Ուիքիփետիա hywwiki https://hyw.wikipedia.org/wiki/%D4%B3%D5%AC%D5%AD%D5%A1%D6%82%D5%B8%D6%80_%D4%B7%D5%BB MediaWiki 1.44.0-wmf.6 first-letter Մեդիա Սպասարկող Քննարկում Մասնակից Մասնակցի քննարկում Ուիքիփետիա Ուիքիփետիայի քննարկում Պատկեր Պատկերի քննարկում MediaWiki MediaWiki քննարկում Կաղապար Կաղապարի քննարկում Օգնություն Օգնության քննարկում Ստորոգութիւն Կատեգորիայի քննարկում TimedText TimedText talk Մոդուլ Մոդուլի քննարկում 0 1289 236244 234638 2024-12-09T13:55:11Z Maral Dikbikian 4797 236244 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ |անուանում= The Pink Panther |պատկեր= Pink Panther logo-en.jpg |պատկերի չափ= |նկարագրութիւն= |ֆիլմի անուանում= Վարդագոյն Յովազը |բեմադրիչ= |արտադրիչ= Տէյվիտ ՏըՓաթի, Ֆրիզ Ֆրէլընկ |գրագէտ= Տէյվիտ ՏըՓաթի, Ֆրիզ Ֆրէլընկ, Ճիմ Ֆաս, Պիլ Օրքադ |թատերագիր= |պատմութիւն= |հիմնուած= |գլխաւոր= |պատմող= |երաժշտութիւն= |կինեմատոգրաֆիստ= |մոնտաժ= |արտադրող ընկերութիւններ= [[Mirisch Films]] <br>[[DePatie-Freleng Enterprises]] |թողարկում= Սեպտեմբեր 6, 1969 |տեւողութիւն= Ամէն մէկ դրուագ 10 վարկեան |երկիր= [[ԱՄՆ]] |լեզու= [[Անգլերէն]] |պիւտճէ= |շահոյթ= }} «'''Վարդագոյն Յովազը'''» ({{lang-en|The Pink Panther}}), գծաշարժական հաղորդաշար մը՝ ստեղծուած [[DePatie-Freleng]]ի կողմէ 1964-1980 թթ.-ին։ Ան կը պատմէ Վարդագոյն Յովազի զանազան արկածներուն մասին։<ref>{{cite book|url=https://archive.org/details/isbn_9780816038312/page/118/mode/2up|title=The Encyclopedia of Animated Cartoons|last1=Lenburg|first1=Jeff|date=1999|publisher=Checkmark Books|isbn=0-8160-3831-7|pages=118–119|access-date=6 June 2020}}</ref><ref>{{cite web|url=https://www.boxofficemojo.com/release/rl2372437505/rankings/?ref_=bo_rl_tab#tabs|title=The Pink Panther 2 (2009)|website=Box Office Mojo|access-date=25 September 2022}}</ref> Գծաշարժական ֆիլմի ամէնաառաջին նկարը ("The Pink Phink"), վաճառքի հանուած՝ 1964 թուականին, ստացած է [[Օսքար]] մրցանակ մը։ Յովազն ունի անուն՝ Փինքի ({{lang-en|Pinky}})։ Պէտք է ըսել, որ ան արական սեռի ներկայացուցիչ է։ Յովազի ամէնամեծ ախոյեանը «Մեծ Քիթով Մարդ»ն է (Big Nose Man), որ Յովազին պատճառաւ չի կրնար տուն կառուցել («Pink Blueprint» դրուագին մէջ, 1966), չի կրնար պէտք եղած ձեւով քնանալ («Rock-a-Bye Pinky», 1966) եւ այլն։ Հիմնականին մէջ դրուագները կ՚աւարտին ի յաջողութիւն Վարդագոյն Յովազին։ Վարդագոյն Յովազի իսկական ֆիլմին մէջ հիմնական շեշտը դրուած էր Տէյվիտ Նիվենի վրայ՝ որպէս սըր Չարլզ Եթոն, յայտնի ոսկերչական գող՝ «The Phantom» մականունով եւ անոր ծրագիրը՝ գողնալ Վարդագույն Բանդերա ադամանդը տիրոջմէ: Տեսուչ Կլուզոյի դերը զուտ երկրորդական դեր էր, իսկ Ուիթոնը ապաշնորհ հակառակորդ էր, իսկ ապշեցուցիչ կատակերգութիւնը բաւականին յստակ արտայայտուած, կենսուրախ քրէական տրամա կը տրամադրէր եւ տեսակ մը ոճային հակադրութիւն, որ բնորոշ չէ Էտուարտսի ֆիլմերուն: Կլուզոյի հանրաճանաչութիւնը զինք դարձուցին գլխաւոր հերոսը յետագայ Վարդագոյն Յովազ ֆիլմերուն մէջ, որոնք աւելի յստակօրէն խեղկատակ կատակերգութիւններ էին։ Մանչինիի երաժշտութիւնը, պայմանաւորվածութեան տատանումներով, սկիզբը օգտագործուած է Կլուզոյի քանի մը ֆիլմերուն մէջ<ref>{{Citation|title=النمر الوردي (أفلام)|url=https://ar.wikipedia.org/wiki/%D8%A7%D9%84%D9%86%D9%85%D8%B1_%D8%A7%D9%84%D9%88%D8%B1%D8%AF%D9%8A_(%D8%A3%D9%81%D9%84%D8%A7%D9%85)|date=2023-06-04|accessdate=2024-12-09|language=ar}}</ref>։ == Արտաքին յղումներ == * [http://www.high-tech.com/panther Վարդագոյն Յովազի էջը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121117072311/http://www.high-tech.com/panther/ |date=2012-11-17 }} == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծանցանկ}} 123091l7u9cdaa8tgb35g6m4pqp4l6i 0 1296 236251 198260 2024-12-09T21:58:40Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236251 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:USB flash drive.jpg|մինի|աջից|USB ցայտիչի նկար:]] '''USB ցայտիչ''' շարժական արտաքին [[յիշողութեան սարք]] մը (պահեստանոց), որ հիմնուած է [[NAND հիշողութիւն|NAND]] տիպի flash յիշողութեան վրայ։ Անիկա փոքրիկ, թեթեւ, շարժական եւ բազմաթիւ անգամներ գրել-կարդալու ունակութեամբ՝ տեղեկութիւն կրող սարք մըն է, որ կրնայ կրել մինչեւ 64 [[Կեկապայթ|ԿՊ]] տեղեկութիւն։ Ցայտիչը, արագ տիպի յիշողութեամբ սարք մըն է, որ աւելի արդիւնաւէտ է, քան ճկուն մագնիսական սկաւառակը (floppy)։ Ցայտիչներուն մէջ կ'օգտագործուի շարժական յիշողութեան սարքերու՝ [[USB Mass Storage]] չափանիշը։ Սարքը օգտագործելու համար, [[օպերացիոն համակարգիչ|համակարգիչ]]ը պէտք է ունենայ [[USB Mass Storage]]։ Mac OS X համակարգի գործող բոլոր տարբերակները ունին [[USB Mass Storage]] սարքաւորումներու ապահովում։ Microsoft Windows XP, 2000 եւ ME եւս ունին այսպիսի սարքերու ապահովութիւն, սակայն Windows-ի բոլոր նախկին տարբերակները կը պահանջեն driver, որ, սովորաբար, կը տրամադրէ արտադրողը։ <ref>[https://simson.net/clips/1999/99.Globe.05-20.USB_deserves_more_support+.html Ցայտիչներ]{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Պատմութիւն == Ցայտիչը ստեղծուած է [[1998]]-ին [[IBM]]-ի կողմէ, որպէսզի փոխարինէ ճկուն մագնիսական սկաւառակները՝ [[ThinkPad]] գիծի արտադրանքներուն համար։ Հակառակ անոր, որ [[IBM]]-ն է որ առաջին անգամ յայտարարած է այս սարքին մասին, սակայն հրապարակելու արտօնագիր չէ ստացած եւ հետագային, [[M-Systems]]-ի հետ պայմանագիր կնքած է, որպէսզի անոնք զարգացնեն եւ արտադրեն այդ սարքերը։ Այս սարքին եւ այլ նոր սարքերու հետ կապուած քանի մը այլ արտօնագիրներ, այժմ կը պատկանին [[M-Systems]] ընկերութեան։ Առաջին ցայտիչները կ'արտադրուին [[M-Systems]]-ի կողմէ՝ «Disgo» վաճառանիշով, հետեւեալ տարողութիւններով՝ 8ՄՊ, 16ՄՊ, 32ՄՊ եւ 64ՄՊ։ Ասոնք կը ներկայացուէին հանրութեան, որպէս «ճկուն մագնիսական սկաւառակներ վերացնողներ», եւ այդ նոյն կառուցուածքով արտադրուած է մինչեւ 256ՄՊ։ Սակայն, շուտով, Ասիական արտադրողները կը սկսին արտադրել իրենց սեփական ցայտիչները՝ Disgo-էն աւելի աժան գիներով։ [[Պատկեր:DisgoLite USB stick 28mb 2.jpg|մինի|աջից|Իսկական 28 ՄՊ-ոց «Disgo»]] Ժամանակի ցայտիչներուն մէջ կը կիրարկուի [[USB 2.0]] միացում։ Սակայն, տուեալ պահին, անոնք չեն օգտագործեր այդ միացման ամբողջ 480 ՄՊիթ/վ արագութիւնը՝ բուն ֆլէշ յիշողութեան անգամներ աւելի փոքր արագութեան պատճառով։ == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւններ:Համակարգիչի յիշողութեան սարքեր]] [[Ստորոգութիւններ:Տեղեկութիւն կրողներ]] mjow1jvbeego591gr47nipb8uqdukla 0 2238 236277 230286 2024-12-10T08:15:59Z Azniv Stepanian 8 236277 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Աֆշին Ճաֆարի''' ({{ԱԾ}}), հանրածանօթ իբրեւ ''Աֆշին'' պարսկերէն՝ افشین պարսիկ-գերման փոփ ժանրի երգիչ<ref>{{Cite web |url=http://www.whatsupiran.com/Profile/Afshin/About |title=WhatsUpIran: Afshin- Know him better |accessdate=2014-07-29 |archive-date=2014-08-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140808140422/http://www.whatsupiran.com/Profile/Afshin/About |dead-url=yes |archivedate=2014-08-08 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20140808140422/http://www.whatsupiran.com/Profile/Afshin/About |deadurl=yes }}</ref> եւ միջազգային աստղ իրանեան սփիւռքի գաղթօճախներուն մէջ<ref>{{Cite web |url=http://tnews.ir/news/FA9D24473209.html |title=TNews.ir: بیوگرافی افشین جعفری |accessdate=2014-07-29 |archive-date=2014-10-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20141027111029/http://tnews.ir/news/FA9D24473209.html |dead-url=yes |archivedate=2014-10-27 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20141027111029/http://tnews.ir/news/FA9D24473209.html |deadurl=yes }}</ref>։ Փոքր տարիքիէն սկսած է նուագել ու երգել, յօրինած է շարք մը երգեր։ Գաղթած է [[Գերմանիա]] 17 տարեկանին ու թողարկած է վեց ալպոմներ եւ տուած շուրջ 300 ելոյթներ՝ [[Եւրոպա]], [[Քանատա]], [[ԱՄՆ]] եւ այլուր, շահելով վաստակ իր փոփ երգերով ու երիտասարդական տեսաերիզներո։<ref>[https://www.radiojavan.com/videos/browse/tag/afshin RadioJavan: Afhsin music videos]</ref>։ == Ալպոմներ == * 1999՝ «Booye Baroon» * 2002՝ «Setareh» * 2003՝ «Aso Pas» * 2005՝ «Maach» * 2008՝ «The Song For X» * 2013՝ «Gheire Ghanooni» == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Արտագին յղումներ == * [http://www.afshinmusic.com/ Պաշտօնական կայքէջ] [[Ստորոգութիւն:6 Մայիսի ծնածներ]] [[Ստորոգութիւն:Երգիչներ]] grzpivf1r9d3ouvdn5ic1czacfdelh0 0 2322 236252 234944 2024-12-09T23:39:52Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236252 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Thailand Bangkok Bumrungrad International Hospital Campus.jpg|մինի|300x300փքս|Թայլանտի Պամրունկրատ հիւանդանոցը բժշկական զբօսաշրջութեան կարեւոր կեդրոն է:]] '''Բժշկական զբօսաշրջութիւնը''' կամ '''առողջապահական զբօսաշրջութիւնը''' կ'իրականացուի որեւէ երկիրի մէջ բուժում ստանալու նպատակով''',''' Անցեալին, նուազ յառաջացած երկիրներէ մարդիկ կը ճամբորդէին դէպի բժշկական մեծ կեդրոններ, որոնք կը գտնուէին յառաջացած երկիրներու մէջ, ստանալու այն բժշկական օգնութիւնը, որ անհասանելի էր իրենց երկիրներուն մէջ։<ref>{{cite web|title=Medical Tourism: Globalization of the Healthcare Marketplace|url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC2234298/|publisher=MedGenMed|accessdate=2012 թ․ սեպտեմբեր 16|author=Michael D. Horowitz, MD, MBA|coauthors=FACS, Research Associate, Jeffrey A. Rosensweig, PhD, Associate Professor of International Business and Finance and Director, and Christopher A. Jones, DPhil, MSc, FRSM, Research Associate|year=2007}}</ref><ref>{{cite web|title=Medical tourism--health care in the global economy|url=http://web.nchu.edu.tw/pweb/users/hychuo/lesson/5877.pdf|publisher=Physician Exec|accessdate=2012 թ․ սեպտեմբեր 16|archive-date=2013-10-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20131016211942/http://web.nchu.edu.tw/pweb/users/hychuo/lesson/5877.pdf|dead-url=yes}}</ref> Վերջերս, զարգացած երկիրներէ մարդիկ կը ճամբորդեն նուազ յառաջացած երկիրներ, բժշկական նպատակներով, ուր ծախսերը համեմատաբար աւելի նուազ են. թէեւ աւանդական ձեւը դեռ կը կիրարկուի։ == Պատմութիւն == Հազարաւոր տարիներ առաջ, յոյն ուխտաւորներ ճամբորդած են [[Միջերկրական Ծով|Միջերկրական ծովէն]] մինչեւ [[Սարոնիքոս ծոց]], որ կը համարուէր բժշկութեան աստուած [[Ասկլեպիոս|Ասքլիպիոս]]ի սրբավայրը։ Առողջարանային քաղաքները եւ առողջարանները կարելի է համարել բժշկական ճամբորդութեան հին ձեւեր։ ԺԸ. դարուն, [[Անգլիա|Անգլիոյ]] մէջ հիւանդները կ'այցելէին առողջարանային կենդրոններ, ուր [[Հանքային ջուրեր|հանքային ջուրերով]] լուծում կը գտնէին արեան թանձրացման եւ թոքատապի կամ թոքախտի հետ կապուած հարցերու։<ref name="Gahlinger2008">Gahlinger, PM. The Medical Tourism Travel Guide: Your Complete Reference to Top-Quality, Low-Cost Dental, Cosmetic, Medical Care & Surgery Overseas. Sunrise River Press, 2008</ref> == Նկարագրութիւն == * Կարգ մը երկիրներու մէջ, ուր բժշկական որոշ ծառայութիւններ արգիլուած են, մարդիկ ստիպուած կը դիմեն այլ երկիրներու:<ref>{{cite web|url=http://www.wordspy.com/words/fertilitytourism.asp|title=fertility tourism|date=2006-05-17|publisher=Word Spy|archive-url=https://web.archive.org/web/20060601152943/http://www.wordspy.com/words/fertilitytourism.asp|archive-date=2006-06-01|dead-url=yes|accessdate=2011 թ․ հոկտեմբերի 29–ին|author=Paul McFedries|archivedate=2006-06-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20060601152943/http://www.wordspy.com/words/fertilitytourism.asp|deadurl=yes}}</ref> Առողջապահական, ներառեալ [[Հոգեբուժութիւն|հոգեբուժական]], ապաքինման շրջանի եւ նոյնիսկ թաղման արարողութեան հետ կապուած ծառայութիւնները հասանելի են այս ծիրին մէջ։ * Կարգ մը գործօններ դանդաղեցուցած են բժշկական զբօսաշրջութեան մակարդակին աճը, ինչպէս՝ առողջապահութեան ոլորտին մէջ գիներու բարձրացումը, որոշ գործընթացներու համար երկար սպասումը, բուժման յառաջդիմութիւնը եւ չափորոշիչներու բարելաւումը կարգ մը երկիրներու մէջ։<ref name="Goering March 28, 2008">Laurie Goering, [https://web.archive.org/web/20080330231246/http://www.chicagotribune.com/news/chi-medical-tourism_goeringmar28,0,4555735.story "For big surgery, Delhi is dealing,"] The Chicago Tribune, March 28, 2008</ref> * [[լեարդ|Լ]]<nowiki/>[[լեարդ|եարդ]]ի փոխպատուաստումը ԱՄՆ-ի մէջ կ'արժէ 300,000 Ամն տոլար, իսկ [[Թայուան|Թայուանի]] մէջ՝ 91,000 Ամն տոլար։<ref>{{cite news | url=http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2004023,00.html | work=Time | first=Sarah | last=Tung | title=Is Taiwan Asia's Next One-Stop Plastic-Surgery Shop? | date=հուլիսի 16, 2010 | access-date=2016-06-23 | archive-date=2013-08-17 | archive-url=https://web.archive.org/web/20130817085938/http://www.time.com/time/world/article/0,8599,2004023,00.html | dead-url=yes }}</ref> * [[Գանատա|Քանատայի մէջ]], մօտաւորապէս 782,936 քանատացի, 2005-ին իրենց ժամանակը վատնած են բժշկական սպասարկումներէ օգտուելու համար երկարատեւ հերթ սպասելէ՝ մօտաւորապէս 9,5 շաբաթ։ * Բժշկական զբօսաշրջիկներ կու գան տարբեր վայրերէ՝ [[Եւրոպա]]յէն, [[Մերձաւոր Արեւելք]]էն, [[Ճափոն|Ճափոնէն]], [[Միացեալ Նահանգներ]]էն եւ Քանատայէն։ Զարգացած այս երկիրներուն մէջ դէպի արտասահման բժշկական ծառայութիւններէ օգտուելու պահանջը կը յառաջանայ բնակչութեան աճին, համեմատաբար բարեկեցիկ կեանքին եւ ապահովագրական ընկերութիւններու պահանջած բարձր գիներուն պատճառով։ * Բժշկական զբօսաշրջութեան նշանաւոր ուղղութիւններ են՝ [[Արժանթին|Արժանթինը]], [[Պրունէյ]]ը, [[Քուպա|Քուպան]], [[Քոլումպիա|Քոլումպիան]], [[Քոսթա Ռիքա|Քոսթա Ռիքան]], [[Հոնկ Քոնկ|Հոնկ Քոնկը]], [[Հունկարիա|Հունգարիա]]ն, [[Հնդկաստան]]ը, [[Յորդանան|Յորդանանը]], [[Լաթուիա|Լաթուիան]], [[Մալեզիա|Մալեզիան]], [[ֆիլիփինները]], [[Սինկափուր|Սինկափուրը]], [[Հարաւային Ափրիկէն]], [[Թայլանտ|Թայլանտը]] եւ վերջերս նաեւ ցանկին աւելացած են [[Սէուտական Արաբիա|Սէուտական Արաբիան]], [[Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ|Արաբական Միացեալ Էմիրութիւնները]], [[Հարաւային Քորիա|Հարաւային Քորիան]], [[Թունիս|Թունուզ]]ը, [[Ուքրանիա|Ուքրանիան]] եւ [[Նոր Զելանտա|Նոր Զելանտան]]։ * Գեղագիտական վիրաբուժութեան նշանաւոր կեդրոններ են՝ Արժանթինը, [[Պոլիվիա]]ն, [[Պրազիլ|Պրազիլը]], [[Քոլումպիա|Քոլումպիան]], [[Քոսթա Ռիքա|Քոսդա Ռիքան]], Քուպան, [[Մեքսիքա|Մեքսիքօ]]ն, [[Թուրքիա]]ն, Թայլանտը եւ Ուքրանիան։ * Զարգացած երկիրները, ինչպիսին է Միացեալ Նահանգները, բժշկական զբօսաշրջութեան մեծ աճի հեռանկարներ ունի, որ ամերիկացի առողջապահական ծառայութիւններ մատուցողներուն կ'արժէ միլիառաւոր տոլարներ։<ref>Linda A. Johnson, [http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/08/03/BUGA121GPF.DTL&type=health "Americans look abroad to save on health care: Medical tourism could jump tenfold in next decade,"] The San Francisco Chronicle, August 3, 2008</ref> * 2007-ին, շուրջ 750,000 ամերիկացի, իսկ 2008-ին՝ 1,5 միլիոն, արտասահման մեկնած են առողջապահական հարցերով։ * Հարվըրտի Առեւտրական Դպրոցին ղեկավարները նշած են, որ բժշկական զբoսաշրջութիւնը աւելի շատ զարգացած է Միացեալ Թագաւորութեան մէջ, քան՝ Միացեալ Նահանգներուն մէջ։<ref>Lagace, Martha [http://hbswk.hbs.edu/item/5814.html "The Rise of Medical Tourism"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210427044019/https://hbswk.hbs.edu/item/5814.html |date=2021-04-27 }}, Harvard Business School Working Knowledge, December 17, 2007. Retrieved July 1, 2008.</ref> * Զարգացած երկիրներու կարգ մը հիւանդներ կը նկատեն, որ առողջապահական ապահովագրութիւնը չի փոխհատուցեր ծունկի կամ ազդրերու փոխպատուաստելու պարագաները կամ ալ կը սահմանափակէ բժշկական հաստատութեան, բժիշկի կամ կիրարկուող ''փրոթեզի'' (Prothèse) ընտրութիւնը։ * Ըստ "Sociedad Boliviana de Cirugia Plastica y Reconstructiva"-ի միջին եւ բարձր խաւի կիներուն 70%-ը Պոլիվիոյ մէջ կատարած է զանազան գեղագիտական վիրաբուժութիւններ։ Պոլիվիոյ կը յաջորդէ [[Պելճիքա|Պելճիքան]], [[Լեհաստան]]ը, [[Սլովաքիա|Սլովաքիան]], Ուքրանիան եւ Հարաւային Ափրիկէն։<ref>[https://web.archive.org/web/20040623182754/http://www.cbc.ca/news/background/healthcare/medicaltourism.html "Medical tourism: Need surgery, will travel"] ''CBC News Online'', June 18, 2004. Retrieved September 5, 2006.</ref> * Շատեր կը ճամբորդեն արհեստական բեղմնաւորում իրականացնելու նպատակով։ * Այնուամենայնիւ, բժշկական զբօսաշրջութեան արդիւնքները միշտ ալ դրական չեն։ ԱՄՆ-ի նման երկիրներու մէջ, որ բարձրորակ չափորոշիչներ ունի, բժշկական զբօսաշրջութիւնը կը ներկայանայ վտանգուած պատկերով։ * Այն ընկերութիւնները, որոնց մասնագիտութիւնը բժշկական զբօսաշրջութիւն ապահովելն է, բուժքոյրեր եւ օգնականներ կը տրամադրեն, որոնք կ'աջակցին հիւանդներուն ճամբորդութենէն առաջ եւ ետք։ == Գործընթաց == * Այն անձը, որ արտասահմանի մէջ բժշկական ծառայութիւններ կ'որոնէ, կապ կը հաստատէ բժշկական զբօսաշրջութիւն ապահովողին հետ։ Վերջինս հիւանդէն բժշկական տեղեկագիր մը կը պահանջէ, ներառեալ՝ տեղական բժիշկին կարծիքը, եւ այլ անհրաժեշտ տեղեկութիւններ։ Մասնագէտ բժիշկներ կամ խորհրդատուներ այնուհետեւ խորհուրդներ կու տան ամբողջ գործընթացին վերաբերեալ։ Կը քննարկեն հաւանական ծախսերը, հիւանդանոցին ընտրութիւնը, զբօսաշրջութեան ուղղութիւնը, կեցութեան տեւողութիւնը եւ այլն։ * Համաձայնագիրի մը ստորագրութենէն ետք, հիւանդին կը տրուի երաշխաւորագիր մը՝ բժշկական վիզային համար։ * Հիւանդը կը ճամբորդէ տուեալ երկիր, ուր բժշկական զբօսաշրջութիւն ապահովողը կը նշանակէ գործի ղեկավար մը, որ հոգ տանի հիւանդին ապաքինման, բնակարանին եւ այլ պահանջներուն։ * Ապաքինումէն ետք, հիւանդը կրնայ մնալ եւ վայելել իր հանգիստը կամ վերադառնալ տուն։ == Միջազգային առողջապահական հաւատարմագիրներ == Միջազգային առողջապահական հաւատարմագիրը գործընթաց մըն է, որուն ընթացքին կ'արժեւորուին բուժաշխատողները եւ առողջապահական տարբեր ծրագիրները՝ զանազան երկիրներու մէջ։ Միջազգային առողջապահական հաւատարմագիրներ կը շնորհուին մեծ թիւով առողջապահական ծրագիրներու, ինչպիսիք են՝ հիւանդանոցները, խնամքի կենդրոնները, բժշկական փոխադրամիջոցները եւ շտապ օգնութեան ծառայութիւնները։<ref>{{citation|title=Joint Commission International Accreditation & Certificationweb|url=http://www.jointcommissioninternational.org/Accreditation-and-Certification-Process/|publisher=Joint Commission International|accessdate=2011 թ․ հուլիսի 19|archivedate=2011-07-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20110722144022/http://www.jointcommissioninternational.org/Accreditation-and-Certification-Process/|deadurl=yes}}</ref> Միջազգային առողջապահական հաւատարմագիրներ շնորհող ամէնէն հին կառոյցը «Աքրետիթէյշըն Քանատա»ն է, որ 1968-ին հաւատարմագիր մը շնորհած է «Պերմուտեան հիւանդանոց»ի խորհուրդին (Bermuda Hospital Board) (Accreditation Canada):<ref>{{cite web |url=http://www.accreditation.ca/about-us/history/ |title=Accreditation Canada History |accessdate=հունիս 12, 2012}}</ref> Այդ օրէն ի վեր, անիկա հաւատարմագիրներ շնորհած է հիւանդանոցներու եւ առողջապահական կազմակերպութիւններու՝ 10 այլ երկիրներու մէջ։ [[Միացեալ Նահանգներ]]ու մէջ նման ընկերութիւն մը հիմնուած է 1994-ին, որ կը կոչուի «Ճոյնթ Քըմիշն Ինթըրնէշընլ» (Joint Commission International (JCI))։ Ան կը միտի միջազգային յաճախորդներուն տրամադրել խորհրդատուական ծառայութիւններ։<ref>{{cite web|url=http://www.ncamss.org/AnnualMtg2009/Dengler%20-%20Joint%20Commission%20History.pdf|title=A Journal Through the History of The Joint Commission|publisher=The Joint Commission|accessdate=2014 թ․ ապրիլ 13|archive-date=2014-04-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20140413150707/http://www.ncamss.org/AnnualMtg2009/Dengler%20-%20Joint%20Commission%20History.pdf|dead-url=yes|archivedate=2014-04-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140413150707/http://www.ncamss.org/AnnualMtg2009/Dengler%20-%20Joint%20Commission%20History.pdf|deadurl=yes}}</ref> Կարգ մը միջազգային հիւանդանոցներ այսօր հաւատարմագիր ձեռք բերելը կը նկատեն ամերիկացի հիւանդները գրաւելու ձեւ։<ref>[http://www.medicaltravelauthority.com/Medical-Tourism-Magazine-Issue-2.pdf "Medical Tourism Magazine"], Medical Tourism Association, February 2008</ref> «Ճոյնթ Քըմիշն Ինթըրնէշընլ»ը կապուած է «Ճոյնթ Քըմիշն»ի հետ՝ ԱՄՆ։ Միջազգային առողջապահական հաւատարմագիրները կը տարբերին իրենց որակով, չափերով, արժէքով, նպատակով եւ իրենց առեւտրական հմտութեամբ։ Կարգ մը հիւանդանոցներ կը ձգտին երկակի միջազգային հաւատարմագիրներ ձեռք բերել։<ref>{{cite web |url=http://www.worldhospitalmonitor.com/ |title=Home |publisher=World Hospital Monitor |accessdate=2010 թ․ սեպտեմբեր 15–ին |archive-date=2019-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190407203332/http://www.worldhospitalmonitor.com/ |dead-url=yes }}</ref> == Բարդութիւններ == Բժշկական զբօսաշրջութիւնը ենթակայ է բարդութիւններու։ Կարգ մը երկիրներու, ինչպէս՝ Հնդկաստանի, Հարաւային Ափրիկէի կամ Թայլանտի մէջ զանազան վարակիչ հիւանդութիւններ տարածուած են, որոնք համաճարակի բնոյթ ունին։ Հիւանդութիւններէն չպաշտպանուիլը կրնայ վնասակար ըլլալ յատկապէս [[Ստամոքսի Խոց|ստամոքսի]] եւ [[աղիքային|աղիքի]] հիւանդութիւններէ տառապողներուն համար։ Վիրահատութենէն ետք, խնամքին որակը նոյնպէս զգալիօրէն կը տարբերի ըստ հիւանդանոցին եւ երկիրին։ Երկարաժամկէտ ուղեւորութիւնները եւս կրնան բարդութիւններ յառաջացնել։ Երկար թռիչքները եւ շարժման պակասը կրնան նախապայման հանդիսանալ զարգացող երակային եւ [[Թոքեր|թոքային]] հարցերու։<ref>{{cite web |url=http://www.chestnet.org/accp/article/new-dvt-guidelines-no-evidence-support-economy-class-syndrome |title=New DVT Guidelines: No Evidence to Support "Economy Class Syndrome"; Oral Contraceptives, Sitting in a Window Seat, Advanced Age, and Pregnancy Increase DVT Risk in Long-distance Travelers |date=փետրուար 7, 2012 |publisher=American College of Chest Physicians |accessdate=փետրուար 10, 2012 |archive-date=2013-01-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130120060841/http://www.chestnet.org/accp/article/new-dvt-guidelines-no-evidence-support-economy-class-syndrome |dead-url=yes |archivedate=2013-01-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130120060841/http://www.chestnet.org/accp/article/new-dvt-guidelines-no-evidence-support-economy-class-syndrome |deadurl=yes }}</ref><ref>[http://familydoctor.org/familydoctor/en/prevention-wellness/staying-healthy/first-aid/caring-for-your-incision-after-surgery.html "Caring for Your Incision After Surgery"], FamilyDoctor.org, ''American Academy of Family Physicians'', December, 2010. Retrieved July 23, 2013.</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.pat.nhs.uk/Docs/ComplaintsPolicyProcedure.pdf |title=Archive copy |accessdate=2016-06-23 |archive-date=2013-05-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130517145133/http://www.pat.nhs.uk/Docs/ComplaintsPolicyProcedure.pdf |dead-url=yes |archivedate=2013-05-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130517145133/http://www.pat.nhs.uk/Docs/ComplaintsPolicyProcedure.pdf |deadurl=yes }}</ref> Աշխարհի տարածքին, բուժաշխատողներու չափանիշները համահաւասար են եւ վաւերացուած՝ [[Առողջապահութեան համաշխարհային կազմակերպութիւն|Առողջապահութեան Համաշխարհային Կազմակերպութեան]] կողմէ, իսկ 2004-ին մեկնարկած է Համաշխարհային դաշինք մը՝ հիւանդներու անվտանգութեան համար։ Այս կառոյցը կ'աջակցի հիւանդանոցներուն եւ կառավարութեան ամբողջ աշխարհի տարածքին՝ հիւանդներու ապահովութեան քաղաքականութեան մշակման համար։<ref>{{cite web|url=http://www.who.int/patientsafety/en/ |title=World Alliance for Patient Safety |publisher=Who.int |date=2010-05-05 |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբերի 29–ին}}</ref> Եթէ արտերկրի մէջ բարդութիւններ ծագին, հիւանդը հոն կը մնայ նախատեսուած ժամկէտէն աւելի երկար, իսկ եթէ վերադառնայ, հարկ եղած խնամքին չ'արժանանար։<ref name="Ginger Rough">{{cite news|url=http://www.azcentral.com/arizonarepublic/news/articles/2009/06/07/20090607rxtourism0607.html?nclick_check=1#reply17699291|title=Globe-trotting to cut down on medical costs|last=Ginger Rough|date=հունիս 7, 2009|work=The Arizona Republic|accessdate=2013 թ․ Յունուար 1}}</ref> == Իրաւական հարցեր == Բժշկական խնամք ստանալը հիւանդները կրնայ ենթարկել իրաւական որոշ հարցերու։<ref name="AHC">{{cite web |url=http://www.ahcpub.com/hot_topics/?htid=1&httid=1874 |title=Medical Tourism: Ethical Pitfalls of Seeking Health Care Overseas |publisher=Ahcpub.com |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբեր 29–ին |archive-date=2011-07-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110707094359/http://www.ahcpub.com/hot_topics/?htid=1&httid=1874 |dead-url=yes }}</ref> Տարբեր երկիրներու մէջ դատավէճերու սահմանափակ բնոյթը կը հանդիսանայ խնամքի ցած գիներու հիմնահարցերէն մէկը։ Մինչդեռ կարգ մը երկիրներ ներկայիս կը ներկայանան իբրեւ գրաւիչ բժշկական զբօսաշրջութեան ուղղութիւններ, որոնք կը տրամադրեն օրինական դեղամիջոցներ՝ հակաօրինական գործողութիւններու համար, ինչ որ կրնայ անհաճոյ թուիլ զբօսաշրջիկներուն համար։ Խնդիրներու ծագման պարագային, համապատասխան անձնական ապահովագրութիւնը հիւանդներուն փոխհատուցում չի կատարեր կամ հիւանդը փոխհատուցում չի ստանար հակաօրինական գործողութիւններու դէմ ուղղուած դատավճիռի միջոցով։ Հիւանդանոցները կամ բժիշկները կարգ մը երկիրներու մէջ չեն կրնար նիւթական վնասները հատուցել, որոնք կը սահմանուին դատարանին կողմէ։<ref>{{cite web|url=http://www.medicalprotection.org/uk |title=Medical Protection Society &#124; MPS UK |publisher=Medicalprotection.org |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբեր 29–ին}}</ref> == Բարոյական հարցեր == Բժշկական զբօսաշրջութեան ընթացքին բարոյական հարցեր կրնան ծագիլ։ Օրինակ՝ * Փոխպատուաստման համար գործարաններու անօրինական ձեռքբերումը հաստատուած է այնպիսի երկիրներու, ինչպէս՝ Հնդկաստանի եւ [[Չինաստան|Չինաստանի]] մէջ։<ref>{{cite web |url=http://future.iftf.org/2006/04/the_dark_side_o.html |title=IFTF's Future Now: The dark side of medical tourism |publisher=Future.iftf.org |date=2006-04-19 |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբերի 29–ին |archive-date=2011-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20110929135242/http://future.iftf.org/2006/04/the_dark_side_o.html |dead-url=yes |archivedate=2011-09-29 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20110929135242/http://future.iftf.org/2006/04/the_dark_side_o.html |deadurl=yes }}</ref><ref>{{cite news| url=http://www.sfgate.com/cgi-bin/article.cgi?f=/c/a/2008/02/09/MN23UPQ0K.DTL | work=The San Francisco Chronicle | title=Organ-transplant black market thrives in India | first=Anuj | last=Chopra | date=Փետրուարի 9, 2008}}</ref><ref>{{cite web|url=http://en.epochtimes.com/news/7-5-23/55627.html |title= Transplants and Ethics in San Francisco |publisher=The Epoch Times |date=2007-05-23 |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբեր 29–ին}}</ref><ref>Participants in the International Summit on Transplant Tourism and Organ Trafficking convened by The Transplantation Society and International Society of Nephrology in Istanbul, Turkey, 30 April to 2 May 2008. "The Declaration of Istanbul on Organ Trafficking and Transplant Tourism." Kidney International 74, no. 7 (2008): 854-59.</ref> * Հնդկաստանի մէջ, բժշկական զբօսաշրջութիւնը աւելի կը խորացնէ անհաւասարութեան հարցերը, որոնք արդէն իսկ գոյութիւն ունին առողջապահութեան համակարգին մէջ։<ref>{{Cite web |url=http://www.issuesinmedicalethics.org/132ed042.html |title=Archive copy |accessdate=2016-06-23 |archive-date=2013-07-30 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130730071321/http://www.issuesinmedicalethics.org/132ed042.html |dead-url=yes |archivedate=2013-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20130730071321/http://www.issuesinmedicalethics.org/132ed042.html |deadurl=yes }}</ref> * Թայլանտի մէջ, 2008-ին հաստատուած է, որ տեղական բժիշկները այնքան տարուած են արտասահմանէն ժամանած հիւանդներով, որ բնիկ հիւանդներուն պէտք եղած ձեւով թեն խնամեր։<ref>{{cite web|url=http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=16735157 |title=Medical Tourism Creates Thai Doctor Shortage |publisher=NPR |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբեր 29–ին}}</ref> <ref>{{cite web|author=USA |url=http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/19556497 |title=Lindvall O, Hyun I. Medical innovation versus stem cell tourism. Science. 2009 Jun 26;324(5935):1664-5 |publisher=Ncbi.nlm.nih.gov |date=2011-10-03 |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբերի 29–ին}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.isscr.org/clinical_trans/index.cfm |title=ISSCR Guidelines for the Clinical Translation of Stem Cells. 2008 |accessdate=2016-06-23 |archive-date=2009-06-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20090603085208/http://www.isscr.org/clinical_trans/index.cfm |dead-url=yes |archivedate=2009-06-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090603085208/http://www.isscr.org/clinical_trans/index.cfm |deadurl=yes }}</ref> == Գործատուի կողմէ հովանաւորուող առողջական խնամք՝ ԱՄՆ-ի մէջ == Միացեալ Նահանգներու մէջ կարգ մը գործատուներ սկսած են քաջալերել բժշկական զբօսաշրջութիւնը՝ կրճատելով իրենց աշխատողին առողջական խնամքին համար տրամադրուող գումարը։ Այսպիսի առաջարկներ բուռն բանավէճերու առիթ դարձած են գործատուներու եւ աշխատողներուն ներկայացնող առեւտրային միութիւններու միջեւ. միութիւնները կը պնդեն, որ դատապարտելի է նոր ապշեցուցիչ մօտեցումը, որ կ'առաջարկէ աշխատողներուն արտասահմանի մէջ բուժում ստանալ՝ յօգուտ ընկերութեան խնայողութիւններուն։ Գործատուները իրենց պաշտօնեաներուն կ'առաջարկեն օդային ճամբորդութիւններու համար վճարուող գումարներ։ Օրինակ, Յունուար 2008-ին «Հաննաֆորտ» հանրախանութներու ցանցը, իր աշխատակիցներուն հոգացած է բժշկական ամբողջական ծախսերը՝ Սինկափուրի մէջ իրականացնելու ազդրերու եւ ծունկի փոխպատուաստում: Գումարը կը ներառէր նաեւ հիւանդին ուղեկցողին համար նախատեսուած ծախսերը։<ref>McGinley, Laurie, [http://online.wsj.com/article/SB120283288380762505.html "Health Matters: The next wave of medical tourists might include you"], Wall Street Journal, February 16, 2008. Retrieved March 13, 2008.</ref> 2000-ին «Քալիֆորնիոյ Պլու Շիլտը» հիմք կը կազմէ Միացեալ Նահանգներու առաջին տարածաշրջանային առողջապահական նախագիծին։ «Քալիֆորնիոյ Պլու Շիլտ» կազմին մէջ գտնուող քալիֆորնիացի հիւանդները կրնային ընտրել [[Մեքսիքա|Մեքսիքո]]յի մէջ գտնուող երեք հաւաստագրուած հիւանդանոցներէն մէկը։<ref>Perry, Laura. "New Releases." Blue Shield of California. N.p., 7 June 2000. Web. 15 Nov. 2009. <https://www.blueshieldca.com/bsc/newsroom/pr/United_Behavioral_Health.jhtml> </ref> 2007-ին «Հարաւային Գարոլայնայի ՊլիւՔրոսս ՊլիւՇիլտ» կազմակերպութեան դուստր ձեռնարկութիւնը կը սկսի համագործակցիլ Թայլանտի, Սինկափուրի, Թուրքիոյ, [[Իրլանտայի Հանրապետութիւն|Իրլանտայի]], Քոսթա Ռիքայի եւ Հնդկաստանի հիւանդանոցներուն հետ։<ref>Bruce Einhorn, [http://www.businessweek.com/magazine/content/08_12/b4076036777780.htm?chan=rss_topStories_ssi_5 "Outsourcing the Patients"], BusinessWeek, March 13, 2008</ref> 2008-ին լոյս տեսած «Ֆասթ ընկերութեան» յօդուածի մը մէջ կը քննարկուի առողջապահութեան համաշխարհայնացումը եւ կը նկարագրէ, թէ ինչպէս ԱՄՆ-ի առողջապահական շուկային մէջ «խաղացողներ» սկսած են ուսումնասիրել այս ոլորտը։<ref>Greg Lindsay,[http://www.fastcompany.com/magazine/125/medical-leave.html "Medical Leave"] Fast Company, May 2008. Retrieved October 15, 2008.</ref> == Ուղղութիւններ == === Ափրիկէ եւ Մերձաւոր Արեւելք === ==== Յորդանան ==== 2012-ին, Յորդանան «Փրայվեթ Հոսփիթըլզ Ըսոսյէյշըն»ի (Private Hospitals Association) միջոցով կը յաջողի հրապուրել 250.000 միջազգային հիւանդներ, համագործակցելով աւելի քան 500.000 ընկերութիւններու հետ: Եկամուտը կը կազմէ աւելի քան 1 միլիառ ԱՄՆ տոլար։<ref name="JordanAward">{{cite web |url=http://awards.imtj.com/results |title=IMTJ MEDICAL TRAVEL AWARDS 2014 |accessdate=2014 թ․ ապրիլ 25 |archive-date=2014-04-25 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140425201956/http://awards.imtj.com/results |dead-url=yes }}</ref> Յորդանան 2014-ին կը ստանայ տարուան բժշկական ճամբորդութեան մրցանակը՝ «IMTJ» բժշկական մրցանակաբաշխութեան ընթացքին։ ==== Իսրայէլ ==== [[Իսրայէլ|Իսրայէլը]] նշանաւոր ուղղութիւն է բժշկական զբօսաշրջութեան համար։<ref name="Haaretz">[http://www.haaretz.com/news/national/health-ministry-to-probe-israel-medical-tourism-industry-following-haaretz-expose-1.325424 Health Ministry to probe Israel medical tourism industry following Haaretz exposé], Haaretz, Nov. 18, 2010</ref> 2010-ին, Իսրայէլի մէջ կը բուժուէին 30.000 բժշկական զբօսաշրջիկներ, որոնց մեծ մասը [[Խորհրդային Միութիւն|Խորհրդային Միութենէն]] կու գային։ Ըստ կարգ մը զրոյցներու, բժշկական զբօսաշրջիկները կը ստանան արտօնեալ բուժումը՝ ի վնաս տեղի հիւանդներուն։ Իսրայէլի մէջ, շատեր կը գնեն [[Մեռեալ Ծով|Մեռեալ ծովուն]] շուրջ գտնուող առողջարանները՝ Կիներետ գետը այցելելու նպատակով։ ==== Իրան ==== Ամէն տարի Իրան կ'այցելէ 30.000 այցելու՝ բուժում ստանալու նպատակով։<ref>{{cite web|url=http://english.farsnews.com/newstext.php?nn=9010171549 |title=Fars News Agency :: Ahmadinejad Stresses Iran's Growing Medical Tourism Industry |publisher=English.farsnews.com |date=2012-01-17 |accessdate=2012 թ․ փետրուար 5|archiveurl=https://archive.is/PVar|archivedate=2012-07-08}}</ref> ==== Հարաւային Ափրիկէ ==== Հարաւային Ափրիկէն [[Ափրիկէ|Ափրիկէի]] առաջին պետութիւնն է, որ ծանօթ է իբրեւ բժշկական զբօսաշրջութեան ուղղութիւն։<ref>{{cite web |url=http://www.mediaclubsouthafrica.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1274:sa-medical-tourism-060809&catid=50:visitnews&Itemid=117 |title=: Medical tourism in SA |publisher=Mediaclubsouthafrica.com |date=2009-08-06 |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբեր 29–ին |archive-date=2018-11-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20181107000327/http://www.mediaclubsouthafrica.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1274:sa-medical-tourism-060809&catid=50:visitnews&Itemid=117 |dead-url=yes |archivedate=2018-11-07 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20181107000327/http://www.mediaclubsouthafrica.com/index.php?option=com_content&view=article&id=1274:sa-medical-tourism-060809&catid=50:visitnews&Itemid=117 |deadurl=yes }}</ref> Այստեղ կ'առաջարկեն բժշկական եւ ատամնաբուժական ծառայութիւններ։<ref>{{cite web|url=http://www.dentalsafaris.com/dental-facilities |title=Dental Tourism South Africa Medical Facilities |publisher=Dentalsafaris.com |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբեր 29–ին}}</ref> === Ամերիկա === ==== Պրազիլ ==== Պրազիլի Սան Փաուլօ քաղաքին մէջ գտնուող [[Ալպերթ Այնշթայն|Ալպերթ Այնըշթայն]] հիւանդանոցը առաջին «Ճոյնթ Քըմիշն Ինթըրնեշընըլ»ի կողմէ հաւատարմագրուած կառոյցն է, որ կը գտնուի Միացեալ Նահանգներու սահմաններէն դուրս, որմէ ետք, Պրազիլի մէջ գտնուող տասնեակ նման հիւանդանոցներ ստացած են նման հաւատարմագիրներ։<ref>{{Cite web |url=http://www.einstein.br/ingles/ |title=Why opt for the Albert Einstein Jewish Hospital |accessdate=2016-06-23 |archive-date=2008-10-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20081017131403/http://www.einstein.br/ingles/ |dead-url=yes |archivedate=2008-10-17 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20081017131403/http://www.einstein.br/ingles/ |deadurl=yes }}</ref> Միացեալ Նահանգներու բնակիչները վիզայի կարիք ունին Պրազիլ այցելելու համար, որ հիմնուած է երկկողմանի համաձայնութեան վրայ։ ==== Քանատա ==== Քանատան նոյնպէս կը գտնուի բժշկական զբօսաշրջութեան ոլոտրին մէջ։ Ի տարբերութիւն Միացեալ Նահանգներու առողջապահական գիներուն, բժշկական զբօսաշրջիկները կրնան խնայել 30-էն 60% առողջապահական ծախսեր։ ==== Քոսթա Ռիքա ==== Քոսթա Ռիքայի մէջ գոյութիւն ունի «Ճոյնթ Քըմիշն»ի կողմէ հաւատարմագրուած երեք հիւանդանոց։ Երեքն ալ կը գտնուին [[Սեն Ժոզէ|Սեն Ժոզէի]] մէջ։ 2000-ին, Առողջապահութեան համաշխարհային կազմակերպութիւնը դասակարգած է համաշխարհային առողջապահական համակարգը, ուր Քոսթա Ռիքան գրաւած է 36-րդ դիրքը, ինչոր Միացեալ Նահանգներէն աւելի բարձր է։ ==== Քուպա ==== Մինչ այժմ [[Քուպա|Քուպան]] չէ ստացած հաւատարմագիր մը։<ref name="JCI">{{cite web|url=http://www.jointcommissioninternational.org/JCI-Accredited-Organizations/ |title=(JCI) Accredited Organizations |publisher=Joint Commission International |accessdate=2011 թ․ հոկտեմբեր 29–ին}}</ref> ==== Մեքսիքօ ==== Միացեալ Նահանգներու բժիշկները նշած են, որ մեքսիքական օրինական համակարգը հակաօրինական գործողութիւններու համար չի դատապարտեր մեքսիքացի բժիշկները:<ref name="WashPost">Manuel Roig-Franzia, [http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2007/06/17/AR2007061701297.html Discount Dentistry, South of The Border], Washingtonpost.com, June 18, 2007. Retrieved October 15, 2008.</ref> Կարգ մը հիւանդանոցներ կ'առաջարկեն նաեւ այլընտրանքային բժշկական բուժումներ, որոնք արդիւնաւէտ չեն կամ արգիլուած են Միացեալ Նահանգներու մէջ։<ref>{{Cite web|url=https://www.forbes.com/2008/05/25/health-hospitals-care-forbeslife-cx_avd_outsourcing08_0529healthoutsourcing.html|title=U.S. Hospitals Worth The Trip|website=Forbes|language=անգլերէն|accessdate=2023-10-30}}</ref> Վերջին շրջանին, Մեքսիքոյի պետութիւնը կարգ մը բուժումներ արգիլած է։ ==== Միացեալ Նահանգներ ==== «Ը ՄըքՔինսի էնտ Քօ»ն (A McKinsey and Co.) կը զեկուցէ, որ 2008-էն սկսեալ 60.000-էն 85.000 բժշկական զբօսաշրջիկներ կը ճամբորդէին Միացեալ Նահանգներ՝ մշտական բուժում ստանալու նպատակով։<ref name=Forbes08>{{cite news |author=Allison Van Dusen |coauthors= |title=U.S. Hospitals Worth The Trip |url=http://www.forbes.com/2008/05/25/health-hospitals-care-forbeslife-cx_avd_outsourcing08_0529healthoutsourcing.html |quote=It narrowly defined medical travelers as only those whose primary and explicit purpose in traveling was to obtain in-patient medical treatment in a foreign country, putting the total number of travelers at 60,000 to 85,000 per year. |newspaper=Forbes |date=մայիս 29, 2008 |accessdate=2012 թ․ սեպտեմբեր 17–ին }}</ref> Նոյն զեկոյցը կը փաստէ, որ 2007-ին 750.000 ամերիկացի ճամբորդած է Միացեալ Նահանգներէն այլ երկիրներ։<ref name="Hansen08">Fred Hansen, [http://www.ipa.org.au/publications/960/a-revolution-in-healthcare A revolution in health care] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20140712073135/http://ipa.org.au/publications/960/a-revolution-in-healthcare|date=2014-07-12}}, Institute of Public Affairs review article (January 2008).</ref> Յառաջադէմ բժշկական միջոցներու հասանելիութիւնը եւ բժիշկներու վերապատրաստումը խթան կը հանդիսանան օտարերկրեայ զբօսաշրջիկներու թիւի աճի։ Կարգ մը բժշկական մեծ կեդրոններ եւ հիւանդանոցներ միջազգային հիւանդներու համար կեդրոններ կ'առաջարկեն, որոնք կը սպասարկեն օտարերկրեայ այն հիւանդներուն, որոնք կը փափաքին բուժուիլ Միացեալ Նահանգներուն մէջ։<ref>[http://stanfordhospital.org/forPatients/patientServices/internationalMedicalServices.html International Medical Services] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100612212550/http://stanfordhospital.org/forPatients/patientServices/internationalMedicalServices.html|date=2010-06-12}}, Stanford Hospital & Clinics</ref> Այս կազմակերպութիւններէն ոմանք կ'առաջարկեն այնպիսի ծառայութիւններ, որոնք կ'աջակցին միջազգային հիւանդներուն բուժման, բնակարանային պայմաններու, նիւթական եւ երթեւեկի հարցերուն, ներառեալ՝ օդային կարմիր խաչի ծառայութիւններ։ === Ասիա, Խաղաղական ովկիանոսեան տարածաշրջան === ==== Հոնկ Քոնկ ==== Հոնկ Քոնկի բոլոր 12 յատուկ հիւանդանոցները ուսումնասիրուած են եւ 2001-էն ի վեր հաւատարմագրուած՝ Միացեալ Թագաւորութեան «Թրենտ Աքրետիթէյշըն Սքիմ»ի կողմէ։<ref>[http://www.1stor.co.uk/trentaccreditationscheme.org/news/tasnews6-200110.pdf Trent Accreditation Scheme Newsletter] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080227022521/http://www.1stor.co.uk/trentaccreditationscheme.org/news/tasnews6-200110.pdf |date=2008-02-27 }}, Iss. 6, 2001</ref> ==== Հարաւային Քորիա ==== «Քորիա Թայմզը» կը զեկուցէ, որ Քորիական հիւանդանոցները որդեգրած են սակերու խտրականութեան քաղաքականութիւն մը՝ օտարներէն գանձելով երկու կամ երեք անգամ աւելի բարձր գումարներ՝ համեմատած տեղի բնակչութեան հետ։<ref>{{cite web|url=http://www.koreatimes.co.kr/www/news/nation/2010/02/116_60838.html |title=Korea Times, Major Hospitals Overcharge Foreigners |publisher=Koreatimes.co.kr |date=2010-02-15 |accessdate=2011 թ․ Հոկտեմբեր 29–ին}}</ref> Ան կը պնդէ, որ ըստ քորիական օրէնքին, պետութիւնը կ'անտեսէ բժշկական բարձրացող գիները օտարերկրացի հիւանդներուն համար, որոնք չեն պաշտպանուած հակաօրինական գործողութիւններէն, խտրական գիներէն եւ հիւանդին անձնական իրաւունքներու ոտնահարումէն:<ref>{{cite web|url=http://www.koreatimes.co.kr/www/news/special/2010/02/180_61214.html |title=Korea Overlooks Soaring Medical Fees on Foreigners |publisher=Koreatimes.co.kr |accessdate=2011 թ․ Հոկտեմբեր 29–ին}}</ref> === Եւրոպա === ==== Միացեալ Թագաւորութիւն ==== Ազգային Առողջապահական Ծառայութիւնը ([[Անգլիա]]) հասարակական է, սակայն կարգ մը հիւանդանոցներ Միացեալ Թագաւորութեան մէջ բժշկական զբօսաշրջութեան ուղղութիւնը որդեգրած են, յատկապէս՝ [[Լոնտոն]]ը։<ref>[http://www.imtj.com/articles/2009/the-forgotten-medical-tourism-destination-30026/?locale=en The forgotten medical tourism destination]</ref> Այնուամենայնիւ, ներկայիս Միացեալ Թագաւորութեան մէջ շատ քիչ հիւանդանոցներ հաւատարմագիրներ ստացած են։ == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:Բժշկութիւն]] [[Ստորոգութիւն:Զբօսաշրջութիւն]] bkkm872co67bz7vwa7xbm4etz863815 0 3131 236256 235244 2024-12-10T01:02:33Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236256 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Հիւանդութիւն | անուանում = | լատիներէն անուանում = | պատկեր = | նկարագրում = | տեսակ = | ենթադաս = | պատճառ = | բուն պատճառ = | փոխանցման ձեւ = | ախտանիշ = | կը վնասէ = | վարակ տարածող = | օժանդակող տարածող = | բուժաքննութիւն = | բուժում = | մսնագիտութիւն = | յայտնաբերող = | ՀՄԴ9 = {{ICD9|004}}, {{ICD9|007.9}}, {{ICD9|009.0}} | ՀՄԴ10 = {{ICD10|A|09|0|a|00}}, {{ICD10|A|03|9|a|00}}, {{ICD10|A|06|0|a|00}}, {{ICD10|A|07|9|a|00}} | OMIM = | MedlinePlus = | eMedicine = | MeSHID = D004403 | Patientplus = | Disease Ontology = | NCI Thesaurus = | GeneReviews = | անուանուած է = | Վիքիպասեստ = |}} '''Թանչը''' արիւնախառն փորհարութիւն-փորքշուք է<ref name="Dorlands">{{DorlandsDict|three/000033012|Dysentery}}</ref><ref>{{cite web|title=Dysentery|url=http://www.who.int/topics/dysentery/en/|website=who.int|accessdate=28 November 2014}}</ref>: Թանչը [[հայերէն]]ով կ'ըսուի նաեւ արիւնալուծ: Թանչը սուր եւ վարակիչ հիւանդութիւն մըն է: Ըստ միջազգային առողջապահական կազմակերպութիւններու ուսումնասիրութիւններուն՝ ամբողջ աշխարհի տարածքին տարեկան կը տեսնուին 10 միլիոնէ աւելի թանչի պարագաներ, որոնցմէ կը մահանան մէկ միլիոնը՝ առաւելաբար մանուկներ<ref>{{cite web |title=Laboratory Methods for the Diagnosis of Epidemic Dysentery and Cholera |url=http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/cholera/complete.pdf |work=WHO/CDS/CSR/EDC/99.8 |publisher=Centers for Disease Control and Prevention. Atlanta, Georgia 1999 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20120305065701/http://www.cdc.gov/ncidod/dbmd/diseaseinfo/cholera/complete.pdf |archivedate=March 5, 2012 |accessdate=March 30, 2016 }}</ref><ref name=TFD>{{cite web|title=Dysentery|url=http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/dysentery|publisher=TheFreeDictionary's Medical dictionary}}</ref> <ref>{{Cite web |url=http://whqlibdoc.who.int/publications/2005/9241592330.pdf |title=Guidelines for the control of shigellosis. WHO, 2005 |accessdate=2016-03-30 |archive-date=2013-10-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20131012011146/http://whqlibdoc.who.int/publications/2005/9241592330.pdf |dead-url=yes }}</ref> ''Amebiasis'' infects over 50 million people each year, of whom 50,000 die.<ref>{{Cite book | first = Joseph Patrick | last = Byrne | title = Encyclopedia of Pestilence, Pandemics, and Plagues: A-M | url = https://books.google.am/books?id=5Pvi-ksuKFIC&pg=PA175&dq#v=onepage&q=&f=false | publisher = ABC-CLIO | year = 2008 | pages = 175–176 | isbn = 0-313-34102-8}} </ref>: == Յառաջացում == Թանչը կը յառաջանայ՝ *Մանրէներու, մասնաւորապէս Շիկելլա (Shigella) մանրէներու եւ յաճախ E. Coli եւ Salmonella մանրէներու պատճառաւ: *Միաբջիջ նախակենդանիներու (protozoa), մասնաւորապէս Ամիպա<ref>{{cite web|title=Chapter 3 Infectious Diseases Related To Travel|url=http://wwwnc.cdc.gov/travel/yellowbook/2014/chapter-3-infectious-diseases-related-to-travel/amebiasis|website=CDC|accessdate=9 June 2014|date=August 1, 2013}}</ref> (Amoeba) խմբաւորումով եւ երբեմն E. Histolytica խմբաւորումին պատճառաւ<ref>{{cite journal |author=[[World Health Organization|WHO]] | title=''Amoebiasis'' Report of a WHO Expert Committee |journal=WHO Technical Report Series |year=1969 |volume=421 |pages=1–52 |pmid=4978968 }}</ref>: Թանչը առաւելաբար կը յառաջանայ Շիկելլա մանրէներու միջոցաւ եւ այդ պատճառաւ անիկա կը կոչուի Շիկելլոսիս ( shigellosis)՝ շիկելլավարակ: Շիկելլա մանրէն կ'ապրի շատ մը երկիրներու մէջ։ Անիկա պատճառն է բոլոր փորհարութիւններուն 5-10 տոկոսին<ref>WHO (World Health Organization). [http://www.who.int/vaccine_research/diseases/diarrhoeal/en/index6.html Diarrhoeal Diseases – Shigellosis].</ref>: Ամիպայով յառաջացած թանչը առաւելաբար կը տեսնուի արեւադարձային տաք գօտիի (tropical) երկիրներու մէջ: Շիկելլա մանրէներուն աղբիւրը վարակուած անձերուն կղկղանքն է: Նոյնիսկ ապաքինման շրջանին ենթակային կղկղանքը հարուստ է այս մանրէներով, հետեւաբար հիւանդը կը կոչուի կրող (carrier): == Տարածում == Արիւնալուծի տարածումը տեղի կ'ունենայ երկու ձեւերով. *Ուղղակի տարածում, որ կը պատահի կղկղանքի միջոցաւ. *Անուղղակի տարածում, որ կը պատահի մանրէներով վարակուած կերակուրներու միջոցաւ: Շիկելլա մանրէները կը փոխադրուին եւ կը տարածուին ճանճերու միջոցաւ, որոնք կը կոչուին փոխադրողներ-տարածողներ (vectors): Ճանճերը վարակուած հիւանդի մը կղկղանքին վրայ նստելէ ետք ազատօրէն կը փոխադրեն յարուցիչ Շիկելլա մանրէները որեւէ մէկ տեղ մեր շրջապատին մէջ։ Անոնք կը տեղաւորեն մանրէները բացօդեայ ձգուած կերակուրներու եւ հեղուկներու վրայ։ Առողջ անհատ մը կը վարակուի թանչով, երբ ուտէ կամ խմէ Շիկելլա մանրէներով հարստացած եւ վարակուած կերակուրները կամ հեղուկները: == Ախտանշաններ == Թանչի թխսաւորումի ժամանակաշրջանը (incubation period) 1-4 օրեր են, այսինքն՝ անոր ախտանշանները կը յայտնուին վարակումէն 1-4 չորս օրեր ետք: Արիւնալուծի ախտաբանական ընթացքը կը զարգանայ հետեւեալ ձեւով՝ Շիկելլա մանրէներով վարակուած կերակուրներու կամ հեղուկներու սպառումով մանրէները կը հասնին բարակ եւ հաստ աղիքներ, ուր անոնք կը յարձակին աղիքներու խլնաթաղանթին վրայ եւ կը ներխուժեն անոնց պատերէն ներս: Խլնաթաղանթը կը բորբոքի, տեղի կ'ունենայ խլնաթաղանթի ջրուռեցք եւ ապա խլնաթաղանթային հեղուկի առատ հոսք աղիքներուն մէջ։ Բորբոքումին հետեւանքով կը յառաջանան խլնաթաղանթային խոցեր եւ արիւնահոսում<ref name="Dorlands"/><ref name="pmid359524">{{cite journal |author=DuPont HL |title=Interventions in diarrheas of infants and young children |journal=J. Am. Vet. Med. Assoc. |volume=173 |issue=5 Pt 2 |pages=649–53 |year=1978 |pmid=359524 |doi=}}</ref><ref name="pmid2664748">{{cite journal |author=DeWitt TG |title=Acute diarrhoea in children |journal=Pediatr Rev |volume=11 |issue=1 |pages=6–13 |year=1989 |pmid=2664748| doi = 10.1542/pir.11-1-6}}</ref><ref>{{cite web |url=http://www.nhs.uk/Conditions/Dysentery/Pages/Symptoms.aspx |title=Dysentery symptoms |author= |date= |work= |publisher=National Health Service |accessdate=2010-01-22 |archive-date=2010-03-23 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100323184106/http://www.nhs.uk/Conditions/Dysentery/Pages/Symptoms.aspx |dead-url=yes }}</ref>: Թանչի ախտանշաններն են. *Ջրանման փորհարութիւն *Թարախոտ հեղուկային կղկղանք *Արիւնահոսում *Արիւնային փորհարութիւն *Յաճախակի կղկղանցում՝ օրական 10-20 անգամ *Կղկղանցումի շտապութիւն (urgency) *Տանջալի կղկղանցում (tenesmus) եւ նքոց *Աղիքային սուր կծկումներ (cramps) *Որովայնային խիթ եւ ցաւ *Նողկանք եւ փսխունք *Ջերմ *[[Գլխացաւ]]<ref name=Diagnosis>{{cite web | author=mdguidelines.com | title=Dysentery-Diagnosis | url=http://www.mdguidelines.com/dysentery/diagnosis | accessdate=2010-11-17 | archive-date=2011-07-14 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110714063637/http://www.mdguidelines.com/dysentery/diagnosis | dead-url=yes | archivedate=2011-07-14 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714063637/http://www.mdguidelines.com/dysentery/diagnosis | deadurl=yes }}</ref>: Ծանր եւ յառաջացած պարագաներուն տեղի կ'ունենայ մարմնական ջրանուազում (dehydration ) եւ [[Արիւն|արեան]] ճնշումի նուազում (hypotension), որոնք կրնան յառաջացնել մարմնական ընդհանուր փլուզում (shock) եւ [[մահ]]: == Ախտաճանաչում == Թանչի ախտաճանաչումը ընդհանրապէս բացայայտ է իր ախտանշաններով: Սակայն անիկա կը փաստարկուի կղկղանքի տարրալուծարանային քննութեամբ: Յաճախ, յառաջացած պարագաներուն, մագնիսարձագանգային նկարահանում (MRI) եւ հաստ աղիքի դիտում (colonoscopy) պարտաւորիչ կը դառնան: Արիւնալուծի դարմանումը տեղի կ'ունենայ ընդհանրապէս հանգիստ ընելով եւ առատ հեղուկ խմելով: Յառացած պարագաներուն հիւանդանոցային դարմանումը պարտաւորիչ է: Հիւանդին կը ներարկուի ներերակային հեղուկներ եւ հակամանրէական դեղեր: Չափահասներու մօտ եւ մեղմ պարագաներուն ապաքինումը տեղի կ'ունենայ 4-8 օրերու ընթացքին, իսկ յառաջացած պարագաներուն՝ 3-4 շաբաթներու ընթացքին: Մանուկներու պարագային ջրանուազումը տեղի կ'ունենայ շատ արագ, հետեւաբար անոնց դարմանումը պէտք է ըլլայ շուտով<ref>{{cite web | author=mdguidelines.com | title=Dysentery-Prognosis | url=http://www.mdguidelines.com/dysentery/prognosis | accessdate=2010-11-17 | archive-date=2011-07-14 | archive-url=https://web.archive.org/web/20110714063659/http://www.mdguidelines.com/dysentery/prognosis | dead-url=yes | archivedate=2011-07-14 | archiveurl=https://web.archive.org/web/20110714063659/http://www.mdguidelines.com/dysentery/prognosis | deadurl=yes }}</ref>: Յաճախ շատ մը թանչակալներու մօտ կը զարգանայ կաթնաշաքարի անհանդուդժողականութիւն (lactose intolerance) հետեւաբար անոնք իրենց ապաքինման շրջանին կաթ եւ կաթնեղէն պէտք չէ սպառեն: == Հետեւանքներ == Թանչը կրնայ ունենալ վատ հետեւանքներ եւ բարդութիւններ, որոնցմէ կարեւորագոյններն են. *Յառաջացած ջրանուազում եւ մարմնական ընդհանուր փլուզում. *[[Հաստ Աղիք|Հաստ աղիք]]ի արտանկում (prolaps). *Աղիքային մանրէական երկրորդական բորբոքումներ. *Աղիքային մեծ խոցեր եւ մեծածաւալ արիւնահոսում ու սակաւարիւնութիւն. *Աղիքներու ծակում եւ ներորովայնային բորբոքում (peritonitis). *[[Լեարդ]]ի վարակում, որ կը պատահի մասնաւորապէս Ամիպայով յառաջացած թանչի պարագային: == Ձեւեր == Թանչը տեղի կ'ունենայ խճողուած եւ ոչ առողջապահական պայմաններու մէջ ապրող հաւաքականութիւններու մէջ: Անիկա տեղի կ'ունենայ երկու ձեւերով. *Համաճարակային (epidemic ) ձեւով, որ առաւելաբար կը զարգանայ անչափահասներու մօտ. *Տարաճարակային (endemic) ձեւով: == Կանխարգիլում == Արիւնալուծը կանխագիլելի է հետեւեալ առողջապահական միջոցառումներով. *Սննդանիւթերը՝ մանաւանդ բանջարեղէնները, եւ պտուղները ուտել լաւ լուալէ ետք. *Արտաքնոցէն ելլելէ առաջ ձեռքերը օճառով լաւ լուալ. *Թանչով ախտահարուած անհատին-թանչակալին անկողինը, սաւանը, բարձը, անձեռոցը, դգալը, պատարաքաղը եւ դանակը չգործածել. *Թանչակալէն հեռու մնալ, անոր բաղնիքը չգործածել. *Թանչակալին սաւանները եւ հագուստները օճառով եւ եռացած ջուրով լաւ լուալ. *Թանչի տարաճարակային շրջաններէ հեռու մնալ: == Տե'ս Նաեւ == *[[Ականջ]] *[[Փայծաղ]] *[[Ականջային Արիւնահոսութիւն]] *[[Գլխապտոյտ]] *[[Մանկական Անդամալուծութիւն]] *[[Ողնայարի Կողմնածռութիւն]] *[[Ջղային Անախորժակութիւն]] *[[Տանկի Տենդ]] *[[Սուր Անակնկալ Շնչառական Համախտանիշ]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Աղբիւրներ == *«Asbarez» օրաթերթ, Յօդուածներ, դտկ. Կարպիս Հարպոյեան, [[1 Նոյեմբեր]] [[2013]]: [[Ստորոգութիւն:Հիւանդութիւններ]] [[Ստորոգութիւն:Հիւանդութիւններ այբբենական կարգով]] 3d2e07b4okxkgwdw69e54io1a8mve3b 0 3208 236278 158637 2024-12-10T08:21:07Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236278 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Երաժիշտ |գոյն= solo_singer |անուանում= Ռոպին Թիք |պատկեր= Robin Thicke 2019 by Glenn Francis.jpg |պատկերի չափ= |նկարագրութիւն= |ֆոն= |բնօրինակ անուանում= |այլ անուանումներ= |ծնած է= [[10 Մարտ]] [[1977 թուական|1977]] |ծննդավայր= [[Քալիֆորնիա]], [[Լոս Անճելըս]] |ազգութիւն= |մահացած է= |մահուան վայր= |ժանր= |մասնագիտութիւն= [[Երգիչ]]-[[երգահան]], [[երաժշտական արտադրող]], [[Դերասան(արեւմտահայերէն)|դերասան]] |գործիքներ= |գործոն տարիներ= |լեյպըլ= NuAmerica, Star Trak Entertainment, Geffen Records, [[Interscope Records]] |առնջուող գործունէութիւններ= |ցանցային կայք= {{url|http://www.robinthicke.com}} |ներկայիս անդամներ= |նախկին անդամներ= |գլխաւոր երաժշտական գործիքներ= |մոտիւլ= }} '''Ռոպին Թիք''' ({{lang-en|Robin Thicke}}, ծնած է՝ [[10 Մարտ]] [[1977 թուական|1977]], [[Քալիֆորնիա]], [[Լոս Անճելըս]]), ամերիկա-[[գանատա]]ցի երգիչ-երգահան, երաժշտական արտադրող եւ դերասան։ Իր երաժշտական ճամբուն ընթացքին թողարկած է 7 արուեստանոցի ալպոմ, որոնք հիմնականին R&B ոճով են։ Ռոպին Թիքը համագործակցած է շարք մը յայտնի աստղերու հետ, որոնցմէ են՝ [[Քրիստինա Ագիլերա]], [[Նիքի Մինաժ (արեւմտահայերէն|Նիքի Մինաժ]], [[Աշեր]], [[Ճենիֆեր Հադսոն]] եւ այլք։ ==Վաղ Կեանք== Ռոպին Թիքը ծնած է [[10 Մարտ]] [[1977 թուական|1977]]-ին [[Քալիֆորնիա]]յի մէջ, [[Լոս Անճելես]]: Ան մեծացած է [[Վանկուվեր]]ի մէջ, [[Անգլիակա Կոլումբիա]]: Անոր մայրը՝ Գլորիա Լորինգը, մասնագիտութեամբ դերասանուհի-երգչուհի է, հայրը՝ Ալան Թիքը, դերասան է։ Անոր ծնողները բաժնուած են երբ ան 7 տարեկան էր։<ref>{{cite web|title=Alan Thicke Biography (1947–)|url=http://www.filmreference.com/film/3/Alan-Thicke.html|work=Film Reference|accessdate=սեպտեմբերի 27, 2012}}</ref> Ռոպին ունի աւագ եղբայր՝ Բրենանը, որ աշխատած է որպէս հնչիւնաւորող 1980-ններուն։ Ռոպին ունի [[Գանատա]]յի եւ [[Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներ|Միացեալ Նահանգներու]] երկքաղաքացիութիւն։<ref name="citizen">{{cite web | url=http://www.edmontonjournal.com/entertainment/music/Robin+Thicke+dual+citizenship+qualifies+Blurred/8993367/story.html | title=Robin Thicke dual citizenship qualifies Blurred Lines for next year's Juno Awards | publisher=The Canadian Press | date=հոկտեմբերի 3, 2013 | accessdate=2013 թ․ հոկտեմբերի 10 | author=Patch, Nick }}{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> ==Ընթացք== ===2013 «Blurred Lines» եւ «Paula»=== [[Պատկեր:Robin Thicke 2013.jpg|170px|right|thumbnail|Ռոպին Թիքը դեկտեմբեր 2013-ին]] [[26 Մարտ]] [[2013 թուական|2013]]-ին, Ռոպին թողարկեց իր «[[Blurred Lines]]» կոչուող երգը [[Ֆարել Վիլեամս]]ի եւ [[T.I.(արեւմտահայերէն)|T.I.]]-ի հետ համատեղ։ Երգի տեսահոլովակը մէկ օրուան մէջ հաւաքեց աւելի քան 1 միլիոն դիտում անոր Vevo-ի էջին վրայ։ «Blurred Lines» երգի թողարկումէն ամիսներ ետք՝ [[12 յուլիս]]-ին, համանուն ալպոմը թողարկուեցաւ։ «[[Blurred Lines (ալպոմ)|Blurred Lines]]» ալպոմը որ անոր թիւով վեցերորդ ալպոմը դարձաւ, գլխաւորեց Billboard 200 հիթ շքերթը եւ առաջին շաբաթուան ընթացքին, 177,000 օրինակի վաճառք ունեցաւ։<ref name="hiphopdx1">{{cite web|url=http://www.hiphopdx.com/index/news/id.24948/title.hip-hop-album-sales-the-week-ending-8-4-2013|title=Hip Hop Album Sales: The Week Ending 8/4/2013|publisher=''HipHopDX'' |accessdate=օգոստոսի 7, 2013}}</ref><ref name="caulfield1">{{cite news|first=Keith|last=Caulfield|title=Robin Thicke Gets First No. 1 Album On Billboard 200|url=http://www.billboard.com/articles/news/5638317/robin-thicke-gets-first-no-1-album-on-billboard-200|work=Billboard|publisher=Prometheus Global Media|date=2013-08-07|accessdate=2013 թ․ օգոստոսի 7–ին}}</ref> [[25 Օգոստոս]]-ին [[MTV երաժշտական տեսահոլովակի մրցանակաբաշխութիւն 2013]]-ին ան իր «Blurred Lines» երգը կատարեց [[Մայլի Մայրուս|Մայլի Սայրուս]]ի հետ։ Անոնց կատարումը բաւական քննադատութիւններու արժանացաւ բեմին վրայ արհեստական սեռական գործողութիւններ ցոյց տալու պատճառով։<ref>[http://www.nydailynews.com/entertainment/tv-movies/vmas-2013-celebs-react-miley-cyrus-robin-thicke-performance-article-1.1437027 VMAs 2013: Miley Cyrus, Robin Thicke performance draws negative reactions from fellow celebrities - NY Daily News<!-- Bot generated title -->]</ref> [[26 Յունուար]] [[2014 թուական|2014]]-ին [[Գրեմմի]]ի ամենամեայ 56-րդ մրցանակաբաշխութեան ընթացքին, Ռոպինի «Blurred Lines» ալպոմը առաջադրուեցաւ «Լաւագոյն փոփ վոքալ ալպոմ» անուանակարգի, իսկ «Blurred Lines» երգը առաջադրուեցաւ «Տարուայ ձայնագրութիւն» եւ «Դուետի/խումբի լաւագոյն փոփ կատարում» անուանակարգերուն մէջ։ [[11 Յուլիս]] [[2014 թուական|2014]]-ին ան իր «[[Paula (ալպոմ)|Paula]]» անուանումը կրող թիւով եօթներորդ արուեստանոցական ալպոմը թողարկեց։ ==Անձնական Կեանք== 2005-ին Ռոպին ամուսնացած է դերասանուհի [[Փոլա Պեթոն]]ի հետ։ Անոնց որդին ծնած է [[6 ապրիլ]] [[2010]]-ին։<ref>{{cite web|url=http://www.people.com/people/article/0,,20358663,00.html|title=Robin Thicke and Paula Patton Welcome a Son|last=Cruz|first=Anne Marie|date=ապրիլի 7, 2010|work=People Magazine|accessdate=նոյեմբերի 2, 2010}}</ref> Փետրուար 2014-ին, Ռոպինը եւ Փոլան կ՛ամուսնալուծուին։<ref>http://www.usatoday.com/story/life/people/2014/02/24/robin-thicke-paula-patton-have-split/5786273/</ref> ==Սկավառակագրութիւն== ===Արուեստանոցի ալպոմներ=== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" |- ! scope="col"| Անուանում ! scope="col"| Ալպոմի մանրամասներ |- ! scope="row" | «A Beautiful World» | * Թողարկուած։15 Ապրիլ, 2003 * Պիտակ։ NuAmerica, [[Interscope Records]] * Ձեւեր։ [[CD]], թուային ներբեռնում |- ! scope="row" | «The Evolution of Robin Thicke» | * Թողարկուած։3 Հոկտեմբեր, 2006 * Պիտակ։ Star Trak Entertainment, Interscope Records * Ձեւեր։ CD, LP, թուային ներբեռնում |- ! scope="row" | «Something Else» | * Թողարկուած։3 Սեպտեմբեր, 2008 * Պիտակ։ Star Trak Entertainment, Interscope Records * Ձեւեր։ CD, LP, թվային ներբեռնում |- ! scope="row" | «Sex Therapy: The Session» | * Թողարկուած։15 Դեկտեմբեր, 2009 * Պիտակ։ Star Trak Entertainment, Interscope Records * Ձեւեր։ CD, թուային ներբեռնում |- ! scope="row" | «Love After War» | * Թողարկուած։6 Դեկտեմբեր, 2011 * Պիտակ։ Star Trak Entertainment, Geffen Records * Ձեւեր։ CD, թուային ներբեռնում |- ! scope="row" | «[[Blurred Lines (ալբոմ)|Blurred Lines]]» | * Թողարկուած։30 յուլիս, 2013 * Պիտակ։ Star Trak Entertainment, Interscope Records * Ձեւեր։ CD, թուային ներբեռնում |- ! scope="row" | «Paula» | * Թողարկուած։1 Յուլիս, 2014 * Պիտակ։ Star Trak Entertainment, Interscope Records * ձեւեր։ CD, թուային ներբեռնում |} ===Բաժիններ=== ====Սեփական բաժիններ==== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" |- ! անունուն ! Տարի ! Ալբոմ |- |«When I Get You Alone» |rowspan="2"|2003 |rowspan="2"|«A Beautiful World» |- |«Brand New Jones» |- |«Wanna Love You Girl»<br><small>([[Ֆարել Վիլեամս]]ի հետ)</small> |2005 |rowspan="4"|«The Evolution of Robin Thicke» |- |«Lost Without U» |rowspan="3"|2007 |- |«Can U Believe» |- |«Got 2 Be Down»<br><small>([[Ֆեյտ Էվանս]]ի հետ)</small> |- |«Magic» |rowspan="2"|2008 |rowspan="3"|«Something Else» |- |«The Sweetest Love» |- |«Dreamworld» |rowspan="2"|2009 |- |«Sex Therapy» |rowspan="4"|«Sex Therapy: The Session» |- |«Rollacoasta»<br><small>([[Էստել (երգչուհի)|Էստել]]ի հետ)</small> |rowspan="2"|2010 |- |«It's in the Mornin»<br><small>([[Սնուփ Տոկ]]ի հետ)</small> |- |«Shakin' It 4 Daddy»<br><small>([[Նիքի Մինաժ]]ի հետ)</small> |rowspan="3"|2011 |- |«Love After War» |rowspan="3"|«Love After War» |- |«Pretty Lil' Heart»<br><small>([[Լիլ Ուէյն]]ի հետ)</small> |- |«All Tied Up» |rowspan="2"|2012 |- |«Exhale (Shoop Shoop)» |''Ոչ-ալպոմային բաժին'' |- |«[[Blurred Lines]]»<br><small>([[T.I.(արեւմտահայերէն)|T.I.]]-ի եւ Ֆարել Վիլեամսի հետ)</small> |rowspan="4"|2013 |rowspan="4"|«Blurred Lines» |- |«For the Rest of My Life» |- |«[[Give It 2 U]]»<br><small>([[Կենդրիկ Լամար]]ի հետ)</small> |- |«[[Feel Good (երգ, Ռոպին Թիկ)|Feel Good]]» |- |«Get Her Back» |2014 |«Paula» |- |«Morning Sun» |rowspan="2"|2015 |rowspan="2"|''Անյայտ'' |- |«Back Together»<br><small>(Նիքի Մինաժի հետ)</small> |} ====Մասնակցութիւնը ուրիշներու սինգլներում==== {| class="wikitable plainrowheaders" style="text-align:center;" |- ! անունուն ! Տարի ! Ալբոմ |- |«Shooter»<br> <small>([[Լիլ Ուէյն]]ի բաժինը)</small> |2006 |«Tha Carter II» |- |«Lay Back»<br> <small>([[Ռիք Ռոս]]ի բաժինը)</small> |rowspan="2"|2009 |«Deeper Than Rap» |- |«Somebody to Love»<br> <small>([[Leighton Meester]]-ի բաժինը)</small> |«Love Is a Drug» |- |«Fall Again»<br> <small>([[Քենի Ճի]]ի բաժինը)</small> |2010 |«Heart and Soul» |- |«[[Calling All Hearts]]»<br> <small>([[DJ Cassidy]]-ի բաժինը)</small> |2014 |«Paradise Royale» |- |«I Don't Like It, I Love It»<br> <small>([[Ֆլո Ռայտա]]յի բաժինը)</small> |2015 |«My House» |} ==Ծանօթագրութիւններ== {{Ծանցանկ|2}} ==Արտաքին Յղումներ== *[http://www.robinthicke.com/ Պաշտօնական կայք] {{Վիքիպահեստ երկար|Robin Thicke}} {{DEFAULTSORT:Թիք, Ռոպին}} [[Ստորոգութիւն:1977 ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:10 Մարտի ծնածներ]] [[Ստորոգութիւն:Լոս Անճելըս ծնածներ]] [[Ստորոգութիւն:Քանատացի երգիչներ]] [[Ստորոգութիւն:Քանատացի երգահաններ]] [[Ստորոգութիւն:Ամերիկացի երգիչներ]] [[Ստորոգութիւն:Ամերիկացի դերասաններ]] qgq7hbfysi0dihrwrbn9lj27p2bbobs 0 3370 236258 235738 2024-12-10T01:31:11Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236258 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Flag of Jihad.svg|thumb|200px|1990-ականներէն ի վեր ծայրայեղ իսլամներու կողմէ օգտագործուող դրօշակը]] [[Պատկեր:Islamic State flag.svg|thumb|200px|Իրաքի եւ արեւելքի իսլամական պետութեան դրօշակը]] [[Պատկեր:Flag of Taliban.svg|thumb|200px|[[Թալիպան]]<nowiki/>ի դրօշակը]] Հետեւեալ յօդուածին մէջ ներկայացուած են բոլոր այն '''իսլամական ահաբեկչական յարձակումները''', որոնք սկսած են [[1979]] թուականէն։ Ամբողջ աշխարհի մէջ ծայրայեղ իսլամներու կողմէ կրօնական-քաղաքական այս կամ այն դրդապատճառներով իրագործուած են բազմաքանակ ահաբեկչական յարձակումներ։ Սովորաբար ահաբեկիչներուն մարտավարութեան մէջ կը մտնեն հրկիզումները, փոխադրամիջոցներու պայթումները, ռումբի պայթեցման սպառնալիքները, մահապարտ ահաբեկիչներու յարձակումները, ռմբակոծութիւնները, զանգուածային հրաձգութիւնները, դանակահարութիւնները, օդահէնութիւնները, առեւանգումները եւ գլխատումները։ ==1970-ականներ== {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || 20 Նոյեմբեր 1979 || [[Մեքքա]]յի [[Մեծ Մզկիթ|Մեծ մզկիթ]]<nowiki/>ի գրաւում «Իխուան» խմբաւորման կողմէ<ref>Lacey, Robert, Inside the Kingdom''</ref> || 244 || 180 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 244 || 180 |} ==1980-ականներ== [[Պատկեր:BombenanschlagUS-BotschaftBeirut.jpg|thumb|upright|160px|[[Պէյրութ]]<nowiki/>ի մէջ [[ԱՄՆ]] դեսպանատունը ռմբակոծումէն ետք (1983)]] [[Պատկեր:President Ronald Reagan and Nancy Reagan honor the victims of the bombing of the United States Embassy in Beirut.jpg|right|thumb|upright|160px|ԱՄՆ 40-րդ նախագահ [[Ռոնըլտ Ռէյկըն]]<nowiki/>ը եւ առաջին տիկին [[Նենսի Ռէյկըն]]<nowiki/>ը յարգանքի տուրք կը մատուցեն զոհուած ամերիկացի քաղաքացիներուն]] [[Պատկեր:Beirutbarr.jpg|thumb|upright|160px|[[Պէյրութ]]<nowiki/>ի զօրանոցը պայթումներու ժամանակ]] [[Պատկեր:Neve Şalom, Istanbul.jpg|thumb|upright|160px|«Նեւէ Շալոմ» սինակոկը Պոլսոյ մէջ]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Սուրիա}} || [[29 Նոյեմբեր]] [[1981]] || Ազպաքիայի ռմբակոծութիւն, ահաբեկչական յարձակում [[Դամասկոս]]<nowiki/>ի մէջ, «Իսլամական Եղբայրութիւն» խմբաւորման կողմէ<ref>{{cite book |last=Seale |first= Patrick |authorlink=Patrick Seale |title= Asad of Syria: the struggle for the Middle East |publisher=University of California Press|year= 1990 |page= 331 |isbn= 978-0-520-06976-3}}</ref> || 200 || |- | {{դրօշավորում|Լիբանան}} || [[18 Ապրիլ]] [[1983]] || [[Պէյրութ]]ի մէջ [[Պէյրութի ԱՄՆ Դեսպանատան Ռմբակոծութիւն (1983)|ԱՄՆ դեսպանատան ռմբակոծութիւն]] Իսլամական ծայրայեղական կազմակերպութեան կողմէ<ref>Baer, Robert, ''See No Evil: The True Story of a Ground Soldier in the CIA's War on Terrorism'', Crown Publishers, 2002, p.66</ref> || 63 || 120 |- | {{դրօշավորում|Լիբանան}} || [[23 Հոկտեմբեր]] [[1983]] || [[Պէյրութի Զօրանոցի Ռմբակոծութիւն (1983)|Պէյրութի զօրանոցի ռմբակոծութիւն]] Իսլամական ծայրայեղական կազմակերպութեան կողմէ<ref>{{cite news |url=http://www.pbs.org/wgbh/pages/frontline/tehranbureau/2009/10/the-1983-beirut-bombing-attack.html |title=The Fog over the 1983 Beirut Attacks |last=Sahimi |first=Muhammad |date=24 Հոկտեմբերի 2009 |website=PBS |access-date=7 Յուլիս 2016}}</ref> || 307 || 75 |- | {{դրօշավորում|Քուէյթ}} || [[12 Դեկտեմբեր]] [[1983]] || 90 վայրկեան տեւողութեամբ [[Քուէյթի Ռմբակոծութիւններ (1983)|համակարգուած ռմբակոծութիւն]] Քուէյթի վեց ռազմավարական հաստատութիւններուն մէջ, ինչպէս՝ դեսպանատուներուն, օդակայանին, քարիւղի եւ ալիւրի գործարաններուն մէջ: Յարձակումը աւելի նշանաւոր է այն հանգամանքով, որ կրնար ըլլալ «Մերձաւոր Արեւելքի մէջ 20-րդ դարու ամենակործանարար ահաբեկչական գործողութիւնը», սակայն ռումբերու սխալ շահագործման շնորհիւ գործողութիւնը ունեցաւ 6 կորուստ <ref>Wright, Robin, ''Sacred Rage'', Simon and Schuster, 2001, p. 112</ref> || 5 || 0 |- | {{դրօշավորում|Լիբանան}} || [[20 Սեպտեմբեր]] [[1984]] || Պէյրութի մէջ [[Պէյրութի ԱՄՆ Դեսպանատան Ռմբակոծութիւն (1984)|ԱՄՆ դեսպանատան ռմբակոծութիւն]]<nowiki/>ը [[Հըզպ Ալլահ]] շիա իսլամական կազմակերպութեան կողմէ<ref>{{cite news |url=http://www.theatlantic.com/international/archive/2013/10/the-origins-of-hezbollah/280809/ |title=The Origins of Hezbollah |last=Levitt |first=Matthew |date=23 Հոկտեմբերի 2013 |website=The Atlantic |access-date=7 Յուլիս 2016}}</ref> || 24 || 0 |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[21 Յունուար]] [[1985]] || [[Ինդոնեզիա|Ինդոնեզի]]<nowiki/>ոյ Կեդրոնական Ճաւա կղզիի մէջ [[Բորոբուդուր տաճարի ռմբակոծութիւն|Բորոբուդուր կոչուող 9-րդ պուտտիստական տաճարի ռմբակոծութիւն]]<ref>{{cite news |url=http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&s_site=miami&p_multi=MH&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EB3619008FD4B9F&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM |title=1,100-YEAR-OLD BUDDHIST TEMPLE WRECKED BY BOMBS IN INDONESIA |date=22 Յունուար 1985 |website=The Miami Herald |access-date=7 Յուլիս 2016 |archive-date=2019-03-31 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190331014119/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=MH&s_site=miami&p_multi=MH&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=0EB3619008FD4B9F&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM |dead-url=yes }}</ref> || 0 || 0 |- | {{դրօշավորում|Սպանիա}} || [[12 Ապրիլ]] [[1985]] || [[Էլ Տեսքանսօյի Պայթումներ (1985)|Պայթումներ Էլ Տեսքանսօ ճաշարանին մէջ]]<ref>Walker, Jane. "Spanish bomb blast blamed on Jihad / Madrid restaurant explosion blamed on Muslim group." ''[[The Guardian]]'', Ապրիլի 15, 1985.</ref> || 18 || 82 |- | {{դրօշավորում|Յունաստան}} || [[14 Յունիս]] [[1985]] || [[Trans World Airlines-ի Թիւ 847 Թռիչք|Trans World Airlines-ի թիւ 847 թռիչք]], օդահէնութիւն «[[Հըզպ Ալլահ]]» եւ «Շիա իսլամ» կազմակերպութեան կողմէ<ref>{{cite news |url=http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,142099,00.html |title=Terror Aboard Flight 847 |last=Smith |first=William E. |date=24 Հունիսի 2001 |website=Time |access-date=7 Յուլիս 2016 |archive-date=2018-09-29 |archive-url=https://web.archive.org/web/20180929195615/http://content.time.com/time/magazine/article/0,9171,142099,00.html |dead-url=yes }}</ref> || 1 || 0 |- | {{դրօշավորում|Դանիա}} || [[22 Յուլիս]] [[1985]] || [[1985 Թուականի Քոփընհակընի Պայթումներ|1985 թուականի Քոփընհակընի պայթումներ]]|| 1 || 26 |- | {{դրօշավորում|Թուրքիա}} || [[6 Սեպտեմբեր]] [[1986]] || [[Նեւէ Շալոմ Սինակոկի Արիւնահեղութիւն|«Նեւէ Շալոմ» սինակոկի արիւնահեղութիւն]]<ref>{{cite news |url=https://www.nytimes.com/1987/01/04/magazine/the-istanbul-synagogue-massacre.html?pagewanted=all | title=THE ISTANBUL SYNAGOGUE MASSACRE | last=Miller |first=Judith |date=4 Յունուար 1987 |website=The New York Times |access-date=7 Յուլիս 2016}}</ref> || 22 || 0 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[7 Յուլիս]] [[1989]] || Քիրեաթ Եարիմի մօտ [[Թել Աւիւ-Երուսաղէմ Հանրակառք Թիւ 405 Երթուղիի Մահապարտ Յարձակում|մահապարտ ահաբեկիչի յարձակում Թել Աւիւ-Երուսաղէմ հանրակառք թիւ 405 երթուղիին]]<ref>{{cite news|last=Zieve |first=Tamara |url=http://www.jpost.com/Features/In-Thespotlight/This-Week-In-History-Terror-attack-on-Bus-405 |title=This Week In History: Terror attack on Bus 405 |publisher=The Jerusalem Post |date= |accessdate=Ապրիլի 7, 2014}}</ref> || 16 || 0 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 657 || 303 |} ==1990-ականներ== [[Պատկեր:Plaza de la Memoria ID 198.jpg|thumb|upright|160px|[[Պուէնոս Այրես]]ի մէջ Իսրայէլի դեսպանատան զանգուածային սպանութեան զոհերուն նուիրուած յուշարձան]] [[Պատկեր:WTC 1993 ATF Commons.jpg|thumb|upright|160px|Համաշխարհային առեւտուրի կեդրոնի ներքնայարկը պայթումներէն ետք (26 Փետրուար 1993)]] [[Պատկեր:01 Demonstration zum Massaker von Sivas 2. Juli 1993 Unutmadik Unutmayacagiz 2.jpg|thumb|upright|160px|Սիվասի կոտորածի զոհերուն լուսանկարները]] [[Պատկեր:2015 Marcha conmemorando el Atentado a la AMIA 02.JPG|thumb|upright|160px|Ցոյց նուիրուած՝ Պուէնոս Այրեսի հրէական կեդրոնի պայթումներու զոհերուն յիշատակին]] [[Պատկեր:Airbus A300B2-1C, Air France AN1091113.jpg|thumb|upright|160px|Ֆրանսական աւիաուղիներու «Airbus A300B2-1C» ինքնաթիռը [[1982]] թուականին]] [[Պատկեր:תמונה 616.jpg|thumb|upright|160px|Պայտ Լիտի մահապարտ ահաբեկչական յարձակման զոհերուն նուիրուած յուշարձան]] [[Պատկեր:AnschalgInZahran1996 KhobarTower.jpg|thumb|upright|160px|Խոպարեան աշտարակները ռմբակոծումէն ետք]] [[Պատկեր:Monument of bombing in Cafe Apropo.jpg|thumb|upright|160px|[[Թել Աւիւ]]ի «Ափրոփօ» սրճարանի սպանութիւններու զոհերուն նուիրուած յուշարձան]] [[Պատկեր:Kenya bombing 1.jpg|thumb|upright|160px|[[Նայրոպի]]<nowiki/>ի մէջ ԱՄՆ դեսպանատան պայթումներէն ետք]] [[Պատկեր:The U.S. Embassy in Dar es Salaam, Tanzania, in the aftermath of the August 7, 1998, al-Qaida suicide bombing.jpg|thumb|upright|160px|ԱՄՆ դեսպանատան ռմբակոծուած շէնքը [[Տար-էս-Սալամ]]<nowiki/>ի մէջ]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[4 Փետրուար]] [[1990]] || [[Եգիպտոս]] [[Հրեաներ|հրեայ]] զբօսաշրջիկներու տեղափոխող հանրակառքի հրաձգութիւն [[Պաղեստինի Իսլամական Ծայրայեղական Շարժում|Պաղեստինի իսլամական ծայրայեղական շարժման]] անդամներու կողմէ<ref>{{cite web|url=https://fas.org/irp/threat/terror_90/mideast.html|title=1990 Global Terrorism: Middle East Overview|publisher=|accessdate=Ապրիլի 23, 2016}}</ref> || 11 || 17 |- | {{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[2 Փետրուար]] [[1992]] || [[Ուրումչիի Ահաբեկչութիւն (1992)|Ուրումչիի ահաբեկչութիւն]] || 3 || 23 |- | {{դրօշավորում|Արժանթին}} || [[17 Մարտ]] [[1992]] || [[Պուէնոս Այրես]]ի մէջ [[Պուէնոս Այրեսի Մէջ Իսրայէլի Դեսպանատան Ահաբեկչութիւն|Իսրայէլի դեսպանատան վրայ յարձակում]]|| 29 || 242 |- | {{դրօշավորում|Եմէն}} || [[29 Դեկտեմբեր]] [[1992]] || Եմէնի Մէջ «[[Ալ-Քայիտա]]» Ահաբեկչական Կազմակերպութեան Կողմէ [[Եմէնի Ահաբեկչութիւն (1992)|«Կոլտ մոհուր» հիւրանոցի ռմբակոծութիւն]]|| 2 || 7 |- | {{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[25 Յունուար]] [[1993]] || ԱՄՆ Վիրճինիա նահանգի Լենկլի բնակավայրին մէջ [[Կեդրոնական Հետախուզական Վարչութիւն|Կեդրոնական հետախուզական վարչութեան]] (ԿՀՎ) [[ԿՀՎ Գրասենեակի Հրագութիւն (1993)|կեդրոնական գրասենեակի հրաձգութիւն]] || 2 || 3 |- | {{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[26 Փետրուար]] [[1993]] ||[[Նիւ Եորք]]<nowiki/>ի համաշխարհային առեւտուրի կեդրոնի [[Համաշխարհային Առեւտուրի Կեդրոնի Պայթումներ (1993)|պայթումներ]]<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/Փետրվարի/26/newsid_2516000/2516469.stm |title=BBC ON THIS DAY &#124; 26 &#124; 1993: World Trade Center bomb terrorizes New York |publisher=BBC News |date= |accessdate=Ապրիլի 7, 2014 }}{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> || 6 || 1,042 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[12 Մարտ]] [[1993]] || [[Բոմբէյի Ռմբակոծութիւններ (1993)|շարունակական պայթումներ Մումպայի մէջ]] || 257 || 0 |- | {{դրօշավորում|Թուրքիա}} || [[2 Յուլիս]] [[1993]] || [[Սիվասի Կոտորած|Սիվասի (Սեբաստիա) կոտորած]], 35 մտաւորականներու զանգուածային սպանութիւն<ref>[http://www.aravot.am/2015/01/24/535043/ «Հայերն իրենց բնօրրանում՝ ցեղասպանությունից ետք»]</ref> || 35 || 0 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[6 Ապրիլ]] [[1994]] || Մահապարտ ռմբակոծութիւն Աֆուլայի մէջ || 8 || 55 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[13 Ապրիլ]] [[1994]] || Հատերայի մահապարտ ռմբակոծութիւն || 5 || 30 |- | {{դրօշավորում|Արժանթին}} || [[18 Յուլիս]] [[1994]] || Պուէնոս Այրեսի հրէական կեդրոնի ռմբակոծութիւն || 85 || 300 |- | {{դրօշավորում|Մեծ Բրիտանիա}} || [[26 Յուլիս]] [[1994]] || [[Լոնտոն]]ի մէջ [[Լոնտոնի Մէջ Իսրայէլի Դեսպանատան Հրաձգութիւն|Իսրայէլի դեսպանատան վրայ յարձակում]] || 0 || 20 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[19 Հոկտեմբեր]] [[1994]] || Հանրակառքի պայթում Տիզենկոֆ փողոցին մէջ, [[Թել Աւիւ]]ի Տիզենկոֆ փողոցով երթեւեկող «Համաս» խմբաւորման մահապարտ ահաբեկիչի ինքնապայթեցում || 22 || 50 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[11 Նոյեմբեր]] [[1994]] || [[Նեթզարիմի Ահաբեկչություն|Մահապարտ հեծանորդի ինքնապայթեցում]] Նեթզարիմ բնակավայրի մօտ || 3 || 12 |- | {{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}}|| [[11 Դեկտեմբեր]] [[1994]] || [[Մանիլա]]<nowiki/>յէն [[Թոքիո|Թոքիօ]] ուղեւորուող Ֆիլիփինեան աւիաուղիներու 434 չուերթի ժամանակ ռումբի պայթեցում, ինքնաթիռը կրնայ յաջող վթարային վայրէջք կատարել [[Օքինավա|Օքինաւա]]<nowiki/>յի «Նահա» օդակայանին մէջ<ref>{{cite news|title='Proud terrorist' gets life for Trade Center bombing|url=http://edition.cnn.com/US/9801/08/yousef.update/|accessdate=25 Յուլիս 2016|issue=8 Յունուար 1994|publisher=CNN|archive-date=2016-03-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20160305101709/http://edition.cnn.com/US/9801/08/yousef.update/|dead-url=yes}}</ref> || 1 || 10 |- | {{դրօշավորում|Ալճերիա}} || [[24 Դեկտեմբեր]] [[1994]] || Air France-ի թիւ 8969 չուերթի օդահէնութիւն [[Ալճերիա (քաղաք)|Ալճերիա քաղաք]]ին մօտ՝ [[Ալճերիայի Զինուած Իսլամական Խմբաւորում|Ալճերիայի զինուած իսլամական խմբաւորման]] 3 անդամներու եւ 1 առանձին ահաբեկիչի կողմէ<ref>{{cite news|author=Joseph Kirschke |url=http://www.worldpress.org/Europe/3807.cfm |title=Before Սեպտեմբերի 11th: Air France Flight 8969 |publisher=Worldpress.org |date=Սեպտեմբերի 11, 2011 |accessdate=Ապրիլի 7, 2014}}</ref> || 7 || 25 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[22 Յունուար]] [[1995]] || [[Պայթ Լիտի Կոտորած|Պայթ Լիտի կոտորած]], մահապարտ յարձակում Պաղեստինի իսլամական ծայրայեղի կողմէ|| 20 || 69 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[30 Յունուար]] [[1995]] || Ոստիկանութեան գրասենեակի տարածքին մէջ ոստիկանական մեքենայի պայթում<ref name="nytab">[https://www.nytimes.com/1995/12/13/world/15-are-killed-by-car-bomb-near-algiers.html "The most deadly in the Algerian conflict bomb attack took place in Յունուար"], retrieved 18 Ապրիլի 2015.</ref><ref name="cogia">[http://www.larouchepub.com/other/1995/2241_gia.html The case of the GIA], retrieved 18 Ապրիլ 2015.</ref> || 42 || 286 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || 20 Յուլիս [[1995]] || Ճամմուի շուկային մէջ եզերային շարժանաւի պայթում. «Հարքաթ Ուլ Անսար» խմբաւորումը առաւ պատասխանատուութիւնը<ref>[https://news.google.com/newspapers?id=NiYOAAAAIBAJ&sjid=l30DAAAAIBAJ&pg=4757,3387724&dq=kashmir+bomb&hl=de "Jammu, India. A bomb hidden in a motor scooter"], retrieved 18 Ապրիլի 2015.</ref> || 17 || 100+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[24 Յուլիս]] [[1995]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Ռամաթ Գանի, մահապարտ յարձակում [[Համաս]]<nowiki/>ի կողմէ || 5 || 33 |- | {{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[25 Յուլիս]] [[1995]] || Փարիզի մեթրոյի պայթումներ (1995) շարունակական ռմբակոծութիւններ Փարիզի մէջ՝ [[Ալճերիայի Զինուած Իսլամական Խմբաւորում|Ալճերիայի զինուած իսլամական խմբաւորման]] կողմէ || 8 || 100+ |- | {{դրօշավորում|Խորվաթիա}} || [[20 Հոկտեմբեր]] [[1995]] || [[Ռիեքայի Ռմբակոծութիւն (1995)|Ռիեքայի ռմբակոծութիւն]], մահապարտ ահաբեկիչը փորձած էր ոչնչացնել ոստիկանութեան տեղամասը՝ ռումբով լեցուն մեքենայով հարուածելով շինութեան պատին || 1 || 29 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[25 Փետրուար]] [[1996]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Ճաֆֆայի մօտ, երկու յարձակումներ Երուսաղէմի մօտ Համասի կողմէ || 45 || 52 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[4 Մարտ]] [[1996]] || Ինքնապայթեցում Տիզենկոֆի կեդրոնին մէջ մահապարտ-ահաբեկչական յարձակում Համասի կողմէ՝ [[Փուրիմ]] հրէական տօնի նախօրէին || 13 || 130 |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[18 Ապրիլ]] [[1996]] || Հրաձգութիւն Քահիրէի «Եւրոպա» հիւրանոցին մէջ իսլամ ծայրայեղներու կողմէ<ref name="euhotel">[https://www.nytimes.com/[[1996]]/04/19/world/gunmen-in-egypt-kill-18-in-attack-at-tourist-hotel.html "GUNMEN IN Egypt KILL 18 IN ATTACK AT TOURIST HOTEL", retrieved 18 Ապրիլի 2015.</ref> || 18 || 17 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[25 Յունիս]] [[1996]] || Խոպարեան աշտարակներու ռմբակոծութիւն<ref>{{cite news|url=http://www.getbig.com/boards/index.php?topic=209243.105;imode |title=Iran Begins Installing More Centrifuges |publisher=Getbig.com |date= |accessdate=Ապրիլի 7, 2014}}</ref> || 20 || 372 |- | {{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[25 Փետրուար]] [[1997]] || [[Սինցեան]] ինքնավար երկրամասի վարչակեդրոն Ուռումչիի մէջ [[Ուռումչիի Պայթումներ (1997)|մէկ անգամէն երեք հանրակառքի ռմբակոծութիւն]] || 9 || 74 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[21 Մարտ]] [[1997]] || Ափրոփօ սրճարանի ռմբակոծութիւն, ռմբակոծութիւն Թել Աւիւի «Ափրոփօ» բացօթեայ սրճարանին մէջ, [[Համաս]]<nowiki/>ի մահապարտ ահաբեկիչին կողմէ || 3 || 46 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[30 Յուլիս]] [[1997]] || 1997 թուականին Մահանէ Եհուտէ շուկայի պայթումներ, թիւով երկու ռմբակոծութիւններ Երուսաղէմի «Մահանէ Եհուտա» կոչուող շուկային մէջ || 16 || 178 |- | {{դրօշավորում|Պոսնիա եւ Հերցեգովինա}}|| [[18 Սեպտեմբեր]] [[1997]] || Ինքնաշարժներու պայթումներ Մոսթարի մէջ (1997) || 0 || 29 |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[17 Նոյեմբեր]] [[1997]] || [[Լիւքսորի Կոտորած|Լիւքսորի կոտորած]], 6 զինեալ ահաբեկիչներ յարձակեցան Լիւքսոր տաճար այցելող զբօսաշրջիկներուն վրայ<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/november/17/newsid_2519000/2519581.stm |title=BBC ON THIS DAY &#124; 17 &#124; 1997: Egyptian militants kill tourists at Luxor |publisher=BBC News |date= |accessdate=7 Ապրիլ, 2014}}</ref> || 62 || 26 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[14 Փետրուար]] [[1998]] || [[Քոիմպատուր]] քաղաքի 11 մասերու մէջ, 12 յարձակում կազմակերպուեցաւ, որուն արդիւնքով սպանուեցաւ 58, եւ վիրաւորուեցաւ՝ աւելի քան 200 քաղաքացի || 58 || 200+ |- | {{դրօշավորում|Թանզանիա}}|| rowspan="2" | [[7 Օգոստոս]] [[1998]] || rowspan="2" | [[Տար-Էս-Սալամ]]<nowiki/>ի եւ [[Նայրոպի]]<nowiki/>ի մէջ [[ԱՄՆ Դեսպանատան Ռմբակոծութիւն (1998)|ԱՄՆ դեսպանատան ռմբակոծութիւն]]<ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/onthisday/hi/dates/stories/Օգոստոսի/7/newsid_3131000/3131709.stm |title=BBC ON THIS DAY &#124; 7 &#124; 1998: US embassies in Africa bombed |publisher=BBC News |date= |accessdate=7 Ապրիլ, 2014 }}{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> || rowspan="2" | 224 ||rowspan=2| 4000+ |- |{{դրօշավորում|Քենիա}} |- | {{դրօշավորում|Պանկլատեշ}}|| [[8 Հոկտեմբեր]] [[1999]] || [[Ճեսորի Ռմբակոծութիւն (1999)|Ճեսորի ռմբակոծութիւն]]|| 10 || 150 |- | {{դրօշավորում|Պանկլատեշ}}|| [[8 Դեկտեմբեր]] [[1999]] || [[Խուլնայի Մզկիթի Ռմբակոծութիւն (1999)|Խուլնայի մզկիթի ռմբակոծութիւն]]|| 8 || 30 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 1049 || 7757+ |} ==2000-ականներ== ===2000=== [[Պատկեր:Defense.gov News Photo 001012-N-0000N-001.jpg|thumb|upright|160px|Ամերիկեան «Քոուլ» ռազմանաւը յարձակումէն ետք]] [[Պատկեր:Red Fort, Delhi by alexfurr.jpg|thumb|upright|160px|Տելհիի Կարմիր ամրոցը]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամսաթիւ ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Մալիզիա}} || [[23 Ապրիլ]] [[2000]] ||[[Սիպատանի Առեւանգումներ (2000)|Սիպատանի առեւանգումներ]] (23 Ապրիլ, 2000 – 19 Սեպտեմբեր, 2000)|| 0 || 5 |- | {{դրօշավորում|Եմէն}} || [[12 Հոկտեմբեր]] [[2000]] || Եմէնի Ատըն նաւահանգիստին մէջ ամերիկեան [[Քոուլ Ռազմանաւի Ռմբակոծում|«Քոուլ» ռազմանաւի ռմբակոծում]] || 17 || 39 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[22 Դեկտեմբեր]] [[2000]] || [[Տելհի]]<nowiki/>ի պատմական [[Կարմիր Ամրոց|Կարմիր ամրոց]]<nowiki/>ի [[Կարմիր Ամրոցի Ահաբեկչութիւն (Հնդկաստան)|ահաբեկչական յարձակում]] || 3 || 0 |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[24 Դեկտեմբեր]] [[2000]] || [[Սուրբ Ծնունդ|Սուրբ ծնունդ]]<nowiki/>ի նախօրէին [[Ինտոնեզիա|Ինտոնեզիոյ]] ութ քաղաքներուն մէջ տեղակայուած [[Սուրբ Ծնունդի Նախօրէի Ահաբեկչական Յարձակումներ (Ինտոնեզիա)|եկեղեցիներու ռմբակոծում]]<ref>{{cite news|last=Marks |first=Kathy |url=http://www.independent.co.uk/news/world/asia/christmas-bombing-campaign-hits-catholic-churches-across-indonesia-627571.html |title=Christmas bombing campaign hits Catholic churches across Indonesia – Asia – World |publisher=The Independent |date=Դեկտեմբեր 26, 2000 |accessdate= Մայիս 9, 2013}}</ref> || 18 || 0 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 38 || 44 |} ===2001=== [[Պատկեր:DolphinariumNightClub.2012.04.16.jpg|thumb|upright|160px|«Տօլֆինարիում» գիշերային ակումբի փլատակները ([[2012]])]] [[Պատկեր:The body of Ahmad Shah Massoud.JPG|thumb|upright|160px|Ծայրայեղներու դաշնային հրամանատար, [[Աֆղանիստան]]<nowiki/>ի պաշտպանութեան նախկին նախարար [[Ահմատ Շահ Մասուտ]]<nowiki/>ի (1953-2001) դամբարանային շիրիմը]] [[Պատկեր:Osama bin Laden portrait.jpg|thumb|upright|160px|[[Ուսամա Պըն Լատըն]] ([[1997]] թուական լուսանկար)]] [[Պատկեր:North face south tower after plane strike 9-11.jpg|thumb|upright|160px|[[Համաշխարհային Առեւտուրի Կեդրոն|Զոյգ աշտարակներ]]<nowiki/>ը [[11 Սեպտեմբերի Ահաբեկչական Յարձակումներ|11 Սեպտեմբերի ահաբեկչութեան]] ժամանակ]] [[Պատկեր:French Urban Search and Rescue.jpg|thumb|upright|160px|Փրկարար [[Գերմանական հովուաշուն|շուն]]<nowiki/>ը 11 Սեպտեմբերի աղէտի վայրին մէջ]] [[Պատկեր:WTC-Wreckage-exterior shell of south tower.jpg|thumb|upright|160px|Հարաւային աշտարակի մնացորդներու փլուզումէն ետք]] [[Պատկեր:Level of the destruction at the Pentagon (29311448872).jpg|thumb|upright|160px|[[Փենթակոն]]<nowiki/>ի շէնքը]] [[Պատկեր:911 victims helping one another.jpg|thumb|upright|160px|11 Սեպտեմբերի ահաբեկչութենէն տուժածները]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[4 Մարտ]] [[2001]] || 2001 թուականի Նեթանիայի պայթումներ, մահապարտ ահաբեկչական յարձակումներ [[Իսրայէլ]]ի Նեթանիա քաղաքին մէջ || 3 || 60+ |- | {{դրօշավորում|Պանկլատեշ}}|| [[14 Ապրիլ]] [[2001]] || Ռամնա Պաթամուլի ռմբակոծութիւններ (2001) || 10 || 17 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[18 Մայիս]] [[2001]] || [[Հաշարոն Մոլի Ռմբակոծութիւն|«Հաշարոն» առեւտրակեդրոնի ռմբակոծութիւն]] Իսրայէլի Նեթանիա քաղաքին մէջ || 5 || 100+ |- | {{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}}|| [[27 Մայիս]] [[2001]] || Տոս Փալմասի առեւանգումներ || 40 || 18 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[1 Յունիս]] [[2001]] || «Տօլֆինարիում» [[Գիշերային Ակումբ|գիշերային ակումբ]]ի [[Տօլֆինարիումի Մահապարտ Ահաբեկչութիւն|մահապարտ ահաբեկչութիւն]] || 21 || 100+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}}|| [[9 Օգոստոս]] [[2001]] || Սպարրօ ճաշարանի մահապարտ ահաբեկչութիւն, Երուսաղէմի կեդրոնին մէջ գտնուող «Սպարրօ» ճաշարանի մահապարտ ահաբեկչական յարձակում Համասի ծայրայեղներուն կողմէ || 15 || 130 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[9 Սեպտեմբեր]][[2001]] ||[[Նահարիա Կայարանի Ահաբեկչութիւն|Նահարիա կայարանի մահապարտ ահաբեկչութիւն]] Համասի կողմէ ղրկուած իսրաէլեան արաբի կողմէ || 3 || 94 |- | {{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[9 Սեպտեմբեր]] [[2001]] || [[Ահմատ Շահ Մասուտ]]<nowiki/>ի սպանութիւնը [[Աֆղանիստան]]<nowiki/>ի [[Տախար|Տախար շրջան]]<nowiki/>ին մէջ || 1 || 0 |- | {{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[11 Սեպտեմբեր]] [[2001]] || [[11 Սեպտեմբերի Ահաբեկչական Յարձակումներ|11 Սեպտեմբերի ահաբեկչական յարձակումներ]], 4 մարդատար ինքնաթիռներու առեւանգում «Ալ-Քայիտա» խմբաւորման 19 անդամներուն կողմէ ԱՄՆ Արեւելեան ափին մէջ. երկու օդանաւներ կը մխրճուին Նիւ Եորքի համաշխարհային առեւտուրի կեդրոնին զոյգ աշտարակներուն եւ շրջակայ կառոյցներու մէջ, որուն հետեւանքով շինութիւնները կը փլուզուին|| 2996 || 6000+ |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[1 Հոկտեմբեր]] [[2001]] || Ճամմիի եւ Քաշմիրի օրէնսդիր մարմինի հրաձգութիւն || 38 || 0 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[29 Նոյեմբեր]] [[2001]] || Նազարեթէն Թել Աւիւ ուղեւորուող [[Փարտէս Հանայի ռմբակոծութիւն|հանրակառքի մահապարտ ռմբակոծումը Փարտէս Հանայի մօտ]] || 3 || 7 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[2 Դեկտեմբեր]] [[2001]] || [[Հայֆայի համար 16 հանրակառքի մահապարտ ռմբակոծում|Համար 16 հանրակառքի մահապարտ ռմբակոծում]] [[Հայֆա]]<nowiki/>յի մէջ || 15 || 40 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[13 Դեկտեմբեր]] [[2001]] || [[Տելհի]]<nowiki/>ի մէջ հիմնուած «Ժայշ-էլ-Մուհամմատ» եւ «Լաշխար-էլ-Տոյպա» փաքիստանեան ահաբեկչական կազմաւորումներու կողմէ իրականացուած [[Հնդկաստանի Խորհրդարանի Ահաբեկչութիւն (2001)|մահապարտ յարձակում հնդկական խորհրդարանին վրայ]], որուն նպատակն էր ձերբազատուիլ պետական կառավարութենէն<ref name=rediffattack>[http://www.rediff.com/news/2001/dec/13parl1.htm "Terrorists attack Parliament; five intruders, six cops killed"]. 2006. Rediff India. Դեկտեմբեր 13, 2001</ref> || 7 || 12 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 4687 || 13 500+ |} ===2002=== [[Պատկեր:Café Moment.jpg|thumb|upright|160px|Քաֆէ Մոմընթի զոհերուն նուիրուած մոմավառութիւն]] [[Պատկեր:Haim Smadar Memorial Kiryat Hayovel supermarket.jpg|thumb|upright|160px|«Քիրյաթ Հայովել» խանութի ահաբեկչութեան զոհերուն նուիրուած յուշատախտակ]] [[Պատկեր:Vladimir Putin with victims of Nord-Ost terrorism.jpg|thumb|upright|160px|Ռուսիոյ նախագահ [[Վլատիմիր Փութին]]<nowiki/>ը կ'այցելէ «Նորթ Օսթի» ահաբեկչութենէն տուժածներուն]] [[Պատկեր:French stele memoriam bomb karachi 8 may 2002 in chrebourg p-ad20090730-11h42m07s-mjw.jpg|thumb|upright|160px|Քարաչիի մէջ հանրակառքի պայթումներու զոհերուն յիշատակին նուիրուած յուշաքար [[Ֆրանսա]]<nowiki/>յի մէջ]] [[Պատկեր:PikiWiki Israel 9565 monument of the meggido junction terror attack 56.jpg|thumb|upright|160px|Մեկիտտօ հանգոյցի ահաբեկչութեան զոհերուն նուիրուած յուշարձան]] [[Պատկեր:Arkia B753 4X-BAW.jpg|thumb|upright|160px|«Boeing 757-300 4X-BAW» ինքնաթիռը]] [[Պատկեր:MikesPlace.jpg|thumb|upright|160px|«Mike's Place» ճաշարանը պայթումներէն երեք օր վերջ]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[22 Յունուար]] [[2002]] || [[Քալքաթայի Ամերիկեան Մշակութային Կեդրոնի Հրաձգութիւն|Յարձակում Կալկաթայի Ամերիկեան մշակութային կեդրոնին վրայ]] || 5 || 20 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[25 Յունուար]] [[2002]] || Թել Աւիւի բացօթեայ առեւտրային կեդրոնի ռմբակոծութիւն, ահաբեկչական յարձակում Թել Աւիւ քաղաքի մէջ՝ պաղեստինցի մահապարտ ահաբեկիչի կողմէ. ինքնապայթումի հետեւանքով վիրաւորուած է 24 քաղաքացի || 1 (մահապարտ) || 24 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[27 Յունուար]] [[2002]] || Ահաբեկչութիւն Ճաֆֆա փողոցին մէջ (2002) || 2 || 100+ |- | {{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[1 Փետրուար]] [[2002]] || «The Wall Street Journal» պարբերականի լրագրող [[Տենիըլ Փըրլ]]<nowiki/>ի գլխատումը [[Փաքիստան]]<nowiki/>ի մէջ || 1 || 0 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[2 Մարտ]] [[2002]] || Եշիուաթ Պեյթ Իսրայէլի կոտորած, Երուսաղէմի Պէյթ Իսրայէլ կեդրոնական թաղամասին մէջ տեղի ունեցած մահապարտ ահաբեկչութիւն || 12 || 54 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[9 Մարտ]] [[2002]] || [[Քաֆէ Մոմընթի Ահաբեկչութիւն|Ռմբակոծութիւն «Քաֆէ մոմընթ» սրճարանին մէջ]], պաղեստինեան ահաբեկչական յարձակում Երուսաղէմի մէջ || 12 || 54 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[20 Մարտ]] [[2002]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Ումն ալ-Ֆահմի մէջ, հիւսիսային Իսրայէլի Ումն ալ-Ֆահմ բնակավայրով անցնող հանրակառքի մահապարտ ռմբակոծութիւն|| 8 || 27 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[21 Մարտ]] [[2002]] || Ճորճ արքայի փողոցի ռմբակոծութիւն || 4 || 42 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[27 Մարտ]] [[2002]] || [[Փարք Հիւրանոցի Կոտորած|«Փարք» հիւրանոցի կոտորած]], [[Համաս]]<nowiki/>ի կողմէ իրականացուած մահապարտ ռմբակոծութիւն Նեթանիա քաղաքի «Փարք» հիւրանոցին մէջ || 31 || 140 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[29 Մարտ]] [[2002]] || Քիրյաթ Հայովել խանութի ռմբակոծութիւն || 3 || 28 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[30 Մարտ]] [[2002]] || Յարձակումներ Ռակհունատ տաճարի վրայ || 11 || 20 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[31 Մարտ]] [[2002]] || [[Մացցա Ճաշարանի Ռմբակոծութիւն|«Մացցա» ճաշարանի ռմբակոծութիւն]], ահաբեկչական գործողութիւն [[Հայֆա]] քաղաքին մէջ՝ Համասի մահապարտ ահաբեկիչի կողմէ || 17 || 40+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[10 Ապրիլ]] [[2002]] || Եակուրի ռմբակոծութիւն || 9 || 19 |- |{{դրօշավորում|Թունիս}}|| [[11 Ապրիլ]] [[2002]] || [[Ղրիպա Սինակոկի ռմբակոծութիւն|«Ղրիպա» սինակոկի պայթում]], [[Թունիս]]<nowiki/>ի Ճերպա կղզիի պայթուցիկներով զինուած բնական կազի բեռնատարը կը մխրճուի «Էլ Ղարիպա» սինակոկի մէջ || 20 || 30+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[12 Ապրիլ]] [[2002]] || Մահանէ Եհուտա շուկայի ռմբակոծութիւն (2002) || 7 || 104 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[7 Մայիս]] [[2002]] || Ռիշոն Լեցիոնի ռմբակոծութիւն, մահապարտ ռմբակոծութիւն Ռիշոն Լեցիոնի մարդաշատ խաղային ակումբներէն մէկուն մէջ|| 16 || 57 |- | {{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[8 Մայիս]] [[2002]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Քարաչիի մէջ (2002), մահապարտ ահաբեկիչը պայթուցիկներով լեցուն մեքենան կը մխրճէ հանրակառքին մէջ. հանրակառքին մէջ մեծաւ մասամբ ֆրանսացի ճարտարագէտներ կային|| 15 || 40 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[14 Մայիս]] [[2002]] || [[Քալուչաքի Կոտորած (2002)|Քալուչաքի կոտորած]], [[Հնդկաստան]]<nowiki/>ի [[Ճամմու Եւ Քաշմիր]] նահանգին մէջ երեք ահաբեկիչներ յարձակեցան զբօսաշրջիկներ տեղափոխող հանրակառքին վրայ || 31 || 47 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[19 Մայիս]] [[2002]] || Նեթանիայի շուկայի ռմբակոծութիւն || 4 || 59 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[5 Յունիս]] [[2002]] || Մեկիտտօ հանգոյցին մէջ հանրակառքի ռմբակոծութիւն || 14 || 43 |- | {{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[4 Յուլիս]], [[2002]] || Լոս Անճելըսի միջազգային օդակայանի հրաձգութիւն (2002) || 3 || 4 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[11 Յունիս]] [[2002]] || [[Հերզիլեա Սնունդի Կէտի Ռմբակոծութիւն|«Հերզիլեա» սնունդի կէտի ռմբակոծութիւն]] || 1 || 15 |- | {{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[14 Յունիս]] [[2002]] || Ահաբեկչական յարձակումներու շարք [[Քարաչի]]<nowiki/>ի մէջ ԱՄՆ հիւպատոսարանին վրայ || 12 || 51 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[18 Յունիս]] [[2002]] || Փաթթ հանգոյցի մէջ հանրակառքի ռմբակոծութիւն || 19 || 74 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[19 Յունիս]] [[2002]] || Ֆրէնչ Հիլի մահապարտ ռմբակոծութիւն || 7 || 50 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[13 Յուլիս]] [[2002]] || [[Քասիմ Մակարի Կոտորած (2002)|Քասիմ Մակարի կոտորած]], զինեալներու կողմէ 27 հնդիկ բանւորներու զանգուածային սպանութիւն [[Հնդկաստան]]<nowiki/>ի [[Ճամմու Եւ Քաշմիր]] նահանգի արուարձաններուն մէջ|| 27 || 30 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[16 Յուլիս]] [[2002]] || Յարձակում հանրակառքի վրայ Իմմանուէլի մօտ. || 9 || 20 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[17 Յուլիս]] [[2002]] || Նեւէ Շաանան փողոցի ռմբակոծութիւն || 5 || 40 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[31 Յուլիս]] [[2002]] || [[Երուսաղէմի Հրեական Համալսարանի Ահաբեկչութիւն|Երուսաղէմի հրէական համալսարանի ռմբակոծութիւն]] || 9 || 100 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[4 Օգոստոս]] [[2002]] || Յարձակում թիւ 361 հանրակառքի վրայ (Մերոն հանգոյց) || 9 || 38 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[19 Սեպտեմբեր]][[2002]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Ալենպի փողոցին մէջ || 6 || 70 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[24 Սեպտեմբեր]] [[2002]] || [[Ախշարդհամ Տաճարի Ահաբեկչութիւն|Յարձակում Ախշարտհամ տաճարի վրայ]] || 32 || 80 |- | {{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}}|| [[2 Հոկտեմբեր]], [[2002]] || [[Զամպոանկա Քաղաքի Ռմբակոծութիւններ (2002)|Զամբպոանկա քաղաքի ռմբակոծութիւններ]], Զամպոանկա քաղաքին մէջ տեղադրուած երեք ռումբերէն առաջինին պայթման հետեւանքով կը սպանուի 4 մարդ || 4 || 25 |- | {{դրօշավորում|Քուէյթ}} || [[8 Հոկտեմբեր]] [[2002]] || [[Ֆայլաքա Կղզիի Ահաբեկչութիւն|Յարձակում Ֆայլաքա կղզիին մէջ]], երկու քուէյթցի ծայրայեղներ յարձակեցան խումբ մը ԱՄՆ ծովային հետեւազօրայիններու վրայ՝ սպանելով մէկուն եւ վիրաւորելով միւսին || 1 || 1 |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[12 Հոկտեմբեր]] [[2002]] || Պալիի ռմբակոծութիւններ (2002), ահաբեկչական յարձակում Ինտոնեզիայի Պալի կղզիի Կուտա զբօսաշրջիկներու շրջանին մէջ, որուն հետեւանքով սպանուեցաւ 202 եւ վիրաւորուեցաւ 240 մարդ<ref name="afp">{{cite web|url=http://afp.gov.au/international/operations/previous_operations/bali_bombings_2002|archiveurl=https://web.archive.org/web/20090504201848/http://afp.gov.au/international/operations/previous_operations/bali_bombings_[[2002]]|archivedate= Մայիս 4, 2009| accessdate=Մարտ 18, 2007| publisher=Australian Federal Police |title=Bali bombings 2002| work=International Activities}}</ref> || 202 || 240 |- | {{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}}|| [[17 Հոկտեմբեր]] [[2002]] || [[Զամպոանկա Քաղաքի Ռմբակոծութիւններ (2002)|Զամպոանկա քաղաքի ռմբակոծութիւններ]], Զամպոանկա քաղաքին մէջ տեղադրուած երեք ռումբերէն երկրորդը պայթեցաւ առեւտուրի կեդրոնին մէջ՝ սպանելով առնուազն 7 եւ վիրաւորելով մօտ 150 քաղաքացի || 7 || 150 |- | {{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}}|| [[21 Հոկտեմբեր]] [[2002]] || [[Զամպոանկա Քաղաքի Ռմբակոծութիւններ (2002)|Զամպոանկա քաղաքի ռմբակոծութիւններ]], Զամպոանկա քաղաքին մէջ տեղադրուած երեք ռումբերէն վերջին երրորդը պայթեցաւ Ֆորտ Փիլըր ծովային ամրոցի կաթոլիկ աղօթատեղիին մէջ, որուն հետեւանքով սպանուեցաւ կառոյցը հսկող ֆիլիփինցին || 1 || 18 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[21 Հոկտեմբեր]] [[2002]] || Մահապարտ ռմբակոծութիւն Քարքուր հանգոյցի մօտ || 14 || 40+ |- | {{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[23 Հոկտեմբեր]] [[2002]] || [[Նորտ Օսթի Ահաբեկչութիւն|«Նորտ Օսթի» ահաբեկչութիւն]], մարդաշատ ներկայացման ժամանակ Մոսկուայի [[Տուպրովքա]] թատրոնի գրաւումը չեչեն զինեալներու կողմէ || 170 || 700+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[27 Հոկտեմբեր]] [[2002]] || [[Սոնոլի գազալցակայանի ռմբակոծութիւն]] || 3 || 18 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[21 Նոյեմբեր]] [[2002]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Քիրեաթ Մենախեմին մօտ || 11 || 50 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[24 Նոյեմբեր]] [[2002]] || Յարձակումներ Ռագհունաթ տաճարի վրայ (Նոյեմբերեան յարձակում) || 14 || 45 |- | {{դրօշավորում|Քենիա}} || [[28 Նոյեմբեր]] [[2002]] || Ահաբեկչական յարձակումներ Մոմպասայի մէջ (2002), իսլամ ահաբեկիչներու միաժամանակ յարձակումներ Մոմպասայի մէջ տեղակայուած իսրայէլեան հիւրանոցի եւ Իսրայէլին պատկանող ինքնաթիռին վրայ․ յարձակումներուն հետեւանքով սպանուեցաւ 13 մարդ (10-ը՝ քենիացի, 3-ը՝ հրեայ), չհաշուած 3 մահապարտ ահաբեկիչներուն, վիրաւորուեցաւ 80 հոգի || 13 || 80 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 821 || 2897+ |} ===2003=== [[Պատկեր:Terrorafula.jpg|thumb|upright|160px|Աֆուլայի պայթումներու զոհերուն նուիրուած յուշարձան]] [[Պատկեր:ErezCrossing.jpg|thumb|upright|160px|Էրեզ հանգոյցը 2005 թուականին]] [[Պատկեր:Liberty bell park bus bombing memorial.JPG|thumb|upright|160px|Լիպըրթի Պել զբօսայգիի զոհերուն նուիրուած յուշաքար]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[5 Յունուար]] [[2003]] || Թել Աւիւի կեդրոնական ինքնաշարժի կայարանի կոտորած || 23 || 100+ |- | {{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[28 Փետրուար]] [[2003]] || Քարաչիի մէջ ԱՄՆ հիւպատոսարանի յարձակումներ|| 2 || 6 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[5 Մարտ]] [[2003]] || Թիւ 37 հանրակառքի մահապարտ ռմբակոծութիւն Հայֆայի մէջ || 17 || 53 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[30 Ապրիլ]] [[2003]] || Մահապարտ ռմբակոծութիւն Mikes Place ճաշարանին մէջ || 3 || 50+ |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[1 Մայիս]] [[2003]] || Սէուտական նաւատորմի արքայական ուժերու համազգեստով ծպտուած ահաբեկիչը ներթափանցած է ամերիկեան զինուորական կայանը, սպանած է մէկ ամերիկացի եւ յաջողութեամբ հեռացած է այնտեղէն<ref>{{cite book|last1=Hegghammer|first1=Thomas|title=Jihad in Saudi Arabia: Violence and Pan-Islamism since 1979|date=2010|publisher=Cambridge University Press|page=82|url=https://books.google.am/books?id=bNLODP6w6GkC&pg=PA82}}</ref> || 1 || 0 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[12 Մայիս]] [[2003]] || Ռիյատի բնակելի տուներու ահաբեկչական յարձակում, մի քանի զինեալներ կրակ բացած են արեւմտեան երկիրներու ներկայացուցիչներով բնակեցուած երեք բնակելի շէնքերու վրայ, ինչպէս նաեւ պայթեցուցած են մեքենաներ || 39 || 160+ |- | {{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[12 Մայիս]] [[2003]] || Զնամենսքոյէի մահապարտ ռմբակոծութիւն (2003) || 59 || 200 |- | {{դրօշավորում|Մարոք}} || [[16 Մայիս]] [[2003]] || [[Քազապլանքայի Ռմբակոծութիւններ (2003)|Քազապլանքայի ռմբակոծութիւններ]], ռմբակոծութիւններու շարք [[Մարոք]]<nowiki/>ի [[Քասապլանքա]] քաղաքին մէջ || 45 || 100+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[18 Մայիս]] [[2003]] || Ֆրենչ Հիլի մահապարտ ռմբակոծութիւններ (2003) || 7 || 20 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[19 Մայիս]] [[2003]] || Աֆուլայի պայթումներ || 3 || 70 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[11 Յունիս]] [[2003]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Տաւիտքա հրապարակին մէջ || 17 || 100 (մօտ.) |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[5 Օգոստոս]] [[2003]] || [[Մարիոթ Հիւրանոցի Ռմբակոծութիւն (2003)|Մարիոթ հիւրանոցի ռմբակոծութիւն]], ռմբակոծութիւն Ինտոնեզիայի մայրաքաղաք [[Ճաքարթա]]<nowiki/>յի Սետիապուտի հարաւային արուարձանին մէջ․ մահապարտ ահաբեկիչը պայթուցիկներով լեցուն ինքնաշարժը պայթեցուց «Մարիոթ» հիւրանոցի նախասրահի դուռերուն մօտ || 12 || 150 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[19 Օգոստոս]][[2003]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Շմուել Նահաւիի մօտ || 24 || 130+ |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[25 Օգոստոս]] 2003 || Մումպայի ռմբակոծութիւններ (25 Օգոստոս, 2003) || 54 || 244 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[9 Սեպտեմբեր]] [[2003]] || Ցրիֆինի ինքնաշարժի կայարանի ահաբեկչական յարձակում || 9 || 15 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[9 Սեպտեմբեր]] [[2003]] || Հիլլել սրճարանի ռմբակոծութիւն || 7 || 50+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[4 Հոկտեմբեր]] [[2003]] || [[Մաքսիմ Ճաշարանի Մահապարտ Ռմբակոծութիւն|«Մաքսիմ» ճաշարանի մահապարտ ռմբակոծութիւն]], մահապարտ ահաբեկչական յարձակում [[Հայֆա]]<nowiki/>յի «Մաքսիմ» լողափնեայ ճաշարանին մէջ, զոհերուն մէջ էին երկու ընտանիքներ եւ չորս երեխայ || 21 || 51 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[8 Նոյեմբեր]] [[2003]] || Ռիյատի բնակելի տուներու ահաբեկչական յարձակում, մահապարտ ահաբեկչական յարձակում Լապան շրջանին մէջ (Ռիյատ) || 17 || 122 |- | {{դրօշավորում|Թուրքիա}} || 15-20 Նոյեմբեր [[2003]] || Պոլսոյ ահաբեկչական յարձակումներ (2003), ռմբակոծութիւններ [[Պոլիս|Պոլսոյ]] մէջ || 57 || 700 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 418 || 2,321+ |} ===2004=== [[Պատկեր:Bus 19.jpg|thumb|upright|160px|Կազա փողոցին մէջ պայթեցուած հանրակառքի մնացորդները]] [[Պատկեր:Avtozavodskaja.JPG|thumb|upright|160px|[[6 Փետրուար]] [[2004]]-ին Մոսկուայի մեթրոյի «Ավթոզավսքայա» կայարանի պայթումներու զոհերուն յիշատակին նուիրուած յուշատախտակ]] [[Պատկեր:Liberty bell park bus bombing memorial.JPG|thumb|upright|160px|Լիպըրթի Պելի պայթումներու զոհերուն նուիրուած յուշատախտակ]] [[Պատկեր:11-M Plaque.jpg|thumb|upright|160px|[[Գնացքի Պայթումներ Մատրիտի Մէջ (2004)|Մատրիտի ահաբեկչութեան]] զոհ գացածներու յիշատակին նուիրուած յուշատախտակ]] [[Պատկեր:Beslan foto pogibshih.jpg|thumb|upright|160px|[[Պեսլան]]<nowiki/>ի թիւ 1 միջնակարգ դպրոցին [[Պեսլանի Ահաբեկչական Յարձակում|իրագործուած ահաբեկչական յարձակման]] զոհերուն լուսանկարները]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[10 Յունուար]] [[2004]] || [[Փալոփօյի Սրճարանի Ռմբակոծութիւն (2004)|Փալոփոյի սրճարանի ռմբակոծութիւն]], «Սամփոտօ Ինտա» սրճարանի պայթումը Ինտոնեզիայի Փալոփօ քաղաքին մէջ || 4 || 3 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[14 Յունուար]] [[2004]] || [[Ռմբակոծութիւն Էրեզ Հանգոյցին մէջ (2004)|Ռմբակոծութիւն Էրեզ հանգոյցին մէջ]]|| 4 || 10 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[29 Յունուար]] [[2004]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Կազա փողոցին մէջ || 11 || 50+ |- | {{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[6 Փետրուար]] [[2004]] || [[Մոսկուայի Մեթրոյի Պայթումներ (2004)|Մոսկուայի մեթրոյի պայթումներ]] || 41 || 102+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[22 Փետրուար]] [[2004]] || Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Լիպըրթի Պել զբօսայգիին մէջ || 8 || 60 |- | {{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}}|| [[27 Փետրուար]] [[2004]] || [[Սուփըրֆերրի-14 Լաստանաւի Խորտակում (2004)|«Սուփըրֆերրի-14» լաստանաւի խորտակում]] [[Ապու Սայաֆ]]ի ահաբեկիչներուն կողմէ || 116 || 0 |- | {{դրօշավորում|Թուրքիա}} || [[9 Մարտ]] [[2004]] || [[Յարձակում Իսթանպուլեան Ճաշարանի Վրայ (9 Մարտ, 2004)|Յարձակում իսթանպուլեան ճաշարանի վրայ]] || 1 || 5 |- | {{դրօշավորում|Սպանիա}} || [[11 Մարտ]] [[2004]] || [[Գնացքի Պայթումներ Մատրիտի Մէջ (2004)|Գնացքի պայթումներ Մատրիտի մէջ]]<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2007/oct/31/spain|title=The worst Islamist attack in European history|work=the Guardian}}</ref><ref>{{cite news|url=http://articles.latimes.com/2014/mar/09/world/la-fg-spain-bombings-20140309|title=Spain still healing 10 years after Madrid '11-M' train bombings|work=latimes}}</ref> || 192 || 2050 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[21 Ապրիլ]] [[2004]] || Սկզբնապէս Սէուտական Արաբիայի ոստիկանութեան պատկանող պայթուցիկ սարքերով լեցուն մեքենան կը պայթեցուի շինութեան մօտ<ref>{{cite news|last1=BLITZER|first1=Wolf|title=BLITZER|url=http://www.cnn.com/TRANSCRIPTS/0404/21/wbr.00.html|accessdate=4 Հոկտեմբեր 2015|work=CNN}}</ref> || 5 || 148 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || 29-30 Մայիս [[2004]] || [[Խոպարի Կոտորած (2004)|Խոպարի կոտորած]], հրաձգութիւններու եւ ռմբարկումներու շարան «[[Ալ-Քայիտա]]» խմբաւորման հետ կապ ունեցող չորս ծայրայեղականներու կողմէ՝ Ալ-Խոպարիի մէջ տեղակայուած քարիւղի երկու կառոյցներու եւ բնակելի շինութիւններուն դիմաց || 22 || 25 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[6 Յունիս]] [[2004]] || Ալ-Սուայիտիի մէջ «Ալ-Քայիտայի» թաքստոցը նկարահանելու ընթացքին «[[BBC]]»-ի լրագրող [[Սայմըն Կամպըրզ]]<nowiki/>ը եւ թղթակից [[Ֆրենք Կարդնըր|Ֆրենք Կարտնըր]]<nowiki/>ը յարձակման ենթարկուեցան խմբաւորման համակիրներուն կողմէ․ Կամպըրզը սպանուեցաւ, իսկ Կարտնըրը ծանր վիրաւորուեցաւ || 1 || 1 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[8 Յունիս]] [[2004]] || «Vinnell Corp.» յատուկ ռազմական կազմակերպութեան ամերիկացի աշխատակիցի սպանութիւնը [[Ռիատ]]<nowiki/>ի մէջ<ref>{{cite news|title=American killed in Saudi capital Gunmen have shot dead an American man in the Saudi capital Riyadh - the second such attack this week.| url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/3787439.stm|accessdate=4 Հոկտեմբեր 2015|work=BBC}}</ref><ref>{{cite news|title=American shot dead in Saudi Arabia Second fatal attack on Westerners in three days|url=http://www.cnn.com/2004/WORLD/meast/06/08/saudi.us/|accessdate=4 Հոկտեմբեր 2015|work=CNN}}</ref><ref>{{cite news|last1=MacFARQUHAR|first1=NEIL|title=U.S. Military Contract Employee Is Shot Dead in Saudi Capital|url=https://www.nytimes.com/2004/06/09/international/middleeast/09saud.html|accessdate=4 Հոկտեմբեր 2015|work=New York Times}}</ref><ref>{{cite news|title=American Killed in Riyadh|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/articles/A26254-2004Jun8.html|accessdate=4 Հոկտեմբեր 2015|work=Washington post|agency=«Ասոշիեդ պրես»}}</ref> || 1 || 0 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[18 Յունիս]] [[2004]] || Կեղծ ոստիկանութեան կողմէ առեւանգուելէն 5 օր ետք ամերիկացի Փոլ Մարշըլ Ճոնսընի գլխատումը Ռիատի մէջ || 1 || 0 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[28 Յուլիս]] [[2004]] || [[Պակուպահի Ռմբակոծութիւններ (2004)|Պակուպահի ռմբակոծութիւններ]] || 68 || 24+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[1 Օգոստոս]] [[2004]] || [[Յարձակումներ Եկեղեցիներու Վրայ Իրաքի մէջ (2004)|Յարձակումներ եկեղեցիներու վրայ Իրաքի մէջ]] || 12 || 71+ |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[3 Օգոստոս]] [[2004]] || Ազգութեամբ իրլանտացի աշխատողի գնդակահարութիւն [[Ռիատ]]<nowiki/>ի մէջ<ref>{{cite news|last1=Penketh|first1=Anne|title=Irish worker shot dead in Riyadh as militants pick soft targets|url=http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/irish-worker-shot-dead-in-riyadh-as-militants-pick-soft-targets-6164251.html|accessdate=4 Հոկտեմբեր 2015|work=Independent}}</ref>|| 1 || 0 |- |{{դրօշավորում|Պանկլատեշ}}|| [[21 Օգոստոս]] [[2004]] || [[Տհաքայի Նռնակային Յարձակում (2004)|Տհաքայի նռնակային յարձակում]], ահաբեկչական յարձակում [[Պանկլատեշ]]ի Տհաքա քաղաքին մէջ «Հարաքաթ-ուլ-Ժիհատ ալ-Իսլամի» խմբաւորման անդամներու կողմէ՝ ահաբեկչութեան դէմ բողոքի երթի ժամանակ || 24 || 300+ |- | {{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[31 Օգոստոս]] [[2004]] || Մոսկուայի մեթրոյի պայթումներ (Օգոստոս 2004) || 10 || 50 |- | {{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || 1-3 Սեպտեմբեր [[2004]] || Պեսլանի ահաբեկչական յարձակում<ref name="naemnik">{{cite web| url = http://www.lenta.ru/news/2005/09/01/saudi| title = В захвате бесланской школы участвовал саудовский наемник| publisher = Lenta.Ru| date = սեպտեմբերի 1, 2005| accessdate = սեպտեմբերի 1, 2005| archiveurl = https://web.archive.org/web/20170326072646/https://lenta.ru/news/2005/09/01/saudi| archivedate = 2017-03-26| dead-url = yes}}</ref><ref>{{cite news |url=http://news.bbc.co.uk/1/shared/spl/hi/world/04/Russian_s/html/1.stm |title=Bbc News |publisher=BBC News |date=Սեպտեմբեր 3, 2004 |accessdate=Ապրիլ 25, 2010 |archive-date=2007-12-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20071216220013/http://news.bbc.co.uk/1/shared/spl/hi/world/04/russian_s/html/1.stm |dead-url=yes }}</ref>|| 385 || 783 |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[9 Սեպտեմբեր]] [[2004]]|| [[Ճաքարթայի Մէջ Աւստրալիայի Դեսպանատան Ահաբեկչական Յարձակում (2004)|Ճաքարթայի մէջ Աւստրալիայի դեսպանատան ռմբակոծութիւն]], ահաբեկչական յարձակում Ճաքարթայի մէջ․ մահապարտ ահաբեկիչը ինքզինք պայթեցուց Աւստրալիոյ դեսպանատան բակին մէջ || 9 || 150+ |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[15 Սեպտեմբեր]] [[2004]] || [[Ռիատ]]<nowiki/>ի մէջ «Marconi Company» հեռահաղորդակցական ընկերութեան անգլիացի աշխատողի գնդակահարութիւնը սեփական մեքենայի մէջ<ref>{{cite news|title=Briton murdered at Saudi shopping centre|url=http://www.dailymail.co.uk/news/article-318081/Briton-murdered-Saudi-shopping-centre.html|accessdate=4 Հոկտեմբեր 2015|work=Daily mail}}</ref> || 1 || 0 |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[7 Հոկտեմբեր]] [[2004]] || [[Սինայի Ռմբակոծութիւններ (2004)|Սինայի ռմբակոծութիւններ]], երեք ահաբեկչական բնոյթի ռմբակոծումներ Եգիպտոսի [[Սինայի Թերակղզիի|Սինայի թերակղզի]]<nowiki/>ին մէջ || 34 || 171 |- | {{դրօշավորում|Հոլանտա}} || [[2 Նոյեմբեր]] [[2004]] || Հոլանտացի բեմադրիչ [[Թեոտոր Վան Կոկ|Թեօ Վան Կոկ]]ի սպանութիւնը ամստերտամաբնակ ծայրայեղական Մուհամմատ Պույէրիի կողմէ։ Կրակելով անոր վրայ 8 անգամ՝ Պույէրին կտրած է զոհին կոկորդը եւ վէրքեր հասցուցած է կրծքավանդակին<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/europe/3974179.stm '&#39;Gunman kills Dutch film director'&#39;]. BBC News (Նոյեմբեր2, 2004). Retrieved on Մայիս 27, 2012.</ref> || 1 || 0 |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[13 Նոյեմբեր]][[2004]] || [[Հանրակառքի Ռմբակոծութիւն Պոսոյի Մօտ (2004)|Հանրակառքի ռմբակոծութիւն Պոսոյի մօտ]] || 6 || 3 |- | {{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[6 Դեկտեմբեր]] [[2004]] || Հինգ զինեալներ յարձակեցան [[Ժիտտա|Ճիտտա]] քաղաքին մէջ ԱՄՆ հիւպատոսարանին վրայ․ երեք ծայրայեղներ ոչնչացուեցան սէուտեան անվտանգութեան ուժերու կողմէ, իսկ մնացած երկուքը վնասազերծուեցան եւ ձերբակալուեցան<ref name=guard-us-cons-7-dec-06>{{cite news |last1=Sturcke|first1=James |title=Nine killed as US consulate in Jeddah attacked |url=https://www.theguardian.com/world/2004/dec/06/saudiarabia.usa |accessdate=4 Հոկտեմբեր 2015 |work=[[The Guardian]] |publisher=Guardian News and Media Limited |date=7 Դեկտեմբեր 2004}}</ref> || 9 || 10 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 1066 || 4016+ |} ===2005=== [[Պատկեր:Guarding Ground Zero.jpg|thumb|upright|160px|Լիբանանի նախկին վարչապետ [[Ռաֆիք Հարիրի]]<nowiki/>ի սպանութեան վայրը]] [[Պատկեր:Trapped underground.jpg|thumb|upright|160px|[[Լոնտոնի Ահաբեկչութիւն (7 Յուլիս, 2005)|Լոնտոնի մեթրոյի պայթումներ]]<nowiki/>ուն ժամանակ]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[13 Յունուար]] [[2005]] || Իսրայէլ-Կազա սահմանագիծի ահաբեկչական յարձակում || 6 || 4 |- | {{դրօշավորում|Լիբանան}} || [[14 Փետրուար]] [[2005]] || Ռաֆիք Հարիրիի սպանութիւն, Լիբանանի նախկին վարչապետ [[Ռաֆիք Հարիրի]]<nowiki/>ին ինքնաշարժը դարձաւ 1000 քկ. պայթումի զոհը || 22 || 0 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[25 Փետրուար]] [[2005]] || [[:en:Stage Club bombing|«Սթէյճ» ակումբի ռմբակոծութիւն]] || 5 || 50+ |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[28 Մայիս]] [[2005]] || [[Թենթենա Շուկային Ռմբակոծութիւնները (2005)|Թենթենա շուկայի ռմբակոծութիւններ]] || 22 || 90 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[5 Յուլիս]] [[2005]] || [[Հինտու Ռամ Տաճարի Ահաբեկչական Յարձակում (2005)|Յարձակում Հինտու Ռամ տաճարին վրայ]] || 6 || 0 |- | {{դրօշավորում|Մեծ Բրիտանիա}} || [[7 Յուլիս]] [[2005]] || [[Լոնտոնի Ահաբեկչութիւն (7 Յուլիս, 2005)|Լոնտոնի ահաբեկչութիւն]], շարունակական ահաբեկչական ռմբակոծութիւններ Լոնտոնի մեթրոյին մէջ|| 53 || 700+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[12 Յուլիս]] [[2005]] || [[Հաշարոն Առեւտրական Կեդրոնի Մահապարտ Ահաբեկչութիւն (12 Յուլիս, 2005)|«Հաշարոն» առեւտրական կեդրոնի մահապարտ ռմբակոծութիւն]] || 5 || 90+ |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[23 Յուլիս]] [[2005]] || Շարմ էլ Շէյխի ահաբեկչական յարձակումներ, ռմբակոծութիւններ Ապտուլլահ Ազամի խմբաւորումներու կողմէ (Ալ քայիտայի լիբանանեան ճիւղ) եգիպտական [[Շարմ Էլ Շէյխ]] առողջարանային քաղաքին մէջ|| 64 || 150 |- | {{դրօշավորում|Պանկլատեշ}}|| [[17 Օգոստոս]] [[2005]] || [[Պանկլատեշի Ռմբակոծութիւններ (2005)|Պանկլատեշի ռմբակոծութիւններ]], ահաբեկչական յարձակումներ «Ժամա՛աթուլ Մուժահըտ Պանկլատեշ» խմբաւորման կողմէ || 2 || 50 |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[1 Հոկտեմբեր]] [[2005]] || [[Պալիի Ռմբակոծութիւններ (2005)|Պալիի ռմբակոծութիւններ]] || 20 || 100+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[26 Հոկտեմբեր]] [[2005]] || Հադերա շուկայի ռմբակոծութիւն || 7 || 55 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[29 Հոկտեմբեր]] [[2005]] || Թենթենայ շուկայի ռմբակոծութիւններ (2005)<ref>[http://in.rediff.com/news/2005/oct/30delhi4.htm Delhi blasts toll is 59, 200 injured]- rediff.com (հոկտեմբերի 30, 2005)</ref> || 60 || 180+ |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[30 Հոկտեմբեր]] [[2005]] || [[Քրիստոնեայ Աղջիկներու Գլխատումներ Ինտոնեզիայի Մէջ (2005)|Քրիստոնեայ աղջիկներու գլխատումներ Ինտոնեզիայի մէջ]], անչափահաս քրիստոնեայ աղջիկներու գլխատում իսլամ ծայրայեղականներու կողմէ՝ [[Ինտոնեզիա]]յի [[Ցելեպես Սուլավեսի|Սուլաւեսի]] կղզիին մէջ || 3 || 0 |- | {{դրօշավորում|Յորդանան}} || [[9 Նոյեմբեր]][[2005]] || [[Ամմանի Ռմբակոծութիւններ (2005)|Ամմանի ռմբակոծութիւններ]], մահապարտ ռմբակոծութիւններու շարան [[Յորդանան]]<nowiki/>ի մայրաքաղաք [[Ամման]]<nowiki/>ի հիւրանոցներուն մէջ<ref>[http://www.thestreet.com/_googlen/funds/international-pf/10252100.html?cm_ven=GOOGLEN&cm_cat=FREE&cm_ite=NA Deadly Bombings Hit Jordan] – TheStreet.com (Նոյեմբեր9, 2005)</ref><ref>[http://aljazeera.com/me.asp?service_ID=10143 Jordan bombings kill 57, wound 300] – [[Al Jazeera]], Նոյեմբեր9, 2005 {{webarchive |url=https://web.archive.org/web/20110707111903/http://aljazeera.com/me.asp?service_ID=10143 |date=Յուլիս 7, 2011 }}</ref> չորս յարձակողներուն մէջ կային կին եւ ամուսին<ref>[http://news.bbc.co.uk/2/hi/middle_east/4432964.stm Bomber's wife arrested in Jordan] – [[BBC]], Նոյեմբեր13, 2005</ref> || 60 || 115+ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[5 Դեկտեմբեր]] [[2005]] || [[Հաշարոն Առեւտրական Կեդրոնի Մահապարտ Ռմբակոծութիւն (5 Դեկտեմբեր, 2005)|Հաշարոն առեւտրական կեդրոնի մահապարտ ռմբակոծութիւն]] || 5 || 40+ |- | {{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}}|| [[31 Դեկտեմբեր]] [[2005]] || Փալու քաղաքի քրիստոնեայ մսավաճառի խանութին մէջ ինքնաշէն ռումբի պայթում || 8 || 53 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 348 || 1857+ |} ===2006=== [[Պատկեր:Mahim train blast.jpg|thumb|upright|160px|[[2006 Թուականի Մումպայի Երկաթգիծի Պայթումներ|Մումպայի պայթումներ]]<nowiki/>էն վնասուած գնացքը]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[2 Մարտ]] [[2006]] || [[Յարձակումներ Քարաչիում ԱՄՆ հիւպատոսարանի վրայ|Պայթուցիկներով լի մեքենան կը պայթի]] «Մարիոթ» հիւրանոցի տարածքը, [[Քարաչի]]<nowiki/>ի մէջ ԱՄՆ հիւպատոսարանի մերձակայքը || 4 || 30 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[7 Մարտ]] [[2006]] || [[Վարանասիի Ռմբակոծութիւններ (2006)|Վարանասիի ռմբակոծութիւններ]], ռմբկածութիւններու շարք hինտուիստական եւ պուտտայական կրօնի կեդրոն համարուող [[Վարանասի]] սուրբ քաղաքին մէջ || 28 || 101 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[30 Մայիս]] [[2006]] || Քետումիումի ռմբակոծութիւն || 4 || 0 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[17 Ապրիլ]] [[2006]] || Թել Աւիւի սնունդի կէտի ռմբակոծութիւն (2006) || 11 || 70 |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[24 Ապրիլ]] [[2006]] || Տահապի ռմբակոծութիւններ (2006) || 23 || 80 (մօտ.) |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[30 Ապրիլ]] [[2006]] || Տոտայի կոտորած (2006), [[Հնդկաստան]]<nowiki/>ի [[Ճամմու Եւ Քաշմիր]] նահանգի Տոտա բնակավայրին մէջ 35 հնդիկներու զանգուածային սպանութիւն || 35 || 0 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[11 Յուլիս]] [[2006]] || 2006 թուականի Մումպայի երկաթագծի պայթումներ, 11 վայրկեանի ընթացքին 7 պայթուցիկ կը պայթեցուին<ref>{{cite news|url=http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/5169332.stm|title=Scores dead in Mumbai train bombs|publisher=[[BBC News Online|news.bbc.co.uk]]|accessdate=Յուլիս 11, 2006|date=Յուլիս 10, 2006| archiveurl= https://web.archive.org/web/20060713180402/http://news.bbc.co.uk/2/hi/south_asia/5169332.stm| archivedate= Յուլիս 13, 2006 <!--Added by DASHBot-->}}</ref> || 209 || 700+ |- | {{դրօշավորում|Եմէն}} || [[15 Սեպտեմբեր]][[2006]] || Ահաբեկչական յարձակումներ Եմէնի մէջ (15 Սեպտեմբեր 2006)|| 5 || 0 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 319 || 981 |} ===2007=== [[Պատկեր:The Aftermath - geograph.org.uk - 485211.jpg|thumb|upright|160px|Կլասկոյի օդակայանը [[Կլասկոյի Միջազգային Օդակայանի Ահաբեկչութիւն (2007)|ձախողած ահաբեկչութեն]]<nowiki/>էն 40 ժամ վերջ]] [[Պատկեր:Benazir Bhutto.jpg|thumb|upright|160px|[[Փաքիստան]]<nowiki/>ի 11-րդ վարչապետ [[Պենազիր Պհութթօ]]ն (1953-2007)]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[29 Յունուար]][[2007]] || [[Հացաբուլկեղենի խանութի պայթումներ Էյլաթում|Հացաբուլկեղէնի խանութի պայթումներ Էյլաթ]]<nowiki/>ի մէջ<ref>http://content.time.com/time/world/article/0,8599,1583096,00.html</ref> || 3 || 0 |- | {{դրօշավորում|Թուրքիա}} || [[18 Ապրիլ]][[2007]] || Զինուած յարձակում «Զիրվէ» հրատարակչութեան վրայ, հրատարակչութեան 3 անդամներու սպանութիւն || 3 || 0 |- | {{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[13 Մայիս]] [[2007]] || Ճայբուրի ռմբակոծութիւններ || 80 || 216 |- | {{դրօշավորում|Մեծ Բրիտանիա}} || [[30 Յունիս]] [[2007]] || Կլասկոյի միջազգային օդակայանի ահաբեկչութիւն (2007) || 1(մահապարտ ահաբեկիչ) || 5 |- | {{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}}|| 10-11 Յուլիս [[2007]] || Գլխատումներ Պասիլանի մէջ (2007) || 34 || 9 |- | {{դրօշավորում|Իրաք}} || [[14 Օգոստոս]][[2007]] || Կահթանիայի ռմբակոծութիւններ (2007) || ~500 || ~1500 |- | {{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[14 Օգոստոս]] [[2007]] || [[Պենազիր Պհութթօ|Պենազիր Պհութթո]]<nowiki/>յի սպանութիւն, պատասխանատուութիւն առաւ Ալ-Քայիտայի առաջնորդներէն Մուսթաֆա Ապու ալ-Եազիտը || ~21 || ՞ |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || ~642 || ~1730 |} ===2008=== [[Պատկեր:Delhi 2008 blasts final.svg|thumb|upright|160px|Տելհիի պայթումները ցոյց տուող քարտէս]] [[Պատկեր:Marriot Hotel Islamabad Pakistan bombing.jpg|thumb|upright|160px|[[Իսլամապատ]]<nowiki/>ի «Մարիոթ» հիւրանոցին մէջ [[Մարիոթ Հիւրանոցի Պայթում Իսլամապատի մէջ|իրագործուած ահաբեկչութեն]]<nowiki/>էն ետք]] [[Պատկեր:3 December 2008 Gateway protest march 4.jpg|thumb|upright|160px|Մումպայի ահաբեկչական յարձակումներու զոհերուն յիշատակին նուիրուած մոմավառութիւն]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |{{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[4 Փետրուար]] [[2008]] || Տիմոնայի մահապարտ ռմբակոծութիւն (2008) || 1 || 9 |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[26 Յուլիս]] [[2008]] || Ահմետապատի ռմբակոծութիւններ (2008) || 56<ref name=":0">{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/india/2463518/India-on-high-alert-as-bombers-sought.html|title=India on high alert as bombers sought – Telegraph|last=Bedi|first=Rahul|date=Յուլիս 27, 2008|publisher=Telegraph.co.uk|location=London|accessdate=Ապրիլ 25, 2010}}</ref><ref name=":1">{{cite news|url=http://afp.google.com/article/ALeqM5jmWd6R_7NPYZhvm155_PrCKp6g6w|title=AFP: Indian police arrest 10 for serial blasts – Օգոստոս 16, 2008|date=Օգոստոս 16, 2008|publisher=Afp.google.com|author=(AFP) – Օգոստոս 16, 2008|accessdate=Ապրիլ 25, 2010|archive-date=2008-08-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20080822121132/http://afp.google.com/article/ALeqM5jmWd6R_7NPYZhvm155_PrCKp6g6w|dead-url=yes}}</ref> || մօտ 200<ref name=":0" /><ref name=":1" /> |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[13 Սեպտեմբեր]] [[2008]] || [[Տելհիի Պայթումներ (13 Սեպտեմբեր, 2008)|Տելհիի պայթումներ]], փաքիստանեան ծայրայեղական խմբաւորումներու կողմէ իրականացուած ռմբակոծութիւններու շարան [[Տելհի]]<nowiki/>ի մէջ․ պայթումներուն պատճառով սպանուեցաւ 30 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 130 հոգի․ երկու շաբաթ վերջ [[Տելհիի Պայթումներ (27 Սեպտեմբեր, 2008)|եւս մէկ ահաբեկչական յարձակում իրագործուեցաւ]] Մեհրաուլիի տարածքին մէջ, որուն պատճառով մահացու վիրաւորում ստացաւ 3 հոգի || 30 || 130 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[20 Սեպտեմբեր]] [[2008]] || [[Մարիոթ Հիւրանոցի Պայթում Իսլամապատի Մէջ|«Մարիոթ» հիւրանոցի պայթում Իսլամապատի մէջ]]․ Իսլամապատի մէջ պայթուցիկներով զինուած աղբատարը պայթեցաւ «Մարիոթ» հիւրանոցի տարածքին մէջ, որուն հետեւանքով զոհուեցաւ առնուազն 54 հոգի, որոնցմէ 2-ը ամերիկացի աշխատողներ || 54+ || 0 |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[27 Սեպտեմբեր]] [[2008]] || 27 Սեպտեմբեր 2008-ի Տելհիի պայթումներ || 3 || 23 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || Հոկտեմբեր [[2008]] - Յունուար [[2009]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Մուսիլի Քրիստոնեաներուն Վրայ (2008)|Ահաբեկչական յարձակումներ Մուսիլի քրիստոնեաներուն վրայ]] || 40+ || ՞ |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[26 Նոյեմբեր]] [[2008]] || [[Մումպայի Ահաբեկչական Յարձակումներ (2008)|Մումպայի ահաբեկչական յարձակումներ]], իսլամ ծայրայեղականներու ահաբեկչական յարձակումները Հնդկաստանի ֆինանսական կեդրոնի Մումպայի մէջ, որուն հետեւանքով սպանուեցաւ աւելի քան 160 հոգի, իսկ շատերը ստացան տարբեր աստիճանի վիրաւորումներ․ Հնդկաստանի կառավարութիւնը կատարուածին մէջ մեղադրեց փաքիստանեան «Լաշխար-է-Տայպա» խմբաւորման՝ նշելով որ վնասազերծուած եւ սպանուած ահաբեկիչները Փաքիստանի քաղաքացիներ էին, որ Փաքիստանի կառավարութիւնը սկզբնապէս ժխտեց, սակայն յետոյ՝ ապացոյցներու առկայութեան պատճառով, ստիպուած եղաւ ընդունիլ<ref>{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/11/26/AR2008112604708.html?hpid=topnews|title=Washington Post – *26 Նոյեմբեր2008 – Dozens Die in Mumbai Attacks|last=Lakshmi|first=Rama|date=Նոյեմբեր27, 2008|publisher=Washingtonpost.com|accessdate=Ապրիլ 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/12/01/AR2008120100940.html?hpid=topnews|title=Washington Post – 1 Դեկտեմբեր 2008: More Indian Officials Quit in Aftermath of Attacks|last=Lakshmi|first=Rama|date=Դեկտեմբեր 1, 2008|publisher=Washingtonpost.com|accessdate=Ապրիլ 25, 2010}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.amerikayidzayn.com/a/india-executes-mumbai-attack-gunman/1550197.html|title=Հնդկաստանում մահապատժի է ենթարկվել Մումբիայում հարձակման մասնակիցը|date=նոյեմբերի 21, 2012|publisher=«[[Ամերիկայի ձայն]]»|accessdate=փետրվարի 26, 2017}}</ref> || 166+ || ՞ |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 350+ || 362+ |} ===2009=== [[Պատկեր:Army mil-55427-2009-11-07-171121.jpg|thumb|upright|160px|[[Ֆորտ Հուտի Հրաձգութիւն (2009)|Ֆորտ Հուտի հրաձգութեն]]<nowiki/>էն տուժած զինուորականը առաջին օգնութիւն ստանալէն ետք]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |{{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[1 Յունիս]] [[2009]] || [[Լիթլ Ռոքի Հաւաքակայանի Հրաձգութիւն (2009)|Լիթլ Ռոքի հաւաքակայանի հրաձգութիւն]] || 1 || 1 |- |{{դրօշավորում|Սոմալի}} || [[18 Յունիս]] [[2009]] || [[Պելետուէյնի Ահաբեկչական Յարձակում (2009)|Պելետուէյնի ռմբակոծութիւն]], ահաբեկչական յարձակում «Ալ-Շապապ» խմբաւորման կողմէ, որուն հետեւանքով սպանուեցաւ 35 հոգի || 35 || ՞ |- |{{դրօշավորում|Ինտոնեզիա}} || [[17 Յուլիս]] [[2009]] || [[Ճաքարթայի Ահաբեկչական Յարձակումներ (2009)|«Մարիոթ» եւ «Ռից-Քարլթըն» հիւրանոցներու ռմբակոծութիւններ]], մահապարտ ահաբեկչական յարձակումներ Ճաքարթայի մէջ || 9 || 53 |- |{{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[5 Նոյեմբեր]] [[2009]] || [[Ֆորտ Հուտի Հրաձգութիւն (2009)|Ֆորտ Հուտի հրաձգութիւն]], ահաբեկչական յարձակում [[ԱՄՆ]] [[Թեքսաս]] նահանգի Կիլին բնակավայրին մօտ || 13 || 33 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 58 || 87+ |} ==2010-ականներ== [[Պատկեր:Комсомольский проспект после теракта в метро 2010.jpg|thumb|upright|160px|[[Մոսքուայի Մեթրոյի Պայթումներ (2010)|Մոսկուայի մեթրոյի պայթումներ]]<nowiki/>ու ժամանակ]] ===2010=== [[Պատկեր:Medvedev at Lubyanka metro station 2.jpeg|thumb|upright|160px|Ռուսաստանի նախկին նախագահ [[Տիմիթրի Մետվետեւ]]<nowiki/>ը Լիւպեանքա կայարանի զոհերուն յարգանքի տուրք մատուցելու ընթացքին]] [[Պատկեր:Inside the shrine of the Abdullah Shah Ghazi, patron saint of Karachi.jpg|thumb|upright|160px|[[Ապտուլլահ Շահ Կազի]]<nowiki/>ի աճիւնատուփը]] [[Պատկեր:Sayedat al-najat.JPG|thumb|upright|160px|Պաղտատի եկեղեցին]] [[Պատկեր:Police at Drottninggatan after bombing 2010-12-11, 17.52.jpg|thumb|upright|160px|Սթոքհոլմի ոստիկանները, ահաբեկչական յարձակումներէն ետք, փակին մէջ են քաղաքի բանուկ փողոցներէն մէկը]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |{{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[7 Յունուար]][[2010]] || Նակ Համմատիի կոտորած, [[Քրիստոնեութիւն|քրիստոնեայ]] ղպտիներու զանգուածային սպանութիւն [[Եգիպտոս]]<nowiki/>ի [[Նակ Համմատի]] քաղաքին մէջ || 11 || 11 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[3 Փետրուար]] [[2010]] || Ստորին Տիրի ռմբակոծութիւն ([[2010]]) || 8 || 70 |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[13 Փետրուար]] [[2010]] || [[Փունայի Ռմբակոծութիւն (2010)|Փունայի ռմբակոծութիւն]], պայթում [[Հնդկաստան]]ի [[Փունա]] քաղաքին մէջ || 17 || 54+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[3 Մարտ]] [[2010]] || [[Պակուպայի Ռմբակոծութիւններ (2010)|Պակուպայի ռմբակոծութիւններ]] || 33 || 55 |- |{{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[29 Մարտ]] [[2010]] || [[Մոսքուայի Մեթրոյի Պայթումներ (2010)|Մոսկուայի մեթրոյի պայթումներ]], պայթումներ Մոսկուայի մեթրոյի «Լուպեանքա» եւ «Փարք Քուլթուրի» կայարաններուն մէջ․ կատարուածին պատասխանատուութիւնը առաւ «[[Կովկասի Էմիութիւն]]» կոչուող ահաբեկչական խմբաւորումը <ref>{{cite news|url=http://www.aljazeera.com/news/europe/[[2010]]/03/[[2010]]331171748[[2012]]74.html|title=Chechen rebel claims Moscow attacks|work=Al Jazeera English|accessdate=Յունուար 7, 2015}}{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> || 40 || 102 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[10 Մայիս]] [[2010]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Իրաքի Մէջ (10 Մայիս, 2010)|Ահաբեկչական յարձակումներ Իրաքի մէջ]], հրաձգութիւններու եւ ռմբարկումներու շարան Իրաքի մէջ || 100+ || 350+ |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[28 Մայիս]] [[2010]] || [[Ահմատիա Մզկիթներու Ահաբեկչական Յարձակում (2010)|Յարձակումներ Լահոր քաղաքի Ահմատիա մզկիթներուն վրայ]], ահաբեկչական յարձակումներ Ահմատիա դաւանողներու համայնքին երկու մզկիթներուն վրայ || 86<ref name="r1">{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/city/pune/Blast-rips-Punes-German-Bakery-9-dead-45-wounded/articleshow/5570692.cms|title=Blast rips Pune's German Bakery; 9 dead, 45 wounded|date=Փետրուար 14, 2010|work=The Times Of India}}</ref> || Չէ նշուած<ref name="r1" /> |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[1 Յուլիս]] [[2010]] || [[Լահորի Ռմբակոծութիւններ Յուլիս, 2010)|Լահորի ռմբակոծութիւններ]], հակասուֆիստական ահաբեկչական յարձակում, ուղղուած իսլամի «աղանդներու դէմ»<ref>http://www.bbc.com/news/10483453</ref> || 42+ || 175+ |- |{{դրօշավորում|Ուկանտա}} || [[11 Յուլիս]] [[2010]] || [[Քամփալայի Ահաբեկչական Յարձակումներ (2010)|Քամփալայի ահաբեկչական յարձակումներ]], մահապարտ ռմբակոծութիւններ, ինքնապայթումները իրագործուած են [[2010]] թուականի [[Ֆութպոլի Աշխարհի Առաջնութիւն 2010|Ֆութպոլի աշխարհի առաջնութեան]] [[Ֆութպոլի Աշխարհի Առաջնութեան Եզրափակիչ 2010|եզրափակչ]]<nowiki/>ին հետեւող ամբոխի մէջ || 74 || 70 |- |{{դրօշավորում|Իրան}} || [[15 Յուլիս]] [[2010]] || [[Զահետանի Ռմբակոծութիւններ (2010)|Զահետանի ռմբակոծութիւններ]], մահապարտ ռմբակոծութիւններ՝ ուղղուած Իրանի շիա իսլամ դաւանողներու դէմ (ներառեալ՝ Յեղափոխական բանակի անդամներուն) || 27+ || 270+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[17 Օգոստոս]] [[2010]] || [[Ահաբեկչական Գործողութիւններ Պաղտատի Մէջ (17 Օգոստոս, 2010)|Ահաբեկչական գործողութիւններ Պաղտատի մէջ]], ռմբակոծութիւններ [[Իրաք]]<nowiki/>ի մայրաքաղաք [[Պաղտատ]]<nowiki/>ի մէջ || 69+ || 169 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[25 Օգոստոս]][[2010]] || [[Ռմբակոծութիւններ Իրաքի Մէջ (25 Օգոստոս, 2010)|Ռմբակոծութիւններ Իրաքի մէջ]] || 53+ || 270+ |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[6 Հոկտեմբեր]] [[2010]] || [[Ապտուլլահ Շահ Կազի]]<nowiki/>ի աճիւնատուփի կրկնակի մահապարտ ռմբակոծութիւն, հակասուֆիստական արշաւի մաս<ref name=":2">http://www.bbc.com/news/world-south-asia-11495500</ref> || 9+<ref name=":2" /> || 55<ref name=":2" /> |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[31 Հոկտեմբեր]] [[2010]] || [[Պաղտատի Եկեղեցիի Հրաձգութիւն (2010)|Պաղտատի եկեղեցիի հրաձգութիւն]], ահաբեկչական յարձակում Պաղտատի [[Ասորական Կաթոլիկ Եկեղեցի|Ասորական կաթոլիկ եկեղեցի]]<nowiki/>ի մէջ || 51+ || 78 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[5 Նոյեմբեր]] [[2010]] || [[Տարրա Ատամ Խել Մզկիթի Ռմբակոծութիւն (2010)|Տարրա Ատամ Խել մզկիթի ռմբակոծութիւն]] || 66+ || 80 |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[7 Դեկտեմբեր]] [[2010]] || [[Վարանասիի Ռմբակոծութիւններ (2010)|Վարանասիի ռմբակոծութիւններ]] || 2 || 37 |- |{{դրօշավորում|Շուէտ}} || [[11 Դեկտեմբեր]] [[2010]] || [[Սթոքհոլմի Ռմբակոծութիւն (2010)|Սթոքհոլմի ռմբակոծութիւններ]] || 1 (ահաբեկիչ) || 2 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[25 Դեկտեմբեր]] [[2010]] || Փաքիստանի Պաճաուր շրծանին մէջ տեղակայուած ՄԱԿ-ի կեդրոններէն մէկուն մէջ կին ահաբեկիչը մարդաշատ մասին մէջ կը պայթեցնէ ինքզինք<ref>{{cite news|url=http://daily.bhaskar.com/article/WOR-suicide-attack-in-pak-affront-to-humanity-obama-1692600.html|title=Suicide attack in Pak affront to humanity: Obama|date=Դեկտեմբեր 26, 2010|work=Daily Bhaskar|accessdate=[[26 Դեկտեմբեր]] , [[2010]]}}</ref> || 1 || 0 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 673+ || >1794 |} ===[[2011]]=== [[Պատկեր:Flughafen FFM - Gedenken an Anschlag vom 02.03.2011.jpg|thumb|upright|160px|Ֆրանքֆուրթի օդակայանի զոհերուն նուիրուած գրառում({{lang-de|''Wut, Trauer + warum?''}} - ''զայրոյթ, սուգ +ինչու՞'')]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |{{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[1 Յունուար]] [[2011]] || [[Ալեքսանտրիայի Ահաբեկչութիւն (2011)|Ալեքսանտրիայի ռմբակոծութիւն]] || 23 || 97 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || 18-20 [[Յունուար]] [[2011]] || Յունուար 2011-ի մահապարտ ահաբեկչութիւն Իրաքի մէջ || 137+ || 230 |- |{{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[24 Յունուար]] [[2011]] || [[Պայթում Տոմոտետովօ Օդակայանին Մէջ (2011)|Պայթում Տոմոտետովօ օդակայանին մէջ]] || 37 || 173<ref>{{cite news|url=http://ria.ru/society/[[2011]]0224/338222803.html|title=Число жертв теракта в Домодедово возросло до 37|work=РИА Новости|accessdate=[[Յունուար]] 7, [[2015]]}}</ref> |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[27 Յունուար]] [[2011]] || [[Պաղտատի Ահաբեկչական Յարձակումներ (27 Յունուար, 2011)|Պաղտատի ահաբեկչական յարձակումներ]] || 48 || 78 |- |{{դրօշավորում|Գերմանիա}} || [[2 Մարտ]] [[2011]] ||[[Ֆրանքֆուրթի Օդակայանի Հրաձգութիւն (2011)|Ֆրանքֆուրթի օդակայանի հրաձգութիւն]] || 2 || 2 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[8 Մարտ]] [[2011]] || [[Ֆայսալապատի Ահաբեկչութիւն (2011)|Ֆայսալապատի ռմբակոծութիւն]] || 25+ || 127+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[29 Մարտ]] [[2011]] || [[Թըքրիթի Հրաձգութիւն (2011)|Թըքրիթի հրաձգութիւն]], ահաբեկչական յարձակում Իրաքի Թըքրիթ քաղաքին մէջ՝ Իրաքի իսլամական պետութիւն (ԻԻՊ) խմբաւորման կողմէ || 65 || 100 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[5 Մայիս]] [[2011]] || [[Ալ Հիլլայի Ռմբակոծութիւն (2011)|Ալ Հիլլայի ռմբակոծութիւն]] || 24 || 72 |- |{{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[7 Մայիս]] [[2011]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Իմպապայի Եկեղեցիներուն Վրայ (2011)|Յարձակումներ Իմպապայի եկեղեցիներուն վրայ]], ահաբեկչական յարձակումներու շարան [[Քահիրէ]]<nowiki/>ի Իմպապա թաղամասին մէջ գտնուող ղպտիական [[Ղպտի Ուղղափառ Եկեղեցի|ուղղափառ եկեղեցիներ]]<nowiki/>ուն վրայ || 15 || 232 |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[18 Յուլիս]] [[2011]] || [[Հոտանի Ահաբեկչական Յարձակումներ (2011)|Հոտանի ահաբեկչական յարձակումներ]] || 4 || 4 |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[30 Յուլիս]] [[2011]] || [[Քաշկարի Ահաբեկչութիւն (2011)|Քաշկարի ահաբեկչական յարձակում]], ահաբեկչական յարձակումներու շարան Չինաստանի Սինցզեան-Ույղուրեան ինքնավար շրջանի [[Քաշկար]] քաղաքին մէջ || 15 || 42 |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[7 Սեպտեմբեր]] [[2011]] || [[Տելհիի Ահաբեկչութիւն (2011)|Տելհիի ռմբակոծութիւն]], ահաբեկչական յարձակումներ [[Հնդկաստան]]ի մայրաքաղաք [[Տելհի]]<nowiki/>ի մէջ || 17 || 76 |- |{{դրօշավորում|Սոմալի}} |[[4 Հոկտեմբեր]] [[2011]] || [[Մոքատիշոյի Ահաբեկչութիւն (2011)|Մոկատիշոյի ռմբակոծութիւն]] || 100 || 110+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || 7-13 [[Հոկտեմբեր]] [[2011]] || [[Պաղտատի Ահաբեկչութիւն (Հոկտեմբեր, 2011)|Պաղտատի ռմբակոծութիւններ]] || 64 || 190 |- |{{դրօշավորում|Պոսնիա եւ Հերցեգովինա}} || [[28 Հոկտեմբեր]] [[2011]] || Իսլամ ծայրայեղականը զինուած յարձակած է [[Սարայեւօ|Սարայեւո]]<nowiki/>յի մէջ ԱՄՆ դեսպանատան վրայ. զինեալը յաջողեցաւ մէկ ոստիկան վիրաւորել, որմէ ետք ոստիկանական ուժերը վնասազերծեցին անոր || 0 || 2<ref name="sjws">[http://www.huffingtonpost.com/[[2011]]/10/28/bosnia-us-sarajevo-embassy-gunfight_n_1063745.html "Bosnia: U.S. Sarajevo Embassy Scene Of Shooting "], վերցված է՝ ապրիլի 30, [[2015]]</ref> |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[22 Դեկտեմբեր]] [[2011]] || [[Պաղտատի Ռմբակոծութիւններ (22 Դեկտեմբեր, 2011)|Պաղտատի ռմբակոծութիւններ]], համակարգուած ահաբեկչական յարձակումներու շղթայ [[Պաղտատ]]<nowiki/>ի մէջ || 60+ || 160+ |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[25 Դեկտեմբեր]] [[2011]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Նիճերիայի Մէջ (25 Դեկտեմբեր, 2011)|Ահաբեկչական յարձակումներ Նիճերիայի մէջ]] (Սուրբ ծննդեան ռմբակոծութիւններ), ռմբակոծութիւններու եւ հրաձգութիւններու շղթայ Նիճերիայի Մատալա, Ճոս, Կատաքա եւ Տամաթուրու քաղաքներուն մէջ գտնուող եկեղեցիներուն վրայ || 41<ref>{{cite news|url=http://usatoday30.usatoday.com/news/world/story/[[2011]]-12-25/nigeria-christmas-catholic-church-bomb/52218084/1?csp=34news|title=Christmas attacks in Nigeria by sect kill 39 – USATODAY.com|work=USATODAY.COM|accessdate=7 Յունուար, 2015}}</ref> || 57+ |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[28 Դեկտեմբեր]] [[2011]] || Փիշանի ահաբեկչութիւն, ծայրայեղականներու մարզումներուն մասնակցելու համար [[Փաքիստան]] ուղեւորուող 15 ույղուր երիտասարդներ ճանապարհին առեւանգեցին երկու հովիւի || 8 || 5 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր || 717+ || 1757+ |} ===2012=== [[Պատկեր:2012 Benghazi attack photo montage.jpg|thumb|upright|160px|[[2012]] թուականի Պենղազիի յարձակումներ]] [[Պատկեր:Hillary Clinton Testimony to House Select Committee on Benghazi (cropped).png|thumb|upright|160px|[[Հիլըրի Քլինթըն]]<nowiki/>ը վկայութիւն կու տայ Պենղազիի դէպքերուն շուրջ|link=Special:FilePath/Hillary_Clinton_Testimony_to_House_Select_Committee_on_Benghazi_(cropped).png]] [[Պատկեր:Montage of 7 FOIA photographs from Department of State.jpg|thumb|upright|160px|Պենղազիի յարձակումներուն վերաբերող լուսանկարներ]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[5 Յունուար]] [[2012]] || [[Ռմբակոծութիւններ Իրաքի Մէջ (5 Յունուար, 2012)|Ռմբակոծութիւններ Իրաքի մէջ]], ահաբեկչական յարձակումներ Պաղտատի եւ Նասիրիայի մէջ՝ Իրաքի իսլամական պետութիւն (ԻԻՊ) խմբաւորման կողմէ || 73 || 149 |- ||{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[23 Փետրուար]] [[2012]] || [[Ռմբակոծութիւններ Իրաքի Մէջ (23 Փետրուար, 2012)|Ռմբակոծութիւններ Իրաքի մէջ]], ահաբեկչական յարձակումներ Պաղտատի մէջ՝ Իրաքի իսլամական պետութիւն (ԻԻՊ) խմբաւորման կողմէ || 83 || 250+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[20 Մարտ]] [[2012]] || [[Ռմբակոծութիւններ Իրաքի Մէջ (20 Մարտ, 2012)|Ռմբակոծութիւններ Իրաքի մէջ]], ահաբեկչական յարձակումներ Պաղտատի եւ Իրաքի առնուազն 9 քաղաքներուն մէջ՝ Իրաքի իսլամական պետութիւն (ԻԻՊ) խմբաւորման կողմէ || 52 || ~250 |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[20 Մարտ]] [[2012]] || Թուլուսի եւ Մոնթոպանի ահաբեկչական յարձակումներ, ահաբեկչական յարձակումներ [[Ֆրանսա]]յի [[Թուլուս]] եւ [[Մոնթոպան]] քաղաքներուն մէջ՝ ուղղուած ֆրանսական բանակին մէջ ծառայող իսլամ եւ հրեայ քաղաքացիներուն դէմ || 7 || 5 |- |{{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[3 Մայիս]] [[2012]] || [[Մախաչքալայի Ահաբեկչական Յարձակում (2012)|Մախաչքալայի ահաբեկչական յարձակում]] || 14 || 130<ref>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/[[2012]]/05/04/us-russia-dagestan-blast-idUSBRE8430E6[[2012]]0504|title=Twin bomb attacks kill 12 in Russia's Dagestan|work=Reuters|accessdate=7 Յունուար, 2015}}</ref> |- |{{դրօշավորում|Եմէն}} || [[21 Մայիս]] [[2012]] || [[Սանայի Ռմբակոծութիւն (2012)|Սանայի ռմբակոծութիւն]], ահաբեկչական յարձակում Միասնութեան օրուայ ամենամեայ ռազմական շքերթին պատրաստուող եմէնեան բանակի զինուորականներուն դէմ || 101+ || 220+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[13 Յունիս]] [[2012]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Իրաքի Մէջ (13 Յունիս, 2012)|Ահաբեկչական յարձակումներ Իրաքի մէջ]], համաժամանակեայ ռմբակոծութիւններ եւ հրաձգութիւններ Իրաքի մէջ || 93 || 300 |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[29 Յունիս]] [[2012]] || Տիանցզինեան աւիաուղիներու 7554 չուերթ, օդահէնութեան ձախողուած փորձ 6 ույղուրներու կողմէ, որոնց ուղեւորները եւ ինքնաթիռի անձնակազմը կրնային յաջողութեամբ վնասազերծել || 2 || 14 |- |{{դրօշավորում|Պուլկարիա}} || [[18 Յուլիս]] [[2012]] || [[Պուրկասի Ինքնաշարժի Կայանի Ռմբակոծութիւն (2012)|Պուրգասի ինքնաշարժի կայանի ռմբակոծութիւն]] || 7 || 32 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[23 Յուլիս]] [[2012]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Իրաքի Մէջ (23 Յուլիս, 2012)|Ահաբեկչական յարձակումներ Իրաքի մէջ]] || 116 || 229 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[16 Օգոստոս]][[2012]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Իրաքի Մէջ (16 Օգոստոս, 2012)|Ահաբեկչական յարձակումներ Իրաքի մէջ]] || 128 || 417 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[9 Սեպտեմբեր]] [[2012]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Իրաքի Մէջ (9 Սեպտեմբեր, 2012)|Ահաբեկչական յարձակումներ Իրաքի մէջ]] || 108+ || 371+ |- |{{դրօշավորում|Լիպիա}} || [[11 Սեպտեմբեր]] [[2012]] || [[Պենղազիի ահաբեկչական յարձակում (2012)|Պենղազիի ահաբեկչական յարձակում]], ահաբեկչական յարձակում [[Պենղազի]]<nowiki/>ի ԱՄՆ հիւպատոսարանին վրայ<ref>[http://www.panarmenian.net/arm/news/123263/ Պենղազիի մէջ ԱՄՆ հիւպատոսարանին վրայ յարձակումը կազմակերպելու կասկածանքով ձերբակալուած են 50 հոգի]</ref> || 4 || 11 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 788+ || 2378+ |} ===2013=== [[Պատկեր:2013 Hyderabad blasts 11.jpg|thumb|upright|160px|Հիտըրապատի առաջին պայթումէն ետք]] [[Պատկեր:2013 Hyderabad blasts 1.JPG|thumb|upright|160px|Հիտըրապատի երկրորդ պայթումէն ժամեր անց]] [[Պատկեր:1st Boston Marathon blast seen from 2nd floor and a half block away.jpg|thumb|upright|160px|[[Պոսթոնի Ահաբեկչութիւն|Պոսթոնեան մարաթոնի առաջին պայթում]]էն վայրկեաններ ետք]] [[Պատկեր:Boston Marathon explosions (8652877581).jpg|thumb|upright|160px|Առաջին օգնութիւն տուժածներուն]] [[Պատկեր:Dzhokhar Tsarnaev.jpg|thumb|upright|160px|Ծոխար Ցարնաեւը]] [[Պատկեր:Remembering the victims of the Marathon Bombing-Copley Square.jpg|thumb|upright|160px|Պոսթոնի ահաբեկչութեան զոհերուն նուիրուած մոմավառութիւն]] [[Պատկեր:Lee Rigby Manchester tribute.jpg|thumb|upright|160px|Լի Ռիկպիի յիշատակին նուիրուած երթ [[Մանչեսթըր]] քաղաքին մէջ (2 Յունիս 2013)]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[10 Յունուար]] [[2013]] || [[Փաքիստանի Ահաբեկչական Յարձակումներ (10 Յունուար, 2013)|Փաքիստանի ահաբեկչական յարձակումներ]], ռմբակոծութիւններ Փաքիստանի մէջ || 130 || 270 |- |{{դրօշավորում|Ալճերիա}} || [[16 Յունուար]] [[2013]] || Ին Ամենասի Կազի հանքավայրի գրաւում, Ալ-Քայիտայի ծայրայեղականներու յարձակումը Ին Ամենասին մօտ տեղակայուած բնական կազի հանքավայրին վրայ. յարձակման արդիւնքով պատանդ վերցուցած էր շուրջ 600 աշխատող<ref>{{cite news|author=Տաթեւիկ Լազարյան |url=https://www.azatutyun.am/a/24878709.html |title=Ալճերիաում եւս 25 պատանդի մարմին է հայտնաբերվել |publisher=«Ազատություն լրատվական» |date=20 Յունուար, 2013 |accessdate=փետրվարի 28, [[2017]]}}</ref> || 67+ || անհայտ |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[16 Փետրուար]] [[2013]] || [[Քուեթայի Ռմբակոծութիւններ|Ռմբակոծութիւններ Քուեթայի մէջ (16 Փետրուար 2013)]] || 110 || 200 |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[21 Փետրուար]] [[2013]] || [[Հիտըրապատի Պայթումներ (2013)|Հիտըրապատի պայթումներ]], երկու ռումբեր պայթեցան, սպանուեցաւ 16 եւ վիրաւորուեցաւ՝ 119 քաղաքացի || 16 || 119 |- |{{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[15 Ապրիլ]] [[2013]] || [[Պոսթոնի ահաբեկչութիւն|Պոսթոնեան մարաթոնի ահաբեկչական գործողութիւն]], ներգաղթեալ չեչեն եղբայրներ [[Ծոխար եւ Թամերլան Ցարնաեւներ]]ու կողմէ Պոսթոնեան մարաթոնի վերջնագիծին վրայ տեղադրուած ռումբերու պայթում<ref>{{cite web |url=http://www.irates.am/hy/1366101138 |title=Ահաբեկչութիւն՝ Պոսթոնում |work=«irates.am» |date=16 Ապրիլ, 2013}}</ref> || 3 || 183<ref>{{cite news|author=Blog Post |url=http://usnews.nbcnews.com/_news/2013/04/22/17860373-officials-hospitalized-bombing-suspect-says-he-and-brother-acted-alone-motivated-by-religion?lite |title=Officials: Hospitalized bombing suspect says he and brother acted alone, motivated by religion |publisher=NBC |date=22 Ապրիլ, 2013 |accessdate=9 Մայիս, 2013}}</ref> |- |{{դրօշավորում|Թուրքիա}} || [[11 Մայիս]] [[2013]] || Ռեյհանլըի ռմբակոծութիւններ, ահաբեկչական յարձակումներ [[Թուրքիա|Թուրքիո]]<nowiki/>յ Հաթայ նահանգի Ռեյհանլը քաղաքին մէջ <ref>[http://yerkirmedia.am/?act=news&lan=hy&id=14240 Թուրքիայում ձերբակալվել է թուրք-սիրիական սահմանի մոտ ահաբեկչութեան գլխաւոր կասկածյալը]{{Dead link|date=February 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, «[[Երկիր Մեդիա]]»</ref> || 52 || 140 |- |{{դրօշավորում|Մեծ Բրիտանիա}} || [[22 Մայիս]] [[2013]] || Լի Ռիկպիի սպանութիւն, Անգլիոյ արքայական հրաձգային գունդի ռազմական թմբկահար Լի Ռիկպիի սպանութիւնը անգլիացի իսլամներ Մայքլ Ատըպոլճայի եւ Մայքլ Ատըպովալէի կողմէ<ref>[http://razm.info/21512 Ռազմական թմբկահարին սպանողները իրենց մեղքը չեն ընդունում]</ref> || 2<ref>{{cite news | url=http://www.news.com.au/world-news/two-shot-by-police-after-soldiers-hacking-death-near-royal-artillery-barracks-in-woolwich/story-fndir2ev-1226648801254 | title=Two shot by police after soldier hacked to death on street near Royal Artillery Barracks in Woolwich, London | publisher=news.com.au | accessdate=24 Մայիս, 2013 | archive-date=2019-04-03 | archive-url=https://web.archive.org/web/20190403074556/https://www.news.com.au/world-news/two-shot-by-police-after-soldiers-hacking-death-near-royal-artillery-barracks-in-woolwich/story-fndir2ev-1226648801254 | dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite news|author=Benedict Moore-Bridger Justin Davenport |url=http://www.standard.co.uk/news/london/woolwich-machete-killing-two-men-shouting-allah-akbar-shot-by-police-as-soldier-is-beheaded-in-islamist-terror-attack-8627618.html |title=Woolwich suspect radicalised by hate preacher as MI5 admit both attackers were known to them – Crime – News – London Evening Standard |publisher=Standard.co.uk |accessdate=24 Մայիս, 2013}}</ref> || 0 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[23 Մայիս]] [[2013]] || Ակատեզի եւ Առլիտի յարձակումներ, արեւմտաափրիկեան ծայրայեղականներու ահաբեկչական յարձակումները [[Նիճերիա]]<nowiki/>յի Ակատեզ եւ Առլիտ շրջաններուն մէջ || 26 || 30+ |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[25 Մայիս]] [[2013]] || [[Լա Տեֆանսի Ահաբեկչութիւն (2013)|Լա Տեֆանսի ահաբեկչութիւն]], [[Փարիզ]]ի Տեֆանս արուարձանին մէջ իսլամ ծայրայեղականը դանակահարեց ֆրանսացի զինուորականի || 0 || 1 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[27 Մայիս]] [[2013]] || [[Ռմբակոծութիւններ Պաղտատի Մէջ (27 Մայիս, 2013)|Ռմբակոծութիւններ Պաղտատի մէջ]] || 71 || 224 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[15 Յունիս]] [[2013]] || [[Քուեթայի Ահաբեկչութիւն (Յունիս, 2013)|Քուեթայի ահաբեկչութիւն]], ահաբեկչական յարձակում «Լաշխար-է-Ճհանկուի» խմբաւորման կողմէ || 26 || 20+ |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[22 Յունիս]] [[2013]] || [[Քաշմիրի Հրաձգութիւն (2013)|Քաշմիրի հրաձգութիւն]], ուղեկցորդներու համազգեստով ծպտուած ահաբեկիչները Փաքիստանի Կիլկիթ Պատիստան բնակավայրին մօտ գտնուող լեռնագնացներու ճամբարին մէջ (Նանկա Փարպատ լերան մօտ) կրակ բացին լեռնագնաց զբօսաշրջիկներուն եւ տեղացի ուղեկցորդին վրայ || 11 || 2 |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[7 Յուլիս]] [[2013]] || Պոտհ Կայայի ռմբակոծութիւն, տասը ռումբ պայթեցան Հնդկաստանի Պոտհ Կայայի մէջ գտնուող [[ԵՈՒՆԵՍՔՕ]]-ի [[Համաշխարհային Ժառանգութիւն|համաշխարհային ժառանգութեան]] ցանկին մէջ ընդգրկուած Մահապոտհի տաճարային համալիրին մէջ || 0 || 5 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[13 Սեպտեմբեր]] [[2013]] || Ահաբեկչական յարձակում Հերաթի մէջ ԱՄՆ հիւպատոսարանին վրայ || 2 || 20 |- |{{դրօշավորում|Քենիա}} || [[21 Սեպտեմբեր]] [[2013]] || [[Ուեսթկեյթ Առեւտրական Կեդրոնի Ահաբեկչական Յարձակում|«Ուեսթկեյթ» առեւտրական կեդրոնի ահաբեկչական յարձակում]] || 67 || 175<ref>{{cite news|url=http://www.ibtimes.com/2014-pulitzer-prizes-winners-announced-coverage-boston-bombings-nsa-scandal-win-coveted-1571490|title=2014 Pulitzer Prizes Winners Announced, Coverage of Boston Bombings and NSA Scandal Win Coveted Journalism Awards|date=14 Ապրիլ, 2014|work=International Business Times}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.ibtimes.com/kenya-mall-attack-leaves-least-22-dead-al-shabaab-militants-claim-credit-1409238|title=Kenya Mall Attack Leaves At Least 22 Dead; Al-Shabaab Militants Claim Credit|date=21 Սեպտեմբեր, 2013|work=International Business Times}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.ibtimes.co.uk/westgate-mall-nairobi-kenya-muslims-hostage-somalia-507879|title=Nairobi Westgate Mall Siege: Dozens of Hostages Seized by 20-Strong Islamic Terrorist Force|work=International Business Times UK}}</ref> |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[22 Սեպտեմբեր]] [[2013]] || Պեշավարի քրիստոնէական եկեղեցիի ահաբեկչական յարձակում, մահապարտ ահաբեկչական յարձակում [[Փաքիստան]]ի [[Պեշավար]] քաղաքի Կոհաթի Կեյթ թաղամասին մէջ գտնուող Սուրբ Յովհաննէս եկեղեցիին մէջ, որուն հետեւանքով զոհուեցան 83 եւ վիրաւորուեցան՝ 250 հոգի<ref>{{cite news|url=https://www.azatutyun.am/a/25114066.html|title=Փաքիստանում քրիստոնեայները՝ ահաբեկիչների թիրախ|work=Ազատություն լրատվական}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.1in.am/216672.html|title=Փաքիստանի քրիստոնեական եկեղեցում ահաբեկչութեան զոհերի թիւը հասել է 80-ի (լուսանկարներ)|work=«1in.am»}}</ref> || 80-83 || 250 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[29 Սեպտեմբեր]] [[2013]] || Կուճպայի քոլեճի զանգուածային սպանութիւններ, «Պոքօ Հարամ» խմբաւորման իրականացուցած սպանդը [[Նիճերիա]]<nowiki/>յի Կուճպայի քոլեճի հանրակացարանին մէջ || 44 || 0 |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[28 Հոկտեմբեր]] [[2013]] || [[Թեանմենի Հրապարակի Սպանութիւններ (2013)|Թեանմենի հրապարակի սպանութիւններ]], Փեքինի Թեանմենի հրապարակին վրայ սպանուեցաւ 5 եւ վիրաւորուեցաւ 38 հոգի<ref>{{cite news|url=http://archive2.ankakh.com/?p=45979#sthash.cBkcatw4.dpuf|title=Պեկինի Տյանանմեն հրապարակում մարդկանց խմբի մէջ մեքենա է մխրճվել՝ կա հինգ զոհ եւ տասնյակ վիրավորներ|work=«Ankakh.com»}}</ref> || 5 || 38 |- |{{դրօշավորում|Եմէն}} || [[5 Դեկտեմբեր]] [[2013]] || [[Սանայի Ահաբեկչական Յարձակումներ (2013)|Սանայի ահաբեկչական յարձակումներ]] || 56 || 162 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 768+ || 1839+ |} ===2014=== [[Պատկեր:Nyanya bombing VOA.jpg|thumb|upright|160px|Ապուճայի ահաբեկչութենէն տուժած քաղաքացին հիւանդանոցին մէջ]] [[Պատկեր:Har Nof synagogue attack.jpg|thumb|upright|160px|Երուսաղէմի սինակոկի յարձակումներէն ետք]] [[Պատկեր:Bruxelles rue des Minimes 21.jpg|thumb|upright|160px|Պրիւսելի Հրէական թանգարանի շէնքը]] [[Պատկեր:Grozny Publishing House on fire.webm|thumb|upright|160px|Հրաձգութիւն Կրոնզիի մէջ (տեսանիւթ)]] [[Պատկեր:Sydney hostage crisis crowds.jpg|thumb|upright|160px|[[Ահաբեկչութիւն Սիտնիյի Մէջ|Սիտնիի ահաբեկչութեն]]<nowiki/>էն վայրկեաններ վերջ]] [[Պատկեր:(1)Lindt Cafe siege two days later 014a.jpg|thumb|upright|160px|«Lindt» սրճարանի տարածքը ահաբեկչական յարձակումէն երկու օր ետք]] [[Պատկեր:Field of flowers, Martin Place, Sydney.jpg|thumb|upright|160px|Ծաղկեփունջեր Սիտնիի ահաբեկչութեան զոհերուն յիշատակին]] [[Պատկեր:Army Public School.jpg|thumb|upright|160px|Պեշավարի դպրոցը]] [[Պատկեր:Candlelight vigil in London for the victims of the Peshawar school siege..jpg|thumb|upright|160px|[[Պեշավարի Դպրոցի Ահաբեկչութիւն|Պեշավարի դպրոցի ահաբեկչութեան]] զոհերուն նուիրուած մոմավառութիւն [[Լոնտոն]]<nowiki/>ի մէջ]] [[Պատկեր:Candle march against Peshwar attacks in Ambala, Haryana, India3.jpg|thumb|upright|160px|Ուսանողներու մոմերով երթը Հնդկաստանի Ամպալա քաղաքին մէջ՝ նուիրուած Պեշավարի զոհերուն յիշատակին]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[19 Յունուար]] [[2014]] || Պաննուի ռմբակոծութիւն, յարձակում [[Թալիպան]]<nowiki/>ի կողմէ ||26 || 38 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[14 Փետրուար]] [[2014]] || Պոռնոյի կոտորած || 200+<ref>{{cite news|url=http://news.biharprabha.com/2014/05/over-200-killed-in-boko-haram-led-attack-in-nigerian-town/|title=Over 200 killed in Boko Haram Led Attack in Nigerian Town|work=The Biharprabha News|accessdate=7 Յունուար, 2015}}</ref> || |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[1 Մարտ]] [[2014]] || [[Քունմինի Յարձակումներ (2014)|Քունմինի յարձակումներ]], 8 հոգինոց զինուած յարձակում [[Քունմին]]<nowiki/>ի կայարանի [[Խաղաղ Բնակչութիւն|խաղաղ բնակչութեան]] վրայ || 28 || 143 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[14 Ապրիլ]] [[2014]] || [[Ապուճայի Ահաբեկչութիւն (14 Ապրիլ, 2014)|Ապուճայի ահաբեկչութիւն]], «Պոքօ Հարամ»ի կողմէ իրագործուած ռմբակոծութիւններ [[Ապուճա]]<nowiki/>յի մէջ || 88+ || 200+ |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[30 Ապրիլ]] [[2014]] || [[Ուրումչիի Ահաբեկչական Յարձակումներ (Ապրիլ, 2014)|Ուրումչիի ահաբեկչական յարձակումներ]], յարձակումներ եւ ռմբակոծութիւններ Ուրումչիի երկաթուղային կայարանին մէջ || 3 || 79 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[20 Մայիս]] [[2014]] || [[Ճոսի Ահաբեկչութիւն (2014)|Ճոսի ռմբակոծութիւններ]] || 118<ref name=Jos>{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-27493940|title=BBC News – Nigeria bombings: 'Death toll passes 100'|work=BBC News|accessdate=7 Յունուար, 2015}}</ref> || 56+<ref name=Jos /> |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[22 Մայիս]] [[2014]] || [[Ուրումչիի Ահաբեկչական Յարձակումներ (Մայիս, 2014)|Ուրումչիի ահաբեկչական յարձակումներ]], Ուրումչիի մէջ 5 ահաբեկիչ տեղափոխող երկու SUV մեքենաներ կը մխրճուին քաղաքի կեդրոնական շուկայի շարքերուն մէջ եւ մեքենայէն մարդոց բազմութեան մէջ պայթուցիկ նիւթեր կը նետեն<ref>[http://www.aysor.am/am/news/2014/05/22/china-blast/793852 Ուրումչի քաղաքին մէջ պայթումի հետեւանքով զոհուած է 31 հոգի (Տեսանիւթ)]</ref><ref>[http://razm.info/44453 Ահաբեկչութիւն Չինաստանի Սինցզեան նահանգին մէջ. կան զոհեր]</ref> || 39 || 90+ |- |{{դրօշավորում|Պելճիքա}} || [[24 Մայիս]] [[2014]] || Պրիւսելի Հրէական թանգարանի հրաձգութիւն, երկու ահաբեկիչ կրակ կը բանան Պրիւսելի Հրէական թանգարանին մէջ, որուն պատճառով կը սպանուի 4 հոգի<ref>[https://www.1in.am/1304361.html Պրիւսելի Հրեական թանգարանին մէջի հրաձգութիւնը ահաբեկչութիւն է. Պելճիքա]</ref> || 4 || 0 |- |{{դրօշավորում|Չինաստան}} || [[28 Յուլիս]] [[2014]] || Դանակներով եւ կացիններով զինուած յանձնախումբը Էլիքի շրջանին մէջ յարձակեցաւ ոստիկանական բաժանմունքի եւ շարք մը կառավարական գրասենեակներու վրայ. մէկ մասը նոյնիսկ հասաւ Հուանկտի բնակավայր՝ յարձակելով անցորդներուն վրայ եւ ճանապարհին ջախջախելով մեքենաները<ref>{{cite news|url=http://news.xinhuanet.com/english/china/2014-08/10/c_133546149.htm|title=China Focus: 18 Xinjiang terrorist rioting suspects surrender|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> || 37 || 13 |- |{{դրօշավորում|Սուրիա}} || [[Օգոստոս]] [[2014]] || [[Իրաքի Եւ Արեւելքի Իսլամական Պետութիւն|Իրաքի եւ արեւելքի իսլամական պետութեան]] (ԻԼԻՊ) ծայրայեղականները Տէյր-էլ-Զորի մարզին մէջ զանգուծային սպանդի ենթարկեցին Շայթաթ 700 սուննի արաբներ<ref>{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/world/syria-tribal-revolt-against-islamic-state-ignored-fueling-resentment/2014/10/20/25401beb-8de8-49f2-8e64-c1cfbee45232_story.html|title=Syria tribal revolt against Islamic State ignored, fueling resentment|work=Washington Post|accessdate=7 Յունուար, 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.panorama.am/am/news/2014/12/18/der-zor/145665|title=Տեր Զորի մէջ զանգուածային գերեզմանատուն յայտնաբերուած է|work=Panorama.am|accessdate=28 Փետրուար, 2017}}</ref> || 700 || |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[15 Օգոստոս]] [[2014]] || [[Ահաբեկչական Յարձակում Քուէթայի Օդային Կայանին Վրայ (2014)|Ահաբեկչական յարձակում Քուէթայի օդային կայանին վրայ]] || 12 || |- |{{դրօշավորում|Աւստրալիա}} || [[23 Սեպտեմբեր]] [[2014]] || [[:en:2014 Endeavour Hills stabbings|Դանակահարութիւններ Էնտիէյվըր Հիլզի մէջ]], զինուած յարձակում [[Մելպուրն]] Էնտիէյվոր Հիլզ թաղամասին մէջ. աֆղանական արմատներով աւստրալիացի Նուման Հայտըրը դանակահարեց հակահաբեկչական ծառայութեան երկու սպայի եւ սպանուեցաւ ոստիկանական ուժերուն կողմէ<ref name=time>{{cite news|last1=Neubauer|first1=Ian Lloyd|title=A Teenage Terrorism Suspect Is Shot Dead in Australia After Attacking Police|url=http://time.com/3423975/isis-australia-melbourne-police-terrorism-suspect-abdul-numan-haider/|accessdate=24 Սեպտեմբեր 2014|work=TIME|date=24 Սեպտեմբեր, 2014}}</ref> || 1 || 2 |- |{{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[5 Հոկտեմբեր]] [[2014]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Կրոնզիի Մէջ (2014)|Պայթումներ եւ հրաձգութիւններ Կրոնզիի մէջ]], ահաբեկչական յարձակումներ Չեչնիայի մայրաքաղաք [[Կրոնզի]]<nowiki/>ի մէջ || 6 || 12<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-europe-29498909|title=BBC News – Five killed in suicide bombing in Chechen capital|work=BBC News|accessdate=7 Յունուար, 2015}}</ref> |- |{{դրօշավորում|Քանատա}} || 20 [[Հոկտեմբեր]] [[2014]] || [[Սեն-Ժան-Սյուր-Ռիշելյեի յարձակում|Սեն-Ժան-Սիւր-Ռիշելիէի յարձակում]], միայնակ գործող ահաբեկիչը սեփական մեքենայով մահացու վրայերթի ենթարկեց երկու քանատացի զինուորի || 1 || 1 |- |{{դրօշավորում|Քանատա}} || [[22 Հոկտեմբեր]] [[2014]] || [[Փառլամընթ Հիլի Հրաձգութիւն (2014)|Փառլամընթ Հիլի հրաձգութիւն]], միակը գործող ահաբեկիչը պատերազմի զոհերու յուշահամալիրին մօտ մահացու վիրաւորեց մէկ զինուորի, այնուհետեւ յարձակեցաւ խորհրդարանին վրայ<ref name="Ottawa">{{cite news | url=http://www.theglobeandmail.com/news/national/suspected-killer-in-ottawa-shootings-had-a-disturbing-side/article21252419/ | title=Suspected killer in Ottawa shootings had religious awakening | publisher=theglobeandmail | work=The Globe and Mail | date=22 Հոկտեմբեր, 2014 | accessdate=25 Հոկտեմբեր, 2014 | author=Colin Freeze}}</ref> || 1 || 3 |- |{{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[22 Հոկտեմբեր]] [[2014]] || Համասի ահաբեկիչը սեփական ինքնաշարժով մահացու վրայերթի ենթարկեց Երուսաղէմի երկաթուղային կայարանին մէջ գտնուող քաղաքացիներուն || 2 || 8<ref name="timeofi">[http://www.timesofisrael.com/second-victim-of-jerusalem-terror-attack-succumbs-to-wounds/ "Second victim of Jerusalem attack succumbs to wounds"], վերցված է` 18 Ապրիլ, 2015.</ref> |- |{{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[23 Հոկտեմբեր]] [[2014]] Ֆարուք Նիւ Եորք |[[:en:2014 Queens hatchet attack|Յարձակումներ Քուինզի մէջ (2014)]], Զեյլ Թոմսընը (նաեւ յայտնի որպէս` Զայիմ Ֆարուք Ապտուլ-Մալիք), կացինով յարձակեցաւ Նիւ Եորքի ոստիկանութեան չորս աշխատակիցի վրայ` ծանր վիրաւորանք հասցնելով ոստիկաններէն մէկուն գլուխի ետեւի բաժնին մէջ<ref>{{cite news|author1=WILLIAM K. RASHBAUM|author2=MICHAEL SCHWIRTZ| lastauthoramp=yes|url=https://www.nytimes.com/2014/10/25/nyregion/man-who-attacked-police-with-hatchet-ranted-about-us-officials-say.html?hp&action=click&pgtype=Homepage&version=HpSum&module=first-column-region&region=top-news&WT.nav=top-news |title=Hatchet Assailant Killed by Police Advocated Jihad|publisher=''The New York Times''|date=24 Հոկտեմբեր, 2014|accessdate=24 Հոկտեմբեր, 2014}}</ref> || 0 || 5<!--4 ոստիկան եւ 1 խաղաղ բնակիչ--> |- |{{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[5 Նոյեմբեր]] [[2014]] || [[Երուսաղէմի Յարձակումներ (Նոյեմբեր, 2014)|Երուսաղէմի յարձակումներ]], Համասի ծայրայեղականը շատ արագ վարելով բեռնատար ինքնաշարժը, վրայերդի կ'ենթարկէ անցորդներուն || 4 || 13 |- |{{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[18 Նոյեմբեր]] [[2014]] || [[Ահաբեկչական Յարձակում Երուսաղէմի Սինակոկին Վրայ (2014)|Ահաբեկչական յարձակում Երուսաղէմի սինակոկին վրայ]] || 5 || 7 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[28 Նոյեմբեր]] [[2014]] || [[Քանօյի Ռմբակոծութիւն (2014)|Քանոյի ռմբակոծութիւն]], ահաբեկչական յարձակում [[Նիճերիա]]յի [[Քանօ]] քաղաքին մէջ || 120 || 260<ref>{{cite news|url=http://www.dawn.com/news/1147526/suicide-bombers-gunmen-kill-64-at-prominent-nigeria-mosque|title=Suicide bombers, gunmen kill 64 at prominent Nigeria mosque|author=AFP|publisher=|accessdate=29 Նոյեմբեր 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-africa-30250950|title=BBC News – Nigeria unrest: Kano mosque attack kills dozens|work=BBC News|accessdate=29 Նոյեմբեր 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2014/11/bomb-explodes-outside-nigeria-mosque-20141128142253350550.html|title=Scores killed in Nigeria mosque blasts|author=Al Jazeera and agencies|publisher=|accessdate=29 Նոյեմբեր 2014}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.reuters.com/article/2014/11/28/us-nigeria-violence-idUSKCN0JC1DS[[2014]]1128|title=Bombs, gunfire kill 81 at crowded mosque in Nigeria's Kano|work=Reuters|accessdate=29 Նոյեմբեր 2014}}</ref> |- || {{դրօշավորում|Արաբական Միացեալ Էմիրութիւններ}} || [[1 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || [[Ապու Տապի]]<nowiki/>ի առեւտրական կեդրոններէն մէկուն զուգարանին մէջ փարանճա կրող կինը մահացու կը դանակահարէ ամերիկացի ուսուցիչի. ետքը կինը ռումբ կը տեղադրէ եգիպտաամերիկացի բժիշկի տան բակին մէջ<ref>http://www.independent.co.uk/news/world/middle-east/ibolya-ryan-murder-uae-executes-woman-who-murdered-us-teacher-inside-shopping-mall-10385049.html</ref><ref>http://www.dailymail.co.uk/news/article-3158898/UAE-executes-woman-convicted-US-teachers-murder.html</ref><ref>{{Cite web|url=http://www.khaleejtimes.com/nation/crime/terrorist-ideologies-guided-mall-murder-suspect|title=Terrorist ideologies guided mall murder suspect - Khaleej Times|last=(Wam)|website=www.khaleejtimes.com|access-date=2016-12-15}}</ref> || 1 | |- |{{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[4 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || [[Կրոնզիի Յարձակումներ (2014)|Կրոնզիի յարձակումներ]]<ref>[http://www.svoboda.org/content/article/26724511.html Атака на Грозный], svoboda.org, 6 Դեկտեմբեր, 2014</ref> || 26 || |- |{{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}} || [[9 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || [[Հանրակառքի Ռմբակոծում Պուքիտնոնի Մօտ (2014)|Հանրակառքի ռմբակոծում Պուքիտնոնի մօտ]] || 11 || 43 |- |{{դրօշավորում|Աւստրալիա}} || 15-16 [[Դեկտեմբեր]] [[2014]] || [[Ահաբեկչութիւն Սիտնիյի Մէջ|Սիտնիի ահաբեկչութիւն]], 49 տարեկան իրանցի Մոնիս Հարոնը Սիտնիի գործարար կեդրոնի մօտ պատանդ կ'առնէ «Lindt» տուրմի սրճարանին 10 յաճախորդը եւ 8 աշխատակիցը. նախապէս Նոր Հարաւային Ուէյլզ նահանգի ոստիկանութիւնը իրողութիւնը դիտարկած է որպէս զինուած յարձակում, սակայն ի վերջոյ որակած է ահաբեկչական գործողութիւն. յարձակման ահաբեկչական բնոյթը մինչեւ օրս կը վիճարկուի || 3 || 4 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[16 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || Պեշավարի դպրոցի ահաբեկչութիւն, «Թալիպան» շարժման ծայրայեղականները կը գրաւեն Պեշավար քաղաքի դպրոցը` պատանդ վերցնելով մօտ 500 աշակերտի եւ ուսուցիչի. յարձակման հետեւանքով կը սպանուի մօտ 140 հոգի, մեծ մասը` աշակերտներ<ref>{{cite news|url=http://womennet.am/%D5%BA%D5%A1%D5%AF%D5%AB%D5%BD%D5%BF%D5%A1%D5%B6%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%A9%D5%A1%D5%AC%D5%AB%D5%A2%D5%B6%D5%A5%D6%80%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D6%80%D5%B1%D5%A1%D5%AF%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D5%A6%D5%B8%D5%B0/|title=Փաքիստանում թալիբների հարձակման զոհ են դարձել 140 դպրոցականներ/ լրացված|date=16 Դեկտեմբեր, 2014|work=womennet.am|accessdate=1 Մարտ, 2017|archive-date=2018-09-21|archive-url=https://web.archive.org/web/20180921092651/http://womennet.am/%d5%ba%d5%a1%d5%af%d5%ab%d5%bd%d5%bf%d5%a1%d5%b6%d5%b8%d6%82%d5%b4-%d5%a9%d5%a1%d5%ac%d5%ab%d5%a2%d5%b6%d5%a5%d6%80%d5%ab-%d5%b0%d5%a1%d6%80%d5%b1%d5%a1%d5%af%d5%b4%d5%a1%d5%b6-%d5%a6%d5%b8%d5%b0/|dead-url=yes}}</ref> || 140<ref name=peshawarschool>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2014/12/17/world/asia/taliban-attack-pakistani-school.html|title=Taliban Besiege Pakistan School, Leaving 145 Dead|date=17 Դեկտեմբեր, 2014|work=[[The New York Times]]|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> || |- |{{դրօշավորում|Եմէն}} || [[16 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || Ռատայի ռմբակոծութիւններ, երկու մահաապարտ ահաբեկիչ, պայթուցիկներով բեռնուած ինքնաշարժները մխրճեցին շիա իսլամ ապստմաբներու վրայ || 26<ref>{{cite news|author= Ahmed al-haj|url=http://abcnews.go.com/International/wireStory/amnesty-urges-yemen-probe-activist-killing-27627957 |title=2 Bombers Kill 26 Including 16 Students in Yemen |agency=Associated Press |date=16 Դեկտեմբեր, 2014 |accessdate=16 Դեկտեմբեր, 2014}}</ref> | |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[18 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || [[Կումսուրիի Առեւանգումներ (2014)|Կումսուրիի առեւանգումներ]], «Պոքօ հարամ» խմբաւորման խռովարարները Կումսուրի գիւղական համայնքին մէջ սպանեցին 32 տղամարդու եւ առեւանգեցին առնուազն 185 կանանց եւ երեխաներու || 32<ref>{{cite news|author1=Aminu Abubakr |author2=Ben Brumfield |lastauthoramp=yes|url=http://edition.cnn.com/2014/12/18/world/africa/nigeria-boko-haram-kidnapping/index.html?iref=allsearch |title=2 Boko Haram kidnaps 185 women and children, kills 32 people |publisher=CNN |date=18 Դեկտեմբեր, 2014}}</ref> | |- |{{դրօշավորում|Սուրիա}} || [[18 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || Սուրիայի արեւելքին մէջ կը յայտնաբերուի [[Իրաքի Եւ Արեւելքի Իսլամական Պետութիւն|Իրաքի եւ արեւելքի իսլամական պետութեան]] (ԻԼԻՊ) ծայրայեղականներուն կողմէ ալ-Շայթաթ ցեղի շուրջ 230 մարդու զանգուածային գերեզմանոց<ref>{{cite news|url=https://news.vice.com/article/mass-grave-found-in-eastern-syria-suspected-to-hold-bodies-of-230-tribesmen-killed-by-islamic-state?utm_source=vicenewsfb|title=Mass Grave Found in Eastern {{դրօշավորում|Սուրիա}} Suspected to Hold Bodies of 230 Tribesmen Killed by Islamic State|work=VICE News|accessdate=7 Յունուար, 2015|archive-date=2016-08-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20160818231006/https://news.vice.com/article/mass-grave-found-in-eastern-syria-suspected-to-hold-bodies-of-230-tribesmen-killed-by-islamic-state?utm_source=vicenewsfb|dead-url=yes}}</ref> || 230 || |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[20 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || [[Դանակահարութիւններ Թուրի Ոստիկանատունին Մէջ (2014)|Դանակահարութիւններ Թուրի ոստիկանատան մէջ]], զինուած տղամարդը «Ալահու Աքպար» բացագանչելով կը մտնէ[[ Ֆրանսա]]<nowiki/>յի [[Թուր (քաղաք)|Թուր]] քաղաքի ոստիկանութեան բաժանմունք եւ կը վիրաւորէ երեք ոստիկան, որմէ ետք կը սպանուի ոստիկանական ուժերուն կողմէ<ref name="msafps">[http://www.news.com.au/world/europe/suspected-islamic-fanatic-shot-dead-after-stabbing-three-police-officers/story-fnh81p7g-1227163301575 "The man, shouting "Allahu Akbar" ("God is great" in Arabic), attacked the police station in Joue-les-Tours"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150914221852/http://www.news.com.au/world/europe/suspected-islamic-fanatic-shot-dead-after-stabbing-three-police-officers/story-fnh81p7g-1227163301575 |date=2015-09-14 }}, Retrieved 9 Մայիս, 2015.</ref> || 1 || 3 |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[21 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || [[Տիժոնի Յարձակումներ (2014)|Տիժոնի յարձակումներ]], [[Ֆրանսա]]<nowiki/>յի [[Տիժոն]] քաղաքին մէջ անյայտ անձ մը «Ալահու Աքպար» բացագանչելով սեփական ինքնաշարժով վրայերդի կ'ենթարկէ անցորդներուն || 0 || 11 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[22 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || «Պոքօ հարամ» խմբաւորման ծայրայեղականները կը ռմբակոծեն Նիճերիայի Կոմպէ քաղաքի ինքնաշարժի կայանը || 20+<ref>{{cite news|url=http://www.aljazeera.com/news/africa/2014/12/deadly-blast-at-nigeria-bus-station-20141222122023301934.html|title=Dozens killed in Nigeria bomb blasts|author=Al Jazeera and agencies|publisher=|accessdate=7 Յունուար, 2015}}</ref> || |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[Դեկտեմբեր]] [[2014]] || Իրաքի սուննիաբնակ ալ-Անպար նահանգին մէջ Իսլամական պետութեան զինեալները մահապատժի կ'ենթարկեն 150 կնոջ, որոնք մերժած էին անոնց հետ ամուսնանալ. սպանուած կիներէն շատերը այդ պահուն յղի էին<ref>{{cite news|url=http://timesofindia.indiatimes.com/world/middle-east/Isis-executes-150-women-for-refusing-to-marry-militants-and-buries-them-in-mass-graves/articleshow/45550919.cms?intenttarget=no&utm_source=TOI_AShow_OBWidget&utm_medium=Int_Ref&utm_campaign=TOI_AShow|title=Isis 'executes 150 women for refusing to marry militants' and buries them in mass graves|work=The Times of India|accessdate=7 Յունուար, 2015}}</ref> || 150 || |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[24 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || [[Պաղտատ]]<nowiki/>էն 25 քմ. դէպի հարաւ գտնուող Մատայէն շրջանին մօտ մահապարտ ահաբեկիչի ինքնզինք պայթեցնելուն հետեւանքով կը սպանէ 33 հոգի եւ կը վիրաւորէ 55 հոգի<ref>{{cite news|author= Kevin Liffey|url=http://www.reuters.com/article/2014/12/24/us-mideast-crisis-iraq-idUSKBN0K20GZ20141224 |title=2 Suicide bomber kills 33 people south of Baghdad |publisher=Reuters}}</ref> || 33 || 55 |- |{{դրօշավորում|Սոմալի}} || [[25 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || «Ալ-Շապապ» խմբաւորման յարձակումը Սոմալի մայրաքաղաք [[Մոքատիշօ|Մոկատիշո]]<nowiki/>յի մէջ |9<ref>{{cite news|author= VOA News|url=http://www.voanews.com/content/militants-attack-somalia-peacekeepers-base/2573338.html |title=2 Al-Shabab Attack in Mogadishu Leaves 9 Dead, AU Mission Says |publisher=[[Ամերիկայի ձայն|Voice of America]]}}</ref> || |- |{{դրօշավորում|Քամերուն}} || [[28 Դեկտեմբեր]] [[2014]] || «Պոքօ Հարամ» խմբաւորման յարձակումը քամերունեան գիւղի վրայ |30<ref>{{cite news|author= SAPA News|url=http://www.news24.com/Africa/News/Boko-Haram-slaughter-dozens-in-Cameroon-village-20141228 |title=2 Boko Haram slaughter dozens in Cameroon village |publisher=News 24}}</ref> || |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր || 2120+ || |} ===2015=== [[Պատկեր:Charlie-Hebdo-2015-11.JPG|thumb|upright|160px|«[[Չառլի ՀԷպտօ]]» երգիծական թերթի խմբագրութիւնը [[Չառլի ՀԷպտօյի Հրաձգութիւն|ահաբեկչական յարձակում]]<nowiki/>էն երկու ժամ ետք]] [[Պատկեր:Saïd et Chérif Kouachi.jpg|thumb|upright|160px|[[Չառլի ՀԷպտօյի Հրաձգութիւն|Չառլի ՀԷպտոյի իահաբեկաչական յարձակում]]<nowiki/>ը իրականացուցած եղբայրներ Սայիտ եւ Շերիֆ Քուաշիները]] [[Պատկեր:Hommage à Ahmed Merabet.JPG|thumb|upright|160px|Չառլի ՀԷպտոյի զոհերուն նուիրուած մոմավառութիւն [[Փարիզ]]<nowiki/>ի մէջ]] [[Պատկեր:The French Tricolored Flag is on Display Outside the Hyper Cacher Kosher Market (16291418132).jpg|thumb|upright|160px|Հրէական խանութի մօտ հաւաքուած ծաղկեփունջեր]] [[Պատկեր:Omar Abdel Hamid El-Hussein.jpg|thumb|upright|160px|Քոփընհակընի ահաբեկչական յարձակումները իրականացուցած Օմար Ապտըլ Համիտ էլ-Հուսէյնը]] [[Պատկեր:The Press @ Krudttønden -cphshootings (16350275819).jpg|thumb|upright|160px|Լրագրողները դէպքի վայրին մէջ ([[Քոփընհակըն]])]] [[Պատկեր:Bardo Museum(95).jpg|thumb|upright|160px|Պարտոյի ազգային թանգարանի յարձակման զոհերուն յուշատախտակը]] [[Պատկեր:Chattanooga-Shooting-Map.png|thumb|upright|160px|Չատտանուգայի առաջին եւ երկրորդ հրաձգութիւնները ցոյց տուող քարտէս]] [[Պատկեր:2015 Suruç bombing in Turkey.jpg|thumb|upright|160px|Դատաբժշկական փորձագէտները [[Սուրուչի Ահաբեկչութիւն (2015)|Սուրուչի ահաբեկչութեն]]<nowiki/>էն ետք]] [[Պատկեր:Merasîma Oxirkirina Qurbanîyên Êrîşa Pirsûsê 16.jpg|thumb|upright|160px|Երթի մասնակիցները կը պահեն Սուրուչի մահապարտ յարձակումներու զոհերուն լուսանկարները]] [[Պատկեր:Salah Abdeslam (cropped).jpg|thumb|upright|160px|Փարիզի ահաբեչութեան կազմակերպիչ-իրականացնողներէն [[Սալահ Ապտըլսալամ]]<nowiki/>ը]] [[Պատկեր:Paris Shootings - The day after (22593744177).jpg|thumb|upright|160px|Ոստիկանական ուժերը՝ յարձակման ենթարկուած «Պաթաքլան» թատրոնի տարածքին մէջ (14 Նոյեմբեր 2015)]] [[Պատկեր:Syed Rizwan Farook.png|thumb|upright|160px|Սան Պէրնարտինոյի հրաձգութիւնը իրականացուցած Ռիզուան Ֆարուքը]] [[Պատկեր:Captured ISIL fighter in Saladin Governorate (4).jpg|thumb|upright|160px|Իրաքի զինուած ուժերու կողմէ գերեվարուած ԻՊ զինեալ]] {| class="wikitable sortable" ! scope="col" | Վայր ! scope="col" | Ամիս ! scope="col" class="unsortable" | Նկարագրութիւն ! scope="col" | Զոհեր ! scope="col" | Վիրաւորուածներ |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[5 Յունուար]] [[2015]] || Պայթուցիկներով զինուած մեքենանան կը պայթեցուի Աֆղանիստանի Եւրամիութեան ոստիկանական առաքելութեան (EUPOL) գրասենեակին մօտ. Թալիպանը ստանձնեց գործողութեան պատասխանատուութիւնը<ref name="kaepsb">[http://www.dailymail.co.uk/wires/ap/article-2897016/Afghan-official-offers-details-New-Years-Eve-deaths.html "Suicide bomber hits European police in Kabul; 1 dead"], վերցված է՝ 26 Ապրիլ, 2015.</ref> || 1 || 16 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[6 Յունուար]] [[2015]] || Երկու մահապարտ ահաբեկիչ կը յարձակին [[Իրաք]]<nowiki/>ի ալ-Ճուպպա շրջանի մզկիթին վրայ. յարձակումներուն հետեւանքով կը սպանուի 25 (10 զինուոր, եւ անվտանգութեան 13 աշխատակից) եւ կը վիրաւորուի 21 հոգի<ref name="akgddg">[http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2015/Jan-06/283209-suicide-bombings-clashes-kill-23-in-iraqs-anbar-officers.ashx "Suicide bombings, clashes kill 23 in Iraq's Anbar: officers"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170810014327/http://www.dailystar.com.lb//News/Middle-East/2015/Jan-06/283209-suicide-bombings-clashes-kill-23-in-iraqs-anbar-officers.ashx |date=2017-08-10 }}, Retrieve 29 Ապրիլ, 2015.</ref> || 25 || 21 |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || 7-9 [[Յունուար]] [[2015]] || [[Իլ Տօ Ֆրանսի ահաբեկչական յարձակումներ (Յունուար, 2015)|Իլ տօ Ֆրանսի ահաբեկչական յարձակումներ]], ընդհանուր առմամբ` 5 ահաբեկչական յարձակում [[Ֆրանսա]]<nowiki/>յի Իլ տօ Ֆրանս շրջանին մէջ, որոնց հետեւանքով սպանուեցաւ 17 հոգի (3-ը զինեալներ) եւ վիրաւորուեցաւ 22 հոգի || 20 ||22 |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[7 Յունուար]] [[2015]] || Չառլի ՀԷպտոյի հրաձգութիւն, ահաբեկչական յարձակում «[[Չառլի ՀԷպտօ]]» երգիծական շաբաթաթերթի խմբագրութեան վրայ. Սայիտ եւ Շերիֆ Քուաշիները զինուած «Քլաշնիքով» տեսակի զէնքով, «[[Թաքպիր|Ալլահու Աքպար]]» բացագանչելով կը մտնեն պարբերականի գրասենեակ՝ սպանելով 12 եւ վիրաւորելով 10 հոգի<ref name="ՍԻՎԻԼՆԵԹ1">{{cite web |url=http://civilnet.am/2015/01/09/france-terror-operation/#.VLDI7KhdXh4 |title=Փարիզի ահաբեկչութեան կասկածյալները պատանդ են վերցրել |work=«Սիվլինեթ» |date=հունվարի 9, 2015 |accessdate=2017-08-13 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305105510/http://civilnet.am/2015/01/09/france-terror-operation/#.VLDI7KhdXh4 |dead-url=yes |archivedate=2016-03-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20160305105510/http://civilnet.am/2015/01/09/france-terror-operation/#.VLDI7KhdXh4 |deadurl=yes }}{{ref-hy}}</ref>. եղբայրները կ'ոչնչացուին յատուկ նշանակութեան ջոկատի կազմակերպած գրոհի ժամանակ || 12 || 10 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[8 Յունուար]] [[2015]] || [[Պակայի զանգուածային սպանութիւններ (2015)|Պակայի զանգուածային սպանութիւններ]], Նիճերիայի հիւսիսը գնտուող Պակա շրջանին մէջ «Պոքօ Հարամ» խմբաւորման զինեալները զանգուածային սպանդի ենթարկեցին աւելի քան 200 բնակիչի<ref>[http://www.channel4.com/news/hundreds-feared-killed-by-boko-haram-in-nigeria Hundreds feared killed by Boko Haram in Nigeria] - Channel 4 News</ref> ||200+ ||-- |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[9 Յունուար]] [[2015]] || Վենսենեան դարպասներու ահաբեչութիւն, զինեալը կը մտնէ Փարիզի Վենսենեան դարպասներ շրջանին մէջ գտնուող խանութը, կրակ կը բանայ եւ պատանդներ կ'առնէ, հետագային կը գիտցուի, որ յարձակողը Ամետի Քուլիպալին էր` Քուաշի եղբայրներուն ծանօթը<ref>[http://newsarmenia.am/am/news/society/society-20150210-43162620/ Ոստիկանութիւնը Փարիզում ձերբակալել է մեքենաների վրա «հրեա» գրող տղահոգիուն]</ref> || 4 || 9 |- || {{դրօշավորում|Լիբանան}} || [[10 Յունուար]] [[2015]] || [[:en:2015 Jabal Mohsen suicide attacks|Ժապալ Մոհսընի մահապարտ ահաբեկչական յարձակումներ]] || 9 || 30+ |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[29 Յունուար]] [[2015]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Սինայի Թերակղզիին Մէջ (Յունուար, 2015)|Ահաբեկչական յարձակումներ Սինայի թերակղզիին մէջ]] ||44 ||- |- | {{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[30 Յունուար]] [[2015]] || Փաքիստանի հարաւը գտնուող շիա իսլամական մզկիթին մէջ մահապարտ ահաբեկիչի ինքնապայթման հետեւաքով կը սպանուի շուրջ 55 եւ կը վիրաւորուի 59 հոգի<ref>{{cite news|first=Saba|last=Imtiaz |url=https://www.nytimes.com/2015/01/31/world/asia/blast-kills-scores-at-mosque-in-southern-pakistan.html |title=Explosion Kills Dozens at Shiite Mosque in Pakistan |date=30 Յունուար 2015|work=[[New York Times]]}}</ref> || 55+ || 59+ |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[13 Փետրուար]] [[2015]] || Փեշվարի արուարձաններէն մէկուն մէջ, Ուրբաթ օրուան աղօթքներու ժամանակ, երկու զինեալ ներխուժած են շիա իսլամական մզկիթ եւ սպանած մօտ 19 հաւատացեալի<ref>{{cite news|first=Ismail|last=Khan |url=https://www.nytimes.com/2015/02/14/world/asia/suicide-attackers-stage-deadly-assault-on-pakistani-mosque.html?_r=0 |title=Suicide Attackers Kill 19 in Assault on a Shiite Mosque in Pakistan |date=13 Փետրուար 2015|work=New York Times}}</ref> ||19 ||40+ |- |{{դրօշավորում|Դանիա}} || 14-15 [[Փետրուար]] [[2015]] || [[Քոփընհակընի ահաբեկչութիւն (2015)|Քոփընհակընի ահաբեկչական յարձակումներ]], զինեալը կրակ կը բանայ Քոփընհակընի սրճարաններէն մէկուն մէջ, այնուհետեւ կը յարձակի Մեծ սինանկոկին վրայ` սպանելով երկու քաղաքացի եւ վիրաւորելով հինգ հոգի<ref>{{cite news|first=Heather|last=Saul |url=http://www.independent.co.uk/news/world/europe/three-police-shot-in-copenhagen-during-blasphemy-debate-as-french-ambassador-speaks-10046360.html |title=Copenhagen shooting: One dead and three police shot during blasphemy debate organised by cartoonist Lars Vilk |date=14 Փետրուար 2015|work=The Independent}}</ref> ||2 ||5 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[7 Մարտ]] [[2015]] || Մայտուկուրիի մահապարտ ահաբեկչութիւն, Նիճերիայի հինգ մահապարտ ինքնապայթումներուն հետեւանքով կը սպանուի 58 եւ կը վիրաւորուի 143 հոգի || 58 || 143 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[15 Մարտ]] [[2015]] || Լահորի երկու եկեղեցիներուն վրայ կատարուած մահապարտ ահաբեկչական յարձակումներուն հետեւանքով կը սպանուի առնուազն 15 հոգի<ref>{{cite news | url=https://news.yahoo.com/twin-blasts-near-church-wound-27-eastern-pakistan-074230869.html | title=Suicide bombers kill 15 people outside Pakistani churches | date=16 Մարտ, 2015 | accessdate=2 Ապրիլ, 2015 |publisher=news.yahoo.com}}</ref> ||15 || |- |{{դրօշավորում|Թունիս}} || [[18 Մարտ]] [[2015]] || Պարտոյի ազգային թանգարանի ահաբեկչական յարձակում, Թունիսի Պարտօ քաղաքին մէջ ԻԼԻՊ-ի զինեալները կը յարձակին ազգային թանգարանին վրայ` սպանելով 21 եւ վիրաւորելով 51 հոգի<ref>{{cite news|url=http://www.foxnews.com/world/2015/03/18/shots-reportedly-fired-near-major-tunisian-museum/|title=2 gunmen killed following deadly Tunisian museum attack that left 21 dead|work=Fox News}}</ref> || 21 || 50+ |- |{{դրօշավորում|Եմէն}} || [[20 Մարտ]] [[2015]] || Սանայի մզկիթներու ռմբակոծութիւն, ԻԼԻՊ-ին կողմէ Սանայի մի քանի մզկիթներուն ռմբակոծութեան հետեւանքով կը սպանուի 135 հոգի<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-middle-east-31983627|title=Yemen crisis: More than 100 die in attacks on Sanaa mosques|work=BBC News}}</ref> || 135 || |- |{{դրօշավորում|Լիպիա}} || [[25 Մարտ]] [[2015]] || ԻԼԻՊ-ի համակիրներ Պենկազիի յեղափոխականներու շուրա խորհուրդին կողմէ Պենկազիի մէջ իրականացուցին մի քանի մահապարտ ահաբեկչական յարձակումներ. սպանուեցաւ 12 եւ վիրաւորուեցաւ` 25 հոգի. փոխհրաձգութիւններու հետեւանքով մահացու վիրաւորում ստացաւ ոստիկանական ուժերէն 5 աշխատակից<ref name="bsubi">[https://news.yahoo.com/islamic-state-affiliate-claims-libya-bombings-killed-12-080614599.html "Islamic State group car bomb, clashes leave 17 dead in Libya"], news.yahoo.com. վերցված է՝ 26 Ապրիլ, 2015.</ref> ||12 ||25 |- |{{դրօշավորում|Լիպիա}} || [[27 Մարտ]] [[2015]] || Մաքքա Ալ-Մուքարամ հիւրանոցի ահաբեկչութիւն || 20+ || 28 |- |{{դրօշավորում|Քենիա}} || [[2 Ապրիլ]] [[2015]] || Կարիսա համալսարանի ահաբեկչութիւն, «Ալ-Շապապ» խմբաւորման գրոհայինները, զատկուայ տօներուն ընդառաջ, զանգուածային սպանդի ենթարկեցին 148 ուսանողի, որոնց մեծ մասը քրիստոնեաներ էին<ref>{{Cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/kenya/11513626/Kenya-attack-147-dead-as-Islamist-gunmen-target-Christian-students.html|title=Kenya attack: 147 dead as Islamist gunmen target Christian students|website=Telegraph.co.uk|access-date=[[2016]]-03-28}}</ref><ref>[http://www.bbc.com/news/world-africa-32169080 Kenya attack: Garissa University assault 'killed 147'], BBC.com, 2 Ապրիլ, 2015. Accessed 2 Ապրիլ, 2015</ref> ||148 || |- |{{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[8 Ապրիլ]] [[2015]] || Սէուտական Արաբիոյ մայրաքաղաք [[Ռիատ|Ռիատի]] մէջ երկու ոստիկան կը սպանուի. կատարուածին մէջ կը մեղադրուի ԻԼԻՊ-ը<ref name="srn">[http://www.reuters.com/article/2015/04/08/us-saudi-security-idUSKBN0MZ0W220150408 "Two Saudi policemen shot dead in Riyadh"], վերցված է՝ 26 Ապրիլ, 2015.</ref><ref name="alnspr">[http://www.aljazeera.com/news/2015/04/saudi-arabia-blames-isil-killing-police-officers-150424135504283.html "Saudi Arabia blames ISIL for killing police officers"], վերցված է՝ 26 Ապրիլ, 2015.</ref> ||2 || |- |{{դրօշավորում|Սոմալի}} || [[14 Ապրիլ]] [[2015]] || [[Մոգատիշօյի Ահաբեկչութիւն (2015)|Մոկատիշոյի ահաբեկչութիւն]], «Ալ-Շապապ» խմբաւորման գրոհայինները կը յարձակին [[Մոգատիշօ|Մոկատիշո]]յի կառավարական շէնքերէն մէկուն վրայ || 17 || 58 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[17 Ապրիլ]] [[2015]] || ԻԼԻՊ-ի կողմէ ձեռնարկուած ռմբակոծութիւններ Պաղտատի մէջ, որուն պատճառով կը սպանուի աւելի քան 40 հոգի<ref name="bbis">[http://abcnews.go.com/International/wireStory/wave-bombings-kills-29-people-iraqi-capital-30392600 "Wave of Bombings Kills 40 People in Iraqi Capital"]</ref> || 40+ || 59+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[17 Ապրիլ]] [[2015]] || Իրաքի Էրպիլ քաղաքին մէջ տեղակայուած ԱՄՆ հիւպատոսարանի մուտքին մօտ ինքնաշարժի պայթումի հետեւանքով սպանուեցաւ 3 հոգի, եւ 5 հոգի ստացաւ տարբեր աստիճանի վիրաւորումներ. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref name="bomberb">[http://www.abc.net.au/news/2015-04-18/is-claims-responsibility-for-deadly-car-bomb-blast-in-erbil/6402732 "Erbil car bomb blast kills three near US consulate, cafes; Islamic State claims responsibility"], վերցված է՝ 18 Ապրիլ, 2015.</ref> || 3 || 5 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[18 Ապրիլ]] [[2015]] || Աֆղանիստանի Ճալալապատ քաղաքի դրամատուներէն մէկուն մօտ տեղադրուած ռումբի պայթման հետեւանքով զոհուեցաւ 33 քաղաքացի, իսկ 100-էն աւելի անձեր վիրաւորուեցան. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref name="jabis">[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/asia/afghanistan/11547195/Islamic-State-claim-responsibility-for-Jalalabad-bomb-in-first-Afghanistan-attack.html "Islamic State claim responsibility for Jalalabad bomb in first Afghanistan attack "], վերցված է՝ 18 Ապրիլ, 2015.</ref> || 33 || 100+ |- | Սոմալի || [[20 Ապրիլ]] [[2015]] || [[Սոմալի]]ի [["Փունթլանտ]] երկրամասին մէջ [[Միացեալ Ազգերու Կազմակերպութիւն|ՄԱԿ]]-ի աշխատակիցներուն տեղափոխող հանրակառքը պայթեցաւ «Ալ-Շապապ» խմբաւորման զինեալներու կողմէ. յարձակման զոհ գնաց 9 հոգի, եւ 4-ը վիրաւորուեցաւ<ref name="alsp">[https://www.theguardian.com/world/2015/apr/20/al-shabaab-suspected-of-bomb-attack-on-un-workers-in-somalia "Al-Shabaab bombs UN workers in Somalia"], վերցված է՝ 21 Ապրիլ, 2015.</ref> || 9 || 4 |- |{{դրօշավորում|Պոսնիա եւ Հերցեգովինա}} || [[27 Ապրիլ]] [[2015]] || Ահաբեկչական յարձակում Զվորնիքի ոստիկանական բաժանմունքին մէջ, ահաբեկչական յարձակում [[Պոսնիա Եւ Հերցեկովինա|Պոսնիա եւ Հերցեկովինա]]յի [[Զվորնիք]] քաղաքին մէջ ([[Սերպական Հանրապետութիւն]]). [[Ուահապականներ|ուահապական շարժման]] զինեալը կրակ բացաւ ոստիկաններուն վրայ, որուն հետեւանքով սպանուեցաւ մէկ ոստիկան, եւ երկու հոգի վիրաւորուեցան. փոխհրաձգութեան արդիւնքով յարձակողը նոյնպէս սպանուեցաւ<ref name="bihrs">[http://uk.reuters.com/article/2015/04/27/uk-bosnia-police-attack-idUKKBN0NI25J20150427 Reuters-Gunman kills Bosnian policeman in apparent Islamist attack] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150827150330/http://uk.reuters.com/article/2015/04/27/uk-bosnia-police-attack-idUKKBN0NI25J20150427 |date=2015-08-27 }}, վերցված է՝ 27 Ապրիլ, 2015.</ref> ||2 ||2 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[3 Մայիս]] [[2015]] || [[Պաղտատ]]<nowiki/>ի մէջ, երկու ինքնաշարժներու պայթումի հետեւանքով սպանուեցաւ 19 հոգի. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը <ref name="isgyn">[https://news.yahoo.com/group-claims-iraq-car-bomb-attack-killed-19-080818305.html "IS group claims Iraq car bomb attack that killed 19"], news.yahoo.com. վերցված է՝ 21 Մայիս, 2015.</ref> || 19 || անյայտ |- | {{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[3 Մայիս]] [[2015]] || [[Քուրթիս Քալվելի կեդրոնի յարձակումներ]], [[ԱՄՆ]] [[Թեքսըս|Թեխաս]] նահանգի Կարլանտ քաղաքին մէջ երկու զինուած անձեր մուտք գործեցին Քուրթիս Քալվելի կեդրոն, ուր կար «Նկարէ [[Մուհամմատ Մարգարէ|Մուհամմատ]]ին» ծաղրանկարչական ցուցահանդէսը, եւ սկսան կրակ բանալ, որուն պատճառով վիրաւորուեցաւ մէկ հոգի, իսկ զինեալները ոչնչացան. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածի պատասխանատուութիւնը<ref name="esisiss">[http://edition.cnn.com/2015/05/04/us/garland-mohammed-drawing-contest-shooting/index.html "Garland, Texas, shooting suspect linked himself to ISIS in tweets"], վերցված է՝ 4 Մայիս, 2015.</ref><ref>{{cite news|url=http://www.theatlantic.com/national/archive/2015/05/a-terror-attack-in-texas/392288/|title=A Terror Attack in Texas|author=Adam Chandler|work=The Atlantic|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref><ref>CNN Anderson Cooper May 4, 2015 they are "would be terrorists" {{full citation needed|date=Հոկտեմբեր 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/northamerica/usa/11581345/Islamic-State-supporters-claim-responsibility-for-Texas-attack.html|title=Texas shooting: Islamic State claims responsibility for first US attack as gunmen named|date=4 Մայիս, 2015|work=Telegraph.co.uk|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.washingtonpost.com/news/morning-mix/wp/2015/05/05/report-islamic-state-claims-credit-for-texas-attack/|title=Islamic State claims responsibility for Texas attack outside Muhammad cartoon show|author=Lindsey Bever|date=5 Մայիս, 2015|work=Washington Post|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> || 2 || 1 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[3 Մայիս]] [[2015]] || Թալիպանի զինեալները յարձակեցան Աֆղանիստանի Վարդուժ քաղաքին մէջ. այդ պատճառով սպանուեցաւ 17 ոստիկան<ref name="latafispk">[http://www.latimes.com/world/middleeast/la-fg-afghanistan-taliban-attack-peace-talks-20150504-story.html "Taliban attack kills 17 Afghan police during peace talks in Qatar"], վերցված է՝ 21 Մայիս, 2015.</ref> || 17 || |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[4 Մայիս]] [[2015]] || [[Քապուլ]]<nowiki/>ի մէջ կառավարական հանրակառքը յարձակման ենթարկուեցաւ մահապարտ ահաբեկիչին կողմէ, որուն հետեւանքով սպանուեցաւ 1 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 15 հոգի<ref name="gvistk">[http://www.hindustantimes.com/world-news/suicide-bomb-attack-rocks-afghanistan-s-capital-kabul/article1-1343707.aspx "Suicide bomb attack on Kabul bus kills one, injures 15"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20150912192447/http://www.hindustantimes.com/world-news/suicide-bomb-attack-rocks-afghanistan-s-capital-kabul/article1-1343707.aspx |date=2015-09-12 }}, hindustantimes.com. վերցված է՝ [[Մայիս]] 21, [[2015]].</ref> || 1 || 15 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[10 Մայիս]] [[2015]] || Պաղտատի մէջ, եւ մօտը գտնուող Թաճի եւ Թարմիա բնակավայրերու մէջ երկու մեքենաներ պայթեցուցին՝ սպանելով՝ 14 եւ վիրաւորելով 30 հոգի. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref name="isbtajtark">[https://news.yahoo.com/bombings-kill-least-8-outside-iraqi-capital-baghdad-113105934.html "Bombings kill at least 14 in, outside Baghdad"], news.yahoo.com, վերցված է՝ 21 Մայիս, 2015.</ref> || 14 || 30 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[10 Մայիս]] [[2015]] || Աֆղանական կառավարութեան աշխատակիցներուն տեղափոխող հանրակառքը յարձակման ենթարկուեցաւ մահապարտ ահաբեկիչին կողմէ․ պայթումի պատճառով սպանուեցաւ 3 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 10 հոգի․ Թալիպանը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref name="tcrkgbb">[http://www.timesofmalta.com/articles/view/20150511/world/three-die-as-taliban-suicide-bombing-targets-second-bus-in-kabul-in-a.567725 "Three die as Taliban suicide bombing targets second bus in Kabul in a week"], վերցված է՝ 21 Մայիս, 2015.</ref> || 3 || 10 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[13 Մայիս]] [[2015]] || Շիա իսլամներ տեղափոխող հանրակառքը յարձակման ենթարկուեցաւ վեց զինուած հեծանուորդներու կողմէ․ սպանուեցաւ 45 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 13 հոգի․ պատասխանատուութիւն ստանձնեցին մի քանի իսլամական խմբաւորումներ<ref name="cnniskillshp">[http://edition.cnn.com/2015/05/13/asia/pakistan-bus-attack/ "Gunmen in Pakistan kill 43 in attack on bus carrying religious minority"], վերցված է՝ 21 Մայիս, 2015.</ref> || 45 || 13 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[14 Մայիս]] [[2015]] || Մշակութային իրադարձութեան ժամանակ քապուլեան հիւրանոցներէն մէկը յարձակման կ'ենթարկուի Թալիպանի զինեալներուն կողմէ, որուն հետեւանքով կը սպանուի 14 հոգի, որոնցմէ մէկը ամերիկացի, մէկը իտալացի եւ չորս հնդիկներ<ref name="14dbtalcnn">[http://edition.cnn.com/2015/05/14/asia/afghanistan-kabul-hotel-attack/ "Death toll in Kabul hotel attack rises to 14; Taliban claim responsibility"], վերցված է՝ 21 Մայիս, 2015.</ref> || 14 || |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[17 Մայիս]] [[2015]] || [[Քապուլ]]<nowiki/>ի Համիտ Քարզայի անուան միջազգային օդակայանի մուտքին Թալիպանի ձեռնարկած մահապարտ ահաբեկչական յարձակման հետեւանքով կը սպանուի 3 հոգի, եւ կը վիրաւորուի 18 հոգի<ref name="hkiasbatal">[http://www.bbc.com/news/world-asia-32771099 "Taliban suicide attack kills three near Kabul airport"], վերցված է՝ 21 Մայիս, 2015.</ref> || 3 || 18 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[19 Մայիս]] [[2015]] || Աֆղանիստանի արդարադատութեան նախարարութեան մէջ մահապարտ ահաբեկիչի ձեռնարկած ինքնաշարժի պայթեցման հետեւանքով կը սպանուի 4 հոգի, եւ կը վիրաւորուի 43 հոգի<ref name="jmbkab">[https://news.yahoo.com/afghan-official-huge-blast-kabul-casualties-expected-122008353.html "Taliban suicide car bombing in Afghan capital kills 4 people"], news.yahoo.com. վերցված է՝ 21 Մայիս, 2015.</ref> || 4 || 42 |- |{{դրօշավորում|Լիպիա}} || [[21 Մայիս]] [[2015]] || Լիպիայի Միսրաթա քաղաքին մօտ տեղակայուած զինուորական սահմանին մօտ մահապարտ ահաբեկիչի ինքնապայթումի հետեւանքով կը սպանուին երկու զինուորական պահակներ<ref name="mscbkt">[http://english.alarabiya.net/en/News/africa/2015/05/21/ISIS-claims-suicide-bombing-in-Libya-s-Misrata-.html "ISIS claims suicide bombing in Libya's Misrata "], վերցված է՝ 20 Յունիս, 2015.</ref> ||3 || |- |{{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[22 Մայիս]] [[2015]] || Սէուտական Արաբիոյ Ալ-Քատիիհ գիւղին մէջ մահապարտ ահաբեկիչը աղօթքի ժամուն յարձակեցաւ շիա իսլամական մզկիթին վրայ. պայթումին հետեւանքով սպանուեցաւ 21 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ աւելի քան 90 հաւատացեալ․ ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց պատասխանատուութիւնը<ref name="isksash">[https://news.yahoo.com/suicide-bomber-strikes-saudi-shiite-mosque-several-casualties-101937898.html "Suicide bomber kills 21 at Saudi Shi'ite mosque, Islamic State claims attack], news.yahoo.com. վերցված է՝ 20 Յունիս 20, 2015.</ref> || 21 || 90+ |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[25 Մայիս]] [[2015]] || Աֆղանիստանի Նաւզաթի շրջանի ոստիկանական բաժանմունքին գրաւման ժամանակ Թալիպանի զինեալները կը սպանեն 19 ոստիկան եւ 6 զինուոր<ref name="tkpndm">[http://www.ibtimes.com/dozens-killed-taliban-lay-siege-afghan-police-compound-1937132 "Dozens Killed As Taliban Lay Siege To Afghan Police Compound"], վերցված է՝ 20 Յունիս, 2015.</ref> ||25 || |- |{{դրօշավորում|Քենիա}} || [[26 Մայիս]] [[2015]] || Քենիայի Կարիսա քաղաքի հիւսիսային հատուածին մէջ «Ալ-Շապապ» խմբաւորման զինեալները յարձակեցան ոստիկաններուն վրայ, որ վերածուեցաւ փոխհրաձգութեան, հետեւաբար 5 ոստիկան վիրաւորուեցաւ. իսկ զինեալները ոչնչացան<ref name="laspgb">[https://www.theguardian.com/world/2015/Մայիս/26/at-least-20-kenyan-police-killed-in-suspected-al-shabaab-attack "Kenyan police attacked by al-Shabaab gunmen"], վերցված է՝ 20 Յունիս, 2015.</ref> ||2 ||5 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[28 Մայիս]] [[2015]] || «Քրիսթալ Կրանտ Իշթար» եւ «Պապելոն» հիւրանոցային համալիրներուն մօտ մէկ վայրկեանի տարբերութեամբ երկու ինքնաշարժ պայթեցան, որուն պատճառով սպանուեցաւ 10 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 30 հոգի. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref name="thibisb">[http://rt.com/news/262949-baghdad-hotel-blast-victims/ "10 killed by car blasts at two luxury Baghdad hotels"], վերցված է՝ 20 Յունիս, 2015.</ref> || 10 || 30 |- |{{դրօշավորում|Սէուտական Արաբիա}} || [[29 Մայիս]] [[2015]] || Դամմամ քաղաքին մէջ մահապարտ ահաբեկիչը ինքզինք կը պայթեցնէ շիա իսլամական մզկիթին մօտ՝ սպանելով 4 հոգի. վիրաւորներու թիւը անյայտ է<ref name="dampfkui">[https://news.yahoo.com/suicide-bomber-attacks-shiite-mosque-saudi-kills-4-110146063.html# "IS claims suicide bombing on Shiite mosque in Saudi, 4 dead"], news.yahoo.com. վերցված է՝ 20 Յունիս, 2015.</ref> || 4 || |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[1 Յունիս]] [[2015]] || Տարտարի շրջանին մէջ երեք մահապարտ ահաբեկիչներ յարձակեցան Իրաքի ոստիկանական բաժանմունքին վրայ՝ սպանելով 41 հոգի, եւ վիրաւորելով՝ 63 հոգի<ref name="tanbirskw">[https://news.yahoo.com/suicide-attacks-iraqs-anbar-kills-30-troops-134853996.html "Suicide attacks in Iraq's Anbar kill 41 from security forces"], news.yahoo.com. վերցված է՝ 20 Յունիս, 2015.</ref> || 41 || 63 |- | {{դրօշավորում|Թուրքիա}} || [[5 Յունիս]] [[2015]] || [[Պայթումներ Տիարպեքիրի Ցոյցերուն Ընթացքին (2015)|Պայթումներ Տիարպեքիրի ցոյցերուն ընթացքին]], կրկնակի պայթումներ [[Տիարպեքիր]]ի մէջ՝ Թուրքիոյ քրտամէտ [[Ժողովուրդներու Ժողովրդավարական Կուսակցութիւն (Թուրքիա)|Ժողովուրդներու ժողովրդավարական կուսակցութեան]] բողոքի ցոյցին ընթացքին․ պայթումներու հետեւանքով կը սպանուի 4 հոգի, եւ կը վիրաւորուի՝ 100 ցուցարար<ref>{{cite news|url=http://www.hurriyetdailynews.com/twin-bomb-blasts-kill-2-injure-over-100-at-milestone-rally-of-turkeys-hdp.aspx?pageID=238&nID=83557&NewsCatID=341|title=Twin bomb blasts kill 2, injure over 100 at milestone rally of Turkey's HDP - LOCAL|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref><ref>{{cite news|url=http://www.hurriyetdailynews.com/fourth-victim-dies-from-attack-on-Turkey-party-rally.aspx?pageID=238&nID=83940&NewsCatID=335|title=Fourth victim dies from attack on Turkey party rally - Ana sayfa manset|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref><ref>{{cite news|url=https://armlur.am/367665/|title=Կրկնակի ահաբեկչութիւն ու զանգուածային անկարգութիւններ Թուրքիոյ մէջ. կան հարիւրաւոր վիրաւորներ (Պատկեր) |publisher=«Ժողովուրդ» օրաթերթ|accessdate=8 Մարտ, 2017}}</ref> ||4 ||100+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[13 Յունիս]] [[2015]] || Հաժաժ բնակավայրին մօտ չորս պայթուցիկ նիւթերով զինուած ինքնաշարժը պայթեցաւ Իրաքի ոստիկանատան մօտ, որուն պատճառով սպանուեցաւ 11 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 27 հոգի<ref name="fsbiibta">[https://news.yahoo.com/brit-german-among-bombers-deadly-iraq-attack-184224608.html "Brit, German among bombers in deadly Iraq attack"], news.yahoo.com. վերցված է՝ 20 Յունիս, 2015.</ref> || 11 || 27 |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[26 Յունիս]] [[2015]] || Սեն-Քանթըն-Ֆալաւիէի ահաբեկչութիւն, ահաբեկչական յարձակում [[Ֆրանսա]]<nowiki/>յի հարաւ-արեւելքը գտնուող Սեն-Քանթըն-Ֆալաւիէ քաղաքին մէջ <ref>{{cite news|url=http://nyut.am/?p=76274&l=am|title=Իսլամական ահաբեկչութիւն իրականացուած է Ֆրանսայի հարաւին մէջ|date=26 Յունիս, 2015|work=Nyut.am|accessdate=11 Մարտ, 2017}}</ref><ref>{{cite news|url=https://armenpress.am/arm/news/810494/|title=Ֆրանսայի մէջ ձերբակալած են գործարանին վրայ գրոհած ահաբեկչի մերձաւոր շրջապատի անձերուն|date=26 Յունիս, 2015|work=Nyut.am|accessdate=11 Մարտ, 2017}}</ref> || 1 || 11 |- |{{դրօշավորում|Քուէյթ}} || [[26 Յունիս]] [[2015]] || [[Քուէյթի Մզկիթի Ռմբակոծութիւններ (2015)|Քուէյթի մզկիթի ռմբակոծութիւններ]], Շիա Իմամ Սատիքի մզկիթին պայթեցման հետեւանքով կը սպանուին 27 հաւատացեալներ․ պատասխանատուութիւնը կը ստանձնէ ԻԼԻՊ-ը || 27 || |- |{{դրօշավորում|Թունիս}} || [[26 Յունիս]] [[2015]] || [[Թունիսի Ահաբեկչական Յարձակումներ (2015)|Թունիսի ահաբեկչական յարձակումներ]], ահաբեկչական յարձակումներ Թունիսի երկու զբօսաշրջային հիւրանոցներուն մէջ, որոնց հետեւանքով կը սպանուի 28 հոգի || 38 || |- |{{դրօշավորում|Սոմալի}} || [[26 Յունիս]] [[2015]] || [[Լեկօյի Ճակատամարտ (2015)|Լեկօյի ճակատամարտ]], «Ալ-Շապապ» խմբաւորման յարձակումը Սոմալիի մէջ Ափրիկեան միութեան առաքելութեան (ՍԱՄԱ) ռազմակայանին վրայ, որուն հետեւանքով զոհուեցաւ աւելի քան 30 խաղաղապահ ||30+ || |- ||{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || 26-30 Յունիս [[2015]] || «Պոքօ հարամ» խմբաւորումը կը յարձակի գիւղական համայնքներու, մզկիթներու եւ այլ հանրային վայրերու վրայ․ յարձակումներուն զոհ կ'երթայ 200 խաղաղ բնակիչ<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/7/2/dozens-killed-while-praying-in-latest-boko-haram-attacks.html|title=Scores Killed in Latest Boko Haram Attacks - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||200 || |- || {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[29 Յունիս]] [[2015]] || [[Շուութ Ռախելի Հրաձգութիւն (2015)|Շուութ Ռախելի հրաձգութիւն]], զինուած յարձակում ինքնաշարժի մը վրայ, 1 զոհ || 1 || |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[5 Յուլիս]] [[2015]] || Երկու պայթումներ Ճոս քաղաքին մէջ՝ համապատասխանաբար էլիթար ճաշարանին եւ մզկիթին մէջ, որուն հետեւանքով կը սպանուի առնուազն 15 հոգի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/7/5/twin-blasts-hit-central-nigerian-city.html|title=Twin Blasts Hit Central Nigerian City - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> || 15+ || |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[7 Յուլիս]] [[2015]] || [[Զարիա]] քաղաքի կառավարական կառոյցներէն մէկուն ներսը տեղադրուած ռումբի պայթման հետեւանքով կը զոհուի 20 հոգի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/7/7/bomb-kills-20-in-northern-nigeria.html|title=Bomb Kills 20 in Northern Nigeria - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> || 20 || |- |{{դրօշավորում|Քամերուն}} || [[13 Յուլիս]] [[2015]] || Երկու մահապարտ ահաբեկիչ ինքզինքին կը պայթեցնեն [[Ֆոթոքոլ]] քաղաքի գիշերային ակումբներէն մէկուն մէջ՝ սպանելով 13 հոգի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015]/7/13/two-suicide-attacks-in-cameroon-kill-more-than-a-dozen.html|title=Suicide Attacks in Cameroon Kill More Than a Dozen - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||15 || |- |{{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[16 Յուլիս]] [[2015]] || [[Չաթանուկայի Հրաձգութիւն (2015)|Չաթանուկայի հրաձգութիւն]] ||7 ||2 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[17 Յուլիս]] [[2015]] || Նիճերիայի երկու քաղաքներուն մէջ իրագործուած մահապարտ յարձակումներու արդիւնքով կը սպանուի 62 հոգի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/7/17/suicide-bombs-kill-64-in-nigeria.html|title=Suicide Bombs Kill 64 in Nigeria - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> || 62 || |- | {{դրօշավորում|Թուրքիա}} || [[20 Յուլիս]] [[2015]] || [[Սուրուչի Ահաբեկչութիւն (2015)|Սուրուչի ահաբեկչութիւն]], մահապարտ ահաբեկչութիւն Թուրքիոյ [[Շանլըուրֆայի Նահանգ|Շանլըուրֆա նահանգ]]<nowiki/>ի [[Սուրուչ]] քաղաքին մէջ (մեծաւ մասամբ՝ քրտաբնակ), որուն հետեւանքով կը սպանուի 33 հոգի, եւ կը վիրաւորուի՝ 104 հոգի․ ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածի պատասխանատուութիւնը.<ref name=ntvc>{{cite news|title=Suruç'ta ölenlerin sayısı 32'ye yükseldi|url=http://www.ntv.com.tr/turkiye/suructa-olenlerin-sayisi-32ye-yukseldi,BNZ2kTA7dUG-D1jkN1S93w|publisher=NTV|accessdate=21 Յուլիս 2015}}{{ref-tr}}</ref><ref>{{cite news|title=Թուրքիոյ Սուրուչ քաղաքին մէջ հզոր պայթում տեղի ունեցած է|url=http://mamul.am/am/news/70149/%D5%A9%D5%B8%D6%82%D6%80%D6%84%D5%AB%D5%A1%D5%B5%D5%AB-%D5%BD%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%B9-%D6%84%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%84%D5%B8%D6%82%D5%B4-%D5%B0%D5%A6%D5%B8%D6%80-%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D5%A9%D5%B5%D5%B8%D6%82%D5%B6-%D5%A7-%D5%B8%D6%80%D5%B8%D5%BF%D5%A1%D6%81%D5%A5%D5%AC-%D5%AF%D5%A1-27-%D5%A6%D5%B8%D5%B0-(%D5%AC%D6%80%D5%A1%D6%81%D5%BE%D5%A1%D5%AE)|publisher=Mamul.am|accessdate=21 Յուլիս, 2015}}</ref><ref>{{cite news|title=Սուրիոյ սահմանակից թուրքական Սուրուչ քաղաքին մէջ պայթում տեղի կ'ունենայ. կան զոհեր (տեսանիւթ)|url=http://nyut.am/?p=78852&l=en|publisher=Nyut.am|accessdate=21 Յուլիս, 2015}}</ref> || 33 || 104 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[22 Յուլիս]] [[2015]] || Գոմպէ քաղաքին երկու ինքնաշարժներու կայարաններուն մէջ տեղի ունեցած պայթումներուն հետեւանքով կը սպանուի մօտ 40 հոգի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/7/22/more-than-40-feared-dead-after-bomb-blasts-in-nigeria.html|title=Over 40 Feared Dead After Bomb Blasts in Nigeria - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||40 || |- |{{դրօշավորում|Քամերուն}} || [[26 Յուլիս]] [[2015]] || Մարուոայի յայտնի գիշերային ակումբներէն մէկուն մէջ մահապարտ ահաբեկիչի ինքնապայթման հետեւանքով կը զոհուի 14 հոգի․ դէպքէն երեք օր առաջ նոյն քաղաքին մէջ երկու մահապարտ ահաբեկիչներու յարձակման հետեւանքով առնուազն 20 հոգի զոհուած է<ref>{{cite news|url=http://www.aljazeera.com/news/2015/07/suicide-bomber-strikes-cameroon-night-spot-150726024720051.html|title='Female' suicide bomber strikes Cameroon night spot|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||15 || |- |{{դրօշավորում|Հնդկաստան}} || [[27 Յուլիս]] [[2015]] || [[Կարտասփուրի Յարձակումներ (2015)|Կարտասփուրի յարձակումներ]], Քաշմիրի մէջ փաքիստանցի արմատներով երեք իսլամ ահաբեկիչներ, ծպտուելով հնդկական բանակի համազգեստներով, կը յարձակին Կարտասփուրի ոստիկանական բաժանմունքներէն մէկուն վրայ, որուն հետեւանքով սպանուեցաւ 3 հոգի, վիրաւորուեցաւ՝ 15 ոստիկան, ինչպէս նաեւ 4 քաղաքացի․ երեք զինեալներն ալ ոչնչացան հնդկական յատուկ ուժերու կողմէ<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-asia-india-33671593|title=Gurdaspur attack: Ten killed in Indian police station siege|work=BBC News|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||10 ||15 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[11 Օգոստոս]][[2015]] || Նիճերիայի Սապոն Կարիի քաղաքին մարդաշատ շուկային մէջ հզօր պայթման հետեւանքով կը զոհուի 47 հոգի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/8/11/blast-kills-50-in-nigerias-borno-state.html|title=Blast Kills 50 People in Nigeria's Borno State - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||47 || |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[13 Օգոստոս]] [[2015]] || [[Ռմբակոծութիւններ Պաղտատի Շուկային Մէջ (2015)|Ռմբակոծութիւններ Պաղտատի շուկային մէջ]], Պաղտատի կեդրոնական շուկաներէն մէկուն մէջ պայթուցիկներով բեռնուած բեռնատարի պայթեցման հետեւանքով կը սպանուի 70 հոգի, կը վիրաւորուի՝ 200 հոգի<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2015/aug/13/truck-bomb-leaves-scores-dead-at-market-in-iraq|title=Isis bombing leaves scores dead at market in Baghdad|author=Martin Chulov|work=the Guardian|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||70+ ||200 |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[21 Օգոստոս]] [[2015]] || Հրաձգութիւն Թալի Zug 9364 գնացքին. հրաձգութիւններ եւ դանակահարութիւններ ուղեւորներու, որոնք Ամսթըրտամէն Փարիզ մեկնող Թալի արագընթաց գնացքին մէջ կը ճամբորդեն եւ կը վիրաւորուի 5 ուղեւոր․ ֆրանսական ոստիկանութեան համոզմամբ, միջադէպը ունէր հիմնական իսլամական նրբերանգներ<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2015/aug/22/europe-high-alert-french-train-attack|title=France train shooting: Europe on high alert after attack by armed gunman|author=Mark Townsend|work=the Guardian|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||0 ||5 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || 28-30 [[Օգոստոս]] [[2015]] || «Պոքօ Հարամ» խմբաւորման զինեալները Նիճերիայի երեք գիւղերուն մէջ կը սպանեն 79 բնակիչ <ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/8/31/boko-haram-kills-nearly-80-in-3-nigerian-villages.html|title=Boko Haram Kills Nearly 80 in 3 Nigerian Villages - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||79 || |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[10 Սեպտեմբեր]] [[2015]] || «Պոքօ Հարամ» ճողոպրած փախստականներու ճամբարին մէջ իրագործուած պայթումին զոհ կը դառնայ առնուազն 2 փախստական<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/9/11/reports-at-least-2-dead-in-blast-at-nigeria-refugee-camp.html|title=Deadly Blast at Nigeria Refugee Camp - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||2 || |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[17 Սեպտեմբեր]] [[2015]] || Պաղտատի մէջ երկու մահապարտ ինքնապայթումներու հետեւանքով կը սպանուի 10 հոգի, կը վիրաւորուի՝ 55 հոգի. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածի պատասխանատուութիւնը<ref>[http://www.aljazeera.com/news/2015/09/isil-suicide-bombings-strike-baghdad-150917110824995.html "ISIL suicide bombings strike Baghdad "], վերցված է՝ 17 Սեպտեմբեր, 2015.</ref> ||12 ||55 |- |{{դրօշավորում|Գերմանիա}} || [[17 Սեպտեմբեր]] [[2015]] || Իրաքցի արմատներով իսլամ ահաբեկիչ Ռաֆիք Եուսեֆը դանակով յարձակեցաւ ոստիկանի մը վրայ եւ վիրաւորեց զայն. իսլամ ահաբեկիչը ոչնչացաւ<ref>[http://www.mirror.co.uk/news/world-news/cops-shoot-dead-islamic-extremist-6463200 "Cops shoot dead Islamic extremist in Berlin after he stabs policewoman in the street "], վերցված է՝ 17 Սեպտեմբեր, 2015.</ref> ||1 ||1 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[21 Սեպտեմբեր]] [[2015]] || Նիճերիայի մէջ կատարուած մի քանի պայթումներուն հետեւանքով զոհուեցաւ առնուազն 54 հոգի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/9/21/nigerian-city-maiduguri-rocked-by-three-blasts.html|title=Nigerian City of Maidugui Rocked by Three Blasts - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||54 || |- |{{դրօշավորում|Եմէն}} || [[24 Սեպտեմբեր]] [[2015]] || [[Եմէն]]ի մայրաքաղաք [[Սանաա|Սանա]]<nowiki/>յի մէջ, Այտ Ալ-Ատհա կոչուող տօնակատարութեան ժամանակ, շիա մզկիթին մէջ տեղադրուած ռումբի պայթումներուն հետեւանքով կը սպանուի 25 հաւատացեալ. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/yemen/11887141/Deadly-blasts-hit-mosque-in-Yemen-killing-at-least-15-during-Eid-prayers.html "Deadly blast hits mosque in Yemen killing at least 25 during Eid prayers "], վերցված է՝ 24 Սեպտեմբեր, 2015.</ref> ||25 || |- |{{դրօշավորում|Պանկլատեշ}} || [[29 Սեպտեմբեր]] [[2015]] || Հեծելանիւ վարող երեք անձեր մահացու վիրաւորեցին իտալացի բուժաշխատողի. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածի պատասխանատուութիւնը<ref>[http://www.bbc.com/news/world-asia-34389692 "Italian aid worker killed in Bangladesh 'by IS' "], վերցված է՝ 29 Սեպտեմբեր, 2015.</ref> ||1 || |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[1 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || Հիւսիսարեւելեան Նիճերիայի մէջ «Պոքօ Հարամի» նախաձեռնած մի քանի մահապարտ յարձակումներուն հետեւանքով զոհուած է 14 հոգի (ներառեալ մահապարտները), եւ վիրաւորուած է՝ 39 հոգի<ref>[http://www.enca.com/africa/least-10-killed-suicide-attacks-ne-nigeria "At least 10 killed in suicide attacks in NE Nigeria "] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170801195335/http://www.enca.com/africa/least-10-killed-suicide-attacks-ne-nigeria |date=2017-08-01 }}, վերցված է՝ 1 Հոկտեմբեր, 2015.</ref> ||14 ||39 |- | {{դրօշավորում|Իսրայէլ}} || [[1 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || Արեւմտեան ափի Նապլուս շրջանին մէջ, զինեալը կրակ կը բանայ ինքնաշարժի մը ուղղութեամբ. զինեալներուն յարձակումը դրական արձագանգներ ստացաւ Համասի կողմէ<ref>{{cite news|last1=Levinson|first1=Chaim|title=Two Killed in Shooting Attack Near West Bank Settlement|url=http://www.haaretz.com/news/diplomacy-defense/1.678511|accessdate=1 Հոկտեմբեր, 2015|date=1 Հոկտեմբեր, 2015}}</ref> ||2 || |- | {{դրօշավորում|Աւստրալիա}} || [[2 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || [[Փարամատայի Հրաձգութիւն (2015)|Փարամատայի հրաձգութիւն]], Սիտնիի Փարամատա արուարձանին մէջ 15 տարեկան ներգաղթեալ Ֆարհատ Խալիլ Մուհամմատ Ճապան ոստիկանութեան կեդրոնական գրասենեակին մօտ գնդակահարեց ոստիկանութեան աշխատակիցի մը, ետքը զինեալը փոխհրաձգութեան մէջ մտաւ ոստիկաններուն հետ, որուն հետեւանքով ինքը սպանուեցաւ՝ պատճառելով եւս 2 զոհ<ref>{{cite news|url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/australiaandthepacific/australia/11909115/Sydney-shooting-carried-out-by-15-year-old-terrorist-say-police.html|title=Sydney shooting carried out by 15-year-old terrorist, say police|date=2 Հոկտեմբեր, 2015 |publisher=Telegraph.co.uk|accessdate=3 Հոկտեմբեր, 2015}}</ref> ||4 || |- |{{դրօշավորում|Պանկլատեշ}} || [[3 Հոկտեմբեր]][[2015]] || Իտալացի բուժաշխատողի սպանութենէն չորս օր ետք՝ նոյն ձեւով կը սպանուի նաեւ ճափոնցի անձնաւորութիւն մը. ԻԼԻՊ-ը կրկին ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref>[http://uk.reuters.com/article/2015/10/03/uk-bangladesh-japan-killings-idUKKCN0RX06720151003 "Islamic State claims responsibility for killing Japanese man in Bangladesh"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151007061545/http://uk.reuters.com/article/2015/10/03/uk-bangladesh-japan-killings-idUKKCN0RX06720151003 |date=2015-10-07 }}, վերցված է՝ 3 Հոկտեմբեր, 2015.</ref> ||1 || |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[3 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || [[Պաղտատ]]<nowiki/>ի՝ մեծաւ մասամբ շիա իսլամ բնակչութեամբ թաղամասերուն մէջ երկու մահապարտ պայթումներու հետեւանքով կը սպանուի 18 հոգի, եւ կը վիրաւորուի՝ 61 բնակիչ. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref>[https://news.yahoo.com/iraqi-officials-suicide-bomber-baghdad-kills-10-152727737.html "IS group claims pair of deadly Baghdad suicide bombings"], news.yahoo.com. վերցված է՝ 3 Հոկտեմբեր, 2015.</ref> ||20 ||61 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || 5 [[Հոկտեմբեր]] [[2015]] || [[Քապուլ]]<nowiki/>ի մէջ տեղակայուած աֆղանական հետախուզական կեդրոնի մը վրայ իրագործուած երկու մահապարտ ռմբակոծութիւններուն ընթացքին կը վիրաւորուին երեք հոգի. Թալիպանը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref>[https://www.rt.com/news/317700-kabul-explosion-gunfire-reports/ "Taliban claims responsibility for suicide attack in Kabul"], rt.com. վերցված է՝ 5 Հոկտեմբեր, 2015.</ref><ref>[http://www.channelnewsasia.com/news/world/taliban-claim-responsibil/2172458.html "Taliban claim responsibility for suicide attack in Kabul"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151013041731/http://www.channelnewsasia.com/news/world/taliban-claim-responsibil/2172458.html |date=2015-10-13 }}, channelnewsasia.com. վերցված է՝ 5 Հոկտեմբեր, 2015.</ref> ||2 (մահապարտներ) ||3 |- | {{դրօշավորում|Սոմալի}} || [[7 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || «Ալ-Շապապ» խմբաւորման զինեալները սպանեցին [[Սոմալ]]ի<nowiki/>ի նախագահ [[Հասան Շէյխ Մահմուտ]]ի զարմիկին եւ մէկ իրաւաբանի, որոնք կը գտնուէին ինքնաշարժի մէջ<ref>[http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/somalia/11917200/Islamist-al-Shabaab-gunmen-kill-nephew-of-Somalian-president-Hassan-Sheikh-Mohamoud.html "Islamist al-Shabaab gunmen kill nephew of Somalian president Hassan Sheikh Mohamoud"], telegraph.co.uk. վերցված է՝ 7 Հոկտեմբեր, 2015.</ref> ||2 || |- | {{դրօշավորում|Թուրքիա}} || [[10 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || [[Անգարայի Ահաբեկչութիւն (2015)|Անգարայի ահաբեկչական յարձակում]], Թուրքիոյ մայրաքաղաք Անգարայի մէջ երկաթուղային կայարանի մօտ «Աշխատանք, խաղաղութիւն, ժողովրդավարութիւն» խորագրով խաղաղ ցոյցի ժամանակ կատարուած պայթումներուն հետեւանքով կը սպանուի 102 հոգի, եւ կը վիրաւորուի շուրջ 400 քաղաքացի<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-europe-34495161|title=Ankara explosions leave almost 100 dead - officials|work=BBC News|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref><ref>{{cite news|url=http://in.reuters.com/article/2015/10/11/turkey-explosion-islamic-state-idINKCN0-ականներ50JV20151011|title=Turkey sees Islamic State hand in bombing, vows election will go on|author1=Orhan Coskun|author2=Ece Toksabay|lastauthoramp=yes|date=11 Հոկտեմբեր, 2015|work=Reuters India|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>{{cite news|url=http://ankakh.com/article/26373/%E2%80%8B-akanatyes--ankarayi-ahabyekchuthyunn-irakanatsrats-mahapartnyere-adrbyedjanyeryen-ein-khvosum-panorama-am|title=Ականատես. Անգարայի ահաբեկչութիւնն իրականացրած մահապարտները ազրպէյճաներէն էին խոսում|date=11 Հոկտեմբեր, 2015|work=Ankakh.com|accessdate=23 Մարտ, 2017|archive-date=2017-07-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20170702015045/http://ankakh.com/article/26373/%E2%80%8B-akanatyes--ankarayi-ahabyekchuthyunn-irakanatsrats-mahapartnyere-adrbyedjanyeryen-ein-khvosum-panorama-am|dead-url=yes}}</ref> ||102 ||400+ |- | {{դրօշավորում|Չատ}} || [[10 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || Չատի մահապարտ յարձակումներ, Չատի մէջ կատարուած շարք մը մահապարտ ահաբեկչութիւններու հետեւանքով կը սպանուի 33 հոգի, եւ կը վիրաւորուի՝ 51 հոգի. կազմակերպման մէջ կը մեղադրուէր «Պոքօ Հարամը»<ref>[http://www.reuters.com/article/2015/10/10/us-nigeria-violence-chad-idUSKCN0-ականներ40OJ20151010" Suspected Boko Haram suicide bombers kill 33 in Chad"], reuters.com. վերցված է՝ 10 Հոկտեմբեր, 2015.</ref> ||33 ||51 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[11 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || Քապուլի մէջ բրիտանական զինուորութեան պաշտպանտորմիղին վրայ ուղղուած պայթումը կը վիրաւորէ 7 աֆղանցիի. պատասխանատուութիւնը կը կրէ Թալիպանը<ref>[http://www.bbc.com/news/world-asia-34498998" Taliban attack UK military convoy in Afghan capital Kabul"], bbc.com. վերցված է՝ 11 Հոկտեմբեր, 2015.</ref> ||0 ||7 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[22 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || Նիճերիայի հիւսիսարեւելեան Պոռնօ նահանգին մէջ «Պոքօ Հարամի» յարձակումին զոհը կ'երթայ 20 քաղաքացի<ref>[http://www.nation.co.ke/news/africa/Boko-Haram-kill-20-in-NE-Nigeria/-/1066/2924770/-/snojfaz/-/index.html" 20 shot dead by Boko Haram in NE Nigeria: locals"], nation.co.ke. վերցված է՝ 22 Հոկտեմբեր, 2015.</ref> ||20 || |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[23 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || Նիճերիայի մէջ երկու առանձին մզկիթներու վրայ կատարուած յարձակման պատճառով ընդհանուր առմամբ կը սպանուի 42 քաղաքացի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/10/23/blasts-kill-dozens-in-nigeria.html|title=Blasts Kill 42 in Two Nigerian Mosques - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||42 || |- |{{դրօշավորում|Նիճեր}} || 28 [[Հոկտեմբեր]] [[2015]] || «Պոքօ Հարամ» խմբաւորման ծայրայեղականները կը յարձակին նիճերեան գիւղին վրայ՝ գնդակահարելով 13 հոգիի եւ ենթադրաբար հրկիզելով գիւղի տուներն ու ինքնաշարժները<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/10/28/suspected-boko-haram-fighters-kill-13-people-in-niger.html|title=Boko Haram Fighters Kill 13 People in Niger - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||13 || |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[31 Հոկտեմբեր]] [[2015]] || A321-ի օդանաւի ահաբեկչութիւնը Սինայի թերակղզիին մէջ. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը <ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2015/11/07/middleeast/russian-plane-crash-egypt-sinai/index.html|title=U.S. official: '99.9% certain' bomb on Metrojet flight|author=Barbara Starr, Steve Almasy and Ray Sanchez, CNN|date=7 Նոյեմբեր, 2015|work=CNN|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref><ref>[https://news.am/arm/news/301204.html «Սինայի թերակղզում ավիավթարի զոհերի հարազատները բողոք են ներկայացրել ՌԴ ՔԿ ղեկավարի դեմ»]</ref> ||224 || |- | {{դրօշավորում|Լիբանան}} || [[12 Նոյեմբեր]] [[2015]] || [[Պէյրութի Պայթումներ (2015)|Պէյրութի պայթումներ]], [[Լիբանան]]<nowiki/>ի մայրաքաղաք [[Պէյրութ]]<nowiki/>ի Պուրճ Ըլ-Պարաճինա հարաւային արուարձանին մէջ իրագործուած զուգահեռ մահապարտ պայթումներու հետեւանքով կը սպանուի 42 քաղաքացի<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.com/news/world-middle-east-34805466|title=Lebanon holds day of mourning after deadly Beirut blasts|work=BBC News|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||42 || |- |{{դրօշավորում|Ֆրանսա}} || [[13 Նոյեմբեր]] [[2015]] || [[Ահաբեկչական Յարձակումներ Փարիզի Մէջ (Նոյեմբեր, 2015)|Ահաբեկչական յարձակումներ Փարիզի մէջ]], [[13 Նոյեմբեր]]<nowiki/>ին գիշերը իրագործուած եւ համակարգուած ահաբեկչական յարձակումներու շարան (զանգուածային հրաձգութիւններ, ինքնապայթումներ), որուն հետեւանքով կը զոհուի 137 հոգի, եւ կը վիրաւորուի՝ 368 հոգի<ref>{{cite news|url=http://www.cnn.com/2015/11/13/world/paris-shooting/|title=Paris massacre: At least 128 die in attacks|author=Steve Almasy, Pierre Meilhan and Jim Bittermann, CNN|date=13 Նոյեմբեր, 2015|work=CNN|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||137 ||368 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[13 Նոյեմբեր]] [[2015]] || Շիա իսլամական յուղարկաւորութեան ժամանակ մահապարտ ահաբեկիչի ինքնապայթման հետեւանքով կը սպանուի 20 հոգի<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/11/13/suicide-bomber-kills-at-least-21-in-baghdad.html|title=Suicide Bomber Kills at Least 21 in Baghdad - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||21 || |- |{{դրօշավորում|Ֆիլիփիններ}} || [[17 Նոյեմբեր]] [[2015]] || «Ապու Սայաֆ» խմբաւորման անդամները հարաւային [[Ֆիլիփիններ]]<nowiki/>ու մէջ կը գլխատեն մալիզիացիի մը<ref>{{cite news|url=http://abcnews.go.com/International/wireStory/malaysia-sickened-citizens-beheading-philippines-35271451|title=International News - World News - ABC News|author=ABC News|work=ABC News|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||1 || |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[17 Նոյեմբեր]] [[2015]] || Նիճերիայի Եոլա քաղաքի շուկաներէն մէկուն մէջ կատարուած մահապարտ ահաբեկչութեան հետեւանքով կը զոհուի աւելի քան 30 հոգի, եւ կը վիրաւորուի՝ աւելի քան 80 խաղաղ բնակիչ<ref>{{cite news|url=http://www.bbc.co.uk/news/world-africa-34852971|title=Nigeria blast: Yola market explosion kills 30|work=BBC News|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||30+ ||80+ |- |{{դրօշավորում|Պոսնիա եւ Հերցեգովինա}} || [[18 Նոյեմբեր]] [[2015]] || [[Սարայեւօ|Սարայեւո]]յի մէջ միակ գործող իսլամ ահաբեկիչը սպանեց երկու զինուոր եւ հինգ քաղաքացի<ref>[http://www.bbc.com/news/world-europe-34866890 "'Islamist' gunman kills two Bosnian soldiers in Sarajevo"], վերցված է՝ 22 Նոյեմբեր, 2015.</ref> ||3 ||5 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[18 Նոյեմբեր]] [[2015]] || [[Նիճերիա]]<nowiki/>յի Քանօ քաղաքի բջիջային հեռախօսներու շուկային մէջ երկու պայթումի հետեւանքով կը զոհուի 15 հոգի, եւ կը վիրաւորուի՝ աւելի քան 100 հոգի. կազմակերպման մէջ կը կասկածուի «Պոքօ Հարամ» խմբաւորումը<ref>{{cite news|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/11/18/suicide-bombers-strike-nigeria-market.html|title=Bombers Kill at Least 15 People in Nigeria - Al Jazeera America|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||15 ||100+ |- |{{դրօշավորում|Մալի}} || [[20 Նոյեմբեր]] [[2015]] || Պամաքոյի ահաբեկչական յարձակում, [[Մալի]]<nowiki/>ի մայրաքաղաք [[Պամաքօ|Պամաքո]]յի մէջ, իսլամ ահաբեկչական զինեալները «Ալլահու Աքպար» բացագանչելով ներխուժեցին եւ հրաձգութեան հետեւանքով սպանեցին 19 հոգի եւ պատանդ վերցուցին աւելի քան 160 հոգի ||19 ||160+ |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[20 Նոյեմբեր]] [[2015]] || Շիա մզկիթի մէջ մահապարտ ահաբեկիչի ինքնապայթման հետեւանքով կը սպանուի 10 հոգի, իսկ տարածքին մէջ իրագործուած այլ պայթման հետեւանքով՝ 5 հոգի<ref>{{cite news|url=http://abcnews.go.com/International/wireStory/suicide-blast-bombing-strike-baghdad-shiite-mosque-kill-35320193|title=International News - World News - ABC News|author=ABC News|work=ABC News|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||11 ||5 |- | {{դրօշավորում|Քամերուն}} || [[21 Նոյեմբեր]] [[2015]] || [[Քամերուն]]ին հիւսիսը, «Պոքօ Հարամի» հետ առնչութիւններ ունեցող մահապարտ ահաբեկիչները կը սպանեն առնուազն 10 հոգի<ref>{{cite news|title=Suicide attack in Cameroon kills at least 10|url=http://america.aljazeera.com/articles/2015/11/21/suicide-attack-in-cameroon-kills-at-least-10.html|accessdate=21 Նոյեմբեր 2015|work=Reuters|date=21 Նոյեմբեր 2015}}</ref> ||10 || |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[22 Նոյեմբեր]] [[2015]] || Կին մահապարտ ահաբեկիչի ինքնապայթման զոհ կը դառնայ 8 հոգի<ref>{{cite news|url=https://news.yahoo.com/eight-killed-ne-nigeria-suicide-bombing-relief-agency-191507966.html|title=Eight killed in NE Nigeria suicide bombing: relief agency|publisher=|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||8 || |- | {{դրօշավորում|Թունիս}} || [[24 Նոյեմբեր]] [[2015]] || Թունիս քաղաքին մէջ նախագահական թիկնազօրը տեղափոխող հանրակառքի պայթումին հետեւանքով կը սպանուի 12 հոգի. ԻԼԻՊ-ը կը ստանձնէ կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref>{{cite news|url=http://www.mirror.co.uk/news/world-news/tunisia-bus-explosion-least-two-6892399|title=Tunisia bus explosion: State of emergency declared after 'suicide bomber' blows up coach killing at least 12|author=Andy Rudd|date=24 Նոյեմբեր, 2015|work=mirror|accessdate=23 Ապրիլ, 2016}}</ref> ||12 || |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[28 Նոյեմբեր]] [[2015]] || Սաքքարա քաղաքի ոստիկանական սահմանի մօտ իսլամ ահաբեկիչները զինեալները կը սպանեն անվտանգութեան 4 աշխատակից<ref>[http://www.reuters.com/article/2015/11/28/us-egypt-gunmen-idUSKBN0TH04U20151128#ur1Zegle8cKoym54.97<span> security personnel south of Cairo"</span>, վերցված է՝ 3 Դեկտեմբեր, 2015.</ref> ||4 || |- |{{դրօշավորում|Մալի}} || [[28 Նոյեմբեր]] [[2015]] || Ծայրայեղականները հրթիռներ կը գործարկէին Մալիի հիւսիսը տեղակայուած ՄԱԿ-ի խաղաղապահ առաքելութեան (MINUSMA) ճամբարին վրայ, որուն հետեւանքով կը սպանուի 3 հոգի, կը վիրաւորուի՝ 20 խաղաղապահ․ պատասխանատուութիւնը ստանձնեց «Անսար-ատ-Տին» խմբաւորումը<ref>[https://news.yahoo.com/mali-rocket-attack-kills-three-un-un-sources-095644752.html "Three dead in rocket attack on UN base in north Mali"], վերցված է՝ 3 Դեկտեմբեր, 2015.</ref> ||3 ||20 |- | {{դրօշավորում|ԱՄՆ}} || [[2 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || [[Սան Պէրնարտինօյի Զանգուածային Սպանութիւն (2015)|Սան Պէրնարտինոյի զանգուածային սպանութիւն]], զանգուածային սպանութիւններ [[ԱՄՆ]] Քալիֆորնիա նահանգի [[Սան Պէրնարտինօ]] քաղաքին մէջ, որուն ընթացքին Ռիզուան Ֆարուք եւ Թաշուին Մալիք ամուսնական զոյգը ընկերային ծառայութեան կեդրոնին մէջ կատարուած հրաձգութեան հետեւանքով կը սպանեն 14 հոգի եւ կը վիրաւորուին` 22 հոգի{{cite news|url=http://edition.cnn.com/2015/12/04/us/san-bernardino-shooting/index.html|title=San Bernardino attack investigated as act of terrorism|author=Greg Botelho and Ralph Ellis, CNN|date=4 Դեկտեմբեր 2015|work=CNN|accessdate=23 Ապրիլ 2016}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.nytimes.com/2015/12/05/us/tashfeen-malik-islamic-state.html?_r=0|title=F.B.I. Treating San Bernardino Attack as Terrorism Case|last=Schmidt|first=Michael|publisher=New York Times|date=4 Դեկտեմբեր 2015|accessdate=5 Դեկտեմբեր, 2015}}</ref><ref>{{cite news|url=https://www.azatutyun.am/a/27404092.html|title=14 զոհված, 17 վիրաւոր Կալիֆորնիայի Սան Պէրնարտինօ քաղաքում կրակոցների հետեւանքով|last=Մկրտչյան|first=Անուշ|publisher=«Ազատութիւն» լրատվական|date=3 Դեկտեմբեր, 2015|accessdate=25 Մարտ, 2017}}</ref> ||14 ||22 |- | {{դրօշավորում|Չատ}} || [[5 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || «Պոքօ Հարամ» խմբաւորման չորս կին մահապարտ ահաբեկիչներ յարձակեցան [[Չատ Լիճ|Չատ լիճին]] մօտ՝ սպանելով առնուազն 15 հոգի, եւ վիրաւորելով աւելի քան 130 հոգի<ref>{{cite news |url=http://www.reuters.com/article/us-nigeria-violence-chad-idUSKBN0TO0FM20151205#qXbaF6WM1guP5raB.97 |title=Chad says suicide blasts kill at least 15 in Lake Chad|last=Nako|first=Madjiasara|publisher=Reuters|date=5 Դեկտեմբեր 2015|accessdate=5 Դեկտեմբեր 2015}}</ref> ||19 ||130+ |- | {{դրօշավորում|Եմէն}} || [[6 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || [[Եմէն]]ի [[Ատըն]] նաւահանգստային քաղաքի քաղաքապետ Ճաաֆար Մուհամմատ Սաատը կը սպանուի ինքնաշարժին մէջ տեղադրուած ռումբին պայթումով. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref>{{cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2015/dec/06/governor-of-aden-in-yemen-killed-in-explosion-say-officials|title=Isis claims responsibility for assassinating governor of Aden |publisher=The Guardian|date=6 Դեկտեմբեր 2015|accessdate=6 Դեկտեմբեր 2015}}</ref> ||1 || |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[8 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || [[Քանտահար Օդակայանի Ահաբեկչութիւն (2015)|Քանտահար օդակայանի ահաբեկչութիւն]], Թալիպանի անդամներուն ձեռնարկած ահաբեկչական յարձակումը «Քանտահար» օդակայանին եւ անոր մերձակայքին մէջ, որուն հետեւանքով կը զոհուին 70 հոգի եւ կը վիրաւորուին 35 հոգի<ref>[http://www.aljazeera.com/news/2015/12/taliban-kills-scores-ongoing-kandahar-airport-attack-151209153246413.html "Taliban kills scores in Kandahar airport attack"], վերցված է՝ 16 Դեկտեմբեր, 2015.</ref><ref name="BBC News 2015">{{cite news | title=Afghan Taliban kill dozens at Kandahar airport | website=BBC News | date=2015-12-09 | url=http://www.bbc.com/news/world-asia-35043938 | accessdate=2016-01-17}}</ref> ||70+ ||35 |- | {{դրօշավորում|Եգիպտոս}} || [[8 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || Ռաֆայի մէջ կը սպանուի 4 հոգի, եւ կը վիրաւորուի 4 հոգի<ref>http://www.upi.com/Top_News/World-News/2015/12/08/Bomb-attack-kills-four-egyptian-security-personnel-in-North-Sinai/4021449622446/</ref> ||4 ||4 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[9 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || Շիա մզկիթի մուտքին մօտ մահապարտ ահաբեկիչի ինքնապայթումին հետեւանքով կը սպանուի աւելի քան 11 հաւատացեալներ.<ref>[https://news.yahoo.com/suicide-attack-shiite-mosque-baghdad-kills-11-114336573.html "Iraqis eye next steps in Ramadi as IS claims Baghdad bombing"], վերցված է՝ 13 Դեկտեմբեր, 2015.</ref> ||11+ ||20 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[11 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || [[Քապուլի Մէջ Սպանիայի Դեսպանատան Ահաբեկչական Յարձակում (2015)|Քապուլի մէջ Սպանիոյ դեսպանատան ահաբեկչական յարձակում]], Թալիպանի ծայրայեղականները կը պայթեցնեն ինքնաշարժ մը Քապուլի մէջ Սպանիոյ դեսպանատան հիւրանոցին մէջ՝ սպանելով վեց հոգի<ref>[http://abcnews.go.com/International/wireStory/taliban-attack-spanish-embassy-afghanistan-kills-35728950 "Spain: Gunmen Entered Embassy in Kabul After Car Bomb Attack"], վերցված է՝ 13 Դեկտեմբեր, 2015.</ref> ||6 || |- | {{դրօշավորում|Սուրիա}} || [[11 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || Սուրիոյ հիւսիսարեւելեան Թել-Թամեր քաղաքին մէջ, ԻԼԻՊ-ը ականապատուած երեք ինքնաշարժներ կը պայթեցնէ, որուն հետեւանքով կը զոհուի 60 հոգի, եւ կը վիրաւորուի 80 հոգի <ref>[https://armenpress.am/arm/news/829294/siriayum-arnvazn-22-mard-e-zohvel-tel-tamer-qaxaqum-irakanacvats.html Սուրիայում առնվազն 22 հոգի Է զոհվել Թել-Թամեր քաղաքում իրականացված պայթումների հետեւանքով], ''[[Արմենպրես|Armenpress.am]]'', 11 Դեկտեմբեր, 2015.</ref> ||60 ||80 |- | {{դրօշավորում|Սուրիա}} || [[12 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || Սուրիոյ [[Հոմս]] նահանգի հիւանդանոցներէն մէկուն մօտ ԻԼԻՊ-ի ծայրայեղականները ականապատուած ինքնաշարժ մը կը պայթեցնեն՝ սպանելով 16 հոգի, եւ վիրաւորելով՝ 54 հոգի<ref>[http://www.express.co.uk/news/world/627017/ISIS-militant-blows-himself-killing-rescuers-hospital-attack-victims-suicide-bomber "ISIS militant blows himself up killing rescuers who tried to save hospital attack victims"], վերցված է՝ 19 Դեկտեմբեր, 2015.</ref> ||16 ||54 |- |{{դրօշավորում|Իրաք}} || [[12 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || ԻԼԻՊ-ի զինեալին կողմէ ականապատուած բեռնատարը կը պայթեցուի Իրաքի եւ Սէուտական Արաբիոյ սահմանին մօտ, սպանելով 6 հոգի, եւ վիրաւորելով՝ 14 հոգի<ref>[https://news.yahoo.com/suicide-bomber-kills-six-iraq-saudi-border-officials-091553406.html "IS suicide bomber kills six on Iraq-Saudi border"], վերցված է՝ 19 Դեկտեմբեր, 2015.</ref> ||6 ||14 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[13 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || «Պոքօ Հարամի» ծայրայեղականները յարձակեցան Նիճերիոյ Վարվարա, Մանկարի եւ Պուրա-Շիքա գիւղերուն վրայ, որուն հետեւանքով սպանուեցաւ 30 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 20 հոգի<ref>[https://news.yahoo.com/30-dead-boko-haram-attack-three-nigeria-villages-220803427.html "30 dead in Boko Haram attack on three Nigeria villages: vigilantes"], վերցված է՝ 4 Յունուար, 2016.</ref> ||30 ||20 |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[21 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || Քապուլի «Պաղրամ» ռազմական օդակայանին մէջ, մահապարտ ահաբեկիչի յարձակման հետեւանքով սպանուեցաւ 6 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 3 հոգի <ref>[https://news.yahoo.com/suicide-bomber-kills-five-attack-u-afghan-patrol-111225827.html "Motorbike suicide bomber kills six U.S. troops in Afghanistan"], վերցված է՝ 4 Յունուար, 2016.</ref> ||7 ||3 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[26 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || «Պոքօ Հարամի» զինեալները յարձակեցան Նիճերիոյ հիւսիսը գտնուող Կիմպա գիւղին վրայ՝ կրակ բանալով գիւղացիներուն վրայ եւ հրկիզելով տուները. յարձակման հետեւանքով զոհուեցաւ աւելի քան 14 հոգի<ref name="AFP 2015">{{cite news | author=AFP | title=At least 14 killed in Boko Haram Christmas day gun attack in Nigeria | website=Telegraph.co.uk | date=2015-12-26 | url=http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/africaandindianocean/nigeria/12070317/At-least-14-killed-in-Boko-Haram-Christmas-day-gun-attack-in-Nigeria.html | accessdate=2016-01-17}}</ref><ref>[https://news.yahoo.com/boko-haram-kills-least-14-christmas-day-attack-211939980.html "Boko Haram kills at least 14 in Christmas Day attack in Nigeria"], վերցված է՝ 4 Յունուար, 2016.</ref> ||14+ || |- |{{դրօշավորում|Աֆղանիստան}} || [[28 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || Քապուլի միջազգային օդակայան տանող ճանապարհին վրայ Թալիպանի մահապարտ ահաբեկիչի յարձակման հետեւանքով սպանուեցաւ 1 հոգի, եւ վիրաւորուեցաւ՝ 33 հոգի<ref>[http://www.reuters.com/article/us-afghanistan-blast-idUSKBN0UB07M20151228 "One killed, 33 wounded in Kabul suicide attack"], վերցված է՝ 4 Յունուար, 2016.</ref> ||2 ||33 |- |{{դրօշավորում|Նիճերիա}} || [[28 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || 14 կին մահապարտ ահաբեկիչներ յարձակեցան Նիճերիոյ Մայտիկուրի քաղաքին վրայ՝ սպանելով 26 հոգի, եւ վիրաւորելով՝ 85 հոգի<ref>[http://dailypost.ng/2015/12/29/boko-haram-26-killed-85-injured-as-14-suicide-bombers-attack-maiduguri/ "Boko Haram: 26 killed, 85 injured as 14 suicide bombers attack Maiduguri"], վերցված է՝ 4 Յունուար, 2016.</ref> ||36 ||85 |- |{{դրօշավորում|Փաքիստան}} || [[29 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || Փաքիստանի հիւսիսարեւմտեան Մարտան քաղաքին մէջ երկրի ազգային վիճակագրական ծառայութեան մասնաճիւղի մուտքին մահապարտ ահաբեկիչի յարձակման հետեւանքով կը սպանուի 27 հոգի, եւ կը վիրաւորուի աւելի քան 50 հոգի<ref>[https://news.yahoo.com/least-12-dead-nw-pakistan-suicide-blast-officials-101345180.html "Taliban suicide bomber kills 26 in NW Pakistan: officials"], վերցված է՝ 4 Յունուար, 2016.</ref> ||27 ||50+ |- | {{դրօշավորում|Ռուսաստան}} || [[29 Դեկտեմբեր]] [[2015]] || [[Տաղստան]]ի [[Տերպենտ]] քաղաքին մէջ զինեալը կրակ կը բանայ տեղացիներու վրայ՝ սպանելով 1 հոգի, եւ վիրաւորելով 11 հոգի. ԻԼԻՊ-ը ստանձնեց կատարուածին պատասխանատուութիւնը<ref>[http://www.bbc.com/news/world-europe-35205165 "Russia attack: IS claims shooting in Dagestan"], վերցված է՝ 4 Յունուար, 2016.</ref> ||1 ||11 |- ! style="background:#feffa4" colspan="3" | Ընդհանուր՝ || 3097+ !3383+ |- ! ! ! ! ! |} == Ծանօթագրութիւններ == <div class="references" style="height: 500px; overflow: auto; padding: 1px; font-size: 85%">{{reflist|3}}</div> == Արտաքին յղումներ == Նորութիւններ՝ * [http://www.nbcnews.com/id/4677978/ns/world_news-hunt_for_al_qaida/t/al-qaida-timeline-plots-attacks/ Ալ-Քայիտայի ձեռնարկած ահաբեկչական յարձակումները 1992-2005 թթ.] * [http://www.nbcnews.com/id/5437742/ns/world_news-hunt_for_al_qaida/t/terror-strikes-blamed-al-zarqawi-iraq/ Terror strikes blamed on Al zarqawi 1992-2005] * [http://www.wsj.com/articles/timeline-of-terror-attacks-in-past-20-years-1420662841 Timeline of Terror Attacks in Past 20 Years 1995-2015] Գրականութիւն՝ * [https://books.google.am/books?id=pIMkCocnQUcC&pg=PA174 Լեոնարտ Ուայնպըրկ. «համաշխարհային ահաբեկչութիւն»]{{ref-en}} * [https://books.google.am/books?id=bSCIExNdjDsC Մայքլ Կրինպըրկ. «ահաբեկչական, բնական եւ մարդածին աղետներու հանրագիտարան»]{{ref-en}} * [http://publishing.ysu.am/files/Islamic_state.pdf Սարգիս Գրիգորեան. «Իսլամական պետութիւն: Ակունքներէն մինչեւ խալիֆութեան հռչակում»] Կայքեր՝ * [http://terrorism.grady.uga.edu/history/ "Ահաբեկչութեան պատմութիւն..." (մինչեւ 11 Սեպտեմբեր)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20151006004407/http://terrorism.grady.uga.edu/history/ |date=2015-10-06 }}{{ref-en}} [[Ստորոգութիւն:Ցանկեր]] [[Ստորոգութիւն:Ահաբեկչութիւն]] [[Ստորոգութիւն:Իսլամ]] nje2n424kv8omwu2nits12c37lnqt0w 0 3749 236253 235760 2024-12-10T00:57:04Z 74.58.103.52 236253 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գոյն |պատկեր = Color icon green.svg |նկարագրութիւն = |պատկեր2 = |նկարագրութիւն2 = |ալիքի երկարութիւն = 495–570 նմ |հաճախականութիւն = 526–606 ԹՀց |symbolism = Բնութիւն, աճ, թարմութիւն |hex = 008000 |sRGB = yes |rgbspace = yes |r=0|g=128|b=0 |cmyk = yes |c=100|m=0|y=100|k=50 |h=120|s=100|v=50 |hslL = 50 |hslH = 120 |hslS = 100 |source = |colorspace = RGB |caveat = |variations = |անվանուած է = Կանաչ }} '''Կանաչ''' (նաեւ՝ '''կանանչ''')<ref>Հայոց Լեզուի Նոր Բառարան; [[Հրանդ Գանգրունի|Հր.Գանգրունի]], Փարամազ Կ.Տօնիկեան; [[Պէյրութ|Պ.]][[1968 թուական|1968]][http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=49&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9]</ref><ref>Հայերէն արմատական բառարան; [[Հրաչեայ Աճառեան|Հր.Աճառեան]]; [[Երեւան|Ե.]][[1926 թուական|1926]][http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9]</ref>, լոյսի [[հիմնական գույներ|երեք հիմնական գոյներէն]] ([[կարմիր (գոյն)|կարմիր]], կանաչ, [[կապոյտ (գոյն)|կապոյտ]], {{lang-en|RGB}}) մէկն է: Կը գտնուի տեսանելի [[լոյս]]ին ալիքներու երկարութեան 500÷600 նանոմեթր տիրոյթին մէջ: *Կանաչը բուսականութեան գոյնն է, կանաչ է նաեւ զմրուխտը<ref>Հայերէն բացատրական բառարան; [[Ստեփան Մալխասեանց|Ստ.Մալխասեանց]]; [[Երեւան|Ե.]][[1944 թուական|1944]][http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=6&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9]</ref> ==Ազդեցութիւնը Մարդուն Վրայ== [[Պատկեր:El Samaritano Surgical Clinic.jpg|200px|մինի]] Կանաչը կեանքի ներդաշնակութեան եւ բնութեան գոյն մըն է: Ան մարդուն կուտայ ինքնայարգանքի, կայունութեան, կամքի ոյժի եւ հաստատակամութեան զգացում, նաեւ կը հանդարտեցնէ ջիղերու համակարգը: Ատոր համար է, որ հիւանդանոցին բժիշկները կանաչ զգեստներ կը հագնին: Կանաչ եւ կապոյտ գոյները մարդու կը զգացնեն պաղութեան եւ հանդարտութեան՝ կարմիրին հակառակ։ Գիտնականները փաստած են, որ կանաչ գոյնը ուրախութիւն եւ կեանքի սէր կը պատճառէ, ատոր համար նախընտրելի է կանաչ գոյնը գործողութեան սենեակներու մէջ, նաեւ յայտնի է այն փորձը, որ կատարուեցաւ [[Լոնտոն]]ի կամուրջներէն մէկին վրայ, որը ճանչուած էր որպէս «անձնասպանութեան կամուրջ», երբ կամրջի գոյնը [[մոխրաւուն]]էն կանաչի փոխելէն ետք զգացուեցաւ ինքնասպանութիւններու քանակի մէծ տարբերութիւն։ Կարծիք կայ նաեւ, որ կանաչ գոյնի ներկած պատերը ախորժակ կը բացեն: ==Մեր Շուրջին Կանաչները== <gallery mode="packed" heights="100px"> MeyerLemon.jpg|Կանաչ լիմոն Traffic Light in Lima, Peru.jpg|Լուսանշան Pharmacie, Paris 2010.jpg|Դեղատունի ցուցանակ :%C3%89meraude_%28Colombie%29.jpg|Զմրուխտ Menthaleau.jpg|[[Անանուխ]]ի հիւթ </gallery> == Բառակազմութիւն == Կանաչ գոյականէն առաջացած են՝ *այլ գոյականներ՝ **կանաչի՝ ուտելի խոտերու տրցակ ***փոխաբերական իմաստով «կանաչի» կըսեն նաեւ ամերիկեան տոլլարներու տրցակը *բայեր՝ **կանաչիլ՝ երբ դաշտերն ու ծառերը գարնանը կը ստանան կանաչ գոյն **կանաչապատել՝ երբ բուսականութենէ զուրկ տարածքների մէջ կանաչ խոտաբոյսեր կը ցանեն: Ներկայ ատենը կանաչապատումը կընեն նաեւ արհեստական խոտածածկոյթով == Կանաչին Տեղը Այլ Գոյներուն Մէջ == *[[Պատկեր:Color mixture.svg|160px]]<small>RYB<ref>Կարմիր, դեղին, կապոյտ ({{lang-en|red, yellow, blue}})</ref> համակարգին մէջ կանաչը կը ստացուի [[կապոյտ (գոյն)|կապոյտի]] եւ [[դեղին (գոյն)|դեղինին]] խառնուրդէն</small> == Իսլամ == * Կանաչը կը համարուի իսլամի գոյն * Կարգ մը իսլամադաւան երկիրներու դրօշակներու գոյներեն մէկն է՝ Ազրպէյճան [[Պատկեր:Flag of Azerbaijan.svg|100px]] Լիպիա [[Պատկեր:Flag of Libya.svg|100px]] * Կարգ մը երկիրներու դրօշակներու հիմնական գոյնն է՝ * [[Պատկեր:Flag of Saudi Arabia.svg|160px]] <small>[[Սէուտական Արաբիա|Սէուտական Արաբիոյ]] դրօշակը կանաչ պաստառ մըն է, որուն վրայ իսլամի կարգախօսը գրուած է՝ «Չի կայ Աստուած Ալլահէն զատ, Մուհամմէտ Ալլահին մարգարէն է:»</small> * [[Պատկեր:Flag of Pakistan.svg|180px]] [[Պատկեր:State emblem of Pakistan.svg|180px]]<small>Փաքիստանի դրօշակը եւ զինանշանը կանաչ են:</small> == Բնութեան Մէջ == Կանանչ գոյնը հիմնական է բնութեան մէջ՝ կանանչ են խոտը, ծառերու սաղարթները: Բոյսերուն կանաչ գոյն կուտայ անոնց կառուցուածքին մէջը եղած քլորոփիլ նիւթը, որուն անունը յառաջացած է [[յունարէն]] χλωρός, քլորոս (''կանանչ'') եւ φύλλον, փիլոն (''տերեւ'') բառերէն<ref>Online Etimology Dictionary {{ref-en}} [https://www.etymonline.com/word/chlorophyll]</ref>: Կանանչ գոյնի անասուններ նոյնպէս շատ կը հանդիպին՝ [[գորտեր]], [[օձեր]], մողէզներ, թռչուններ եւ միջատներ: Կենդանիներէն շատեր ատիկա կ'օգտագործեն կանաչ սաղարթներու եւ խոտերու մէջ զիրենք քողարկելու համար: Բնութեան մէջ կանաչ ծաղիկներ չեն հանդիպիր, քանի որ ծաղիկներու համար վառ գոյներ ունենալը կարեւոր է՝ փոշոտելու համար մեղուները գրաւելու: <gallery mode="packed" heights="120px"> Micrommata virescens female.jpg|Սարդ Papagaio (Fêmea) REFON 010907.jpg|Թութակ Litoria aurea green.jpg|Գորտ Heupferd fg01.jpg|Մորեխ Chameleon - Tanzania - Usambara Mountains.jpg|Քամէլիոն </gallery> == Մշակոյթին Մէջ == * [[Լիպիա|Լիպիոյ]] պետական դրօշակը [[Արաբական Գարուն|յեղափոխութենէն առաջ]] մուգ կանանչ պաստառ մը եղած էր, որը կը համարէին ուրախութիւն եւ հաղթութիւն, Լիպիոյ առաջնորդ [[Մուամմար ալ-Կադդաֆի|Մուամըր Քատտաֆի]] գիրք մը ստեղծած էր եւ կոչած էր «Կանաչ գիրք»: *Կանաչը կը համարուի էսփերանթոյ լեզուին գոյնը * Կանաչը [[Իրլանտա]]յի նշանն է։ * [[Ճափոն]]ին մէջ կանաչ գոյնը կը նշանակէ խաղաղութեան եւ առողջութեան գոյն, ատոր համար շտապ օգնութեան կառքերը ներկած են կանաչի * Կանաչ գոյնը զինուորականները կօգտագործեն քօղարկութեան նպատակաւ * կանաչ գոյնը կը գործածուի լուսանշաններուն վրայ, որ կը նշանակէ, թէ ուղին բաց է: Հոսկէ յառաջացած է «Կանաչ ճամբայ երթաք» մաղթանքը *[[Միացեալ Թագաւորութիւն|Միացեալ Թագաւորութեան]] Համայնքներու Պալատին մէջ նստարանները կանաչի ներկուած են։ *[[Եւրոպա]]յի եւ [[Միացեալ Նահանգներ]]ու մեջ կանաչը երբեմն կը նշեր մարդուն կարգավիճակը: Միջին դարէն մինչեւ 19<sup>րդ</sup> դարը կանաչ հագուստ յաճախ կը հագնէին վաճառականները, դրամատուներու տէրերը, քաղաքին մէջ բնակող ազդեցիկ մարդիկ եւ այլք, որ ունեւոր էին, բայց ոչ՝ ազնուական ծագումով: <gallery mode="packed" heights="180px"> BrummellDighton1805.jpg|{{resize|85%|Պրիթանացի յայտնի նօրաձեւարար Պոյ Պրոմըրը կը հագներ կանաչ զգեստ (19<sup>րդ</sup> դարասկիզբ)}} United States one dollar bill, reverse.jpg|{{resize|85%|[[ԱՄՆ|Միացեալ Նահանգներու]] մէկ տոլլարանոց թղթադրամը [[1861 թուական]]էն սկսեալ յայտնի է կանաչ գոյնով}} </gallery> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} {{Արտաքին յղումներ|green}} eocu69e1wcdpxvec0zn7g2b1zw04apt 236254 236253 2024-12-10T00:58:05Z 74.58.103.52 236254 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Գոյն |պատկեր = Color icon green.svg |նկարագրութիւն = |պատկեր2 = |նկարագրութիւն2 = |ալիքի երկարութիւն = 495–570 նմ |հաճախականութիւն = 526–606 ԹՀց |symbolism = Բնութիւն, աճ, թարմութիւն |hex = 008000 |sRGB = yes |rgbspace = yes |r=0|g=128|b=0 |cmyk = yes |c=100|m=0|y=100|k=50 |h=120|s=100|v=50 |hslL = 50 |hslH = 120 |hslS = 100 |source = |colorspace = RGB |caveat = |variations = |անվանուած է = Կանաչ |textcolor=white}} '''Կանաչ''' (նաեւ՝ '''կանանչ''')<ref>Հայոց Լեզուի Նոր Բառարան; [[Հրանդ Գանգրունի|Հր.Գանգրունի]], Փարամազ Կ.Տօնիկեան; [[Պէյրութ|Պ.]][[1968 թուական|1968]][http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=49&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9]</ref><ref>Հայերէն արմատական բառարան; [[Հրաչեայ Աճառեան|Հր.Աճառեան]]; [[Երեւան|Ե.]][[1926 թուական|1926]][http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=7&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9]</ref>, լոյսի [[հիմնական գույներ|երեք հիմնական գոյներէն]] ([[կարմիր (գոյն)|կարմիր]], կանաչ, [[կապոյտ (գոյն)|կապոյտ]], {{lang-en|RGB}}) մէկն է: Կը գտնուի տեսանելի [[լոյս]]ին ալիքներու երկարութեան 500÷600 նանոմեթր տիրոյթին մէջ: *Կանաչը բուսականութեան գոյնն է, կանաչ է նաեւ զմրուխտը<ref>Հայերէն բացատրական բառարան; [[Ստեփան Մալխասեանց|Ստ.Մալխասեանց]]; [[Երեւան|Ե.]][[1944 թուական|1944]][http://www.nayiri.com/imagedDictionaryBrowser.jsp?dictionaryId=6&dt=HY_HY&query=%D5%AF%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B9]</ref> ==Ազդեցութիւնը Մարդուն Վրայ== [[Պատկեր:El Samaritano Surgical Clinic.jpg|200px|մինի]] Կանաչը կեանքի ներդաշնակութեան եւ բնութեան գոյն մըն է: Ան մարդուն կուտայ ինքնայարգանքի, կայունութեան, կամքի ոյժի եւ հաստատակամութեան զգացում, նաեւ կը հանդարտեցնէ ջիղերու համակարգը: Ատոր համար է, որ հիւանդանոցին բժիշկները կանաչ զգեստներ կը հագնին: Կանաչ եւ կապոյտ գոյները մարդու կը զգացնեն պաղութեան եւ հանդարտութեան՝ կարմիրին հակառակ։ Գիտնականները փաստած են, որ կանաչ գոյնը ուրախութիւն եւ կեանքի սէր կը պատճառէ, ատոր համար նախընտրելի է կանաչ գոյնը գործողութեան սենեակներու մէջ, նաեւ յայտնի է այն փորձը, որ կատարուեցաւ [[Լոնտոն]]ի կամուրջներէն մէկին վրայ, որը ճանչուած էր որպէս «անձնասպանութեան կամուրջ», երբ կամրջի գոյնը [[մոխրաւուն]]էն կանաչի փոխելէն ետք զգացուեցաւ ինքնասպանութիւններու քանակի մէծ տարբերութիւն։ Կարծիք կայ նաեւ, որ կանաչ գոյնի ներկած պատերը ախորժակ կը բացեն: ==Մեր Շուրջին Կանաչները== <gallery mode="packed" heights="100px"> MeyerLemon.jpg|Կանաչ լիմոն Traffic Light in Lima, Peru.jpg|Լուսանշան Pharmacie, Paris 2010.jpg|Դեղատունի ցուցանակ :%C3%89meraude_%28Colombie%29.jpg|Զմրուխտ Menthaleau.jpg|[[Անանուխ]]ի հիւթ </gallery> == Բառակազմութիւն == Կանաչ գոյականէն առաջացած են՝ *այլ գոյականներ՝ **կանաչի՝ ուտելի խոտերու տրցակ ***փոխաբերական իմաստով «կանաչի» կըսեն նաեւ ամերիկեան տոլլարներու տրցակը *բայեր՝ **կանաչիլ՝ երբ դաշտերն ու ծառերը գարնանը կը ստանան կանաչ գոյն **կանաչապատել՝ երբ բուսականութենէ զուրկ տարածքների մէջ կանաչ խոտաբոյսեր կը ցանեն: Ներկայ ատենը կանաչապատումը կընեն նաեւ արհեստական խոտածածկոյթով == Կանաչին Տեղը Այլ Գոյներուն Մէջ == *[[Պատկեր:Color mixture.svg|160px]]<small>RYB<ref>Կարմիր, դեղին, կապոյտ ({{lang-en|red, yellow, blue}})</ref> համակարգին մէջ կանաչը կը ստացուի [[կապոյտ (գոյն)|կապոյտի]] եւ [[դեղին (գոյն)|դեղինին]] խառնուրդէն</small> == Իսլամ == * Կանաչը կը համարուի իսլամի գոյն * Կարգ մը իսլամադաւան երկիրներու դրօշակներու գոյներեն մէկն է՝ Ազրպէյճան [[Պատկեր:Flag of Azerbaijan.svg|100px]] Լիպիա [[Պատկեր:Flag of Libya.svg|100px]] * Կարգ մը երկիրներու դրօշակներու հիմնական գոյնն է՝ * [[Պատկեր:Flag of Saudi Arabia.svg|160px]] <small>[[Սէուտական Արաբիա|Սէուտական Արաբիոյ]] դրօշակը կանաչ պաստառ մըն է, որուն վրայ իսլամի կարգախօսը գրուած է՝ «Չի կայ Աստուած Ալլահէն զատ, Մուհամմէտ Ալլահին մարգարէն է:»</small> * [[Պատկեր:Flag of Pakistan.svg|180px]] [[Պատկեր:State emblem of Pakistan.svg|180px]]<small>Փաքիստանի դրօշակը եւ զինանշանը կանաչ են:</small> == Բնութեան Մէջ == Կանանչ գոյնը հիմնական է բնութեան մէջ՝ կանանչ են խոտը, ծառերու սաղարթները: Բոյսերուն կանաչ գոյն կուտայ անոնց կառուցուածքին մէջը եղած քլորոփիլ նիւթը, որուն անունը յառաջացած է [[յունարէն]] χλωρός, քլորոս (''կանանչ'') եւ φύλλον, փիլոն (''տերեւ'') բառերէն<ref>Online Etimology Dictionary {{ref-en}} [https://www.etymonline.com/word/chlorophyll]</ref>: Կանանչ գոյնի անասուններ նոյնպէս շատ կը հանդիպին՝ [[գորտեր]], [[օձեր]], մողէզներ, թռչուններ եւ միջատներ: Կենդանիներէն շատեր ատիկա կ'օգտագործեն կանաչ սաղարթներու եւ խոտերու մէջ զիրենք քողարկելու համար: Բնութեան մէջ կանաչ ծաղիկներ չեն հանդիպիր, քանի որ ծաղիկներու համար վառ գոյներ ունենալը կարեւոր է՝ փոշոտելու համար մեղուները գրաւելու: <gallery mode="packed" heights="120px"> Micrommata virescens female.jpg|Սարդ Papagaio (Fêmea) REFON 010907.jpg|Թութակ Litoria aurea green.jpg|Գորտ Heupferd fg01.jpg|Մորեխ Chameleon - Tanzania - Usambara Mountains.jpg|Քամէլիոն </gallery> == Մշակոյթին Մէջ == * [[Լիպիա|Լիպիոյ]] պետական դրօշակը [[Արաբական Գարուն|յեղափոխութենէն առաջ]] մուգ կանանչ պաստառ մը եղած էր, որը կը համարէին ուրախութիւն եւ հաղթութիւն, Լիպիոյ առաջնորդ [[Մուամմար ալ-Կադդաֆի|Մուամըր Քատտաֆի]] գիրք մը ստեղծած էր եւ կոչած էր «Կանաչ գիրք»: *Կանաչը կը համարուի էսփերանթոյ լեզուին գոյնը * Կանաչը [[Իրլանտա]]յի նշանն է։ * [[Ճափոն]]ին մէջ կանաչ գոյնը կը նշանակէ խաղաղութեան եւ առողջութեան գոյն, ատոր համար շտապ օգնութեան կառքերը ներկած են կանաչի * Կանաչ գոյնը զինուորականները կօգտագործեն քօղարկութեան նպատակաւ * կանաչ գոյնը կը գործածուի լուսանշաններուն վրայ, որ կը նշանակէ, թէ ուղին բաց է: Հոսկէ յառաջացած է «Կանաչ ճամբայ երթաք» մաղթանքը *[[Միացեալ Թագաւորութիւն|Միացեալ Թագաւորութեան]] Համայնքներու Պալատին մէջ նստարանները կանաչի ներկուած են։ *[[Եւրոպա]]յի եւ [[Միացեալ Նահանգներ]]ու մեջ կանաչը երբեմն կը նշեր մարդուն կարգավիճակը: Միջին դարէն մինչեւ 19<sup>րդ</sup> դարը կանաչ հագուստ յաճախ կը հագնէին վաճառականները, դրամատուներու տէրերը, քաղաքին մէջ բնակող ազդեցիկ մարդիկ եւ այլք, որ ունեւոր էին, բայց ոչ՝ ազնուական ծագումով: <gallery mode="packed" heights="180px"> BrummellDighton1805.jpg|{{resize|85%|Պրիթանացի յայտնի նօրաձեւարար Պոյ Պրոմըրը կը հագներ կանաչ զգեստ (19<sup>րդ</sup> դարասկիզբ)}} United States one dollar bill, reverse.jpg|{{resize|85%|[[ԱՄՆ|Միացեալ Նահանգներու]] մէկ տոլլարանոց թղթադրամը [[1861 թուական]]էն սկսեալ յայտնի է կանաչ գոյնով}} </gallery> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} {{Արտաքին յղումներ|green}} ek4f7ucypf7qix1cxpbzsto41ulvsvb 0 4259 236263 221484 2024-12-10T06:56:20Z Maral Dikbikian 4797 236263 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | անուն ազգանուն = Ճէսիգա Ճոն | բնագիր ԱԱՀ = 제시카 | պատկեր = [[Պատկեր:Jessica Jung at Incheon Airport on May 22, 2015.jpg|250px|մինի]] | չափ = | նկարագրութիւն = | ծնած է = [[18 Ապրիլ]], [[1989]] | ծննդավայր = [[Սան Ֆրանցիսքօ]], [[Գալիֆորնիա]], [[ԱՄՆ]] | վախճանած է = | մահուան վայրը = | քաղաքացիութիւն = | հպատակութիւն = | ազգութիւն = | ալմա մատեր = | կրօնք = | ազդուած է = | ազդած է = | գրքեր = | աշխատանք = | գործունէութիւն = 2007- առ այժմ | մասնագիտութիւն = [[Երգիչ|երգչ]]ուհի, [[դերասան]]ուհի, [[պար]]ուհի | ամուսին = | ծնողներ = | երեխաներ = | պարգեւներ եւ մրցանակներ = | կայքէջ = | ստորագրութիւն = }} '''Ճեսիքա Սոյոն Ճոն''' ({{Լեզու ko|제시카}}, {{lang-en|Jessica Sooyoun Jung}}, ծնած է [[18 Ապրիլ]] [[1989 թուական|1989]]-ին, ինչպէս նաեւ յայտնի է իր Ճոն Սոյոն քորէական անունով), քորէական ծագումով ամերիկացի [[Երգիչ|երգչ]]ուհի, [[դերասան]]ուհի, [[պար]]ուհի եւ [[նորաձեւութեան տիպար]]: Ծնած է [[Սան Ֆրանցիսքօ]], [[Գալիֆորնիա]], [[ԱՄՆ|Միացեալ Նահանգներ]]: Ազատ կը խօսի [[անգլերէն]] եւ [[քորէայերէն|քորէաերէն]] լեզուներով։ [[Girls' Generation (խումբ)|Girls’ Generation]] խումբի նախկին անդամ է։ == Վաղ կեանք == Ճեսիքան ծնած է Սան Ֆրանսիսքոյի մէջ, Գալիֆորնիա, ԱՄՆ։ [[2000 թուական]]<nowiki/>ին Քորէայի մէջ հանգստանալու ժամանակ, իրեն եւ քրոջը առաջարկած են միանալ ''S.M. Entertainment'' ընկերութեան։ 7 տարի պատրաստուած է առաջին ելոյթի՝ աշխատելով ձայնի եւ պարերու վրայ<ref>http://choen.chosun.com/site/data/html_dir/2009/02/18/2009021800465.html</ref>: Անոր փոքր քոյրը՝ [[Գրիսդալ Ճոն|Քրիսթալ Ճոն]]<nowiki/>ը, [[F(x) (խումբ)|f(x)]] քորէական խումբի անդամ է։ == Գործունէութիւն == === Girls’ Generation === Ճեսիքան խումբին մէջ առաջինն էր, որ համագործակցած է ''S. M Entertaiment'' գործակալութեան հետ։ [[5 Օգոստոս]] [[2007]]-ին կատարեց իր առաջնաելոյթը, որու կազմին մէջ կար 9 մարդ։ 2014-ի Հոկտեմբերէն Ճեսիքան Girls’ Generation խումբի անդամ չէ։ === Միայնակ Գործունէութիւն === [[Պատկեր:Jessica Jung at MBC Gayo Daejejeon 2013 01.jpg|250px|մինի|ձախից|Ճեսիքան MBC Gayo Daejejeon-ին, 2013 թ.]] Ճեսիքան Սոհիոնի եւ Թիֆֆանիի հետ հրապարակեց 2 առանձին՝ «Oppa Nappa»<ref>http://isplus.joins.com/article/article.html?aid=1094530</ref> եւ «Mabinogi»<ref>http://isplus.joins.com/article/article.html?aid=985744</ref>: [[3 Մարտ]] [[2008]]-ին դուրս եկաւ խումբի ալպոմ ''8 Eight''-ը, ուր Ճեսիքայի հետ երգ կար. երգ՝ ''I Love U'': Սակայն երգի տեսահոլովակին մէջ Ճեսիքան չնկարահանեց։ Ճեսիքան քանի մը զուգերգ երգեց ''Shinee'' խումբի Լի Ճին Կիի «One, One Year Later» եւ Բակ Միոն Սուի հետ՝ «Naengmyeon»: [[13 Հոկտեմբեր]]<nowiki/>ին Ճեսիքան թողարկեց թուային առանձին ''«Sweet Delight»ը''։ Ինչպէս նաեւ ան կատարած է «Վայրի սիրավէպ» թատերախաղի ձայնահետքը, որուն մէջ ան կը խաղար։ Գիմ Չին Բյոյի հետ կատարած է զուգերգ: ''«What To Do»''ն դուրս եկած է [[19 Յունուար]] [[2012]]-ին։ [[15 Օգոստոս|Օգոստոս 15]]<nowiki/>ին հրապարակեց ''«Butterfly»'' ձայնահետքը՝ SBS-ի «[[Քեզ համար՝ ամբողջ հմայքով|Քեզի համար՝ ամբողջ հմայքով]]» թատերախաղի, որ ձայնագրուած էր իր քրոջ հետ։ Ան հարազատ քոյրերու կատարած առաջին պաշտօնական զուգերգն էր, որ շատ ուշադրութիւն գրաւած է <ref>{{Cite web |url=http://www.showasia.ru/archives/190914/ |title=Archive copy |accessdate=2017-07-21 |archive-date=2016-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312112817/http://www.showasia.ru/archives/190914 |dead-url=yes }}</ref>: Ճեսիքան կատարեց «Հզօր թագաւորի երազանքը» թատերախաղի ''«Heart Road»'' ձայնահետքը։ [[Սեպտեմբեր 7|7 Սեպտեմբեր]]<nowiki/>ին երգը անցաւ վաճառքի<ref>{{Cite web |url=http://www.showasia.ru/archives/198520 |title=Archive copy |accessdate=2017-07-21 |archive-date=2016-03-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160313043923/http://www.showasia.ru/archives/198520 |dead-url=yes }}</ref>: [[Սեպտեմբեր 18|18 Սեպտեմբեր]]<nowiki/>ին Ճեսիքան թողարկեց ''«My Lifestyle»'' երգը քորէացի ռափեր Dok2-ի հետ։ Երգը դարձաւ Hyundai i30 գովազդի հիմնական նիւթը<ref>{{Cite web |url=http://www.showasia.ru/archives/210975/ |title=Archive copy |accessdate=2017-07-21 |archive-date=2016-03-12 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160312052704/http://www.showasia.ru/archives/210975 |dead-url=yes }}</ref>: === Դերասանական Գործունէութիւն === Ճեսիքայի առաջին ելոյթը թատերական աշխարհին մէջ դարձաւ «Օրէնքով շիկահերը» ցուցադրութեան ներկայացումը Լի Հա Նըի եւ Գիմ Չի Ուիուի հետ<ref>http://www.koreatimes.co.kr/www/news/art/2009/09/135_51953.html</ref>, որու առաջինը տեղի ունեցած է [[14 Նոյեմբեր]] [[2009]]-ին<ref>http://english.chosun.com/site/data/html_dir/2009/10/31/2009103100199.html</ref>: 23 Դեկտեմբերին «Վայրի սիրավէպ» տրամայի նկարահանման խումբը հաստատեց Ճեսիքայի մասնակցութիւնը թատերախաղին մէջ։ Ան կատարեց գլխաւոր հերոս Գան Ճոն Հիի նախկին ընկերուհիի դերը։ Յայտարարեց, որ Ճեսիքան կը նկարահանէ 8 դրուագներու մէջ։ «Վայրի սիրավէպը» հեռարձակուած է [[4 Յունուար]] [[2012]]-էն [[23 Փետրուար]] [[2012]]-ը։ === Նորաձեւութեան տիպարային գործունէութիւն === Girls Generation-ի հետ Ճեսիքան դարձաւ շարք մը գովազդային տեսահոլովակներու նորաձեւութեան տիպար, ինչպիսի են՝ ''Haptic Motion, LG, Samsung, Domino’s Pizza, Elite Uniform, J.ESTINA'' եւ շատ ուրիշներ։ 2011-ի սկիզբը Ճեսիքան դարձաւ ''Dior'' ընկերութեան նորաձեւութեան տիպարը Հիոյոնի, Եուրիի, Թիֆֆանիի, Սուինի եւ Սաննիի հետ։ 2011-ին ան եղած է ''Levis''-ի նորաձեւութեան տիպարը ''«Marie Claire»'' ամսագիրին համար։ Ճեսիքան յայտնուեցաւ ''«Dazed & Confused»'' ամսագիրի շապիկին<ref>{{Cite web |url=http://www.showasia.ru/archives/126491 |title=Archive copy |accessdate=2017-07-21 |archive-date=2016-04-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160422094713/http://www.showasia.ru/archives/126491 |dead-url=yes }}</ref>, ինչպէս նաեւ ''«Elle Girl»'' ամսագիրին մէջ։ 2012-ին Ճեսիքան դարձաւ ''Coming Step'' հագուստներու տարբերանիշի նորաձեւութեան տիպարը։ Մէկ տարուան ընթացքին ան յայտնուեցաւ ''«Star Magazine»-''ի Մարտի եւ Յուլիսի մէջ հրատարակուող համարներուն, ''«Voge Girl»'' ամսագիրի Մարտի համարին, Թիֆֆանիին հետ [[Chanel]]-ի գովազդի համար<ref>http://en.korea.com/blog/enter/k-pop/snsds-tiffany-and-jessica-show-off-their-doll-like-looks-in-a-magazine/</ref>, ''«Marie Claire»''-ի Յուլիսի համարին (եւ շապիկին, իր քրոջ Քրիսթալի հետ)<ref>{{Cite web |url=http://www.showasia.ru/archives/170983 |title=Archive copy |accessdate=2017-07-21 |archive-date=2016-03-05 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160305072009/http://www.showasia.ru/archives/170983 |dead-url=yes }}</ref>, ինչպէս նաեւ ''«W Korea»'' ամսագիրի Սեպտեմբերի համարին<ref>{{Cite web |url=http://www.showasia.ru/archives/192318 |title=Archive copy |accessdate=2017-07-21 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304191019/http://www.showasia.ru/archives/192318 |dead-url=yes }}</ref>: 2012-ին աշնան Ճեսիքան ընտրուած է զարդատեղայի տարբերանիշ ''«banila co»''-ի նորաձեւութեան տիպար<ref>{{Cite web |url=http://www.showasia.ru/archives/203976 |title=Archive copy |accessdate=2017-07-21 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304113200/http://www.showasia.ru/archives/203976 |dead-url=yes }}</ref>: === Հեռուստատես եւ ցուցադրութիւն === 2009-ին Ճեսիքան եղած է «Անաւարտ կոչ» (ամառային թողարկում)ի հիւրը։ Ծրագիրի ներսը Ճեսիքան ցուցադրութեան հաղորդավարներէն մէկուն՝ Բակ Միոն Սուի հետ զուգերգ երգեց ''«Naengmyun»'' անունով։ 2010-ին Ճեսիքան եւ Եուրին եղած են «Աստղային թագաւոր» հաղորդման մշտական հիւրը։ 2010 թուականի Մայիսին ան դարձաւ «Ծնունդդ շնորհաւոր» ցուցադրութեան մշտական անդամը, սակայն [[7 Յունիս]]<nowiki/>ին ան ձգեց ցուցադրութիւնը արտասահմանեան աշխատանքի պատճառով<ref>{{Cite web|url=http://www.newsen.com/news_view.php?uid=201006051103371001|title=제시카 ‘해피버스데이‘ 5주 출연 끝 7일 하차|accessdate=2016-07-30}}</ref>: === 2014 - OnStyle’s ''Jessica & Krystal'' === 2014-ի Ապրիլին Ճեսիքան եւ իր քոյրը Քրիսթալը յայտարարած են իրական ցուցադրութեան մէջ նկարահանուելու մասին։ ''Jessica & Krystal'' -ի առաջինը տեղի ունեցաւ 2014-ի [[3 Յունիս]]<nowiki/>ին, ընդամէնը 10 շարքերով։ Ցուցադրութեան նպատակը երկու քոյրերու բնաւորութիւնը յայտնաբերած էր եւ անոնց ամէնօրեայ կեանքին ընթացքը<ref>{{Cite web|url=http://www.allkpop.com/article/2014/04/jessica-and-krystals-reality-show-jessicakrystal-confirms-premiere-date|title=Jessica and Krystal's reality show 'Jessica&Krystal' confirms premiere date {{!}} allkpop.com|accessdate=2016-07-30}}</ref>: == Սկաւառակագրութիւն == {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#B0C4DE" align="center" ! Տարի ! Ուրտեղ դուրս եկած է երգը ! Երգ ! Տեւողութիւն ! Կատարող |- |rowspan="2"| 2008 || ''Roommate'' || «Oppa Nappa» || align="center" | 03:45 || Սոհիոնի եւ Թիֆֆանիի հետ եռախումբ |- |''It’s Fantastic'' || «It’s Fantastic» || align="center" | 03:40 || Սոհիոնի եւ Թիֆֆանիի հետ եռախումբ |- | 2009 || ''Olympic Duet Song Festival'' || «NaengMyun» || align="center" | 03:41 || Բակ Միոն Սուի հետ զուգերգ |- | 2010 || ''Sweet Delight'' || «Sweet Delight» || align="center" | 03:20 || միայնակ |- | 2011 || ''Romance Town'' || «Because Tears Are Overflowing» || align="center" | 04:46 || միայնակ |- |rowspan="5"| 2012 || KBS ''Wild Romance'' || «What To Do» || align="center" | 03:54 ||Գիմ Չին Պհյոյի հետ զուգերգ |- | [[SBS]] ''[[Քեզ համար՝ ամբողջ հմայքով]]'' || «Butterfly» || align="center" | 03:01 || Քրիսթալի հետ զուգերգ |- | KBS ''King’s Dream'' || «Heart Road» || align="center" | 04:19 || միայնակ |- | ''PYL Younique Vol 1'' || «My Lifestyle» || align="center" | 03:05 || Dok2-ի հետ զուգերգ |- | ''Cobu 3D'' || «Say Yes» || align="center" | ? || Քրիսի եւ Քրիսթալի հետ եռախումբ |} == Ֆիլմագրութիւն == === Հեռուստասերիալներ === {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#B0C4DE" align="center" ! Տարի ! Անուն ! Դեր |- | 2008 | ''Անյաղթահարելի ամուսնութիւնбрак'' | Պուլ Կուան Տոն (7 արքայադստրերէն մէկը) ([[կամեո]]) |- | 2009 | ''Տհեհի, Հյեկյէ, Չիհիո!'' | Անգլերէնի ուսուցչուհի (կամէո) |- | 2010 | ''О, իմ լեդի!'' | В роли самой себя (камео) |- | 2012 | ''Վայրի սիրավէպ'' | Կան Չոն Հի |} === Ֆիլմեր === {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#B0C4DE" align="center" ! Տարի ! Անուանում ! Դեր |- | 2016 | ''I Love That Crazy Little Thing'' | ? |- | 2016 | ''My Other Home'' | ? |- | 2016 | ''Two Bellmen 3'' | ? |} === Երաժշտական տեսահոլովակներ === {| border="2" cellpadding="4" cellspacing="0" style="margin: 1em 1em 1em 0; background: #f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;" |- bgcolor="#B0C4DE" align="center" ! Տարի ! Երգ ! Կատարող ! Դեր |- |2007 | «Love is Late, I’m Sorry» | Ւիմ Չո Հան | Ինքն իր դերին մէջ |- | rowspan="2" | 2009 | «Super Girl» | Super Junior-M | Ինքն իր դերին մէջ |- | «S.E.O.U.L.» | [[Super Junior]] եւ [[Girls' Generation (խումբ)|Girls' Generation]] | Լուսանկարիչ աղջիկ |- |2012 | «Sherlock» | [[SHINee|Shinee]] | Ուրուական |} == ծանուցում == Ճեսիքան տուեալ վաճառանիշերու նորաձեւութեան տիպար է. *2008: Anycall Haptic *2010: Dior Snow *2012: Banila Co *2012: Hyundai Motors *2012: Cartier *2013: Stonehenge *2013: SOUP *2013: Pierre Balmain (совместно с Кристал из f(x)) *2014— առ այժմ։ Blanc & Eclare (Ճեսիքան կը հանդիսանայ վաճառանիշի հիմնադիրը)։ == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} {{S.M. Entertainment}} {{Girls' Generation}} [[Ստորոգութիւն:1989 ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:18 Ապրիլի ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Հարաւքորեացի երգչուհիներ]] [[Ստորոգութիւն:Հարաւքորեացի դերասանուհիներ]] [[Ստորոգութիւն:Հարաւքորեացի նորաձեւութեան տիպարներ]] [[Ստորոգութիւն:Հարաւքորեացի պարողներ]] kzijmok4xkbgfj4r8myw18svglwvb9a 0 4398 236272 222211 2024-12-10T07:47:55Z Azniv Stepanian 8 236272 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Կի Մանուկեան''' ({{lang-ar|غي مانوكيان}}, {{lang-fr|Guy Manoukian}}), [[Հայերը Լիբանանում|լիբանանահայ]] երաժիշտ, դաշնակահար եւ յօրինող։ === Կենսագրական գիծեր === Կի Մանուկեանը ծնած է 1976 թուականին, Պէյրութի մէջ: Ունի երկու եղբայր՝ Դաւիթ եւ Քրիստիան։ Երեք տարեկանին ան փորձած է երթալ երաժշտութեան ճանապարհով՝ դաշնամուր նուագելով, նմանակելով աւագ եղբօրը։ Անոր տաղանդը արագօրէն ընտանիքի աչքին կը զարնէ, որոնք զարմացած էին քառամեայ տղուն ստեղծած՝ համապարփակ երաժշտական ​​ստեղծագործութեամբ: Ասիկա առաջին նշանն էր, որ կը հաստատէր անոր ստեղծագործելու կարողութիւնը եւ կը դրդէր ընտանիքը՝ անոր երաժշտական պարապմունքի ղրկելու ամերիկացի փրոֆէսէօր ԼեսլիՊիրնի մօտ։ Դպրոցին մէջ ալ ան իր տաղանդով ուշադրութիւն կը գրաւէ եւ միշտ առաջին տեղը կը զբաղեցնէ ​​մրցոյթներու ընթացքըն։ Տասներկու տարեկանին կը միանայ Քասլիքի «Սուրբ Հոգի» համալսարանին` հետեւելու սոլֆէժի եւ հարմոնիի դասերուն եւ կը ստանայ վկայական: Ան նաեւ դաշնամուրի եւ իրաւաբանութեան վկայական ստացած է Ալ-Հիքմա համալսարանէն: Ան նոյնպէս կայացած պասքէթպոլիստ է: Հետաքրքիրական է, որ Կին Քասլիքի մէջ սոլֆէժի հետեւած միջոցին, միշտ կը փորձէր փոխել երգերու երաժշտութիւնը, ինչ որ կը զայրացնէր ուսուցիչները եւ միաժամանակ՝ կը հիացնէր։ Ան պարզած է, որ դաշնամուրի նուագը հիացմունք կ'առաջացնէ, ինչ որ աւելի ամրապնդած է իր խանդավառութիւնը՝ մեծ բազմութեան առջեւ նուագելու համար։ === Առաջատարութիւն եւ բազմազանություն === Կին մեծցած է՝ լսելով հայկական, լիբանանեան, դասական, քաղդէական, ասորական եւ ճազ երաժշտութիւն... եւ ազդուած է այս երաժշտական ​​խառնուրդէն: Ուստի ան սկսած է իր ոճով ստեղծել ժամանակակից լիբանանեան երաժշտական ​​ստեղծագործութիւններ, որոնք, իր կարծիքով, կ'արտացոլեն լիբանանցի երիտասարդութեան բնաւորութիւնը, որ բաց է ողջ աշխարհի քաղաքակրթութիւններուն համար: Կի Մանուկեանը կը կարծէ, որ տաղանդը, կեանքը եւ բնականութիւնը երաժիշտը կը դարձնեն յաջողակ եւ ստեղծագործ: Ան կը նշէ, որ մարդկային իրավիճակները կ'ազդեն իր վրայ եւ այդ մէկը կ'արտայայտուի երաժշտութեան միջոցով։ Օդակայանը իրեն համար յոյզերով ու զգացմունքներով լի վայր է՝ նորապսակներու մեկնում կամ ժամանում, մահ, աքսոր եւ բացակայութենէն կամ արտագաղթէն յետոյ վերադարձ... Այս բոլոր իրավիճակներն ու թեմաները իր հրաշալի ու տարատեսակ մեղեդիները կը ներշնչեն։ Ան կ'աւելցնէ. «Որոշ գործ կատարելու ոգեւորութիւնը կրնայ գեղեցիկ ոգեշնչման աղբիւր ըլլալ: Այսպես եղած է, օրինակ, «Յորդանան» մեղեդիի եւ այլ մեղեդիներու պարագային։ Ինչ կը վերաբերի լիբանանեան մշակոյթին, անիկա իր հարստութեամբ ու բազմազանությամբ, ստեղծագործելու եւ ոգեշնչման վստահ աղբիւր է»: Լիբանանյան մշակութային խառնուրդի նշանակությունը երաժիշտին համար հաւասար է բառարանի կարեւորութեան՝ գրողի համար։ === Միջազգային մրցանակներ եւ գնահատանքի վահաններ === Իր աշխարհագրական տարածքով այս փոքրիկ երկրի զաւակը փայլեցաւ միջազգային գետնի վրայ եւ անոր աստղը փայլեցաւ բազմաթիւ մրցոյթներու ընթացքին, արժանացաւ միջազգային մրցանակներու: [[2000]] թուականին Մանուկեան Հոլիվուտի մէջ կայացած «Կատարողական արուեստի աշխարհի ախոյեան» մրցոյթին հասած է եզրափակիչ փուլ, ուր մասնակցած է որպէս երաժիշտ եւ գոմբոզիթըր, ապա ստացած է լաւագոյն երաժիշտ եւ գոմբոզիթըրի վկայական՝ 32 երկիրներէ մասնակից գոմբոզիթըրներու շարքին։ Այս ձեռքբերումին լոյսին տակ, Լիբանանի նախագահ՝ զօր. [[Էմիլ Լահուտ]] գնահատանքի վահանը յանձնեց այս երիտասարդ նորարարին, որ բարձրացուց Լիբանանի անունը։ [[2002]] թուականին Լոս Անճելըսի մէջ կայացած AMA մրցոյթին արժանացած է «Լաւագոյն պարային ալպոմ» մրցանակին։ Նոյն թվականին արժանացած է «<nowiki/>[[Murex d’Or]]<nowiki/>» մրցանակին՝ արաբական աշխարհի լաւագոյն մեղեդիի համար եւ ատիկա «Հարեմ»-ի մեղեդին էր։ [[2004 թուական|2004]] թուականի Մայիսին արժանացած է 2003-2004 տարեշրջանի արաբական աշխարհի լաւագոյն պարային ալպոմի մրցանակին եւ ատիկա «Mirage» ալպոմն էր։ === Գեղարուեստական ​​արտադրանքը === Կի Մանուկեանի արտադրած բազմաթիւ մեղեդիները կը մարմնաւորեն հակասական հոգեբանական վիճակներ՝ միախառնելով արեւմուտքն ու արեւելքը ժամանակակից, երիտասարդական, փրոֆեսիոնալ ոճով: Անոր մեղեդիները սիրուած են հանրութեան կողմէ եւ արժանացած՝ բազմաթիւ մրցանակներու, ինչպէս նշեցինք, եւ անոնցմէ մէկ քանին իրենց վաճառքով զբաղեցուցած են առաջին հորիզոնականը՝ Լիբանանի եւ համայն աշխարհի մէջ: === Ստեղծագործութիւնները === 1997 թուականէն մինչ օրս Մանուկեան հրապարակած է «Անգամ», «Ալ-Հաուաս», «Ծնունդ», «Կի Մանուկեան», «Խաւարէն լոյս», «Հարեմ» եւ «Միրաժ» ալպոմմերը։ 2003 թուականին ալպոմներու վաճառքով առաջին տեղը գրաւած է Արաբական մրցանիշներուն մէջ, իսկ միջազգային մակարդակով՝ չորրորդը: Նշենք, որ ալպոմներու այս հաւաքածոն վաճառուած է ամբողջ աշխարհի երաժշտական ​​խանութներուն մէջ, աւելի քան 60 հազար ձայնասկաւառակ։ Իր սեփական մեղեդիներէն բացի, ան ստեղծագործած է բազմաթիւ լիբանանցի եւ արաբ երգիչներու համար, ինչպիսիք են՝ Նաուալ Ալ Զողպի, Քաթիա Հարպ, Դինա Հայեք, Նուրհան եւ Մոհամմէտ Մունիր: Ան հանդէս եկած է բազմաթիւ համերգներով: Մասնակցած է բազմաթիւ փառատօներու եւ ստեղծած է երաժշտական ​​խումբ։ Անդամագրութիւն՝ Պատուի, Զոհաբերութեան եւ Հաւատարմութեան դպրոցին 2004 թուականը գեղանկարիչ եւ ժամկէտային զինծառայող Կի Մանուկեանի կեանքին մէջ էական նշանակութիւն ունեցաւ, երբ ան «Պատուի, Զոհաբերութեան եւ Հաւատարմութեան դպրոց»ին մէջ ուսանեցաւ ստեղծագործական արուեստը եւ այս զինուորական հաստատութեան մէջ յօրինեց հայրենասիրութեան ու ազատութեան նուիրուած մեղեդիներ, որոնք, ըստ իր կարծիքին, «կը նպաստեն արուեստագէտի ճանապարհին եւ արտադրելու կարողականութեան...»<ref>{{Cite web|url=https://www.lebarmy.gov.lb/ar/army-magazine-categories/%D9%85%D8%A8%D8%AF%D8%B9%D9%88%D9%86-%D9%85%D9%86-%D8%A8%D9%84%D8%A7%D8%AF%D9%8A|title=الموقع الرسمي للجيش اللبناني {{!}} شرف، تضحية، وفاء|website=www.lebarmy.gov.lb|accessdate=2024-02-12}}</ref>: == Ալպոմներ == * 1999։ ''Senses'' * 2003։ ''Sarab'' * 2005։ ''Live in Cairo'' * 2009։ ''Assouman'' == Մրցանակներ == * '''Armenian Music Awards''' - Best Dance Album (Լոս Անճելոս) * '''Music of the Year for «Harem»''' - Best Arabic Tune (Պէյրութ 2002) * '''Arabian Music Awards''' - Best dance Album (Տուպայ 2003) == Արտաքին յղումներ == * [http://www.guymanoukian.com Պաշտօնական կայք] * [http://www.myspace.com/guymanoukian Կի Մանուկեանը [[Myspace]] ցանցի ւրայ] * [https://www.youtube.com/user/manoukianmusic Կի Մանուկեանի [[YouTube]] կայքը] {{DEFAULTSORT:Մանուկեան, Կի}} [[Ստորոգութիւն:Լիբանանահայ կոմպոզիտորներ]] [[Ստորոգութիւն:Լիբանանահայ դաշնակահարներ]] es9uvdhijfnl6d35raeanmm2h2sff97 0 4546 236260 222651 2024-12-10T05:16:02Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236260 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Մոնթէ Չարլզ Մելքոնեան''' ({{ԱԾ}}), արցախեան պատերազմի հայազգի հրամանատար։ == Կենսագրութիւն == === Կրթութիւն === Մոնթէ ծնած է 25 Նոյեմբերին, [[ԱՄՆ]]-ի [[Քալիֆորնիա|Քալիֆորնիոյ]] նահանգի, [[Ֆրէզնօ]] քաղաքէն ոչ հեռու՝ Վիսելիա աւանին մէջ։ 1972-ի ամրան տասնհինգամեայ Մոնթէ Մելքոնեան կ'աւարտէ տեղի միջնակարգ դպրոցը։ 1973-ին՝ մինչ նոր ուսումնական տարեշրջանին վերամուտը, դպրոցի տնօրէն «Տէյվիտ Գրէյմս» կ'առաջարկէ տաղանդաւոր աշակերտին ճամբորդել [[Ճափոն]]՝ ուսանելու։ Արտասովոր ընդունակութիւններու տէր, 12 տարեկանէն (այդ տարիքին է, որ ան տեղեկացած է իր հայ ըլլալուն մասին) ծնողներուն հետ 15 ամեայ տղան ճամբորդութիւններ կը կատարէ դէպի [[Եւրոպա]]յի, [[Ափրիկէ]]ի եւ [[Մերձաւոր Արեւելք]]ի 41 քաղաքներ։ Կ'երթայ [[Արեւմտեան Հայաստան]]՝ իր պապերուն տունը։ Կ'ուսումնասիրէ 1915-ի  <nowiki/>[[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Մեծ Եղեռնի]] պատմութիւնը։ 1975-ին՝ գերազանց գնահատականով կ'աւարտէ «Մաունթ Ուիթնի»ի միջնակարգ դպրոցը։ 20 տարեկանին կ'ընդունուի Քալիֆորնիոյ Պըրքլիի համալսարանը։ Բացարձակ ընդունակութիւններու տէր՝ ան չորս տարուան դասընթացքը կ'աւարտէ կրկնակի տիտղոսով՝ ստանալով հնագիտութեան եւ ասիական պատմութեան մասնագէտի վկայականներ։ Համալսարան ուսանած տարիներուն կը հիմնէ «Հայ ուսանողական միութիւն»ը եւ կը կազմակերպէ ցուցահանդէս մը՝ նուիրուած Մեծ Եղեռնին։ Մոնթէ իր աւարտաճառը կը նուիրէ [[Վանի Թագաւորութեան Քաղաքակրթութիւնը|Վանի թագաւորութեան]], ժայռափոր դամբարաններու ուսումնասիրութեան եւ կը պաշտպանէ զայն 1978-ին։ Կ'արժանանայ կրթաթոշակի՝ [[Օքսֆորտ]] համալսարանի դոկտորականը պաշտպանելուն համար։ Սակայն Մոնթէ [[Անգլիա|Անգլիոյ]] փոխարէն կ'երթայ [[Արեւմտեան Հայաստան]]՝ [[Վասպուրական]]ի ժայռափոր դամբարանները եւ կացարանները չափագրելու եւ ուսումնասիրելու համար։ === Լիբանանի Քաղաքացիական Պատերազմ === 1978-ի աշնան կը մեկնի [[Իրան]], ապա [[Լիբանան]]՝ մասնակցելու [[Պէյրութ]]ի հայ համայնքի ինքնապաշտպանութեան մարտերուն։ 22 տարեկանին արդէն լիովին կը տիրապետէր [[անգլերէն]], [[ֆրանսերէն]], [[սպաներէն]], [[Իտալերեն|իտալերէն]], [[Թուրգերէն|թրքերէն]], [[Պարսկերեն|պարսկերէն]], [[ճափոներէն|ճաբոներէն]] եւ [[Քրդերեն|քրտերէն]] լեզուներուն։ === Հայաստանի Ազատագրութեան Հայ Գաղտնի Բանակ === 1980-ին կը միանայ «Հայաստանի Ազատագրական Հայ Գաղտնի Բանակին» ([[Ասալա|ԱՍԱԼԱ]])։ Նոյեմբեր 1981-ին [[Փարիզ]]ի մէջ կը ձերբակալուի՝ [[Հռոմ]]ի մէջ թուրք դիւանագէտին սպաննութիւնը նախապատրաստելուն ամբաստանութեամբ, որուն ժխտումէն ետք, այնուամենայնիւ, կը բանտարկուի կեղծ անձնագիր կրելուն մեղադրանքով։ Քանի մը շաբաթէն ազատ կ'արձակուի։ Երկու տարուան ընթացքին կը դառնայ ԱՍԱԼԱ-ի կարեւոր դէմքը։ Յօդուածներով հանդէս կու գայ [[Փարիզ]]ի «Հայ Պայքար» եւ [[Լոնտոն]]ի «[[Կայծեր (շաբաթաթերթ)|Կայծեր]]» թերթերուն մէջ, Սան Ֆրանսիսքոյի «Սարդարապատ» ամսագիրին, նաեւ անգլերէն շարք մը գիրքերուն մէջ՝ հայոց ազգային հարցերու արդարացի պահանջքին եւ իրաւունքին մասին, որոնք լոյս տեսած են [[Լոնտոն]]ի մէջ։ 1991-ին, բանտէն ազատ արձակուելէն ետք, Մոնթէ կ'անցնի [[Երեւան]], եօթ ամիս կ'աշխատի գիտութիւններու ակադեմիոյ մէջ՝ «Հայաստանը Եւ Հարեւանները» գիրքը գրելու եւ հրատարակելու նպատակով։ Օգոստոսին կ'ամուսնանայ լիբանանահայ ուսանողուհի՝ Սեդային հետ, որուն հետ ծանօթացեր էր Լիբանան գտնուած ընթացքին։ Արցախի ազատագրման պատերազմը սկսելէ ետք, ձգելով գիտական գործունէութիւնը, կը մեկնի [[Արցախի Հանրապետութիւն|Ղարաբաղ]]՝ մարտական գործողութիւններուն մասնակցելու համար։ Սեպտեմբեր 1991-ին կը մեկնի Արցախ, ուր ձեռք կը բերէ «Աւօ» կեղծանունը։ 1992-ին [[Վազգէն Սարգսեան]]ի առաջարկով կը ստանձնէ [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունի]] շրջանի շտապի պետի պարտականութիւնը, ուր կարճ ժամանակուան մը ընթացքին, իր անկեղծութեամբ ու մաքրութեամբ կը շահի բնակչութեան սէրն ու յարգանքը։ Անոր ղեկավարութեամբ Մարտունին կը դառնայ ամէնէն պաշտպանուած ու ամէնէն մարտունակ շրջանը։ Մարտ եւ Ապրիլ 1993-ին անոր ղեկավարութեամբ կ'ազատագրուի նաեւ [[Քարվաճառ]]ը։ 12 Յունիս 1993-ին, հետախուզական նպատակով, Մոնթէ մարտական ընկերներու հետ կը մեկնի [[Աղտամ]]ի շրջանի Մարզիլի գիւղի մատոյցները, ուր [[ատրպէյճան|ազրպէյճան]]ական զրահապատ մեքենայի կրակոցէն կը զոհուի։ === Մշակոյթի Մէջ === Մոնթէի յիշատակին գրուած եւ կատարուած են բազմաթիւ երգեր, նկարահանուած են բազմաթիւ վաւերագրական ժապաւէններ, օրինակ՝ * չորս մասէ բաղկացած ''Գաղափարի Զինուորը'' Գոյամարտ սթուտիա<ref name=":0">[http://songsodia.in/site_download_songs.xhtml?get-q=%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A5%20%D5%84%D5%A5%D5%AC%D6%84%D5%B8%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6%20-%20%D5%8D%D5%A1%20%D5%B4%D5%A5%D6%80%20%D5%BE%D5%A5%D6%80%D5%BB%D5%AB%D5%B6%20%D5%BA%D5%A1%D5%B5%D6%84%D5%A1%D6%80%D5%A8%20%D5%B9%D5%AB «Մոնթե Մելքոնյան»]{{Dead link|date=January 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} songsodia.in: Վերցուած է՝ [[12 Փետրուար]] 2015:</ref>, * ''Սա մեր վերջին պայքարը չի''<ref name=":0" />, * ''00-ն կապի մէջ է'', ''Մոնթէ Մելքոնեանի վերջին ռատիօկապի ձայնագրութիւնը''<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=DM3zUZtbHuE «<span dir="ltr">Մոնթէ Մելքոեանի վերջին ռատիոկապի ձայնագրութիւնը»]<span dir="ltr"> [[YouTube|YouTube:]] Վերցուած է՝ 13 Փետրուար 2014: </ref>, * Սուր անկիւն հաղորդաշարին ''«Մեր ժամանակի հերոսը»'' բաժինին մէջ ''Մոնթէ Մելքոնեանին'' մասին տեսանիւթ Գէորգ Էմին-Տէրեան եւ այլ ֆիլմեր<ref>[https://www.youtube.com/watch?v=nZVGHm_VBEg «<span dir="ltr">Սուր անկիւն 22.09.2014 - տեսանիւթ 6»] Արմենիա ՀԸ։ Վերցուած է՝ 12 Փետրուար 2015:</ref>։ Անոր անունով կը կոչուի ՀՀ զինուած ուժերու ռազմական ուսումնարաններէն մէկը, փողոցներ [[Հայաստան]]ի եւ Արցախի մէջ։ === Մոնթէին Նուիրուած Յուշարձաններ === <gallery> Պատկեր:Monument Monte.jpg|Մոնթէ Մելքոնեանին նուիրուած խաչքար ([[Երեւան]], Մաշտոցի պողոտայ) Պատկեր:Monte Melkonian bust.jpg|Մոնթէի պրոնզէ կիսանդրին ([[Երեւան]], [[Յաղթանակի Զբօսայգի]]) Պատկեր:Monte Melkonian Yerablur.jpg|Մոնթէ Մելքոնեանին գերեզմանը ([[Եռաբլուր]]) Պատկեր:Monte Melkonian postal card.jpg|Մոնթէ Մելքոնեանին նուիրուած նամականիշ </gallery> == Արտաքին Յղումներ == # [http://www.melkonian.org/ Մոնթէ Մելքոնեանի ֆոնտի կայքը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20091220092449/http://www.melkonian.org/ |date=2009-12-20 }} # [https://hy-am.facebook.com/pages/%D5%84%D5%B8%D5%B6%D5%A9%D5%A5-%D5%84%D5%A5%D5%AC%D6%84%D5%B8%D5%B6%D5%B5%D5%A1%D5%B6/196129387098599 Մոնթէ Մելքոնեան] [[Ֆէյսպուք]] # Մոնթէ Մելքոնեանի հարցազրոյցը [https://www.youtube.com/watch?v=EA70A1qIv9I (մաս 1)], [https://www.youtube.com/watch?v=3jCys72ydQY (մաս 2)], [https://www.youtube.com/watch?v=kpLev9nZHcQ (մաս 3)], [https://www.youtube.com/watch?v=QYMRD9ci_2I (մաս 4)], [https://www.youtube.com/watch?v=flFV9B3OMFc (մաս 5)]։ == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Գրականութիւն == * Բաղրեան Վարդգէս «Աւօ», [[Ստեփանակերտ]], 1993։ * Քամալեան Սէյրան «Աւօն մեր աչքերով», [[Երեւան]], 1994, 240 էջ։ * Պօղոսեան Գայեանէ «Անաւարտ հերոսավէպ», տե'ս Աւետաբերները. Ազգային հերոսներ (դիմանկարների ժողովածու)», կազմեց՝ [[Գրիգոր Ջանիկյան|Գրիգոր Ջանիկեան]], [[Երեւան]], 1997, էջ 13-23։ * Բաղրեան Վարդգէս «Ֆենոմեն», [[Ստեփանակերտ]], 1998, 268 էջ։ * Մուսայէլեան Բաբգէն «Յանուն [[Արցախի Հանրապետութիւն|Արցախի]] եւ յանուն [[Մարտունի (Արցախ)|Մարտունու»]], [[Ստեփանակերտ]], 1998, 133 էջ։ * Հասրաթեան Սենոր «Գաղափարի զինուորը», Երեւան, 2006, 157 էջ։ * Բաղրեան Վարդգէս «Աւօ (յուշապատում)», Ստեփանակերտ, 2007, 128 էջ։ * Ծառուկեան Ասպրամ «Բարեւ, ինչպէ՞ս էք, լա՞ւ էք (յուշեր Մոնթէի մասին)», Երեւան, 2007, 320 էջ։ * Մելքոնեան Մարգար «Աւօ. Մոնթէ Մելքոնեանի կեանքն ու մահը», Երեւան, 2007, 428 էջ։ * Բաղրեան Վարդգէս «Աւօ (յուշապատում)», Ստեփանակերտ, 2009, 128 էջ։ * Ծառուկեան Ասպրամ «Բարեւ, ինչպէ՞ս էք, լա՞ւ էք. յուշեր Մոնթէի մասին», 2-րդ լրացուած հրտ., Երեւան, 2009, 408 էջ։ * Markar Melkonian: ''My Brother's Road, An American's Fateful Journey to Armenia''. I.B. Tauris, New York City 2005. ISBN 1-85043-635-5 * Thomas de Waal: ''Black Garden: Armenia and Azerbaijan Through Peace and War'' (2. Auflage), NYU Press, New York City 2013. * Michael Krikorian: ''Portraits of Hope: Armenians in the Contemporary World.'' Berghahn Books, 2007, ISBN 978-1-84545-257-5, S. 237–242. * Joseph E. Vorbach: Monte Melkonian: ''Armenian revolutionary leader.'' In: Terrorism and Political Violence. 6, Nr. 2, 1994, S. 178–195. [[doi:10.1080/09546559408427253]] * Christopher Zurcher: ''The Post-Soviet Wars: Rebellion, Ethnic Conflict, and Nationhood in the Caucasus.'' NYU Press, New York City 2009, ISBN 978-0-81479-724-2. {{DEFAULTSORT:Մելքոնեան, Մոնթէ}} [[Ստորոգութիւն:1957 ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:1993 մահեր]] [[Ստորոգութիւն:25 Նոյեմբերի ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:12 Յունիսի մահեր]] [[Ստորոգութիւն:Հայ ազատամարտիկներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ հրամանատարներ]] [[Ստորոգութիւն:Արցախի հերոսներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ յեղափոխականներ]] tjgd3qxv5bs0bjr95bfi9f2mxd187ky 0 4596 236246 171837 2024-12-09T14:31:21Z Maral Dikbikian 4797 236246 wikitext text/x-wiki {{անաղբիւր}} '''Մէրամէթճեան Վարժարան''' Վարժարանը հիմնուած է Զէնոփ Էֆէնտի Մէրամէթճեանի նուիրած հողամասին վրայ, Պոլսոյ Հայոց Պատրիարքութեան նախաձեռնութեամբ Ֆէրիգիւղի Վարդանանց եկեղեցւոյ պարտէզին մէջ։ Այդ շրջանի Օսմանեան կայսր՝ Մէհմէտ Րէշատի հրամանագրով վարժարանի փայտաշէն շէնքին կառուցման որոշումը առնուած է: Վարժարանը 1912 թուականին մանկապարտէզի եւ նախակրթարանի բաժիններով, որպէս երկսեռ վարժարան կը սկսի գործել: Իր առաջին հիմնադիրն է Վահան Խիւտավէրտի: Շէնքը 1952 թուականին հրդեհի վտանգ մը կ'անցընէ: Դարձեալ 1952 թուականին վարժարանին կ'աւելնայ միջնակարգի բաժինը: 1970ական տարիներուն բարերարներ Տէր եւ Տիկին Գէորգ եւ Սիրվարդ Գարամանուկեաններու օժանդակութեամբ յարկ մը եւս աւելցուած է շէնքին վրայ, որու միջոցաւ դասարաններու թիւը աւելցած է: [[Ստորոգութիւն:Վարժարաններ]] pc3362bzftcijjvtq46g88m9ryy9xkr 236247 236246 2024-12-09T14:36:12Z Maral Dikbikian 4797 236247 wikitext text/x-wiki {{անաղբիւր}} '''Մէրամէթճեան Վարժարան''' Վարժարանը հիմնուած է Զէնոփ Էֆէնտի Մէրամէթճեանի նուիրած հողամասին վրայ, Պոլսոյ Հայոց Պատրիարքութեան նախաձեռնութեամբ Ֆէրիգիւղի Վարդանանց եկեղեցւոյ պարտէզին մէջ։ Այդ շրջանի Օսմանեան կայսր՝ Մէհմէտ Րէշատի հրամանագրով վարժարանի փայտաշէն շէնքին կառուցման որոշումը առնուած է: Վարժարանը 1912 թուականին մանկապարտէզի եւ նախակրթարանի բաժիններով, որպէս երկսեռ վարժարան կը սկսի գործել: Իր առաջին հիմնադիրն է Վահան Խիւտավէրտի: Շէնքը 1952 թուականին հրդեհի վտանգ մը կ'անցընէ: Դարձեալ 1952 թուականին վարժարանին կ'աւելնայ միջնակարգի բաժինը: 1970ական տարիներուն բարերարներ Տէր եւ Տիկին Գէորգ եւ Սիրվարդ Գարամանուկեաններու օժանդակութեամբ յարկ մը եւս աւելցուած է շէնքին վրայ, որու միջոցաւ դասարաններու թիւը աւելցած է: Վարժարանը այժմ մանկապարտէզի, նախակրթութեան եւ միջնակարգի բաժիններով կը շարունակէ գործել։ Տնօրէնն է Արփի Մանուկեան:<ref>{{Cite web|url=http://www.turkiyeermenileripatrikligi.org/site/hy/%D5%B4%D5%A7%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A7%D5%A9%D5%B3%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6-%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%AB%D6%82%D5%B2-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A1/|title=Մէրամէթճեան Վարժարան, Ֆերիգիւղ {{!}} Վարժարաններ {{!}} Türkiye Ermenileri Patrikliği {{!}}|website=www.turkiyeermenileripatrikligi.org|accessdate=2024-12-09}}</ref> [[Ստորոգութիւն:Վարժարաններ]] 8v98eprckvrla0frtkxkz0uhpkibuml 236248 236247 2024-12-09T14:36:49Z Maral Dikbikian 4797 236248 wikitext text/x-wiki '''Մէրամէթճեան Վարժարան''' Վարժարանը հիմնուած է Զէնոփ Էֆէնտի Մէրամէթճեանի նուիրած հողամասին վրայ, Պոլսոյ Հայոց Պատրիարքութեան նախաձեռնութեամբ Ֆէրիգիւղի Վարդանանց եկեղեցւոյ պարտէզին մէջ։ Այդ շրջանի Օսմանեան կայսր՝ Մէհմէտ Րէշատի հրամանագրով վարժարանի փայտաշէն շէնքին կառուցման որոշումը առնուած է: Վարժարանը 1912 թուականին մանկապարտէզի եւ նախակրթարանի բաժիններով, որպէս երկսեռ վարժարան կը սկսի գործել: Իր առաջին հիմնադիրն է Վահան Խիւտավէրտի: Շէնքը 1952 թուականին հրդեհի վտանգ մը կ'անցընէ: Դարձեալ 1952 թուականին վարժարանին կ'աւելնայ միջնակարգի բաժինը: 1970ական տարիներուն բարերարներ Տէր եւ Տիկին Գէորգ եւ Սիրվարդ Գարամանուկեաններու օժանդակութեամբ յարկ մը եւս աւելցուած է շէնքին վրայ, որու միջոցաւ դասարաններու թիւը աւելցած է: Վարժարանը այժմ մանկապարտէզի, նախակրթութեան եւ միջնակարգի բաժիններով կը շարունակէ գործել։ Տնօրէնն է Արփի Մանուկեան:<ref>{{Cite web|url=http://www.turkiyeermenileripatrikligi.org/site/hy/%D5%B4%D5%A7%D6%80%D5%A1%D5%B4%D5%A7%D5%A9%D5%B3%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6-%D6%86%D5%A5%D6%80%D5%AB%D5%A3%D5%AB%D6%82%D5%B2-%D5%BE%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A1/|title=Մէրամէթճեան Վարժարան, Ֆերիգիւղ {{!}} Վարժարաններ {{!}} Türkiye Ermenileri Patrikliği {{!}}|website=www.turkiyeermenileripatrikligi.org|accessdate=2024-12-09}}</ref> [[Ստորոգութիւն:Վարժարաններ]] 9xq5w2pakwhneutt2q8htj25mgz73p9 0 4611 236243 181565 2024-12-09T13:44:20Z Maral Dikbikian 4797 236243 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Ֆիլմ |անուանում= Միլիոնատէրը Ետնախորշէն |պատկեր= Միլիոնատերը_ետնախորշից.jpg |պատկերի չափ= |նկարագրութիւն= |ֆիլմի անուանում= Slumdog Millionaire |բեմադրիչ= [[Տենի Պոյլ]] ({{Լեզու en|Daniel (Danny) Boyle}}) |արտադրիչ= [[Քրիստիան Կոլսոն]] ({{Լեզու en|Christian Colson}}) |գրագէտ= |թատերագիր= [[Սայմըն Պուֆոյ]] ({{Լեզու en|Simon Beaufoy}}) |պատմութիւն= |հիմնուած= |գլխաւոր= [[Տէւ Փաթէլ]] ({{Լեզու en|Dev Patel}})<br />Ֆրիտա Փինթո ({{Լեզու en|Freida Pinto}})<br />Քապիր Անիլ ([[Հնդկերէն|հնդ.]]՝ अनिल कपूर)<br/> Խան Իրֆան ({{Լեզու en|Sahabzade Irrfan Ali Khan}}) |պատմող= |երաժշտութիւն= Ռախման |կինեմատոգրաֆիստ= |մոնտաժ= |արտադրող ընկերութիւններ= Celador Films<br />Film4<br />Fox Searchlight<br />Вольга |թողարկում= |տեւողութիւն= 120 վկն<ref name=irrfan>[http://www.irrfan.com/profile.htm Irrfan Khan’s Profile]</ref> |երկիր= {{դրօշավորում|Մեծ Բրիտանիա}} |լեզու= |պիւտճէ= $15 000 000<ref name="boxoffice">[http://www.boxofficemojo.com/movies/?id=slumdogmillionaire.htm Slumdog Millionaire (2008) - Box Office Mojo]</ref> |շահոյթ= $378 000 000 }} '''Միլիոնատէրը Ետնախորշէն'''<ref>[http://www.armenialiberty.org/content/article/1599985.html Ֆիլմը դարձած է Օսքարակիր]</ref> ({{Լեզու en|Slumdog Millionaire}}), [[2008]] թուականի ֆիլմ: Ֆիլմի բեմադրիչը Տենի Պոյլն (անգլ.՝ Daniel (Danny) Boyle) է: Ֆիլմը նկարահանուած է հնդիկ գրող [[Վիքաս Սուարուփ]]ի (անգլ.՝Vikas Swarup) «Հարց-Պատասխան» գիրքի միջոցներով: Դափնեկիր է 8 «[[Օսքար]]ի» եւ 4 «[[Ոսկէ Երկրագունդ|Ոսկի Երկրագունդ»]]<nowiki/>ի : Առաջին անգամ ցուցադրուած է [[2009]] թուականի [[30 Օգոստոս]]<nowiki/>ին: == Նիւթ == Ֆիլմը տգէտ տղու մը՝ Ճամալ Մալիքի կեանքի պատմութիւնն է: Ֆիլմի գործողութիւնները կը սկսին Մումպայի ոստիկանական բաժանմունքին մէջ, ուր կը հարցաքննեն Ճամալը: Ան կը մասնակցի [[Հնդկաստան]]<nowiki/>ի «Ով Կ'ուզէ Դառնալ Միլիոնատէր» խաղին, եւ անոր կը մնայ պատասխանել ընդամէնը 1 հարցումի՝ 20,000,000 ռուփ ստանալու համար: Ոստիկանութիւնը կը կասկածի անոր խաբէութեան մէջ եւ կը ցանկանայ պարզել, թէ ինչպէս Ճամալը կրնայ պատասխանել բոլոր հարցումներուն: Հարցաքննութեան ժամանակ ան կը պատմէ իր կեանքի տխուր պատմութիւնը, որու ընթացքին ձեռք բերած խաղի ժամանակ տրուող հարցումներու պատասխանները: Ան կը պատմէ, թէ ինչպէս իր մայրը սպաննած են, ինչպէս ինքն ու եղբայրը ապրած են Հնդկաստանի ետնախորշերուն մէջ, ինչպէս ծանօթացած են Լաթիքա անունով աղջկան եւ իրենց անուանած [[Ալեքսանտր Տիւմա (հայր)|Տիւմա]]<nowiki/>յի «Երեք Հրացանակիրները» ստեղծագործութեան հերոսներու՝ Աթոսի, Փորթոսի եւ միւս հրացանակիրի (անոր անունը չէ իմացած երբեք) անուններով: Երեխաները կ'ապրին աղբանոցի մէջ, զանոնք կը գտնէ Մամանը, որ անոնց միջոցով դրամ կը շահէր. կը ստիպէ զիրենք՝ զբաղելու մուրացկանութեամբ: == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:2008]] a96dt0zgkkdud71e2vk2ugpuid16rp6 0 4791 236285 221634 2024-12-10T11:27:48Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236285 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Քլոտ Արմէն Մութաֆեան''' ({{ԱԾ}}), ֆրանսահայ, Փարիզի Սորպոն աշխարհահռչակ համալսարանի դասախօս եւ անուանի հայագէտ-գիտնական, Հայկական Կիլիկիոյ պատմութեան մասնագէտ դոկտոր, [[Սորպոնի համալսարան]]ի փրոֆեսոր: Հայ մաթեմաթիքոս, մտա­ւո­րա­կան, հե­ղի­նա­կա­ւոր պատ­մա­բան, ՀՀ ԳԱԱ արտասահմանեան անդամ == Կենսագրութիւն == Քլոտ Արմէն Մութաֆեան որդին է նկարիչ հօր՝ [[Զարեհ Մութաֆեան]]ին: [[Փարիզ]] ծնած, Ֆրանսայի եւ աշխարհի զանազան երկիրներու համալսարաններու մէջ 40 տարի ուսողութիւն դասաւանդած գիտնական մըն է: Ան նաեւ մեծ հետաքրքրութիւն ունի պատմութեան նկատմամբ: Ան 60 տարեկանին ստացած է պատմութեան ճիւղին մէջ իր դոկտորայի վկայականը՝ իբրեւ աւարտաճառ ունենալով Հայկական Կիլիկիան: == Քլոտ Մութաֆեանի դասախօսութիւններ == [[22 Յուլիս]] [[2014 թուական|2014]]-ին «Կիլիկեան Հայաստան. Պետական արտագաղթ մը» նիւթը: Համազգայինի ուսանողական հաւաքը (Ֆորում) Կիլիկիոյ հայկական թագաւորութեան ձեւաւորման, զարգացման եւ անկման պատմութեան, ինչպէս նաեւ խօսեցաւ ԺԳ եւ ԺԴ դարերու ընթացքին յառաջացած արտագաղթի մասին: [[7 Ապրիլ]] [[2017 թուական|2017]]-ին դոկտ. Քլոտ Մութաֆեան իր նկարիչ հօր՝ Զարեհ Մութաֆեանի, նուիրուած վաւերագրական ֆիլմը պիտի ներկայացնէ «Ապրիլ» գրատան մէջGlendale CA։ Ձեռնարկը կազմակերպուած է Հայկական շարժապատկերի ընկերակցութեան նախաձեռնութեամբ, կը ներկայացնէ Ցեղասպանութենէն վերապրած եւ Յունաստանի որբանոցներէն Իտալիա հասած, նկարչութիւն սորված եւ շրջան մըն ալ Զուիցերիա ապրելէ ետք Ֆրանսա հաստատուած [[Զարեհ Մութաֆեան]]ի ([[1907 թուական|1907]]-[[1980 թուական|1980]]) կեանքն ու գործը։ [[6 Ապրիլ]] [[2017 թուական|2017]]-ին Կազմակերպութեամբ Հայաստանի համար վերլուծութեանց, ուսումնասիրութիւններու եւ ծրագրումի «Արփա» հիմնարկին, Արցախի տագնապի արմատներուն մասին՝ կեդրոնանալով յատկապէս Ազրպէյճանի պետական մակարդակով տարուող ապատեղեկատուական արշաւին՝ գիտական փաստերով դէմ դնելու կարեւորութեան վրայ։ Դասախօսական ձեռնարկը տեղի կ՛ունենայ Գալիֆորնիոյ Մերտինեան վարժարանի «Արամ եւ Անահիս Պուլղուրճեան» սրահին մէջ: «Հայ-­ֆրանսական յարաբերութիւնները դարերու ընթացին» խորագիրը կրող դասախօսութեան {{քաղվածք|Հայ­-ֆրասնական յարաբերութիւնները շատ հին են, սակայն իսկական հիմնական թափը անոնք առին Հայոց Ցեղասպանութենէն յետոյ»,­ ըսած է |Քլոտ­-Արմէն Մութաֆեան}} {{քաղվածք|դեռ հինգերորդ դարուն հայ քարոզիչ մը հասած է Ֆրանսայի հարաւային հատուած, ուր ան տեղացիներու կողմէն մինչ օրս կը պաշտուի իբրեւ Սուրբ Գրիգոր` ֆրանսական սուրբերէն մէկը: Իսկ Ֆրասայի մէջ ամենահին, Օրլէան քաղաքի մօտակայքը գտնուող եկեղեցիներէն մէկուն հին հատուածը, ըստ նաեւ ոչ հայ տեսաբաններու, ունի տիպիկ հայկական եկեղեցիի ճարտարապետութիւն, ինչպէս նաեւ 9­-րդ դարէն պահպանուած նիւթերու շարքին առկայ է լատինատառ գրուած հայկական այբուբենը: |Քլոտ­-Արմէն Մութաֆեան}} [[23 Մայիս]] [[2016 թուական|2016]]-ին «Հայկական Աւատները [[Յորդանան]]ի Մէջ (ԺԲ.-ԺԴ. դարեր)» զեկոյցով, Փրոֆ. Քլոտ Մութաֆեան ընդգծեց որ Երուսաղէմի Ս. Թորոս Գրադարանին մէջ [[1319]]-ին Դրազարկ (Կիլիկիա) ընդօրինակուած ձեռագիր մը կայ, որ [[1329]]-ին նուիրուած է Քարաքի հայկական եկեղեցիին՝ Լեւոն Դ. Թագաւորին կողմէ: == Հրատարակչական գործեր == Քլոտ Մութաֆեան միշտ յատուկ սէր ունեցած է պատմութեան նկատմամբ եւ անկէ մղուած՝ ուսումնասիրած ու հրատարակած է Հայաստանի նուիրուած շարք մը հատորներ «'''Արցախ` հայ մշակոյթի եւ աւանդութիւններու պարտէզ'''» գիրքի հեղինակներ Քլոտ Արմէն Մութաֆեան եւ Տիգրան Գույումճեան: == Ցուցահանդէսներ == Ան կազմակերպած է ցուցահանդէսներ՝ «[[Սորպոն]]» համալսարանի, Վատիկանի եւ զանազան այլ սրահներու մէջ։ Ան մասնագիտացած է յատկապէս միջնադարեան պատմութեան մէջ : == Պարգեւներ == [[12 Հոկտեմբեր]] [[2013 թուական|2013]]-ին [[Փարիզ]]ի մէջ, [[Արցախ]]ի նախագահ Բակօ Սահակեան «Երախտագիտութիւն» մետալը յանձնեց «Արցախ` հայ մշակոյթի եւ աւանդութիւններու պարտէզ» գիրքի հեղինակներ Քլոտ Մութաֆեանին եւ Տիգրան Գույումճեանին` կարեւոր նկատելով աշխատութեան նշանակութիւնը գիտական եւ մշակութային առումներով: == Անդամակցութիւն == Քլոտ Արմէն Մութաֆեան ՀՀ Գիտութիւնների ազգային ակադեմիայի արտասահմանեան անդամ է: == Աղբիւրներ == * [http://noror.org/am/editors/1099/%D4%B3%D5%A1%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D4%BC%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A5%D6%80 ԴՈԿՏ. ՔԼՈՏ ՄՈՒԹԱՖԵԱՆԻ ԴԱՍԱԽՕՍՈՒԹԻՒՆԸ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190407155237/http://noror.org/am/editors/1099/%25D4%25B3%25D5%25A1%25D5%25B2%25D5%25B8%25D6%2582%25D5%25A9%25D5%25A1%25D5%25B5%25D5%25AB%25D5%25B6-%25D4%25BC%25D5%25B8%25D6%2582%25D6%2580%25D5%25A5%25D6%2580 |date=2019-04-07 }} * [http://www.jamanak.com.tr/content/%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D5%BD/4-01-2016-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B8%D6%82%D5%B8%D5%B5-%D5%B0%D5%AB%D6%82%D6%80-%D5%B4%D5%A8 ՊԱՏՈՒՈՅ ՀԻՒՐ ՄԸ] * [http://www.aztagdaily.com/archives/196064 ամազգայինի Ուսանողական Հաւաք . Փրոֆ. Քլոտ Մութաֆեան Դասախօսեց Հայկական Կիլիկիոյ Մասին] * [http://asbarez.com/arm/279713/%D4%B4%D5%B8%D5%AF%D5%BF-%D5%94%D5%AC%D5%B8%D5%BF-%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D6%86%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D4%BB%D6%80-%D5%80%D6%85%D6%80%D5%9D-%D4%B6%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%B0-%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%A9/ Դոկտ. Քլոտ Մութաֆեան Իր Հօր՝ Զարեհ Մութաֆեանի Նուիրուած Ֆիլմը Պիտի Ներկայացնէ «Ապրիլ» Գրատան Մէջ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190407155239/http://asbarez.com/arm/279713/%d4%b4%d5%b8%d5%af%d5%bf-%d5%94%d5%ac%d5%b8%d5%bf-%d5%84%d5%b8%d6%82%d5%a9%d5%a1%d6%86%d5%a5%d5%a1%d5%b6-%d4%bb%d6%80-%d5%80%d6%85%d6%80%d5%9d-%d4%b6%d5%a1%d6%80%d5%a5%d5%b0-%d5%84%d5%b8%d6%82%d5%a9/ |date=2019-04-07 }} * [http://www.yerakouyn.com/?p=129037 Դոկտ. Քլոտ Մութաֆեան Շըրմըն Օքսի Մէջ Պիտի Խօսի Արցախի Տագնապի Արմատներուն Մասին]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://hayernaysor.am/cl/archives/21357 Քլոտ Մութաֆեան Եւ Տիգրան Գույումճեան Պարգեւատրուեցան] * [http://asbarez.com/arm/277992/%D4%B4%D5%B8%D5%AF%D5%BF-%D5%94%D5%AC%D5%B8%D5%BF-%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D6%86%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D5%8A%D5%AB%D5%BF%D5%AB-%D4%BD%D6%85%D5%BD%D5%AB-%D4%B1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%AB-%D5%8F/ Դոկտ. Քլոտ Մութաֆեան Պիտի Խօսի Արցախի Տագնապի Արմատներուն Մասին] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190407155243/http://asbarez.com/arm/277992/%D4%B4%D5%B8%D5%AF%D5%BF-%D5%94%D5%AC%D5%B8%D5%BF-%D5%84%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D6%86%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D5%8A%D5%AB%D5%BF%D5%AB-%D4%BD%D6%85%D5%BD%D5%AB-%D4%B1%D6%80%D6%81%D5%A1%D5%AD%D5%AB-%D5%8F/ |date=2019-04-07 }} * [http://www.jamanak.com/content/%D5%AC%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D5%BD/29-12-2015-%D6%86%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D5%B5-%D5%B5%D5%A1%D5%B5%D5%BF%D5%B6%D5%AB-%D5%BA%D5%A1%D5%BF%D5%B4%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6-%D6%83%D6%80%D5%B8%D6%86-%D6%84%D5%AC%D5%B8%D5%BF-%D5%B4%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%A1%D6%86%D5%A5%D5%A1%D5%B6-%D5%B4%D5%A5%D6%80-%D5%B4%D5%A7%D5%BB ՖՐԱՆՍԱՀԱՅ ՅԱՅՏՆԻ ՊԱՏՄԱԲԱՆ ՓՐՈՖ. ՔԼՈՏ ՄՈՒԹԱՖԵԱՆ ՄԵՐ ՄԷՋ] * [http://www.yerakouyn.com/?p=82783 Քլոտ-Արմէն Մութաֆեան Ներկայացուց Հայ-Ֆրանսական Հետքը Պատմութեան Էջերուն Մէջ]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://massismagazine.com/archives/1021 Հայկազեան Համալսարանի «Յորդանանի Հայերը» Գիտաժողովը Աւարտեց Իր Աշխատանքները] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190407160745/http://massismagazine.com/archives/1021 |date=2019-04-07 }} * [http://nt.am/am/news/244059/ Քլոտ Մութաֆեանը հիւրընկալուել է Սփիւռքի նախարարութիւնում] {{Արտաքին յղումներ}} {{DEFAULTSORT:Մութաֆեան,Քլոտ Արմէն}} [[Ստորոգութիւն:21 Յուլիսի ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ մաթեմաթիկոսներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ պատմաբաններ]] 20l1s06tp3uijrjjc06wl4qz7u30aps 0 5006 236262 221683 2024-12-10T06:16:38Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236262 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | պատկեր = Natalia Tena 2012 cropped.jpg }} '''Նաթալիա Կասթիայն Տենա''' ({{ԱԾ}}), բրիտանացի դերասանուհի եւ երգչուհի, «Molotov Jukebox» երաժշտական խումբի մենակատար։ Կինոիի մէջ առաւելապէս յայտնի է Նիմֆադորա Թոնկսի դերով [[Հարի Փոթեր]]ի մասին ֆիլմերէն եւ Օշայի դերով Գահերի խաղը հեռուստասերիալէն։ == Կենսագրութիւն == '''Վաղ տարիներ''' Նաթալիան ծնած է [[1 Նոյեմբեր]] [[1984 թուական|1984]]-ին Սուրէյ կոմսութեան մէջ սպանացիներ՝ Մարիա Տենի եւ Խեսուս Տենի ընտանիքին մէջ։ Ազատ կը տիրապետէ սպաներէնը։ Դերասանական ընդունակութիւնը արտայայտուած է վաղ տարիներէն։ Ինը տարեկան հասակին ընդունուած է թատերական արուեստանոց, ուր մեծ ոգեւորութեամբ խաղցած է անգլիական դասականներու ստեղծագործութիւններու բեմականացումներուն մէջ։ Առաջին դերը եղած է [[Ուիլեամ Շեքսպիր]]ի Ջուլիետան։ Հարի Փոթերի մասին ֆիլմերուն մէջ նկարահանուելով համաշխարհային ճանաչում ձեռք բերած է, բայց բեմը չէ ձգած եւ «Royal Shakespeare Company» արուեստանոցի բեմին մէջ [[2008 թուական]]ին «Օթելլո» ողբերգութեան մէջ խաղցած է Դեզդեմոնայի դերը։ '''Կարիերա''' [[2001 թուական]]ին Նաթալիան առաջին անգամ խաղցած է «Բժիշկներ» բրիտանական հեռուստասերիալի քանի մը հանգրուաններուն մէջ։ Այս դերէն ետք անոր հրաւիրած են նկարահանուելու երեւոյթ «Իմ տղան» շարժապատկերին մէջ, որուն յաջորդեցին «Սիրոյ հիանալի արուեստը», «Տիկին հենդերսոնը կը ներկայացնէ» շարժապատկերները եւ «Կեանքէն ետք» շարքը<ref>[http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=EN&s_site=miami&p_multi=EN&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=11AC25CEF6922F30&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM "NATALIA TENA EL EMBRUJO DEL FÉNIX"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180612140105/http://nl.newsbank.com/nl-search/we/Archives?p_product=EN&s_site=miami&p_multi=EN&p_theme=realcities&p_action=search&p_maxdocs=200&p_topdoc=1&p_text_direct-0=11AC25CEF6922F30&p_field_direct-0=document_id&p_perpage=10&p_sort=YMD_date:D&s_trackval=GooglePM |date=2018-06-12 }} Nuevo Herald - 13 July 2007</ref><ref>[http://www.telegram.com/article/20070714/NEWS/707140331/1102 "Spanish actress lands role in 'Potter' film"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20110722113508/http://www.telegram.com/article/20070714/NEWS/707140331/1102 |date=2011-07-22 }} 14 July 2007, Telegram.com</ref>: == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} {{Արտաքին յղումներ}} [[Ստորոգութիւն:1 Նոյեմբերի ծնունդներ]] 5k11xvc0p1sz1quswgv2ypgf6fv5muj 0 5024 236281 221689 2024-12-10T08:43:57Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236281 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | անուն ազգանուն = | բնագիր ԱԱՀ = | պատկեր = | չափ = 200 px | նկարագրութիւն = | ծնած է = 1935 | ծննդավայր = Լիբանան | վախճանած է = | մահուան վայրը = | քաղաքացիութիւն = [[Լիբանան]]ցի | հպատակութիւն = | ազգութիւն = Հայ | ալմա մատեր = | կրօնք = Հայ կաթողիկէ | ազդուած է = | ազդած է = | գրքեր = | աշխատանք = լրագրող-խմբագիր, հրապարակագիր եւ հասարակական գործիչ | կարողութիւն = | մասնագիտութիւն = | ամուսին = Զուարթ | ծնողներ = Միհրան Նաճարեան | երեխաներ = Միհրան Նաճարեան | պարգեւներ եւ մրցանակներ = Սբ. Մեսրոպ Մաշտոց շքանշանով, Մեծն Սուրբ Գրիգորի Ասպետի շքանշանով, ՀՀ Մովսէս Խորենացի նախագահական շքանշանով, | կայքէջ = | ստորագրութիւն = }} '''Սարգիս Նաճարեան''' [[Պէյրութ]] [[Լիբանան]], Հայ կաթողիկէ պատրիարքութեան «Սուրբ Գրիգոր Նարեկացի կեդրոն»-ի եւ լրատուական գրասենեակի վարիչ-քարտուղար, «'''Մասիս'''» ամսաթերթի խմբագիր եւ պատասխանատու տնօրէն: '''Սարգիս Նաճարեան''' օրինակելի եւ տիպար մամլոյ գործիչ՝ 50 տարի ծառայեց լրագրութեան առաքելութեան։ Օրաթերթի երկարամեայ խմբագիր եւ լրագրող «'''Արարատ'''»-ի [[45]] տարիներու նախկին տնօրէն: == Ստեղծագործութիւններ եւ Գիրքի Շնորհահանդէս == Սարգիս Նաճարեանի առաջին հատորը լոյս տեսած է [[2010]] թուականին` «'''Դէմ առ դէմ'''» խորագիրով: Հովանաւորութեամբ [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի|Հայ կաթողիկէ]] համայնքի [[Պէյրութ]]ի պատրիարքական թեմի օգնական եպիսկոպոս Գէորգ եպս. Ասատուրեանի եւ կազմակերպութեամբ Հայ կաթողիկէ համալսարանականներու միութեան (ՀԿՀՄ), ուրբաթ, 5 մայիս 2017-ի, երեկոյեան ժամը 8:30-ին, Հայ կաթողիկէ Մեսրոպեան բարձրագոյն վարժարանի «Ֆարաճեան» սրահին մէջ տեղի ունեցաւ լիբանանահայ անուանի լրագրող, Հայ կաթողիկէ պատրիարքութեան «Մասիս» պարբերաթերթի գլխաւոր խմբագիր եւ պատասխանատու տնօրէն Սարգիս Նաճարեանի «Ֆրանչիսկոս. Աղօթեցէ՛ք ինծի համար» գիրքին շնորհահանդէսը: == Շքանշան, մեծարանքի հանդիսութիւն լրագրական գործունէութեան, շնորհահանդէս» == Սարգիս Նաճարեան պարգեւատրուած է '''Տէր Ներսէս Պետրոս ԺԹ. կաթողիկոս պատրիարք'''ի ձեռամբ Սբ. [[Մեսրոպ Մաշտոց շքանշան]]ով, '''Բենեդիկտոս ԺԶ. Պապ'''ին կողմէ Մեծն Սուրբ Գրիգորի Ասպետի շքանշանով, ՀՀ [[Մովսէս Խորենացի]] նախագահական շքանշանով, ինչպէս նաեւ [[Լիբանան]]ի Կաթողիկէ հաղորդամիջոցներու կեդրոնին կողմէ '''մարոնիներու պատրիարք Պշարա Ռաաի'''ի ձեռամբ: Հովանաւորութեամբ հայ կաթողիկէ համայնքի Ներսէս-Պետրոս ԺԹ. պատրիարքին եւ կազմակերպութեամբ Ս. [[Գրիգոր Նարեկացի]] կեդրոնին, [[Կիրակի]], [[21 Նոյեմբեր|21 նոյեմբեր]] [[2010]]-ին, երեկոյեան ժամը 7:00-ին, ՀԿՄ-ի «Արարատեան» սրահին մէջ տեղի ունեցաւ մեծարանքի հանդիսութիւն Սարգիս Նաճարեանի լրագրական գործունէութեան [[50]]-ամեայ յոբելեանին առիթով, ինչպէս նաեւ շնորհահանդէս, յոբելեարի «'''Դէմ առ դէմ'''» հատորին։ Ձեռնարկին ներկայ էին հոգեւորականներ, քաղաքական գործիչներ, պատկան մարմիններու ներկայացուցիչներ, յոբելեարին ընտանեկան պարագաները եւ մեծաթիւ բազմութիւն։ == «Տարուան Մարդ»ը == Ֆրանչիսկոս Պապի ընտրութեան առաջին տարուընէ արդէն միջազգային լրատուամիջոցները ուշադրութեան կեդրոն դարձուցին Սարգիս Նաճարեանի գործունէութիւնը, իսկ աշխարհահռչակ «Թայմ» պարբերականը իր դեկտեմբեր [[2013]]-ի թիւին մէջ զայն նկատեց «'''Տարուան Մարդ'''»ը: == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Աղբիւրներ == * [http://massismagazine.com/archives/1884/ Սարգիս Նաճարեանի «Ֆրանչիսկոս. Աղօթեցէ՛ք Ինծի Համար» Գիրքի Շնորհահանդէս] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190401215939/http://massismagazine.com/archives/1884 |date=2019-04-01 }} * [http://armenianradioboston.com/%D5%A1%D6%80%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%BF-%D6%85%D6%80%D5%A1%D5%A9%D5%A5%D6%80%D5%A9%D5%AB-80-%D5%A1%D5%B4%D5%A5%D5%A1%D5%AF%D5%AB-%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%BD%D5%A1%D6%82%D5%B8%D6%80/ «ԱՐԱՐԱՏ» ՕՐԱԹԵՐԹԻ 80-ԱՄԵԱԿԻ ՀԱՆԴԻՍԱՒՈՐ ՆՇՈՒՄ ԼԻԲԱՆԱՆԻ ՄԷՋ]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} == Տե՛ս նաեւ == * [[Հայ Կաթողիկէ Եկեղեցի]] == Արտաքին յղումներ == * [http://hayernaysor.am/archives/17511/ «Սարգիս Նաճարեան» (Հայրենասիրությունն ինծի համար մնայուն ապրում եղած է»)] * [http://www.radiovaticana.va/storico/2010/11/26/%D5%AC%D5%AB%D5%A2%D5%A1%D5%B6%D5%A1%D5%B6-_%D5%BD%D5%A1%D6%80%D5%A3%D5%AB%D5%BD_%D5%B6%D5%A1%D5%B3%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%AB_%D5%B4%D5%A5%D5%AE%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B6%D6%84%D5%AB_%D5%B0%D5%A1%D5%B6%D5%A4%D5%AB%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6/arm-442151/ «Լիբանան- Սարգիս Նաճարեանի մեծարանքի հանդիսութիւն»] {{DEFAULTSORT:Նաճարեան, Սարգիս}} [[Ստորոգութիւն:Լիբանան ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Լրագրող-խմբագիր]] [[Ստորոգութիւն:Հասարակական գործիչներ]] [[Ստորոգութիւն:Հրապարակագիրներ]] [[Ստորոգութիւն:Խմբագիրներ]] 6tflo8xmj19i7npo4k26o31xm76orao 0 5199 236264 231081 2024-12-10T07:25:41Z Maral Dikbikian 4797 236264 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Ճեքի Շան''' ({{lang-en|Jackie Chan}}, {{lang-zh|成龍}}, Չեն Լուն; բնագիր անունը չին.՝ 陳港生, Չեն Գանշեն («Չեն, որ ծնած է [[Հոնկ Քոնկ]], երբեմն կը նշուի որպէս Չան Քոնսան եւ Ֆան Շիլուն (Ամբողջական ընտանեկան անունը, որ վերականգնուած է ծնունդէն քանի մը տարի անց, ծնած է [[7 Ապրիլ]] [[1954]]-ին, [[Հոնկ Քոնկ]]), հոնկ քոնկեան եւ ամերիկեան դերասան, «քասքատիոր» (Ֆրանս.՝ cascadeur - այսինքն տարօրինակ, ոչ սովորական եւ վտանգաւոր հնարքներով դերակատարութիւն, գահավիժորդ - անգլ.՝ stuntman կամ stunt performer), «կինոռեժիսոր» (այսինքն՝ ժապաւէնի «ֆիլմ»ի վարիչ ղեկավար - անգլ.՝ movie director կամ filmmaker), արտադրող, «սցենարիստ» (այսինքն՝ ժապաւէնի կամ «ֆիլմ»ի նախօրինակ գրող - անգլ.՝ screenwriter կամ scriptwriter), զինուորական եւ լարախաղացային ռազմական տեսարաններու (martial and acrobatic fighting style) եւ հնարքներու բեմադրող , երգիչ։ Ան [[Բրիտանիա|Բրիտանական]] կայսրութեան շքանշանակիր է<ref>{{cite web|url=http://www.london-gazette.co.uk/issues/51772/supplements/17|title=Supplement to The London Gazette|date=16 June 1989|archiveurl=https://web.archive.org/web/20131126175938/http://www.london-gazette.co.uk/issues/51772/supplements/17|archivedate=2013-11-26|accessdate=2012-ի Օգոստոսի 6–ին|dead-url=yes}}</ref>։ == Կեանքի Վաղ Տարիներ == Ճեքի Չանը ծնած է 1954 թուականի [[Ապրիլ 7]]-ին, Հոնքոնկ, Չարլզ եւ Լիլի Չանի (Charles and Lee-Lee Chan) ընտանիքին մէջ, որոնք [[Չինաստան|չինական]] քաղաքացիական պատերազմին փախստականներ էին։ Փոքր ժամանակ զինք "Փաոփաո" ({{lang-zh|炮炮}}, որ թարգմանաբար կը նշանակէ "Թնդանօթի արկ") կ'անուանէին<ref>{{cite web |title=Ջեքի Չանի կենսագրությունը |work=Կենսագրություն |publisher=Hong Kong Film.net |url=http://www.hkfilm.net/chanbio.htm |accessdate=28 Փետրուար 2012}}</ref>, որովհետեւ ան կենսունակ ուժով լեցուն երեխայ էր եւ միշտ կը թռչկոտէր։ Քանի որ Չանի ծնողները կ'աշխատէին ֆրանսական դեսպանի մօտ, Հոնքոնկի մէջ, Չանը իր մանկութիւնը կ'անցընէ դեսպանի բնակութեան վայրին մօտ, Վիքթորիա Փիք փողոցը (Victoria Peak district)<ref name="Tiscali">{{cite web |title=Ջեքի Չանի կենսագրությունը |work=Կենսագրություն |publisher=Տիսքալի |url=http://www.talktalk.co.uk/entertainment/film/biography/artist/jackie-chan/biography/45 |accessdate=28 Փետրուար 2012}}</ref>։ Չանը նախ կը յաճախէ Հոնքոնկի Նահ-Նվա դպրոցը, ուր ուսման առաջին իսկ տարին դպրոցէն դուրս կը մնայ. ծնողները զինք կը հանեն դպրոցէն։ 1860 թուականին հայրը կը տեղափոխուի Քանպերրա (Canberra)՝ [[Աւստրալիա]], ուր ամերիկեան դեսպանատան մէջ կ'աշխատէր որպէս գլխաւոր խոհարար։ Չանը կ'ուղարկեն "[[Փեքին]]ի օփերայի դպրոց", ուր ան 10 տարի կը սորվի մարտարուեստներ եւ աքրոպաթիք։ Իր վարպետը Եու. Ճիմ-Եուէնն էր<ref name="Tiscali"/><ref name="CelebValues">{{cite web |title=Ջեքի Չանի պայքարը վայրի կենդանիների ապօրինի վաճառքի դեմ |publisher=Celebrity Values |url=http://www.celebrityvalues.com/jackie_chan.html |accessdate=28 Փետրուար 2012 |archive-date=2012-03-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120313000144/http://www.celebrityvalues.com/jackie_chan.html |dead-url=yes }}</ref>։ Հետեւաբար ան դարձաւ փեքինեան օփերայի ներկայացուցիչներէն մէկը, խումբի առաջնորդ, դպրոցի լաւագոյն սաներէն մէկը։ Իր ստեղծագործական կեղծանունը այդ տարիներուն Եուն Լօ էր՝ ի պատիւ իր վարպետին։ Չանը մտերիմ ընկերներ ունեցաւ ի դէմս խումբի միւս անդամներուն՝ Սամօ Հունկ (Sammo Hung) եւ Եուէն Պիաօ (Yuen Biao)։ Յետագային իրենց անուանեցին «երեք եղբայրներ» կամ «երեք [[Վիշապներ|վիշապներ»]] (Three Brothers or Three Dragons)<ref>{{cite web |title=Յոթ փոքրիկ երջանիկները |work=Ակնարկ |publisher=LoveAsianFilm |url=http://www.loveasianfilm.com/features/sevenlittlefortunes.html |accessdate=28 Փետրուար 2012 |archive-date=2010-07-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20100716130110/http://www.loveasianfilm.com/features/sevenlittlefortunes.html |dead-url=yes }}</ref>: 8 տարեկանին ան առաջին անգամ իր ընկերներուն՝ «փոքրիկ յաջողակներուն» "Little Fortunes" հետ կը յայտնուի «Մեծ եւ փոքր Ուոնկ Թին Պարը» (Big and Little Wong Tin Bar) ֆիլմին մէջ (1962), ուր Լի Լի Հուան կը մարմնաւորէր իր մօր դերը։ Չանը Լիի հետ կրկին հանդէս եկաւ Քինկ Հուի (King Hu) «Եկուր խմենք միասին» (Come Drink with Me) ֆիլմին մէջ (1963)<ref>{{cite web |title=Եկ խմիր ինձ հետ (1966) |work=Մուտք տվյալների բազա |publisher=[[Hong Kong Cinemagic]] |url=http://www.hkcinemagic.com/en/movie.asp?id=2418&showmovfullcast=1 |accessdate=29 Փետրուար 2012 |archive-date=2016-07-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160714173100/http://www.hkcinemagic.com/en/movie.asp?id=2418&showmovfullcast=1 |dead-url=yes }}</ref>։ 1971 թուականին Ճեքի Չանը կը նկարահանուի [[քոնկֆու]]ի մասին պատմող մէկ այլ՝ «Զենի հպումը» (A Touch of Zen) ֆիլմին մէջ<ref name="Whoami">{{cite web |title=[[Ո՞վ եմ ես]], Star file: Jackie Chan |medium=DVD |publisher=Universe Laser, Hong Kong |date = 1998}}</ref>։ Այս ֆիլմէն ետք կը սկսի իր ասպարէզը՝ դերասանական շարժապատկերի արտադրութեան մէջ, պայմանագիր կնքելով Չու Մուի «Մեծ երկիր ֆիլմ ընկերութիւն» շարժապատկերի արձանագրութեան արուեստանոցին հետ։ 17 տարեկանին ան կ'աշխատէր որպէս «քասքատիոր» (Ֆրանս.՝ cascadeur - այսինքն տարօրինակ, ոչ սովորական եւ վտանգաւոր հնարքներով դերակատարութիւն, գահավիժորդ - անգլ.՝ stuntman կամ stunt performer), մասնաւորապէս [[Պրուս Լի]]ի «Կատաղութեան Բռունցքը» եւ «Վիշապի Ելքը» ֆիլմերուն մէջ հանդէս գալով Չան Եուն Լանգկ ([[չինարէն]]) կեղծանունով<ref name="AskMen">{{cite web |title=Շաբաթվա մարդը. Ներկայացնում ենք Ջեքի Չանին |work=Կենսագրություն |publisher=AskMen |url=http://uk.askmen.com/celebs/men/entertainment/54_jackie_chan.html |accessdate=28 Փետրուար 2012 |archive-date=2012-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120303202022/http://uk.askmen.com/celebs/men/entertainment/54_jackie_chan.html |dead-url=yes }}</ref>։ Նոյն տարին ալ ստացաւ իր առաջին գլխաւոր դերը «Փոքրիկ Վագրը Քոնթոնէն» ֆիլմին մէջ, որ մեծ յաջողութիւն ունեցաւ Հոնքոնկի մէջ, 1973 թուականին<ref name="Bioch">{{cite web |title=Իրական կենսագրություններ. Ջեքի Չան |work=Կենսագրություն |publisher=The Biography Channel |url=http://94.236.123.156:8082/biographies/jackie-chan.html |accessdate=28 Փետրուար 2012 |archive-date=2013-09-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20130908200942/http://94.236.123.156:8082/biographies/jackie-chan.html |dead-url=yes }}</ref>։ Նուազած վարձատրումներուն պատճառաւ, Ճեքի Չան համաձայնեցաւ նկարահանուիլ «Բոլորը Ընտանիքին Մէջ» չափահասներուն համար նախատեսուած կատակերգութեան մէջ։ Այդ մինչեւ հիմա միակ ֆիլմն է, ուր Ճեքին ունի մերկ տեսարաններ։ Բացի այդ միակ ֆիլմ է, ուր ո՛չ մէկ մարտական գործողութիւն կայ<ref>{{cite web |title=Ջեքի Չանի մեծահասակների ֆիլմում |publisher=Information Times |year=2006 |url=http://xinwen.de/2006/09/21/jackie_chan_als_darsteller_in.html |language=German |archiveurl=https://web.archive.org/web/20071025045704/http://xinwen.de/2006/09/21/jackie_chan_als_darsteller_in.html |archivedate=2007-10-25 |accessdate=28 Փետրուար 2012 |dead-url=no }}</ref>։ 1976 թուականէն Չանը իր ծնողներուն հետ կ'ապրէր, կ'ուսանէր Քանպերրայի Տիքսոն գոլէճին (Dickson College) մէջ եւ միեւնոյն ժամանակ կ'աշխատէր որպէս շինարար<ref>{{cite web |last=Boogs |first=Monika |title=Ջեքի Չանի արցունքներն իր մոր համար |publisher=The Canberra Times |date=Մարտ 7, 2002 |url=http://www.canberratimes.com.au/news/local/news/general/jackie-chans-tears-for-greatest-mother/295366.aspx |archiveurl=https://web.archive.org/web/20080921230708/http://www.canberratimes.com.au/news/local/news/general/jackie-chans-tears-for-greatest-mother/295366.aspx |archivedate=2008-09-21 |accessdate=28 Փետրուար 2012 |dead-url=yes }}</ref>։ [[Շինարարութիւն|Շինարարութեան]] ժամանակ ան կ'աշխատէր Ճեքի մօտ եւ շինարարները զինք կ'անուանէին «Փոքրիկ Ճեք», որ ետքը աւելի կրճատուեցաւ եւ դարձաւ «Ճեքի» եւ այդ օրէն ետք անունը մնաց Ճեքի Չան։ Աւելին, ան նաեւ ջնջեց իր հօր մականունը։ Դերասանին չինական անունը Ֆոնկ Սի Լանկ է (չին.՝ 房仕龍)<ref name="Iamjc">{{cite web |title=Ջեքի Չան. Դերասան եւ կասկադյոր |publisher=BBC |date=24 Հուլիս 2001 |url=http://h2g2.com/dna/h2g2/A592760 |accessdate=28 Փետրուար 2012}}</ref>։ == Դերասանական Ասպարէզ == === Առաջին սխրանքները։ 1976–1979 === 1976 թուականին Ճեքի Չան հեռագիր ստացաւ [[Հոնկ Քոնկ]]եան ֆիլմ արտադրող՝ Վիլի Չանէն, որ շատ տպաւորուած էր Ճեքի Չանի տարօրինակ, ոչ սովորական եւ վտանգաւոր հնարքներով։ Վիլի Չան իրեն դեր առաջարկեց վարիչ ղեկավար՝ Լօ Վէիի ֆիլմին մէջ։ Լոն հաւնեցաւ Ճեքի Չանի խաղը՝ Ճոն Վուի «Մահուան ձեռքը» (1976) ֆիլմին մէջ, իրեն առաջարկեց գլխաւոր դեր, [[Պրուս Լի]]ի մասնակցութեամբ, ֆիլմի շարունակութիւն հանդիսացող «Նոր կատաղի բռունցքը» ֆիլմին մէջ<ref name="Whoami"/>։ Ան իր բեմական անունը փոխեց՝ դարձնելով Սինկ Լանկ (չին.՝ 成龍<ref>{{cite web |url=http://kungfu.chinaa2z.com/kungfu/html/Kung%20Fu%20Star/2008/20081225/20081225165205590921/20081225172231339876.html |title=Ջեքի Չանը չինական կունգ ֆուի սուպեր աստղ |work=ChinaA2Z.com |author=Լիլի |archiveurl=https://web.archive.org/web/20090408082259/http://kungfu.chinaa2z.com/kungfu/html/Kung%20Fu%20Star/2008/20081225/20081225165205590921/20081225172231339876.html |archivedate=2009-04-08 |accessdate=29 Փետրուար 2012 |dead-url=yes }}</ref>, որ կը թարգմանուի "Վիշապ Դառնալ"), որպէսզի ընդգծէ իր նմանութիւնը Պրուս Լիի բեմական անուան հետ, որ Սիու Լանկ էր (չին.՝ 李小龍, թարգմանաբար՝ "Փոքրիկ Վիշապ")։ Ֆիլմը ձախողեցաւ ֆիլմի դռնակներուն (կիշէ) մէջ, քանի որ Ճեքի Չան անսովոր էր Լիի մարտարուեստին, բայց եւ այնպէս Լօ Վէյ շարունակեց նոյն ոճի ֆիլմեր նկարահանել<ref name="FightingMaster">{{cite web |title=Ջեքի Չանը մարտարվեստի մասին պատմող հաջողված պատմությունում |work=կենսագրություն |publisher=Fighting Master |url=http://www.fightingmaster.com/actors/jackie/index.htm |accessdate=29 Փետրուար 2012 |archive-date=2012-03-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20120303195316/http://www.fightingmaster.com/actors/jackie/index.htm |dead-url=yes }}</ref>։ Ճեքի Չանի համար առաջին մեծ յաջող կատարումը եղաւ 1978 թուականին նկարահանուած «Օձը արծիւի ստուերին տակ» ֆիլմը<ref name="Jcm">{{cite web |title=Ջեքի Չանի կենսագրությունը (Ասիական տեսակետով) |work=Կենսագրություն |publisher=Ng Kwong Loong (JackieChanMovie.com) |url=http://www.jackiechanmovie.com/profile/biography/bio.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20040402123601/http://www.jackiechanmovie.com/profile/biography/bio.htm |archivedate=2004-04-02 |accessdate=29 Փետրուար 2012 |dead-url=no }}</ref>։ Ճեքի Չան կ'աշխատէր վարիչ ղեկավար Եուէն Վու Փինկի հետ, որ իրեն լիակատար ազատութիւն տուած էր հնարքներ գործածելու մէջ։ Ֆիլմը կը պատկանէր [[Կատակերգութիւն|կատակերգական]] Քունկ ֆու ժանրին, որ նորոյթ եղաւ հոնկ քոնկեան հանդիսատեսներուն համար<ref>{{cite web |last= Փոլարդ |first=Մարկ |title=Օձն արծվի ստվերում |work=Ֆիլմի ակնարկ |publisher=Kung Fu Cinema |url=http://www.kungfucinema.com/reviews/snake-in-the-eagles-shadow-1978 |accessdate=29 Փետրուար 2012}}</ref>։ Այնույետեւ Չան նկարահանուեցաւ «Հարբած վարպետը» ֆիլմին մէջ, որ իրեն մեծ յաջողութիւն բերաւ<ref>{{cite web |last=Փոլարդ |first=Մարկ |title=Հարբած վարպետը |work=Ֆիլմի ակնարկ |publisher=Kung Fu Cinema |url=http://www.kungfucinema.com/reviews/drunken-master-1978 |accessdate=29 Փետրուար 2012}}</ref>։ Երբ Չան վերադարձաւ Լօ Վէյի ֆիլմի արուեստանոցը, Լոն փորձեց ընդօրինակել «Հարբած վարպետը» ֆիլմի կատակերգական մօտեցումը եւ ստեղծեց «Քիչ մը Քունկ ֆու» եւ «Աստղային Քունկ ֆու» ֆիլմերը<ref name="Iamjc"/>։ Լոն նոյնիսկ Ճեքի Չանին առիթ տուաւ հանդէս գալ Քենեթ Ցանի հետ, որպէս վարիչ ղեկավար «Անվախ բորենի» ֆիլմին մէջ։ Երբ Վիլի Չանը լքեց Լօ Վէյի շարժապատկերի արձանագրութեան արուեստանոցը, ան Ճեքի Շանին խորհուրդ տուաւ մտածել, թէ կ'արժէ՞ արդեօք մնալ Լօ Վէյի հետ։ «Անվախ բորենի 2» ֆիլմի նկարահանման ժամանակ, Ճեքին խզեց իր պայմանագիրը Լօ Վէյի հետ եւ տեղափոխուեցաւ "Golden Harvest" շարժապատկերի արձանագրութեան արուեստանոցը<ref name="Jcm"/>։ === Յաջողութիւնները Խաղարկային Կատակերգութիւն Ժանրին մէջ. 1980–1987 === Վիլի Չանը դարձաւ Ճեքիի անձնական կառավարիչն ու գործընկերը։ Անոնք իրարու հետ համագործակցեցան շուրջ 30 տարի։ Վիլի Չանը կարեւոր դեր խաղաց Ճեքիի միջազգային ասպարէզին կայացման հարցին մէջ, սկսած անկէ, երբ 1980-ին հանդէս եկաւ Հոլիվուտի մէջ։ Անոր առաջին հոլիվուտեան ֆիլմը «Ձեռնամարտ Պէթըլ Քրիքի Մէջ» (1980) ֆիլմն էր։ 1981 թուականին Ճեքի Չանը փոքր դեր խաղաց «Մրցարշաւ Թնդանօթային Արկ» ֆիլմին մէջ, որ համաշխարհային շարժապատկերի վարձոյթին մէջ վաստակեց 100 միլիոն տոլար։ «Հովանաւորը» (1985) ֆիլմի առեւտրային ձախողումէն ետք, Ճեքի Չանը ժամանակաւորապէս կը հրաժարի ամերիկեան շուկայ ներթափանցելու իր փորձերէն եւ կը վերադառնայ Հոնկ Քոնկեան ֆիլմերուն<ref name="FightingMaster"/>, այդպիսով Ճեքի Չանը կարողացաւ աւելի մեծ լսարան գրաւել արեւելեան [[Ասիա|Ասիոյ]] մէջ։ Անոր «Երիտասարդ Վարպետը» (1980) եւ «Վիշապ Լորտը» (1981) ֆիլմերը մեծ յաջողութիւն ունեցան ճափոնական շուկային մէջ։ «Երիտասարդ Վարպետը» ֆիլմը գերազանցեց [[Պրուս Լի]]ի կողմէ սահմանած եկամտային արձանագրութիւնները եւ արդիւնքով՝ Ճեքին դարձաւ Հոնք Քոնկի գերաստղ։ «Վիշապ Լորտը» ֆիլմէն սկսեալ Ճեքի Չանը սկսաւ զբաղիլ աւելի լուրջ ու դժուարին հնարքներ բեմադրելով<ref>{{cite web |title=Վիշապ լորդը |publisher=Love HK Film |url=http://www.lovehkfilm.com/reviews_2/dragon_lord.htm |accessdate=29 Փետրուար 2012}}</ref><ref name="Amazon">{{cite web |title=Վիշապ լորդը (DVD նկարագրություն) |publisher=Amazon.com |url=http://www.amazon.co.uk/dp/B0000A5BRV |accessdate=29 Փետրուար 2012}}</ref>: Չանը հրապարակեց քանի մը ֆիլմեր իր օփերային ընկերներու՝ Սեմօ Հունկի եւ Եուէն Պիառի մասնակցութեամբ։ Անոնք միասին առաջին անգամ հանդէս եկած են 1983 թուականին «Նախագիծ Ա․» ֆիլմին մէջ, ուր կը ներկայացուէր մարտարուեստի շարժումներով վտանգաւոր հնարքներու բեմադրումներ։ Անիկա շահեցաւ «Լաւագոյն Խաղարկային Տիզայն Մրցանակը» Հոնկ Քոնկի շարժապատկերի մրցանակաբաշխութեան երրորդ ամէնամեայ փառատօնին<ref>{{cite web |title=Նախագծի ակնարկ |work= Ֆիլմի ակնարկի |publisher=Hong Kong Cinema |url=http://www.lovehkfilm.com/reviews/project_a.htm |accessdate=29 Փետրուար 2012}}</ref>: Յաջորդ տարիներու ընթացքին «Երեք Եղբայրները» հանդէս եկան «Իմ Երջանիկ Աստղերը» եռագրութեան մէջ<ref>{{cite web |title=Sammo Hung Profile |publisher=Կունգ Ֆու ֆիլմ |url=http://www.kungfucinema.com/people/sammo_hung_kam_bo.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070529210629/http://www.kungfucinema.com/people/sammo_hung_kam_bo.htm |archivedate=2007-05-29 |accessdate=29 Փետրուար 2012 |dead-url=yes }}</ref><ref>{{cite web |title=Յուեն Բյաոի պրոֆիլը |publisher=Kung Fu Cinema |url=http://www.kungfucinema.com/people/yuen_biao.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070415122914/http://www.kungfucinema.com/people/yuen_biao.htm |archivedate=2007-04-15 |accessdate=29 Փետրուար 2012 |dead-url=no }}</ref>: 1985 թուականին Ճեքի Չանը նկարահանեց «Ոստիկանական Պատմութիւն» ֆիլմը, ուր կը զգացուէր ամերիկեան մարտական կատակերգութիւններուն ազդեցութիւնը<ref>{{cite web |last=Միլս |first=Ֆիլ |title=Ոստիկանական պատմություն (1985) |work=Ֆիլմի ակնարկ |publisher=Dragon's Den |url=http://www.dragonsdenuk.com/reviews/policestory.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20070403190345/http://www.dragonsdenuk.com/reviews/policestory.htm |archivedate=2007-04-03 |accessdate=Փետրուարի 29, 2012 |dead-url=no }}</ref>: Այդ ֆիլմին մէջ կատարեց շարք մը վտանգաւոր հնարքներ։ Ֆիլմը շահած է «Լաւագոյն Ֆիլմ» անուանակարգը «Հոնք Քոնկի Շարժապատկերի Մրցանակաբաշխութեան»: 1987 թուականին Ճեքի Չանը մարմնաւորած է «Ասիական Բազէն» «Աստուծոյ Ասպազէնք» ֆիլմին մէջ։ Ֆիլմին գլխաւոր հերոսը կը նեկայացնէր [[Ինտիանա Ճոնզ]]ի փոխակերպուած տարբերակը։ Ֆիլմը մեծ յաջողութիւն ունեցաւ Չանի հայրենիքին մէջ, վաստակելով 35 միլիոն տոլար<ref>{{cite web |title=Աստծո ասպազենք |publisher=jackiechanmovie.com |year=2006 |url=http://www.jackiechanmovie.com/Reviews/AOG/Review.htm |archiveurl=https://web.archive.org/web/20040903175112/http://www.jackiechanmovie.com/Reviews/AOG/Review.htm |archivedate=2004-09-03 |accessdate=29 Փետրուար 2012 |dead-url=no }}</ref>: == Ծանօթագրութիւններ == {{ծանտուփ}} {{Արտաքին յղումներ}} {{DEFAULTSORT:Շան, Ճեքի}} [[Ստորոգութիւն:Չինացի դերասաններ]] [[Ստորոգութիւն:7 Ապրիլի ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Չինացի սենարիստներ]] c750buy8wie2bbao59h2432ivj90r0w 0 5557 236249 233222 2024-12-09T14:42:45Z Maral Dikbikian 4797 236249 wikitext text/x-wiki {{Հանրագիտական ոճ}} '''Պէզճեան մայր վարժարան''', մինչեւ [[1830]] թուականը՝ [[Գում գափուի|Գում Գափուի]] մայր վարժարան, միջնակարգ (երկրորդական) դպրոց, հիմնած է Յովհաննէս Կոլոտ Բաղիշեցի պատրիարքը [[1715]] թուականին, [[Կ. Պոլիս|Կ. Պոլսոյ]] [[Սկիւտար]] թաղամասին մէջ։ Մինչեւ [[1741]] թուականը կոչուած է Ընծայարան։ Նպատակն էր պատրաստել եկեղեցւոյ սպասաւորներ, ուսուցիչներ։ Ունեցած է բարձրագոյնի ծրագիր, կրօնին ու հայագիտական առարկաներուն զուգընթաց դասաւանդուած են [[«Եօթ ազատ արուեստներ»]], յունարէն, լատիներէն։ Վարժարանին մէջ թարգմանուած է գիտական, փիլիսոփայական, աստուածաբանական գրականութիւն։ Աստուածաբանական առարկաներէն բացի, աշակերտները սորված են հայոց լեզու, հայ ժողովուրդի պատմութիւն, բանահիւսութիւն, ճարտասանութիւն, օտար լեզուներ, բնական գիտութիւններ։ Կու գային Հայաստանի տարբեր վայրերէն։ Շրջանաւարտներէն շատերը դարձած են կրօնական ու հասարակական նշանաւոր գործիչներ ([[Յակոբ Բ. Նալեան]] պատրիարք, [[Սահակ Ահագին Կեգեցի՝]] ոչ պաշտօնական Ամենայն հայոց կաթողիկոսը [[1756]]-[[1759]] թուականներուն, Սամուէլ Երզնկացի եւ ուրիշներ): [[1741]] թուականին [[Յակոբ Բ. Նալեան]] պատրիարքը դպրոցը փոխադրած է Գում Գափու՝ պատրիարքարանին կից եւ վերանուանած՝ Մայր Դպրատուն։ Հրաւիրուած են նոր դասատուներ, լրացուած ու հաստատուած է վարժարանի կանոնադրութիւնը (արգիլուած են ֆիզիքական պատիժները, սահմանուած աշակերտներու եւ ուսուցիչներու իրաւունքներն ու պարտականութիւնները): Վարժարանի գրադարանը հարստացուած է հին ձեռագրերով ու մասնագիտական գրականութեամբ։ [[1790]] թուականին Միրիճանեան ամիրան Մայր դպրատան մէջ հիմնադրած է տպարան։ [[1826]] թուականի հրդեհի հետեւանքով այրած են պատրիարքարանը, եկեղեցին ու Մայր Դպրատունը։ Շէնքերը վերակառուցելու արտօնութիւն ստացած է Պէզճեան Յարութիւն ամիրան։ [[1830]] թուականին, շինարարութիւնը աւարտելէ ետք, վարժարանը վերանուանուած է Պէզճեան մայր վարժարան։ Վերջինս պահպանած եւ շարունակած է Գում Գափուի մայր վարժարանի աւանդոյթները։ Ունեցած է 3 բաժին՝ աղքատ երեխաներու դպրատուն, դպրութեան վարժոց, երաժշտանոց։ Վարժարանին կից բացուած է նաեւ ընծայարան՝ հոգեւորականներ պատրաստելու համար։ Վարժարանը մեծ դեր կատարած է տարբեր մասնագիտութիւններու գծով ուսուցչական քատրեր պատրաստելու գործին մէջ։ Առանձնայատուկ ուշադրութիւն դարձուած է հայ եւ եւրոպական ձայնագրութեան ուսուցման։ [[1840]] թուականին վարժարանին կից բացուած է Լուսաւորչական աղջկանց դպրոցը։ [[1846]] թուականին ստեղծուած է Ընթերցասիրաց ընկերութիւնը՝ կազմուած Պէզճեան մայր վարժարանի շրջանաւարտներէն։ Վարժարանի ուսուցիչներուն (Հ. Ոսկան, Մ. Աղաթոն, Կ. Ութուճեան եւ ուրիշներ) ջանքերով ստեղծուած է մատենադարան (շուրջ 1000 ձեռագիր ու մատեան): [[1858]]-[[1859]] թուականի տարեշրջանին վարժարանը ունեցած է 264 աշակերտ, 20-րդ դարու սկիզբը դարձած է երկսեռ։ Ներկայիս ([[2003]]) կը գործէ միջնակարգ դպրոցի ծրագրով, կը դասաւանդուին հայոց լեզու եւ կրօն, մնացած բոլոր առարկաներու ուսուցումը թրքերէն է։ Տարբեր ժամանակներուն վարժարանին մէջ դասաւանդած են [[Ղ. Աբրահամեան]]ը, Գասպար դպիրը, [[Հ. Թոդեան]]ը, [[Մինաս Չերազ|Մ. Չերազը]], [[Յովհաննէս Հինդլեան|Հ. Հինդլեանը]] եւ ուրիշներ։ {{ՀՍ}} [[Ստորոգութիւն:Հայ վարժարաններ]] ngnnps5pkgr5eaxjlh130knjth35hdx 236250 236249 2024-12-09T14:47:47Z Maral Dikbikian 4797 236250 wikitext text/x-wiki {{Հանրագիտական ոճ}} '''Պէզճեան մայր վարժարան''', մինչեւ [[1830]] թուականը՝ [[Գում գաբու|Գում գաբուի]] մայր վարժարան, միջնակարգ (երկրորդական) դպրոց, հիմնած է Յովհաննէս Կոլոտ Բաղիշեցի պատրիարքը [[1715]] թուականին, [[Կ. Պոլիս|Կ. Պոլսոյ]] [[Սկիւտար]] թաղամասին մէջ։ Մինչեւ [[1741]] թուականը կոչուած է Ընծայարան։ Նպատակն էր պատրաստել եկեղեցւոյ սպասաւորներ, ուսուցիչներ։ Ունեցած է բարձրագոյնի ծրագիր, կրօնին ու հայագիտական առարկաներուն զուգընթաց դասաւանդուած են [[«Եօթ ազատ արուեստներ»]], յունարէն, լատիներէն։ Վարժարանին մէջ թարգմանուած է գիտական, փիլիսոփայական, աստուածաբանական գրականութիւն։ Աստուածաբանական առարկաներէն բացի, աշակերտները սորված են հայոց լեզու, հայ ժողովուրդի պատմութիւն, բանահիւսութիւն, ճարտասանութիւն, օտար լեզուներ, բնական գիտութիւններ։ Կու գային Հայաստանի տարբեր վայրերէն։ Շրջանաւարտներէն շատերը դարձած են կրօնական ու հասարակական նշանաւոր գործիչներ ([[Յակոբ Բ. Նալեան]] պատրիարք, [[Սահակ Ահագին Կեգեցի՝]] ոչ պաշտօնական Ամենայն հայոց կաթողիկոսը [[1756]]-[[1759]] թուականներուն, Սամուէլ Երզնկացի եւ ուրիշներ): [[1741]] թուականին [[Յակոբ Բ. Նալեան]] պատրիարքը դպրոցը փոխադրած է Գում գաբու՝ պատրիարքարանին կից եւ վերանուանած՝ Մայր Դպրատուն։ Հրաւիրուած են նոր դասատուներ, լրացուած ու հաստատուած է վարժարանի կանոնադրութիւնը (արգիլուած են ֆիզիքական պատիժները, սահմանուած աշակերտներու եւ ուսուցիչներու իրաւունքներն ու պարտականութիւնները): Վարժարանի գրադարանը հարստացուած է հին ձեռագրերով ու մասնագիտական գրականութեամբ։ [[1790]] թուականին Միրիճանեան ամիրան Մայր դպրատան մէջ հիմնադրած է տպարան։ [[1826]] թուականի հրդեհի հետեւանքով այրած են պատրիարքարանը, եկեղեցին ու Մայր Դպրատունը։ Շէնքերը վերակառուցելու արտօնութիւն ստացած է Պէզճեան Յարութիւն ամիրան։ [[1830]] թուականին, շինարարութիւնը աւարտելէ ետք, վարժարանը վերանուանուած է Պէզճեան մայր վարժարան։ Վերջինս պահպանած եւ շարունակած է Գում գաբուի մայր վարժարանի աւանդոյթները։ Ունեցած է 3 բաժին՝ աղքատ երեխաներու դպրատուն, դպրութեան վարժոց, երաժշտանոց։ Վարժարանին կից բացուած է նաեւ ընծայարան՝ հոգեւորականներ պատրաստելու համար։ Վարժարանը մեծ դեր կատարած է տարբեր մասնագիտութիւններու գծով ուսուցչական քատրեր պատրաստելու գործին մէջ։ Առանձնայատուկ ուշադրութիւն դարձուած է հայ եւ եւրոպական ձայնագրութեան ուսուցման։ [[1840]] թուականին վարժարանին կից բացուած է Լուսաւորչական աղջկանց դպրոցը։ [[1846]] թուականին ստեղծուած է Ընթերցասիրաց ընկերութիւնը՝ կազմուած Պէզճեան մայր վարժարանի շրջանաւարտներէն։ Վարժարանի ուսուցիչներուն (Հ. Ոսկան, Մ. Աղաթոն, Կ. Ութուճեան եւ ուրիշներ) ջանքերով ստեղծուած է մատենադարան (շուրջ 1000 ձեռագիր ու մատեան): [[1858]]-[[1859]] թուականի տարեշրջանին վարժարանը ունեցած է 264 աշակերտ, 20-րդ դարու սկիզբը դարձած է երկսեռ։ Ներկայիս ([[2003]]) կը գործէ միջնակարգ դպրոցի ծրագրով, կը դասաւանդուին հայոց լեզու եւ կրօն, մնացած բոլոր առարկաներու ուսուցումը թրքերէն է։ Տարբեր ժամանակներուն վարժարանին մէջ դասաւանդած են [[Ղ. Աբրահամեան]]ը, Գասպար դպիրը, [[Հ. Թոդեան]]ը, [[Մինաս Չերազ|Մ. Չերազը]], [[Յովհաննէս Հինդլեան|Հ. Հինդլեանը]] եւ ուրիշներ։ {{ՀՍ}} [[Ստորոգութիւն:Հայ վարժարաններ]] ocmeb7q68pooo1b7wy3rb6qcf48jaov 0 5668 236273 234948 2024-12-10T07:49:10Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236273 wikitext text/x-wiki [[պատկեր:Bundesarchiv Bild 183-R67561, Potsdamer Konferenz, Konferenztisch.jpg|thumb|right|Համագումարի աշխատանքներուն կը մասնակցին՝ [[Քլեմընթ Էթլի]]ն, [[Էրնեսթ Պեւին]]ը, [[Վեաչեսլաւ Մոլոտով]]ը, [[Իոսիֆ Սթալին]]ը, [[Ուիլիամ Տեհի]]ն, [[Ճոզեֆ Տէյվիս]]ը, [[Ճէյմս Պիրնս]]ը եւ [[Հարրի Թրումէն]]ը]] [[պատկեր:Trumanstalin.jpg|thumb|Իոսիֆ Սթալինի եւ Հարրի Թրումէնի հանդիպումը Պոթստամի համագումարի ծիրին մէջ<ref>[http://www.trumanlibrary.org/photographs/view.php?id=392 Description of photograph], Truman Library.</ref>]] '''Պոթստամի համագումար'''<ref>{{cite web|url=http://avalon.law.yale.edu/20th_century/decade17.asp |title=Avalon Project - A Decade of American Foreign Policy 1941-1949 - Potsdam Conference |publisher=Avalon.law.yale.edu |date= |accessdate=20 March 2013}}</ref><ref>[http://www.un.org/Depts/los/LEGISLATIONANDTREATIES/PDFFILES/TREATIES/RUS-POL1957SF.PDF Russia (USSR) / Poland Treaty (with annexed maps) concerning the Demarcation of the Existing Soviet-Polish State Frontier in the Sector Adjoining the Baltic Sea 5 March 1957] (retrieved from the UN Delimitation Treaties Infobase, accessed on 18 March 2002)</ref><ref>[http://www.britannica.com/eb/article-9061076/Potsdam-Conference "Potsdam-Conference"] ''Encyclopædia Britannica''</ref><ref>{{cite web|url=http://www.bbc.co.uk/ww2peopleswar/timeline/factfiles/nonflash/a1144829.shtml?sectionId=7&articleId=1144829 |title=BBC Fact File: Potsdam Conference |publisher=Bbc.co.uk |date=2 August 1945 |accessdate=20 March 2013}}</ref>({{lang-en|Potsdam Conference}}), համագումար մըն է, որ տեղի ունեցած է [[17 Յուլիս]]-էն [[2 Օգոստոս]] [[1945]]-ին [[Գերմանիա|Գերմանիոյ]] [[Պոթստամ]] քաղաքին մէջ։ Ցեցիլիենհոֆ պալատին մէջ կայացած են համագումարի աշխատանքները, որուն մասնակցած են [[հակահիթլըրեան դաշնակցութիւն|հակահիթլըրեան դաշնակցութեան]] երեք մեծ երկիրներու առաջնորդները՝ որոշելու յետպատերազմեան [[Եւրոպա]]յի հետագայ ճակատագիրը։ Պոթստամի համագումարը դարձաւ վերջինը «Մեծ եռեակի» առաջնորդներ [[Իոսիֆ Սթալին]]ի, [[Ուինսթոն Չիրչըլ]]ի եւ [[Հարրի Թրումէն]]ի համար։ Համագումարի վերջին օրերուն Չիրչըլին փոխարինեց [[Քլեմընթ Էթլի]]ն։ == Պատմութիւն == Այս համագումարը երրորդ եւ վերջին հանդիպումն էր «Մեծ եռեակի» առաջնորդներ [[Իոսիֆ Սթալին]]ի, [[Ուինսթոն Չիրչըլ]]ի եւ [[Հարրի Թրումըն]]ի միջեւ։ Առաջին երկուքը տեղի ունեցած էին [[Թեհրանի Համագումար|Թեհրանի]] ([[Իրան]]) եւ [[Խրիմի Համագումար (1945)|Եալթայի]] մէջ ([[ԽՍՀՄ]])։ Համագուամրի նպատակը պարտուած [[Երրորդ Ռայխ]]ի քաղաքական եւ տնտեսական հետագայ ճակատագիրի որոշումն էր։ Համագումարի ընթացքին քննարկուած են նաեւ հարցեր, որոնք կը վերաբերէին պարտուած քաղաքացիներու նկատմամբ վերաբերմունքին, ռազմական յանցագործներու պատիժին, ինչպէս նաեւ կրթական եւ դատական համակարգերուն մէջ փոփոխութիւններու իրականացման։ [[պատկեր:Germany Under Allied Occupation BU8879.jpg|right|mini|250px|Թրումէնը կը ժամանէ Պերլինի օդակայան]] [[պատկեր:L_to_R,_British_Prime_Minister_Winston_Churchill,_President_Harry_S._Truman,_and_Soviet_leader_Josef_Stalin_in_the..._-_NARA_-_198958.jpg|thumb|right|250px|Պոթստամի համագումար․ ձախէն աջ՝ [[Ուինսթոն Չիրչըլ]], [[Հարրի Թրումէն]] եւ [[Իոսիֆ Սթալին]]]] Համագումարին մասնակցած են՝ * «Մեծ Եռեակի Առաջնորդներ»՝ [[ԱՄՆ]]-ու նախագահ [[Հարրի Թրումէն]] (մասնակցած է բոլոր նիստերուն), [[ԽՍՀՄ]] կոմիսարներու խորհուրդի գլխաւոր քարտուղար եւ Պաշտպանութեան պետական կոմիտէի նախագահ [[Իոսիֆ Սթալին]], [[Մեծ Բրիտանիա|Մեծ Բրիտանիոյ]] վարչապետ [[Ուինսթոն Չիրչըլ]]։ Իշխանութեան փոփոխութեան պատճառով համագումարի աշխատանքներուն մասնակցած է նաեւ Չիրչըլի հակառակորդ [[Քլեմընթ Էթլի]]ն, Բրիտանիոյ մէջ խորհրդարանական ընտրութիւններու պատճառով։ * Արտաքին գործոց նախարարներ՝ [[Ճէյմս Պիրնս]] (ԱՄՆ), [[Վեաչեսլաւ Մոլոտով]] (ԽՍՀՄ), [[Էնթոնի Իտէն]] (մինչեւ 25 Յուլիս) / [[Էրնեստ Պեւին]] (28 Յուլիս-էն) (Մեծ Բրիտանիա), ինչպէս նաեւ արտաքին գործոց փոխնախարարներ եւ նախարարութեան այլ պաշտօնեաներ։ * Ռազմական գերատեսչութիւններու ներկայացուցիչներ։ [[ԱՄՆ (արէեւմտահայերէն)|ԱՄՆ]]-ու եւ [[Մեծ Բրիտանիա|Մեծ Բրիտանիոյ]] պատուիրակութիւնները ժամանեցին [[15 Յուլիս]]-ին։ Համագումարի նախօրեակին Չիրչըլը եւ Թրումէնը առանձին-առանձին այցելած էին [[Պերլին]]՝ տեսնելու [[Երրորդ Ռայխ]]-ի աւերուած մայրաքաղաքը, որ քանի մը տարի շարունակ սարսափի մէջ կը պահէր ամբողջ [[Եւրոպա]]ն։ [[ԽՍՀՄ (արեւմտխահայերէն)|ԽՍՀՄ]]-ի պատուիրակութիւնը՝ [[Իոսիֆ Սթալին]]ի գլխաւորութեամբ [[16 Յուլի«ս]]-ին ժամանեց [[Պերլին]], ուր անոնց դիմաւորեց Արեւմտեան ռազմաճակատի խորհրդային զորքերու գլխաւոր հրամանատար մարշալ [[Գէորգի Ժուկով]]ը։ [[17 Յուլիս]]-ին ժամը 12։00-ին տեղի ունեցաւ քննարկում՝ մէկ կողմէ Սթալինի եւ Մոլոտովի, իսկ միւս կողմէ Հարրի Թրումէնի եւ ԱՄՆ պետքարտուղար Պիրնսի միջեւ։ Թարգմանիչն էր ԽՍՀՄ արտաքին գործոց ժողովրդական կոմիսարիատի փորձագէտ-խորհրդատու Սերգէյ Կոլունսկին։ Զրոյցի ընթացքին Թրումէնը Սթալինին վստահեցուց, որ «ան ուրախ է ծանօթանալու պրն․ Սթալինի հետ եւ կը ցանկայ հաստատել անոր հետ «այնպիսի բարեկամական յարաբերութիւններ, ինչպիսին ունեցած է գեներալիսիմուս Սթալինը նախագահ Ռուզվելտի հետ»։ Թրումէնը հաւատացած է, որ աշխարհի ճակատագիրը կը գտնուի երեք գերտիրութիւններուն ձեռքը»։ Ստալինը պատասխանեց, որ «Սովետական կողմը մշտապէս պատրաստ է առաջ շարժիլ ԱՄՆ-ոպ հետ միասին»<ref>{{cite web|url=http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/War_Conf/berlin01.htm|title=Запись беседы Председателя Совета Народных Комиссаров СССР с президентом США|date=1945-07-17|publisher=М.: Издательство политической литературы, 1984.|accessdate=2013-04-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120120073037/http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/War_Conf/berlin01.htm|archivedate=2012-01-20|dead-url=yes}}</ref>։ [[26 Յուլիս]]-ին [[Մեծ Բրիտանիա|Մեծ Բրիտանիոյ]] մէջ յայտարարուեցան խորհրդարանական ընտրութիւններուն արդիւնքները, որուն պատճառով բրիտանական պատուիրակութիւնը սկսաւ ղեկավարել Քլեմընթ Էթլին։ Չիրչըլը [[28 Յուլիս]]-ին լքեց համագումարը։ == Պատուիրակութիւններու Տեղակայումը == [[պատկեր:Schloss Cecilienhof 007.jpg|thumb|right|250px|Ցեցիլիենհոֆ պալատը, ուր տեղի ունեցած են համագումարի աշխատանքները]] Համագումարին համար յատկացուեցաւ Ցեցիլիենհոֆ պալատի 176 սրահներէն 36-ը։ Պատուիրակութիւնները տեղաւորուած էին [[Պոթստամ]]ի Պապելսպըրկ շրջանին մէջ։ Սովետական պատուիրակութիւնը տեղաւորուեցաւ զօրավար [[Էրիխ Լիւտենտորֆ]]ին պատկանող վիլլային մէջ։ Ամերիկացիներու աշխատանքային սենեակը կրոնպրինցին պատկանող ընդունելութեան սրահն էր։ Իսկ բուն աշխատանքային սենեակը կ'օգտագործուէր սովետական պատուիրակութեան կողմէ։ Ներկայիս Ցեցիլիենհոֆի մէջ կը գործէ Պոթստամի համագումարի թանգարանը, ուր կը ցուցադրուի համագումարի աշխատանքային գործընթացի գերակշռող հատուածը։ ==Ղեկավարներու Միջեւ Փոխադարձ Յարաբերութիւնները== [[Խրիմի Համագումար (1945)|Խրիմի Համագումար]]ին յաջորդած հինգ ամիսներու ընթացքին աշխարհի վրայ տեղի ունեցած էին մեծ փոփոխութիւններ, որոնք էապէս իրենց ազդեցութիւնը ունեցած են ղեկավարներու միջեւ յարաբերութիւններու վրայ։ '''1. Խորհրդային Եւրոպան գրաւած էր Կեդրոնական եւ Արեւելեան Եւրոպան'''<br /> Յուլիսին [[ԽՍՀՄ Զինուած ուժեր|Կարմիր բանակը]] յաջողութեամբ կը վերահսկէր [[Մերձպալթիկա]]ն, [[Լեհաստան]]ը, [[Չեխոսլովաքիա]]ն, [[Հունգարիա]]ն, [[Պուլկարիա]]ն եւ [[Ռումանիա]]ն։ Այս երկիրներու բնակիչները, վախնալով ստալինեան զորքերու յաջող յառաջխաղացումէն, կը գաղթէին Արեւմտեան Եւրոպայի երկիրներ: Այս գաղթը կը նպաստէր այդ երկիրներու ընկերա-տնտեսական վիճակի վատթարացման։ [[Իոսիֆ Ստալին]]ի անմիջական յանձնարարութեամբ համայնավար կառավարութիւն ձեւաւորուած էր [[Լեհաստան]]ի մէջ։ Ստալին կը նշէր, որ [[Արեւելեան Եւրոպա]]յի մէջ խորհրդային վերահսկողութեան գոյութիւնը կը պաշտպանէ տարածաշրջանը հնարաւոր յարձակումներէ եւ կ'ավելացնէ, որ խորհրդային ազդեցութեան տարածումը Արեւելեան Եւրոպայի երկիրներուն մէջ միանգամայն օրինական է<ref>Leffler, Melvyn P., "For the South of Mankind: The United States, the Soviet Union and the Cold War, First Edition, (New York, 2007) pg 31</ref>։ '''2. Մեծ Բրիտանիան ունէր նոր վարչապետ'''<br /> [[Մեծ Բրիտանիա|Մեծ Բրիտանիոյ]] խորհրդարանական ընտրութիւններու արդիւքները յայտնի դարձան համագումարի ընթացքին։ Պահպանողական կուսակցութիւնը՝ [[Ուինսթոն Չիրչըլ]]ի գլխավորութեամբ իր տեղը զիջեցաւ Լէյպորիստական կուսակցութեան, որ կը գլխաւորէր [[Քլեմընթ Էթլի]]ն։ Այս պատճառով, համագումարին բրիտանական պատուիրակութիւնը սկսաւ ղեկավարել Քլեմընթ Էթլին։ Ուինսթոն Չիրչոլը, ի տարբերութիւն [[ԱՄՆ]] նախագահ [[Ֆրանքլին Տելանօ Ռուզվելտ]]ի, այլ մօտեցում ունէր [[ԽՍՀՄ]] նկատմամբ։ Ան կը կարծէր, որ Ստալին «բռնապետի կերպարանքով հրեշ է, որ կը ղեկավարէ զզուելի համակարգը»<ref name="miscamble51">{{Harvnb|Miscamble|2007|p=51}}</ref>։ '''3. ԱՄՆ ունէր նոր նախագահ, իսկ պատերազմը դեռ ընթացքի մէջ էր'''<br /> Նախագահ [[Ֆրանքլին Տելանօ Ռուզվելտ]]ը մահացաւ [[12 Ապրիլ]] [[1945]]-ին։ Փոխնախագահ [[Հարրի Թրումէն]]ը ստանձնեց նախագահի լիազօրութիւններու կատարումը։ Ան մասնակցած է «Յաղթանակ Եւրոպայի Մէջ» եւ «Յաղթանակ Ճափոնի Մէջ» տօնակատարութիւններուն։ Ամբողջ պատերազմի ընթացքին Ռուզվելտ անընդհատ կը շեշտէր, որ պէտք չէ թոյլ տալ Ստալինին յառաջընթաց ունենալու [[Արեւելյան Եւրոպա]]յի մէջ։ Ան կը նշէր. «Ես մեծ կասկածներ ունիմ մարդու այդպիսի տեսակի նկատմամբ, ինչպէս որ Ստալինն է» եւ կը մեկնաբանէր. «Ես կը կարծեմ, որ եթէ բան մը նուիրեմ անոր, ապա փոխադարձ նուիրատւութեուն հաստատօրէն չեմ ստանար»<ref name="miscamble52">{{Harvnb|Miscamble|2007|p=52}}</ref>։ Հարրի Թրումէնը աւելի կասկածամիտ մօտեցում ունէր համայնավար հասարակարգի նկատմամբ, քան Ռուզվելտը։ Թրումէն եւ անոր խորհրդականները կը գտնէին, որ սովետական գործողութիւնները Արեւելեան Եւրոպայի մէջ թշնամական ծաւալապատկանութեան վառ դրսեւորումներ են եւ կը հակասեն [[Խրիմի Համագումար (1945)|Խրիմի Համագումարի]] պահանջներուն, որ ընդունուած էր նոյն տարուան Փետրուարին։ Պոթստամի համագումարը առաջին եւ վերջին անգամն էր, երբ [[Հարրի Թրումէն]]ը հանդիպեցաւ [[Իոսիֆ Ստալին]]ին<ref>Harry S. Truman, Memoirs, Vol. 1: ''Year of Decisions'' (1955), p.380, cited in Lenczowski, ''American Presidents,'' p.10</ref><ref>Nash, Gary B. "The Troublesome Polish Question." The American People: Creating a Nation and a Society. New York: Pearson Longman, 2008. Print.</ref>։ == Վերջնական Որոշում == {{main|Պոթստամի Համաձայնագիր (1945)}} [[Գերմանիա]]ն գրաւելու նպատակով՝ դաշնակիցները կ'առաջնորդուէին [[ապանացիստականացում|ապանացիստականացման]], [[ապառազմականացում|ապառազմականացման]], [[ժողովրդավարացում|ժողովրդավարացման]], [[ապակեդրոնացում|ապակեդրոնացման]] եւ [[ապակարտելիզացիա|ապակարտելիզացման]] կարգախօսներով։ Առանցքային էր նաեւ [[Գերմանիա|Գերմանիոյ]] միասնականութեան հարցը։ Պոթստամի համագումարի որոշումով Գերմանիոյ արեւելեան սահմանները տեղափոխուեցան արեւմուտք՝ դէպի Օտեր-Նէյսէ հատուածը, որ 25%-ով կրճատեց երկրի սահմանները [[1937]]-ի համեմատութեամբ։ Նոր սահմաններէն արեւելք ինկած տարածքներն էին [[Արեւելեան Պրուսիա]]ն, [[Սիլեզիա (մարզ, արեւմտահայերէն)|Սիլեզիան]], [[Արեւմտեան Պրուսիա]]ն եւ [[Պոմերանիա]]ն: Այս մէկը հիմնականին գիւղատնտեսական տարածքներ էին, բացառութեամբ Վերին Սիլեզիոյ, որ Գերմանիոյ ծանր արդիւնաբերութեան առատութեամբ երկրորդ կեդրոնն էր։ Գերմանիոյ կողմէ արեւելք զաւթուած տարածքներուն մեծ մասը վերադարձուեցաւ [[Լեհաստան]]ին: [[ԽՍՀՄ]]-ի կազմին մէջ մտաւ Արեւելեան Պրուսիոյ մէկ երրորդ մասը՝ [[Քիոնինգսպըրկ]] մայրաքաղաքով, որ հետագային անուանափոխուեցաւ [[Քալինինկրատ]]ի։ [[1946]]-ի Մարտէն ձեւաւորուեցաւ Քալինինկրատի մարզը։ 22-23 Յուլիս-ին Ստալինը եւ Մոլոտովը տարածքային պահանջներ ներկայացուցին [[Թուրքիա|Թուրքիոյ]]։ Մասնաւորապէս Ստալինը կը պահանջէր [[Վոսփորի նեղուց|Վոսփորի]]ի եւ [[Տարտանելի նեղուց]]ներու ազատականացումը եւ [[Արեւմտեան Հայաստան]]ի միաւորումը [[ՀԽՍՀ]]-ին։ Այս պահանջները չպաշտպանուեցան ամերիկեան եւ բրիտանական պատուիրակութիւններուն կողմէ, սակայն վերջնական որոշումին մէջ յստակ նշուած էր, որ նեղուցներուն հարցը կարելի է որեւէ մէկ պահու վերատեսութեան ենթարկել՝ հաշուի առնելով թրքական կողմի կարծիքը։ Նշանակուեցան վնասուց հատուցումներ։ Պոթստամի համագումարի ընթացքին Ստալինը հաստատեց [[ԽՍՀՄ]] մօտեցումը այն մասին, որ ոչ ուշ Գերմանիոյ կապիտուլիացիայի օրէն երեք ամսուան ընթացքէն, ԽՍՀՄ-ը պէտք է պատերազմ յայտարարէր [[Ճափոն]]ի դէմ։ Ճափոնի հետ պատերազմող [[ԱՄՆ]]-ը, [[Մեծ Բրիտանիա]]ն եւ [[Չինաստան]]ը նոյնպէս ստորագրեցին Պոթստամի հռչակագիրը (հրապարակուած [[26 Յուլիս]]-ին)՝ պահանջելով [[Ճափոն]]էն շուտափոյթ կապիտուլյացիա։ [[8 Օգոստոս]] [[1945]]-ին Խորհրդային Միութիւնը պատերազմ յայտարարեց [[Ճափոն]]ի դէմ։ Համաձայնագիրին համաձայն Քորէան բաժնուեցաւ երկու մասի, որուն պատճառով հիւսիսային հատուածը անցաւ սովետական, իսկ հարաւային հատուածը ամերիկեան խնամակալութեան տակ, չնայած ամբողջ համագումարին ընթացքին քորէական հարցը չէ բացուած։ Ամենաթէժ հարցերէն մէկը, որ քննարկուած է համագումարի ընթացքին, գերմանական պահպանուած նաւատորմի բաժանումն էր<ref>{{cite web|url=http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/War_Conf/berlin44.htm|title=Доклад специальной комиссии по выработке рекомендаций относительно распределения германского военно-морского и торгового флота|date=1945-07-31|publisher=М.: Издательство политической литературы, 1984.|accessdate=2013-04-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120120073046/http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/War_Conf/berlin44.htm|archivedate=2012-01-20|dead-url=yes}}</ref>։ Համագումարի վերջին օրը պատուիրակութիւններու ղեկավարները ընդունեցին յետպատերզմական խնդիրներու լուծման հռչակագիր, որ [[1945]]-ն համաձայնեցուեցաւ [[Ֆրանսա]]յի հետ, որովհետեւ վերջինս չէր հրաւիրուած համագումարին։ Համագումարի ընթացքին շարք մը հակասութիւններ եղած են մասնակիցներու միջեւ, որուն պատճառով ծագեցաւ [[Սառի Պատերազմ]]ը։ == Միջուկային Զէնք == Համագումարի նախօրէին [[ԱՄՆ]] կատարեց [[Միջուկային Զէնք]]ի առաջին փորձարկումը [[Նիւ Մեքսիքօ]] նահանգին մէջ։ [[24 Յուլիս]] [[1945]]-ին [[Պոթստամ]]ի մէջ Թրումէնը «տեղեկացուց» Ստալինին, որ [[ԱՄՆ]] արդէն ունի «հզօր կործանարար ազդեցութեամբ զէնք»։ [[Ուինսթոն Չիրչըլ]]ը իր յուշերուն մէջ գրած է, որ Ստալինը ծիծաղած է, սակայն չէ հետաքրքրուած մանրամասնութիւններով<ref> {{статья |автор = {{nobr|Никитчук И. И.}} |заглавие = Сталин и советский атомный проект |ссылка = http://marksizm.ucoz.ru/_ld/0/20_MiS_2000_1_15.pdf |язык = ru |издание = Марксизм и современность |тип = журнал |год = 2000 |том = |номер = 1 (15) |страницы = 178—179 |doi = |issn = }}</ref>։ Ատկէ ետք Չիրչըլը եւ Թրումէնը եկած են այն եզրակացութեան, որ Ստալինը ոչինչ հասկցաւ եւ տեղեակ չէ դէպքերու զարգացումէն։ Ժամանակակից որոշ հետազօտողներ կը կարծեն, որ այդ մէկը ուղղակի Ստալինի կողմէ խաղ եղած է։ Նոյն գիշեր Ստալինը հրամայեց Մոլոտովին խօսած [[Իկոր Կուրչատով]]ի հետ՝ արագացնելու ատոմային ռումբի պատրաստման գործընթացը։ == Նախորդ Մեծ Համագումարներ == *[[Խրիմի Համագումար (1945)|Եալթայի Համագումար]], 4-15 Փետրուար [[1945]] *[[Քէպէքի Երկրորդ Համագումար]], 12-16 Սեպտեմբեր [[1944]] *[[Թեհրանի Համագումար]], 28 Նոյեմբեր-1 Դետկեմբեր [[1943]] *[[Քահիրէի Համագումար]], 22-26 Նոյեմբեր [[1943]] *[[Քասապլանքայի Համագումար]], 14-24 Յունուար [[1943]] == Հետաքրքիր Փաստեր == * Պոթստամի համագումարին ԽՍՀՄ-ի պատուիրակութեան յատուկ գնացքը բերուած է ոչ թէ զրահագնացքով, այլ՝ քարշակով։ * Բրիտանական պատուիրակութիւնը ժամանած է օդանաւով․ իսկ ամերիկեան պատուիրակութիւնը [[Ատլանտեան Ովկիանոս]]ը կտրած է «Քուինզի» կրէյսերով եւ հասել մինչեւ [[Ֆրանսա]], իսկ այնտեղէն նախագահական «Սուրբ Կով» անունը կրող օդանաւով թռած է [[Պերլին]]։ <center><gallery widths="180px" heights="180px" caption="Մետաղադրամներու եւ փոստային դրօշմանիշերու վրայ"> Պատկեր:RR5117-0015R 55-я годовщина Победы в Великой Отечественной войне 1941-1945 гг.gif|<small>Մետաղադրամ, [[Ռուսաստան]], [[2000]]</small> Պատկեր:1985 CPA 5655.jpg|<small>Նամականիշ, [[ԽՍՀՄ]], [[1985]]</small> Պատկեր:Stamp Russia 1995 Potsdam Konferency.jpg|<small>Նամականիշ, [[Ռուսաստան]], [[1995]]</small> </gallery></center> == Տես Նաեւ == *[[Խրիմի Համագումար (1945)|Եալթայի Համագումար]] *[[Երրորդ Ռայխ]] *[[Սառի Պատերազմ]] == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Աղբիւրներ == * [http://publ.lib.ru/ARCHIVES/S/%25%25Sovetskiy_Soyuz_na_mejdunarodnyh_konferenciyah_%25%25/%25%25Sovetskiy_Soyuz_na_mejdunarodnyh_konferenciyah_%25%25._T.6.(1984).%5Bdjv%5D.zip Сборник документов «Советский Союз на международных конференциях периода Великой Отечественной войны 1941-1945 гг.» Том 6. «Берлинская (Потсдамская) конференция руководителей трех союзных держав — СССР, США и Великобритании (17 июля — 2 августа 1945 г.)»]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ([[DjVu]]) М.: Издательство политической литературы, 1984 * [http://www.hist.msu.ru/ER/Etext/War_Conf/berlin.htm Материалы Потсдамской конференции] Вычитка сборника документов «Советский Союз на международных конференциях периода Великой Отечественной войны 1941-1945 гг.» Том 6. «Берлинская (Потсдамская) конференция руководителей трех союзных держав — СССР, США и Великобритании (17 июля — 2 августа 1945 г.)» М.: Издательство политической литературы, 1984. * [http://grachev62.narod.ru/stalin/confer/content.htm Тегеран-Ялта-Потсдам: Сборник документов] / Сост.: Ш.П. Санакоев, Б.Л. Цыбулевский. – 2-е изд. – М.: Издательство «Международные отношения», 1970. – 416 с. * {{статья |автор = {{nobr|Уткин А. И.}} |заглавие = После Ялты |ссылка = http://soyuzgos.ru/PDFs/SoyuzGos%20(26)(may%202008).pdf |язык = ru |издание = Союзное государство |тип = журнал |год = 2008 |том = |номер = 5 (26) |страницы = 30—35 |doi = |issn = }} * [http://krim-konference.at.ua/publ/2012_vypusk_1/shevchenko_o_k_simferopol_vopros_o_poslevoennykh_zapadnykh_granicakh_iii_rechi_pospolitoj_v_sovremennoj_istoriografii_polshi/1-1-0-5 Шевченко О. К. «Вопрос о послевоенных западных границах III Речи Посполитой в современной историографии Польши.» // Крымская конференция 1945 г. (Альманах). — 2012. № 1.] == Արտաքին Յղումներ == * [http://victory.rusarchives.ru/index.php?p=32&sec_id=52 Պոթստամի համագումար (17 Յուլիս-2 Օգոստոս 1945)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20161022062343/http://victory.rusarchives.ru/index.php?p=32&sec_id=52 |date=2016-10-22 }} Արխիւային լուսանկար-փաստաթուղթեր, որոնք ընդունուած են Համագումարի ընթացքին։ * [http://www.trumanlibrary.org/teacher/potsdam.htm Թրումէնը եւ Պոթստամի համագումարը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170720125430/https://www.trumanlibrary.org/teacher/potsdam.htm |date=2017-07-20 }} * [http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=places/Potsdam,+Germany Պոթստամի համագումարի մատենագրութեան ծանօթագրութիւններ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20051220051737/http://alsos.wlu.edu/qsearch.aspx?browse=places%2FPotsdam%2C+Germany |date=2005-12-20 }} * [http://www.history.navy.mil/photos/events/wwii-dpl/hd-state/potsdam.htm Պոթստամի համագումար, Յուլիս – Օգոստոս 1945 navy.mil-ի մէջ] * [http://digital.library.wisc.edu/1711.dl/FRUS.FRUS1945Berlinv01 ԱՄՆ պէտքարտուղարութիւն։ դիւանագիտական փաստաթուղթեր։ Պոթստամի համագումար (Պերլինի համագումար)] 1945 Volume I Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office, 1945 * [http://digital.library.wisc.edu/1711.dl/FRUS.FRUS1945Berlinv02 ԱՄՆ պէտքարտուղարութիւն։ դիւանագիտական փաստաթուղթեր։ Պոթստամի համագումար (Պերլինի համագումար)] 1945 Volume II Washington, D.C.: U.S. Government Printing Office, 1945 * [http://digital.library.wisc.edu/1711.dl/FRUS.FRUS1945v03 Եւրոպական խորհրդակցական յանձնաժողով, Աւստրիա, Գերմանիա] ԱՄՆ արտաքին յարաբերութիւններ։ դիւանագիտական փաստաթուղթեր, 1945 * [http://www.shapell.org/manuscript.aspx?truman-potsdam-conference-wwii Հարրի Թրումէնի Պոթստամի համագումարի ամփոփ վերլուծումը] {{Webarchive|url=https://archive.ph/20130820091146/http://www.shapell.org/manuscript.aspx?truman-potsdam-conference-wwii |date=2013-08-20 }} Shapell Manuscript Foundation * [http://time-proxy.yaga.com/time/magazine/article/0,9171,934360,00.html Պողպատի հիմնաքարը]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}, ''[[Թայմզ (ամսագիր)|Թայմզ]]'' ամսագիր, 21 Յունուար 1946 * [http://jcgi.pathfinder.com/time/magazine/article/0,9171,852764,00.html Պայքարի գինը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311212814/http://jcgi.pathfinder.com/time/magazine/article/0,9171,852764,00.html |date=2007-03-11 }}, ''[[Թայմզ (ամսագիր)|Թայմզ]]'' ամսագիր, 8 Ապրիլ 1946 * [http://time-proxy.yaga.com/time/magazine/article/0,9171,887417,00.html Pas de Pagaille!] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061031063509/http://time-proxy.yaga.com/time/magazine/article/0,9171,887417,00.html |date=2006-10-31 }} ''[[Թայմզ (ամսագիր)|Թայմզ]]'' ամսագիր, 28 Յուլիս 1947 * [http://www.pbs.org/wgbh/amex/truman/psources/ps_potsdam.html Պերլինի համագումարի ժամանակ ընդունուած համաձայնագիր] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101031085625/http://www.pbs.org/wgbh/amex/truman/psources/ps_potsdam.html |date=2010-10-31 }} * [http://www.trumanlibrary.org/oralhist/riddle1.htm Ճէյմս Ռիտլեպըրկըրի հետ հարցազրոյց] * [http://www.polisci.ucla.edu/faculty/trachtenberg/cv/POTSDAM.doc "Պոթստամի առասպելը,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061013141225/http://www.polisci.ucla.edu/faculty/trachtenberg/cv/POTSDAM.doc |date=2006-10-13 }} Բ․ Հէուզըրի խմբագրումով, Պատմութեան առեղծուածներ (Փրովիտենս, Ռոտ Այլընտ եւ Օքսֆորտ։ Պըրկհահն, 1998) * [http://www.ndu.edu/library/ic1/L46-070.pdf ԱՄՆ տնտեսական քաղաքականութիւնը պարտուած երկիրներուն մէջ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061011071808/http://www.ndu.edu/library/ic1/L46-070.pdf |date=2006-10-11 }} Ապրիլ 1946 * [http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,792263,00.html Լեպենսրայի մէջ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090921041710/http://www.time.com/time/magazine/article/0,9171,792263,00.html |date=2009-09-21 }} * [http://edsitement.neh.gov/lesson-plan/sources-discord-1945-1946 Համագումարի ձայնագրութիւնները] * [http://www.polisci.ucla.edu/faculty/trachtenberg/cv/MUNICH..doc "The United States, France, and the Question of German Power, 1945–1960,"] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061013141226/http://www.polisci.ucla.edu/faculty/trachtenberg/cv/MUNICH..doc |date=2006-10-13 }} in Stephen Schuker, ed., Deutschland und Frankreich vom Konflikt zur Aussöhnung: Die Gestaltung der westeuropäischen Sicherheit 1914–1963, Schriften des Historischen Kollegs, Kolloquien 46 (Munich: Oldenbourg, 2000) {{Արտաքին յղումներ}} [[Ստորոգութիւն:Երկրորդ Համաշխարհային Պատերազմ]] [[Ստորոգութիւն:Սառի Պատերազմ]] [[Ստորոգութիւն:Պատմութիւն]] l8ktssi7amf3xkvvqqwd1eaihk4t59l 0 5870 236280 225872 2024-12-10T08:30:54Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236280 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | անուն ազգանուն = Սաատ Հարիրի | բնագիր ԱԱՀ = سعد الدين رفيق الحريري | պատկեր = Saad Hariri in Sochi, 13 September 2017.jpg | չափ = | նկարագրութիւն = | ծնած է = [[18 Ապրիլ]] [[1970 թուական|1970]] | ծննդավայր = [[Ռիատ]], {{դրօշ|Սաուդյան Արաբիա}} [[Սէուտական Արաբիա]] | վախճանած է = | մահուան վայրը = | քաղաքացիութիւն = [[լիբանան]]ցի, [[Սէուտական Արաբիա|սէուտցի]] | հպատակութիւն = | ազգութիւն = [[Լիբանան]]ցի | ալմա մատեր = [[Ճորճթաուն Համալսարան]] | կրօնք = [[Իսլամ]] | ազդուած է = | ազդած է = | գրքեր = | աշխատանք = [[Լիբանան]]ի վարչապետ | կարողութիւն = | մասնագիտութիւն = [[Առեւտրական Վարչագիտութիւն]] | ամուսին = Լարա Պաշիր Ըլ Ազըմ | ծնողներ = [[Ռաֆիք Հարիրի]] եւ Նատա Պուսթանի | երեխաներ = Հուսամ, Լուլուա, Ապտիւլ Ազիզ | պարգեւներ եւ մրցանակներ = Պատուաւոր լէգէոնի շքանշան | կայքէջ = {{url|saadhariri.com|Պաշտօնական կայք}}<br>{{url|facebook.com/Saad.R.Hariri|Դիմատետրի պաշտօնական էջ}}<br>{{url|twitter.com/SaadHariri|Թուիթըրի պաշտօնական էջ}} | ստորագրութիւն = }} '''Սաատ Հարիրի''' ({{lang-ar|سعد الدين رفيق الحريري}}) ([[18 Ապրիլ]] [[1970 թուական|1970]], [[Ռիատ]], [[Սէուտական Արաբիա]]) [[լիբանանցիներ|լիբանանցի]] քաղաքական գործիչ եւ Դեկտեմբեր 2016-էն ի վեր [[Լիբանան]]ի վարչապետն է: Ան նաեւ Լիբանանի վարչապետի պաշտօնը վարած է Նոյեմբեր 2009-էն Յունիս 2011: Ան երկրորդ զաւակն է Լիբանանի նախկին վարչապետ [[Ռաֆիք Հարիրի]]ի, որ սպաննուած է [[2005 թուական|2005]]-ին: [[2005 թուական|2005]]-էն ի վեր, ան ղեկավարն է [[Մուսթաքպալ Հոսանք]]ին: Ան կը նկատուի [[14 Մարտի Շարժում|14 Մարտի շարժման]] ամէնէն ազդեցիկ անձը:<ref name="economistcivil">{{cite news|url=http://www.economist.com/news/middle-east-and-africa/21565251-assassination-security-chief-drags-lebanon-closer-syria%E2%80%99s-civil|title=Lebanon and Syria: Peering into the abyss |work=The Economist|date=27 October 2012|accessdate=5 January 2013}}</ref> 3 տարի [[Լիբանան]]էն դուրս ապրելէ ետք՝ [[2014]]-ին կը վերադառնայ Լիբանան<ref name="HaririReturns">{{cite news|title=Hariri Back in Lebanon for First Time in 3 Years His nephew's name is Sultan Al Shaikh|url=http://www.lebanonnews.net/index.php/sid/224560437|accessdate=8 August 2014|publisher=''Lebanon News.Net''}}</ref><ref>{{cite news | title = News article | url =http://www.alarabiya.net/ar/arab-and-world/2014/08/08/%D8%B3%D8%B9%D8%AF-%D8%A7%D9%84%D8%AD%D8%B1%D9%8A%D8%B1%D9%8A-%D9%8A%D8%B9%D9%88%D8%AF-%D8%A5%D9%84%D9%89-%D9%84%D8%A8%D9%86%D8%A7%D9%86-%D8%A8%D8%B9%D8%AF-3-%D8%B3%D9%86%D9%88%D8%A7%D8%AA.html | work = Al Hadath | publisher = Al Arabiya | date = 8 August 2014 }}</ref><ref>{{cite AV media | people= News presenter | date= 8 August 2014 |accessdate= 25 February 2016 | title= Prime Time News - 08/08/2014 | medium= Video | publisher= MTVLebanonNews via [[YouTube]] | url = https://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=nThwJXDYfkg }}</ref> եւ Նոյեմբեր 2016-ին կը հռչակուի երկրին վարչապետը: [[4 Նոյեմբեր]] [[2017]]-ին ան կը ներկայացնէ իր հրաժարականը,<ref name="assasination">[https://www.theguardian.com/world/2017/nov/04/lebanon-prime-minister-resigns-life-in-danger-saad-hariri Սաատ Հարիրի վախնալով սպաննուելէ կը հրաժարի կառավարութենէն]</ref> որ սակայն յետս կը կոչէ [[5 Դեկտեմբեր]] [[2017]]-ին:<ref name="withdrawal" /> == Վաղ Տարիներ == Սաատ Հարիրի ծնած է [[18 Ապրիլ]] [[1970]]-ին, [[Ռիատ]], [[Սէուտական Արաբիա]]:<ref>{{cite web | title = His Excellency Deputy Saadeddine Rafiq Hariri | url = http://www.arabdecision.org/show_cv_3_4_2_1_2_577736971.htm | publisher = Arab Decision }}</ref><ref>{{cite news | title = The world's billionaires 2008: #334 Saad Hariri | url = http://www.forbes.com/lists/2008/10/billionaires08_Saad-Hariri_4R2O.html | publisher = Forbes | date = 3 May 2008 }}</ref> Ան զաւակն է [[Ռաֆիք Հարիրի]]ի եւ Նիտա Պուտթանիի, որ ազգութեամբ [[իրաք]]ցի է:<ref name=mpol/> Իր մայրենի լեզուն [[արաբերէն]]ն է, որմէ բացի ան նաեւ կը խօսի [[անգլերէն]] եւ [[ֆրանսերէն]]:[[1992]]-ին, աւարտած է [[Ճորճթաուն Համալսարան]]ի [[ՄաքՏանօ Առեւտրական Դպրոց]]ը՝ մասնագիտանալով առեւտրական վարչագիտութեան մէջ:<ref name="forbes">{{cite news|url=http://www.dailystar.com.lb/article.asp?dition_ID=1&article_ID=22880&categ_id=2|newspaper=[[Daily Star (Lebanon)|The Daily Star]]|title=Hind Hariri is world's youngest billionaire|date=11 March 2006}}</ref> Ապա, վերադարձած է Սէուտական Արաբիա՝ իր հօր գործը շարունակելու նպատակով մինչեւ իր հօր սպաննութիւնը՝ [[2005]]: == Առեւտրական Աշխատանքներ == [[Պատկեր:Hariri in April 2009.jpg|մինի|Հարիրի 2009-ին]] Նախքան քաղաքականութեան մէջ մտնելը, ան գործադիր կոմիտէութեան տնօրէնն էր [[Օժեր Թելեքոմ]]-ի, որ կը զբաղի հաղորդագրութեան աշխատանքներով [[Միջին Արեւելք]]ի եւ [[Ափրիկէ]]ի մէջ։ Ան նաեւ տնօրէնն էր Օմնիա Հոլտինկսի եւ անդամ Օժեր Ինթերնասիոնալ Անթրըփրի տը Թրաւօ Ինթերնասիոնոյի ({{lang-fr|Oger International de Travaux Internationaux}}, Սէուտական Օժերի, Սէուտական Դրամարկութեան Դրամատան, Սէուտական Պրպտումի եւ Մարքեթինկի Խումբի եւ Մուսթաքպալ պատկերասփիւռի կայանի:<ref name="Salihovic" /> == Քաղաքական Ասպարէզ == [[20 Ապրիլ]] [[2005]]-ին, Հարիրի ընտանիքը կը յայտարարէ, թէ Սաատ Հարիրի պիտի ղեկավարէր [[Մուսթաքպալ Հոսանք]]ը, որ Սիւննի իսլամներու շարժում մըն է՝ հիմնուած իր հօր կողմէ:ref name=mpol/><ref name=mallat>{{cite book|last=Mallat|first=Chibli|title=Lebanon's Cedar Revolution An essay on non-violence and justice|publisher=Mallat|pages=122|url=http://mallat.com/books/Appendix1%20and%202.pdf|access-date=2017-08-14|archive-date=2012-02-02|archive-url=https://web.archive.org/web/20120202044246/http://mallat.com/books/Appendix1%20and%202.pdf|dead-url=yes}}</ref> Ան նաեւ ղեկավարն է [[14 Մարտի Շարժում|14 Մարտի շարժման]], որ հակամարտութեան խումբն է ընդդէմ [[Մայրիի Յեղափոխութիւն|Մայրիի Յեղափոխութեան]] {{lang-ar|ثورة الأرز}} եւ Արեւելքի աջակցութեամբ, [[2005]]-ին սուրիական զինուորութիւնը կը նահանջէ 29 տարի այնտեղ մնալէ ետք: === Նախարարապետութիւն === [[9 Նոյեմբեր]] [[2009]]-էն մինչեւ [[13 Յունիս]] [[2011]] Հարիրի եղած է [[Լիբանան]]ի վարչապետը: ==== Կառավարութեան Անկում ==== [[12 Յունուար]] [[2011]]-ին՝ Օւըլ գրասենեակի մէջ [[ԱՄՆ]]-ի նախագահ [[Պարաք Օպամա]]յի հետ նկարուելէ քանի մը վայրկեան ետք, հակառակորդ կուսակցութիւններ կը հրաժարին կառավարութենէն, եւ որոշում չկայանալուն պատճառով կառավարութիւն անկում ունեցաւ: [[Հըզպալլահ]] եւ իր դաշնակիցները քաշուեցան Ռաֆիք Հարիրիի սպաննութեան շուրջ քաղաքական ճնշումներու պատճառով: [[Հըզպալլահ]] նաեւ ամբաստանուած է Հարիրիի սպաննութեամբ:<ref name=olin12>{{cite web|last=Simon|first=Kevin|title=Hezbollah: Terror in Context|url=http://digitalcommons.olin.edu/cgi/viewcontent.cgi?article=1017&context=ahs_capstone_2012&sei-redir=1&referer=http%3A%2F%2Fscholar.google.com%2Fscholar%3Fhl%3Den%26q%3Dlebanese%2Bcivil%2Bwar%2Band%2Bpolitical%2Bpersonas%26btnG%3D%26as_sdt%3D1%252C5%26as_sdtp%3D#search=%22lebanese%20civil%20war%20political%20personas%22|publisher=Olin College of Engineering|accessdate=2 July 2012|year=2012}}</ref> Hezbollah operatives had been accused of the assassination of Rafic Hariri.<ref name=olin12/> Հարիրի 4 ամիս շարունակեց վարել վարչապետի պաշտօնը: [[13 Յունիս]] [[2011]]-ին լիբանանեան նոր կառավարութիւն կազմուեցաւ՝ վարջապետ նղանակուելով [[Նաժիպ Միքաթի]]: Միքաթի ստեղծեց 8 Մարտի մղող քաղաքական հակազդեցութիւն:<ref name=olin12/> ==== Սուրիական Բանտարկութեան Հրովարտակ ==== [[12 Դեկտեմբեր]] [[2012]]-ին, Սուրիա հրատարակած Հարիրիի բանտարկութեան, Մուսթաքպալ պլոքի պատգամաւոր Օքապ Սաքր եւ [[Սուրիական Ազատ Բանակ]]ի պաշտօնեայ Լուայ Ըլ Մոքտատ [[Սուրիա|Սուրիոյ]] հակառակորդ խումբեր հովանաւորելու եւ մարզելու յանցանքներով:<ref name=dakroub>{{cite news|last=Dakroub|first=Hussein|title=Hariri calls Assad ‘monster,’ rejects warrants|url=http://www.dailystar.com.lb/News/Politics/2012/Dec-13/198322-hariri-calls-assad-monster-rejects-legitimacyof-warrants.ashx#axzz2EyMoGFYE|accessdate=13 December 2012|newspaper=The Daily Star|date=13 December 2012|archive-date=30 December 2018|archive-url=https://web.archive.org/web/20181230050340/http://www.dailystar.com.lb/News/Politics/2012/Dec-13/198322-hariri-calls-assad-monster-rejects-legitimacyof-warrants.ashx#axzz2EyMoGFYE|dead-url=yes}}</ref> Հարիրի իր խօսքին մէջ [[Սուրիա|Սուրիոյ]] նախագահ [[Պաշշար Ասատ]]ը նկարագրած է իբրեւ «հրէշ»: ==== Երկրորդ Վարձակալութիւն ==== Երկու ու կէս տարի [[Լիբանան]] հանրապետութեան նախագահ ընտրելու կարգավիճակի մէջ մնալէ ետք, 8 Մարտի կողմնակից [[Միշել Աուն]] կ'ընտրուի նախագահ ու կը ստորագրէ համաձայնագիր մը, որով Հարիրի երկրորդ անգամ ըլլալով կը ստանձնէ վարչապետի պաշտօնը [[18 Դեկտեմբեր]]ին:<ref name="afbg">{{cite news|title=New Cabinet in Lebanon vows to 'preserve stability'|url=http://gulfnews.com/news/mena/lebanon/new-cabinet-in-lebanon-vows-to-preserve-stability-1.1948384|accessdate=23 December 2016|work=Gulf News|agency=AFB|date=19 December 2016|location=Beirut|archive-date=11 January 2017|archive-url=https://web.archive.org/web/20170111164824/http://gulfnews.com/news/mena/lebanon/new-cabinet-in-lebanon-vows-to-preserve-stability-1.1948384|dead-url=yes}}</ref><ref name="afbg"/> [[4 Նոյեմբեր]] [[2017]]-ին, մահափորձէ մը վախնալով, [[Սէուտական Արաբիա]]յէն կը ներկայացնէ իր հրաժարականը<ref name="assasination" /><ref>{{Cite web |url=http://www.yerakouyn.com/?p=142965 |title=Archive copy |accessdate=2017-11-14 |archive-date=2017-11-16 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171116162105/http://www.yerakouyn.com/?p=142965 |dead-url=yes }}</ref>, զորս սակայն ամիս մը ետք յետս կը կոչէ:<ref name="withdrawal" /> == Պարգեւներ == [[2007]]-ին, Հարիրի [[Ֆրանսա]]յի նախագահ [[Ժաք Շիրաք]]ի կողմէ պարգեւատրուած է Պատուաւոր լէգէոնի շքանշանով:<ref name="Salihovic">{{cite book|title=Major Players in the Muslim Business World|url=https://books.google.am/books?id=aSa1DAAAQBAJ|last=Salihovic|first=Elnur|date=5 October 2015|publisher=Univedrsal Publishers|isbn=9781627340526|page=128}}</ref> == Անձնական Կեանք == Հարիրի կը կրէ երկու երկրի քաղաքացիութիւն՝ [[Լիբանան]]ի եւ [[Սէուտական Արաբիա|Սէուտական Արաբիոյ]]:<ref name=Husseini2012>{{cite book |author=Rola el Husseini |title=Pax Syriana: Elite Politics in Postwar Lebanon |url=https://books.google.am/books?id=zgl6DgAVzWMC&pg=PA250 |accessdate=8 March 2013 |date=15 October 2012 |publisher=Syracuse University Press |isbn=978-0-8156-3304-4|pages=261}}</ref> [[1998]]-էն ի վեր ամուսնացած է Լարա Պաշիր Ըլ Ազըմի հետ, որ սուրիացի ազնուական ընտանիքէ է եւ ունի երեք զաւակ՝ Հուսամ (ծնեալ՝ 1999-ի), Լուլուա (ծնեալ՝ 2001-ի) եւ Ապտիւլ Ազիզ (ծնեալ՝ 2005-ի):<ref name=mpol>{{cite journal| last = Vloeberghs|first=Ward|title=The Hariri Political Dynasty after the Arab Spring|journal=Mediterranean Politics|volume=18|issue=2|pages=241–248|publisher=Taylor and Francis| doi = 10.1080/13629395.2012.694046|date=July 2012|url=http://dx.doi.org/10.1080/13629395.2012.694046|ref=harv|postscript=.}} [http://hal.archives-ouvertes.fr/docs/00/72/15/67/PDF/The_Hariri_Political_Dynasty_after_the_Arab_Spring_Vloeberghs_2012_HALSHS.pdf Pdf.]</ref> Ապահովական պատճառներով 2011-էն [[8 Օգոստոս]] [[2014]] ապրած է [[Փարիզ]]:<ref name="economistcivil"/><ref name=ilo17feb>{{cite news|title=Hassan Nasrallah answers Saad Hariri's speech: "Saad Hariri insulted his own father"|url=http://www.iloubnan.info/politics/77514/Hassan-Nasrallah-answers-Saad-Hariris-speech:-Saad-Hariri-insulted-his-own-father|accessdate=11 March 2013|work=Iloubnan|date=17 February 2013|archive-date=3 March 2013|archive-url=https://web.archive.org/web/20130303200933/http://www.iloubnan.info/politics/77514/Hassan-Nasrallah-answers-Saad-Hariris-speech:-Saad-Hariri-insulted-his-own-father|dead-url=yes}}</ref> [[2011]]-ին, ան նկատուած է աշխարհի 595-րդ ամէնէն հարուստ մարդը՝ ունենալով 2 միլիառ տոլար հարստութիւն:<ref name="Forbes Billionaires">[http://www.forbes.com/profile/saad-hariri Saad Hariri profile - Forbes] Retrieved April 2011.</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Արտաքին Յղումներ == * [http://www.almustaqbal.org/ Մուսթաքպալ հոսանքի պաշտօնական կայք] * [http://www.14march.org/ 14 Մարտի շարժման պաշտօնական կայք] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171111132721/http://14march.org/ |date=2017-11-11 }} * [http://www.portfolio.com/careers/features/2007/08/13/Saad-Hariri-Profile To Live and Die in Beirut, A portfolio of Saad Hariri] [[Ստորոգութիւն:Լիբանանի քաղաքական գործիչներ]] [[Ստորոգութիւն:Լիբանանի վարչապետներ]] [[Ստորոգութիւն:1970 ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:18 Ապրիլի ծնունդներ]] dq3j5p08p7woqte4lqvnmgyd8qndsf8 0 6331 236282 218174 2024-12-10T09:45:44Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236282 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ | անուն ազգանուն = Ս. Սարգիս Զօրավար | բնագիր ԱԱՀ = | պատկեր = Ս. Սարգիս եւ իր տղան՝ Մարտիրոս.jpg | չափ = | նկարագրութիւն = | ծնած է = Հռոմ | ծննդավայր = | վախճանած է = | մահուան վայրը = Պարսկաստան | քաղաքացիութիւն = | հպատակութիւն = | ազգութիւն = | ալմա մատեր = | կրօնք = Քրիստոնեայ | ազդուած է = | ազդած է = | գրքեր = | աշխատանք = Զօրավար | կարողութիւն = | մասնագիտութիւն = | ամուսին = | ծնողներ = | երեխաներ = Մարտիրոս | պարգեւներ եւ մրցանակներ = | կայքէջ = | ստորագրութիւն = }} '''Ս. Սարգիս Զօրավար''', ըստ աւանդութեան՝ քրիստոնէական հաւատքի համար նահատակուած եւ սրբադասուած մեծ վկայ։ == Ս. Սարգիսը Հայ Ժողովուրդի Կեանքէն Ներս == Ս. Սարգիս իբրեւ պատմական եւ սրբազան առասպելական կերպար զանազան զրոյցներու, երգերու եւ առասպելներու հերոսն է: [[Ներսէս Շնորհալի (Ներսէս Դ․ Կլայեցի)|Ներսէս Շնորհալիի]] կազմած վարքագրութեան մը մէջ Ս. Սարգիս (ծագումով՝ յոյն) կը համարուի [[Կեսարիա|Կեսարիոյ]] հռոմէական զօրավար<ref>{{Cite web|url=http://www.jamanak.com/|title=ժամանակ|website=www.jamanak.com|accessdate=2021-11-24}}</ref>: Արիութեան համար Սարգիս Մեծն Կոստանդիանոս կայսրին (285-337) կողմէ կը կարգուի իշխան եւ սպարապետ` [[Հայաստան|Հայաստանի]] սահմանակից [[Կապադովկիա|Կապադովկիոյ]] մէջ: Ան ոչ միայն գերազանց սպարապետ էր, այլեւ հիանալի քարոզիչ: Օգտուելով կայսրին յօժարութենէն` իր իշխանութեան տակ գտնուող քաղաքներուն մէջ ան կը քանդէ մեհեանները, կը կառուցէ եկեղեցիներ, կը տարածէ քրիստոնէութիւնը: Երբ Յուլիանոս Ուրացողին թագաւորութեան օրով (360-363) կը սկսին Քրիստոսի եկեղեցւոյ հալածանքները, Ս. Սարգիս, աստուածային յայտնութեամբ հրաման կ'առնէ հեռանալու կայսրութեան սահմաններէն եւ իր որդիին՝ Մարտիրոսին հետ, կու գայ ու կ'ապաստանի քրիստոնեայ Հայաստան, ուր կը թագաւորէր Տիրան արքան՝ Մեծն Տրդատին թոռը եւ Խոսրովին որդին: Տեղեկանալով, որ Յուլիանոս մեծ զօրքով կը շարժի [[Իրան|Պարսկաստանի]] վրայ, Հայոց արքան, ձգտելով իր երկիրը զերծ պահել յարձակման վտանգէն, կը յորդորէ, որ Սարգիս ծառայութեան անցնի պարսից Շապուհ արքային քով: Շապուհ սիրով կ'ընդունի Սարգիսը եւ զայն կը նշանակէ զօրագունդերու հրամանատար: Զօրականներէն շատեր, տեսնելով զօրավարին բարեպաշտութիւնն ու վարքով վկայուած նուիրումը առ Աստուած եւ անոր աղօթքներով Տիրոջ գործած հրաշքները, կը հրաժարին հեթանոսութենէն եւ կը դառնան քրիստոնեայ<ref>{{Cite web |url=https://massismagazine.com/archives/3236 |title=Ս. Սարգիս |accessdate=2022-02-10 |archive-date=2022-02-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220210161646/https://massismagazine.com/archives/3236 |dead-url=yes }}</ref>: == Նահատակութիւնը == Սարգիս զօրավար կը կործանէր հեթանոսական մեհեաններն ու փոխարէնը Աստուծոյ տաճարներ կը կառուցէր եւ իր զինուորներուն կը քարոզէր Աւետարանի ճշմարտութիւնը: Չարախօսներ Շապուհ արքային առջեւ կ'ամբաստանեն Սարգիսը եւ կը յայտնեն անոր քրիստոնեայ ըլլալը: Թագաւորը սաստիկ կը տրտմի, որովհետեւ չէր ուզեր անոր նման քաջ մարդ մը կորսցնել եւ այդ բոլորէն դուրս գալու տրամաբանական ելքեր կը փնտռէր<ref>{{Cite web|url=https://horizonweekly.ca/en/31666-2/|title=Ս. Սարգիս զօրավար|website=horizonweekly.ca|accessdate=2021-11-24}}</ref>: Կը ձերբակալուի պարսկական զինուորներուն մէջ քրիստոնէութիւն տարածելու մեղադրանքով: Շապուհ կը պահանջէ Ս. Սարգիսէն պաշտել կրակը եւ զոհ մատուցել: Զօրավարը անմիջապէս կը մերժէ ըսելով. «Երկրպագելի է մէկ Աստուած` Ամենասուրբ Երրորդութիւնը, Որ ստեղծած է երկինքն ու երկիրը: Իսկ կրակը կամ կուռքերը ի բնէ աստուածներ չեն, հողեղէն մարդը զանոնք կրնայ փճացնել»: Այդ խօսքերէն ետք, Ս. Սարգիս կը կործանէ բագինը: Զայրացած ամբոխը կը յարձակի Ս. Սարգիսին եւ անոր որդիին վրայ: Առաջին նահատակութեան պսակը կ'ընդունի անոր որդին` Մարտիրոսը: Ս. Սարգիս կը բանտարկուի եւ աներեր մնալով իր հաւատքին վրայ` կը գլխատուի 31 Յունուար 363-ին։ Նահատակուելէն ետք Սարգիսին մարմինէն լոյս կը ծագի: Հաւատացեալներ անոր դիակը կ'առեւանգեն եւ կը տանին [[Ասորիք]]։ [[Մեսրոպ Մաշտոց]] Ս. Սարգիսին մասունքները կը տանի [[Հայաստան]], կ'ամփոփԷ Կարբի ([[Աշտարակ|Աշտարակի շրջան]]) աւանին [[Դագա դաշտ]]ին մէջ, որուն վրայ ալ կը հիմնէ Ս. Սարգիս անունով եկեղեցի մը եւ Ուշիի Ս. Սարգիս եկեղեցին եւ համանուն վանքը։ Հետագայ դարերուն Ս. Սարգիսին անունով եկեղեցիներ կը հիմնուին Հայաստանի եւ սփիւռքի բազմաթիւ բնակավայրերուն մէջ, անոր պաշտամունքը մեծ տարածում կը ստանայ հայոց մէջ։ Ս. Սարգիսին կը վերագրուին նաեւ նախաքրիստոնէական կարգ մը պաշտամունքներ եւ հաւատալիքներ։ [[Պատկեր:Ushi Monastery.JPG|thumb|300px|left|Ուշիի Ս. Սարգիս եկեղեցին]] [[Պատկեր:Avey mebedi.jpg|thumb|300px|right|Դագայի Ս. Սարգիս վանքը]] Արուեստի՝ յատկապէս մանրանկարչութեան մէջ Ս. Սարգիս պատկերուած է արագավազ եւ ճերմակ նժոյգի վրայ զինավառ ու գեղեցիկ տղամարդու կերպարանքով, յաճախ [[վիշապ]]օձին (չարութեան մարմնաւորում) նիզակով շամփրելով։ [[Պատկեր:Святой Саркис - покровитель влюблённых.jpg|300px|մինի|ձախից|Ս. Սարգիս (ԺԸ. դարու սրբապատկեր)]] == «Արագահաս» Ս. Սարգիս == Ս. Սարգիս իր աղօթքներուն, խոնարհութեան եւ արիութեան շնորհիւ պատերազմներու ատեն միշտ յաղթանակներ տարած է: Բարեպաշտ Զօրավարը կ'օգնէր բոլոր կարիքաւորներուն, որուն համար ալ շարականագիրը զինք անուանած է «Արագահաս»` բոլորին արագ օգնութեան հասնող: Ուժեղ եւ քաջարի զօրավար մը ըլլալով՝ ան ոչ թէ բռնութեամբ իր կամքը կը պարտադրէր, այլ կը փորձէր հնազանդութեամբ ու գթասրտութեամբ վերաբերիլ իր զինուորներուն ու նոյնիսկ իր թշնամիներուն հետ: Ս. Սարգիս, բազմաթիւ անասուններ մորթել կու տար եւ առատօրէն կը բաժնէր աղքատներուն: Իր արարքով ան կը փորձէր օրինակ ծառայել իրեն ենթակայ զինուորներուն, որոնք կուռքերուն զոհ կը մատուցէին, փոխանակ աղքատներուն ողորմութիւն տալու: ==== Ս. Սարգիսի Մասին Հիւսուած Աւանդապատումներէն ==== Աղքատ Աշուղ Ղարիպն ու մեծահարուստի մը աղջիկը` Շահ-Սանամը զիրար կը սիրէին: Աղջկան հայրը կ'արգիլէ անոնց ամուսնութիւնը, քանի որ մտադրած էր աղջիկը կնութեան տալ մեծահարուստի մը: Աշուղ Ղարիպ կ'որոշէ օտարութեան երթալ` աշխատելու համար: Աշուղ Ղարիպ իր սիրած աղջիկէն խոստում կ'առնէ եօթը տարի սպասել իրեն: Ան պայման կը դնէ, որ եթէ նոյնիսկ մէկ օր ուշանայ, աղջիկը կրնայ ամուսնանալ հօր ցանկութեամբ: Եօթը տարիները շատ դժուար կ'անցնին Աշուղ Ղարիպին համար: Ան զրկուած էր իր գեղեցկուհին տեսնելու հնարաւորութենէն, որեւէ լուր չունէր անոր մասին, սակայն չէր յուսահատեր, այլ կարօտով կը սպասէր այն օրուան, երբ անոնք պիտի հանդիպէին եւ ընտանիք կազմէին: Եօթը տարի գիշեր ցերեկ աշխատելէ ետք` Աշուղ Ղարիպ կը բռնէ տուն դարձի ճամբան: Ճամբան լի էր փորձանքերով եւ խոչընդոտներով: Ան ամբողջ սրտով կ'աղօթէ Ս. Սարգիսին` հայցելով արագահաս Սուրբին օգնութիւնը: Ս. Սարգիս, լսելով սիրահարած Աշուղին աղօթքը, իր արագահաս ճերմակ նժոյգով՝ մրրիկի մէջ իսկոյն կը յայտնուի, Աշուղ Ղարիպը կը նստեցնէ ձիուն վրայ եւ ակնթարթի մը մէջ զինք կը հասցնէ Շահ-Սանամէին մօտ: Աղջկան հայրը տեսնելով Աշուղ Ղարիպին կամքը եւ կատարուած հրաշքը, ինչպէս նաեւ անոնց անկեղծ սէրը, կ'օրհնէ երկուքին միութիւնը: == Ս. Սարգիսի Տօնը՝ Սիրահարներու Տօն == Ժողովրդական աւանդութեան մը համաձայն, Ս. Սարգիս կը սիրահարի յոյն թագաւորին աղջկան եւ կը փախցնէ զայն: Հետապնդողներէն ազատելու համար, ան զօրաւոր բուք կը բարձրացնէ եւ շատեր խեղդամահ կ'ըլլան: Ահա թէ ինչո՛ւ ամէն տարի տօնին օրերուն բուք կը բարձրանայ: Այս զրոյցին պատճառով ալ սիրահարները Ս. Սարգիսը ընտրած են իբրեւ իրենց բարեխօսը: Ան միշտ կ'օգնէ իրեն դիմող սիրահարներուն: Այդ օրը երիտասարդները կ'աղօթեն, որպէսզի սուրբը իրենց աղօթքները Աստուծոյ հասցնէ: Բայց մինչ այդ անոնք պէտք է հետեւին Ս. Գրիգոր Լուսաւորիչի սահմանած առաջաւորաց պահքին<ref>{{Cite web|url=https://www.aztagdaily.com/archives/380992|title=Արագահաս Սուրբ Սարգիս|date=2018-01-27|website=Aztag Daily - Ազդակ Օրաթերթ (Armenian Daily Newspaper based in Lebanon)|language=en-US|accessdate=2021-11-24}}</ref>: [[Պատկեր:Ս. Սարգիս.jpg|մինի|աջից|Ս. Սարգիս Զօրավար]] == Այս Տօնին Հետ Կապուած Սովորոյթներ Եւ Աւանդոյթներ == Կրօնականին զուգընթաց, պահպանուած են այս տօնին հետ կապուած ժողովրդական սովորութիւններ: Այսպէս, առաջաւորաց պահքի օրերուն մարդիկ ոչ միայն արգելքներ կը դնէին իրենց սնունդին, այլեւ աշխատանքի որոշ տեսակներուն եւ մարմինի խնամքին վրայ։ Արգիլուած էր լուացք ընել, ճախարակ մանել, գործ ունենալ բուրդի կամ մազի հետ, որովհետեւ կը հաւատային, որ մազ լուալու պարագային Ս. Սարգիսին ձիու ոտքերուն թնճուկ կը փաթթուի եւ իբրեւ պատիժ` իրենց մազերը կը թափին…<ref>{{Cite web |url=http://www.qahana.am/am/holidays/2018-01-27/1 |title=Ս. Սարգիսի մասին աւանդութիւններ |accessdate=2018-01-24 |archive-date=2019-04-07 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190407175422/https://www.qahana.am/am/holidays/2018-01-27/1 |dead-url=yes }}</ref>: *Ուրբաթ օրը մարդիկ կը սկսէին թաթախման` պահքը բանալու նախապատրաստական աշխատանքներուն: Մեղրաջուրով կամ շաքարաջուրով փոխինդ կը շաղէին, ընտանիքին անդամներուն թիւով գունդներու կը բաժնէին եւ երեկոյեան պահքը կը բանային այդ գունդերով: Սակայն ծոմ պահած երիտասարդները չէին ուտեր այդ փոխինդէն. անոնք այդ երեկոյ աղի կրկնեփ կ'ուտէին, որպէսզի տեսնէին, թէ երազին մէջ իրենց ո՞վ ջուր պիտի տար: Աղի կրկնեփ կերած աղջիկներն ու մանչերը կը պատմէին իրենց երազները, թէ ո՛վ իրենց ջուր տուաւ, ինչպիսի՞ գաւաթով, որքա՞ն ջուր կար գաւաթին մէջ եւ այլն… Ոսկեայ գաւաթը հարուստ ամուսին կը նշանակէր, փայտեայ գաւաթը` աղքատ, լեցուն գաւաթը երկար ամուսնական կեանք կը կանխագուշակէր, կիսով լեցունը` կարճ ամուսնական կեանք եւ այլն… * Հայոց մէջ տարածուած սովորոյթ էր՝ Ս. Սարգիսին նուիրուած պահքի վերջին Շաբաթ օրուան գիշերը (Փետրուարին)՝ բակերը, տանիքներն ու պատշգամները ամաններու մէջ լեցուած [[ալիւր]] դնել, որուն վրայ Սուրբը իբր թէ կը դրոշմէր իր ձիուն սմբակին կամ պայտին հետքը (կը համարուէր բարիքի, երջանկութեան խորհրդանշան)։ *Ըստ աւանդութեան, ան հրեշտակներու ուղեկցութեամբ կ'անցնէր, եւ որուն որ ափսէին մէջ դրուած ալիւրին վրայ իր սպիտակ ձիուն պայտին հետքը ձգէր (մաքրութեան եւ անաղարտութեան խորհրդանիշ), այդ տարի կ'իրականանային երիտասարդին երազները։ *Կար ուրիշ սովորութիւն մըն ալ. ծոմ պահողները իրենց փոխինդէն կտոր մը կը դնէին տան տանիքը եւ կը հետեւէին, թէ այդ կտորը կտցող թռչունները ո՛ր կողմ կը թռչէին, այդ կողմէն ալ կը սպասէին իրենց ապագայ ամուսինը կամ կինը: * Տօնին առիթով սիրահարուած երիտասարդները իրարու բացիկներ եւ քաղցրաւենիք կը նուիրեն: Տօնին օրը Ս. Սարգիս Զօրավարին անունը կրող եկեղեցիներուն մէջ Ս. Պատարագ կը մատուցուի, որմէ ետք կը կատարուի երիտասարդներու օրհնութեան կարգ: *Մայր աթոռ [[Ս. էջմիածին]]էն առաջնորդանիստ Ս. Սարգիս եկեղեցի կը բերուին Ս. Սարգիս Զօրավարին մասունքները: Ամբողջ օրուան ընթացքին մարդիկ առիթը կ'ունենան տեսնելու սուրբին մասունքները եւ հայցել անոր բարեխօսութիւնը: *Մարաշցիները մեծ կարեւորութիւն կու տային Ս. Սարգիսի տօնին եւ այդ շաբաթ 3-5 օր պահք կը պահէին։ Ծոմապահութեան ընթացքին արգիլուած էր օգտագործել անասնական ծագում ունեցող մթերք, փոխինդ, ցորեն եւ ալիւրէ պատրաստուած ուտելիքներ։ Ծոմին երրորդ օրը մասնակիցները Չորեքշաբթի առտու եկեղեցի կ'երթային «Խաչմէր» (օրհնուած ջուր) խմելով «կը բանային» պահքը։ Այնուհետեւ տուն վերադառնալով՝ «ալլա հոց» կոչուող հացը (առանց աղի եւ թթխմորի հաց) կ'ուտէին կամ «փէխանդը»։ Վերջինս կը պատրաստուէր բոված ալիւրէ եւ խաղողի ռուպէ։ Փոխինդը ընդունուած էր եփել մեծ քանակութեամբ եւ բաժնել դրացիներուն՝ Ս. Սարգիսին բարեգթութեան խնդրանքով։ Ըստ աւանդութեան, ծոմ պահող կանայք եւ աղջիկներ, եկեղեցիէն վերադառնալէ ետք պիտի «ըռպէվ շովրօ» (խաղողէ ստացուած քաղցուով ապուր) պատրաստէին եւ բաժնէին թաղի բոլոր տուներուն։ Եթէ տանտէրը աղքատ էր, ապա պիտի բաւարարուէր ապուրը եօթը ընտանիքներու բաժնելով։ Ընդունուած էր նաեւ երազանք պահել եւ մատաղ ընել։ Մատաղին միսը կը փաթթէին «ալլա հոցի» մէջ եւ դրացիներուն կը բաժնէին։ Հինգ օր պահք պահել փափաքողները Շաբաթ օրը եկեղեցի կ'երթային, հաղորդութիւն կը ստանային, պատարագէն ետք մատաղ կ'ընէին (եթէ ունեւոր էին) եւ քանի մը դգալ միսի ջուր խմելէ ետք կը բանային պահքի շրջանը։ [[Պատկեր:Lmbatavanq 2014 summer pic 32.JPG|մինի|ձախից|Ս. Սարգիսին որմնանկարը՝ Լամբատավանք]] *Զէյթունի մէջ նոյնպէս Ս. Սարգիսը կը համարուէր ընտանիքին պահապան սուրբը։ Դժուարութեան պահուն զէյթունցիները կը դիմէին սուրբին «Աման, Ս. Սարգիս դօն (դուն) հասիր» աղօթքով։ Մեծերը մէկ շաբաթ, իսկ երիտասարդ աղջիկները երեք օր ծոմ կը պահէին։ Ծոմը կ'աւարտէին Շաբաթ օրը՝ ոչխար կամ այծ մատաղ ընելով եւ միսը աղքատներուն բաժնելով։ === Ս. Սարգիսի Գաթան === [[Մուսա Լեռ|Մուսա Լերան]] աւանդական խոհանոցին մէջ, մինչեւ օրս պահպանուած է «գումպա» անունով [[Ծէս|ծիսական]] հաց-քաղցրեղէնի պատրաստութիւնը։ Խմորը կը շաղեն երեկոյեան եւ անիկա ամբողջ գիշերը կ'եփի մարած թոնիրի տաքութեամբ։ «Գումպա»ն կը բաժնուի ընտանիքի անդամներուն թիւով։ Բաժիններէն մէկուն մէջ մետաղադրամ կը դրուի, եւ որո՛ւն որ ելլէ այդ դրամը, ան կը համարուի տարուան բախտաւորը։<ref>[http://www.aztagdaily.com/archives/103943 Տօներ – Աւանդութիւններ. Ս. Սարգիս Զօրավար Երիտասարդներու Եւ Սիրոյ Տօնը]</ref>: == Ս. Սարգիսի Տօնը Հայկական Տօնացոյցին Մէջ == Ս. Սարգիսի տօնը Հայ եկեղեցւոյ տօնացոյցին մէջ ունի իր պատուաւոր տեղը: Անոր յիշատակը Հայ եկեղեցին կը նշէ [[Ս. Զատիկ]]էն ինը շաբաթ առաջ, Ս. [[Գրիգոր Լուսաւորիչ]]ին կողմէ հաստատուած Առաջաւորաց պահքին (պահքը կը տեւէ հինգ օր) յաջորդող Շաբաթ օրը: Տօնը ունի 35 օրուան շարժականութիւն եւ կը տօնուի 18 Յունուարէն 23 Փետրուարի միջեւ ինկած ժամանակահատուածին ընթացքին: Ս. Սարգիսի տօնին կը յաջորդէ [[Բարեկենդան]]ը, ապա՝ քառասնօրեայ [[Մեծ Պահք|մեծ պահքը]]<ref>[http://www.surbzoravor.am/post/view/surb-sargis-aragahas-inchpes-luysy Զօրավար Ս. Սարգիս]</ref>: == Ս. Սարգիսի Աղօթքը == Ս. Սարգիս նահատակուելէ առաջ աղօթած է. {{քաղվածք|Ո՜վ Տէր, Քրիստոս Աստուած իմ, անոնք, որոնք կը յիշեն իմ անունս իրենց նեղութեան մէջ եւ կը կատարեն իմ նահատակութեանս յիշատակը ուխտով եւ Պատարագով, ինչ որ ուզեն Քեզմէ, լսէ անոնց եւ շնորհէ անոնց խնդրանքը:|}} Այն ատեն երկինքէն ձայն մը կու գայ եւ կ'ըսէ. {{քաղվածք|Պիտի տամ քու խնդրածդ եւ պիտի կատարեմ աղաչանքդ. իսկ դուն եկո՛ւր վայելէ քեզի համար պատրաստուած բարիքները:|(Մարզուանցի, էջ 123 Բ. սիւնակ)}} == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} {{ՀՍՀ}} [[Ստորոգութիւն:Քրիստոնէութիւն]] [[Ստորոգութիւն:Տօներ]] [[Ստորոգութիւն:Տօներ այբբենական կարգով]] auqmpq4ycqgrrg0kfa903a0llhbem76 0 6946 236276 231225 2024-12-10T08:02:42Z Azniv Stepanian 8 236276 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ ճակատամարտ |ճակատամարտի անուանում = Հաթթինի ճակատամարտ |Հակամարտութիւն = [[Խաչակրաց Երրորդ Արշաւանք|Խաչակրաց Երրորդ Արշաւանք]] |Պատկեր = [[Պատկեր:Battle of Cresson.jpg|250px]] |Վերնագիր = Հաթթինի ճակատամարտ |Թուական = [[4 Յուլիս]] [[1187]] |Վայր = Հաթթին, [[Գալիլիա (Իսրայէլ)|Գալիլիա]] |Արդիւնք = Իսլամներու յաղթանակ |Հակառակորդ1 = [[Պատկեր:Flag of Ayyubid Dynasty.svg|20px]] [[Այուպեաններ]] |Հակառակորդ2 = [[Պատկեր:Cross of the Knights Templar.svg|20px]] [[Խաջակիրներ|Խաչակիրներ]]<br />[[Պատկեր:Cross of the Knights Templar.svg|20px]] [[Տաճարականներու Միաբանութիւն|Տաճարականներու միաբանութիւն]]<br />[[Պատկեր:Cross of the Knights Hospitaller.png|20px]] [[Հիւանդախնամներու Միաբանութիւն|Հիւանդախնամներու միաբանութիւն]]<br />[[Պատկեր:Armoiries Bohémond VI d'Antioche.svg|22px]] [[Անտիոքի Դքսութիւն|Անտիոքի դքսութիւն]] |Հրամանատար1 = [[Սալահ ալ-Տին]] |Հրամանատար2 = [[Պատկեր:Blason Royaume de Jérusalem.svg|22px]] [[Կի տը Լուզինեան]]<br />[[Պատկեր:Blason Royaume de Jérusalem.svg|22px]] [[Ռայմոնտ III]]<br />[[Պատկեր:Armoiries Bohémond VI d'Antioche.svg|22px]] [[Ռէնօ տը Շատիլեօն]]<br />[[Պատկեր:Blason Royaume de Jérusalem.svg|22px]] [[Պալիան տը Իբելին]]<br />[[Պատկեր:Cross of the Knights Templar.svg|border|22px]] [[Ժերար տը Րիդֆոր]] |Ուժեր1 = 30,000 մարդ<ref name="Konstam119">A. Konstam, ''Historical Atlas of The Crusades'', 119</ref> |Ուժեր2 = 20,000 մարդ<ref name="Konstam133">A. Konstam, ''Historical Atlas of The Crusades'', 133</ref> *15,000 [[հետեւակ]]ային *1,200 [[ասպետ]] *500 թուրքոպոլ<ref>{{cite book|last=Madden,|first=Thomas|title=Crusades The Illustrated History|location=Ann Arbor|publisher=University of Michiga P|year=2005|pages=}}</ref> |Կորուստներ1 = անյայտ |Կորուստներ2 = 17,000 մարդ }} '''Հաթթինի ճակատամարտ''', [[4 Յուլիս]] [[1187]]-ին [[Երուսաղէմի Թագաւորություն|Երուսաղէմի թագաւորութեան]] [[Խաջակիրներէ|խաչակիրներու]] [[Այուպեաններ]]<nowiki/>ու ուժերու միջեւ տեղի ունեցած ճակատամարտը''',''' որուն ընթացքին, [[Սալահ ալ-Տին]] ջախջախիչ յաղթանակ տարաւ ընդդէմ խաչակիրներու։ == Նախապատմութիւն == Երուսաղէմի արքայ [[Պալտուին IV]], իր կենդանութեան վարակուած էր մահացու՝ [[Բորոտութիւն|բորոտ]] հիւանդութեամբ. այդ պատճառով գահը ժառանգած է անոր եօթամեայ զարմիկ՝ [[Պալտուին V]]-ը, իսկ գահակալութեան խնամակալ եղած է [[Դրիբոլիի Կոմսութիւն|Թրիթոլիի կոմս]]՝ [[Ռայմոնտ III]]-ը։ Ռայմոնտ, օգտուելով իր լիազօրութիւններէն, քառամեայ հաշտութեան պայմանագիր կը կնքէ [[Սալահ ալ-Տին]]ի հետ։ Մէկ տարի ետք, անչափահաս արքան կը մահանայ, եւ գահը կը ժառանգեն Պալտուին IV-ի քոյրերը՝ Սիպիլլան եւ Իզապելլան։ Մինչեւ Պալտուին IV-ի մահը, [[Աքքա]]յի մէջ տեղի ունեցած խորհրդաժողովի ժամանակ [[Երուսաղէմ]]ի [[պարոն]]ները արքային կը խոստանան, որ անոր մահէն ետք, գահը [[Գի տը Լուզինեան]]ին չ'անցնիր, եւ [[Հռոմի Պապ]]ը կ'որոշէ գահաժառանգը։[[Պատկեր:Saladin Guy.jpg|ձախից|մինի]]Մարտ [[1185]]-ին, [[Պալտուին IV]]-ը՝ պարոնները մերժելով անոնց տուած խոստումը եւ չսպասելով Պապի որոշումը, երկու հակամարտող ճակատներու կը բաժնուի: Առաջին ճակատը Սիպիլլային եւ անոր ամուսին [[Կի տը Լուզինեան]]ին կ'աջակցի (առաջին ճակատի համախոհներն էին [[Տաճարականներու Միաբանութիւն|Տաճարականներու միաբանութեան]] առաջնորդ՝ [[Ժերար տը Ռիդֆոր]]ը եւ Երուսաղէմի պատրիարքը), իսկ երկրորդ ճակատը Իզապելլային եւ անոր ամուսին Օնֆռուա IV-ին կ'աջակցէր (երկրորդ ճակատի համախոհներն էին՝ [[Պալիան տը Իբելին]]ը եւ կոմս Ռայմոնտ III-ը)։ Արդիւնքը այն էր, որ 20-Մարտ 1189-ին, Սիպիլլան եւ Կին թագադրուեցան։ [[Ռէնօ տը Շատիլյոն|Ռէնօ տը Շատիլեօն]] [[Եգիպտոս]]<nowiki/>էն [[Տամասկոս|Դամասկոս]] գացող հարուստ կարաւանը կը կողոպտէ, որուն մէջը նաեւ կը գտնուէր [[Սալահ ալ-Տին]]ի քոյրը, որ ինչպէս բոլորը, ինք եւս սպանուեցաւ։ [[Սալահ ալ-Տին]]ը պատուիրակութիւն կ'ուղարկէ Երուսաղէմ, պահանջելով յանձնել քաղաքը եւ Ռէնօ տը Շատիլիօնին։ Սակայն կը մերժուի։ [[Սալահ ալ-Տին]]<nowiki/>ը կը պաշարէ Ռայմոնտ III-ի յենարան՝ [[Տիբերիա]] քաղաքը։ 1187-ին [[Աքքա]]յի մէջ պարոններու համաժողովի ժամանակ քաղաք կը հասնի Ռայմոնտի կնոջ սուրհանդակը՝ օգնութեան խնդրանքով։ Յաջորդ գիշեր, Տաճարականներու առաջնորդ՝ Ժերար տը Ռիտֆորի ճնշման տակ Կին կ'որոշէ օգնութեան հասնիլ պաշարուած քաղաքին։ Յաջորդ առաւօտեան, կը սկսի զօրքերու շարժը։ == Ճակատամարտ == Խաչակիրներու ճամբան այդքան ալ երկար չէր (20քմ.)։ Սակայն Պաղեստինի չոր եւ կիզիչ Յուլիսը կը դժուարացնէր անոնց ճամբան։ Խաչակիրները չկրցան ջուրի աղբիւրը հասնիլ մինչեւ մայրամուտ։ Ետ դարձի համար արդէն ուշ էր, եւ Ռայմոնտ III-ի խորհուրդով, զօրքերը հասան Հաթթին կոչուող մասը։ Վրանները պատրաստելէ ետք, Սալահ ալ-Տին հրամայեց այրել շրջապատի չոր բուսականութիւնը, եւ որուն հետեւանքով, տհաճ ծուխը պատեց ամբողջ երկինքը։ Երկար ժամանակ ետք, խաչակիրներու վիճակը աւելի ծանրացաւ, անոնք սկսան շնչահեղձ ըլլալ կրակի ծուխէն։ Սուլթանը հրամայեց նետաձիգներուն կրակ բանալ խաչակիրներու ճամբարի ուղղութեամբ։ Ռազմական խորհուրդի ժամանակ, Կիի կողմէն որոշում կայացուեցաւ անյապաղ յարձակում կատարել սուլթանի ուժերուն վրայ։ Զօրքերը սկսան գրոհի պատրաստուիլ։ [[Ռայմոնտ III]] լրացուցիչ ուժերը կը ղեկավարէր եւ ճամբար հասնելուն պէս իր խումբով առաջնագիծը կազմեց։ Թիկունքը կազմեցին Պալիան տը Իպելինը եւ Ժոսլէն Եդեսիացին։ Երբ խումբերը մարտականօրէն պատրաստ էին, Ռայմոնտի խումբէն վեց դաւաճան ասպետներ, «Սատանայական ոգիի ազդեցութեամբ հասան Սալահ ալ-Տինի մօտ, եւ անոր տեղեկացուցին քրիստոնեաներու բոլոր մտադրութիւններու մասին, եւ գրաւուած դիրքի իւրայատկութիւնները»: Սուլթանին խորհուրդ տուին անակնկալ գրոհով ջախջախել խաչակիրներուն։ Լսելով այս ամէնը, սուլթանը զօրքերուն հրամայեց անյապաղ դասաւորուիլ եւ գրոհել ասպետներուն։ Արքայական զօրքերու հետեւակայինները, տեսնելով սարակինոսներու յառաջխաղացումը բարձրացան բլուրի վրայ եւ հրաժարեցան մարտնչելէ, չենթարկուելով՝ արքայի եւ պարոններու հրամաններուն եւ եպիսկոպոսներու աղերսներուն։ Ռայմոնտ III իր խումբով դիմաւորեց իսլամներուն, սակայն իսլամները խորամանկաբար շրջափակեցին զանոնք։ Յաջողեցան փրկուիլ միայն 10-20 ասպետներ նաեւ՝ կոմսը, [[Պալիան տը Իբելին]]<nowiki/>ին եւ Ժոսլէն Եդեսիացուն։{{քաղվածք|''Այդ ժամանակ Դրիբոլիի կոմս՝ Ռայմոնտ գրոհ նախաձեռնեց հիւսիսային ուղղութեամբ, որուն արդիւնքը այն էր, որ կրցաւ խուսափիլ ջախջախումէն, որ տեղի ունեցաւ խաչակիրներու բանակի հետ ՝ գոյացած էին մահուան ամպեր: Ծեր կոմսը իր ջոկատի առջեւէն կը ձիավարէր: Բլուրի լանջին փոշոտ ճամբայէն հեռացաւ խումբը դէպի Թրիփոլի:''|}} == Արդիւնքներ == [[4 Ապրիլ]] [[1187]]-ին խաչակիրները ամբողջութեամբ ջախջախուեցան եւ շուրջ 17.000 զոհ տուին։ [[Ռէնո տը Շատիլեօն|Ռէնո տը Շատիլէօն]], [[Ժերար տը Րիդֆոր]] եւ շարք մը նշանաւոր ասպետներ, որոնց մէջն էր նաեւ Կին՝ գերի ինկան։ [[Սալահ ալ-Տին]] անձամբ գլխատեց Ռենոյին՝ իր քրոջ վրէժը լուծելու համար: Մարտի ընթացքին, քրիստոնեաները նաեւ կորսնցուցին քրիստոնէութեան գլխաւոր մասունքներէն մէկը՝ Ամենափրկիչ խաչը (այն խաչը, որուն վրայ խաչեցին [[Յիսուս Քրիստոս]]ը)։ «Այդ ողբի, տանջանքի, ցաւի եւ աւերածութիւններու օրը խաւարեցաւ նաեւ լոյսը»։ Սալահ ալ-Տին շարժեցաւ դէպի [[Երուսաղէմ]]։ Հաթթինի մէջ փրկուած Պալիան տը Իբելինը [[Սիպիլ Անժուացի|Սիպիլլա]]<nowiki/>յի հետ միասին հերոսական ինքնապաշտպանութիւն կազմակերպեց [[Երուսաղէմ]]<nowiki/>ի մէջ, սակայն զօրքերու քանակի խիստ անհաւասարութեան պատճառով, [[2 Հոկտեմբեր]] [[1187]]-ին, [[Երուսաղէմի Պաշարում (1187)|քաղաքը ինկաւ]]: [[Սալահ ալ-Տին]]<nowiki/>ի յաղթանակը Հաթթինի մէջ սկիզբ հանդիսացաւ քրիստոնեաներու [[Սուրբ Երկիր|Սուրբ Երկր]]<nowiki/>էն հեռացմանը։ == Ծանօթագրութիւններ == <references /> == Գրականութիւն == * Baldwin M. W, «Raymond III of Tripolis». Princeton, 1936. * Duggan A, «The Story of the Crusade». London, 1963. * Runciman S, «A History of the Crusades», 2 vols. Cambridge, 1952. * Schlumberger G, «Renaud de Châtillon…» Paris, 1898. * «Estoire d’Eracle…» (через цитаты авторов 19-20 вв.) * «The Crusades», the author and narrator Terry Jones. BBC, 1995 [[Ստորոգութիւն:1187]] [[Ստորոգութիւն:Պաղեստինի պատմութիւն]] [[Ստորոգութիւն:4 Յուլիս]] [[Ստորոգութիւն:Երկրորդ խաջակրաց արշաւանք]] {{Արտաքին յղումներ|pid=Q233568}} esv2ca8nxl1899iswuwfrx37xwf593d 0 15263 236284 220730 2024-12-10T11:14:00Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236284 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Յուշարձան |անուն = Քարահունջ |պատկեր = Karahunj - standing stones (5127916747).jpg |նկարագիր = Քարահունջ |Կը գտնուի = {{դրօշ|Հայաստան}} [[Սիսիան]], [[Հայաստան]] |Կառուցուած է = աւելի քան Ք․ա․ 7500 թուականին <ref name=Bochkarev_2003>Bochkarev N., Bochkarev Y. N. Armenian archaeoastronomical monuments Carahunge (Zorakarer) and Metsamor: Review and personal impressions // Cosmic Catastrophies. A Collection of Articles. — European Society for Astronomy in Culture. — Tartu University Tartu, Estonia, 2005. — P. 27–54.</ref><ref>Գ.Ա.Գալոյեան, «Հայաստանը Մեծ Տէրութիւնների Ակրեսիւ Բախումների Ոլորտում (16-րդ դարէն մինչեւ 1917 թուական)»,Երեւան, 2004 թուական, էջ 12։</ref><ref>Հ.Բաբայեան եւ ուրիշներ, «Քարահունջ Աստղադիտարանի Հնագիտական Հետազօտութիւնը», «Քիմիան Հայաստանում 20-րդ Դարում» համաժողովի աշխատութիւններ, Երեւան 2000 թուական</ref><ref name="ReferenceA">Պ․Մ․Հերունի «Հայերը Եւ Հնագոյն Հայաստանը» Երեւան, 2006 թուական, էջ 274։</ref> – 14000<ref>[http://www.newsbox.am/vacagan-vardanyan-qarahunj/ Վաչական Վահրատեանի մամլոյ ասուլիսը նուիրուած Քարահունջին]{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> |Շինության ձեւը = Շրջանաձեւ մեկալիթեան աստղադիտարան,<br/> Ար աստուծոյ տաճար<ref name="ReferenceA"/> |Կառուցել է = [[Հայեր]]<ref>Պ․Մ․Հերունի «Հայերը Եւ Հնագոյն Հայաստանը» Երեւան, 2006 թուական, էջ 21։</ref> |Շինարար = Անյայտ |Ներկա վիճակը = Կը պահպանուի [[ՀՀ|պետութեան]] կողմէ եւ կը գտնուի լաւ վիճակի մէջ }} '''Քարահունջ''' (''Զօրաց քարեր'', ''Քարենիշ''<ref>Պ․Մ․Հերունի «Հայերը Եւ Հնագոյն Հայաստանը» Երեւան, 2006, էջ 71։</ref>), նախապատմական hնագիտական կառոյց, «Զօրաց քարեր բնակատեղի» անունը կրող պատմամշակութային արգելոց եւ պետութեան կողմէ պահպանուող յատուկ տարածք<ref name="Զօրաց քարեր բնակատեղի որոշում">[https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?docid=53140 Հայաստանի կառավարութեան որոշում, 26 Յունիս 2009-ին թիւ 853-Ն] ([https://web.archive.org/save/https://www.arlis.am/DocumentView.aspx?docid=53140 արխիւ]):</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.mincult.am/pages.php?al=news&pid=1&id=274&act=more |title=ՀՀ Կառավարութեան 26 Յունիս 2009–ի թիւ 853-Նի որոշումով Քարահունջը կը ստանայ պատմամշակութային արգելոցի կարգավիճակ՝ համալրելով պետութեան կողմէ յատուկ պահպանուող արգելոցներու ցանկը։ |accessdate=2019-07-25 |archive-date=2014-08-22 |archive-url=https://web.archive.org/web/20140822012952/http://mincult.am/pages.php?al=news&pid=1&id=274&act=more |dead-url=yes }}</ref> [[Հայաստանի Հանրապետութիւն|Հայաստանի Հանրապետութեան]] [[Սիւնիքի մարզ]]ի [[Սիսիան]] քաղաքին մօտ՝ [[Մ 2 ճանապարհ (Հայաստան)|«Մ 2» մայրուղիին]] կից։ 2004-ին [[Հայաստանի Հանրապետութիւն|Հայաստանի Հանրապետութեան]] կողմէ կառոյցը կը ճանչցուի իբրեւ [[աստղադիտարան]]: Այդ կարծիքին են նաեւ կարգ մը գիտնականներ եւ հետազօտողներ, որոնք նոյնպէս կը պնդեն, որ hնագիտական կառոյցը աստղադիտարան կը նկատուի: Գիտական եւ սիրողական որոշ շրջանակներ կը մերժեն աստղադիտարան ըլլալու հանգամանքը եւ կը պնդեն, որ անիկա [[դամբարանադաշտ]] է<ref name="panorama.am Քարահունջ 1">[https://www.panorama.am/am/news/2018/10/03/%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BB-%D5%BA%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4/2013434: «Փրկենք Քարահունջը պեղումներէ՞ն, թէ՞ գրգռումներէն»]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} ([https://web.archive.org/save/https://www.panorama.am/am/news/2018/10/03/%D5%94%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%B0%D5%B8%D6%82%D5%B6%D5%BB-%D5%BA%D5%A5%D5%B2%D5%B8%D6%82%D5%B4/2013434 արխիւ])</ref><ref name="nyut.am Քարահունջ 1">[http://nyut.am/?p=13302&l=am «Քարահունջ, թէ՞ Զօրաց քարեր. Աստղադիտարա՞ն, թէ հնագոյն դամբարանադաշտ»] ([https://web.archive.org/save/http://nyut.am/?p=13302&l=am արխիւ])</ref><ref name="armeniasputnik.am Աւագեան 1">[https://armeniasputnik.am/radio/20181005/14902785/sputnik-armeniayum-ashot-avagyany-xosum-e-zorac-qareri-temayov.html «Աւագեան. «Զօրաց քարերու աստղադիտարան ըլլալը ուղղակի վարկած է»] ([https://web.archive.org/save/https://armeniasputnik.am/radio/20181005/14902785/sputnik-armeniayum-ashot-avagyany-xosum-e-zorac-qareri-temayov.html արխիւ])</ref>: Հնագիտական կառոյցին անուան եւ նշանակութեան մասին առկայ հակասական կարծիքներն ու պնդումները յաճախ կը վերածուին վէճերու, ինչպէս՝ գիտական, այնպէս ալ հասարակական շրջանակներուն միջեւ<ref name="ankakh.com Քարահունջ 1">[http://ankakh.com/article/112780/qarahundji-hartse-qnnarkvyets-nayev-hanrayin-khvorhrdi-hamapataskhan-handznajvoghvovum%E2%80%A4-ardyunqnyere-knyerkayatsvyen-varchapyetin «Քարահունջի հարցը քննարկուեցաւ նաեւ Հանրային Խորհուրդի համապատասխան յանձնաժողովին մէջ․ արդիւնքները կը ներկայացուին վարչապետին»] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190723193807/http://www.ankakh.com/article/112780/qarahundji-hartse-qnnarkvyets-nayev-hanrayin-khvorhrdi-hamapataskhan-handznajvoghvovum%E2%80%A4-ardyunqnyere-knyerkayatsvyen-varchapyetin |date=2019-07-23 }} ([https://web.archive.org/save/http://ankakh.com/article/112780/qarahundji-hartse-qnnarkvyets-nayev-hanrayin-khvorhrdi-hamapataskhan-handznajvoghvovum%E2%80%A4-ardyunqnyere-knyerkayatsvyen-varchapyetin արխիւ]):</ref><ref name="aravot.am Քարահունջ 1">[https://www.aravot.am/2018/08/22/976605/ «Վիճաբանութիւն Զօրաց Քարեր հնավայրին մէջ. «Որոտան»] ([https://web.archive.org/web/20180822185102/https://www.aravot.am/2018/08/22/976605/ արխիւ]):</ref>։ == Դիրք == Քարահունջ կը գտնուի [[Երեւան]]էն 200 քմ հարաւ՝ 39° 34' լայնքով եւ 46° 01' երկայնքով <ref>[http://wikimapia.org/#lang=en&lat=39.551762&lon=46.029142&z=18&m=b Քարահունջը ''wikimapia.org'' կայքի քարտէսին մէջ]</ref>՝ ծովու մակերեսէն 1170 մ բարձրութիւն ունեցող սարահարթին վրայ եւ կը զբաղեցնէ 7 հեկտար տարածք [[Որոտան]] գետի [[Դարբ (գետ)|Դարբ]] վտակին ձորին ձախ ափին։ == Անուանում == Հնավայրին ժողովուրդին կողմէ տարածուած անուանումն է ''Զօրաց քարեր'', իսկ ''Քարահունջ'' անուանումը առաջարկած է 1990-ականներուն համալիրը հետազօտած ակադեմիկոս Պարիս Հերունին, իսկ [[Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութիւն|Հայաստանի Հանրապետութեան Կառավարութեան]] 29 Յուլիս [[2004]]-ի թիւ 1095 որոշումին համաձայն Հայաստանի [[Սիսիան]] քաղաքին մօտ գտնուող քարէ յուշարձանը կոչուած է «Քարահունջ աստղադիտարան»<ref>[http://www.armmonuments.am/pages.php?al=home&id=18824&act1=more ՀՀ յուշարձաններու տեղեկատուական շտեմարան]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref>։ [[11 Օգոստոս]] [[2004]]-ին այդ որոշումը վաւերացուած է Հայաստանի Հանրապետութեան նախագահ [[Ռոպերթ Քոչարեան]]ին կողմէ։ Յայտնի են նաեւ հնավայրին այլ անուանումները՝ ''Ցից քարեր'', ''Դիք-դիք քարեր''։ == Տարիք == Քարահունջին տարիքին մասին գոյութիւն ունին բազմաթիւ, յաճախ զիրար հակասող եւ ընդդիմացող տեսակէտեր։ Մինչեւ օրս յուշարձանին տարիքին մասին ուսումնասիրութիւն մը կատարած է ակադեմիկոս Պարիս Հերունին։ Ան «Հայերը եւ Հնագոյն Հայաստանը» գիրքին մէջ երեք առանձին գլուխներով մանրամասն ներկայացուցած է իր կատարած աստղագիտական, ֆիզիքական եւ ուսողական հաշուարկները, որոնցմէ ի յայտ կու գայ, որ Քարահունջը կառուցուած է աւելի քան 7500 տարի առաջ։ Պէտք է նշել, որ [[Անգլիա|Բրիտանիոյ]] «Սթոնհենճի»ն տարիքը որոշուած է նոյն ձեւով, որ բաւականին տարածուած ձեւ է գիտնականներուն կողմէ։ == Կառոյցին նկարագրութիւնը == Քարահունջը բաղկացած է խումբ մը կառոյցներէ եւ առանձին քարերէ, որոնք միասին կը կազմեն հնագիտական արձանը։ Այդ կառոյցներն են՝ կեդրոնական շրջանը, հիւսիսային եւ հարաւային թեւերը, հիւսիս-արեւելեան քարուղին, շրջանը հատող լարագիծը, ինչպէս նաեւ առանձին կանգնած քարերը։ Քարերը պազալթ են, որոնց բարձրութիւնը կը տարուբերի 0,5-էն մինչեւ 3 մեթրի միջեւ, իսկ ծանրութիւնը՝ մինչեւ 10 թոն։ Քարերուն մեծ մասը պահպանուած է, հակառակ անոր, որ հողային մաշումներու ենթարկուելուն պատճառով ծածկուած են քարամամուռներով։ Անցքերը աւելի լաւ վիճակի մէջ են։ Կան նաեւ կոտրուած քարեր։ Քարահունջին քարերը բերուած են մօտակայ Դարբ գետի ձորին քարահանքէն, բարձրացուած եւ տեղափոխուած են հիւսուած պարաններով ու լծկան անասուններու միջոցով։ Իսկ աստղադիտարանին մէջ բացուած են քարերու անցքերը ու պատրաստուած՝ աստղագիտական գործիքները։ {| class="wikitable" |-align="center" |colspan="10" | '''''Քարահունջի Քարերը, Համարակալումն ու Նկարագրութիւնը''''' |-align="center" ! Գտնուած վայրը !! Համարներ !! Ընդհանուր քանակը !! Ընդհանուրը անցքերով !! Կանգնած !!Կանգնած անցքերով !!Պառկած !! Պառկած անցքերով !! Թեքուած !! Վնասուած |-align="center" | '''''Կեդրոնական շրջան''''' || 1-39<br/>+29ա || 40 || - || 15 || - || 9 || 1 || 10 || 2 |-align="center" | '''''Լարագիծ''''' || 40-59 || 20 || 6 || 8 || 3 || 1 || - || 3 || 6 |-align="center" | '''''Հարաւային թեւ''''' || 60-125,<br/>+90ա,+62ա,<br/>64ա,65ա || 70 || 27 || 25 || 16 || 32 || 10 || 2 || 17 |-align="center" | '''''Հիւսիսային թեւ''''' || 126-196<br/>214-222 || 80 || 49 || 28 || 18 || 35 || 30 || 3 || 21 |-align="center" | '''''Հիւսիս-արեւելեան քարուղի''''' || 197-199<br/>208-212 || 8 || 2 || 2 || - || 4 || 2 || 2 || 3 |-align="center" | '''''Առանձին քարեր''''' || 200-202<br/>207,213 || 5 || 1 || 1 || - || 2 || 1 || - || - |-align="center" | '''Ընդհանուրը''' || 620 || 223 || 85 || 79 || 37 || 83 || 44 || 20 || 49 |} === Կեդրոնական շրջան === Կեդրոնական շրջանը կազմուած է 40 քարերէ։ Ունի հաւկթաձեւ տեսք մը եւ սուր ծայրով ուղղուած է դէպի արեւմուտք։ Կեդրոնը կը գտնուի աւերակներու կոյտ մը (7x5) մ²․ չափով, որ հաւանաբար եղած է կրօնական տաճար մը։ [[Գառնիի Հեթանոսական Տաճար|Գառնիի տաճարը]] ունի քարահունջին նոյն համաչափութիւնները։ Ըստ ակադեմիկոս Պարիս Հերունիի՝ կեդրոնական շրջանն ու հիւսիս-արեւելեան կարճ քարուղին, որ ուղղուած է արեւածագի կէտին ամառնային արեւադարձի օրը, ծառայած է Արեւու աստուծոյ նուիրուած հանդիսաւոր արարողութիւններուն։ Հետազօտողներու խումբ մը, որ օգտագործած է զգայուն մագնիսաչափեր, յայտնաբերած է, որ կեդրոնական շրջանին բնական մագնիսական ուժագիծերը պարոյրի տեսք ունին։ === Հիւսիսային թեւ === Քարահունջին հիւսիսային թեւը բաղկացած է 80 առանձին քարերէ, որոնցմէ 49-ն անցքեր ունին։ Թեւին երկայնքը 136 մ է։ Հիւսիսային վերջաւորութիւնը կը բաժնուի արեւմտեան եւ արեւելեան քարուղիներու, որոնցմէ իւրաքանչիւրին երկայնքը 50 մ է։ Հոս կան նաեւ 1-1,5 մ լայնքով սալարկուած քարուղիներ։ Ուղիներու երկարութեամբ քարերուն հակառակ կողմը կան մանր քարեր, որոնք ամենայն հաւանականութեամբ, դիտարկումներու ժամանակ ծառայած են իբրեւ նստարաններ։ Նմանատիպ քարուղիներ կան նաեւ հարաւային թեւին մէջ։ === Հարաւային թեւ === Յուշարձանին հարաւային թեւը կ'երկարի կեդրոնական շրջանէն 75 մ դէպի հարաւ, այնուհետեւ կը թեքուի դէպի արեւմուտք-արեւմուտք-հարաւ ու կը շարունակուի աւելի քան 40 մ։ Անիկա կազմուած է 70 քարերէ, որոնցմէ 26-ին վրայ անցքեր կան։ Հարաւային թեւին վերջաւորութենէն ետք կան շրջանաձեւ 3-8 մ տրամագիծով գերեզմաններ<ref>Պ․Մ․Հերունի «Հայերը Եւ Հնագոյն Հայաստանը» Երեւան 2006, էջ 22</ref>։ Հոն կան նաեւ 1-1,5 մ լայնքով սալարկուած քարուղիներ։ Ուղիներուն երկարութեամբ քարերուն հակառակ կողմը կան մանր քարեր, որոնք ամենայն հաւանականութեամբ, դիտարկումներու ժամանակ ծառայած են իբրեւ նստարաններ։ === Հիւսիս-արեւելեան թեւ === Հիւսիս-արեւելեան քարուղին կազմուած է 8 քարերէ, որոնցմէ երկուքը ունին անցքեր։ Քարուղիին երկայնքը 36 մ է, լայնքը՝ 8 մ, իսկ բարձրութիւնը 0,5 մ։ === Լարագիծ === [[Պատկեր:Zorats Karer 2008, one of the standing stones.jpg|thumb|right|220px|Թիւ 28՝ մինակ կանգնած քարը]] Լարը կը հատէ կեդրոնական շրջանը եւ իբրեւ հիւսիսային թեւին շարունակութիւն՝ կը միացնէ զայն հարաւային թեւին հետ։ Լարը կ'ընդգրկէ 20 քար, որոնցմէ 6 քարերը անցքեր ունին։ === Առանձին կանգնած քարեր === Յուշարձանին տարբեր հատուածներուն մէջ կան նաեւ առանձին կանգնած քարեր։ Անոնք կանգնեցուած են արեւելեան եւ արեւմտեան կողմերուն մինչեւ 90 մ եւ աւելի հեռաւորութեան վրայ։ Կան առնուազն 5 այսպիսի քարեր։ Անոնցմէ մէկը անցք մը ունի։ Հաւանաբար այս քարերը օգտագործուած են նշանառութեան համար, ինչպէս որ Մեծն Բրիտանիոյ [[Սթոունհենջ|«Սթոնհենճ»ի]] Կրնկաքարը<ref>Պ․Մ․Հերունի «Հայերը եւ հնագույն Հայաստանը» Երեւան 2006 թ., էջ 23–24</ref>։ === Քարերուն միջեւ անցքեր === Քարահունջի քարերէն շատերը ունին անցքեր, որոնք եզակի երեւոյթ մը կը կազմեն հնագոյն յուշարձաններուն մէջ։ Այդ հսկայ քարերուն մէջ կատարուած անցքերը կ՚ապահովեն, դէպի նպատակակէտին ուղղուածութեան, բարձր ճշգրտութիւն եւ կայունութիւն։ Անցքերը ունին 4-5 սմ տրամագիծ եւ կը գտնուին քարերու գագաթներէն 15-20 սմ վար։ Անցքերը երկու կողմէն կոնաձեւ կը լայննան մինչեւ 12 սմ։ Անցքերը պատրաստուած են օպսիտիան միջուկներ ունեցող թրծուած կաւէ գործիքներով։ Ներսի կողմէն մակերեսը մաքուր է ու ողորկ։ <gallery mode="packed"> File:Karahunj (Zorats Karer)4.JPG| պատկեր:Zorats_Karer_Complex.jpg| File:Karahunj (Zorats Karer)1.JPG| File:Karahunj (Zorats Karer)2.JPG| </gallery> == Կառոյցին ուսումնասիրութիւնը == Ակադեմիկոս [[Պարիս Հերունի]]ի ղեկավարած արշաւախումբերը մանրամասն ուսումնասիրութիւններ կատարած են Քարահունջի եւ յարակից տարածքին մէջ [[1994]]-էն [[1997]], [[1999]] եւ [[2001]] թուականներուն, որոնց ժամանակ կազմուած է կառոյցին տեղագրական քարտէսը, չափուած է անոր աշխարհագրական լայնքն ու երկայնքը, տեղի մագնիսական շեղումի անկիւնը, ինչպէս նաեւ կատարուած են հորիզոնին գտնուող լեռնաշղթաներու անկիւնային բարձրութիւններու չափումները 360° հեռագագաթներու համար։ Չափուած են քարերու անցքերուն մէջ եղած բոլոր անցքերուն ուղղուածութեան հեռագագաթները եւ տեղի անկիւնները եւ այլ կարեւոր բնութագիրներ։ Կազմուած է 223 քարերու լիակատար գրացուցակը, անոնց չափերու ու վիճակի նկարագրութեամբ, եւ բոլոր այդ քարերը թուագրուած են։ Յայտնաբերուած են բազմաթիւ նախնադարեան աստղագիտական քարէ գործիքներ եւ որոշուած է անոնց ճշգրտութիւնը<ref>Պ․Հերունի, «Հայոց Բուն Օրացոյց», Երեւան 1989։ Պ.Հերունի, «Սիւնիք» թերթ, Հայաստան, 13 Յուլիս 1996</ref><ref>Պապայեան Հ․ եւ ուրիշներ, Քարահունջ աստղադիտարանի մենաքարերու հետազօտութիւնը, «Քիմիան Հայաստանում 20-րդ Դարում Կոնֆերանսի Աշխատութիւններ», Երեւան 2000</ref><ref>Sungiorgy R., Esisto in Armenia un altra Stonohenge, ʾʾScienza & Vita˓˓, 17, 1995; also: Un mistero come Stonehenge, ʾʾTerre di Mezzo˓˓, 12, p. 21, Italy, 1995 ''([[Իտալերեն|իտ․]]) ''Nazarian P., Karahoonj, Stone Henges, Magaz. AIM, p. 68, Montreal, Canada, December 2000</ref><ref>Alexandrian A., Karahountch (Des Millenaire Avant Carnak), Magazine ʾʾNovelles d'Armenie˓˓, pp. 40-47, Paris, France, Fevrier 2002 ''([[Ֆրանսերեն|ֆր․]])''</ref><ref>Youssefian R., Karahundj, Generation 3, N9, pp. 10-13, Buenos-Aires, Argentine, 2000 ''([[Իսպաներեն|Սպաներէն]])''</ref>։ [[Շվեյցարիա|Զուիցերիացի]] գիտնական, գիտութիւններու դոկտոր Հ․ Պ․ Քլեյնըր (''Kleiner'') , [[1995]]-ին ուսումնասիրած է Քարահունջի տարածքը։ Ան ուշադրութիւն դարձուցած է թիւ 68 քարին, որուն փորուած խորշին մէջ անձրեւաջուր լեցուած էր։ Ջուրի մակերեսէն արտացոլուած արեւու ճառագայթը թիւ 69 քարին գագաթին հետ կը կազմէ որոշակի անկիւն մը։ Քլեյնըր կարծիք յայտնած է, որ առանձին կանգնած թիւ 200 քարը խաղացած է նոյն դերը, ինչ որ Բրիտանիոյ [[Սթոնհենճ]]ի յայտնի կրնկաքարը։ Քլեյնըր յայտնաբերած է նաեւ շարք մը գործիքներ, որոնք ամենայն հաւանականութեամբ առնչուած են աստղագիտութեան հետ։ 2001-ին Եւրասիական աստղագիտական միութեան նախագահ [[Ռուսներ|ռուս]] փրոֆեսոր Ն․ Գ․ Փոչքարյով (''Pochkaryov'') երկու դոկտորներու հետ կը յայտնաբերէ թիւ 90ա շրջադիտակ-քարը, որ ինկած էր հարաւային թեւին կից գտնուող թիւ 90 քարին քով։ <blockquote>{{քաղվածք|''Քարահունջը բաւականին լուրջ աստղադիտարան է''։|}} </blockquote> Ասիկա փրոֆեսոր Փոչքարյովի առաջին գլխաւոր կարծիքն էր։ Հետագային ան կը կիրարկէ այլ միջոցներ։ [[2003]]-ին ան այն եզրակացութեան կու գայ, որ Քարահունջը աւելի քան 7500 տարեկան է՝ նշելով, որ անիկա աշխարհի ամենահին աստղադիտարանն է։ === Աշոտ Փիլիպոսեանի հնագիտական արշաւախումբը === 2013-էն «Զօրաց քարեր» պատմամշակութային արգելոցին տարածքին մէջ տեղի կ'ունենան հնագիտական պեղումներ հնագէտ Աշոտ Փիլիպոսեանի ղեկավարութեամբ: Ըստ Փիլիպոսեանի, Քարահունջը [[Կովկաս]]<nowiki/>ի եզակի հնագիտական յուշարձաններէն մէկն է, ամբողջ Կովկասի մէջ միակ հնագիտական յուշարձանը, որ իր ծաւալով եւ մակերեսով պահպանուած է: Ա. Փիլիպոսեանի կարծիքով յուշարձանը շուրջ 4 հազար տարեկան է եւ աստղադիտարան չի նկատուիր, այլ դամբարանադաշտ: Հնագէտին խօսքով, անոնք աստղադիտարանի ո՛չ խողովակը գտած են, ո՛չ ալ գործիքները<ref name="panorama.am Քարահունջ 2">[https://www.panorama.am/am/news/2017/09/07/%D4%B1%D5%B7%D5%B8%D5%BF-%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BA%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6/1830870 ««Զօրաց քարեր»-ուն մէջ աստղադիտարանի ոչ խողովակն ենք գտել, ոչ գործիքները. Աշոտ Փիլիպոսեան»] ([https://web.archive.org/web/20190125152240/https://www.panorama.am/am/news/2017/09/07/%D4%B1%D5%B7%D5%B8%D5%BF-%D5%93%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BA%D5%B8%D5%BD%D5%B5%D5%A1%D5%B6/1830870 արխիւ])</ref>: Աշոտ Փիլիպոսեանի տեսակէտը բուռն քննարկումներու եւ վէճերու պատճառ դարձած է: == Պատկերներ == <center> <gallery> File:Karahunj (Zorats Karer)3.JPG| Պատկեր:Armenian Qarhunj01.jpg| Պատկեր:Zorats Karer Menhir.jpg| Պատկեր:Zorats_Karer_Complex3.jpg| Պատկեր:Zorats Karer Menhir4.jpg| Պատկեր:Zorats Karer Menhir5.jpg| Պատկեր:Zorats Karer Menhir6.jpg| Պատկեր:Zorats Karer 2008, standing stones with hole.jpg| File:Zorats karer22.JPG| File:Karahunj (Zorats Karer)5.JPG| </gallery> </center> == Տես նաեւ == * [[Սթոնհենճ]] == Ծանօթագրութիւններ == {{ծանցանկ|2}}{{Հին հայկական դիցաբանութիւն}} [[Ստորոգութիւն:Քարահունջ]] [[Ստորոգութիւն:Աստղագիտութիւնը Հայաստանի մէջ]] bddaue1tu5iynxwshffuagsidnykxrj 0 15944 236283 230229 2024-12-10T10:53:36Z Azniv Stepanian 8 236283 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Արարատ Սամուէլ Միրզոյեան''' ({{ԱԾ}}), կուսակցական, պետական-քաղաքական գործիչ, ՀՀ 7-րդ գումարման ԱԺ նախագահ ([[14 Յունուար]] 2019-էն սկսեալ): == Կենսագրութիւն == Արարատ Միրզոյեանը ծնած է Երեւան, 23 Նոյեմբեր, 1979-ին<ref>{{Cite web|url=https://www.primeminister.am/hy/first-deputy-pm/|title=Կենսագրութիւն - Կառավարութիւն - Հայաստանի Հանրապետութեան վարչապետ|last=|first=|date=|website=www.primeminister.am|publisher=|language=hy|accessdate=2019-09-23|archive-date=2019-09-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190923070445/https://www.primeminister.am/hy/first-deputy-pm/|dead-url=yes|archivedate=2019-09-23|archiveurl=https://web.archive.org/web/20190923070445/https://www.primeminister.am/hy/first-deputy-pm/|deadurl=yes}}</ref>: == Կրթութիւն == * 2000-ին աւարտած է [[Երեւանի Պետական Համալսարան|Երեւանի Պետական Համալսարանի]] պատմութեան բաժանմունքի արուեստի բաժինը: * 2002-ին աւարտած է ԵՊՀ պատմութեան բաժանմունքը որպէս պատմաբան ստանալով Պսակաւոր արուեստից վկայական (Masters): * 2004-ին աւարտած է ՀՀ պետական կառավարման ակադեմիան՝ որպէս պետական ծառայող, պետական կառավարման եւ տեղական ինքնակառավարման մասնագէտ: * 2005-ին աւարտած է ՀՀ Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի ասբիրանդուրան (antiperspirant) որպէս պատմական գիտութիւններու թեկնածու։ == Աշխատանքային գործունէութիւն == * 2003-2005 թուականներուն աշխատած է ՀՀ Գիտութիւններու Ազգային Ակադեմիայի [[Հայոց Ցեղասպանութիւն|Հայոց ցեղասպանութեան]] թանգարան-ուսումնարանին մէջ՝ որպէս կրտսեր գիտաշխատող: * 2005-2007 թուականներուն աշխատած է Հայաստանի ազգային արխիւի մէջ՝ որպէս հասարակական-քաղաքական փաստաթղթերու բաժնի գլխաւոր արխիւագէտ։ * 2007-2010 թուականներուն աշխատած է «Էյչ-Էս-Պի-ՍԻ Պանք Հայաստան» (HSBC) Փակ բաժնետիրական ընկերութեան (ՓԲԸ) մէջ: * 2011-2012 թուականներուն որպէս վերլուծաբան՝ աշխատած է «Ռեկնում» միջազգային լրատուական գործակալութեան մէջ: * 2012-2013 թուականներուն աշխատած է Ընտրական համակարգերու միջազգային հիմնադրամի մէջ (IFES)՝ որպէս ընտրողներու իրազեկման ծրագրի համակարգող: * Հոկտեմբեր 2012-էն մինչեւ Փետրուար 2013 դասաւանդած է Երեւանի Պետական Համալսարանին մէջ: * 2013-2015 թուականներուն եղած է «Հայաստանի զարգացման նախաձեռնութիւններ» (IDEA) հիմնադրամի «Աուրորա մրցանակ եւ 100 կեանք» (Aurora Prize and 100 Lives) նախաձեռնութեան հետազօտական խումբի ղեկավարը։ * 2014-2017 թուականներուն աշխատած է որպէս Բազմակուսակցական ժողովրդավարութեան Հոլանտական ուսումնարանի (NIMD) քաղաքական կուսակցութիւններու եւ ռազմավարական ծրագիրներու փորձագէտ։ == Քաղաքական գործունէութիւն == * Արարատ Միրզոյեանը «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցութեան հիմնադիր անդամ է: * 2016-ին հանդիսացած է «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցութեան վարչութեան անդամ: * 2 Ապրիլ 2017-ին «Ելք» կուսակցութիւններու դաշինքի թիւ 3 ընտրատարածքի տարածքային ընտրական ցուցակով ընտրուած է ՀՀ 6-րդ գումարման Ազգային ժողովի պատգամաւոր: * 2018-ին եղած է «Իմ քայլը» շարժումը նախաձեռնող խումբի անդամ: * 11 Մայիս 2018-ին նշանակուած է ՀՀ առաջին փոխվարչապետ<ref>{{Cite web|url=http://asbarez.com/arm/314909/%d4%b1%d6%80%d5%a1%d6%80%d5%a1%d5%bf-%d5%84%d5%ab%d6%80%d5%a6%d5%b8%d5%b5%d5%a5%d5%a1%d5%b6%d5%9d-%d4%b1%d5%bc%d5%a1%d5%bb%d5%ab%d5%b6-%d5%93%d5%b8%d5%ad%d5%be%d5%a1%d6%80%d5%b9%d5%a1%d5%ba%d5%a5/|title=Արարատ Միրզոյեան՝ Առաջին Փոխվարչապետ, Տիգրան Աւինեան՝ Փոխվարչապետ|last=May 14|first=Victor-|last2=Said|first2=2018|date=2018-05-12|website=Asbarez - Armenian|language=en-US|accessdate=2019-09-23|archive-date=2019-09-23|archive-url=https://web.archive.org/web/20190923070444/http://asbarez.com/arm/314909/%d4%b1%d6%80%d5%a1%d6%80%d5%a1%d5%bf-%d5%84%d5%ab%d6%80%d5%a6%d5%b8%d5%b5%d5%a5%d5%a1%d5%b6%d5%9d-%d4%b1%d5%bc%d5%a1%d5%bb%d5%ab%d5%b6-%d5%93%d5%b8%d5%ad%d5%be%d5%a1%d6%80%d5%b9%d5%a1%d5%ba%d5%a5/|dead-url=yes}}</ref>: * 9 Դեկտեմբեր 2018-ին կայացած արտահերթ խորհրդարանական ընտրութիւններուն Երեւան քաղաքի Մալաթիա-Սեբաստիա եւ Շենգավիթ վարչական շրջանները ընդգրկող թիւ 3 ընտրատարածքին մէջ ըլլալով «Իմ քայլը» դաշինքի թեկնածուներէն մէկը՝ ստացած է 25 550 ձայն: * 10 Յունուար 2019-ին ստացած է պատգամաւորական յանձնագիրը: * 14 Յունուար 2019-ին տեղի ունեցած ՀՀ 7-րդ գումարման Ազգային ժողովի առաջին նիստի ժամանակ ընտրուած է ԱԺ նախագահ 131 կողմ ձայնով: * 16 Յունիս 2019-ին տեղի ունեցած «Քաղաքացիական պայմանագիր» կուսակցութեան 5-րդ համագումարի ժամանակ ընտրուած է Քաղաքացիական պայմանագիր Կուսակցութեան վարչութեան անդամ: == Պարգեւներ == 2016-ին պարգեւատրուած է ՀՀ ՊՆ պատուագրով: == Ընտանիք == Ամուսնացած է Գոհար Ապաճեանի հետ, ունի երկու զաւակ։ == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} [[Ստորոգութիւն:ԵՊՀ շրջանաւարտներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ պատմագէտներ]] c1d5dy9dktsq8qkupcv8vt51j8sna6f 0 16745 236255 236070 2024-12-10T01:02:22Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236255 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:PL_Ligh_and_gravitation_-_pyramid.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:PL_Ligh_and_gravitation_-_pyramid.jpg|մինի|«Լոյս եւ ձգողականութիւն» գեղարուեստական ներկայացում Վարշաւայի ազգային թանգարանի մէջ (Թանգարանային գիշեր, 2007)]] [[Պատկեր:Muzeum_Powstania_Warszawskiego_Noc_Muzeów_2013.JPG|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:Muzeum_Powstania_Warszawskiego_Noc_Muze%C3%B3w_2013.JPG|մինի|Թանգարանի այցելուներու հերթը Վարշաւայի ապստամբութեան թանգարանի մօտ (2013)]] [[Պատկեր:0905_Muzeum_Narod_ENM_SZN.jpg|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:0905_Muzeum_Narod_ENM_SZN.jpg|մինի|Շեցինի ազգային թանգարանը թանգարանային գիշերուայ միջոցառման ժամանակ (2009)]] [[Պատկեր:Noć_muzeja_2011,_Čakovec_-_ulaz.JPG|link=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%8A%D5%A1%D5%BF%D5%AF%D5%A5%D6%80:No%C4%87_muzeja_2011,_%C4%8Cakovec_-_ulaz.JPG|մինի|Մեջիմուրի թանգարանի մուտքը թանգարանային գիշերը, Չակովեց, [[Խորուաթիա]] (2011)]] '''Թանգարանային գիշեր''' ([[Անգլերէն|անգլ]].՝ Night of Museums, The Long Night of Museums), մշակութային միջոցառում, որու ընթացքին թանգարաններն ու մշակութային հաստատութիւնները համագործակցելով՝ բաց կը մնան մինչեւ ուշ գիշեր իրենց նոր այցելուներուն ներկայանալու համար։ Այցելուներուն կը տրուի ընդհանուր մուտքի անցագիր, որ կը ներառէ բոլոր այցելութիւնները, ինչպէս նաեւ տարածքին մէջ լրացուցիչ հասարակական փոխադրամիջոցէն օգտուելու հնարաւորութիւն։ Առաջին անգամ երկար թանգարանային գիշերը ([[Գերմաներէն|գերմ]].՝ '''Lange Nacht der Museen''') տեղի ունեցած է [[Պերլին|Պերլինի]] մէջ [[1997 թուական|1997]]-ին։Միջոցառումը լաւ ընդունուած է, իսկ մասնակից հաստատութիւններու թիւը կտրուկ աճած է, միջոցառումը տարածուած է [[Եւրոպա|Եւրոպայի]] աւելի քան 120 այլ քաղաքներու մէջ, ինչպէս նաեւ Արժանթինի եւ [[Ֆիլիփին|Ֆիլիփիններու]] մէջ։ == Պատմութիւն == Ներկայիս ամբողջ գիշեր տեղի ունեցող փառատօները սկսած են քանի մը քաղաքներէ։ Առաջին երկար թանգարաններու գիշերը տեղի ունեցած է [[Պերլին|Պերլինի]] մէջ՝ [[Յունուար]] 2005-ի գիշերը ունենալով աւելի քան 150000 այցելու։ [[Փարիզ|Փարիզի]] քաղաքապետ Պերդրան Տելանոէին այս միտքը գրաւեց 2002-ին, եւ այն տարածուեցաւ մշակոյթին մէջ աւելի լայն աստիճանով՝ ներառելով կատարողական [[արուեստ]], եւ Nuit Blanche (Սպիտակ գիշերներ եւ տարբեր նման անուններ) անուան ներքոյ տարածուեցաւ ամբողջ աշխարհով։ === Եւրոպա === * ''Lange Nacht der Museen'' [[Պերլին|Պերլինի]] մէջ<ref name="berlin">{{cite web|url=http://www.lange-nacht-der-museen.de|title=Lange Nacht der Museen in Berlin|date=|publisher=Lange-nacht-der-museen.de|accessdate=2013-08-22}}</ref>, ինչպէս նաեւ [[Գերմանիա|Գերմանիոյ]] այլ քաղաքներու մէջ, ինչպէս Կէոլնիի<ref>{{cite web|url=http://www.museumsnacht-koeln.de|title=Lange Nacht for Cologne museums|date=|publisher=Museumsnacht-koeln.de|accessdate=2013-08-22}}</ref> Մայնի Ֆրանքֆուրդի,<ref>[http://www.nacht-der-museen.de/frankfurt/index.php Nacht der Museen in Frankfurt am Main] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20090428151503/http://www.nacht-der-museen.de/frankfurt/index.php|date=April 28, 2009}}</ref> Շթութկարի,<ref>{{cite web|url=http://www.lange-nacht.de/|title=Lange Nacht der Museen in Stuttgart|date=|publisher=Lange-nacht.de|accessdate=2013-08-22}}</ref> Տիւսելտորֆի,<ref>{{cite web|url=http://www.nacht-der-museen.de/|title=Nacht der Museen in Düsseldorf|date=|publisher=Nacht-der-museen.de|accessdate=2013-08-22}}</ref> Միւնխենի<ref>{{cite web|url=http://www.muenchner.de/museumsnacht/index.php4|title=Lange Nacht der Museen in Munich|date=2009-11-06|publisher=Muenchner.de|accessdate=2013-08-22|archive-date=2016-01-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20160113175709/http://www.muenchner.de/museumsnacht/index.php4|dead-url=yes|archivedate=2016-01-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20160113175709/http://www.muenchner.de/museumsnacht/index.php4|deadurl=yes}}</ref>, Համպուրկի<ref>{{cite web|url=http://www.langenachtdermuseen-hamburg.de/|title=Lange Nacht der Museen in Hamburg|date=|publisher=Langenachtdermuseen-hamburg.de|accessdate=2013-08-22}}</ref>, Քասելի<ref>{{cite web|url=http://www.museumsnacht.de/|title=Museum night in Kassel|date=|publisher=Museumsnacht.de|accessdate=2013-08-22}}</ref> եւ Հայտելպերի/Մանհայմի/Լուտվիկսհաֆեն ամ Ռէինի մէջ<ref>{{cite web|url=http://langenacht.meier-online.de/|title=Lange Nacht der Museen in Heidelberg/Mannheim/Ludwigshafen|date=|publisher=Langenacht.meier-online.de|accessdate=2013-08-22|archive-date=2012-09-10|archive-url=https://web.archive.org/web/20120910134244/http://langenacht.meier-online.de/|dead-url=yes|archivedate=2012-09-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20120910134244/http://langenacht.meier-online.de/|deadurl=yes}}</ref> * ''Nuit Blanche'' [[Փարիզ|Փարիզի]] մէջ եւ ''La Nuit des Musées'' [[Ֆրանսա|Ֆրանսայի]] մէջ<ref>{{cite web|url=http://www.nuitdesmusees.culture.fr/|title=La Nuit des Musées in France|date=|publisher=Nuitdesmusees.culture.fr|accessdate=2013-08-22}}</ref> * ''Museumnacht'' event<ref>{{cite web|url=http://n8.nl/|title=Museum night in Amsterdam|date=|publisher=N8.nl|accessdate=2013-08-22}}</ref>, [[Ամսթերտամ|Ամսթերտամի]] մէջ, Նիտերլանտներ * Coordinated long nights [[Աւստրիա|Աւստրիոյ]] մէջ<ref>[http://www.icom-oesterreich.at/langenacht.html Lange Nacht der Museen in Austria] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20050904165612/http://www.icom-oesterreich.at/langenacht.html|date=September 4, 2005}}</ref>, [[Իտալիա|Իտալիոյ]], Լիխթենշթէյնի մէջ, կը կազմակերպէ ORF<ref>[http://langenacht.orf.at/ Lange Nacht in all of Austria] with ORF</ref> * [[Զուիցերիա|Զուիցերիոյ]] մէջ թանգարանային գիշերները տեղի ունեցած են Պազելի, Պեռնի, Լիւցեռնի, Սանկ Կալլենի, Ցիւրիխի մէջ<ref>{{cite web|url=http://www.langenacht.ch|title=Lange Nacht der Museen in Zürich|date=|publisher=Langenacht.ch|accessdate=2013-08-22}}</ref>։ ''Nuit des musées'' կը կազմակերպուին [[Լոզան|Լոզանի]]<ref>[http://www.lanuitdesmusees.ch La Nuit des musées de Lausanne] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191008113105/https://www.lanuitdesmusees.ch/ |date=2019-10-08 }}, www.lanuitdesmusees.ch (page visited on 29 April 2013).</ref>, Ֆրիպուրկի եւ [[Ժընեւ|Ժընեւի]] մէջ * ''Noc Muzeów'' կը ազմակերպուին [[Լեհաստան|Լեհաստանի]] մէջ, ուր առաջին միջոցառումը տեղի ունեցած է Պոզնանի մէջ՝ Պոզնանի ազգային թանգարան, այժմ շուրջ 150 քաղաքներու մէջ * ''Múzeumok Éjszakájajszakája<ref>[http://www.muzeumokejszakaja.hu/index.php Múzeumok Éjszakája in Budapest] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100529074438/http://www.muzeumokejszakaja.hu/index.php|date=May 29, 2010}}</ref>'' [[Պուտափեշտ]]<nowiki/>ի մէջ, [[Հունգարիա]] * "Թանգարաններու եւ պատկերասրահներու գիշեր" <ref>{{cite web|url=http://gallery-night.info/|title=Нощ на музеите и галериите|date=|publisher=Gallery-night.info|accessdate=2013-08-22}}</ref> [[Պուլկարիա|Պուլկարիոյ]] մէջ * ''Museums at Night'' [[Միացեալ Թագաւորութիւն|Միացեալ Թագաւորութեան]] մէջ<ref>{{cite web|url=http://www.culture24.org.uk/museumsatnight|title=Museums at Night in the UK|date=|publisher=Culture24.org.uk|accessdate=2013-08-22}}</ref> * ''La nit dels museus'' [[Պարսելոնա ՈԱ|Պարսելոնայի]] մէջ * ''Noć muzeja'' [[Խորուաթիա|Խորուաթիոյ]] մէջ, 2005<ref>{{cite web|url=http://www.javno.com/en/bestseller/clanak.php?id=117905|title=Museums night in Croatia|date=2008-01-26|publisher=Javno.com|accessdate=2013-08-22|archive-date=2012-06-30|archive-url=https://archive.is/20120630125611/http://www.javno.com/en/bestseller/clanak.php?id=117905|dead-url=yes|archivedate=2012-06-30|archiveurl=https://archive.is/20120630125611/http://www.javno.com/en/bestseller/clanak.php?id=117905|deadurl=yes}}</ref><ref>{{cite web|url=http://www.hrmud.hr/|title=Croatian Museum Association|date=|publisher=Hrmud.hr|accessdate=2013-08-22}}</ref> * ''Pražská muzejní noc'' [[Պրահա|Պրահայի]] մէջ, [[Չեխիա]]<ref>{{cite web|url=http://praha.muzejninoc.cz/|title=Pražská muzejní noc|date=|publisher=Praha.muzejninoc.cz|accessdate=2013-08-22}}</ref> * ''Ночь музеев'' [[Ռուսիա|Ռուսաստանի]] մէջ<ref>[[:ru:Ночь музеев]]</ref> * ''Noaptea muzeelor'' [[Ռումանիա|Ռումանիոյ]] մէջ,<ref>[[:ro:Noaptea Muzeelor]]</ref> * ''Noć muzeja'' [[Սերպիա|Սերպիոյ]] մէջ 2005-էն<ref>{{cite web|url=http://www.politika.rs/rubrike/Kultura/Odrzana-jubilarna-deseta-Noc-muzeja.sr.html|title=Одржана јубиларна десета Ноћ музеја : Култура : ПОЛИТИКА|date=2013-05-18|publisher=Politika.rs|accessdate=2013-08-22}}</ref> * ''Muzeju nakts'' [[Լաթվիա|Լաթվիոյ]] մէջ, 2005-էն * ''Թանգարանային գիշեր'' [[Հայաստան|Հայաստանի]] մէջ, 2005-էն <ref>[https://armenpress.am/arm/news/805604/hayastanum-11-rd-tarin-irakanacvox-tangaranayin-gisher-y.html Հայաստանի մէջ 11-րդ տարին իրականացուող թանգարանային գիշերը դարձած է ընտանեկան տօն]</ref> * ''Muuseumiöö'' [[Էսթոնիա|Էսթոնիոյ]] մէջ, 2009-էն * ''Noc múzeí a galérií'' [[Սլովաքիա]] * ''Ніч музеїв'' [[Ուքրանիա]] 2009-էն<ref>[http://prostir.museum/ua/post/37157 День музеїв і Ніч музеїв - 2016. ПРОГРАМА (оновлюється)]</ref> === Այլ[խմբագրել | խմբագրել կոդը] === * La Noche de los Museos in Պուէնոս Այրեսի մէջ<ref>{{cite web|url=http://www.lanochedelosmuseos.gob.ar/|title=La Noche de los Museos de Buenos Aires|date=|publisher=Lanochedelosmuseos.gob.ar|accessdate=2013-08-22}}</ref>, [[Արժանթին]], ուր առաջին անգամ տեղի ունեցած է 2004-ին։ 2013-ինմիջոցառման մասնակցած են 189 թանգարաններ եւ մշակութային հաստատութիւններ, ունեցած են 800000 այցելուներ * ''Gabii sa Kabilin'' կամ Ժառանգութեան գիշեր Սեպուի մէջ, Ֆիլիփիններու մէջ, սկսած է 2007-ին<ref>{{cite web|url=http://rafi.org.ph/publications/2013-gsk-guide/|title=Gabii sa Kabilin|date=|publisher=Rafi.org.ph|accessdate=2013-08-22|archive-date=2013-08-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20130826103421/http://rafi.org.ph/publications/2013-gsk-guide/|dead-url=yes|archivedate=2013-08-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130826103421/http://rafi.org.ph/publications/2013-gsk-guide/|deadurl=yes}}</ref> == Ծանօթագրութիւններ == <references /> == Արտաքին յղումներ == * [http://www.culturenight.ie/ Culture night in Dublin] * [[:ro:Noaptea Muzeelor|Night of the Museums in Romania]] * [http://www.things-to-do-barcelona.com/events/barcelona-museums-free Night of the Museums in Barcelona] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120415213111/http://www.things-to-do-barcelona.com/events/barcelona-museums-free |date=2012-04-15 }} * [http://rbth.ru/multimedia/video/2013/05/20/sleepless_museum_night_in_moscow_beat_the_records_26159.html Record Breaking Night of the Museums in Moscow] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130825103504/http://rbth.ru/multimedia/video/2013/05/20/sleepless_museum_night_in_moscow_beat_the_records_26159.html |date=2013-08-25 }} * [http://www.nocmuzeja.rs/ Museum night in Serbia] [[Ստորոգութիւն:Թանգարաններ]] [[Ստորոգութիւն:Տօներ]] pemgnennm01d0hr6ccpdunk0gidb6kk 0 17298 236245 228674 2024-12-09T14:28:24Z Maral Dikbikian 4797 236245 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Արման Ճոնի Կիրակոսեան''' ({{ԱԾ}}), հայ քաղաքական գործիչ, դիւանագէտ, պատմաբան: Պատմական գիտութիւններու դոկտոր ([[1999]]): Ունի արտակարգ եւ լիազօր դեսպանի աստիճան ([[1992]]):Փրոֆեսորի կոչում (2011), առաւել քան 120 գիրքերու եւ գիտական աշխատութիւններու հեղինակ է եւ դասաւանդած է համալսարաններու մէջ։ [[Ճոն Ս․ Կիրակոսեան|Ճոն Կիրակոսեան]]ի որդին է։ == Կենսագրութիւն == Արման Կիրակոսեանը ծնած է [[1956 թուական|1956]] թուականին, Երեւան։ [[1973 թուական|1973]]-ին ընդունուած է [[Խաչատուր Աբովեանի Անուան Հայկական Պետական Մանկավարժական Համալսարան|Երեւանի Խաչատուր Աբովեանի անուան մանկավարժական հիմնարկի]] պատմա-աշխարհագրական կաճառներու պատմութեան եւ հասարակագիտութեան բաժինը, որ աւարտելէն ետք՝ [[1977 թուական|1977]] թուականին, քանի մը ամիսներու ընթացքին հայոց պատմութիւն եւ հասարակագիտութիւն դասաւանդած է [[Էջմիածին|Էջմիածնի]] շրջանի Բաղրամեան գիւղի դպրոցին մէջ։ Նոյն տարին ընդունուած է պետական մանկավարժական հիմնարկի ընդհանուր պատմութեան ամպիոնի ասպիրանթուրան եւ 1980-ին աւարտած զայն։ 1992-ին անոր շնորհուած է արտակարգ եւ լիազօր դեսպանի դիւանագիտական աստիճան, ապա եղած է [[Հայաստան]]ի արտաքին գործոց նախարարի առաջին տեղակալ, [[Հայաստան]]ի գիտութիւններու ազգային ակադեմիոյ Սփիւռքահայ համայնքներու պատմութեան եւ մշակոյթի ուսումնասիրութեան բաժինի գիտական թեմայի ղեկավար։ Ունի պատմական գիտութիւններու դոկտորի գիտական աստիճան ([[1999 թուական|1999]]), փրոֆեսորի կոչում (2011): Ան դասաւանդած է համալսարաններու մէջ: == Գործունէութիւն == 1980-1986-ականներուն աշխատած է ՀԽՍՀ Գիտութիւններու ակադեմիային մէջ (տարրալուծարանի օգնական, կրտսեր գիտաշխատող, աւագ գիտաշխատող – ՀՀ ԳԱԱ գիտական տեղեկատուական կեդրոնի «Հայագիտութիւնն արտերկրին մէջ» խումբի ղեկավար)։ 1986-1991-ականներուն տարբեր պաշտօններ զբաղեցուցած է Հայաստանի կոմկուսի կենտկոմի մէջ (Գիտութեան եւ կրթական հաստատութիւններու բաժնի հրահանգիչ, գաղափարական բաժնի հրահանգիչ, գաղափարական բաժնի խորհրդատու), այնուհետեւ կրկին վերադարձեր ՀՀ ԳԱԱ իբրեւ [[Հայկական Սփիւռք|Սփիւռքի]] պատմութեան եւ մշակոյթի բաժինի ղեկավար։ [[1992]]-[[1993]]-ականներուն եղած է ՀՀ արտաքին գործերու նախարարի պաշտօնակատարը, որմէ ետք եղած է Հայաստանի արտակարգ եւ լիազօր դեսպանը [[Յունաստան]]ի ([[1994]]-[[1999]]) եւ [[ԱՄՆ]]-ի ([[1999]]-[[2005]])։ [[2005]]-[[2011]]-ականներուն եղած է ՀՀ արտաքին գործերու նախարարի տեղակալ։ [[2011]]-ին նշանակուած է [[Աւստրիա|Աւստրիոյ]] Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ եւ լիազօր դեսպան<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/628 Ա. Կիրակոսեանին Աւստրոյ Հանրապետութեան մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ և լիազօր դեսպան նշանակելու մասին]</ref> եւ, համատեղութեան կարգով, [[Եւրոպա]]յի անվտանգութեան եւ համագործակցութեան կազմակերպութեան մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան առաքելութեան ղեկավար<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/629 Ա. Կիրակոսեանին Եւրոպայի անվտանգութեան և համագործակցութեան կազմակերպութեան մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան առաքելութեան ղեկավար նշանակելու մասին]</ref>։ Նոյն տարին, համատեղութեան կարգով, նշանակուած է [[Վիեննա]]յի Միաւորուած ազգերու կազմակերպութեան գրասենեակի եւ այլ միջազգային կազմակերպութիւններու Հայաստանի Հանրապետութեան մշտական ներկայացուցիչ<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/632 Ա. Կիրակոսեանին Վիեննայի մէջ Միաւորուած Ազգերու Կազմակերպութեան գրասենեակի և այլ միջազգային կազմակերպութիւններու մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան մշտական ներկայացուցիչ նշանակելու մասին]</ref>։ [[2012]] -ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով, համատեղութեան կարգով, նշանակուած է [[Հունգարիա|Հունգարիոյ]] մէջ Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ եւ լիազօր դեսպան<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/708 Ա. Կիրակոսեանին Հունգարիոյ Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ և լիազօր դեսպան նշանակելու մասին]</ref>։ [[2018 թուական|2018-]]ին նշանակուած է [[Մեծ Բրիտանիա]]յի եւ Հիւսիսային Իրլանտայի Միացեալ Թագաւորութեան Հայաստանի Հանրապետութեան արտակարգ եւ լիազօր դեսպան<ref>{{Cite web|url=https://www.president.am/hy/decrees/item/4718/|title=Հանրապետութեան նախագահի հրամանագիրերը - Փաստաթուղթեր - Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ|website=www.president.am|accessdate=2019-02-27}}</ref>: == Գրականութիւն եւ գիտական աշխատութիւններ == Արման Կիրակոսեանը 1999 թուականէն պատմական գիտութիւններու դոկտոր է, աշխատութեան թեման՝ «Բրիտանական դիւանագիտութիւնը եւ արեւմտահայութեան խնդիրը 19-րդ դարու 30-ական թ-ին – 1914 -ին», որ լոյս տեսած է նոյն թուականին։ Գիրքին մէջ կը բացայայտէ անգլիական դիւանագիտութեան սկզբունքները եւ թուրքերու ջարդարարական քաղաքականութիւնը հայերու նկատմամբ։ Նշեալ աշխատութիւնը անգլերէն լոյս տեսած է [[Լոնտոն]]ի մէջ 2004 -ին «Կոմիտաս» հիմնարկին կողմէ։ Բազմաթիւ գիտական աշխատութիւններու եւ յօդուածներու հեղինակ է։ Աւելի քան 120 գիրքերու եւ գիտական աշխատութիւններու հեղինակ է: [[Անգլերէն]] հրատարակուած է իր կազմած «Հայկական ջարդերը 1894-96 թ-ին» ժողովածուն, որ կ՚ընդգրկէ շուրջ 35 յօդուած, հրատարակուած է Փետրուար [[2004]]-ին՝ Տիթրոյթի Վէյն նահանգային համալսարանին կողմէ։ 2005-ին լոյս ընծայած է «Ակնարկներ Հայկական հարցի եւ եղեռնի միջազգային ճանաչման պատմութեան» յօդուածներու ժողովածուն։ == Պարգեւներ եւ Խրախուսանքներ== *1983-ին Հայաստանի Գիտութիւններու ակադեմիայի գովեստագիր *1999-ին Աթէնք քաղաքի ոսկի մետալ (Յունաստան) *2001-ին ՀՀ ԱԳՆ յուշամետալ *2005-ին Թեքէեան Մշակութային Միութեան «Հայկաշէն Ուզունեան» պատմա-բանասիրական մրցանակ *2006-ին ԵՊՀ ոսկի մետալ *2007-ին ՀԱՊԿ յոբելենական մետալ եւ պատւոյ գիր *2008-ին ՀՀ ԶՈՒ «Գարեգին Նժդեհ» մետալ *2009-ին ՀՀ ԱԳՆ «Ջոն Կիրակոսեանի անուան» մետալ *2011-ին ՀՀ ՊՆ պատուոգիր *2011-ին «Մխիթար Գոշ» մետալ (2011)<ref>[https://president.am/hy/decrees/item/582 Մխիթար Գոշի մետալով պարգևատրելու մասին]</ref>։ *2016-ին ՀՀ ՊՆ «Ռազմական համագործակցութեան համար» մետալ *2017-ին «Հայրենիքին մատուցած ծառայութիւններու համար» 1-ին աստիճանի մետալ *Պատուոյ շքանշան (Հայաստան) (2019 յետմահու)<ref>{{Cite web|url=https://www.president.am/hy/decrees/item/4841/|title=Հանրապետութեան նախագահի հրամանագիրերը - Փաստաթուղթեր - Հայաստանի Հանրապետութեան Նախագահ|website=www.president.am|accessdate=2019-07-23}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://armenpress.am/arm/news/982558.html|title=ՀՀ նախագահն Արման Կիրակոսեանին յետմահու պարգեւատրեց Պատուոյ շքանշանով|website=armenpress.am|accessdate=2019-07-23}}</ref> == Ծանօթագրութիւննե == {{Ծնթ․ցանկ}} == Աղբիւրներ == * [http://asbarez.com/arm/349875/%D5%84%D5%A1%D5%B0%D5%A1%D6%81%D5%A1%D6%82-%D4%B4%D5%A5%D5%BD%D5%BA%D5%A1%D5%B6-%D4%B1%D6%80%D5%B4%D5%A1%D5%B6-%D4%BF%D5%AB%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%B8%D5%BD%D5%A5%D5%A1%D5%B6/մահացաւ Դեսպան Արման Կիրակոսեան]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://despan.am/hy/republic-of-armenia-ambassadors/45/ՀԱՅԱՍՏԱՆԻ ԴԻՒԱՆԱԳԻՏԱԿԱՆ ՆԵՐԿԱՅԱՑՈՒՑԻՉՆԵՐ] == Արտաքին յղումներ == * [http://armenianhouse.org/kirakossian-a/kirakossian-arman-am.html Կենսագրութիւնը եւ «Բրիտանական դիւանագիտութիւնը եւ հայկական հարցը» գիրքի ելեկտրոնային տարբերակը։] {{DEFAULTSORT:Կիրակոսեան, Արման}} [[Ստորոգութիւն:1956 ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Սեպտեմբերի 10 ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Երևան քաղաք ծնունդներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ քաղաքական գործիչներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ պատմաբաններ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ դիւանագէտներ]] [[Ստորոգութիւն:Դիւանագէտներ այբբենական կարգով]] [[Ստորոգութիւն:ՀՀ արտաքին գործերու նախարարներ]] [[Ստորոգութիւն:Մխիթար Գոշի մետալակիրներ]] [[Ստորոգութիւն:Պատմական գիտութիւններու դոկտորներ]] [[Ստորոգութիւն:«Հայրենիքին մատուցած ծառայութիււնների համար» 1-ին աստիճանի մետալակիրներ]] [[Ստորոգութիւն:Հայ պատմագէտներ]] jz142iojii2cbo82t3msim72o1csk4x 0 17356 236261 216152 2024-12-10T05:24:39Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 2 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236261 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Կառոյց}} '''Մոսկուայի սուրբ Եկատերինայի շքանշանակիր ուսումնարան''' ([[Ռուսերէն|ռուս]].՝ Московское училище ордена Святой Екатерины, Մոսկուայի ազնուազարմ օրիորդներու Եկատերինեան ինստիտուտ), Ռուսաստանի կանանց առաջին ուսումնական հաստատութիւններէն մէկը։ == Պատմական տեղեկութիւններ == Մոսկուայի ազնուազարմ օրիորդներու Եկատերինեան ինստիտուտը հիմնադրուած է [[1802 թուական|1802]]-ին<ref>По [http://senar.ru/memoirs/Goldenweiser/ воспоминаниям {{nobr|А. Б. Гольденвейзера}}] о {{nobr|С. В. Рахманинове}} юбилей института предполагалось праздновать в феврале 1903 года.</ref>, կայսր Ալեքսանդր Ա.-ի մօր` կայսրուհի Մարիա Ֆէոտորովնայի նախաձեռնութեամբ, որ 1796-էն կը ղեկավարէր ազնուազարմ օրիորդներու կրթական ընկերութիւնը<ref name="encblago">{{Cite web |url=http://encblago.lfond.spb.ru/showObject.do?object=2815934832 |title=Ведомство учреждений императрицы Марии//Энциклопедия благотворительности. Санкт-Петербург |accessdate=2020-02-25 |archive-date=2017-10-17 |archive-url=https://web.archive.org/web/20171017202059/http://encblago.lfond.spb.ru/showObject.do?object=2815934832 |dead-url=yes }}</ref>։ Կազմակերպուած է մայրաքաղաքին մէջ նախկին ստեղծուած Եկատերինեան ինստիտուտի նմանութեամբ։ Ուսումնական ծրագրին մէջ ներառուած էին՝ ռուս գրականութիւն, աստուածաբանութիւն, [[ֆրանսերէն]] եւ [[գերմաներէն]], [[թուաբանութիւն]], [[աշխարհագրութիւն]], ընդհանուր [[պատմութիւն]], [[բնագիտութիւն]] եւ [[ֆիզիկա]]։ Բացի այդ, կը դասաւանդէին [[երաժշտութիւն]], [[նկարչութիւն]], [[ասեղնագործութիւն]]։ Լուրջ ուշադրութիւն դարձուած է ուսանողներու ինքնուրոյն ստեղծագործականութեան։ Առօրեան խիստ յագեցած էր, աշակերտուհիները կ՚արթնային առաւօտեան 6-ին եւ ընդմիջումներով, կը պարապէին մինչեւ երեկոյեան 8-ը։ Նախնական կանոնադրութեան համաձայն Եկատերինեան ուսումնարան կ՚ընդունէին անապահով ազնուական ընտանիքներու երիտասարդ տիկնանց, բայց արդէն 1804-ին ստեղծուեցաւ քաղքենիական բաժինը այլ դասի աղջիկներու համար։ Ինստիտուտի դասընթացը բաժանուած էր երկու դասարաններու՝ կրտսեր եւ աւագ, իւրաքանչիւր դասարանի մէջ աշակերտուհիները պէտք է սուրվէին երեք տարի, դասարաններուն մէջ կը գործէր երեք բաժիններ՝ 1-ին, 2-րդ եւ 3-րդ՝ աւագ դասարանին մէջ, 4-րդ, 5-րդ եւ 6-րդ՝ կրտսերին։ Քաղքենիական բաժանմունքը գոյութիւն ունեցաւ մինչեւ 1842-ը, երբ այն յատկացուեցաւ Քաղքենիական անկախ ուսումնարանին, որու հիման վրայ ալ 1891-ին բացուեցաւ Ալեքսանդրովսկիի կանանց ինստիտուտը, որ կը գտնուէր Նոր Բոժեդոմկայի մէջ։ Կանանց մոսկովեան երկու ինստիտուտները՝ Եկատերինեանը եւ Ալեքսանդրովեանը, մինչեւ 1917 կը պատկանէին կայսրուհի Մարիայի գերատեսչական հաստատութեան։ [[14 Մարտ]] [[1917 թուական|1917]]-ին գերատեսչութիւնը լուծարուեցաւ, անոր հաստատութիւնները ենթարկուեցան Ժողովրդական Կրթութեան նախարարութեան, իսկ գերատեսչութեան գրասենեակը վերանուանուեցաւ Մարիինսկիի բարեգործական եւ կրթական հաստատութիւններու վարչութիւն։ [[12 Մայիս]] 1917-ին գրասենեակը ընդգրկուեցաւ Պետական խնամակալութեան նախարարութեան կազմի մէջ։ [[12 Դեկտեմբեր]] 1917-ին վերացուեցան նախկին գերատեսչութեան մանկատուներու կառավարման բոլոր հաստատութիւնները, իսկ [[23 Փետրուար]] [[1918 թուական|1918]]-ին դրանք տեղափոխուեցան Ժողովրդական կրթութեան կոմիսարիատ<ref name="encblago" />։ == Շէնքի պատմութիւն == Շէնքը, ուր տեղակայուած էր Եկատերինեան ինստիտուտը, ի սկզբանէ պատկանած էր կոմս Սալտիկովին, որ այն կառուցած էր իբրեւ «քաղաքամերձ ամառանոց» իր պալատներով եւ այգով։ 1777-ին այդ ունեցուածքը յանձնուեցաւ պետութեան եւ այստեղ սպաներու ու զինուորներու համար բացուեցաւ Հաշմանդամներու տուն իր մատուռով։ Ուսումնարանի բացման նպատակով ամառանոցը վերակառուցուեցաւ ճարտարապետ Իվան Ժիլէարտիի կողմէ [[1802 թուական|1802]]-ին<ref name="em">Москва: Энциклопедия / Глав. ред. С. О. Шмидт; Сост.: М. И. Андреев, В. М. Карев. — М.: Большая российская энциклопедия, 1997. C. 278.</ref>։ [[1812 թուական|1812]]-ին հրդեհի հետեւանքով շէնքը վնասուած էր, յետագային 1826-1827-ականներուն Տոմէնիքօ Ժիլէարտիի<ref>По его же проекту был воостановлен Московский Университет</ref> ու Աֆանասի Գրիգորիեվի կողմէ այն վերակառուցուեցաւ ուշ դասականութեան ոճով<ref name="em" />։ [[1818 թուական|1818]]-ին շէնքի դիմաց կառուցուեցաւ հրապարակ, որ կոչուեց Եկատերինեան (այժմ՝ Սուվորովեան), այնուհետեւ կառուցուեցաւ Եկատերինեան զբօսայգին իր լճակով<ref name="em" />։ [[14 Սեպտեմբեր]] [[1830 թուական|1830]]-ին, միտրոպոլիտ Ֆիլարետը օծեց Եկատերինեան եկեղեցին, որ կը գտնուէր շէնքի արեւմտեան ձախ թեւին վրայ<ref>6 сентября 1894 года настоятелем институтской церкви стал Иоанн Арсеньев; он же был в Институте законоучителем до конца 1917 года.</ref>։ [[1928 թուական|1928]]-էն շէնքին մէջ տեղակայուած էր [[Կարմիր բանակ|Կարմիր բանակի]] Կեդրոնական տունը (այժմ՝ Ռուսաստանի բանակի կեդրոնական տուն)<ref name="em" />։ == Ուսումնարանի ղեկավարներ == * 1802 – 1807 - Աննա Իւանովնա Պրեյկկոբֆ<ref>[https://ru.wikisource.org/wiki/%D0%A0%D0%91%D0%A1/%D0%92%D0%A2/%D0%91%D1%80%D0%B5%D0%B9%D1%82%D0%BA%D0%BE%D0%BF%D1%84,_%D0%90%D0%BD%D0%BD%D0%B0_%D0%98%D0%B2%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BD%D0%B0 Брейткопф, Анна Ивановна]</ref> * 1826 – 1852 - Սոֆիա Քարլովնայ Պեւցովա * 1852 – 1867 - Անաստասիա Ալեքսանդրովնայ Տեյէր (Տեէր) (ծննդեամբ` Գոլենիշչեւա-Քուտուզովա) * 1867 – 1883 - Լիւպով Սերգեեւնա Մինկալյովա * 1883 – 1892 - Վարովառա Ալեքսանդրովնա Նեյտկրատդ * 1892 – 1907 թուականէն ետք`<ref>06.11.1904 Рахманинов в [http://senar.ru/letters/254/ письме {{nobr|Н. В. Салиной}}] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20131225173754/http://senar.ru/letters/254 |date=2013-12-25 }} упоминает её как начальницу института.</ref> Օլկա Ստեպանովնա Կրաեւսկայա<ref>Была бездетной вдовой Е. А. Краевского см. — {{книга|автор=Арсеньев Иоанн, протопр.|издательство=Православный Свято-Тихоновский гуманитарный университет|isbn=978-5-7429-0722-0|серия=|страниц=629|страницы=407|том=|год=2012|место=М.|часть=|издание=|ответственный=|викитека=|ссылка=|оригинал=|заглавие=Мои воспоминания|ссылка часть=|тираж=500}}.</ref> <gallery class="center"> Պատկեր:Anna Breitkopf.jpg|Աննա Իվանովնա Պրէյկկոբֆ Պատկեր:Pevtsova-Moderakh.jpg|Սոֆիա Քարլովնա Պեւցովա Պատկեր:A. A .Deyer.jpg|Անաստասիա Ալեքսանդրովնա Տեյէր Պատկեր:Mingaleva.jpg|Լիւպով Սերգեեւնա Մինկալյովա Պատկեր:V. Neidhardt.jpg|Վարվառա Ալեքսանդրովնա Նէյտկրատդ Պատկեր:O. S. Kraevskay.jpg|Օլկա Ստեպանովնա Կրաեւսկայա </gallery> == Գեղարուեստական գրականութեան մէջ == Ալեքսանդր Կուպրինի «Եունկերներ» վէպին մէջ Զնամենկայէն կու գային մասնակցելու Ալեքսանդրովեան դպրոցի պարահանդէսին։ {{քաղվածք|Կեռնեխը կը սկսի կարդալ տանջալից ձգելով ոտքերը. - Այսօր ուսումնարանի ղեկավարի հրամանով քսանչորս կուրսանտ,իւրաքանչիւր վաշտէն վեցը, գեղեցիկ հագած են Եկատերինեան կանանց ինստիտուտին մէջ կազմակերպուող պարահանդէսին մասնակցելու համար: Ան փոքր-ինչ կը լռէ, շատ կարճ ժամանակով, ընդամէնը մեկուկէս վայրկեան, բայց այդ կարճ ժամանակահատուածին մէջ հարիւրաւոր անհանգստացնող մտքեր կ՚անցնին Ալեքսանդրովի գլխով...|Գլուխ ԺԶ: Կեռնեխ:}} == Գրականութիւն == * Московское училище ордена Св. Екатерины 1803—1903 гг.: Исторический очерк. Составлен по поручению Совета Училища Комиссией преподавателей под общей редакцией инспектора классов В. А. Вагнера. М., [печатня А.Снегиревой], 1903. VIII, [4], 560 с.; 3 л. портретов. * ''Половцова Е. А.'' Екатерининский институт полвека назад. (Из воспоминаний бабушки). М.։ Унив. тип., 1900. 50 с. * Энгельгардт А. Н. Очерки институтской жизни былого времени. (Из воспоминаний институтки).- «Заря», 1870, № 8, С. 107—149; № 9,. С 3—65. ''Под псевдонимом — Вельская А.'' (см. список и цитаты) * Ведомство учреждений императрицы Марии։ Краткий исторический очерк… СПб.։ 1912. == Արտաքին յղումներ == * {{cite web|url=http://www.diary.ru/~charskaya/p145376468.htm?oam#more1|title=Воспоминания институтской жизни|date=2011|publisher=|archiveurl=https://www.webcitation.org/67LJvvICI?url=http://www.diary.ru/~charskaya/p145376468.htm?oam#more1|archivedate=2012-05-01|accessdate=2012-01-05|ref=Хвощинская|author=Хвощинская-Зайончковская С. Д.|lang=|deadlink=no}} * [http://encblago.lfond.spb.ru/showObject.do?object=2815934832 Ведомство учреждений императрицы Марии//Энциклопедия благотворительности. Санкт-Петербург] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20171017202059/http://encblago.lfond.spb.ru/showObject.do?object=2815934832 |date=2017-10-17 }} * ''Завадовский П., Каменева, Рогова Л.'', [http://memoirs.ru/texts/ZavodSI_RS75_14_12.htm Стихи институток и отзыв гр. Завадовского. 1807 г. На кончину кн. Александра Михайловича Голицына] / Сообщ. П.И. Саваитов // Русская старина, 1875. – Т. 14. - № 12. – С. 748-749. * [http://nastroenie.tvc.ru/nvideo.aspx?faid=f3049f4f-7f1a-4caa-a605-fa8a078a9fce&fn=0&aid=4344d9ae-ccf3-42dc-a259-96e6592ec7b7&date=15.01.2013 Видео сюжет о московском Институте благородном девиц на канале ТВЦ] == Ծանօթագրութիւններ == <references /> [[Ստորոգութիւն:Ռուսաստանի ուսումնական հաստատութիւններ]] tkvcg6gww6xtg1meo1j629s4qbumkf0 0 17675 236279 218073 2024-12-10T08:25:17Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236279 wikitext text/x-wiki {{ Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Ռուբէն Աւշարեան''' ({{ԱԾ}}) իրաւաբան, հասարակական գործիչ եւ Լիբանանահայ մտաւորական: == Կենսագրութիւն == Ռուբէն Աւշարեան յաճախած եւ շրջանաւարտ է [[Պէյրութ]]ի ՀԲԸՄ-ի Տեմիրճեան եւ Յովակիմեան-Մանուկեան վարժարաններէն, երկու տարի [[Պէյրութի Ամերիկեան Համալսարան|Պէյրութի Ամերիկեան համալսարանը]] (AUB) ուսանելէ ետք, անցած է Քալիֆորնիա։ Լա Վերնի համալսարանէն ստացած է Քաղաքական գիտութիւններու վկայական։ Մագիստրոսի աստիճանին տիրացած է Չարլսթընի (Վիրճինիա) American Military University-էն՝ խորանալով ազգային անվտանգութեան հարցերու մէջ։ Տիրացած է Իրաւաբանական Դոկտոր (Juris Doctor) տիտղոսին Western University College of Law համալսարանէն, Ֆուլըրթոն, Գալիֆորնիա։ Տարիներ գործակցած է Tribonian Law Advisors-ի հետ, որ կեդրոններ ունի Պէյրութի, Տուպայի եւ Ռիատի մէջ։ Ներկայիս կը պաշտօնաւարէ որպէս Գլխաւոր Իրաւաբան (General Counsel) Քույթի The Investment Dar ընկերութեան մէջ։ == Հրատարակութիւններ == 11 Ապրիլ 2019-ին, Կլենտէյլի Կեդրոնական գրադարանի դահլիճին մէջ իրաւաբան Աւշարեան ներկայացուց այս երկու հատորները, կազմակերպութեամբ Նորթրիճի համալսարանի (CSUN) Հայագիտական բաժինին եւ Պէյրութի Հայկազեան համալսարանին, որուն կողմէ հրատարակուած են երկհատոր աշխատութիւնը՝ “On the Record: Armenian Deputies in the Lebanese Parliaments”. հատոր Ա.՝ 1922-1972 եւ հատոր Բ.՝ 1972-2017։ Իրաւաբան դոկտոր Ռուբէն Աւշարեանի գիրքին ուսումնասիրութենէն կը տեսնենք, որ հայ երեսփոխաններու ուշադրութեան կեդրոնը եղած են Լիբանանի ներքին եւ արտաքին քաղաքականութեան եւ տնտեսութեան հետ առնչուող խնդիրներ, եւ հայ համայնքին վերաբերող բազմաթիւ հարցեր: Մասնաւորապէս 1929-1939 թուականներուն, խորհրդարանական քննարկումներու ընթացքին հայազգի Վահրամ Լէյլեկեան եւ Խոսրով Թիւթիւնճեան հանդէս եկած են բովանդակալից ու բազմակողմանի առաջարկներով: Հեղինակը համոզիչ փաստերով ցոյց կու տայ, որ հայ երեսփոխանները Լիբանանի խորհրդարանին մէջ մասնակցած են սահմանադրութեան, պիւտճէի ընդունման եւ փոփոխութիւններու քննարկումներուն, ինչպէս նաեւ նման առիթներով անոնք հանդէս եկած են կառուցողական առաջարկներով: Գիրքին յառաջաբանը գրած է Հայկազեան համալսարանի նախագահ Վեր. Փոլ Հայտոսթեան, որ արժեւորած է Իրաւաբան դոկտոր Ռուբէն Աւշարեանի կատարած մեղուաջան ահագին աշխատանքը: Ան վստահութիւն յայտնած է, որ առկայ հատորները կարեւոր դեր պիտի ունենան լիբանանեան քաղաքական գրականութեան մէջ: Roupen Avsharian, «On the Record. Armenian Deputies in the Lebanese Parliaments, Volume I, 1922-1972, & Volume II, 1972-2017», 654+680 pages, 2017. Ռուբէն Աւշարեան, «Արձանագրութիւններուն Մէջ. Հայ Երեսփոխանները Լիբանանի Խորհրդարանին Մէջ», հատոր 1, 1922-1972, հատոր. 2, 1972-2017», Պէյրութ, Հայկազեան համալսարանի հրատարակչատուն, 2017, 654+680 էջ:<ref>[http://asbarez.com/arm/351515/%D5%84%D5%A5%D5%AE%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A7%D6%84-%D5%88%D6%82%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6-%D5%84%D5%A8-%D4%BC%D5%AB%D5%A2%D5%A1%D5%B6/Մեծարժէք Ուսումնասիրութիւն Մը Լիբանանի Խորհրդարանին Մէջ Հայ Երեսփոխաններու Գործունէութեան Մասին]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Արտաքին յղումներ == * [http://ragmamoul.net/hy/news-in-english/articles-interviews/2019/05/31/%D5%A6%D6%80%D5%B8%D5%B5%D6%81%D5%9D-%D5%AB%D6%80%D5%A1%D6%82%D5%A1%D5%A2%D5%A1%D5%B6-%D5%BC%D5%B8%D6%82%D5%A2%D5%A7%D5%B6-%D5%A1%D6%82%D5%B7%D5%A1%D6%80%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%B0%D5%A5%D5%BF/ Զրոյց՝ Իրաւաբան դոկտոր Ռուբէն Աւշարեանի հետ Լիբանանի խորհրդարանի հայ երեսփոխաններուն նուիրուած երկհատոր հրատարակութեան առիթով] * [http://asbarez.com/arm/351515/%D5%84%D5%A5%D5%AE%D5%A1%D6%80%D5%AA%D5%A7%D6%84-%D5%88%D6%82%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%B4%D5%B6%D5%A1%D5%BD%D5%AB%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A9%D5%AB%D6%82%D5%B6-%D5%84%D5%A8-%D4%BC%D5%AB%D5%A2%D5%A1%D5%B6/Մեծարժէք Ուսումնասիրութիւն Մը Լիբանանի Խորհրդարանին Մէջ Հայ Երեսփոխաններու Գործունէութեան Մասին]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [https://massismagazine.com/archives/728 «Լիբանանի Հայերը (Բ.)» Գիտաժողովը աւարտեց իր աշխատանքները]{{Dead link|date=December 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://tert.nla.am/archive/NLA%20TERT/Zartonq-1937/2019/246.pdf Մեծարժէք Ուսումնասիրութիւն մը Լիբանանի Խորհրդարանին Մէջ Հայ Երեսփոխաններու գործունէութեան մասին] {{DEFAULTSORT:Աւշարեան, Ռուբէն}} 5clkdofhfc6yz25xzeg7c8h0f3taomw 0 17738 236267 175323 2024-12-10T07:32:53Z Azniv Stepanian 8 236267 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:HAtomOrbitals.png|մինի|200x200փքս|Յայտնի զօրութեան մակարդակներուն (դեպի վար բազմանալով: ն=1,2,3,...) եւ անկիւնային կէտերուն (դեպի աջ բազմանալով: ս, բ, տ, եւլն) ջրածինի(hydrojen) հիւլէն ելեկտրոնին ալիգային պաշտոններն է: Աւելի փայլուն էղող տարածներու ելեկտրոնին կէցուածգի համար աւելի բարձր հաւանականութեան լայնութիւնը ցոյց կուտայ:]] '''Քուանտային մեգանիկա'''' Նիւթ եւ լոյսի, հիւլէ եւ ենդահիւլէական մակարդակնէրու վէրաբերմունգնէրը ուսումնասիրող գփտութիան ճիւղ: <ref name="Britannica">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/486231/quantum-mechanics "Quantum mechanics."] Britannica.com. 10 Ağustos 2014.</ref>Նոյնիսկ '''ալիգային մեգանիկայ'''<ref>Emine Çaykara, ''Oktay Sinanoğlu Kitabı / Türk Aynştaynı''- TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI- (1964) s.178. ISBN, 9754582947)</ref> անունով ալ կը կոջուի:<ref>Nihat Taşpınar, ''Dalga mekaniği: stokes 3. mertebe dalga teorisi ve tabloları''. Dokuz Eylül Üniversitesi, (1987) - 291 pages.</ref> Քուանտային մեգանիկան' [[մոլեքիւլ]]<nowiki/>ներուն, [[բրոտոն]], [[նէօդրօն]], [[գուառգ]], [[կլուօն]]<nowiki/>ի նման մասնիկնեռու յատկութիւնները բացատրելու կ'աշխատի:<ref name="Britannica2">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/486231/quantum-mechanics "Quantum mechanics."] Britannica.com. 10 Ağustos 2014.</ref> Աշխատավայրն է, մասնիկնեռու զիրար եւ [[Լոյս|լոյսի]] հէտ, [[x ճարագայդի]], (γ)[[կամա ճարագայդ]]<nowiki/>ի նման [[ելեկտրամագնիսական շողաւորում]]<nowiki/>ներով ունեցած յարաբերութիւնները կը ընդգրկէ: Անգլերէնը ''quantum'', Լատիներէն ''quantus «մէծութիան գանակութիւնը» բարեն կուգայ''<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=quantum&searchmode=none "quantum."] Online Etymology Dictionary. 10 Ağustos 2014.</ref> եւ տէսըւթիան յայտնի ֆիզիգական գանակութիան խամար գօրծածող միաորնէրուն կ'ակնարկէ: Անգլերէն 'mechanics' ''բարը «բանի մը գործածման հիմքը» կ'նշանակէ:''<ref>{{Oxford|mechanics}}</ref> Քուանտային մեգանիկայի յիմգը Ի. դարի առաչին կեսին [[:en:Max_Planck|Մագս Բլէնգ]], [[Ալպերթ Այնշթայն]], [[:en:Niels_Bohr|Նէյլս Պօր]], [[:en:Werner_Heisenberg|Վէրնըր Հայզնպէօրկ]], [[:en:Erwin_Schrödinger|Էրվին Շէօրտփնկէր]], [[:en:Max_Born|Մագս Պօրն]], [[:en:John_von_Neumann|Ճոն Վոն Նէօրման]], [[:en:Paul_Dirac|Բօլ Տինագ]], [[:en:Wolfgang_Pauli|Վոլֆկանկ Բօլի]]<nowiki/>յի նման գիտնականներ զբաղուած են: [[:hy:Անորոշությունների_սկզբունք|Անորոշութիան սկզբունքը]], [[:en:Antimatter|Յակա նիւթ]], [[:hy:Պլանկի_հաստատուն|Պլանկի հաստատուն]], [[:hy:Բացարձակ_սև_մարմին|Բացարձակ սեւ մարմին]], [[:hy:Ալիքներ|Ալիգի սկսպունգ]], [[:hy:Դաշտի_քվանտային_տեսություն|Դաշտի քվանտային տեսություն]]<nowiki/>ի նման հասկացողութիւն եւ սկզբունքներ այս գիտնաճիւղին զարգացած եւ դասական ֆիզիգայի ցնցուելու եւ փոխուելու պատճար եղած է: == Պատմութիւն == [[:hy:Դասական_մեխանիկա|Դասական մեգանիկա]]<nowiki/>ն շատ հաչող ըլլալու հանդերց, 1800ական տարիներուն վէրչերուն մոտ, [[:hy:Բացարձակ_սև_մարմին|Բացարձակ սեւ մարմին]], [[:hy:Սպեկտրալ_գիծ|Սպեկտրալ գիծեր]]<nowiki/>ը, Ֆոդո էֆեկտի նման կարգ մը դէպգերը բացատրելու համար բավական չէր: Բացատրութիւններուն սխալութիւնը, գիտնականներու անբաւարարութիւնը չէր, այժմ դասական մէքանիկայի անբաւարարութիւնն էր: Ամենապարզ ցեւով դասական մէքանիկան տիէզերգը «տէվաականութիւն» ըլլալով կը տիպարեր:Կարգ մը փորձնական տէսութիւններ բացատրելու համար 1900 տարիին [[:hy:Մաքս_Պլանկ|Մագս Բլէնգ]] էնէրժիի, իսկ 1905 տարիին [[Ալպերթ Այնշթայն]] լոյսի տուբիկներէ յարաջ գալը, այսինքն «անտէւականութիւն » ցոյց տալու տէսութիւնը գործածելու պայմանաորուած կ'ըլլան: Գիտնականները հեռաւոր ժամակէտի մէջ, անյարատեւութիան կարծիքները [[:hy:Դասական_մեխանիկա|Դասական մեգանիկա]]<nowiki/>ի տեսութիւններէ ածանցելու համար աշխատեցաւ: Նորեն այդ տառիներուն, խիւլէի ներգին կազմի մասին կատաարուող փորձերը, իրականութիւնը յայտնուեցաւ. [[:hy:Էռնեստ_Ռեզերֆորդ|Էռնեստ Ռեզերֆորդ]] իր կատարած փորձով խիւլէին պցտիկ կորիզ մը ունենալը հայտնաբերեց: ի գոյութիւնը աւելի առաջ 1897 տառիին [[:hy:Ջոզեֆ_Ջոն_Թոմսոն|Ջ. Ջ. Թոմսոն]]<nowiki/>ի կողմէ ապացուցանուած է: Այս պարագային, եթէ պակաս փէր ունեցող էլեկտրոնները, արաւել փէր ունեցող կորիզի շուրջ բոլորաձեւ կը շարժի, պահ մը վերջ էլեկտրոնի : Ասոր պատճարը, [[:hy:Էլեկտրամագնիսականություն|Էլեկտրամագնիսական տէսութիան]] հէտ կրնանք բացատրել՝ երագուող փէրերը ճառագայթում կը կատարէ, բոլորաձեւ շարժումն ալ երագուող շարժում մը ըլլալուն համար, էլեկտրոնը այս ճառագայթումով ուժ պիտի կորսնցնէ ու կորիզի մէջ պիտի իյնար: Արեւային դրութիան նման դասական տիպարը պիտի չխաջողիր: == Ծանօթագրութիւններ == <references /> [[Ստորոգութիւն:Բնագիտութիւն]] 6ysolk4yel2aekujuf6068chd5wbo34 236269 236267 2024-12-10T07:41:58Z Azniv Stepanian 8 236269 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:HAtomOrbitals.png|մինի|200x200փքս|Յայտնի զօրութեան մակարդակներուն (դեպի վար բազմանալով: ն=1,2,3,...) եւ անկիւնային կէտերուն (դեպի աջ բազմանալով: ս, բ, տ, եւլն) ջրածինի(hydrojen) հիւլէն ելեկտրոնին ալիգային պաշտոններն է: Աւելի փայլուն էղող տարածներու ելեկտրոնին կէցուածգի համար աւելի բարձր հաւանականութեան լայնութիւնը ցոյց կուտայ:]] '''Քուանտային մեգանիկա'''' Նիւթ եւ լոյսի, հիւլէ եւ ենդահիւլէական մակարդակնէրու վէրաբերմունգնէրը ուսումնասիրող գփտութիան ճիւղ: <ref name="Britannica">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/486231/quantum-mechanics "Quantum mechanics."] Britannica.com. 10 Ağustos 2014.</ref>Նոյնիսկ '''ալիգային մեգանիկայ'''<ref>Emine Çaykara, ''Oktay Sinanoğlu Kitabı / Türk Aynştaynı''- TÜRKİYE İŞ BANKASI KÜLTÜR YAYINLARI- (1964) s.178. ISBN, 9754582947)</ref> անունով ալ կը կոջուի:<ref>Nihat Taşpınar, ''Dalga mekaniği: stokes 3. mertebe dalga teorisi ve tabloları''. Dokuz Eylül Üniversitesi, (1987) - 291 pages.</ref> Քուանտային մեգանիկան' [[մոլեքիւլ]]<nowiki/>ներուն, [[բրոտոն]], [[նէօդրօն]], [[գուառգ]], [[կլուօն]]<nowiki/>ի նման մասնիկնեռու յատկութիւնները բացատրելու կ'աշխատի:<ref name="Britannica2">[http://www.britannica.com/EBchecked/topic/486231/quantum-mechanics "Quantum mechanics."] Britannica.com. 10 Ağustos 2014.</ref> Աշխատավայրն է, մասնիկնեռու զիրար եւ [[Լոյս|լոյսի]] հէտ, [[x ճարագայդի]], (γ)[[կամա ճարագայդ]]<nowiki/>ի նման [[ելեկտրամագնիսական շողաւորում]]<nowiki/>ներով ունեցած յարաբերութիւնները կը ընդգրկէ: Անգլերէնը ''quantum'', Լատիներէն ''quantus «մէծութիան գանակութիւնը» բարեն կուգայ''<ref>[http://www.etymonline.com/index.php?allowed_in_frame=0&search=quantum&searchmode=none "quantum."] Online Etymology Dictionary. 10 Ağustos 2014.</ref> եւ տէսըւթիան յայտնի ֆիզիգական գանակութիան խամար գօրծածող միաորնէրուն կ'ակնարկէ: Անգլերէն 'mechanics' ''բարը «բանի մը գործածման հիմքը» կ'նշանակէ:''<ref>{{Oxford|mechanics}}</ref> Քուանտային մեգանիկայի յիմգը Ի. դարի առաչին կեսին Մագս Բլէնգ, Ալպերթ Այնշթայն, Նէյլս Պօր, Վէրնըր Հայզնպէօրկ, Էրվին Շէօրտփնկէր, Մագս Պօրն, Ճոն Վոն Նէօրման, [[:en:Paul_Dirac|Բօլ Տինագ]], Վոլֆկանկ Բօլիյի նման գիտնականներ զբաղուած են: Անորոշութիան սկզբունքը, Յակա նիւթ, Պլանկի հաստատուն, [[:hy:Բացարձակ_սև_մարմին|Բացարձակ սեւ մարմին]], [[:hy:Ալիքներ|Ալիգի սկսպունգ]], Դաշտի քվանտային տեսությունի նման հասկացողութիւն եւ սկզբունքներ այս գիտնաճիւղին զարգացած եւ դասական ֆիզիգայի ցնցուելու եւ փոխուելու պատճար եղած է: == Պատմութիւն == [[:hy:Դասական_մեխանիկա|Դասական մեգանիկա]]<nowiki/>ն շատ հաչող ըլլալու հանդերց, 1800ական տարիներուն վէրչերուն մոտ, [[:hy:Բացարձակ_սև_մարմին|Բացարձակ սեւ մարմին]], [[:hy:Սպեկտրալ_գիծ|Սպեկտրալ գիծեր]]<nowiki/>ը, Ֆոդո էֆեկտի նման կարգ մը դէպգերը բացատրելու համար բավական չէր: Բացատրութիւններուն սխալութիւնը, գիտնականներու անբաւարարութիւնը չէր, այժմ դասական մէքանիկայի անբաւարարութիւնն էր: Ամենապարզ ցեւով դասական մէքանիկան տիէզերգը «տէվաականութիւն» ըլլալով կը տիպարեր:Կարգ մը փորձնական տէսութիւններ բացատրելու համար 1900 տարիին [[:hy:Մաքս_Պլանկ|Մագս Բլէնգ]] էնէրժիի, իսկ 1905 տարիին [[Ալպերթ Այնշթայն]] լոյսի տուբիկներէ յարաջ գալը, այսինքն «անտէւականութիւն » ցոյց տալու տէսութիւնը գործածելու պայմանաորուած կ'ըլլան: Գիտնականները հեռաւոր ժամակէտի մէջ, անյարատեւութիան կարծիքները [[:hy:Դասական_մեխանիկա|Դասական մեգանիկա]]<nowiki/>ի տեսութիւններէ ածանցելու համար աշխատեցաւ: Նորեն այդ տառիներուն, խիւլէի ներգին կազմի մասին կատաարուող փորձերը, իրականութիւնը յայտնուեցաւ. Էռնեստ Ռեզերֆորդ իր կատարած փորձով խիւլէին պցտիկ կորիզ մը ունենալը հայտնաբերեց: ի գոյութիւնը աւելի առաջ 1897 տառիին Ջ. Ջ. Թոմսոնի կողմէ ապացուցանուած է: Այս պարագային, եթէ պակաս փէր ունեցող էլեկտրոնները, արաւել փէր ունեցող կորիզի շուրջ բոլորաձեւ կը շարժի, պահ մը վերջ էլեկտրոնի : Ասոր պատճարը, Էլեկտրամագնիսական տէսութիան հէտ կրնանք բացատրել՝ երագուող փէրերը ճառագայթում կը կատարէ, բոլորաձեւ շարժումն ալ երագուող շարժում մը ըլլալուն համար, էլեկտրոնը այս ճառագայթումով ուժ պիտի կորսնցնէ ու կորիզի մէջ պիտի իյնար: Արեւային դրութիան նման դասական տիպարը պիտի չխաջողիր: == Ծանօթագրութիւններ == <references /> [[Ստորոգութիւն:Բնագիտութիւն]] 6xs2zwi8ow8k325w9xddi4juysffq6y 0 17740 236268 218015 2024-12-10T07:34:13Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236268 wikitext text/x-wiki {{ Տեղեկաքարտ Անձ | անուն ազգանուն = Պարոյր Յովհաննէս Աղպաշեան | բնագիր ԱԱՀ = | պատկեր = | չափ = | նկարագրութիւն = | ծնած է = 11 Սեպտեմբեր 1945 | ծննդավայրը = Պէյրութ – Լիբանան | վախճանած է = | վախճանի վայրը = | մահացած է = | մահուան վայրը = | քաղաքացիութիւն = Լիբանան | հպատակութիւն = | ազգութիւն = Հայ | ալմա մատեր = | կրօնք = Առաքելական | ազդուած է = | ազդած է = | գիրքեր = | աշխատանք = | կարողութիւն = | մասնագիտութիւն = Բանասիրական ճիւղ, հայոց լեզուի ու գրականութեան բաժին, Մագիստրոսի աստիճան, Մեսրոպ Մաշտոց համալսարանի մարդասիրական գիտութիւններու գծով, Դոկտորականի կոչում | ամուսին =  Անի Թոփուշեան-Աղպաշեան | ծնողներ = Յովհաննէս Աղպաշեան եւ Մարի Կէպէշեան-Աղպաշեան | երեխաներ = Երկու դուստր՝ Շողեր եւ Հերա | պարգեւներ եւ մրցանակներ = | կայքէջ = | ստորագրութիւն = }} '''Պարոյր Յովհաննէս Աղպաշեան''' Ազգային-հասարակական-մշակութային կրթական գործիչ, հրապարակագիր-խմբագիր, լրագրող, բանասէր, լեզուագէտ, գրականագէտ, գիրքերու հեղինակ, դասախօս, կրթական մշակ: Շուրջ յիսուն տարուան վաստակ, անկախաբար այլազան մարզերէ ներս իր ունեցած գործօն եւ հետեւողական դերակատարութիւններէն, յատկապէս հայ մամուլի գծով դառնալով մնայուն ներկայութիւն մը, թէ՛ հայրենիքի, թէ՛ սփիւռքի, բայց, մանաւանդ լիբանանահայ իրականութենէն ներս: Ծանօթ հեղինակութիւն մը եղած է Հայաստան-Սփիւռք յարաբերութեանց եւ անոնց զարգացման մէջ: == Կենսագրութիւն == Եղած է երէց որդին՝ հանրածանօթ ժողովրդական ու հեղինակային ազգային, խմբագիր, հասարակական գործիչ, արաբագէտ, երգիծաբան Յովհաննէս Աղպաշեանին եւ եղբայրը՝ հայ եւ արաբ շրջանակներուն մօտ յարգանք վայելող ՝ հոգեբան – հոգեբոյժ Բժիշկ Եսայի Աղպաշեանին: {{քաղուածք|Պարոյր Աղպաշեան քիչերէն մէկն է, որոնք գիտութիւն ամբարելով Երեւանի Պետական համալսարանին մէջ, վերադարձան սփիւռքահայ գաղթօճախներըՙ իրենց իւրացուցած կենսաբուխ գիտութիւնը ի սպաս դնելու իրենց ժողովուրդինՙ մշակելով գրականութիւն մը, որ նուիրում է Հայ դատին, հայ մշակոյթին, հայ պանծալի ոգիին, անոնց ծառայելով իրենց ողջ կարելիութիւններով:|Աւետիս Եափուճեան}}<ref>[https://www.azg.am/AM/culture/2016122308 «ԵՐԵՒԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ» 95-ԱՄԵԱԿ]</ref> {{քաղուածք|Պարոյր Աղպաշեան կ’արծարծէ մտաւորականութեան զօրակցելու հարցը: Ազգերու, մանաւանդ մեր ազգին մէջ մտաւորականութեան կարեւոր դերը բացատրելէ ետք, ան կ’ըսէ. «Մտաւորականութիւնը անփոխարինելի ներուժ մը եղած է հայ ժողովուրդին համար, զայն կենսաւորողը ու շնչաւորողը… Պարզապէս` այն անվիճելիութեամբ, որ անիկա հայկական ինքնութեան արմատաւորման ու պահպանման մէջ կը գրաւէ իւրայատուկ տեղ եւ կոչուած է մասնայատուկ դերակատարութեան» («Դիտարկումներ Եւ Դատումներ» էջ 185-187): Մտաւորականութիւնը յաճախ ինքզինք կը գտնէ դժուարին կացութեան մը դիմաց (եկամտային, կենցաղային, ընկերային, միջավայրային եւ այլն): Հեղինակը կը խօսի նաեւ մտաւորականներու նօսրացումի եւ ամլացումի երեւոյթներուն մասին: Ըստ հրապարակագիրին, ամէնէն վատ բանը եղած է անփափկանկատ վերաբերմունք ունենալը մտաւորականութեան հանդէպ, եւ կ’եզրակացնէ. «Այս յարգելի դասակարգը պէտք ունի գործնական, բարոյական եւ առարկայական ազդո՛ւ զօրակցութեան»:|ՅԱՐՈՒԹԻՒՆ ԻՍԿԱՀԱՏԵԱՆ}} === Կրթութիւն === *Հայ Աւետարանական Գոլէճ (շրջանաւարտ): Երեւանի Պետական Համալսարանի Բանասիրական ճիւղ, հայոց լեզուի ու գրականութեան բաժին, Մագիստրոսի աստիճան: ԱՄՆ Ամերիկայի Միացեալ Նահանգներու Մեսրոպ Մաշտոց համալսարանի մարդասիրական գիտութիւններու գծով, Դոկտորականի կոչում (2009): === Պաշտօններ === *ՀԲԸՄի Կեդրոնական գրասենեակ *ՀԲԸՄի Դարուհի-Յովակիմեան վարժարան *ՀԲԸՄի Երուանդ Հիւսիսեան Հայագիտական Հիմնարկ *Հայկազեան Համալսարան այցելու դասախօս === Աշխատանքային Մարզեր === • 1970-1988, ՀԲԸՄի գրասենեակէն ներս պատասխանատու պաշտօններ (դիւանապետ, Կրթական Յանձնախումբի վարիչ քարտուղար): • 1972-1990, Հիւսիսեան Հայագիտական հիմնարկին մէջ դասախօս՝ հայոց լեզուի պատմութիւն, հայ մանկավարժութեան պատմութիւն, հայ մատենագրութեան պատմութիւն, իսկ 1988-1990՝ նոյն հիմնարկի տեսուչ: • 1973-1989, ՀԲԸՄ-ՀԵԸի «Խօսնակ» ամսաթերթի պատասխանատու խմբագիր: • 1974-1997, ԹՄՄ «Շիրակ» արուեստի ու գրականութեան ամսագիրի խմբագրական կազմի անդամ, իսկ ներկայիս, «Կամար» գրականութեան պարբերաթերթի խմբագրական կազմի անդամ: • 1999էն ի վեր, ՀԲԸ Միութեան Դարուհի-Յովակիմեան վարժարանի վերի կարգերու դասատու (հայ ժողովուրդի պատմութիւն եւ գրականութիւն»: • 1990-2007, «Զարթօնք» օրաթերթի պատասխանտու խմբագիր: • 1985-1992 եւ 2007-2016, Հայկազեան համալսարանի այցելու (լրագրութեան ու մամուլի գործնական դասընթացք, մատենագրութիւն, հայ ժողովուրդի բանահիւսութիւն): • Հայրենական, ազգային, գաղութային հրատապ հարցերու շուրջ, բանախօսութիւններով հանդէս եկած՝ Լիբանան, Սուրիա, Յորդանան, Կիպրոս, Յունաստան, Հայաստան, Ամերիկա, Գանատա): • Խորհրդային շրջանին հրաւիրուած եւ ելոյթ ունեցած Սփիւռքի կոմիտէի հաւաքներուն, նաեւ անկախութեան շրջանին՝ խորհրդաժողովներուն: • Աշխատակցած է նաեւ «Արարատ» եւ «Ազդակ» օրաթերթերուն, «Նոր Կեանք» եւ «Նոր Օր» շաբաթաթերթերուն (Լոս Անճելըս), իսկ այժմ՝ մնայուն աշխատակից է «Պայքար» շաբաթաթերթին (Պոսթոն): === Հրատարակուած Գիրքեր === • «Ներխուժուած Լիբանանի Աննկուն Կամքը», Պէյրութ 2006: • «Արեւմտահայ Գրողներու լեզուամտածողութիւնն ու բառապաշարային շերտաւորումները», Պէյրութ, 2006: (Գինեձօն՝ ՀԲԸՄի կեդրոնին մէջ): • «Ապրուած Հրապարակագրութիւն՝ Յետադարձ Հայեացքով», Ա. Հատոր, Պէյրութ, 2008: <ref>[https://books.google.ae/books/about/%D4%B1%D5%BA%D6%80%D5%B8%D6%82%D5%A1%D5%AE_%D5%B0%D6%80%D5%A1%D5%BA%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%A3%D6%80%D5%B8.html?id=RHdYAQAACAAJ&redir_esc=y Ապրուած հրապարակագրութիւն յետադարձ հայեացքով:Պարոյր Աղպաշեան]</ref> • «Ապրուած Հրապարակագրութիւն՝ Յետադարձ Հայեացքով», Բ. Հատոր, Պէյրութ, 2009: • «Ապրուած Հրապարակագրութիւն՝ Յետադարձ Հայեացքով», Գ. Հատոր, Պէյրութ, 2010: • «Պատառիկներ՝ Մեծերէն», Պէյրութ, 2011: • «Մամլոյ ընտրանի գրութիւններ» (ԱՐԱԲԵՐԷՆ), Պէյրութ, 2011: (Գինեձօն՝ Հայկազեան Համալսարանի մէջ): • «Հրապարակախօսական-Բանախօսական-Գրախօսական Ընտրանի Էջեր», Պէյրութ, 2012: • «Երեւանի Պետական Համալսարան (95 ամեակ) – երախտաւոր դասախօսներ (դիմաքանդակային հպումներ)» Պէյրութ, 2015: (Գինեձօն՝ Երեւանի Պետական Համալսարանին մէջ): • «Դիտարկումներ ու Դատումներ», Պէյրութ, 2016:<ref>[http://www.aztagdaily.com/archives/322075 Գրախօսութիւն. Պարոյր Աղպաշեան, «Դիտարկումներ Եւ Դատումներ», Տպարան` «Քեստէնեան»` Պէյրութ, 2016, Միջակ Չափի 369 Էջ]</ref> • «Յովհաննէս Աղպաշեան՝ Մարդը, Գրողը, Թարգմանիչը, Հրապարակագիրը, Քաղաքական Գործիչը, Երգիծագիրը», Պէյրութ, 2017: • «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան՝ Մարդն ու Գործը» Պէյրութ, 2018:<ref>[http://ragmamoul.net/hy/news-in-english/articles-interviews/2019/03/07/%D5%A3%D5%AB%D6%80%D6%84%D5%A5%D6%80%D5%B8%D6%82-%D5%B0%D5%A5%D5%BF/Փոխան Գրախօսականի. «Մեթր Հրաչեայ Սեդրակեան Մարդն Ու Գործը»]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> • «Ազգային հրատապ հիմնահարցեր (Մամուլ, լեզու, դպրոց-ուսուցչութիւն, մտաւորականութիւն)», տպարան Zincograph Kesdenian, Պէյրութ, 2019 (հրապարակագրութիւն):<ref>[https://www.aniarc.am/2020/03/31/new-books-march-2020/Նոր հրատարակութիւններ. կը ներկայացնէ Գէորգ Եազըճեան]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}.</ref> === Անդամակցութիւն === • Լիբանանի խմբագիրներու Սենտիքա • Լիբանանի Մամլոյ Սենտիքա • Արաբ Մամլոյ Ընկերակցութիւն • Հայաստանի Ժուռնալիստներու Միութիւն • Միջազգային Լրագրողներու Միութիւն • Թէքէեան Մշակութային Միութիւն • Հայկական Բարեգործական Ընդհանուր Միութիւն • Հայ Երիտասարդաց Ընկերակցութիւն === Վկայութիւններ՝ Վաստակին ու Հրատարակութիւններուն Մասին === • Ամենայն Հայոց Գարեգին Բ. Կաթողիկոս • Մեծի Տանն Կիլիկիոյ Կաթողիկոս Արամ Ա. • Պերճ Սեդրակեան՝ Նախագահ ՀԲԸ Միութեան • Մ. Հայկենց (Նիւ Ճըրզի) • Զարեհ Խրախունի (Իսթանպուլ) • Մըլհէմ Քարամ (խմբագիրներու սենտիքայի նախագահ) • Մուհամմէտ Պալպէքի (Մամլոյ Սենտիքայի նախագահ) • Լեւոն Շառոյեան (Հալէպ) • Թորոս Թորանեան (Հալէպ) • Աւետիս Եափուճեան (Սիտնի) • Շահանդուխտ (Պէյրութ) • Էօժէնի Դանիէլեան (Հալէպ) • Մեթր Գասպար Տէրտէրեան (Պէյրութ) • Վեր. Դոկտ. Փոլ Հայտոսթեան (Պէյրութ) • Պէպօ Սիմոնեան (Պէյրութ) • Դոկտ. Վաչէ Ղազարեան (Պոսթոն) • Արա Արծրունի (Պէյրութ) • Երուանդ Պապայեան (Լոս Անճելըս) • Դոկտ. Մինաս Գոճայեան (Լոս Անճելըս) • Ժիրայր Դանիէլեան (Պէյրութ) • Երան Գույումճեան (Կիպրոս) • Ժիրայր Նայիրի (Պէյրութ) • Հոգշ. Գր. Չիֆթճեան (Պէյրութ) • Սարգիս Կիրակոսեան (Պէյրութ) === Շքանշաններ, Պատուոյ գիրեր, Գնահատանքի գիր եւ մետալներ === • Ամենայն Հայոց Գարեգին Բ. Էն "Սուրբ Սահակ եւ Սուրբ Մեսրոպ" շքանշան եւՊատուոյ վկայագիր (2004)Էջմիածին • «Վահան Թէքէեան»ի անուան մրցանակ, վկայագիր [[Դամասկոս]]ի շրջանակ (2006): • Լիբանանի հանրապետութեան նախագահ՝ Զոր. Էմիլ Լահուտէն՝ [[Լիբանան]]ի Մայրիներու Արժանեաց Շքանշան ու Պատուոյ Վկայական (2007): • «Խօսնակ» ամսագիրի 50 ամեակին առիթով, ՀԲԸ Միութեան եւ ՀԵ Ընկերակցութեան կողմէ գնահատանքի յուշատախտակ (2008): • 40 ամեայ վաստակին, գործունէութեան ու դերակատարութեանց առիթով, նշում ու մեծարում՝ Լոս Անճելըսի եւ Մոնթրէալի մէջ (2011): • [[Լիբանան]]ի Մամլոյ սենտիքայի նախագահութենէն, գնահատանքի յուշատախտակ (2012): • Սփիւռքի Նախարարութենէն՝ «Մայրենիի Դեսպան» մետալ (2016): • «Խօսնակ» ամսագիրի 60 ամեակին առիթով, Հայաստանի վարչապետ՝ Պրն. Կարէն Կարապետեանէն, վարչապետական շքանշան, յուշատախտակ ու գնահատանքի գիր (2018): • Պատուոյ գիրեր եւ յուշատախտակներ՝ Լիբանանի, Յունաստանի, [[Լոս Անճելըս]]ի ու Մոնթրիալի շրջաններէն: == Պատկերասրահ == <gallery> Barouyr Aghbashian Book Երեւանի Պետական Համալսարան 95 Ամեակ Պէյրութ 2015.jpg| Պարոյր Յովհաննէս Աղպաշեան «Երեւանի Պետական Համալսարան 95 Ամեակ»,Պէյրութ 2015 Պատկեր:Baruyr Aghbashian Book Դիտարկումներ եւ Դատումներ Պէյրութ 2016.jpg|Պարոյր Յովհաննէս Աղպաշեան «Դիտարկումներ եւ Դատումներ» Պէյրութ 2016 Hovhannes Aghbashian Խիկար 2017.jpg|Պարոյր Յովհաննէս Աղպաշեան «Յովհաննէս Աղպաշեան (Խիկար) Պէյրութ 2017 </gallery> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Աղբիւրներ == * [http://hayemnews.com/%D5%BA%D5%A7%D5%BA%D6%85-%D5%BD%D5%AB%D5%B4%D5%B8%D5%B6%D5%A5%D5%A1%D5%B6%D5%AB-%D5%A1%D5%A6%D5%A3%D5%A1%D5%B5%D5%AB%D5%B6-%D5%A3%D5%A1%D5%B2%D5%A1%D6%83%D5%A1%D6%80%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%B4/ՊԷՊՕ ՍԻՄՈՆԵԱՆԻ ԱԶԳԱՅԻՆ-ԳԱՂԱՓԱՐԱԿԱՆ-ՄՏԱՒՈՐԱԿԱՆ ԱՇԽԱՐՀԸ Պարոյր Յ. Աղպաշեան]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.azg.am/AM/culture/2016122308 «ԵՐԵՒԱՆԻ ՊԵՏԱԿԱՆ ՀԱՄԱԼՍԱՐԱՆ» 95-ԱՄԵԱԿ] * [http://www.aztagdaily.com/archives/322075Գրախօսութիւն. Պարոյր Աղպաշեան, «Դիտարկումներ Եւ Դատումներ», Տպարան` «Քեստէնեան»` Պէյրութ, 2016, Միջակ Չափի 369 Էջ] * [http://aztag32.rssing.com/browser.php?indx=56539322&item=1425 Մեծարանքի Հանդիսութիւն` Նուիրուած Դոկտ. Ագապի Նասիպեան-Էքմէքճեանի Պարոյր Յ. Աղպաշեան] * [http://tidagmagazine.com/?p=33 ՀԱՅՐԵՆԱԿԱՆ-ՍՓԻՒՌՔԵԱՆ ՅԱՄԵՑՈՂ ԱԼԻՔ-ՓՈԹՈՐԻԿՆԵՐՈՒ ՎՐԱՅ]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://www.araraddaily.com/DailyNews-%D5%B0%D5%A1%D5%B5%D5%AF%D5%A1%D5%AF%D5%A1%D5%B6-%D5%AC%D5%B8%D6%82%D6%80%D5%A5%D6%80-Lebanese-Political-News/5431/article/30/Lebanese-Armenian-News/ ՆՈՅՆ ՍՈՒԼԹԱՆԻԶՄԸ. ՍԱՐԴԱՐԱՊԱՏԷՆ... ՀԱԼԷՊ ՄԱՐՏԱՀՐԱՒԷՐՆԵՐԸ ԴԻՄԱԳՐԱՒԵԼՈՒ ՊԱՀՆ Է, Պարոյր Աղպաշեան]{{Dead link|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://massismagazine.com/archives/1568 Պարոյր Սեւակի մահուան 45-ամեակին առիթով Հ.Կ.Հ.Մ. ԿԸ ԿԱԶՄԱԿԵՐՊԷ «ԱՆԼՌԵԼԻ, ԱՆԿՐԿՆԵԼԻ ՊԱՐՈՅՐ ՍԵՒԱԿԸ» ԽՈՐԱԳՐԵԱԼ ՁԵՌՆԱՐԿ , Պարոյր Աղպաշեան եւ այլ մտաւորականներ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20190222145501/http://massismagazine.com/archives/1568 |date=2019-02-22 }} {{DEFAULTSORT:Աղպաշեան, Պարոյր Յովհաննէս}} [[Ստորոգութիւն:Լրագրողներ]] [[Ստորոգութիւն:Լեզուաբաններ]] [[Ստորոգութիւն:Խմբագիրներ]] [[Ստորոգութիւն:Բանասէրներ]] ry99tob5ca1hduwpz6b6zfglvxucvzj 0 18131 236259 217566 2024-12-10T01:47:07Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236259 wikitext text/x-wiki [[Պատկեր:Bikinimaedchen.jpg|մինի|3-րդ դար․ Վիլա Ռոմանայի խճանկարները կը ներկայացնեն երիտասարդ   մարզկուհիներ, որոնց հագուացքը կը յիշեցնէ մեր օրերու լողազգեստները։]] '''Լողազգեստ''' ([[Ֆրանսերէն|ֆրանս]].՝ ''maillot de bain,'' [[Անգլերէն|անգլ]].՝ ''swimsuit''), զգեստ մըն է, որ կը գործածուի մարմինին մասերը ծածկելու (պահելու)՝ լողալու, լոգնալու, արեւու լոգանքի եւ ընդհանրապէս բացօթեայ գործունէութեան ատեն։ Լողազգեստը ծանօթ իբրեւ՝ ''maillot,'' նորաձեւոթեան հնարողին անունն է, տրուած կիներու մէկ կտոր լողազգեստին։ Մայօ (''maillot)'' եզրը առաջին անգամ կը գործածուի նկարագրելու համար ձիգ-պատշաճեցող մէկ կտոր լողազգեստը (1920 թուականներուն)․ ձեռակերտուած համանման ''jersey'' հիւսուածքով։ Նոյնպէս, «մայօ» անունը կը գործածուի սահմանելու համար պարի կամ մարզանքի սեղմնահագուստները։ == Ստուգաբանութիւն == Մայօ ''maillot'' սահմանումը 1928-ին, տեղ կը գտնէ Անգլիական բառարանին մէջ։  Ֆրանսերէն լեզուին մէջ, մայօ ''maillot'' բառը «շապիկ» կը նշանակէ եւ կը գործածուի ''Tour de France'' հեծելարշաւի ընթացքին առաջնորդները զանազանելու համար։ <nowiki/>[[Ֆրանսերէն]] լեզուի նոր սահմանումը՝ լողազգեստի համար, այս բառը կը գործածէ։ Պարսկերէն եւ [[արաբերէն]] խօսակցական լեզուներուն մէջ, յատկապէս  Լեվանթի շրջանը (արեւելեան [[Միջերկրական Ծով]] եւ արեւմտեան Ասիա- [[Սուրիա]], [[Լիբանան]], [[Յորդանան]], [[Իսրայէլ]] եւ [[Պաղեստին]]), «մայօ» եզրը հասարակ գործածութիւն ունի նկարագրելու, սահմանելու համար տղամարդու եւ կիներու լողազգեստը։ Ներկայիս, խօսակցական լեզուի «մայօ» եզրը կը փոխարինէ մէկ կտոր լողազգեստ ասացուածքը: == Պատմական == [[Պատկեր:Punch - Masculine beauty retouched1.png|ձախից|մինի|Լողազգեստի մասին ծաղրանկար ''Punch'' թերթ․ 1 Սեպտեմբեր, 1877]] [[Հռոմէական Կայսրութիւն|Հռոմէական]] հնադարեան ժամանակաշրջանին, հանրային լոգանքները գնահատուած են եւ մարդիկ մերկ կը լոգնան։ ''' ''' [[Միջնադար|Միջնադարին]], ջերմուկային ջուրերը եւ ծովու լոգանքները վատառողջ կը նկատուին։ [[Պատկեր:MermaidsAtBrighton.jpg|մինի|«Պրայթընի ծովանուշները» Mermaids at Brighton․ Պատկերացում՝ ''William Heath'' 1829 ]] Միայն ԺԸ. դարուն է որ լոգանքի բարիքները կը գնահատուին եւ մարդիկ շապիկով կը լոգնան։ [[Պատկեր:Bathing-apparel-maillot-nyt-1916.png|ձախից|մինի|1916 - լոգանքի զգեստի ծանուցում․  ''New York Times'', Յունիս 11, 1916, էջ՝ 11]] ԺԹ. դարու վերջաւորութեան, կիները սեղմիրանով ''corset'' եւ ուռած տաբատով կը լոգնան։  Իսկ, տղամարդիկը՝ մինչեւ բումբը (սրունքին մսոտ մասը) հասնող եւ երկայն թեւեր ունեցող զգեստով: Մասնաւոր տնակներ կը շինուին եւ ծովափներուն կը զետեղուին, դիւրացնելու համար ծովու լոգանք առնողներուն փոխուիլը՝  ծով չմտած կամ ծովէն ելլելուն։ 1900-ին կիներուն լոգանքի հագուածքը մինչեւ ծունկերը հասնող թեթեւ հագուստ մըն է նոյն կտաւէն պատրաստուած ուռած վարտիքով մը։ Լողի ախոյեան, աւստրալացի Անեթ Քելըրման  ''Annette Kellermann'' իր մէկ կտոր լողազգեստը կը ստեղծէ․ գործնական եւ լողի յարմարցուած։ 1920-ին Քոքօ Շանել ''Coco Chanel'' կը ներկայացնէ արեւայրուքի (արեւին տակ կենալով պղինձի գոյն առնել) նորաձեւութիւնը, ինչ որ կը պահանջէ մերկացնել թեւերը, ուսերը եւ սրունքները։ 1932-ին «Թարզան» վարտիք-լողազգեստը  յեղաշրջում կը յառաջացնէ եւ տղամարդոց կ'արտօնէ իրենց մարմինը ցուցնել։ 1946-ին «պիքինի» ''bikini''''' ''' (երկու կտոր) լողազգեստը կը յայտնուի, սակայն ինքզինքը կը պարտադրէ միայն 1960-ական թուականներուն։ Իսկ 1970-ին`«մոնօքինին» (մէկ կտոր) եւ կը հետեւին անոր եւ «պիքինի»ին զանազան տարբերակները։   1980-ական թուականներուն, ջրասահիկի ''surf'' ազդեցութիւնը տղամարդոց մօտ կը նպաստէ երկար եւ սեղմ գուլպայ յիշեցնող լողազգեստ հագնիլը եւ շուրջ 20 տարիներու համար կը փոխարինեն լոգանքի դասական վարտիքը։ Նաեւ կը սկսի գերակշռել սեղմ ու կարճ ''boxer'' եւ կամ սեղմ ու մինչեւ ծունկը ''jammer'' (շորտաձեւ) լողազգեստը-մանաւանդ լողաւազաններուն մէջ, առողջապահական պատճառներով- եւ մինչեւ ծունկը հասնող ժողովրդական լայն շորտաձեւ լողազգեստը ''short de bain – Boardshorts'' եւ կամ՝ անոր կարճ տարբերակը՝ ''caleçon de bain''։ 2010 թուականներուն, իգական սեռի մօտ կը նկատուի մէկ կտոր լողազգեստի վերադարձը․ պատճառները՝ մորթի քաղցկեղի աճումը, սեռային ժխտում, մարմնի տեսքէն նեղութիւն զգալ եւ շատ ուրիշ․․։ == Աւստրալիոյ Սիտնի քաղաքի «Լողազգեստի Ցոյցը» == [[Պատկեր:The Esplanade Coogee - Kerry and Co - 3544.jpeg|մինի|Բացաստանը The Esplanade, Coogee, 20 Հոկտեմբեր, 1907]] Կիրակի 20 Հոկտեմբեր 1907-ին, հազարաւոր ցուցարարներ բողոքի ցոյց կը կազմակերպեն։ Անոնք կը բողոքեն քաղաքապետութեան կողմէ առաջարկուած օրէնքին դէմ, որմով՝ տղամարդիկ պարտաւոր էին շապիկաձեւ թիկնոց մը հագնիլ լողալու համար։ Ցուցարարները կը հաւաքուին Սիտնիի ''Bondi'', ''Manly'' եւ ''Coogee'' ծովափերը, հագած կնոջական զանազան լողազգեստներ, սրամիտ ծաղրանք մը տալով առաջարկուած օրէնքին։ Ցուցարարներուն պահանջներուն դրական մօտեցում կ'ունենան հանրութիւնն ու լրատուական միջոցները։  Այսպիսով, քաղաքապետութիւնը կը հրաժարի իր որոշումէն։ == Լողազգեստի զարգացումը == === Մինչեւ Ի. դար === <gallery widths="180"> Պատկեր:Bathing suit MET 1979.346.18ab.jpeg|1870 Պատկեր:Bathing suit MET CI58.67.3ab F.jpg|1885 Պատկեր:Bathing suit MET 1975.227.6 F.jpg|1890-1895 Պատկեր:Strawbridge and Clothier's quarterly (1883) (14596035080).jpg|Մեծ խանութներէ մէկուն մէջ լողազգեստի ծանուցում, 1883 ''Strawbridge & Clothier'' </gallery> === Ի. Դարասկիզբէն Մինչեւ ԻԱ. Դարասկիզբ === <gallery> Պատկեր:AKellermanUnitard1909.JPG|1909 Անեթ Քելըրման իր մէկ կտոր լողազգեստով Պատկեր:Cotton jersey bathing suit 1910s DSCF2210.jpg|Բամպակէ ''jersey'' լողազգեստ, 1910 Պատկեր:Women in bathing costumes in Pacific Ocean at Moclips (4724287451).jpg|Կիներ կողազգեստով․ 1913 , Մոքլիփս ''Moclips'' - Խաղաղական Ովկիանոսի ափերուն Ա․Մ․Ն․ հիւսիս արեւմուտք Պատկեր:Marie Prevost & Teddy the Dog.jpg|Կլորիա Սուանսոն լողազգեստով, ''Gloria Swanson,'' 1917 Պատկեր:Tableau, men, jesting, beach, bathing suit, summer Fortepan 16754.jpg|1920 Պատկեր:Bathing suit, portrait, man, bathing, shore, summer Fortepan 22126.jpg|1925 Պատկեր:Johnny Weissmuller and Duke Kahanamoku at Olympics.jpg|''Johnny Weissmuller'' եւ ''Duke Kahanamoku'' իրենց լողազգեստներով 1924 Ողիմպիական խաղերուն Պատկեր:Yva Fashion Photo Bathing Suit Modell Schenk c1930.jpg|1930 Պատկեր:Olvasó nő. Fortepan 714.jpg|1938 Պուտափեշտ ''Budapest,'' Հունգարիա Պատկեր:StateLibQld 1 126847 Beachgoers at Burleigh Heads, 1938.jpg|1938 Պատկեր:Women in Bathing Suits North Africa 1944.gif|Կիներ լողազգեստով, 1944 Պատկեր:Men at the beach.jpg|1950 Պատկեր:Fotothek df roe-neg 0002999 003 Portrait eines Mädchens in Badebekleidung aus dem Becken steigend, Bad Süd-Ost i.jpg|1950 Պատկեր:Jantzen knitted Helanca nylon swimsuit 1955-1965.jpg|Նայլըն ''nylon'' լողազգեստ, 1955-1965 Պատկեր:Bikini models running on the beach- Pensacola, Florida.jpg|Պիքինի ''Bikini,'' 1969 Պատկեր:Rose Marie Reid -Shirred Panel Classic- Magic Length Swimsuit.jpg|«Դասական» լողազգեստի օրինակ մը Պատկեր:JAG Bathing Suit hi-cut zipper swimsuit 1985-1995.jpg|1985-1995 Պատկեր:Sietedias1272-Alfano.jpg|Պիքինի Պատկեր:Jammer.png|Սեղմ ու մինչեւ ծունկը Ճեմըր (''jammer)'' Պատկեր:Freeballer board shorts 01.jpg|Ժողովրդային ''short de bain - Boardshorts'' կամ՝ ''vermuda'' Պատկեր:Grand Slam Moscow 2012, Set 3 - 056.jpg|Պիջ-վոլէյի (''beach volley)'' լողազգեստ Պատկեր:Burkini modesty swimsuit PROP 178 MG 2016 01.jpg|Պուրքինի (իսլամ կիներու յարմար) ''burqini,'' 2009 Պատկեր:Horseshoe Bay Beach -Bermuda-19Aug2008.jpg|Թանքինի (''tankini)'' Պատկեր:MonoSchw.jpg|«մոնօքինին» (մէկ կտոր) լողազգեստի ուրուանկար Պատկեր:Two girls in g-string-bikinis on runway.jpg|Պրազիլեան ձեւի երկու կտոր լողազգեստ Պատկեր:Microkini.jpg|Միքրոքինի ''Microkini'' Պատկեր:Surfer in wetsuit carries his surboard on the beach.JPG|Ծովասահուկի ''Surfing'' լողազգեստ․ Պատկեր:Brazilian models on the catwalk.jpg|Թանկա (''tanga)'' Պատկեր:Thong 2.jpg|Սթրինկ (''string)'' </gallery> == Առողջապահութիւն == Ջուրը, քրտինքն ու օդի ջերմութիւնը ծիլերուն թրմումին կը նպաստեն։ Անոնք թաց կամ խոնաւ լողազգեստին կտաւին վրայ գրգռումներ, ցպիկներ եւ բորբոսներ կը յառաջացնեն։ Այս պատճառով կը յանձնարարուի ծովէն ելլելուն պէս լողազգեստը փոխել։ ԻԱ դարուն, լողազգեստի ճարտարարուեստը կը փորձէ ստեղծել առողջապահական առումով կատարեալ լողազգեստը։ [[Ֆրանսա|Ֆրասնայի]] հանրային լողաւազաններուն մէջ, առողջապահութեան համար, կ'արտօնուի հագնիլ միմիայն սեղմ լողազգեստներ։ == Ծովու Լոգանքի Յարմարութիւններ == === Ծովու լոգանքի մեքենայ === Ծովու լոգանքի մեքենան, ԺԸ. դարէն մինչեւ Ի. դարասկիզբին ժողովրդային համբաւ վայելով գործիք մըն էր։ Մարդոց կը դիւրացնէր փոխուիլ եւ ուղղակի ջուրը անցին։ Այս փայտաշէն տուփ-մեքենաները մինչեւ ծով կը գլորուէին։ === Ծովու լոգանքի տնակ === Ծովու լոգանքի տնակը, շատ փոքր փայտաշէն վառ գոյներով ծովափի մեծ «տուփ» մըն է։ Կը հանդիպինք ժողովրդային ծովու լոգանքի յարմարցուած ծովեզերքներուն։ Կը պատսպարեն արեւէն, հովէն եւ կիզիչ տաքէն։ Նաեւ փոխուելու՝ ծով մտնելու կամ ծովէն ելլելու ատեն։ === Պատկերասրահ === <gallery widths="100"> Պատկեր:BathingMachineGals.jpg|Կիներ, նկարուած ծովու լոգանքի մեքենայի մը առջեւ․ 1902 Պատկեր:BathingMachineDontBeAfraid.jpg|«Մի՛ վախնաք» Don't Be Afraid․ տղամարդիկ եւ կիներ ծովու լոգանք կ'առնեն լոգանքի մեքենաներով․․․ 1910-ի բացիկ ''postcard'' Պատկեր:Queen Victoria's Bathing Machine. - panoramio.jpg|Անգլիոյ Թագուհիին՝ Վիքթորիային «Ծովու Լոգանքի Մեքենան»․ վերանորոգուած, նկար՝ 2012 Պատկեր:Cabines de bain Berck.jpg|Ծովու լոգանքի տնակներ․ ''Pas de Calais'' ծովափին, [[Ֆրանսա]] Պատկեր:Badhytter.jpg|Ծովու լոգանքի տնակներ․ ''Höllviken'', [[Շուէտ]] Պատկեր:BeachHousesMuizenbergBeach.jpg|Ծովու լոգանքի տնակներ․ ''Muizenberg'' ծովափ, ''Cape Town'' Հարաւային [[Ափրիկէ]] Պատկեր:Yarmouth (142).JPG|Ծովու լոգանքի տնակներ․ ''Great Yarmouth, Norfolk'', [[Անգլիա]] </gallery><br /><ref>[https://www.maxmag.gr/afieromata/istoria-toy-magio/ Լողազգեստին պատմութիւնը{{ref-el}}]</ref><ref>[https://theialab.wordpress.com/tag/%CF%84%CE%B9-%CF%83%CE%B7%CE%BC%CE%B1%CE%AF%CE%BD%CE%B5%CE%B9-%CE%B7-%CE%BB%CE%AD%CE%BE%CE%B7-%CE%BC%CE%B1%CE%B3%CE%B9%CF%8C/ Maillot (Լողազգեստ) բառին նշանակութիւնը{{ref-el}}]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20060207212233/http://www.bikiniscience.com/costumes/maillot_SS/maillot.html Մայօ - մէկ կտոր լողազգեստը, 7-2-2006 {{ref-en}}]</ref><ref>[https://www.loc.gov/resource/sn78004456/1916-06-11/ed-1/?sp=8&r=-0.649,-0.019,2.298,1.5,0 New York Times-ի ծանուցում, Յունիս 11, 1916, էջ՝ 11{{ref-en}}]</ref><ref>[https://www.latribune.fr/regions/alsace/spinali-design-invente-le-maillot-de-bain-connecte-476559.html Սփինալի կը հնարէ յարակից լողազգեստը{{ref-fr}}]</ref><ref>[https://smallbusiness.chron.com/swimsuit-industry-18779.html Լողազգեստի ճարտարարուեստը{{ref-en}}]</ref><ref>{{Cite web |url=https://www.rtl.fr/actu/insolite/video-se-baigner-toute-habillee-une-nouvelle-mode-aux-etats-unis-7751178211 |title=Ծովու լոգանքը՝ լրիւ լողազգեստով{{ref-fr}} |accessdate=2020-06-10 |archive-date=2020-06-10 |archive-url=https://web.archive.org/web/20200610173940/https://www.rtl.fr/actu/insolite/video-se-baigner-toute-habillee-une-nouvelle-mode-aux-etats-unis-7751178211 |dead-url=yes }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20161025232715/http://www.panoramio.com/photo/80032891 Անգլիոյ Թագուհին Վիքթորիային Ծովու լոգանքի մեքենան{{ref-en}}]</ref><ref>[https://www.thegoodlifefrance.com/speedos-versus-trunks-in-swimming-pools-in-france/ Ֆրանսայի լողաւազաններուն մէջ, միմիայն սեղմ լողազգեստներ{{ref-fr}}]</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20130514035307/http://www.jasa.net.au/seaside/Bathing.htm Jane Austen Ընկերութիւն, Աւստրալիա․ Ճէյն Օստընի ծովու լոգանքի փորձառութիւնը․ 18-րդ դար - հրտ․՝ 14-5-2013{{ref-en}}]</ref><ref>[http://www.carnaval.com/bikini/#In%20Brazil Պիքինիին պատմութիւնը] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20170626130548/http://www.carnaval.com/bikini/#In%20Brazil |date=2017-06-26 }}{{ref-en}}</ref><ref>[https://www.glamoursurf.com/swimwear_timeline.html Լողազգեստներու քաղոց{{ref-en}}]</ref><ref>[http://www.nayiri.com/search?l=hy_LB&dt=FR_HY&r=0&query=maillot Նայիրի բառարան - լողազգեստ]</ref> == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Արտաքին յղումներ == # [https://fr.wikipedia.org/wiki/Tour_de_France Ֆրանսայի հեծելարշաւ]{{ref-fr}} # [https://fr.wikipedia.org/wiki/Coco_Chanel Քոքօ Շանել]{{ref-fr}} # [https://fr.wikipedia.org/wiki/Annette_Kellermann Անեթ Քելըրման ]{{ref-fr}} # [https://fr.wikipedia.org/wiki/Bikini_(v%C3%AAtement) Պիքինի]{{ref-fr}} # [https://fr.wikipedia.org/wiki/String_(lingerie) Կիներու եւ տղամարդոց string լողազգեստը]{{ref-fr}} # [https://en.wikipedia.org/wiki/William_Heath_(artist) Ուիլիըմ Հելթ]{{ref-en}} # [https://en.wikipedia.org/wiki/Bathing_machine Ծովու լեգանքի մեքենայ]{{ref-en}} # [https://en.wikipedia.org/wiki/Beach_hut Ծովու լոգանքի տնակ]{{ref-en}} # [https://en.wikipedia.org/wiki/1907_Sydney_bathing_costume_protests Աւստրալիոյ Սիտնի քաղաքի «Լողազգեստի Ցոյցը»]{{ref-en}} [[Ստորոգութիւն:Զգեստներ]] prr2rj4dmp51n5iilj46q9y93bcdh3r 14 20115 236265 188739 2024-12-10T07:32:21Z Azniv Stepanian 8 Azniv Stepanian տեղափոխեց էջը «[[Ստորոգութիւն:Ֆիզիկա]]»-էն «[[Ստորոգութիւն:Բնագիտութիւն]]» 188739 wikitext text/x-wiki [[Ստորոգութիւն:Բնական գիտութիւններ]] [[Ստորոգութիւն:Ֆիզիկական գիտութիւններ]] thotr5c07gdeonrfws3vsfwvqixh38s 0 20389 236242 236241 2024-12-09T13:40:19Z Maral Dikbikian 4797 236242 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Ֆրանսուա Ժերար Ժորժ Նիկոլա Հոլլանտ''' (ֆր.՝ François Gérard Georges Nicolas Hollande, <small>ՄՀԱ(ֆր.)։</small> [fʁɑ̃.swa ʒe.ʁaʁ ʒɔʁʒ ɔ.lɑ̃d], Օգոստոսի 12, 1954^[…], Ռուան), ֆրանսացի քաղաքական եւ պետական գործիչ, Ֆրանսայի սոցիալիստական կուսակցութեան առաջին քարտուղար 1997-2008 թուականներուն։ Ֆրանսայի ազգային ժողովի պատգամաւոր (1988-1993, 1997-էն), Տիուլ քաղաքի քաղաքապետ (2001-2008)։ Կորեզ դեպարտամենտի ընդհանուր խորհուրդի նախագահ 2008-էն։ Ֆրանսայի նախագահական ընտրութիւններ 2012-ի յաղթող Ֆրանսայի սոցիալիստական կուսակցութենէն։ Առաջին փուլին ստացած է քուէներու 28,63 %-ը՝ գրաւելով առաջին տեղը եւ Նիքոլա Սարքոզիի հետ երկրորդ փուլ անցած։ 2012 թուականի Մայիս 6-ին, երկրորդ փուլին յաղթանակ տարած է Սարքոզիի նկատմամբ՝ դառնալով Ֆրանսայի 24-րդ նախագահը։ Ֆրանսուա Հոլլանտը աւարտած է Փարիզի Առեւտուրի բարձրագոյն դպրոցը, Փարիզի Քաղաքագիտութեան ինստիտուտը եւ Կառավարման ազգային դպրոցը (Վոլթերի տարի՝ 1980 թուական)։ Սոցիալիստական կուսակցութեան անդամ է 1979 թուականէն։ 1980 թուականին, աւարտելով Կառավարման ազգային դպրոցը, ան կը դառնայ Հաշուիչ պալատի հաշուեքննիչ։ Միեւնոյն ժամանակ կը դասախօսէ Փարիզի Քաղաքագիտութեան ինստիտուտին մէջ։ 1981 թուականին, [[Ֆրանսուա Միթերան|Ֆրանսուա Միթերանի՝]] Ֆրանսայի Հանրապետութեան նախագահ ընտրուելէն յետոյ, Ֆրանսուա Հոլլանտը կը դառնայ ծրագրի ղեկավար Էլիզէ պալատին մէջ։ 1981 թուականի Յունիսի խորհրդրանական ընտրութիւններուն Ֆրանսուա Հոլլանտը կ'առաջադրուի Կորեզ դեպարտամենտէն։ 1988-1991 թուականներուն ան տնտեսագիտութիւն կը դասաւանդէ Փարիզի Քաղաքագիտութեան ինստիտուտին մէջ։ 1993 թուականին կը կորսնցնէ պատգամաւորական մանդատը։ Կը ստանձնէ Ժագ Տըլորի «Témoin» (Վկայ) ակումբի նախագահութիւնը, որ կը պահպանէ մինչեւ 1997 թուականը։ 1994 թուականի Նոյեմբերին կը դառնայ Սոցիալիստական կուսակցութեան տնտեսական հարցերով ազգային քարտուղարը, իսկ 1995 թուականին Լիոնել Ժոսբենը զինք կը նշանակէ Սոցիալիստական կուսակցութեան խօսնակ։ 2013 թուականի Հոկտեմբեր 12-ին ՀՀ Նախագահի հրամանագրով կը պարգեւատրուի Փառքի շքանշանով<ref>{{Citation|title=Ֆրանսուա Օլանդ|url=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D5%96%D6%80%D5%A1%D5%B6%D5%BD%D5%B8%D6%82%D5%A1_%D5%95%D5%AC%D5%A1%D5%B6%D5%A4|date=2024-06-05|accessdate=2024-12-09|language=hy}}</ref>։ == Ծանօթագրութիւններ == <references /> 3matkf8o59trwy8wl896hfs3iaeanwr 0 20417 236270 199517 2024-12-10T07:43:28Z Maral Dikbikian 4797 236270 wikitext text/x-wiki '''Ֆիլիպ Մաունթբեթեն''' (անգլ.՝ Philip Mountbatten, հունիսի 10, 1921^[…], Կերկիրա, Հունաստանի թագավորություն - ապրիլի 9, 2021^[…], Վինձոր ամրոց, Վինձոր և Մեյդենհեդ, Բերկշիր, Հարավարևելյան Անգլիա, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն), Մեծ Բրիտանիայի թագուհի Եղիսաբեթ II-ի ամուսինը։ Ունի Էդինբուրգի դուքսի կոչում։ Նախկինում եղել է Հունաստանի և Դանիայի արքայազնը։ Ֆիլիպը ծնվել է Հունաստանում, նրա ընտանիքը արտաքսվել է երկրից, երբ նա 18 ամսական էր։ Ֆրանսիայում, Գերմանիայում և Միացյալ Թագավորությունում կրթություն ստանալուց հետո նա 18 տարեկան հասակում միացել է Թագավորական նավատորմին 1939 թվականին, սկսել է ծառայություն մատուցել արքայադուստր Եղիսաբեթին, որին հանդիպել էր 1934 թվականին։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նա ծառայել է Միջերկրական և Խաղաղօվկիանոսյան նավատորմերում։ Պատերազմից հետո Ֆիլիպը ստացել է Ջորջ VI-ի համաձայնությունը՝ Եղիսաբեթի հետ ամուսնանալու համար։ Մինչև 1947 թվականի հուլիսին նրանց պաշտոնական նշանադրությունը, Ֆիլիպը հրաժարվել է իր հունական և դանիական կոչումներից և տիտղոսներից, հրաժարվել է իր մորական պապի ազգանունից՝ Մոնթբաթենից։ Նա ամուսնացել է Եղիսաբեթի հետ 1947 թվականի նոյեմբերին։ Ամուսնության նախօրեին նա ստացել է ''Ձերդ թագավորական մեծություն'' կոչումը և դարձել Էդինբուրգի դուքս, Մարիոնեթի կոմս և Գրինվիչի բարոն։ Ֆիլիպը թողել է զինվորական ծառայությունը, երբ Եղիսաբեթը 1952 թվականին դարձել է թագուհի՝ հասնելով հրամանատարի կոչման և դառնալով 1957 թվականին Բրիտանիայի արքայազն։ Ֆիլիպը և Եղիսաբեթն ունեցել են չորս երեխա՝ Արքայազն Չարլզը, Արքայադուստր Աննան, Էնդրյու, Յորքի դուքսը և Արքայազն Էդվարդ (Ուեսեքսի կոմս)։ Նա հրաժարվել է թագավորական պարտականություններից 2017 թվականի օգոստոսի 2-ին 96 տարեկան հասակում՝ անցկացնելով 22,219 հանդիպում և 5,493 ելույթ՝ սկսած 1952 թվականից։ Ֆիլիպը մահացել է 2021 թվականի ապրիլի 9-ին՝ իր 100-ամյակից երկու ամիս առաջ<ref>{{Citation|title=Արքայազն Ֆիլիպ|url=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%A6%D5%B6_%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BA|date=2024-02-27|accessdate=2024-12-10|language=hy}}</ref>։ == Զինվորական կոչումներ == Արքայազն Ֆիլիպը ունեցել է հետևյալ զինվորական կոչումները. Մեծ Բրիտանիա։ * Ֆելդմարշալ (1953 թ.) * Թագավորական BBC-ի մարշալ (1953 թ.) * Ծովային ադմիրալ (1953 թ.) * Թագավորական ծովային ուժերի գեներալ-կապիտան (հունիսի 1, 1953 թ.) Ավստրալիա * Ֆելդմարշալ (ապրիլի 1, 1954 թ.) * Ավստրալիական BBC-ի մարշալ (ապրիլի 1, 1954 թ.) * Ծովային ադմիրալ (ապրիլի 1, 1954 թ.) Նոր Զելանդիա * Ֆելդմարշալ (հունիսի 11, 1977 թ.) * Ծովային ադմիրալ (հունիսի 11, 1977 թ.) * Նորզելանդական BBC-ի մարշալ (հունիսի 11, 1977 թ.) 1ftjrjh0x6ixfbjgbs0ze4ei955pgwx 236271 236270 2024-12-10T07:44:13Z Maral Dikbikian 4797 236271 wikitext text/x-wiki '''Ֆիլիպ Մաունթբեթեն''' (անգլ.՝ Philip Mountbatten, հունիսի 10, 1921^[…], Կերկիրա, Հունաստանի թագավորություն - ապրիլի 9, 2021^[…], Վինձոր ամրոց, Վինձոր և Մեյդենհեդ, Բերկշիր, Հարավարևելյան Անգլիա, Անգլիա, Միացյալ Թագավորություն), Մեծ Բրիտանիայի թագուհի Եղիսաբեթ II-ի ամուսինը։ Ունի Էդինբուրգի դուքսի կոչում։ Նախկինում եղել է Հունաստանի և Դանիայի արքայազնը։ Ֆիլիպը ծնվել է Հունաստանում, նրա ընտանիքը արտաքսվել է երկրից, երբ նա 18 ամսական էր։ Ֆրանսիայում, Գերմանիայում և Միացյալ Թագավորությունում կրթություն ստանալուց հետո նա 18 տարեկան հասակում միացել է Թագավորական նավատորմին 1939 թվականին, սկսել է ծառայություն մատուցել արքայադուստր Եղիսաբեթին, որին հանդիպել էր 1934 թվականին։ Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ նա ծառայել է Միջերկրական և Խաղաղօվկիանոսյան նավատորմերում։ Պատերազմից հետո Ֆիլիպը ստացել է Ջորջ VI-ի համաձայնությունը՝ Եղիսաբեթի հետ ամուսնանալու համար։ Մինչև 1947 թվականի հուլիսին նրանց պաշտոնական նշանադրությունը, Ֆիլիպը հրաժարվել է իր հունական և դանիական կոչումներից և տիտղոսներից, հրաժարվել է իր մորական պապի ազգանունից՝ Մոնթբաթենից։ Նա ամուսնացել է Եղիսաբեթի հետ 1947 թվականի նոյեմբերին։ Ամուսնության նախօրեին նա ստացել է ''Ձերդ թագավորական մեծություն'' կոչումը և դարձել Էդինբուրգի դուքս, Մարիոնեթի կոմս և Գրինվիչի բարոն։ Ֆիլիպը թողել է զինվորական ծառայությունը, երբ Եղիսաբեթը 1952 թվականին դարձել է թագուհի՝ հասնելով հրամանատարի կոչման և դառնալով 1957 թվականին Բրիտանիայի արքայազն։ Ֆիլիպը և Եղիսաբեթն ունեցել են չորս երեխա՝ Արքայազն Չարլզը, Արքայադուստր Աննան, Էնդրյու, Յորքի դուքսը և Արքայազն Էդվարդ (Ուեսեքսի կոմս)։ Նա հրաժարվել է թագավորական պարտականություններից 2017 թվականի օգոստոսի 2-ին 96 տարեկան հասակում՝ անցկացնելով 22,219 հանդիպում և 5,493 ելույթ՝ սկսած 1952 թվականից։ Ֆիլիպը մահացել է 2021 թվականի ապրիլի 9-ին՝ իր 100-ամյակից երկու ամիս առաջ<ref>{{Citation|title=Արքայազն Ֆիլիպ|url=https://hy.wikipedia.org/wiki/%D4%B1%D6%80%D6%84%D5%A1%D5%B5%D5%A1%D5%A6%D5%B6_%D5%96%D5%AB%D5%AC%D5%AB%D5%BA|date=2024-02-27|accessdate=2024-12-10|language=hy}}</ref>։ == Զինվորական կոչումներ == Արքայազն Ֆիլիպը ունեցել է հետևյալ զինվորական կոչումները. Մեծ Բրիտանիա։ * Ֆելդմարշալ (1953 թ.) * Թագավորական BBC-ի մարշալ (1953 թ.) * Ծովային ադմիրալ (1953 թ.) * Թագավորական ծովային ուժերի գեներալ-կապիտան (հունիսի 1, 1953 թ.) Ավստրալիա * Ֆելդմարշալ (ապրիլի 1, 1954 թ.) * Ավստրալիական BBC-ի մարշալ (ապրիլի 1, 1954 թ.) * Ծովային ադմիրալ (ապրիլի 1, 1954 թ.) Նոր Զելանդիա * Ֆելդմարշալ (հունիսի 11, 1977 թ.) * Ծովային ադմիրալ (հունիսի 11, 1977 թ.) * Նորզելանդական BBC-ի մարշալ (հունիսի 11, 1977 թ.) == Ծանօթագրութիւն == 4xj4iz1lsqxhtherahjge1apu0j6ewh 0 27818 236257 233103 2024-12-10T01:20:16Z InternetArchiveBot 5016 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 236257 wikitext text/x-wiki {{Տեղեկաքարտ Անձ}} '''Ժերար տը Ներվալ''' ({{ԱԾ}}), ֆրանսացի բանաստեղծ, արձակագիր եւ թարգմանիչ<ref>{{Cite web|url=https://massismagazine.com/archives/3731|title=«ԳԵՂԵՑԻԿ ԲԱՆԵՐԸ ՄԷԿ ԳԱՐՈՒՆ ՈՒՆԻՆ». ԺԵՐԱՐ ՏԸ ՆԵՐՎԱԼ|date=2020-08-31|website=Massis Magazine|language=|accessdate=2024-08-26|archive-date=2024-08-26|archive-url=https://web.archive.org/web/20240826153655/https://massismagazine.com/archives/3731|dead-url=yes}}</ref>։ == Կենսագրական գիծեր == Շատ կանուխէն ունեցած է գրելու մարմաջը: 13 տարեկանին արդէն շարադրութեան տետրակներու էջերուն մէջ ան շարած է հայրենասիրական ոտանաւորներ, դասական պարունակութեամբ ու կառոյցով: Դեռ գոլէճը չաւարտած՝ ան արդէն պատրաստ ունեցած է ոտանաւորներու հաւաքածոյ մը, զոր հրատարակած է յետագային՝ «Ազգային Էլեգիաներ» անունին տակ: Գրած է նաեւ կատակերգութիւն մը: Իսկ 1827 թուականին, այսինքն՝ երկրորդական ուսման վերջին տարին, ան արդէն վերջացուցած է Կէօթէի հռչակաւոր «Ֆոուսթ»ին թարգմանութիւնը, որ հիացում պատճառած է հեղինակին։ Դպրոցը աւարտելուն պէս, Ներվալ արդէն որոշած է իր կեանքի ուղին, իր միակ ասպարէզը՝ գրականութիւն եւ միա՛յն գրականութիւն։ 1829-ին, թատերգութեան կը վերածէ [[Վիքթոր Հիւկօ|Վիքթոր Հիւկոյի]] «Հան տ'Իսլանտ» վէպը: 1830-ին, հրատարակած է թարգմանութիւններու հատոր մը՝ գերմանացի բանաստեղծներէ: Ներվալ իր մայրենի լեզուին պէս գիտէր գերմաներէնը: 1831-ին փոխած է իր անունը. Ժերար Լապրիւնին դարձուցած է Ժերար տը Ներվալ: 1834-ին, իր մօրը հօրմէն ժառանգած է կոկիկ գումար մը եւ անմիջապէս հիմնած է «Լը Մոնտ Տրամաթիկ» թերթը, դերասանուհի Ժենի Քոլոնի տաղանդը ծանօթացնելու համար ընթերցողներուն: Աշխատակցած է նաեւ «Լը Ֆիկարօ» օրաթերթին: Ժենի Քոլոնի համար գրէ թատերգութիւններ․ * «Փիքիյօ», * «Լէօ Պուրքարթ», * «Ալքիմիագէտը» եւ այլն: == Ծանօթագրութիւններ == {{Ծնթ․ցանկ}} == Աղբիւրներ == * [https://tert.nla.am/archive/NLA%20AMSAGIR/Bagin/1972/11_ocr.pdf «Բագին», Նոյեմբեր 1972 , թիւ 11, էջ 54-60։] [[Ստորոգութիւն:Բանաստեղծներ]] [[Ստորոգութիւն:Արձակագիրներ]] [[Ստորոգութիւն:Թարգմանիչներ]] 5nyjjsw95esx5r5jnwd1sn5z8t7ag56 0 27899 236274 233626 2024-12-10T07:57:42Z Azniv Stepanian 8 236274 wikitext text/x-wiki '''Մամլուք''' ({{lang-ar|مملوك}}, բառացի թարգմանաբար՝ սեփականութիւն), զինուորական դաս միջնադարեան [[Եգիպտոս|Եգիպտոսի]] մէջ, որ կը ձեւաւորուէր տարբեր ազգերէ (գլխաւորաբար՝ թուրք, չերքէզ, վրացի) գերեվարուած պատանիներէ, որոնց կանուխ տարիքէն կը վարժեցնէին ռազմական գործին։ Մամլուքները սկիզբը կը կազմէին եգիպտական բանակի յատուկ ընտրանի եւ որոնք դարձան խաչակիրներու դէմ պայքարող գլխաւոր ուժը։ Մամլուքները ազատութիւն ստացած ստրուկներ էին, ովքեր անցած էին զինուորական ծառայութեան։ Այուպեաններու ժամանակ մամլուք պէյերը զգալի տիրոյթներ ձեռք բերին եւ փաստացի անոնք Այուպեաններու վերջին շրջանին իշխանութիւնը կեդրոնացուցած էին իրենց ձեռքը։ 1250 թուականին մամլուքները կ'անցնին Եգիպտոսի իշխանութեան գլուխ եւ անոնց օրօք Եգիպտոսը կ'ունենայ տնտեսական եւ մշակութային մեծ վերելք։ [[:hy:1375|1375]] թուականին մամլուքները կը գրաւեն [[Կիլիկիոյ Հայկական Թագաւորութիւն|Կիլիկիոյ հայկական թագաւորութիւնը]] եւ մայրաքաղաք [[:hy:Սիս|Սիսը]], գերի կը վերցնեն արքայ Լեւոն Զ․-ն եւ ընտանիքը։ Անկէ յետոյ փաստացի Կիլիկիայի Հայկական Թագաւորութիւնը կը դադրի գոյութիւն ունենալէ։ [[:hy:1515|1515]] թուականին Կիլիկիան կը գրաւուի օսմանեան թուրքերուն կողմէ։ 1516 թուականին օսմանեան բանակները Սուրիոյ մէջ ջախջախիչ պարտութեան կը մատնեն մամլուքները եւ շուտով կը նուաճեն Եգիպտոսը։ Մամլուքներն իրենց գոյութիւնը կը շարունակեն օսմանեան իշխանութեան ներքեւ։ [[1808 թուական|1808]] թուականէն սկսեալ Եգիպտոսի փաշա Մուհամմատ Ալին կը զրկէ զիրենք մեծ իրաւունքներէ՝ այդ կարգին հողատիրական իրաւունքէն եւ [[1811 թուական|1811]] թուականին գրեթէ կը բնաջնջէ զանոնք։ Կը սպաննուի մօտ 4000 մամլուք, փրկուածներու մէկ մասն ալ կը փախչի [[:hy:Սուդան|Սուտան]]։ == Գրականութիւն == * Պողոսյան Վ. Ա. Հայերը - Նապոլեոնի ուղեկիցներ. Պատմություններ եւ առասպելներ։ Երեւան, «Էդիտ Պրինտ» հրատարակչություն, 2009. [[:hy:Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9789939521633|ISBN 978-9939-52-163-3]] * D. Nicolle, A. McBride «The Mamluks 1250—1517» - «Osprey Publishing», 1993 [[:hy:Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/1855323141|ISBN 1-85532-314-1]] * БАХРИТЫ. Династия мамлюкских султанов, правивших в Египте в 1250 - 1382 гг. == Արտաքին յղումներ == * [http://www.islam.ru/pressclub/histori/tukavosi/ Մամլուքները Իսլամի պատմության մեջ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101026042601/http://www.islam.ru/pressclub/histori/tukavosi|date=2010-10-26}} sfy4kjt0jmedalnppvqpe08f5tu9idh 236275 236274 2024-12-10T07:58:01Z Azniv Stepanian 8 236275 wikitext text/x-wiki '''Մամլուք''' ({{lang-ar|مملوك}}, բառացի թարգմանաբար՝ սեփականութիւն), զինուորական դաս միջնադարեան [[Եգիպտոս|Եգիպտոսի]] մէջ, որ կը ձեւաւորուէր տարբեր ազգերէ (գլխաւորաբար՝ թուրք, չերքէզ, վրացի) գերեվարուած պատանիներէ, որոնց կանուխ տարիքէն կը վարժեցնէին ռազմական գործին։ Մամլուքները սկիզբը կը կազմէին եգիպտական բանակի յատուկ ընտրանի եւ որոնք դարձան խաչակիրներու դէմ պայքարող գլխաւոր ուժը։ Մամլուքները ազատութիւն ստացած ստրուկներ էին, ովքեր անցած էին զինուորական ծառայութեան։ Այուպեաններու ժամանակ մամլուք պէյերը զգալի տիրոյթներ ձեռք բերին եւ փաստացի անոնք Այուպեաններու վերջին շրջանին իշխանութիւնը կեդրոնացուցած էին իրենց ձեռքը։ 1250 թուականին մամլուքները կ'անցնին Եգիպտոսի իշխանութեան գլուխ եւ անոնց օրօք Եգիպտոսը կ'ունենայ տնտեսական եւ մշակութային մեծ վերելք։ [[:hy:1375|1375]] թուականին մամլուքները կը գրաւեն [[Կիլիկիոյ Հայկական Թագաւորութիւն|Կիլիկիոյ հայկական թագաւորութիւնը]] եւ մայրաքաղաք [[:hy:Սիս|Սիսը]], գերի կը վերցնեն արքայ Լեւոն Զ․-ն եւ ընտանիքը։ Անկէ յետոյ փաստացի Կիլիկիայի Հայկական Թագաւորութիւնը կը դադրի գոյութիւն ունենալէ։ [[:hy:1515|1515]] թուականին Կիլիկիան կը գրաւուի օսմանեան թուրքերուն կողմէ։ 1516 թուականին օսմանեան բանակները Սուրիոյ մէջ ջախջախիչ պարտութեան կը մատնեն մամլուքները եւ շուտով կը նուաճեն Եգիպտոսը։ Մամլուքներն իրենց գոյութիւնը կը շարունակեն օսմանեան իշխանութեան ներքեւ։ [[1808 թուական|1808]] թուականէն սկսեալ Եգիպտոսի փաշա Մուհամմատ Ալին կը զրկէ զիրենք մեծ իրաւունքներէ՝ այդ կարգին հողատիրական իրաւունքէն եւ [[1811 թուական|1811]] թուականին գրեթէ կը բնաջնջէ զանոնք։ Կը սպաննուի մօտ 4000 մամլուք, փրկուածներու մէկ մասն ալ կը փախչի [[Սուտան]]։ == Գրականութիւն == * Պողոսյան Վ. Ա. Հայերը - Նապոլեոնի ուղեկիցներ. Պատմություններ եւ առասպելներ։ Երեւան, «Էդիտ Պրինտ» հրատարակչություն, 2009. [[:hy:Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/9789939521633|ISBN 978-9939-52-163-3]] * D. Nicolle, A. McBride «The Mamluks 1250—1517» - «Osprey Publishing», 1993 [[:hy:Սպասարկող:Գրքայինաղբյուրները/1855323141|ISBN 1-85532-314-1]] * БАХРИТЫ. Династия мамлюкских султанов, правивших в Египте в 1250 - 1382 гг. == Արտաքին յղումներ == * [http://www.islam.ru/pressclub/histori/tukavosi/ Մամլուքները Իսլամի պատմության մեջ] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20101026042601/http://www.islam.ru/pressclub/histori/tukavosi|date=2010-10-26}} 60c9mpnsqyd6w7u7trzfzehr663lhpq 14 28271 236266 2024-12-10T07:32:21Z Azniv Stepanian 8 Azniv Stepanian տեղափոխեց էջը «[[Ստորոգութիւն:Ֆիզիկա]]»-էն «[[Ստորոգութիւն:Բնագիտութիւն]]» 236266 wikitext text/x-wiki #REDIRECT [[:Ստորոգութիւն:Բնագիտութիւն]] hnsqkwesn84k6e6deah5cvtbznm1kar