or localdata['site_web'] or localdata['site officiel'] or localdata['site internet'] or localdata['web'] or localdata['sit wèb'] or localdata['sit ofisyèl'] local sitename = localdata['nom site'] if siteurl then if siteurl == '-' then return '-' else return require("Module:Weblink").makelink(siteurl, sitename) end end end, } end -- Son, prononciation function p.selectSound(prop) -- priorité au français if wikidata.getClaims{entity = localdata.item, property = prop, qualifier = {'P407'}, qualifiervalue = {'Q150'} } then return {property = prop, qualifier = {'P407'}, qualifiervalue = {'Q150'} } end return {property = prop} end function p.prononciation() return { type = 'images', style = {['padding-top'] = '25px'}, defaultcaption = 'Prononciation', captionparameter = 'légende prononciation', imageparameters = 'prononciation', defaultsize = '280', wikidata = p.selectSound('P443'), numval = 1, } end -- Fonctions de géolocalisation function p.country(default) local coordfunctions = require 'Module:Infobox/Fonctions/Géolocalisation' return coordfunctions.country(default) end --- localisation administrative par Wikidata function p.wikidataDivRows(countryid) -- liste de lignes de divisions administratives basée sur des données de Wikidata if not localdata.item then return nil end -- récupération des valeurs local list = wikidata.transitiveVals(localdata.item, {property = "P131", atdate = "today", excludespecial = true}, 3, 5, countryid) if not list then return nil end -- création des colonnes local rows = {} for i, div in pairs(list) do if (div == countryid) then break end local rowlabel, rowlabelid, rowlabeltext, rowlabellink, rowvalue rowlabelid = wikidata.formatStatements{entity= div, property = 'P31', numval = 1, displayformat = 'raw', excludespecial = true} rowlabeltext = wikidata.getLabel(rowlabelid) if rowlabeltext then rowlabeltext = linguistic.ucfirst(linguistic.removecomplement(rowlabeltext)) -- imposé par les libellés pas très logiques sur Wikidata du genre "canton de Suisse" plutôt que "canton" else else rowlabeltext = '' end if (not rowlabeltext) then rowlabeltext = 'Divizyon' end if rowlabelid then rowlabellink = wikidata.siteLink(rowlabelid, {defaultlink = '-', defaultlinkquery= {property = "P2354"}} ) -- si pas de lien, lier vers la page de liste e.g liste des Etats de Californie end if rowlabellink then rowlabel = "[[" .. rowlabellink .. "|" .. rowlabeltext .. "]]" else rowlabel = rowlabeltext end rowvalue = wikidata.formatEntity(div, {labelformat = function(id) local str = wikidata.getLabel(id) or "" if mw.ustring.match(rowlabel, str) then str = linguistic.keepcomplement(str)-- si le nom de la division administrative affiché est présent, ne pas le répéter end return str end}) local capitalid capitalid = wikidata.formatStatements{entity= div, property = 'P36', numval = 1, displayformat = 'raw', excludespecial = true} local function capitalstring(div) if wikidata.isInstance('Q35657',div) then return '[[Lis kapital nan Etazini|kapital]]' end if wikidata.isInstance('Q107390',div) or wikidata.isInstance('Q96196009',div) or wikidata.isInstance('Q34876',div) then return '[[kapital]]' end --État ou province if wikidata.isInstance('Q28575',div) then return '[[syèj konte|syèj]]' end return '[[chèflye]]' end if capitalid == localdata.item then rowvalue = rowvalue .. '<small> (' .. capitalstring(div) .. ')</small>' end table.insert(rows, 1, {type = "row", label = rowlabel, value = function() return rowvalue end}) end return rows end function p.geoloc(params) local coordfunctions = require 'Module:Infobox/Fonctions/Géolocalisation' return coordfunctions.geoloc(params) end function p.coordinates(params) local coordfunctions = require 'Module:Infobox/Fonctions/Géolocalisation' return coordfunctions.coordinates(params) end function p.locationmap(params) local coordfunctions = require 'Module:Infobox/Fonctions/Géolocalisation' return coordfunctions.locationmap(params) end function p.detailedmap(params) local coordfunctions = require 'Module:Infobox/Fonctions/Géolocalisation' return coordfunctions.detailedmap(params) end return p 7sy0aupwel8qal6urrhci1we5ipyobl Module:Infobox/Fonctions/Géolocalisation 828 64987 856425 698838 2024-11-16T19:23:13Z Kitanago 19629 856425 Scribunto text/plain local localdata = require( 'Module:Infobox/Localdata' ) local item = localdata.item local wd = require "Module:Interface Wikidata".fromLua -- Modules chargés si necessaire : -- local countrymodule = require "Module:Country data" -- local coord = require "Module:Coordinates" local p = {} function p.country() local function formatCountry(country) if not country then return nil end local countrymodule = require "Module:Country data" local val, success = countrymodule.standarddisplay(country) -- val = nil si country n'est pas reconnu if success then return val end end return { type = 'mixed', label = 'Peyi', value = function() return formatCountry(localdata['peyi yo']) or localdata['peyi'] end, wikidata = { property = 'P17', conjtype = 'new line', displayformat = function(snak) local id = wd.getid(snak) return formatCountry(id) or wd.formatSnak(snak) end } } end function p.coordvalue(moduleparams) -- valeurs des coordonnées, sans mise en infoboîte local coord = require "Module:Coordinates" if not moduleparams then moduleparams = {} end local function toboolean(val) -- transforme un "-" en false au moment voulu if val == '-' or val == 'non' then return false end return true end -- paramètres Wikidata local wikidata = tostring(toboolean(localdata['wikidata'] or true)) -- doit être string dans Module:Coordinates local maxdistance = moduleparams.maxdistance local wikidataquery = moduleparams.wikidataquery or {property = 'P625'} if not wikidataquery.entity then wikidataquery.entity = item end -- paramètres d'affichage local displayformat = localdata['format coordonnées'], moduleparams.displayformat local displayplace = '' local displayinline = toboolean(localdata['coords en ligne'] or moduleparams.displayinline or true) -- par défaut : on met dans les coordonnées de l'infobox principale en titre local displaytitle = localdata['coords en titre'] or moduleparams.displaytitle or (localdata['infoboxrank'] == 'main') if displayinline and (displayinline ~= '-') then displayplace = displayplace .. 'inline' end if displaytitle and (displaytitle ~= '-') then displayplace = displayplace .. 'title,' end -- données sur géograhiques local globe = localdata['globe'] or localdata['glòb'] or localdata['planèt'] or localdata['planète'] or moduleparams['globe'] or 'earth' or 'latè' local latitude = localdata['latitude'] or localdata['latitid'] local longitude = localdata['longitude'] or localdata['lonjitid'] local parameterlist = { latitude = latitude, longitude = longitude, displayformat = displayformat, display= displayplace, globe = globe, wikidata = wikidata, wikidataquery = wikidataquery, maxdistance = maxdistance, } local val = coord._coord(parameterlist) if (not val) and moduleparams.fallbackquery then -- si pas de valeur, essayer la query de sustitution parameterlist.wikidataquery = moduleparams.fallbackquery parameterlist.wikidataquery.entity = item val = coord._coord(parameterlist) end if val and latitude and longitude and localdata['référence géolocalisation'] then val = val .. ' ' .. localdata['référence géolocalisation'] end if val and not localdata['latitude'] then val = wd.addLinkback(val, item, wikidataquery.property) end if displayinline == false then return -- type: external text pour ne pas avoir de ligne vide en infobox { type = 'external text', sortkey = sortkey, value = val } else return val end end function p.coordinates(moduleparams) if not moduleparams then moduleparams = {} end -- paramètre coordonnées a la priorité sur "géolocalisation" (=carte) local relevant = localdata['coordonnées'] or localdata['géolocalisation'] if relevant == '-' or relevant == 'non' then return nil end -- initialise les paramètres avec les valeurs du module d'infobox (moduleparams) return { type = 'mixed', label = 'Kowòdone', maintenancecat = moduleparams.maintenancecat or 'Page géolocalisable sans coordonnées paramétrées', sortkey = moduleparams.sortkey, value = function (localdata) return p.coordvalue(moduleparams) end } end function p.geoloc(params) if not params then params = {} end if (localdata['géolocalisation'] == '-') or (localdata['géolocalisation'] == 'pas pertinent') then return nil end return { type = 'map', latitude = 'latitid', longitude = 'lonjitid', wikidata = {property = 'P625'}, entity = item, maps = 'géolocalisation', -- paramètre pour la liste des cartes à utiliser staticmaps = 'carte', -- carte en mode image simple staticmapsWD = {property = "P242", numval = 1}, -- p pointtype = params.pointtype, maptype = params.maptype, globe = localdata.globe or localdata['planète'] or params.globe, params = {guessmaps = params.guessmaps} -- = quelles cartes utiliser en l'absence de données fournies dans |gélocalisation } end function p.locationmap(size) return { type = 'images', imageparameters = {'carte'}, sizeparameter = 'taille carte', defaultsize = size, property = 'P242', numval = 1, } end return p ckaec7donfl6hhc3vvtupmoidgo26mm Pati Liberal 0 75968 856376 772843 2024-11-16T15:32:32Z 88.127.124.56 856376 wikitext text/x-wiki '''Pati Liberal''' se yon pati politik [[Ayiti|ayisyen]] ki tounen youn nan prensipal koalisyon peyi a. Te fonde an 1870, li se, ak [[Pati Nasyonal]] la, youn nan premye òganizasyon politik ann Ayiti. Okòmansman yon pati endepandan, Pati Liberal la te vin, apre ane 1900 yo, yon kowalisyon plizyè pati, epi yo pa yon pati ankò. Okòmansman, Pati Liberal la te pwogresis, te opoze ak enfliyans lame a, favorab a federalis ak ouvè a palmantè, olye pou yo prezidansyalis. Ansuit, alyans Pati Liberal la te vin sosyalis, pandan y ap rete byen liberal konsènan pwoblèm ekonomik yo. Nan ane 2010 yo, kowalisyon liberal la te elaji nan entegre gwoup goch radikal ki soti nan kominis. Ideyolojikman, Pati Liberal la jodi a klase soti nan sant-goch rive nan ekstrèm goch. Kounye a, kowalisyon liberal la rasanble plis pase ven gwoup politik ansanm ak kandida endepandan ki tache ak alyans lan. == Istwa == [[Jean-Pierre Boyer-Bazelais]] ak Edmond Paul lanse yon sikilè pou li jwenn aderan yo. Se sa ki eksplike viktwa yo a nan eleksyon 1870 lan. Libewo yo domine chanm Depite a, malmennen Minis Saget nan 13yèm lejislati a. Boyer Bazelais, Edmond Paul, [[Hannibal Price]], Armand Thoby fòme eta-majò Pati a : lòt yo, fonksyonè yo, yo rele yo senpatizan. Rekritman an se sitou kondisyone pa ekselans lan e kontak Boyer Bazelais yo rive lwen, pitit pitit jeneral yo Bazelais ak Boyer. Pati Liberal la yo pral wè li tankou yon pati grannèg "elit sosyal" e [[Ekonomi|ekonomik]], yon pati fèmen san baz popilè reyèl ak charye nan pwogram ni an tout revandikasyon administrativ yo. Ide yo ki pou Pati Liberal la rapwoche yo de sa ki pou revolisyonè yo an 1843. Nou jwenn tout tèm ki pou konstitisyon 1843 a nan sa ki fèt 1867 lan : yon lejislatif fò, respè lwa òganik yo. Ide yo nou jwenn yo nan jounal ''le Civilisateur'' ak nan plakèt elektoral la pou 1878 : Katechis liberalis lan. Libewo yo se yon rejim palmantè ki kont egzekitif lan ki toupisan yo. Yo reklame "pouvwa a pou sa ki kapab". Yo kondane politisyen ki vole yo. Yo bay plis enpòtans ak Enstitisyon ke ak moun yo. Men pwogram liberal la pa prezante okenn ide sosyal, pa nan zafè renovasyon sosyal. Zafè palmantè a se li ki enterese tout fondman pwogram gouvènman Pati liberal la. Se liberalis politik. Edmon Paul, mèt panse a pou Pati Liberal la, gentan plede an favè pwomosyon endistriyèl ak pou pwoteksyònis pran depi nan ògmantasyon taks yo ak enpòtasyon ki pou tout atik siseptib ki ap pwodui anndan peyi a ak pwoyibisyon pwòp e senp ki pou sètèn enpòtasyon, koteke rad yo ki pou tout sòt kit gason oubyen fi, soulye, sèl maren, mamit, pikwa, pèl, elt. Pou li, endistriyalizasyon se dwa bagay asire an grann pati pa kapital lokal la sèlman oubyen an asosiyasyon ak kapital etranje a, anvi pou evite asèvisman ekonomik lan ak politik ki pou nasyon an, oubyen menm entèvansyon militè. Li te tou prevwa etablisman yon bank ki pou bay eskont pa you enstitisyon etranjè. Bank sa a ap gen privilèj pou fè emisyon biyè yo men kapital espès li founi pa gouvènman ayisyen an. Pati Liberal la te prekonize mentyen an ke li mèt entèdiksyon sou dwa pou blan vin pwopriyetè a, konsakre nan atik 7 konstitisyon 1806 lan. NB:''Pa gen konstitisyon ki bèbè a nenpòtmoman ou ka rale atik ladann pou w aplike''. Edmond Paul ekri : "Se ak lonbray atik 7 ke Ayiti dwe pwospere. Atik 7 la se dwa pwodiktè ki pou nasyonalite nou an". Li pwòne yon refòm pou ansèyman ak tout nivo. Prevwayan entwodiksyon nan lekòl primè ibèn yo debann nosyon teyorik e pratik [[la]] manyèl, nan lekòl riral yo debann nosyon agrikilti, anfen kreyasyon lekòl espesyal pwofesyonèl. == Referans == {{referans}} == Lyen deyò == [[Kategori:Politik]] [[Kategori:Pati politik]] [[Kategori:Pati politik ayisyen]] 8jpeqdxyq9jdfm7olcx7gailunwxtg8 The Dark Knight Rises 0 80102 856502 791055 2024-11-17T00:14:38Z 66.18.5.195 856502 wikitext text/x-wiki '''''The Dark Knight Rises''''', ou '''''L'Ascension du Chevalier Noir''''' nan [[Kebèk]] ak nan [[Nouveau-Brunswick]], se yon [[sinema ameriken|fim ameriken]]-[[sinema britanik|britanik]] reyalize pa [[Christopher Nolan]] ak soti an [[2012]].<ref>{{en}} {{cite web|url=http://www.nydailynews.com/entertainment/tv-movies/dark-knight-rises-premiere-christian-bale-anne-hathaway-joseph-gordon-levitt-marion-cotillard-gary-oldman-grace-red-carpet-amc-loews-lincoln-square-theater-article-1.1115780|title=Dark Knight Rises ''premiere: Christian Bale, Anne Hathaway, Joseph Gordon-Levitt, Marion Cotillard and Gary Oldman grace 'black carpet' of AMC Loews Lincoln Square theater''|author1=Ethan Sacks|author2=Corrine Lestch|website=nydailynews.com|publisher=Daily News|location=Nouyòk|date=16 jiyè 2012|accessdate=17 jiyè 2012}}</ref> konsidere kòm youn nan pi bon fim nan deseni a ak tout tan. <ref> https://web.archive.org/web/20240815184633/https://www.telegraph.co.uk/films/0/best-movies-all-time-greatest-films-2021/ </ref> <ref> https://www.gamesradar.com/decade-best-movies-2010-2019/2/ </ref> <ref> https://www.denofgeek.com/movies/100-best-movies-of-the-decade/ </ref> == Rezime == == Ekip teknik == == Aktè == * [[Christian Bale]] kòm [[Batman|Bruce Wayne / Batman]] * [[Michael Caine]] kòm [[Alfred Pennyworth]] * [[Gary Oldman]] kòm komisè [[James Gordon|James « Jim » Gordon]] * [[Anne Hathaway]] kòm [[Catwoman|Selina Kyle]] * [[Tom Hardy]] kòm [[Bane (comics)|Bane]] * [[Joseph Gordon-Levitt]] kòm [[Robin (comics)|John Blake / Robin]] * [[Marion Cotillard]] kòm [[Talia al Ghul|Miranda Tate / Talia al Ghul]] * [[Morgan Freeman]] kòm [[Lucius Fox]] * [[Matthew Modine]] kòm Peter Foley * [[Ben Mendelsohn]] kòm John Daggett * [[Liam Neeson]] kòm [[Henri Ducard]] / [[Ra's al Ghul]] * [[Cillian Murphy]] kòm [[Épouvantail (DC Comics)|Doktè Jonathan Crane / Epouvantay]] * [[Juno Temple]] kòm Jen Robinson * [[Burn Gorman]] kòm Phillip Stryver * [[Josh Stewart]] kòm Barsad, bras droit de Bane * [[Nestor Carbonell]] kòm majistra Anthony Garcia * [[Brett Cullen]] kòm yon depite * [[Chris Ellis]] kòm pè Reilly * [[Alon Aboutboul]] kòm Doktè Leonid Pavel * [[Daniel Sunjata]] kòm Kapitèn Jones * [[John Nolan]] kòm George Fredericks * [[Josh Pence]] kòm [[Ra's al Ghul]] (jenn) * [[Joey King]] kòm Talia al Ghul (jenn) * [[Reggie Lee]] kòm Ross * [[Tom Conti]] kòm prizonye * [[Uri Gavriel]] kòm prizonye avèg * [[Christopher Judge]] kòm youn nan mèsenè nan Bane * [[David Dayan Fisher]] kòm youn nan mèsenè nan Bous * [[Rob Brown (aktè)|Rob Brown]] kòm Allen * [[Thomas Lennon]] kòm yon doktè * [[Desmond Harrington]] kòm yon polisye * [[Elijah Burke]] kòm yon revolisyonè * [[Wade Williams]] kòm direktè Blackgate * [[William Devane]] kòm prezidan Etazini * [[Maggie Gyllenhaal]] kòm [[Rachel Dawes]] * [[Aaron Eckhart]] : [[Double-Face|Harvey Dent]] <gallery mode="packed" caption="Foto aktè prensipal"> Fichye:Christian Bale AA 2011.jpg|[[Christian Bale]] ([[Batman|Bruce Wayne / Batman]]) Fichye:Tom Hardy TIFF 2014.jpg|[[Tom Hardy]] ([[Bane (comics)|Bane]]) Fichye:Anne Hathaway at the 2007 Deauville American Film Festival-01A.jpg|[[Anne Hathaway]] ([[Catwoman|Selina Kyle]]) Fichye:Gary Oldman by Gage Skidmore.jpg|[[Gary Oldman]] (komisè [[James Gordon|James « Jim » Gordon]]) Fichye:Marion Cotillard Cannes 2015.jpg|[[Marion Cotillard]] ([[Talia al Ghul|Miranda Tate / Talia al Ghul]]) Fichye:Joseph Gordon-Levitt 2013.jpg|[[Joseph Gordon-Levitt]] ([[Robin (comics)|Robin John Blake]]) Fichye:Morgan Freeman @ 69th Annual Golden Globes Awards 01 crop.jpg|[[Morgan Freeman]] ([[Lucius Fox]]) Fichye:MichaelCaine2.jpg|[[Michael Caine]] ([[Alfred Pennyworth]]) Fichye:Matthewmodine06.jpg|[[Matthew Modine]] (Peter Foley) </gallery> == Referans == {{referans}} == Lyen deyò == * [https://www.imdb.com/title/tt1345836/ ''The Dark Knight Rises''] sou IMDb [[Kategori:2012]] [[Kategori:Sinema]] [[Kategori:Fim]] [[Kategori:Fim ameriken]] [[Kategori:Fim britanik]] gr61s4warb0gnpouny4f8ezbxhilbju Modèl:Rakousi 10 86002 856444 812657 2024-11-16T20:48:28Z Kitanago 19629 856444 wikitext text/x-wiki <templateStyles src="Modèl:Common/Style.css"/> <includeonly><div class="boite-raccourci boite-grise noprint" style="float:right; margin:{{#if:{{{margin|}}}|{{{margin}}}|0 0 0.75em 0.75em}}; border-width:1px; border-style:solid; border-collapse:collapse; text-align:center;"> <div style="font-weight:bold; padding:0 5px; font-size:75%;">[[Èd:Rakousi Wikipedya|Rakousi{{#if:{{{2|}}}|s}}]]&nbsp;<span class="plainlinks">[[{{fullurl:Spécial:Pages liées/{{FULLPAGENAMEE}}|hidetrans=1&hidelinks=1&hideimages=1}} +]]</span></div> <div style="padding:5px; font-size:90%; line-height:140%"><!-- -->{{#if: {{{nolien|}}} | {{{1|}}} | [[{{{1|WP:LB}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{1|wp:lb}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{1|WP:LB}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{2|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{2}}} | [[{{{2}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{2}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{2}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{3|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{3}}} | [[{{{3}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{3}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{3}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{4|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{4}}} | [[{{{4}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{4}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{4}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{5|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{5}}} | [[{{{5}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{5}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{5}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{6|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{6}}} | [[{{{6}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{6}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{6}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{7|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{7}}} | [[{{{7}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{7}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{7}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{8|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{8}}} | [[{{{8}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{8}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{8}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{9|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{9}}} | [[{{{9}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{9}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{9}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{10|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{10}}} | [[{{{10}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{10}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{10}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{11|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{11}}} | [[{{{11}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{11}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{11}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{12|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{12}}} | [[{{{12}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{12}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{12}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{13|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{13}}} | [[{{{13}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{13}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{13}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{14|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{14}}} | [[{{{14}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{14}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{14}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{15|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{15}}} | [[{{{15}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{15}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{15}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{16|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{16}}} | [[{{{16}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{16}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{16}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{17|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{17}}} | [[{{{17}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{17}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{17}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{18|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{18}}} | [[{{{18}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{18}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{18}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{19|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{19}}} | [[{{{19}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{19}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{19}}}</span>]] }}<!-- -->{{#if: {{{20|}}} | <br>{{#if: {{{nolien|}}} | {{{20}}} | [[{{{20}}}|<span title="Les minuscules&nbsp;: «&nbsp;{{lc:{{{20}}}}}&nbsp;» aussi sont acceptées par la boîte «&nbsp;rechercher&nbsp;»">{{{20}}}</span>]] }}<!-- -->}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}}</div> </div></includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude> 3eh4uh1v3vgco6t4o3tefoszv50tmyz Dwa travay 0 87100 856348 821441 2024-11-16T13:13:41Z Kitanago 19629 856348 wikitext text/x-wiki '''Dwa travay''' se youn nan dwa moun yo te pwoklame nan atik 23 Deklarasyon Nasyonzini an 1948: “Tout moun gen dwa pou yo travay, pou yo chwazi lib travay yo, pou yo jwenn yon travay jis ak favorab, pou yo jwenn pwoteksyon kont chomaj. == Lwa pa peyi == === Kanada === Pa gen okenn dwa separe pou travay nan Charter Kanadyen Dwa ak Libète dapre ka prensipal Law Society of Upper Canada v. Skapinker. Lafrans ==== Atik prensipal: Dwa travay an Frans ==== Lwa 13 jiyè 1965 ki refòme rejim matrimonyal yo pèmèt fanm marye yo egzèse yon pwofesyon separe san otorizasyon mari yo<ref>[1984] 1 RCS 357</ref>. Nan desizyon nimewo 85-200 DC ki te 16 janvye 1986, Konsèy Konstitisyonèl la te afime ke se lejislatè a "pou mete règ ki pi bon pou asire dwa tout moun pou jwenn yon travay pou pèmèt yo egzèse dwa sa a. bay pi gwo kantite pati ki enterese yo. Ajans Nasyonal Travay (ANPE), ki te kreye an 1967, soti nan prensip sa a<ref>Existe-t-il un droit au travail ? <small>[archive]</small> - Vie-publique.fr, 30 mai 2006</ref>. == Lwa entènasyonal == Lè sa a, yo te pwoklame dwa travay la nan Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun nan ane 1948: "Tout moun gen dwa pou yo travay, pou yo chwazi lib travay, pou yo jwenn kondisyon travay jis ak favorab, pou yo jwenn pwoteksyon kont chomaj. (seksyon 23). Li enkli tou nan Pak Entènasyonal sou Dwa Ekonomik, Sosyal ak Kiltirèl nan 1966 (at. 6), Konstitisyon Sosyal Ewopeyen an 1961 (at. 1), osi byen ke nan Konstitisyon Afriken sou Moun ak Pèp yo nan 1981 (at. 15). == Dwa a parès == Dwa travay la sipoze travay salè ak travay, e avèk yo pwopriyetè prive mwayen pwodiksyon ak antrepriz kapitalis, se relasyon komen nan òganizasyon pwodiksyon an nan tout sosyete. Sepandan, istorikman, sa a se pa ka a, kalite òganizasyon sa a se espesifik nan peyi endistriyalize yo ak ekonomi an mache. Enklizyon dwa pou travay nan deklarasyon dwa moun an 1948 tou se kontanporen ak itilizasyon mo devlopman nan sans aktyèl li, sètadi ranplasman konpetans jeneralize ak aktivite sibzistans pa travay ak konsomasyon machandiz<ref>Ivan Illich, ''Le Travail fantôme'', éd. du Seuil, 1980.</ref>. Dwa travay la te kritike pa bofis Marx a, Paul Lafargue, otè The Right to Laziness. == Referans == <references /> == Apendis == == Atik ki gen rapò == Kondisyon travay yo Lwa travay Dwa sosyal yo Leta byennèt Mouvman travayè Òganizasyon Entènasyonal Travay Plen travay Kalite lavi nan travay Dansite Inyon an Ewòp [achiv] [[Kategori:Dwa moun]] [[Kategori:Travay]] dirkzsqvumj1jzlm5la3yzgqvazxqox Module:Infobox/Fonctions/Personne 828 87759 856423 855880 2024-11-16T19:07:03Z Kitanago 19629 856423 Scribunto text/plain --[[ Avant de mettre en production une nouvelle version avez-vous : - mis en place des tests dans au moins une des pages de test d'un des modèles utilisant la fonction ? - testé avec la version bac à sable ? - modifié la documentation ? ]] -- Functions utilisées par les infobox personnes local p = {} local localdata = require 'Module:Infobox/Localdata' local item = localdata.item local wikidata = require 'Module:Wikidata' local general = require 'Module:Infobox/Fonctions' local datemodule = require 'Module:Date' local complexdate = require 'Module:Date complexe' local linguistic = require 'Module:Linguistique' local militaryranks = require 'Module:Dictionnaire Wikidata/Grades militaires' local ppath = require 'Module:Wikidata/Chemin' local noble = require 'Module:Noble' -- == Accord en genre local gender = wikidata.getgender(item) -- genre de la personne dont c'est l'infobox -- Version locale de wikidata.genderedlabel où si le genre n'est pas indiqué, c'est celui de la personne dont c'est l'infobox local function genderedlabel(id, labelgender) if not labelgender then labelgender = gender end return wikidata.genderedlabel(id, labelgender) end -- === Gestion des dates -- Liens thématiques vers les dates local datelinks = { -- lien vers le domaine d'activité approprié Q483501 = 'nan atizay plastik', -- artiste Q1028181 = 'nan atizay plastik', -- peintre Q1281618 = 'nan atizay plastik', -- sculpteur Q2309784 = 'nan siklis', -- cycliste Q16947657 = 'nan atizay plastik', -- lithographe Q11569986 = 'nan atizay plastik', -- graveur Q13365770 = 'nan atizay plastik', -- graveur sur cuivre Q21925567 = 'nan atizay plastik', -- sérigraphe Q10862983 = 'nan atizay plastik', -- aquafortiste Q36180 = 'nan literati', -- écrivain } local function getdatetopic() -- obtient le lien le plus approprié pour une date en fonction de la profession local claims = wikidata.stringTable{entity = item, property = 'P106', excludespecial = true, displayformat = 'raw'} if not claims then return nil end for i, j in pairs(claims) do if datelinks[j] then return datelinks[j] end end end local linktopic = getdatetopic() local unknowndatelabel = 'date inconnue' local birthdate = localdata['naissance'] or localdata['date de naissance'] or wikidata.formatAndCat{ entity = item, property = 'P569', unknownlabel = unknowndatelabel, conjtype = 'or', sorttype = 'chronological', removedupesdate = 'cat', minprecision = 8, --précision minimale pour être affichée : décennie } local dead = wikidata.getClaims{entity = item, property = 'P570'} --utilisé comme booléen qui dit si une personne est morte pour modifier certaines élément d'affichage local stillvalid if dead then stillvalid = "?" -- permet de remplacer des "depuis" par des "à partir de" end local deathdate = localdata['décès'] or localdata['date de décès'] local wddeathdate = wikidata.formatAndCat{ entity = item, property = 'P570', unknownlabel = unknowndatelabel, conjtype = 'or', sorttype = 'chronological', removedupesdate = 'cat', minprecision = 8, } local disappeardate = localdata['disparition'] local wddisappeardate = wikidata.formatAndCat{ entity = item, property = 'P746', unknownlabel = unknowndatelabel, conjtype = 'or', sorttype = 'chronological', removedupesdate = 'cat', showqualifiers = 'P276', minprecision = 8, } local function format1(event, period, predecessor, together, successor, displayformat) local mainstr = event if predecessor then local s = 'presede pa ' .. predecessor if gender == 'f' then s = 'presede pa ' .. predecessor end mainstr = mainstr .. '<small><br />&nbsp;' .. s .. '</small>' end if together then local s = 'avèk ' .. together mainstr = mainstr .. '<small><br />&nbsp;' .. s .. '</small>' end if successor then local s = 'suiv pa ' .. successor if gender == 'f' then s = 'suiv pa ' .. successor end mainstr = mainstr .. '<small><br />&nbsp;' .. s .. '</small>' end return {type = 'row', label = period or '', value = function() return mainstr end} end ----------------- local function format2(event, period, predecessor, together, successor, displayformat) if (not event) then return nil end local rows = {} local eventrow = {type = 'row1col', color = 'secondcolor', value = event } table.insert(rows, eventrow) if period then period = '<span style="font-weight:normal">' .. period .. '</span>' local periodrow = {type = 'row1col', color = '#F9F9F9', value = period } table.insert(rows, periodrow) end if predecessor then local prederow = {type = 'row', label = 'Predesesè', value = function() return predecessor end} table.insert(rows, prederow) end if together then local succrow = {type = 'row', label = 'Avèk', value = function() return together end} table.insert(rows, succrow) end if successor then local succrow = {type = 'row', label = 'Siksesè', value = function() return successor end} table.insert(rows, succrow) end return {type = 'multi', rows = rows} end local function format3(event, period, predecessor, together, successor, displayformat, details) if details then details = '<span style="font-weight:normal">' .. details .. '</span>' event = linguistic.conj({event, details}, 'new line') end local mainrow = {type = 'row1col', color = 'secondcolor', value = event } if period then period = '<span style="font-weight:normal">' .. period .. '</span>' end local periodrow = {type = 'row1col', color = '#F9F9F9', value = period } local successionrow = { style = {['background-color'] = '#F9F9F9', ['padding-bottom'] = '2%'}, type = 'navigator', inner = true, previousval = function() return predecessor end, nextval = function() return successor end, } return {type = 'multi', rows = {mainrow, periodrow, successionrow}} end local function timeline(localparam, wdconf, timelineformat, title, singtitle, details) -- affiche date : événement (suppose les événements déjà triés) local rows = {} local function returnTable() return { type = 'table', title = title, rows = rows } end -- avec données locales local val = localdata[localparam] if val == '-' then return nil elseif val then table.insert(rows, {type = 'row1col', color = 'secondcolor', value = val}) return returnTable() end -- avec données wikidata if not wdconf then return nil end wdconf.entity = wdconf.entity or item wdconf.sorttype = wdconf.sorttype or 'chronological' wdconf.labelformat = wdconf.labelformat or genderedlabel wdconf.linktopic = wdconf.linktopic or '-' local statements = wikidata.getClaims(wdconf) if not statements then return nil end if #statements == 1 then title = singtitle end local displayformats = { A = format1, B = format2, C = format3, } local applyformat = displayformats[timelineformat] or displayformats['A'] rows = {} for i, statement in pairs(statements) do local event = linguistic.ucfirst(wikidata.formatStatement(statement, wdconf)) local predecessor = wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P155', 'P1365'}, {labelformat2 = noble.labelInfobox}) local together = wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P1706', ''}, {labelformat2 = noble.labelInfobox}) local successor = wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P156', 'P1366'}, {labelformat2 = noble.labelInfobox}) local period = wikidata.getFormattedDate(statement, {linktopic = wdconf.linktopic, stilltrue = stillvalid } ) -- dont pass all wdconf or else qualifiers will show up local detailstr if type(details) == 'function' then detailstr = details(statement) end local row = applyformat(event, period, predecessor, together, successor, wdconf, detailstr) if row then table.insert(rows, row) end end table.insert(rows, {type = 'external text', value = function() return wikidata.addTrackingCat(wdconf.property) end}) return returnTable() end local function dateandplace(thedate, theplace) if thedate and theplace and mw.ustring.find(thedate, 'inconnu') and mw.ustring.find(theplace, 'inconnu') then theplace = nil thedate = mw.ustring.gsub(thedate, linguistic.ucfirst(unknowndatelabel), 'Date et lieu inconnus') end return linguistic.conj({thedate, theplace}, 'new line') end --Titre function p.title(icon, style) local title = general.title(icon, style) title.value = function() return localdata['non'] or localdata['association_nom'] or localdata['nom_think'] or localdata['acronymelaboratoire'] or localdata['tit'] or wikidata.getLabel(localdata.item) and noble.labelInfobox( mw.language.getContentLanguage():ucfirst( wikidata.getLabel(localdata.item) ) ) or noble.labelInfobox( mw.title.getCurrentTitle().text ) end return title end --Image function p.mainimage(cat) -- demande d'illustration que si la personne est née ou morte après 1900, sinon c'est souvent impossible à trouver local defaultimage = 'Defaut 2.svg' local age = wikidata.stringTable{property = 'P569,P570', entity = item, displayformat = 'raw', excludespecial = true} if age and age[1] then local pattern = '(%W)(%d+)%-(%d+)%-(%d+)' local era, year = age[1]:match(pattern) if (era == '-') or (tonumber(year)) < 1900 then defaultimage = nil end end return general.mainimage({cat = cat or 'Atiki pou ilistre Biyografi', altparameter = 'alt'}, defaultimage) end -- Noms function p.othernames() local names = { {'P1477', 'Non nesans', 'Non nesans', 'non nesans'}, {'P1448', 'Non ofisyèl', 'Non ofisyèl', 'non ofisyèl'}, {'P1449', 'Tinon', 'Tinon', 'tinon'}, {'P2001', 'Romanisation révisée', 'Romanisation révisée', 'romanisation révisée'}, {'P1942', 'McCune-Reischauer', 'McCune-Reischauer', 'McCune-Reischauer'}, {'P742', 'Ti non', 'Ti non', 'ti non'}, {'P1782', 'Prenon sosyal', 'Prenon sosyal', 'prenon sosyal'}, {'P1786', 'Nom posthume', 'Noms posthumes', 'nom posthume'}, {'P1785', 'Non tanp', 'Non tanp', 'non tanp'}, {'P1787', 'Non penso', 'Non penso', 'non penso'}, {'P1813', 'Non kout', 'Non kout', 'non kout'}, {nil, 'Lòt non', 'Lòt non', 'lòt non'}, } local nativelangnamerow = { -- un peu particulier, donc à part type = 'row', wikidata = function() local s = wikidata.formatAndCat{entity = item, property = 'P1559', showqualifiers = 'P1721', conjtype = 'or'} if (not s) then return nil end -- regarde si le nom de la valeur ressemble au libellé (en tenant compte de la pollution des marqueures de langue local label = mw.ustring.lower(wikidata.getLabel(item) or '') local useless if mw.ustring.find(mw.ustring.lower(s), mw.ustring.lower(label), 1, true) then useless = true end if wikidata.formatStatements{entity = item, property = 'P1559'} == wikidata.formatStatements{entity = item, property = 'P1477'} then useless = true --inutile si duplique le "nom de naissance" end if useless then return nil end return s end, label = 'Non nan lang matènèl', plurallabel = 'Non nan lang matènèl', value = 'non nan lang matènèl', } local rows = {type = 'multi', rows = {nativelangnamerow}} for i, j in pairs(names) do local query if j[1] and not localdata['lòt non'] then -- lorsqu'il y a un paramètre "autres noms", Wikidata est désactivée pour éviter risques de doublon query = {property = j[1], showqualifiers = {'P1721'}, conjtype = 'comma'} end table.insert(rows.rows, {type = 'row', value = j[4], wikidata = query, label = j[2], plurallabel = j[3]}) end return rows end -- NAISSANCE ET MORT function p.birth() -- date de naissance en première ligne, lieu de naissance en deuxième return { type = 'row', label = 'Nesans', value = function() local thedate = datemodule.dateInfobox{args = {[1] = 'naissance', [2] = birthdate or '', [3] = deathdate or wddeathdate or disappeardate or wddisappeardate or '', qualificatif = linktopic}} local theplace = localdata['lieu de naissance'] or wikidata.formatAndCat({entity =item, -- affichage du nom du lieu de naissance en vigueur à la date de naissance property= 'P19', rank = 'best', labelformat = function(val) return wikidata.getLabel(val) end, conjtype= ' ou ', defaultlinkquery = {property = {'P361'}}, -- liens par défaut : "partie de", unknownlabel = "lieu inconnu", showqualifiers = {'P131', 'P17'}, qualifconjtype = 'comma' } ) return dateandplace(thedate, theplace) end } end function p.death() -- même fonctionnement que la fonction p.birth -- date de disparition local ldisappeardate = disappeardate if (not ldisappeardate ) and (not deathdate) then -- récupérée de Wikidata seulement si la date de décès n'est pas fournie en locale ldisappeardate = wddisappeardate end if ldisappeardate and birthdate then ldisappeardate = datemodule.dateInfobox{args = {[1] = 'événement', [2] = birthdate or '', [3] = ldisappeardate or '', qualificatif = linktopic, unknownlabel = 'date inconnue'}} end -- date de décès local ddate = deathdate --déclarée pour l'ensemble du module if (not ddate) and (not ldisappeardate) then deathdate = wddeathdate -- récupérée de Wikidata seulement si la date de disparition n'est pas fournie en locale end local thedate = datemodule.dateInfobox{args = {[1] = 'mort', [2] = birthdate or '', [3] = deathdate or '', qualificatif = linktopic, unknownlabel = 'date inconnue'}} local theplace = localdata['lieu de décès'] or wikidata.formatAndCat{entity =item, property= 'P20', rank = 'best', -- affichage du nom du lieu de décès en vigueur à la date de décès labelformat = function(val) return wikidata.getLabel(val) end, conjtype= ' ou ', defaultlinkquery = {property = {'P361'}}, -- liens par défaut : "partie de", unknownlabel = "lieu inconnu", showqualifiers = {'P131', 'P17'}, qualifconjtype = 'comma' } local val = dateandplace(thedate, theplace) return {type = 'multi', rows = { { -- disparition type = 'row', label = 'Disparisyon', value = function() return ldisappeardate end }, { -- décès type = 'row', label = 'Lanmò', value = function() return val end, } }} end function p.floruit() return { type = 'row', label = "Peryòd aktivite", value = "peryòd aktivite", wikidata = function() local startDate = wikidata.formatAndCat{entity = item, property = 'P2031', conjtype = 'or', sorttype = 'chronological', linkback = '-'} local endDate = wikidata.formatAndCat{entity = item, property = 'P2032', conjtype = 'or', sorttype = 'chronological'} if not (startDate or endDate) then return wikidata.formatAndCat{entity = item, property = 'P1317', conjtype = 'or', sorttype = 'chronological'} end if startDate and not endDate then startDate = wikidata.formatAndCat{entity = item, property = 'P2031', conjtype = 'or', sorttype = 'chronological'} end return complexdate.daterange(startDate, endDate, {precision = 11, stilltrue = stillvalid}) end } end function p.placeofburial() return {type = 'row', label = 'Tonm', value = 'tonm', wikidata = {property = "P119", showdate = true, novaluelabel = 'aucune'}} end function table.slice(tbl, first, last, step) local sliced = {} for i = first or 1, last or #tbl, step or 1 do sliced[#sliced+1] = tbl[i] end return sliced end -- function that creates a filter function -- if the main country "base_country_item" is (replaced by)+ -- the subsequent statement main value that the function will receive as a parameter -- then the created function will return true for this statement to be filtered out local function filter_replaces_builder(base_country_item) -- P1365 = remplace -- P1366 = remplacé par local replaced_query = {property = 'P1365'} return function(may_be_replacing_stmt) local may_be_replacing_item = wikidata.getMainId(may_be_replacing_stmt) local replaces = wikidata.inTransitiveVals(may_be_replacing_item, base_country_item, replaced_query) return not(wikidata.inTransitiveVals(may_be_replacing_item, base_country_item, replaced_query)) end end -- filter parameterized by each of the values of the claims, in the order -- « filter_function_builder » will be called by all the values (remaining after filtering) in « claims » -- to filter the rest of the claims, starting from the first one in the list. local function iterated_filter(claims, filter_function_builder) -- the first country in the list, if any of the following value replaces this one -- we remove them. So we split the list local first_country_claim = claims[1] local to_test = table.slice(claims, 2, #claims) if #to_test > 0 then -- building the filter function with the first country as base value -- (a closure) local condition = filter_function_builder(wikidata.getMainId(first_country_claim)) -- keeping the number of values before the filter local nb_before = #to_test to_test = wikidata.filterClaims(to_test, {condition = condition}) or {} local nb_after = #to_test -- if some country was filtered out, we remove the dates of the main statement to avoid showing incomplete dates if (nb_before ~= nb_after and first_country_claim.qualifiers) then first_country_claim.qualifiers["P580"] = nil first_country_claim.qualifiers["P582"] = nil end -- if there still exists candidate countries, filter them recursively if #to_test > 0 then to_test = iterated_filter(to_test, filter_function_builder) end -- reconstruct the list of statement by readding our first country to the filtered list to_test = to_test or {} table.insert(to_test, 1, first_country_claim) return to_test end -- if there were nothing to filter, just return the first statement return {first_country_claim} end function p.nationality() local cmp = wikidata.compare -- à améliorer étant donnée les mœurs Wikidata comme nationalité : Empire allemand (1901-1918) République de Weimar (1918-1933) local function wdDate() local nation = require 'Module:Country data'.nationality -- désactivation si date de naissance avant l'Ère contemporaine : trop d'imprécisions et d'anachronismes local mindate = '1789' local birthdate = wikidata.formatStatements{entity = item, property = 'P569', displayformat = 'raw', numval = 1} local deathdate = wikidata.formatStatements{entity = item, property = 'P570', displayformat = 'raw', numval = 1} if ((not birthdate) or complexdate.before(mindate, birthdate)) and ((not deathdate) or complexdate.before(mindate, deathdate)) then return nil end -- preprocessing the "P27" statements -- if there is statements about a country that changed its regime, like France before and after the french Revolution -- then we just want to show "France" and not "France and France" because there is two statement (or worse) -- so we take advantage of the fact that the French Kingdom was "replaced by" French Republic (P1366) -- to detect and filter out such «redundant» values -- (we also remove the begin/end dates of statements in such cases to avoid wrong dating) local statements = wikidata.getClaims{entity = item, property = 'P27', rank='best', excludespecial=true} or {} -- sort nationality statements by statement dates or regime creation date if statement is not dated local sort_by_statement_or_regime = wikidata.chrono_key_sort{ sort_key="RegimeKey", -- use another key than « chronosort » snak_key_get_function = ppath.snak_key_by_paths{">P580","P571"}, --[[ either by « begin date » qualifier or « inception » of the nationality if the statement is not dated ]] key_compare_function = cmp.rev(function(v1, v2) return v1 < v2 end) -- sort in reverse chronological order to remove all values the first nationalities replaces } -- ordering statement by dates so that we can test only "A replaces B" and not "B replaces A" because A is an older regime than B statements = sort_by_statement_or_regime(statements) -- actual statement filtering statements = iterated_filter(statements, filter_replaces_builder) -- re-sorting in chronological ordering statements = wikidata.sortClaims(statements, cmp.chronoCompare) return { property = 'P27', claims = statements, -- our filtered statement as claims instead of the regular query showdate = true, entity = item, conjtype = 'new line', removedupes = true, linktopic = '-', sorttype = 'chronological', ucfirst = '-', stilltrue = not dead, displayformat = function(snak) -- local g = gender -- genre de la personne, pour affichage du gentilé -- if g == '?' then -- si inconnu, au masculin -- g = 'm' -- end local val, success = nation(wikidata.getId(snak), 'f') -- au féminin pour accorder au mot nationalité if not success then val = wikidata.formatSnak(snak) end return val end } end return { type = 'row', label = 'Nasyonalite', plurallabel = 'Nasyonalite', value = 'nasyonalite', wikidata = wdDate() -- wdDate() retourne une table } end function p.nativelanguage() return {type = 'row', label = 'Lang matènèl', value = 'lang matènèl', property = 'P103'} end function p.writinglanguage() return {type = 'row', label = "Lang ekriti", value = 'lang ekriti', plurallabel = "Lang ekriti" , wikidata = {property = 'P6886' , expl = true}} end -- Domiciles function p.places() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Dème', plurallabel = 'Dèmes', value = 'dème', wikidata = {property = 'P2462', showdate = true, sorttype= 'chronological', stilltrue = not dead, precision = 'year'}, }, { type = 'row', label = 'Domisil', plurallabel = 'Domisil', value = 'domisil', wikidata = {property = 'P551', showdate = true, sorttype= 'chronological', stilltrue = not dead, precision = 'year'}, }, }} end -- parcours professionel function p.education() local query = {sorttype= 'chronological', property = 'P69', showdate = true, stilltrue = '?', showqualifiers = 'P512', conjtype = 'new line', linktopic = '-'} return { type = 'row', value = {'edikasyon', 'fòmasyon'}, wikidata = query, label = 'Fòmasyon', } end function p.occupation() local speciallabels = { f = { ['Q33999'] = '[[Aktè|aktris]]', ['Q10798782'] = '[[Aktè|aktris]]', ['Q10800557'] = '[[Aktè|aktris]]', ['Q2405480'] = '[[Aktè|aktris]]', ['Q2259451'] = '[[Aktè|aktris]]', ['Q948329'] = '[[Aktè|aktris]]', }, m = { ['Q33999'] = '[[aktè]]', ['Q10798782'] = '[[aktè]]', ['Q10800557'] = '[[aktè]]', ['Q10798782'] = '[[aktè]]', ['Q2405480'] = '[[aktè]]', ['Q2259451'] = '[[aktè]]', ['Q948329'] = '[[aktè]]', } } return { type = 'row', value = {'aktivite', 'aktivite'}, wikidata = { property = 'P106', defaultlink = '-', defaultlinkquery = {property = {'P425','P1056'}}, labelformat = genderedlabel, speciallabels = speciallabels[gender] or speciallabels['m'], removedupes = true, showdate = true, sorttype = 'chronological', stilltrue = not dead, excludevalues = { -- les occupations qui ne méritent pas d'être affichées 'Q482980', -- auteur 'Q15980158', --"auteur de non-fiction" 'Q12144794', --prosateur 'Q18814623', -- autobiographe 'Q1209498', -- juriste-poète 'Q1097498', -- "dirigeant" 'Q2478141', -- aristocrate 'Q116', -- monarque 'Q115088092', -- participant à un forum international } }, label = 'Aktivite', plurallabel = 'Aktivite' } end function p.haswrittenfor() local valueStyle = {} valueStyle['font-style'] = 'italic' return {type = 'row', label = function(localdata, item) if gender == 'f' then return 'Redaktris nan' else return 'Redaktè nan' end end, value = 'redaktè nan', wikidata = {property = "P6872", showdate = true}, valueStyle = valueStyle} end function p.employer() return { type = 'row', value = 'patwon', wikidata = {property = 'P108', showdate = true, linktopic = '-', sorttype= 'inverted', stilltrue = not dead, conjtype = 'new line'}, label = function() return localdata['intitulé employeur'] or 'travay pou' end, } end function p.victories() local title, singtitle = 'Viktwa', 'Viktwa' local localparam = 'viktwa' local wdconf = {property = 'P2522'} local displayformat = 'B' return timeline(localparam, wdconf, displayformat, title, singtitle) end function p.officialposition() local title, singtitle = 'Fonksyon', 'Fonksyon' local localparam = 'fonksyon' local wdconf = { property = 'P39', rank = 'valid', sorttype = 'inverted', defaultlinkquery = {property = {'P2354', 'P2389', 'P453', 'P361', 'P108', 'P276', 'P1001'}}, -- liens par défaut : liste, puise organisme dirigé, "membre de", "partie de", employeur, ressort territorial } -- sur une ligne séparée : gouvernement, législature, juridiction, "de", circonsription, diocèse, affiliation, assemblée, parti, employeur local details = function(statement) return wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P5054', 'P2937', 'P1001', 'P642', 'P2389', 'P768', 'P708', 'P1416', 'P194', 'P108', 'P937' , 'P1268'}, {conjtype = 'new line'}) end local displayformat = 'C' return timeline(localparam, wdconf, displayformat, title, singtitle, details) end function p.specialrole() local localparam = 'statut notable' local wdconf = { property = 'P2868', rank = 'valid', sorttype = 'inverted', targetsuperclass = 'Q254917', defaultlinkquery = {property = {'P2354'}}, -- lien par défaut : liste d'éléments } local displayformat = 'C' return timeline(localparam, wdconf, displayformat) end function p.nobilitytitle() local title, singtitle = 'Tit noblès', 'Tit noblès' local localparam = 'tit noblès' local wdconf = { property = 'P97', entity = item, rank = 'valid', showqualifiers = {'P642'}, defaultlinkquery = {property = {'P2354', 'P361'}}, -- liens par défaut : liste, puise organisme dirigé, "membre de" et "partie de" } local displayformat = 'B' return timeline(localparam, wdconf, displayformat, title, singtitle) end function p.honorifictitle() local title, singtitle = 'Tit onorifik', 'Tit onorifik' local localparam = 'tit onorifik' local wdconf = {property = 'P511', entity = item, rank = 'valid'} local displayformat = 'C' return timeline(localparam, wdconf, displayformat, title, singtitle) end function p.tombe() return { type = 'images', imageparameters = {'tonm'}, defaultimages = nil, defaultupright = 1, uprightparameter = 'upright tombe', sizeparameter = 'taille tombe', -- obsolète captionparameter = 'lejand tonm', defaultcaption = 'Imaj tonm nan.', property = 'P1442', numval = 1, } end function p.plaque() return { type = 'images', imageparameters = {'plak'}, defaultimages = nil, defaultupright = 1, uprightparameter = 'upright plaque', sizeparameter = 'taille plaque', -- obsolète captionparameter = 'lejand plak', defaultcaption = 'Plak komemorativ', property = 'P1801', numval = 1, } end function p.blason() return { type = 'images', imageparameters = {'blazon'}, defaultimages = nil, defaultupright = 0.5, uprightparameter = 'upright blason', sizeparameter = 'taille blason', -- obsolète captionparameter = 'lejand blazon', defaultcaption = 'Blazon', property = 'P94', numval = 1, } end function p.sceau() return { type = 'images', imageparameters = {'so'}, defaultimages = nil, defaultupright = 0.7, uprightparameter = 'upright sceau', sizeparameter = 'taille sceau', -- obsolète captionparameter = 'lejand so', defaultcaption = 'So', property = 'P158', numval = 1, } end function p.monogram() return { type = 'images', imageparameters = {'monogram'}, defaultimages = nil, defaultsize = '100px', sizeparameter = 'taille monogram', captionparameter = 'lejand monogram', defaultcaption = 'Monogram', property = 'P1543', numval = 1, } end function p.flag() return { type = 'images', imageparameters = {'drapo'}, defaultimages = nil, defaultsize = '150px', sizeparameter = 'taille drapeau', captionparameter = 'légende drapo', defaultcaption = 'Drapo', property = 'P41', numval = 1, } end function p.logo() return { type = 'images', imageparameters = {'logo'}, defaultimages = nil, defaultsize = '150px', sizeparameter = 'taille logo', captionparameter = 'lejand logo', defaultcaption = 'Mak oswa logotip', property = 'P154', numval = 1, } end function p.politicalparty() return { type = 'row', value = 'pati politik', label = 'Pati politik', plurallabel = 'Pati politik', wikidata = { property = 'P102', sorttype= 'chronological', showdate = true, conjtype = 'new line', excludespecial = true, labelformat = function(id) if id == 'Q327591' and gender == 'f' then return 'indépendante' end end} } end function p.memberof() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', value = 'lòd chevalri', label = 'Lòd chevalri', plurallabel = 'Lòd chevalri', wikidata = {property = 'P550', sorttype= 'chronological', showdate = true, stilltrue = not dead}, }, { type = 'row', label = 'Manb', value = 'manb', wikidata = {property = 'P463', sorttype= 'chronological', showdate = true, stilltrue = not dead, precision = 'year', linktopic = '-', textformat = 'minimum', conjtype = 'new line'}, }, }} end local masclabelitems = {a='Q10855271', b='Q10855195', c='Q10855212', d='Q10855216', e='Q13422138', f='Q13422140', g='Q13422141', h='Q13452524', i='Q13452528', j='Q13452531', k='Q14637182', l='Q14637176', m='Q14637188',} -- grades de la légion d'Honneur, de l'ordre national du Mérite, de l'ordre des Palmes académiques et de l'ordre des Arts et Lettres en France, de genre grammatical masculin y compris pour les femmes function p.awards() local function awardsList() local majorawards = require 'Module:Dictionnaire Wikidata/Distinctions' local query = { entity = item, property= 'P166', sorttype= 'chronological', grouped = true, showqualifiers = 'P642', showdate= true, precision = 'year', conjtype = 'new line', textformat = 'minimum', linktopic = '-', defaultlinkquery = {property = {'P2354', 'P361' , 'P1027'}}, excludevalues = majorawards.exclude, -- membre de la Royal Society, redondance avec le champ « membre de » (P463) speciallabels = majorawards, labelformat = function(id) masclabel = false for _, item in pairs(masclabelitems) do if id == item then masclabel = true end end if masclabel then return genderedlabel(id, 'm') else return genderedlabel(id) end end, } local claims = wikidata.getClaims(query) if (not claims) then return nil end local str = wikidata.formatAndCat(query) if #claims < 4 then return str, #claims end --si trop de valeurs, n'afficher que les importantes de [[Module:Dictionnaire Wikidata/Distinctions]], et mettre les autrs dans un menu pliant --- récupération des importantes local majorStr local targetvalues = {} for i, j in pairs(majorawards) do table.insert(targetvalues, i) end query.targetvalue = targetvalues query.value, query.claims, query.valuetable = nil, nil, nil -- apparemment sinon ce n'est pas le cas, pourquoi ? BUG IMPORTANT majorStr = wikidata.formatAndCat(query) --- repliage des autres local message = "'''Liste détaillée'''" local allAwardsTable = mw.html.create('div') :addClass('toccolours mw-collapsible mw-collapsed') :wikitext(message) :css{border = 'none'} :tag('div') :addClass('mw-collapsible-content') :css{['line-height'] = '150%'} -- sinon c'est vraiment serré :wikitext( str) :done() :allDone() return linguistic.conj({majorStr, tostring(allAwardsTable)}, '<br>'), #claims end return { type = 'row', value = {'pri', 'rekonpans', 'distenksyon', 'distenksyon'}, label = 'Distenksyon', singularlabel = 'Distenksyon', wikidata = function() return awardsList() end } end -- Influences function p.influencedby() return { type = 'row', label = function(localdata, item) if gender == 'f' then return 'Enfliyanse pa' else return 'Enfliyanse pa' end end, value = 'enfliyanse pa', wikidata = {property = 'P737'}, } end function p.influenced() return { type = 'row', label = 'Enfliyanse', value = {'enfliyanse', 'efliyanse'}, } end -- Appartenances function p.movement() return { type = 'row', label = 'Mouvman', value = 'mouvman', plurallabel = 'Mouvman', wikidata = {property = 'P135', sorttype= 'chronological', showdate = true, precision = 'year'}, } end -- Religion function p.religion() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Relijyon', value = 'relijyon', }, { type = 'row', label = 'Dat batèm', value = 'dat batèm', property = 'P1636', }, --{ -- type = 'row', En l'état, afficherait "parrain" y compris pour la marraine. Quoi qu'il en soit, pertinence douteuse. -- label = 'Parenn', -- plurallabel = 'Parenn', -- value = 'parenn', -- property = 'P1290', --}, { type = 'row', label = 'Non relijyon', plurallabel = 'Non relijyon', value = 'non relijyon', property = 'P1635', }, { type = 'row', label = 'Lòd relijye', plurallabel = 'Lòd relijye', value = 'lòd relijye', wikidata = {property = 'P611', showdate = true, sorttype= 'chronological', precision = 'year', stilltrue = not dead}, }, { type = 'row', label = 'Konsekratè', plurallabel = 'Konsekratè', value = 'konsekratè', property = 'P1598', }, { type = 'row', label = function(localdata, item) if gender == 'f' then return 'Venere pa' elseif gender == 'm' then return 'Venere pa' else return 'Venere pa' end end, value = 'venere pa', property = 'P1049', }, { type = 'row', label = function(localdata, item) if gender == 'f' then return 'Venere nan' elseif gender == 'm' then return 'Venere nan' else return 'Venere nan' end end, value = 'venere nan', -- property = , }, { type = 'row', label = 'Etap kanonizasyon', value = 'etap kanonizasyon', wikidata = { property = 'P411', labelformat = genderedlabel, }, }, }} end -- Carrière militaire function p.military() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Zam', plurallabel = 'Zam', value = 'zam', wikidata = {property = 'P241', showdate = true, stilltrue = not dead, sorttype= 'chronological', precision = 'year'}, }, { type = 'row', label = 'Inite', plurallabel = 'Inite', value = 'inite', wikidata = {property = 'P7779', showdate = true, stilltrue = not dead, sorttype= 'chronological', precision = 'year', conjtype = 'new line'}, }, { type = 'row', label = 'Grad militè', plurallabel = 'Grad militè', value = 'grad militè', blockers = {'grad'}, -- paramètre théoriquement dédié aux arts martiaux et au go mais souvent rempli avec des grades militaires wikidata = { property = 'P410', showdate = true, sorttype= 'chronological', precision = 'year', speciallabels = militaryranks, conjtype ='new line', labelformat = genderedlabel, stilltrue = not dead }, }, { type = 'row', label = 'Konfli', plurallabel = 'Konfli', value = 'konfli', wikidata = {property = 'P607', conjtype = 'new line', showdate = true, stilltrue = not dead, sorttype= 'chronological', precision = 'year'}, }, }} end -- Carrière de torero function p.torero() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Altènativ', value = 'altènativ', wikidata = function() return wikidata.keyDate('Q2840411', item) end }, { type = 'row', label = "Konfimasyon altènativ", value = 'konfimasyon alt', wikidata = function() return wikidata.keyDate('Q23308805', item) end }, }} end -- Sport function p.sport() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Espò', plurallabel = 'Espö', value = {'espò', 'espò pratike'}, wikidata = {property = 'P641'}, }, { type = 'row', label = 'Ekip', plurallabel = 'Ekip', value = 'ekip', wikidata = { property = 'P54', sorttype= 'chronological', conjtype = 'new line', statementformat = function(statement) local str = wikidata.formatStatement(statement, {showdate = true}) local compets = wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P1350'}) if tonumber(compets) and (tonumber(compets) > 1) then compets = compets .. ' match jwe' elseif compets then compets = compets .. ' match jwe' end local points = wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P1351'}) if tonumber(points) and (tonumber(points) > 1) then points = points .. ' pwen make' elseif points then points = points .. 'pwen make' end local qualifiers = linguistic.conj{compets, points} if qualifiers then str= str .. ' <small> – ' .. qualifiers .. ' </small>' end return str end } }, { type = 'row', label = 'Pozisyon', plurallabel = 'Pozisyon', value = {'pozisyon', 'pòs', 'espesyalite'}, wikidata = {property = 'P413', labelformat = genderedlabel, }, }, { type = 'row', label = 'Disiplin espòtiv', plurallabel = 'Disiplin espòtiv', value = 'disiplin espòtiv', wikidata = {property = 'P2416'}, }, { type = 'row', label = 'Priz rakèt', value = 'priz rakèt', wikidata = {property = 'P741'}, }, { type = 'row', label = 'Tire nan', value = 'tire', wikidata = {property = 'P423'}, }, { type = 'row', label = 'Repechaj pa', plurallabel = 'Repechaj pa', value = 'repechaj pa', wikidata = { property = 'P647', statementformat = function(statement) local team = wikidata.formatStatement(statement) local moment = wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P793'}) or wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P585'}) local rank = wikidata.getFormattedQualifiers(statement, {'P1836'}) if rank then rank = require 'Module:Nombre2texte'.ordinal(rank) .. ' choix' end local qualifs = linguistic.conj({moment, rank}, '&nbsp;– ') if not qualifs then return team end return team .. ' <small>(' .. qualifs .. ')</small>' end }, }, { type = 'row', label = 'Kap entènasyonal', value = 'kap', wikidata = {property = 'P1129', numval = 1}, }, { type = 'row', label = 'Tit nan echèk', plurallabel = 'Tit nan echèk', value = 'tit nan echèk', wikidata = {property = 'P2962', sorttype= 'chronological', showdate = true, stilltrue = not dead, precision = 'year'}, }, { type = 'row', label = 'Klasman Elo', value = 'klasman elo', wikidata = {property = 'P1087', numval = '1', sorttype = 'inverted', showdate = true, precision = 'year', removedupes = true}, }, { type = 'row', label = 'Rekò fèt', plurallabel = 'Rekò fèt', value = 'rekò fèt', wikidata = {property = 'P1000', sorttype= 'chronological', showdate = true}, }, { type = 'row', label = 'Antrènè', plurallabel = 'Antrenè', value = 'antrenè', wikidata = {property = 'P286', sorttype= 'chronological', showdate = true, stilltrue = not dead, precision = 'year'}, }, { type = 'row', label = 'Kopilòt', plurallabel = 'Kopilòt', value = 'kopilòt', wikidata = {property = 'P2095', sorttype= 'chronological', showdate = true, stilltrue = not dead, precision = 'year'}, }, { type = 'row', label = 'Mesèn', plurallabel = 'Mesèn', value = {'mécène', 'mesèn', 'esponsò', 'esponsò'}, wikidata = {property = 'P859', sorttype= 'chronological', showdate = true, stilltrue = not dead, precision = 'year'}, }, }} end -- Contacts function p.contacts() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = localdata['intitulé maître'] or 'Mèt', plurallabel = 'Mèt', value = {'mèt', 'mèt'}, wikidata = {property = 'P1066', sorttype= 'chronological', showdate = true, stilltrue = not dead, precision = 'year'}, }, { type = 'row', label = { ms = 'Direktè tèz', fs = 'Direktris tèz', mp = 'Direktè tèz', fp = 'Direktris tèz', default = '<abbr class="abbr" title="Direksyon">Dir.</abbr> tèz' }, value = {'direktè', 'dir. tèz'}, wikidata = {property = 'P184', sorttype= 'chronological', showdate = true, precision = 'year'}, }, { type = 'row', label = 'Ajan', label = function(localdata, item) if gender == 'f' then return 'Reprezante pa' elseif gender == 'm' then return 'Reprezante pa' else return 'Reprezante pa' end end, value = 'reprezante pa', wikidata = {property = 'P1875'}, }, { -- Partenaire professionnel ou sportif type = 'row', label = 'Patnè', plurallabel = 'Patnè', value = 'patnè', wikidata = {property = 'P1327', showdate = true, sorttype= 'chronological'}, }, { type = 'row', label = localdata['intitulé élève'] or 'Elèv', plurallabel = 'Elèv', value = {'elèv', 'elèv'}, wikidata = {property = 'P802', sorttype= 'chronological', showdate = true, stilltrue = not dead, precision = 'year', numval = '5', expl = ''}, }, { type = 'row', label = 'Etidyan tèz', plurallabel = 'Etidyan tèz', value = 'etidyan tèz', wikidata = {property = 'P185', sorttype= 'chronological', showdate = true, precision = 'year', numval = '5', expl = ''}, }, { type = 'row', label = 'Gen relasyon ak', plurallabel = 'Gen relasyon', value = 'gen relasyon an', wikidata = {property = 'P3342', numval = 5, showqualifiers = 'P3831',qualiflink="-",qualiflabelformat="objectgender"}, --objectgender à créer dans Module:Wikidata }, }} end -- Mécénat function p.patron() return { type = 'row', label = '[[Mesena|Mesèn]]', singularlabel = '[[Mesena|Mesèn]]', plurallabel = '[[Mesena|Mesèn]]', value = 'mesèn', wikidata = {property = 'P859', showdate = true, stilltrue = not dead, sorttype = 'chronological', conjtype = 'comma'}, } end -- Musique function p.music() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Tessiture', value = 'tessiture', property = 'P412', }, { type = 'row', label = 'Fach', value = 'fach', property = 'P1731', }, { type = 'row', label = 'Enstriman', plurallabel = 'Enstriman', value = 'enstriman', wikidata = {property = 'P1303', sorttype= 'chronological', excludevalues='Q17172850'}, --probablement jugée redondante avec l'occupation "chanteur" }, { type = 'row', label = 'Labèl', plurallabel = 'Labèl', value = 'labèl', wikidata = {property = 'P264', sorttype= 'chronological', showdate = true, precision = 'year'}, }, }} end -- Victimes function p.victims() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Viktim', value = 'viktim', wikidata = {property = 'P1345'}, }, }} end -- Condamnations function p.penalties() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = function(localdata, item) if gender == 'f' then return 'Kondane pou' elseif gender == 'm' then return 'Kondane pou' else return 'Kondane pou' end end, value = 'kondane pou', wikidata = {property = 'P1399', showdate = true, sorttype = 'chronological', precision = 'year', conjtype = 'comma'}, }, { type = 'row', label = 'Kondanasyon', plurallabel = 'Kondanasyon', value = 'kondanasyon', wikidata = {property = 'P1596', showdate = true, sorttype = 'chronological', precision = 'year', conjtype = 'comma'}, }, { type = 'row', label = 'Lye anprizònman', plurallabel = 'Lye anprizònman', value = 'lieu de détention', wikidata = {property = 'P2632', showdate = true, sorttype = 'chronological', precision = 'year', conjtype = 'comma'}, }, }} end -- Physique function p.appearance() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Taille', value = 'taille', wikidata = {property = 'P2048', targetunit = 'mèt', rounding = '2'}, }, { type = 'row', label = '[[mas kòporèl|Pwa]]', value = {'pwa','mas'}, wikidata = {property = 'P2067', targetunit = 'kilogram', conjtype = 'new line', showdate=true, rounding = '1'}, }, { type = 'row', label = 'Cheve', value = 'cheve', wikidata = {property = 'P1884'}, }, { type = 'row', label = 'Je', value = 'je', wikidata = {property = 'P1340'}, }, }} end -- Famille function p.gens() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Gens', value = 'gens', wikidata = {property = 'P5025'}, }, }} end function p.family() local function showkinship(statement) local personid = wikidata.getMainId(statement) local personlabel = wikidata.formatEntity(personid, { labelformat2 = noble.labelInfobox }) local persongender = wikidata.getgender(personid) local kintype = wikidata.getFormattedQualifiers( statement, 'P1039', { labelformat = function(id) return genderedlabel(id, persongender) end, link = '-' } ) if kintype then return personlabel .. ' ' .. linguistic.inparentheses(kintype) end return personlabel end return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Fanmi', plurallabels = 'Fanmi', value = 'fanmi', property = 'P53', }, { type = 'row', label = 'Papa', value = 'papa', wikidata = { property = 'P22', showqualifiers = "P1039", conjtype = ' ou ', labelformat2 = noble.labelInfobox }, }, { type = 'row', label = 'Manman', value = 'manman', wikidata = {property = 'P25', showqualifiers = "P1039", unknownlabel = 'Inconnue', conjtype = ' ou ', labelformat2 = noble.labelInfobox }, }, { type = 'row', label = 'Bò paran', plurallabel = 'Bò paran', value = {'bò paran', 'bòpè', 'bèlmè'}, wikidata = { property = 'P3448', labelformat2 = noble.labelInfobox }, }, { type = 'row', label = 'Fratri', value = 'fratri', wikidata = { property = 'P3373', sorttype = 'age', conjtype = 'new line', textformat = 'long', precision = 'year', stilltrue = not dead, statementformat = showkinship, excludespecial = true, labelformat2 = noble.labelInfobox, } }, { type = 'row', label = 'Conjoint', -- todo : adapter le libellé en genre ? plurallabel = 'Konjwen', value = 'konjwen', wikidata = { property = 'P26', showdate = true, linktopic = '-', sorttype = 'chronological', conjtype = 'new line', textformat = 'long', precision = 'year', stilltrue = not dead, precision = 'year', excludespecial = true, labelformat2 = noble.labelInfobox, } }, { type = 'row', label = localdata['intitulé enfant'] or 'Enfant',-- todo : adapter le libellé en genre ? plurallabel = 'Pitit', value = 'pitit', wikidata = { property = 'P40', conjtype = 'new line', showdate = false, sorttype = 'age', labelformat2 = noble.labelInfobox, } }, { type = 'row', label = 'Parantèl', value = 'parantèl', wikidata = { property = 'P1038', excludespecial = true, conjtype = 'new line', statementformat = showkinship } }, }} end -- Esclavage function p.slavery() return {type = 'multi', rows = { { type = 'row', label = 'Estati', plurallabel = 'Estati', value = 'estati', wikidata = {property = 'P3716', showdate = true, labelformat = genderedlabel, excludevalues = {'Q11573099','Q10076267'}, --membre de la famille royale (doublon avec les propriétés familiales) et propriétaire d'esclaves (pas vraiment un statut) defaultlinkquery = 'P425'}, }, { type = 'row', label = 'Pwopriyetè', plurallabels = 'Pwopriyetè', value = 'pwopriyetè', wikidata = {property = 'P127'}, }, }} end -- Œuvres function p.works(params) params = params or {} local title = params.title or 'Zèv prensipal' params.title = nil local wikidata = { excludespecial = true, numval = 5, property = 'P800', defaultlink = 'image', showdate= true, labelformat = function(id) local label = wikidata.getLabel(id) if label then if wikidata.isInstance('Q386724', id, 6) then --italique pour les instances d' "œuvre" ou ses sous-classes if wikidata.isInstance('Q14897293', id, 5) or wikidata.isInstance('Q13226383', id, 5) or wikidata.isInstance('Q3622126', id, 5) or wikidata.isInstance('Q12894677', id, 5) then --sauf les instances d'"entité fictionnelle", "équipement", "système de concepts", "moyen pour une fin" ou leurs sous-classes return label else return '<i>' .. label .. '</i>' end else return label end end end, } for i, j in pairs(params) do wikidata[i] = j end return {type = 'table', title = title, singulartitle = singulartitle, rows = { { type = 'row', value = 'zèv prensipal', wikidata = wikidata } } } end function p.filmography() local title = 'Fim notab' return {type = 'row', label = 'Fim notab', value = 'fim notab', property = 'P1283'} end function p.discography() local title = 'Diskografi' return {type = 'row', label = 'Diskografi', value = 'diskografi', property = 'P358'} end -- Signature function p.signature(default) local nom = localdata.nom or mw.title.getCurrentTitle().text local alt = 'siyati ' .. nom if mw.ustring.match( nom, '^[AEÈÉIOUY]' ) then alt = "siyati" .. nom end return { type = 'images', imageparameters = {'siyati'}, defaultimage = default, captionparameter = 'lejand siyati', defaultcaption = 'Siyati', uprightparameter = 'upright signature', defaultupright = 0.75, defaultalt = alt, property = 'P109', numval = 1 } end -- Enregistrement vocal function p.voice() return { type = 'imaj', style = {['padding-top'] = '25px'},--{['border-width'] = '10px', ['border-style'] = 'solid'}, defaultcaption = 'Anrejistreman vokal', captionparameter = 'lejand vwa', imageparameters = 'vwa', defaultsize = '280', wikidata = general.selectSound('P990'), numval = 1, } end -- Site web p.website = general.website -- Prononciation p.prononciation = general.prononciation -- fête du saint function p.feast() local title = 'Fèt' return {type = 'row', label = 'Fèt', value = 'fèt', wikidata = {property = 'P841' , showqualifiers = 'P276'}} end -- archivé par function p.archivesat() return {type = 'row', label = 'Achiv konsève pa', value = "achive pa", wikidata = { property = 'P485', conjtype = 'new line', showqualifiers = {'P217','P7328','P585','P7103','P7104'}, qualifprecision = 'year', qualifformat = function(statement, qualifs, params) -- basé sur wikidata.getFormattedQualifiers dans [[Module:Wikidata]] local str = '' if not params then params = {} end local qualiftable = wikidata.getQualifiers(statement, qualifs) if not qualiftable then return nil end qualiftable = wikidata.filterClaims(qualiftable, params) or {} for i, snak in pairs(qualiftable) do if (snak.datatype == 'time' and snak.property == 'P7104') then -- fin de période couverte str = str .. '-' elseif i > 1 then str = str .. ', ' end qualiftable[i] = wikidata.formatSnak(snak, params) if snak.datatype == 'quantity' and tonumber(snak.datavalue.value.amount) > 1 then -- pluriel qualiftable[i] = qualiftable[i] .. 's' end str = str .. qualiftable[i] end return str end, showsource = true } } end return p 4ccz3qs72wch3aksg7jbucn6j494h1n Wikipedya:Istorik/desanm 4 88399 856503 847370 2024-11-17T00:21:45Z Kitanago 19629 856503 wikitext text/x-wiki *'''[[1e desanm|1<sup>e</sup> desanm]] ([[1640]]):''' [[Pòtigal]] rejwenn [[endepandans]] li nan men [[Espay]] gras ak [[Jan IV (wa Pòtigal)]] ki vin wa. * '''[[3 desanm]] ([[1967]]): ''' nan [[Afrik disid (peyi)|Afrik di sid]], chirijyen [[Christiaan Barnard]] fè premye [[transplantasyon kè]] moun. * '''[[8 desanm]] [[1985]]: ''' rasanble nan [[Bangladèch]], sèt Eta kreye [[Asosyasyon sid azyatik pou koperasyon rejyonal|Asosyasyon pou Koperasyon Rejyonal Sid Azi]]. * '''[[10 desanm]] ([[1948]]): ''' [[Nasyonzini]] adopte [[Deklarasyon Inivèsèl Dwa Moun]]. * '''[[23 desanm]] ([[1865]]): ''' [[Dezyèm Anpi|Lafrans]], [[Wayòm Itali (1861-1946)|Itali]], [[Eta Federal 1848|Swis ]] epi [[Bèljik]] te jwenn [[Inyon latin (monnen)|Inyon monetè latin]]. * '''[[27 desanm]] ([[1945]]):''' [[Bank Entènasyonal pou Rekonstriksyon ak Devlopman]] ak [[Fon Monetè Entènasyonal]] te etabli apre [[akò Bretton Woods]] la. [[Kategori:Wikipedya:Istorik|Desanm ]] fu8pi15try11w378877645lpp8safwq Wikipedya:Èske w te konnen?/devinèt pwopoze 4 88406 856505 851168 2024-11-17T00:36:36Z Kitanago 19629 /* Chip */ nouvelle section 856505 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__<!-- <center><big><span style="color:#d04040">'''STOP<br>Longè lis devinèt ki pwopoze yo toujou anba diskisyon ak itilizasyon yon gwo kantite modèl nan paj sa a kapab koz gen pwoblèm afichaj. Tanpri pa ajoute nouvo pwopozisyon ni pa mete modèl <code><nowiki>{{}}</nowiki></code> nan diskisyon pandan avètisman sa a parèt anlè paj la.'''</span></big></center> --> {{Notice|titre=Chaje nan [[Èd:Modèl|modèl yo]] paj la|Kounye a, chaj modèl paj la se <!--@CHARGE_MODELE@-->{{Avancement|05||||||1|1}}<!--@CHARGE_MODELE@--><br />Pa ajoute yon pwopozisyon oswa itilize yon modèl ankò si pousantaj la rive 95 %.}} {{Ale nan menu an}} {{Wikipedya:Èske w te konnen?/devinèt pwopoze/antèt}} {{Notice|titre=Verifikasyon pwopozisyon yo| Chak fwa yo soumèt yon nouvo pwopozisyon devinèt, oswa chak chanjman nan sijè, fè chèk sa yo: # tcheke si sijè kòrèk nan devinèt la epi si atik kote li soti a an gra; # tcheke ke devinèt sa a pa sèlman prezan, men tou li gen referans nan atik li soti a; # tcheke si yon devinèt menm jan an pa t deja pibliye depi 2004 sou menm sijè a, oswa si li prezante kèk resanblans alekri; # kontwòl diferan sou paramèt yo, sitou konsènan jesyon ilistrasyon yo. Tanpri rapòte nenpòt pwoblèm sou [[Diskisyon Wikipedya:Èske w konnen?|paj diskisyon]].}} == Elektrisite == Nan istwa [[elektrisite]], an 1887, [[Heinrich Hertz]] te fè ton dekouvèt sou [[elektwòd]]. == elektrisite == Eskew t konnen nan listwa [[Elektrisite]] te gen yon gwo dekouvet ki te fet nan lane 1987 == Grangou == Èske w konnen, nan lane 2024 la, [[grangou]] a ogamante anpil nan peyi Dayiti ? == limyè solèy == * '''[[limyè]]''' [[Solèy]] la pran 8 [[minit (tan)|minit]] ak 20 [[segond (tan)|segond]] pou rive sou [[Latè]]. == Chip == [[Chip]] se sèl[[Eta manb Inyon ewopeyèn]] ki pa fè pati ni [[Eta manb OTAN|OTAN]] ni '''[[Patenarya pou lapè]]'''. phqp8tu9cltey0qyaih1sw36tflflpv 856506 856505 2024-11-17T00:36:51Z Kitanago 19629 /* Chip */ 856506 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__<!-- <center><big><span style="color:#d04040">'''STOP<br>Longè lis devinèt ki pwopoze yo toujou anba diskisyon ak itilizasyon yon gwo kantite modèl nan paj sa a kapab koz gen pwoblèm afichaj. Tanpri pa ajoute nouvo pwopozisyon ni pa mete modèl <code><nowiki>{{}}</nowiki></code> nan diskisyon pandan avètisman sa a parèt anlè paj la.'''</span></big></center> --> {{Notice|titre=Chaje nan [[Èd:Modèl|modèl yo]] paj la|Kounye a, chaj modèl paj la se <!--@CHARGE_MODELE@-->{{Avancement|05||||||1|1}}<!--@CHARGE_MODELE@--><br />Pa ajoute yon pwopozisyon oswa itilize yon modèl ankò si pousantaj la rive 95 %.}} {{Ale nan menu an}} {{Wikipedya:Èske w te konnen?/devinèt pwopoze/antèt}} {{Notice|titre=Verifikasyon pwopozisyon yo| Chak fwa yo soumèt yon nouvo pwopozisyon devinèt, oswa chak chanjman nan sijè, fè chèk sa yo: # tcheke si sijè kòrèk nan devinèt la epi si atik kote li soti a an gra; # tcheke ke devinèt sa a pa sèlman prezan, men tou li gen referans nan atik li soti a; # tcheke si yon devinèt menm jan an pa t deja pibliye depi 2004 sou menm sijè a, oswa si li prezante kèk resanblans alekri; # kontwòl diferan sou paramèt yo, sitou konsènan jesyon ilistrasyon yo. Tanpri rapòte nenpòt pwoblèm sou [[Diskisyon Wikipedya:Èske w konnen?|paj diskisyon]].}} == Elektrisite == Nan istwa [[elektrisite]], an 1887, [[Heinrich Hertz]] te fè ton dekouvèt sou [[elektwòd]]. == elektrisite == Eskew t konnen nan listwa [[Elektrisite]] te gen yon gwo dekouvet ki te fet nan lane 1987 == Grangou == Èske w konnen, nan lane 2024 la, [[grangou]] a ogamante anpil nan peyi Dayiti ? == limyè solèy == * '''[[limyè]]''' [[Solèy]] la pran 8 [[minit (tan)|minit]] ak 20 [[segond (tan)|segond]] pou rive sou [[Latè]]. == Chip == [[Chip]] se sèl [[Eta manb Inyon ewopeyèn]] ki pa fè pati ni [[Eta manb OTAN|OTAN]] ni '''[[Patenarya pou lapè]]'''. osamopzub35cn6g3k8mhk6czdvcmbz0 856533 856506 2024-11-17T04:53:51Z Kitanago 19629 /* Chip */ 856533 wikitext text/x-wiki __NOINDEX__<!-- <center><big><span style="color:#d04040">'''STOP<br>Longè lis devinèt ki pwopoze yo toujou anba diskisyon ak itilizasyon yon gwo kantite modèl nan paj sa a kapab koz gen pwoblèm afichaj. Tanpri pa ajoute nouvo pwopozisyon ni pa mete modèl <code><nowiki>{{}}</nowiki></code> nan diskisyon pandan avètisman sa a parèt anlè paj la.'''</span></big></center> --> {{Notice|titre=Chaje nan [[Èd:Modèl|modèl yo]] paj la|Kounye a, chaj modèl paj la se <!--@CHARGE_MODELE@-->{{Avancement|05||||||1|1}}<!--@CHARGE_MODELE@--><br />Pa ajoute yon pwopozisyon oswa itilize yon modèl ankò si pousantaj la rive 95 %.}} {{Ale nan menu an}} {{Wikipedya:Èske w te konnen?/devinèt pwopoze/antèt}} {{Notice|titre=Verifikasyon pwopozisyon yo| Chak fwa yo soumèt yon nouvo pwopozisyon devinèt, oswa chak chanjman nan sijè, fè chèk sa yo: # tcheke si sijè kòrèk nan devinèt la epi si atik kote li soti a an gra; # tcheke ke devinèt sa a pa sèlman prezan, men tou li gen referans nan atik li soti a; # tcheke si yon devinèt menm jan an pa t deja pibliye depi 2004 sou menm sijè a, oswa si li prezante kèk resanblans alekri; # kontwòl diferan sou paramèt yo, sitou konsènan jesyon ilistrasyon yo. Tanpri rapòte nenpòt pwoblèm sou [[Diskisyon Wikipedya:Èske w konnen?|paj diskisyon]].}} == Elektrisite == Nan istwa [[elektrisite]], an 1887, [[Heinrich Hertz]] te fè ton dekouvèt sou [[elektwòd]]. == elektrisite == Eskew t konnen nan listwa [[Elektrisite]] te gen yon gwo dekouvet ki te fet nan lane 1987 == Grangou == Èske w konnen, nan lane 2024 la, [[grangou]] a ogamante anpil nan peyi Dayiti ? == limyè solèy == * '''[[limyè]]''' [[Solèy]] la pran 8 [[minit (tan)|minit]] ak 20 [[segond (tan)|segond]] pou rive sou [[Latè]]. == Chip == [[Chip]] se sèl [[Eta manb Inyon Ewopeyèn|Eta manb Inyon ewopeyèn]] ki pa fè pati ni [[Eta manb OTAN|OTAN]] ni '''[[Patenarya pou lapè]]'''. kky81e3ctxe45cgh50x8fs4cb2e41fu Module:Infobox/Biographie 828 88428 856422 855916 2024-11-16T19:01:38Z Kitanago 19629 856422 Scribunto text/plain local localdata = require 'Module:Infobox/Localdata' local person = require 'Module:Infobox/Fonctions/Personne' local wd = require 'Module:Wikidata' local linguistic = require 'Module:Linguistique' local occupationformats = require 'Module:Infobox/Biographie/Chartes' local function setformat() --retourne une table contenant la couleur principale de l'infobox et l'icône de titre local occupations = wd.getIds(localdata.item, {property = 'P106'}) -- récupère les Qid des professions if not occupations or (#occupations > 1) then -- si plusieurs occupations, on ne sait pas laquelle choisir return {'Q', {'par défaut'}, '#EEEEFF', '#F6F6FF', '#000000', 'defaut'} end occupations = wd.addVals(occupations, {property = 'P279'}, 2) -- nombre d'étages de sous-classes à remonter for i, j in pairs(occupations) do for k, l in pairs(occupationformats) do local chartIds = l[1] if type(chartIds) == 'string' then chartIds = {chartIds} end if wd.isHere(chartIds,j) then return l --retourne une ligne de la table occupationformats, correspondant à l'occupation du sujet end end end return {'Q', {'par défaut'}, '#EEEEFF', '#F6F6FF', '#000000', 'defaut'} end local function setcharte() local charte = localdata['charte'] if charte then for i, j in pairs(occupationformats) do local knowncharts = j[2] if type(knowncharts) == 'table' then if wd.isHere(knowncharts,charte) then return j end end end end return setformat() end local personformat = setcharte() local function documentation() local lines = {} table.insert(lines , '{| class="wikitable sortable" style="width:100%"') table.insert(lines , '|-') table.insert(lines , '! style="width:10%" | Charte') table.insert(lines , '! style="width:10%" | Élément Wikidata') table.insert(lines , '! style="width:10%" | Valeur primaire<br />(fond titre)') table.insert(lines , '! style="width:10%" | Valeur secondaire<br />(sous-titre)') table.insert(lines , '! style="width:10%" | Valeur tertiaire<br />(texte titre)') table.insert(lines , '! style="width:10%" | Icône<br />([[Projet:Infobox/Pictogramme|liste]])') table.insert(lines , '! style="width:20%" | rendu titre') table.insert(lines , '! style="width:20%" | rendu sous-titre') table.sort(occupationformats, function (left, right) return string.lower(left[2][1] or ''):gsub('é','e') < string.lower(right[2][1] or ''):gsub('é','e') end) table.insert(occupationformats, 1, {nil, nil, nil, nil, nil, nil}) for i, j in pairs(occupationformats) do local wdsource = j[1] or {"Q"} if type(wdsource) == 'string' then wdsource = {wdsource} end local wd = table.concat(wdsource, ", ") local chartesource = j[2] or {"par défaut"} if type(chartesource) == 'string' then chartesource = {chartesource} end local charte = table.concat(chartesource or {}, ", ") local couleur1 = j[3] or '#CCCCAA' local couleur2 = j[4] or '#D1CFAD' local couleur3 = j[5] or '#000000' local icone = j[6] or '' local pict = '' if icone ~= '' and icone ~= 'defaut' then pict = mw.getCurrentFrame():extensionTag('templatestyles', '', {src = 'Infobox/Pictogramme/' .. mw.text.trim(icone) .. '.css'}) end table.insert(lines , '|-') table.insert(lines , '! style="text-align:left;" | ' .. charte) table.insert(lines , '| style="text-align:center;" | ' .. wd) table.insert(lines , '| style="text-align:center;" | ' .. couleur1) table.insert(lines , '| style="text-align:center;" | ' .. couleur2) table.insert(lines , '| style="text-align:center;" | ' .. couleur3) table.insert(lines , '| style="text-align:center;" | ' .. icone) table.insert(lines , '| class="entete ' .. icone .. '" style="background-color:' .. couleur1 .. '; height:45px; text-align:center; font-size:150%; font-weight:bolder; color:' .. couleur3 .. ';" | titre ' .. pict) table.insert(lines , '| style="background-color:' .. couleur2 .. '; height:45px; text-align:center; font-size:150%; font-weight:bolder; color:#000000;" | sous-titre') end table.insert(lines , '|}') return table.concat(lines, "\n" ) end --catégorisation par charte utilisée (qu'elle soit déclarée manuellement ou déduite de Wikidata) local chartcatlabel = (personformat[2] or {})[1] or "par défaut" chartcatlabel = "Atik ki itilize infobox Biographie2 avèk charte " .. chartcatlabel local categories if not mw.title.makeTitle('Kategori', chartcatlabel ).exists then chartcatlabel = "Atik ki itilize infobox Biographie2 avèk yon charte san kategori" end return { maincolor = personformat[3], secondcolor = personformat[4], thirdcolor = personformat[5], categories = {chartcatlabel}, documentation = documentation, parts = { person.title(personformat[6]), person.mainimage(), person.officialposition(), person.specialrole(), person.nobilitytitle(), {type = 'table',title='Biographie',rows = { person.birth(), person.death(), person.placeofburial(), person.othernames(), {type = 'row', label = 'Epòk', value = 'epòk', wikidata = {property = 'P2348'}}, person.nationality(), {type = 'row', label = 'Allégeance', plurallabel = 'Allégeances', value = 'allégeance', wikidata = {property = 'P945'}}, person.places(), person.education(), person.occupation(), person.floruit(), person.writinglanguage(), person.haswrittenfor(), { type = 'row', label = 'Apatenans etno-kiltirèl', plurallabel = 'Apatenans etno-kiltirèl', value= 'etnisite', wikidata = { -- ethnicité veut dire appartenance à une ethnie d'après [[Ethnie]] -- essai de expl=true qui est normalement fait pour données mises à jour -- mais à utilité dans chaque article difficile à décider automatiquement property = 'P172', expl = true, -- désactivé si la valeur est une instance de race humaine (Q3254959) condition = function(claim) local v = wd.getMainId(claim) return (not wd.isInstance('Q3254959', v, 2)) end } }, person.family(), person.gens(), person.slavery(), }}, {type = 'table',title='Lòt enfòmasyon',rows = { {type = 'row', label = 'Evènman kle', plurallabel = 'Evènman kle', value = 'evènman', wikidata = {property = 'P793' , expl = true , showdate = true}}, {type = 'row', label = 'Organisation', plurallabel = 'Organisations', value = 'organisation', wikidata = {property = 'P1268', showdate = true}}, person.employer(), {type = 'row', label = 'Chaire', plurallabel = 'Chaires', value = 'chaire', wikidata = {property = 'P803'}}, {type = 'row', label = 'Domaine', plurallabel = 'Domaines', value = 'domaine'}, --l'appel à P101 doublonne généralement l'Activité {type = 'row', label = 'Pwopriyetè', value = 'pwopriyetè', wikidata = {property = 'P1830', showdate = true, sorttype= 'chronological'}}, person.religion(), person.politicalparty(), {type = 'row', label = 'Ideyoloji', value = 'ideyoloji', wikidata = {property = 'P1142'}}, person.memberof(), { type = 'row', label = '[[Uit Banyè|Banyè]]', plurallabel = '[[Uit Banyè|Banyè]]', value = "banyè apatenans", wikidata = { property = 'P470', labelformat = function(id) local label = wd.getLabel(id) if label then return mw.ustring.gsub(label, '[Bb]anyè ', '') end end } }, person.military(), person.movement(), person.appearance(), person.sport(), {type = 'row', label = 'Grad', plurallabel = 'Grad', value= {'grad dan/kyu','grad'}, wikidata = {property = 'P468', numval = '1', sorttype = 'inverted', showdate = true, precision = 'year', removedupes = true}}, --{type = 'row',label = 'Kòmandman',plurallabel = 'Kòmandman',wikidata = {property = 'P598', sorttype= 'chronological', showdate = true, precision = 'year'},}, --propriété obsolète sur Wikidata --{type = 'row', label = 'Patisipe nan', value = 'patisipan nan', property = 'P1344'}, --risque de générer de longue listes sans grande pertinence person.torero(), person.music(), person.contacts(), {type = 'row', label = 'Monture', plurallabel= 'Montures', value= 'monture', wikidata = {property = 'P3091', showdate = true}}, {type = 'row', label = 'Jan atistik', plurallabel= 'Jan atistik', value= {'jan atistik','jan'}, wikidata = {property = 'P136'}}, person.influencedby(), person.victims(), person.penalties(), {type = 'row', label = 'Adjektif derive', value = 'adjektif derive'}, person.website(), {type = 'row', label = 'Blòg ofisyèl', value = 'blòg ofisyèl', wikidata={property = 'P1581' , conjtype = 'new line', showlang = true }}, person.awards(), person.filmography(), person.discography(), {type = 'row', label = 'Abrevyasyon nan botanik ', plurallabel = 'Abrevyasyon nan botanik', value = 'abrevyasyon nan botanik', wikidata={property = 'P428'}}, {type = 'row', label = 'Abrevyasyon nan zowoloji', plurallabel = 'Abrevyasyon nan zowoloji', value = 'abrevyasyon nan zowoloji', wikidata={property = 'P835'}}, person.archivesat(), person.feast(), }}, person.honorifictitle(), person.voice(), person.prononciation(), person.blason(), person.sceau(), person.monogram(), person.flag(), person.logo(), person.works{title = localdata['intitulé œuvres'] or localdata['intitulé oeuvres']}, person.signature(), person.plaque(), person.tombe(), } } 5tukaw429xas1i0bdvomtdzgtswlb5o Wikipedya:Kout pwojektè sou/2025 4 88457 856495 829425 2024-11-16T23:49:19Z Kitanago 19629 856495 wikitext text/x-wiki {{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Vincent van Gogh}} 8fhb50wtu38lzhw7s59bvbtwueuowv7 Wikipedya:Kout pwojektè sou/Elektrisite 4 88523 856500 838400 2024-11-17T00:04:51Z Kitanago 19629 856500 wikitext text/x-wiki [[File:Lightning3.jpg|right|150px|Zeklè se youn nan fenomèn elektrik ki pi enpresyonan ki egziste.]] '''[[Elektrisite]]''' se ansanm fenomèn fizik ki asosye ak prezans ak mouvman matyè ki gen yon pwopriyete [[chaj elektrik]]. Elektrisite gen rapò ak [[mayetis]], ki tou de fè pati fenomèn [[elektwomayetis]], jan [[ekwasyon Maxwell]] dekri. Plizyè fenomèn komen ki gen rapò ak elektrisite, tankou [[Zeklè]], [[Elektwostatik|elektrisite estatik]], [[chofaj elektrik]], [[Elektrifikasyon (sante)|elektrik dechaj]], ak anpil lòt. Prezans yon chaj elektrik, ki ka pozitif oswa negatif, pwodui yon [[chan elektrik]]. Mouvman chaj sa a reprezante yon [[kouran elektrik]], ki pwodui yon [[chan mayetik]]. Lè yo mete yon chaj nan yon kote kote chan elektrik la pa zewo, yon [[Fòs (fizik)|fòs]] egzèse sou li. Gwosè fòs sa a bay [[Lwa Koulon (elektwostatik)|Lwa koulon an]]. Si chaj la deplase, chan elektrik la fè [[travay yon fòs|travay]] sou chaj elektrik la. Se poutèt sa, nou ka pale de [[potansyèl elektrik]] nan yon sèten pwen nan espas, ki jeneralman mezire an [[vòlt]]. Elektrisite nan kè anpil teknoloji modèn nan, ke yo te itilize pou pouvwa elektrik, kote yo itilize kouran elektrik pou pouvwa ekipman, ak pou elektwonik, ki fè fas ak [[sikui elektrik]] ki enplike konpozan elektrik aktif tankou [[tib elektwonik|tib elektwonik]], [[tranzistò]], [[dyòd]], [[Sikwi entegre|sikwi entegre]], ansanm ak teknoloji entèkoneksyon ki asosye pasif. Fenomèn elektrik yo te etidye depi nan antikite, byenke pwogrè nan konpreyansyon teyorik rete dousman jiska {{s-|XVII}} ak {{s-|XVIII}} yo. Teyori elektwomayetik te devlope nan {{s-|19}} yo, epi nan fen syèk sa a, enjenyè elektrik te kòmanse sèvi ak elektrisite pou rezon endistriyèl ak rezidansyèl. Ekspansyon rapid nan teknoloji elektrik pandan epòk sa a transfòme endistri ak sosyete a, vin tounen yon fòs kondwi nan Dezyèm Revolisyon Endistriyèl la. Adaptabilite ekstraòdinè elektrisite pèmèt yo itilize li nan yon kantite aplikasyon prèske san limit, tankou [[transpò]], [[chofaj]], [[ekleraj]], [[kominikasyon]] ak [[enfòmatik]] . {{B|Elektrisite}} [[Kategori:Kout pwojektè sou|Elektrisite]] 4ivalfl90yti4sx06135w57kkcx50qc Modèl:Infobox istorik mwa nan ane a 10 89007 856398 852792 2024-11-16T17:38:15Z Kitanago 19629 856398 wikitext text/x-wiki {{Infobox V3/Début | text = {{ucfirst:{{{mois|{{{1|{{PAGENAME}} }}} }}} }} | background = #C6DEFE | class = bordered }} {{Infobox V3/Imaj | imaj = {{{imaj|{{{2|}}} }}} | lejand = {{{lejand|{{{3|{{PAGENAME}} }}} }}} }} {{Infobox V3/Tableau début | background = #C6DEFE | text = Istorik }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[1e {{{mwa|{{{1}}} }}}|{{1e}}]] | [[2 {{{mwa|{{{1}}} }}}|2]] | [[3 {{{mwa|{{{1}}} }}}|3]] | [[4 {{{mwa|{{{1}}} }}}|4]] | [[5 {{{mwa|{{{1}}} }}}|5]] | [[6 {{{mwa|{{{1}}} }}}|6]] | [[7 {{{mwa|{{{1}}} }}}|7]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[8 {{{mwa|{{{1}}} }}}|8]] | [[9 {{{mwa|{{{1}}} }}}|9]] | [[10 {{{mwa|{{{1}}} }}}|10]] | [[11 {{{mwa|{{{1}}} }}}|11]] | [[12 {{{mwa|{{{1}}} }}}|12]] | [[13 {{{mwa|{{{1}}} }}}|13]] | [[14 {{{mwa|{{{1}}} }}}|14]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[15 {{{mwa|{{{1}}} }}}|15]] | [[16 {{{mwa|{{{1}}} }}}|16]] | [[17 {{{mwa|{{{1}}} }}}|17]] | [[18 {{{mwa|{{{1}}} }}}|18]] | [[19 {{{mwa|{{{1}}} }}}|19]] | [[20 {{{mwa|{{{1}}} }}}|20]] | [[21 {{{mwa|{{{1}}} }}}|21]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[22 {{{mwa|{{{1}}} }}}|22]] | [[23 {{{mwa|{{{1}}} }}}|23]] | [[24 {{{mwa|{{{1}}} }}}|24]] | [[25 {{{mwa|{{{1}}} }}}|25]] | [[26 {{{mwa|{{{1}}} }}}|26]] | [[27 {{{mwa|{{{1}}} }}}|27]] | [[28 {{{mwa|{{{1}}} }}}|28]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[29 {{{mwa|{{{1}}} }}}|29]] | {{ #switch: {{{mwa|{{{1}}} }}} | fevriye = &nbsp; | #default = [[30 {{{mwa|{{{1}}} }}}|30]] }} | {{ #switch: {{{mwa|{{{1}}} }}} | fevriye | avril | jen | septanm | novanm = &nbsp; | #default = [[31 {{{mwa|{{{1}}} }}}|31]] }} | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; }} {{Infobox V3/Tableau fin}} </center> {{Infobox V3/Navigateur | prev = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=desanm |fevriye=janvye |mas=fevriye |avril=mas (mwa) |me=avril |jen=me |jiyè=jen |out=jiyè |septanm=out |oktòb=septanm |novanm=oktòb |desanm=novanm }} | prev text = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=desanm |fevriye=janvye |mas=fevriye |avril=mas |me=avril |jen=me |juillet=juin |août=juillet |septembre=août |octobre=septembre |novembre=octobre |décembre=novembre }} | next = {{ #switch:{{{mois|{{{1}}} }}} |janvier=février |février=mars (mois) |mars=avril |avril=mai |mai=juin |juin=juillet |juillet=août |août=septembre |septembre=octobre |octobre=novembre |novembre=décembre |décembre=janvier }} | next text = {{ #switch:{{{mois|{{{1}}} }}} |janvier=février |février=mars |mars=avril |avril=mai |mai=juin |juin=juillet |juillet=août |août=septembre |septembre=octobre |octobre=novembre |novembre=décembre |décembre=janvier }} {{Infobox V3/Fin | Modèl:Infobox istorik mwa nan ane a | border-color=#C6DEFE }} </includeonly><noinclude>{{Documentation}} </noinclude> 6ziaw4mgn46y9imrm08ya3p0zl3kqsv 856399 856398 2024-11-16T17:38:57Z Kitanago 19629 856399 wikitext text/x-wiki {{Infobox V3/Début | text = {{ucfirst:{{{mois|{{{1|{{PAGENAME}} }}} }}} }} | background = #C6DEFE | class = bordered }} {{Infobox V3/Imaj | imaj = {{{imaj|{{{2|}}} }}} | lejand = {{{lejand|{{{3|{{PAGENAME}} }}} }}} }} {{Infobox V3/Tableau début | background = #C6DEFE | text = Istorik }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[1e {{{mwa|{{{1}}} }}}|{{1e}}]] | [[2 {{{mwa|{{{1}}} }}}|2]] | [[3 {{{mwa|{{{1}}} }}}|3]] | [[4 {{{mwa|{{{1}}} }}}|4]] | [[5 {{{mwa|{{{1}}} }}}|5]] | [[6 {{{mwa|{{{1}}} }}}|6]] | [[7 {{{mwa|{{{1}}} }}}|7]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[8 {{{mwa|{{{1}}} }}}|8]] | [[9 {{{mwa|{{{1}}} }}}|9]] | [[10 {{{mwa|{{{1}}} }}}|10]] | [[11 {{{mwa|{{{1}}} }}}|11]] | [[12 {{{mwa|{{{1}}} }}}|12]] | [[13 {{{mwa|{{{1}}} }}}|13]] | [[14 {{{mwa|{{{1}}} }}}|14]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[15 {{{mwa|{{{1}}} }}}|15]] | [[16 {{{mwa|{{{1}}} }}}|16]] | [[17 {{{mwa|{{{1}}} }}}|17]] | [[18 {{{mwa|{{{1}}} }}}|18]] | [[19 {{{mwa|{{{1}}} }}}|19]] | [[20 {{{mwa|{{{1}}} }}}|20]] | [[21 {{{mwa|{{{1}}} }}}|21]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[22 {{{mwa|{{{1}}} }}}|22]] | [[23 {{{mwa|{{{1}}} }}}|23]] | [[24 {{{mwa|{{{1}}} }}}|24]] | [[25 {{{mwa|{{{1}}} }}}|25]] | [[26 {{{mwa|{{{1}}} }}}|26]] | [[27 {{{mwa|{{{1}}} }}}|27]] | [[28 {{{mwa|{{{1}}} }}}|28]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[29 {{{mwa|{{{1}}} }}}|29]] | {{ #switch: {{{mwa|{{{1}}} }}} | fevriye = &nbsp; | #default = [[30 {{{mwa|{{{1}}} }}}|30]] }} | {{ #switch: {{{mwa|{{{1}}} }}} | fevriye | avril | jen | septanm | novanm = &nbsp; | #default = [[31 {{{mwa|{{{1}}} }}}|31]] }} | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; }} {{Infobox V3/Tableau fin}} </center> {{Infobox V3/Navigateur | prev = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=desanm |fevriye=janvye |mas=fevriye |avril=mas (mwa) |me=avril |jen=me |jiyè=jen |out=jiyè |septanm=out |oktòb=septanm |novanm=oktòb |desanm=novanm }} | prev text = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=desanm |fevriye=janvye |mas=fevriye |avril=mas |me=avril |jen=me |juillet=juin |août=juillet |septembre=août |octobre=septembre |novembre=octobre |décembre=novembre }} | next = {{ #switch:{{{mois|{{{1}}} }}} |janvier=février |février=mars (mois) |mars=avril |avril=mai |mai=juin |juin=juillet |juillet=août |août=septembre |septembre=octobre |octobre=novembre |novembre=décembre |décembre=janvier }} | next text = {{ #switch:{{{mois|{{{1}}} }}} |janvier=février |février=mars |mars=avril |avril=mai |mai=juin |juin=juillet |juillet=août |août=septembre |septembre=octobre |octobre=novembre |novembre=décembre |décembre=janvier }} }} {{Infobox V3/Fin | Modèl:Infobox istorik mwa nan ane a | border-color=#C6DEFE }} </includeonly><noinclude>{{Documentation}} </noinclude> hdye2tto3c37tcz06dbq4dopkz0vs1k 856400 856399 2024-11-16T17:41:03Z Kitanago 19629 856400 wikitext text/x-wiki {{Infobox V3/Début | text = {{ucfirst:{{{mois|{{{1|{{PAGENAME}} }}} }}} }} | background = #C6DEFE | class = bordered }} {{Infobox V3/Imaj | imaj = {{{imaj|{{{2|}}} }}} | lejand = {{{lejand|{{{3|{{PAGENAME}} }}} }}} }} {{Infobox V3/Tableau début | background = #C6DEFE | text = Istorik }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[1e {{{mwa|{{{1}}} }}}|{{1e}}]] | [[2 {{{mwa|{{{1}}} }}}|2]] | [[3 {{{mwa|{{{1}}} }}}|3]] | [[4 {{{mwa|{{{1}}} }}}|4]] | [[5 {{{mwa|{{{1}}} }}}|5]] | [[6 {{{mwa|{{{1}}} }}}|6]] | [[7 {{{mwa|{{{1}}} }}}|7]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[8 {{{mwa|{{{1}}} }}}|8]] | [[9 {{{mwa|{{{1}}} }}}|9]] | [[10 {{{mwa|{{{1}}} }}}|10]] | [[11 {{{mwa|{{{1}}} }}}|11]] | [[12 {{{mwa|{{{1}}} }}}|12]] | [[13 {{{mwa|{{{1}}} }}}|13]] | [[14 {{{mwa|{{{1}}} }}}|14]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[15 {{{mwa|{{{1}}} }}}|15]] | [[16 {{{mwa|{{{1}}} }}}|16]] | [[17 {{{mwa|{{{1}}} }}}|17]] | [[18 {{{mwa|{{{1}}} }}}|18]] | [[19 {{{mwa|{{{1}}} }}}|19]] | [[20 {{{mwa|{{{1}}} }}}|20]] | [[21 {{{mwa|{{{1}}} }}}|21]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[22 {{{mwa|{{{1}}} }}}|22]] | [[23 {{{mwa|{{{1}}} }}}|23]] | [[24 {{{mwa|{{{1}}} }}}|24]] | [[25 {{{mwa|{{{1}}} }}}|25]] | [[26 {{{mwa|{{{1}}} }}}|26]] | [[27 {{{mwa|{{{1}}} }}}|27]] | [[28 {{{mwa|{{{1}}} }}}|28]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[29 {{{mwa|{{{1}}} }}}|29]] | {{ #switch: {{{mwa|{{{1}}} }}} | fevriye = &nbsp; | #default = [[30 {{{mwa|{{{1}}} }}}|30]] }} | {{ #switch: {{{mwa|{{{1}}} }}} | fevriye | avril | jen | septanm | novanm = &nbsp; | #default = [[31 {{{mwa|{{{1}}} }}}|31]] }} | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; }} {{Infobox V3/Tableau fin}} </center> {{Infobox V3/Navigateur | prev = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=desanm |fevriye=janvye |mas=fevriye |avril=mas (mwa) |me=avril |jen=me |jiyè=jen |out=jiyè |septanm=out |oktòb=septanm |novanm=oktòb |desanm=novanm }} | prev text = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=desanm |fevriye=janvye |mas=fevriye |avril=mas |me=avril |jen=me |jiyè=jen |out=jiyè |septanm=out |oktòb=septanm |novanm=oktòb |desanm=novanm }} | next = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=fevriye |fevriye=mas (mwa) |mas=avril |avril=me |me=jen |jen=jiyè |jiyè=out |août=septembre |septembre=octobre |octobre=novembre |novembre=décembre |décembre=janvier }} | next text = {{ #switch:{{{mois|{{{1}}} }}} |janvier=février |février=mars |mars=avril |avril=mai |mai=juin |juin=juillet |juillet=août |août=septembre |septembre=octobre |octobre=novembre |novembre=décembre |décembre=janvier }} }} {{Infobox V3/Fin | Modèl:Infobox istorik mwa nan ane a | border-color=#C6DEFE }} </includeonly><noinclude>{{Documentation}} </noinclude> cvdwo7ln06c9s6enfnmjhbvl0fel54y 856401 856400 2024-11-16T17:43:47Z Kitanago 19629 856401 wikitext text/x-wiki {{Infobox V3/Début | text = {{ucfirst:{{{mois|{{{1|{{PAGENAME}} }}} }}} }} | background = #C6DEFE | class = bordered }} {{Infobox V3/Imaj | imaj = {{{imaj|{{{2|}}} }}} | lejand = {{{lejand|{{{3|{{PAGENAME}} }}} }}} }} {{Infobox V3/Tableau début | background = #C6DEFE | text = Istorik }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[1e {{{mwa|{{{1}}} }}}|{{1e}}]] | [[2 {{{mwa|{{{1}}} }}}|2]] | [[3 {{{mwa|{{{1}}} }}}|3]] | [[4 {{{mwa|{{{1}}} }}}|4]] | [[5 {{{mwa|{{{1}}} }}}|5]] | [[6 {{{mwa|{{{1}}} }}}|6]] | [[7 {{{mwa|{{{1}}} }}}|7]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[8 {{{mwa|{{{1}}} }}}|8]] | [[9 {{{mwa|{{{1}}} }}}|9]] | [[10 {{{mwa|{{{1}}} }}}|10]] | [[11 {{{mwa|{{{1}}} }}}|11]] | [[12 {{{mwa|{{{1}}} }}}|12]] | [[13 {{{mwa|{{{1}}} }}}|13]] | [[14 {{{mwa|{{{1}}} }}}|14]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[15 {{{mwa|{{{1}}} }}}|15]] | [[16 {{{mwa|{{{1}}} }}}|16]] | [[17 {{{mwa|{{{1}}} }}}|17]] | [[18 {{{mwa|{{{1}}} }}}|18]] | [[19 {{{mwa|{{{1}}} }}}|19]] | [[20 {{{mwa|{{{1}}} }}}|20]] | [[21 {{{mwa|{{{1}}} }}}|21]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[22 {{{mwa|{{{1}}} }}}|22]] | [[23 {{{mwa|{{{1}}} }}}|23]] | [[24 {{{mwa|{{{1}}} }}}|24]] | [[25 {{{mwa|{{{1}}} }}}|25]] | [[26 {{{mwa|{{{1}}} }}}|26]] | [[27 {{{mwa|{{{1}}} }}}|27]] | [[28 {{{mwa|{{{1}}} }}}|28]] }} {{Infobox V3/Tableau Ligne données | [[29 {{{mwa|{{{1}}} }}}|29]] | {{ #switch: {{{mwa|{{{1}}} }}} | fevriye = &nbsp; | #default = [[30 {{{mwa|{{{1}}} }}}|30]] }} | {{ #switch: {{{mwa|{{{1}}} }}} | fevriye | avril | jen | septanm | novanm = &nbsp; | #default = [[31 {{{mwa|{{{1}}} }}}|31]] }} | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; | &nbsp; }} {{Infobox V3/Tableau fin}} </center> {{Infobox V3/Navigateur | prev = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=desanm |fevriye=janvye |mas=fevriye |avril=mas (mwa) |me=avril |jen=me |jiyè=jen |out=jiyè |septanm=out |oktòb=septanm |novanm=oktòb |desanm=novanm }} | prev text = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=desanm |fevriye=janvye |mas=fevriye |avril=mas |me=avril |jen=me |jiyè=jen |out=jiyè |septanm=out |oktòb=septanm |novanm=oktòb |desanm=novanm }} | next = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=fevriye |fevriye=mas (mwa) |mas=avril |avril=me |me=jen |jen=jiyè |jiyè=out |out=septanm |septanm=oktòb |oktòb=novanm |novanm=desanm |desanm=janvye }} | next text = {{ #switch:{{{mwa|{{{1}}} }}} |janvye=fevriye |fevriye=mas |mas=avril |avril=me |me=jen |jen=jiyè |jiyè=out |out=septanm |septanm=oktòb |oktòb=novanm |novanm=desanm|desanm=janvye }} }} {{Infobox V3/Fin | Modèl:Infobox istorik mwa nan ane a | border-color=#C6DEFE }} </includeonly><noinclude>{{Documentation}} </noinclude> ligbf8z19hoq1z7swntku7cpw99q39t Modèl:Admisibilite pou verifye 10 89071 856352 835173 2024-11-16T13:20:37Z Kitanago 19629 856352 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Méta bandeau d'avertissement | niveau = modéré | icône = OOjs UI icon helpNotice-ltr-warning.svg | titre = [[Wikipedya:Kritè admisibilite atik yo|admisibilite]] {{#switch:{{NAMESPACE}}|Kategori=kategori sa a|Modèl=modèl sa a|Pòtay=pòtay sa a|#default =paj sa a}} dwe verifye | date = {{#if:{{{date|}}}|{{Info|{{{date|}}}|dat banyè a mete}}|ajoute dat banyè a mete nan paramèt ''date''}} | icône bma = Modèl:Admisibilite pou verifye | texte = {{#ifeq:{{{motif|}}}||'''Motif : itilizatè ki mete banyè sa a pa presize poukisa.'''{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{Ns:0}}|[[Kategori:Banyè admisibilite san motif]]|}}|{{#ifeq:{{lc:{{{motif|}}}}}| pdd | {{#ifexist: {{TALKPAGENAME}} |'''Motif : Rezon ki fè banyè a mete a endike nan [[{{TALKPAGENAME}}#Admisibilite|paj diskisyon an]].'''|'''Motif :itilizatè ki mete banyè sa a pa presize poukisa.'''{{#ifeq:{{NAMESPACE}}|{{Ns:0}}|[[Kategori:Banyè admisibilite san motif]]|}}}} |<b>Motif : {{{motif|}}}</b>}} }} Ou envite pou konplete atik la pou montre klè admisibilite l, pandan w ap ajoute, [[WP:Ajoute sous yo#Kalite sous yo|sous segondè ki gen kalite]]{{#ifexist:{{TALKPAGENAME}}|, epi [[{{TALKPAGENAME}}#Admisibilite|diskite admisibilite li]]|, ni tou [{{fullurl:{{TALKPAGENAME}} |action=edit&section=new&preload=Modèl:Admisibilite_pou_verifye/Diskisyon_Preload_2&preloadtitle=Admisibilit&#233;}} pou diskite]}}. Si anyen pa fèt, atik sa a ap efase.<br /><div style="font-size:85%">{{Jwenn sous}}</div> |supplément= <div class="mw-collapsible mw-collapsed" title="Konsèy itil pou moun ki mete banyè a"><span style="float:right; padding-right:0.5em;">Konsèy itil pou moun ki mete banyè a</span> {{Clr}}<div class="mw-collapsible-content"><!-- <NOTE> les div's "NavFrame" et "NavContent" (conditionnels) restent ouverts ici. --> <table class="plainlinks" style="width:100%; border-spacing:10px 5px;"> <tr> <th> 1. </th> <td style="width:30%; padding:5px; border:1px solid #FF8822; background-color:#FFFFFF">Presize motif banyè a.</td> <td> Presize motif banyè a pandan w ap itilize sentaks sa a : <div style="white-space:pre-wrap; font-family:monospace,Courier; margin:0.5em;"> <code><nowiki>{{admisibilite pou verifye|date=</nowiki>{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}<nowiki>|motif=</nowiki>{{wouj|ranplase tèks sa a pa motif la}}<nowiki>}}</nowiki></code></div></td> </tr><tr> <th> ou </th> <td style="width:30%; padding:5px; border:1px solid #FF8822; background-color:#FFFFFF">Kreye espas diskisyon an.<br /><small>(metòd sa a preferab)</small></td> <td> [{{fullurl:{{TALKPAGENAME}} |action=edit&section=new&preload=Modèl:Admisibilite_pou_verifye/Diskisyon_Preload&preloadtitle=Admisibilit&#233;}} Kreye yon seksyon "Admisibilite"] nan paj diskisyon atik la pou prezise poukisa ou mete banyè a. Nan ka sa, itilize sentaks sa: <div style="white-space:pre-wrap; font-family:monospace,Courier; margin:0.5em;"> <code><nowiki>{{admisibilite pou verifye|date=</nowiki>{{CURRENTMONTHNAME}} {{CURRENTYEAR}}<nowiki>|motif=</nowiki>{{wouj|pdd}}<nowiki>}}</nowiki></code></div></td> </tr><tr> <th> 2. </th> <td style="width:30%; padding:5px; border:1px solid #FF8822; background-color:#FFFFFF"> Enfòme itilizatè ki konsène yo.</td> <td> Sonje avèti moun ki te kreye atik la, paregzanp, ensere kòd anba a nan paj diskisyon li: <div style="white-space:pre-wrap; font-family:monospace,Courier; margin:0.5em;"> <code><nowiki>{{subst:</nowiki>[[modèl:Avètisman admisibilite pou verifye|Avètisman admisibilite pou verifye]]<nowiki>|</nowiki>{{FULLPAGENAME}}{{#if: {{{cat|}}} | <nowiki>|</nowiki>cat={{{cat}}} }}<nowiki>}}</nowiki></code> </div></td> </tr> </table> </div></div></div> }}<!-- Catégorisations -->{{#if:{{{nocat|}}}||<!-- ---->{{#if:{{{projet|}}}|{{#ifexist:Kategori:Atik nan pwojè:{{{pwojè|}}} ke admisibilite l dwe verifye|[[Kategori:Atik nan pwojè:{{{pwojè|}}} ke admisibilite l dwe verifye]]|}}}}<!-- ---->{{#if:{{{pwojè1|}}}|{{#ifexist:Kategori:Atik nan pwojè:{{{pwojè1|}}} ke admisibilite l dwe verifye|[[Kategori:Atik nan pwojè:{{{pwojè1|}}} ke admisibilite l dwe verifye]]|}}}}<!-- ---->{{#if:{{{pwojè2|}}}|{{#ifexist:Kategori:Atik nan pwojè:{{{pwojè2|}}} ke admisibilite l dwe verifye|[[Kategori:Atik nan pwojè:{{{pwojè2|}}} ke admisibilite l dwe verifye]]|}}}}<!-- ---->{{#if:{{{projet3|}}}|{{#ifexist:Catégorie:Article du Projet:{{{projet3|}}} dont l'admissibilité est à vérifier|[[Catégorie:Article du Projet:{{{projet3|}}} dont l'admissibilité est à vérifier]]|}}}}<!-- ---->{{#if:{{{projet4|}}}|{{#ifexist:Catégorie:Article du Projet:{{{projet4|}}} dont l'admissibilité est à vérifier|[[Catégorie:Article du Projet:{{{projet4|}}} dont l'admissibilité est à vérifier]]|}}}}<!-- ---->{{#if:{{{projet5|}}}|{{#ifexist:Catégorie:Article du Projet:{{{projet5|}}} dont l'admissibilité est à vérifier|[[Catégorie:Article du Projet:{{{projet5|}}} dont l'admissibilité est à vérifier]]|}}}}<!-- ---->{{#switch:{{NAMESPACENUMBER}}<!-- ------->|0=[[Kategori:Admisibilite pou verifye {{#if:{{{date|}}}|{{#ifexist:Kategori:Admisibilite pou verifye depi {{#invoke:String|replase|{{lc:{{{date|}}}}}|aout|août}}| _depi {{#invoke:String|replase|{{lc:{{{date|}}}}}|aout|août}}|}}|, date manke}}]]<!-- ----------->[[Kategori:Tout atik ke admisibilite yo dwe verifye]]<!-- ----------->{{#if:{{{date|}}}||[[Kategori:Banyè antretyen san paramèt dat/Lis konplè]]}}<!-- ------->|2|3|#default=[[Kategori:Paj ki deyò espas prensipal ke admisibilite l dwe verifye]]}}<!-- -->}}</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude> 0wxpxbq2ghzjidfmolw8v5zks0jvk2n Diskisyon Itilizatè:Alyans Ayisyen 3 89231 856350 847053 2024-11-16T13:19:18Z Kitanago 19629 856350 wikitext text/x-wiki {{Byenvini|Kitanago}}[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 23 janvye 2024 à 19:52 (UTC) == Wi mwen pale Ayisyen trè byen == Bonjou kitànago: (an) se yon semi-vwayèl nan alfabè ayisyen an pou fè konnen se pa semi-vwayèl la men se vwayèl la fò n met aksan fòs sou a-a pou make li. [[Itilizatè:Alyans Ayisyen|Alyans Ayisyen]] ([[Diskisyon Itilizatè:Alyans Ayisyen|diskisyon]]) 2 mas 2024 à 23:18 (UTC) == Semi-vwayèl == an, on, en, se semi-vwayèl a, o, e, se vwayèl pou idantifye yo devan konsòn N yo ap pran aksan fòs [[Itilizatè:Alyans Ayisyen|Alyans Ayisyen]] ([[Diskisyon Itilizatè:Alyans Ayisyen|diskisyon]]) 2 mas 2024 à 23:23 (UTC) == Ajoute referans nan atik yo == @[[Itilizatè:Alyans Ayisyen|Alyans Ayisyen]] bonjou ! Bravo pou gwo jefò w ap fè pandan w ap ajoute kontni nan ansiklopedib lib nan vèsyon kreyòl ayisyen an. Tanpri sonje ajoute [[Wikipedya:Ajoute sous yo|sous ak referans]] nan atik w ap kreye oswa modifye yo. [[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 6 mas 2024 à 06:08 (UTC) :@[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] Bonjou :Ok m ap met sous yo ak Referans yo [[Itilizatè:Alyans Ayisyen|Alyans Ayisyen]] ([[Diskisyon Itilizatè:Alyans Ayisyen|diskisyon]]) 6 mas 2024 à 17:41 (UTC) <h2>admisibilite atik « Sipèvize pwosessis pou tranzisyon » dwe pwouve</h2> <div class="bma" style="background-color:#F8F9FA; padding:1.2rem; margin-top:.5em; border:0px solid #EBEEF0; border-top-color:#FFCC33; border-top-width:.4rem; border-radius:.20rem; box-shadow:0 0 0.1em #999999;"> [[Fichye:OOjs UI icon helpNotice-ltr-warning.svg|70px|droite|Admisibilite pou verifye]] Bonjou '''Alyans Ayisyen''', Gen yon demand verifikasyon admisibilite ki te poze sou atik « '''{{Lien à supprimer|1=Sipèvize pwosessis pou tranzisyon}}''' ». Ou envite, Lè ou fin aprann [[Wikipedya:Notoryete|kritè jeneral pou admsibilite atik yo]] ak [[Wikipedya:Lis kritè espesifik notoryete yo|kritè espesifik yo]], pou konplete atik la pou pwouve admisibilite l. Pou fè sa, ajoute [[WP:Ajoute sous yo#Kalite sous yo|sous segondè yo]] ak elemean enfòmasyon ki kapab pwouve notoryete kontni yo. Ou kapab tou ekspoze agiman ou yo {{#ifexist: {{TALKPAGENAME:Sipèvize pwosessis pou tranzisyon}} |sou [[{{TALKPAGENAME:Sipèvize pwosessis pou tranzisyon}}#Admissibilite|paj diskisyon]] atik |[{{fullurl:{{TALKPAGENAME:Sipèvize pwosessis pou tranzisyon}}|action=edit&section=new&preload=Modèl:Admisibilite_pou_verifye/Diskisyon_Preload_2&preloadtitle=Admisibilit&#233;}} pandan w ap kreye seksyon ki koresponn avè l]}}. Si anyen pa fèt, atik la ap efase.{{#if: |<br />Mesaj moun ki depoze banyè a : ''''''|}}</div>[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 20 avril 2024 à 00:54 (UTC) <h2>admisibilite atik « Klima latèrè » dwe pwouve</h2> <div class="bma" style="background-color:#F8F9FA; padding:1.2rem; margin-top:.5em; border:0px solid #EBEEF0; border-top-color:#FFCC33; border-top-width:.4rem; border-radius:.20rem; box-shadow:0 0 0.1em #999999;"> [[Fichye:OOjs UI icon helpNotice-ltr-warning.svg|70px|droite|Admisibilite pou verifye]] Bonjou '''Alyans Ayisyen''', Gen yon demand verifikasyon admisibilite ki te poze sou atik « '''{{Lien à supprimer|1=Klima latèrè}}''' ». Ou envite, Lè ou fin aprann [[Wikipedya:Notoryete|kritè jeneral pou admsibilite atik yo]] ak [[Wikipedya:Lis kritè espesifik notoryete yo|kritè espesifik yo]], pou konplete atik la pou pwouve admisibilite l. Pou fè sa, ajoute [[WP:Ajoute sous yo#Kalite sous yo|sous segondè yo]] ak elemean enfòmasyon ki kapab pwouve notoryete kontni yo. Ou kapab tou ekspoze agiman ou yo {{#ifexist: {{TALKPAGENAME:Klima latèrè}} |sou [[{{TALKPAGENAME:Klima latèrè}}#Admissibilite|paj diskisyon]] atik |[{{fullurl:{{TALKPAGENAME:Klima latèrè}}|action=edit&section=new&preload=Modèl:Admisibilite_pou_verifye/Diskisyon_Preload_2&preloadtitle=Admisibilit&#233;}} pandan w ap kreye seksyon ki koresponn avè l]}}. Si anyen pa fèt, atik la ap efase.{{#if: |<br />Mesaj moun ki depoze banyè a : ''''''|}}</div>[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 30 avril 2024 à 14:50 (UTC) <h2>admisibilite atik « Dwa kont koripsyon » dwe pwouve</h2> <div class="bma" style="background-color:#F8F9FA; padding:1.2rem; margin-top:.5em; border:0px solid #EBEEF0; border-top-color:#FFCC33; border-top-width:.4rem; border-radius:.20rem; box-shadow:0 0 0.1em #999999;"> [[Fichye:OOjs UI icon helpNotice-ltr-warning.svg|70px|droite|Admisibilite pou verifye]] Bonjou '''Alyans Ayisyen''', Gen yon demand verifikasyon admisibilite ki te poze sou atik « '''{{Lien à supprimer|1=Dwa kont koripsyon}}''' ». Ou envite, Lè ou fin aprann [[Wikipedya:Notoryete|kritè jeneral pou admsibilite atik yo]] ak [[Wikipedya:Lis kritè espesifik notoryete yo|kritè espesifik yo]], pou konplete atik la pou pwouve admisibilite l. Pou fè sa, ajoute [[WP:Ajoute sous yo#Kalite sous yo|sous segondè yo]] ak elemean enfòmasyon ki kapab pwouve notoryete kontni yo. Ou kapab tou ekspoze agiman ou yo {{#ifexist: {{TALKPAGENAME:Dwa kont koripsyon}} |sou [[{{TALKPAGENAME:Dwa kont koripsyon}}#Admissibilite|paj diskisyon]] atik |[{{fullurl:{{TALKPAGENAME:Dwa kont koripsyon}}|action=edit&section=new&preload=Modèl:Admisibilite_pou_verifye/Diskisyon_Preload_2&preloadtitle=Admisibilit&#233;}} pandan w ap kreye seksyon ki koresponn avè l]}}. Si anyen pa fèt, atik la ap efase.{{#if: |<br />Mesaj moun ki depoze banyè a : ''''''|}}</div> 8ywki8t4zt4in7zmxua27k27hl2vtpi 856351 856350 2024-11-16T13:19:47Z Kitanago 19629 856351 wikitext text/x-wiki {{Byenvini|Kitanago}}[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 23 janvye 2024 à 19:52 (UTC) == Wi mwen pale Ayisyen trè byen == Bonjou kitànago: (an) se yon semi-vwayèl nan alfabè ayisyen an pou fè konnen se pa semi-vwayèl la men se vwayèl la fò n met aksan fòs sou a-a pou make li. [[Itilizatè:Alyans Ayisyen|Alyans Ayisyen]] ([[Diskisyon Itilizatè:Alyans Ayisyen|diskisyon]]) 2 mas 2024 à 23:18 (UTC) == Semi-vwayèl == an, on, en, se semi-vwayèl a, o, e, se vwayèl pou idantifye yo devan konsòn N yo ap pran aksan fòs [[Itilizatè:Alyans Ayisyen|Alyans Ayisyen]] ([[Diskisyon Itilizatè:Alyans Ayisyen|diskisyon]]) 2 mas 2024 à 23:23 (UTC) == Ajoute referans nan atik yo == @[[Itilizatè:Alyans Ayisyen|Alyans Ayisyen]] bonjou ! Bravo pou gwo jefò w ap fè pandan w ap ajoute kontni nan ansiklopedib lib nan vèsyon kreyòl ayisyen an. Tanpri sonje ajoute [[Wikipedya:Ajoute sous yo|sous ak referans]] nan atik w ap kreye oswa modifye yo. [[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 6 mas 2024 à 06:08 (UTC) :@[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] Bonjou :Ok m ap met sous yo ak Referans yo [[Itilizatè:Alyans Ayisyen|Alyans Ayisyen]] ([[Diskisyon Itilizatè:Alyans Ayisyen|diskisyon]]) 6 mas 2024 à 17:41 (UTC) <h2>admisibilite atik « Sipèvize pwosessis pou tranzisyon » dwe pwouve</h2> <div class="bma" style="background-color:#F8F9FA; padding:1.2rem; margin-top:.5em; border:0px solid #EBEEF0; border-top-color:#FFCC33; border-top-width:.4rem; border-radius:.20rem; box-shadow:0 0 0.1em #999999;"> [[Fichye:OOjs UI icon helpNotice-ltr-warning.svg|70px|droite|Admisibilite pou verifye]] Bonjou '''Alyans Ayisyen''', Gen yon demand verifikasyon admisibilite ki te poze sou atik « '''{{Lien à supprimer|1=Sipèvize pwosessis pou tranzisyon}}''' ». Ou envite, Lè ou fin aprann [[Wikipedya:Notoryete|kritè jeneral pou admsibilite atik yo]] ak [[Wikipedya:Lis kritè espesifik notoryete yo|kritè espesifik yo]], pou konplete atik la pou pwouve admisibilite l. Pou fè sa, ajoute [[WP:Ajoute sous yo#Kalite sous yo|sous segondè yo]] ak elemean enfòmasyon ki kapab pwouve notoryete kontni yo. Ou kapab tou ekspoze agiman ou yo {{#ifexist: {{TALKPAGENAME:Sipèvize pwosessis pou tranzisyon}} |sou [[{{TALKPAGENAME:Sipèvize pwosessis pou tranzisyon}}#Admissibilite|paj diskisyon]] atik |[{{fullurl:{{TALKPAGENAME:Sipèvize pwosessis pou tranzisyon}}|action=edit&section=new&preload=Modèl:Admisibilite_pou_verifye/Diskisyon_Preload_2&preloadtitle=Admisibilit&#233;}} pandan w ap kreye seksyon ki koresponn avè l]}}. Si anyen pa fèt, atik la ap efase.{{#if: |<br />Mesaj moun ki depoze banyè a : ''''''|}}</div>[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 20 avril 2024 à 00:54 (UTC) <h2>admisibilite atik « Klima latèrè » dwe pwouve</h2> <div class="bma" style="background-color:#F8F9FA; padding:1.2rem; margin-top:.5em; border:0px solid #EBEEF0; border-top-color:#FFCC33; border-top-width:.4rem; border-radius:.20rem; box-shadow:0 0 0.1em #999999;"> [[Fichye:OOjs UI icon helpNotice-ltr-warning.svg|70px|droite|Admisibilite pou verifye]] Bonjou '''Alyans Ayisyen''', Gen yon demand verifikasyon admisibilite ki te poze sou atik « '''{{Lien à supprimer|1=Klima latèrè}}''' ». Ou envite, Lè ou fin aprann [[Wikipedya:Notoryete|kritè jeneral pou admsibilite atik yo]] ak [[Wikipedya:Lis kritè espesifik notoryete yo|kritè espesifik yo]], pou konplete atik la pou pwouve admisibilite l. Pou fè sa, ajoute [[WP:Ajoute sous yo#Kalite sous yo|sous segondè yo]] ak elemean enfòmasyon ki kapab pwouve notoryete kontni yo. Ou kapab tou ekspoze agiman ou yo {{#ifexist: {{TALKPAGENAME:Klima latèrè}} |sou [[{{TALKPAGENAME:Klima latèrè}}#Admissibilite|paj diskisyon]] atik |[{{fullurl:{{TALKPAGENAME:Klima latèrè}}|action=edit&section=new&preload=Modèl:Admisibilite_pou_verifye/Diskisyon_Preload_2&preloadtitle=Admisibilit&#233;}} pandan w ap kreye seksyon ki koresponn avè l]}}. Si anyen pa fèt, atik la ap efase.{{#if: |<br />Mesaj moun ki depoze banyè a : ''''''|}}</div>[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 30 avril 2024 à 14:50 (UTC) <h2>admisibilite atik « Dwa kont koripsyon » dwe pwouve</h2> <div class="bma" style="background-color:#F8F9FA; padding:1.2rem; margin-top:.5em; border:0px solid #EBEEF0; border-top-color:#FFCC33; border-top-width:.4rem; border-radius:.20rem; box-shadow:0 0 0.1em #999999;"> [[Fichye:OOjs UI icon helpNotice-ltr-warning.svg|70px|droite|Admisibilite pou verifye]] Bonjou '''Alyans Ayisyen''', Gen yon demand verifikasyon admisibilite ki te poze sou atik « '''{{Lien à supprimer|1=Dwa kont koripsyon}}''' ». Ou envite, Lè ou fin aprann [[Wikipedya:Notoryete|kritè jeneral pou admsibilite atik yo]] ak [[Wikipedya:Lis kritè espesifik notoryete yo|kritè espesifik yo]], pou konplete atik la pou pwouve admisibilite l. Pou fè sa, ajoute [[WP:Ajoute sous yo#Kalite sous yo|sous segondè yo]] ak elemean enfòmasyon ki kapab pwouve notoryete kontni yo. Ou kapab tou ekspoze agiman ou yo {{#ifexist: {{TALKPAGENAME:Dwa kont koripsyon}} |sou [[{{TALKPAGENAME:Dwa kont koripsyon}}#Admissibilite|paj diskisyon]] atik |[{{fullurl:{{TALKPAGENAME:Dwa kont koripsyon}}|action=edit&section=new&preload=Modèl:Admisibilite_pou_verifye/Diskisyon_Preload_2&preloadtitle=Admisibilit&#233;}} pandan w ap kreye seksyon ki koresponn avè l]}}. Si anyen pa fèt, atik la ap efase.{{#if: |<br />Mesaj moun ki depoze banyè a : ''''''|}}</div>[[Itilizatè:Kitanago|Kitanago]] ([[Diskisyon Itilizatè:Kitanago|diskisyon]]) 16 novanm 2024 à 13:19 (UTC) c76ldsos63fqu4iy4gdnm1hacs05fis Wikipedya:Bon atik/Pwopozisyon/Antèt 4 90930 856428 845172 2024-11-16T19:59:35Z Kitanago 19629 856428 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|background=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. Sa yo {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, sa yo {{ Kantite bon pòtat }} bon portail sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{rezime sou bò dwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedia:Bon atik|atik]] - [[Wikipedia :Bon pòtal|portal ]] - [[Wikipedia:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedia:Bon kontni/Règ]]. ; Pou votè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtal yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedia:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedia:Bon portail|yon bon pòtal]] oswa [[Wikipedia: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Trick : [http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Archives_pBA&hideminor=0&days=7&limit=500 Link pou swiv vòt yo]< /ti> ; Gade tou : [[Wikipedia:Quality content/Suggestions|Sijesyon kalite kontni]] {{fen ankadreman} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> c11x1wcmd08m65bduucip1gxd39o7s5 856429 856428 2024-11-16T20:00:44Z Kitanago 19629 856429 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|background=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. Sa yo {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, sa yo {{ Kantite bon pòtay }} bon portail sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{rezime sou bò dwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedia:Bon atik|atik]] - [[Wikipedia :Bon pòtal|portal ]] - [[Wikipedia:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedia:Bon kontni/Règ]]. ; Pou votè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtal yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedia:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedia:Bon portail|yon bon pòtal]] oswa [[Wikipedia: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Trick : [http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Archives_pBA&hideminor=0&days=7&limit=500 Link pou swiv vòt yo]< /ti> ; Gade tou : [[Wikipedia:Quality content/Suggestions|Sijesyon kalite kontni]] {{fen ankadreman} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> nph35hjxebwqiadj2hdf046jysnmngt 856432 856429 2024-11-16T20:05:56Z Kitanago 19629 856432 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|background=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, {{ Kantite bon pòtay }} pòtay sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{rezime sou bò dwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedia:Bon atik|atik]] - [[Wikipedia :Bon pòtal|portal ]] - [[Wikipedia:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedia:Bon kontni/Règ]]. ; Pou votè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtal yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedia:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedia:Bon portail|yon bon pòtal]] oswa [[Wikipedia: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Trick : [http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Archives_pBA&hideminor=0&days=7&limit=500 Link pou swiv vòt yo]< /ti> ; Gade tou : [[Wikipedia:Quality content/Suggestions|Sijesyon kalite kontni]] {{fen ankadreman} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> 315vy9bg3835rm2m8hhdd6rok761bfl 856437 856432 2024-11-16T20:19:57Z Kitanago 19629 856437 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|background=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, {{ Kantite bon pòtay }} pòtay sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{somè adwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedia:Bon atik|atik]] - [[Wikipedia :Bon pòtal|portal ]] - [[Wikipedia:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedia:Bon kontni/Règ]]. ; Pou votè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtay yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedya:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedya:Bon pòtay|yon bon pòtay]] oswa [[Wikipedya: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou a, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Trick : [http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Archives_pBA&hideminor=0&days=7&limit=500 Link pou swiv vòt yo]< /ti> ; Gade tou : [[Wikipedia:Quality content/Suggestions|Sijesyon kalite kontni]] {{fen ankadreman} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> en6o8f7ietre7pbj2njfuuwaw4i9cef 856438 856437 2024-11-16T20:21:26Z Kitanago 19629 856438 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|background=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, {{ Kantite bon pòtay }} pòtay sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{somè adwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedya:Bon atik|atik]] - [[Wikipedya :Bon pòtay|pòtay ]] - [[Wikipedya:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedya:Bon kontni/Règ]]. ; Pou votè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtay yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedya:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedya:Bon pòtay|yon bon pòtay]] oswa [[Wikipedya: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou a, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Trick : [http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Archives_pBA&hideminor=0&days=7&limit=500 Link pou swiv vòt yo]< /ti> ; Gade tou : [[Wikipedia:Quality content/Suggestions|Sijesyon kalite kontni]] {{fini kad}} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> 9qn6mgvfi4fyp1qj4e2tchn5cqro0ws 856439 856438 2024-11-16T20:24:00Z Kitanago 19629 856439 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|background=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, {{ Kantite bon pòtay }} pòtay sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{somè adwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedya:Bon atik|atik]] - [[Wikipedya :Bon pòtay|pòtay ]] - [[Wikipedya:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedya:Bon kontni/Règ]]. ; Pou elektè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtay yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedya:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedya:Bon pòtay|yon bon pòtay]] oswa [[Wikipedya: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou a, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Trick : [http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Archives_pBA&hideminor=0&days=7&limit=500 Link pou swiv vòt yo]< /ti> ; Gade tou : [[Wikipedia:Quality content/Suggestions|Sijesyon kalite kontni]] {{fini kad}} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> lkdmbnv1r84nv7y63sxz6d0tquj6eco 856440 856439 2024-11-16T20:26:46Z Kitanago 19629 856440 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|fond=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, {{ Kantite bon pòtay }} pòtay sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{somè adwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedya:Bon atik|atik]] - [[Wikipedya :Bon pòtay|pòtay ]] - [[Wikipedya:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedya:Bon kontni/Règ]]. ; Pou elektè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtay yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedya:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedya:Bon pòtay|yon bon pòtay]] oswa [[Wikipedya: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou a, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Trick : [http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Archives_pBA&hideminor=0&days=7&limit=500 Link pou swiv vòt yo]< /ti> ; Gade tou : [[Wikipedia:Quality content/Suggestions|Sijesyon kalite kontni]] {{fini kad}} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> qxyuoi8pp2vawznc9d1qoyv19btfaz7 856441 856440 2024-11-16T20:27:40Z Kitanago 19629 856441 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|fond=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, {{ Kantite bon pòtay }} pòtay sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{somè adwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedya:Bon atik|atik]] - [[Wikipedya :Bon pòtay|pòtay ]] - [[Wikipedya:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedya:Bon kontni/Règ]]. ; Pou elektè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtay yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedya:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedya:Bon pòtay|yon bon pòtay]] oswa [[Wikipedya: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou a, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Astis : [http://fr.wikipedia.org/w/index.php?title=Special:Recentchangeslinked&target=Cat%C3%A9gorie:Wikip%C3%A9dia:Archives_pBA&hideminor=0&days=7&limit=500 Li '-p[= pou swiv vòt yo]< /ti> ; Gade tou : [[Wikipedia:Quality content/Suggestions|Sijesyon kalite kontni]] {{fini kad}} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> fx7bpfi1n1nvjs8zllto5ikr3xssbtq 856442 856441 2024-11-16T20:29:22Z Kitanago 19629 856442 wikitext text/x-wiki {{Rakousi|WP:PBA}} {{Anvan kad kolore|bleu|fond=#eeeeff}} Paj sa a bay yon lis vòt pou atik, pòtal ak tèm yo pwopoze pou youn nan etikèt “[[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]]” ansanm ak sa etikèt yo konteste. {{ Kantite bon atik }} bon atik sa yo, {{ Kantite bon pòtay }} pòtay sa yo ak {{ Kantite bon tèm }} bon tèm sa yo se sa kontribitè yo patikilyèman fyè pou [[meta:Promotion/ht |prezante kòm yon modèl]] bay lektè, oratè ekstèn oswa potansyèl nouvo kontribitè. {{somè adwat}} ; Pou aplikan yo : Pou pwopoze yon atik, yon pòtal oswa yon tèm nan paj sa a, atik la, pòtal la oswa tèm nan dwe ranpli sèten kritè dabò (kritè: [[Wikipedya:Bon atik|atik]] - [[Wikipedya :Bon pòtay|pòtay ]] - [[Wikipedya:Bon tèm|tèm]]). Lè sa a, ou dwe swiv yon pwosedi detaye sou paj la [[Wikipedya:Bon kontni/Règ]]. ; Pou elektè yo : Asire w ou byen li atik oswa pòtay yo pwopoze yo epi pran nòt [[Wikipedya:Bon atik|kritè yon bon atik]], [[Wikipedya:Bon pòtay|yon bon pòtay]] oswa [[Wikipedya: Bon tèm|yon bon tèm]]. Si ou pa sèten sou vòt ou a, pito eksplike remak ou nan seksyon ''Diskisyon'' nan pwopozisyon yo! ; Gade tou : [[Wikipedya:Kontni bon kalite/Sijesyon|Sijesyon kontni bon kalite]] {{fini kad}} <noinclude> [[Kategori:Antretyen bon kontni|Pwopozisyon]] </noninclude> odpuk4dlyotq08mtz2kdjr7touwlyhk Dwa kont koripsyon 0 91911 856349 850364 2024-11-16T13:18:01Z Kitanago 19629 856349 wikitext text/x-wiki {{admisibilite pou verifye|date=novanm 2024|motif=tit atik la ak kontni atik dwe verifye}} '''Ayiti/koripsyon''': Sekretè Jeneral Sena Repiblik la arete <ref>Pa Jean Rony Poito TI FRÈ 02-05-2024 3268 1 Placentine a</ref> Yo arete Sekretè Jeneral Sena Repiblik la jedi 2 me 2024 la, apre odyans li devan jij ankèt Merlan Belabre. Marie Nelly Verpile Boyer te arete sou lòd jij site sa a nan kad dosye koripsyon Inite Anti-Koripsyon ki te revele sou akòde kat debi ak jesyon byen nan sena ayisyen an. '''nouvèl-detay''' Yon arestasyon ki montre dezi jij an kesyon an pou fè limyè sou dosye sa a. Sonje ke nan kad zafè sa a, ULCC te rekomande inisyasyon yon aksyon piblik kont ansyen Prezidan Sena a, Joseph Lambert, Wanique Pierre, Richard Lénine Hervé Fourcand ak Gracia Delva paske yo te detounen byen piblik.<ref>https://leplacentin.com/post/02-05-2024-haiti-corruption-la-secretaire-generale-du-senat-arretee</ref> ===Minis Jistis Gouvènman demisyonè a Emmelie Prophète-Milcé revoke sibstiti komisè gouvènman Mèt Gary Chéry=== <ref>Pa Jean Rony Poito PETIT FRERE 04-05-2024 558 0 Le Placentin https://leplacentin.com/post/04-05-2024-minis-jistis-gouvenman-demisyone-a-emmelie-prophete-milce-revoke-sibstiti-komise-gouvenman-met-gary-chery </ref> Mèt Gary Chéry ki se youn nan sibstiti komisè gouvènman Granrivyèdinò jwenn revokasyon l nan dat 2 me 2024 la, paske l libere ilegalman yon papa ki vyole pitit li. Se Minis Jistis ak Sekirite Piblik Gouvènman demisyonè a Emmelie Prophète-Milcé, ki pran desizyon sila. news-details Nan yon lèt ki ale jwenn sibstiti a, Gary Chéry, Emmelie Prophète-Milcé ekri: "nap enfòme w nou deside mete w an disponiblite san peyew, pou yon fot administrativ grav kise liberasyon iregilyè yon papa ki te vyole Pitit fi li." Yon desizyon ki pran nan lide pou fè respekte dwa viktim nan ki sibi Yon zak kap gen gwo konsekans sou li. ===Eskandal koripsyon: Frinel Joseph ak Régine Abraham pwopoze yon komisyon ankèt=== Konseye prezidan ki pa gen dwa vote yo, Frinel Joseph ak Régine Abraham, ekri kòlèg yo pou yo mande yo mete kanpe yon komisyon ankèt. Konseye sa yo fè remake akizasyon Misye Pierre-Louis gen chans pou yo andomaje bon repitasyon CPT a e riske chanje konfyans popilasyon an nan dirijan li yo. Thequotidien509pa Lequotidien509 13 out 2024 Tan lekti: 1 minit lekti Gwoup Sosyete Sivil la (GSC) defann rechèch pou konsansis ant 9 antite yo Pandan plizyè semèn, imaj Konsèy Tranzisyon Prezidansyèl la te chanje anpil pa akizasyon yo nan kounye a ansyen prezidan Konsèy Administrasyon Banque Nationale de Crédit (BNC), Raoul Pascal Pierre-Louis. Dènye a akize konseye-prezidan Emmanuel Vertilaire (PITIT Dessalines, Louis Gérald Gilles (21 desanm) ak Smith Augustin (RED/EDE/Compromis) kòmkwa li te mande peman 100 milyon goud pou kenbe l nan pòs li, li te pèdi finalman. . An fas ak akizasyon sa yo, prezidan konsèy yo ki pa gen dwa vote, Frinel Joseph ak Régine Abraham, ekri kòlèg yo pou yo mande yo mete yon komisyon ankèt. '''OU KA TOU RENMEN''' [[Koripsyon nan CTP la: revokasyon Raoul Pierre-Louis yon premye viktwa pou konseye-prezidan endis yo, dapre Edouard Paultre.]] [[Premye Minis: Michèle Oriol, Sekretè Jeneral CIAT, voye sèvyèt la]] Konseye sa yo fè remake akizasyon Misye Pierre-Louis gen chans pou yo andomaje bon repitasyon CPT e riske chanje konfyans popilasyon an nan dirijan li yo. Yo gen entansyon dirije travay la nan komisyon an nan ankèt, ak asistans nan sipò teknik. Yon komisyon ki, yo diskite, dwe mete kanpe pi vit posib. Anplis de sa, konseye ki pa vote yo mande tou pou adopsyon yon kòd etik ki aplikab pou manm CPT la. Yo te voye yon bouyon kòd sa a bay lòt manm Konsèy Tranzisyon Prezidansyèl la tou. Si Raoul Pascal Pierre-Louis te kenbe akizasyon li yo pandan odyans li semèn pase a pa envestigatè ULCC (Inite Anti-Kòripsyon), konseye-prezidan endis yo te kontante akizasyon misye Pierre-Louis. Ekip editoryal la<ref>https://lequotidien509.com/scandale-corruption-frinel-joseph-et-regine-abraham-proposent-une-commission-denquete/</ref> E si Ayiti ta sanksyone jodia? Thequotidien509pa Lequotidien509 25 out 2024 Tan lekti: 7 minit lekti ===[[E si Ayiti ta sanksyone jodia?]]=== Nasyonzini ap prepare pou fè piblik "li" pèsonalite ayisyen yo sanksyone sou pretèks yo kontribye, nan yon fason ou nan yon lòt, nan deteryorasyon klima sekirite an Ayiti kote gang ame ap dirije, touye, pilye, vòlè, vyole epi pran an otaj tout yon popilasyon kite poukont li. Konsèy Sekirite Nasyonzini an te pase rezolisyon 2653 (2022) ak 2700 (2023) ki tabli yon rejim sanksyon ann Ayiti pou mete fen nan ensekirite ak kwape gangsterizasyon ann Ayiti ki te mennen nan yon kriz imanitè san parèy dapre rapò Nasyonzini ak OCHA. ekspè. ===Nòt ak Referans=== f1xomvof2m3y0bhn8vfjld23zewumww Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo/2024 4 93111 856355 856293 2024-11-16T13:43:04Z Kitanago 19629 856355 wikitext text/x-wiki `<templateStyles src="Konbit Wiki Kreyolo/styles.css" /> <div class="responsive fade-in-top"> [[File:Konbit WIKI KREYOLO Banner.png|center|link=Wikipedya:MwaWiki Kreyolo]] </div> <div style="box-shadow: 0 0 0.3rem #999; border-radius: 0.2rem; padding: 1.2rem; margin-bottom: 1.6rem;"> <div class="row"> <div class="col-4 fade-in-left" style="margin: 2.5rem 0% 2.5rem 0;"> <div style="background-color:#e8e8e8; padding: 20px; border-radius: 15px;"> <h1 style="text-align: center; border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Wikipedya</span></b></h1> [[File:Wikipedia logo puzzle globe spins horizontally and vertically, revealing the contents of all of its puzzle pieces, without background.gif|center|]] </div> <h1 style="border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Konkou tradiksyon atik</span></b></h1> <div class="row"> <div class="col-12"> <h6 style="background-color: #275491; color: #FFFFFF; font-weight: bold; text-align: center; padding: 20px;border-radius: 10px; border-top: 5px solid red;"><span class="white-link"> Pou ankouraje kreyasyon plis aktik sou Wikipedya Kreyòl la. Wikimedya Ayiti ap rekonpanse 2 kontribitè ki rive kreye plis atik yo rive jiska 30 novanm. Atik kapab tradui soti sou yon lòt vèsyon lengwistik Wikipedya vini sou kreyòl ayisyen an. <p>{{Bouton Klike 2|▶ Men yon videyo pou gide w|url=https://www.wikimediahaiti.com/konbit-wiki-kreyolo#tradiksyon-atik |}}</p> <h2 style="color:white">''' Kritè yo''' </h2> *Atik la dwe gen pou pi piti mil (1000) oktè) *Atik la dwe gen seksyon referans ak 2 referans pou pi piti *Kontribitè a dwe enskri nan yon [[:m:Event:Konbit Wiki Kreyolo 2024|tablodebò]] <h2 style="color:white">''' Prim''' </h2> *1o pri: yon laptòp *2o pri: yon tablèt </h6> </div> </div> </div> <div class="col-5 content fade-in-right" style="margin-top: 2.5rem"> '''Konbit Wiki Kreyolo''' se yon kanpay sansibilizasyon, yon apèl pou kontribisyon an kreyòl ayisyen. Se yon pwojè Wikimedia Ayiti lanse an 2022. Kanpay la se pou pèmèt lang kreyòl ayisyen an ranfòse pi plis sou entènèt la sitou sou platfòm Wikimedia yo, sitou Wikipedia. Fòk gen plis kontni sou ansiklopedi lib la, non sèlman pou plis konesans disponib pou kreyòlofòn. Èske ou janm mande ki moun ki kreye atik Wikipedia yo, ki moun ki asire ansiklopedi a satisfè kritè yo, oswa ki kote imaj atik yo soti ? Si ou vle dekouvri Wikipedia ak pwojè relye yo, enskri pou yon atelye oswa patisipe nan youn nan evènman [[Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo/2024/Kalandriye|Kalandriye]] yo a oswa li paj [[Èd:Èd|Èd]] ansiklopedi a. Sa ou dwe konnen, vèsyon kreyòl ayisyen ansiklopedi nan premye faz li. Malgre jefò anpil kontribitè depi kèk lane, sa poko sifi. Li mande plis benevòl pou vin pote kole kèlkeswa domèn etid ak travay yo. Epi tou sa pa mande okenn gwo konpetans ni nan enfòmatik ni gwo nivo etid. Sa ki enpòtan se pataje tout konesans pou mete yo disponib pou tout moun nan mond lan gratis nan kreyòl ayisyen. Sa mande sèlman pou w sèvi ak referans ki fyab epi ki ka verifye sitou. <h2 style="border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Kijan pou patisipe?</span></b></h2> *[[Special:UserLogin|Konekte]] oswa [[Special:CreateAccount|kreye yon kont]]. *Enskri nan [[:m:Event:Konbit Wiki Kreyolo 2024|paj sa a]] pou swiv kontribisyon ou yo. '''Kreye oswa modifye yon atik''' * Kreye yon atik ki poko sou wikipedya oswa modifye youn ki deja la (ajoute lyen, referans, ak lòt kontni ki enpòtan) pou rann ansiklopedi a vin pi rich. * Si ou poko konnen kijan pou fè sa, klike sou [[Wikipedya:Kouman pou nou korije yon paj|lyen sa a pou w aprann]]. '''Patisipe nan yon atelye''' * Si ou ta renmen konnen plis sou wikipedya nan lang kreyòl ayisyen ak pwojè sè li yo enskri nan yon atelye nan youn nan vil y ap òganize yo. Gade [[Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo/2024/Kalandriye |Kalandriye]] a. * Oswa ale [[Pwojè:Akèy|sou paj sa a]], nan lis atik ki mande sekou yo klike pou w kapab kreye oswa konplete li ak kontni epi referans. </div> {{Konbit Wiki Kreyolo/2024/Menu}} </div></div> [[Kategori:Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo]] pmiei3idi910mkh4r75s9e1i3n7dxrc 856367 856355 2024-11-16T15:00:20Z Kitanago 19629 856367 wikitext text/x-wiki `<templateStyles src="Konbit Wiki Kreyolo/styles.css" /> <div class="responsive fade-in-top"> [[File:Konbit WIKI KREYOLO Banner.png|center|link=Wikipedya:MwaWiki Kreyolo]] </div> <div style="box-shadow: 0 0 0.3rem #999; border-radius: 0.2rem; padding: 1.2rem; margin-bottom: 1.6rem;"> <div class="row"> <div class="col-4 fade-in-left" style="margin: 2.5rem 0% 2.5rem 0;"> <div style="background-color:#e8e8e8; padding: 20px; border-radius: 15px;"> <h1 style="text-align: center; border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Wikipedya</span></b></h1> [[File:Wikipedia logo puzzle globe spins horizontally and vertically, revealing the contents of all of its puzzle pieces, without background.gif|center|]] </div> <h1 style="border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Konkou tradiksyon atik</span></b></h1> <div class="row"> <div class="col-12"> <h6 style="background-color: #275491; color: #FFFFFF; font-weight: bold; text-align: center; padding: 20px;border-radius: 10px; border-top: 5px solid red;"><span class="white-link"> Pou ankouraje kreyasyon plis aktik sou Wikipedya Kreyòl la. Wikimedya Ayiti ap rekonpanse 2 kontribitè ki rive kreye plis atik yo rive jiska 30 novanm. Atik kapab tradui soti sou yon lòt vèsyon lengwistik Wikipedya vini sou kreyòl ayisyen an. <p>{{Bouton Klike 2|▶ Men yon videyo pou gide w|url=https://www.wikimediahaiti.com/konbit-wiki-kreyolo#tradiksyon-atik |}}</p> <h2 style="color:white">''' Kritè yo''' </h2> *Atik la dwe gen pou pi piti mil (1000) oktè) *Atik la dwe gen seksyon referans ak 2 referans pou pi piti *Kontribitè a dwe enskri nan yon [[:m:Event:Konbit Wiki Kreyolo 2024|tablodebò]] <h2 style="color:white">''' Prim''' </h2> *1<sup>o</sup> pri: yon laptòp *2<sup>o</sup> pri: yon tablèt </h6> </div> </div> </div> <div class="col-5 content fade-in-right" style="margin-top: 2.5rem"> '''Konbit Wiki Kreyolo''' se yon kanpay sansibilizasyon, yon apèl pou kontribisyon an kreyòl ayisyen. Se yon pwojè Wikimedia Ayiti lanse an 2022. Kanpay la se pou pèmèt lang kreyòl ayisyen an ranfòse pi plis sou entènèt la sitou sou platfòm Wikimedia yo, sitou Wikipedia. Fòk gen plis kontni sou ansiklopedi lib la, non sèlman pou plis konesans disponib pou kreyòlofòn. Èske ou janm mande ki moun ki kreye atik Wikipedia yo, ki moun ki asire ansiklopedi a satisfè kritè yo, oswa ki kote imaj atik yo soti ? Si ou vle dekouvri Wikipedia ak pwojè relye yo, enskri pou yon atelye oswa patisipe nan youn nan evènman [[Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo/2024/Kalandriye|Kalandriye]] yo a oswa li paj [[Èd:Èd|Èd]] ansiklopedi a. Sa ou dwe konnen, vèsyon kreyòl ayisyen ansiklopedi nan premye faz li. Malgre jefò anpil kontribitè depi kèk lane, sa poko sifi. Li mande plis benevòl pou vin pote kole kèlkeswa domèn etid ak travay yo. Epi tou sa pa mande okenn gwo konpetans ni nan enfòmatik ni gwo nivo etid. Sa ki enpòtan se pataje tout konesans pou mete yo disponib pou tout moun nan mond lan gratis nan kreyòl ayisyen. Sa mande sèlman pou w sèvi ak referans ki fyab epi ki ka verifye sitou. <h2 style="border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Kijan pou patisipe?</span></b></h2> *[[Special:UserLogin|Konekte]] oswa [[Special:CreateAccount|kreye yon kont]]. *Enskri nan [[:m:Event:Konbit Wiki Kreyolo 2024|paj sa a]] pou swiv kontribisyon ou yo. '''Kreye oswa modifye yon atik''' * Kreye yon atik ki poko sou wikipedya oswa modifye youn ki deja la (ajoute lyen, referans, ak lòt kontni ki enpòtan) pou rann ansiklopedi a vin pi rich. * Si ou poko konnen kijan pou fè sa, klike sou [[Wikipedya:Kouman pou nou korije yon paj|lyen sa a pou w aprann]]. '''Patisipe nan yon atelye''' * Si ou ta renmen konnen plis sou wikipedya nan lang kreyòl ayisyen ak pwojè sè li yo enskri nan yon atelye nan youn nan vil y ap òganize yo. Gade [[Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo/2024/Kalandriye |Kalandriye]] a. * Oswa ale [[Pwojè:Akèy|sou paj sa a]], nan lis atik ki mande sekou yo klike pou w kapab kreye oswa konplete li ak kontni epi referans. </div> {{Konbit Wiki Kreyolo/2024/Menu}} </div></div> [[Kategori:Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo]] gqhb9gulvuuerzl8w6vpvsulx69rzop 856445 856367 2024-11-16T20:50:19Z Kitanago 19629 856445 wikitext text/x-wiki <templateStyles src="Konbit Wiki Kreyolo/styles.css" /> <div class="responsive fade-in-top"> [[File:Konbit WIKI KREYOLO Banner.png|center|link=Wikipedya:MwaWiki Kreyolo]] </div> <div style="box-shadow: 0 0 0.3rem #999; border-radius: 0.2rem; padding: 1.2rem; margin-bottom: 1.6rem;"> <div class="row"> <div class="col-4 fade-in-left" style="margin: 2.5rem 0% 2.5rem 0;"> <div style="background-color:#e8e8e8; padding: 20px; border-radius: 15px;"> <h1 style="text-align: center; border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Wikipedya</span></b></h1> [[File:Wikipedia logo puzzle globe spins horizontally and vertically, revealing the contents of all of its puzzle pieces, without background.gif|center|]] </div> <h1 style="border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Konkou tradiksyon atik</span></b></h1> <div class="row"> <div class="col-12"> <h6 style="background-color: #275491; color: #FFFFFF; font-weight: bold; text-align: center; padding: 20px;border-radius: 10px; border-top: 5px solid red;"><span class="white-link"> Pou ankouraje kreyasyon plis aktik sou Wikipedya Kreyòl la. Wikimedya Ayiti ap rekonpanse 2 kontribitè ki rive kreye plis atik yo rive jiska 30 novanm. Atik kapab tradui soti sou yon lòt vèsyon lengwistik Wikipedya vini sou kreyòl ayisyen an. <p>{{Bouton Klike 2|▶ Men yon videyo pou gide w|url=https://www.wikimediahaiti.com/konbit-wiki-kreyolo#tradiksyon-atik |}}</p> <h2 style="color:white">''' Kritè yo''' </h2> *Atik la dwe gen pou pi piti mil (1000) oktè) *Atik la dwe gen seksyon referans ak 2 referans pou pi piti *Kontribitè a dwe enskri nan yon [[:m:Event:Konbit Wiki Kreyolo 2024|tablodebò]] <h2 style="color:white">''' Prim''' </h2> *1<sup>o</sup> pri: yon laptòp *2<sup>o</sup> pri: yon tablèt </h6> </div> </div> </div> <div class="col-5 content fade-in-right" style="margin-top: 2.5rem"> '''Konbit Wiki Kreyolo''' se yon kanpay sansibilizasyon, yon apèl pou kontribisyon an kreyòl ayisyen. Se yon pwojè Wikimedia Ayiti lanse an 2022. Kanpay la se pou pèmèt lang kreyòl ayisyen an ranfòse pi plis sou entènèt la sitou sou platfòm Wikimedia yo, sitou Wikipedia. Fòk gen plis kontni sou ansiklopedi lib la, non sèlman pou plis konesans disponib pou kreyòlofòn. Èske ou janm mande ki moun ki kreye atik Wikipedia yo, ki moun ki asire ansiklopedi a satisfè kritè yo, oswa ki kote imaj atik yo soti ? Si ou vle dekouvri Wikipedia ak pwojè relye yo, enskri pou yon atelye oswa patisipe nan youn nan evènman [[Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo/2024/Kalandriye|Kalandriye]] yo a oswa li paj [[Èd:Èd|Èd]] ansiklopedi a. Sa ou dwe konnen, vèsyon kreyòl ayisyen ansiklopedi nan premye faz li. Malgre jefò anpil kontribitè depi kèk lane, sa poko sifi. Li mande plis benevòl pou vin pote kole kèlkeswa domèn etid ak travay yo. Epi tou sa pa mande okenn gwo konpetans ni nan enfòmatik ni gwo nivo etid. Sa ki enpòtan se pataje tout konesans pou mete yo disponib pou tout moun nan mond lan gratis nan kreyòl ayisyen. Sa mande sèlman pou w sèvi ak referans ki fyab epi ki ka verifye sitou. <h2 style="border-bottom: 0px;"><b><span style="color: #132150;">Kijan pou patisipe?</span></b></h2> *[[Special:UserLogin|Konekte]] oswa [[Special:CreateAccount|kreye yon kont]]. *Enskri nan [[:m:Event:Konbit Wiki Kreyolo 2024|paj sa a]] pou swiv kontribisyon ou yo. '''Kreye oswa modifye yon atik''' * Kreye yon atik ki poko sou wikipedya oswa modifye youn ki deja la (ajoute lyen, referans, ak lòt kontni ki enpòtan) pou rann ansiklopedi a vin pi rich. * Si ou poko konnen kijan pou fè sa, klike sou [[Wikipedya:Kouman pou nou korije yon paj|lyen sa a pou w aprann]]. '''Patisipe nan yon atelye''' * Si ou ta renmen konnen plis sou wikipedya nan lang kreyòl ayisyen ak pwojè sè li yo enskri nan yon atelye nan youn nan vil y ap òganize yo. Gade [[Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo/2024/Kalandriye |Kalandriye]] a. * Oswa ale [[Pwojè:Akèy|sou paj sa a]], nan lis atik ki mande sekou yo klike pou w kapab kreye oswa konplete li ak kontni epi referans. </div> {{Konbit Wiki Kreyolo/2024/Menu}} </div></div> [[Kategori:Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo]] 8i1926oukbjw4i58mamm8t9f303jh3q Diskisyon Wikipedya:Konbit Wiki Kreyolo/2024 5 93117 856368 856297 2024-11-16T15:16:02Z Kitanago 19629 856368 wikitext text/x-wiki {{Notif pwojè 2|Konbit Wiki Kreyolo 2024}} {{Sote|12px}} <center><span class="plainlinks" style=" margin-left:5px; text-align:center;"> {{Bouton Klike 2| Kite yon mesaj pou nou|url=https://ht.wikipedia.org/w/index.php?title=Diskisyon_Wikipedya%3AKonbit_Wiki_Kreyolo%2F2024&section=new&veaction=editsource |class=mw-ui-progressive}} </center> == konbit wiki kreyolo 2024 == wiki kreyolo [[Itilizatè:Christo2006|Christo2006]] ([[Diskisyon Itilizatè:Christo2006|diskisyon]]) 28 oktòb 2024 à 02:53 (UTC) a0fy57rfe5c83qct7dyxvuh3n4xj790 Bertold Hummel 0 93967 856328 2024-11-16T12:48:35Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/210508707|Bertold Hummel]] » 856328 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Bertold Hummel|nom autre=|image=Bertold Hummel.jpg|légende=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|date de naissance={{date|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Hüfingen]], {{Allemagne}}|date de décès={{date de décès|9|août|2002|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de décès=[[Wurtzbourg]], {{Allemagne}}|lieux de résidence=|activité principale=[[Compositeur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=[[Prix de la culture de la ville de Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. cva0g6ezvgeollrscsghis5ax2tymwx 856329 856328 2024-11-16T12:49:53Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/210508707|Bertold Hummel]] » 856329 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Bertold Hummel|nom autre=|image=Bertold Hummel.jpg|légende=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|date de naissance={{date|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Hüfingen]], {{Allemagne}}|date de décès={{date de décès|9|août|2002|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de décès=[[Wurtzbourg]], {{Allemagne}}|lieux de résidence=|activité principale=[[Compositeur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=[[Prix de la culture de la ville de Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. == Lyen ekstèn == * {{Autorité}} * * * * * * * * * * * * * * * [[Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d'autorité]] </link> * Site officiel [[Kategori:Konpozitè alman opera]] [[Kategori:Nesans an novanm 1925]] [[Kategori:Lanmò an out 2002]] lnt6wik48lxo10wyg1c3wjggshq5m6q 856330 856329 2024-11-16T12:55:09Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/210508707|Bertold Hummel]] » 856330 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Bertold Hummel|nom autre=|image=Bertold Hummel.jpg|légende=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|date de naissance={{date|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Hüfingen]], {{Allemagne}}|date de décès={{date de décès|9|août|2002|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de décès=[[Wurtzbourg]], {{Allemagne}}|lieux de résidence=|activité principale=[[Compositeur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=[[Prix de la culture de la ville de Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. == Biyografi == Soti [[1947 (almanak gregoryen)|1947]] rive [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] li te etidye konpozisyon ak Harald Genzmer ak vyolonsèl ak Atis Teichmanis nan inivèsite Freiburg (Brisgau). Soti [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] rive [[1956 (almanak gregoryen)|1956]] li te fè yon toune kòm yon konpozitè ak vyolonselis. Ant 1956 ak [[1963 (almanak gregoryen)|1963]], Hummel te yon chantè nan koral Freiburg (Brisgau), ak yon konpozitè endepandan nan radyo Südwestfunk nan Baden-Baden. An 1963 li te nonmen pwofesè konpozisyon nan konsèvatwa Würzburg. Soti 1963 rive [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] li te dirije estidyo mizik kontanporèn Würzburg. An [[1974 (almanak gregoryen)|1974]], li te vin yon pwofesè Leta. Soti [[1979 (almanak gregoryen)|1979]] rive [[1987 (almanak gregoryen)|1987]] li te prezidan Konsèvatwa Mizik siperyè nan Würzburg (a pati de [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] prezidan donè). Nan [[1982 (almanak gregoryen)|lane 1982,]] li te admèt nan Akademi boza Bavarian. Li te fè konferans ak fè anpil nan zèv li yo an [[Ewòp]], [[Etazini]], [[Amerik disid|Amerik di Sid]], [[Kanada]], [[Japon]], [[Ostrali]], [[Ejip|peyi Lejip]] ak [[Afrik disid (peyi)|Lafrik di sid]]. Bertold Hummel te mouri nan Würzburg 9 out 2002. == Lyen ekstèn == * {{Autorité}} * * * * * * * * * * * * * * * [[Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d'autorité]] </link> * Site officiel [[Kategori:Konpozitè alman opera]] [[Kategori:Nesans an novanm 1925]] [[Kategori:Lanmò an out 2002]] egn0b01ljlmqmsyauu6ydnvcwo4heg8 856331 856330 2024-11-16T12:56:58Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/210508707|Bertold Hummel]] » 856331 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Bertold Hummel|nom autre=|image=Bertold Hummel.jpg|légende=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|date de naissance={{date|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Hüfingen]], {{Allemagne}}|date de décès={{date de décès|9|août|2002|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de décès=[[Wurtzbourg]], {{Allemagne}}|lieux de résidence=|activité principale=[[Compositeur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=[[Prix de la culture de la ville de Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. == Biyografi == Soti [[1947 (almanak gregoryen)|1947]] rive [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] li te etidye konpozisyon ak Harald Genzmer ak vyolonsèl ak Atis Teichmanis nan inivèsite Freiburg (Brisgau). Soti [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] rive [[1956 (almanak gregoryen)|1956]] li te fè yon toune kòm yon konpozitè ak vyolonselis. Ant 1956 ak [[1963 (almanak gregoryen)|1963]], Hummel te yon chantè nan koral Freiburg (Brisgau), ak yon konpozitè endepandan nan radyo Südwestfunk nan Baden-Baden. An 1963 li te nonmen pwofesè konpozisyon nan konsèvatwa Würzburg. Soti 1963 rive [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] li te dirije estidyo mizik kontanporèn Würzburg. An [[1974 (almanak gregoryen)|1974]], li te vin yon pwofesè Leta. Soti [[1979 (almanak gregoryen)|1979]] rive [[1987 (almanak gregoryen)|1987]] li te prezidan Konsèvatwa Mizik siperyè nan Würzburg (a pati de [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] prezidan donè). Nan [[1982 (almanak gregoryen)|lane 1982,]] li te admèt nan Akademi boza Bavarian. Li te fè konferans ak fè anpil nan zèv li yo an [[Ewòp]], [[Etazini]], [[Amerik disid|Amerik di Sid]], [[Kanada]], [[Japon]], [[Ostrali]], [[Ejip|peyi Lejip]] ak [[Afrik disid (peyi)|Lafrik di sid]]. Bertold Hummel te mouri nan Würzburg 9 out 2002. == Distenksyon == * [[1956 (almanak gregoryen)|1956]]: Bous Inyon Federal endistri Alman; * [[1960 (almanak gregoryen)|1960]]: Pri Konpozisyon nan vil Stuttgart; * [[1961 (almanak gregoryen)|1961]]: Pri Robert Schumann nan vil Düsseldorf; * Bous [[1968 (almanak gregoryen)|1968]]: Entènasyonal City of Arts of Paris; * [[1988 (almanak gregoryen)|1988]]: pri kiltirèl nan vil Würzburg; * [[1996 (almanak gregoryen)|1996]]: Friedrich-Baur Prize nan Akademi boza Bavarian; * [[1998 (almanak gregoryen)|1998]]: pri kiltirèl Katolik Alman yo. == Lyen ekstèn == * {{Autorité}} * * * * * * * * * * * * * * * [[Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d'autorité]] </link> * Site officiel [[Kategori:Konpozitè alman opera]] [[Kategori:Nesans an novanm 1925]] [[Kategori:Lanmò an out 2002]] 0aaehxhwtkxmrame9u1mgb94r2ojzyy 856332 856331 2024-11-16T12:57:24Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/210508707|Bertold Hummel]] » 856332 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Bertold Hummel|nom autre=|image=Bertold Hummel.jpg|légende=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|date de naissance={{date|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Hüfingen]], {{Allemagne}}|date de décès={{date de décès|9|août|2002|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de décès=[[Wurtzbourg]], {{Allemagne}}|lieux de résidence=|activité principale=[[Compositeur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=[[Prix de la culture de la ville de Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. == Biyografi == Soti [[1947 (almanak gregoryen)|1947]] rive [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] li te etidye konpozisyon ak Harald Genzmer ak vyolonsèl ak Atis Teichmanis nan inivèsite Freiburg (Brisgau). Soti [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] rive [[1956 (almanak gregoryen)|1956]] li te fè yon toune kòm yon konpozitè ak vyolonselis. Ant 1956 ak [[1963 (almanak gregoryen)|1963]], Hummel te yon chantè nan koral Freiburg (Brisgau), ak yon konpozitè endepandan nan radyo Südwestfunk nan Baden-Baden. An 1963 li te nonmen pwofesè konpozisyon nan konsèvatwa Würzburg. Soti 1963 rive [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] li te dirije estidyo mizik kontanporèn Würzburg. An [[1974 (almanak gregoryen)|1974]], li te vin yon pwofesè Leta. Soti [[1979 (almanak gregoryen)|1979]] rive [[1987 (almanak gregoryen)|1987]] li te prezidan Konsèvatwa Mizik siperyè nan Würzburg (a pati de [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] prezidan donè). Nan [[1982 (almanak gregoryen)|lane 1982,]] li te admèt nan Akademi boza Bavarian. Li te fè konferans ak fè anpil nan zèv li yo an [[Ewòp]], [[Etazini]], [[Amerik disid|Amerik di Sid]], [[Kanada]], [[Japon]], [[Ostrali]], [[Ejip|peyi Lejip]] ak [[Afrik disid (peyi)|Lafrik di sid]]. Bertold Hummel te mouri nan Würzburg 9 out 2002. == Distenksyon == * [[1956 (almanak gregoryen)|1956]]: Bous Inyon Federal endistri Alman; * [[1960 (almanak gregoryen)|1960]]: Pri Konpozisyon nan vil Stuttgart; * [[1961 (almanak gregoryen)|1961]]: Pri Robert Schumann nan vil Düsseldorf; * Bous [[1968 (almanak gregoryen)|1968]]: Entènasyonal City of Arts of Paris; * [[1988 (almanak gregoryen)|1988]]: pri kiltirèl nan vil Würzburg; * [[1996 (almanak gregoryen)|1996]]: Friedrich-Baur Prize nan Akademi boza Bavarian; * [[1998 (almanak gregoryen)|1998]]: pri kiltirèl Katolik Alman yo. == Zèv prensipal yo == * ''Der Schrein der Märtyrer (Relikè mati yo)'', oratoryo ; * ''Des Kaisers neue Kleider (Nouvo rad anperè a)'', opéra de chanm ; * Twa balè : ** Epizod op.23 ** Die letzte Blume ( ''Dènye flè a'' ) op.55 ** Faustszenen ( ''Sèn nan Faust'' ) op.72 * 3 senfoni ** Sinfonie für Streicher op.20 ** Reverenza op.30 ** Jeremias op.100 * Sinfonietta pou gwo òkès van op.39 ; * Visionen nach der Apokalypse des Hl. Johannes für großes Orchester op.73 * Kantat * 5 mas * motèt * sik lieder * konsè pou enstriman solo ak òkès (Konsè pou pèkisyon op. 70) * mizik chanm ak ògàn * konpozisyon elektwonik ; mizik sèn ak mizik fim ak mizik pou timoun == Lyen ekstèn == * {{Autorité}} * * * * * * * * * * * * * * * [[Catégorie:Article de Wikipédia avec notice d'autorité]] </link> * Site officiel [[Kategori:Konpozitè alman opera]] [[Kategori:Nesans an novanm 1925]] [[Kategori:Lanmò an out 2002]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] 555hmascisrzcfnhw5xdb1vg085vx70 856333 856332 2024-11-16T12:57:44Z Kitanago 19629 /* Lyen ekstèn */ 856333 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Bertold Hummel|nom autre=|image=Bertold Hummel.jpg|légende=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|date de naissance={{date|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Hüfingen]], {{Allemagne}}|date de décès={{date de décès|9|août|2002|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de décès=[[Wurtzbourg]], {{Allemagne}}|lieux de résidence=|activité principale=[[Compositeur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=[[Prix de la culture de la ville de Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. == Biyografi == Soti [[1947 (almanak gregoryen)|1947]] rive [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] li te etidye konpozisyon ak Harald Genzmer ak vyolonsèl ak Atis Teichmanis nan inivèsite Freiburg (Brisgau). Soti [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] rive [[1956 (almanak gregoryen)|1956]] li te fè yon toune kòm yon konpozitè ak vyolonselis. Ant 1956 ak [[1963 (almanak gregoryen)|1963]], Hummel te yon chantè nan koral Freiburg (Brisgau), ak yon konpozitè endepandan nan radyo Südwestfunk nan Baden-Baden. An 1963 li te nonmen pwofesè konpozisyon nan konsèvatwa Würzburg. Soti 1963 rive [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] li te dirije estidyo mizik kontanporèn Würzburg. An [[1974 (almanak gregoryen)|1974]], li te vin yon pwofesè Leta. Soti [[1979 (almanak gregoryen)|1979]] rive [[1987 (almanak gregoryen)|1987]] li te prezidan Konsèvatwa Mizik siperyè nan Würzburg (a pati de [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] prezidan donè). Nan [[1982 (almanak gregoryen)|lane 1982,]] li te admèt nan Akademi boza Bavarian. Li te fè konferans ak fè anpil nan zèv li yo an [[Ewòp]], [[Etazini]], [[Amerik disid|Amerik di Sid]], [[Kanada]], [[Japon]], [[Ostrali]], [[Ejip|peyi Lejip]] ak [[Afrik disid (peyi)|Lafrik di sid]]. Bertold Hummel te mouri nan Würzburg 9 out 2002. == Distenksyon == * [[1956 (almanak gregoryen)|1956]]: Bous Inyon Federal endistri Alman; * [[1960 (almanak gregoryen)|1960]]: Pri Konpozisyon nan vil Stuttgart; * [[1961 (almanak gregoryen)|1961]]: Pri Robert Schumann nan vil Düsseldorf; * Bous [[1968 (almanak gregoryen)|1968]]: Entènasyonal City of Arts of Paris; * [[1988 (almanak gregoryen)|1988]]: pri kiltirèl nan vil Würzburg; * [[1996 (almanak gregoryen)|1996]]: Friedrich-Baur Prize nan Akademi boza Bavarian; * [[1998 (almanak gregoryen)|1998]]: pri kiltirèl Katolik Alman yo. == Zèv prensipal yo == * ''Der Schrein der Märtyrer (Relikè mati yo)'', oratoryo ; * ''Des Kaisers neue Kleider (Nouvo rad anperè a)'', opéra de chanm ; * Twa balè : ** Epizod op.23 ** Die letzte Blume ( ''Dènye flè a'' ) op.55 ** Faustszenen ( ''Sèn nan Faust'' ) op.72 * 3 senfoni ** Sinfonie für Streicher op.20 ** Reverenza op.30 ** Jeremias op.100 * Sinfonietta pou gwo òkès van op.39 ; * Visionen nach der Apokalypse des Hl. Johannes für großes Orchester op.73 * Kantat * 5 mas * motèt * sik lieder * konsè pou enstriman solo ak òkès (Konsè pou pèkisyon op. 70) * mizik chanm ak ògàn * konpozisyon elektwonik ; mizik sèn ak mizik fim ak mizik pou timoun == Lyen ekstèn == * {{Autorité}} * Site officiel [[Kategori:Konpozitè alman opera]] [[Kategori:Nesans an novanm 1925]] [[Kategori:Lanmò an out 2002]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] rj8uupyjgpg7me87nlk7dvw64cbhuu7 856334 856333 2024-11-16T12:57:56Z Kitanago 19629 /* Lyen ekstèn */ 856334 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Bertold Hummel|nom autre=|image=Bertold Hummel.jpg|légende=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|date de naissance={{date|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Hüfingen]], {{Allemagne}}|date de décès={{date de décès|9|août|2002|27|novembre|1925|en musique classique}}|lieu de décès=[[Wurtzbourg]], {{Allemagne}}|lieux de résidence=|activité principale=[[Compositeur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=[[Prix de la culture de la ville de Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. == Biyografi == Soti [[1947 (almanak gregoryen)|1947]] rive [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] li te etidye konpozisyon ak Harald Genzmer ak vyolonsèl ak Atis Teichmanis nan inivèsite Freiburg (Brisgau). Soti [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] rive [[1956 (almanak gregoryen)|1956]] li te fè yon toune kòm yon konpozitè ak vyolonselis. Ant 1956 ak [[1963 (almanak gregoryen)|1963]], Hummel te yon chantè nan koral Freiburg (Brisgau), ak yon konpozitè endepandan nan radyo Südwestfunk nan Baden-Baden. An 1963 li te nonmen pwofesè konpozisyon nan konsèvatwa Würzburg. Soti 1963 rive [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] li te dirije estidyo mizik kontanporèn Würzburg. An [[1974 (almanak gregoryen)|1974]], li te vin yon pwofesè Leta. Soti [[1979 (almanak gregoryen)|1979]] rive [[1987 (almanak gregoryen)|1987]] li te prezidan Konsèvatwa Mizik siperyè nan Würzburg (a pati de [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] prezidan donè). Nan [[1982 (almanak gregoryen)|lane 1982,]] li te admèt nan Akademi boza Bavarian. Li te fè konferans ak fè anpil nan zèv li yo an [[Ewòp]], [[Etazini]], [[Amerik disid|Amerik di Sid]], [[Kanada]], [[Japon]], [[Ostrali]], [[Ejip|peyi Lejip]] ak [[Afrik disid (peyi)|Lafrik di sid]]. Bertold Hummel te mouri nan Würzburg 9 out 2002. == Distenksyon == * [[1956 (almanak gregoryen)|1956]]: Bous Inyon Federal endistri Alman; * [[1960 (almanak gregoryen)|1960]]: Pri Konpozisyon nan vil Stuttgart; * [[1961 (almanak gregoryen)|1961]]: Pri Robert Schumann nan vil Düsseldorf; * Bous [[1968 (almanak gregoryen)|1968]]: Entènasyonal City of Arts of Paris; * [[1988 (almanak gregoryen)|1988]]: pri kiltirèl nan vil Würzburg; * [[1996 (almanak gregoryen)|1996]]: Friedrich-Baur Prize nan Akademi boza Bavarian; * [[1998 (almanak gregoryen)|1998]]: pri kiltirèl Katolik Alman yo. == Zèv prensipal yo == * ''Der Schrein der Märtyrer (Relikè mati yo)'', oratoryo ; * ''Des Kaisers neue Kleider (Nouvo rad anperè a)'', opéra de chanm ; * Twa balè : ** Epizod op.23 ** Die letzte Blume ( ''Dènye flè a'' ) op.55 ** Faustszenen ( ''Sèn nan Faust'' ) op.72 * 3 senfoni ** Sinfonie für Streicher op.20 ** Reverenza op.30 ** Jeremias op.100 * Sinfonietta pou gwo òkès van op.39 ; * Visionen nach der Apokalypse des Hl. Johannes für großes Orchester op.73 * Kantat * 5 mas * motèt * sik lieder * konsè pou enstriman solo ak òkès (Konsè pou pèkisyon op. 70) * mizik chanm ak ògàn * konpozisyon elektwonik ; mizik sèn ak mizik fim ak mizik pou timoun == Lyen ekstèn == * {{Autorité}} * Site officiel [[Kategori:Konpozitè alman opera]] [[Kategori:Nesans an novanm 1925]] [[Kategori:Lanmò an out 2002]] kut032jf3953dzxruolsswa5ayu1xxy 856335 856334 2024-11-16T13:01:15Z Kitanago 19629 856335 wikitext text/x-wiki {{Infobox mizik (atis)|charte=classique|non=Bertold Hummel|nom autre=|imaj=Bertold Hummel.jpg|lejans=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|dat nesans={{date-|27|novanm|1925|nan mizik klasik}}|lye nesans=[[Hüfingen]], {{Almay}}|dat lanmò={{dat lanmò|9|out|2002|27|novanm|1925|nan mizik klasik}}|lye lanmò=[[Wurtzbourg]], {{Almay}}|lieux de résidence=|aktivite prensipal=[[Konpozitè]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distenksyon=[[Pri kilti nan vil Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}} '''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. == Biyografi == Soti [[1947 (almanak gregoryen)|1947]] rive [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] li te etidye konpozisyon ak Harald Genzmer ak vyolonsèl ak Atis Teichmanis nan inivèsite Freiburg (Brisgau). Soti [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] rive [[1956 (almanak gregoryen)|1956]] li te fè yon toune kòm yon konpozitè ak vyolonselis. Ant 1956 ak [[1963 (almanak gregoryen)|1963]], Hummel te yon chantè nan koral Freiburg (Brisgau), ak yon konpozitè endepandan nan radyo Südwestfunk nan Baden-Baden. An 1963 li te nonmen pwofesè konpozisyon nan konsèvatwa Würzburg. Soti 1963 rive [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] li te dirije estidyo mizik kontanporèn Würzburg. An [[1974 (almanak gregoryen)|1974]], li te vin yon pwofesè Leta. Soti [[1979 (almanak gregoryen)|1979]] rive [[1987 (almanak gregoryen)|1987]] li te prezidan Konsèvatwa Mizik siperyè nan Würzburg (a pati de [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] prezidan donè). Nan [[1982 (almanak gregoryen)|lane 1982,]] li te admèt nan Akademi boza Bavarian. Li te fè konferans ak fè anpil nan zèv li yo an [[Ewòp]], [[Etazini]], [[Amerik disid|Amerik di Sid]], [[Kanada]], [[Japon]], [[Ostrali]], [[Ejip|peyi Lejip]] ak [[Afrik disid (peyi)|Lafrik di sid]]. Bertold Hummel te mouri nan Würzburg 9 out 2002. == Distenksyon == * [[1956 (almanak gregoryen)|1956]]: Bous Inyon Federal endistri Alman; * [[1960 (almanak gregoryen)|1960]]: Pri Konpozisyon nan vil Stuttgart; * [[1961 (almanak gregoryen)|1961]]: Pri Robert Schumann nan vil Düsseldorf; * Bous [[1968 (almanak gregoryen)|1968]]: Entènasyonal City of Arts of Paris; * [[1988 (almanak gregoryen)|1988]]: pri kiltirèl nan vil Würzburg; * [[1996 (almanak gregoryen)|1996]]: Friedrich-Baur Prize nan Akademi boza Bavarian; * [[1998 (almanak gregoryen)|1998]]: pri kiltirèl Katolik Alman yo. == Zèv prensipal yo == * ''Der Schrein der Märtyrer (Relikè mati yo)'', oratoryo ; * ''Des Kaisers neue Kleider (Nouvo rad anperè a)'', opéra de chanm ; * Twa balè : ** Epizod op.23 ** Die letzte Blume ( ''Dènye flè a'' ) op.55 ** Faustszenen ( ''Sèn nan Faust'' ) op.72 * 3 senfoni ** Sinfonie für Streicher op.20 ** Reverenza op.30 ** Jeremias op.100 * Sinfonietta pou gwo òkès van op.39 ; * Visionen nach der Apokalypse des Hl. Johannes für großes Orchester op.73 * Kantat * 5 mas * motèt * sik lieder * konsè pou enstriman solo ak òkès (Konsè pou pèkisyon op. 70) * mizik chanm ak ògàn * konpozisyon elektwonik ; mizik sèn ak mizik fim ak mizik pou timoun == Lyen ekstèn == * {{Autorité}} * Site officiel [[Kategori:Konpozitè alman opera]] [[Kategori:Nesans an novanm 1925]] [[Kategori:Lanmò an out 2002]] b89d6hmn704cxqcqi8rw208xqpugvzx 856336 856335 2024-11-16T13:02:35Z Kitanago 19629 856336 wikitext text/x-wiki {{Infobox|charte=musique classique|non=Bertold Hummel|nom autre=|imaj=Bertold Hummel.jpg|lejans=En [[1994]]|surnom=|nom de naissance=|dat nesans={{date-|27|novanm|1925|nan mizik klasik}}|lye nesans=[[Hüfingen]], {{Almay}}|dat lanmò={{dat lanmò|9|out|2002|27|novanm|1925|nan mizik klasik}}|lye lanmò=[[Wurtzbourg]], {{Almay}}|lieux de résidence=|aktivite prensipal=[[Konpozitè]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=|maîtres=|enseignement=|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distenksyon=[[Pri kilti nan vil Wurtzbourg]], 1988|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}} '''Bertold Hummel''' (fèt nan Hüfingen 27 novanm 1925 - mouri nan Würzburg 9 out 2002 ) se yon konpozitè alman. == Biyografi == Soti [[1947 (almanak gregoryen)|1947]] rive [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] li te etidye konpozisyon ak Harald Genzmer ak vyolonsèl ak Atis Teichmanis nan inivèsite Freiburg (Brisgau). Soti [[1954 (almanak gregoryen)|1954]] rive [[1956 (almanak gregoryen)|1956]] li te fè yon toune kòm yon konpozitè ak vyolonselis. Ant 1956 ak [[1963 (almanak gregoryen)|1963]], Hummel te yon chantè nan koral Freiburg (Brisgau), ak yon konpozitè endepandan nan radyo Südwestfunk nan Baden-Baden. An 1963 li te nonmen pwofesè konpozisyon nan konsèvatwa Würzburg. Soti 1963 rive [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] li te dirije estidyo mizik kontanporèn Würzburg. An [[1974 (almanak gregoryen)|1974]], li te vin yon pwofesè Leta. Soti [[1979 (almanak gregoryen)|1979]] rive [[1987 (almanak gregoryen)|1987]] li te prezidan Konsèvatwa Mizik siperyè nan Würzburg (a pati de [[1988 (almanak gregoryen)|1988]] prezidan donè). Nan [[1982 (almanak gregoryen)|lane 1982,]] li te admèt nan Akademi boza Bavarian. Li te fè konferans ak fè anpil nan zèv li yo an [[Ewòp]], [[Etazini]], [[Amerik disid|Amerik di Sid]], [[Kanada]], [[Japon]], [[Ostrali]], [[Ejip|peyi Lejip]] ak [[Afrik disid (peyi)|Lafrik di sid]]. Bertold Hummel te mouri nan Würzburg 9 out 2002. == Distenksyon == * [[1956 (almanak gregoryen)|1956]]: Bous Inyon Federal endistri Alman; * [[1960 (almanak gregoryen)|1960]]: Pri Konpozisyon nan vil Stuttgart; * [[1961 (almanak gregoryen)|1961]]: Pri Robert Schumann nan vil Düsseldorf; * Bous [[1968 (almanak gregoryen)|1968]]: Entènasyonal City of Arts of Paris; * [[1988 (almanak gregoryen)|1988]]: pri kiltirèl nan vil Würzburg; * [[1996 (almanak gregoryen)|1996]]: Friedrich-Baur Prize nan Akademi boza Bavarian; * [[1998 (almanak gregoryen)|1998]]: pri kiltirèl Katolik Alman yo. == Zèv prensipal yo == * ''Der Schrein der Märtyrer (Relikè mati yo)'', oratoryo ; * ''Des Kaisers neue Kleider (Nouvo rad anperè a)'', opéra de chanm ; * Twa balè : ** Epizod op.23 ** Die letzte Blume ( ''Dènye flè a'' ) op.55 ** Faustszenen ( ''Sèn nan Faust'' ) op.72 * 3 senfoni ** Sinfonie für Streicher op.20 ** Reverenza op.30 ** Jeremias op.100 * Sinfonietta pou gwo òkès van op.39 ; * Visionen nach der Apokalypse des Hl. Johannes für großes Orchester op.73 * Kantat * 5 mas * motèt * sik lieder * konsè pou enstriman solo ak òkès (Konsè pou pèkisyon op. 70) * mizik chanm ak ògàn * konpozisyon elektwonik ; mizik sèn ak mizik fim ak mizik pou timoun == Lyen ekstèn == * {{Autorité}} * Site officiel [[Kategori:Konpozitè alman opera]] [[Kategori:Nesans an novanm 1925]] [[Kategori:Lanmò an out 2002]] fmnuj1p8acy6hg3l2r3lwt3ip83jg7e Einojuhani Rautavaara 0 93968 856337 2024-11-16T13:06:19Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/212851087|Einojuhani Rautavaara]] » 856337 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie2}}'''Einojuhani Rautavaara''' <small>([[Fichye:Speaker_Icon.svg|lien=Fichier:Speaker_Icon.svg|13x13px]]</small> <small>[//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/14/Fi-Einojuhani_Rautavaara.ogg odyo] )</small>, fèt 9 oktòb 1928 nan Helsinki e li te mouri 27 jiyè 2016 nan menm vil la, se yon konpozitè finlandè. == Biyografi == Li te anseye nan Akademi Sibelius a pati 1966. Pami elèv li yo: Harri Ahmas, Esa-Pekka Salonen, Magnus Lindberg. Li te mouri nan Helsinki 27 jiyè 2016 <ref>{{Cite web|url=http://www.francemusique.fr/actu-musicale/mort-du-compositeur-finlandais-einojuhani-rautavaara-137201|title=Mort du compositeur finlandais Einojuhani Rautavaara|last=Victor Tribot Laspière|year=2016|website=France Musique|month=juillet|access-date=28 juillet 2016}}.</ref>. [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] ghd6qu2p7nf802ia6nvnxq6tpd7jeed 856338 856337 2024-11-16T13:07:33Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/212851087|Einojuhani Rautavaara]] » 856338 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie2}}'''Einojuhani Rautavaara''' <small>([[Fichye:Speaker_Icon.svg|lien=Fichier:Speaker_Icon.svg|13x13px]]</small> <small>[//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/14/Fi-Einojuhani_Rautavaara.ogg odyo] )</small>, fèt 9 oktòb 1928 nan Helsinki e li te mouri 27 jiyè 2016 nan menm vil la, se yon konpozitè finlandè. == Biyografi == Li te anseye nan Akademi Sibelius a pati 1966. Pami elèv li yo: Harri Ahmas, Esa-Pekka Salonen, Magnus Lindberg. Li te mouri nan Helsinki 27 jiyè 2016 <ref>{{Cite web|url=http://www.francemusique.fr/actu-musicale/mort-du-compositeur-finlandais-einojuhani-rautavaara-137201|title=Mort du compositeur finlandais Einojuhani Rautavaara|last=Victor Tribot Laspière|year=2016|website=France Musique|month=juillet|access-date=28 juillet 2016}}.</ref>. == Referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == {{Liens}} *{{En}} [http://www.fennicagehrman.fi/comp_rautavaara.htm Page de Fennica Gehrman] *{{En}} [http://www.fimic.fi/fimic/fimic.nsf/COMAA/52ECB2B53E027500C22574810035B45F?opendocument Centre d'Information sur la musique finlandaise Liste des œuvres] *{{Fr}} [http://musicologie.over-blog.com/ext/http://www.musicologie.org/Biographies/r/rautavaara.html Biographie, catalogue des œuvres, discographie] *{{En}} [http://www.naxos.com/person/Einojuhani_Rautavaara_24313/24313.htm Site de Naxos] [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Konpozitè finlandè opera]] [[Kategori:Nesans an oktòb 1928]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 2016]] 5jaet8ev5u2xr7ondevimalbnf7i3ac 856339 856338 2024-11-16T13:08:00Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/212851087|Einojuhani Rautavaara]] » 856339 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie2}}'''Einojuhani Rautavaara''' <small>([[Fichye:Speaker_Icon.svg|lien=Fichier:Speaker_Icon.svg|13x13px]]</small> <small>[//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/14/Fi-Einojuhani_Rautavaara.ogg odyo] )</small>, fèt 9 oktòb 1928 nan Helsinki e li te mouri 27 jiyè 2016 nan menm vil la, se yon konpozitè finlandè. == Biyografi == Li te anseye nan Akademi Sibelius a pati 1966. Pami elèv li yo: Harri Ahmas, Esa-Pekka Salonen, Magnus Lindberg. Li te mouri nan Helsinki 27 jiyè 2016 <ref>{{Cite web|url=http://www.francemusique.fr/actu-musicale/mort-du-compositeur-finlandais-einojuhani-rautavaara-137201|title=Mort du compositeur finlandais Einojuhani Rautavaara|last=Victor Tribot Laspière|year=2016|website=France Musique|month=juillet|access-date=28 juillet 2016}}.</ref>. == Pri == * Pri Sibelius Wihuri a, 1965 == Referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == {{Liens}} *{{En}} [http://www.fennicagehrman.fi/comp_rautavaara.htm Page de Fennica Gehrman] *{{En}} [http://www.fimic.fi/fimic/fimic.nsf/COMAA/52ECB2B53E027500C22574810035B45F?opendocument Centre d'Information sur la musique finlandaise Liste des œuvres] *{{Fr}} [http://musicologie.over-blog.com/ext/http://www.musicologie.org/Biographies/r/rautavaara.html Biographie, catalogue des œuvres, discographie] *{{En}} [http://www.naxos.com/person/Einojuhani_Rautavaara_24313/24313.htm Site de Naxos] [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Konpozitè finlandè opera]] [[Kategori:Nesans an oktòb 1928]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 2016]] hdoztr73yphgbpxj672bm741f7kdswc 856340 856339 2024-11-16T13:09:30Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/212851087|Einojuhani Rautavaara]] » 856340 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie2}}'''Einojuhani Rautavaara''' <small>([[Fichye:Speaker_Icon.svg|lien=Fichier:Speaker_Icon.svg|13x13px]]</small> <small>[//upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/1/14/Fi-Einojuhani_Rautavaara.ogg odyo] )</small>, fèt 9 oktòb 1928 nan Helsinki e li te mouri 27 jiyè 2016 nan menm vil la, se yon konpozitè finlandè. == Biyografi == Li te anseye nan Akademi Sibelius a pati 1966. Pami elèv li yo: Harri Ahmas, Esa-Pekka Salonen, Magnus Lindberg. Li te mouri nan Helsinki 27 jiyè 2016 <ref>{{Cite web|url=http://www.francemusique.fr/actu-musicale/mort-du-compositeur-finlandais-einojuhani-rautavaara-137201|title=Mort du compositeur finlandais Einojuhani Rautavaara|last=Victor Tribot Laspière|year=2016|website=France Musique|month=juillet|access-date=28 juillet 2016}}.</ref>. == Gwo travay == === Opera === * ''Apollo kont Marsyas'' (1970) * ''Lejann Sampo a'' (1974/1982) * ''Thomas'' (1982–1985) * ''Vincent'' (1986–1987) * ''Auringon talo'', (1989–1990) * ''Tietäjien lahja'', (1993–1994) * ''Aleksis Kivi'' (1995–1996) * ''Rasputin'' (2001-2003) === Senfoni === * Senfoni n 1 (1956/1988/2003) * Senfoni n 2 (1957/1984) * Senfoni n&amp;nbsp;3 (1961) * Senfoni n 4 : ''Arabescata'' (1962) * Senfoni n 5 (1985-1986) * Senfoni n&amp;nbsp;6 : ''Vincentiana'' (1992) * Senfoni n&amp;nbsp;7 : ''Angel of Light'' (1994) * Senfoni n&amp;nbsp;8 : ''Vwayaj la'' (1999) === Konsè === * Cello Concerto n 1 (1968) * ''Piano Concerto n&amp;nbsp;1'' (1969) * Konsè flit : ''Dans ak van yo'' (1973) * Konsè pou violon (1976–1977) * Konsè ògàn : ''Anonsyasyon'' (1976–1977) * ''Konsè pou doub bas : Angel of Dusk'' (1980) * ''Piano Concerto n&amp;nbsp;2'' (1989) * ''Piano Concerto n&amp;nbsp;3'' : ''Gift of Dreams'' (1998) * Harp Concerto (2000) * Klarinet Concerto (2001) * Konsè pou pèkisyon : ''Incantations'' (2008) * Cello Concerto n 2 : ''Vers orizon an'' (2008-9) === Travay koral === * ''Ludus verbalis'' op. 10 (Personalia; Temporalia; Qualitativa; Quantativa), kat moso pale pou koral melanje kat pati (1960) * Konsè pou soprano, koral ak òkès : ''Pitit fi lanmè a (Meren tytär)'' (1971) * ''Lapsimessu'', pou koral ak òkès timoun yo (1973) * ''On the Last Frontier'', fantasy pou koral ak òkès (1997) === Lòt travay pou òkès === [[Fichye:EinojuhaniRautavaara1950s.jpg|vignette| Einojuhani Rautavaara nan ane 1950 yo.]] * ''Praevariata'' (1957) * ''Modifye'' (1957) * ''Anadyomene: Adoration of Aphrodite'' (1968) * ''Cantus Arcticus'' (1972) * ''Angels and Visitations'' (1978) * ''Ostrobotnian Polska'' (1980) * ''Lintukoto'' (1995) * ''Autumn Gardens'' (1999) * ''Jaden Espas'' (2003) * ''Liv Vizyon'' (2003–2005) * ''Manhattan Trilogy'' (2003–2005) * ''Anvan ikon yo'' (2005) * ''A Tapestry of Life'' (2007) === Òkès kòd === * ''Pelimannit'' (1952/1972) * ''Suite pou kòd'' (1952) * ''Divètisman'' (1953) * ''Yon epitaf pou Béla Bartók'' (1955/1986) * ''Canto I'' (1960) * ''Canto II'' (1961) * ''Canto III'' (1972) * ''Balad pou gita ak strings'' (1973/1981) * ''Yon mit Finnish'' (1977) * ''Bird Gardens'' (1982) * ''Omaj a Liszt Ferenc'' (1989) * ''Canto IV'' (1992) * ''Selès Adagio'' (2000) * ''Nan kè limyè (Canto V)'' (2012) === Òkès kwiv === * ''A Requiem in our Time'' (1953) * ''Sotilasmessu'' (1968) * ''Lakou rekreyasyon pou Angels'' (1981) === Mizik chanm === * Quartèt kòd: ** String Quartet n 1 (1952) ** String Quartet n 2 (1958) ** String Quartet n 3 (1965) ** String Quartet n 4 (1975) * Oktè van (1962) * Sonata klarinèt (1969) * Sonat violoncelle: ** Cello Sonata n 1 (1972–1973/2001) ** Cello Sonata n 2 (1991) * ''Ballade'', pou gita ak strings (1973/1981) * Sonat pou flit ak gita (1975) * ''Serenades of the Unicorn'', pou gita (1977) * ''Monologues of the Unicorn'', pou gita (1980) * Quintet String: ''Unknown Heavens'' (1997) * ''Hymnus'', pou twonpèt ak ògàn (1998) * ''Lost Landscapes'', pou violon ak pyano (2005) * ''April Lines'', pou violon ak pyano (2006) * ''The Last Runo'', pou Quintet flit (2007) * ''Summer Thoughts'', pou violon ak pyano (2008) === Zèv pou pyano === * ''Twa prelid simetrik'' (1949-50) * ''Ikon'' (1955) * ''Prelid'' (1956) * ''Partita'' (1956–8) * ''Etid'' (1969) * Sonat pyano: ** Sonata pyano n 1 : ''Christus und die Fischer'' (1969) ** Sonata pyano n 2 : ''The Fire Sermon'' (1970) * Mizik pyano n 1 (1976) * Mizik pyano n 2 (1976) * ''Narcissus'' (2001) * ''Pasyone'' (2003) * ''Fuoco'' (2007) === Travay pou koral === * ''Ludus verbalis'', motèt pou koral (1960) * ''Praktisch Deutsch'', motèt pou koral (1969) * ''True & False Unicorn'', kantata (1971/2000) * ''Vigilia'', pou koral ak solis (1971–1972/1996) * ''Elämän kirja'', suite koral (1972) * ''Lorca Suite'', pou koral timoun (1973) * ''Morsian'', chante koral (1975) * ''Lähtö'', chante koral (1975) * ''Summer Night (Sommarnatten)'', chante koral (1975) * ''Magnificat'', mas koral (1979) * ''Nirvana Dharma'', pou koral, soprano, ak flit (1979) * ''Katedralen'', pou koral ak solis (1982) * ''Legenda'', pou koral gason (1985) * ''Cancion de nuestro tiempo'', chorale suite (1993) * ''Die erste Elegie'', chante koral (1993) * ''Och glädjen den dansar'', chante koral (1993) * ''Halavan himmeän alla'', chante koral (1998) * ''Nou fèt la Joyful's'', pou koral (2008) === Travay pou vwa solis === * ''Twa sonèt Shakespeare'' (1951/2005) * ''Pyhiä päiviä'' (1953) * ''Senk sonèt pou Orpheus'' (1955–56/1960) * ''Die Liebenden'' (1958–1959/1964) * ''Guds väg'' (1964/2003) * ''Matka'' (1977) * ''Maailman uneen'' (1972–1982) * ''Mwen min älsklings trädgård'' (1983–87) * ''Eingang'', pou soprano ak katòt kòd (2009) == Pri == * Pri Sibelius Wihuri a, 1965 == Referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == {{Liens}} *{{En}} [http://www.fennicagehrman.fi/comp_rautavaara.htm Page de Fennica Gehrman] *{{En}} [http://www.fimic.fi/fimic/fimic.nsf/COMAA/52ECB2B53E027500C22574810035B45F?opendocument Centre d'Information sur la musique finlandaise Liste des œuvres] *{{Fr}} [http://musicologie.over-blog.com/ext/http://www.musicologie.org/Biographies/r/rautavaara.html Biographie, catalogue des œuvres, discographie] *{{En}} [http://www.naxos.com/person/Einojuhani_Rautavaara_24313/24313.htm Site de Naxos] [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Konpozitè finlandè opera]] [[Kategori:Nesans an oktòb 1928]] [[Kategori:Lanmò an jiyè 2016]] 14tmi09wp6jl178xjmim8nsxn541mml Kategori:Paj ki itilize P443 14 93969 856341 2024-11-16T13:10:48Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856341 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Kategori:Paj ki itilize P5226 14 93970 856342 2024-11-16T13:11:06Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856342 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Kategori:Paj ki itilize P3192 14 93971 856343 2024-11-16T13:11:19Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856343 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Kategori:Paj ki itilize P8591 14 93972 856344 2024-11-16T13:11:29Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856344 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Kategori:Paj ki itilize P5359 14 93973 856345 2024-11-16T13:11:47Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856345 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Kategori:Paj ki itilize P9324 14 93974 856346 2024-11-16T13:11:57Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856346 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Kategori:Paj ki itilize P2180 14 93975 856347 2024-11-16T13:12:08Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856347 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Lit kont koripsyon 0 93976 856353 2024-11-16T13:27:11Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/215383386|Lutte contre la corruption]] » 856353 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Say_no_to_bribes_in_Chipata,_Zambia.jpg|vignette| " Di non koripsyon », Chipata, [[Zanbi]]]] '''Lit kont koripsyon''' (oswa '''lit anti-koripsyon''' ) gen ladan aktivite ki opoze oswa anpeche [[koripsyon]]. Menm jan koripsyon an pran plizyè fòm, efò kont koripsyon yo varye nan dimansyon ak estrateji<ref>{{article|nom=Lehtinen|prénom=Jere|nom2=Locatelli|prénom2=Giorgio|nom3=Sainati|prénom3=Tristano|nom4=Artto|prénom4=Karlos|nom5=Evans|prénom5=Barbara|date=2022-05-01|titre=Le grand défi : Mesures anti-corruption efficaces dans les projets|url=https:// www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0263786322000576|journal=International Journal of Project Management|langue=en|volume=40|numéro=4|pages=347–361|doi=10.1016/j.ijproman.2022.04. 003|issn=0263-7863}}</ref>. Yon distenksyon jeneral ant mezi prevantif ak reyaktif pafwa fè. Nan yon kad konsa, otorite envestigasyon yo ak tantativ yo pou dekouvri pratik koripsyon ta dwe konsidere kòm reyaktif, tandiske edikasyon sou enpak negatif koripsyon oswa pwogram [[Conformité réglementaire|konfòmite]] konpayi entèn yo klase kòm premye a. == Nòt ak referans == {{Referans}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Batay kont koripsyon]] [[Kategori:Lit kont koripsyon]] pqdzp8pmgay27dq7fbxwow7nhbmafny 856354 856353 2024-11-16T13:27:33Z Kitanago 19629 856354 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Say_no_to_bribes_in_Chipata,_Zambia.jpg|vignette| " Di non koripsyon », Chipata, [[Zanbi]]]] '''Lit kont koripsyon''' (oswa '''lit anti-koripsyon''' ) gen ladan aktivite ki opoze oswa anpeche [[koripsyon]]. Menm jan koripsyon an pran plizyè fòm, efò kont koripsyon yo varye nan dimansyon ak estrateji<ref>{{atik|nom=Lehtinen|prénom=Jere|nom2=Locatelli|prénom2=Giorgio|nom3=Sainati|prénom3=Tristano|nom4=Artto|prénom4=Karlos|nom5=Evans|prénom5=Barbara|date=2022-05-01|titre=Le grand défi : Mesures anti-corruption efficaces dans les projets|url=https:// www.sciencedirect.com/science/article/pii/S0263786322000576|journal=International Journal of Project Management|langue=en|volume=40|numéro=4|pages=347–361|doi=10.1016/j.ijproman.2022.04. 003|issn=0263-7863}}</ref>. Yon distenksyon jeneral ant mezi prevantif ak reyaktif pafwa fè. Nan yon kad konsa, otorite envestigasyon yo ak tantativ yo pou dekouvri pratik koripsyon ta dwe konsidere kòm reyaktif, tandiske edikasyon sou enpak negatif koripsyon oswa pwogram [[Conformité réglementaire|konfòmite]] konpayi entèn yo klase kòm premye a. == Nòt ak referans == {{Referans}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Batay kont koripsyon]] [[Kategori:Lit kont koripsyon]] rj0t1fiatzrhsay97qm4tlcecr7s80r Michele Reverdy 0 93977 856356 2024-11-16T13:55:36Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/211690618|Michèle Reverdy]] » 856356 wikitext text/x-wiki {{infobox biographie2|charte=compositeur}}'''Michèle Reverdy''' se yon konpozitè fransè ki fèt 12 desanm 1943 nan Alexandria ( [[Ejip]] ) <ref>{{Cite web|url=https://www.nachschlage.net/search/kdg/Michele+Reverdy/937.html|title=Michèle Reverdy|date=|website=nachschlage.net, KDG – Komponisten der Gegenwart|language=|access-date=09/03/2019}}</ref> e li se pwofesè onorè analiz ak òkestrasyon nan [[Konsèvatwa nasyonal siperyè mizik ak dans nan Pari]]. Li se otè swasannkenz zèv ki soti nan moso pou enstriman solis pou opera ak mizik senfonik. == Biyografi == Michèle Reverdy te etidye mizik nan [[Konsèvatwa nasyonal siperyè mizik ak dans nan Pari|Konsèvatwa Pari]]. Se la li te frekante klas Olivier Messiaen ak Claude Ballif, e li te jwenn premye pri li nan kontrepwen, analiz ak konpozisyon <ref>{{Cite web|url=https://www.klincksieck.com/contributeur/michele-reverdy|title=Michèle Reverdy|date=|website=[[Klincksieck]]|language=|access-date=09/03/2019}}</ref>. Ant 1979 ak 1981, li te yon rezidan nan Casa de Velázquez <ref>{{Cite web|url=https://www.casadevelazquez.org/creation-artistique/annuaire-des-membres-et-des-anciens-membres|title=Annuaire des membres et des anciens membres|date=|website=[[Casa de Velázquez]]|language=|access-date=2019-03-09}}</ref>[[Madrid|.]] Soti 1983 rive 2009, li te pwofesè analiz ak òkestrasyon nan Konsèvatwa Pari a <ref>{{Cite web|url=https://archivesetmanuscrits.bnf.fr/ark:/12148/cc1062494|title=Fonds Reverdy, Michèle|date=|website=[[Bibliothèque nationale de France]] - Archives et manuscrits|language=|access-date=09/03/2019}}</ref> . == Nòt ak referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == {{liens}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Nesans an desanm 1943]] ggqq62leeqatadnl9wb1817hd3bu3uy 856357 856356 2024-11-16T13:56:21Z Kitanago 19629 856357 wikitext text/x-wiki {{infobox Biographie2|charte=compositeur}}'''Michèle Reverdy''' se yon konpozitè fransè ki fèt 12 desanm 1943 nan Alexandria ( [[Ejip]] ) <ref>{{Cite web|url=https://www.nachschlage.net/search/kdg/Michele+Reverdy/937.html|title=Michèle Reverdy|date=|website=nachschlage.net, KDG – Komponisten der Gegenwart|language=|access-date=09/03/2019}}</ref> e li se pwofesè onorè analiz ak òkestrasyon nan [[Konsèvatwa nasyonal siperyè mizik ak dans nan Pari]]. Li se otè swasannkenz zèv ki soti nan moso pou enstriman solis pou opera ak mizik senfonik. == Biyografi == Michèle Reverdy te etidye mizik nan [[Konsèvatwa nasyonal siperyè mizik ak dans nan Pari|Konsèvatwa Pari]]. Se la li te frekante klas Olivier Messiaen ak Claude Ballif, e li te jwenn premye pri li nan kontrepwen, analiz ak konpozisyon <ref>{{Cite web|url=https://www.klincksieck.com/contributeur/michele-reverdy|title=Michèle Reverdy|date=|website=[[Klincksieck]]|language=|access-date=09/03/2019}}</ref>. Ant 1979 ak 1981, li te yon rezidan nan Casa de Velázquez <ref>{{Cite web|url=https://www.casadevelazquez.org/creation-artistique/annuaire-des-membres-et-des-anciens-membres|title=Annuaire des membres et des anciens membres|date=|website=[[Casa de Velázquez]]|language=|access-date=2019-03-09}}</ref>[[Madrid|.]] Soti 1983 rive 2009, li te pwofesè analiz ak òkestrasyon nan Konsèvatwa Pari a <ref>{{Cite web|url=https://archivesetmanuscrits.bnf.fr/ark:/12148/cc1062494|title=Fonds Reverdy, Michèle|date=|website=[[Bibliothèque nationale de France]] - Archives et manuscrits|language=|access-date=09/03/2019}}</ref> . == Nòt ak referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == {{liens}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Nesans an desanm 1943]] 2ikkhik8u8ejplkptwvqc0q6zwcfwaq Senfoni No 6 Rautavaara 0 93978 856358 2024-11-16T14:27:20Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/215000353|Symphonie no 6 de Rautavaara]] » 856358 wikitext text/x-wiki {{sous-titre|''Vincentiana''}} '''''Senfoni n 6''''' ki gen soutit ''Vincentiana'' te ekri pa konpozitè [[Fenlann|finlandè]] [[Einojuhani Rautavaara]] an 1992. An 1986-1987, Einojuhani Rautavaara te ekri yon opera, ''{{Lien|Vincent (opéra)|lang=en|trad=Vincent (opera)|texte=Vincent}}'', ki baze sou evènman diferan nan lavi pent [[Vincent van Gogh]]. Senfoni a sèvi ak anpil nan tèm yo nan opera a. Konpozitè a te ajoute yon sentèz nan òkès la. Rautavaara melanje entèvansyon yo nan sentèz la ak rapsodi kazi-ton ak pasaj nan vyolans ekstrèm lè l sèvi avèk [[dodekafonism]]. == Referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == * [https://core.musicfinland.fi/works/sinfonia-6-4ef85bce-ad13-498a-b517-60d62d18dab4 ''Senfoni'' n 6] sou musicfinland.fi * [http://unsungsymphonies.blogspot.com/2010/09/vincentiana-two-and-half-van-gogh.html Atik sou Senfoni n 6 Rautavaara] (aksede 4 desanm 2015 ) [[Kategori:Vincent van Gogh]] 6ypuuhs3yh57yuqyxlm5asa4hhi7x25 856359 856358 2024-11-16T14:28:20Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/215000353|Symphonie no 6 de Rautavaara]] » 856359 wikitext text/x-wiki {{sous-titre|''Vincentiana''}} '''''Senfoni n 6''''' ki gen soutit ''Vincentiana'' te ekri pa konpozitè [[Fenlann|finlandè]] [[Einojuhani Rautavaara]] an 1992. An 1986-1987, Einojuhani Rautavaara te ekri yon opera, ''{{Lien|Vincent (opéra)|lang=en|trad=Vincent (opera)|texte=Vincent}}'', ki baze sou evènman diferan nan lavi pent [[Vincent van Gogh]]. Senfoni a sèvi ak anpil nan tèm yo nan opera a. Konpozitè a te ajoute yon sentèz nan òkès la. Rautavaara melanje entèvansyon yo nan sentèz la ak rapsodi kazi-ton ak pasaj nan vyolans ekstrèm lè l sèvi avèk [[dodekafonism]]. == Mouvman == Senfoni a gen ladan l kat mouvman: # ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'' (''Tähtiyö'', ''Starry Night'', apeprè 19 minit, ki rapèl penti pent la) # ''Les Corbeaux'' ( ''Varikset'', ''Kòk yo'', apeprè 6 minit, ki rapèl penti ''jaden ble ak kòk'' ) # ''[[Saint-Rémy-de-Provence|Saint-Rémy]]'' (apeprè 7 minit 30) # ''Apoteoz'' ( ''Apoteoz'', apeprè 8 minit 30) == Dosye == * Helsinki Philharmonic Orchestra, [[Max Pommer]] (dir.), Ondine. == Referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == * [https://core.musicfinland.fi/works/sinfonia-6-4ef85bce-ad13-498a-b517-60d62d18dab4 ''Senfoni'' n 6] sou musicfinland.fi * [http://unsungsymphonies.blogspot.com/2010/09/vincentiana-two-and-half-van-gogh.html Atik sou Senfoni n 6 Rautavaara] (aksede 4 desanm 2015 ) [[Kategori:Vincent van Gogh]] 7fzvh8f1geqfd90kjdxmo44babcrvma 856361 856359 2024-11-16T14:30:20Z Kitanago 19629 856361 wikitext text/x-wiki {{sous-titre|''Vincentiana''}} '''''Senfoni n 6''''' ki gen soutit ''Vincentiana'' te ekri pa konpozitè [[Fenlann|finlandè]] [[Einojuhani Rautavaara]] an 1992. An 1986-1987, Einojuhani Rautavaara te ekri yon opera, ''{{Lien|Vincent (opera)|lang=en|trad=Vincent (opera)|texte=Vincent}}'', ki baze sou evènman diferan nan lavi pent [[Vincent van Gogh]]. Senfoni a sèvi ak anpil nan tèm yo nan opera a. Konpozitè a te ajoute yon sentèz nan òkès la. Rautavaara melanje entèvansyon yo nan sentèz la ak rapsodi kazi-ton ak pasaj nan vyolans ekstrèm lè l sèvi avèk [[dodekafonism]]. == Mouvman == Senfoni a gen ladan l kat mouvman: # ''[[Nuit zetwal (1889)|Nuit zetwal]]'' (''Tähtiyö'', ''Starry Night'', apeprè 19 minit, ki rapèl penti pent la) # ''Les Corbeaux'' ( ''Varikset'', ''Kòk yo'', apeprè 6 minit, ki rapèl penti ''jaden ble ak kòk'' ) # ''[[Saint-Rémy-de-Provence|Saint-Rémy]]'' (apeprè 7 minit 30) # ''Apoteoz'' ( ''Apoteoz'', apeprè 8 minit 30) == Dosye == * Helsinki Philharmonic Orchestra, [[Max Pommer]] (dir.), Ondine. == Referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == * [https://core.musicfinland.fi/works/sinfonia-6-4ef85bce-ad13-498a-b517-60d62d18dab4 ''Senfoni'' n 6] sou musicfinland.fi * [http://unsungsymphonies.blogspot.com/2010/09/vincentiana-two-and-half-van-gogh.html Atik sou Senfoni n 6 Rautavaara] (aksede 4 desanm 2015 ) [[Kategori:Vincent van Gogh]] 4ta5yh8dz4hk20edyppzl7v0rqxna2k Gloria Coates 0 93979 856362 2024-11-16T14:33:12Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/213562354|Gloria Coates]] » 856362 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie2|charte=compositeur|image=Maximiliano de Brito, Gloria Coates, Renato Mismetti, in Bayreuth (cropped).jpg|légende=Gloria Coates en 2014.}}'''Gloria Coates''', fèt nan [[Wausau, Wisconsin|Wausau]] ( [[Wiskonnsin|Wisconsin]] ) 10 oktòb 1933 e li te mouri 19 out 2023 nan Munich ( Bavaria )<ref>{{es}} [https://www.plateamagazine.com/noticias/15543-fallece-la-compositora-gloria-coates-a-los-89-anos « Fallece la compositora Gloria Coates a los 89 años »], ''Platea Magazine'', 19 août 2023.</ref>,<ref>{{en}} [https://5against4.com/2023/08/19/gloria-coates-1933-2023/ « Gloria Coates, 1933-2023 »], 5against4.com, 19 août 2023.</ref>, se yon konpozitè Ameriken. == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] gyvtzzj0vcvpdjhk20bhymn7do0q7y1 856363 856362 2024-11-16T14:35:23Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/213562354|Gloria Coates]] » 856363 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie2|charte=compositeur|image=Maximiliano de Brito, Gloria Coates, Renato Mismetti, in Bayreuth (cropped).jpg|légende=Gloria Coates en 2014.}}'''Gloria Coates''', fèt nan [[Wausau, Wisconsin|Wausau]] ( [[Wiskonnsin|Wisconsin]] ) 10 oktòb 1933 e li te mouri 19 out 2023 nan Munich ( Bavaria )<ref>{{es}} [https://www.plateamagazine.com/noticias/15543-fallece-la-compositora-gloria-coates-a-los-89-anos « Fallece la compositora Gloria Coates a los 89 años »], ''Platea Magazine'', 19 août 2023.</ref>,<ref>{{en}} [https://5against4.com/2023/08/19/gloria-coates-1933-2023/ « Gloria Coates, 1933-2023 »], 5against4.com, 19 août 2023.</ref>, se yon konpozitè Ameriken. == Nòt ak referans == {{Referans}}{{Liens}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Nesans an oktòb 1933]] [[Kategori:Atis Tzadik]] [[Kategori:Lanmò an 2023]] 2oi0ryv6a8gb89fnzlg0eqjbjj50dgz 856364 856363 2024-11-16T14:38:05Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/213562354|Gloria Coates]] » 856364 wikitext text/x-wiki {{Infobox Biographie2|charte=compositeur|image=Maximiliano de Brito, Gloria Coates, Renato Mismetti, in Bayreuth (cropped).jpg|légende=Gloria Coates en 2014.}}'''Gloria Coates''', fèt nan [[Wausau, Wisconsin|Wausau]] ( [[Wiskonnsin|Wisconsin]] ) 10 oktòb 1933 e li te mouri 19 out 2023 nan Munich ( Bavaria )<ref>{{es}} [https://www.plateamagazine.com/noticias/15543-fallece-la-compositora-gloria-coates-a-los-89-anos « Fallece la compositora Gloria Coates a los 89 años »], ''Platea Magazine'', 19 août 2023.</ref>,<ref>{{en}} [https://5against4.com/2023/08/19/gloria-coates-1933-2023/ « Gloria Coates, 1933-2023 »], 5against4.com, 19 août 2023.</ref>, se yon konpozitè Ameriken. == Biyografi == Gloria Coates te etidye mizik nan [[Inivèsite Leta Louisiana]] ak Otto Luening, nan Columbia University [[Nouyòk|New York]] ak {{Lien|Jack Beeson|lang=en}} epi, depi [[1962 (almanak gregoryen)|1962]], nan Mozarteum nan Salzburg (ak nan leson prive) ak Alexandre Tcherepnin. Soti nan [[1969 (almanak gregoryen)|1969]], li te divize ant Etazini ak [[Ewòp]], yo te baze nan [[Munich]]. == Nòt ak referans == {{Referans}} == Lyen ekstèn == * {{En}} [http://home.wanadoo.nl/eli.ichie/coates.html Lòt sit] * {{En}} [http://www.naxos.com/composerinfo/Gloria_Coates/23504.htm Gloria Coates (biographie, discographie)] sou sit editè diskografik [[Naxos (label)|Naxos]] {{Liens}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Nesans an oktòb 1933]] [[Kategori:Atis Tzadik]] [[Kategori:Lanmò an 2023]] hp4rru5jhetmo7ruadac3luccfiz5ax Kategori:Paj ki itilize P865 14 93980 856365 2024-11-16T14:56:58Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856365 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Kategori:Paj ki itilize P6091 14 93981 856366 2024-11-16T14:57:22Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori yon pwopriyete}} " 856366 wikitext text/x-wiki {{Kategori yon pwopriyete}} 6kt630uq9qbt3m2blhq5zh6ftm5nla1 Henri Dutilleux 0 93982 856371 2024-11-16T15:26:13Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/219072155|Henri Dutilleux]] » 856371 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Henri Dutilleux|nom autre=|image=HD ©Guy Vivien.jpg|légende=Henri Dutilleux photographié par Guy Vivien|surnom=|nom de naissance=Henri Paul Julien Dutilleux|date de naissance={{Date de naissance|22|janvier|1916|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Angers]] ([[Maine-et-Loire]])|date de décès={{Date de décès|22|mai|2013|22|janvier|1916|en musique classique}}|lieu de décès={{4e arrondissement de Paris}}|activité principale=[[Compositeur]], [[pédagogue]]|tessiture=|style=[[Musique savante]] des périodes [[musique moderne|moderne]] et [[musique contemporaine|contemporaine]]|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=[[Gérard Billaudot Éditeur|Éditions Billaudot]]|formation=[[Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris|Conservatoire de Paris]]|maîtres=|enseignement=[[École normale de musique de Paris]], [[Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris|Conservatoire de Paris]], [[Festival de Tanglewood]]|élèves=|ascendants=|conjoints=[[Geneviève Joy]]|descendants=|famille=|récompenses={{1er}} Grand prix de Rome ([[1938 en musique classique|1938]])<br />Grand prix national de la musique ([[1967 en musique classique|1967]])<br /> Médaille de vermeil de la Ville de Paris ([[1985 en musique classique|1985]])<br />[[Prix Ernst von Siemens]] ([[2005 en musique classique|2005]])|distinctions=[[Liste des grands-croix de la Légion d'honneur|Grand-croix de la Légion d'honneur]] ([[2004 en musique|2004]])|web=|œuvres=''[[Symphonie no 2 de Dutilleux|Symphonie {{numéro|2}} « Le Double »]]'' ([[1959 en musique classique|1959]])<br />''[[Métaboles]]'' ([[1965 en musique classique|1965]])<br />''[[Tout un monde lointain…]]'' ([[1970 en musique classique|1970]])<br />''[[Timbres, espace, mouvement]]'' ou ''La Nuit Étoilée'' ([[1978 en musique classique|1978]])<br />''[[The Shadows of Time]]''([[1997 en musique classique|1997]])|répertoire=}}'''Henri Dutilleux''' se yon [[konpozitè]] [[Frans|fransè]] nan [[mizik savan]] nan peryòd mizikal [[Mizik modèn|modèn]] ak [[Mizik kontanporèn|kontanporen]], fèt 22 janvye 1916 nan Angers e li te mouri 22 me 2013 nan 4yèm awondisman Pari.<ref>[https://deces.matchid.io/id/n6Ry2grm9WE1 Relevé des fichiers de l'Insee]</ref> == Biyografi == == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Lanmò an me 2013]] hrveyq0298fx86gngr3nonbbvzysdpa 856372 856371 2024-11-16T15:26:46Z Kitanago 19629 856372 wikitext text/x-wiki {{Infobox|charte=musique classique|nom=Henri Dutilleux|nom autre=|image=HD ©Guy Vivien.jpg|légende=Henri Dutilleux photographié par Guy Vivien|surnom=|nom de naissance=Henri Paul Julien Dutilleux|date de naissance={{Date de naissance|22|janvier|1916|en musique classique}}|lieu de naissance=[[Angers]] ([[Maine-et-Loire]])|date de décès={{Date de décès|22|mai|2013|22|janvier|1916|en musique classique}}|lieu de décès={{4e arrondissement de Paris}}|activité principale=[[Compositeur]], [[pédagogue]]|tessiture=|style=[[Musique savante]] des périodes [[musique moderne|moderne]] et [[musique contemporaine|contemporaine]]|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=[[Gérard Billaudot Éditeur|Éditions Billaudot]]|formation=[[Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris|Conservatoire de Paris]]|maîtres=|enseignement=[[École normale de musique de Paris]], [[Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris|Conservatoire de Paris]], [[Festival de Tanglewood]]|élèves=|ascendants=|conjoints=[[Geneviève Joy]]|descendants=|famille=|récompenses={{1er}} Grand prix de Rome ([[1938 en musique classique|1938]])<br />Grand prix national de la musique ([[1967 en musique classique|1967]])<br /> Médaille de vermeil de la Ville de Paris ([[1985 en musique classique|1985]])<br />[[Prix Ernst von Siemens]] ([[2005 en musique classique|2005]])|distinctions=[[Liste des grands-croix de la Légion d'honneur|Grand-croix de la Légion d'honneur]] ([[2004 en musique|2004]])|web=|œuvres=''[[Symphonie no 2 de Dutilleux|Symphonie {{numéro|2}} « Le Double »]]'' ([[1959 en musique classique|1959]])<br />''[[Métaboles]]'' ([[1965 en musique classique|1965]])<br />''[[Tout un monde lointain…]]'' ([[1970 en musique classique|1970]])<br />''[[Timbres, espace, mouvement]]'' ou ''La Nuit Étoilée'' ([[1978 en musique classique|1978]])<br />''[[The Shadows of Time]]''([[1997 en musique classique|1997]])|répertoire=}}'''Henri Dutilleux''' se yon [[konpozitè]] [[Frans|fransè]] nan [[mizik savan]] nan peryòd mizikal [[Mizik modèn|modèn]] ak [[Mizik kontanporèn|kontanporen]], fèt 22 janvye 1916 nan Angers e li te mouri 22 me 2013 nan 4yèm awondisman Pari.<ref>[https://deces.matchid.io/id/n6Ry2grm9WE1 Relevé des fichiers de l'Insee]</ref> == Biyografi == == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Lanmò an me 2013]] me62lkdjh2gf9h8n577nn45dg6dt62l 856373 856372 2024-11-16T15:27:37Z Kitanago 19629 856373 wikitext text/x-wiki {{Infobox|charte=musique classique|}} '''Henri Dutilleux''' se yon [[konpozitè]] [[Frans|fransè]] nan [[mizik savan]] nan peryòd mizikal [[Mizik modèn|modèn]] ak [[Mizik kontanporèn|kontanporen]], fèt 22 janvye 1916 nan Angers e li te mouri 22 me 2013 nan 4yèm awondisman Pari.<ref>[https://deces.matchid.io/id/n6Ry2grm9WE1 Relevé des fichiers de l'Insee]</ref> == Biyografi == == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] [[Kategori:Lanmò an me 2013]] 3mlnma1734qo60c8k324rsuhqcsin63 Kategori:Paj ki itilize P1801 14 93983 856374 2024-11-16T15:28:08Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{kategori yon pwopriyete}} " 856374 wikitext text/x-wiki {{kategori yon pwopriyete}} iolp85gdz69o8pxx123lkm762a7rdtk Valéry Aubertin 0 93984 856375 2024-11-16T15:31:28Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/191029312|Valéry Aubertin]] » 856375 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Valéry Aubertin|nom autre=|image=|légende=|surnom=|nom de naissance=|date de naissance=3 juin 1970|lieu de naissance=[[Lagny-sur-Marne]] {{France}}|date de décès=|lieu de décès=|activité principale=[[organiste]], [[compositeur]], [[chef de chœur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=[[conservatoire à rayonnement régional d'Aubervilliers|Conservatoire d'Aubervilliers]], [[Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris|Conservatoire national supérieur de musique de Paris]]|maîtres=Michèle Guyard, [[Brigitte François-Sappey]], [[Rémy Stricker]], [[Jacques Charpentier (compositeur)|Jacques Charpentier]], [[Gérard Grisey]]|enseignement=[[Conservatoire à rayonnement départemental du Val Maubuée]]|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Valéry Aubertin''' se yon òganis, konpozitè [[Frans|fransè]] ak direktè koral. Li te fèt nan Lagny-sur-Marne 3 jen 1970. == Biyografi == Li te elèv nan klas òg Michèle Guyard nan konsèvatwa Aubervilliers, li te fini etid li ak yon premye pri nan ògàn ak yon premye pri nan fòmasyon mizik <ref name="cv">[http://anguelos.free.fr/aubertin/aubertincv.html Curriculum vitæ de Valéry Aubertin] </ref>. r5pa1qmsza9pzidd5tus21csir6y0ra 856377 856375 2024-11-16T15:32:54Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/191029312|Valéry Aubertin]] » 856377 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musique classique (personnalité)|charte=classique|nom=Valéry Aubertin|nom autre=|image=|légende=|surnom=|nom de naissance=|date de naissance=3 juin 1970|lieu de naissance=[[Lagny-sur-Marne]] {{France}}|date de décès=|lieu de décès=|activité principale=[[organiste]], [[compositeur]], [[chef de chœur]]|tessiture=|style=|genre=|activités autres=|lieux d'activité=|années actives=|collaborations=|éditeurs=|formation=[[conservatoire à rayonnement régional d'Aubervilliers|Conservatoire d'Aubervilliers]], [[Conservatoire national supérieur de musique et de danse de Paris|Conservatoire national supérieur de musique de Paris]]|maîtres=Michèle Guyard, [[Brigitte François-Sappey]], [[Rémy Stricker]], [[Jacques Charpentier (compositeur)|Jacques Charpentier]], [[Gérard Grisey]]|enseignement=[[Conservatoire à rayonnement départemental du Val Maubuée]]|élèves=|ascendants=|conjoints=|descendants=|famille=|récompenses=|distinctions=|web=|œuvres=|répertoire=|scènes=}}'''Valéry Aubertin''' se yon òganis, konpozitè [[Frans|fransè]] ak direktè koral. Li te fèt nan Lagny-sur-Marne 3 jen 1970. == Biyografi == Li te elèv nan klas òg Michèle Guyard nan konsèvatwa Aubervilliers, li te fini etid li ak yon premye pri nan ògàn ak yon premye pri nan fòmasyon mizik <ref name="cv">[http://anguelos.free.fr/aubertin/aubertincv.html Curriculum vitæ de Valéry Aubertin] </ref>. == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Konpozitè fransè XXe syèk]] 41x87udi8pol2o1glmwi0v91ndyq4wg 856378 856377 2024-11-16T15:34:07Z Kitanago 19629 856378 wikitext text/x-wiki {{Infobox|charte=musique classique}} '''Valéry Aubertin''' se yon òganis, konpozitè [[Frans|fransè]] ak direktè koral. Li te fèt nan Lagny-sur-Marne 3 jen 1970. == Biyografi == Li te elèv nan klas òg Michèle Guyard nan konsèvatwa Aubervilliers, li te fini etid li ak yon premye pri nan ògàn ak yon premye pri nan fòmasyon mizik <ref name="cv">[http://anguelos.free.fr/aubertin/aubertincv.html Curriculum vitæ de Valéry Aubertin] </ref>. == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Konpozitè fransè XXe syèk]] ohksefxkep1r8o06nqzetehiygpkooy Michel Sardou 0 93985 856380 2024-11-16T15:45:23Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/220218744|Michel Sardou]] » 856380 wikitext text/x-wiki '''Michel Sardou''' {{MSAPI|miʃɛl saʁdu}} <ref group="N">[[Prononciation du français|Prononciation]] en [[français de France]] [[Français standard|standardisé]] [[Transcription phonétique|retranscrite]] selon la [[Alphabet phonétique international|norme API]]. </ref>{{Pwononsyasyon|Fr-Michel Sardou.oga}}, fèt 26 janviye 1947 [[Pari]], se yon [[chantè]] [[Frans|fransè]] ak [[aktè]]. Nan prèske swasant ane karyè li, diskografi Michel Sardou a gen ladan l {{Unité|26|[[Albòm estidyo|albòm estidyo]]}} ak {{Unité|20|[[Albòm live|albòm live]]}}, pote ansanm yon total plis pase {{Unité|350|chanson}}. Li te resevwa tou senk prim Victoires de la Musique. An 2017, lavant li yo te estime a plis pase {{Unité|100|milyon}} disk<ref>{{Lien brisé|titre=Michel Sardou en concert|périodique=Nostalgie.fr|date=8 décembre 2016|lire en ligne=http://www.nostalgie.fr/artistes/michel-sardou/concerts-michel-sardou-en-concert-343117|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}}<ref>{{Article|titre=Michel Sardou annonce qu’il va arrêter de chanter|date=26 mai 2017|périodique=Sud Ouest|lire en ligne=http://www.sudouest.fr/2017/05/26/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-3479829-4691.php|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}} <ref>{{Lien brisé|titre=Michel Sardou annonce qu'il va arrêter de chanter|périodique=Le Parisien|date=26 mai 2017|lire en ligne=http://www.leparisien.fr/flash-actualite-culture/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-26-05-2017-6985656.php|consulté le=2017-10-22}}</ref>, ki klase l pami pi gwo vandè disk fransè. == Biyografi == == Nòt ak referans == === Nòt === {{Referans}} === Referans === == Apendis ==  {{Autres projets|commons=Category:Michel Sardou|wikiquote=Michel Sardou}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] tnjzospis6g5cdwh4on4prwbwpbjk46 856381 856380 2024-11-16T15:46:16Z Kitanago 19629 /* Nòt */ 856381 wikitext text/x-wiki '''Michel Sardou''' {{MSAPI|miʃɛl saʁdu}} <ref group="N">[[Prononciation du français|Prononciation]] en [[français de France]] [[Français standard|standardisé]] [[Transcription phonétique|retranscrite]] selon la [[Alphabet phonétique international|norme API]]. </ref>{{Pwononsyasyon|Fr-Michel Sardou.oga}}, fèt 26 janviye 1947 [[Pari]], se yon [[chantè]] [[Frans|fransè]] ak [[aktè]]. Nan prèske swasant ane karyè li, diskografi Michel Sardou a gen ladan l {{Unité|26|[[Albòm estidyo|albòm estidyo]]}} ak {{Unité|20|[[Albòm live|albòm live]]}}, pote ansanm yon total plis pase {{Unité|350|chanson}}. Li te resevwa tou senk prim Victoires de la Musique. An 2017, lavant li yo te estime a plis pase {{Unité|100|milyon}} disk<ref>{{Lien brisé|titre=Michel Sardou en concert|périodique=Nostalgie.fr|date=8 décembre 2016|lire en ligne=http://www.nostalgie.fr/artistes/michel-sardou/concerts-michel-sardou-en-concert-343117|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}}<ref>{{Article|titre=Michel Sardou annonce qu’il va arrêter de chanter|date=26 mai 2017|périodique=Sud Ouest|lire en ligne=http://www.sudouest.fr/2017/05/26/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-3479829-4691.php|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}} <ref>{{Lien brisé|titre=Michel Sardou annonce qu'il va arrêter de chanter|périodique=Le Parisien|date=26 mai 2017|lire en ligne=http://www.leparisien.fr/flash-actualite-culture/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-26-05-2017-6985656.php|consulté le=2017-10-22}}</ref>, ki klase l pami pi gwo vandè disk fransè. == Biyografi == == Nòt ak referans == === Nòt === {{Referans|group=N}} === Referans === == Apendis ==  {{Autres projets|commons=Category:Michel Sardou|wikiquote=Michel Sardou}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] d4egi1r1f5lgpzntl42arxt93th30qz 856382 856381 2024-11-16T15:46:29Z Kitanago 19629 /* Referans */ 856382 wikitext text/x-wiki '''Michel Sardou''' {{MSAPI|miʃɛl saʁdu}} <ref group="N">[[Prononciation du français|Prononciation]] en [[français de France]] [[Français standard|standardisé]] [[Transcription phonétique|retranscrite]] selon la [[Alphabet phonétique international|norme API]]. </ref>{{Pwononsyasyon|Fr-Michel Sardou.oga}}, fèt 26 janviye 1947 [[Pari]], se yon [[chantè]] [[Frans|fransè]] ak [[aktè]]. Nan prèske swasant ane karyè li, diskografi Michel Sardou a gen ladan l {{Unité|26|[[Albòm estidyo|albòm estidyo]]}} ak {{Unité|20|[[Albòm live|albòm live]]}}, pote ansanm yon total plis pase {{Unité|350|chanson}}. Li te resevwa tou senk prim Victoires de la Musique. An 2017, lavant li yo te estime a plis pase {{Unité|100|milyon}} disk<ref>{{Lien brisé|titre=Michel Sardou en concert|périodique=Nostalgie.fr|date=8 décembre 2016|lire en ligne=http://www.nostalgie.fr/artistes/michel-sardou/concerts-michel-sardou-en-concert-343117|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}}<ref>{{Article|titre=Michel Sardou annonce qu’il va arrêter de chanter|date=26 mai 2017|périodique=Sud Ouest|lire en ligne=http://www.sudouest.fr/2017/05/26/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-3479829-4691.php|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}} <ref>{{Lien brisé|titre=Michel Sardou annonce qu'il va arrêter de chanter|périodique=Le Parisien|date=26 mai 2017|lire en ligne=http://www.leparisien.fr/flash-actualite-culture/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-26-05-2017-6985656.php|consulté le=2017-10-22}}</ref>, ki klase l pami pi gwo vandè disk fransè. == Biyografi == == Nòt ak referans == === Nòt === {{Referans|group=N}} === Referans === {{referans}} == Apendis ==  {{Autres projets|commons=Category:Michel Sardou|wikiquote=Michel Sardou}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] 7pa0k74hyrlrajc8rflfdaynpbhnwlc 856383 856382 2024-11-16T15:52:36Z Kitanago 19629 856383 wikitext text/x-wiki '''Michel Sardou''' {{MSAPI|miʃɛl saʁdu}} <ref group="N">[[Prononciation du français|Prononciation]] en [[français de France]] [[Français standard|standardisé]] [[Transcription phonétique|retranscrite]] selon la [[Alphabet phonétique international|norme API]]. </ref>{{Pwononsyasyon|Fr-Michel Sardou.oga}}, fèt 26 janviye 1947 [[Pari]], se yon [[chantè]] [[Frans|fransè]] ak [[aktè]]. Nan prèske swasant ane karyè li, diskografi Michel Sardou a gen ladan l {{Unité|26|[[Albòm estidyo|albòm estidyo]]}} ak {{Unité|20|[[Albòm live|albòm live]]}}, pote ansanm yon total plis pase {{Unité|350|chanson}}. Li te resevwa tou senk prim Victoires de la Musique. An 2017, lavant li yo te estime a plis pase {{Unité|100|milyon}} disk<ref>{{Lyen brize|titre=Michel Sardou en concert|périodique=Nostalgie.fr|date=8 décembre 2016|lire en ligne=http://www.nostalgie.fr/artistes/michel-sardou/concerts-michel-sardou-en-concert-343117|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}}<ref>{{Atik|titre=Michel Sardou annonce qu’il va arrêter de chanter|date=26 mai 2017|périodique=Sud Ouest|lire en ligne=http://www.sudouest.fr/2017/05/26/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-3479829-4691.php|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}} <ref>{{Lyen brize|titre=Michel Sardou annonce qu'il va arrêter de chanter|périodique=Le Parisien|date=26 mai 2017|lire en ligne=http://www.leparisien.fr/flash-actualite-culture/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-26-05-2017-6985656.php|consulté le=2017-10-22}}</ref>, ki klase l pami pi gwo vandè disk fransè. == Biyografi == == Nòt ak referans == === Nòt === {{Referans|group=N}} === Referans === {{referans}} == Apendis ==  {{Autres projets|commons=Category:Michel Sardou|wikiquote=Michel Sardou}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] ko1s1prf21skw6oczuqlr61d1zh7gow 856384 856383 2024-11-16T15:54:06Z Kitanago 19629 856384 wikitext text/x-wiki {{Gade omonim|Sardou}} {{Infobox Biographie2 | charte = chanteur | imaj = Michel Sardou 2014.jpg | lejand = Michel Sardou an 2014 nan [[Nuit des Molières|Seremoni pou Molières]]. | taille = - | peryòd aktivite = [[1965 nan mizik|1965]] - [[2024 nan mizik|2024]] }} '''Michel Sardou''' {{MSAPI|miʃɛl saʁdu}} <ref group="N">[[Prononciation du français|Prononciation]] en [[français de France]] [[Français standard|standardisé]] [[Transcription phonétique|retranscrite]] selon la [[Alphabet phonétique international|norme API]]. </ref>{{Pwononsyasyon|Fr-Michel Sardou.oga}}, fèt 26 janviye 1947 [[Pari]], se yon [[chantè]] [[Frans|fransè]] ak [[aktè]]. Nan prèske swasant ane karyè li, diskografi Michel Sardou a gen ladan l {{Unité|26|[[Albòm estidyo|albòm estidyo]]}} ak {{Unité|20|[[Albòm live|albòm live]]}}, pote ansanm yon total plis pase {{Unité|350|chanson}}. Li te resevwa tou senk prim Victoires de la Musique. An 2017, lavant li yo te estime a plis pase {{Unité|100|milyon}} disk<ref>{{Lyen brize|titre=Michel Sardou en concert|périodique=Nostalgie.fr|date=8 décembre 2016|lire en ligne=http://www.nostalgie.fr/artistes/michel-sardou/concerts-michel-sardou-en-concert-343117|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}}<ref>{{Atik|titre=Michel Sardou annonce qu’il va arrêter de chanter|date=26 mai 2017|périodique=Sud Ouest|lire en ligne=http://www.sudouest.fr/2017/05/26/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-3479829-4691.php|consulté le=2017-10-22}}</ref> {{,}} <ref>{{Lyen brize|titre=Michel Sardou annonce qu'il va arrêter de chanter|périodique=Le Parisien|date=26 mai 2017|lire en ligne=http://www.leparisien.fr/flash-actualite-culture/michel-sardou-annonce-qu-il-va-arreter-de-chanter-26-05-2017-6985656.php|consulté le=2017-10-22}}</ref>, ki klase l pami pi gwo vandè disk fransè. == Biyografi == == Nòt ak referans == === Nòt === {{Referans|group=N}} === Referans === {{referans}} == Apendis ==  {{Autres projets|commons=Category:Michel Sardou|wikiquote=Michel Sardou}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Atik Wikipedya avèk dosye otorite]] g4n0ivaeufufdfqkdd6un276elrpqtz Vwayèl ouvè devan non awondi 0 93986 856385 2024-11-16T16:01:21Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/216352420|Voyelle ouverte antérieure non arrondie]] » 856385 wikitext text/x-wiki {{Infobox API|numéro API=304|symbole API=a|Unicode=U+0061|X-SAMPA=a|Kirshenbaum=a|ogg=Open front unrounded vowel}} '''Vwayèl''' ouvè (oswa '''ba''' '''devan non awondi''' se yon vwayèl ki itilize nan anpil lang. Senbòl li nan [[Alfabè Fonetik Entènasyonal]] la se {{APIb|[a]}}, ak ekivalan senbòl li X-SAMPA ki se <code>a</code>. <references /> [[Kategori:Vwayèl ouvè]] [[Kategori:Vwayèl devan]] [[Kategori:Vwayèl non awondi]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] aa5258dzdjy04h14iwdocz7lfhfmji2 856386 856385 2024-11-16T16:04:46Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/216352420|Voyelle ouverte antérieure non arrondie]] » 856386 wikitext text/x-wiki {{Infobox API|numéro API=304|symbole API=a|Unicode=U+0061|X-SAMPA=a|Kirshenbaum=a|ogg=Open front unrounded vowel}} '''Vwayèl''' ouvè (oswa '''ba''' '''devan non awondi''' se yon vwayèl ki itilize nan anpil lang. Senbòl li nan [[Alfabè Fonetik Entènasyonal]] la se {{APIb|[a]}}, ak ekivalan senbòl li X-SAMPA ki se <code>a</code>. == senbòl API == Senbòl nan [[Alfabè Fonetik Entènasyonal]] la se lèt [[a]]. Sa a tou trè souvan itilize pou [[vwayèl ouvè santral non awondi]], itilizasyon sa a te aksepte pa [[Asosyasyon fonetik entènasyonal|Asosyasyon Fonetik Entènasyonal]] la {{Sfn|Keating|2012}}. Kòm pa gen okenn lang ki fè distenksyon ant vwayèl devan louvri ak santral, senbòl separe yo pa nesesè. Si sa nesesè, yo ka espesifye diferans lan lè l sèvi avèk dyakritik santral la, [ä]. == Bibliyografi == <references /> [[Kategori:Vwayèl devan]] [[Kategori:Vwayèl non awondi]] [[Kategori:Vwayè ouvè]] mtxtt2dkzkz59dhwne3w03cyi8mdc5z 856387 856386 2024-11-16T16:05:05Z Kitanago 19629 856387 wikitext text/x-wiki {{Infobox|numéro API=304|symbole API=a|Unicode=U+0061|X-SAMPA=a|Kirshenbaum=a|ogg=Open front unrounded vowel}} '''Vwayèl''' ouvè (oswa '''ba''' '''devan non awondi''' se yon vwayèl ki itilize nan anpil lang. Senbòl li nan [[Alfabè Fonetik Entènasyonal]] la se {{APIb|[a]}}, ak ekivalan senbòl li X-SAMPA ki se <code>a</code>. == senbòl API == Senbòl nan [[Alfabè Fonetik Entènasyonal]] la se lèt [[a]]. Sa a tou trè souvan itilize pou [[vwayèl ouvè santral non awondi]], itilizasyon sa a te aksepte pa [[Asosyasyon fonetik entènasyonal|Asosyasyon Fonetik Entènasyonal]] la {{Sfn|Keating|2012}}. Kòm pa gen okenn lang ki fè distenksyon ant vwayèl devan louvri ak santral, senbòl separe yo pa nesesè. Si sa nesesè, yo ka espesifye diferans lan lè l sèvi avèk dyakritik santral la, [ä]. == Bibliyografi == <references /> [[Kategori:Vwayèl devan]] [[Kategori:Vwayèl non awondi]] [[Kategori:Vwayè ouvè]] icj96viws9uh804b5hlrblq7zwn9e1f API a 0 93987 856388 2024-11-16T16:08:41Z Kitanago 19629 Redireksyon sou [[Vwayèl ouvè devan non awondi]] 856388 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[Vwayèl ouvè devan non awondi]] b8p49492ceconivs8pwpf14sf0jt4u7 Kategori:Vincent van Gogh 14 93988 856392 2024-11-16T16:25:01Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Multi bandeau|Kategori penti|Kategori XIXe syèk|Kategori Peyiba}} {{Atik prensipal}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Kategori yon pent neyèlandè]] " 856392 wikitext text/x-wiki {{Multi bandeau|Kategori penti|Kategori XIXe syèk|Kategori Peyiba}} {{Atik prensipal}} {{DEFAULTSORT:Van Gogh, Vincent}} [[Kategori:Kategori yon pent neyèlandè]] ecmrou4tuo1u63e7trh1p6eweu3jt0l Kategori:Kategori yon pent neyèlandè 14 93989 856393 2024-11-16T16:26:29Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Multi banner|Kategori biyografi|Kategori penti|kategori Peyiba}} [[Kategori:Kategori yon pent|*Olandè]] [[Kategori:Kategori yon pèsonalite neyèlandè|*Pent]] [[Kategori:Pent neyèlandè]] " 856393 wikitext text/x-wiki {{Multi banner|Kategori biyografi|Kategori penti|kategori Peyiba}} [[Kategori:Kategori yon pent|*Olandè]] [[Kategori:Kategori yon pèsonalite neyèlandè|*Pent]] [[Kategori:Pent neyèlandè]] 18mh1ll64a9krmane5qls6hdqogg05l Kategori:Kategori yon pent 14 93990 856394 2024-11-16T16:28:52Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Kategori penti}} [[Kategori:Kategori yon pèsonlaite pa metye|Pent]] [[Kategori:Pent|+]] [[Kategori:Kategori yon gason]] " 856394 wikitext text/x-wiki {{Kategori penti}} [[Kategori:Kategori yon pèsonlaite pa metye|Pent]] [[Kategori:Pent|+]] [[Kategori:Kategori yon gason]] rwiw40f0hqlgaq43ijksg56uh4ashq4 856396 856394 2024-11-16T16:31:07Z Kitanago 19629 856396 wikitext text/x-wiki {{Kategori penti}} [[Kategori:Kategori yon pèsonalite pa metye|Pent]] [[Kategori:Pent|+]] [[Kategori:Kategori yon gason]] fw2mlzyge867hzed6qv82gtuti1c74v Mize Konde 0 93992 856415 2024-11-16T18:15:43Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/218746841|Musée Condé]] » 856415 wikitext text/x-wiki {{Infobox Musée|nom=Musée Condé|image=Chateau de Chantilly garden.jpg|légende=Le [[château de Chantilly]] vu des jardins.|latitude=49/11/38.2/N|longitude=2/29/07/E|référence=<ref>Source : site [[Géoportail (France)|Géoportail]], position du vestibule d'honneur</ref>|pays=France|ville=[[Chantilly]]|dirigeant=[[Mathieu Deldicque]]|collections=[[Beaux-arts (disciplines)|Beaux-arts]]<br>livres et manuscrits<br>[[arts décoratifs]]|œuvres={{formatnum:20000}} environ<ref name="PalmarèsJdesA">{{article|titre=Palmarès des musées 2011|périodique=Le Journal des Arts|lien périodique=Le Journal des arts|numéro=350|jour=24|mois=juin|année=2011|pages=15-26}}.</ref>|superficie={{unité|2559|m|2}}<ref name="PalmarèsJdesA"/>|ouverture={{date|17|avril|1898}}|visiteurs={{formatnum:221206}} <small>(2010)</small><ref name="PalmarèsJdesA"/><br>{{formatnum:275775}} <small>(2009)</small><ref name="Stats-touriscopie2009">{{pdf}}{{Lien web|url=http://www.oisetourisme-pro.com/content/download/18811/131295/file/Leschiffresclésdutourisme2009.pdf|titre=Touriscopie 2009|site=Comité départemental du tourisme de l'Oise|consulté le=16 janvier 2011}}.</ref>|adresse=Château de Chantilly<br> {{formatnum:60500}}, [[Chantilly]]<br> France|site=[http://www.musee-conde.fr/ www.musee-conde.fr]|géolocalisation=Oise/France/Nord-Pas-de-Calais-Picardie}}'''Mize Konde''' se yon [[mize]] fransè ki chita nan Château de Chantilly, ki sitiye nan Chantilly ( Oise), nan rejyon Hauts-de-France, {{Unité|40|km}} nan nò [[Pari]]. == Nòt ak referans == {{Referans}}{{Lòt pwojè|commons=Category:Musée Condé}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Mize Konde]] tt7e1i1n7exzj53im1ltp5277bgd74a 856416 856415 2024-11-16T18:16:05Z Kitanago 19629 856416 wikitext text/x-wiki {{Infobox Mize|nom=Musée Condé|image=Chateau de Chantilly garden.jpg|légende=Le [[château de Chantilly]] vu des jardins.|latitude=49/11/38.2/N|longitude=2/29/07/E|référence=<ref>Source : site [[Géoportail (France)|Géoportail]], position du vestibule d'honneur</ref>|pays=France|ville=[[Chantilly]]|dirigeant=[[Mathieu Deldicque]]|collections=[[Beaux-arts (disciplines)|Beaux-arts]]<br>livres et manuscrits<br>[[arts décoratifs]]|œuvres={{formatnum:20000}} environ<ref name="PalmarèsJdesA">{{article|titre=Palmarès des musées 2011|périodique=Le Journal des Arts|lien périodique=Le Journal des arts|numéro=350|jour=24|mois=juin|année=2011|pages=15-26}}.</ref>|superficie={{unité|2559|m|2}}<ref name="PalmarèsJdesA"/>|ouverture={{date|17|avril|1898}}|visiteurs={{formatnum:221206}} <small>(2010)</small><ref name="PalmarèsJdesA"/><br>{{formatnum:275775}} <small>(2009)</small><ref name="Stats-touriscopie2009">{{pdf}}{{Lien web|url=http://www.oisetourisme-pro.com/content/download/18811/131295/file/Leschiffresclésdutourisme2009.pdf|titre=Touriscopie 2009|site=Comité départemental du tourisme de l'Oise|consulté le=16 janvier 2011}}.</ref>|adresse=Château de Chantilly<br> {{formatnum:60500}}, [[Chantilly]]<br> France|site=[http://www.musee-conde.fr/ www.musee-conde.fr]|géolocalisation=Oise/France/Nord-Pas-de-Calais-Picardie}}'''Mize Konde''' se yon [[mize]] fransè ki chita nan Château de Chantilly, ki sitiye nan Chantilly ( Oise), nan rejyon Hauts-de-France, {{Unité|40|km}} nan nò [[Pari]]. == Nòt ak referans == {{Referans}}{{Lòt pwojè|commons=Category:Musée Condé}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Mize Konde]] 64192wfedwmobtivvol8g04e61p1c1y 856417 856416 2024-11-16T18:17:10Z Kitanago 19629 856417 wikitext text/x-wiki {{Infobox Mize|}} '''Mize Konde''' se yon [[mize]] fransè ki chita nan Château de Chantilly, ki sitiye nan Chantilly ( Oise), nan rejyon Hauts-de-France, {{Unité|40|km}} nan nò [[Pari]]. == Nòt ak referans == {{Referans}}{{Lòt pwojè|commons=Category:Musée Condé}}{{Kategori prensipal}} [[Kategori:Mize Konde]] 9vfq8jl1bq47jfb18g32i2ysap370ak Module:Drapeau/Data 828 93993 856426 2024-11-16T19:46:37Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " local p = {} local paysFlag={} local paysFlagByName={} local paysFlagByCIO={} local paysFlagByISO={} --[[ <!--Pays principaux--> ]]-- paysFlag[889]={group="pays", qid="Q889", label="Afghanistan", sitelink="$label",cio="AFG",flag="Flag of Afghanistan.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République islamique d'Afghanistan", gentileMS="Afghan", gentileMP="Afghans", gentileFS="Afghane", gentileFP="Afghanes"} paysFlagByName['afghanistan']=889; paysFlagByCIO['... " 856426 Scribunto text/plain local p = {} local paysFlag={} local paysFlagByName={} local paysFlagByCIO={} local paysFlagByISO={} --[[ <!--Pays principaux--> ]]-- paysFlag[889]={group="pays", qid="Q889", label="Afghanistan", sitelink="$label",cio="AFG",flag="Flag of Afghanistan.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République islamique d'Afghanistan", gentileMS="Afghan", gentileMP="Afghans", gentileFS="Afghane", gentileFP="Afghanes"} paysFlagByName['afghanistan']=889; paysFlagByCIO['AFG']=889; paysFlagByISO['AFG']=889; paysFlag[258]={group="pays", qid="Q258", label="Afrique du Sud", sitelink="$label",cio="RSA",flag="Flag of South Africa.svg",warensign="Naval Ensign of South Africa.svg" , genre="fsa" , namelong="République d'Afrique du Sud", gentileMS="Sud-Africain", gentileMP="Sud-Africains", gentileFS="Sud-Africaine", gentileFP="Sud-Africaines"} paysFlagByName['afriquedusud']=258; paysFlagByCIO['RSA']=258; paysFlagByISO['ZAF']=258; paysFlag[222]={group="pays", qid="Q222", label="Albanie", sitelink="$label",cio="ALB",flag="Flag of Albania.svg",warensign="Naval Ensign of Albania.svg" , genre="fsa" , namelong="République d'Albanie", gentileMS="Albanais", gentileMP="Albanais", gentileFS="Albanaise", gentileFP="Albanaises"} paysFlagByName['albanie']=222; paysFlagByCIO['ALB']=222; paysFlagByCIO['ALB']=222; paysFlag[262]={group="pays", qid="Q262", label="Algérie", sitelink="$label",cio="ALG",flag="Flag of Algeria.svg",warensign="Drapeau-marine.gif" , genre="fsa" , namelong="République algérienne démocratique et populaire", gentileMS="Algérien", gentileMP="Algériens", gentileFS="Algérienne", gentileFP="Algériennes"} paysFlagByName['algerie']=262; paysFlagByCIO['ALG']=262; paysFlagByISO['DZA']=262; paysFlag[183]={group="pays", qid="Q183", label="Allemagne", sitelink="$label",cio="GER",flag="Flag of Germany.svg",warensign="Naval Ensign of Germany.svg" , genre="fsa" , namelong="République fédérale d'Allemagne", gentileMS="Allemand", gentileMP="Allemands", gentileFS="Allemande", gentileFP="Allemandes"} paysFlagByName['allemagne']=183; paysFlagByCIO['GER']=183; paysFlagByISO['DEU']=183; paysFlag[228]={group="pays", qid="Q228", label="Andorre", sitelink="$label",cio="AND",flag="Flag of Andorra.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="Principauté d'Andorre", gentileMS="Andorran", gentileMP="Andorrans", gentileFS="Andorrane", gentileFP="Andorranes"} paysFlagByName['andorre']=228; paysFlagByCIO['AND']=228 paysFlagByCIO['AND']=228 paysFlag[21]={group="pays", qid="Q21", label="Angleterre", sitelink="$label",cio="ENG",flag="Flag of England.svg",warensign="English Red Ensign 1620.svg" , genre="msa" , namelong="Commonwealth d’Angleterre", gentileMS="Anglais", gentileMP="Anglais", gentileFS="Anglaise", gentileFP="Anglaises"} paysFlagByName['angleterre']=21; paysFlagByCIO['ENG']=21; paysFlag[916]={group="pays", qid="Q916", label="Angola", sitelink="$label",cio="ANG",flag="Flag of Angola.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République d'Angola", gentileMS="Angolais", gentileMP="Angolais", gentileFS="Angolaise", gentileFP="Angolaises"} paysFlagByName['angola']=916; paysFlagByCIO['ANG']=916; paysFlagByISO['AGO']=916; paysFlag[781]={group="pays", qid="Q781", label="Antigua-et-Barbuda", sitelink="$label",cio="ANT",flag="Flag of Antigua and Barbuda.svg",warensign="$flag" , genre="fsia" , namelong="$label", gentileMS="Antiguais", gentileMP="Antiguais", gentileFS="Antiguaise", gentileFP="Antiguaises"} paysFlagByName['antiguaetbarbuda']=781; paysFlagByCIO['ANT']=781; paysFlagByISO['ATG']=781; paysFlag[851]={group="pays", qid="Q851", label="Arabie saoudite", sitelink="$label",cio="KSA",flag="Flag of Saudi Arabia.svg",warensign="Naval Ensign of Saudi Arabia.svg" , genre="fsa" , namelong="Royaume d'Arabie saoudite", gentileMS="Saoudien", gentileMP="Saoudiens", gentileFS="Saoudienne", gentileFP="Saoudiennes"} paysFlagByName['arabiesaoudite']=851; paysFlagByCIO['KSA']=851; paysFlagByISO['SAU']=851; paysFlag[414]={group="pays", qid="Q414", label="Argentine", sitelink="$label",cio="ARG",flag="Flag of Argentina.svg",warensign="$flag" , genre="fsa" , namelong="République argentine", gentileMS="Argentin", gentileMP="Argentins", gentileFS="Argentine", gentileFP="Argentines"} paysFlagByName['argentine']=414; paysFlagByCIO['ARG']=414; paysFlagByISO['ARG']=414; paysFlag[399]={group="pays", qid="Q399", label="Arménie", sitelink="$label",cio="ARM",flag="Flag of Armenia.svg",warensign="$flag" , genre="fsa" , namelong="République d'Arménie", gentileMS="Arménien", gentileMP="Arméniens", gentileFS="Arménienne", gentileFP="Arméniennes"} paysFlagByName['armenie']=399; paysFlagByCIO['ARM']=399; paysFlagByISO['ARM']=399; paysFlag[408]={group="pays", qid="Q408", label="Australie", sitelink="$label",cio="AUS",flag="Flag of Australia.svg",warensign="Naval Ensign of Australia.svg" , genre="fsa" , namelong="Commonwealth d'Australie", gentileMS="Australien", gentileMP="Australiens", gentileFS="Australienne", gentileFP="Australiennes"} paysFlagByName['australie']=408; paysFlagByCIO['AUS']=408; paysFlagByISO['AUS']=408; paysFlag[40]={group="pays", qid="Q40", label="Autriche", sitelink="$label",cio="AUT",flag="Flag of Austria.svg",warensign="Flag of Austria (State).svg" , genre="fsa" , namelong="République d'Autriche", gentileMS="Autrichien", gentileMP="Autrichiens", gentileFS="Autrichienne", gentileFP="Autrichiennes"} paysFlagByName['autriche']=40; paysFlagByCIO['AUT']=40; paysFlagByISO['AUT']=40; paysFlag[227]={group="pays", qid="Q227", label="Azerbaïdjan", sitelink="$label",cio="AZE",flag="Flag of Azerbaijan.svg",warensign="Naval Flag of Azerbaijan.svg" , genre="msa" , namelong="République d'Azerbaïdjan", gentileMS="Azerbaïdjanais", gentileMP="Azerbaïdjanais", gentileFS="Azerbaïdjanaise", gentileFP="Azerbaïdjanaises"} paysFlagByName['azerbaidjan']=227; paysFlagByCIO['AZE']=227; paysFlagByISO['AZE']=227; paysFlag[778]={group="pays", qid="Q778", label="Bahamas", sitelink="$label",cio="BAH",flag="Flag of the Bahamas.svg",warensign="Naval Ensign of the Bahamas.svg" , genre="fp" , namelong="Commonwealth des Bahamas", gentileMS="Bahaméen", gentileMP="Bahaméens", gentileFS="Bahaméenne", gentileFP="Bahaméennes"} paysFlagByName['bahamas']=778; paysFlagByCIO['BAH']=778; paysFlagByISO['BHS']=778; paysFlag[398]={group="pays", qid="Q398", label="Bahreïn", sitelink="$label",cio="BRN",flag="Flag of Bahrain.svg",warensign="$flag" , genre="msi" , namelong="Royaume de Bahreïn", gentileMS="Bahreïnien", gentileMP="Bahreïniens", gentileFS="Bahreïnienne", gentileFP="Bahreïniennes"} paysFlagByName['bahrein']=398; paysFlagByCIO['BRN']=398; paysFlagByISO['BHR']=398; paysFlag[902]={group="pays", qid="Q902", label="Bangladesh", sitelink="$label",cio="BAN",flag="Flag of Bangladesh.svg",warensign="Naval Ensign of Bangladesh.svg" , genre="ms" , namelong="République populaire du Bangladesh", gentileMS="Bangladeshi", gentileMP="Bangladeshis", gentileFS="Bangladeshi", gentileFP="Bangladeshis"} paysFlagByName['bangladesh']=902; paysFlagByCIO['BAN']=902; paysFlagByISO['BGD']=902; paysFlag[244]={group="pays", qid="Q244", label="Barbade", sitelink="$label",cio="BAR",flag="Flag of Barbados.svg",warensign="Naval Ensign of Barbados.svg" , genre="fsaa" , namelong="$label", gentileMS="Barbadien", gentileMP="Barbadiens", gentileFS="Barbadienne", gentileFP="Barbadiennes"} paysFlagByName['barbade']=244; paysFlagByCIO['BAR']=244; paysFlagByISO['BRB']=244; paysFlag[31]={group="pays", qid="Q31", label="Belgique", sitelink="$label",cio="BEL",flag="Flag of Belgium.svg",warensign="Naval Ensign of Belgium.svg" , genre="fs" , namelong="Royaume de Belgique", gentileMS="Belge", gentileMP="Belges", gentileFS="Belge", gentileFP="Belges"} paysFlagByName['belgique']=31; paysFlagByCIO['BEL']=31; paysFlagByISO['BEL']=31; paysFlag[242]={group="pays", qid="Q242", label="Belize", sitelink="$label",cio="BIZ",flag="Flag of Belize.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="$label", gentileMS="Bélizien", gentileMP="Béliziens", gentileFS="Bélizienne", gentileFP="Béliziennes"} paysFlagByName['belize']=242; paysFlagByCIO['BIZ']=242; paysFlagByISO['BLZ']=242; paysFlag[962]={group="pays", qid="Q962", label="Bénin", sitelink="$label",cio="BEN",flag="Flag of Benin.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Bénin", gentileMS="Béninois", gentileMP="Béninois", gentileFS="Béninoise", gentileFP="Béninoises"} paysFlagByName['benin']=962; paysFlagByCIO['BEN']=962; paysFlagByISO['BEN']=962; paysFlag[917]={group="pays", qid="Q917", label="Bhoutan", sitelink="$label",cio="BHU",flag="Flag of Bhutan.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="Royaume du Bhoutan", gentileMS="Bhoutanais", gentileMP="Bhoutanais", gentileFS="Bhoutanaise", gentileFP="Bhoutanaises"} paysFlagByName['bhoutan']=917; paysFlagByCIO['BHU']=917; paysFlagByISO['BTN']=917; paysFlag[184]={group="pays", qid="Q184", label="Biélorussie", sitelink="$label",cio="BLR",flag="Flag of Belarus.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Biélorussie", gentileMS="Biélorusse", gentileMP="Biélorusses", gentileFS="Biélorusse", gentileFP="Biélorusses"} paysFlagByName['bielorussie']=184; paysFlagByCIO['BLR']=184; paysFlagByISO['BLR']=184; paysFlag[836]={group="pays", qid="Q836", label="Birmanie", sitelink="$label",cio="MYA",flag="Flag of Myanmar.svg",warensign="Naval Ensign of Myanmar.svg" , genre="fs" , namelong="République de l'Union du Myanmar", gentileMS="Birman", gentileMP="Birmans", gentileFS="Birmane", gentileFP="Birmanes"} paysFlagByName['birmanie']=836; paysFlagByCIO['MYA']=836; paysFlagByISO['MMR']=836; paysFlag[750]={group="pays", qid="Q750", label="Bolivie", sitelink="$label",cio="BOL",flag="Flag of Bolivia.svg",warensign="Naval Ensign of Bolivia.svg" , genre="fs" , namelong="État plurinational de Bolivie", gentileMS="Bolivien", gentileMP="Boliviens", gentileFS="Bolivienne", gentileFP="Boliviennes"} paysFlagByName['bolivie']=750; paysFlagByCIO['BOL']=750; paysFlagByISO['BOL']=750; paysFlag[225]={group="pays", qid="Q225", label="Bosnie-Herzégovine", sitelink="$label",cio="BIH",flag="Flag of Bosnia and Herzegovina.svg" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Bosnien", gentileMP="Bosniens", gentileFS="Bosnien", gentileFP="Bosniens"} paysFlagByName['bosnieherzegovine']=225; paysFlagByCIO['BIH']=225; paysFlagByISO['BIH']=225; paysFlag[963]={group="pays", qid="Q963", label="Botswana", sitelink="$label",cio="BOT",flag="Flag of Botswana.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Botswana", gentileMS="Botswanais", gentileMP="Botswanais", gentileFS="Botswanaise", gentileFP="Botswanaises"} paysFlagByName['botswana']=963; paysFlagByCIO['BOT']=963; paysFlag[155]={group="pays", qid="Q155", label="Brésil", sitelink="$label",cio="BRA",flag="Flag of Brazil.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République fédérative du Brésil", gentileMS="Brésilien", gentileMP="Brésiliens", gentileFS="Brésilienne", gentileFP="Brésiliennes"} paysFlagByName['bresil']=155; paysFlagByCIO['BRA']=155; paysFlagByISO['BRA']=155; paysFlag[921]={group="pays", qid="Q921", label="Brunei", sitelink="$label",cio="BRU",flag="Flag of Brunei.svg",warensign="Naval Ensign of Brunei.svg" , genre="msi" , namelong="Brunei Darussalam", gentileMS="Brunéien", gentileMP="Brunéiens", gentileFS="Brunéienne", gentileFP="Brunéiennes"} paysFlagByName['brunei']=921; paysFlagByCIO['BRU']=921; paysFlagByCIO['BRN']=921; paysFlag[219]={group="pays", qid="Q219", label="Bulgarie", sitelink="$label",cio="BUL",flag="Flag of Bulgaria.svg",warensign="Naval Ensign of Bulgaria.svg" , genre="fs" , namelong="République de Bulgarie", gentileMS="Bulgare", gentileMP="Bulgares", gentileFS="Bulgare", gentileFP="Bulgares"} paysFlagByName['bulgarie']=219; paysFlagByCIO['BUL']=219; paysFlagByISO['BGR']=219; paysFlag[965]={group="pays", qid="Q965", label="Burkina Faso", sitelink="$label",cio="BUR",flag="Flag of Burkina Faso.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Burkina", gentileMS="Burkinabé", gentileMP="Burkinabés", gentileFS="Burkinabée", gentileFP="Burkinabées"} paysFlagByName['burkinafaso']=965; paysFlagByCIO['BUR']=965; paysFlagByISO['BFA']=965; paysFlag[967]={group="pays", qid="Q967", label="Burundi", sitelink="$label",cio="BDI",flag="Flag of Burundi.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Burundi", gentileMS="Burundais", gentileMP="Burundais", gentileFS="Burundaise", gentileFP="Burundaises"} paysFlagByName['burundi']=967; paysFlagByCIO['BDI']=967; paysFlagByISO['BDI']=967; paysFlag[424]={group="pays", qid="Q424", label="Cambodge", sitelink="$label",cio="CAM",flag="Flag of Cambodia.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="Royaume du Cambodge", gentileMS="Cambodgien", gentileMP="Cambodgiens", gentileFS="Cambodgienne", gentileFP="Cambodgiennes"} paysFlagByName['cambodge']=424; paysFlagByCIO['CAM']=424; paysFlagByISO['KHM']=424; paysFlag[1009]={group="pays", qid="Q1009", label="Cameroun", sitelink="$label",cio="CMR",flag="Flag of Cameroon.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Cameroun", gentileMS="Camerounais", gentileMP="Camerounais", gentileFS="Camerounaise", gentileFP="Camerounaises"} paysFlagByName['cameroun']=1009; paysFlagByCIO['CMR']=1009; paysFlagByISO['CMR']=1009; paysFlag[16]={group="pays", qid="Q16", label="Canada", sitelink="$label",cio="CAN",flag="Flag of Canada.svg",warensign="Naval Ensign of Canada.svg" , genre="ms" , namelong="Commonwealth du Canada", gentileMS="Canadien", gentileMP="Canadiens", gentileFS="Canadienne", gentileFP="Canadiennes"} paysFlagByName['canada']=16; paysFlagByCIO['CAN']=16; paysFlagByISO['CAN']=16; paysFlag[1011]={group="pays", qid="Q1011", label="Cap-Vert", sitelink="$label",cio="CPV",flag="Flag of Cape Verde.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Cap-Vert", gentileMS="Cap-verdien", gentileMP="Cap-verdiens", gentileFS="Cap-verdienne", gentileFP="Cap-verdiennes"} paysFlagByName['capvert']=1011; paysFlagByCIO['CPV']=1011; paysFlagByISO['CPV']=1011; paysFlag[929]={group="pays", qid="Q929", label="République centrafricaine", sitelink="$label",cio="CAF",flag="Flag of the Central African Republic.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Centrafricain", gentileMP="Centrafricains", gentileFS="Centrafricaine", gentileFP="Centrafricaines"} paysFlagByName['centrafricaine']=929;paysFlagByName['republiquecentrafricaine']=929; paysFlagByCIO['CAF']=929; paysFlagByISO['CAF']=929; paysFlag[298]={group="pays", qid="Q298", label="Chili", sitelink="$label",cio="CHI",flag="Flag of Chile.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Chili", gentileMS="Chilien", gentileMP="Chiliens", gentileFS="Chilienne", gentileFP="Chiliennes"} paysFlagByName['chili']=298; paysFlagByCIO['CHI']=298; paysFlagByISO['CHL']=298; paysFlag[148]={group="pays", qid="Q148", label="Chine", sitelink="République populaire de Chine",cio="CHN",flag="Flag of the People's Republic of China.svg",warensign="Naval Ensign of the People's Republic of China.svg" , genre="fs" , namelong="République populaire de Chine", gentileMS="Chinois", gentileMP="Chinois", gentileFS="Chinoise", gentileFP="Chinoises"} paysFlagByName['chine']=148;paysFlagByName['republiquepopulairedechine']=148; paysFlagByCIO['CHN']=148; paysFlagByISO['CHN']=148; paysFlag[229]={group="pays", qid="Q229", label="Chypre", sitelink="$label (pays)",cio="CYP",flag="Flag of Cyprus.svg",warensign="$flag" , genre="fsi" , namelong="République de Chypre", gentileMS="Chypriote", gentileMP="Chypriotes", gentileFS="Chypriote", gentileFP="Chypriotes"} paysFlagByName['chypre']=229; paysFlagByCIO['CYP']=229; paysFlagByISO['CYP']=229; paysFlag[739]={group="pays", qid="Q739", label="Colombie", sitelink="$label",cio="COL",flag="Flag of Colombia.svg",warensign="Naval Ensign of Colombia.svg" , genre="fs" , namelong="République de Colombie", gentileMS="Colombien", gentileMP="Colombiens", gentileFS="Colombienne", gentileFP="Colombiennes"} paysFlagByName['colombie']=739; paysFlagByCIO['COL']=739; paysFlagByISO['COL']=739; paysFlag[970]={group="pays", qid="Q970", label="Comores", sitelink="$label (pays)",cio="COM",flag="Flag of the Comoros.svg",warensign="$flag" , genre="fp" , namelong="Union des Comores", gentileMS="Comorien", gentileMP="Comoriens", gentileFS="Comorienne", gentileFP="Comoriennes"} paysFlagByName['comores']=970; paysFlagByCIO['COM']=970; paysFlagByISO['COM']=970; paysFlag[974]={group="pays", qid="Q974", label="République démocratique du Congo", sitelink="$label",cio="COD",flag="Flag of the Democratic Republic of the Congo.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Congolais", gentileMP="Congolais", gentileFS="Congolaise", gentileFP="Congolaises"} paysFlagByName['congodemocratique']=974;paysFlagByName['republiquedemocratiqueducongo']=974;paysFlagByName['congokinshasa']=974 paysFlagByCIO['COD']=974; paysFlagByISO['COD']=974; paysFlag[971]={group="pays", qid="Q971", label="République du Congo", sitelink="$label",cio="CGO",flag="Flag of the Republic of the Congo.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Congolais", gentileMP="Congolais", gentileFS="Congolaise", gentileFP="Congolaises"} paysFlagByName['congo']=971;paysFlagByName['republiqueducongo']=971;paysFlagByName['congobrazzaville']=971 paysFlagByCIO['CGO']=971; paysFlagByISO['COG']=971; paysFlag[423]={group="pays", qid="Q423", label="Corée du Nord", sitelink="$label",cio="PRK",flag="Flag of North Korea.svg",warensign="Flag of the Korean People's Navy.svg" , genre="fs" , namelong="République populaire démocratique de Corée", gentileMS="Nord-Coréen", gentileMP="Nord-Coréens", gentileFS="Nord-Coréenne", gentileFP="Nord-Coréennes"} paysFlagByName['coreedunord']=423; paysFlagByCIO['PRK']=423; paysFlagByISO['PRK']=423; paysFlag[884]={group="pays", qid="Q884", label="Corée du Sud", sitelink="$label",cio="KOR",flag="Flag of South Korea.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Corée", gentileMS="Sud-Coréen", gentileMP="Sud-Coréens", gentileFS="Sud-Coréenne", gentileFP="Sud-Coréennes"} paysFlagByName['coreedusud']=884; paysFlagByCIO['KOR']=884; paysFlagByISO['KOR']=884; paysFlag[800]={group="pays", qid="Q800", label="Costa Rica", sitelink="$label",cio="CRC",flag="Flag of Costa Rica.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Costa Rica", gentileMS="Costaricien", gentileMP="Costariciens", gentileFS="Costaricienne", gentileFP="Costariciennes"} paysFlagByName['costarica']=800; paysFlagByCIO['CRC']=800; paysFlagByISO['CRI']=800; paysFlag[1008]={group="pays", qid="Q1008", label="Côte d'Ivoire", sitelink="$label",cio="CIV",flag="Flag of Cote d'Ivoire.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Côte d'Ivoire", gentileMS="Ivoirien", gentileMP="Ivoiriens", gentileFS="Ivoirienne", gentileFP="Ivoiriennes"} paysFlagByName['cotedivoire']=1008; paysFlagByCIO['CIV']=1008; paysFlagByISO['CIV']=1008; paysFlag[224]={group="pays", qid="Q224", label="Croatie", sitelink="$label",cio="CRO",flag="Flag of Croatia.svg",warensign="Naval Ensign of Croatia.svg" , genre="fs" , namelong="République de Croatie", gentileMS="Croate", gentileMP="Croates", gentileFS="Croate", gentileFP="Croates"} paysFlagByName['croatie']=224; paysFlagByCIO['CRO']=224; paysFlagByISO['HRV']=224; paysFlag[241]={group="pays", qid="Q241", label="Cuba", sitelink="$label",cio="CUB",flag="Flag of Cuba.svg",warensign="$flag" , genre="fsi" , namelong="République de Cuba", gentileMS="Cubain", gentileMP="Cubains", gentileFS="Cubaine", gentileFP="Cubaines"} paysFlagByName['cuba']=241; paysFlagByCIO['CUB']=241; paysFlagByISO['CUB']=241; paysFlag[35]={group="pays", qid="Q35", label="Danemark", sitelink="$label",cio="DEN",flag="Flag of Denmark.svg",warensign="Naval Ensign of Denmark.svg" , genre="ms" , namelong="Royaume du Danemark", gentileMS="Danois", gentileMP="Danois", gentileFS="Danoise", gentileFP="Danoises"} paysFlagByName['danemark']=35; paysFlagByCIO['DEN']=35; paysFlagByISO['DNK']=35; paysFlag[977]={group="pays", qid="Q977", label="Djibouti", sitelink="$label",cio="DJI",flag="Flag of Djibouti.svg",warensign="$flag" , genre="msi" , namelong="République de Djibouti", gentileMS="Djiboutien", gentileMP="Djiboutiens", gentileFS="Djiboutienne", gentileFP="Djiboutiennes"} paysFlagByName['djibouti']=977; paysFlagByCIO['DJI']=977; paysFlagByISO['DJI']=977; paysFlag[786]={group="pays", qid="Q786", label="République dominicaine", sitelink="$label",cio="DOM",flag="Flag of the Dominican Republic.svg",warensign="Naval Ensign of the Dominican Republic.svg" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Dominicain", gentileMP="Dominicains", gentileFS="Dominicaine", gentileFP="Dominicaines"} paysFlagByName['dominicaine']=786;paysFlagByName['republiquedominicaine']=786; paysFlagByCIO['DOM']=786; paysFlagByISO['DOM']=786; paysFlag[784]={group="pays", qid="Q784", label="Dominique", sitelink="$label (pays)",cio="DMA",flag="Flag of Dominica.svg",warensign="$flag" , genre="fsaa" , namelong="Commonwealth de la Dominique", gentileMS="Dominiquais", gentileMP="Dominiquais", gentileFS="Dominiquaise", gentileFP="Dominiquaises"} paysFlagByName['dominique']=784; paysFlagByCIO['DMA']=784; paysFlagByISO['DMA']=784; paysFlag[79]={group="pays", qid="Q79", label="Égypte", sitelink="$label",cio="EGY",flag="Flag of Egypt.svg",warensign="Naval Ensign of Egypt.svg" , genre="fsa" , namelong="République arabe d'Égypte", gentileMS="Égyptien", gentileMP="Égyptiens", gentileFS="Égyptienne", gentileFP="Égyptiennes"} paysFlagByName['egypte']=79; paysFlagByCIO['EGY']=79; paysFlagByISO['EGY']=79; paysFlag[878]={group="pays", qid="Q878", label="Émirats arabes unis", sitelink="$label",cio="UAE",flag="Flag of the United Arab Emirates.svg",warensign="$flag" , genre="mp" , namelong="État des Émirats arabes unis", gentileMS="Émirati", gentileMP="Émiratis", gentileFS="Émiratie", gentileFP="Émiraties"} paysFlagByName['emiratsarabesunis']=878; paysFlagByCIO['UAE']=878; paysFlagByISO['ARE']=878; paysFlag[736]={group="pays", qid="Q736", label="Équateur", sitelink="$label (pays)",cio="ECU",flag="Flag of Ecuador.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République d'Équateur", gentileMS="Équatorien", gentileMP="Équatoriens", gentileFS="Équatorienne", gentileFP="Équatoriennes"} paysFlagByName['equateur']=736; paysFlagByCIO['ECU']=736; paysFlagByISO['ECU']=736; paysFlag[986]={group="pays", qid="Q986", label="Érythrée", sitelink="$label",cio="ERI",flag="Flag of Eritrea.svg",warensign="$flag" , genre="fsa" , namelong="République d'Érythrée", gentileMS="Érythréen", gentileMP="Érythréens", gentileFS="Érythréenne", gentileFP="Érythréennes"} paysFlagByName['erythree']=986; paysFlagByCIO['ERI']=986; paysFlagByISO['ERI']=986; paysFlag[29]={group="pays", qid="Q29", label="Espagne", sitelink="$label",cio="ESP",flag="Flag of Spain.svg",warensign="$flag" , genre="fsa" , namelong="Royaume d'Espagne", gentileMS="Espagnol", gentileMP="Espagnols", gentileFS="Espagnole", gentileFP="Espagnoles"} paysFlagByName['espagne']=29; paysFlagByCIO['ESP']=29; paysFlagByISO['ESP']=29; paysFlag[191]={group="pays", qid="Q191", label="Estonie", sitelink="$label",cio="EST",flag="Flag of Estonia.svg",warensign="Naval Ensign of Estonia.svg" , genre="fsa" , namelong="République d'Estonie", gentileMS="Estonien", gentileMP="Estoniens", gentileFS="Estonienne", gentileFP="Estoniennes"} paysFlagByName['estonie']=191; paysFlagByCIO['EST']=191; paysFlagByISO['EST']=191; paysFlag[30]={group="pays", qid="Q30", label="États-Unis", sitelink="$label",cio="USA",flag="Flag of the United States.svg",warensign="$flag" , genre="mp" , namelong="États-Unis d'Amérique", gentileMS="Américain", gentileMP="Américains", gentileFS="Américaine", gentileFP="Américaines"} paysFlagByName['etatsunis']=30; paysFlagByCIO['USA']=30; paysFlagByISO['USA']=30; paysFlag[115]={group="pays", qid="Q115", label="Éthiopie", sitelink="$label",cio="ETH",flag="Flag of Ethiopia.svg",warensign="$flag" , genre="fsa" , namelong="République fédérale démocratique d'Éthiopie", gentileMS="Éthiopien", gentileMP="Éthiopiens", gentileFS="Éthiopienne", gentileFP="Éthiopiennes"} paysFlagByName['ethiopie']=115; paysFlagByCIO['ETH']=115; paysFlagByISO['ETH']=115; paysFlag[712]={group="pays", qid="Q712", label="Fidji", sitelink="$label",cio="FIJ",flag="Flag of Fiji.svg",warensign="Naval Ensign of Fiji.svg" , genre="mp" , namelong="République des Fidji", gentileMS="Fidjien", gentileMP="Fidjiens", gentileFS="Fidjienne", gentileFP="Fidjiennes"} paysFlagByName['fidji']=712; paysFlagByCIO['FIJ']=712; paysFlagByISO['FIJ']=712; paysFlag[33]={group="pays", qid="Q33", label="Finlande", sitelink="$label",cio="FIN",flag="Flag of Finland.svg",warensign="Naval Ensign of Finland.svg" , genre="fs" , namelong="République de Finlande", gentileMS="Finlandais", gentileMP="Finlandais", gentileFS="Finlandaise", gentileFP="Finlandaises"} paysFlagByName['finlande']=33; paysFlagByCIO['FIN']=33; paysFlagByISO['FIN']=33; paysFlag[142]={group="pays", qid="Q142", label="France", sitelink="$label",cio="FRA",flag="Flag of France.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République française", gentileMS="Français", gentileMP="Français", gentileFS="Française", gentileFP="Françaises"} paysFlagByName['france']=142; paysFlagByCIO['FRA']=142; paysFlagByISO['FRA']=142; paysFlag[1000]={group="pays", qid="Q1000", label="Gabon", sitelink="$label",cio="GAB",flag="Flag of Gabon.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République gabonaise", gentileMS="Gabonais", gentileMP="Gabonais", gentileFS="Gabonaise", gentileFP="Gabonaises"} paysFlagByName['gabon']=1000; paysFlagByCIO['GAB']=1000; paysFlagByISO['GAB']=1000; paysFlag[1005]={group="pays", qid="Q1005", label="Gambie", sitelink="$label",cio="GAM",flag="Flag of The Gambia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Gambie", gentileMS="Gambien", gentileMP="Gambiens", gentileFS="Gambienne", gentileFP="Gambiennes"} paysFlagByName['gambie']=1005; paysFlagByCIO['GAM']=1005; paysFlagByISO['GMB']=1005; paysFlag[230]={group="pays", qid="Q230", label="Géorgie", sitelink="$label (pays)",cio="GEO",flag="Flag of Georgia.svg",warensign="Naval Ensign of Georgia.svg" , genre="fs" , namelong="République de Géorgie", gentileMS="Géorgien", gentileMP="Géorgiens", gentileFS="Géorgienne", gentileFP="Géorgiennes"} paysFlagByName['georgie']=230; paysFlagByCIO['GEO']=230; paysFlagByISO['GEO']=230; paysFlag[117]={group="pays", qid="Q117", label="Ghana", sitelink="$label",cio="GHA",flag="Flag of Ghana.svg",warensign="Naval Ensign of Ghana.svg" , genre="ms" , namelong="République du Ghana", gentileMS="Ghanéen", gentileMP="Ghanéens", gentileFS="Ghanéenne", gentileFP="Ghanéennes"} paysFlagByName['ghana']=117; paysFlagByCIO['GHA']=117; paysFlagByISO['GHA']=117; paysFlag[41]={group="pays", qid="Q41", label="Grèce", sitelink="$label",cio="GRE",flag="Flag of Greece.svg",warensign="Naval Ensign of Greece.svg" , genre="fs" , namelong="République hellénique", gentileMS="Grec", gentileMP="Grecs", gentileFS="Grecque", gentileFP="Grecques"} paysFlagByName['grece']=41; paysFlagByCIO['GRE']=41; paysFlagByISO['GRC']=41; paysFlag[769]={group="pays", qid="Q769", label="Grenade", sitelink="$label (pays)",cio="GRN",flag="Flag of Grenada.svg",warensign="Naval Ensign of Grenada.svg" , genre="fs" , namelong="Grenade", gentileMS="Grenadien", gentileMP="Grenadiens", gentileFS="Grenadienne", gentileFP="Grenadiennes"} paysFlagByName['grenade']=769; paysFlagByCIO['GRN']=769; paysFlagByISO['GRD']=769; paysFlag[774]={group="pays", qid="Q774", label="Guatemala", sitelink="$label",cio="GUA",flag="Flag of Guatemala.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Guatemala", gentileMS="Guatémaltèque", gentileMP="Guatémaltèques", gentileFS="Guatémaltèque", gentileFP="Guatémaltèques"} paysFlagByName['guatemala']=774; paysFlagByCIO['GUA']=774; paysFlagByISO['GTM']=774; paysFlag[1006]={group="pays", qid="Q1006", label="Guinée", sitelink="$label",cio="GUI",flag="Flag of Guinea.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Guinée", gentileMS="Guinéen", gentileMP="Guinéens", gentileFS="Guinéenne", gentileFP="Guinéennes"} paysFlagByName['guinee']=1006; paysFlagByCIO['GUI']=1006; paysFlagByISO['GIN']=1006; paysFlag[1007]={group="pays", qid="Q1007", label="Guinée-Bissau", sitelink="$label",cio="GBS",flag="Flag of Guinea-Bissau.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Guinée-Bissau", gentileMS="Bissau-guinéen", gentileMP="Bissau-guinéens", gentileFS="Bissau-guinéenne", gentileFP="Bissau-guinéennes"} paysFlagByName['guineebissau']=1007; paysFlagByCIO['GBS']=1007; paysFlagByISO['GNB']=1007; paysFlag[983]={group="pays", qid="Q983", label="Guinée équatoriale", sitelink="$label",cio="GEQ",flag="Flag of Equatorial Guinea.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="équatoriale République de Guinée équatoriale", gentileMS="Équatoguinéen", gentileMP="Équatoguinéens", gentileFS="Équatoguinéenne", gentileFP="Équatoguinéennes"} paysFlagByName['guineeequatoriale']=983; paysFlagByCIO['GEQ']=983; paysFlagByISO['GNQ']=983; paysFlag[734]={group="pays", qid="Q734", label="Guyana", sitelink="$label",cio="GUY",flag="Flag of Guyana.svg",warensign="Naval Ensign of Guyana.svg" , genre="ms" , namelong="République coopérative de Guyana", gentileMS="Guyanien", gentileMP="Guyaniens", gentileFS="Guyanienne", gentileFP="Guyaniennes"} paysFlagByName['guyana']=734; paysFlagByCIO['GUY']=734; paysFlagByISO['GUY']=734; paysFlag[790]={group="pays", qid="Q790", label="Haïti", sitelink="$label",cio="HAI",flag="Flag of Haiti.svg",warensign="$flag" , genre="msia" , namelong="République d'Haïti", gentileMS="Haïtien", gentileMP="Haïtiens", gentileFS="Haïtienne", gentileFP="Haïtiennes"} paysFlagByName['haiti']=790; paysFlagByCIO['HAI']=790; paysFlagByISO['HTI']=790; paysFlag[783]={group="pays", qid="Q783", label="Honduras", sitelink="$label",cio="HON",flag="Flag of Honduras.svg",warensign="Naval Ensign of Honduras.svg" , genre="ms" , namelong="République du Honduras", gentileMS="Hondurien", gentileMP="Honduriens", gentileFS="Hondurienne", gentileFP="Honduriennes"} paysFlagByName['honduras']=783; paysFlagByCIO['HON']=783; paysFlagByISO['HND']=783; paysFlag[28]={group="pays", qid="Q28", label="Hongrie", sitelink="$label",cio="HUN",flag="Flag of Hungary.svg",warensign="Naval Ensign of Hungary.svg" , genre="fs" , namelong="République de Hongrie", gentileMS="Hongrois", gentileMP="Hongrois", gentileFS="Hongroise", gentileFP="Hongroises"} paysFlagByName['hongrie']=28; paysFlagByCIO['HUN']=28; paysFlagByISO['HUN']=28; paysFlag[668]={group="pays", qid="Q668", label="Inde", sitelink="$label",cio="IND",flag="Flag of India.svg",warensign="Naval Ensign of India.svg" , genre="fsa" , namelong="République de l'Inde", gentileMS="Indien", gentileMP="Indiens", gentileFS="Indienne", gentileFP="Indiennes"} paysFlagByName['inde']=668; paysFlagByCIO['IND']=668; paysFlagByISO['IND']=668; paysFlag[252]={group="pays", qid="Q252", label="Indonésie", sitelink="$label",cio="INA",flag="Flag of Indonesia.svg",warensign="$flag" , genre="fsa" , namelong="République d'Indonésie", gentileMS="Indonésien", gentileMP="Indonésiens", gentileFS="Indonésienne", gentileFP="Indonésiennes"} paysFlagByName['indonesie']=252; paysFlagByCIO['INA']=252; paysFlagByISO['IDN']=252; paysFlag[796]={group="pays", qid="Q796", label="Irak", sitelink="$label",cio="IRQ",flag="Flag of Iraq.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République d'Irak", gentileMS="Irakien", gentileMP="Irakiens", gentileFS="Irakienne", gentileFP="Irakiennes"} paysFlagByName['irak']=796;paysFlagByName['iraq']=796 paysFlagByCIO['IRQ']=796; paysFlagByISO['IRQ']=796; paysFlag[794]={group="pays", qid="Q794", label="Iran", sitelink="$label",cio="IRI",flag="Flag of Iran.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République islamique d'Iran", gentileMS="Iranien", gentileMP="Iraniens", gentileFS="Iranienne", gentileFP="Iraniennes"} paysFlagByName['iran']=794; paysFlagByCIO['IRI']=794;paysFlagByCIO['IRN']=794; paysFlagByISO['IRN']=794; paysFlag[27]={group="pays", qid="Q27", label="Irlande", sitelink="$label (pays)",cio="IRL",flag="Flag of Ireland.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="Irlande", gentileMS="Irlandais", gentileMP="Irlandais", gentileFS="Irlandaise", gentileFP="Irlandaises"} paysFlagByName['irlande']=27; paysFlagByCIO['IRL']=27; paysFlagByISO['IRL']=27; paysFlag[189]={group="pays", qid="Q189", label="Islande", sitelink="$label",cio="ISL",flag="Flag of Iceland.svg",warensign="Flag of Iceland (state).svg" , genre="fsa" , namelong="République d'Islande", gentileMS="Islandais", gentileMP="Islandais", gentileFS="Islandaise", gentileFP="Islandaises"} paysFlagByName['islande']=189; paysFlagByCIO['ISL']=189; paysFlagByISO['ISL']=189; paysFlag[801]={group="pays", qid="Q801", label="Israël", sitelink="$label",cio="ISR",flag="Flag of Israel.svg",warensign="Naval Ensign of Israel.svg" , genre="msiae" , namelong="État d'Israël", gentileMS="Israélien", gentileMP="Israéliens", gentileFS="Israélienne", gentileFP="Israéliennes"} paysFlagByName['israel']=801; paysFlagByCIO['ISR']=801; paysFlagByISO['ISR']=801; paysFlag[38]={group="pays", qid="Q38", label="Italie", sitelink="$label",cio="ITA",flag="Flag of Italy.svg",warensign="Naval Ensign of Italy.svg" , genre="fsa" , namelong="République italienne", gentileMS="Italien", gentileMP="Italiens", gentileFS="Italienne", gentileFP="Italiennes"} paysFlagByName['italie']=38; paysFlagByCIO['ITA']=38; paysFlagByISO['ITA']=38; paysFlag[766]={group="pays", qid="Q766", label="Jamaïque", sitelink="$label",cio="JAM",flag="Flag of Jamaica.svg",warensign="Naval Ensign of Jamaica.svg" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Jamaïcain", gentileMP="Jamaïcains", gentileFS="Jamaïcaine", gentileFP="Jamaïcaines"} paysFlagByName['jamaique']=766; paysFlagByCIO['JAM']=766; paysFlagByISO['JAM']=766; paysFlag[17]={group="pays", qid="Q17", label="Japon", sitelink="$label",cio="JPN",flag="Flag of Japan.svg",warensign="Naval Ensign of Japan.svg" , genre="ms" , namelong="État du Japon", gentileMS="Japonais", gentileMP="Japonais", gentileFS="Japonaise", gentileFP="Japonaises"} paysFlagByName['japon']=17; paysFlagByCIO['JPN']=17; paysFlagByISO['JPN']=17; paysFlag[810]={group="pays", qid="Q810", label="Jordanie", sitelink="$label",cio="JOR",flag="Flag of Jordan.svg",warensign="Naval Ensign of Jordan.svg" , genre="fs" , namelong="Royaume hachémite de Jordanie", gentileMS="Jordanien", gentileMP="Jordaniens", gentileFS="Jordanienne", gentileFP="Jordaniennes"} paysFlagByName['jordanie']=810; paysFlagByCIO['JOR']=810; paysFlagByISO['JOR']=810; paysFlag[232]={group="pays", qid="Q232", label="Kazakhstan", sitelink="$label",cio="KAZ",flag="Flag of Kazakhstan.svg",warensign="Naval Ensign of Kazakhstan.svg" , genre="ms" , namelong="République du Kazakhstan", gentileMS="Kazakh", gentileMP="Kazakhs", gentileFS="Kazakhe", gentileFP="Kazakhes"} paysFlagByName['kazakhstan']=232; paysFlagByCIO['KAZ']=232; paysFlagByISO['KAZ']=232; paysFlag[114]={group="pays", qid="Q114", label="Kenya", sitelink="$label",cio="KEN",flag="Flag of Kenya.svg",warensign="Naval Ensign of Kenya.svg" , genre="ms" , namelong="République du Kenya", gentileMS="Kényan", gentileMP="Kényans", gentileFS="Kényane", gentileFP="Kényanes"} paysFlagByName['kenya']=114; paysFlagByCIO['KEN']=114; paysFlagByISO['KEN']=114; paysFlag[813]={group="pays", qid="Q813", label="Kirghizistan", sitelink="$label",cio="KGZ",flag="Flag of Kyrgyzstan.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Kirghizistan", gentileMS="Kirghize", gentileMP="Kirghizes", gentileFS="Kirghize", gentileFP="Kirghizes"} paysFlagByName['kirghizistan']=813; paysFlagByCIO['KGZ']=813; paysFlagByISO['KGZ']=813; paysFlag[710]={group="pays", qid="Q710", label="Kiribati", sitelink="$label",cio="KIR",flag="Flag of Kiribati.svg",warensign="$flag" , genre="mp" , namelong="République de Kiribati", gentileMS="Gilbertin", gentileMP="Gilbertins", gentileFS="Gilbertine", gentileFP="Gilbertines"} paysFlagByName['kiribati']=710; paysFlagByCIO['KIR']=710; paysFlagByISO['KIR']=710; paysFlag[817]={group="pays", qid="Q817", label="Koweït", sitelink="$label",cio="KUW",flag="Flag of Kuwait.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="État du Koweït", gentileMS="Koweïtien", gentileMP="Koweïtiens", gentileFS="Koweïtienne", gentileFP="Koweïtiennes"} paysFlagByName['koweit']=817; paysFlagByCIO['KUW']=817; paysFlagByISO['KWT']=817; paysFlag[819]={group="pays", qid="Q819", label="Laos", sitelink="$label",cio="LAO",flag="Flag of Laos.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République démocratique populaire lao", gentileMS="Laotien", gentileMP="Laotiens", gentileFS="Laotienne", gentileFP="Laotiennes"} paysFlagByName['laos']=819; paysFlagByCIO['LAO']=819; paysFlagByISO['LAO']=819; paysFlag[1013]={group="pays", qid="Q1013", label="Lesotho", sitelink="$label",cio="LES",flag="Flag of Lesotho.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="Royaume du Lesotho", gentileMS="Lésothien", gentileMP="Lésothiens", gentileFS="Lésothienne", gentileFP="Lésothiennes"} paysFlagByName['lesotho']=1013; paysFlagByCIO['LES']=1013; paysFlagByISO['LSO']=1013; paysFlag[211]={group="pays", qid="Q211", label="Lettonie", sitelink="$label",cio="LAT",flag="Flag of Latvia.svg",warensign="Naval Ensign of Latvia.svg" , genre="fs" , namelong="République de Lettonie", gentileMS="Letton", gentileMP="Lettons", gentileFS="Lettonne", gentileFP="Lettonnes"} paysFlagByName['lettonie']=211; paysFlagByCIO['LAT']=211; paysFlagByISO['LVA']=211; paysFlag[822]={group="pays", qid="Q822", label="Liban", sitelink="$label",cio="LIB",flag="Flag of Lebanon.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République libanaise", gentileMS="Libanais", gentileMP="Libanais", gentileFS="Libanaise", gentileFP="Libanaises"} paysFlagByName['liban']=822; paysFlagByCIO['LIB']=822; paysFlagByISO['LBN']=822; paysFlag[1014]={group="pays", qid="Q1014", label="Liberia", sitelink="$label",cio="LBR",flag="Flag of Liberia.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Liberia", gentileMS="Libérien", gentileMP="Libériens", gentileFS="Libérienne", gentileFP="Libériennes"} paysFlagByName['liberia']=1014; paysFlagByCIO['LBR']=1014; paysFlagByISO['LBR']=1014; paysFlag[1016]={group="pays", qid="Q1016", label="Libye", sitelink="$label",cio="LBA",flag="Flag of Libya.svg",warensign="Naval Ensign of Libya.svg" , genre="fs" , namelong="République libyenne", gentileMS="Libyen", gentileMP="Libyens", gentileFS="Libyenne", gentileFP="Libyennes"} paysFlagByName['libye']=1016; paysFlagByCIO['LBA']=1016; paysFlagByISO['LBY']=1016; paysFlag[347]={group="pays", qid="Q347", label="Liechtenstein", sitelink="$label",cio="LIE",flag="Flag of Liechtenstein.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="Principauté du Liechtenstein", gentileMS="Liechtensteinois", gentileMP="Liechtensteinois", gentileFS="Liechtensteinoise", gentileFP="Liechtensteinoises"} paysFlagByName['liechtenstein']=347; paysFlagByCIO['LIE']=347; paysFlagByISO['LIE']=347; paysFlag[37]={group="pays", qid="Q37", label="Lituanie", sitelink="$label",cio="LTU",flag="Flag of Lithuania.svg",warensign="Naval Ensign of Lithuania.svg" , genre="fs" , namelong="République de Lituanie", gentileMS="Lituanien", gentileMP="Lituaniens", gentileFS="Lituanienne", gentileFP="Lituaniennes"} paysFlagByName['lituanie']=37; paysFlagByCIO['LTU']=37; paysFlagByISO['LTU']=37; paysFlag[32]={group="pays", qid="Q32", label="Luxembourg", sitelink="$label (pays)",cio="LUX",flag="Flag of Luxembourg.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="Grand-Duché de Luxembourg", gentileMS="Luxembourgeois", gentileMP="Luxembourgeois", gentileFS="Luxembourgeoise", gentileFP="Luxembourgeoises"} paysFlagByName['luxembourg']=32; paysFlagByCIO['LUX']=32; paysFlagByISO['LUX']=32; paysFlag[221]={group="pays", qid="Q221", label="Macédoine du Nord", sitelink="$label",cio="MKD",flag="Flag of North_Macedonia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Macédoine du Nord", gentileMS="Macédonien", gentileMP="Macédoniens", gentileFS="Macédonienne", gentileFP="Macédoniennes"} paysFlagByName['macedoine']=221;paysFlagByName['macedoinedunord']=221; paysFlagByCIO['MKD']=221; paysFlagByISO['MKD']=221; paysFlag[1019]={group="pays", qid="Q1019", label="Madagascar", sitelink="$label",cio="MAD",flag="Flag of Madagascar.svg",warensign="$flag" , genre="msi" , namelong="République de Madagascar", gentileMS="Malgache", gentileMP="Malgaches", gentileFS="Malgache", gentileFP="Malgaches"} paysFlagByName['madagascar']=1019; paysFlagByCIO['MAD']=1019; paysFlagByISO['MDG']=1019; paysFlag[833]={group="pays", qid="Q833", label="Malaisie", sitelink="$label",cio="MAS",flag="Flag of Malaysia.svg",warensign="Naval Ensign of Malaysia.svg" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Malaisien", gentileMP="Malaisiens", gentileFS="Malaisienne", gentileFP="Malaisiennes"} paysFlagByName['malaisie']=833; paysFlagByCIO['MAS']=833; paysFlagByISO['MYS']=833; paysFlag[1020]={group="pays", qid="Q1020", label="Malawi", sitelink="$label",cio="MAW",flag="Flag of Malawi.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Malawi", gentileMS="Malawien", gentileMP="Malawiens", gentileFS="Malawienne", gentileFP="Malawiennes"} paysFlagByName['malawi']=1020; paysFlagByCIO['MAW']=1020; paysFlagByISO['MWI']=1020; paysFlag[826]={group="pays", qid="Q826", label="Maldives", sitelink="$label",cio="MDV",flag="Flag of Maldives.svg",warensign="$flag" , genre="fp" , namelong="République des Maldives", gentileMS="Maldivien", gentileMP="Maldiviens", gentileFS="Maldivienne", gentileFP="Maldiviennes"} paysFlagByName['maldives']=826; paysFlagByCIO['MDV']=826; paysFlagByISO['MDV']=826; paysFlag[912]={group="pays", qid="Q912", label="Mali", sitelink="$label",cio="MLI",flag="Flag of Mali.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Mali", gentileMS="Malien", gentileMP="Maliens", gentileFS="Malienne", gentileFP="Maliennes"} paysFlagByName['mali']=912; paysFlagByCIO['MLI']=912; paysFlagByISO['MLI']=912; paysFlag[233]={group="pays", qid="Q233", label="Malte", sitelink="$label",cio="MLT",flag="Flag of Malta.svg",warensign="$flag" , genre="fsi" , namelong="République de Malte", gentileMS="Maltais", gentileMP="Maltais", gentileFS="Maltaise", gentileFP="Maltaises"} paysFlagByName['malte']=233; paysFlagByCIO['MLT']=233; paysFlagByISO['MLT']=233; paysFlag[1028]={group="pays", qid="Q1028", label="Maroc", sitelink="$label",cio="MAR",flag="Flag of Morocco.svg",warensign="Naval Ensign of Morocco.svg" , genre="ms" , namelong="Royaume du Maroc", gentileMS="Marocain", gentileMP="Marocains", gentileFS="Marocaine", gentileFP="Marocaines"} paysFlagByName['maroc']=1028; paysFlagByCIO['MAR']=1028; paysFlagByISO['MAR']=1028; paysFlag[709]={group="pays", qid="Q709", label="Îles Marshall", sitelink="$label",cio="MHL",flag="Flag of the Marshall Islands.svg",warensign="$flag" , genre="fp" , namelong="République des îles Marshall", gentileMS="Marshallais", gentileMP="Marshallais", gentileFS="Marshallaise", gentileFP="Marshallaises"} paysFlagByName['marshall']=709;paysFlagByName['ilesmarshall']=709; paysFlagByCIO['MHL']=709; paysFlagByISO['MHL']=709; paysFlag[1027]={group="pays", qid="Q1027", label="Maurice", sitelink="$label (pays)",cio="MRI",flag="Flag of Mauritius.svg",warensign="Naval Ensign of Mauritius.svg" , genre="msi" , namelong="République de Maurice", gentileMS="Mauricien", gentileMP="Mauriciens", gentileFS="Mauricienne", gentileFP="Mauriciennes"} paysFlagByName['maurice']=1027; paysFlagByCIO['MRI']=1027; paysFlagByISO['MUS']=1027; paysFlag[1025]={group="pays", qid="Q1025", label="Mauritanie", sitelink="$label",cio="MTN",flag="Flag of Mauritania.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République islamique de Mauritanie", gentileMS="Mauritanien", gentileMP="Mauritaniens", gentileFS="Mauritanienne", gentileFP="Mauritaniennes"} paysFlagByName['mauritanie']=1025; paysFlagByCIO['MTN']=1025; paysFlagByISO['MRT']=1025; paysFlag[96]={group="pays", qid="Q96", label="Mexique", sitelink="$label",cio="MEX",flag="Flag of Mexico.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="États-Unis mexicains", gentileMS="Mexicain", gentileMP="Mexicains", gentileFS="Mexicaine", gentileFP="Mexicaines"} paysFlagByName['mexique']=96; paysFlagByCIO['MEX']=96; paysFlagByISO['MEX']=96; paysFlag[702]={group="pays", qid="Q702", label="États fédérés de Micronésie", sitelink="États fédérés de Micronésie",cio="FSM",flag="Flag of Micronesia.svg",warensign="$flag" , genre="mp" , namelong="États fédérés de Micronésie", gentileMS="Micronésien", gentileMP="Micronésiens", gentileFS="Micronésienne", gentileFP="Micronésiennes"} paysFlagByName['micronesie']=702; paysFlagByCIO['FSM']=702; paysFlagByISO['FSM']=702; paysFlag[217]={group="pays", qid="Q217", label="Moldavie", sitelink="$label",cio="MDA",flag="Flag of Moldova.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Moldavie", gentileMS="Moldave", gentileMP="Moldaves", gentileFS="Moldave", gentileFP="Moldaves"} paysFlagByName['moldavie']=217; paysFlagByCIO['MDA']=217; paysFlagByISO['MDA']=217; paysFlag[235]={group="pays", qid="Q235", label="Monaco", sitelink="$label",cio="MON",flag="Flag of Monaco.svg",warensign="$flag" , genre="msi" , namelong="Principauté de Monaco", gentileMS="Monégasque", gentileMP="Monégasques", gentileFS="Monégasque", gentileFP="Monégasques"} paysFlagByName['monaco']=235; paysFlagByCIO['MON']=235; paysFlagByISO['MCO']=235; paysFlag[711]={group="pays", qid="Q711", label="Mongolie", sitelink="$label",cio="MGL",flag="Flag of Mongolia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Mongol", gentileMP="Mongols", gentileFS="Mongole", gentileFP="Mongoles"} paysFlagByName['mongolie']=711; paysFlagByCIO['MGL']=711; paysFlagByISO['MNG']=711; paysFlag[236]={group="pays", qid="Q236", label="Monténégro", sitelink="$label",cio="MNE",flag="Flag of Montenegro.svg",warensign="Flag of the Navy of Montenegro.svg" , genre="ms" , namelong="$label", gentileMS="Monténégrin", gentileMP="Monténégrins", gentileFS="Monténégrine", gentileFP="Monténégrines"} paysFlagByName['montenegro']=236; paysFlagByCIO['MNE']=236; paysFlagByISO['MNE']=236; paysFlag[1029]={group="pays", qid="Q1029", label="Mozambique", sitelink="$label",cio="MOZ",flag="Flag of Mozambique.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Mozambique", gentileMS="Mozambicain", gentileMP="Mozambicains", gentileFS="Mozambicaine", gentileFP="Mozambicaines"} paysFlagByName['mozambique']=1029; paysFlagByCIO['MOZ']=1029; paysFlagByISO['MOZ']=1029; paysFlag[1030]={group="pays", qid="Q1030", label="Namibie", sitelink="$label",cio="NAM",flag="Flag of Namibia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Namibie", gentileMS="Namibien", gentileMP="Namibiens", gentileFS="Namibienne", gentileFP="Namibiennes"} paysFlagByName['namibie']=1030; paysFlagByCIO['NAM']=1030; paysFlagByISO['NAM']=1030; paysFlag[697]={group="pays", qid="Q697", label="Nauru", sitelink="$label",cio="NRU",flag="Flag of Nauru.svg",warensign="$flag" , genre="msi" , namelong="République de Nauru", gentileMS="Nauruan", gentileMP="Nauruans", gentileFS="Nauruane", gentileFP="Nauruanes"} paysFlagByName['nauru']=697; paysFlagByCIO['NRU']=697; paysFlagByISO['NRU']=697; paysFlag[837]={group="pays", qid="Q837", label="Népal", sitelink="$label",cio="NEP",flag="Flag of Nepal.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République démocratique fédérale du Népal", gentileMS="Népalais", gentileMP="Népalais", gentileFS="Népalaise", gentileFP="Népalaises"} paysFlagByName['nepal']=837; paysFlagByCIO['NEP']=837; paysFlagByISO['NPL']=837; paysFlag[811]={group="pays", qid="Q811", label="Nicaragua", sitelink="$label",cio="NCA",flag="Flag of Nicaragua.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Nicaragua", gentileMS="Nicaraguayen", gentileMP="Nicaraguayens", gentileFS="Nicaraguayenne", gentileFP="Nicaraguayennes"} paysFlagByName['nicaragua']=811; paysFlagByCIO['NCA']=811; paysFlagByISO['NIC']=811; paysFlag[1032]={group="pays", qid="Q1032", label="Niger", sitelink="$label",cio="NIG",flag="Flag of Niger.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Niger", gentileMS="Nigérien", gentileMP="Nigériens", gentileFS="Nigérienne", gentileFP="Nigériennes"} paysFlagByName['niger']=1032; paysFlagByCIO['NIG']=1032; paysFlagByISO['NER']=1032; paysFlag[1033]={group="pays", qid="Q1033", label="Nigeria", sitelink="$label",cio="NGR",flag="Flag of Nigeria.svg",warensign="Naval Ensign of Nigeria.svg" , genre="ms" , namelong="République fédérale du Nigeria", gentileMS="Nigérian", gentileMP="Nigérians", gentileFS="Nigériane", gentileFP="Nigérianes"} paysFlagByName['nigeria']=1033; paysFlagByCIO['NGR']=1033; paysFlagByISO['NGA']=1033; paysFlag[20]={group="pays", qid="Q20", label="Norvège", sitelink="$label",cio="NOR",flag="Flag of Norway.svg",warensign="Flag of Norway, state.svg" , genre="fs" , namelong="Royaume de Norvège", gentileMS="Norvégien", gentileMP="Norvégiens", gentileFS="Norvégienne", gentileFP="Norvégiennes"} paysFlagByName['norvege']=20; paysFlagByCIO['NOR']=20; paysFlagByISO['NOR']=20; paysFlag[664]={group="pays", qid="Q664", label="Nouvelle-Zélande", sitelink="$label",cio="NZL",flag="Flag of New Zealand.svg",warensign="Naval Ensign of New Zealand.svg" , genre="fs" , namelong="Commonwealth de Nouvelle-Zélande", gentileMS="Néo-Zélandais", gentileMP="Néo-Zélandais", gentileFS="Néo-Zélandaise", gentileFP="Néo-Zélandaises"} paysFlagByName['nouvellezelande']=664; paysFlagByCIO['NZL']=664; paysFlagByISO['NZL']=664; paysFlag[842]={group="pays", qid="Q842", label="Oman", sitelink="$label",cio="OMA",flag="Flag of Oman.svg",warensign="Naval Ensign of Oman.svg" , genre="msia" , namelong="Sultanat d'Oman", gentileMS="Omani", gentileMP="Omanis", gentileFS="Omanie", gentileFP="Omanies"} paysFlagByName['oman']=842; paysFlagByCIO['OMA']=842; paysFlagByCIO['OMN']=842; paysFlag[1036]={group="pays", qid="Q1036", label="Ouganda", sitelink="$label",cio="UGA",flag="Flag of Uganda.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République d'Ouganda", gentileMS="Ougandais", gentileMP="Ougandais", gentileFS="Ougandaise", gentileFP="Ougandaises"} paysFlagByName['ouganda']=1036; paysFlagByCIO['UGA']=1036; paysFlagByISO['UGA']=1036; paysFlag[265]={group="pays", qid="Q265", label="Ouzbékistan", sitelink="$label",cio="UZB",flag="Flag of Uzbekistan.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République d'Ouzbékistan", gentileMS="Ouzb", gentileMP="Ouzbeks", gentileFS="Ouzbèke", gentileFP="Ouzbèkes"} paysFlagByName['ouzbekistan']=265; paysFlagByCIO['UZB']=265; paysFlagByISO['UZB']=265; paysFlag[843]={group="pays", qid="Q843", label="Pakistan", sitelink="$label",cio="PAK",flag="Flag of Pakistan.svg",warensign="Naval Ensign of Pakistan.svg" , genre="ms" , namelong="République islamique du Pakistan", gentileMS="Pakistanais", gentileMP="Pakistanais", gentileFS="Pakistanaise", gentileFP="Pakistanaises"} paysFlagByName['pakistan']=843; paysFlagByCIO['PAK']=843; paysFlagByISO['PAK']=843; paysFlag[695]={group="pays", qid="Q695", label="Palaos", sitelink="$label",cio="PLW",flag="Flag of Palau.svg",warensign="$flag" , genre="mp" , namelong="République des Palaos", gentileMS="Palauan", gentileMP="Palauans", gentileFS="Palauane", gentileFP="Palauanes"} paysFlagByName['palaos']=695; paysFlagByCIO['PLW']=695; paysFlagByISO['PLW']=695; paysFlag[804]={group="pays", qid="Q804", label="Panama", sitelink="$label",cio="PAN",flag="Flag of Panama.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Panama", gentileMS="Panaméen", gentileMP="Panaméens", gentileFS="Panaméenne", gentileFP="Panaméennes"} paysFlagByName['panama']=804; paysFlagByCIO['PAN']=804; paysFlagByISO['PAN']=804; paysFlag[691]={group="pays", qid="Q691", label="Papouasie-Nouvelle-Guinée", sitelink="$label",cio="PNG",flag="Flag of Papua New Guinea.svg",warensign="Naval Ensign of Papua New Guinea.svg" , genre="fs" , namelong="État indépendant de Papouasie-Nouvelle-Guinée", gentileMS="Papouasien", gentileMP="Papouasiens", gentileFS="Papouasienne", gentileFP="Papouasiennes"} paysFlagByName['papouasienouvelleguinee']=691; paysFlagByCIO['PNG']=691; paysFlagByISO['PNG']=691; paysFlag[733]={group="pays", qid="Q733", label="Paraguay", sitelink="$label",cio="PAR",flag="Flag of Paraguay.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Paraguay", gentileMS="Paraguayen", gentileMP="Paraguayens", gentileFS="Paraguayenne", gentileFP="Paraguayennes"} paysFlagByName['paraguay']=733; paysFlagByCIO['PAR']=733; paysFlagByISO['PRY']=733; paysFlag[55]={group="pays", qid="Q55", label="Pays-Bas", sitelink="$label",cio="NED",flag="Flag of the Netherlands.svg",warensign="$flag" , genre="mp" , namelong="Royaume des Pays-Bas", gentileMS="Néerlandais", gentileMP="Néerlandais", gentileFS="Néerlandaise", gentileFP="Néerlandaises"} paysFlagByName['paysbas']=55; paysFlagByCIO['NED']=55;paysFlagByCIO['NLD']=55; paysFlagByISO['NLD']=55; paysFlag[419]={group="pays", qid="Q419", label="Pérou", sitelink="$label",cio="PER",flag="Flag of Peru (state).svg",warensign="Flag of Peru (State).svg" , genre="ms" , namelong="République du Pérou", gentileMS="Péruvien", gentileMP="Péruviens", gentileFS="Péruvienne", gentileFP="Péruviennes"} paysFlagByName['perou']=419; paysFlagByCIO['PER']=419; paysFlagByISO['PER']=419; paysFlag[928]={group="pays", qid="Q928", label="Philippines", sitelink="$label",cio="PHI",flag="Flag of the Philippines.svg",warensign="$flag" , genre="fp" , namelong="République des Philippines", gentileMS="Philippin", gentileMP="Philippins", gentileFS="Philippine", gentileFP="Philippines"} paysFlagByName['philippines']=928; paysFlagByCIO['PHI']=928; paysFlagByISO['PHL']=928; paysFlag[36]={group="pays", qid="Q36", label="Pologne", sitelink="$label",cio="POL",flag="Flag of Poland.svg",warensign="Naval Ensign of Poland.svg" , genre="fs" , namelong="République de Pologne", gentileMS="Polonais", gentileMP="Polonais", gentileFS="Polonaise", gentileFP="Polonaises"} paysFlagByName['pologne']=36; paysFlagByCIO['POL']=36; paysFlagByISO['POL']=36; paysFlag[45]={group="pays", qid="Q45", label="Portugal", sitelink="$label",cio="POR",flag="Flag of Portugal.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République portugaise", gentileMS="Portugais", gentileMP="Portugais", gentileFS="Portugaise", gentileFP="Portugaises"} paysFlagByName['portugal']=45; paysFlagByCIO['POR']=45; paysFlagByISO['PRT']=45; paysFlag[846]={group="pays", qid="Q846", label="Qatar", sitelink="$label",cio="QAT",flag="Flag of Qatar.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="État du Qatar", gentileMS="Qatari", gentileMP="Qataris", gentileFS="Qatarie", gentileFP="Qataries"} paysFlagByName['qatar']=846; paysFlagByCIO['QAT']=846; paysFlagByISO['QAT']=846; paysFlag[218]={group="pays", qid="Q218", label="Roumanie", sitelink="$label",cio="ROU",flag="Flag of Romania.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Roumain", gentileMP="Roumains", gentileFS="Roumaine", gentileFP="Roumaines"} paysFlagByName['roumanie']=218; paysFlagByCIO['ROU']=218; paysFlagByISO['ROU']=218; paysFlag[145]={group="pays", qid="Q145", label="Royaume-Uni", sitelink="$label",cio="GBR",flag="Flag of the United Kingdom.svg",warensign="Naval Ensign of the United Kingdom.svg" , genre="ms" , namelong="Royaume-Uni de Grande-Bretagne et d'Irlande du Nord", gentileMS="Britannique", gentileMP="Britanniques", gentileFS="Britannique", gentileFP="Britanniques"} paysFlagByName['royaumeuni']=145; paysFlagByCIO['GBR']=145; paysFlagByISO['GBR']=145; paysFlag[159]={group="pays", qid="Q159", label="Russie", sitelink="$label",cio="RUS",flag="Flag of Russia.svg",warensign="Naval Ensign of Russia.svg" , genre="fs" , namelong="Fédération de Russie", gentileMS="Russe", gentileMP="Russes", gentileFS="Russe", gentileFP="Russes"} paysFlagByName['russie']=159; paysFlagByCIO['RUS']=159; paysFlagByISO['RUS']=159; paysFlag[1037]={group="pays", qid="Q1037", label="Rwanda", sitelink="$label",cio="RWA",flag="Flag of Rwanda.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Rwanda", gentileMS="Rwandais", gentileMP="Rwandais", gentileFS="Rwandaise", gentileFP="Rwandaises"} paysFlagByName['rwanda']=1037; paysFlagByCIO['RWA']=1037; paysFlagByISO['RWA']=1037; paysFlag[763]={group="pays", qid="Q763", label="Saint-Christophe-et-Niévès", sitelink="$label",cio="SKN",flag="Flag of Saint Kitts and Nevis.svg",warensign="Naval Ensign of Saint Kitts and Nevis.svg" , genre="msi" , namelong="Fédération de Saint-Christophe-et-Niévès", gentileMS="Kittitien", gentileMP="Kittitiens", gentileFS="Kittitienne", gentileFP="Kittitiennes"} paysFlagByName['saintchristopheetnieves']=763; paysFlagByCIO['SKN']=763; paysFlagByISO['KNA']=763; paysFlag[760]={group="pays", qid="Q760", label="Sainte-Lucie", sitelink="$label",cio="LCA",flag="Flag of Saint Lucia.svg",warensign="$flag" , genre="fsi" , namelong="$label", gentileMS="Saint-Lucien", gentileMP="Saint-Luciens", gentileFS="Saint-Lucienne", gentileFP="Saint-Luciennes"} paysFlagByName['saintelucie']=760; paysFlagByCIO['LCA']=760; paysFlagByISO['LCA']=760; paysFlag[238]={group="pays", qid="Q238", label="Saint-Marin", sitelink="$label",cio="SMR",flag="Flag of San Marino.svg",warensign="$flag" , genre="msi" , namelong="République de Saint-Marin", gentileMS="Saint-Marinais", gentileMP="Saint-Marinais", gentileFS="Saint-Marinaise", gentileFP="Saint-Marinaises"} paysFlagByName['saintmarin']=238; paysFlagByCIO['SMR']=238; paysFlagByISO['SMR']=238; paysFlag[757]={group="pays", qid="Q757", label="Saint-Vincent-et-les-Grenadines", sitelink="$label",cio="VIN",flag="Flag of Saint Vincent and the Grenadines.svg" , genre="msi" , namelong="$label", gentileMS="Saint-Vincentais", gentileMP="Saint-Vincentais", gentileFS="Saint-Vincentaise", gentileFP="Saint-Vincentaises"} paysFlagByName['saintvincentetlesgrenadines']=757; paysFlagByCIO['VIN']=757; paysFlagByISO['VCT']=757; paysFlag[685]={group="pays", qid="Q685", label="Salomon", sitelink="Îles Salomon",cio="SOL",flag="Flag of the Solomon Islands.svg",warensign="Naval Ensign of the Solomon Islands.svg" , genre="mp" , namelong="Îles Salomon", gentileMS="Salomonais", gentileMP="Salomonais", gentileFS="Salomonaise", gentileFP="Salomonaises"} paysFlagByName['salomon']=685;paysFlagByName['ilessalomon']=685; paysFlagByCIO['SOL']=685; paysFlagByISO['SLB']=685; paysFlag[792]={group="pays", qid="Q792", label="Salvador", sitelink="$label",cio="ESA",flag="Flag of El Salvador.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Salvador", gentileMS="Salvadorien", gentileMP="Salvadoriens", gentileFS="Salvadorienne", gentileFP="Salvadoriennes"} paysFlagByName['salvador']=792;paysFlagByName['elsalvador']=792; paysFlagByCIO['ESA']=792; paysFlagByISO['SLV']=792; paysFlag[683]={group="pays", qid="Q683", label="Samoa", sitelink="$label",cio="SAM",flag="Flag of Samoa.svg",warensign="$flag" , genre="fp" , namelong="État indépendant des Samoa", gentileMS="Samoan", gentileMP="Samoans", gentileFS="Samoane", gentileFP="Samoanes"} paysFlagByName['samoa']=683; paysFlagByCIO['SAM']=683; paysFlagByISO['WSM']=683; paysFlag[1039]={group="pays", qid="Q1039", label="Sao Tomé-et-Principe", sitelink="$label",cio="STP",flag="Flag of Sao Tome and Principe.svg",warensign="$flag" , genre="msi" , namelong="République démocratique de Sao Tomé-et-Principe", gentileMS="Santoméen", gentileMP="Santoméens", gentileFS="Santoméenne", gentileFP="Santoméennes"} paysFlagByName['saotomeetprincipe']=1039; paysFlagByCIO['STP']=1039; paysFlagByISO['STP']=1039; paysFlag[1041]={group="pays", qid="Q1041", label="Sénégal", sitelink="$label",cio="SEN",flag="Flag of Senegal.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Sénégal", gentileMS="Sénégalais", gentileMP="Sénégalais", gentileFS="Sénégalaise", gentileFP="Sénégalaises"} paysFlagByName['senegal']=1041; paysFlagByCIO['SEN']=1041; paysFlagByISO['SEN']=1041; paysFlag[403]={group="pays", qid="Q403", label="Serbie", sitelink="$label",cio="SRB",flag="Flag of Serbia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Serbie", gentileMS="Serbe", gentileMP="Serbes", gentileFS="Serbe", gentileFP="Serbes"} paysFlagByName['serbie']=403; paysFlagByCIO['SRB']=403; paysFlagByISO['SRB']=403; paysFlag[1042]={group="pays", qid="Q1042", label="Seychelles", sitelink="$label",cio="SEY",flag="Flag of the Seychelles.svg",warensign="$flag" , genre="fp" , namelong="République des Seychelles", gentileMS="Seychellois", gentileMP="Seychellois", gentileFS="Seychelloise", gentileFP="Seychelloises"} paysFlagByName['seychelles']=1042; paysFlagByCIO['SEY']=1042; paysFlagByISO['SYC']=1042; paysFlag[1044]={group="pays", qid="Q1044", label="Sierra Leone", sitelink="$label",cio="SLE",flag="Flag of Sierra Leone.svg",warensign="Naval Ensign of Sierra Leone.svg" , genre="fs" , namelong="République de Sierra Leone", gentileMS="Sierra-Léonais", gentileMP="Sierra-Léonais", gentileFS="Sierra-Léonaise", gentileFP="Sierra-Léonaises"} paysFlagByName['sierraleone']=1044; paysFlagByCIO['SLE']=1044; paysFlagByISO['SLE']=1044; paysFlag[334]={group="pays", qid="Q334", label="Singapour", sitelink="$label",cio="SIN",flag="Flag of Singapore.svg",warensign="Naval Ensign of Singapore.svg" , genre="msi" , namelong="République de Singapour", gentileMS="Singapourien", gentileMP="Singapouriens", gentileFS="Singapourienne", gentileFP="Singapouriennes"} paysFlagByName['singapour']=334; paysFlagByCIO['SIN']=334; paysFlagByISO['SGP']=334; paysFlag[214]={group="pays", qid="Q214", label="Slovaquie", sitelink="$label",cio="SVK",flag="Flag of Slovakia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République slovaque", gentileMS="Slovaque", gentileMP="Slovaques", gentileFS="Slovaque", gentileFP="Slovaques"} paysFlagByName['slovaquie']=214; paysFlagByCIO['SVK']=214; paysFlagByISO['SVK']=214; paysFlag[215]={group="pays", qid="Q215", label="Slovénie", sitelink="$label",cio="SLO",flag="Flag of Slovenia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Slovénie", gentileMS="Slovéne", gentileMP="Slovénes", gentileFS="Slovéne", gentileFP="Slovénes"} paysFlagByName['slovenie']=215; paysFlagByCIO['SLO']=215; paysFlagByISO['SVN']=215; paysFlag[1045]={group="pays", qid="Q1045", label="Somalie", sitelink="$label",cio="SOM",flag="Flag of Somalia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République somalie", gentileMS="Somalien", gentileMP="Somaliens", gentileFS="Somalienne", gentileFP="Somaliennes"} paysFlagByName['somalie']=1045; paysFlagByCIO['SOM']=1045; paysFlagByISO['SOM']=1045; paysFlag[1049]={group="pays", qid="Q1049", label="Soudan", sitelink="$label",cio="SUD",flag="Flag of Sudan.svg",warensign="Naval Ensign of Sudan.svg" , genre="ms" , namelong="République du Soudan", gentileMS="Soudanais", gentileMP="Soudanaiss", gentileFS="Soudanaise", gentileFP="Soudanaises"} paysFlagByName['soudan']=1049; paysFlagByCIO['SUD']=1049; paysFlagByISO['SDN']=1049; paysFlag[958]={group="pays", qid="Q958", label="Soudan du Sud", sitelink="$label",cio="",flag="Flag of South Sudan.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Soudan du Sud", gentileMS="Sud-Soudanais", gentileMP="Sud-Soudanaiss", gentileFS="Sud-Soudanaise", gentileFP="Sud-Soudanaises"} paysFlagByName['soudandusud']=958;paysFlagByName['sudsoudan']=958 paysFlagByCIO['SSD']=958; paysFlagByISO['SSD']=958; paysFlag[854]={group="pays", qid="Q854", label="Sri Lanka", sitelink="$label",cio="SRI",flag="Flag of Sri Lanka.svg",warensign="Naval Ensign of Sri Lanka.svg" , genre="ms" , namelong="République démocratique socialiste de Sri Lanka", gentileMS="Srilankais", gentileMP="Srilankais", gentileFS="Srilankaise", gentileFP="Srilankaises"} paysFlagByName['srilanka']=854; paysFlagByCIO['SRI']=854; paysFlagByISO['LKA']=854; paysFlag[34]={group="pays", qid="Q34", label="Suède", sitelink="$label",cio="SWE",flag="Flag of Sweden.svg",warensign="Naval Ensign of Sweden.svg" , genre="fs" , namelong="Royaume de Suède", gentileMS="Suédois", gentileMP="Suédois", gentileFS="Suédoise", gentileFP="Suédoises"} paysFlagByName['suede']=34; paysFlagByCIO['SWE']=34; paysFlagByISO['SWE']=34; paysFlag[39]={group="pays", qid="Q39", label="Suisse", sitelink="$label",cio="SUI",flag="Flag of Switzerland.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="Confédération suisse", gentileMS="Suisse", gentileMP="Suisses", gentileFS="Suisse", gentileFP="Suisses"} paysFlagByName['suisse']=39; paysFlagByCIO['SUI']=39; paysFlagByISO['CHE']=39; paysFlag[730]={group="pays", qid="Q730", label="Suriname", sitelink="$label",cio="SUR",flag="Flag of Suriname.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Suriname", gentileMS="Surinamais", gentileMP="Surinamais", gentileFS="Surinamaise", gentileFP="Surinamaises"} paysFlagByName['suriname']=730; paysFlagByCIO['SUR']=730; paysFlagByISO['SUR']=730; paysFlag[1050]={group="pays", qid="Q1050", label="Eswatini", sitelink="$label",cio="SWZ",flag="Flag of Eswatini.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="Royaume d'Eswatini", gentileMS="Swazi", gentileMP="Swazis", gentileFS="Swazi", gentileFP="Swazis"} paysFlagByName['swaziland']=1050;paysFlagByName['eswatini']=1050; paysFlagByCIO['SWZ']=1050; paysFlagByISO['SWZ']=1050; paysFlag[858]={group="pays", qid="Q858", label="Syrie", sitelink="$label",cio="SYR",flag="Flag of Syria.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République arabe syrienne", gentileMS="Syrien", gentileMP="Syriens", gentileFS="Syrienne", gentileFP="Syriennes"} paysFlagByName['syrie']=858; paysFlagByCIO['SYR']=858; paysFlagByISO['SYR']=858; paysFlag[863]={group="pays", qid="Q863", label="Tadjikistan", sitelink="$label",cio="TJK",flag="Flag of Tajikistan.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Tadjikistan", gentileMS="Tadjik", gentileMP="Tadjiks", gentileFS="Tadjike", gentileFP="Tadjikes"} paysFlagByName['tadjikistan']=863; paysFlagByCIO['TJK']=863; paysFlagByISO['TJK']=863; paysFlag[924]={group="pays", qid="Q924", label="Tanzanie", sitelink="$label",cio="TAN",flag="Flag of Tanzania.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République unie de Tanzanie", gentileMS="Tanzanien", gentileMP="Tanzaniens", gentileFS="Tanzanienne", gentileFP="Tanzaniennes"} paysFlagByName['tanzanie']=924; paysFlagByCIO['TAN']=924; paysFlagByISO['TZA']=924; paysFlag[657]={group="pays", qid="Q657", label="Tchad", sitelink="$label",cio="CHA",flag="Flag of Chad.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Tchad", gentileMS="Tchadien", gentileMP="Tchadiens", gentileFS="Tchadienne", gentileFP="Tchadiennes"} paysFlagByName['tchad']=657; paysFlagByCIO['CHA']=657; paysFlagByISO['TCD']=657; paysFlag[213]={group="pays", qid="Q213", label="République tchèque", sitelink="$label",cio="CZE",flag="Flag of the Czech Republic.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="$label", gentileMS="Tchèque", gentileMP="Tchèques", gentileFS="Tchèque", gentileFP="Tchèques"} paysFlagByName['tcheque']=213;paysFlagByName['republiquetcheque']=213; paysFlagByCIO['CZE']=213; paysFlagByISO['CZE']=213; paysFlag[869]={group="pays", qid="Q869", label="Thaïlande", sitelink="$label",cio="THA",flag="Flag of Thailand.svg",warensign="Naval Ensign of Thailand.svg" , genre="fs" , namelong="Royaume de Thaïlande", gentileMS="Thaïlandais", gentileMP="Thaïlandais", gentileFS="Thaïlandaise", gentileFP="Thaïlandaises"} paysFlagByName['thailande']=869; paysFlagByCIO['THA']=869; paysFlagByISO['THA']=869; paysFlag[574]={group="pays", qid="Q574", label="Timor oriental", sitelink="$label",cio="TLS",flag="Flag of East Timor.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République démocratique du Timor oriental", gentileMS="Est-Timorais", gentileMP="Est-Timorais", gentileFS="Est-Timoraise", gentileFP="Est-Timoraises"} paysFlagByName['timororiental']=574; paysFlagByCIO['TLS']=574; paysFlagByISO['TLS']=574; paysFlag[945]={group="pays", qid="Q945", label="Togo", sitelink="$label",cio="TOG",flag="Flag of Togo.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République togolaise", gentileMS="Togolais", gentileMP="Togolais", gentileFS="Togolaise", gentileFP="Togolaises"} paysFlagByName['togo']=945; paysFlagByCIO['TOG']=945; paysFlagByISO['TOG']=945; paysFlag[678]={group="pays", qid="Q678", label="Tonga", sitelink="$label",cio="TGA",flag="Flag of Tonga.svg",warensign="Naval Ensign of Tonga.svg" , genre="mp" , namelong="Royaume des Tonga", gentileMS="Tonguien", gentileMP="Tonguiens", gentileFS="Tonguienne", gentileFP="Tonguiennes"} paysFlagByName['tonga']=678; paysFlagByCIO['TGA']=678; paysFlagByISO['TON']=678; paysFlag[754]={group="pays", qid="Q754", label="Trinité-et-Tobago", sitelink="$label",cio="TRI",flag="Flag of Trinidad and Tobago.svg",warensign="Naval Ensign of Trinidad and Tobago.svg" , genre="msi" , namelong="République de Trinité-et-Tobago", gentileMS="Trinidadien", gentileMP="Trinidadiens", gentileFS="Trinidadienne", gentileFP="Trinidadiennes"} paysFlagByName['triniteettobago']=754; paysFlagByCIO['TRI']=754;paysFlagByCIO['TTO']=754; paysFlagByISO['TTO']=754; paysFlag[948]={group="pays", qid="Q948", label="Tunisie", sitelink="$label",cio="TUN",flag="Flag of Tunisia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République tunisienne", gentileMS="Tunisien", gentileMP="Tunisiens", gentileFS="Tunisienne", gentileFP="Tunisiennes"} paysFlagByName['tunisie']=948; paysFlagByCIO['TUN']=948; paysFlagByISO['TUN']=948; paysFlag[874]={group="pays", qid="Q874", label="Turkménistan", sitelink="$label",cio="TKM",flag="Flag of Turkmenistan.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Turkménistan", gentileMS="Turkmène", gentileMP="Turkmènes", gentileFS="Turkmène", gentileFP="Turkmènes"} paysFlagByName['turkmenistan']=874; paysFlagByCIO['TKM']=874; paysFlagByISO['TKM']=874; paysFlag[43]={group="pays", qid="Q43", label="Turquie", sitelink="$label",cio="TUR",flag="Flag of Turkey.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Turquie", gentileMS="Turc", gentileMP="Turcs", gentileFS="Turque", gentileFP="Turques"} paysFlagByName['turquie']=43; paysFlagByCIO['TUR']=43; paysFlagByISO['TUR']=43; paysFlag[672]={group="pays", qid="Q672", label="Tuvalu", sitelink="$label",cio="TUV",flag="Flag of Tuvalu.svg",warensign="$flag" , genre="mp" , namelong="État des Tuvalu", gentileMS="Tuvaluan", gentileMP="Tuvaluans", gentileFS="Tuvaluane", gentileFP="Tuvaluanes"} paysFlagByName['tuvalu']=672; paysFlagByCIO['TUV']=672; paysFlagByISO['TUV']=672; paysFlag[212]={group="pays", qid="Q212", label="Ukraine", sitelink="$label",cio="UKR",flag="Flag of Ukraine.svg",warensign="Naval Ensign of Ukraine.svg" , genre="fsa" , namelong="République ukrainienne", gentileMS="Ukrainien", gentileMP="Ukrainiens", gentileFS="Ukrainienne", gentileFP="Ukrainiennes"} paysFlagByName['ukraine']=212; paysFlagByCIO['UKR']=212; paysFlagByISO['UKR']=212; paysFlag[77]={group="pays", qid="Q77", label="Uruguay", sitelink="$label",cio="URU",flag="Flag of Uruguay.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="République orientale de l'Uruguay", gentileMS="Uruguayen", gentileMP="Uruguayens", gentileFS="Uruguayenne", gentileFP="Uruguayennes"} paysFlagByName['uruguay']=77; paysFlagByCIO['URU']=77; paysFlagByISO['URY']=77; paysFlag[686]={group="pays", qid="Q686", label="Vanuatu", sitelink="$label",cio="VAN",flag="Flag of Vanuatu.svg",warensign="Naval Ensign of Vanuatu.svg" , genre="ms" , namelong="République de Vanuatu", gentileMS="Vanuatuan", gentileMP="Vanuatuans", gentileFS="Vanuatuane", gentileFP="Vanuatuanes"} paysFlagByName['vanuatu']=686; paysFlagByCIO['VAN']=686; paysFlagByISO['VUT']=686; paysFlag[237]={group="pays", qid="Q237", label="Vatican", sitelink="$label",cio="",flag="Flag of the Vatican City.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="État de la Cité du Vatican", gentileMS="Vaticanais", gentileMP="Vaticanais", gentileFS="Vaticanaise", gentileFP="Vaticanaises"} paysFlagByName['vatican']=237;paysFlagByName['saintsiege']=237; --paysFlagByCIO['']=237; paysFlagByISO['VAT']=237; paysFlag[717]={group="pays", qid="Q717", label="Venezuela", sitelink="$label",cio="VEN",flag="Flag of Venezuela (state).svg",warensign="Flag of Venezuela (State).svg" , genre="ms" , namelong="République bolivarienne du Venezuela", gentileMS="Vénézuélien", gentileMP="Vénézuéliens", gentileFS="Vénézuélienne", gentileFP="Vénézuéliennes"} paysFlagByName['venezuela']=717; paysFlagByCIO['VEN']=717; paysFlagByISO['VEN']=717; paysFlag[881]={group="pays", qid="Q881", label="Viêt Nam", sitelink="$label",cio="VIE",flag="Flag of Vietnam.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République socialiste du Viêt Nam", gentileMS="Vietnamien", gentileMP="Vietnamiens", gentileFS="Vietnamienne", gentileFP="Vietnamiennes"} paysFlagByName['vietnam']=881; paysFlagByCIO['VIE']=881; paysFlagByISO['VNM']=881; paysFlag[805]={group="pays", qid="Q805", label="Yémen", sitelink="$label",cio="YEM",flag="Flag of Yemen.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Yémen", gentileMS="Yéménite", gentileMP="Yéménites", gentileFS="Yéménite", gentileFP="Yéménites"} paysFlagByName['yemen']=805; paysFlagByCIO['YEM']=805; paysFlagByISO['YEM']=805; paysFlag[953]={group="pays", qid="Q953", label="Zambie", sitelink="$label",cio="ZAM",flag="Flag of Zambia.svg",warensign="$flag" , genre="fs" , namelong="République de Zambie", gentileMS="Zambien", gentileMP="Zambiens", gentileFS="Zambienne", gentileFP="Zambiennes"} paysFlagByName['zambie']=953; paysFlagByCIO['ZAM']=953; paysFlagByISO['ZMB']=953; paysFlag[954]={group="pays", qid="Q954", label="Zimbabwe", sitelink="$label",cio="ZIM",flag="Flag of Zimbabwe.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="République du Zimbabwe", gentileMS="Zimbabwéen", gentileMP="Zimbabwéens", gentileFS="Zimbabwéenne", gentileFP="Zimbabwéennes"} paysFlagByName['zimbabwe']=954; paysFlagByCIO['ZIM']=954; paysFlagByISO['ZWE']=954; paysFlag[22]={group="pays", qid="Q21", label="Écosse", sitelink="$label",cio="SCO",flag="Flag of Scotland.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="Commonwealth d'Écosse", gentileMS="Écossais", gentileMP="Écossais", gentileFS="Écossaise", gentileFP="Écossaises"} paysFlagByName['ecosse']=22; paysFlagByCIO['SCO']=22; paysFlag[25]={group="pays", qid="Q21", label="pays de Galles", sitelink="$label",cio="WAL",flag="Flag of Wales.svg",warensign="$flag" , genre="ms" , namelong="Commonwealth du pays de Galles", gentileMS="Gallois", gentileMP="Gallois", gentileFS="Galloise", gentileFP="Galloises"} paysFlagByName['paysdegalles']=25; paysFlagByCIO['WAL']=25; paysFlag[26]={group="pays", qid="Q21", label="Irlande du Nord", sitelink="$label",cio="NIR",flag="Flag_of_Northern_Ireland.svg",warensign="$flag" , genre="msa" , namelong="Commonwealth d'Irlande du Nord'", gentileMS="Nord-Irlandais", gentileMP="Nord-Irlandais", gentileFS="Nord-Irlandaise", gentileFP="Nord-Irlandaises"} paysFlagByName['irlandedunord']=26; paysFlagByCIO['NIR']=26; --Territoires non autonomes paysFlag[25228]={group="nonautonome", qid='Q25228', label="Anguilla", sitelink='$label', cio='AIA', flag='Flag of Anguilla.svg',warensign='$flag' , genre='fsia', namelong='$label', gentileMS='Anguillan',gentileFS='Anguillane',gentileMP='Anguillans',gentileFP='Anguillanes'} paysFlagByName['anguilla']=25228 paysFlagByCIO['AIA']=25228; paysFlagByISO['AIA']=25228; paysFlag[23635]={group="nonautonome", qid='Q23635', label="Bermudes", sitelink='$label', cio='BER', flag='Flag of Bermuda.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Bermudien',gentileFS='Bermudienne',gentileMP='Bermudiens',gentileFP='Bermudiennes'} paysFlagByName['bermudes']=23635 paysFlagByCIO['BER']=23635; paysFlagByISO['BMU']=23635; paysFlag[23681]={group="nonautonome", qid='Q23681', label="Chypre du Nord", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of the Turkish Republic of Northern Cyprus.svg',warensign='$flag' , genre='fsi', namelong='$label', gentileMS='Nord-Chypriote',gentileFS='Nord-Chypriote',gentileMP='Nord-Chypriotes',gentileFP='Nord-Chypriotes'} paysFlagByName['chypredunord']=23681 --;paysFlagByCIO['']=23681; --paysFlagByCIO['']=23681; paysFlag[5785]={group="nonautonome", qid='Q5785', label="Îles Caïmans", sitelink='$label', cio='CAY', flag='Flag of the Cayman Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Caïmanais',gentileFS='Caïmanaise',gentileMP='Caïmanais',gentileFP='Caïmanaises'} paysFlagByName['ilescaimans']=5785;paysFlagByName['caimans']=5785 paysFlagByCIO['CAY']=5785; paysFlagByISO['CYM']=5785; paysFlag[1410]={group="nonautonome", qid='Q1410', label="Gibraltar", sitelink='$label', cio='GIB', flag='Flag of Gibraltar.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Gibraltarien',gentileFS='Gibraltarienne',gentileMP='Gibraltariens',gentileFP='Gibraltariennes'} paysFlagByName['gibraltar']=1410 paysFlagByCIO['GIB']=1410; paysFlagByISO['GIB']=1410; paysFlag[16635]={group="nonautonome", qid='Q16635', label="Guam", sitelink='$label', cio='GUM', flag='Flag of Guam.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Guamien',gentileFS='Guamienne',gentileMP='Guamiens',gentileFP='Guamiennes'} paysFlagByName['guam']=16635 paysFlagByCIO['GUM']=16635; paysFlagByISO['GUM']=16635; paysFlag[9648]={group="nonautonome", qid='Q9648', label="Îles Malouines", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of the Falkland Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Falklandais',gentileFS='Falklandaise',gentileMP='Falklandais',gentileFP='Falklandaises'} paysFlagByName['ilesmalouines']=9648;paysFlagByName['malouines']=9648;paysFlagByName['ilesfalkland']=9648;paysFlagByName['falkland']=9648; --;paysFlagByCIO['']=9648; paysFlagByISO['FLK']=16635; paysFlag[1246]={group="nonautonome", qid='Q1246', label="Kosovo", sitelink='$label', cio='KOS', flag='Flag of Kosovo.svg',warensign='$flag' , genre='ms', namelong='$label', gentileMS='Kosovar',gentileFS='Kosovare',gentileMP='Kosovars',gentileFP='Kosovares'} paysFlagByName['kosovo']=1246 paysFlagByCIO['KOS']=1246; paysFlagByISO['KOS']=1246;--pas officiel paysFlag[13353]={group="nonautonome", qid='Q13353', label="Montserrat", sitelink='Montserrat (Antilles)', cio='', flag='Flag of Montserrat.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Montserratien',gentileFS='Montserratienne',gentileMP='Montserratiens',gentileFP='Montserratiennes'} paysFlagByName['montserrat']=13353 --;paysFlagByCIO['']=13353; paysFlagByISO['MSR']=13353; paysFlag[33788]={group="nonautonome", qid='Q33788', label="Nouvelle-Calédonie", sitelink='$label', cio='', flag=' Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='Néo-Calédonien',gentileFS='Néo-Calédonienne',gentileMP='Néo-Calédoniens',gentileFP='Néo-Calédoniennes'} paysFlagByName['nouvellecaledonie']=33788 --;paysFlagByCIO['']=33788; paysFlagByISO['NCL']=33788; paysFlag[219060]={group="nonautonome", qid='Q219060', label="Autorité palestinienne", sitelink='Palestine', cio='PLE', flag=' Flag of Palestine.svg',warensign='$flag' , genre='fsa', namelong='$label', gentileMS='Palestinien',gentileFS='Palestinienne',gentileMP='Palestiniens',gentileFP='Palestiniennes'} paysFlagByName['palestine']=219060 paysFlagByCIO['PLE']=219060; paysFlagByISO['PSE']=219060; paysFlag[35672]={group="nonautonome", qid='Q35672', label="Îles Pitcairn", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of the Pitcairn Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Pitcairnais',gentileFS='Pitcairnaise',gentileMP='Pitcairnais',gentileFP='Pitcairnaises'} paysFlagByName['pitcairn']=35672 --;paysFlagByCIO['']=35672; paysFlagByCIO['PCN']=35672; paysFlag[192184]={group="nonautonome", qid='Q192184', label="Sainte-Hélène, Ascension et Tristan da Cunha", sitelink='Sainte-Hélène, Ascension et Tristan da Cunha', cio='', flag='Flag of Saint Helena.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='Sainte-Hélénien',gentileFS='Sainte-Hélénienne',gentileMP='Sainte-Héléniens',gentileFP='Sainte-Héléniennes'} paysFlagByName['saintehelene']=192184 --;paysFlagByCIO['']=192184; paysFlagByCIO['SHN']=192184; paysFlag[6250]={group="nonautonome", qid='Q6250', label="Sahara occidental", sitelink='République arabe sahraouie démocratique', cio='', flag='Flag of Western Sahara.svg',warensign='$flag' , genre='ms', namelong='$label', gentileMS='Sahraoui',gentileFS='Sahraouie',gentileMP='Sahraouis',gentileFP='Sahraouies'} paysFlagByName['saharaoccidental']=6250 --;paysFlagByCIO['']=6250; paysFlagByCIO['ESH']=6250; paysFlag[16641]={group="nonautonome", qid='Q16641', label="Samoa américaines", sitelink='$label', cio='ASA', flag='Flag of American Samoa.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Samoan (USA)',gentileFS='Samoane (USA)',gentileMP='Samoans (USA)',gentileFP='Samoanes (USA)'} paysFlagByName['samoaamericaines']=16641 paysFlagByCIO['ASA']=16641; paysFlagByISO['ASM']=16641; paysFlag[865]={group="nonautonome", qid='Q865', label="République de Chine", sitelink='République de Chine (Taïwan)', cio='ROC', flag='Flag of the Republic of China.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='Taïwanais',gentileFS='Taïwanaise',gentileMP='Taïwanais',gentileFP='Taïwanaises'} paysFlagByName['republiquedechine']=865;paysFlagByName['taiwan']=865; paysFlagByCIO['ROC']=865;paysFlagByCIO['TPE']=865; paysFlagByISO['TWN']=865; paysFlag[18221]={group="nonautonome", qid='Q18221', label="Îles Turques-et-Caïques", sitelink='$label', cio='TCA', flag='Flag of the Turks and Caicos Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Turques-et-Caïques-insulaire',gentileFS='Turques-et-Caïques-insulaire',gentileMP='Turques-et-Caïques-insulaires',gentileFP='Turques-et-Caïques-insulaires'} paysFlagByName['turquesetcaiques']=18221;paysFlagByName['ilesturquesetcaiques']=18221; paysFlagByCIO['TCA']=18221; paysFlagByISO['TCA']=18221; paysFlag[11703]={group="nonautonome", qid='Q11703', label="Îles Vierges des États-Unis", sitelink='$label', cio='ISV', flag='Flag of the United States Virgin Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Insulaire des îles Vierges des États-Unis',gentileFS='Insulaire des îles Vierges des États-Unis',gentileMP='Insulaires des îles Vierges des États-Unis',gentileFP='Insulaires des îles Vierges des États-Unis'} paysFlagByName['viergesdesetatsunis']=11703;paysFlagByName['ilesviergesdesetatsunis']=11703 paysFlagByCIO['ISV']=11703; paysFlagByISO['VIR']=11703; paysFlag[25305]={group="nonautonome", qid='Q25305', label="Îles Vierges britanniques", sitelink='$label', cio='IVB', flag='Flag of the British Virgin Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Insulaire des Îles Vierges britanniques',gentileFS='Insulaire des Îles Vierges britanniques',gentileMP='Insulaires des Îles Vierges britanniques',gentileFP='Insulaires des Îles Vierges britanniques'} paysFlagByName['viergesbritanniques']=25305;paysFlagByName['ilesviergesbritanniques']=25305 paysFlagByCIO['IVB']=25305; paysFlagByISO['VGB']=25305; --Dépendances--> paysFlag[5689]={group="dependance", qid='Q5689', label="Åland", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of Åland.svg',warensign='$flag' , genre='msia', namelong='$label', gentileMS='Aalandais',gentileFS='Aalandaise',gentileMP='Aalandais',gentileFP='Aalandaises'} paysFlagByName['aland']=5689;paysFlagByName['ilesdaland']=5689; --;paysFlagByCIO['']=5689; paysFlag[21203]={group="dependance", qid='Q21203', label="Aruba", sitelink='$label', cio='ARU', flag='Flag of Aruba.svg',warensign='$flag' , genre='msia', namelong='$label', gentileMS='Arubéen',gentileFS='Arubéenne',gentileMP='Arubéens',gentileFP='Arubéennes'} paysFlagByName['aruba']=21203; paysFlagByCIO['ARU']=21203; paysFlag[25263]={group="dependance", qid='Q25263', label="Açores", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of the Azores.svg',warensign='$flag' , genre='mp', namelong='$label', gentileMS='Açoréen',gentileFS='Açoréenne',gentileMP='Açoréens',gentileFP='Açoréennes'} paysFlagByName['acores']=25263; --;paysFlagByCIO['']=25263; paysFlag[5813]={group="dependance", qid='Q5813', label="Îles Canaries", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of the Canary Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Canarien',gentileFS='Canarienne',gentileMP='Canariens',gentileFP='Canariennes'} paysFlagByName['canaries']=5813;paysFlagByName['ilescanaries']=5813; --;paysFlagByCIO['']=5813; paysFlag[5823]={group="dependance", qid='Q5823', label="Ceuta", sitelink='$label', cio='', flag='Flag Ceuta.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Ceutien',gentileFS='Ceutienne',gentileMP='Ceutiens',gentileFP='Ceutiennes'} paysFlagByName['ceuta']=5823; --;paysFlagByCIO['']=5823; paysFlag[31063]={group="dependance", qid='Q31063', label="Île Christmas", sitelink='Île Christmas (Australie)', cio='', flag='Flag of Christmas Island.svg',warensign='$flag' , genre='fsa', namelong='$label', gentileMS='Insulaire de Christmas',gentileFS='Insulaire de Christmas',gentileMP='Insulaires de Christmas',gentileFP='Insulaires de Christmas'} paysFlagByName['christmas']=31063;paysFlagByName['ilechristmas']=31063; --;paysFlagByCIO['']=31063; paysFlag[36004]={group="dependance", qid='Q36004', label="Îles Cocos", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of the Cocos (Keeling) Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Insulaire des Cocos',gentileFS='Insulaire des Cocos',gentileMP='Insulaires des Cocos',gentileFP='Insulaires des Cocos'} paysFlagByName['cocos']=36004;paysFlagByName['ilescocos']=36004; --;paysFlagByCIO['']=36004; paysFlag[26988]={group="dependance", qid='Q26988', label="Îles Cook", sitelink='$label', cio='COK', flag='Flag of the Cook Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Insulaire des Cook',gentileFS='Insulaire des Cook',gentileMP='Insulaires des Cook',gentileFP='Insulaires des Cook'} paysFlagByName['cook']=26988;paysFlagByName['ilescook']=26988; paysFlagByCIO['COK']=26988; paysFlag[25279]={group="dependance", qid='Q25279', label="Curaçao", sitelink='$label', cio='CUW', flag='Flag of Curaçao.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Curaçaoan',gentileFS='Curaçaoane',gentileMP='Curaçaoans',gentileFP='Curaçaoanes'} paysFlagByName['curacao']=25279; paysFlagByCIO['CUW']=25279; paysFlag[4628]={group="dependance", qid='Q4628', label="Îles Féroé ", sitelink='$label', cio='FRO', flag='Flag of the Faroe Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Féroïen',gentileFS='Féroïenne',gentileMP='Féroïens',gentileFP='Féroïennes'} paysFlagByName['feroe']=4628;paysFlagByName['ilesferoe']=4628; paysFlagByCIO['FRO']=4628; paysFlag[35086]={group="dependance", qid='Q35086', label="Géorgie du Sud-et-les Îles Sandwich du Sud", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of South Georgia and the South Sandwich Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='',gentileFS='',gentileMP='',gentileFP=''} paysFlagByName['georgiedusudetlesilessandwichdusud']=35086;paysFlagByName['georgiedusud']=35086;paysFlagByName['ilessandwichdusud']=35086; --;paysFlagByCIO['']=35086; paysFlag[223]={group="dependance", qid='Q223', label="Groenland", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of Greenland.svg',warensign='$flag' , genre='ms', namelong='$label', gentileMS='Groenlandais',gentileFS='Groenlandaise',gentileMP='Groenlandais',gentileFP='Groenlandaises'} paysFlagByName['groenland']=223; --;paysFlagByCIO['']=223; paysFlag[17012]={group="dependance", qid='Q17012', label="Guadeloupe", sitelink='$label', cio='GPE', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='Guadeloupéen',gentileFS='Guadeloupéenne',gentileMP='Guadeloupéens',gentileFP='Guadeloupéennes'} paysFlagByName['guadeloupe']=17012; paysFlagByCIO['GPE']=17012; paysFlag[25230]={group="dependance", qid='Q25230', label="Guernesey", sitelink='$label', cio='GGY', flag='Flag of Guernsey.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Guernesiais',gentileFS='Guernesiaise',gentileMP='Guernesiais',gentileFP='Guernesiaises'} paysFlagByName['guernesey']=25230; paysFlagByCIO['GGY']=25230; paysFlag[3769]={group="dependance", qid='Q3769', label="Guyane", sitelink='$label', cio='GYF', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='Guyanais',gentileFS='Guyanaise',gentileMP='Guyanais',gentileFP='Guyanaises'} paysFlagByName['guyane']=3769;paysFlagByName['guyanefrancaise']=3769; paysFlagByCIO['GYF']=3769; paysFlag[8646]={group="dependance", qid='Q8646', label="Hong Kong", sitelink='$label', cio='HKG', flag='Flag of Hong_Kong.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Hongkongais',gentileFS='Hongkongaise',gentileMP='Hongkongais',gentileFP='Hongkongaises'} paysFlagByName['hongkong']=8646; paysFlagByCIO['HKG']=8646; paysFlag[785]={group="dependance", qid='Q785', label="Jersey", sitelink='$label', cio='JEY', flag='Flag of Jersey.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Jersiais',gentileFS='Jersiaise',gentileMP='Jersiais',gentileFP='Jersiaises'} paysFlagByName['jersey']=785; paysFlagByCIO['JEY']=785; paysFlag[14773]={group="dependance", qid='Q14773', label="Macao", sitelink='$label', cio='MAC', flag='Flag_of_Macau.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Macanais',gentileFS='Macanaise',gentileMP='Macanais',gentileFP='Macanaises'} paysFlagByName['macao']=14773; paysFlagByCIO['MAC']=14773; paysFlag[26253]={group="dependance", qid='Q26253', label="Madère", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of Madeira.svg',warensign='$flag' , genre='fsi', namelong='$label', gentileMS='Madérien',gentileFS='Madérienne',gentileMP='Madériens',gentileFP='Madériennes'} paysFlagByName['madere']=26253; --;paysFlagByCIO['']=26253; paysFlag[9676]={group="dependance", qid='Q9676', label="Île de Man", sitelink='$label', cio='IMN', flag='Flag of the Isle of Man.svg',warensign='$flag' , genre='fsa', namelong='$label', gentileMS='Mannois',gentileFS='Mannoise',gentileMP='Mannois',gentileFP='Mannoises'} paysFlagByName['iledeman']=9676;paysFlagByName['man']=9676; paysFlagByCIO['IMN']=9676; paysFlag[16644]={group="dependance", qid='Q16644', label="Îles Mariannes du Nord", sitelink='$label', cio='NMI', flag='Flag of the Northern Mariana Islands.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Mariannais',gentileFS='Mariannaise',gentileMP='Mariannais',gentileFP='Mariannaises'} paysFlagByName['mariannesdunord']=16644;paysFlagByName['ilesmariannesdunord']=16644; paysFlagByCIO['NMI']=16644; paysFlag[17054]={group="dependance", qid='Q17054', label="Martinique", sitelink='$label', cio='MTQ', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='Martiniquais',gentileFS='Martiniquaise',gentileMP='Martiniquais',gentileFP='Martiniquaises'} paysFlagByName['martinique']=17054; --;paysFlagByCIO['MTQ']=17054; paysFlag[17063]={group="dependance", qid='Q17063', label="Mayotte", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='fsi', namelong='$label', gentileMS='Mahorais',gentileFS='Mahoraise',gentileMP='Mahorais',gentileFP='Mahoraises'} paysFlagByName['aaaa']=17063; paysFlagByCIO['MTQ']=17063; paysFlag[5831]={group="dependance", qid='Q5831', label="Melilla", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of Melilla.svg',warensign='$flag' , genre='fsi', namelong='$label', gentileMS='Mélillien',gentileFS='Mélillienne',gentileMP='Mélilliens',gentileFP='Mélilliennes'} paysFlagByName['melilla']=5831; --;paysFlagByCIO['']=5831; paysFlag[34020]={group="dependance", qid='Q34020', label="Niue", sitelink='$label', cio='NIU', flag='Flag of Niue.svg',warensign='$flag' , genre='fsi', namelong='$label', gentileMS='Niouéen',gentileFS='Niouéenne',gentileMP='Niouéens',gentileFP='Niouéennes'} paysFlagByName['aaaa']=34020; --;paysFlagByCIO['']=34020; paysFlag[31057]={group="dependance", qid='Q31057', label="Île Norfolk", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of Norfolk Island.svg',warensign='$flag' , genre='fsa', namelong='$label', gentileMS='Norfolkais',gentileFS='Norfolkaise',gentileMP='Norfolkais',gentileFP='Norfolkaises'} paysFlagByName['norfolk']=31057;paysFlagByName['ilenorfolk']=31057; --;paysFlagByCIO['']=31057; paysFlag[30971]={group="dependance", qid='Q30971', label="Polynésie française", sitelink='$label', cio='TAH', flag='Flag of French Polynesia.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='Francopolynésien',gentileFS='Francopolynésienne',gentileMP='Francopolynésiens',gentileFP='Francopolynésiennes'} paysFlagByName['polynésiefrançaise']=30971;paysFlagByName['tahiti']=30971; paysFlagByCIO['TAH']=30971; paysFlag[1183]={group="dependance", qid='Q1183', label="Porto Rico", sitelink='$label', cio='PUR', flag='Flag of Puerto Rico.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Portoricain',gentileFS='Portoricaine',gentileMP='Portoricains',gentileFP='Portoricaines'} paysFlagByName['portorico']=1183; paysFlagByCIO['PUR']=1183; paysFlag[17070]={group="dependance", qid='Q17070', label="La Réunion", sitelink='$label', cio='REU', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='fsi', namelong='$label', gentileMS='Réunionnais',gentileFS='Réunionnaise',gentileMP='Réunionnais',gentileFP='Réunionnaises'} paysFlagByName['lareunion']=17070;paysFlagByName['reunion']=17070; paysFlagByCIO['REU']=17070; paysFlag[25362]={group="dependance", qid='Q25362', label="Saint-Barthélemy", sitelink='Saint-Barthélemy (Antilles françaises)', cio='', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='fsi', namelong='$label', gentileMS='Saint-Barthéléminois',gentileFS='Saint-Barthéléminoise',gentileMP='Saint-Barthéléminois',gentileFP='Saint-Barthéléminoises'} paysFlagByName['saintbarthelemy']=25362; --;paysFlagByCIO['']=25362; paysFlag[126125]={group="dependance", qid='Q126125', label="Saint-Martin", sitelink='Saint-Martin (Antilles françaises)', cio='SMT', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Saint-Martinois',gentileFS='Saint-Martinoise',gentileMP='Saint-Martinois',gentileFP='Saint-Martinoises'} paysFlagByName['saintmartin']=126125; paysFlagByCIO['SMT']=126125; paysFlag[26273]={group="dependance", qid='Q26273', label="Saint-Martin", sitelink='Saint-Martin (Pays-Bas)', cio='SXM', flag='Flag of Sint Maarten.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Saint-Martineer',gentileFS='Saint-Martineer',gentileMP='Saint-Martineer',gentileFP='Saint-Martineer'} paysFlagByName['saintmartineen']=26273; paysFlagByCIO['SXM']=26273; paysFlag[34617]={group="dependance", qid='Q34617', label="Saint-Pierre-et-Miquelon", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='msi', namelong='$label', gentileMS='Français de Saint-Pierre-et-Miquelon',gentileFS='Française de Saint-Pierre-et-Miquelon',gentileMP='Français de Saint-Pierre-et-Miquelon',gentileFP='Françaises de Saint-Pierre-et-Miquelon'} paysFlagByName['saintpierreetmiquelon']=34617; --;paysFlagByCIO['']=34617; paysFlag[43448]={group="dependance", qid='Q43448', label="Territoire britannique de l'océan Indien", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of the British Indian Ocean Territory.svg',warensign='$flag' , genre='ms', namelong='$label', gentileMS='Chagossien',gentileFS='Chagossienne',gentileMP='Chagossiens',gentileFP='Chagossiennes'} paysFlagByName['territoirebritanniquedeloceanindien']=43448;paysFlagByName['chagos']=43448; --;paysFlagByCIO['']=43448; paysFlag[36823]={group="dependance", qid='Q36823', label="Tokelau", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of Tokelau.svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Tokelauan',gentileFS='Tokelauane',gentileMP='Tokelauans',gentileFP='Tokelauanes'} paysFlagByName['tokelau']=36823; --;paysFlagByCIO['']=36823; paysFlag[35555]={group="dependance", qid='Q35555', label="Wallis-et-Futuna", sitelink='$label', cio='', flag='Flag of France.svg',warensign='$flag' , genre='fsi', namelong='$label', gentileMS='Wallisien-et-Futunien',gentileFS='Wallisienne-et-Futunienne',gentileMP='Wallisiens-et-Futuniens',gentileFP='Wallisiennes-et-Futuniennes'} paysFlagByName['wallisetfutuna']=35555; --;paysFlagByCIO['']=35555; --Ancien pays--> paysFlag[25227]={group="disparu", qid='Q25227', label="Antilles néerlandaises", sitelink='$label', cio='AHO', flag='Flag_of_the_Netherlands_Antilles_(1986-2010).svg',warensign='$flag' , genre='fp', namelong='$label', gentileMS='Insulaire des Antilles néerlandaises',gentileFS='Insulaire des Antilles néerlandaises',gentileMP='Insulaires des Antilles néerlandaises',gentileFP='Insulaires des Antilles néerlandaises'} paysFlagByName['antillesneerlandaises']=25227; paysFlagByCIO['AHO']=25227; paysFlag[33946]={group="disparu", qid='Q33946', label="Tchécoslovaquie", sitelink='$label', cio='TCH', flag='Flag_of_the_Czech_Republic.svg',warensign='$flag' , genre='fs', namelong='$label', gentileMS='Tchécoslovaque',gentileFS='Tchécoslovaque',gentileMP='Tchécoslovaques',gentileFP='Tchécoslovaques'} paysFlagByName['tchécoslovaquie']=33946; paysFlagByCIO['TCH']=33946; --fictif--> paysFlag[1751472]={group="fictif", qid="Q1751472", label='Bordurie', sitelink='Bordurie', cio="", flag="Borduriens flagga.svg",warensign="$flag" , genre="fs", namelong="$label", gentileMS="Bordure",gentileFS="Bordure",gentileMP="Bordures",gentileFP="Bordures"} paysFlagByName['bordurie']=1751472; p.data=paysFlag; p.idByName=paysFlagByName; p.idByCIO=paysFlagByCIO; p.idByISO=paysFlagByISO; return p gsdc9yh68e5y0ifwf7nqko8audaur92 Modèl:Kantite bon atik 10 93994 856427 2024-11-16T19:56:11Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{formatnum:{{#expr:{{PAGESINCATEGORY:Bon atik|R}}-3}}}}<noinclude> {{Documentation}}</noinclude> " 856427 wikitext text/x-wiki {{formatnum:{{#expr:{{PAGESINCATEGORY:Bon atik|R}}-3}}}}<noinclude> {{Documentation}}</noinclude> 3wza0w1dxqjp8zfcm4q269lonnf8pcf Modèl:Kantite bon pòtay 10 93995 856430 2024-11-16T20:03:09Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Bon pòtay|Afficher=Nombre}}<noinclude> {{Documentation|contenu= == Utilisation == Permet de connaître le nombre actuel de portails ayant reçu le label '''[[Wikipédia:Bons portails|Bon portail]]'''. == Syntaxe == Rajouter '''{{m|NKantite bon pòtay}}''' dans le code source. }}<!-- fin contenu --> [[Kategori:Modèle de calcul lié aux labels|Portails, Bons]] [[Kategori:Modèle lié aux bons portails|Nombre de bons portails]] </noinclude> " 856430 wikitext text/x-wiki {{Bon pòtay|Afficher=Nombre}}<noinclude> {{Documentation|contenu= == Utilisation == Permet de connaître le nombre actuel de portails ayant reçu le label '''[[Wikipédia:Bons portails|Bon portail]]'''. == Syntaxe == Rajouter '''{{m|NKantite bon pòtay}}''' dans le code source. }}<!-- fin contenu --> [[Kategori:Modèle de calcul lié aux labels|Portails, Bons]] [[Kategori:Modèle lié aux bons portails|Nombre de bons portails]] </noinclude> 5qhc2vq2k6w4vw0inbdojv2q3fplurh Modèl:Bon pòtay 10 93996 856431 2024-11-16T20:04:41Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " <includeonly>{{#switch:{{{Afficher}}} |Propositions= * Aucune pour le moment |Nombre= 0 |BA= * [[Portail:Ain|Ain]] * [[Portail:Alpinisme et escalade|Alpinisme et escalade]] * [[Portail:Anjou et Maine-et-Loire|Anjou et Maine-et-Loire]] * [[Portail:Ardèche|Ardèche]] * [[Portail:Arménie|Arménie]] * [[Portail:Art nouveau|Art nouveau]] * [[Portail:Astronautique|Astronautique]] * [[Portail:Aude|Aude]] * [[Portail:Automobile|Automobile]] * [[Portail:Baseball|Baseball]] * ... " 856431 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{#switch:{{{Afficher}}} |Propositions= * Aucune pour le moment |Nombre= 0 |BA= * [[Portail:Ain|Ain]] * [[Portail:Alpinisme et escalade|Alpinisme et escalade]] * [[Portail:Anjou et Maine-et-Loire|Anjou et Maine-et-Loire]] * [[Portail:Ardèche|Ardèche]] * [[Portail:Arménie|Arménie]] * [[Portail:Art nouveau|Art nouveau]] * [[Portail:Astronautique|Astronautique]] * [[Portail:Aude|Aude]] * [[Portail:Automobile|Automobile]] * [[Portail:Baseball|Baseball]] * [[Portail:Basket-ball|Basket-ball]] * [[Portail:Besançon|Besançon]] * [[Portail:Bollywood|Bollywood]] * [[Portail:Boxe anglaise|Boxe anglaise]] * [[Portail:Buffy contre les vampires|Buffy contre les vampires]] * [[Portail:Catch|Catch]] * [[Portail:Chambéry|Chambéry]] * [[Portail:Chimie|Chimie]] * [[Portail:Colombie|Colombie]] * [[Portail:Corée du Nord|Corée du Nord]] * [[Portail:Culture russe|Culture russe]] * [[Portail:Disney|Disney]] * [[Portail:Écosse|Écosse]] * [[Portail:Énergie|Énergie]] * [[Portail:Enluminure|Enluminure]] * [[Portail:Géologie|Géologie]] * [[Portail:Géographie de la Suisse|Géographie de la Suisse]] * [[Portail:Gratte-ciel|Gratte-ciel]] * [[Portail:Grèce antique|Grèce antique]] * [[Portail:Haut-Rhin|Haut-Rhin]] * [[Portail:Hongrie|Hongrie]] * [[Portail:Landes|Landes]] * [[Portail:Langue catalane|Langue catalane]] * [[Portail:Loire-Atlantique|Loire-Atlantique]] * [[Portail:Médecine|Médecine]] * [[Portail:Monde chinois|Monde chinois]] * [[Portail:Monde équestre|Monde équestre]] * [[Portail:Musiques du monde|Musiques du monde]] * [[Portail:Nauru|Nauru]] * [[Portail:Nord-Pas-de-Calais|Nord-Pas-de-Calais]] * [[Portail:Nouvelle-France|Nouvelle-France]] * [[Portail:Orne|Orne]] * [[Portail:Paléontologie|Paléontologie]] * [[Portail:Paris|Paris]] * [[Portail:Peinture|Peinture]] * [[Portail:Politique britannique|Politique britannique]] * [[Portail:Politique canadienne|Politique canadienne]] * [[Portail:Premiers secours et secourisme|Premiers secours et secourisme]] * [[Portail:Probabilités et statistiques|Probabilités et statistiques]] * [[Portail:Provence-Alpes-Côte d'Azur|Provence-Alpes-Côte d'Azur]] * [[Portail:Québec|Québec]] * [[Portail:Roses et rosiers|Roses et rosiers]] * [[Portail:Seine-Saint-Denis|Seine-Saint-Denis]] * [[Portail:Slovaquie|Slovaquie]] * [[Portail:Spiritualité|Spiritualité]] * [[Portail:Sport automobile|Sport automobile]] * [[Portail:Stargate|Stargate]] * [[Portail:Star Wars|Star Wars]] * [[Portail:Transports|Transports]] * [[Portail:Transports en Île-de-France|Transports en Île-de-France]] * [[Portail:Volcanisme|Volcanisme]] <!-- ERREUR -->| #default =<span class="error">Erreur de paramétrage de {{m|Bons portails}} : Le paramètre « Afficher » doit prendre les valeurs « Propositions », « Nombre » ou « BA ».</span> }}</includeonly><noinclude>{{Documentation}}</noinclude> ah77ufrhms5ynhsdbabffvn4nxlciaa Modèl:Kantite bon tèm 10 93997 856433 2024-11-16T20:08:03Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{#expr:{{PAGESINCATEGORY:Bon tèm}}-2}}<noinclude> {{Documentation|contenu= == Utilisation == {{Rakousi modèl|NBT}} Ce modèle affiche le nombre de pages que contient la {{kategori|Bon tèm}}. Il permet de connaître le nombre actuel de thèmes ayant reçu l'étiquette '''[[Wikipedya:Bon tèm|Bon tèm]]'''. == Syntaxe == Rajouter '''{{m|Kantite bon tèm}}''' ou '''{{m|NBT}}''' dans le code source. }}<!-- fin contenu --> kategori:Modèle de calcul lié aux labels|The... " 856433 wikitext text/x-wiki {{#expr:{{PAGESINCATEGORY:Bon tèm}}-2}}<noinclude> {{Documentation|contenu= == Utilisation == {{Rakousi modèl|NBT}} Ce modèle affiche le nombre de pages que contient la {{kategori|Bon tèm}}. Il permet de connaître le nombre actuel de thèmes ayant reçu l'étiquette '''[[Wikipedya:Bon tèm|Bon tèm]]'''. == Syntaxe == Rajouter '''{{m|Kantite bon tèm}}''' ou '''{{m|NBT}}''' dans le code source. }}<!-- fin contenu --> [[kategori:Modèle de calcul lié aux labels|Themes, Bons]] [[kategori:Modèle lié aux bons thèmes|Nombre de bons thèmes]] </noinclude> 8xs9hrudb5q7zm6pmxo7k1xtjcs2vsz Kategori:Bon tèm 14 93998 856434 2024-11-16T20:10:46Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{ kategori label}} {{Atik prensipal|Wikipedya:Bon tèm}} ''Modèl {{m|Tèm kalite}} ranpli ak paramèt <code>label = BT</code>, '''kategori sa a bay lis {{kantite bon tèm}} tèm ki te resevwa etikèt la " [ [Wikipedya:Bon tèm|bon tèm]] »''' apre yon vòt pa kontribitè Wikipedya ki anrejistre. Lis sa a se sèlman yon ekstrè nan plizyè douzèn tèm potansyèl nan ansiklopedi a. Objektif la finalman rete pou fè yo Wikipedia:Tèm bon jan kalite|tèm bon jan kalit... " 856434 wikitext text/x-wiki {{ kategori label}} {{Atik prensipal|Wikipedya:Bon tèm}} ''Modèl {{m|Tèm kalite}} ranpli ak paramèt <code>label = BT</code>, '''kategori sa a bay lis {{kantite bon tèm}} tèm ki te resevwa etikèt la " [ [Wikipedya:Bon tèm|bon tèm]] »''' apre yon vòt pa kontribitè Wikipedya ki anrejistre. Lis sa a se sèlman yon ekstrè nan plizyè douzèn tèm potansyèl nan ansiklopedi a. Objektif la finalman rete pou fè yo [[Wikipedia:Tèm bon jan kalite|tèm bon jan kalite]].'' [[Kategori:Wikipedya:Bon kontni|Tèm]] [[Kategori:Wikipedya:Tèm]] 3l3586jpumh4qaglxiplkrifwtgw4q3 Modèl:Kategori label 10 93999 856435 2024-11-16T20:14:14Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " <includeonly>{{Meta lyen kategori |image = Fairytale bookmark half gold silverlight.png |titre = [[Wikipédia:Contenus de qualité|Contenus de qualité]] et [[Wikipédia:Bons contenus|bons contenus]] |liste = * [[:Kategori:Wikipedya:Label|Kategori paran]] * [[Pwojè:Label|Pwojè]] * [[:Kategori:Antretyen label|Antretyen]] * [[Diskisyon Pwojè:Label|Kafe]] }}{{Kategori ki dwe vid}}</includeonly><noinclude>{{Dokimantasyon lyen tematik pou kategori }} Kategori:Modèl ki... " 856435 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Meta lyen kategori |image = Fairytale bookmark half gold silverlight.png |titre = [[Wikipédia:Contenus de qualité|Contenus de qualité]] et [[Wikipédia:Bons contenus|bons contenus]] |liste = * [[:Kategori:Wikipedya:Label|Kategori paran]] * [[Pwojè:Label|Pwojè]] * [[:Kategori:Antretyen label|Antretyen]] * [[Diskisyon Pwojè:Label|Kafe]] }}{{Kategori ki dwe vid}}</includeonly><noinclude>{{Dokimantasyon lyen tematik pou kategori }} [[Kategori:Modèl ki lye ak label|Kategori]] </noinclude> kg5j2uck9qrye51n329rkn9agfnjypw 856436 856435 2024-11-16T20:16:26Z Kitanago 19629 856436 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Meta lyen kategori |image = Fairytale bookmark half gold silverlight.png |titre = [[Wikipedya:Kontni bon kalite|Kontni bon kalite]] ak [[Wikipedya:Bon kontni|bon kontni]] |liste = * [[:Kategori:Wikipedya:Label|Kategori paran]] * [[Pwojè:Label|Pwojè]] * [[:Kategori:Antretyen label|Antretyen]] * [[Diskisyon Pwojè:Label|Kafe]] }}{{Kategori ki dwe vid}}</includeonly><noinclude>{{Dokimantasyon lyen tematik pou kategori }} [[Kategori:Modèl ki lye ak label|Kategori]] </noinclude> 6p7kujg7z6f2rg005a3mymf5wd8x2df Wikipedya:PBA 4 94000 856443 2024-11-16T20:31:42Z Kitanago 19629 Redireksyon sou [[Wikipedya:Bon kontni/Pwopozisyon]] 856443 wikitext text/x-wiki #redirection [[Wikipedya:Bon kontni/Pwopozisyon]] [[Kategori:Rakousi|PBA]] l2jyjnbte2n9nlzp35vit8p6dxg9hg8 Wikipedya:Kout pwojektè sou/Vincent van Gogh 4 94001 856446 2024-11-16T21:06:31Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " <noinclude>{{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Date de publication|12/4/2011}}</noinclude>[[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] {{Q|Vincent van Gogh}} " 856446 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Date de publication|12/4/2011}}</noinclude>[[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] {{Q|Vincent van Gogh}} jx4ysv1bjy01h45w9aqhlagozu68czo 856447 856446 2024-11-16T21:06:57Z Kitanago 19629 856447 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Date de publication|12/4/2011}}</noinclude>[[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} nan [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Pays-Bas]], e li te mouri nan { {dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Penti (atizay)|pennt]] ak [[cartoonist]] [[Netherlands|Olandè]]. Travay li plen [[natiralism (penti)|natiralis]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[puntilis]], anonse [[fauvis]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} 4y05xij3e84nmziqtogre8mm8af3vat 856449 856447 2024-11-16T21:12:38Z Kitanago 19629 856449 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon|12/4/2011}}</noinclude>[[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} nan [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Pays-Bas]], e li te mouri nan { {dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Penti (atizay)|pennt]] ak [[cartoonist]] [[Netherlands|Olandè]]. Travay li plen [[natiralism (penti)|natiralis]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[puntilis]], anonse [[fauvis]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} 4zlshbt2faia2hes2z7afhq736ddb2c 856453 856449 2024-11-16T21:27:39Z Kitanago 19629 856453 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon|2025}}</noinclude>[[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} nan [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Pays-Bas]], e li te mouri nan { {dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Penti (atizay)|pennt]] ak [[cartoonist]] [[Netherlands|Olandè]]. Travay li plen [[natiralism (penti)|natiralis]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[puntilis]], anonse [[fauvis]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} 3i8xtiz7d7ba7go15gd8qbp9oerxtq1 856464 856453 2024-11-16T21:55:25Z Kitanago 19629 856464 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon|2025}}</noinclude>[[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} nan [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Pays-Bas]], e li te mouri nan { {dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Penti (atizay)|pennt]] ak [[cartoonist]] [[Netherlands|Olandè]]. Travay li plen [[natiralism (penti)|natiralis]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[puntilis]], anonse [[fauvis]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} l4y5uttx3i99ddfq35h126bmw8cmdtm 856466 856464 2024-11-16T21:56:15Z Kitanago 19629 856466 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon|2025}}</noinclude>[[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} nan [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Pays-Bas]], e li te mouri nan { {dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Penti (atizay)|pennt]] ak [[cartoonist]] [[Netherlands|Olandè]]. Travay li plen [[natiralism (penti)|natiralis]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[puntilis]], anonse [[fauvis]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} kywu2sn6hodehuvgwpkvji100rrjygs 856468 856466 2024-11-16T22:01:23Z Kitanago 19629 856468 wikitext text/x-wiki <noinclude>{{Wikipedya:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon|2025}}</noinclude>[[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} nan [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Pays-Bas]], e li te mouri nan { {dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Penti (atizay)|pennt]] ak [[cartoonist]] [[Netherlands|Olandè]]. Travay li plen [[natiralism (penti)|natiralis]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[puntilis]], anonse [[fauvis]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} 0vrzsjnjf51svq8rl9lz5qw3x38n32k 856469 856468 2024-11-16T22:01:41Z Kitanago 19629 856469 wikitext text/x-wiki [Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} nan [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Pays-Bas]], e li te mouri nan { {dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Penti (atizay)|pennt]] ak [[cartoonist]] [[Netherlands|Olandè]]. Travay li plen [[natiralism (penti)|natiralis]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[puntilis]], anonse [[fauvis]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} qfnnxagkwmhhow88hcr4t86tky6hwql 856470 856469 2024-11-16T22:01:51Z Kitanago 19629 856470 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} nan [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Pays-Bas]], e li te mouri nan { {dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Penti (atizay)|pennt]] ak [[cartoonist]] [[Netherlands|Olandè]]. Travay li plen [[natiralism (penti)|natiralis]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[puntilis]], anonse [[fauvis]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} lz7slqjga1c0kfgmw40kkh072qd8pyc 856471 856470 2024-11-16T22:04:30Z Kitanago 19629 856471 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Peyiba]], e li te mouri nan {{dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Pent (atizay)|pent]] ak [[katinis]] [[Peyiba|neyèlandè]]. Zèv li ki chaje ak [[natiralism (penti)|natiralism]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[pwentilism]], anonse [[fovism]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} 67y7x4o5hfhdovse2mfsxahyht0jj7z 856472 856471 2024-11-16T22:36:03Z Kitanago 19629 856472 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''[[Vincent van Gogh]]''', fèt {{dat nesans|30|mas|1853}} [[Zundert|Groot-Zundert]], nan [[Peyiba]], e li te mouri nan {{dat lanmò|29|jiyè|1890}} nan [[Auvers-sur-Oise]], an [[Frans]], se te yon [[Pent (atizay)|pent]] ak [[katonis]] [[Peyiba|neyèlandè]]. Zèv li ki chaje ak [[natiralism (penti)|natiralism]], ki enspire pa [[enpresyonism]] ak [[pwentilism]], anonse [[fovism]] ak [[ekspresyonism]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Premye li te eseye fè yon karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & {{Cie}}]]. Sepandan, li te refize wè atizay kòm yon machandiz, li te revoke. Lè sa a, li aspire vin [[Pastè (Krisyanis)|pastè]], men li echwe egzamen teyoloji yo. Kòm 1880 apwoche, li tounen vin jwenn penti. Pandan ane sa yo, li te kite Oland pou [[Bèljik]], apre sa li te rete nan [[Frans]]. Vincent eksplore penti ak desen tou de atravè [[Fòmasyon pwòp tèt ou|oto-formation]] ak nan pran kou. Pasyone, li kontinye anrichi kilti imaj li: li analize travay pent epòk la, li vizite mize ak galri atizay, li fè echanj lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo- e|estampe japonè]], angle. enprime, elatriye. Penti li reflete rechèch li yo ak limit konesans atistik li. Sepandan, lavi l chaje ak kriz ki revele [[Twoz sikik|enstabilite mantal li]]. Youn nan yo te lakòz li touye tèt li, a laj de {{number|37|ane}}. Abondan [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans Van Gogh la]] pèmèt nou konprann li pi byen. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi li ak zanmi l ', ki gen ladan 652 voye bay frè li "[[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]]", ak ki moun li te kenbe yon relasyon soutni tou tou de pèsonèl ak pwofesyonèl. Travay Van Gogh la konpoze de plis pase {{formatnum:2000}} twal ak desen ki date sitou nan [[deseni 1880 nan atizay vizyèl|1880]]. Li fè eko milye atistik Ewopeyen an nan fen {{s-|19}} yo. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, sitou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay byen li te ye. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Pierre Paul Rubens|Rubens]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li te enspire. pa [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Yo pa konnen nan ane 1890 yo, Van Gogh te sèlman remake pa yon ti kantite otè ak pent an Frans, Oland, Bèljik ak Denmark. Sepandan, nan ane 1930 yo, zèv li yo te atire {{nimewo|120,000|moun}} nan yon egzibisyon nan [[mize atis modèn]], nan New York. Jodi a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis nan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} st7qhr2qeisq7xb6fkdbvk9g7wztg60 856475 856472 2024-11-16T22:58:05Z Kitanago 19629 856475 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''),<ref>pwonosyasyon non « Van Gogh » la chanje selon lang nan. Pwononsyasyon ki itilize Lafrans ak Kanada frankofòn se {{API|/vɛ̃sɑ̃ vɑ̃ gɔg/}} ou {{API|/vɑ̃ŋ gɔg/}}. nan [[neyèlandè]], se {{API|/ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/}}, {{API|/ˈvɪntsɛnt faŋˈxɔx/}} oswa, nan dyalèk [[North Brabant|Brabant-Septentrional]], kote Van Gogh te fèt, {{API|/vɑɲˈʝɔç/}} avèk yon «v» vwaze. An anglè, yo pwononse {{API|/ˌvæn ˈɡɒx/}}, pafwa {{API|/ˌvæn ˈɡɒf/}} (sitou nan peyi Grann Bretay) oswa {{API|/ˌvæn ˈɡoʊ/}} (sitou Etazini) avèk yon «gh» an silans.</ref> fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]] <ref group="Note">Plusieurs membres de la famille Van Gogh ont le même prénom (exemple, « Theodorus » pour le père et le frère de Vincent) ou des prénoms semblables (exemple, « Vincent Willem » et « Cornelius Vincent »). Cette situation se retrouve également parmi les frères et les sœurs du père de Vincent (exemple, « Hendrik Vincent van Gogh » et « Vincent van Gogh » pour deux oncles de Vincent). Pour diminuer les risques de confusion, l'article a recours à des [[Diminutif|diminutifs]].</ref>, ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[1880 (almanak gregoryen)|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. {{Q|Vincent van Gogh}} 0r0apnge3t7gvq9csycrvnm9w51cii5 856476 856475 2024-11-16T22:59:54Z Kitanago 19629 856476 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''), fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[1880 (almanak gregoryen)|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. {{K|Vincent van Gogh}} od72plsfzpsjmgjjjr1iq1upwx5svtw 856477 856476 2024-11-16T23:00:58Z Kitanago 19629 856477 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''), fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[1880 nan atizay|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. {{K|Vincent van Gogh}} nb6je2zn97ppwih0bhvwn8z6lhdjqal 856479 856477 2024-11-16T23:02:43Z Kitanago 19629 856479 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''), fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[1880 nan atizay plastik|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. {{K|Vincent van Gogh}} sorxe2kyqni1tkbv6wgnfm9i8q61soh 856481 856479 2024-11-16T23:03:45Z Kitanago 19629 856481 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''), fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[Deseni 1880 nan atizay plastik|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. {{K|Vincent van Gogh}} qbpbzu9j7wrudfqi1n26whn1913e77k 856501 856481 2024-11-17T00:05:52Z Kitanago 19629 856501 wikitext text/x-wiki [[Fichye:Vincent van Gogh - Self-Portrait - Google Art Project.jpg|120px|right|Otopòtrè atis la, 1889, lwil sou twal, Mize Orsay (F627/JH1772).]] '''Vincent van Gogh''' (pwononse an neyèlandè: /ˈvɪnsɛnt vɑŋ ˈɣɔx/; an kreyòl: ''Vensan Van Gòg''), fèt [[30 mas]] [[1853]] nan [[Zundert|Groot-Zundert]] ([[Peyiba]]), epi li mouri [[29 jiyè]] [[1890]] nan [[Auvers-sur-Oise]] ([[Frans]]), se yon [[Penti|pent]] ak [[desinatè]] [[Peyiba|olandè]]. Penti l yo ki gen yon gwo aspè [[Natiralis (penti)|natiralis]], epi ki jwenn enspirasyon yo nan [[enpresyonis]] ak [[Pwentilis|pwentillis]], anonse mouvman atistik [[fovis]] ak [[ekspresyonis]]. Van Gogh te grandi nan yon fanmi ansyen boujwa. Li te premye eseye fè karyè kòm machann atizay nan [[Adolphe Goupil|Goupil & Cie]]. Sepandan, paske li te refize wè atizay kòm yon machandiz, yo revoke l. Lè sa a, li te vle vin [[Pastè (Krisyanis)|yon pastè]], menm jan ak papa li ki te yon pastè, men li pa pase egzamen teyoloji yo. Zòn 1880, li lage kò l nan penti. Pandan ane sa yo, li te kite Lawoland pou [[Bèljik]], epi li al rete an [[Frans]]. Vincent etidye penti ak desen alafwa kòm yon [[Otofòmasyon|otodidak]], kididonk pou kont li, epi li pran leson tou. Ak anpil pasyon, li pa janm sispann anrichi konesans li nan zafè penti: li analize travay pent nan epòk li a, li vizite mize ak galri penti, boukante lide ak zanmi pent li yo, li etidye [[Ukiyo-e|estanp japonè]], litografi (penti sou wòch) anglè, elatriye. Penti li yo montre pil rechèch li fè ak lajè konesans atistik li. Sepandan, lavi li chaje ak kriz ki montre [[maladi sichik|enstabilite mantal]] li. Youn nan yo lakòz li touye tèt li, a laj 37 an. Pil [[Lèt Vincent Van Gogh|Korespondans van Gogh]] yo pèmèt nou pi byen konprann li. Li konsiste de plis pase 800 lèt ekri pou fanmi ak zanmi li, ki gen ladan 652 lèt li voye bay frè li [[Theodorus van Gogh (machann atizay)|Theo]], ak moun li te kenbe yon relasyon sere ni sou plan pèsonèl ak pwofesyonèl. Zèv Van Gogh konpoze plis 2000 [[Twal (penti)|twal]] ak [[desen]] ki date sitou [[Deseni 1880 nan atizay plastik|ane 1880]] yo. Li fè eko nan milye atistik ewopeyen an nan fen XIXe syèk la. Li te enfliyanse pa zanmi pent li yo, tankou [[Anthon van Rappard]], [[Émile Bernard (pent)|Émile Bernard]] ak [[Paul Gauguin]]. Li fè echanj opinyon tou ak frè l Theo, yon machann atizay ki te popilè. Li admire [[Jean-François Millet]], [[Rembrandt]], [[Frans Hals]], [[Anton Mauve]] ak [[Eugène Delacroix]], pandan li ap tire enspirasyon nan [[Hiroshige]], [[Claude Monet]], [[Adolphe Monticelli]], [[Paul Cézanne]], [[Edgar Degas]] ak [[Paul Signac]]. Nan ane 1890 yo, se sèlman yon ti kantite otè ak pent ki te remake Van Gogh nan [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]], [[Bèljik]] ak [[Dannmak]]. Sepandan, nan ane 1930 yo, travay li yo te atire 120 000 moun nan yon eskpozisyon nan [[Mize Atizay modèn|Museum of Modern Art]], Nouyòk. Kounye a li konsidere kòm youn nan pi gwo atis pandan tout tan. {{K|Vincent van Gogh}} [[Kategori:Kout pwojektè sou|Vincent van Gogh]] fd6noiq61hvfd7smy3tjylz6db2j7qi Modèl:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon 10 94002 856448 2024-11-16T21:12:13Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " <includeonly>{{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}||}} Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|2004|{{ucfirst:{{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}}}#{{#if:{{{2|}}}||{{ucfirst:{{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}|1=1er|{{#ti... " 856448 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}||}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|2004|{{ucfirst:{{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}}}#{{#if:{{{2|}}}||{{ucfirst:{{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}|1=1er|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}}}|{{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}|1={{1er}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}{{#if:{{{2|}}}|<nowiki> </nowiki>au {{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}|1={{1er}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{2|}}}|1|3}}}}]]. {{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|[[Catégorie:Lumière sur/Accueil/2004|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}-{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}]]|[[Catégorie:Lumière sur/Accueil/{{ucfirst:{{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}} |1=1 |2=2 |3=3 |4=4 |5=5 |6=6 |7=7 |8=8 |9=9 |10=A |11=B |12=C |13=D |14=E |15=F |16=G |17=H |18=I |19=J |20=K |21=L |22=M |23=N |24=O |25=P |26=Q |27=R |28=S |29=T |30=U |31=V }}]]}}}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> 0din8uc7scneep5yj1t3tl1g5suh1dr 856451 856448 2024-11-16T21:23:47Z Kitanago 19629 856451 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}||}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|2004|{{ucfirst:{{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}}}#{{#if:{{{2|}}}||{{ucfirst:{{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}|1=1er|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}}}|{{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}|1={{1er}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}{{#if:{{{2|}}}|<nowiki> </nowiki>au {{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}|1={{1er}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{2|}}}|1|3}}}}]]. {{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|[[Catégorie:Lumière sur/Accueil/2004|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}-{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}]]|[[Catégorie:Lumière sur/Accueil/{{ucfirst:{{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}} |1=1 |2=2 |3=3 |4=4 |5=5 |6=6 |7=7 |8=8 |9=9 |10=A |11=B |12=C |13=D |14=E |15=F |16=G |17=H |18=I |19=J |20=K |21=L |22=M |23=N |24=O |25=P |26=Q |27=R |28=S |29=T |30=U |31=V }}]]}}}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> rsvk2w99i25p5h1r7c01m2wgebhjw81 856452 856451 2024-11-16T21:23:58Z Kitanago 19629 856452 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}||}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|2004|{{ucfirst:{{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}}}#{{#if:{{{2|}}}||{{ucfirst:{{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}|1=1er|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}}}|{{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}|1={{1er}}|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}{{#if:{{{2|}}}|<nowiki> </nowiki>au {{WEEKDAYNAME|{{WEEKDAY|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|3}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|2}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}}}}} {{#switch:{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}|1={{1er}}|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|1}}}} {{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{2|}}}|1|2}}}} {{#titleparts:{{{2|}}}|1|3}}}}]]. {{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|[[Catégorie:Lumière sur/Accueil/2004|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}-{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}]]|[[Catégorie:Lumière sur/Accueil/{{ucfirst:{{MONTHNAME|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}} |1=1 |2=2 |3=3 |4=4 |5=5 |6=6 |7=7 |8=8 |9=9 |10=A |11=B |12=C |13=D |14=E |15=F |16=G |17=H |18=I |19=J |20=K |21=L |22=M |23=N |24=O |25=P |26=Q |27=R |28=S |29=T |30=U |31=V }}]]}}}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> mih1r1qnklltylnwaof6jdgy0kdjq5j 856454 856452 2024-11-16T21:30:58Z Kitanago 19629 856454 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}|an|}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/YEARYY]]}}}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> r97wly8lvmhkd5wgw8bniyz1ywniwmd 856455 856454 2024-11-16T21:31:21Z Kitanago 19629 856455 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}|an|}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/YEARYY]]}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> 7544c6zkv1dp14twpp0fbpuu5n3tqes 856456 856455 2024-11-16T21:32:57Z Kitanago 19629 856456 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}|an|}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/YEARYY|2=YEAR]]}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> s82pkyx94215x1lgrhd4l458ok9lmuo 856457 856456 2024-11-16T21:36:35Z Kitanago 19629 856457 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}|an|nan ane}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|2004|{{ucfirst:{{YEARYY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> 95vmzent47l8fhsz02zhcqno8y3m3ku 856458 856457 2024-11-16T21:38:42Z Kitanago 19629 856458 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}|an|nan ane}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|2004|{{ucfirst:{{YEARYY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} ]]}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> hs146r7ac4ptt7kw61pdoqs77i2j4re 856459 856458 2024-11-16T21:44:38Z Kitanago 19629 856459 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a {{#if:{{{2|}}}|an|nan ane}} [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|2004|{{ucfirst:{{YEARYY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} }}]]. {{#ifeq:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|2004|[[Kategori:Kout pwojektè sou/Akèy/2004|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}-{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}}]]|[[Kategori:Kout pwojektè sou/Akèy/{{ucfirst:{{YEARYY|{{#titleparts:{{{1|}}}|1|2}}}}}} {{#titleparts:{{{1|}}}|1|3}}|{{#switch:{{#titleparts:{{{1|}}}|1|1}} }}]]}}}} ----</includeonly><noinclude> {{Documentation}} </noinclude> iile0ovagmi1x709d144ptl94djfsjy 856460 856459 2024-11-16T21:48:49Z Kitanago 19629 856460 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a nan ane [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{YEARYY}}|{{YEARYY}}]]}}. {{Documentation}} </noinclude> 6u2va2pw0axmwa4at73erg9nh5uwtqz 856461 856460 2024-11-16T21:53:28Z Kitanago 19629 856461 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a nan ane [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{{YEARYY}}}|{{{YEARYY}}} ]] }}. {{Documentation}} </noinclude> gxhu8dhjss53bkxo6im8aust8aedl2h 856462 856461 2024-11-16T21:54:06Z Kitanago 19629 856462 wikitext text/x-wiki {{retrait|« Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a nan ane [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{{1}}}|{{{1}}} ]] }}. {{Documentation}} </noinclude> okf4co47yzdxhy27wvdn0i3dkm2ujly 856463 856462 2024-11-16T21:55:02Z Kitanago 19629 856463 wikitext text/x-wiki « Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a nan ane [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{{YEARYY}}}|{{{YEARYY}}} ]]. {{Documentation}} </noinclude> nc1b2vjyx8kebykd4ev5yccji3ofdn1 856465 856463 2024-11-16T21:55:55Z Kitanago 19629 856465 wikitext text/x-wiki « Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a nan ane [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/{{YEARYY}}|{{YEARYY}} ]]. {{Documentation}} </noinclude> 6vhsngdxvabyvj33u72jatbsm91vssi 856467 856465 2024-11-16T22:01:14Z Kitanago 19629 856467 wikitext text/x-wiki « Kout pwojektè » sa a te oswa pral pibliye sou paj akèy ansiklopedi a nan ane [[Wikipedya:Kout pwojektè sou/ {{#if:{{{1|}}} | {{{1}}} | {{YEARYY}} }} ]]. {{Documentation}} </noinclude> scxrhzww7ec6n1tp142v4gqoy90j5q4 Wikipedya:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon 4 94003 856450 2024-11-16T21:13:07Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Modèl:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon}} " 856450 wikitext text/x-wiki {{Modèl:Kout pwojektè sou/Dat piblikasyon}} c7tmz71mv2nn3x7sfeavo6ukempfmey Deseni 1880 nan atizay plastik 0 94004 856483 2024-11-16T23:06:17Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/217912111|Décennie 1880 en arts plastiques]] » 856483 wikitext text/x-wiki {{Décennie article|188}}'''Kwonoloji atizay plastik''' : ane 1870 - '''ane 1880''' - ane 1890 == Atik ki gen rapò == {{Lòt pwojè|commons=Category:1880s art|commons titre=les arts dans les années 1880}} == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Ane 1880 yo]] [[Kategori:Kwonoloji atizay plastik]] pm4zxqo4zym4z9dypuxl5muyu3bq1ix 856484 856483 2024-11-16T23:06:48Z Kitanago 19629 856484 wikitext text/x-wiki {{Deseni atik|188}} '''Kwonoloji atizay plastik''' : ane 1870 - '''ane 1880''' - ane 1890 == Atik ki gen rapò == {{Lòt pwojè|commons=Category:1880s art|commons titre=les arts dans les années 1880}} == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Ane 1880 yo]] [[Kategori:Kwonoloji atizay plastik]] j2huwu70ir264qg9qeczbz03zikzrzc 856490 856484 2024-11-16T23:15:45Z Kitanago 19629 856490 wikitext text/x-wiki {{Deseni atik|188}} '''Kwonoloji atizay plastik''' : ane 1870 - '''ane 1880''' - ane 1890 == Atik ki gen rapò == {{Lòt pwojè|commons=Category:1880s art|commons titre=les arts dans les années 1880}} == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Ane 1880 yo]] [[Kategori:Kwonoloji atizay plastik]] 3zv08kdfa0f2d9ybqthyh04ialbdasn 856491 856490 2024-11-16T23:17:35Z Kitanago 19629 856491 wikitext text/x-wiki {{Deseni atik|188}} '''Kwonoloji atizay plastik''' :[[Deseni 1870 nan atizay plastik|Ane 1870]] - '''[[Ane 1880]]''' - [[Deseni 1890 nan atizay plastik|Ane 1890]] Atik sa a konsène [[Ane 1880 yo]] nan [[atizay plastik]]. == Evènman == == Atik ki gen rapò == {{Lòt pwojè|commons=Category:1880s art|commons titre=les arts dans les années 1880}} == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Ane 1880 yo]] [[Kategori:Kwonoloji atizay plastik]] ceihjo7wpaio00mz9ppwcbrel177z7g 856492 856491 2024-11-16T23:23:34Z Kitanago 19629 /* Evènman */ 856492 wikitext text/x-wiki {{Deseni atik|188}} '''Kwonoloji atizay plastik''' :[[Deseni 1870 nan atizay plastik|Ane 1870]] - '''[[Ane 1880]]''' - [[Deseni 1890 nan atizay plastik|Ane 1890]] Atik sa a konsène [[Ane 1880 yo]] nan [[atizay plastik]]. == Evènman == * '''{{1ye}} nan {{dat|30 avril 1880}}''': [[Senkyèm egzibisyon enpresyonis]] nan Pari<ref name="Sérullaz"/>. * '''2 avril rive {{dat|1 me 1881}}''': [[Sizyèm ekspozisyon enpresyonis]] nan Pari<ref name="Sérullaz"/>. * '''{{dat|20 desanm 1881}}''': fòmasyon [[Decorative Arts|Central Union of Decorative Arts]], ki te apwouve nan {{dat|20 mas 1882}}<ref>{ {Liv |otè=|title=Koleksyon dokiman ki pa pibliye sou istwa Lafrans|volume=116|editè=Imprimerie nationale|ane=1887|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|sE1KAQAAMAAJ|paj=118}}}}</ref>. * '''{{dat|24 janvye 1882}}''': fondasyon [[École du Louvre]] an [[Frans]]<ref>{{Liv |otè=Christiane Aulanier|tit=Nouvo a. Louvre Napoleon III|editè=Editions des musées nationaux|ane=1953|isbn=9782711877263|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|iBMBEQAAQBAJ|paj=77}}}}</ref>. * '''{{1st}} nan {{dat|31 mas 1882}}''': [[Setyèm egzibisyon enpresyonis]] nan Pari<ref name="Sérullaz"/>. * '''{{dat|17 avril 1882}}''': [[Henri de Toulouse-Lautrec|Toulouse-Lautrec]] antre nan estidyo [[Léon Bonnat]] nan [[Pari]], apre sa nan Novanm gen ladan [[Fernand Cormon]]<ref>{{Liv |otè=Françoise Cachin, Joanna Drew, Claire Frèches, Anne Roquebert, Richard. Thomson|title=Toulouse-Lautrec|subtitle=Hayward gallery, London, 10 oktòb 1991-19 janvye 1992, Galeries nationaux du Grand Palais, Pari, 18 fevriye-1ye jen 1992|editè=Renyon mize nasyonal|ane= |. isbn =9782711876709|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|WBQBEQAAQBAJ|paj=67}}}}</ref>. * '''{{dat|5 jen 1882}}''' : inogirasyon [[mize Grévin]] nan Pari<ref>{{Liv |author=Roger Baschet|title=Kokenn monn mize Grévin lan. |editè= Tallandier - Luneau-Ascot|ane=1982|isbn =9782402255530|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|pUCaDwAAQBAJ|paj=PT24}}}}</ref>. * '''{{dat|1 mas 1883}}''': egzibisyon [[Eugène Boudin]] nan [[Durant-Ruel]] nan [[Pari]]<ref>{{Liv |otè=Jean Selz |. title=Boudin|editè= Flammarion|ane=1991|isbn =9782403045871|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|9Zb_EAAAQBAJ|paj=70}}}}</ref>. * '''15 me-{{dat|30 jen 1884}}''': premye [[Salon des independants]] nan Pari<ref name="Coste">{{Liv |author=Geneviève de la Coste Messelière , Olivier Meyer|title=Seurat|subtitle=Galeries nationale du Grand Palais, Paris, 9 avril-12 out 1991|editè= Reyinyon mize yo nationals|year=1991|isbn =9782711876730|sou entènèt prezantasyon={{Google Books|qhIBEQAAQBAJ|paj=33}}}}</ref>. * '''{{dat|11 jen 1884}}''': fondasyon [[Sosyete Atis Endepandan]]<ref name="Coste"/>. * '''{{dat|4 jiyè 1884}}''': [[estati Libète]], [[Frédéric Auguste Bartholdi|Bartholdi]], ofisyèlman remèt bay [[Etazini]] nan [[Pari]]<ref name="Causel">{{Liv |otè=Laurent Causel|title=Bartholdi ak Estati Libète a|subtitle=Komemorasyon nan yon santyèm|piblikatè= |ane=|isbn =9782402635844|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|0Y0AEQAAQBAJ|paj=26}}}}</ref>. * '''{{dat|24 septanm 1884}}''': majistra nan Kalais Omer Dewavrin lanse yon abònman pou gwoup estati an kwiv ''[[Les Bourgeois de Calais]]'', ki te egzekite pa skultur franse a. [[Auguste Rodin]] ak inogire {{dat|3 jen 1895}}<ref>{{Liv |otè=Jean Marie Moeglin|tit=Les Bourgeois de Calais|editè= Albin Michel|ane=2009|isbn =9782226199393|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|hlzMoZYT3FYC|paj=281}}}}</ref>. * '''{{dat|10 avril 1886}}''': ouvèti egzibisyon 300 zèv enpresyonis [[Paul Durand-Ruel]] te òganize nan [[New York]] ''Works in Oil and Pastel. pa enpresyonist Paris yo''<ref name="Sérullaz">{{Liv |otè=Maurice Sérullaz|tit=enpresyonism|editè= Presses universitaire de Lafrans|ane=|isbn =9782705907822|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|6i7NDwAAQBAJ|paj=1838}}}}</ref>. * '''15 me-{{dat|15 jen 1886}}''': [[Wityèm egzibisyon enpresyonis yo|wityèm ak dènye egzibisyon enpresyonis yo]] nan Pari. Pou premye fwa pent ki soti nan mouvman [[Pointillism|neo-enpresyonist]] montre ak [[Enpresyonism|enpresyonis yo]]<ref name="Sérullaz"/>. * '''Jen-Novanm 1886''': premye rete [[Paul Gauguin]] nan [[Pont-Aven]] nan [[Bretagne]]. Li te vin lidè [[Lekòl Pont-Aven]], oswa lekòl sentetik ([[Paul Gauguin]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]], [[Charles Laval]], [[Louis Anquetin]], [[Charles Filiger]], [[Émile Schuffenecker]], [[Cuno Amiet]])<ref name="Boucheix">{{Liv |otè=Bernard Boucheix|title=The Breton innkeepers - The Pont-Aven school|editè= Éditions Create |year=2020|isbn =9782848196954|online presentation={{Google Books|Xr79DwAAQBAJ|page=36}}}}</ref >. * '''{{date|28 oktòb 1886}}''': [[Estati Libète]] devwale nan pò [[New York]]<ref name="Causel"/>. * '''{{dat|1 mas 1886}}''': [[Vincent van Gogh]] rete nan[[Pari]], ak frè li [[Théodorus van Gogh (machann atizay)|Théo]] ki travay pou yon machann atizay, [[Goupil & Cie]]<ref>{{Liv |otè=Victoria Charles |title= Vincent van Gogh|piblikatè= Parkstone International|ane=2014|isbn =9781783105205|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|CCHmAgAAQBAJ|paj=194}}}}</ref>. * '''7-{{dat|30 me 1887}}''': pent franse [[Auguste Renoir]] ki fèk fini ''[[Les Grandes Baigneuses (Renoir)|Les Grandes Baigneuses]]' ' montre travay la pandan egzibisyon entènasyonal la, ki fèt nan galri prestijye [[Georges Petit (galeris)|Georges Petit]]<ref>{{Liv |otè=Henri Perruchot|tit=Lavi Renoir |piblikatè= Hachette|ane=1964|isbn =9782706230417|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|kCSFDwAAQBAJ|paj=PT225}}}}</ref>. Resepsyon pito melanje piblik la ak kritik yo te bay travay metriz sa a, ak gwo kantite revizyon negatif li te resevwa yo, te ankouraje Renoir pou mete fen nan ''peryòd engresk'' li a<ref name="Breuille" >{{Liv. |otè=Jean-Philippe Breuille|tit=Enpresyonism ak penti deyò (1860-1914)|editè=Larousse|ane=|isbn =9782035920416|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|Vbr_EAAAQBAJ |paj=314}}}}</ ref>. * '''Novanm 1887''': [[Vincent van Gogh]] rankontre [[Paul Gauguin]], ki te retounen soti [[Matinik]], nan galri atis Théo, frè li. Yonn admire lòt, de pent yo dakò ak yon echanj penti: de etid ''[[Les Tournesols|Tounesòl]]'' kont yon sèn Matinik<ref name="Mercier">{{Liv otè=Eric Mercier| title=Sekrè Van Gogh|piblikatè= DLM|ane=|isbn =9791040117490|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|93HzEAAAAQBAJ|paj=PT294}}}}</ref>. * '''Desanm 1887-Oktòb 1888''': dezyèm rete [[Paul Gauguin]] nan [[Pont-Aven]] nan [[Bretagne]]<ref name="Boucheix"/>. * '''1887''': kòmansman renesans atizay dekoratif pa [[Émile Gallé|Gallé]] ak [[Daum (fè kristal)|Daum]] nan atelye vèr yo nan Nancy<ref name="Rudel" > {{Liv |otè=Jean Rudel, Françoise Leroy|title=Pi gwo dat nan istwa atizay|piblikatè=Humensis|ane=|isbn =9782130611400|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|tG8JCwAAQBAJ|paj= PT97}} }}</ref>. * '''Fevriye 1888''': [[Vincent van Gogh]] rete nan [[Arles]] nan "kay jòn" kote li vle kreye yon asosyasyon atis sou non "Atelier du Midi"<ref name. = "Mercier"/>. Li te pentire la an patikilye ''[[The Sunflowers]]'', ''[[Yellow House (Van Gogh)|Yellow House]]'', ''[[Le Pont de Trinquetaille]]'', ''[ [ Pòtre Eugène Boch]]'', ''[[Portre Paul-Eugène Milliet]]'', ''[[Kafe a nan mitan lannwit]]'', ''[[Teras Kafe a nan aswè]]' ', ''[[Starry Night on the Rhône]]'', ''[[The Red Vine]]'', ''[[Van Gogh's Room in Arles|Vincent's Room]]'' ak ''[[Les Arènes d'Arles]]''<ref name="Tralbaut">{{Liv |author=Marc-Edo Tralbaut|title=Van Gogh|editè= Hachette|ane=1960|isbn =9791037608628|prezantasyon nan liy={{ Google Liv|4uP5DwAAQBAJ|paj=PT211}}}}</ref>. * '''Jen 1888''' : rete van Gogh nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]; li te pentire ''[[Barques aux Saintes-Maries]]'' ak ''[[Bato lapèch sou plaj la]]''<ref name="Tralbaut"/>. * '''{{dat|23 oktòb 1888}}''': [[Paul Gauguin]] rantre nan [[Vincent van Gogh]] nan [[Arles]]. Relasyon yo te deteryore e yo te fini {{date|23 desanm}} ak yon diskisyon pandan Van Gogh te menase Gauguin ak yon razwa. Menm swa a, Van Gogh koupe zòrèy li. Jou {{date|8 me 1889}}, li te antre volontèman nan azil Saint-Rémy-de-Provence kote li te pentire ak detèminasyon<ref name="Mercier"/>; ''[[Otopòtrè ak zòrèy bandaj|Otopòtrè ak zòrèy koupe]]'', ''[[Pòtre Doktè Rey]]'' (Janvye 1889), ''[[Iris (Van Gogh)|Iris ]]'', ''[[Lila (Van Gogh)|Lila]]'' (Me 1889), ''The Yellow Wheat'', ''[[The Starry Night (1889)|The Starry Night]]' '(Jen 1889), twa vèsyon ''Jaden ble ak pichpen]]'' (jiyè jiska septanm 1889). * '''Avril 1889-Novanm 1890''': twazyèm rete [[Paul Gauguin]] nan [[Pont-Aven]] ak nan [[Le Pouldu|Pouldu]] nan [[Bretagne]]<ref name= "Boucheix"/>. * '''{{dat|10 jen 1889}}''': ouvèti [[Egzibisyon Volpini]]; atis [[Pont-Aven]] yo te fè konnen yo nan egzibisyon ''Symbolist and Synthetist Painters'' ki te òganize nan ''Café des Arts'' sou bò kote [[Exhibition Universal 1889|Pari Universal Exhibition] ]]<ref name="Warnod">{{Liv |otè=Jeanine Warnod|title=Vuillard|editè= Flammarion|ane=|isbn =9782403038668|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|oZb_EAAAQBAJ|paj=16}} } }</ref>. == Atik ki gen rapò == {{Lòt pwojè|commons=Category:1880s art|commons titre=les arts dans les années 1880}} == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Ane 1880 yo]] [[Kategori:Kwonoloji atizay plastik]] 4r2hmjpx9dformrv3mkdlk4cte4hkel 856493 856492 2024-11-16T23:35:51Z Kitanago 19629 856493 wikitext text/x-wiki {{Deseni atik|188}} '''Kwonoloji atizay plastik''' :[[Deseni 1870 nan atizay plastik|Ane 1870]] - '''[[Ane 1880]]''' - [[Deseni 1890 nan atizay plastik|Ane 1890]] Atik sa a konsène [[Ane 1880 yo]] nan [[atizay plastik]]. == Evènman == * '''{{1ye}} nan {{dat|30 avril 1880}}''': [[Senkyèm ekspozisyon enpresyonis]] nan Pari<ref name="Sérullaz">{{Liv|otè=Maurice Sérullaz|tit=enpresyonism|editè=Presses universitaire de Lafrans|ane=|isbn=9782705907822|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|6i7NDwAAQBAJ|paj=1838}}}}</ref>. * '''2 avril rive {{dat|1 me 1881}}''': [[Senkyèm ekspozisyon enpresyonis]] nan Pari<ref name="Sérullaz"/>. * '''{{dat|24 janvye 1882}}''': fondasyon [[École du Louvre]] an [[Frans]]<ref>{{Liv |otè=Christiane Aulanier|tit=Nouvo a. Louvre Napoleon III|editè=Editions des musées nationaux|ane=1953|isbn=9782711877263|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|iBMBEQAAQBAJ|paj=77}}}}</ref>. * '''{{dat|17 avril 1882}}''': [[Henri de Toulouse-Lautrec|Toulouse-Lautrec]] antre nan estidyo [[Léon Bonnat]] nan [[Pari]], apre sa nan Novanm gen ladan [[Fernand Cormon]]<ref>{{Liv |otè=Françoise Cachin, Joanna Drew, Claire Frèches, Anne Roquebert, Richard. Thomson|title=Toulouse-Lautrec|subtitle=Hayward gallery, London, 10 oktòb 1991-19 janvye 1992, Galeries nationaux du Grand Palais, Pari, 18 fevriye-1ye jen 1992|editè=Renyon mize nasyonal|ane= |. isbn =9782711876709|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|WBQBEQAAQBAJ|paj=67}}}}</ref>. * '''{{dat|5 jen 1882}}''' : inogirasyon [[mize Grévin]] nan Pari<ref>{{Liv |author=Roger Baschet|title=Kokenn monn mize Grévin lan. |editè= Tallandier - Luneau-Ascot|ane=1982|isbn =9782402255530|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|pUCaDwAAQBAJ|paj=PT24}}}}</ref>. * '''{{dat|11 jen 1884}}''': fondasyon [[Sosyete Atis Endepandan]]<ref name="Coste">{{Liv|author=Geneviève de la Coste Messelière , Olivier Meyer|title=Seurat|subtitle=Galeries nationale du Grand Palais, Paris, 9 avril-12 out 1991|editè=Reyinyon mize yo nationals|year=1991|isbn=9782711876730|sou entènèt prezantasyon={{Google Books|qhIBEQAAQBAJ|paj=33}}}}</ref>. * '''{{dat|4 jiyè 1884}}''': [[estati Libète]], [[Frédéric Auguste Bartholdi|Bartholdi]], ofisyèlman remèt bay [[Etazini]] nan [[Pari]]<ref name="Causel">{{Liv |otè=Laurent Causel|title=Bartholdi ak Estati Libète a|subtitle=Komemorasyon nan yon santyèm|piblikatè= |ane=|isbn =9782402635844|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|0Y0AEQAAQBAJ|paj=26}}}}</ref>. * '''{{dat|24 septanm 1884}}''': majistra nan Kalais Omer Dewavrin lanse yon abònman pou gwoup estati an kwiv ''[[Les Bourgeois de Calais]]'', ki te egzekite pa eskilti franse a. [[Auguste Rodin]] ak inogire {{dat|3 jen 1895}}<ref>{{Liv |otè=Jean Marie Moeglin|tit=Les Bourgeois de Calais|editè= Albin Michel|ane=2009|isbn =9782226199393|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|hlzMoZYT3FYC|paj=281}}}}</ref>. * '''Jen-Novanm 1886''': premye rete [[Paul Gauguin]] nan [[Pont-Aven]] nan [[Bretagne]]. Li te vin lidè [[Lekòl Pont-Aven]], oswa lekòl sentetik ([[Paul Gauguin]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]], [[Charles Laval]], [[Louis Anquetin]], [[Charles Filiger]], [[Émile Schuffenecker]], [[Cuno Amiet]])<ref name="Boucheix">{{Liv |otè=Bernard Boucheix|title=The Breton innkeepers - The Pont-Aven school|editè= Éditions Create |year=2020|isbn =9782848196954|online presentation={{Google Books|Xr79DwAAQBAJ|page=36}}}}</ref>. * '''{{dat|1 mas 1886}}''': [[Vincent van Gogh]] rete nan[[Pari]], ak frè li [[Théodorus van Gogh (machann atizay)|Théo]] ki travay pou yon machann atizay, [[Goupil & Cie]]<ref>{{Liv |otè=Victoria Charles |title= Vincent van Gogh|piblikatè= Parkstone International|ane=2014|isbn =9781783105205|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|CCHmAgAAQBAJ|paj=194}}}}</ref>. * '''Fevriye 1888''': [[Vincent van Gogh]] rete nan [[Arles]] nan "kay jòn" kote li vle kreye yon asosyasyon atis sou non "Atelier du Midi"<ref name.="Mercier" />. Li te pentire la an patikilye Tounesöl, ''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay Jòn]]'', ''[[Le Pont de Trinquetaille]]'', ''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugène Boch]]'', ''Pòtrè Paul-Eugène Milliet'', ''[[Kafe lannuit|Kafe a nan mitan lannwit]]'', ''[[Teras kafe nan aswè|Teras Kafe a nan aswè]]' ', ''Starry Night on the Rhône'', ''Diven wouj'', ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|Chanm Vincent]]'' ak ''Les Arènes d'Arles''<ref name="Tralbaut">{{Liv |author=Marc-Edo Tralbaut|title=Van Gogh|editè= Hachette|ane=1960|isbn =9791037608628|prezantasyon nan liy={{ Google Liv|4uP5DwAAQBAJ|paj=PT211}}}}</ref>.'' * '''Jen 1888''' : rete van Gogh nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]; li te pentire ''[[Barques aux Saintes-Maries]]'' ak ''[[Bato lapèch sou plaj la]]''<ref name="Tralbaut" />. == Atik ki gen rapò == {{Lòt pwojè|commons=Category:1880s art|commons titre=les arts dans les années 1880}} == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Ane 1880 yo]] [[Kategori:Kwonoloji atizay plastik]] 0hn4hd136cdtyfjnqf0r5xizdm5s0ix 856494 856493 2024-11-16T23:36:49Z Kitanago 19629 /* Evènman */ 856494 wikitext text/x-wiki {{Deseni atik|188}} '''Kwonoloji atizay plastik''' :[[Deseni 1870 nan atizay plastik|Ane 1870]] - '''[[Ane 1880]]''' - [[Deseni 1890 nan atizay plastik|Ane 1890]] Atik sa a konsène [[Ane 1880 yo]] nan [[atizay plastik]]. == Evènman == * '''{{1ye}} nan {{dat|30 avril 1880}}''': [[Senkyèm ekspozisyon enpresyonis]] nan Pari<ref name="Sérullaz">{{Liv|otè=Maurice Sérullaz|tit=enpresyonism|editè=Presses universitaire de Lafrans|ane=|isbn=9782705907822|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|6i7NDwAAQBAJ|paj=1838}}}}</ref>. * '''2 avril rive {{dat|1 me 1881}}''': [[Senkyèm ekspozisyon enpresyonis]] nan Pari<ref name="Sérullaz"/>. * '''{{dat|24 janvye 1882}}''': fondasyon [[École du Louvre]] an [[Frans]]<ref>{{Liv |otè=Christiane Aulanier|tit=Nouvo a. Louvre Napoleon III|editè=Editions des musées nationaux|ane=1953|isbn=9782711877263|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|iBMBEQAAQBAJ|paj=77}}}}</ref>. * '''{{dat|17 avril 1882}}''': [[Henri de Toulouse-Lautrec|Toulouse-Lautrec]] antre nan estidyo [[Léon Bonnat]] nan [[Pari]], apre sa nan Novanm gen ladan [[Fernand Cormon]]<ref>{{Liv |otè=Françoise Cachin, Joanna Drew, Claire Frèches, Anne Roquebert, Richard. Thomson|title=Toulouse-Lautrec|subtitle=Hayward gallery, London, 10 oktòb 1991-19 janvye 1992, Galeries nationaux du Grand Palais, Pari, 18 fevriye-1ye jen 1992|editè=Renyon mize nasyonal|ane= |. isbn =9782711876709|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|WBQBEQAAQBAJ|paj=67}}}}</ref>. * '''{{dat|5 jen 1882}}''' : inogirasyon [[mize Grévin]] nan Pari<ref>{{Liv |author=Roger Baschet|title=Kokenn monn mize Grévin lan. |editè= Tallandier - Luneau-Ascot|ane=1982|isbn =9782402255530|prezantasyon sou entènèt={{Google Liv|pUCaDwAAQBAJ|paj=PT24}}}}</ref>. * '''{{dat|11 jen 1884}}''': fondasyon [[Sosyete Atis Endepandan]]<ref name="Coste">{{Liv|author=Geneviève de la Coste Messelière , Olivier Meyer|title=Seurat|subtitle=Galeries nationale du Grand Palais, Paris, 9 avril-12 out 1991|editè=Reyinyon mize yo nationals|year=1991|isbn=9782711876730|sou entènèt prezantasyon={{Google Books|qhIBEQAAQBAJ|paj=33}}}}</ref>. * '''{{dat|4 jiyè 1884}}''': [[estati Libète]], [[Frédéric Auguste Bartholdi|Bartholdi]], ofisyèlman remèt bay [[Etazini]] nan [[Pari]]<ref name="Causel">{{Liv |otè=Laurent Causel|title=Bartholdi ak Estati Libète a|subtitle=Komemorasyon nan yon santyèm|piblikatè= |ane=|isbn =9782402635844|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|0Y0AEQAAQBAJ|paj=26}}}}</ref>. * '''{{dat|24 septanm 1884}}''': majistra nan Kalais Omer Dewavrin lanse yon abònman pou gwoup estati an kwiv ''[[Les Bourgeois de Calais]]'', ki te egzekite pa eskilti franse a. [[Auguste Rodin]] ak inogire {{dat|3 jen 1895}}<ref>{{Liv |otè=Jean Marie Moeglin|tit=Les Bourgeois de Calais|editè= Albin Michel|ane=2009|isbn =9782226199393|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|hlzMoZYT3FYC|paj=281}}}}</ref>. * '''Jen-Novanm 1886''': premye rete [[Paul Gauguin]] nan [[Pont-Aven]] nan [[Bretagne]]. Li te vin lidè [[Lekòl Pont-Aven]], oswa lekòl sentetik ([[Paul Gauguin]], [[Émile Bernard (pennt)|Émile Bernard]], [[Charles Laval]], [[Louis Anquetin]], [[Charles Filiger]], [[Émile Schuffenecker]], [[Cuno Amiet]])<ref name="Boucheix">{{Liv |otè=Bernard Boucheix|title=The Breton innkeepers - The Pont-Aven school|editè= Éditions Create |year=2020|isbn =9782848196954|online presentation={{Google Books|Xr79DwAAQBAJ|page=36}}}}</ref>. * '''{{dat|1 mas 1886}}''': [[Vincent van Gogh]] rete nan[[Pari]], ak frè li [[Théodorus van Gogh (machann atizay)|Théo]] ki travay pou yon machann atizay, [[Goupil & Cie]]<ref>{{Liv |otè=Victoria Charles |title= Vincent van Gogh|piblikatè= Parkstone International|ane=2014|isbn =9781783105205|prezantasyon sou entènèt={{Google Books|CCHmAgAAQBAJ|paj=194}}}}</ref>. * '''Fevriye 1888''': [[Vincent van Gogh]] rete nan [[Arles]] nan "kay jòn" kote li vle kreye yon asosyasyon atis sou non "Atelier du Midi"<ref name="Mercier" />. Li te pentire la an patikilye Tounesöl, ''[[Kay jòn (Van Gogh)|Kay Jòn]]'', ''[[Le Pont de Trinquetaille]]'', ''[[Pòtrè Eugène Boch|Pòtre Eugène Boch]]'', ''Pòtrè Paul-Eugène Milliet'', ''[[Kafe lannuit|Kafe a nan mitan lannwit]]'', ''[[Teras kafe nan aswè|Teras Kafe a nan aswè]]' ', ''Starry Night on the Rhône'', ''Diven wouj'', ''[[Chanm Van Gogh nan Arles|Chanm Vincent]]'' ak ''Les Arènes d'Arles''<ref name="Tralbaut">{{ouvraj |author=Marc-Edo Tralbaut|title=Van Gogh|editè= Hachette|ane=1960|isbn =9791037608628|prezantasyon nan liy={{ Google Liv|4uP5DwAAQBAJ|paj=PT211}}}}</ref>.'' * '''Jen 1888''' : rete van Gogh nan [[Saintes-Maries-de-la-Mer]]; li te pentire ''[[Barques aux Saintes-Maries]]'' ak ''[[Bato lapèch sou plaj la]]''<ref name="Tralbaut" />. == Atik ki gen rapò == {{Lòt pwojè|commons=Category:1880s art|commons titre=les arts dans les années 1880}} == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Ane 1880 yo]] [[Kategori:Kwonoloji atizay plastik]] 0rlth7yi7a8tlqriyu0gjh1610z0nim Modèl:Deseni atik 10 94005 856485 2024-11-16T23:09:30Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " <includeonly>{| class="toccolours" style="float:right; margin-left:15px;" |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Ane :'''</small> {{Lis orizontal| * [[{{{1}}}0]] * [[{{{1}}}1]] * [[{{{1}}}2]] * [[{{{1}}}3]] * [[{{{1}}}4]] }} {{Lis orizontal| * [[{{{1}}}5]] * [[{{{1}}}6]] * [[{{{1}}}7]] * [[{{{1}}}8]] * [[{{{1}}}9]] }} |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Deseni :'''</small> {{Lis orizontal| * [[Années {{#expr:{{{1}}}-2}}0|{{#expr:{{{1}}}-2}}0]] * Années {... " 856485 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="toccolours" style="float:right; margin-left:15px;" |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Ane :'''</small> {{Lis orizontal| * [[{{{1}}}0]] * [[{{{1}}}1]] * [[{{{1}}}2]] * [[{{{1}}}3]] * [[{{{1}}}4]] }} {{Lis orizontal| * [[{{{1}}}5]] * [[{{{1}}}6]] * [[{{{1}}}7]] * [[{{{1}}}8]] * [[{{{1}}}9]] }} |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Deseni :'''</small> {{Lis orizontal| * [[Années {{#expr:{{{1}}}-2}}0|{{#expr:{{{1}}}-2}}0]] * [[Années {{#expr:{{{1}}}-1}}0|{{#expr:{{{1}}}-1}}0]] * '''Années {{{1}}}0''' * [[Années {{#expr:{{{1}}}+1}}0|{{#expr:{{{1}}}+1}}0]] * [[Années {{#expr:{{{1}}}+2}}0|{{#expr:{{{1}}}+2}}0]] }} |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Siècles :'''</small> {{Lis orizontal| * {{s|{{Nombre en romain|{{#expr:trunc({{{1}}}/10)}}}}}} * '''{{s|{{Nombre en romain|{{#expr:trunc({{{1}}}/10)+1}}}}}}''' * {{s|{{Nombre en romain|{{#expr:trunc({{{1}}}/10)+2}}}}}} }} |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Millénaires :'''</small> {{#ifeq:{{#expr:{{{1}}}<200}}|1 |{{Lis orizontal| * {{Ier millénaire}} * '''{{IIe millénaire}}''' * {{IIIe millénaire}} }} |{{Lis orizontal| * {{IIe millénaire}} * '''{{IIIe millénaire}}''' * {{IVe millénaire}} }} }} |}</includeonly><noinclude>{{Documentation|contenu= == Utilisation == Ce modèle affiche un pavé de navigation pour les articles concernant les [[décennie]]s. == Syntaxe == Le seul paramètre à donner est la décennie sans le zéro final. Par exemple, pour les années 1980 écrire : <code><nowiki>{{Deseni atik|198}}</nowiki></code> }} [[Kategori:Modèl kwonolojik]] </noinclude> fxdew6au1u40ouopxdth3x77xl7u00q 856486 856485 2024-11-16T23:11:26Z Kitanago 19629 856486 wikitext text/x-wiki <includeonly>{| class="toccolours" style="float:right; margin-left:15px;" |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Ane :'''</small> {{Lis orizontal| * [[{{{1}}}0]] * [[{{{1}}}1]] * [[{{{1}}}2]] * [[{{{1}}}3]] * [[{{{1}}}4]] }} {{Lis orizontal| * [[{{{1}}}5]] * [[{{{1}}}6]] * [[{{{1}}}7]] * [[{{{1}}}8]] * [[{{{1}}}9]] }} |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Deseni :'''</small> {{Lis orizontal| * [[Ane {{#expr:{{{1}}}-2}}0|{{#expr:{{{1}}}-2}}0]] * [[Ane {{#expr:{{{1}}}-1}}0|{{#expr:{{{1}}}-1}}0]] * '''Ane {{{1}}}0''' * [[Ane {{#expr:{{{1}}}+1}}0|{{#expr:{{{1}}}+1}}0]] * [[Ane {{#expr:{{{1}}}+2}}0|{{#expr:{{{1}}}+2}}0]] }} |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Syèk :'''</small> {{Lis orizontal| * {{s|{{Nombre en romain|{{#expr:trunc({{{1}}}/10)}}}}}} * '''{{s|{{Nombre en romain|{{#expr:trunc({{{1}}}/10)+1}}}}}}''' * {{s|{{Nombre en romain|{{#expr:trunc({{{1}}}/10)+2}}}}}} }} |- | align="center" colspan="2" | <small>'''Milenè :'''</small> {{#ifeq:{{#expr:{{{1}}}<200}}|1 |{{Lis orizontal| * {{Ie milenè}} * '''{{IIe milenè}}''' * {{IIIe milenè}} }} |{{Lis orizontal| * {{IIe milenè}} * '''{{IIIe milenè}}''' * {{IVe milenè}} }} }} |}</includeonly><noinclude>{{Documentation|contenu= == Utilisation == Ce modèle affiche un pavé de navigation pour les articles concernant les [[décennie]]s. == Syntaxe == Le seul paramètre à donner est la décennie sans le zéro final. Par exemple, pour les années 1980 écrire : <code><nowiki>{{Deseni atik|198}}</nowiki></code> }} [[Kategori:Modèl kwonolojik]] </noinclude> jd7cylkwe1f109rmipbebcne4vvjdt3 Modèl:Ie milenè 10 94006 856487 2024-11-16T23:14:35Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Mi-|I}}<noinclude>{{Documentation modèle sans paramètre|contenu=Modèle permettant une représentation élaborée et uniforme des millénaires dans les articles.}} [[Kategori:Modèl milenè eksplisit|+01]] </noinclude> " 856487 wikitext text/x-wiki {{Mi-|I}}<noinclude>{{Documentation modèle sans paramètre|contenu=Modèle permettant une représentation élaborée et uniforme des millénaires dans les articles.}} [[Kategori:Modèl milenè eksplisit|+01]] </noinclude> c48dtweiq80y75srrv9aoee53zn474b Modèl:IIe milenè 10 94007 856488 2024-11-16T23:15:05Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Mi-|II}}<noinclude>{{Documentation modèle sans paramètre|contenu=Modèle permettant une représentation élaborée et uniforme des millénaires dans les articles.}} [[Kategori:Modèl milenè eksplisit|+01]] </noinclude> " 856488 wikitext text/x-wiki {{Mi-|II}}<noinclude>{{Documentation modèle sans paramètre|contenu=Modèle permettant une représentation élaborée et uniforme des millénaires dans les articles.}} [[Kategori:Modèl milenè eksplisit|+01]] </noinclude> 2pl4s2k1jlm28pur8ei1a9r23995se9 Modèl:IIIe milenè 10 94008 856489 2024-11-16T23:15:19Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " {{Mi-|I}}<noinclude>{{Documentation modèle sans paramètre|contenu=Modèle permettant une représentation élaborée et uniforme des millénaires dans les articles.}} [[Kategori:Modèl milenè eksplisit|+01]] </noinclude> " 856489 wikitext text/x-wiki {{Mi-|I}}<noinclude>{{Documentation modèle sans paramètre|contenu=Modèle permettant une représentation élaborée et uniforme des millénaires dans les articles.}} [[Kategori:Modèl milenè eksplisit|+01]] </noinclude> c48dtweiq80y75srrv9aoee53zn474b Kategori:Kout pwojektè sou/Akèy 14 94009 856497 2024-11-16T23:58:42Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " [[Kategori:Kout pwojektè sou|*Akèy]] [[Kategori:Wikipedya:Akèy prensipal|Kout pwojektè sou]] " 856497 wikitext text/x-wiki [[Kategori:Kout pwojektè sou|*Akèy]] [[Kategori:Wikipedya:Akèy prensipal|Kout pwojektè sou]] nsgzxgv2uxyvi6u23ca3n80mvbfjqvk Kategori:Kout pwojektè sou 14 94010 856498 2024-11-17T00:00:30Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " Kategori sa a bay lis bon kalite atik oswa bon atik yo prezante sou [[Wikipedya:Akèy prensipal|Akèy]] oswa seleksyon atik pou divès pòtay. :''Atik prensipal:'' '''[[Wikipedya:Seleksyon]]''' [[Kategori:Antretyen paj meta]] [[Kategori:Espas Pòtay]] " 856498 wikitext text/x-wiki Kategori sa a bay lis bon kalite atik oswa bon atik yo prezante sou [[Wikipedya:Akèy prensipal|Akèy]] oswa seleksyon atik pou divès pòtay. :''Atik prensipal:'' '''[[Wikipedya:Seleksyon]]''' [[Kategori:Antretyen paj meta]] [[Kategori:Espas Pòtay]] sw66wx4scd7gou3r9udhkgkdi8tui48 856499 856498 2024-11-17T00:01:00Z Kitanago 19629 856499 wikitext text/x-wiki Kategori sa a bay lis bon kalite atik oswa bon atik yo prezante sou [[Wikipedya:Akèy prensipal|Akèy]] oswa seleksyon atik pou divès pòtay. :''Atik prensipal:'' '''[[Wikipedya:Seleksyon]]''' [[Kategori:Antretyen paj meta]] [[Kategori:Espas pòtay]] 79eus3xctrz2chr7e3r3kgysm4o1yfr Eta manb Inyon Ewopeyèn 0 94011 856507 2024-11-17T00:41:13Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/218816402|États membres de l'Union européenne]] » 856507 wikitext text/x-wiki {{Début d'illustration|right}} {{Carte membres de l'Union européenne}} {{Fin d'illustration|EU map brown.svg|États membres de l'Union européenne au {{date-|1 février 2020}}.}}Gen vennsèt '''Eta manb''' '''nan Inyon Ewopeyèn''', ki gen diferan gwosè ak divès mòd òganizasyon enstitisyonèl. Peyi sa yo se [[Almay|Otrich]], [[Otrich|Bèljik]], [[Bèljik|Bilgari]], [[Bilgari|lil Chip]], [[Chip|Kwoasi]], [[Kwowasi|Denmark]], [[Estoni]], [[Fenlann]], [[Frans|Lafrans]], [[Grès|Almay]], [[Grès|Lagrès]] [[Espay|,]] [[Ongri]], [[Iland (peyi)|Iland]], [[Itali]], [[Letoni]], [[Lityani]], [[Liksanbou (peyi)|Liksanbou]], [[Malt|Malta]], [[Peyiba]], [[Polòy]], [[Pòtigal]], [[Woumani]], [[Slovaki]], [[Sloveni]], [[Syèd]] ak [[Repiblik Tchèk|Tchechi]]. [[Inyon Ewopeyèn]] (EU) gen yon popilasyon total plis pase {{Unité|443|milyon abitan}} epi li kouvri yon zòn nan {{Unité|4.2|milyon km|2}} . 0tobrw0fp3syqx4a1l204tx2lz8iw67 856508 856507 2024-11-17T00:42:10Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/218816402|États membres de l'Union européenne]] » 856508 wikitext text/x-wiki {{Début d'illustration|right}} {{Carte membres de l'Union européenne}} {{Fin d'illustration|EU map brown.svg|États membres de l'Union européenne au {{date-|1 février 2020}}.}}Gen vennsèt '''Eta manb''' '''nan Inyon Ewopeyèn''', ki gen diferan gwosè ak divès mòd òganizasyon enstitisyonèl. Peyi sa yo se [[Almay|Otrich]], [[Otrich|Bèljik]], [[Bèljik|Bilgari]], [[Bilgari|lil Chip]], [[Chip|Kwoasi]], [[Kwowasi|Denmark]], [[Estoni]], [[Fenlann]], [[Frans|Lafrans]], [[Grès|Almay]], [[Grès|Lagrès]] [[Espay|,]] [[Ongri]], [[Iland (peyi)|Iland]], [[Itali]], [[Letoni]], [[Lityani]], [[Liksanbou (peyi)|Liksanbou]], [[Malt|Malta]], [[Peyiba]], [[Polòy]], [[Pòtigal]], [[Woumani]], [[Slovaki]], [[Sloveni]], [[Syèd]] ak [[Repiblik Tchèk|Tchechi]]. [[Inyon Ewopeyèn]] (EU) gen yon popilasyon total plis pase {{Unité|443|milyon abitan}} epi li kouvri yon zòn nan {{Unité|4.2|milyon km|2}} . == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Eta manb Inyon ewopeyèn]] [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] 7szt4c9eb6biuj2tyb7x60agjd0qp6p 856509 856508 2024-11-17T00:53:30Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/218816402|États membres de l'Union européenne]] » 856509 wikitext text/x-wiki {{Début d'illustration|right}} {{Carte membres de l'Union européenne}} {{Fin d'illustration|EU map brown.svg|États membres de l'Union européenne au {{date-|1 février 2020}}.}}Gen vennsèt '''Eta manb''' '''nan Inyon Ewopeyèn''', ki gen diferan gwosè ak divès mòd òganizasyon enstitisyonèl. Peyi sa yo se [[Almay|Otrich]], [[Otrich|Bèljik]], [[Bèljik|Bilgari]], [[Bilgari|lil Chip]], [[Chip|Kwoasi]], [[Kwowasi|Denmark]], [[Estoni]], [[Fenlann]], [[Frans|Lafrans]], [[Grès|Almay]], [[Grès|Lagrès]] [[Espay|,]] [[Ongri]], [[Iland (peyi)|Iland]], [[Itali]], [[Letoni]], [[Lityani]], [[Liksanbou (peyi)|Liksanbou]], [[Malt|Malta]], [[Peyiba]], [[Polòy]], [[Pòtigal]], [[Woumani]], [[Slovaki]], [[Sloveni]], [[Syèd]] ak [[Repiblik Tchèk|Tchechi]]. [[Inyon Ewopeyèn]] (EU) gen yon popilasyon total plis pase {{Unité|443|milyon abitan}} epi li kouvri yon zòn nan {{Unité|4.2|milyon km|2}} . == Teritwa yo == [[Fichye:Diagramme_représentant_la_superficie_des_pays_membres_de_l'Union_européenne.png|vignette|404x404px| Konparezon nan zòn total peyi Etazini manm Inyon Ewopeyen yo (wouj) ak pati nan menm eta sa yo ki fè pati Inyon Ewopeyen an.]] Souverènte 27 Eta manb yo pwolonje sou teritwa sitou nan [[Ewòp]] (ak eksepsyon [[Chip|lil Chip]] ki sitiye antyèman nan [[Azi|pwovens Lazi]] ); kèk nan yo tou gen tèritwa yo ki benefisye de estati espesifik nan Inyon Ewopeyèn nan oswa ak Eta manb ke yo depann yo. Espesyalite sa a, ki konsène [[Dannmak]], [[Espay]], [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]] ak [[Pòtigal]], ki lye ak faktè kiltirèl, politik ak istorik: * Rejyon iltraperiferik yo (RI) se yon pati entegral nan Inyon Ewopeyèn. * Peyi ak tèritwa lòt bò dlo (PTOM) se depandans ak teritwa lòt bò dlo nan eta manm ki pa fè pati Inyon Ewopeyen an. * Lòt teritwa ki gen estati espesifik benefisye de degre plis oswa mwens avanse nan endepandans epi kenbe relasyon espesifik ak Inyon Ewopeyèn. Inyon Ewopeyèn gen yon sipèfisi total {{Unité|4194431|km|2}} e li gen 24 lang ofisyèl ki gen ladan [[Lang alman|alman]], [[Lang angle|anglè]] ak [[Lang franse|fransè]] ki se [[lang pou travay]] enstitisyon Inyon Ewopeyèn yo.{{Territoires associés à l'Union européenne}} == Nòt ak referans == {{Referans}} [[Kategori:Eta manb Inyon ewopeyèn]] [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] mdxqah9r139f2mkhomn2hf5opcsmr7b 856510 856509 2024-11-17T00:54:18Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/218816402|États membres de l'Union européenne]] » 856510 wikitext text/x-wiki {{Début d'illustration|right}} {{Carte membres de l'Union européenne}} {{Fin d'illustration|EU map brown.svg|États membres de l'Union européenne au {{date-|1 février 2020}}.}}Gen vennsèt '''Eta manb''' '''nan Inyon Ewopeyèn''', ki gen diferan gwosè ak divès mòd òganizasyon enstitisyonèl. Peyi sa yo se [[Almay|Otrich]], [[Otrich|Bèljik]], [[Bèljik|Bilgari]], [[Bilgari|lil Chip]], [[Chip|Kwoasi]], [[Kwowasi|Denmark]], [[Estoni]], [[Fenlann]], [[Frans|Lafrans]], [[Grès|Almay]], [[Grès|Lagrès]] [[Espay|,]] [[Ongri]], [[Iland (peyi)|Iland]], [[Itali]], [[Letoni]], [[Lityani]], [[Liksanbou (peyi)|Liksanbou]], [[Malt|Malta]], [[Peyiba]], [[Polòy]], [[Pòtigal]], [[Woumani]], [[Slovaki]], [[Sloveni]], [[Syèd]] ak [[Repiblik Tchèk|Tchechi]]. [[Inyon Ewopeyèn]] (EU) gen yon popilasyon total plis pase {{Unité|443|milyon abitan}} epi li kouvri yon zòn nan {{Unité|4.2|milyon km|2}} . == Tèritwa yo == [[Fichye:Diagramme_représentant_la_superficie_des_pays_membres_de_l'Union_européenne.png|vignette|404x404px| Konparezon nan zòn total peyi Etazini manm Inyon Ewopeyen yo (wouj) ak pati nan menm eta sa yo ki fè pati Inyon Ewopeyen an.]] Souverènte 27 Eta manb yo pwolonje sou teritwa sitou nan [[Ewòp]] (ak eksepsyon [[Chip|lil Chip]] ki sitiye antyèman nan [[Azi|pwovens Lazi]] ); kèk nan yo tou gen tèritwa yo ki benefisye de estati espesifik nan Inyon Ewopeyèn nan oswa ak Eta manb ke yo depann yo. Espesyalite sa a, ki konsène [[Dannmak]], [[Espay]], [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]] ak [[Pòtigal]], ki lye ak faktè kiltirèl, politik ak istorik: * Rejyon iltraperiferik yo (RI) se yon pati entegral nan Inyon Ewopeyèn. * Peyi ak tèritwa lòt bò dlo (PTOM) se depandans ak teritwa lòt bò dlo nan eta manm ki pa fè pati Inyon Ewopeyen an. * Lòt teritwa ki gen estati espesifik benefisye de degre plis oswa mwens avanse nan endepandans epi kenbe relasyon espesifik ak Inyon Ewopeyèn. Inyon Ewopeyèn gen yon sipèfisi total {{Unité|4194431|km|2}} e li gen 24 lang ofisyèl ki gen ladan [[Lang alman|alman]], [[Lang angle|anglè]] ak [[Lang franse|fransè]] ki se [[lang pou travay]] enstitisyon Inyon Ewopeyèn yo.{{Territoires associés à l'Union européenne}} == Nòt ak referans == {{Referans}} == Konpleman == {{Bibliographie sur l'Union européenne}} [[Kategori:Eta manb Inyon ewopeyèn]] [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] famutphsoslpoqjxbsiq5tff1wp6hzh 856511 856510 2024-11-17T00:55:35Z Kitanago 19629 856511 wikitext text/x-wiki {{Début d'illustration|right}} {{Kat manb Inyon Ewopeyèn}} {{Fin d'illustration|EU map brown.svg|États membres de l'Union européenne au {{date-|1 février 2020}}.}}Gen vennsèt '''Eta manb''' '''nan Inyon Ewopeyèn''', ki gen diferan gwosè ak divès mòd òganizasyon enstitisyonèl. Peyi sa yo se [[Almay|Otrich]], [[Otrich|Bèljik]], [[Bèljik|Bilgari]], [[Bilgari|lil Chip]], [[Chip|Kwoasi]], [[Kwowasi|Denmark]], [[Estoni]], [[Fenlann]], [[Frans|Lafrans]], [[Grès|Almay]], [[Grès|Lagrès]] [[Espay|,]] [[Ongri]], [[Iland (peyi)|Iland]], [[Itali]], [[Letoni]], [[Lityani]], [[Liksanbou (peyi)|Liksanbou]], [[Malt|Malta]], [[Peyiba]], [[Polòy]], [[Pòtigal]], [[Woumani]], [[Slovaki]], [[Sloveni]], [[Syèd]] ak [[Repiblik Tchèk|Tchechi]]. [[Inyon Ewopeyèn]] (EU) gen yon popilasyon total plis pase {{Unité|443|milyon abitan}} epi li kouvri yon zòn nan {{Unité|4.2|milyon km|2}} . == Tèritwa yo == [[Fichye:Diagramme_représentant_la_superficie_des_pays_membres_de_l'Union_européenne.png|vignette|404x404px| Konparezon nan zòn total peyi Etazini manm Inyon Ewopeyen yo (wouj) ak pati nan menm eta sa yo ki fè pati Inyon Ewopeyen an.]] Souverènte 27 Eta manb yo pwolonje sou teritwa sitou nan [[Ewòp]] (ak eksepsyon [[Chip|lil Chip]] ki sitiye antyèman nan [[Azi|pwovens Lazi]] ); kèk nan yo tou gen tèritwa yo ki benefisye de estati espesifik nan Inyon Ewopeyèn nan oswa ak Eta manb ke yo depann yo. Espesyalite sa a, ki konsène [[Dannmak]], [[Espay]], [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]] ak [[Pòtigal]], ki lye ak faktè kiltirèl, politik ak istorik: * Rejyon iltraperiferik yo (RI) se yon pati entegral nan Inyon Ewopeyèn. * Peyi ak tèritwa lòt bò dlo (PTOM) se depandans ak teritwa lòt bò dlo nan eta manm ki pa fè pati Inyon Ewopeyen an. * Lòt teritwa ki gen estati espesifik benefisye de degre plis oswa mwens avanse nan endepandans epi kenbe relasyon espesifik ak Inyon Ewopeyèn. Inyon Ewopeyèn gen yon sipèfisi total {{Unité|4194431|km|2}} e li gen 24 lang ofisyèl ki gen ladan [[Lang alman|alman]], [[Lang angle|anglè]] ak [[Lang franse|fransè]] ki se [[lang pou travay]] enstitisyon Inyon Ewopeyèn yo.{{Tèritwa asosye ak Inyon Ewopeyèn}} == Nòt ak referans == {{Referans}} == Konpleman == {{Bibliographie sur l'Union européenne}} [[Kategori:Eta manb Inyon ewopeyèn]] [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] rxhpi00o0cp0pg9er8ip6bhgpy6ofm1 856513 856511 2024-11-17T01:06:43Z Kitanago 19629 856513 wikitext text/x-wiki {{Début d'illustration|right}} {{Kat manb Inyon Ewopeyèn}} {{Fin d'illustration|EU map brown.svg|États membres de l'Union européenne au {{date-|1 février 2020}}.}}Gen vennsèt '''Eta manb''' '''nan Inyon Ewopeyèn''', ki gen diferan gwosè ak divès mòd òganizasyon enstitisyonèl. Peyi sa yo se [[Almay|Otrich]], [[Otrich|Bèljik]], [[Bèljik|Bilgari]], [[Bilgari|lil Chip]], [[Chip|Kwoasi]], [[Kwowasi|Denmark]], [[Estoni]], [[Fenlann]], [[Frans|Lafrans]], [[Grès|Almay]], [[Grès|Lagrès]] [[Espay|,]] [[Ongri]], [[Iland (peyi)|Iland]], [[Itali]], [[Letoni]], [[Lityani]], [[Liksanbou (peyi)|Liksanbou]], [[Malt|Malta]], [[Peyiba]], [[Polòy]], [[Pòtigal]], [[Woumani]], [[Slovaki]], [[Sloveni]], [[Syèd]] ak [[Repiblik Tchèk|Tchechi]]. [[Inyon Ewopeyèn]] (EU) gen yon popilasyon total plis pase {{Unité|443|milyon abitan}} epi li kouvri yon zòn nan {{Unité|4.2|milyon km|2}} . == Tèritwa yo == [[Fichye:Diagramme_représentant_la_superficie_des_pays_membres_de_l'Union_européenne.png|vignette|404x404px| Konparezon nan zòn total peyi Etazini manm Inyon Ewopeyen yo (wouj) ak pati nan menm eta sa yo ki fè pati Inyon Ewopeyen an.]] Souverènte 27 Eta manb yo pwolonje sou teritwa sitou nan [[Ewòp]] (ak eksepsyon [[Chip|lil Chip]] ki sitiye antyèman nan [[Azi|pwovens Lazi]] ); kèk nan yo tou gen tèritwa yo ki benefisye de estati espesifik nan Inyon Ewopeyèn nan oswa ak Eta manb ke yo depann yo. Espesyalite sa a, ki konsène [[Dannmak]], [[Espay]], [[Frans|Lafrans]], [[Peyiba]] ak [[Pòtigal]], ki lye ak faktè kiltirèl, politik ak istorik: * Rejyon iltraperiferik yo (RI) se yon pati entegral nan Inyon Ewopeyèn. * Peyi ak tèritwa lòt bò dlo (PTOM) se depandans ak teritwa lòt bò dlo nan eta manm ki pa fè pati Inyon Ewopeyen an. * Lòt teritwa ki gen estati espesifik benefisye de degre plis oswa mwens avanse nan endepandans epi kenbe relasyon espesifik ak Inyon Ewopeyèn. Inyon Ewopeyèn gen yon sipèfisi total {{Unité|4194431|km|2}} e li gen 24 lang ofisyèl ki gen ladan [[Lang alman|alman]], [[Lang angle|anglè]] ak [[Lang franse|fransè]] ki se [[lang pou travay]] enstitisyon Inyon Ewopeyèn yo.{{Tèritwa asosye ak Inyon Ewopeyèn}} == Nòt ak referans == {{Referans}} == Konpleman == {{Bibliyografi sou Inyon ewopeyèn}} [[Kategori:Eta manb Inyon ewopeyèn]] [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] 40ng9ut9r0k1xj1n74lyzm0rrz5b1xx Modèl:Kat manb Inyon Ewopeyèn 10 94012 856512 2024-11-17T01:03:37Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " <includeonly>{{Image label début|image=EU map brown.svg|width={{{width|400}}}|float={{{float|none}}}}} {{Image label small|x=0.465|y=0.68|scale={{{width|400}}}|text=[[Otrich|<span style="color:#000000">'''Otrich'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.27|y=0.59|scale={{{width|400}}}|text=[[Otrich|<span style="color:#000000">'''Bèljik'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.71|y=0.78|scale={{{width|400}}}|text=[[Bilgari|<span style="color:#000000">'''Bilgari'''</span>]]}} {... " 856512 wikitext text/x-wiki <includeonly>{{Image label début|image=EU map brown.svg|width={{{width|400}}}|float={{{float|none}}}}} {{Image label small|x=0.465|y=0.68|scale={{{width|400}}}|text=[[Otrich|<span style="color:#000000">'''Otrich'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.27|y=0.59|scale={{{width|400}}}|text=[[Otrich|<span style="color:#000000">'''Bèljik'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.71|y=0.78|scale={{{width|400}}}|text=[[Bilgari|<span style="color:#000000">'''Bilgari'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.91|y=0.94|scale={{{width|400}}}|text=[[Chip |<span style="color:#000000">'''Chip'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.50|y=0.62|scale={{{width|400}}}|text=[[Tcheki|<span style="color:#000000">'''Tcheki'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.41|y=0.467|scale={{{width|400}}}|text=[[Dannmak|<span style="color:#000000">'''Dannmak'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.62|y=0.35|scale={{{width|400}}}|text=[[Estoni|<span style="color:#000000">'''Estoni'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.60|y=0.25|scale={{{width|400}}}|text=[[Finlann|<span style="color:#000000">'''Finland'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.27|y=0.7|scale={{{width|400}}}|text=[[Frans|<span style="color:#000000">'''Frans'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.40|y=0.58|scale={{{width|400}}}|text=[[Almay|<span style="color:#000000">'''Almay'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.68|y=0.88|scale={{{width|400}}}|text=[[Grès|<span style="color:#000000">'''Grès'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.58|y=0.687|scale={{{width|400}}}|text=[[ongri|<span style="color:#000000">'''Ongri'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.130|y=0.49|scale={{{width|400}}}|text=<div style="text-align: center;">[[Iland (peyi)|<span style="color:#000000">'''Iland'''</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.48|y=0.81|scale={{{width|400}}}|text=[[Itali|<span style="color:#000000">'''Itali'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.62|y=0.40|scale={{{width|400}}}|text=[[Letoni|<span style="color:#000000">'''Letoni'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.62|y=0.45|scale={{{width|400}}}|text=[[Lityani|<span style="color:#000000">'''Lityani'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.36|y=0.63|scale={{{width|400}}}|text=[[Liksanbou (peyi)|<span style="color:#000000">'''Lux.'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.52|y=0.985|scale={{{width|400}}}|text=[[Malt|<span style="color:#000000">'''Malt'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.315|y=0.55|scale={{{width|400}}}|text=[[Peyiba|<span style="color:#000000">'''Peyiba'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.56|y=0.547|scale={{{width|400}}}|text=[[Polòy|<span style="color:#000000">'''Polòy'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.05|y=0.80|scale={{{width|400}}}|text=[[Pòtigal|<span style="color:#000000">'''Pòtigal'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.68|y=0.71|scale={{{width|400}}}|text=[[Woumani|<span style="color:#000000">'''Woumani'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.59|y=0.65|scale={{{width|400}}}|text=[[Slovaki|<span style="color:#000000">'''Eslovaki'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.49|y=0.715|scale={{{width|400}}}|text=[[Sloveni|<span style="color:#000000">'''Esloveni'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.51|y=0.75|scale={{{width|400}}}|text=[[Kwowasi|<span style="color:#000000">'''Kwowasi'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.10|y=0.86|scale={{{width|400}}}|text=[[Espay|<span style="color:#000000">'''Espay'''</span>]]}} {{Image label small|x=0.48|y=0.30|scale={{{width|400}}}|text=[[Swèd|<span style="color:#000000">'''Swèd'''</span>]]}} {{fin de carte}}</includeonly><noinclude> {{Documentation}} [[Kategori:Modèl Inyon Ewopeyèn|K]] </noinclude> hxp9dyikvt6ahe3xqjxl9hziwoehczh Modèl:Tèritwa asosye ak Inyon Ewopeyèn 10 94013 856514 2024-11-17T01:08:00Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " <table border="1" align="center" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tr> <td valign="top" align="center"> {| style="text-align:center; margin: 0px 0px 0px 0px" |{{Image label begin|image=Special member state territories and the European Union.svg|width=810}} {{Image label|x=0.01|y=0.04|scale={{{width|400}}}|text={{Légende/Début}}{{Légende|#003399|<small>[[Métropole (colonialisme)|Territoire métropolitain]] de l'[[Union européenne]]</small>}}{{Légende/Fin}}}} {{Image... " 856514 wikitext text/x-wiki <table border="1" align="center" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tr> <td valign="top" align="center"> {| style="text-align:center; margin: 0px 0px 0px 0px" |{{Image label begin|image=Special member state territories and the European Union.svg|width=810}} {{Image label|x=0.01|y=0.04|scale={{{width|400}}}|text={{Légende/Début}}{{Légende|#003399|<small>[[Métropole (colonialisme)|Territoire métropolitain]] de l'[[Union européenne]]</small>}}{{Légende/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.09|scale={{{width|400}}}|text={{Légende/Début}}{{Légende|#3366CC|<small>[[Région ultrapériphérique|Régions ultrapériphériques]]</small>}}{{Légende/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.14|scale={{{width|400}}}|text={{Légende/Début}}{{Légende|#33CC33|<small>[[Pays et territoire d'outre-mer|Pays et territoires d'outre-mer]]</small>}}{{Légende/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.19|scale={{{width|400}}}|text={{Légende/Début}}{{Légende|#CC3333|<small>[[Territoires associés à l'Union européenne|Autres territoires spéciaux]]</small>}}{{Légende/Fin}}}} {{Image label small|x=3.200|y=0.700|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|Danemark|10px}} [[Groenland|<span style="color:#33CC33">Groenland</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.550|y=1.725|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Île Clipperton|<span style="color:#CC3333">Île Clipperton</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.780|y=1.980|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Guyane|<span style="color:#3366CC">Guyane</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.100|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Polynésie française|<span style="color:#33CC33">Polynésie française</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.400|y=3.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Terres australes et antarctiques françaises|<span style="color:#33CC33">Terres australes et<br>antarctiques françaises</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.460|y=3.590|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Guadeloupe|<span style="color:#3366CC">Guadeloupe</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.150|y=3.790|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Martinique|<span style="color:#3366CC">Martinique</span>]]</div>}} {{Image label small|x=4.850|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Mayotte|<span style="color:#3366CC">Mayotte</span>]]</div>}} {{Image label small|x=7.200|y=2.720|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Nouvelle-Calédonie|<span style="color:#33CC33">Nouvelle-Calédonie</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.000|y=2.550|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[La Réunion|<span style="color:#3366CC">La Réunion</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.150|y=3.530|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Saint-Martin (Antilles françaises)|<span style="color:#3366CC">Saint-Martin</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.570|y=3.440|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Saint-Barthélemy (Antilles françaises)|<span style="color:#33CC33">Saint-Barthélemy</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.550|y=1.025|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Saint-Pierre-et-Miquelon|<span style="color:#33CC33">Saint-Pierre-et-Miquelon</span>]]</div>}} {{Image label small|x=6.940|y=2.250|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|France|10px}} [[Wallis-et-Futuna|<span style="color:#33CC33">Wallis-et-Futuna</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.210|y=3.750|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|Pays-Bas|10px}} [[Antilles néerlandaises|<span style="color:#33CC33">Antilles<br>néerlandaises</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.550|y=1.150|scale=100|text=<div style="text-align: center;"><span style=”color:#black">{{drapeau|Portugal|10px}} [[Açores|<span style="color:#3366CC">Açores</span>]]</span></div>}} {{Image label small|x=2.750|y=1.310|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|Portugal|10px}} [[Madère|<span style="color:#3366CC">Madère</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.790|y=1.540|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapeau|Espagne|10px}} [[îles Canaries|<span style="color:#3366CC">îles Canaries</span>]]</div>}} {{Image label end}} |} </td> </tr> </table><noinclude> {{Documentation|contenu= {{Accessibilité à corriger}} {{Modèles liés UE}} }} [[Catégorie:Modèle Union européenne|T]] </noinclude> fuh9jadriwv59xtcl6603k4i161147f 856515 856514 2024-11-17T01:11:00Z Kitanago 19629 856515 wikitext text/x-wiki <table border="1" align="center" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tr> <td valign="top" align="center"> {| style="text-align:center; margin: 0px 0px 0px 0px" |{{Image label begin|image=Special member state territories and the European Union.svg|width=810}} {{Image label|x=0.01|y=0.04|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#003399|<small>[[Métropole (colonialisme)|Territoire métropolitain]] de l'[[Union européenne]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.09|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#3366CC|<small>[[Région ultrapériphérique|Régions ultrapériphériques]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.14|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#33CC33|<small>[[Pays et territoire d'outre-mer|Pays et territoires d'outre-mer]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.19|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#CC3333|<small>[[Territoires associés à l'Union européenne|Autres territoires spéciaux]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label small|x=3.200|y=0.700|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Danemark|10px}} [[Groenland|<span style="color:#33CC33">Groenland</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.550|y=1.725|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Île Clipperton|<span style="color:#CC3333">Île Clipperton</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.780|y=1.980|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Guyane|<span style="color:#3366CC">Guyane</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.100|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Polynésie française|<span style="color:#33CC33">Polynésie française</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.400|y=3.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Terres australes et antarctiques françaises|<span style="color:#33CC33">Terres australes et<br>antarctiques françaises</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.460|y=3.590|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Guadeloupe|<span style="color:#3366CC">Guadeloupe</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.150|y=3.790|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Martinique|<span style="color:#3366CC">Martinique</span>]]</div>}} {{Image label small|x=4.850|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Mayotte|<span style="color:#3366CC">Mayotte</span>]]</div>}} {{Image label small|x=7.200|y=2.720|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Nouvelle-Calédonie|<span style="color:#33CC33">Nouvelle-Calédonie</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.000|y=2.550|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[La Réunion|<span style="color:#3366CC">La Réunion</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.150|y=3.530|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Saint-Martin (Antilles françaises)|<span style="color:#3366CC">Saint-Martin</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.570|y=3.440|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Saint-Barthélemy (Antilles françaises)|<span style="color:#33CC33">Saint-Barthélemy</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.550|y=1.025|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Saint-Pierre-et-Miquelon|<span style="color:#33CC33">Saint-Pierre-et-Miquelon</span>]]</div>}} {{Image label small|x=6.940|y=2.250|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|France|10px}} [[Wallis-et-Futuna|<span style="color:#33CC33">Wallis-et-Futuna</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.210|y=3.750|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Pays-Bas|10px}} [[Antilles néerlandaises|<span style="color:#33CC33">Antilles<br>néerlandaises</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.550|y=1.150|scale=100|text=<div style="text-align: center;"><span style=”color:#black">{{drapeau|Portugal|10px}} [[Açores|<span style="color:#3366CC">Açores</span>]]</span></div>}} {{Image label small|x=2.750|y=1.310|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Portugal|10px}} [[Madère|<span style="color:#3366CC">Madère</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.790|y=1.540|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Espay|10px}} [[îles Canaries|<span style="color:#3366CC">îles Canaries</span>]]</div>}} {{Image label end}} |} </td> </tr> </table><noinclude> {{Documentation|contenu= {{Accessibilité à corriger}} {{Modèles liés UE}} }} [[Catégorie:Modèle Union européenne|T]] </noinclude> 6a2svkcyqz1fdiynnuy15an5rbudt48 856516 856515 2024-11-17T01:12:34Z Kitanago 19629 856516 wikitext text/x-wiki <table border="1" align="center" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tr> <td valign="top" align="center"> {| style="text-align:center; margin: 0px 0px 0px 0px" |{{Image label begin|image=Special member state territories and the European Union.svg|width=810}} {{Image label|x=0.01|y=0.04|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#003399|<small>[[Métropole (colonialisme)|Territoire métropolitain]] de l'[[Union européenne]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.09|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#3366CC|<small>[[Région ultrapériphérique|Régions ultrapériphériques]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.14|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#33CC33|<small>[[Pays et territoire d'outre-mer|Pays et territoires d'outre-mer]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.19|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#CC3333|<small>[[Territoires associés à l'Union européenne|Autres territoires spéciaux]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label small|x=3.200|y=0.700|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Dannmak|10px}} [[Groenland|<span style="color:#33CC33">Groenland</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.550|y=1.725|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Île Clipperton|<span style="color:#CC3333">Île Clipperton</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.780|y=1.980|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Guyane|<span style="color:#3366CC">Guyane</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.100|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Polynésie française|<span style="color:#33CC33">Polynésie française</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.400|y=3.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Terres australes et antarctiques françaises|<span style="color:#33CC33">Terres australes et<br>antarctiques françaises</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.460|y=3.590|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Guadeloupe|<span style="color:#3366CC">Guadeloupe</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.150|y=3.790|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Martinique|<span style="color:#3366CC">Martinique</span>]]</div>}} {{Image label small|x=4.850|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Mayotte|<span style="color:#3366CC">Mayotte</span>]]</div>}} {{Image label small|x=7.200|y=2.720|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Nouvelle-Calédonie|<span style="color:#33CC33">Nouvelle-Calédonie</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.000|y=2.550|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[La Réunion|<span style="color:#3366CC">La Réunion</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.150|y=3.530|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Saint-Martin (Antilles françaises)|<span style="color:#3366CC">Saint-Martin</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.570|y=3.440|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Saint-Barthélemy (Antilles françaises)|<span style="color:#33CC33">Saint-Barthélemy</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.550|y=1.025|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Saint-Pierre-et-Miquelon|<span style="color:#33CC33">Saint-Pierre-et-Miquelon</span>]]</div>}} {{Image label small|x=6.940|y=2.250|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Wallis-et-Futuna|<span style="color:#33CC33">Wallis-et-Futuna</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.210|y=3.750|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Peyiba|10px}} [[Antilles néerlandaises|<span style="color:#33CC33">Antilles<br>néerlandaises</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.550|y=1.150|scale=100|text=<div style="text-align: center;"><span style=”color:#black">{{drapo|Pòtigal|10px}} [[Açores|<span style="color:#3366CC">Açores</span>]]</span></div>}} {{Image label small|x=2.750|y=1.310|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Pòtigal|10px}} [[Madère|<span style="color:#3366CC">Madère</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.790|y=1.540|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Espay|10px}} [[îles Canaries|<span style="color:#3366CC">îles Canaries</span>]]</div>}} {{Image label end}} |} </td> </tr> </table><noinclude> {{Documentation|contenu= {{Accessibilité à corriger}} {{Modèles liés UE}} }} [[Catégorie:Modèle Union européenne|T]] </noinclude> 4d4lk6giwxt8epvmao9f3op5zqon3h1 856517 856516 2024-11-17T01:26:42Z Kitanago 19629 856517 wikitext text/x-wiki <table border="1" align="center" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tr> <td valign="top" align="center"> {| style="text-align:center; margin: 0px 0px 0px 0px" |{{Image label begin|image=Special member state territories and the European Union.svg|width=810}} {{Image label|x=0.01|y=0.04|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#003399|<small>[[Metwopòl (kolonyalism)|Tèritwa metwopoliten]] [[Inyon Ewopeyèn]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.09|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#3366CC|<small>[[Rejyon iltraperiferik|Rejyon iltraperiferik]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.14|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#33CC33|<small>[[Peyi tèritwa lòt bò dlo]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.19|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#CC3333|<small>[[Tèritwa asosye ak Inyon Ewopeyèn|Lòt tèritwa espesyal]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label small|x=3.200|y=0.700|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Dannmak|10px}} [[Groenland|<span style="color:#33CC33">Groenland</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.550|y=1.725|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Il Klipèton|<span style="color:#CC3333">Il Klipèton</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.780|y=1.980|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Giyàn franse|<span style="color:#3366CC">Giyàn</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.100|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Polinezi fransèz|<span style="color:#33CC33">Polinezi fransèz</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.400|y=3.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Tè ostral ak antatik fransèz|<span style="color:#33CC33">Tè ostral ak <br>antatik fransèz</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.460|y=3.590|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Gwadloup|<span style="color:#3366CC">Gwadloup</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.150|y=3.790|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Matinik|<span style="color:#3366CC">Matinik</span>]]</div>}} {{Image label small|x=4.850|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Mayòt|<span style="color:#3366CC">Mayòt</span>]]</div>}} {{Image label small|x=7.200|y=2.720|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Nouèl Kaledoni|<span style="color:#33CC33">Nouvèl Kaledoni</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.000|y=2.550|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[La Reyinyon|<span style="color:#3366CC">La Reyinyon</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.150|y=3.530|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Sen Maten (Zatiy fransèz)|<span style="color:#3366CC">Sen Maten</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.570|y=3.440|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Sen Batelemi (Zantiy fransèz)|<span style="color:#33CC33">Sen Batelemi</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.550|y=1.025|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Saint-Pierre-et-Miquelon|<span style="color:#33CC33">Saint-Pierre-et-Miquelon</span>]]</div>}} {{Image label small|x=6.940|y=2.250|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Wallis-et-Futuna|<span style="color:#33CC33">Wallis-et-Futuna</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.210|y=3.750|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Peyiba|10px}} [[Zatiy neyèlandèz|<span style="color:#33CC33">Zantiy<br>neyèlandèz</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.550|y=1.150|scale=100|text=<div style="text-align: center;"><span style=”color:#black">{{drapo|Pòtigal|10px}} [[Açores|<span style="color:#3366CC">Açores</span>]]</span></div>}} {{Image label small|x=2.750|y=1.310|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Pòtigal|10px}} [[Madè|<span style="color:#3366CC">Madè</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.790|y=1.540|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Espay|10px}} [[Il Kanari|<span style="color:#3366CC">Il Kanari</span>]]</div>}} {{Image label end}} |} </td> </tr> </table><noinclude> {{Documentation|contenu= {{Accessibilité à corriger}} {{Modèles liés UE}} }} [[Catégorie:Modèle Union européenne|T]] </noinclude> qh95abte833tnzhagn51sljesqmddg5 856518 856517 2024-11-17T01:27:39Z Kitanago 19629 856518 wikitext text/x-wiki <table border="1" align="center" cellpadding="0" cellspacing="0"> <tr> <td valign="top" align="center"> {| style="text-align:center; margin: 0px 0px 0px 0px" |{{Image label begin|image=Special member state territories and the European Union.svg|width=810}} {{Image label|x=0.01|y=0.04|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#003399|<small>[[Metwopòl (kolonyalism)|Tèritwa metwopoliten]] [[Inyon Ewopeyèn]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.09|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#3366CC|<small>[[Rejyon iltraperiferik|Rejyon iltraperiferik]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.14|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#33CC33|<small>[[Peyi tèritwa lòt bò dlo]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label|x=0.01|y=0.19|scale={{{width|400}}}|text={{Lejand/Kòmanse}}{{Lejand|#CC3333|<small>[[Tèritwa asosye ak Inyon Ewopeyèn|Lòt tèritwa espesyal]]</small>}}{{Lejand/Fin}}}} {{Image label small|x=3.200|y=0.700|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Dannmak|10px}} [[Groenland|<span style="color:#33CC33">Groenland</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.550|y=1.725|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Il Klipèton|<span style="color:#CC3333">Il Klipèton</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.780|y=1.980|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Giyàn franse|<span style="color:#3366CC">Giyàn</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.100|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Polinezi fransèz|<span style="color:#33CC33">Polinezi fransèz</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.400|y=3.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Tè ostral ak antatik fransèz|<span style="color:#33CC33">Tè ostral ak <br>antatik fransèz</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.460|y=3.590|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Gwadloup|<span style="color:#3366CC">Gwadloup</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.150|y=3.790|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Matinik|<span style="color:#3366CC">Matinik</span>]]</div>}} {{Image label small|x=4.850|y=2.300|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Mayòt|<span style="color:#3366CC">Mayòt</span>]]</div>}} {{Image label small|x=7.200|y=2.720|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Nouèl Kaledoni|<span style="color:#33CC33">Nouvèl Kaledoni</span>]]</div>}} {{Image label small|x=5.000|y=2.550|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[La Reyinyon|<span style="color:#3366CC">La Reyinyon</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.150|y=3.530|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Sen Maten (Zatiy fransèz)|<span style="color:#3366CC">Sen Maten</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.570|y=3.440|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Sen Batelemi (Zantiy fransèz)|<span style="color:#33CC33">Sen Batelemi</span>]]</div>}} {{Image label small|x=1.550|y=1.025|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Saint-Pierre-et-Miquelon|<span style="color:#33CC33">Saint-Pierre-et-Miquelon</span>]]</div>}} {{Image label small|x=6.940|y=2.250|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Frans|10px}} [[Wallis-et-Futuna|<span style="color:#33CC33">Wallis-et-Futuna</span>]]</div>}} {{Image label small|x=0.210|y=3.750|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Peyiba|10px}} [[Zatiy neyèlandèz|<span style="color:#33CC33">Zantiy<br>neyèlandèz</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.550|y=1.150|scale=100|text=<div style="text-align: center;"><span style=”color:#black">{{drapo|Pòtigal|10px}} [[Açores|<span style="color:#3366CC">Açores</span>]]</span></div>}} {{Image label small|x=2.750|y=1.310|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Pòtigal|10px}} [[Madè|<span style="color:#3366CC">Madè</span>]]</div>}} {{Image label small|x=2.790|y=1.540|scale=100|text=<div style="text-align: center;">{{drapo|Espay|10px}} [[Il Kanari|<span style="color:#3366CC">Il Kanari</span>]]</div>}} {{Image label end}} |} </td> </tr> </table><noinclude> {{Documentation|contenu= {{Accessibilité à corriger}} {{Modèles liés UE}} }} [[Kategori:Modèl Inyon ewopeyèn|T]] </noinclude> 53njgp77w4bbql1au18aayh60d50te3 Modèl:Bibliyografi sou Inyon ewopeyèn 10 94014 856519 2024-11-17T01:32:42Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " <templateStyle src="Common/Style.css"/> <div class="boite-grise boite-a-droite noprint"><span class="biblio"> Kosilte {{nobr|[[Bibliyografi sou Inyon ewopeyèn]]}}</span></div><noinclude> {{Documentation de source|contenu={{Modèl lye UE}}}} [[Kategori:Modè sous]] [[Kategori:Modèl Inyon ewopeyèn]] </noinclude> " 856519 wikitext text/x-wiki <templateStyle src="Common/Style.css"/> <div class="boite-grise boite-a-droite noprint"><span class="biblio"> Kosilte {{nobr|[[Bibliyografi sou Inyon ewopeyèn]]}}</span></div><noinclude> {{Documentation de source|contenu={{Modèl lye UE}}}} [[Kategori:Modè sous]] [[Kategori:Modèl Inyon ewopeyèn]] </noinclude> 8j4quxvupk34pk9p0ka8ns1x5u3yjli 856520 856519 2024-11-17T01:32:57Z Kitanago 19629 856520 wikitext text/x-wiki <templateStyles src="Common/Style.css"/> <div class="boite-grise boite-a-droite noprint"><span class="biblio"> Kosilte {{nobr|[[Bibliyografi sou Inyon ewopeyèn]]}}</span></div><noinclude> {{Documentation de source|contenu={{Modèl lye UE}}}} [[Kategori:Modè sous]] [[Kategori:Modèl Inyon ewopeyèn]] </noinclude> ihpase6vcolq0jlhb9rzwb35asw1mjq 856521 856520 2024-11-17T01:34:28Z Kitanago 19629 856521 wikitext text/x-wiki <templateStyles src="Common/Style.css"/> <div class="boite-grise boite-a-droite noprint"><span class="biblio"> Al konsilte {{nobr|[[Bibliyografi sou Inyon ewopeyèn]]}}</span></div><noinclude> {{Documentation de source|contenu={{Modèl lye UE}}}} [[Kategori:Modè sous]] [[Kategori:Modèl Inyon ewopeyèn]] </noinclude> p5ppa5i1glq21ny22q9w3emb9hvzjoy Bibliyografi sou Inyon ewopeyèn 0 94015 856522 2024-11-17T01:38:25Z Kitanago 19629 Paj ki kreye ak " '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon ji... " 856522 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Ouvrages == === Ouvrages généraux === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Union européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; En grec * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; En roumain * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Élargissements et intégration ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Élargissement de l'Union européenne|Élargissements]], [[Élargissement de l'Union européenne|futurs élargissements]] et [[Intégration européenne|intégration]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; En lituanien * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; En roumain * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Perspectives et analyses ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Structure politique === ==== Système décisionnel ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; En finnois * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Institutions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne|Institutions européennes]].}} [[Fichier:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Schéma illustratif des interactions et du fonctionnement des principales institutions européennes.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Ouvrages généraux sur les institutions ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; En grec * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Commission européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Commission européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} ===== Conseil de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil de l'Union européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Conseil européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil européen]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;En français Didier Blanc (dir.) Le Conseil européen, le politique des politiques de l'Union européenne, Bruxelles, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Parlement européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Parlement européen]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Cour de justice de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour de justice de l'Union européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Banque centrale européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Banque centrale européenne]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Cour des comptes européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour des comptes européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: En français * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} 5457ug8vexjv7btynmwjq1uj1gsqbc6 856523 856522 2024-11-17T01:39:27Z Kitanago 19629 /* Ouvrages généraux */ 856523 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Ouvrages == === Ouvrages généraux === {{Atik detaye|contenu=Atik prensipal ki koresponn : [[Inyon Ewopeyèn]].}} :; An aeman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; En grec * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; En roumain * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Élargissements et intégration ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Élargissement de l'Union européenne|Élargissements]], [[Élargissement de l'Union européenne|futurs élargissements]] et [[Intégration européenne|intégration]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; En lituanien * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; En roumain * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Perspectives et analyses ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Structure politique === ==== Système décisionnel ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; En finnois * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Institutions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne|Institutions européennes]].}} [[Fichier:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Schéma illustratif des interactions et du fonctionnement des principales institutions européennes.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Ouvrages généraux sur les institutions ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; En grec * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Commission européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Commission européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} ===== Conseil de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil de l'Union européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Conseil européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil européen]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;En français Didier Blanc (dir.) Le Conseil européen, le politique des politiques de l'Union européenne, Bruxelles, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Parlement européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Parlement européen]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Cour de justice de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour de justice de l'Union européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Banque centrale européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Banque centrale européenne]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Cour des comptes européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour des comptes européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: En français * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} lfuc36znog4f250qigsc7kjuhx4rrj0 856524 856523 2024-11-17T01:41:00Z Kitanago 19629 /* Ouvrages généraux */ 856524 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Ouvrages == === Ouvrages généraux === {{Atik detaye|contenu=Atik prensipal ki koresponn : [[Inyon Ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; En grec * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; En roumain * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Élargissements et intégration ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Élargissement de l'Union européenne|Élargissements]], [[Élargissement de l'Union européenne|futurs élargissements]] et [[Intégration européenne|intégration]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; En lituanien * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; En roumain * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Perspectives et analyses ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Structure politique === ==== Système décisionnel ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; En finnois * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Institutions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne|Institutions européennes]].}} [[Fichier:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Schéma illustratif des interactions et du fonctionnement des principales institutions européennes.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Ouvrages généraux sur les institutions ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; En grec * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Commission européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Commission européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} ===== Conseil de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil de l'Union européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Conseil européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil européen]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;En français Didier Blanc (dir.) Le Conseil européen, le politique des politiques de l'Union européenne, Bruxelles, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Parlement européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Parlement européen]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Cour de justice de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour de justice de l'Union européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Banque centrale européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Banque centrale européenne]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Cour des comptes européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour des comptes européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: En français * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} 8zksmoyyv2dqt5htp1muaur4wwkowsc 856525 856524 2024-11-17T01:48:38Z Kitanago 19629 /* Ouvrages généraux */ 856525 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Ouvrages == === Ouvrages généraux === {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Inyon Ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; An neyèlandè * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; An Woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Elajisman ak entegrasyon ==== {{Atik detaye|Kontni=Atik prensipal ki koresponn yo: [[Elajisman Inyon ewopeyè|Elajisman]], [[Elajisman Inyon ewopeyè|fiti elajisman]] ak [[Entegrasyon ewopeyèn|entegrasyon]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; An lityanyen * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; E=An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; An pòtigè * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; An woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Perspectives et analyses ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Structure politique === ==== Système décisionnel ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; En finnois * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Institutions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne|Institutions européennes]].}} [[Fichier:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Schéma illustratif des interactions et du fonctionnement des principales institutions européennes.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Ouvrages généraux sur les institutions ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; En grec * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Commission européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Commission européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} ===== Conseil de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil de l'Union européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Conseil européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil européen]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;En français Didier Blanc (dir.) Le Conseil européen, le politique des politiques de l'Union européenne, Bruxelles, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Parlement européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Parlement européen]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Cour de justice de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour de justice de l'Union européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Banque centrale européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Banque centrale européenne]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Cour des comptes européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour des comptes européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: En français * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} r0mal39g0bpj9oil9bfxdmuh6prs5ak 856526 856525 2024-11-17T01:50:04Z Kitanago 19629 /* Perspectives et analyses */ 856526 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Ouvrages == === Ouvrages généraux === {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Inyon Ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; An neyèlandè * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; An Woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Elajisman ak entegrasyon ==== {{Atik detaye|Kontni=Atik prensipal ki koresponn yo: [[Elajisman Inyon ewopeyè|Elajisman]], [[Elajisman Inyon ewopeyè|fiti elajisman]] ak [[Entegrasyon ewopeyèn|entegrasyon]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; An lityanyen * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; E=An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; An pòtigè * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; An woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Pèspektiv ak analiz ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Structure politique === ==== Système décisionnel ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; En finnois * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Institutions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne|Institutions européennes]].}} [[Fichier:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Schéma illustratif des interactions et du fonctionnement des principales institutions européennes.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Ouvrages généraux sur les institutions ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; En grec * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Commission européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Commission européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} ===== Conseil de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil de l'Union européenne]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Conseil européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Conseil européen]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;En français Didier Blanc (dir.) Le Conseil européen, le politique des politiques de l'Union européenne, Bruxelles, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Parlement européen ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Parlement européen]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Cour de justice de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour de justice de l'Union européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Banque centrale européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Banque centrale européenne]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Cour des comptes européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Cour des comptes européenne]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: En français * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} 3l5157gc6016559ijl9h83gyxis1upb 856529 856526 2024-11-17T04:44:43Z Kitanago 19629 /* Structure politique */ 856529 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Ouvrages == === Ouvrages généraux === {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Inyon Ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; An neyèlandè * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; An Woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Elajisman ak entegrasyon ==== {{Atik detaye|Kontni=Atik prensipal ki koresponn yo: [[Elajisman Inyon ewopeyè|Elajisman]], [[Elajisman Inyon ewopeyè|fiti elajisman]] ak [[Entegrasyon ewopeyèn|entegrasyon]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; An lityanyen * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; E=An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; An pòtigè * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; An woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Pèspektiv ak analiz ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Estrikti politik === ==== Sistèm desizyonèl ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; An finwa * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Enstitisyon ==== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki korespon : [[Enstitisyon Inyon ewopeyèn |Enstitisyon ewopeyèn]].}} [[Fichye:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Chema ilistratif entèraksyon ak fonksyònman prensipal enstitisyon ewopeyèn yo.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Liv jeneral sou enstitisyon yo ===== :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Komisyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn: [[Komisyon ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} =====Konsèy Inyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik ki koresponn : [[Konsèy Inyon ewopeyèn]].}} :;An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Konsèy ewopeyen ===== {{Atik detaye|kontni=Atik ki koresponn : [[Konsèy ewopeyen]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;An fransè Didier Blanc (dir.) Konsèy ewopeyen, politik tout politik nan Inyon ewopeyèn, Briksèl, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Palman ewopeyen ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Palman ewopeyen]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Kou jistis Inyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Kou jistis Inyon ewopeyèn]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Bank santral ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Bank santral ewopeyèn]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Koudèkont ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Koudèkont ewopeyèn ]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} i28z9f2gmf2zt3yqc9o3y0uj8lhf1ag 856530 856529 2024-11-17T04:45:23Z Kitanago 19629 /* Ouvrages */ 856530 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Liv == === Liv jenaral === {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Inyon Ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; An neyèlandè * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; An Woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Elajisman ak entegrasyon ==== {{Atik detaye|Kontni=Atik prensipal ki koresponn yo: [[Elajisman Inyon ewopeyè|Elajisman]], [[Elajisman Inyon ewopeyè|fiti elajisman]] ak [[Entegrasyon ewopeyèn|entegrasyon]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; An lityanyen * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; E=An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; An pòtigè * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; An woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Pèspektiv ak analiz ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Estrikti politik === ==== Sistèm desizyonèl ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; An finwa * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Enstitisyon ==== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki korespon : [[Enstitisyon Inyon ewopeyèn |Enstitisyon ewopeyèn]].}} [[Fichye:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Chema ilistratif entèraksyon ak fonksyònman prensipal enstitisyon ewopeyèn yo.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Liv jeneral sou enstitisyon yo ===== :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Komisyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn: [[Komisyon ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} =====Konsèy Inyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik ki koresponn : [[Konsèy Inyon ewopeyèn]].}} :;An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Konsèy ewopeyen ===== {{Atik detaye|kontni=Atik ki koresponn : [[Konsèy ewopeyen]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;An fransè Didier Blanc (dir.) Konsèy ewopeyen, politik tout politik nan Inyon ewopeyèn, Briksèl, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Palman ewopeyen ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Palman ewopeyen]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Kou jistis Inyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Kou jistis Inyon ewopeyèn]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Bank santral ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Bank santral ewopeyèn]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Koudèkont ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Koudèkont ewopeyèn ]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} 7b8zl5gb2507wrtk1uh44zejlrd16zb 856531 856530 2024-11-17T04:51:50Z Kitanago 19629 /* Elajisman ak entegrasyon */ 856531 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Liv == === Liv jenaral === {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Inyon Ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; An neyèlandè * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; An Woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Elajisman ak entegrasyon ==== {{Atik detaye|kontni=Elajisman Inyon ewopeyè|Entegrasyon ewopeyèn|entegrasyon}}. :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; An lityanyen * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; E=An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; An pòtigè * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; An woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Pèspektiv ak analiz ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Estrikti politik === ==== Sistèm desizyonèl ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; An finwa * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Enstitisyon ==== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki korespon : [[Enstitisyon Inyon ewopeyèn |Enstitisyon ewopeyèn]].}} [[Fichye:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Chema ilistratif entèraksyon ak fonksyònman prensipal enstitisyon ewopeyèn yo.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Liv jeneral sou enstitisyon yo ===== :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Komisyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn: [[Komisyon ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} =====Konsèy Inyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik ki koresponn : [[Konsèy Inyon ewopeyèn]].}} :;An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Konsèy ewopeyen ===== {{Atik detaye|kontni=Atik ki koresponn : [[Konsèy ewopeyen]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;An fransè Didier Blanc (dir.) Konsèy ewopeyen, politik tout politik nan Inyon ewopeyèn, Briksèl, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Palman ewopeyen ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Palman ewopeyen]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Kou jistis Inyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Kou jistis Inyon ewopeyèn]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Bank santral ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Bank santral ewopeyèn]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Koudèkont ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Koudèkont ewopeyèn ]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} 9qt2ytjpyaah7res8w2npw9gowlookk 856532 856531 2024-11-17T04:52:27Z Kitanago 19629 /* Elajisman ak entegrasyon */ 856532 wikitext text/x-wiki '''Bibliografi sou Inyon Ewopeyen an''' konsiste de anpil zèv, atik, nòt doktrin ak lòt dokiman ki gen rapò ak divès sijè ki gen rapò ak politik yo te swiv, istwa a, kilti a oswa ekonomi [[Inyon Ewopeyèn]] ak predesesè li yo. Sèten enstitisyon, tankou [[Kou Jistis Inyon Ewopeyèn]] oswa [[Palman Ewopeyen]], etabli yon lis piblikasyon ki gen rapò ak entegrasyon Ewopeyen an, entèpretasyon nan trete oswa youn nan atik yo ansanm ak sijè ki abòde lan. nan yon jijman<ref>{{Lien web|title=Legal publications|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_7003/|site=sit la nan [[Lakou Jistis Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Menm bagay la tou pou sèten laprès oswa sit enfòmasyon espesyalize ki fè fas ak zafè aktyèl ak lajan<ref>{{Lien web|title=News area|url=https://europa.eu/newsroom/ home_fr|site=the site of [[Europa (web portal)|Inyon Ewopeyen an]]}}.</ref>. Bibliyografi sa a, ki pa konplè, ofri yon klasifikasyon pa kalite eleman bibliyografik aksesib sou diferan papye oswa medya dijital; ki divize an tèm pi espesifik ak subtèm. Finalman, travay yo klase pa lang ak nan lòd kwonolojik ranvèse pou konvenyans. == Liv == === Liv jenaral === {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Inyon Ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Steinbrecher|prénom2=Evelyn|nom2=Bytzek|prénom3=Ulrich|nom3=Rosar|prénom4=Sigrid|nom4=Roßteutscher|titre=Europa, europäische Integration und Eurokrise|sous-titre=Öffentliche Meinung, politische Einstellungen und politisches Verhalten im Mehrebenensystem der Europäischen Union|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2015|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-658-05382-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=JZ1nCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sylke|nom1=Behrends|titre=Europäische Union|éditeur=Vahlen Franz|année=2015|pages=250|isbn=978-3-8006-4259-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Bergmann|titre=Handlexikon der Europäischen Union|éditeur=Nomos Verlagsges|année=2015|pages totales=1170|pages=1170|isbn=978-3-8487-1318-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ruth|nom1=Reichstein|titre=Die 101 wichtigsten Fragen|sous-titre=Die Europäische Union|volume=7034|éditeur=C.H.Beck|collection=Beck'sche Reihe|année=2012|pages totales=160|isbn=978-3-406-63054-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7q9hFIuaG8AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Dietmar|nom1=Herz|prénom2=Christian|nom2=Jetzlsperger|titre=Die Europäische Union|éditeur=Verlag CHBeck|année=2008|pages=144|isbn=978-3-406-57622-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Gehler|titre=Europa|sous-titre=Ideen, Institutionen, Vereinigung|éditeur=Olzog|année=2005|pages=477|isbn=978-3-7892-8129-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Erik|nom1=Jones|prénom2=Anand|nom2=Menon|prénom3=Stephen|nom3=Weatherill|titre=The Oxford Handbook of the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford Handbooks in Politics & International Relations|année=2014|pages=928|isbn=978-0-19-871479-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elke|nom1=Cloots|prénom2=Geert|nom2=De Baere|prénom3=Stefan|nom3=Sottiaux|titre=Federalism in the European Union|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=438|isbn=978-1-84731-997-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Staab|titre=The European Union Explained|sous-titre=Institutions, Actors, Global Impact|éditeur=Indiana University Press|année=2008|pages=192|isbn=978-0-253-22018-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy John|nom1=Richardson|titre=European Union|sous-titre=Power and Policy-making|éditeur=Psychology Press|année=2006|pages=406|isbn=978-0-415-35814-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The political system of the European Union|éditeur=MacMillan|collection=European Union|année=2005|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Calvo Hornero|nom1=Antonia|titre=Fundamentos de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages=412|isbn=978-84-9961-183-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Ramón|nom1=Tamames Gómez|prénom2=Mónica|nom2=López Fernández|titre=La Unión Europea|éditeur=Alianzalieu-Basingstoke|année=2002|pages=512|isbn=978-84-206-8619-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Rosario|nom1=Besné Mañero|prénom2=José Ramón|nom2=Canedo Arrillaga|prénom3=Beatriz|nom3=Pérez de las Heras|titre=La Unión Europea|sous-titre=Historia, instituciones y sistema jurídico|volume=68|éditeur=Universidad de Deusto|année=2002|pages=270|isbn=978-84-7485-570-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José A.|nom1=Girón Larrucea|titre=La Unión Europea, la Comunidad Europea y el derecho comunitario|éditeur=Universidad de Sevilla|année=2002|pages=660|isbn=978-84-472-0721-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Fundamentos y políticas de la Unión Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1995|pages=257|isbn=978-84-323-0865-9}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2016-2017|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05530-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=État de l'Union 2016, rapport Schuman sur l'Europe|éditeur=Lignes de Repères|année=2016|pages=308|isbn=978-2-36609-038-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Union européenne 2015-2016|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne|éditeur=Gualino|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2015|pages totales=46|pages=50|isbn=978-2-297-04850-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Chopin|prénom2=Michel|nom2=Foucher|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2015|éditeur=Lignes de Repères|année=2015|pages=272|isbn=978-2-36609-024-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|prénom2=Herman|nom2=Van Rompuy|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages=248|isbn=978-2-8755-8351-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'Union européenne 2014-2015|sous-titre=Les points clés sur la construction et le fonctionnement actuel de l'Union européenne (Institutions et Politiques)|éditeur=|année=2014|pages=50|isbn=978-2-2970-4637-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Perrotin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Faits et chiffres|éditeur=Archipoche|année=2014|pages=160|isbn=978-2-35287-658-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|titre=Le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire références|lieu=Bruxelles/Paris|année=2014|numéro d'édition=2|pages totales=377|pages=384|isbn=978-2-8004-1547-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Reynié|titre=L'opinion européenne en 2013|éditeur=Lignes de repères|année=2013|pages=167|isbn=978-2-915752-99-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Le passage à l'Europe|sous-titre=Histoire d'un commencement|collection=Bibliothèque des Idées|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=480|isbn=978-2-0701-3033-7}} * {{Ouvrage|nom1=Fondation Robert Schuman|titre=Rapport Schuman sur l'Europe, l'État de l'Union en 2012|éditeur=Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=246|pages=248|isbn=978-2-9157-5280-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Aymeric|nom2=Bourdin|titre=L'Union européenne|sous-titre=Histoire, institutions, politiques|éditeur=Points|collection=Points Essais|lieu=Paris|année=2012|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-7578-2891-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Élisabeth|nom1=Combres|auteur2=[[Florence Thinard]]|prénom2=Florence|nom2=Thinard|titre=L'Union européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=2007|pages totales=64|pages=64|isbn=978-2-0706-1094-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=François|titre=101 Fiches pour comprendre L'Europe|éditeur=Belin|lieu=Paris|année=2007|pages totales=219|pages=224|isbn=978-2-7011-4461-0}} * {{Ouvrage|prénom1=George|nom1=Chabert|titre=L'idée européenne entre guerres et culture|sous-titre=De la confrontation à l'union|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5201-076-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Beckouche|titre=Atlas d'une nouvelle Europe|éditeur=Autrement|année=2005|pages=63|isbn=978-2-7467-0780-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Février|prénom2=Fabien|nom2=Terpan|titre=Les mots de l'union européenne|sous-titre=Droit, institutions, politique|éditeur=Presses universitaires du Mirail|année=2004|pages=123|isbn=978-2-85816-687-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|directeur1=Louis Dubouis|titre=L'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=2004|pages=224|isbn=978-2-11-005379-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Gauthier|titre=La Construction européenne|éditeur=Bréal|année=2003|pages=352|isbn=978-2-7495-0128-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Malterre|titre=L'Union européenne en fiches|éditeur=Bréal|année=2003|pages=222|isbn=978-2-7495-0133-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Ferréol|titre=Dictionnaire de L'Union européenne|éditeur=Armand Colin|année=2000|pages=191|isbn=978-2-200-26112-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=99 réponses sur L'Union européenne|éditeur=CRDP Montpellier|année=2000|pages=99|isbn=978-2-86626-041-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Belliard|titre=Dixeco de L'Europe|éditeur=Dunod|année=1992|pages=229|isbn=978-2-10-001653-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el-Latn|prénom1=Giōrgos|nom1=Voskopoulos|titre=Eurōpaïkē henōsē|sous-titre=Thesmoi, politikes, proklēseis, provlēmatismoi|éditeur=Epikentro|année=2009|pages=349|isbn=978-960-45-8194-8}} * {{Ouvrage|langue=el|nom1=European Commission|titre=Η Ευρωπαϊκή Ένωση|éditeur=European Commission|année=1994|pages=50|isbn=978-92-826-6881-8}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|prénom2=Giorgio|nom2=Natalicchi|titre=L'Unione europea|sous-titre=Governo, istituzioni, politiche|éditeur=Il Mulino|collection=Manuali. Scienza politica|année=2010|numéro d'édition=2|pages=316|isbn=978-88-15-13838-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Riccardo|nom1=Perissich|titre=L'Unione europea|sous-titre=Una storia non ufficiale|volume=491|éditeur=Longanesi|collection=Il cammeo|année=2008|pages=327|isbn=978-88-304-2530-9}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Guido|nom1=Tassinari|titre=L'Unione Europea|volume=169|éditeur=Alpha Test|collection=Gli spilli|année=2008|pages=179|isbn=978-88-483-0996-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacini|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Daniela|nom1=Preda|titre=L'Unione Europea agli albori del XXI secolo|éditeur=Cacucci|année=2006|pages=383|isbn=978-88-8422-546-7}} :; An neyèlandè * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=John|nom1=Pinder|prénom2=Simon|nom2=Usherwood|titre=Europese Unie|éditeur=Amsterdam University Press|collection=Elementaire Deeltjes|année=2014|pages=204|isbn=978-90-485-2250-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ronald|nom1=Hendrik Ooik|prénom2=Ramses|nom2=Alexander Wessel|titre=De Europese Unie na het Verdrag van Lissabon|volume=6|éditeur=Kluwer|collection=Europa in beeld|année=2009|pages=210|isbn=978-90-13-06966-2}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Anneleen|nom1=Van Bossuyt|prénom2=An|nom2=Vermeersch|prénom3=Dirk|nom3=Sterckx|titre=Zo werkt Europa|éditeur=UGA/Die Keure|année=2007|pages=472|isbn=978-90-6768-868-0}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Hans|nom1=Van Meerten|titre=Een Europese Unie|sous-titre=Efficiënt, transparant en democratisch|éditeur=Sanders Instituut|année=2004|pages=221|isbn=978-90-13-02019-9}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Frank|nom1=Delmartino|titre=Profiel van de Europese Unie|sous-titre=Een inleidend handboek|éditeur=Garant|année=2001|pages=200|isbn=978-90-441-1067-8}} :; An Woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ludmila|nom1=Barbă|titre=Uniunea Europeană|sous-titre=Istorie, instituţii, politici|éditeur=Academia de Stint|année=2007|pages=183|isbn=978-9975-7-0364-2}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Petr|nom1=Fiala|prénom2=Markéta|nom2=Pitrová|titre=Evropská unie|éditeur=Centrum pro studium demokracie a kultury|année=2003|pages=743|isbn=978-2-07-325015-5}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Janusz|nom1=Ruszkowski|prénom2=Luiza|nom2=Wojnicz|titre=Multi-governance w Unii Europejskiej|volume=7|éditeur=Tomasz Czapiewski|collection=Jean Monnet Books|année=2013|pages=371|isbn=978-83-923030-8-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Leszek|nom1=Jesień|titre=Zmiana i kontynuacja|sous-titre=Polityka europejska wybranych państw Unii Europejskiej|éditeur=PISM|année=2008|pages=259|isbn=978-83-89607-53-9}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marta|nom1=Witkowska|titre=Zasady funkcjonowania Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne : Podręcznik Akademicki|année=2008|pages=308|isbn=978-83-60501-40-5}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ewelina|nom1=Cała-Wacinkiewicz|titre=Charakter prawny Unii Europejskiej w świetle prawa międzynarodowego|éditeur=C.H. Beck|collection=Monografie prawnicze|année=2007|pages=273|isbn=978-83-7483-439-1}} ==== Elajisman ak entegrasyon ==== {{Atik detaye|Elajisman Inyon ewopeyè|Entegrasyon ewopeyèn}}. :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Europa von A-Z. Taschenbuch der europäischen Integration Broschiert|éditeur=Nomos|année=2016|pages=320|isbn=978-3-8487-2654-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Jürgen|nom1=Wagener|prénom2=Thomas|nom2=Eger|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft und Recht, Geschichte und Politik|éditeur=Vahlen|année=2014|numéro d'édition=3|pages=461|isbn=978-3-8006-4762-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich|nom1=Brasche|titre=Europäische Integration|sous-titre=Wirtschaft, Erweiterung und regionale Effekte|éditeur=Oldenbourg Verlag|année=2013|pages=571|isbn=978-3-486-71657-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hanna|nom1=Marwedel|titre=Die Stabilisierungs- und Assoziierungsabkommen der EU mit den Staaten des Westlichen Balkans|éditeur=LIT Verlag|année=2012|pages=340|isbn=978-3-643-11458-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gerhardt|nom1=Brunn|titre=Die Europäische Einigung von 1945 bis heute|éditeur=Reclam|année=2009|pages=339|isbn=978-3-15-018644-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ljubica|nom1=Đorđević|titre=Serbien und die EU|sous-titre=Staatsreform und europäische Integration|éditeur=Nomos|année=2007|pages=249|isbn=978-3-8329-2987-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Roland|nom1=Sturm|prénom2=Heinrich|nom2=Pehle|titre=Die neue Europäische Union|sous-titre=Die Osterweiterung und ihre Folgen|éditeur=PearsonVerlag Barbara Budrich|lieu=Opladen|année=2006|pages totales=328|pages=328|isbn=3-86649-004-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Matthias|nom1=Chardon|titre=EU-Osterweiterung|sous-titre=Chancen und Perspektiven|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=2005|pages=255|isbn=978-3-89974-121-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Barbara|nom1=Lippert|titre=Bilanz und Folgeprobleme der EU-Erweiterung|éditeur=Nomos-Verlag-Ges|année=2004|pages=261|isbn=978-3-8329-0864-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beate|nom1=Kohler-Koch|prénom2=Thomas|nom2=Conzelmann|prénom3=Michèle|nom3=Knodt|titre=Europäische Integration|sous-titre=Europäisches Regieren|éditeur=Verlag für Sozialwissenschaften|année=2004|pages=348|isbn=978-3-8100-3543-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas M. J.|nom1=Möllers|titre=Die Rolle des Rechts im Rahmen der europäischen Integration|sous-titre=Zur Notwendigkeit einer europäischen Gesetzgebungs- und Methodenlehre|éditeur=Mohr Siebeck|année=1999|pages=119|isbn=978-3-16-147241-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Tim|nom1=Oliver|titre=Europe's Brexit|sous-titre=EU Perspectives on Britain's Vote to Leave|éditeur=Agenda|année=2018|pages=256|isbn=978-1-78821-052-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark|nom1=Harwood|titre=Malta in the European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages=288|isbn=978-1-317-10210-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hubert|nom1=Zimmermann|prénom2=Andreas|nom2=Dür|titre=Key Controversies in European Integration|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=320|isbn=978-1-137-52952-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paola|nom1=Bilancia|titre=The Dynamics of the EU Integration and the Impact on the National Constitutional Law|sous-titre=The European Union After the Lisbon Treaties|éditeur=Giuffrè Editore|année=2012|pages=183|isbn=978-88-14-17355-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Victoria|nom1=Curzon Price|prénom2=Alice|nom2=Landau|prénom3=Richard|nom3=Whitman|titre=Enlargement of the European Union|sous-titre=Issues and Strategies|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2012|pages=208|isbn=978-1-136-85976-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris J.|nom1=Bickerton|titre=European Integration|sous-titre=From Nation-States to Member States|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages=217|isbn=978-0-19-960625-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Desmond|nom1=Dinan|titre=Ever Closer Union|sous-titre=An Introduction to European Integration|éditeur=Lynne Rienner Pub|année=2010|pages=619|isbn=978-1-58826-607-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sverker|nom1=Gustavsson|prénom2=Lars|nom2=Oxelheim|prénom3=Lars|nom3=Pehrson|titre=How Unified Is the European Union ?|sous-titre=European Integration Between Visions and Popular Legitimacy|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Business and Economics|lieu=Dordrecht/New York|année=2009|pages=189|isbn=978-3-540-95855-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Carsten|nom1=Detken|prénom2=Vítor|nom2=Gaspar|prénom3=Gilles|nom3=Noblet|titre=The new EU member states : convergence and stability|sous-titre=Third ECB Central Banking conference 21-22 October 2004|éditeur=European Central Bank|année=2005|pages=226|isbn=978-92-9181-699-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ine|nom1=Lejeune|prénom2=Walter|nom2=van Denberghe|titre=The Enlargement of the European Union|sous-titre=Opportunities for Business and Trade|éditeur=John Wiley & Sons|année=2005|pages=234|isbn=978-0-470-02254-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mojmir|nom1=Mrak|prénom2=Matija|nom2=Rojec|prénom3=Carlos|nom3=Silva-Jauregui|titre=Slovenia|sous-titre=From Yugoslavia to the European Union|éditeur=World Bank|année=2004|pages=446|isbn=978-0-8213-5718-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=The Czech and Slovak Republics|volume=1|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6597-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jacques|nom1=Rupnik|prénom2=Jan|nom2=Zielonka|titre=The Road to the European Union|sous-titre=Estonia, Latvia and Lithuania|volume=2|éditeur=Manchester University Press|collection=Europe in Change|année=2003|pages=293|isbn=978-0-7190-6561-3}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gil Pecharromàn|nom1=Julio|titre=Historia de la integración europea|éditeur=Editorial UNED|année=2013|pages=293|isbn=978-84-362-5722-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eduardo|nom1=Cuenca García|prénom2=Antonia|nom2=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Thomson|année=2006|pages=409|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2006|pages=180|isbn=978-84-9732-511-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Mariscal|titre=Teorías políticas de la integración europea|éditeur=Tecnos|collection=Ciencias Sociales|année=2003|pages=366|isbn=978-84-309-3984-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=2|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=2002|pages=870|isbn=978-84-309-3780-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jesús|nom1=De Andrés|prénom2=Pedro|nom2=Chaves|titre=La ampliación de la Unión Europea|éditeur=[[El Viejo Topo]]|année=2002|pages=364|isbn=978-84-95776-35-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=La Unión Europea|sous-titre=Una nueva etapa en la integración económica de Europa|éditeur=Pirámide|collection=Eempresa y gestión|année=2001|pages=263|isbn=978-84-368-1573-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonio|nom1=Truyol y Serra|titre=La integración europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|volume=1|éditeur=Tecnos|collection=Derecho - Biblioteca Universitaria De Editorial Tecnos|année=1999|pages=409|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Francisco|nom1=Aldecoa Luzarraga|titre=La ampliación de la Unión Europea|sous-titre=Análisis histórico-institucional con textos y documentos|éditeur=Tecnos|année=1999|pages=180|isbn=978-84-309-3339-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Alfredo|nom1=Cadenas Marín|prénom2=Catalina|nom2=Cantero Talavera|titre=Implicaciones agroalimentarias de la adhesión de los países de Europa central y oriental a la Unión Europea|sous-titre=Aspectos agrarios y rurales|volume=136|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|collection=Estudios|année=1997|pages=206|isbn=978-84-491-0329-2}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Bahurel|prénom2=Elsa|nom2=Bernard|prénom3=Marion|nom3=Ho-Dac|titre=Le Brexit|sous-titre=Enjeux régionaux, nationaux et internationaux|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2017|pages=388|isbn=978-2-8027-5982-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Martin|nom1=Schulz|titre=Brexit !|sous-titre=Le non britannique décrypté|éditeur=Renaissance du livre|année=2017|pages=174|isbn=978-2-507-05469-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=De La Rosa|prénom2=Francesco|nom2=Martucci|prénom3=Edouard|nom3=Dubout|titre=L'Union européenne et le fédéralisme économique|sous-titre=Discours et réalités|éditeur=Bruylant|collection=Droit, Société et Risque|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=461|pages=472|isbn=978-2-8027-4896-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Lendita|nom1=Memeti-Kamberi|titre=L'État candidat à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Droit, Société et Risque|année=2013|pages=640|isbn=978-2-296-51284-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Ant|nom1=Kiymet|titre=L'adhésion de la Turquie à l'Union européenne|sous-titre=Une conditionnalité hors du commun|éditeur=L'Harmattan|collection=La Librairie des Humanités|année=2010|pages=434|isbn=978-2-296-25653-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Sabine|nom1=Saurugger|titre=Théories et concepts de l'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|collection=Références|lieu=Paris|année=2010|pages totales=483|pages=488|isbn=978-2-7246-1141-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Matthieu|nom1=Trouvé|titre=L'adhésion de l'Espagne et du Portugal à la CEE|sous-titre=Bilan et perspectives|volume=43|éditeur=Institut d'Études Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Maison des pays ibériques|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=522|pages=522|isbn=978-90-5201-459-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=La construction européenne|sous-titre=Enjeux politiques et choix institutionnels|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-90-5201-355-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Drouet|titre=Vers l'élargissement de l'Union européenne à l'Europe du Sud-Est|éditeur=Presses universitaires de Rennes|collection=Des sociétés|lieu=Rennes|année=2007|pages totales=251|pages=251|isbn=978-2-7535-0357-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Accès à l'Union européenne|sous-titre=droit, économie, politiques|éditeur=Papazissis|lieu=Athènes/Bruxelles/Paris|année=2006|numéro d'édition=12|pages totales=588|pages=588|isbn=978-960-02-2017-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Le Cacheux|titre=L'intégration européenne|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2004|pages=292|isbn=978-2-7246-0934-9}} * {{Ouvrage|auteur1=|prénom1=François|nom1=Guichard|prénom2=Jean|nom2=Lamore|prénom3=Bernard|nom3=Lavallé|lien auteur3=Bernard Lavallé|titre=L'Espagne et l'Europe|sous-titre=De la dictature de Franco à l'Union européenne|volume=43|éditeur=Institut d'Etudes Ibériques et Ibéro-Américaines|collection=Euroclio|année=1993|date=|pages=265|isbn=978-2-909596-03-7}} * {{Ouvrage|titre=Incidences de l'élargissement de la Communauté économique européenne sur le commerce des produits|sous-titre=Documents de travail choisis|volume=26|éditeur=Food & Agriculture Org.|collection=FAO economic and social development paper|année=1983|pages=417|isbn=978-92-5-201308-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ennio|nom1=Triggiani|prénom2=Ugo|nom2=Villani|titre=Studi sull' integrazione europea|volume=3|éditeur=Cacucci Editore|année=2013|pages=184|isbn=978-88-6611-342-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Botta|prénom2=Italo|nom2=Garzia|prénom3=Pasquale|nom3=Guaragnella|titre=La questione adriatica e l'allargamento dell'Unione europea|éditeur=FrancoAngeli|année=2007|pages=192|isbn=978-88-464-8417-8}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giovanni|nom1=Caudo|prénom2=Giorgio|nom2=Piccinato|titre=Territori d'Europa|sous-titre=L'ampliamento dell'UE : Prospettive e limiti per le politiche della città, del territorio e dello sviluppo locale|volume=14|éditeur=Alinea Editrice|collection=Pianificazione territoriale, urbanistica ed ambientale|année=2004|pages=265|isbn=978-88-8125-682-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Enrico|nom1=Letta|titre=L' allargamento dell'Unione Europea|éditeur=Il Mulino|année=2003|pages=117|isbn=978-88-15-09320-2}} :; An lityanyen * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Ramūnas|nom2=Vilpišauskas|prénom3=Darius|nom3=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|année=2004|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; E=An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Konstanty Adam|nom1=Wojtaszczyk|titre=Integracja europejska|sous-titre=Wstęp|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2006|pages=345|isbn=978-83-60501-05-4}} * {{Ouvrage|langue=pl|nom1=Kowalski prénom1=Jerzy|prénom2=Zenon|nom2=Ślusarczyk|titre=Unia Europejska|sous-titre=Proces integracji europejskiej i zarys problematyki instytucjonalno-prawnej|éditeur=PWP Iuris|année=2006|pages=258|isbn=978-83-89363-59-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Krzysztof|nom1=Popowicz|titre=Historia integracji europejskiej|éditeur=Oficyna Wydawnicza Szkoły Głównej Handlowej|année=2006|pages=461|isbn=978-83-7378-248-8}} :; An pòtigè * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Isabel|nom1=Camisão|prénom2=Luís|nom2=Lobo-Fernandes|titre=Construir a Europa|sous-titre=O processo de integração entre a teoria e a história|éditeur=Principia|année=2005|pages=285|isbn=978-972-8-81852-4}} :; An woumen * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Mihai|nom1=Berinde|prénom2=Adriana|nom2=Giurgiu|titre=Aderarea României la Uniunea Europeană|éditeur=Universității din Oradea|année=2007|pages=157|isbn=978-973-6-13887-4}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Vasile|nom1=Pușcaș|titre=România spre Uniunea Europeană|sous-titre=Negocierile de aderare|éditeur=Institutul European|année=2007|pages=675|isbn=978-973-6-11493-9}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Iordan Gheorghe|nom1=Bǎrbulescu|titre=Uniunea Europeanǎ|sous-titre=Politicile extinderii|éditeur=Tritonic|collection=Uniunea Europeanǎ|année=2006|pages=495|isbn=978-973-7-33107-6}} * {{Ouvrage|langue=ro|prénom1=Ion|nom1=Avram|titre=Uniunea Europeană şi aderarea României|éditeur=Editura Sylvi|année=2001|pages=214|isbn=978-973-8-25842-6}} ==== Pèspektiv ak analiz ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrike|nom1=Jureit|prénom2=Nikola|nom2=Tietze|titre=Postsouveräne Territorialität|sous-titre=Die Europäische Union und ihr Raum|éditeur=Hamburger Edition HIS|année=2015|pages=350|isbn=978-3-86854-642-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Bert|nom1=Richle|titre=Die Europäische Union als internationaler Akteur|sous-titre=Eine taxonomische Analyse europäischer Verhaltensoptionen|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Internationale Politik|année=2013|pages=409|isbn=978-3-643-12090-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Felix|nom1=Neubüser|titre=Superstaat Europa|sous-titre=Die Europäische Union aus staatstheoretischer Perspektive|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=72|isbn=978-3-638-70192-1}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Manuela|nom1=Caiani|prénom2=Simona|nom2=Guerra|titre=Euroscepticism, Democracy and the Media|sous-titre=Communicating Europe, Contesting Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Political Sociology|année=2017|pages=284|isbn=978-1-137-59643-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Birol|nom1=Yesilada|prénom2=David|nom2=Wood|titre=The Emerging European Union|éditeur=Routledge|année=2015|numéro d'édition=5|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-317-34339-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Lcj4CgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kemal|nom1=Dervis|prénom2=Jacques|nom2=Mistral|titre=Europe's Crisis, Europe's Future|éditeur=Brookings Institution Press|année=2014|pages=212|isbn=978-0-8157-2555-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Cécile|nom1=Leconte|titre=Understanding Euroscepticism|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2010|pages totales=272|pages=272|isbn=978-1-137-05633-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RQMdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Dougan|prénom2=Samantha|nom2=Currie|titre=50 Years of the European Treaties|sous-titre=Looking Back and Thinking Forward|éditeur=Bloomsbury Publishing|collection=Essays in European Law|année=2009|pages totales=438|pages=438|isbn=978-1-84731-722-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXd6BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rockwell A.|nom1=Schnabel|titre=The Next Superpower ?|sous-titre=The Rise of Europe and Its Challenge to the United States|éditeur=Rowman & Littlefield Publishers|année=2007|pages=199|isbn=978-0-7425-4548-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|prénom2=Erik|nom2=Jones|titre=Europe Today|sous-titre=A Twenty-first Century Introduction|éditeur=Rowman & Littlefield|année=2007|pages totales=486|pages=486|isbn=978-0-7425-5501-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mz4bqR8YdWkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jeremy|nom1=Rifkin|titre=The European Dream|sous-titre=How Europe's Vision of the Future is Quietly Eclipsing the American Dream|éditeur=Polity|année=2004|pages totales=434|pages=434|isbn=978-0-7456-3424-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=btgwVOqe4xoC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Luuk|nom1=Van Middelaar|titre=Quand l'Europe improvise|sous-titre=Dix ans de crises politiques|collection=Le Débat|éditeur=Gallimard|année=2012|pages=416|isbn=978-2-0727-3492-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|prénom3=Kader|nom3=Akbulut|titre=Quel avenir pour l'intégration européenne ?|éditeur=Presses universitaires François-Rabelais|année=2013|pages totales=323|pages=323|isbn=978-2-86906-339-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CM4bCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Regards croisés sur l'intégration européenne|volume=1|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Mémoire(s) d'Europe|lieu=Louvain|année=2011|pages totales=198|pages=198|isbn=978-2-87463-267-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TX1vXFhyczIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christophe|nom1=Degryse|titre=L'Union européenne, un chantier permanent|éditeur=De Boeck|année=2007|pages=32|isbn=978-2-8041-4697-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Dulphy|prénom2=Christine|nom2=Manigand|titre=Les opinions publiques face à l'Europe communautaire|sous-titre=Entre cultures nationales et horizon européen|volume=30|éditeur=Peter Lang|collection=La Cité européenne|année=2004|pages totales=228|pages=228|isbn=978-90-5201-186-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NW4RvcubTPAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Debarge|prénom2=Pierre-Yves|nom2=Laurent|prénom3=Olivier|nom3=Rabaey|titre=Quel avenir pour l'Union européenne?|sous-titre=La stratégie de Lisbonne définie par le Conseil européen en 2000 : actes du colloque organisé à Reims le 23 octobre 2003|éditeur=Bruylant|année=2004|pages totales=284|pages=284|isbn=978-2-8027-1909-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Centre des études européennes de|nom1=Strasbourg|prénom2=Laurent|nom2=Macé|titre=Quelles solidarités pour l'Europe|sous-titre=Rapport du cycle long d'études européennes 2001-2002 du centre des études européennes de Strasbourg|éditeur=Documentation française|année=2003|pages=317|isbn=978-2-11-005456-2}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=L'Unione europea in cerca di identità|sous-titre=problemi e prospettive dopo il fallimento della "Costituzione"|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=380|pages=38|isbn=978-88-14-14373-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=abUbgu9FsiYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Davide|nom1=Infante|titre=Crescita e prospettive dell'Unione europea allargata|éditeur=Il Mulino|année=2006|pages=310|isbn=978-88-15-11098-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Castellano|titre=Unione Europea|sous-titre=Prospettive e problemi|volume=13|éditeur=Edizioni Scientifiche Italiane|collection=Pubblicazioni dell'Instituto A. Rosmini|année=2002|pages=129|isbn=978-88-495-0217-6}} === Estrikti politik === ==== Sistèm desizyonèl ==== :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=Das politische System der Europäischen Union|éditeur=Springer|année=2018|numéro d'édition=2|pages=554|isbn=978-3-658-10012-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Weidenfeld|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Politisches System und Politikbereiche|éditeur=Bundeszentrale für politische Bildung|lieu=Stuttgart|année=2011|pages totales=222|pages=222|isbn=978-3-8252-3604-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank R.|nom1=Pfetsch|prénom2=Timm|nom2=Beichelt|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Eine Einführung. Geschichte, Institutionen, Prozesse|éditeur=Auflage. Uni-Taschenbücher GmbH|lieu=Stuttgart|année=2005|pages totales=320|pages=417|isbn=978-3-8252-1987-1}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Johannes|nom1=Pollak|prénom2=Peter|nom2=Slominski|titre=Das politische System der EU|éditeur=UTB|année=2012|pages totales=263|pages=263|isbn=978-3-8252-3688-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Hartmann|titre=Das politische System der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Francfort-sur-le-Main|année=2001|pages totales=204|pages=204|isbn=978-3-593-36737-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vPTk8Z8X33EC&printsec=frontcover}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robert|nom1=Grzeszczak|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=The Multi-level and Polycentric European Union|sous-titre=Legal and Political Studies|volume=69|éditeur=LIT Verlag Münster|collection=Region - Nation - Europa|année=2012|pages totales=174|pages=174|isbn=978-3-643-90181-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1pRQDL_qBGUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|prénom2=Bjørn|nom2=Høyland|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2011|pages totales=448|pages=448|isbn=978-0-230-34418-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Simon|nom1=Hix|titre=The Political System of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2005|pages totales=448|pages=512|isbn=978-0-333-96182-7}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Manuel|nom1=Alacantara|titre=Sistemas Politicos de La Union Europea|éditeur=Tirant Lo Blanch|collection=Ciencia Politica|année=2014|pages totales=559|pages=559|isbn=978-84-8442-187-0}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde|titre=El Sistema Politico De La Union Europea|éditeur=Piramide Ediciones|année=1999|pages totales=205|pages=205|isbn=978-84-368-1406-4}} :; An finwa * {{Ouvrage|langue=fi|prénom1=Pekka|nom1=Aro|prénom2=Reijo|nom2=Kemppinen|titre=Euroopan yhteisö – perusteos|éditeur=Ulkoasiainministeriö|année=1993|pages=48|isbn=978-951-4-77150-7}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Nathalie|nom2=Brack|prénom3=Jean-Benoît|nom3=Pilet|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Institutions, élections et partis politiques|éditeur=Armand Colin|année=2015|numéro d'édition=3|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-61269-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OJaYCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=Le leadership dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|collection=Sciences politiques et sociales|année=2015|pages totales=248|isbn=978-2-87558-351-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=oDwwBwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Les démocraties européennes|sous-titre=Approche comparée des systèmes politiques nationaux|éditeur=Armand Colin|année=2010|pages totales=464|pages=464|isbn=978-2-200-27047-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Marc|nom1=Ferry|prénom2=Yves|nom2=Bertoncini|prénom3=Francis|nom3=Cheneval|prénom4=Thierry|nom4=Chopin|titre=Démocratie, la voie européenne|volume=7|éditeur=Presses Paris Sorbonne|collection=Raison publique|année=2007|pages totales=272|pages=272|isbn=978-2-84050-531-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=430FtI7fchQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emiliano|nom1=Grossman|prénom2=Nicolas|nom2=Sauger|titre=Introduction aux systèmes politiques nationaux de l'UE|éditeur=De Boeck|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=256|isbn=978-2-8041-5340-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen - Organes de contrôle, consultatifs, bancaires et financiers - Agences de l'UE - Procédures de prise de décisions|éditeur=Gualino éditeur|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=380|isbn=978-2-297-04210-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'union européenne|sous-titre=Des communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|collection=Clefs politique|année=2005|pages totales=158|isbn=978-2-7076-1414-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Geneviève|nom1=Bertrand|titre=La prise de décision dans l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=151|pages=51|isbn=978-2-11-005072-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|titre=Le système politique de l'Union européenne|sous-titre=des Communautés économiques à l'Union politique|éditeur=Montchrestien|année=1994|pages totales=157|pages=157|isbn=978-2-7076-0626-6}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Lorenzo|nom1=Spadacin|prénom2=Matteo|nom2=Frau|titre=Governare l'Unione europea|sous-titre=Dinamiche e prospettive istituzionali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2006|pages totales=144|pages=144|isbn=978-88-498-1444-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hKmD6Xr5e7gC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Danilo|nom1=Bertoli|titre=Democrazia, partiti, unione europea|sous-titre=Verso il sistema politicoeuropeo|volume=27|éditeur=F. Angeli|collection=Collana dell'Istituto di sociologia internazionale, Gorizia|année=1995|pages totales=153|pages=153|isbn=978-88-204-9221-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=Il sistema politico della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|année=1992|pages totales=201|pages=201|isbn=978-88-14-03979-9}} ==== Enstitisyon ==== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki korespon : [[Enstitisyon Inyon ewopeyèn |Enstitisyon ewopeyèn]].}} [[Fichye:Institutions européennes - fr.png|vignette|center|upright=3|Chema ilistratif entèraksyon ak fonksyònman prensipal enstitisyon ewopeyèn yo.|alt=Schéma en couleur illustrant les principales interactions et le fonctionnement des institutions majeures, ainsi que de leurs représentants entre eux, avec les États membres et avec les citoyens ; trois couleurs dominantes permettent de distinguer l'exécutif, le législatif et judiciaire.]] ===== Liv jeneral sou enstitisyon yo ===== :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alex|nom1=Warleigh|titre=Understanding European Union Institutions|éditeur=Psychology Press|année=2002|pages totales=202|pages=202|isbn=978-0-415-24214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EOSDFfmFJZYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Catherine|nom1=Hoskyns|titre=Democratizing the European Union : Issues for the twenty-first Century|sous-titre=Perspectives on Democratization|éditeur=Manchester University Press|année=2000|pages totales=212|pages=224|isbn=978-0-7190-5666-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=i-2CaORNz7AC&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Le Hardÿ de Beaulieu|titre=L'Union européenne|sous-titre=Introduction à l'étude de l'ordre juridique et des institutions de l'Union|volume=31|éditeur=Presses universitaires de Namur|collection=Travaux de la Faculté de Droit de Namur|lieu=Namur|année=2017|numéro d'édition=4|pages totales=319|pages=322|isbn=978-2-87037-962-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q-_3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=L'essentiel des institutions de l'Union européenne|éditeur=Gualino|collection=Réflexe Europe|année=2015|pages=164|isbn=978-2-297-05136-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Dominique|nom1=Grandguillot|titre=Les Institutions de l'Union européenne 2014-2015|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2014|numéro d'édition=6|pages totales=47|pages=47|isbn=978-2-297-04073-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Doutriaux|prénom2=Christian|nom2=Lequesne|titre=Les institutions de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Les carrés : droit, science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-11-006406-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Wilfried|nom1=Loth|titre=La gouvernance supranationale dans la construction européenne|éditeur=Bruylant|collection=Organisation internationale et relations internationales|lieu=Bruxelles|année=2005|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-8027-2024-9}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pilar|nom1=Mellado Prado|titre=Instituciones de derecho comunitario|éditeur=Editorial Constitución y Leyes|année=2009|pages=428|isbn=978-84-8342-174-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Pascal|nom1=Fontaine|prénom2=Henri|nom2=Malosse|prénom3=Mercedes|nom3=Villar Ponz|titre=Las instituciones europeas|éditeur=Ediciones Rialp|année=1992|pages=208|isbn=978-84-321-2916-2}} :; An grèk * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Theodōros A.|nom1=Geōrgakopoulos|titre=Ē Eyrōpaikē Enōsē|sous-titre=Thesmoi kai politikes|éditeur=A. Stamoulēs|année=1995|pages=293|isbn=978-960-73-0693-7}} * {{Ouvrage|langue=el|prénom1=Nikos S.|nom1=Mousēs|titre=Από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση|sous-titre=θεσμοί και πολιτικές|éditeur=Papazēsē|année=1993|pages=604|isbn=978-960-02-0994-5}} :;An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Villani|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|volume=1|éditeur=Cacucci Editore|collection=Collana di Studi sull'integrazione Europea|année=2013|pages totales=474|pages=474|isbn=978-88-6611-252-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Converti|titre=Istituzioni di Diritto dell'Unione europea|éditeur=Halley Editrice|année=2005|pages totales=398|pages=398|isbn=978-88-7589-130-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=70SlarTN4UYC&printsec=frontcover}} :; An polonè * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Anna|nom1=Doliwa-Klepacka|prénom2=Zbigniew|nom2=Doliwa-Klepacki|titre=Struktura organizacyjna (instytucjonalna) Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2009|pages totales=565|pages=565|isbn=978-83-89620-67-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hPslAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; An tchèk * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Šlosarčík|nom1=Ivo|prénom2=kolektiv|nom2=Kasáková Zuzana a|titre=Instituce Evropské unie a Lisabonská smlouva|éditeur=Grada Publishing|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-80-247-3567-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2OEdwbgVWD0C&printsec=frontcover}} ===== Komisyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn: [[Komisyon ewopeyèn]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tanja|nom1=Kopp-Malek|prénom2=Martin|nom2=Koch|prénom3=Alexandra|nom3=Lindenthal|titre=Die Europäische Kommission Als Lernende Organisation?|sous-titre=Die Umsetzung Des Umweltpolitischen Integrationsprinzips in Ausgewählten Generaldirektionen Der Europäischen Kommission|éditeur=Springer DE|année=2009|pages totales=172|pages=179|isbn=978-3-531-91793-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gceiAoGGq7UC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nadine|nom1=Jungnickel|titre=Die Europäische Kommission|sous-titre=Die Zusammensetzung und ihre Aufgaben|éditeur=Grin Verlag|année=2007|pages totales=56|pages=56|isbn=978-3-638-67737-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LLeZ9HahO24C&printsec=frontcover}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerhard|nom1=Sabathil|prénom2=Klemens|nom2=Joos|prénom3=Bernd|nom3=Kessler|titre=The European Commission|sous-titre=An essential guide to the institution, the procedures and the policies|éditeur=Kogan Page Publishers|année=2008|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-7494-5266-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rrxAz8xQEdoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dionyssis G.|nom1=Dimitrakopoulos|titre=The changing European Commission|éditeur=Manchester University Press|année=2004|pages totales=182|pages=182|isbn=978-0-7190-6777-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mIWN3tUU-f8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=The European Commission|sous-titre=Leadership, organisation, and culture in the EU administration|éditeur=Manchester University Press|année=1996|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-7190-4149-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aQu8AAAAIAAJ&printsec=frontcover}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Rivaud|prénom2=Andy|nom2=Smith|titre=La Commission européenne, les dynamiques d'une reconfiguration institutionnelle|éditeur=L'Harmattan|année=2008|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-7475-1763-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dumoulin|titre=La Commission européenne|sous-titre=Histoire et mémoire d'une institution (1958-1972)|éditeur=Broché|lieu=Luxembourg|année=2007|mois=août|jour=1|pages totales=642|isbn=978-92-79-05495-2}} =====Konsèy Inyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik ki koresponn : [[Konsèy Inyon ewopeyèn]].}} :;An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Eble|titre=Der Rat Der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2011|pages=28|isbn=978-3-656-04358-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jakob|nom1=Lempp|titre=Die Evolution des Rats der Europäischen Union|sous-titre=Institutionenevolution zwischen Intergouvernementalismus und Supranationalismus|éditeur=Nomos|année=2009|pages totales=559|pages=560|isbn=978-3-8329-4277-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Sven|nom1=von Alemann|titre=Der Rat der Europäischen Union|sous-titre=Seine Stellung im institutionellen Gefüge des europäischen Mehrebenensystems und sein Beitrag zur demokratischen Legitimation der Europäischen Union|éditeur=Carl Heymannss|année=2009|pages totales=165|pages=176|isbn=978-3-452-26973-7}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Martin|nom1=Westlake|titre=The Council of the European Union|éditeur=John Harper|année=2004|pages totales=456|pages=456|isbn=978-0-9536278-8-2|auteur2=David Galloway }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ole|nom1=Elgström|directeur1=Ole Elgström|titre=European Union Council Presidencies|sous-titre=A comparative perspective|éditeur=Taylor & Francis|année=2003|pages totales=210|pages=210|isbn=978-0-415-30990-5}} * {{Ouvrage|langue=en|auteur institutionnel=General Secretariat of the Council of the European Union|titre=Information handbook of the Council of the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2002|pages totales=77|pages=78|isbn=978-92-824-1787-4}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Stéphanie|nom1=Novak|titre=La prise de décision au Conseil de l'Union européenne|sous-titre=pratiques du vote et du consensus|volume=18|éditeur=Dalloz|collection=Nouvelle bibliothèque de thèses|lieu=Paris|année=2011|pages totales=245|pages=245|isbn=978-2-247-10676-9}} ===== Konsèy ewopeyen ===== {{Atik detaye|kontni=Atik ki koresponn : [[Konsèy ewopeyen]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Wessels|titre=The European Council|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2016|pages totales=288|isbn=978-0-333-58746-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Uwe|nom1=Puetter|titre=The European Council and the Council|sous-titre=New Intergovernmentalism and Institutional Change|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|pages totales=265|isbn=978-0-19-871624-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gw5pBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Frederic|nom1=Eggermont|titre=The changing role of the European Council in the Institutional Framework of the European Union|sous-titre=Consequences for the European Integration Process|éditeur=Metro|collection=Intersentia|année=2012|pages totales=405|pages=405|isbn=978-1-78068-061-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jan|nom1=Werts|titre=The European Council|éditeur=John Harper Publishing|année=2008|pages totales=271|pages=271|isbn=978-0-9556202-1-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jonas|nom1=Tallberg|titre=Bargaining Power in the European Council|éditeur=Swedish Institute for European Policy Studies|année=2007|isbn=978-91-85129-46-1}} :;An fransè Didier Blanc (dir.) Konsèy ewopeyen, politik tout politik nan Inyon ewopeyèn, Briksèl, Bruylant, 2023. {{Ouvrage|prénom1=Florent|nom1=Saint Martin|titre=Le système institutionnel de l'Union européenne|sous-titre=Triangle institutionnel et Conseil européen|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=378|pages=380|isbn=978-2-297-03891-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Béatrice|nom1=Taulègne|titre=Le Conseil européen|éditeur=Presses universitaires de France|année=1993|pages totales=504|pages=512|isbn=978-2-13-044259-2}} {{Ouvrage|prénom1=Nicole|nom1=Loeb|titre=Chronologie d'une équivoque|sous-titre=les « Sommets » et l'Europe politique|éditeur=Res Publica|année=1975|isbn=}}. :;An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Claudia|nom1=Regina Carchidi|titre=Il Consiglio europeo|sous-titre=Evoluzione, competenze e prassi|volume=20|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Pubblicazioni del Dipartimento di Teoria dello Stato dell'Università degli Studi di Roma La Sapienza|année=2007|pages totales=145|pages=145|isbn=978-88-14-13556-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w4EyuiXbCDQC&printsec=frontcover}} ===== Palman ewopeyen ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Palman ewopeyen]].}} :; An alman * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stephan|nom1=Dreischer|titre=Das Europäische Parlament und seine Funktionen|sous-titre=Eine Erfolgsgeschichte aus der Perspektive von Abgeordneten|éditeur=Nomos|année=2006|pages totales=268|pages=268|isbn=978-3-8329-1697-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Maurer|prénom2=Wolfgang|nom2=Wessels|titre=Das Europäische Parlament nach Amsterdam und Nizza|sous-titre=Akteur, Arena oder Alibi|éditeur=Nomos|année=2003|pages totales=251|pages=251|isbn=978-3-8329-0270-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Volker|nom1=Neßler|titre=Europäische Willensbildung|sous-titre=Die Fraktionen im Europaparlament zwischen nationalen Interessen, Parteipolitik und Europäischer Integration|éditeur=Wochenschau-Verlag|année=1997|pages=215|isbn=3-87920-493-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz C.|nom1=Heidelberg|titre=Das Europäische Parlament|éditeur=Verlag August Lutzeyer|année=1959|pages=83}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2009 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Basingstoke|année=2011|pages totales=327|pages=347|isbn=978-0-230-23040-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|prénom2=Francis|nom2=Jacobs|prénom3=Michael|nom3=Shackleton|titre=The European Parliament|éditeur=John Harper Publishing|année=2006|isbn=978-0-9934549-5-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juliet|nom1=Lodge|titre=The 2004 Elections to the European Parliament|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2004|isbn=978-1-4039-3518-2}} :; An espanyòl * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Nicolás|nom1=Navarro Batista|titre=Parlamento Europeo y poder normativo en la Unión Europea|volume=76|éditeur=Universidad de Salamanca|collection=Acta Salmanticensia: Estudios jurídicos|année=1997|pages totales=111|pages=111|isbn=978-84-7481-856-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_kSms84265oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Augusto J.|nom1=Piqueras García|titre=La participación del Parlamento Europeo en la actividad legislativa comunitaria|volume=5|éditeur=Universidad de Granada|collection=Estudios jurídicos internacionales y europeos|année=1993|pages=537|isbn=978-84-338-1826-3}} :; An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Josiane|nom1=Auvret-Finck|titre=Le Parlement européen après l'entrée en vigueur du traité de Lisbonne|éditeur=Primento|année=2013|pages=276|isbn=978-2-8044-5772-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabrice|nom1=Serodes|prénom2=Michel|nom2=Heintz|préface=Martin Schulz|titre=Le Parlement européen|éditeur=Nane Éditions|lieu=Paris|collection=Les Collections du Citoyen|année=2019|pages totales=55|pages=|ean=9782843682148|présentation en ligne=https://www.nane-editions.fr/produit/88/9782843682148/le-parlement-europeen}} * {{Ouvrage|prénom1=Salomé|nom1=Benhamou|titre=Un parlement sans légitimité?|sous-titre=Visions et pratiques du Parlement européen par les socialistes français de 1957 à 2008|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=307|pages=307|isbn=978-2-296-12609-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BHIXM9cqEHwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Florent|nom2=Saint Martin|titre=Le Parlement européen|éditeur=La Documentation française|année=2009|isbn=}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves|nom1=Déloye|directeur1=Yves Déloye|titre=Dictionnaire des élections européennes|éditeur=Economica|année=2005|pages totales=705|isbn=978-2-7178-5055-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Delwit|prénom2=Jean-Michel|nom2=De Waele|prénom3=Paul|nom3=Magnette|titre=À quoi sert le Parlement européen ? Stratégies et pouvoirs d'une assemblée transnationale|éditeur=Complexe|collection=Études européennes|année=1999|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-87027-787-4}} :; An italyen * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=G.|nom1=Bonvicini|titre=Il Parlamento Europeo per la nuova unione|volume=9|éditeur=Edizioni Nuova Cultura|collection=IAI Quaderni|année=2014|pages=140|isbn=978-88-6812-280-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Luciano|nom1=Bardi|prénom2=Piero|nom2=Ignazi|titre=Il Parlamento europeo|volume=35|éditeur=Il Mulino|collection=Farsi un'idea|année=2004|pages totales=140|pages=140|isbn=978-88-15-09707-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|titre=Il Parlamento europeo|sous-titre=Struttura, procedure, codice parlamentare|éditeur=CEDAM|année=1982|pages=411|isbn=978-8813151232|nom1=Chiti-Batelli }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Bonvincini|prénom2=Saverio|nom2=Solari|titre=I Partiti e le elezioni del Parlamento europeo|sous-titre=Interessi nazionali ed europei a confronto|volume=49|éditeur=Istituto Affari Internazionali|collection=Collana dello Spettatore internazionale|année=1979|pages=136|isbn=}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Carla|nom1=Romanelli Grimaldi|titre=Il Parlamento europeo|volume=31|éditeur=CEDAM|collection=Pubblicazioni dell' Istituto di diritto pubblico della Facoltà di giurisprudenza, Università degli studi di Roma|année=1977|pages=412|isbn=}} ===== Kou jistis Inyon ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Kou jistis Inyon ewopeyèn]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Morten|nom1=Broberg|prénom2=Niels|nom2=Fenger|titre=Preliminary References to the European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|date=March 2014|pages totales=491|pages=450|isbn=978-0-19-870402-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6UjaAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne De|nom1=Búrca|prénom2=Joseph|nom2=Weiler|titre=The European Court of Justice|éditeur=Oxford University Press|année=2001|pages totales=233|pages=233|isbn=978-0-19-924601-4}} :;An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Delphine|nom1=Dero-Bugny|titre=Les rapports entre la Cour de justice de l'Union européenne et la Cour européenne des droits de l'homme|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne - Monographies|année=2015|pages totales=232|pages=232|isbn=978-2-8027-5214-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=FXTDCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Boudant|titre=La Cour de justice des Communautés européennes|éditeur=Dalloz|année=2005|pages totales=164|pages=164|isbn=978-2-247-05552-4}} ===== Bank santral ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Bank santral ewopeyèn]].}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Andreas|nom1=Wagener|titre=Die Europäische Zentralbank|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=227|page=227|isbn=978-3-322-83365-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=533TBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jess|nom1=Puthenpurackal|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Grundlagen, Struktur, Geldpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|numéro d'édition=3|pages totales=32|page=32|isbn=978-3-640-28486-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=71RZ2PZUgWYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Heine|prénom2=Hansjörg|nom2=Herr|titre=Die Europäische Zentralbank|sous-titre=Eine kritische Einführung in die Strategie und Politik der EZB und die Probleme in der EWU|éditeur=Metropolis-Verlag|année=2008|numéro d'édition=3|pages totales=260|page=260|isbn=978-3-89518-675-2}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hanspeter K.|nom1=Scheller|prénom2=European Central|nom2=Bank|titre=The European Central Bank|sous-titre=History, role and functions|éditeur=European Central Bank|année=2004|pages totales=227|page=227|isbn=978-92-9181-505-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=René|nom1=Smits|titre=The European Central Bank in the European Constitutional Order|éditeur=Eleven International Publishing|année=2003|pages totales=58|page=58|isbn=978-90-77596-01-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZFwndK7Nk1oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Georg Christopher|nom1=Schweiger|titre=European Central Bank|éditeur=Minerva Press|année=2000|pages totales=402|page=402|isbn=978-0-7541-0885-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Rene|nom1=Smits|titre=The European Central Bank|sous-titre=Institutional Aspects|volume=5|éditeur=Kluwer Law International|collection=International Banking, Finance, and Economic Law Series|année=1997|pages totales=569|pages=569|isbn=978-90-411-0686-5|issn=1385-2361|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sAoHvFX4GkAC&printsec=frontcover}} :;An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Dévoluy|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|année=2000|pages=127|isbn=978-2-13-050621-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Étienne|nom1=Farvaque|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=La découverte|année=2010|pages totales=128|pages=128|isbn=978-2-7071-6479-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=R5q3tKHsQtcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Papadia|prénom2=Carlo|nom2=Santini|titre=La Banque centrale européenne|éditeur=Banque Éditeur|collection=Essentiels de la banque|année=1999|pages=126|isbn=978-2-86325-269-7}} ===== Koudèkont ewopeyèn ===== {{Atik detaye|kontni=Atik prensipal ki koresponn : [[Koudèkont ewopeyèn ]].}} :; An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dimitrios|nom1=Skiadas|titre=The European Court of Auditors|éditeur=Kogan Page|année=2000|pages=103|isbn=978-0-7494-3338-3}} ==== Relations avec les instances internationales ==== ;: An anglè * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Louise G.|nom1=Van Schaik|prénom2=S.|nom2=Battams|titre=The EU and Effective Multilateralism|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in European Security and Strategy|année=2014|pages=224|isbn=978-0-415-71311-5|sous-titre=Internal and external reform practices }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Novotny|prénom2=Clara|nom2=Portela|titre=EU-ASEAN relations in the 21st century|éditeur=Palgrave Mcmillan|collection=Studies in the Political Economy of Public Policy|année=2012|pages=197|isbn=978-1-137-00149-8}} ;: An fransè * {{Ouvrage|prénom1=Anne|nom1=Hamonic|titre=Les relations entre l'Union européenne et l'ONU dans le domaine de la gestion des crises|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2018|pages totales=894|pages=894|isbn=978-2-8027-6209-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WV5aDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Frédérique|nom1=Berrod|prénom2=Birte|nom2=Wassenberg|titre=Les relations entre le Conseil de l'Europe et l'Union européenne|sous-titre=Complémentarité ou Concurrence ?|éditeur=L'Harmattan|collection=Frontières, Acteurs, Représentations de l'Europe|année=2016|pages totales=252|pages=252|isbn=978-2-14-002500-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ium3DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Michel|nom2=Trochu|titre=Le Partenariat UE-ASEAN|éditeur=Bruylant|collection=Fondation pour l'étude du droit et des usages du commerce international|lieu=Bruxelles|année=2013|pages totales=261|pages=261|isbn=978-2-8027-4106-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Birte|nom1=Wassenberg|prénom2=Giovanni|nom2=Faleg|prénom3=Martin|nom3=W. Mlodecki|titre=L'OTAN et l'Europe|sous-titre=Quels liens pour la sécurité et la défense européenne ?|volume=55|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio Series|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=156|pages=156|isbn=978-90-5201-599-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hstu8yIu1ikC&printsec=frontcover}} === Politiques menées === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique de l'Union européenne]].}} ==== Ouvrages généraux sur les politiques menées ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ingeborg|nom1=Tömmel|nom2=Deutsche Vereinigung für Politische Wissenschaft|titre=Die Europäische Union|sous-titre=Governance und Policy-Making|volume=40|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politische Vierteljahresschrift Sonderhefte|année=2008|pages totales=438|pages=438|isbn=978-3-531-14979-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NZerR5WbPA4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Schley|prénom2=Sabine|nom2=Busse|prénom3=Sebastian J.|nom3=Brökelmann|titre=Knaurs Handbuch Europa|sous-titre=Daten - Länder - Perspektiven ; aktuell: die neuen EU-Länder|éditeur=Verlagsgruppe Droemer Knaur GmbH & Co. KG|lieu=Munich|année=2004|pages totales=428|pages=450|isbn=978-3-426-77731-2}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2015|pages totales=574|pages=574|isbn=978-0-19-968967-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w6SbBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Simon|nom2=Bulmer|prénom3=Stephen|nom3=George|prénom4=Owen|nom4=Parker|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2014|numéro d'édition=4|pages totales=604|pages=632|isbn=978-0-19-968966-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2DADBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michelle|nom1=Cini|titre=European Union Politics|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2013|numéro d'édition=4|pages totales=450|pages=450|isbn=978-0-19-969475-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RTNVM4YDTQcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=European Union politics|éditeur=Palgrave Macmillan|lieu=Houndmills, Basingstoke/New York|année=2011|pages totales=468|pages=468|isbn=978-0-230-57706-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ian|nom1=Bache|prénom2=Stephen|nom2=George|prénom3=Simon|nom3=Bulmer|titre=Politics in the European Union|éditeur=Oxford University Press|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=616|pages=656|isbn=978-0-19-954481-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yU6cAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jean-Claude|nom1=Piris|titre=The Lisbon Treaty|sous-titre=A Legal and Political Analysis|éditeur=|collection=Cambridge Studies in European Law and Policy|année=2010|pages totales=426|pages=426|isbn=978-0-521-14234-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wWpBKbYOrgMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eric|nom1=Marlier|prénom2=David|nom2=Natali|titre=Europe 2020|sous-titre=Towards a More Social EU ?|éditeur=Peter Lang|collection=Work & Society|année=2010|pages totales=277|pages=277|isbn=978-90-5201-688-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=YipIKAwcSeYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen S.|nom1=Wallace|prénom2=Mark A.|nom2=Pollack|prénom3=Alasdair R.|nom3=Young|titre=Policy-Making in the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=New European Union|lieu=Oxford|année=2010|pages totales=597|pages=597|isbn=978-0-19-954482-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yZmcAQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2007|pages=400|isbn=978-0-8133-4202-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Aurélien|nom1=Raccah|titre=Traité de Lisbonne|sous-titre=De nouvelles compétences pour l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2012|pages totales=238|pages=240|isbn=978-2-296-96711-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QytceIBtnj8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Clapié|titre=Manuel d'institutions européennes|éditeur=Flammarion|lieu=Paris|année=2010|numéro d'édition=3|pages totales=444|pages=444|isbn=978-2-08-122312-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Renaud|nom1=Dehousse|titre=Politiques européennes|éditeur=Presses de Sciences Po|lieu=Paris|année=2009|mois=octobre|pages totales=452|isbn=978-2-7246-1132-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Baisnée|prénom2=Romain|nom2=Pasquier|titre=L'Europe telle qu'elle se fait : européanisation et sociétés politiques nationales|éditeur=CNRS|collection=Science politique|lieu=Paris|année=2007|pages totales=316|pages=316|isbn=978-2-271-06501-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Denis|nom1=Badré|titre=L'attente d'Europe|éditeur=Albin Michel|collection=Fondation Robert Schuman|année=2004|pages=189|isbn=978-2-226-14200-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Louis|nom1=Quermonne|prénom2=Maurice|nom2=Croisat|titre=L'Europe et le fédéralisme|sous-titre=Contribution à l'émergence d'un fédéralisme intergouvernemental|éditeur=Montchrestien|année=1999|pages=158|isbn=978-2-7076-0750-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Moussis|titre=Les politiques de la Communauté économique européenne|sous-titre=Politiques horizontales, monétaire, économique, sociale, régionale, environnement, fiscale, concurrence|éditeur=Montchrestien|collection=Études politiques, économiques et sociales|année=1982|pages=417|isbn=978-2-247-00317-4}} ===== Budget, fonction publique et service public ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Budget de l'Union européenne|Politique budgétaire]], [[Fonction publique de l'Union européenne|fonction publique]] et [[Service public dans l'Union européenne|service public]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Benedetto|prénom2=Simona|nom2=Milio|titre=European Union Budget Reform|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Crisis|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2012|pages=240|isbn=978-1-137-00499-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriele|nom1=Cipriani|titre=Rethinking the EU Budget|sous-titre=Three Unavoidable Reforms|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=150|pages=150|isbn=978-92-9079-735-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=a1nN0-NRzXwC&printsec=frontcover}} ; En français * {{Ouvrage|prénom1=Robin|nom1=Degron|titre=L'essentiel des finances publiques à l'heure européenne|éditeur=Gualino-Lextenso éditions|collection=Les Carrés|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=166|pages=170|isbn=978-2-297-05584-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Saurel|titre=Le budget de l'Union européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2010|mois=juillet|jour=13|pages totales=211|pages=216|isbn=978-2-11-008189-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Amélie|nom1=Barbier-Gauchard|titre=Intégration budgétaire européenne|sous-titre=Enjeux et perspectives pour les finances publiques européennes|éditeur=De Boeck Supérieur|collection=Ouvertures économiques|lieu=Bruxelles/Paris|année=2008|pages totales=181|pages=184|isbn=978-2-8041-5655-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=X4hnADc1xUcC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=F.|nom1=De Felice|prénom2=C.|nom2=Fioretti|prénom3=P.|nom3=Lanzilli|titre=I fondi strutturali 2007-2013|sous-titre=Il nuovo ciclo di programmazione dell'Unione Europea|volume=45|éditeur=Carocci|collection=Studi economici e sociali Carocci|année=2009|pages totales=238|pages=238|isbn=978-88-430-5125-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gianni|nom1=Pittella|prénom2=Sandro|nom2=Serenari|titre=I programmi finanziari dell'Unione Europea 2007-2013|volume=4|éditeur=Pendragon|collection=Politiche di sistema|année=2007|pages totales=207|pages=207|isbn=978-88-8342-584-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4nekhCXvQKsC&printsec=frontcover}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Financiële en ambtelijke organisatie Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages totales=668|pages=668|isbn=978-90-13-05584-9}} ===== Activité de lobbying auprès de l'Union européenne ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Lobby#Dans l'Union européenne|Lobbying auprès de l'Union européenne]].}} ; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miruna Andreea|nom1=Balosin|titre=The Evolution of Lobbying in the European Union|éditeur=Lap Lambert Academic Publishing|année=2012|pages=276|isbn=978-3-8433-8503-9}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=Lobbying in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Europa Publications EU information|année=2005|numéro d'édition=4|pages=422|isbn=978-1-85743-336-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Irina|nom1=Michalowitz|titre=EU Lobbying : Principals, Agents and Targets|sous-titre=Strategic Interest Intermediation in EU Policy-making|volume=4|éditeur=Lit|collection=Public Affairs und Politikmanagement|année=2004|pages totales=321|pages=321|isbn=978-3-8258-7723-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin H.|nom1=Pedler|titre=European Union Lobbying|sous-titre=Changes in the Arena|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2002|pages totales=345|pages=331|isbn=978-0-333-97152-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Economic and Social Committee of the European Communities,|nom1=Division for Research and Documentation|titre=European interest groups and their relationships with the Economic and Social Committee|éditeur=Saxon House|année=1980|pages=453|isbn=978-0-566-00365-3}} ; En français * {{Ouvrage|auteur=Bernard Lecherbonnier|titre=Les Lobbies à l'assaut de l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2016|pages totales=192|pages=192|isbn=978-2-226-38034-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=9gEFDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie|nom1=Ramot|titre=Le lobby européen des femmes|sous-titre=La voie institutionnelle du féminisme européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national|série=Première synthèse|année=2006|pages totales=162|pages=162|isbn=978-2-296-01299-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w5lA3GMdEDIC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying des villes et des régions auprès de l'Union européenne|éditeur=Selbstverl|année=2004|pages=224|isbn=978-2-9600456-1-1}} * {{Ouvrage|titre=Le lobbying dans l'Union européenne|volume=1|éditeur=Euroconfidential|année=1998|pages=430|isbn=978-2-930066-42-4}} ==== Politique étrangère ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique étrangère et de sécurité commune|Politique étrangère]] et [[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures]].}} [[Fichier:European_Neighbourhood_Policy_2015-03-12.svg|center|thumb|upright=2.0|[[Politique européenne de voisinage]] ([[Relations extérieures de l'Union européenne|relations extérieures de l'UE]]) :<br> {{Légende/Début}} {{Légende|#3771c8|[[États membres de l'Union européenne|États membres]]}} {{Légende|#5aa02c|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats reconnus]]}} {{Légende|#aade87|[[Élargissement de l'Union européenne#Pays candidats déclarés ou potentiels|Candidats potentiels]]}} {{Légende|#a02c2c|[[Partenariat oriental]]}} {{legend|#800080|[[Association européenne de libre-échange|États membres de l'Association européenne de libre-échange]]}} {{Légende|#ac9393|[[Accord de partenariat et de coopération entre la Russie et l'Union européenne|Accord de partenariat et de coopération avec la Russie]]}} {{Légende|#d38d5f|[[Partenariat Euromed]]}} {{Légende|#d3bc5f|[[Union pour la Méditerranée|Autres pays de l'UPM]]}} {{Légende/Fin}}]] :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Nicole|nom1=Appel|titre=Das internationale Kooperationsrecht der Europäischen Union|sous-titre=Eine statistische und dogmatische Vermessung einer weithin unbekannten Welt|éditeur=Springer-Verlag|année=2015|pages totales=608|pages=608|isbn=978-3-662-48916-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HKIvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=Die Außenpolitik der EU|éditeur=De Gruyter|collection=De Gruyter Studium|année=2015|pages totales=423|pages=366|isbn=978-3-486-85706-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7amnCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ibrahim|nom1=Bekmezci|titre=Analyse und Beurteilung des EU-Beitritts der Türkei|sous-titre=Die Dimensionen der Debatte unter Berücksichtigung der europäischen Perspektiven|éditeur=Books on Demand|collection=Internationale Politik|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2015|pages totales=918|pages=212|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Anna|nom1=Fuchs|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union zwischen Anspruch und Wirklichkeit als Zivilmacht|éditeur=Grin Verlag|année=2013|pages=21|isbn=978-3-656-38886-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Helge|nom1=Hoibraaten|prénom2=Jochen|nom2=Hille|titre=Nordeuropa und die Zukunft der EU|volume=23|éditeur=BWV Verlag|collection=Nordeuropäische Studien|année=2012|pages=233|isbn=978-3-8305-2704-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jan|nom1=Scheffler|titre=Die Europäische Union als rechtlich-institutioneller Akteur im System der Vereinten Nationen|volume=220|éditeur=Grin Verlag|collection=Beiträge zum ausländischen öffentlichen Recht und Völkerrecht|lieu=Berlin, Heidelberg|année=2010|pages totales=918|pages=918|isbn=978-3-642-15649-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Y5EhBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Annegret|nom1=Bendiek|prénom2=Dr. Heinz|nom2=Kramer|titre=Globale Aussenpolitik der Europäischen Union|sous-titre=Interregionale Beziehungen und strategische Partnerschaften|volume=63|éditeur=Nomos|collection=Internationale Politik und Sicherheit|lieu=Baden-Baden|année=2009|pages totales=237|pages=237|isbn=978-3-8329-4310-3}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Kernic|titre=Die Aussenbeziehungen der Europäischen Union|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Peter Lang|année=2007|pages totales=307|pages=307|isbn=978-3-631-54952-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OpJyPshRCZ8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Vanessa|nom1=Ohst|titre=Die Außenpolitik der Europäischen Union|éditeur=Grin Verlag|année=2002|pages totales=29|pages=29|isbn=978-3-638-13333-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NsmXeevEI0MC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|prénom1=Igor|nom1=Lai|titre=L'Union européenne, médiateur de paix dans les Balkans occidentaux|sous-titre=Processus et suivi de la mise en œuvre des résultats|éditeur=PAF|année=2017|pages totales=144|pages=144|isbn=978-3-8381-8906-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Herbert|nom1=Smith|prénom2=Manual|nom2=Lopez-Escudero|titre=The European Union's External Action in Times of Crisis|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law|année=2016|pages totales=620|pages=588|isbn=978-1-5099-0055-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jorgensen|prénom2=Aasne Kalland|nom2=Aarstad|prénom3=Edith|nom3=Drieskens|prénom4=Katie|nom4=Laatikainen|prénom5=Ben|nom5=Tonra|titre=The SAGE Handbook of European Foreign Policy|éditeur=SAGE|collection=Sage Reference|année=2015|pages totales=1096|pages=1096|isbn=978-1-4739-1443-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4fiICwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Smith|prénom2=Stephan|nom2=Keukeleire|prénom3=Sophie|nom3=Vanhoonacker|titre=The Diplomatic System of the European Union|sous-titre=Evolution, Change and Challenges|volume=116|éditeur=Routledge|collection=Routledge Advances in European Politics|année=2015|pages totales=282|pages=310|isbn=978-1-317-53664-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kU7eCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Spence|prénom2=Jozef|nom2=Bátora|titre=The European External Action Service|sous-titre=European Diplomacy Post-Westphalia|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2015|pages=456|isbn=978-1-137-38304-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Marsh|prénom2=Hans|nom2=Mackenstein|titre=The International Relations of the EU|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=328|pages=328|isbn=978-1-317-87344-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mXx_BAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wilga|nom1=Maciej|prénom2=Ireneusz|nom2=Pawel Karolewski|titre=New Approaches to EU Foreign Policy|éditeur=Routledge|année=2014|pages totales=282|pages=304|isbn=978-1-317-67454-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TKfAAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Tom|nom2=Delreux|titre=The Foreign Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=408|pages=408|isbn=978-1-137-02576-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Q4odBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald L|nom1=Holzhacker|prénom2=Paul|nom2=Luif|titre=Freedom, Security and Justice in the European Union|sous-titre=Internal and External Dimensions of Increased Cooperation after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2013|pages totales=146|pages=146|isbn=978-1-4614-7879-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=3lWRAAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Mangala|titre=Africa and the European Union|sous-titre=A Strategic Partnership|éditeur=Springer|année=2012|pages totales=257|pages=257|isbn=978-1-137-26947-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Taa_nTkK-pUC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|prénom2=Katie Verlin|nom2=Laatikainen|titre=Routledge Handbook on the European Union and International Institutions|sous-titre=Performance, Policy, Power|éditeur=Routledge|année=2012|pages totales=512|pages=512|isbn=978-1-136-18649-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=dE_gjt_KbmcC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gisela|nom1=Müller-Brandeck-Bocquet|prénom2=Carolin|nom2=Rüger|titre=The High Representative for the EU Foreign and Security Policy : Review and Prospects (Staatlichkeit und Governance in Transformation)|éditeur=Nomos Publishers|collection=Staatlichkeit und Governance in Transformation|année=2011|pages totales=303|pages=304|isbn=978-3-8329-6002-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christopher|nom1=Hill|prénom2=Michael|nom2=Smith|titre=International Relations and the European Union|éditeur=Oxford University Press|collection=The New European Union Series|lieu=Oxford|année=2011|pages totales=557|pages=584|isbn=978-0-19-954480-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=twy7sBbFm0oC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Piet|nom1=Eeckhout|titre=EU External Relations Law|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2011|pages totales=572|pages=572|isbn=978-0-19-960663-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=k8_i7T_2mNAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Federiga|nom1=M. Bindi|titre=The Foreign Policy of the European Union|sous-titre=Assessing Europe's Role in the World|éditeur=Brookings Institution Press|année=2010|pages totales=367|pages=367|isbn=978-0-8157-0140-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Gamble|prénom2=David|nom2=Stuart Lane|titre=The European Union and world politics|sous-titre=consensus and division|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2009|pages totales=288|pages=299|isbn=978-0-230-22149-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Knud Erik|nom1=Jørgensen|titre=The European Union and International Organizations|éditeur=Routledge|année=2009|pages=224|isbn=978-1-134-03497-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephan|nom1=Keukeleire|prénom2=Jennifer|nom2=MacNaughtan|titre=The foreign policy of the European Union|éditeur=Basingstoke|lieu=Basingstoke|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4039-4722-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Emerson|titre=Andorra and the European Union|éditeur=CEPS|année=2007|pages totales=138|pages=138|isbn=978-92-9079-733-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tW23L2AIHjAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dieter|nom1=Mahncke|prénom2=Alicia|nom2=Ambos|prénom3=Christopher|nom3=Reynolds|titre=European Foreign Policy|sous-titre=From Rhetoric to Reality?|volume=1|éditeur=Peter Lang|collection=Cahiers du Collège d'Europe : College of Europe|année=2004|pages totales=381|pages=381|isbn=978-90-5201-247-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kT3-tmB7SlQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Clive|nom1=Archer|titre=Norway Outside the European Union|sous-titre=Norway and European Integration from 1994 to 2004|éditeur=Routledge|collection=Europe and the Nation State|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-134-45769-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=p-fFyHe02jUC&printsec=frontcover}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Maxime|nom1=Lefebvre|titre=La politique étrangère européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Que sais-je ?|année=2016|numéro d'édition=2|pages=128|isbn=978-2-13-074995-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IjT0CwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Anne-Sophie|nom1=Lamblin-Gourdin|prénom2=Eric|nom2=Mondielli|titre=Le droit des relations extérieures de l'Union européenne après le traité de Lisbonne|éditeur=Bruylant|année=2013|pages totales=472|pages=472|isbn=978-2-8027-4261-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=aXYOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Echinard|prénom2=Albane|nom2=Geslin|prénom3=Michel|nom3=Gueldry|prénom4=Fabien|nom4=Terpan|titre=L'Union européenne et les États-Unis|sous-titre=Processus, politiques et projets|éditeur=Primento|année=2013|pages=290|isbn=978-2-8044-5619-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Estelle|nom1=Poidevin|titre=L'Union européenne et la politique étrangère|sous-titre=Le Haut représentant pour la politique étrangère et de sécurité commune : moteur réel ou leadership par procuration (1999-2009) ?|éditeur=L'Harmattan|lieu=Paris|année=2010|pages totales=209|pages=304|isbn=978-2-296-12475-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gR6DNsQ72dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|titre=Suisse : Union européenne|sous-titre=L'adhésion impossible?|volume=35|éditeur=Presses polytechniques et universitaires romandes|collection=Le savoir suisse|lieu=Lausanne|année=2010|pages totales=149|pages=149|isbn=978-2-88074-860-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-François|nom1=Akandji-Kombé|prénom2=Alain|nom2=Fenet|prénom3=Anne-Sophie|nom3=Lamblin-Gourdin|prénom4=Éric|nom4=Mondielli|prénom5=Gwenaëlle|nom5=Proutière-Maulion|titre=Droit des relations extérieures de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2007|mois=janvier|pages totales=396|pages=396|isbn=978-2-7110-0669-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Deloire|titre=L'Europe des 30 en marche|sous-titre=mécanisme de l'élargissement, cadre institutionnel, aspects budgétaires et financiers, défis économiques et sociaux, frontières|éditeur=Gualino|lieu=Paris|année=2007|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-84200-667-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Morgan|nom1=Baillon|titre=L'Adhésion de la Turquie à l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|année=2006|pages totales=263|pages=263|isbn=978-2-296-15560-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gjrf9z3fh4cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|titre=Le partenariat euro-méditerranéen à l'heure du cinquième élargissement de l'Union européenne|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|année=2005|pages totales=430|pages=430|isbn=978-2-84586-731-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Yves Buchet|nom1=De Neuilly|titre=L'Europe de la politique étrangère|éditeur=Économica|année=2005|pages totales=255|pages=255|isbn=978-2-7178-5008-6}} * {{ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Yakemtchouk|titre=La politique étrangère de l'Union européenne|isbn=978-2-2964-0357-4|pages=488|année=2005|éditeur=L'Harmattan}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Le fait régional et la construction européenne|volume=57|éditeur=Bruylant|collection=Organisation Internationale et Relations Internationales|année=2003|pages totales=457|pages=457|isbn=978-2-8027-1786-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=La politique de l'Union européenne en Russie (1990-2000)|sous-titre=De l'assistance au partenariat ?|éditeur=L'Harmattan|année=2002|pages totales=324|isbn=978-2-296-28196-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7Tz2dEjY0TkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Dormoy|titre=L'Union européenne et les organisations internationales|volume=33|éditeur=Bruylant|collection=Droit international|année=1997|pages totales=460|pages=460|isbn=978-2-8027-1061-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël-Benoît|nom1=D'Onorio|prénom2=Andrea|nom2=Riccardi|titre=Le Vatican et la politique européenne|éditeur=Mame|collection=Études de l'Institut européen des relations Église-État|année=1994|pages=310|isbn=978-2-7289-0666-6}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Elena|nom1=Sciso|prénom2=Roberto|nom2=Baratta|prénom3=Claudia|nom3=Morviducci|titre=I valori dell'Unione Europea e l'azione esterna|volume=1|éditeur=Giappichelli|collection=Collana del Centro di Ricerca sulle Organizzazioni Internazionali ed Europee|année=2016|pages totales=264|pages=264|isbn=978-88-921-0286-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandra|nom1=Lang|prénom2=Maria Paola|nom2=Mariani|titre=La politica estera dell'Unione europea|sous-titre=Inquadramento giuridico e prassi applicativa|éditeur=Giappichelli|année=2014|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-348-7983-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eva|nom1=Pföstl|titre=L'Unione europea|sous-titre=Sicurezza, azione esterna, diplomazia|éditeur=Editrice Apes|année=2013|pages totales=142|pages=142|isbn=978-88-7233-106-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wXWrCgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fabio|nom1=Raspadori|titre=La politica estera dell'Unione Europea|sous-titre=Istituzioni e strumenti di pace|éditeur=Morlacchi Editore|année=2007|pages totales=216|pages=216|isbn=978-88-6074-159-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HHOKrZPNVjsC&printsec=frontcover}} ==== Politique de sécurité et de défense ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique de sécurité et de défense commune|Politique de sécurité et de défense]] et [[Opération de l'Union européenne|opérations civiles et militaires]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Carolin|nom1=Rüger|titre=Europäische Außen und Sicherheitspolitik|sous-titre=Kein Thema für die Öffentlichkeit ?|éditeur=Grin|année=2012|pages totales=370|pages=22|isbn=978-3-8487-0041-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Frank|nom1=Hübner|titre=Von der Europäischen Politischen Zusammenarbeit zur Gemeinsamen Außen- und Sicherheitspolitik|sous-titre=Entwicklung und Perspektiven|éditeur=Grin|année=2009|pages totales=124|pages=124|isbn=978-3-640-46241-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8U5qHtp-OnkC&printsec=frontcover}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Synnøve|nom1=Ugelvik|titre=Police Cooperation and Sovereignty in the EU|sous-titre=Norway’s Lessons for Europe|éditeur=Routledge|collection=Transnational Criminal Justice|année=2018|pages totales=286|pages=286|isbn=978-0-429-99466-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=N7JjDwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maxime H. A.|nom1=Larivé|titre=Debating European Security and Defense Policy|sous-titre=Understanding the Complexity|éditeur=Routledge|collection=Global Interdisciplinary Studies Series|année=2016|pages totales=280|pages=280|isbn=978-1-317-15430-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HQwpDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giovanni|nom1=Faleg|titre=The EU's Common Security and Defence Policy|sous-titre=Learning Communities in International Organizations|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=228|pages=228|isbn=978-3-319-41306-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=U95sDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Daniel|nom1=Fiott|prénom2=Nick|nom2=Witney|prénom3=Jolyon|nom3=Howorth|titre=The Common Security and Defence Policy|sous-titre=National Perspectives|volume=79|éditeur=Academia Press|collection=Egmont Papers|année=2015|pages totales=129|pages=129|isbn=978-90-382-2524-1|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=Rs9xCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jolyon|nom1=Howorth|titre=Security and Defence Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages totales=320|pages=320|isbn=978-1-137-42788-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H1kdBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Christian|nom1=Kaunert|prénom2=Sarah|nom2=Léonard|titre=European Security, Terrorism and Intelligence|sous-titre=Tackling New Security Challenges in Europe|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2013|pages totales=247|pages=243|isbn=978-1-137-31473-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K6wVkTxw-wkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Panos|nom1=Koutrakos|titre=The EU Common Security and Defence Policy|éditeur=Oxford European Union Law Library|collection=Oxford European Union Law Library|année=2013|pages totales=368|pages=368|isbn=978-0-19-165590-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Z1duAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sarah|nom1=Wolff|titre=The Mediterranean Dimension of the European Union's Internal Security|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=273|pages=273|isbn=978-0-230-36942-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=IYRA_NfGeOEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kjell A.|nom1=Eliassen|titre=Foreign and Security Policy in the European Union|éditeur=Sage|collection=Western Europe Series|année=1998|pages totales=246|pages=246|isbn=978-0-7619-5633-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wuIKyYJrpBgC&printsec=frontcover}} :;En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Gustavo|nom1=Palomares Lerma|titre=Política de seguridad de la Unión Europea|sous-titre=Realidades y retos para el siglo XXI|volume=11|éditeur=Tirant lo Blanch|collection=Ciencia política|année=2002|pages=263|isbn=978-84-8442-463-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=Arteaga|titre=La identidad europea de seguridad y defensa|sous-titre=El pilar estratégico de la Unión|éditeur=Biblioteca Nueva|collection=Política Exterior|année=1999|pages totales=316|pages=316|isbn=978-84-7030-742-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=André|nom1=Dumoulin|prénom2=Gros-Verheyde|nom2=Balzacq|titre=La politique européenne de sécurité et de défense commune|sous-titre=Parce que l'Europe vaut bien une défense|éditeur=Villard|collection=Manuel|lieu=Le Dévoluy|année=2017|pages totales=490|pages=492|isbn=978-2-9560013-0-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Michel|nom1=Liégeois|prénom2=Thierry|nom2=Balzacq|titre=La sécurité internationale après Lisbonne|sous-titre=Nouvelles pratiques dans l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2013|pages totales=186|pages=186|isbn=978-2-87558-112-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=RxBeAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Guido|nom1=Stärkle|préface=Jean-Victor Louis|titre=L'agence européenne de défense|sous-titre=Régime juridique, organisation et réalisations|éditeur=Bruylant|année=2010|pages totales=230|pages=230|isbn=978-2-8027-2807-8}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Schwok|prénom2=Frédéric|nom2=Mérand|titre=L'Union européenne et la sécurité internationale|sous-titre=Théories et pratiques|éditeur=Academia-Bruylant|lieu=Louvain-la-Neuve|année=2009|pages totales=270|pages=270|isbn=978-2-87209-925-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rKfCYpQJ3ZsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Berthelet|titre=Le paysage européen de la sécurité intérieure|volume=43|éditeur=Peter Lang|collection=European Policy|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=573|pages=573|isbn=978-90-5201-473-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=yH6jkaAP8dsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Fabien|nom1=Terpan|titre=La politique étrangère et de sécurité commune de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2003|pages totales=540|pages=540|isbn=978-2-8027-1669-3}} :;En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Gualtieri|prénom2=José Luis|nom2=Rhi-Sausi|titre=La difesa comune europea dopo il Trattato di Lisbona|sous-titre=Rapporto 2011 sull'integrazione europea|éditeur=Il Mulino|année=2011|pages totales=320|pages=320|isbn=978-88-15-15030-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Missiroli|prénom2=Alessandro|nom2=Pansa|titre=La difesa europea|éditeur=Il melangolo|année=2007|pages totales=205|pages=205|isbn=978-88-7018-619-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Clementi|titre=L'Europa e il mondo|sous-titre=La politica estera, di sicurezza e di difesa europea|volume=146|éditeur=Il Mulino|collection=Contemporanea|année=2004|pages totales=222|pages=222|isbn=978-88-15-09620-3}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Fulvio|nom1=Attinà|titre=La politica di sicurezza e difesa dell'Unione europea|sous-titre=Il cammino europeo dopo il trattato di Amsterdam|éditeur=Artistic & Publishing Company|année=2002|pages totales=234|pages=234|isbn=978-88-88391-02-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Justitie, binnenlandse zaken en veiligheid|sous-titre=Europese en internationale institutionele en beleidsontwikkeling|éditeur=Maklu|année=2014|pages totales=230|pages=230|isbn=978-90-466-0611-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PNvMAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Politiële samenwerking binnen de EU|éditeur=Kluwer|année=2009|pages totales=425|pages=425|isbn=978-90-13-06400-1}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Ryszard|nom1=Ziçba|titre=Wspólna Polityka Zagraniczna i Bezpieczeństwa Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie - Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|année=2007|pages totales=280|pages=280|isbn=978-83-60501-61-0}} ==== Politique monétaire et financière ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Union économique et monétaire (Union européenne)|Politique monétaire]], [[système européen des banques centrales]] et [[Eurogroupe]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Beata|nom1=Dziechciarz|titre=Rechtliche Integration der nationalen Zentralbanken in das Europäische System der Zentralbanken und in das Eurosystem|éditeur=Nomos|année=2009|pages=417|isbn=978-3-8329-4223-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Tilch|titre=Europäische Zentralbank und Europäisches System der Zentralbanken|volume=2617|éditeur=Lang|collection=Europäische Hochschulschrifte|année=2000|pages totales=189|pages=189|isbn=978-3-631-35354-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Gebauer|titre=Foundations of European Central Bank Policy|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2013|pages=259|isbn=978-3-642-50302-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Shigeyuki|nom1=Hamori|prénom2=Naoko|nom2=Hamori|titre=Introduction of the Euro and the Monetary Policy of the European Central Bank|éditeur=World Scientific|année=2010|pages totales=199|pages=199|isbn=978-981-28-3843-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=7AAPoPgTFCwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Karl|nom1=Kaltenthaler|titre=Policymaking in the European Central Bank|sous-titre=The Masters of Europe's Money|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Governance in Europe|année=2006|pages totales=195|pages=195|isbn=978-0-7425-5367-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NqhtjLLSvz0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jakob|nom1=De Haan|prénom2=Sylvester|nom2=C. W. Eijffinger|prénom3=Sandra|nom3=Waller|titre=The European Central Bank|sous-titre=Credibility, Transparency, and Centralization|éditeur=MIT Press|collection=CESifo Book Series|année=2005|pages totales=288|pages=288|isbn=978-0-262-26245-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rhbvCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=Organización monetaria y financiera de la Unión Europea|éditeur=Editorial Universitaria Ramon Areces|année=2014|pages totales=278|pages=280|isbn=978-84-9961-182-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Antonia|nom1=Calvo Hornero|titre=La Unión Europea|sous-titre=mecanismos financieros y moneda única|éditeur=Pirámide|collection=Empresa y Gestión Series|année=2000|pages totales=232|pages=232|isbn=978-84-368-1517-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Martucci|titre=L'ordre économique et monétaire de l'Union européenne|volume=45|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|lieu=Bruxelles|année=2015|pages totales=1271|pages=1271|isbn=978-2-8027-4312-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Sébastien|nom1=Le Guil|titre=L'UE moderne|éditeur=Books on Demand|année=2013|pages=144|isbn=978-2-322-02591-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre du|nom1=Bois|titre=Histoire de l'Europe monétaire 1945-2005|sous-titre=Euro qui comme Ulysse...|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Publications de l'Institut de hautes études internationales et du développement de Genève|lieu=Paris|année=2008|pages totales=249|pages=249|isbn=978-2-13-056758-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Pascal|nom1=Kauffmann|titre=L'Union monétaire européenne|éditeur=Presses universitaires de Bordeaux|lieu=Pessac|série=Université Montesquieu Bordeaux IV|année=2008|pages totales=301|pages=301|isbn=978-2-86781-503-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=83jaFt0Iq2MC&printsec=frontcover}} ===== Monnaie commune ===== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Euro]] et [[zone euro]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=David|nom1=Marsh|titre=Der Euro|sous-titre=Die geheime Geschichte der neuen Währung|éditeur=Murmann|année=2009|pages totales=437|pages=440|isbn=978-3-86774-045-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Petra|nom1=Seeker|prénom2=Michael|nom2=Bauer-Emmerichs|titre=Duden der Euro|sous-titre=Lexikon zur Währungsunion|éditeur=Dudenverlag|année=1998|pages=396|isbn=978-3-411-70461-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Miroslav|nom1=Beblavý|prénom2=David|nom2=Cobham|prénom3=L'udovít|nom3=Ódor|titre=The Euro Area and the Financial Crisis|éditeur=Cambridge University Press|année=2011|pages=372|isbn=978-1-139-50363-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2wHbpo-iIzoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ewald|nom1=Nowotny|prénom2=Peter|nom2=Mooslechner|prénom3=Doris|nom3=Ritzberger-Grunwald|titre=The Euro and Economic Stability|sous-titre=Focus on Central, Eastern and South-Eastern Europe|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2010|pages totales=240|pages=240|isbn=978-1-84980-569-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ol_RSpWifTwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marco|nom1=Buti|prénom2=Deroose|nom2=Servaas|prénom3=Gaspar|nom3=Vitor|prénom4=João|nom4=Nogueira Martins|titre=The Euro|sous-titre=The First Decade|éditeur=Cambridge University Press|lieu=Cambridge|année=2010|pages totales=1015|pages=1048|isbn=978-92-79-09842-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Chris|nom1=Mulhearn|titre=The Euro|sous-titre=Its Origins, Development and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2008|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-288-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qSChwhYF92kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages totales=209|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=faTEr5b8H34C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Arestis|prénom2=Andrew|nom2=Brown|prénom3=Malcolm C.|nom3=Sawyer|titre=The Euro|sous-titre=Evolution and Prospects|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=New horizons in environmental economics|année=2001|pages totales=152|pages=152|isbn=978-1-84376-694-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=K9Mco-hTBm0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronald|nom1=Tiersky|titre=Euro-skepticism|sous-titre=A Reader|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2001|pages totales=316|pages=316|isbn=978-0-7425-1054-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GRFVoSlYhEwC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jacques|nom1=Bourrinet|prénom2=Philippe|nom2=Vigneron|titre=Les paradoxes de la zone euro|volume=20|éditeur=Groupe de Boeck|collection=Travaux du CERIC|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=183|pages=183|isbn=978-2-8027-3013-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Victor|nom1=Louis|titre=L'Union européenne et sa monnaie|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Politiques économiques et sociales|lieu=Bruxelles|année=2009|pages totales=328|pages=328|isbn=978-2-8004-1445-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Jacoud|titre=L'Europe monétaire|sous-titre=Zone euro, une monnaie, une pluralité de défis|éditeur=Armand Colin|collection=Circa|année=2006|pages=215|isbn=978-2-200-34582-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Johann-Ewald|nom1=Kraemer|titre=L'Euro|sous-titre=Dans les coulisses de la monnaie unique|éditeur=Éditions des Syrtes|année=2002|pages=92|isbn=978-2-84545-047-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Yann|nom1=Échinard|prénom2=Jean-Pierre|nom2=Allégret|titre=La zone euro et les enjeux de la politique budgétaire|sous-titre=Une monnaie, onze budgets ...|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Débats|année=1999|pages=131|isbn=978-2-7061-0835-8}} :; En portugais * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=A aventura da moeda única europeia|sous-titre=Enredos e dilemas, progressos e desafios|éditeur=mprensa da Universidade de Coimbra|collection=Ensaio de história e de política|année=2017|pages=172|isbn=978-989-2-61354-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jens|nom1=Nordvig|titre=A queda do euro|sous-titre=A reinvençao da eurozona e do futuro do investimen|éditeur=Casa das letras|année=2014|pages=320|isbn=978-972-4-62218-7}} ====== Adoption de l'euro ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Élargissement de la zone euro]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Susan|nom1=Schadler|titre=Euro Adoption in Central and Eastern Europe|sous-titre=Opportunities and Challenges|éditeur=International Monetary Fund|année=2005|pages=209|isbn=978-1-58906-370-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andreas|nom1=Penzkofer|titre=Euro Adoption by Accession Countries : Macroeconomic Aspects of the Economic and Monetary Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages=72|isbn=978-3-638-68113-1}} :; En français * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Chypre de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/503/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =29–31 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0503 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0503&from=FR |extrait = |id =2007/503/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par l'Estonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2010/416/UE |numero celex =32010D0416 |date adoption règlement =13 juillet 2010 |date publication jo =28 juillet 2010 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2011 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?qid=1420397786746&uri=CELEX:32010D0416 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32010D0416&qid=1420397786746&from=FR |extrait = |id =2010/416/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Grèce de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2011 |code naturel =2000/427/CE |numero celex =32000D0427 |date adoption règlement =19 juin 2000 |date publication jo =7 juillet 2000 |page jo =19–21 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2001 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32000D0427 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32000D0427&from=FR |extrait = |id =2000/427/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lettonie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2014 |code naturel =2013/387/UE |numero celex =32013D0387 |date adoption règlement =9 juillet 2013 |date publication jo =18 juillet 2013 |page jo =24–26 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2014 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32013D0387 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32013D0387&from=FR |extrait = |id =2013/387/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Lituanie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2015 |code naturel =2014/509/UE |numero celex =32014D0509 |date adoption règlement =23 juillet 2014 |date publication jo =31 juillet 2014 |page jo =29–32 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2015 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=CELEX:32014D0509 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32014D0509&from=FR |extrait = |id =2014/509/UE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par Malte de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2008 |code naturel =2007/504/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =10 juillet 2007 |date publication jo =18 juillet 2007 |page jo =32–34 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2008 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32007D0504 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32007D0504&from=FR |extrait = |id =2007/504/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovaquie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2009 |code naturel =2008/608/CE |numero celex =32008D0608 |date adoption règlement =8 juillet 2008 |date publication jo =24 juillet 2008 |page jo =24–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2009 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32008D0608 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32008D0608&from=FR |extrait = |id =2008/608/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =conformément à l'article 122, paragraphe 2, du traité, relative à l'adoption, par la Slovénie de la monnaie unique au {{1er}} janvier 2007 |code naturel =2006/495/CE |numero celex =32006D0495 |date adoption règlement =11 juillet 2006 |date publication jo =15 juillet 2006 |page jo =25–27 |date entrée vigueur règlement ={{1er}} janvier 2007 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:32006D0495 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:32006D0495&from=FR |extrait = |id =2006/495/CE }} * {{Droit dérivé (UE) |type acte =décision |origine =Conseil |titre =sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la République de Saint-Marin |code naturel =1999/97/CE |numero celex =32007D0504 |date adoption règlement =31 décembre 1998 |date publication jo =4 février 1999 |page jo =33–34 |date entrée vigueur règlement =31 décembre 1998 |date abrogation règlement = |par = |lien notice biblio =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/NOT/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797 |lien texte =http://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0097&qid=1423339971797&from=FR |extrait = |id =1999/97/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Principauté de Monaco | code naturel = 1999/96/CE | numero celex = 31999D0096 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 31–32 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/ALL/?uri=CELEX:31999D0096 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/96/CE }} * {{Droit dérivé (UE) | type acte = décision | origine = Conseil | titre = sur la position à adopter par la Communauté en ce qui concerne un accord sur les relations monétaires avec la Cité du Vatican | code naturel = 1999/98/CE | numero celex = 31999D0098 | date adoption règlement = 31 décembre 1998 | date publication jo = 4 février 1999 | page jo = 35-36 | date entrée vigueur règlement = 31 décembre 1998 | date abrogation règlement = | par = | lien notice biblio = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/?uri=celex:31999D0098 | lien texte = https://eur-lex.europa.eu/legal-content/FR/TXT/HTML/?uri=CELEX:31999D0096&from=FR | extrait = | id = 1999/98/CE }} ====== Conventions monétaires et législation ====== :; En anglais * {{Ouvrage|id=UNMIK|langue=en|titre=Implementing UNMIK Regulation n° 1999/4 of 2 september 1999 on the currency permitted to be used in Kosovo|éditeur=Unmikonline.org|année=1999|mois=octobre|jour=4|isbn=|lire en ligne=http://www.unmikonline.org/regulations/admdirect/1999/089%20Final%20%20ADE%201999-02.htm|consulté le=30 mai 2010}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Accord monétaire entre l'Union européenne et la principauté d'Andorre|éditeur=|année=2011|mois=juillet|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://ec.europa.eu/economy_finance/euro/world/outside_euro_area/documents/2011-07-06_agreement_fr.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre le gouvernement de la République française et le gouvernement de Son Altesse sérénissime le prince de Monaco|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2002|mois=mai|jour=31|pages=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2002:142:0059:0073:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et la République de Saint-Marin|éditeur=[[Journal officiel de l'Union européenne|JOUE]]|année=2001|mois=juillet|jour=27|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:209:0001:0004:FR:PDF|consulté le=19 mai 2012}} * {{Ouvrage|titre=Convention monétaire entre la République italienne, au nom de la Communauté européenne, et l'État de la Cité du Vatican, représenté par le Saint-Siège|éditeur=|année=2001|mois=octobre|jour=25|pages=4|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2001:299:0001:0004:EN:PDF|consulté le=19 mai 2012}} ===== Système bancaire ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Système européen de banques centrales]].}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jack|nom1=Revell|titre=The Changing Face of European Banks and Securities Market|éditeur=Springer|année=2010|pages=296|isbn=978-1-349-23141-6}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=État des lieux|tome=1|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2013|pages=326|isbn=978-2-916920-57-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Ouvrage|nom1=Collectif|titre=Les systèmes bancaires européens|sous-titre=Nouvelles perspectives|tome=2|éditeur=Association d'économie financière|collection=Revue d'économie financière|année=2014|pages=348|isbn=978-2-916920-60-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix-Banerjee|titre=La France et la Banque centrale européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Politique D'Aujourd'hui|année=1999|pages=356|isbn=978-2-13-049839-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Johannes Albertus|nom1=Winter|titre=Banken en financieringsinstrumenten Europese Unie|éditeur=Kluwer|année=2008|pages=720|isbn=978-90-13-06070-6}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Piotr|nom1=Niczyporuk|prénom2=Aniela|nom2=Talecka|titre=Bankowość Unii Europejskiej|sous-titre=Podstawowe zagadnienia|éditeur=Wydawnictwo Temida 2|année=2010|pages=146|isbn=978-83-89620-92-7}} ==== Politique commerciale ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique commerciale de l'Union européenne|Politique commerciale]] et [[Commerce extérieur de l'Union européenne|commerce extérieur]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Rüb|prénom2=Hans-Wolfgang|nom2=Platzer|titre=Europäisierung der Arbeitsbeziehungen im Dienstleistungssektor|sous-titre=Empirische Befunde, Probleme und Perspektiven eines heterogenen Feldes|volume=170|éditeur=Sigma|collection=Eorschung aus der Hans-Böckler-Stiftung|année=2014|pages=223|isbn=978-3-8360-8770-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabriel|nom1=Siles-Brügge|titre=Constructing European Union Trade Policy|sous-titre=A Global Idea of Europe|éditeur=Springer|collection=International Political Economy Series|année=2014|pages=258|isbn=978-1-137-33166-3}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The European Union and Multilateral Trade Governance|sous-titre=The Politics of the Doha Round|éditeur=Routledge|année=2012|pages=200|isbn=978-1-136-51304-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=Trading Voices|sous-titre=The European Union in International Commercial Negotiations|éditeur=Princeton University Press|année=2005|pages=223|isbn=978-0-691-12115-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dominik|nom1=Lasok|titre=The Trade and Customs Law of the European Union|éditeur=Kluwer Law International|année=1998|pages=470|isbn=978-90-411-0688-9}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Beyla Esther|nom1=Fellous|titre=La nature juridique des accords entre l'Union européenne, le Chili et le Mexique|éditeur=L'Harmattan|collection=Recherches & documents Amérique latine|lieu=Paris|année=2015|pages totales=370|pages=370|isbn=978-2-343-07959-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Meunier|titre=L'Union fait la force|sous-titre=L'Europe dans les négociations commerciales internationales|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2013|pages totales=272|isbn=978-2-7246-8647-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Olivier|nom1=Cattaneo|titre=Quelles ambitions pour la politique commerciale de l'union européenne ?|volume=2|éditeur=Institut Français des Relations Internationales|collection=La stratégie d'influence de l'Union européenne|année=2008|pages totales=98|isbn=978-2-86592-119-5}} * {{Ouvrage|titre=Les politiques commerciales de l'Union européenne et leurs effets économiques|éditeur=OECD Publishing|année=2001|pages totales=148|isbn=978-92-64-28853-9}} :;En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Marcin|nom1=Górski|titre=Wspólna polityka handlowa Unii Europejskiej|sous-titre=Aspekty prawne i instytucjonalne|volume=25|éditeur=Instytut Wydawniczy EuroPrawo|collection=System Prawa Unii Europejskie|année=2012|pages=155|isbn=978-83-7627-076-0}} ==== Politique économique et industrielle ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gert|nom1=Tinggaard Svendsen|titre=The Political Economy of the European Union|sous-titre=Institutions, Policy and Economic Growth|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2003|pages=195|isbn=978-1-78195-709-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Hamilton Williams|titre=European Union Spatial Policy and Planning|éditeur=SAGE|année=1996|pages=304|isbn=978-1-4462-2772-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Eugenio|nom1=Picozza|prénom2=Serena|nom2=Oggianu|titre=Politiche dell'Unione Europea e diritto dell'economia|éditeur=Giappichelli|année=2013|pages=208|isbn=978-88-348-9976-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Patrizio|nom1=Bianchi|titre=Le politiche industriali dell'Unione europea|éditeur=Il mulino|collection=Strumenti. Economia|année=1999|pages=323|isbn=978-88-15-07078-4}} ==== Politique sociale, de santé et du travail ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique sociale de l'Union européenne|Politique sociale]] et [[Politique de santé de l'Union européenne|de santé]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Elliot|nom1=Hofherr|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Europaische Sozialpolitik und die Idee der Selbstregulierung|sous-titre=Echtsgrundlagen, Potentiale und Grenzen eines europaischen Politikfeldes|éditeur=Diplomica Verlag|année=2013|pages=132|isbn=978-3-8428-9607-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hermann|nom1=Ribhegge|titre=Europäische Wirtschafts- und Sozialpolitik|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Berlin ⁸u.a.|année=2011|pages=301|isbn=978-3-642-19191-6}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philip|nom1=Whyman|prénom2=Mark|nom2=Baimbridge|prénom3=Andrew|nom3=Mullen|titre=The Political Economy of the European Social Model|volume=26|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in the European economy|année=2012|pages=398|isbn=978-0-415-47629-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Helen|nom1=Stalford|titre=Children and the European Union|sous-titre=Rights, Welfare and Accountability|éditeur=2012|collection=Modern Studies in European Law|année=2012|pages=278|isbn=978-1-84731-989-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Philipa|nom1=Mladovsky|titre=Health in the European Union|sous-titre=Trends and Analysis|volume=19|éditeur=World Health Organization Regional Office Europe|collection=Observatory studies series|année=2009|pages=164|isbn=978-92-890-4190-4}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Statistical Office of the European Communities|titre=The Social Situation in the European Union|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|année=2007|pages=212|isbn=978-92-79-08932-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Linda|nom1=Hantrais|titre=Social Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2007|pages=304|isbn=978-0-230-01308-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jo|nom1=Shaw|titre=Social Law and Policy in an Evolving European Union|éditeur=Hart Publishing|année=2000|pages=352|isbn=978-1-84113-107-8}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|titre=La protección del medio ambiente urbano en la Unión Europea|éditeur=Universidad del Norte|collection=Jurídica|année=2013|pages=302|isbn=978-958-74-1291-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Miguel Ángel|nom1=Galindo Martín|prénom2=Yolanda Fernández|nom2=Jurado|titre=Política socioeconómica en la Unión Europea|éditeur=Delta Publicaciones|année=2006|pages=423|isbn=978-84-96477-35-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Gilles|nom1=Sintes|titre=La politique sociale de l'Union européenne|volume=16|éditeur=College of Europe Publications Interuniversitaires Europeennes SC|collection=Travail et société|année=1996|pages=395|isbn=978-90-5201-512-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Ciccarelli|prénom2=Pietro|nom2=Gargiulo|titre=La dimensione sociale dell'Unione Europea alla prova della crisi globale|éditeur=FrancoAngeli|année=2012|pages=212|isbn=978-88-568-5922-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Le politiche sociali dell'Unione europea|volume=199|éditeur=FrancoAngeli|collection=Politiche e servizi sociali|année=2005|pages=250|isbn=978-88-464-7185-7}} ==== Politique agricole et de la pêche ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique agricole commune|Politique agricole]] et [[Politique commune de la pêche|politique de la pêche]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=von Urff|titre=Agrarmarkt und Struktur des ländlichen Raumes in der Europäischen Union|éditeur=Verlag Bertelsmann-Stiftung|collection=Die Europäische Union. Politisches System und Politikbereiche|année=2004|pages=202|isbn=978-3-89204-769-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Guido|nom1=Thiemeyer|titre=Vom Pool Vert zur Europäischen Wirtschaftsgemeinschaft|sous-titre=Europäische Integration, Kalter Krieg und die Anfänge der Gemeinsamen Europäischen Agrarpolitik 1950-1957|volume=6|éditeur=Oldenbourg|collection=Hallesche Beitrage Zur Europaischen Aufklarung|année=1999|pages=299|isbn=978-3-486-56427-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Jill|nom1=Wakefield|titre=Reforming the Common Fisheries Policy|éditeur=Edward Elgar Publishing|année=2016|pages=336|isbn=978-1-78536-766-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alessandro|nom1=Sorrentino|prénom2=Roberto|nom2=Henke|titre=The Common Agricultural Policy After the Fischler Reform|sous-titre=National Implementations, Impact Assessment and the Agenda for Future Reforms|éditeur=Routledge|année=2016|pages=544|isbn=978-1-317-03772-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ernesto|nom1=Penas Lado|titre=The Common Fisheries Policy|sous-titre=The Quest for Sustainability|éditeur=John Wiley & Sons|année=2016|pages=392|isbn=978-1-119-08566-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Berkeley|nom1=Hill|titre=Understanding the Common Agricultural Policy|éditeur=Routledge|collection=Earthscan Food and Agriculture|année=2012|pages=352|isbn=978-1-136-53788-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Robin|nom1=Churchill|prénom2=Daniel|titre=The EC Common Fisheries Policy|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Community Law Library Series|année=2010|pages=597|isbn=978-0-19-927584-7|nom2=Owen }} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ronán J.|nom1=Long|prénom2=Peter A.|nom2=Curran|titre=Enforcing the Common Fisheries Policy|éditeur=John Wiley & Sons|année=2008|pages=416|isbn=978-0-470-69824-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Eugénia|nom1=da Condeição-Heldt|titre=The Common Fisheries Policy in the European Union|sous-titre=A Study in Integrative and Distributive Bargaining|éditeur=Routledge|collection=Studies in International Relations|année=2004|pages=152|isbn=978-1-135-93311-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Astrid|nom1=Berg|titre=Implementing and Enforcing European Fisheries Law|sous-titre=The Implementation and the Enforcement of the Common Fisheries Policy in the Netherlands and in the United Kingdom|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=1999|pages=334|isbn=978-90-411-1263-7}} * {{Ouvrage|langue=en|titre=The Common Agricultural Policy of the European Community|sous-titre=Principles and Consequences|éditeur=International Monetary Fund|année=1988|pages=86|isbn=978-1-4552-5933-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Francis G.|nom1=Snyder|titre=Law of the common agricultural policy|éditeur=Sweet & Maxwell|collection=Modern legal studies|année=1985|pages=181|isbn=978-0-421-31880-9}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Thomas|nom1=Højrup|prénom2=Klaus|nom2=Schriewer|titre=La Pesca Europea ante un Cambio Irreversiblevolume=1|éditeur=EDITUM|collection=Estudios Europeos|année=2012|pages=581|isbn=978-84-15463-15-3}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime Lamo|nom1=De Espinosa|titre=La nueva política agraria de la Unión Europea|volume=11|éditeur=Encuentro|collection=Oikos nomos : ensayos para una nueva construcción|année=1998|pages=152|isbn=978-84-7490-466-6}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Luis|nom1=Ortega Sada|titre=La Unión Europea (UE), la Política Agraria Común (PAC), los acuerdos del GATT y la reforma|éditeur=Ministerio de Agricultura, Pesca y Alimentación|année=1996|pages=224|isbn=978-84-491-0228-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Hélène|nom1=Delorme|titre=La politique agricole commune|sous-titre=Anatomie d'une transformation|éditeur=Presses de Sciences po|année=2004|pages=402|isbn=978-2-7246-0904-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Eve|nom1=Fouilleux|titre=La politique agricole commune et ses réformes|sous-titre=Une politique européenne à l'épreuve de la globalisation|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques politiques|année=2003|pages=403|isbn=978-2-7475-4680-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Cathérine|nom1=Flaesch-Mougin|prénom2=Danielle|nom2=Charles-Le Bihan|prénom3=Christian|nom3=Lequesne|titre=La politique européenne de la pêche|sous-titre=Vers un développement durable ?|éditeur=Apogée|année=2003|pages=270|isbn=978-2-84398-132-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Christian|nom1=Lequesne|titre=L'Europe bleue|sous-titre=A quoi sert une politique communautaire de la pêche ?|éditeur=Presses de Sciences Po|année=2001|pages=239|isbn=978-2-7246-0839-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Parlement|nom1=européen|titre=Manuel de la Politique Commune de la Pêche|sous-titre=La contribution du Parlement européen pour la construction de L'Europe bleue|volume=2|éditeur=Office des Publications Officielles des Communautés Européennes|collection=Dossiers d'études et documentation / Parlement europeen, Direction générale des etudes. E-2, Série Agriculture, pêche, forêts|année=1994|pages=424|isbn=978-92-823-0594-2}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Gaetan|nom1=Burgio|prénom2=Simone|nom2=Vieri|titre=La politica agricola comune e la gestione dei disastri ambientali|sous-titre=Il ruolo dell'agricoltura|éditeur=Università La Sapienza|année=2011|pages=167|isbn=978-88-95814-40-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Cristiana|nom1=Fioravanti|titre=Il diritto comunitario della pescavolume=11|éditeur=Wolters Kluwer Italia|collection=Quaderni del Centro di documentazione e studi sulle Comunità europee|année=2007|pages=343|isbn=978-88-13-27268-5}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ettore|nom1=Casadei|prénom2=Giulio|nom2=Sgarbanti|titre=Il nuovo diritto agrario comunitario|sous-titre=Riforma della politica agricola comune, allargamento dell'Unione e Costituzione europea, diritto alimentare e vincoli internazionali|volume=51|éditeur=A. Giuffrè|collection=Pubblicazioni dell'Istituto di diritto agrario internazionale e comparato|année=2005|pages=724|isbn=978-88-14-12176-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Simone|nom1=Vieri|titre=Politica agraria|sous-titre=Comunitaria, nazionale e regionale|éditeur=Edagricole|collection=Azienda agraria|année=2001|pages=317|isbn=978-88-506-0067-0}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Mieczysław|nom1=Adamowicz|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|sous-titre=Uwarunkowania, mechanizmy, efekty|volume=49|éditeur=Wydawnictwo Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego|collection=Polityki Agrarnej i Marketingu|année=2009|pages=396|isbn=978-83-7583-101-6}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Stanisław|nom1=Szumski|titre=Wspólna polityka rolna Unii Europejskiej|éditeur=Wydawnictwa Akademickie i Profesjonalne|collection=Studia Europejskie|année=2007|pages=288|isbn=978-83-60501-21-4}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Zdeněk|nom1=Lukáš|prénom2=Pavel|nom2=Neumann|titre=Společná zemědělská politika EU|sous-titre=Egionální a strukturální politika EU|éditeur=Vysoká škola ekonomická, Fakulta mezinárodních vztahů|année=2000|pages=139|isbn=978-80-245-0064-5}} ==== Politique environnementale et énergétique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique environnementale de l'Union européenne|Politique environnementale]], [[Politique européenne de développement durable|politique de développement durable]] et [[Politique énergétique de l'Union européenne|politique énergétique]].}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuel R.|nom1=Schubert|prénom2=Johannes|nom2=Pollak|prénom3=Maren|nom3=Kreutler|titre=Energy Policy of the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2016|pages=336|isbn=978-1-137-38884-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Camilla|nom2=Adelle|titre=Environmental Policy in the EU|sous-titre=Actors, Institutions and Processes|éditeur=Routledge|année=2013|pages=392|isbn=978-1-84971-468-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Vicki|nom1=Birchfield|prénom2=John|nom2=Duffield|titre=Toward a Common European Union Energy Policy|sous-titre=Problems, Progress, and Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2011|pages=302|isbn=978-0-230-11319-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Jordan|prénom2=Dave|nom2=Huitema|titre=Climate Change Policy in the European Union|sous-titre=Confronting the Dilemmas of Mitigation and Adaptation ?|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages=284|isbn=978-1-139-48602-6}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sophie|nom1=Baziadoly|titre=La politique européenne de l'environnement|éditeur=Primento|collection=Droit(s) et développement durable|année=2014|pages=224|isbn=978-2-8027-4776-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruno|nom1=De Kerckhove|titre=Les programmes d'aide et de financement européens dans le domaine de l'environnement|éditeur=Wolters Kluwer|année=2014|pages=138|isbn=978-90-465-6314-4}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Mirabel|titre=La déréglementation des marchés de l'électricité et du gaz|sous-titre=Les grands enjeux économiques|éditeur=Presses des Mines|collection=Collection Développement durable|lieu=Paris|année=2012|pages totales=180|pages=182|isbn=978-2-911256-85-1}} * {{Ouvrage|titre=Quelle politique de l'énergie pour l'Union européenne ?|sous-titre=Entre les compétences des États et le fonctionnement des marchés, quelle peut être la place d'une politique européenne de l'énergie ?|éditeur=Institut Montaigne|année=2007|pages=109|isbn=|issn=1771-6764}} * {{Ouvrage|prénom1=Ivan Conesa|nom1=Alcolea|prénom2=Mathieu|nom2=Bousquet|titre=L'eau et l'Union européenne|sous-titre=Un guide sur la politique, sa mise en œuvre et ses instruments|éditeur=Ifremer|année=2004|pages=168|isbn=978-2-84433-062-8}} ==== Politique régionale et locale ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Politique régionale de l'Union européenne|Politique régionale]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Stefan|nom1=Fröhlich|titre=Die Europäische Union als globaler Akteur|sous-titre=Eine Einführung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Studienbücher Außenpolitik und Internationale Beziehungen|lieu=Wiesbaden|année=2014|pages=356|isbn=978-3-658-01982-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ivana|nom1=Urbanová|titre=Die Einbeziehung der EU-Beitrittskandidaten in die Regionalpolitik der Europäischen Union unter Berücksichtigung der Euroregionen|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages=144|isbn=978-3-638-71714-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Apolte|titre=Regionale Integration und Osterweiterung der Europäischen Union|éditeur=Lucius & Lucius DE|collection=Schriften zu Ordnungsfragen der Wirtschaft|année=2003|pages=543|isbn=978-3-8282-0278-8|issn=1432-9220}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Michael|nom1=Fliehr|titre=Europäische Struktur und Regionalpolitik|éditeur=GRIN Verlag|année=2003|pages=38|isbn=978-3-638-20194-0}} * {{Ouvrage|langue=de|titre=Europäische Union, europäische Regionalpolitik|volume=35|éditeur=Thomas-Dehler-Institut|collection=Liberales Forum|année=1984|pages=161|isbn=}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Michael|nom1=Baun|prénom2=Dan|nom2=Marek|titre=Cohesion Policy in the European Union|éditeur=Palgrave Macmillan|collection=The European Union Series|année=2014|pages=272|isbn=978-1-137-47192-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Juan R.|nom1=Cuadrado-Roura|prénom2=Marti|nom2=Parellada|titre=Regional Convergence in the European Union|sous-titre=Facts, Prospects and Policies|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Advances in Spatial Science|année=2013|pages=368|isbn=978-3-662-04788-0}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Teresa|nom1=Parejo Navajas|titre=La estrategia territorial europea|sous-titre=La percepción comunitaria del uso del territorio|éditeur=El Instituto Pascual Madoz del Territorio, Urbanismo y Medio Ambiente de la Universidad Carlos III de Madrid y Marcial Pons|année=2004|pages=476|isbn=978-84-9768-148-3}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marjorie|nom1=Jouen|titre=La politique européenne de cohésion|éditeur=La Documentation française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2011|pages totales=188|pages=192|isbn=978-2-11-008330-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Malo|titre=Autonomie locale et Union européenne|éditeur=Groupe de Boeck|année=2010|pages=719|isbn=978-2-8027-2810-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Élissalde|nom1=Bernar|prénom2=Santamaria|nom2=Frédéric|prénom3=Peyralbes|nom3=Aude|titre=Lexique de l'aménagement du territoire européen|éditeur=Lavoisier|année=2008|pages=264|isbn=978-2-7430-1866-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Philippe|nom1=Peuziat|titre=La politique régionale de l'Union européenne|sous-titre=Entre expertise et réforme|éditeur=L'Harmattan|collection=Inter-national Sciences-Po-Strasbourg|année=2004|pages=136|isbn=978-2-7475-7649-9}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Perrin|titre=La politique régionale et la Communauté économique européenne|volume=7|éditeur=Cujas|collection=Cahiers de l'Institut d'études politiques de l'Université des sciences sociales de Grenoble|année=1970|pages=248|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Isabella|nom1=Mozzoni|titre=Geografia della politica di coesione europea|volume=4|éditeur=Aracne|collection=Geografia economico-politica|lieu=Rome|année=2012|pages totales=284|pages=284|isbn=978-88-548-4801-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Francesco|nom1=Mastronardi|prénom2=Giampiero|nom2=Valeriani|titre=La politica di coesione nell'Europa a 27|éditeur=Edizioni Giuridiche Simone|collection=Bussola|année=2006|pages=316|isbn=978-88-244-7542-6|sous-titre=Le risorse comunitarie per il periodo 2007-2013 }} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alessandro|nom1=Rotilio|prénom2=Francesca|nom2=Alfano|prénom3=Sabrina|nom3=Raschella|titre=I fondi strutturali e le politiche del territorio|éditeur=Halley Editrice|année=2006|pages=240|isbn=978-88-7589-097-1}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Bugarani|prénom2=Antonio|nom2=Bonetti|titre=Politiche regionali e fondi strutturali|éditeur=Rubbettino Editore|année=2005|pages=295|isbn=978-88-498-1409-5}} ==== Politique culturelle, éducative et sportive ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique culturelle de l'Union européenne|Politique culturelle]] et [[Politique sportive de l'Union européenne|politique sportive]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|prénom2=Holger|nom2=Lengfeld|titre=Wir, ein europäisches Volk?|sous-titre=Sozialintegration Europas und die Idee der Gleichheit aller europäischen Bürger|éditeur=Springer-Verlag|collection=Neue Bibliothek der Sozialwissenschaften|lieu=Wiesbaden|année=2013|pages=249|isbn=978-3-658-01530-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Gerhards|titre=Kulturelle Unterschiede in der Europäischen Union|sous-titre=Ein Vergleich zwischen Mitgliedsländern, Beitrittskandidaten und der Türkei|éditeur=Springer-Verlag|année=2008|pages=318|isbn=978-3-531-90069-8}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefania|nom1=Baroncelli|prénom2=Roberto|nom2=Farneti|prénom3=Ioan|nom3=Horga|prénom4=Sophie|nom4=Vanhoonacker|titre=Teaching and Learning the European Union|sous-titre=Traditional and Innovative Methods|volume=9|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Innovation and Change in Professional Education|lieu=Dordrecht|année=2013|pages=248|isbn=978-94-007-7043-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=McCormick|prénom2=Jonathan|nom2=Olsen|titre=The European Union|sous-titre=Politics and Policies|éditeur=Westview Press|année=2013|pages=278|isbn=978-0-8133-4899-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Evangelia|nom1=Psychogiopoulou|titre=Integration of Cultural Considerations in European Union Law and Policies|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|année=2008|pages=399|isbn=978-90-04-16239-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Annabelle|nom1=Littoz-Monnet|titre=European Policy Studies : European Union and Culture|sous-titre=Between Economic Regulation and European Cultural Policy|éditeur=Manchester University Press|année=2007|pages=189|isbn=978-1-84779-221-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Guillaume|nom1=Robin|prénom2=Jean-Charles|nom2=Basson|titre=Football, Europe et régulations|éditeur=Presses universitaires Septentrion|collection=Sports et sciences sociales|lieu=Villeneuve-d'Ascq|année=2011|pages totales=247|pages=247|isbn=978-2-7574-0217-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Loup|nom1=Chappelet|titre=L'autonomie du sport en Europe|éditeur=Conseil de l'Europe|collection=Politiques et pratiques sportives|lieu=Strasbourg|année=2010|pages totales=112|pages=112|isbn=978-92-871-6719-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Pervenche|nom1=Beurier|titre=Les politiques européennes de soutien au cinéma|sous-titre=Vers la création d'un espace cinématographique européen|éditeur=Harmattan|année=2004|pages=160|isbn=978-2-7475-6744-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Michel|nom1=De Waele|prénom2=Alexandre|nom2=Hustings|titre=Sport et Union européenne|éditeur=Université de Bruxelles|année=2002|mois=novembre|jour=1|pages=180|isbn=978-2-8004-1265-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Caroline|nom1=Brossat|titre=La culture européenne|sous-titre=Définitions et enjeux|éditeur=Bruylant|année=1999|pages=535|isbn=978-2-8027-1187-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Baubérot|titre=Religion et laïcité dans l'Europe des 12|éditeur=Syros|année=1994|pages=300|isbn=978-2-84146-001-4}} ==== Politique démographique et migratoire ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Démographie]] et [[Politique sur l'immigration au sein de l'Union européenne|politique sur l'immigration]].}} :;En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Marco|nom1=Kaden|titre=Die Migrationspolitik der EU|sous-titre=Notwendigkeit, Anspruch und Realität|éditeur=Diplomarbeit|année=2014|pages=71|isbn=978-3-8366-2945-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Kaschner|prénom2=Elisabeth|nom2=Winter|titre=Vor den Mauern Europas|sous-titre=Asylpolitik in Deutschland und der EU|éditeur=GRIN Verlag|année=2013|pages=281|isbn=978-3-656-51894-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplomarbeit|année=1996|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} :;En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=1|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|pages=558|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Immigration and Asylum Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages=640|isbn=978-0-19-877683-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ivan|nom1=T. Berend|titre=The Contemporary Crisis of the European Union|sous-titre=Prospects for the future|éditeur=Routledge|collection=Routledge Studies in the European Economy|année=2016|pages totales=170|pages=176|isbn=978-1-351-99823-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GXWuDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Francesco|nom1=Cherubini|titre=Asylum Law in the European Union|éditeur=Routledge|collection=Routledge Research in Asylum, Migration and Refugee Law|année=2014|pages=300|isbn=978-1-317-80445-1}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Dirk|nom1=Van der Kaa|titre=European Populations|sous-titre=Unity in Diversity|volume=6|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=European Studies of Population|année=2012|pages=197|isbn=978-94-010-9022-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9}} * {{Ouvrage|langue=en|nom1=Eurostat|titre=Regions of the European Union|sous-titre=A statistical portrait|éditeur=Office for Official Publications of the European Communities|collection=Statistical books : General and regional statistics|lieu=Luxembourg|année=2008|pages totales=52|pages=53|isbn=978-92-79-09804-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Georgia|nom1=Papagianni|titre=Institutional and Policy Dynamics of Eu Migration Law|volume=10|éditeur=Martinus Nijhoff Publishers|collection=Immigration And Asylum Law And Policy in Europe|année=2006|pages=392|isbn=978-90-04-15279-3}} :;En français * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Icard|titre=Les flux migratoires au sein de l'Union européenne|éditeur=Bruylant|année=2017|pages=306|isbn=978-2-8027-6036-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Corinne|nom1=Balleix|titre=La politique migratoire de l'Union européenne|éditeur=La Documentation Française|collection=Réflexe Europe|lieu=Paris|année=2013|pages totales=296|pages=296|isbn=978-2-11-009268-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Virginie|nom1=Guiraudon|titre=Les effets de l'européanisation des politiques d'immigration|éditeur=L'Harmattan|année=2010|pages=250|isbn=978-2-296-44713-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Abdelkhaleq|nom1=Berramdane|prénom2=Jean|nom2=Rossetto|titre=La politique européenne d'immigration|éditeur=Karthala Éditions|collection=Hommes et sociétés|lieu=Paris|année=2009|pages totales=312|pages=312|isbn=978-2-8111-0233-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vvl88CTJnV4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Christine|nom1=Bertrand|titre=L'immigration dans l'Union européenne|sous-titre=Aspects actuels de droit interne et de droit européen|éditeur=L'Harmattan|collection=Questions sociologiques|année=2008|pages totales=340|pages=340|isbn=978-2-296-19612-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_sSQlwaUVEgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union Européenne à l'horizon 2050|volume=6|éditeur=INRA Editions|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Politique linguistique ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Politique linguistique de l'Union européenne|Politique linguistique]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Franz|nom1=Lebsanft|prénom2=Monika|nom2=Wingender|titre=Europäische Charta der Regional : oder Minderheitensprachen|sous-titre=Ein Handbuch zur Sprachpolitik des Europarats |éditeur=[[Walter de Gruyter |De Gruyter]]|année=2012|pages=445|isbn=978-3-11-024083-2}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Abbe|titre=Bibliographie Europäische Sprachwissenschaf|éditeur=Edition Loges|année=2011|pages=103|isbn=978-3-943532-15-9}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rüdiger|nom1=Ahrens|titre=Europäische Sprachenpolitik/European Language Policy | éditeur = [[Universitätsverlag Winter |Universitätsverlag Winter GmbH]] | lieu = [[Heidelberg]] |année=2003|pages=452|isbn=978-3-8253-1456-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gabrielle|nom1=Hogan-Brun|prénom2=Stefan|nom2=Wolff|titre=Minority Languages in Europe|sous-titre=Frameworks, Status, Prospects|éditeur=Palgrave Macmillan|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-0-230-21703-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel « United in Diversity »|éditeur=Europa Law Publishing |année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Máiréad|nom1=Nic Craith|titre=Europe and the Politics of Language|sous-titre=Citizens, Migrants and Outsiders | éditeur = [[Palgrave Macmillan]] | collection = Palgrave Studies in Minority Languages and Communities |année=2005 |pages totales=217 <!-- | pages = --> <!-- 260 ??? --> |isbn=978-1-4039-1833-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Dominik|nom1=Hanf|prénom2=Klaus|nom2=Malacek|prénom3=Elise|nom3=Muir|auteur4=Peter Lang|titre=Langues et construction européenne|éditeur=La Documentation française|collection=Cahiers du Collège d'Europe|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=286|pages=286|isbn=978-90-5201-594-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8G3ClHtpUBwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Claude|nom1=Truchot|titre=Europe, l'enjeu linguistique|éditeur=Documentation française|collection=Études|numéro dans collection=5280|année=2008|pages=153|isbn=|issn=1763-6191}} * {{ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'Enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne |éditeur=Peeters Publishers |volume=92|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain|numéro dans collection=5280|année=1998|pages=401|isbn=978-9-0429-0025-7}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Rachele|nom1=Raus|titre=Multilinguismo e terminologia nell'Unione europea|sous-titre=Problematiche e prospettive|éditeur=U. Hoepli|année=2010|pages totales=210|pages=210|isbn=978-88-203-4487-0}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Marco|nom1=Mezzadri|titre=Integrazione linguistica in Europa|sous-titre=Il quadro comune di riferimento per le lingue|éditeur=UTET università|collection=Le lingue di Babele|année=2006|pages totales=246|pages=246|isbn=978-88-6008-087-5}} === Droit === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Droit de l'Union européenne]].}} [[Fichier:European Parliament, Plenar hall.jpg|vignette|center|upright=3|Le [[Parlement européen]] de [[Strasbourg]], où se tiennent les séances plénières.]] ==== Ouvrages généraux sur le droit ==== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Klamt|titre=Die Europäische Union als streitbare Demokratie|sous-titre=Rechtsvergleichende und europarechtliche Dimensionen einer Idee|volume=79|éditeur=Herbert Utz Verlag|collection=Europäisches und internationales Recht|année=2012|pages totales=501|pages=501|isbn=978-3-8316-4105-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BtX02ZDDm0YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Rudolf|nom1=Streinz|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2012|pages totales=528|pages=528|isbn=978-3-8114-9776-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=s0ggvybs9koC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans-Wolfgang|nom1=Arndt|prénom2=Kristian|nom2=Fischer|prénom3=Thomas|nom3=Fetzer|titre=Europarecht|volume=12|éditeur=Hüthig Jehle Rehm|collection=Jura auf den [Punkt] gebracht|année=2010|pages totales=232|pages=232|isbn=978-3-8114-9634-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_MmjrJWxNHkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ulrich R.|nom1=Haltern|titre=Europarecht und das Politische|volume=136|éditeur=Mohr Siebeck|collection=Jus publicum|année=2005|pages totales=636|pages=636|isbn=978-3-16-148704-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nYLodlzoHIQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alina|nom1=Kaczorowska-Ireland|titre=European Union Law|éditeur=Routledge|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1086|pages=1276|isbn=978-1-317-20007-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wU9DAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases and Materials|éditeur=Oxford University Press|collection=Text, Cases and Materials Series|année=2011|pages totales=1148|pages=1155|isbn=978-0-19-927389-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=q9PU3Gmd5asC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Paul|nom1=Craig|prénom2=Grainne|nom2=De Burca|titre=EU Law|sous-titre=Text, Cases, and Materials|éditeur=Oxford University Press|année=2011|pages totales=1155|pages=1156|isbn=978-0-19-957699-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=nLaNiry3if8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Damian|nom1=Chalmers|titre=European Union Law|sous-titre=Cases and Materials|éditeur=Cambridge University Press|année=2010|pages totales=1150|pages=1150|isbn=978-0-521-12151-4}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Enrique|nom1=Linde Paniagua|prénom2=Mariano|nom2=Bacigalupo|titre=Principios de derecho de la Unión Europea|éditeur=Colex. Editorial Constitucion y Leyes|année=2012|numéro d'édition=6|pages totales=592|pages=592|isbn=978-84-8342-358-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Moreno Molina|prénom2=Luis|nom2=Ortega Álvarez|prénom3=Isabel|nom3=Gallego Córcoles|titre=Derecho comunitario europeo|volume=3|éditeur=Lex Nova|collection=El derecho administrativo en la jurisprudencia|année=2007|pages totales=460|pages=460|isbn=978-84-8406-738-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=SWQU69_AX3IC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Carlos|nom1=Molina del Pozo|titre=Derecho Comunitario|éditeur=Cálamo|année=2004|pages=153|isbn=978-84-95860-27-9}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Félix|nom1=De la Fuente Pascual|titre=Glosario jurídico-político de la Unión Europea|éditeur=Tecnos|année=2002|pages totales=347|pages=347|isbn=978-84-309-3767-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Stéphane|nom1=Leclerc|titre=Droit de l'Union européenne 2017-2018|sous-titre=Sources - Caractères - Contentieux|éditeur=Gualino|collection=Mémentos LMD|année=2017|pages totales=240|pages=240|isbn=978-2-297-06190-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Blumann|titre=Droit matériel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|année=2015|pages=880|isbn=978-2-275-04813-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Marianne|nom1=Dony|titre=Droit de l'Union européenne|volume=2|éditeur=Université de Bruxelles|collection=UB lire|lieu=Bruxelles|année=2014|numéro d'édition=5|pages totales=830|pages=832|isbn=978-2-8004-1555-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Klaus-Dieter|nom1=Borchardt|titre=L'ABC du droit de l'Union européenne|éditeur=Office des publications de l'Union européenne|année=2010|pages=139|isbn=978-92-78-40527-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Terry|nom1=Olson|prénom2=Paul|nom2=Cassia|titre=Le droit international, le droit européen, et la hiérarchie des normes|éditeur=Presse universitaire française|année=2006|mois=mars|numéro d'édition=1|pages=59|isbn=978-2-13-055494-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|titre=La directive européenne|éditeur=Dalloz|collection=Connaissance du droit : Droit public|année=1997|pages totales=127|pages=127|isbn=978-2-247-02647-0}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=M. Calamia|prénom2=Viviana|nom2=Vigiak|titre=Diritto dell'Unione europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=368|pages=368|isbn=978-88-14-16134-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_JDYdrtdcwAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ugo|nom1=Draetta|titre=Elementi di diritto dell'Unione Europea|sous-titre=Parte istituzionale. Ordinamento e struttura dell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2009|pages totales=344|pages=344|isbn=978-88-14-15233-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNN_FQZzi6MC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Massimo|nom1=Fragola|titre=Temi di diritto dell'Unione Europea|volume=21|éditeur=Giuffrè Editore|collection=Università degli studi della Calabria, Dipartimento di scienze giuridiche, Area giuspubblicistica|année=2008|pages totales=133|pages=133|isbn=978-88-14-14331-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=qEu_UsSP1MUC&printsec=frontcover}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawa człowieka w Unii Europejskiej po trktacie Lizbońskim|éditeur=PWP Iuris|collection=Unia Europejska|année=2013|pages totales=269|pages=269|isbn=978-83-89363-71-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kYsyTgD01m4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Prawo Unii Europejskiej|éditeur=PWP Iuris|année=2010|pages totales=208|pages=208|isbn=978-83-89363-74-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xA4PVrxsBJMC&printsec=frontcover}} :; En tchèque * {{Ouvrage|langue=cz|prénom1=Martin|nom1=Janků|titre=Evropská unie|sous-titre=Právní systém evropských společenství|éditeur=Computer Press|année=2002|pages totales=163|pages=163|isbn=978-80-7226-806-1}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Fabian|nom1=Amtenbrink|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=Recht van de Europese Unie|éditeur=Boom Juridische uitgevers|année=2006|pages totales=581|pages=581|isbn=978-90-5454-662-7}} * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Paul Joan George|nom1=Kapteyn|titre=Het recht van de Europese Unie en van de Europese Gemeenschappen|éditeur=Kluwer|année=2003|pages totales=1370|pages=1370|isbn=978-90-268-3415-8}} ==== Droit primaire ==== ===== Traités ===== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités de l'Union européenne|Traités]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hein|nom1=Kötz|titre=Europäisches Vertragsrecht|éditeur=Mohr Siebeck|année=2015|pages totales=549|pages=549|isbn=978-3-16-153767-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KW_EFPvP8dkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Riesenhuber|titre=System und Prinzipien des Europäischen Vertragsrechts|éditeur=Walter de Gruyter|année=2003|pages totales=660|pages=660|isbn=978-3-89949-047-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=OXTzmYEsP9kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Von Bar|titre=Grundregeln des Europäischen Vertragsrechts|sous-titre=Teile I und II|éditeur=Sellier|année=2002|pages totales=570|pages=570|isbn=978-3-935808-01-9}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=F.|nom1=Laursen|titre=Designing the European Union|sous-titre=From Paris to Lisbon|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2012|pages totales=317|pages=317|isbn=978-0-230-36757-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tot2IHM8Yn4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=R. H.|nom1=Van Ooik|prénom2=T. A. J. A.|nom2=Vandamme|titre=European Basic Treaties|sous-titre=Treaty on European Union, Treaty on the Functioning of the EU, Charter of Fundamental Rights of the EU, Treaty of Lisbon|éditeur=Kluwer|année=2010|pages totales=242|pages=242|isbn=978-90-411-3274-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2019|pages totales=46|pages=46|isbn=978-2-297-07493-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Valéry|nom1=Giscard d'Estaing|titre=La Constitution pour l'Europe|éditeur=Albin Michel|année=2015|pages totales=400|pages=400|isbn=978-2-226-33880-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vohtCQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens 2016-2017|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|lieu=Issy-les-Moulineaux|année=2016|pages totales=46|pages=48|isbn=978-2-297-05527-7}} * {{Ouvrage|prénom1=François-Xavier|nom1=Priollaud|prénom2=David|nom2=Siritzky|titre=Les traités européens après le traité de Lisbonne|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|lieu=Paris|année=2010|pages totales=434|pages=43|isbn=978-2-11-008077-6}} * {{Ouvrage|prénom1=Vlad|nom1=Constantinesco|prénom2=Robert|nom2=Kovar|prénom3=Denys|nom3=Simon|titre=Traité sur l'Union Européenne (signé à Maastricht le 7 février 1992)|sous-titre=Commentaire article par article|éditeur=Economica|année=1995|pages=1000|isbn=978-2-7178-2757-6}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Ulrico|nom1=Hoepli|titre=Trattati dell'Unione Europea|éditeur=Hoepli Editore|année=2012|pages totales=143|pages=143|isbn=978-88-203-5536-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=0CtfVmZh5coC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Tizzano|titre=Trattati dell'Unione europea e della Comunità europea|éditeur=Giuffrè|collection=Le fonti del diritto italiano|année=2004|pages totales=1452|pages=1452|isbn=978-88-14-10275-2}} :; En polonais * {{Ouvrage|langue=pl|prénom1=Jarosław|nom1=Sozański|titre=Traktat Lizboński|éditeur=Polskie Wydawnictwo Prawnicze IURIS|année=2010|pages=299|isbn=978-83-89363-73-2}} ====== Traités constitutifs ====== * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne du charbon et de l'acier|éditeur=|année=1951|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11951K/tif/TRAITES_1951_CECA_1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté économique européenne|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957E/tif/11957E.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1957|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11957K/tif/11957K.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1992|mois=mars|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992E/tif/JOC_1992_224__1_FR_0001.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1992|mois=juillet|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11992M/htm/11992M.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=1996|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12006A/12006A.html}} (''version consolidée non officielle'') * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997E/htm/11997E.html#0173010078}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997M/htm/11997M.html#0145010077}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002E/pdf/12002E_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur l'Union européenne|éditeur=|année=2002|mois=décembre|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12002M/pdf/12002M_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|année=2006|mois=décembre|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2006:321E:0001:0331:FR:pdf}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2008|mois=mai|jour=9|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/JOHtml.do?uri=OJ:C:2008:115:SOM:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Versions consolidées du traité sur l'Union européenne et du traité sur le fonctionnement de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Version consolidée du traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:084:0001:0112:FR:PDF}} ====== Traités modificatifs ====== * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les Antilles néerlandaises|éditeur=|année=1964|mois=octobre|jour=1|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1964/150&oj_vol=1&lang=FR&series=JOP&page_first=2413&page_last=2419}} * {{Ouvrage|titre=Protocole n° 36 sur les privilèges et immunités des Communautés européennes|éditeur=|année=1965|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:12006E/PRO/36:FR:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité de fusion|éditeur=|année=1967|mois=juillet|jour=13|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/be427f35-bec6-4872-9afa-e9602d628aea/fr}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions budgétaires|éditeur=|année=1971|mois=janvier|jour=2|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1971/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=12}} * {{Ouvrage|titre=Traité modifiant certaines dispositions financières|éditeur=|année=1977|mois=décembre|jour=31|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1977/359&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=20}} * {{Ouvrage|titre=Protocole sur les statuts de la Banque européenne d'investissement|éditeur=|année=1978|mois=avril|jour=6|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:0247:0259:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur le Groenland|éditeur=|année=1985|mois=février|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eu.nanoq.gl/Emner/EuGl/~/media/3CFEB0BB832A41F89EF4C3C36E35F253.ashx}} * {{Ouvrage|titre=Acte unique européen|éditeur=|année=1987|mois=juin|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/obj/acte_unique_europeen_luxembourg_17_fevrier_et_la_haye_28_fevrier_1986-fr-972ccc77-f4b8-4b24-85b8-e43ce3e754bf.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'Amsterdam|éditeur=|année=1997|mois=novembre|jour=10|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11997D/htm/11997D.html}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Nice|éditeur=|année=2001|mois=mars|jour=10|pages=87|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/12001C/pdf/12001C_FR.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne|éditeur=|lieu=Lisbonne|année=2007|mois=décembre|jour=17|isbn=|issn=1725-2431|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2007:306:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Rectificatifs : Procès-verbal de rectification du traité de Lisbonne modifiant le traité sur l'Union européenne et le traité instituant la Communauté européenne, signé à Lisbonne le 13 décembre 200|éditeur=|année=2009|mois=novembre|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2009:290:FULL:FR:PDF}} ====== Traités d'adhésion ====== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Traités d'adhésion à l'Union européenne|Traités d'adhésion]].}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1972|mois=mars|jour=27|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1972/73&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=NA&page_last=NA}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion du Royaume-Uni, du Danemark et de l'Irlande|éditeur=|année=1973|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1973/2&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=27}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la Grèce|éditeur=|année=1979|mois=novembre|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1979/291&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=185}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Espagne et du Portugal|éditeur=|année=1985|mois=novembre|jour=15|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11985I/tif/JOL_1985_302__1_FR_0005.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1994|mois=août|jour=29|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/fr/treaties/dat/11994N/htm/11994N.html}} * {{Ouvrage|titre=Décision d'adaptation de l'adhésion de l'Autriche, de la Finlande et de la Suède|éditeur=|année=1995|mois=janvier|jour=1|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/EUDOROrder.do?year_no_oj=1995/1&oj_vol=1&lang=FR&series=JOL&page_first=1&page_last=219}} * {{Ouvrage|titre=Adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2003:236:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Appendices des annexes IV, V, VII, VIII, IX, X, XI, XII, XIII et XIV de l'acte relatif aux conditions d'adhésion de la République tchèque, de l'Estonie, de Chypre, de la Lettonie, de la Lituanie, de la Hongrie, de Malte, de la Pologne, de la Slovénie et de la Slovaquie|éditeur=|année=2003|mois=septembre|jour=23|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2003:227E:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Documents concernant l'adhésion de la République de Bulgarie et de la Roumanie à l'Union européenne|éditeur=|année=2005|mois=juin|jour=21|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2005:157:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité d'adhésion de la Croatie à l'Union européenne|éditeur=|année=2012|mois=avril|jour=24|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:L:2012:112:FULL:FR:PDF}} ====== Autres traités ====== * {{Ouvrage|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne|éditeur=|année=2010|mois=mars|jour=30|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2010:083:0389:0403:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Traité établissant une Constitution pour l'Europe|éditeur=|année=2004|mois=décembre|jour=16|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=OJ:C:2004:310:FULL:FR:PDF}} * {{Ouvrage|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen|éditeur=|année=1990|mois=juin|jour=19|isbn=|lire en ligne=http://www.cvce.eu/viewer/-/content/34df2451-3af1-48d1-bd61-132209a4e8e1/fr}} * {{Ouvrage|titre=Acquis de Schengen|éditeur=|année=2000|mois=septembre|jour=22|isbn=|lire en ligne=http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=CELEX:42000A0922%2802%29:fr:HTML}} * {{Ouvrage|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire|éditeur=|année=|pages=25|isbn=|lire en ligne=http://european-council.europa.eu/media/639232/08_-_tscg.fr.12.pdf}} * {{Ouvrage|titre=Traité instituant le mécanisme européen de stabilité|éditeur=|année=|isbn=|lire en ligne=http://www.eurozone.europa.eu/media/582863/06-tesm2.fr12.pdf}} ===== Interprétation des traités ===== :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Antonius|nom1=Opilio|titre=Vertrag über die Europäische Union und der Vertrag zur Gründung der Europäischen Gemeinschaft|sous-titre=In einer synoptischen Gegenüberstellung des Standes dieser Verträge vor 1992, ab 1992, 1997 und 2001|éditeur=Edition Europa Verlag|année=2003|pages totales=429|pages=429|isbn=978-3-901924-06-4|lire en ligne=https://books.google.com/books?id=6GEXY5syygAC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Erhard|nom1=Busek|prénom2=Waldemar|nom2=Hummer|titre=Der Europäische Konvent und sein Ergebnis|sous-titre=Eine Europäische Verfassung : ausgewählte Rechtsfragen samt Dokumentation|éditeur=Böhlau Verlag Wien|année=2004|pages totales=379|pages=379|isbn=978-3-205-77227-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Esdz9DnQElYC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Hermann-Josef|nom1=Blanke|prénom2=Stelio|nom2=Mangiameli|titre=Treaty on European Union (TEU)|sous-titre=A Commentary|éditeur=Springer|année=2013|mois=janvier|pages totales=1821|isbn=978-3-642-31705-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Sander|nom1=Luitwieller|titre=The Black Box of the Nice Treaty Negotiations|sous-titre=The influence of Dutch cabinet|éditeur=Erasmus Universiteit Rotterdam|année=2009|pages=457|isbn=978-90-8559-518-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Thomas|nom1=Köning|prénom2=Simon|nom2=Hug|titre=Policy-making processes and the European Constitution|sous-titre=A comparative study of member states and accession countries|éditeur=ECPR, Routledge|année=2006|pages=272|isbn=978-0-415-38507-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Kirstyn|nom1=Inglis|prénom2=Andrea|nom2=Ott|titre=The Constitution for Europe and an Enlarging Union|sous-titre=Unity in Diversity ?|éditeur=Europa Law Publishing|année=2005|pages totales=306|pages=400|isbn=978-90-76871-38-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Andrew|nom1=Duff|titre=The Treaty of Amsterdam|éditeur=Sweet & Maxwell|année=1997|pages totales=322|pages=322|isbn=978-0-901573-67-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard|nom1=Corbett|titre=The Treaty of Maastricht|sous-titre=From Conception to Ratification : a Comprehensive Reference Guide|éditeur=Longman Group UK|année=1993|pages totales=512|pages=400|isbn=978-0-582-20906-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Armin|nom1=Von Bogdandy|prénom2=Jürgen|nom2=Bast|titre=Principle of European Constitutionnal Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern studies in European law|année=2011|pages=806|isbn=978-1-84113-822-0}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wojciech|nom1=Sadurski|titre=Constitutionalism and the enlargment of Europe|éditeur=Oxford University Press|année=2012|pages totales=234|pages=262|isbn=978-0-19-969678-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=wJCCbu64cVMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gráinne|nom1=De Búrca|prénom2=Joanne|nom2=Scott|titre=Constitutional change in the EU|sous-titre=From uniformity to flexibility|éditeur=Hart Publishing|lieu=Oxford|année=2000|pages totales=372|pages=372|isbn=1-84113-103-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=es9H_7XPJhAC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Claude|nom1=Zarka|titre=Traités européens|sous-titre=Les points clés des traités qui ont rythmé l'histoire de la construction de l'Union européenne|éditeur=Gualino Éditeur|lieu=Paris|année=2015|pages totales=48|pages=50|isbn=978-2-297-04847-7}} * {{Ouvrage|titre=Les traités de Rome, Maastricht, Amsterdam et Nice|sous-titre=Textes comparés|éditeur=La Documentation française|année=2002|mois=mars|jour=1|pages=336|isbn=978-2-11-005116-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Philippe|nom1=Léger|directeur1=Philippe Léger|titre=Commentaire article par article des traités UE et CE|sous-titre=De Rome à Lisbonne|éditeur=Bruylant, Dalloz, Helbing & Lichtenhahn|année=2000|numéro d'édition=2|pages=2272|isbn=978-2-247-08795-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=De Ruyt|titre=L'acte unique européen|éditeur=Université de Bruxelles|collection=Études européennes|année=1989|numéro d'édition=2|pages=389|isbn=978-2-8004-0962-7}} ==== Droit dérivé ==== ===== Droit institutionnel ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Adam|nom1=Lazowski|prénom2=Steven|nom2=Blockmans|titre=Research Handbook on EU Institutional Law|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Research Handbooks in European Law series|année=2016|pages totales=520|pages=520|isbn=978-1-78254-474-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_ICDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Kieran|nom1=Bradley|titre=A Handbook of Eu Institutional Law|éditeur=Hart Publishing|collection=Modern Studies in European Law Series|année=2014|pages totales=388|pages=388|isbn=978-1-84113-247-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Bart|nom1=Driessen|titre=Transparency in EU Institutional Law|sous-titre=A Practitioner's Handbook|éditeur=Cameron May|année=2008|pages totales=323|pages=323|isbn=978-1-905017-72-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=b18ChHBUziAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Molina|nom1=Del Pozo|prénom2=Carlos|nom2=Francisco|titre=Derecho comunitario|éditeur=Cálamo Producciones Editoriales|collection=Manuales Basicos|année=2004|pages=466|isbn=978-84-95860-27-9}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|collection=Cours droit public|année=2015|pages totales=750|pages=750|isbn=978-2-247-15554-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Isabelle|nom1=Bosse-Platière|prénom2=Cécile|nom2=Rapoport|titre=L'État tiers en droit de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Collection droit de l'Union européenne - Colloques|année=2014|pages totales=504|pages=504|isbn=978-2-8027-4630-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rIAOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Dominique|nom3=Ritleng|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Carence, Responsabilité|volume=1|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=390|pages=390|isbn=978-2-7212-1307-5|issn=1954-8516}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Flavien|nom2=Mariatte|prénom3=Rodolphe|nom3=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Annulation, exception d'illégalité|volume=2|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|année=2011|pages=275|isbn=978-2-7212-1413-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Denys|nom1=Simon|prénom2=Christophe|nom2=Soulard|prénom3=Anne|nom3=Rigaux|prénom4=Rodolphe|nom4=Muñoz|titre=Contentieux de l'Union européenne|sous-titre=Renvoi préjudiciel, recours en manquement|volume=3|éditeur=Wolters Kluwer France|collection=Lamy Axe droit|lieu=Rueil-Malmaison|année=2011|pages totales=385|pages=385|isbn=978-2-7212-1433-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Sean|nom1=Van Raepenbusch|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Larcier|collection=Faculté de droit de l'université de Liège|lieu=Bruxelles|année=2011|pages totales=781|pages=781|isbn=978-2-8044-3979-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=LGDJ|lieu=Paris|année=2010|mois=septembre|jour=21|pages totales=1464|pages=1464|isbn=978-2-275-03381-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Paul|nom1=Jacqué|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Dalloz-Sirey|collection=Cours droit public|année=2006|pages=779|isbn=978-2-247-06989-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Joël|nom1=Rideau|titre=Droit institutionnel de l'Union et des Communautés européennes|éditeur=LGDJ|année=2004|pages=1281|isbn=978-2-275-03012-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Boulouis|titre=Droit institutionnel de l'Union européenne|éditeur=Montchrestien|année=1997|pages=407|isbn=978-2-7076-1013-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Louis|nom1=Dubouis|prénom2=Claude|nom2=Gueydan|titre=Grands textes de droit communautaire et de l'Union européenne|éditeur=Dalloz|année=1996|pages=1046|isbn=978-2-247-02078-2}} ===== Jurisprudence ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Anne-Marie|nom1=Slaughter|prénom2=Alec|nom2=Stone Sweet|prénom3=Joseph|nom3=Weiler|titre=The European Court and National Courts : Doctrine & Jurisprudence|sous-titre=Legal Change in its Social Context|éditeur=Bloomsbury Publishing|année=1998|pages=448|isbn=978-1-84731-151-1}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Michaël|nom1=Karpenschif|prénom2=Cyril|nom2=Nourissat|titre=Les grands arrêts de la jurisprudence de l'Union européenne|éditeur=Presses universitaires de France|collection=Thémis. Droité|lieu=Paris|année=2014|pages totales=515|pages=515|isbn=978-2-13-063346-4}} ==== Droit privé ==== ===== Droits de l'homme ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stefano|nom1=Ruggeri|titre=Human Rights in European Criminal Law|sous-titre=New Developments in European Legislation and Case Law after the Lisbon Treaty|éditeur=Springer|lieu=Cham|année=2015|pages totales=317|pages=317|isbn=978-3-319-12042-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TjYLBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Giacomo|nom1=Di Federico|titre=The EU Charter of Fundamental Rights|sous-titre=From Declaration to Binding Instrument|volume=8|éditeur=Springer Science & Business Media|collection=Ius Gentium : Comparative Perspectives on Law and Justice|lieu=Dordrecht/New York|année=2010|pages totales=320|pages=320|isbn=978-94-007-0156-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZBAJwgzdWwEC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Romain|nom1=Tinière|prénom2=Claire|nom2=Vial|titre=Protection des droits fondamentaux dans l'union européenne|sous-titre=Entre évolution et permanence|éditeur=Bruylant|collection=Collection droit de l'Union européenne|année=2015|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-8027-5185-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GHn_CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Johan|nom1=Callewaert|titre=L'adhésion de l'Union européenne à la Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Council of Europe|année=2013|pages totales=109|pages=109|isbn=978-92-871-7841-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NJDjBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Coutron|prénom2=Caroline|nom2=Picheral|titre=Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne et Convention européenne des droits de l'homme|éditeur=Primento|collection=Collection droit de la Convention européenne des droits de l'homme|année=2012|pages totales=172|pages=172|isbn=978-2-8027-3894-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=iXnWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Mercedes|nom1=Candela Soriano|titre=Les droits de l'homme dans les politiques de l'Union européenne|éditeur=Éditions Larcier|collection=Convention européenne|année=2006|pages=283|isbn=978-2-8044-2078-9}} ===== Droit pénal ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Steve|nom1=Peers|titre=EU Justice and Home Affairs Law|sous-titre=EU Criminal Law, Policing, and Civil Law|volume=2|éditeur=Oxford University Press|collection=Oxford European Union Law Library|année=2016|numéro d'édition=4|pages totales=1396|pages=1396|isbn=978-0-19-108267-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kuMmDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samuli|nom1=Miettinen|titre=Criminal Law and Policy in the European Union|volume=3|éditeur=Routledge|collection=Routledge research in European Union law|lieu=Londres|année=2013|pages totales=248|pages=248|isbn=978-0-415-47426-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HTWrzvnZsQQC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Maria|nom1=Fletche|prénom2=William|nom2=C. Gilmore|titre=EU Criminal Law and Justice|éditeur=Edward Elgar Publishing|collection=Elgar European Law Series|année=2010|pages totales=256|pages=256|isbn=978-1-84844-388-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ihRmnVuZUYAC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Beatriz|nom1=Fernández Ogallar|titre=El derecho penal armonizado de la Unión Europea|éditeur=Editorial Dykinson|année=2014|pages totales=436|pages=436|isbn=978-84-9031-897-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=QQfdBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Luis|nom1=Arroyo Zapatero|prénom2=Marta|nom2=Muñoz de Morales Romero|titre=El derecho penal de la Unión Europea|sous-titre=Situación actual y perspectivas de futuro|volume=5|éditeur=Univ de Castilla La Mancha|collection=Marino Barbero Santos|année=2007|pages totales=377|pages=377|isbn=978-84-8427-548-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5ZsH0KypFgcC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Daniel|nom1=Flore|titre=Droit pénal européen|sous-titre=Les enjeux d'une justice pénale européenne|éditeur=Primento|année=2014|pages totales=844|pages=844|isbn=978-2-8044-6837-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6j4VBgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Eliette|nom1=Rubi-Cavagna|titre=L'essentiel du droit pénal de l'Union européenne|éditeur=Gualino éditeur|année=2014|pages totales=144|pages=144|isbn=978-2-297-04346-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Loïc|nom1=Azoulai|prénom2=Laurence|nom2=Burgorgue-Larsen|titre=Le mandat d'arrêt européen|éditeur=Émile Bruylant|année=2006|pages totales=274|pages=274|isbn=978-2-8027-2193-2}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Gert|nom1=Vermeulen|titre=Basisteksten internationaal en Europees Strafrecht|éditeur=Maklu|année=2016|numéro d'édition=9|pages totales=802|pages=802|isbn=978-90-466-0799-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GcusCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} ===== Droit des affaires ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Ariel|nom1=Ezrachi|titre=EU Competition Law|sous-titre=An analytical guide to the leading cases|éditeur=Hart Publishing|année=2012|pages totales=545|pages=545|isbn=978-1-84946-340-9}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wouter|nom1=Devroe|titre=Sourcebook on EU Competition Law|éditeur=Larcier|année=2012|pages=948|isbn=978-2-8044-5401-2}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Manuels|nom1=Larcier|prénom2=Viviane|nom2=De Beaufort|titre=Droit européen des affaires et politiques européennes|éditeur=Éditions Larcier|année=2017|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8044-9654-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HzicDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Grégory|nom1=Godiveaun|prénom2=Stéphane|nom2=Leclerc|titre=Droit du marché intérieur de l'Union européenne|sous-titre=Les libertés de circulation et de concurrence|éditeur=Gualino éditeur|collection=Logiques juridiques|année=2016|pages totales=518|pages=518|isbn=978-2-297-03665-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Khédija|nom1=Ben Dahmen|titre=Interactions du droit international et du droit de l'Union européenne|sous-titre=Un pluralisme juridique rénové en matière de propriété industrielle|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques juridiques|lieu=Paris|année=2013|pages totales=663|pages=670|isbn=978-2-296-99771-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=TfKx4gxcu4AC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gilbert|nom1=Parléani|titre=Droit des affaires de l'Union européenne|éditeur=LexisNexis|lieu=Paris|année=2010|pages totales=583|pages=582|isbn=978-2-7110-1156-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Alfonso|nom1=Mattera|titre=Le marché unique européen|sous-titre=Ses règles, son fonctionnement|éditeur=Jupiter|lieu=Paris|année=1990|pages totales=775|isbn=2-7060-0029-5}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Alberto|nom1=Santa Maria|titre=Diritto commerciale europeo|éditeur=Giuffrè Editore|année=2008|pages totales=737|pages=737|isbn=978-88-14-14301-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=acnfvNYV4rIC&printsec=frontcover}} ===== Droit du travail ===== :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Bertrand|nom1=Favreau|titre=La Charte des droits fondamentaux de l'Union européenne après le Traité de Lisbonne|sous-titre=[actes du colloque tenu le 16 mai 2008 à Luxembourg|éditeur=Groupe de Boeck|lieu=Bruxelles|année=2010|pages totales=382|pages=382|isbn=978-2-8027-2864-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Richevaux|prénom2=Dan Christian|nom2=Top|titre=La protection des droits des travailleurs dans l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=L'esprit économique|année=2008|pages totales=110|pages=110|isbn=978-2-296-19637-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=u64CtgGo9WsC&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Raffaele|nom1=Foglia|prénom2=Roberto|nom2=Cosio|titre=Il diritto del lavoro nell'Unione Europea|éditeur=Giuffrè Editore|année=2011|pages totales=868|pages=868|isbn=978-88-14-15620-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=rNqKILQcH5cC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Franco|nom1=Carinci|prénom2=Alberto|nom2=Pizzoferrato|titre=Diritto del lavoro dell'Unione Europea|éditeur=UTET Giuridica|année=2011|pages totales=1032|pages=1032|isbn=978-88-598-0154-2}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrea|nom1=Di Francesco|titre=Lezioni di diritto privato europeo del lavoro|éditeur=Giuffrè Editore|année=2007|pages totales=265|pages=265|isbn=978-88-14-13402-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ZS6rUX44-pkC&printsec=frontcover}} ===== Droit de l'environnement ===== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Suzanne|nom1=Kingston|titre=European Perspectives on Environmental Law and Governance|éditeur=Routledge|année=2013|pages totales=252|pages=264|isbn=978-1-136-21889-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=_VCQ4T0d0MgC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=J. H.|nom1=Jans|prénom2=Hans|nom2=Vedder|titre=European Environmental Law|sous-titre=After Lisbon|éditeur=Europa Law Publishing|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-90-8952-106-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elli|nom1=Louka|titre=Conflicting Integration|sous-titre=The Environmental Law of the European Union|éditeur=Intersentia|année=2004|pages totales=310|pages=310|isbn=978-90-5095-360-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=B-V1AYXpeYwC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alexandre|nom1=Kiss|prénom2=Dinah|nom2=Shelton|titre=Manual of European Environmental Law|éditeur=Cambridge University Press|année=1997|pages totales=622|pages=622|isbn=978-0-521-59888-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=PhGnpPPK-SYC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Marc|nom1=Clément|titre=Droit européen de l'environnement|sous-titre=Jurisprudence commentée|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=622|pages=622|isbn=978-2-8044-5667-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Sc0aBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Raphaël|nom1=Romi|titre=Droit international et européen de l'environnement|éditeur=Montchrestien|lieu=Paris|année=2013|pages totales=318|pages=318|isbn=978-2-7076-1736-1}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Roberto|nom1=Giuffrida|titre=Diritto europeo dell'ambiente|éditeur=Giappichelli|année=2012|pages totales=332|pages=332|isbn=978-88-348-2723-9}} === Économie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Économie de l'Union européenne|Économie]] et analyse.}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Ernst-Joachim|nom1=Mestmäcker|titre=Wirtschaft und Verfassung in der Europäischen Union|sous-titre=Beiträge zu Recht, Theorie und Politik der europäischen Integration|volume=184|éditeur=Nomos|collection=Wirtschaftsrecht und Wirtschaftspolitik|année=2003|pages=701|isbn=978-3-7890-8159-0}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wolfgang|nom1=Lücke|titre=Europäische Wirtschaft der 90er Jahre|sous-titre=Interdisziplinäre Betrachtungen zum EG-Binnenmarkt|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages=345|isbn=978-3-322-83739-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tobias|nom1=Kollmann|prénom2=Ina|nom2=Kayser|titre=Digitale Strategien in der Europäischen Union|sous-titre=Rahmenbedingungen und Entwicklungsmöglichkeiten|éditeur=Springer-Verlag|lieu=Wiesbaden|année=2011|pages totales=218|pages=218|isbn=978-3-8349-6617-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=5EogBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christian|nom1=Watrin|titre=Recht und Wirtschaft der Europäischen Union|volume=6|éditeur=Walter de Gruyter|collection=Schriften des Rechtszentrums für Europäische und Internationale Zusammenarbeit|année=1998|pages totales=241|pages=241|isbn=978-3-11-015824-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=spKAUv_YuMkC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Beáta|nom1=Farkas|titre=Models of Capitalism in the European Union|sous-titre=Post-crisis Perspectives|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=541|pages=541|isbn=978-1-137-60057-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1tUADQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Charles|nom1=Wyplosz|titre=The Economics of European Integration|éditeur=McGraw-Hill Education|année=2012|pages totales=560|pages=560|isbn=978-0-07-713172-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|titre=European Union Economics|éditeur=Pearson Education|année=2003|pages totales=360|pages=360|isbn=978-0-273-65537-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlGxNfddAqQC&printsec=frontcover}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Eva María|nom1=Buitrago Esquinas|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Ediciones Pirámide|collection=Economía Y Empresa|année=2014|pages totales=432|pages=432|isbn=978-84-368-2840-5}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Donato|nom1=Fernández Navarrete|titre=Fundamentos Económicos de la Unión Europea|éditeur=Paraninfo|année=2007|pages totales=411|pages=411|isbn=978-84-9732-568-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=lEZOqJyC7a0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jaime|nom1=De Pablo Valenciano|titre=Cuestiones prácticas de economía de la Unión Europea|éditeur=Editorial Paraninfo|année=2007|pages totales=184|pages=184|isbn=978-84-9732-537-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WvlImBg3Gg4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Sergio|nom1=A. Berumen|prénom2=Karen|nom2=Arriaza Ibarra|titre=Estructura económica de la Unión Europea|éditeur=ESIC Editorial|collection=Libros Profesionales de Empresa|année=2006|pages totales=379|pages=379|isbn=978-84-7356-462-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=o3dS3u8PqI8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Josep María Jordán|nom1=Galduf|prénom2=Isidro Antuñano|nom2=Maruri|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Biblioteca Civitas Economía y Empresa|collection=Economía|année=2002|pages=611|isbn=978-84-470-1864-2}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Theo|nom1=Hitiris|prénom2=José|nom2=Vallés|titre=Economía de la Unión Europea|éditeur=Pearson Educación|année=1999|pages=395|isbn=978-84-8322-051-1}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=José Antonio|nom1=Nieto Solís|titre=Introducción a la economía de la Comunidad Europea|éditeur=Siglo XXI|année=1990|pages totales=179|pages=179|isbn=978-84-323-0702-7}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Intégration économique et gouvernance européenne depuis les années cinquante|éditeur=L'Harmattan|collection=Cahiers de FARE|lieu=Paris|année=2014|pages totales=259|pages=259|isbn=978-2-343-02093-8}} * {{Ouvrage|prénom1=François|nom1=Crouzet|titre=Histoire de l'economie européenne 1000-2000|éditeur=Albin Michel|année=2014|pages totales=456|pages=456|isbn=978-2-226-22354-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2KY9AwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Christophe|nom1=Defraigne|prénom2=Patricia|nom2=Nouveau|prénom3=Michel|nom3=Aglietta|titre=Introduction à l'économie européenne|éditeur=De Boeck|collection=Ouvertures économiques|année=2013|pages totales=626|pages=632|isbn=978-2-8041-8059-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=WX_KDgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Nicolas|nom1=Dross|titre=Fiches de politiques économiques européennes|éditeur=Ellipses|année=2020|pages totales=246|isbn=978-2-3400-3838-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Annick|nom1=Barthe|titre=Économie de l'Union européenne|éditeur=Économica|lieu=Paris|année=2011|pages totales=440|pages=446|isbn=978-2-7178-6007-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=La Puissance économique de L'Union européenne|éditeur=Ellipses Marketing|année=2004|pages totales=127|isbn=978-2-7298-1965-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Hugo|nom1=Billard|titre=Études économiques de l'OCDE|sous-titre=Zone Euro 2014|éditeur=OECD Publishing|année=2014|pages=92|isbn=978-92-64-20720-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Laurent|nom1=Cohen-Tanugi|titre=Une stratégie européenne pour la mondialisation|sous-titre=EuroMonde 2015|éditeur=Odile Jacob|lieu=Paris|année=2008|pages totales=331|pages=331|isbn=978-2-7381-2181-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Guy|nom1=Raimbault|titre=Comprendre simplement l'Union européenne économique et financière depuis l'introduction de l'euro|sous-titre=Histoire et fonctionnement de l'Union européenne - Europe politique, de la défense et de la sécurité - Réforme des institutions - Elargissement européen - Convention et constitution européenne|éditeur=Presses des Ponts|année=2002|pages totales=378|pages=378|isbn=978-2-85978-359-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=LlJLPJUpra8C&printsec=frontcover}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Andrés Rodríguez|nom1=Pose|titre=L'Unione Europea. Economia, politica e società|volume=39|éditeur=Franco Angeli|collection=Teoria economica, pensiero economico|année=2003|pages totales=240|pages=240|isbn=978-88-464-4534-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Richard E.|nom1=Baldwin|prénom2=Charles|nom2=Wyplosz|titre=L'economia dell'Unione Europea|sous-titre=Storia, istituzioni, mercati e politiche|éditeur=Hoepli|année=2005|pages totales=516|pages=516|isbn=978-88-203-3493-2}} === Démographie === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Démographie de l'Union européenne|Population et société]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Thomas|nom1=Neumann|titre=Migration in der Europäischen Union|sous-titre=Theoretische Erklärungsansätze, empirische Bestandsaufnahme und politische Handlungsmöglichkeiten|éditeur=Diplom.de|année=2001|pages=118|isbn=978-3-8324-3347-5}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Karl|nom1=Eckart|prénom2=Siegfried|nom2=Grundmann|titre=Demographischer Wandel in der europäischen Dimension und Perspektive|volume=52|éditeur=Duncker & Humblot|collection=Schriftenreihe der Gesellschaft für Deutschlandforschung e.V, Gesellschaft für Deutschlandforschung|année=1997|pages=188|isbn=978-3-428-09087-7}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Samantha|nom1=Currie|titre=Migration, Work and Citizenship in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2016|pages totales=266|pages=266|isbn=978-1-317-09624-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=v3wHDAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Wolfgang|nom1=Lutz|prénom2=Rudolf|nom2=Richter|prénom3=Chris|nom3=Wilson|titre=The New Generations of Europeans|sous-titre=Demography and Families in the Enlarged European Union|éditeur=Routledge|année=2010|pages totales=404|pages=404|isbn=978-1-136-53578-9|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=ehtNuuDoF2QC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Gerard|nom1=Hughes|prénom2=Jim|nom2=Stewart|titre=Pensions in the European Union|sous-titre=Adapting to Economic and Social Change|éditeur=Springer Science & Business Media|année=2012|pages=216|isbn=978-1-4615-4527-9}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Migrations et mobilités européennes|éditeur=L'Harmattan|année=2014|pages=164|isbn=978-2-336-33891-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Verluise|titre=Fondamentaux de l'Union européenne|sous-titre=Démographie, économie, géopolitique|éditeur=Ellipses|collection=Référence géopolitique|lieu=Paris|année=2008|pages totales=156|pages=156|isbn=978-2-7298-3800-3|issn=1762-2417}} * {{Ouvrage|prénom1=Alain|nom1=Monnier|titre=Démographie contemporaine de l'Europe|sous-titre=Évolutions, tendances, défis|éditeur=Armand Colin|année=2006|pages totales=416|pages=416|isbn=978-2-200-26055-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6wzDVBCcDGoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Reynaud|titre=Les Retraités dans l'Union européenne|sous-titre=daptation aux évolutions économiques et sociales|éditeur=L'Harmattan|année=1998|pages totales=208|pages=208|isbn=978-2-296-36077-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=AfSvtV5ZKCoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Calot|prénom2=Jean-Claude|nom2=Chesnais|titre=Le vieillissement démographique dans l'Union européenne à l'horizon 2050|sous-titre=Une étude d'impact|volume=6|éditeur=Futuribles international|collection=Travaux et recherches de prospectives|année=1997|pages totales=227|pages=227|isbn=978-2-902940-13-4}} ==== Citoyenneté ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Citoyenneté de l'Union européenne|Citoyenneté]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Daniel|nom1=Thym|prénom2=Tobias|nom2=Klarmann|titre=Unionsbürgerschaft und Migration im aktuellen Europarecht|volume=97|éditeur=Nomos|collection=Schriftenreihe des Arbeitskreises Europäische Integration e. V|année=2017|pages totales=215|pages=215|isbn=978-3-8487-3687-4}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Werner|nom1=Schroeder|prénom2=Walter|nom2=Obwexer|titre=20 Jahre Unionsbürgerschaft|sous-titre=Konzept, Inhalt und Weiterentwicklung des grundlegenden Status der Unionsbürger|éditeur=Nomos|année=2015|pages totales=231|pages=231|isbn=978-3-8487-1734-7}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Christoph|nom1=Schray|titre=Die Unionsbürgerschaft|sous-titre=Echtsprechung und rechtspolitische Bedeutung|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=34|pages=34|isbn=978-3-640-12202-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=sTQ5LYdG05wC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mireille|nom1=Hildebrandt|prénom2=Serge|nom2=Gutwirth|titre=Profiling the European Citizen|sous-titre=Cross-Disciplinary Perspectives|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=New York|année=2008|pages totales=374|pages=374|isbn=978-1-4020-6914-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=gXh9207Zj40C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Willem|nom1=Maas|titre=Creating European Citizens|éditeur=Rowman & Littlefield|collection=Europe today|année=2007|pages=179|isbn=978-0-7425-5485-6}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Antje|nom1=Wiener|titre=European Citizenship Practice|sous-titre=Building Institutions of a Non-State|éditeur=Westview Press|année=1998|pages=343|isbn=978-0-8133-3689-3}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Síofra|nom1=O'Leary|titre=The Evolving Concept of Community Citizenship|éditeur=Kluwer Law International|année=1996|pages=360|isbn=978-90-411-0878-4}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Yasemin|nom1=Soysal|titre=Limits of Citizenship|sous-titre=Migrants and Postnational Membership in Europeéditeur=University of Chicago Press|éditeur=|année=1994|pages totales=244|pages=244|isbn=978-0-226-76842-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=jJP6l1wZmQkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Elizabeth|nom1=Meehan|titre=Citizenship and the European Community|éditeur=Sage|année=1993|pages totales=208|pages=208|isbn=978-0-8039-8429-5}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Diego J.|nom1=Liñán Nogueras|titre=Ciudadanía europea y espacio de libertad, seguridad y justicia|volume=8|éditeur=Aranzadi|collection=Tratado de derecho y políticas de la Unión Europea|année=2016|pages=573|isbn=978-84-9903-942-8}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Mariano|nom1=Torcal|titre=La ciudadanía europea en el siglo XXI|sous-titre=Estudio comparado de sus actitudes, opinión pública y comportamiento políticos|volume=30|éditeur=CIS|collection=Academia|année=2010|pages totales=421|pages=421|isbn=978-84-7476-486-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=w03TkOZqddkC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Jordi|nom1=Borja|titre=La ciudadanía europea|éditeur=Ediciones Península|collection=Atalaya|année=2001|pages=379|isbn=978-84-8307-348-3|numéro dans la collection=67 }} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Cédric|nom1=Cheneviere|prénom2=Geneviève|nom2=Duchenne|titre=Les modes d'expression de la citoyenneté européenne|sous-titre=Actes de la journée d'étude organisée à Louvain-la-Neuve le 19 mars 2010|éditeur=Presses universitaires de Louvain|année=2011|pages totales=174|pages=174|isbn=978-2-87463-266-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=6FbN9KiJVuoC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie José|nom1=Garot|titre=La citoyenneté de l'Union européenne|éditeur=L'Harmattan|collection=Logiques Juridiques|année=2000|pages totales=368|pages=368|isbn=978-2-296-39396-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=h_vpGGh87qQC&printsec=frontcover}} ==== Langues ==== {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Langues officielles de l'Union européenne|Langues officielles]] et [[Langues dans l'Union européenne|langues parlées]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Tatjana|nom1=Böttger|titre=Sprachpolitik und die Europäische Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2009|pages totales=60|pages=60|isbn=978-3-640-41144-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=VedkHo-6OP0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Lucie|nom1=Kimmich|titre=Die Rolle der französischen Sprache in der Europäischen Union|éditeur=GRIN Verlag|année=2007|pages totales=116|pages=116|isbn=978-3-638-87150-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=KyPJAubFiz4C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jörg|nom1=Wit|titre=Wohin steuern die Sprachen Europas ?|sous-titre=Probleme der EU-Sprachpolitik|volume=13|éditeur=Stauffenburg-Verlag|collection=Zeitschrift für Anglistik und Amerikanistik / ZAA studies: ZAA studies|année=2001|numéro d'édition=2|pages totales=476|pages=476|isbn=978-3-86057-742-4}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Emma|nom1=Wagner|titre=Translating for the European Union|éditeur=Routledge|collection=Translation Practices Explained|année=2014|pages totales=160|pages=160|isbn=978-1-317-64185-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=mu9QAwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Bernd|nom1=Kortmann|prénom2=Johan|nom2=Van Der Auwera|titre=The Languages and Linguistics of Europe|sous-titre=A Comprehensive Guide|volume=1|éditeur=Walter de Gruyter|collection=World of linguistics|année=2011|pages totales=911|pages=911|isbn=978-3-11-022025-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Dt_Eg2ehL8kC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Xabier|nom1=Arzoz|titre=Respecting Linguistic Diversity in the European Union|volume=2|éditeur=John Benjamins Publishing|collection=Studies in world language problems|année=2008|pages totales=269|pages=269|isbn=978-90-272-2833-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H2-IPFxpDkEC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard L.|nom1=Creech|titre=Law and Language in the European Union|sous-titre=The Paradox of a Babel "United in Diversity"|éditeur=Europa Law Publishing|année=2007|pages totales=176|pages=176|isbn=978-90-76871-83-7}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Richard B.|nom1=Baldauf|titre=Language Planning and Policy in Europe|sous-titre=The Czech Republic, the European Union and Northern Ireland|éditeur=Multilingual Matters|collection=Language planning and policy|lieu=Clevedon (GB)|année=2005|pages totales=314|pages=314|isbn=978-1-85359-813-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=T2TnL9boqzoC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Tamás|nom1=Szende|titre=Politiques linguistiques, apprentissage des langues et francophonie en Europe centrale et orientale|sous-titre=Les défis de la diversité|éditeur=Archives contemporaines|lieu=Paris|année=2009|pages totales=189|pages=189|isbn=978-2-8130-0003-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=DnYC7zyZK-sC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=José Carlos|nom1=Herreras|titre=L'enseignement des langues étrangères dans les pays de l'Union européenne|volume=92|éditeur=Peeters Publishers|collection=Bibliothèque des Cahiers de l'Institut de linguistique de Louvain, Institut de Linguistique Louvain|année=1998|pages totales=401|pages=401|isbn=978-90-429-0025-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Hj0FOIh5WecC&printsec=frontcover}} ==== Religions ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Religion dans l'Union européenne|Religions]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hartmut|nom1=Behr|prénom2=Mathias|nom2=Hildebrandt|titre=Politik und Religion in der Europäischen Union|sous-titre=Zwischen nationalen Traditionen und Europäisierung|éditeur=Springer-Verlag|collection=Politik und Religion|année=2007|pages totales=493|pages=493|isbn=978-3-531-90517-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=EPjlkRcA4DMC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Brent F.|nom1=Nelsen|prénom2=James L.|nom2=Guth|titre=Religion and the Struggle for European Union|sous-titre=Confessional Culture and the Limits of Integration|éditeur=Georgetown University Press|collection=Religion and Politics series|année=2015|pages totales=384|pages=384|isbn=978-1-62616-071-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Tz64CAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=François|nom1=Foret|titre=Religion and Politics in the European Union|sous-titre=The Secular Canopy|éditeur=Cambridge University Press|collection=Cambridge Studies in Social Theory, Religion and Politics|année=2015|pages=338|isbn=978-1-316-12402-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=4hn1BQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Lucian|nom1=Leuştean|titre=Representing Religion in the European Union|sous-titre=Does God Matter ?|éditeur=Routledge|collection=Routledge studies in religion and politics|année=2012|pages totales=245|pages=245|isbn=978-0-415-68504-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=BGLREmTDztIC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Ronan|nom1=McCrea|titre=Religion et ordre juridique de l'Union européenne|éditeur=Primento|année=2013|pages totales=360|pages=360|isbn=978-2-8027-3904-3|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=2XvWBAAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Brigitte|nom1=Basdevant|titre=L'administration des cultes dans les pays de l'Union européenne|volume=4|éditeur=Isd|collection=Law and religion studies|lieu=Louvain|année=2008|pages totales=278|pages=278|isbn=978-90-429-2017-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Richard|nom1=Friedli|prénom2=Mallory|nom2=Schneuwly Purdie|titre=L'Europe des religions|sous-titre=Éléments d'analyse des champs religieux européens|volume=8|éditeur=Peter Lang|collection=Studia religiosa Helvetica|année=2004|pages totales=256|pages=256|isbn=978-3-03910-091-0|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=HbtuvPS6A_wC&printsec=frontcover}} === Histoire === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Histoire de l'Union européenne|Histoire]] et [[Chronologie de l'Union européenne|chronologie]].}} :; En allemand : * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Jürgen|nom1=Mittag|titre=Kleine Geschichte der Europäischen Union|sous-titre=Von der Europaidee bis zur Gegenwart|éditeur=Aschendorff|année=2008|pages totales=344|pages=344|isbn=978-3-402-00234-6}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Peter|nom1=Hüttenberger|prénom2=Hein|nom2=Hoebink|titre=Geschichte der europäischen Einigungsbewegung und der Europäischen Gemeinschaften|éditeur=Bayerischer Schulbuch-Verlag|année=1981|pages=208|isbn=978-3-7627-6114-3}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Günther|nom1=Heydemann|prénom2=Karel|nom2=Vodička|titre=From Eastern Bloc to European Union|sous-titre=Comparative Processes of Transformation since 1990|volume=22|éditeur=Berghahn Books|collection=Contemporary European History|année=2017|pages totales=416|pages=416|isbn=978-1-78533-318-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=Ec89DQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Alasdair|nom1=Blair|titre=The European Union Since 1945|éditeur=Pearson|année=2010|pages=232|isbn=978-1-4082-3452-5}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=John|nom1=Pinder|titre=The European Union|sous-titre=A Very Short Introduction|éditeur=Oxford University Press|année=2008|pages totales=224|pages=224|isbn=978-0-19-923397-7}} :; En espagnol * {{Ouvrage|langue=es|prénom1=Tony|nom1=Judt|titre=Postguerra Una historia de europa desde 1945|éditeur=Taurus|année=2012|pages totales=920|isbn=978-84-306-1563-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=tNfZCBI_3vUC&printsec=frontcover}} :; En français * {{Ouvrage|titre=Europe|sous-titre=De la construction à l'enlisement|éditeur=Le Monde|lieu=Paris|année=2012|mois=décembre|pages totales=103|pages=103|isbn=978-2-36156-094-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Stephan|nom1=Martens|titre=L'unification allemande et ses conséquences pour l'Europe, 20 ans après|éditeur=Presses universitaires du Septentrion|collection=Histoire et civilisations|lieu=Villeneuve d'Ascq|année=2011|pages totales=143|pages=143|isbn=978-2-7574-0352-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'Union européenne|sous-titre=Fondations, élargissements, avenir|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|lieu=Paris|année=2009|mois=juin|jour=2|pages totales=411|pages=411|isbn=978-2-7011-5250-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation|volume=1|éditeur=Peter Lan|collection=Publications de la Maison de Robert Schuman|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Robert Schuman et les Pères de l'Europe|sous-titre=Cultures politiques et années de formation, Publications de la Maison de Robert Schuman|volume=1|éditeur=Peter Lang|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=361|pages=361|isbn=978-90-5201-423-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=cTW4ZxpKwrMC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=René|nom1=Leboutte|titre=Histoire économique et sociale de la construction européenne|volume=39|éditeur=Peter Lang|collection=Multicultural Europe|lieu=Bruxelles|année=2008|pages totales=711|pages=711|isbn=978-90-5201-371-8|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=NI1DG7phrjYC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Sylvain|nom1=Schirmann|titre=Penser et construire l'Europe (1919-1992)|sous-titre=États et opinions nationales face à la construction européenne|éditeur=Éditions Sedes|année=2007|pages totales=320|pages=320|isbn=978-2-301-00122-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=1Whb4cph98YC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean|nom1=Castarède|titre=50 ans de construction européenne|sous-titre=1957-2007|éditeur=Studyrama|collection=Studyrama perspectives|lieu=Levallois-Perret|année=2007|pages totales=173|pages=173|isbn=978-2-7590-0057-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Bénédicte|nom1=Beauchesne|titre=La construction européenne|sous-titre=De l'Antiquité à nos jours|éditeur=Ellipses|année=2006|pages=255|isbn=978-2-7298-2588-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Patrice|nom1=Rolland|directeur1=Patrice Rolland|titre=L'unité politique de l'Europe, histoire d'une idée|sous-titre=les grands textes|éditeur=Bruylant|collection=Droit de l'Union européenne|année=2006|pages totales=614|pages=614|isbn=978-2-8027-2176-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Luc|nom1=Chabot|titre=Aux origines intellectuelles de l'Union européenne|sous-titre=l'idée d'Europe unie de 1919 à 1939|éditeur=Presses universitaires de Grenoble|collection=Libres cours|année=2005|pages totales=353|pages=353|isbn=978-2-7061-1217-1}} * {{Ouvrage|prénom1=Charles|nom1=Charles|titre=Histoire de l'Union européenne|éditeur=Albin Michel|année=2005|pages totales=402|pages=402|isbn=978-2-226-15865-9}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Les Fondateurs de l'Europe Unie|éditeur=Belin|collection=Belin sup. Histoire|année=2001|pages totales=286|pages=286|isbn=978-2-7011-2962-4}} * {{Ouvrage|prénom1=Marie-Thérèse|nom1=Bitsch|titre=Histoire de la construction européenne de 1945 à nos jours|éditeur=Complexe|année=1999|pages totales=400|pages=360|isbn=978-2-8048-0021-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=H3wYgbUmnF0C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Jean Monnet, l'Eu et les chemins de la paix|éditeur=Peter Lang|collection=Euroclio|année=1999|pages=106|isbn=978-3-906750-87-3}} * {{Ouvrage|prénom1=Pierre|nom1=Gerbet|prénom2=Françoise|nom2=De La Serre|prénom3=Gérard|nom3=Nafilyan|titre=L'Union politique de l'Europe, jalons et textes|éditeur=La Documentation française|année=1998|pages totales=498|pages=498|isbn=978-2-11-003667-4}} * {{Ouvrage|langue originale=it|prénom1=Bino|nom1=Olivi|titre=L'Europe difficile|sous-titre=Histoire politique de la Communauté européenne|éditeur=Gallimard|lieu=Paris|année=1998|pages totales=546|pages=560|isbn=978-2-07-034575-5}} * {{Ouvrage|prénom1=Robert|nom1=Toulemon|titre=La construction européenne|sous-titre=histoire, acquis, perspectives|éditeur=Livre de Poche|année=1994|pages totales=288|pages=288|isbn=978-2-253-06579-1}} :; En italien * {{article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|volume=77|pages=77-91}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Bruno|nom1=Olivi|prénom2=Roberto|nom2=Santaniello|titre=Storia dell'integrazione europea : dalla guerra fredda alla costituzione europea|éditeur=Il Mulino|année=2010|pages totales=361|pages=361|isbn=978-88-15-13764-7}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Giuseppe|nom1=Mammarella|prénom2=Paolo|nom2=Cacace|titre=Storia e politica dell'Unione europea (1926-2001)|éditeur=Laterza|année=2001|pages=361|isbn=978-88-420-6548-7}} :; En lituanien : * {{Ouvrage|langue=lt|prénom1=Klaudijus|nom1=Maniokas|prénom2=Darius|nom2=Žeruolis|titre=Lietuvos kelias į Europos Sąjungą|sous-titre=Europos susivienijimas ir Lietuvos derybos dėl narystės Europos Sąjungoje|éditeur=Eugrimas|lieu=Vilnius|année=2004|pages totales=519|pages=519|isbn=978-9955-50-164-0}} :; En néerlandais : * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Jean-Luc|nom1=Dehaene|lien auteur1=Jean-Luc Dehaene|titre=De Europese uitdaging|sous-titre=Van uitbreiding tot integratie|éditeur=[[Éditions Van Halewyck |Van Halewyck]]|année=2004|jour=237|isbn=978-90-5617-564-1}} :; En portugais : * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=António Martins|nom1=da Silva|titre=História da unificação europeia|sous-titre=A integração comunitária (1945-2010)|éditeur=Imprensa da Universidade de Coimbra|année=2010|pages totales=374|pages=374|isbn=978-989-2-60057-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=hmbj2CkqmO8C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Nuno|nom1=Valério|titre=História da União Europeia|éditeur=Presença Editorial|année=2010|pages totales=211|pages=211|isbn=978-972-2-34300-8}} * {{Ouvrage|langue=pt|prénom1=Rogelio|nom1=Pérez-Bustamante|prénom2=Juan Manuel|nom2=Uruburu Colsa|titre=História da União Europeia|éditeur=Coimbra Editora|année=2004|pages=282|isbn=978-972-3-21291-4|oclc=59011286}} === Géographie === {{Article détaillé|contenu=Articles principaux correspondant : [[Géographie de l'Union européenne|Géographie]] et [[États membres de l'Union européenne|États membres]].}} :; En allemand * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Hans|nom1=Gebhardt|prénom2=Rüdiger|nom2=Glaser|prénom3=Sebastian|nom3=Lentz|titre=Europa, eine Geographie|éditeur=Springer-Verlag|année=2013|pages totales=520|pages=520|isbn=978-3-8274-2720-5|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=8QkJAgAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Wilfried|nom1=Heller|prénom2=Mihaela Narcisa|nom2=Arambașa|titre=Am östlichen Rand der Europäischen Union|sous-titre=Geopolitische, ethnische und nationale sowie ökonomische und soziale Probleme und ihre Folgen für die Grenzraumbevölkerung|volume=28|éditeur=Universitätsverlag Potsdam|collection=Potsdamer geographische Forschungen|année=2009|pages=190|isbn=978-3-940793-97-3|issn=0940-9688}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Martin|nom1=Doskoczynski|titre=Wo beginnt und endet Europa ? Wo Die EU aus Sicht der politischen Geographie|éditeur=GRIN Verlag|année=2008|pages totales=40|pages=40|isbn=978-3-640-11652-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=GoS8Bf0ff04C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Winfried|nom1=Schneider-Deters|prénom2=Peter|nom2=W. Schulze|prénom3=Heinz|nom3=Timmermann|titre=Die Europäische Union, Russland und Eurasien|sous-titre=Die Rückkehr der Geopolitik|éditeur=BWV Verlag|année=2008|pages totales=656|pages=656|isbn=978-3-8305-1466-4|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=CIeJ_qa_528C&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=de|prénom1=Markus|nom1=Lueske|titre=Regionale Disparitäten in der Europäischen Union|sous-titre=Ursachen und Konsequenzen|éditeur=GRIN Verlag|année=2004|pages totales=31|pages=31|isbn=978-3-638-28493-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=msui46MRFqcC&printsec=frontcover}} :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Raphael|nom1=Bossong|prénom2=Helena|nom2=Carrapico|titre=EU Borders and Shifting Internal Security|sous-titre=Technology, Externalization and Accountability|éditeur=Springer|année=2016|pages totales=238|pages=238|isbn=978-3-319-17560-7|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=etGbCwAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Valentina|nom1=Kostadinova|titre=The European Commission and the Transformation of EU Borders|éditeur=Springer|collection=Palgrave Studies in European Union Politics|année=2016|pages totales=234|pages=234|isbn=978-1-137-50490-6|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=vo7JDQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Fiona|nom1=Murray|titre=The European Union and Member State Territories|sous-titre=A New Legal Framework Under the EU Treaties|éditeur=Springer Science & Business Media|lieu=La Haye|année=2012|pages totales=285|pages=305|isbn=978-90-6704-826-2|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=xd-FjhAl3AsC&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Klement|nom1=Tockner|prénom2=Urs|nom2=Uehlinger|prénom3=Christopher T.|nom3=Robinson|titre=Rivers of Europe|éditeur=Academic Press|lieu=Amsterdam/London|année=2009|pages totales=700|isbn=978-0-12-369449-2}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=George|nom1=Walter Hoffman|prénom2=Christopher|nom2=Shane Davies|titre=A Geography of Europe|sous-titre=Problems and Prospects|éditeur=Wiley|année=1983|pages=647|isbn=978-0-471-89708-8}} :; En français * {{Ouvrage|prénom1=Mérienne|nom1=Patrick|titre=Atlas des 28 États de l'Union européenne|sous-titre=Cartes, statistiques et drapeaux|éditeur=Ouest-France|lieu=Rennes|année=2015|pages totales=48|pages=48|isbn=978-2-7373-6812-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Blumann|nom1=Claude|titre=Les frontières de l'Union européenne|éditeur=Primento|collection=Droit de l'Union européenne - Colloques|année=2013|pages totales=304|pages=304|isbn=978-2-8027-4266-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=kXcOBQAAQBAJ&printsec=frontcover}} * {{Ouvrage|prénom1=Vincent|nom1=Adoumié|prénom2=Christian|nom2=Daudel|prénom3=Jean-Michel|nom3=Escarras|titre=Géographie de l'Europe|éditeur=Hachette Éducation|année=2013|pages=288|isbn=978-2-01-140211-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Jean-Dominique|nom1=Giuliani|prénom2=Pascale|nom2=Joannin|auteur3=Fondation Robert Schuman|titre=Atlas permanent de l'Union européenne|éditeur=Éditions Lignes de repères|lieu=Paris|année=2012|pages totales=171|pages=171|isbn=978-2-915752-94-6}} * {{Ouvrage|id=Perspectives on a European Capital|langue=en|prénom1=Pierre|nom1=Laconte|prénom2=Carola|nom2=Hein|titre=Brussels|sous-titre=Perspectives on a European Capital|éditeur=Aliter|lieu=Bruxelles|année=2007|pages totales=127|pages=123|isbn=978-2-9600650-0-8}} * {{Ouvrage|prénom1=Thierry|nom1=Demey|titre=Bruxelles, capitale de l'Europe|éditeur=Badeaux|année=2007|pages=528|isbn=978-2-9600414-2-2}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=Les départements d'outre-mer et le droit de l'Union européenne|éditeur=Documentation française|année=2000|pages totales=488|pages=488|isbn=978-2-11-004600-0}} * {{Ouvrage|prénom1=Bruce|nom1=Millan|titre=Coopération pour l'aménagement du territoire européen|sous-titre=Europe 2000 Plus|éditeur=Commission des Communautés européennes|collection=Travaux de la Commission pour l'Étude des Communautés européennes|année=1994|pages=247|isbn=978-92-826-9100-7}} * {{Ouvrage|prénom1=Emmanuel|nom1=Jos|prénom2=Danielle|nom2=Perrot|titre=L'Outre-mer et l'Europe communautaire|sous-titre=Quelle insertion ? pour quel développement ?|éditeur=Economica|collection=Collectivités territoriales : Série Droit|année=1994|pages=589|isbn=}} :; En italien * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Antonio|nom1=Violante|prénom2=Alessandro|nom2=Vitale|titre=L'Europa alle frontiere dell'Unione|sous-titre=Questioni di geografia storica e di relazioni internazionali delle periferie continentali|volume=74|éditeur=UNICOPLI|collection=Studi e ricerche sul territorio|lieu=Milan|année=2010|pages totales=296|pages=296|isbn=978-88-400-1458-6}} * {{Ouvrage|langue=it|prénom1=Piero|nom1=Bonavero|prénom2=Egidio|nom2=Dansero|prénom3=Alberto|nom3=Vanolo|titre=Geografie dell'Unione europea|sous-titre=Temi, problemi e politiche nella costruzione dello spazio comunitario|éditeur=UTET università|collection=Geografia ambiente territorio|année=2006|pages totales=287|pages=287|isbn=978-88-6008-081-3}} :; En néerlandais * {{Ouvrage|langue=nl|prénom1=Ben|nom1=De Pater|prénom2=Tine|nom2=Béneker|prénom3=Willem|nom3=Buunk|titre=Europa|sous-titre=Ruimtelijke samenhang en verscheidenheid in de Europese Unie|éditeur=Uitgeverij Van Gorcum|année=2004|pages totales=262|pages=262|isbn=978-90-232-4005-1|présentation en ligne=https://books.google.com/books?id=zlFmkb5SU8MC&printsec=frontcover}} == Articles == === Élargissements et intégration === :; En anglais * {{Article|prénom1=David|nom1=Benson|prénom2=Andrew|nom2=Jordan|titre=Exploring the Tool-kit of European Integration Theory : What role for Cooperative Federalism?|périodique=European Integration|volume=33|numéro=1|jour=1-17|mois=janvier|année=2011|issn=1477-2280|doi=10.1080/0736337.2010.526711}} :; En français * {{Article|prénom1=Nicolas|nom1=Stéfanski|titre=Le processus d'adhésion de l'Islande à l'Union européenne|périodique=Courrier hebdomadaire|éditeur=CRISP|volume=2171|numéro=6|année=2013|consulté le=28 septembre 2010|passage=5-46|url=https://www.cairn.info/revue-courrier-hebdomadaire-du-crisp-2013-6-page-5.htm|DOI=10.3917/cris.2171.0005}} * {{Article|prénom1=Dimitrij|nom1=Rupel|titre=Une politique étrangère slovène modifiée pour l'Union européenne|périodique=Revue internationale et stratégique|éditeur=Armand Colin|volume=62|numéro=2|année=2006|pages=31-40|ISSN=1287-1672|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIS_062_0031}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Rognon|titre=Chypre et Malte : Deux États insulaires dans l'Union européenne|périodique=Annales de géographie|éditeur=Armand Colin|volume=644|numéro=4|année=2005|pages=383-398|ISSN=0003-4010|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=AG_644_0383}} * {{Article|prénom1=Jan|nom1=Babetskii|titre=L'adhésion des PECO à l'Union européenne et l'endogénéité des chocs d'offre et de demande|périodique=Économie & prévision|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=163|pages=166|issn=0249-4744|url=http://www.cairn.info/revue-economie-et-prevision-2004-2-page-33.htm}} * {{Article|prénom1=Daniel|nom1=Thomas|titre=Croatie 2003-2004. Un nouveau candidat à l'Union européenne|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est 2004/4|éditeur=La Documentation française|numéro=1044|issn=0590-0239|pages=52-64|mois=juillet|année=2004|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-52.htm}} * {{Article|prénom1=Nadège|nom1=Ragaru|titre=Bulgarie 2003-2004|sous-titre=Embellie économique, amertume à l'égard du pouvoir|périodique=Le Courrier des Pays de l'Est|éditeur=La Documentation française|année=2004|numéro=1044|pages=268|issn=0590-0239|url=http://www.cairn.info/revue-le-courrier-des-pays-de-l-est-2004-4-page-36.htm}} * {{Article|prénom1=Gérard|nom1=Bossuat|titre=Histoire de l'unité européenne et avenir de l'Union|périodique=Matériaux pour l'histoire de notre temps|éditeur=Persée|volume=65|numéro=1|jour=2|mois=août|année=2002|pages=91-97|doi=10.3406/mat.2002.403321|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/mat_0769-3206_2002_num_65_1_403321.pdf}} * {{Article|prénom1=Semih|nom1=Vaner|titre=Chypre et l'Union européenne|url=http://www.persee.fr/web/revues/home/prescript/article/polit_0032-342x_1996_num_61_3_4569|périodique=Politique étrangère|année=1996|volume=61|numéro=3|passage=651-664|issn=1958-8992|doi=10.3406/polit.1996.4569}} * {{Article|prénom1=Frédéric|nom1=Lerais|titre=Élargir l'Union européenne aux pays d'Europe centrale et orientale|périodique=Revue de l'OFCE|éditeur=Persée|volume=57|numéro=1|jour=6|mois=juillet|année=1996|pages=135-180|doi=10.3406/ofce.1996.1424|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/ofce_0751-6614_1996_num_57_1_1424.pdf}} === Politiques menées === :; En français * {{Article|prénom1=Charlotte|nom1=Bué|titre=La politique de développement de l'Union européenne : réformes et européanisation|périodique=Critique internationale|éditeur=Presses de Sciences Po (P.F.N.S.P.)|volume=53|numéro=4|année=2011|pages=83-99|ISSN=1290-7839|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=CRII_053_0083}} * {{Article|prénom1=Pierre|nom1=Du Bois|titre=L'Union européenne et les droits de l'homme|périodique=Relations internationales|éditeur=Presses universitaires de France|volume=132|numéro=4|année=2007|pages=33-39|ISSN=0335-2013|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RI_132_0033}} * {{Article|prénom1=Eberhard|nom1=Rhein|titre=Quelle politique de migration pour l'Union européenne ?|périodique=Outre-Terre|éditeur=Outre-terre|volume=17|numéro=4|année=2006|pages=65-74|ISSN=1636-3671|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=OUTE_017_0065}} * {{Article|prénom1=Robert|nom1=Holcman|url=http://www.robertholcman.net/documents/articles/dimeuropemploi.pdf|titre=La dimension européenne des politiques de l'emploi|périodique=Revue du marché commun et de l'Union européenne|numéro=474|mois=janvier|année=2004}} * {{Article|prénom1=Olivier|nom1=Costa|prénom2=Paul|nom2=Magnette|titre=Idéologie et changement institutionnel dans l'Union européenne. Pourquoi les gouvernements ont-ils constamment renforcé le Parlement européen ?|périodique=Politique européenne|année=2003|passage=49-75}} * {{Article|prénom1=Laure|nom1=Delcour|titre=L'Union européenne : une approche spécifique du développement ?|périodique=Mondes en développement|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=124|numéro=4|année=2003|pages=77-94|ISSN=0302-3052|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=MED_124_0077}} === Notes de doctrine === ==== Droit primaire ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Mark A.|nom1=Pollack|titre=Theorizing the European Union : Realist, Intergovernmentalist and Institutionalist Approaches|éditeur=Temple University|année=2010|mois=juin|jour=9|pages=31|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1622912}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Stephen C.|nom1=Sieberson|titre=The Treaty of Lisbon and its Impact on the European Union's Democratic Deficit|éditeur=Creighton University|année=2007|pages=22|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1628869}} * {{Article|langue=en|prénom1=Filippo|nom1=Fontanelli|titre=The European Union's Charter of Fundamental Rights Two Years Later|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2007831|pages=26|périodique=Perspectives on Federalism|volume=3|numéro=3|année=2011}} * {{Article|langue=en|prénom1=Stian|nom1=Øby Johansen|titre=The European Union's Accession to the ECHR: As Seen from Strasbourg|url=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2142446|pages=151|périodique=University of Oslo Faculty of Law Research Paper|numéro=2012-29|jour=6|mois=septembre|année=2012}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Marek|nom1=Hlavac|titre=Less than a State, More than an International Organization|sous-titre=The Sui Generis Nature of the European Union|éditeur=Harvard Kennedy School|année=2010|mois=décembre|jour=2|pages=16|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1719308}} ==== Droit dérivé ==== :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Arno R.|nom1=Lodder|titre=European Union E-Commerce Directive|sous-titre=Article by Article Comments|éditeur=VU University Amsterdam|année=2007|mois=août|jour=28|pages=27|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1009945}} === Économie === :; En anglais * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Geert|nom1=Bekaert|prénom2=Campbell R.|nom2=Harvey|prénom3=Christian T.|nom3=Lundblad|prénom4=Stephan|nom4=Siegel|titre=The European Union, the Euro, and Equity Market Integration|éditeur=AFA 2012 Chicago Meetings Paper|année=2012|mois=octobre|jour=1|pages=48|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=1573308}} * {{Ouvrage|langue=en|prénom1=Olaf|nom1=Van Vliet|prénom2=Henk|nom2=Nijboer|titre=Flexicurity in the European Union : Flexibility for Outsiders, Security for Insiders|éditeur=Leiden Law School|année=2012|mois=février|jour=1|pages=26|isbn=|lire en ligne=http://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2013295}} :; En français * {{Article|prénom1=Franck|nom1=Petiteville|titre=La coopération économique de l'Union européenne entre globalisation et politisation|périodique=Revue française de science politique|éditeur=Persée|volume=51|numéro=3|jour=1|mois=août|année=2001|pages=431-458|doi=10.3406/rfsp.2001.403638|url texte=http://www.persee.fr/docAsPDF/rfsp_0035-2950_2001_num_51_3_403638.pdf}} === Histoire === :; En français : * {{Article|prénom1=Corinne|nom1=Gobin|titre=De l'Union européenne à ... l'européanisation des mouvements sociaux ?|périodique=Revue internationale de politique comparée|éditeur=De Boeck Supérieur|volume=9|numéro=1|année=2002|pages=119-138|ISSN=1370-0731|url texte=http://www.cairn.info/load_pdf.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119|résumé=http://www.cairn.info/resume.php?ID_ARTICLE=RIPC_091_0119}} :; En italien : * {{Article|langue=it|prénom1=Barbara|nom1=Pisciotta|titre=L'Europa post comunista dal crollo del Muro di Berlino all'integrazione europea|périodique=Rivista di Studi Politici Internazionali|année=2010|numéro=77|pages=77-91}} == Dossiers de presse == {{...}} === Dossiers papier === * {{article|titre=Crise : la zone euro peut-elle imploser ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=287|mois=janvier|année=2010}} * {{article|titre=Tempête sur la zone euro|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=L'Europe malade de la crise|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=278|mois=mars|année=2009}} * {{article|titre=Europe de l'Est : le salut par l'euro ?|périodique=[[Alternatives économiques]]|numéro=281|mois=juin|année=2009}} === Dossiers en ligne === * {{lien web|url=http://europa.eu/newsroom/highlights/special-coverage-list/index_fr.htm|titre=Dossiers spéciaux sur l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.revue-etudes.com/dossier/Union_Europeenne/339|titre=Dossiers sur des questions internationales et de société|site=revue-etudes.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/topics|titre=Dossiers sur l'actualité de l'Union européenne dans le monde|site=presseurop.eu}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/fr/divers/toutes-les-revues-de-presse.html|titre=Revues de presse sur l'actualité de l'Union européenne|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} == Sites internet == === Bibliographies externes === ==== Sites institutionnels ==== * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/100books/fr/index.html|titre=100 ouvrages mémorables sur l'Europe|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/libraries/index_fr.htm|titre=Bibliothèque centrale, documentation relative aux politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://ec.europa.eu/publications/booklets/index_fr.htm|titre=Brochures, présentation des politiques menées par l'Union européenne|site=[[Commission européenne|europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://europa.eu/rapid/search-result.htm?query=18&locale=fr|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Commission européenne|europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr/pressroom/|titre=Communiqués de presse, sujets abordées en séance|site=[[Parlement européen|europarl.europa.eu]]}} * {{lien web|langue=mul|url=http://curia.europa.eu/jcms/jcms/Jo2_11939/bibliographie-courante|titre=Bibliographie, publications juridiques et théorie du droit européen|site=[[Cour de justice de l'Union européenne|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/eurostat/news/news-releases|titre=Communiqués de presse, actualité des études statistiques|site=[[Eurostat|eurostat.ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.europe-en-france.gouv.fr/Espace-presse2/Espace-documentaire|titre=Espace documentaire en France, dossiers destinés au grand public|site=[[Fonds européen de développement économique et régional|europe-en-france.gouv.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.bnf.fr/documents/biblio_ue.pdf|titre=Bibliographie sélective sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites non institutionnels ==== * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/search?q=bibliographie|titre=Bibliographie|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.monde-diplomatique.fr/cahier/europe/a10700|titre=Bibliographie|site=[[Le Monde diplomatique|monde-diplomatique.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.ena.fr/index.php?/fr/recherche/Ressources-documentaires/Bibliographies|titre=Bibliographie|site=[[École nationale d'administration (France)|ena.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.alternatives-economiques.fr/europe---bibliographie_fr_art_910_48064.html|titre=Bibliographie|site=[[Alternatives économiques|alternatives-economiques.fr]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://bibliolivresue.blogspot.fr/|titre=Bibliographie|site=bibliolivresue.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=https://www.mun.ca/ceuep/EU-bib.html|titre=Bibliographie|site=[[Université Memorial de Terre-Neuve|mun.ca]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|langue=en|url=http://www.lib.berkeley.edu/doemoff/govinfo/intl/gov_eugde.html|titre=Bibliographie|site=[[Université de Californie à Berkeley|lib.berkeley.edu]]}} * {{lien web|langue=en|url=http://eucenter.wisc.edu/OMC/open12.html|titre=Bibliographie|site=[[Université du Wisconsin à Madison|eucenter.wisc.edu]]}} * {{lien web|langue=de|url=http://iep-berlin.de/bibliographie-des-iep/|titre=Bibliographie|site=iep-berlin.de}} * {{lien web|langue=de|url=http://www.swp-berlin.org/de/swp-themendossiers/finanz-und-schuldenkrise/weiterfuehrendes-material.html|titre=Bibliographie|site=swp-berlin.org|brisé le = 2024-02-25}} === Sites officiels === {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Institutions de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://europa.eu/index_fr.htm|titre=Portail de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/public/default_fr.htm|titre=Site du Parlement européen|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://consilium.europa.eu/cms3_fo/showPage.asp?lang=FR|titre=Site du Conseil de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|consilium.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://curia.europa.eu/fr/transitpage.htm|titre=Site de la Cour de justice de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|curia.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.int/ecb/html/index.fr.html|titre=Site de la Banque centrale européenne|site=[[Banque centrale européenne|ecb.int]]}} * {{lien web|url=http://www.eesc.europa.eu/?i=portal.fr.home|titre=Site du Comité économique et social européen|site=[[Comité économique et social européen|eesc.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://cor.europa.eu/fr/Pages/home.aspx|titre=Site du Comité des régions|site=[[Comité des régions|cor.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eeas.europa.eu/index_fr.htm|titre=Site du Service européen pour l'action extérieure|site=[[Service européen pour l'action extérieure|eeas.europa.eu]]}} ==== Médias de référence ==== <!--Traités, droit, textes de références, grands discours ... tout ce qui régit les relations européennes.--> :; En anglais * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/world/agreements/default.home.do|titre=Liste exhaustives et textes des traités de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.ecb.europa.eu/pub/convergence/html/index.en.html|titre=Liste des rapports de convergence économique|site=[[Banque centrale européenne|ecb.europa.eu]]}} :; En français * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/transparency/regdoc/registre.cfm|titre=Registre des documents de la Commission européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://eur-lex.europa.eu/fr/index.htm|titre=Base de données du droit européen|site=[[EUR-Lex|eur-lex.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/prelex/apcnet.cfm?CL=fr|titre=Base de données des procédures institutionnelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.wto.org/french/thewto_f/countries_f/european_communities_f.htm|titre=L'Union européenne et l'OMC|site=[[Organisation mondiale du commerce|wto.org]]}} * {{lien web|url=http://www.legifrance.gouv.fr/initRechExpTransposition.do|titre=Transposition des directives européennes en droit français|site=[[Légifrance|legifrance.gouv.fr]]}} * {{lien web|url=http://bnf.libguides.com/europe/|titre=Portail Europe : ressources et sélections de documents sur l'Union européenne|site=[[Bibliothèque nationale de France|bnf.fr]]}} ==== Sites des présidences du Conseil de l'Union européenne ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Présidence du Conseil de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://www.eutrio.be/|titre=Belgique 2010|site=eutrio.be}} * {{lien web|url=http://www.eu2011.hu/|titre=Hongrie 2011|site=eu2011.hu}} * {{lien web|url=http://www.pl2011.eu/|titre=Pologne 2011|site=pl2011.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2012.dk/|titre=Danemark 2012|site=eu2012.dk}} * {{lien web|url=http://www.cy2012.eu/|titre=Chypre 2012|site=cy2012.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.ie/|titre=Irlande 2013|site=eu2013.ie}} * {{lien web|url=http://www.eu2013.lt/|titre=Lituanie 2013|site=eu2013.lt}} * {{lien web|url=http://www.gr2014.eu/|titre=Grèce 2014|site=gr2014.eu}} * {{lien web|url=http://italia2014.eu/|titre=Italie 2014|site=it2014.eu}} * {{lien web|url=https://eu2015.lv|titre=Lettonie 2015|site=lv2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2015lu.eu/|titre=Luxembourg 2015|site=lu2015.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2016.nl/|titre=Pays-Bas 2016|site=eu2016.nl}} * {{lien web|url=https://sk16.eu/|titre=Slovaquie 2016|site=sk16.eu}} * {{lien web|url=http://www.eu2017.mt/|titre=Malte 2017|site=.eu2017.mt}} * {{lien web|url=https://www.eu2017.ee/|titre=Estonie 2017|site=eu2017.ee}} * {{lien web|url=https://eu2018bg.bg/|titre=Bulgarie 2018|site=eu2018bg.bg}} * {{lien web|url=https://www.eu2018.at/|titre=Autriche 2018|site=eu2018.at}} * {{lien web|url=http://www.romania2019.eu/|titre=Roumanie 2019|site=romania2019.eu}} * {{lien web|url=https://eu2019.fi/fr/accueil|titre=Finlande 2019|site=eu2019.fi|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://eu2020.hr/|titre=Grèce 2020|site=eu2020.hr}} * {{lien web|url=https://www.eu2020.de/|titre=Allemagne 2020|site=eu2020.de}} * {{lien web|url=https://www.2021portugal.eu/fr/|titre=Portugal 2021|site=2021portugal.eu}} * {{lien web|url=https://slovenian-presidency.consilium.europa.eu/fr/|titre=Slovénie 2021|site=si2021.eu}} <!--* {{lien web|url=|titre=|site=}}--> ==== Programmes principaux ==== {{Article détaillé|contenu=Article principal correspondant : [[Programmes de l'Union européenne|Programme de l'Union européenne]].}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/climate_action_fr.htm|titre=Agir pour le climat|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/agriculture_fisheries_food_fr.htm|titre=Agriculture, pêche et alimentation|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/news/business/index_fr.htm|titre=Commerce|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/culture_education_youth_fr.htm|titre=Culture, éducation et jeunesse|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/europeaid/index_fr.htm|titre=Développement et coopération, EuropeAid|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/economy_finance_tax_fr.htm|titre=Économie, finances et fiscalité|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/employment_social_rights_fr.htm|titre=Emploi et droits sociaux|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/energy_natural_resources_fr.htm|titre=Énergie et ressources naturelles|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/business_fr.htm|titre=Entreprises|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/environment_consumers_health_fr.htm|titre=Environnement, consommateurs et santé|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/http:/ec.europa.eu/europe2020/index_fr.htm|titre=Europe 2020|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/eu_explained_fr.htm|titre=Fonctionnement de l'Union européenne|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/justice_citizens_rights_fr.htm|titre=Justice et droits des citoyens|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/contracts_grants/index_fr.htm|titre=Marchés publics et financements|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/external_relations_foreign_affairs_fr.htm|titre=Politique étrangère de l'UE|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/cross_cutting_policies_fr.htm|titre=Politiques transversales|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/regions_local_development_fr.htm|titre=Régions et développement local|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/science_technology_fr.htm|titre=Science et technologie|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} * {{lien web|url=http://ec.europa.eu/policies/transport_travel_fr.htm|titre=Transports et voyages|site=[[Europa (portail web)|ec.europa.eu]]}} === Sites d'information === :; En anglais * {{lien web|url=https://www.cia.gov/the-world-factbook/countries/european-union|site=[[World Factbook de la CIA|cia.gov]]|titre=Données du World Fact Book sur l'Union européenne}} * {{lien web|url=http://www.parliament.uk/business/news/european-union/|site=[[Parlement du Royaume-Uni|parliament.uk]]|titre=Actualité du parlement britannique sur les questions européennes}} * {{lien web|url=http://www.citizensinformation.ie/en/government_in_ireland/european_government/european_union.html|site=citizensinformation.ie|titre=Documentation du gouvernement irlandais sur l'UE|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.eia.org.uk/|site=eia.org.uk|titre=Site d'information européenne}} * {{lien web|url=http://www.guardian.co.uk/world/eu|site=[[The Guardian|guardian.co.uk]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} :; En danois * {{lien web|url=http://www.eu-oplysningen.dk/|site=[[EU-oplysningen|eu-oplysningen.dk]]|titre=Accueil du site d'information danois sur l'UE}} :; En français * {{lien web|url=http://www.cvce.eu/|titre=Recherche et documentation sur l'histoire de la construction européenne|site=[[Centre virtuel de la connaissance sur l'Europe|cvce.eu]]}} *[http://bnf.libguides.com/europe « Portail Europe », site de ressources et d'information de la Bibliothèque nationale de France (BnF) sur l'Union européenne] sur [http://bnf.libguides.com/europe bnf.libguides.com/europe] * {{lien web|url=http://www.eui.eu/Research/ArchivesHistoriquesDeUE/Index.aspx|titre=Archives historiques de l'Union européenne|site=[[Institut universitaire européen de Florence|eui.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.touteleurope.eu/|titre=Informations, infographies, dossiers sur l'Union européenne et ses sujets liés|site=[[Toute l'Europe|touteleurope.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.diploweb.com/-Union-europeenne--.html|titre=Union européenne|site=diploweb.com}} * {{lien web|url=http://www.presseurop.eu/fr/|site=[[Presseurop|presseurop.eu]]|titre=Site de presse européenne}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.com/fr|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Actualités et débats européens}} * {{lien web|url=http://www.euractiv.fr/actualites/|site=[[EurActiv|euractiv.com]]|titre=Suivi de l'actualité européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.enpi-info.eu/index.php?lang_id=469|site=[[ENPI Info Centre|enpi-info.eu]]|titre=Centre d'information sur la politique de voisinage européenne|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ipex.eu/IPEXL-WEB/home/home.do?appLng=FR|site=[[InterParliamentary EU information eXchange|ipex.eu]]|titre=La plate-forme d'échange interparlementaire européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.europa.eu/news/fr|site=[[Europa (portail web)|europarl.europa.eu]]|titre=Suivi de l'actualité européenne}} * {{lien web|url=http://www.europarl.fr/view/fr/index.html|site=[[Parlement européen|europarl.fr]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en France}} * {{lien web|url=http://www.europarl.be/view/fr/homepage.html|site=[[Parlement européen|europarl.be]]|titre=Bureau d'information du Parlement européen en Belgique|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=https://www.lemonde.fr/union-europeenne/|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Le Monde|lemonde.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.latribune.fr/actualites/economie/union-europeenne/union-europeenne.html|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[La Tribune (France)|latribune.fr]]}} * {{lien web|url=https://www.courrierinternational.com/dossier/2012/11/22/stop-a-l-austerite|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[Courrier international|courrierinternational.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.france24.com/fr/category/tags-thematiques/union-europeenne|titre=Suivi de l'actualité européenne|site=[[France 24|france24.com]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://lemondedudroit.fr/europe-international.html|titre=Suivi de l'actualité juridique européenne|site=lemondedudroit.fr|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.ccfa.fr/Union-europeenne|titre=Actualité sur les questions des transports au niveau européen|site=[[Comité des constructeurs français d'automobiles|ccfa.fr]]}} * {{lien web|url=http://www.eurotopics.net/fr/home/presseschau/aktuell.html|titre=Revue de presse européenne|site=[[Eurotopics|eurotopics.net]]|brisé le = 2024-02-25}} * {{lien web|url=http://www.voxeurop.eu/fr|titre=Revue de presse européenne|site=[[Presseurop|voxeurop.eu]]}} * {{lien web|url=http://www.leuropecestpassorcier.eu|titre=Site d'information sur l'Union européenne|site=[[C'est pas sorcier|leuropecestpassorcier.eu]]}} * {{lien web|url=https://www.monde-diplomatique.fr/mav/129/A/49829|titre=Glossaire de l'Union européenne|site=[[Le Monde diplomatique|www.monde-diplomatique.fr]]}} :; En suédois * {{lien web|titre=Accueil du site d'information suédois sur l'UE|url=http://eu-upplysningen.se/|site=[[EU-upplysningen|eu-upplysningen]]}} == Sources == {{Références}} == Compléments == {{Autres projets |commons=Category:European Union |commons titre=Médias sur l'Union européenne |commons2=Atlas of the European Union |commons titre2=Atlas de l'Union européenne |wikisource=Catégorie:Union européenne |wikisource titre=Documents sur l'Union européenne |wikinews=Page:Union européenne |wikinews titre=Actualité de l'Union européenne }} === Textes sur Wikisource === <!--Ces textes n'étant pas la documentation officielle, mais des versions sur wikisource, il est mieux de les placer ici.--> ==== Projets de constitution ==== * {{Wikisource|titre=Constitution européenne}} * {{Wikisource|titre=Projet de Traité établissant une Constitution pour l'Europe}} * {{Wikisource|titre=Charte des droits fondamentaux}} ==== Traités ==== * {{Wikisource|titre=Accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention d'application de l'accord de Schengen}} * {{Wikisource|titre=Convention portant révision du traité instituant la Communauté économique européenne en vue de rendre applicable aux Antilles néerlandaises le régime spécial d'association défini dans la quatrième partie de ce traité}} * {{Wikisource|titre=Traité d'Amsterdam}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité instituant la Communauté européenne de l'énergie atomique}} * {{Wikisource|titre=Traité sur la stabilité, la coordination et la gouvernance au sein de l'Union économique et monétaire}} * {{Wikisource|titre=Traité sur le fonctionnement de l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité sur l'Union européenne}} * {{Wikisource|titre=Traité modifiant les traités instituant les communautés européennes en ce qui concerne le Groenland}} ==== Autres ==== * {{Wikisource|titre=Déclaration à l'occasion du cinquantième anniversaire de la signature des Traités de Rome}} * {{Wikisource|titre=Convention européenne de sauvegarde des Droits de l'Homme et des Libertés fondamentales}} === Liens vidéos === * {{Youtube|G4jHRmS1U40|L'Europe, projet sans fin}}, [[Le Dessous des cartes]]. * {{Youtube|c6t10ANgtKQ|L'Europe}}, [[C'est pas sorcier]]. * {{Youtube|Zu0H3jc7kY|Les pays de l'Union européenne}}, [[Toute l'Europe]]. * {{Youtube|kWccRXS4po|L'Union européenne}}, [[Agence France-Presse]]. * {{Youtube|SjFqeRESpZA|L'Europe, 60 ans après le traité de Rome}}, [[Public Sénat]]. [[Kategori:Lis ki gen rapò avèk Inyon ewopeyèn|Bibliografi]] [[Kategori:Bibliyografi sou yon tèritwa|Inyon ewopeyèn]] {{bots|deny=CodexBot}} o273ck0ic1tyjnb6717cohnumzxip01 Modèl:Youtube 10 94016 856527 2024-11-17T01:52:06Z Kitanago 19629 Redireksyon sou [[Modèl:YouTube]] 856527 wikitext text/x-wiki #Redirect[[Modèl:YouTube]]{{Redireksyon modèl}} 8p7gs7ho0k24hogxtjc45ggch9g1kv9 Modèl:Wikisource 10 94017 856528 2024-11-17T01:53:28Z Kitanago 19629 Redireksyon sou [[Modèl:Wikisous]] 856528 wikitext text/x-wiki #Redirect[[Modèl:Wikisous]]{{Redireksyon modèl}} b7g26yxtoylau79j1t3738ymsraobq9 Eta manb OTAN 0 94018 856534 2024-11-17T05:00:15Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/220116324|États membres de l'OTAN]] » 856534 wikitext text/x-wiki [[Fichye:NATO_members_(blue).svg|vignette|300x300px| Kat ki montre diferan peyi manb OTAN yo an 2024.]] [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Atlantik Nò a]] (OTAN) se yon alyans entènasyonal politik ak militè ki konpoze apati mas 2024 ak {{Nowrap|32 Eta manb}} ki soti nan [[Ewòp]] ak [[Amerik dinò|Amerik di Nò]]. Li te kreye pandan siyati [[Trete atlantik Nò|Trete Atlantik Nò a]] (oswa Trete [[Wachintòn|Washington]] ) nan dat 4 avril 1949 pa {{Nowrap|12 manb}} li yo. Objektif prensipal li se « pwoteje libète ak sekirite tout manb li yo pa mwayen politik ak militè » <ref>{{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_68144.htm|title=La finalité de l'OTAN|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref>. Òganizasyon Trete Nò Atlantik gen {{Nowrap|12 peyi}} ( [[Bèljik]], [[Kanada]], [[Dannmak|Denmark]], [[Etazini]], [[Frans|Lafrans]], [[Islann]], [[Itali]], [[Liksanbou (peyi)|Luxembourg]], [[Nòvèj]], [[Peyiba]], [[Pòtigal]], [[Wayòm Ini]] ). Soti nan 18 fevriye 1952 rive 6 me 1955, li te ajoute twa lòt peyi nan manm li yo ( [[Grès|Lagrès]], [[Tiki|Latiki]], ak Almay Lwès ), ak yon katriyèm 30 me 1982 ( [[Espay]] ). Teritwa ansyen Almay de Lès la te vin fè pati Òganizasyon Trete Nò Atlantik pandan [[Reyinifikasyon alman|reyinifikasyon Almay]] nan 3 octobre 1990, depi nan inifikasyon sa a nan de eta Alman yo ke nan Lwès la absòbe sa ki nan Lès la. Apre fen Gè Fwad la, {{Nowrap|14 nouvo}} peyi manb te rantre (ki gen ladan {{Nowrap|7 ansyen}} manb Pak Warsaw, {{Nowrap|3 ansyen}} repiblik Sovyetik Sovyetik ak kat ansyen repiblik yougoslavi ) soti 12 mas 1999 pou rive 27 mas 2020. [[Fenlann]] ak [[Syèd]] pral rantre nan Òganizasyon Trete Nò Atlantik nan avril 2023 ak mas 2024, respektivman. Nan {{Unité|32 manb}} alyans lan, de yo sitiye nan [[Amerik dinò|Amerik di Nò]], pandan y ap 30 yo nan [[Ewòp]], byenke [[Tiki|Latiki]] ka konsidere kòm yon pati nan Lwès Azi. == Referans == {{Referans}} [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] mqrh77mr4wihhfm6nvdq0m37zsrdpk6 856535 856534 2024-11-17T05:02:57Z Kitanago 19629 Li kreye pa tradui paj « [[:fr:Special:Redirect/revision/220116324|États membres de l'OTAN]] » 856535 wikitext text/x-wiki {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Localisation sur la carte ! scope="col" |Pays ! scope="col" |Capitale ! scope="col" |Date d'admission<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Population{{quand}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichier:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albanie}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Date|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Allemagne}} |[[Bèlen|Berlin]] | style="text-align:right" |{{date|6 mai 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Belgique}} |Bruxelles | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Bulgarie}} |[[Sofia]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Canada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Croatie}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{date|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Danemark}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espagne}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{date|30 mai 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estonie}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{États-Unis}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finlande}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{date|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{France}} |[[Pari|Paris]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grèce}} |[[Atèn|Athènes]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Hongrie}} |[[Boudapès|Budapest]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Islande}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Italie}} |[[Wòm (Itali)|Rome]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lettonie}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lituanie}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Luxembourg}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Macédoine du Nord}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{date|27 mars 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Monténégro}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{date|5 juin 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Norvège}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pays-Bas}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pologne}} |[[Vasovi|Varsovie]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbonne]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Roumanie}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovaquie}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovénie}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Suède}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{date|7 mars 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Royaume-Uni}} |[[Lonn|Londres]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tchéquie}} |[[Prag|Prague]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Turquie}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}82 482 383 |} {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Localisation sur la carte ! scope="col" |Pays ! scope="col" |Capitale ! scope="col" |Date d'admission<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Population{{quand}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichier:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albanie}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Date|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Allemagne}} |[[Bèlen|Berlin]] | style="text-align:right" |{{date|6 mai 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Belgique}} |Bruxelles | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Bulgarie}} |[[Sofia]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Canada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Croatie}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{date|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Danemark}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espagne}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{date|30 mai 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estonie}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{États-Unis}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finlande}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{date|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{France}} |[[Pari|Paris]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grèce}} |[[Atèn|Athènes]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Hongrie}} |[[Boudapès|Budapest]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Islande}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Italie}} |[[Wòm (Itali)|Rome]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lettonie}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lituanie}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Luxembourg}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Macédoine du Nord}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{date|27 mars 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Monténégro}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{date|5 juin 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Norvège}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pays-Bas}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pologne}} |[[Vasovi|Varsovie]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbonne]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Roumanie}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovaquie}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovénie}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Suède}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{date|7 mars 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Royaume-Uni}} |[[Lonn|Londres]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tchéquie}} |[[Prag|Prague]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Turquie}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}82 482 383 |} [[Fichye:NATO_members_(blue).svg|vignette|300x300px| Kat ki montre diferan peyi manb OTAN yo an 2024.]] [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Atlantik Nò a]] (OTAN) se yon alyans entènasyonal politik ak militè ki konpoze apati mas 2024 ak {{Nowrap|32 Eta manb}} ki soti nan [[Ewòp]] ak [[Amerik dinò|Amerik di Nò]]. Li te kreye pandan siyati [[Trete atlantik Nò|Trete Atlantik Nò a]] (oswa Trete [[Wachintòn|Washington]] ) nan dat 4 avril 1949 pa {{Nowrap|12 manb}} li yo. Objektif prensipal li se « pwoteje libète ak sekirite tout manb li yo pa mwayen politik ak militè » <ref>{{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_68144.htm|title=La finalité de l'OTAN|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref>. Òganizasyon Trete Nò Atlantik gen {{Nowrap|12 peyi}} ( [[Bèljik]], [[Kanada]], [[Dannmak|Denmark]], [[Etazini]], [[Frans|Lafrans]], [[Islann]], [[Itali]], [[Liksanbou (peyi)|Luxembourg]], [[Nòvèj]], [[Peyiba]], [[Pòtigal]], [[Wayòm Ini]] ). Soti nan 18 fevriye 1952 rive 6 me 1955, li te ajoute twa lòt peyi nan manm li yo ( [[Grès|Lagrès]], [[Tiki|Latiki]], ak Almay Lwès ), ak yon katriyèm 30 me 1982 ( [[Espay]] ). Teritwa ansyen Almay de Lès la te vin fè pati Òganizasyon Trete Nò Atlantik pandan [[Reyinifikasyon alman|reyinifikasyon Almay]] nan 3 octobre 1990, depi nan inifikasyon sa a nan de eta Alman yo ke nan Lwès la absòbe sa ki nan Lès la. Apre fen Gè Fwad la, {{Nowrap|14 nouvo}} peyi manb te rantre (ki gen ladan {{Nowrap|7 ansyen}} manb Pak Warsaw, {{Nowrap|3 ansyen}} repiblik Sovyetik Sovyetik ak kat ansyen repiblik yougoslavi ) soti 12 mas 1999 pou rive 27 mas 2020. [[Fenlann]] ak [[Syèd]] pral rantre nan Òganizasyon Trete Nò Atlantik nan avril 2023 ak mas 2024, respektivman. Nan {{Unité|32 manb}} alyans lan, de yo sitiye nan [[Amerik dinò|Amerik di Nò]], pandan y ap 30 yo nan [[Ewòp]], byenke [[Tiki|Latiki]] ka konsidere kòm yon pati nan Lwès Azi. {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Localisation sur la carte ! scope="col" |Pays ! scope="col" |Capitale ! scope="col" |Date d'admission<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Population{{quand}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichier:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albanie}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Date|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Allemagne}} |[[Bèlen|Berlin]] | style="text-align:right" |{{date|6 mai 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Belgique}} |Bruxelles | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Bulgarie}} |[[Sofia]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Canada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Croatie}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{date|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Danemark}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espagne}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{date|30 mai 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estonie}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{États-Unis}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finlande}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{date|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{France}} |[[Pari|Paris]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grèce}} |[[Atèn|Athènes]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Hongrie}} |[[Boudapès|Budapest]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Islande}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Italie}} |[[Wòm (Itali)|Rome]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lettonie}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lituanie}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Luxembourg}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Macédoine du Nord}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{date|27 mars 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Monténégro}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{date|5 juin 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Norvège}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pays-Bas}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pologne}} |[[Vasovi|Varsovie]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbonne]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Roumanie}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovaquie}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovénie}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Suède}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{date|7 mars 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Royaume-Uni}} |[[Lonn|Londres]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tchéquie}} |[[Prag|Prague]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Turquie}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}82 482 383 |} == Referans == {{Referans}} [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] 1mmn457wsm71564gp544d4ztmevwrj2 856536 856535 2024-11-17T05:03:39Z Kitanago 19629 856536 wikitext text/x-wiki [[Fichye:NATO_members_(blue).svg|vignette|300x300px| Kat ki montre diferan peyi manb OTAN yo an 2024.]] [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Atlantik Nò a]] (OTAN) se yon alyans entènasyonal politik ak militè ki konpoze apati mas 2024 ak {{Nowrap|32 Eta manb}} ki soti nan [[Ewòp]] ak [[Amerik dinò|Amerik di Nò]]. Li te kreye pandan siyati [[Trete atlantik Nò|Trete Atlantik Nò a]] (oswa Trete [[Wachintòn|Washington]] ) nan dat 4 avril 1949 pa {{Nowrap|12 manb}} li yo. Objektif prensipal li se « pwoteje libète ak sekirite tout manb li yo pa mwayen politik ak militè » <ref>{{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_68144.htm|title=La finalité de l'OTAN|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref>. Òganizasyon Trete Nò Atlantik gen {{Nowrap|12 peyi}} ( [[Bèljik]], [[Kanada]], [[Dannmak|Denmark]], [[Etazini]], [[Frans|Lafrans]], [[Islann]], [[Itali]], [[Liksanbou (peyi)|Luxembourg]], [[Nòvèj]], [[Peyiba]], [[Pòtigal]], [[Wayòm Ini]] ). Soti nan 18 fevriye 1952 rive 6 me 1955, li te ajoute twa lòt peyi nan manm li yo ( [[Grès|Lagrès]], [[Tiki|Latiki]], ak Almay Lwès ), ak yon katriyèm 30 me 1982 ( [[Espay]] ). Teritwa ansyen Almay de Lès la te vin fè pati Òganizasyon Trete Nò Atlantik pandan [[Reyinifikasyon alman|reyinifikasyon Almay]] nan 3 octobre 1990, depi nan inifikasyon sa a nan de eta Alman yo ke nan Lwès la absòbe sa ki nan Lès la. Apre fen Gè Fwad la, {{Nowrap|14 nouvo}} peyi manb te rantre (ki gen ladan {{Nowrap|7 ansyen}} manb Pak Warsaw, {{Nowrap|3 ansyen}} repiblik Sovyetik Sovyetik ak kat ansyen repiblik yougoslavi ) soti 12 mas 1999 pou rive 27 mas 2020. [[Fenlann]] ak [[Syèd]] pral rantre nan Òganizasyon Trete Nò Atlantik nan avril 2023 ak mas 2024, respektivman. Nan {{Unité|32 manb}} alyans lan, de yo sitiye nan [[Amerik dinò|Amerik di Nò]], pandan y ap 30 yo nan [[Ewòp]], byenke [[Tiki|Latiki]] ka konsidere kòm yon pati nan Lwès Azi. {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Localisation sur la carte ! scope="col" |Pays ! scope="col" |Capitale ! scope="col" |Date d'admission<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Population{{quand}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichier:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albanie}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Date|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Allemagne}} |[[Bèlen|Berlin]] | style="text-align:right" |{{date|6 mai 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Belgique}} |Bruxelles | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Bulgarie}} |[[Sofia]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Canada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Croatie}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{date|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Danemark}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espagne}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{date|30 mai 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estonie}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{États-Unis}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finlande}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{date|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{France}} |[[Pari|Paris]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grèce}} |[[Atèn|Athènes]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Hongrie}} |[[Boudapès|Budapest]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Islande}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Italie}} |[[Wòm (Itali)|Rome]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lettonie}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lituanie}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Luxembourg}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Macédoine du Nord}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{date|27 mars 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Monténégro}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{date|5 juin 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Norvège}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pays-Bas}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pologne}} |[[Vasovi|Varsovie]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbonne]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Roumanie}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovaquie}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovénie}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Suède}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{date|7 mars 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Royaume-Uni}} |[[Lonn|Londres]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tchéquie}} |[[Prag|Prague]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Turquie}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}82 482 383 |} == Referans == {{Referans}} [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] isl1nm37lf2q8bn3yuits0sr7jl1fk9 856537 856536 2024-11-17T05:08:12Z Kitanago 19629 856537 wikitext text/x-wiki [[Fichye:NATO_members_(blue).svg|vignette|300x300px| Kat ki montre diferan peyi manb OTAN yo an 2024.]] [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Atlantik Nò a]] (OTAN) se yon alyans entènasyonal politik ak militè ki konpoze apati mas 2024 ak {{Nowrap|32 Eta manb}} ki soti nan [[Ewòp]] ak [[Amerik dinò|Amerik di Nò]]. Li te kreye pandan siyati [[Trete atlantik Nò|Trete Atlantik Nò a]] (oswa Trete [[Wachintòn|Washington]] ) nan dat 4 avril 1949 pa {{Nowrap|12 manb}} li yo. Objektif prensipal li se « pwoteje libète ak sekirite tout manb li yo pa mwayen politik ak militè » <ref>{{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_68144.htm|title=La finalité de l'OTAN|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref>. Òganizasyon Trete Nò Atlantik gen {{Nowrap|12 peyi}} ( [[Bèljik]], [[Kanada]], [[Dannmak|Denmark]], [[Etazini]], [[Frans|Lafrans]], [[Islann]], [[Itali]], [[Liksanbou (peyi)|Luxembourg]], [[Nòvèj]], [[Peyiba]], [[Pòtigal]], [[Wayòm Ini]] ). Soti nan 18 fevriye 1952 rive 6 me 1955, li te ajoute twa lòt peyi nan manm li yo ( [[Grès|Lagrès]], [[Tiki|Latiki]], ak Almay Lwès ), ak yon katriyèm 30 me 1982 ( [[Espay]] ). Teritwa ansyen Almay de Lès la te vin fè pati Òganizasyon Trete Nò Atlantik pandan [[Reyinifikasyon alman|reyinifikasyon Almay]] nan 3 octobre 1990, depi nan inifikasyon sa a nan de eta Alman yo ke nan Lwès la absòbe sa ki nan Lès la. Apre fen Gè Fwad la, {{Nowrap|14 nouvo}} peyi manb te rantre (ki gen ladan {{Nowrap|7 ansyen}} manb Pak Warsaw, {{Nowrap|3 ansyen}} repiblik Sovyetik Sovyetik ak kat ansyen repiblik yougoslavi ) soti 12 mas 1999 pou rive 27 mas 2020. [[Fenlann]] ak [[Syèd]] pral rantre nan Òganizasyon Trete Nò Atlantik nan avril 2023 ak mas 2024, respektivman. Nan {{Unité|32 manb}} alyans lan, de yo sitiye nan [[Amerik dinò|Amerik di Nò]], pandan y ap 30 yo nan [[Ewòp]], byenke [[Tiki|Latiki]] ka konsidere kòm yon pati nan Lwès Azi. ==LIS Eta manb yo== {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Lokalizasyon sou latè ! scope="col" |Peyi ! scope="col" |Kapital ! scope="col" |Dat admisyon<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Population{{quand}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albani}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Date|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Almay}} |[[Bèlen|Bèlen]] | style="text-align:right" |{{date|6 mai 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Bèljik}} |Briksèl | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Bilgari}} |[[Sofya]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kanada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kwowasi}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{date|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Dannmak}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espay}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{date|30 mai 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estoni}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Etazini}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finland}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{date|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Frans}} |[[Pari|Pari]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grès}} |[[Atèn|Atèn]] | style="text-align:right" |{{dat|18 févrye 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Ongri}} |[[Boudapès|Budapès]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Islande}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Italie}} |[[Wòm (Itali)|Rome]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lettonie}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lituanie}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Luxembourg}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Macédoine du Nord}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{date|27 mars 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Monténégro}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{date|5 juin 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Norvège}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pays-Bas}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pologne}} |[[Vasovi|Varsovie]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbonne]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Roumanie}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovaquie}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Slovénie}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{date|29 mars 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Suède}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{date|7 mars 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Royaume-Uni}} |[[Lonn|Londres]] | style="text-align:right" |{{date|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tchéquie}} |[[Prag|Prague]] | style="text-align:right" |{{date|12 mars 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Turquie}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date|18 février 1952}} |{{0}}82 482 383 |} == Referans == {{Referans}} [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] hu8sil46qy3o47qwffimz81gurhe660 856538 856537 2024-11-17T05:13:29Z Kitanago 19629 /* LIS Eta manb yo */ 856538 wikitext text/x-wiki [[Fichye:NATO_members_(blue).svg|vignette|300x300px| Kat ki montre diferan peyi manb OTAN yo an 2024.]] [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Atlantik Nò a]] (OTAN) se yon alyans entènasyonal politik ak militè ki konpoze apati mas 2024 ak {{Nowrap|32 Eta manb}} ki soti nan [[Ewòp]] ak [[Amerik dinò|Amerik di Nò]]. Li te kreye pandan siyati [[Trete atlantik Nò|Trete Atlantik Nò a]] (oswa Trete [[Wachintòn|Washington]] ) nan dat 4 avril 1949 pa {{Nowrap|12 manb}} li yo. Objektif prensipal li se « pwoteje libète ak sekirite tout manb li yo pa mwayen politik ak militè » <ref>{{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_68144.htm|title=La finalité de l'OTAN|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref>. Òganizasyon Trete Nò Atlantik gen {{Nowrap|12 peyi}} ( [[Bèljik]], [[Kanada]], [[Dannmak|Denmark]], [[Etazini]], [[Frans|Lafrans]], [[Islann]], [[Itali]], [[Liksanbou (peyi)|Luxembourg]], [[Nòvèj]], [[Peyiba]], [[Pòtigal]], [[Wayòm Ini]] ). Soti nan 18 fevriye 1952 rive 6 me 1955, li te ajoute twa lòt peyi nan manm li yo ( [[Grès|Lagrès]], [[Tiki|Latiki]], ak Almay Lwès ), ak yon katriyèm 30 me 1982 ( [[Espay]] ). Teritwa ansyen Almay de Lès la te vin fè pati Òganizasyon Trete Nò Atlantik pandan [[Reyinifikasyon alman|reyinifikasyon Almay]] nan 3 octobre 1990, depi nan inifikasyon sa a nan de eta Alman yo ke nan Lwès la absòbe sa ki nan Lès la. Apre fen Gè Fwad la, {{Nowrap|14 nouvo}} peyi manb te rantre (ki gen ladan {{Nowrap|7 ansyen}} manb Pak Warsaw, {{Nowrap|3 ansyen}} repiblik Sovyetik Sovyetik ak kat ansyen repiblik yougoslavi ) soti 12 mas 1999 pou rive 27 mas 2020. [[Fenlann]] ak [[Syèd]] pral rantre nan Òganizasyon Trete Nò Atlantik nan avril 2023 ak mas 2024, respektivman. Nan {{Unité|32 manb}} alyans lan, de yo sitiye nan [[Amerik dinò|Amerik di Nò]], pandan y ap 30 yo nan [[Ewòp]], byenke [[Tiki|Latiki]] ka konsidere kòm yon pati nan Lwès Azi. ==LIS Eta manb yo== {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Lokalizasyon sou latè ! scope="col" |Peyi ! scope="col" |Kapital ! scope="col" |Dat admisyon<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Population{{quand}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albani}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Dat|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Almay}} |[[Bèlen|Bèlen]] | style="text-align:right" |{{dat|6 me 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Bèljik}} |Briksèl | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Bilgari}} |[[Sofya]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kanada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kwowasi}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{dat|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Dannmak}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espay}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{dat|30 me 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estoni}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Etazini}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finland}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{dat|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Frans}} |[[Pari|Pari]] | style="text-align:right" |{{dat|24out 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grès}} |[[Atèn|Atèn]] | style="text-align:right" |{{dat|18 fevriye 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Ongri}} |[[Boudapès|Budapès]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Islande}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Itali}} |[[Wòm (Itali)|Wòm]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lettonie}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{date|29 mas 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lituanie}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{date|29 mas 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Luxembourg}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Macédoine du Nord}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{dat|27 mas 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Monténégro}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{dat|5 jen 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Norvège}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pays-Bas}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pologne}} |[[Vasovi|Vasovi]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbòn]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Woumani}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Eslovaki}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Eslovini}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Swèd}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{dat|7 mas 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Wayòm-Ini}} |[[Lonn|Lond]] | style="text-align:right" |{{dat|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tcheki}} |[[Prag|Prag]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tiki}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date-|18 fevriye 1952}} |{{0}}82 482 383 |} == Referans == {{Referans}} [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] 496jg7xclkomuh8mdv4g0o6alt0vgpt 856539 856538 2024-11-17T05:13:58Z Kitanago 19629 /* LIS Eta manb yo */ 856539 wikitext text/x-wiki [[Fichye:NATO_members_(blue).svg|vignette|300x300px| Kat ki montre diferan peyi manb OTAN yo an 2024.]] [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Atlantik Nò a]] (OTAN) se yon alyans entènasyonal politik ak militè ki konpoze apati mas 2024 ak {{Nowrap|32 Eta manb}} ki soti nan [[Ewòp]] ak [[Amerik dinò|Amerik di Nò]]. Li te kreye pandan siyati [[Trete atlantik Nò|Trete Atlantik Nò a]] (oswa Trete [[Wachintòn|Washington]] ) nan dat 4 avril 1949 pa {{Nowrap|12 manb}} li yo. Objektif prensipal li se « pwoteje libète ak sekirite tout manb li yo pa mwayen politik ak militè » <ref>{{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_68144.htm|title=La finalité de l'OTAN|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref>. Òganizasyon Trete Nò Atlantik gen {{Nowrap|12 peyi}} ( [[Bèljik]], [[Kanada]], [[Dannmak|Denmark]], [[Etazini]], [[Frans|Lafrans]], [[Islann]], [[Itali]], [[Liksanbou (peyi)|Luxembourg]], [[Nòvèj]], [[Peyiba]], [[Pòtigal]], [[Wayòm Ini]] ). Soti nan 18 fevriye 1952 rive 6 me 1955, li te ajoute twa lòt peyi nan manm li yo ( [[Grès|Lagrès]], [[Tiki|Latiki]], ak Almay Lwès ), ak yon katriyèm 30 me 1982 ( [[Espay]] ). Teritwa ansyen Almay de Lès la te vin fè pati Òganizasyon Trete Nò Atlantik pandan [[Reyinifikasyon alman|reyinifikasyon Almay]] nan 3 octobre 1990, depi nan inifikasyon sa a nan de eta Alman yo ke nan Lwès la absòbe sa ki nan Lès la. Apre fen Gè Fwad la, {{Nowrap|14 nouvo}} peyi manb te rantre (ki gen ladan {{Nowrap|7 ansyen}} manb Pak Warsaw, {{Nowrap|3 ansyen}} repiblik Sovyetik Sovyetik ak kat ansyen repiblik yougoslavi ) soti 12 mas 1999 pou rive 27 mas 2020. [[Fenlann]] ak [[Syèd]] pral rantre nan Òganizasyon Trete Nò Atlantik nan avril 2023 ak mas 2024, respektivman. Nan {{Unité|32 manb}} alyans lan, de yo sitiye nan [[Amerik dinò|Amerik di Nò]], pandan y ap 30 yo nan [[Ewòp]], byenke [[Tiki|Latiki]] ka konsidere kòm yon pati nan Lwès Azi. ==LIS Eta manb yo== {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Lokalizasyon sou latè ! scope="col" |Peyi ! scope="col" |Kapital ! scope="col" |Dat admisyon<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Popilasyon{{kilè}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albani}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Dat|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Almay}} |[[Bèlen|Bèlen]] | style="text-align:right" |{{dat|6 me 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Bèljik}} |Briksèl | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Bilgari}} |[[Sofya]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kanada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kwowasi}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{dat|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Dannmak}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espay}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{dat|30 me 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estoni}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Etazini}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finland}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{dat|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Frans}} |[[Pari|Pari]] | style="text-align:right" |{{dat|24out 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grès}} |[[Atèn|Atèn]] | style="text-align:right" |{{dat|18 fevriye 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Ongri}} |[[Boudapès|Budapès]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Islande}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Itali}} |[[Wòm (Itali)|Wòm]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lettonie}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{date|29 mas 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lituanie}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{date|29 mas 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Luxembourg}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Macédoine du Nord}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{dat|27 mas 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Monténégro}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{dat|5 jen 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Norvège}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pays-Bas}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Pologne}} |[[Vasovi|Vasovi]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbòn]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Woumani}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Eslovaki}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Eslovini}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Swèd}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{dat|7 mas 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Wayòm-Ini}} |[[Lonn|Lond]] | style="text-align:right" |{{dat|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tcheki}} |[[Prag|Prag]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tiki}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date-|18 fevriye 1952}} |{{0}}82 482 383 |} == Referans == {{Referans}} [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] jerscfckjrj17q8wwfsdbbdxiy7txa5 856540 856539 2024-11-17T05:17:17Z Kitanago 19629 856540 wikitext text/x-wiki [[Fichye:NATO_members_(blue).svg|vignette|300x300px| Kat ki montre diferan peyi manb OTAN yo an 2024.]] [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Atlantik Nò a]] (OTAN) se yon alyans entènasyonal politik ak militè ki konpoze apati mas 2024 ak {{Nowrap|32 Eta manb}} ki soti nan [[Ewòp]] ak [[Amerik dinò|Amerik di Nò]]. Li te kreye pandan siyati [[Trete atlantik Nò|Trete Atlantik Nò a]] (oswa Trete [[Wachintòn|Washington]] ) nan dat 4 avril 1949 pa {{Nowrap|12 manb}} li yo. Objektif prensipal li se « pwoteje libète ak sekirite tout manb li yo pa mwayen politik ak militè » <ref>{{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_68144.htm|title=La finalité de l'OTAN|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref>. Òganizasyon Trete Nò Atlantik gen {{Nowrap|12 peyi}} ( [[Bèljik]], [[Kanada]], [[Dannmak|Denmark]], [[Etazini]], [[Frans|Lafrans]], [[Islann]], [[Itali]], [[Liksanbou (peyi)|Luxembourg]], [[Nòvèj]], [[Peyiba]], [[Pòtigal]], [[Wayòm Ini]] ). Soti nan 18 fevriye 1952 rive 6 me 1955, li te ajoute twa lòt peyi nan manm li yo ( [[Grès|Lagrès]], [[Tiki|Latiki]], ak Almay Lwès ), ak yon katriyèm 30 me 1982 ( [[Espay]] ). Teritwa ansyen Almay de Lès la te vin fè pati Òganizasyon Trete Nò Atlantik pandan [[Reyinifikasyon alman|reyinifikasyon Almay]] nan 3 octobre 1990, depi nan inifikasyon sa a nan de eta Alman yo ke nan Lwès la absòbe sa ki nan Lès la. Apre fen Gè Fwad la, {{Nowrap|14 nouvo}} peyi manb te rantre (ki gen ladan {{Nowrap|7 ansyen}} manb Pak Warsaw, {{Nowrap|3 ansyen}} repiblik Sovyetik Sovyetik ak kat ansyen repiblik yougoslavi ) soti 12 mas 1999 pou rive 27 mas 2020. [[Fenlann]] ak [[Syèd]] pral rantre nan Òganizasyon Trete Nò Atlantik nan avril 2023 ak mas 2024, respektivman. Nan {{Unité|32 manb}} alyans lan, de yo sitiye nan [[Amerik dinò|Amerik di Nò]], pandan y ap 30 yo nan [[Ewòp]], byenke [[Tiki|Latiki]] ka konsidere kòm yon pati nan Lwès Azi. ==LIS Eta manb yo== {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Lokalizasyon sou latè ! scope="col" |Peyi ! scope="col" |Kapital ! scope="col" |Dat admisyon<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Popilasyon{{kilè}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albani}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Dat|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Almay}} |[[Bèlen|Bèlen]] | style="text-align:right" |{{dat|6 me 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Bèljik}} |Briksèl | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Bilgari}} |[[Sofya]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kanada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kwowasi}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{dat|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Dannmak}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espay}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{dat|30 me 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estoni}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Etazini}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finland}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{dat|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Frans}} |[[Pari|Pari]] | style="text-align:right" |{{dat|24out 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grès}} |[[Atèn|Atèn]] | style="text-align:right" |{{dat|18 fevriye 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Ongri}} |[[Boudapès|Budapès]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Island}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Itali}} |[[Wòm (Itali)|Wòm]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Letoni}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{date|29 mas 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lityani}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{date|29 mas 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Liksanbou}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Masedwàn Nò}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{dat|27 mas 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Montenegwo}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{dat|5 jen 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Nòvèj}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Peyiba}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Polòy}} |[[Vasovi|Vasovi]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbòn]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Woumani}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Eslovaki}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Eslovini}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Swèd}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{dat|7 mas 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Wayòm-Ini}} |[[Lonn|Lond]] | style="text-align:right" |{{dat|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tcheki}} |[[Prag|Prag]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tiki}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date-|18 fevriye 1952}} |{{0}}82 482 383 |} == Referans == {{Referans}} [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] 9lgwafuar9a42lm350ns2i4s8vm6fxd 856541 856540 2024-11-17T05:17:55Z Kitanago 19629 /* LIS Eta manb yo */ 856541 wikitext text/x-wiki [[Fichye:NATO_members_(blue).svg|vignette|300x300px| Kat ki montre diferan peyi manb OTAN yo an 2024.]] [[Òganizasyon Trete Atlantik Nò|Òganizasyon Trete Atlantik Nò a]] (OTAN) se yon alyans entènasyonal politik ak militè ki konpoze apati mas 2024 ak {{Nowrap|32 Eta manb}} ki soti nan [[Ewòp]] ak [[Amerik dinò|Amerik di Nò]]. Li te kreye pandan siyati [[Trete atlantik Nò|Trete Atlantik Nò a]] (oswa Trete [[Wachintòn|Washington]] ) nan dat 4 avril 1949 pa {{Nowrap|12 manb}} li yo. Objektif prensipal li se « pwoteje libète ak sekirite tout manb li yo pa mwayen politik ak militè » <ref>{{Cite web|url=http://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_68144.htm|title=La finalité de l'OTAN|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref>. Òganizasyon Trete Nò Atlantik gen {{Nowrap|12 peyi}} ( [[Bèljik]], [[Kanada]], [[Dannmak|Denmark]], [[Etazini]], [[Frans|Lafrans]], [[Islann]], [[Itali]], [[Liksanbou (peyi)|Luxembourg]], [[Nòvèj]], [[Peyiba]], [[Pòtigal]], [[Wayòm Ini]] ). Soti nan 18 fevriye 1952 rive 6 me 1955, li te ajoute twa lòt peyi nan manm li yo ( [[Grès|Lagrès]], [[Tiki|Latiki]], ak Almay Lwès ), ak yon katriyèm 30 me 1982 ( [[Espay]] ). Teritwa ansyen Almay de Lès la te vin fè pati Òganizasyon Trete Nò Atlantik pandan [[Reyinifikasyon alman|reyinifikasyon Almay]] nan 3 octobre 1990, depi nan inifikasyon sa a nan de eta Alman yo ke nan Lwès la absòbe sa ki nan Lès la. Apre fen Gè Fwad la, {{Nowrap|14 nouvo}} peyi manb te rantre (ki gen ladan {{Nowrap|7 ansyen}} manb Pak Warsaw, {{Nowrap|3 ansyen}} repiblik Sovyetik Sovyetik ak kat ansyen repiblik yougoslavi ) soti 12 mas 1999 pou rive 27 mas 2020. [[Fenlann]] ak [[Syèd]] pral rantre nan Òganizasyon Trete Nò Atlantik nan avril 2023 ak mas 2024, respektivman. Nan {{Unité|32 manb}} alyans lan, de yo sitiye nan [[Amerik dinò|Amerik di Nò]], pandan y ap 30 yo nan [[Ewòp]], byenke [[Tiki|Latiki]] ka konsidere kòm yon pati nan Lwès Azi. ==LIS Eta manb yo== {| class="wikitable sortable" ! class="unsortable" scope="col" |Lokalizasyon sou latè ! scope="col" |Peyi ! scope="col" |Kapital ! scope="col" |Dat admisyon<ref>{{Cite web|url=https://www.nato.int/cps/fr/natohq/topics_49212.htm|title=Élargissement et {{nobr|article 10}}|publisher=OTAN|language=fr|access-date=2021-10-27}}.</ref> ! scope="col" |Popilasyon{{kilè}} |- |[[Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|lien=Fichye:Albania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|171x171px]] |{{Albani}} |[[Tirana]] | style="text-align:right" |{{Dat|1 avril 2009}} |3 088 385 |- |[[Fichye:Germany_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Almay}} |[[Bèlen|Bèlen]] | style="text-align:right" |{{dat|6 me 1955}} |{{0}}79 903 481 |- |[[Fichye:Belgium_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Bèljik}} |Briksèl | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}11 778 842 |- |[[Fichye:Bulgaria_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centre|150x150px]] |{{Bilgari}} |[[Sofya]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}6 919 180 |- |[[Fichye:Canada_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kanada}} |[[Otawa|Ottawa]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}37 943 231 |- |[[Fichye:Croatia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Kwowasi}} |[[Zagreb]] | style="text-align:right" |{{dat|1 avril 2009}} |{{0|00}}4 208 973 |- |[[Fichye:Denmark_including_autonomous_territories_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Dannmak}} |[[Kopènag|Copenhague]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00}}5 894 687 |- |[[Fichye:Spain_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Espay}} |[[Madrid]] | style="text-align:right" |{{dat|30 me 1982}} |{{0}}47 260 584 |- |[[Fichye:Estonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Estoni}} |[[Talin|Tallinn]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}1 220 042 |- |[[Fichye:United_States_on_the_globe_(North_America_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Etazini}} |[[Wachintòn|Washington]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |334 998 398 |- |[[Fichye:Finland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Finland}} |[[Èlzinki|Helsinki]] | style="text-align:right" |{{dat|4 avril 2023}} |{{0|00}}5 541 000 |- |[[Fichye:France_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Frans}} |[[Pari|Pari]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}68 084 217 |- |[[Fichye:Greece_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Grès}} |[[Atèn|Atèn]] | style="text-align:right" |{{dat|18 fevriye 1952}} |{{0}}10 569 703 |- |[[Fichye:Hungary_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Ongri}} |[[Boudapès|Budapès]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0|00}}9 728 337 |- |[[Fichye:Iceland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Island}} |[[Rèkyavik|Reykjavik]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00 0}}354 234 |- |[[Fichye:Italy_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Itali}} |[[Wòm (Itali)|Wòm]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}58 851 000 |- |[[Fichye:Latvia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Letoni}} |[[Riga]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}1 862 687 |- |[[Fichye:Lithuania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Lityani}} |[[Vilnis|Vilnius]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}2 711 566 |- |[[Fichye:Luxembourg_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Liksanbou}} |[[Liksanbou (kapital)|Luxembourg]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0|00 0}}660 809 |- |[[Fichye:North_Macedonia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Masedwàn Nò}} |[[Skopje]] | style="text-align:right" |{{dat|27 mas 2020}} |{{0|00}}2 128 262 |- |[[Fichye:Montenegro_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Montenegwo}} |Podgorica | style="text-align:right" |{{dat|5 jen 2017}} |{{0|00 0}}607 414 |- |[[Fichye:Norway_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Nòvèj}} |[[Oslo]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |5 550 203 |- |[[Fichye:Netherlands_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Peyiba}} |[[Amstèdam|Amsterdam]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}17 337 403 |- |[[Fichye:Poland_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Polòy}} |[[Vasovi|Vasovi]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0}}38 185 913 |- |[[Fichye:Portugal_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Portugal}} |[[Lisbòn|Lisbòn]] | style="text-align:right" |{{dat|24 out 1949}} |{{0}}10 263 850 |- |[[Fichye:Romania_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Woumani}} |[[Boukarès|Bucarest]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0}}21 230 362 |- |[[Fichye:Slovakia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Eslovaki}} |[[Bratislava]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}5 436 066 |- |[[Fichye:Slovenia_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Eslovini}} |[[Lyoubyana|Ljubljana]] | style="text-align:right" |{{dat|29 mas 2004}} |{{0|00}}2 102 106 |- |[[Fichye:Sweden_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Swèd}} |[[Stokolm|Stockholm]] | style="text-align:right" |{{dat|7 mas 2024}} |10 549 287 |- |[[Fichye:United_Kingdom_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Wayòm-Ini}} |[[Lonn|Lond]] | style="text-align:right" |{{dat|24 août 1949}} |{{0}}67 081 000 |- |[[Fichye:Czech_Republic_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tcheki}} |[[Prag|Prag]] | style="text-align:right" |{{dat|12 mas 1999}} |{{0}}10 702 596 |- |[[Fichye:Turkey_on_the_globe_(Europe_centered).svg|centré|150x150px]] |{{Tiki}} |[[Ankara]] | style="text-align:right" |{{date-|18 fevriye 1952}} |{{0}}82 482 383 |} == Referans == {{Referans}} [[Kategori:Lis Eta manb yon òganizasyon entènasyonal]] [[Kategori:Pages avec des traductions non relues]] 79zhco2hmwclykzyh4a3ariscw413ty