Википеди
inhwiki
https://inh.wikipedia.org/wiki/%D0%9A%D0%B5%D1%80%D1%82%D1%82%D0%B5%D1%80%D0%B0_%D0%BE%D0%B0%D0%B3%D3%80%D1%83%D0%B2
MediaWiki 1.44.0-wmf.3
first-letter
Медиа
Гӏулакха
Ювцар
Доакъашхо
Доакъашхочун дувцар
Википеди
Википеди ювцар
Файл
Файл ювцар
MediaWiki
MediaWiki ювцар
Ло
Ло бувцар
Новкъостал
Новкъостал дувцар
ОагӀат
ОагӀат ювцар
Моартал
Моарталах къамаьл
TimedText
TimedText talk
Модуль
Модуль ювцар
Коара хьакха
0
1544
67523
58181
2024-11-14T03:46:20Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
67523
wikitext
text/x-wiki
{| border="1" cellpadding="2" cellspacing="0" align="right" style="margin-left:1em; background:#f9f9f9; border: 1px #aaa solid; border-collapse: collapse; font-size: 95%;"
|----
! colspan="2" bgcolor= lightgreen | '''Хьакха'''
|----
| align="center" | [[File:Sow and five piglets.jpg|250px]]
'''Коара хьакха''' (''Sus scrofa domesticus'')
|---- bgcolor=
! colspan="2" bgcolor=lightgreen | '''Ӏилман классификаци'''
|----
|
''''ЦӀа:''' Эукариоташ<br />
'''Доалаче:''' [[Дийнаташ|Дийнаташ]]<br/>
'''Тайпа:''' Хорда<br />
'''Класс:''' Дакхадийнаташ<br/>
'''Тоаба:''' [[Хьакхинг яьттӀа|Хьакхинг яьттӀа]]<br />
'''Дезал''' [[Хьакхарч|Хьакхарч]]<br/>
'''Ваьр''' [[Налаш|Налаш]]<br/>
'''Кеп''' [[Нал|Нал]]<br/>
'''КӀалкеп''' [[Коара хьакха|Коара хьакха]]
|----
| align="center" style="background:#e3e3e3;" colspan="2" style="border-bottom:3px solid lightgreen;" |
|}
'''Коара хьакха''' ({{lang-ru|Дома́шняя свинья́}}, {{lang-lat|Sus scrofa domesticus}}) — хьакхинг яьттӀа доккха [[Дийнаташ|дийнат]] да, [[Нал|нала]] кӀалкеп я. КоатӀара хьайба да 7 эзар шу хьалха денз. Хьакхарч дукхагӀа яьржа я [[Малхбузе|Малхбузеи]], [[Ази|Малхбоалера Азеи]], [[Океани|Океанеи]] мехкашка.
== ТӀахьожаяргаш ==
* [http://www.zooclub.ru/wild/parno/100.shtml Хьакхарчах лаьца] {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20170617054733/http://zooclub.ru/wild/parno/100.shtml |date=2017-06-17 }}
* [http://www.big-fermer.ru/porody-svinei Хьакхий породаш]
[[Category:!Main category|Хь]]
[[Category:Дийнаташ алапатах]]
jhdm95m026l6vstjsz6ady84ukqfh8s
ГӀалгӀай гуманитарни Ӏилмай Ӏилман-тохкама институт
0
1725
67520
57330
2024-11-14T03:04:26Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
67520
wikitext
text/x-wiki
{{Организация
|название = Оахарганаькъан ЧхьагӀий<br>цӀерагӀа йола<br>ГӀалгӀай гуманитарни Ӏилмай Ӏилман-тохкама институт
|альтернативное =
|логотип =
|ширина_логотипа =
|подпись =
|изображение =
|ширина_изображения =
|подпись_изображения =
|карта1 =
|ширина_карты1 =
|легенда1 =
|карта2 =
|ширина_карты2 =
|легенда2 =
|членство =
|тип_центра =
|центр =
|тип = Ӏилман организаци
|языки =
|язык =
|должность_руководителя1 = Директор
|имя_руководителя1 = БӀарахой Нина
|должность_руководителя2 =
|имя_руководителя2 =
<!-- … -->
|должность_руководителя10 =
|имя_руководителя10 =
|событие_основания1 =
|дата_основания1 = 04.12.1926
|событие_основания2 =
|дата_основания2 =
<!-- … -->
|событие_основания6 =
|дата_основания6 =
|событие_ликвидации =
|дата_ликвидации =
|число сотрудников = <!-- 1,5 тыс. -->
|материнская организация =
|дочерние организации =
|аудитор =
|примечание1 =
|примечание2 =
<!-- … -->
|адрес = [[Магас]]
|награды =
|сайт =
|lat_dir = <N - северная широта, S - южная> |lat_deg = |lat_min = |lat_sec =
|lon_dir = <E - восточная долгота W - западная> |lon_deg = |lon_min = |lon_sec =
|CoordScale = <масштаб (например, 100000)>
|edu_region = <код региона>
}}
'''[[Оахарганаькъан Элмарза ЧхьагӀа|Оахарганаькъан ЧхьагӀ]]ий цӀерагӀа йола ГӀалгӀай гуманитарни Ӏилмай Ӏилман-тохкама институт''' ({{lang-ru|Ингушский научно-исследовательский институт гуманитарных наук имени Чаха Ахриева}}) — [[ГӀалгӀайче|ГӀалгӀай Мехка]] паччахьалкхен [[Ӏилма]]н организаци. Кхеллай [[1926]] шера [[Чантар 4]] дийнахьа.
== ТӀатовжамаш ==
* ''Института керттера мазаоагӀув.'' [http://ingnii.ru/?page_id=305 Тархьара справка]{{ТӀакхоачалургбоаца тӀатовжам|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}
[[ОагӀат:ГӀалгӀайче дола Ӏилма]]
[[ОагӀат:ГӀалгӀайче дола дешар]]
giwk85oogemvagucazi8jvvd6mlps3w
Айлам
0
2037
67518
57671
2024-11-14T02:39:34Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
67518
wikitext
text/x-wiki
[[File:Galaxies of the Infrared Sky .jpg|thumb|300px|[[Айлама тӀехбоккха лоаттам]] ба. Цун куц миштад хьагойт укхаза 2,2 мкм йӀаьха талгӀе йолча [[ИнфрацӀе-зӀанархецар|инфрацӀе-зӀанарашта]] кӀала — Extended Source Catalog чу дӀаязъ а яь Two Micron All-Sky Survey яхача белхаца техка а техка гучаяьха 1 600 000 гӀалактика я. ГӀалактикий сийрда хилар хьахьекхад укх бесашца: сийначун тӀара волавенна (эггара сийрдагӀа) цӀечун тӀа кхаччалца (эггара кхаьлагӀа). Сурта диагоналахи йисте гӀолла бода баьде така ба — [[Млечный Путь|Ча Токхадаь Никъ]], цун демо новкъарло ю зем бе]]
{{Космология}}
'''Айлам''' ''(я)''({{lang-ru|Вселе́нная}}, {{lang-en|Universe}}) — хаьдда цхьан оагӀорахьара кхетае вӀаштехьа йаца духтӀе. Цох бола кхетам [[АйламӀилма]] чуи [[Философия|Философе]] чуи<ref>Тайп-тайпарча хьасташ чу башха яздаьд цунах:
* {{БСЭ3|заглавие=БСЭ}}:''весь мир, безграничный во времени и пространстве и бесконечно разнообразный по тем формам, которые принимает материя в процессе своего развития. В. существует объективно, независимо от сознания человека, её познающего''.
* {{из|БЭС|http://www.vedu.ru/bigencdic/12357/|БЭС}}: ''весь существующий материальный мир, безграничный во времени и пространстве и бесконечно разнообразный по формам, которые принимает материя в процессе своего развития''.
* Научно-технический энциклопедический словарь: '' совокупность вещества, энергии и пространства, состоящая из громадных холодных и пустых районов, в которых «вкраплены» высокотемпературные звёзды и другие объекты, сгруппированные в галактики''.
* {{citeweb|url=http://iph.ras.ru/elib/0675.html|title=Вселенная//Новая философская энциклопедия|archiveurl=https://web.archive.org/web/20140519040915/http://iph.ras.ru/elib/0675.html|archivedate=2014-05-19}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20140519040915/http://iph.ras.ru/elib/0675.html |date=2014-05-19 }}:''«всё существующее», «всеобъемлющее мировое целое», «тотальность всех вещей»; смысл этих терминов многозначен и определяется концептуальным контекстом''.
* В '''Физической энциклопедии''' и '''Малой энциклопедии космоса''' не даётся определение понятию.</ref> ба.
== Белгалдаьккхар ==
{{примечания}}
== ТӀатовжамаш ==
rdh8ejo10gamkmz3j62r8sgkzhlap8y
ГӀиргӀизстане
0
4396
67521
57931
2024-11-14T03:12:23Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
67521
wikitext
text/x-wiki
{{Государство
| Русское название = ГӀиргӀизой Мохк
| Оригинальное название = {{lang-ky|Кыргыз Республикасы}}
| Родительный падеж = Киргизии
| Название гимна = Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик гимни
| Аудио = National_Anthem_of_Kyrgyzstan.ogg
| Независимость от = [[СССР]]
| Дата независимости = 31 августа 1991 года
| Языки = [[Киргизский язык|киргизский]] — государственный<br>[[русский язык|русский]] — официальный<ref>{{cite web |url=http://cbd.minjust.gov.kg/act/view/ru-ru/202913?cl=ru-ru|title=Раздел первый. Основы конституционного строя. Статья 10 |website=Конституция Кыргызской Республики}}</ref>
| Столица = [[Бишкек]] <!-- не использовать флагификацию, см. [[ВП:Флаг АТО]] -->
| Крупнейшие города = [[Бишкек]], [[Ош (Киргизия)|Ош]], <br> [[Джалал-Абад]], [[Каракол]]<ref>{{cite web |url=http://www.gov.kg/?p=29981&lang=ru
|title=Крупнейшие города |website=Правительство Кыргызской Республики}}</ref>
| Форма правления = [[смешанная республика|смешанная]]<ref name="Форма правления">{{cite web |url=http://www.news-asia.ru/view/8991 |title=Киргизия: президентская или парламентская республика? |author=Владимир Банников |date=2015-11-25 |website=News-Asia.ru |accessdate=2018-01-19 |description=Источник: «Аргументы и факты-Кыргызстан» |archiveurl=https://web.archive.org/web/20170308054106/http://www.news-asia.ru/view/8991 |archivedate=2017-03-08}}</ref>
| На карте = Kyrgyzstan (orthographic projection).svg
| Должности руководителей = [[Список президентов Киргизии|Президент]] <br>[[Список премьер-министров Киргизии|Премьер-министр]] <br>[[Список руководителей парламента Киргизии|Спикер Жогорку Кенеша]]
| Руководители = [[Жээнбеков, Сооронбай Шарипович|Сооронбай Жээнбеков]]<ref>{{cite web|url=http://www.president.kg/ru/prezident|title=Президент Кыргызской Республики|website=Сайт Президента Кыргызской Республики}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20190804211809/http://www.president.kg/ru/prezident |date=2019-08-04 }}</ref><br>[[Абылгазиев, Мухаммедкалый Дуйшекеевич|Мухаммедкалый Абылгазиев]]<ref>{{cite web |url=http://www.gov.kg/?cat=26&lang=ru|title=Премьер-министр Кыргызской Республики |website=Правительство Кыргызской Республики}}</ref><br>[[Джумабеков, Дастан Артисбекович|Дастанбек Джумабеков]]<ref>{{cite web |url=http://www.kenesh.kg/ru/people/show/35/dzhumabekov-dastanbek-artisbekovich|title=Спикер Жогорку Кенеша Кыргызской Республики |website=Жогорку Кенеш Кыргызской Республики}}</ref>
| Государственная религия = [[светское государство]]
| Место по территории = 85
| Территория = 199 951
| Процент воды = 4,4 %<ref>{{cite web |url=http://www.gov.kg/?p=29981&lang=ru
|title=Площадь водной поверхности (в процентах) |website=Правительство Кыргызской Республики}}</ref>
| Население = {{рост}}{{число|6389500}}<ref name="Население">{{cite web |url=http://www.stat.kg/kg/statistics/download/operational/769/
|title=Численность населения Кыргызской Республики на 1 января 2019 года |website=Национальный статистический комитет Кыргызской Республики|accessdate=2018-01-19}}</ref>
| Год переписи = на 1.01.2019
| Место по населению = 108
| Плотность населения = 31
| Место по плотности = 176
| ВВП (ППС) = 23,103 млрд<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.PP.CD?locations=KG |title=Валовой внутренний продукт по ППС |website=Всемирный банк}}</ref>
| Год расчёта ВВП (ППС) = 2017
| Место по ВВП (ППС) = 135
| ВВП (ППС) на душу населения = 3725<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.PP.CD?locations=KG |title=Валовой внутренний продукт по ППС на душу населения |website=Всемирный банк}}</ref>
| ВВП (номинал) = {{рост}} 7,562 млрд<ref>{{cite web |url=http://stat.kg/ru/opendata/category/2315/ |title=Валовой внутренний продукт |website=Национальный статистический комитет Кыргызской Республики}}</ref>
| Год расчёта ВВП (номинал) = 2017
| ВВП (номинал) на душу населения = {{рост}}1219<ref>{{cite web |url=https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.PCAP.CD?locations=|title= Валовой внутренний продукт на душу населения |website=Всемирный банк}}</ref>
| Год расчёта ИРЧП = 2017
| ИРЧП = {{рост}}0,672<ref>{{cite web|url=http://hdr.undp.org/sites/default/files/2018_human_development_statistical_update.pdf|title=Human Development Report 2017 |website=Отчёт за 2017 год. Опубликован в 2018 году}}</ref>
| Уровень ИРЧП = <span style="color:#fc0;">'''средний'''</span>
| Место по ИРЧП = 122
| Этнохороним = кыргызстанец, кыргызстанка, кыргызстанцы
| Валюта = [[Сом (валюта)|киргизский сом]], [[File:Som sign (grey).svg|6px]]<br>([[ISO 4217|KGS, код 417]])
| lat_deg = 41
| lat_min = 13
| lat_sec = 0
| lat_dir = N
| lon_deg = 75
| lon_min = 0
| lon_sec = 0
| lon_dir = E
| region =
| CoordScale = 10000000
| yandex = 1
| МОК =
}}
'''ГӀиргӀизстане''' е '''ГӀиргӀизой Мохк''' ({{lang-ky|Кыргыз Республикасы}}, {{lang-ru|Кирги́зия}}) — паччахьалкхе я [[Центральная Азия|Юкъерча Азе]]. [[Тянь-Шань]] яхача лоамашта юкъеи малхбузерча оагӀона тӀеи ул из. Цун гӀинбухехьа [[Казахстан|ГӀазакхстане]] ул, малхбузехьа — [[Узбекистан]] ул, зӀилбухе-малхбузехьа — [[Таджикистан]] ул, малхбоалехьеи зӀилбухе-малхбоалехьеи — [[Китай|Чинхойче]].
НанагӀала — [[Бишкек]] я.
== ТӀатовжамаш ==
{{примечания}}
hlzm4nsh2lekojmd940s2cpzmhtitk3
Загат
0
10710
67522
64068
2024-11-14T03:22:18Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 3 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
67522
wikitext
text/x-wiki
{{Ислам}}
'''Загат''' ''(да)'' ({{lang-ar|زكاة}}, ширдаьнна {{lang-ar2|زكوة}}; {{lang-ru|закят}}) — [[ислам]] тӀалаттача [[пять столпов ислама| пхе маьженех цхьа маьже йола]] хӀара шера [[доход|хьатӀадоагӀача рузкъах]] дӀатела езаш йола [[налог|йоал]]. Загат шоай лоӀаме а болаш, кхер белгалонаш гучаянна а йолаш хьаькъале мел волча сага́ параз даь да, загат дала ''[[нисаб|боарамга]]'' ({{lang-ar|نِصَابٌ}}) моллагӀа рузкъах хӀама кхаьчача. [[ШарӀа]]но хьаяхачох, загат даланза дола рузкъа [[хьарам]]а да. Загат дала дезаш дола боарамаш [[Факих|фикъхӀан дийшача наха]] дукха дувцаш а да, [[иджмаӀ|Ӏаламнаьх барт тайна]] хӀама а дац.
Загат дувцаш хилча «загат» яха кхетам «[[сагӀа]]» яхачох массаза къестабе беза. Загат [[параз]] даь тӀадилла хӀама да, цкъаза цунах «параз сагӀа» оал, хӀаьта сагӀа - хье лоӀаме волаш хьайгара Даьла ший духьа лушдар да, сагӀа дала саг декхарийла вац, хӀаьта загат дала — ва.
[[Бусалба ди]]но тайп-тайпарча Дала тӀадахкача Ӏибадаташа башх-башхача оагӀонашкахьара совбоаккх адама юкъера чам. Нах вӀаший гӀодарна тӀехьа тӀанийсабеш, вӀаший кхоачам хиларга хьожийташ, ийшар, мискавар, къевар, теӀавар хьаллоацийташ да [[АллахӀ]]а рузкъа долча наха тӀадилла загат. ХӀаьта из загат дӀадаларца цар рузкъаш сов а доах цӀена а ду Лакхахиннаволча Дала.
== Загатах лаьца АллахӀаи цун Элчанеи, Даьлера салот-салам хилда цунна, къамаьл ==
Даьла Элчано, Даьлера салам-моаршал хилда цунна, [[Миссионерство|ди кхайкабе]] дӀавохийтача Ший [[асхьаб]]ага, [[МуӀаз ибн Джабал]]ага аьнна хиннад:
<br>... فَأَعْلِمْهُمْ أَنَّ اللهَ قَدْ افْتَرَضَ عَلَيْهِمْ صَدَقَةً تُؤْخَذُ مِنْ أَغْنِيَائِهِمْ فَتُرَدُّ على فُقَرَ ائِهِمْ
<br>МаӀан: «[[АллахӀ]]а шоашта [[сагӀа]]далар параз даь тӀадилла [[хилар|хилар]] Ӏомаде Ӏа царна, шоай бӀаьхийчаргара хьа а ийдеш шоай къечарна дӀателаргдола».
Укх Пайхамара, Даьлера салам-моаршал хилда цунна, къамаьло хьахьокх загат лучо из рузкъа кхыча мехкашка а, кхыча юрташка а, шахьарашка а кхахьа ца дезаш, шоаех болча [[къе саг|къеча наха]] тела дезалга. Цох из [[вӀаьхи саг|вӀаьхий саг]] бусалба наха везавалар а, хӀаьта Ше тӀадилла параз [[мутӀахьал|мутӀахьа]] волаш цо кхоачашдар бахьан долаш Далла из везавалар а хьахул.
Дала [[КъорӀа]]н чу загат ткъаь шийтта (32) моттиге хьоахадаьд.
Загат хьоахадаьча [[аят]]аех цаӀ ер да:
<br>وَأَقِيمُوا الصَّلاَةَ وَءَاتُوا الزَّكَاةَ وَارْكَعُوا مَعَ الرَّاكِعِينَ
<br>МаӀан: «Ламаз дӀаоттаде, загат дӀале, [[руку|рукне]] ухачарца цхьана рукне а аха».
ХӀаьта ислама пхиъе маьже белгалъеча Пайхамара, Даьлера салам-моаршал хилда цунна, [[хьадийс]]а тӀа а Ӏохьоахадаьд из загат.
Даьла Элчано, Даьлера салам-моаршал хилда цунна, аьннад:
<br>بُنِىَ الْإِسْلاَمُ عَلَى خَمْسٍ شَهَادَةِ أَنْ لاَ إِلَهَ إِلاَّ اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا رَسُولُ اللهِ وَ وَإِقَامِ الصَّلاَةِ وإِيتَاءِ الزَّكَاةِ والْحَجِّ وَصَوْمَ رَمَضَانَ
<br>МаӀан: «Ислам пхе (чӀоагӀам) тӀехьа латт: [[АллахӀ]] воацар кхы Даьла ца хилар Мухьаммад Даьла Элча хилар [[шахӀадат]] доаладара тӀехьеи, [[ламаз]] дӀаоттадара тӀехьеи, загат дӀадалара тӀехьеи, [[хьажол]] дара тӀехьеи, [[марха|мархий бутт кхабар]]а тӀехьеи».
Загат луш волча саго эггара хьалха ший дегӀа пайда бу. Цо ший дегӀ [[камоаршал|камоаршалга]] Ӏомаду, шийха йоалла [[цӀаьрматал]] а [[хьагӀ]] а дӀайоаккх, хӀаьта загат даккхар бахьан долаш эшадаларал дуккха дукхагӀа ший рузкъа цунца дебаду загат дӀалуш волчо. Из бакъдеш да Даьла Элчана, Даьлера салам-моаршал хилда цунна, ер дош:
<br>مَا نَقَصَتْ صَدَقَةٌ مِنْ مَالٍ
<br>МаӀан: «СагӀано рузкъах хӀама эшадац».
Загат дӀалуш хиларо адама юкъе цар вахаргахьа [[моаршо]] а кхоачам хилар а тӀадахь. ХӀана аьлча даъаргахьара а, дувхаргахьара а кхоачам боацача нахагара моаршо яц.
Загат дала дезац, яхаш, цунца [[инкарло]] еш волча сага [[керастал]] тӀадоагӀа (вай Дала лорадолда керастал дирах).
Бакъда нагахьа санна саго, ший дегӀа цӀаьрматал бахьан долаш загат дӀа ца лой, из параз долга бакъдеш волаш, цо дер доккхагӀа долча къиноех [[къа]] да. ХӀаьта Ший параз кхоачаш ца дирах цунна [[Къемата ди]]йнахьа Дала [[Ӏазап]] а кийчдаьд.
== Ше загат даккхар важиб дола саг ({{lang-ar|مَنْ تَجِبُ عَلَيْهِ الزَّكَاةُ}}) ==
Загат даккхар сага́ важиб хул укх [[условие|шартӀашца]]:
* Бусалба хилар ({{lang-ar|اَلْإِسْلاَمُ}})
* Боарам доалахьа хилар ({{lang-ar|مُلْكِيَّةُ النِّصَابِ}}). Загат даккхар параз хиллал бола боарам доалахьа хилар да из.
* Загат даккхар параз хиллал бола боарам доалахьа а болаш [[лунный год|бетта шу]] ({{lang-ru|лунный год}}), 360 ди, чакхдалар ({{lang-ru|مُرُورُ حَوْلِ الْقَمْرِى كَامِلٌ عَلَى مِلْكِيَةِ النِّصَابِ}}).
ХӀанз Ӏохьоахадаь кхо шартӀ шийгахьа корадича сага тӀехьа загат даккхар важиб да – зӀамига вале а воккха вале а, тувлавенна вале а [[хаькъале хилар (ислам)|тувлавеннавеце а]], кхал вале а маӀа вале а.
Нагахьа санна загат дӀадала дезар [[бер]] е [[тувлавенна саг]] вале, царна хьалхара цар рузкъах загат дӀалургда царна тӀаэттача саго (цар [[вали|валес]]).
Загат шийгара доагӀачар дӀа ца делча санна, валена къа да цар рузкъах доагӀа загат цо дӀа ца лой.
Нагахьа санна цу шинне вали хиннавеце беро ше кхийчеи, хӀаьта тувлавенначо ше тоавелчеи шоашта тӀалаьтта́ хинна загат дӀалургда.
== Шоаех загат даккхар важиб дола рузкъаш ({{lang-ar|اَلْأَمْوَالُ الَّتِى تَجِبُ فيهَا الزَّكَاةُ}}) ==
=== Дошуви дотуви ({{lang-ar|الذَّهَبُ وَالْفِضَّةُ}})===
[[Дошув]]и [[дотув]]и доалахьа а долаш загат даккхара боарамга кхаьчача царех загат дала деза. Загат дала деза дошуви дотуви укх кхаь тайпара да:
а) дошохи дотохи хьадаь [[ахча]];
б) дошуви дотуви лаьттах хьадаьккхачча тайпара дале а, [[плавление|лоаладаь]] дале а;
в) лелаяра́ яле а, хозаленна яле а дошохи дотохи яь [[пхьегӀа]] е пхьегӀах дола дошохи дотохи дола цхьа дакъа загат далара боарамга кхаьчача.
'''Кхалнаха куцала́ лелаеш йолча дошохи дотохи яьча хӀамаех загат дагӀац'''
==== Дошони дотони боарам ({{lang-ar|نِصَابُ الذَّهَبِ والْفِضَّةِ}}) ====
Нагахьа санна сагага доалахьа дола дошув 96 (езткъеи ялхайтта) грамм боарамга кхаьчача цунах (шовзткънех цхьа дакъа (2,5%)), загат далар параз да, из цун доалахьа а долаш шу даьлча.
Цу боарамал (96 грамм) кӀезигагӀа долчох загат дала дезац. Бакъда цу боарамал (96 грамм) дукхагӀа долча дошох иштта (шовзткънех цхьа дакъа (2,5%)), загат далар параз да.
Нагахьа санна сагага доалахьа дола дотув 672 (ялх бӀаь кховзткъа шийтта) грамм боарамга кхаьчача, из доалахьа а долаш шу чакхдоаллашшехьа цунах а (шовзткънех цхьа дакъа (2,5%)), загат далар параз да. Цу боарамал (672 грамм) кӀезигагӀа долчунах загат дала дезац.
Бакъда цу боарамал (672 грамм) дукхагӀа долча дотох а иштта (шовзткънех цхьа дакъа (2,5%)), загат далар параз да.
=== Хьайбаш ({{lang-ar|الْأَنْعَامُ}})===
Шоаех загат дала дезаш дола [[хьайба]]ш [[инкал]]аши, [[доахан]]и, [[жа]]и да. Загат даккхаргахьа доахан санна лоархӀ [[гамаж]]аш, хӀаьта жа санна лоархӀ [[гаьзарий]].
Цу хьайбаех моллагӀа дакъа загата боарамга кхаьчача, цунах загат доагӀа.
Хьайбаех доагӀа загат дӀадала дезаш параз а хинна ӀотӀадож укх кхаь шартӀаца:
#Боарамга кхаьча хьайбаш доалахьа долаш шу дӀадалар.
#Аренца дажаш хилар. Нагахьа санна шера дукхагӀа йолча хан чухьа загат доагӀа хьайбаш, чудаьхкача хӀама дехка ца дезаш дажаш хуле, царех загат доагӀа. Цхьабакъда шера дукхагӀа йолча хан чухьа уж дажаш ца хуле, чудаьхкача доакъар ца дийхкача царна зе даргдолаш хуле, загат дагӀац.
#Пайданна леладеш хилар. Е шурийна, е дебадира, е даьтта даккхара – цхьан пайданна леладеш хила деза загат доагӀа хьайбаш. Белха лаьрхӀа леладеча хьайбаех загат дагӀац (масала: [[груз|мовхьаш]] дӀа-хьа кхахьара, лаьтта а́хара, хий даккхара…).
==== Хьайбаех боарам {{lang-ar|نِصَابُ الْأَنْعَامِ}}====
* Инкалаш ({{lang-ar|الأبل}}). Инкалех загат даккхар параз хула боарам – уж пхиъ хилар да. Цул совгӀа йолчарех уж сов яларгахьа белгалбаь Ӏоовттадаь боарамаш да:
:{| class="wikitable"
! Боарам
! ДӀадала деза параз загат
|-
| 5-гара 9-кхаччалца
| цхьа устагӀ (шу даьнна устагӀ бале а е ши шу даьнна газа яле а)
|-
| 10-гара 14-кхаччалца
| ши устагӀ
|-
| 15-гара 19-кхаччалца
|кхо устагӀ
|-
| 20-гара 24-кхаччалца
|биъ устагӀ
|-
| 25-гара 35-кхаччалца
| шоллагӀа шу дола инкал
|-
| 36-гара 45-кхаччалца
| кхоалагӀа шу дола инкал
|-
| 46-гара 60-кхаччалца
| диълагӀа шу дола инкал
|-
| 61-гара 75-кхаччалца
| пхелагӀа шу дола инкал
|-
| 76-гара 90-кхаччалца
| кхоалагӀа шу дола ши инкал
|-
| 91-гара 120-кхаччалца
| диълагӀа шу дола ши инкал
|}
:Цу бӀаь ткъаьннена (120) хӀара шовзткъа (40) инкал ӀотӀа массаза кхета кхоалагӀа шу дола цхьа инкал загата дӀаяла езаш ӀотӀакхетт, хӀара шовзткъа итт (70) ӀотӀа массаза кхета диълагӀа шу дола цхьа инкал загата дӀаяла езаш ӀотӀакхет.
:Шу дӀадоладенначул тӀехьагӀа инкалаш яхкарца Ӏояьраш шу чакхдоалаш кӀалха хиннарашца, ӀотӀакхийттараш цхьанна дӀа а лаьрхӀа, загата дӀаюкъе яха еза.
* Доахан (гамажаш) ({{lang-ar|البقر}})
:{| class="wikitable"
! Боарам
! ДӀадала деза параз загат
|-
|30-гара 39-кхаччалца
|шу даьнна сиргӀа
|-
|40-гара 59-кхаччалца
|ши шу даьнна шинара
|-
|60-гара 69-кхаччалца
|шиъ цхьа шу даьнна сиргӀа
|-
|70-гара 79-кхаччалца
|цаӀ цхьа шу даьнна сиргӀа, цаӀ ши шу даьнна шинара
|-
|80-гара 89-кхаччалца
|шиъ ши шу даьнна шинар
|-
|90-гара 99-кхаччалца
|кхоъ цхьа шу даьнна сиргӀа
|-
|100-гара 109-кхаччалца
|цаӀ ши шу даьнна шинара, шиъ цхьа шу даьнна сиргӀа
|-
|110-гара 119-кхаччалца
|шиъ ши шу даьнна шинар цаӀ цхьа шу даьнна сиргӀа
|}
:ДӀахо уж боарамаш совдувларга хьажжа хӀара ткъаь итт (30) бежан сов массаза доал загатийна цхьа шу даьнна [[сиргӀа]] ӀотӀакхет, хӀаьта хӀара шовзткъа (40) бежан сов массаза доал загатийна ши шу даьнна [[шинара]] ӀотӀакхет.
* Жа (гаьзарий) ({{lang-ar|الغنم}})
:{| class="wikitable"
! Боарам
! ДӀадала деза параз загат
|-
|40-гара 120-кхаччалца
|шу даьнна цхьа устагӀа (е ши шу даьнна газа)
|-
|121-гара 200-кхаччалца
|ши устагӀа
|-
|201-гара 300-кхаччалца|
кхо устагӀа
|}
:Нагахьа санна цу тӀеххьарча боарамал 100 устагӀ совбоале, параз загатагахьа цхьаькха устагӀ бала безаш ӀотӀакхет.
=== Хенахи ялатахи хьатӀадоалар ({{lang-ar|النَّبَاتُ}}) ===
Кхача барца хьа а къаьста хьатӀадоалача хенехи ялатехи загат дала деза.
Сомех загат даккха дезар хурмаи комси я. ХӀаьта ялатах загат даккха дезар да моллагӀа наха кхача а беш, ше дӀадилача талха а ца талхаш уллаш дола ялат: кӀа, мукх, хьажкӀа, кен, дуга, кхеж …
==== Ялатехи сомехи дола загат ({{lang-ar|نِصَابُ الزُّرُوعِ وَالثِّمَارِ}}) ====
Шоаех загат доагӀа ялаташи сомаши ворхӀ бӀаьи ткъои (720 кг) кийла боарамга кхаьчача царех загат далар важиб хул. Цу боарамга кхача деза из, чкъорехи лаьттахи цӀена а долаш ший Ӏадатага хьажжа чӀоагӀденна долаш.
Ялатахи сомехи бола боарам ворхӀ бӀаьи ткъои (720) кийлага кхаьчача цох дӀадала деза загат итталагӀа дола дакъа да.
Нагахьа санна из ялат а сом а хий ца дийттача хьа а ца хулаш, хий а дехкаш къахьегарца из хьахиннадале, цох дала дезар ткъоалагӀа дола дакъа да.
Ялат кхачарца загат важиб а хинна ӀотӀадож, хӀаьта чуэцашшехьа загат хьа а даьккха дӀадала деза.
Загат ше даккхар важиб даьча хӀамах мара даккха йиш яц, хӀана аьлча Даьла Элчано, Даьлера салам-моаршал хилда цунна, дӀадала деза важиб даь загат шийха загат доаккхачох хеттад укх дешаца:
<br>فِيمَا سَقَتِ السَّمَاءُ ...
<br>МаӀан: «Сигаленаша моладаьчунгахьа …».
ДогӀа делхарах кхоачам а беш хьатӀадаьнначунгахьа дӀадала деза загат итталагӀа дола дакъа да, яхилга да из.
===Базара леладу товараш ({{lang-ar|عُرُوضُ التِّجَارَةِ}})===
Дохкаргахьа-эцаргахьа (базар е лаьрхӀа) вӀаший хувцаргахьа, пайда бе леладеча рузкъашта тӀера загат доагӀа. Духхьал цхьан товара тӀера дагӀац, базара мел леладеча товарашта тӀера доагӀа.
Цу тайпара леладеча рузкъашта тӀера загат доаккхаш хилча ераш ши шартӀ (ши бехкам) ца хилча дергдац:
* Уж рузкъаш цар когаметта хӀама дӀадаларца доалахьа даь хилар (масала: ахчах ийца е товар товарах хийца ([[бартер|таьрг, бартер]])…). Нагахьа санна ираз эцарца, васкет дарца, совгӀата даларца уж рузкъаш доалахьа даьдале – уж загат доагӀача рузкъаех дац.
* Уж рузкъаш доалахьа деча хана базара леладира ният хилар а из ният иштта долаш дӀалаттар а. Нагахьа санна уж доалахьа деча хана цу тайпара ният хиннадеце уж загат дала дезача рузкъаех хилац. Цхьабакъда тӀехьагӀа, цхьа ха яьлча, цо уж базара леладе ният дой, уж рузкъаш загат дала дезачарех хул.
Нагахьа санна цхьанне уж рузкъаш доалахьа деча хана базара леладе ният а даь тӀехьагӀа из ният хувце, базара ца леладе, аьнна, тӀаккха цу рузкъаех загат дала дезац.
==== Базара леладеча рузкъий боарамаши шу лархӀари ({{lang-ar|اَلْحَوْلُ وَالنِّصَابُ فِي أَمْوَالِ التِّجَارَةِ}}) ====
МоллагӀа базара леладеча товарашта тӀера загат дӀадала деза (загат доагӀачарех дале а деце а):
* базара леладе, аьнна, нигат а даь базар еш шу чакхдаларцеи;
* шу чакхдоалаш загат дӀадала дезача боарамга уж рузкъаш кхачарцеи.
Загат даккхаргахьа базар дӀайолаеча ханеи шера юкъеи загат дӀадалара боарамга базара леладу рузкъаш кхаьчад-кхаьчадац, аьнна, теркам бац. Укхаза ловшдар [[бетта шу]] да. Загат дӀадала деза боарам хьахов шу чакхдоалаш базара леладеча дерригача товарех мах а оттабаь, из мах хьавӀашка а теха е дошох е дотох загат дӀадала деза боарамга кхаччал из ахча хиннадале.
Базара леладеча хӀара товарах бӀаьннех 2,5% товар дӀателаро загат дӀателалга лоархӀаргдац, хӀана аьлча, шариӀато ше къаьстта загат тела оттадаьча доакъоех дац царех дукхагӀадараш.
Базара леладеча рузкъаех дӀатела деза загат шовзткънех цхьа дакъа ( ) да (бӀаьннех шиъ ах процент – 2,5% из 100%).
Загат далара юкъе ягӀац базара леладира ният шоашца доаца уж товараш чулеладу меттигаш, уж чулеладу хӀамаш (галеш, яьшкаш), уж леладаргахьа шоашца гӀо лоха кхыйола хӀамаш.
Бакъда загат далара чудоагӀа базара леладе, аьнна, ният а даь эггара хьалха из базар шийца дӀайолаяь рузкъан кортеи (раъсул-мал) базарах хьабаьнна пайдеи (рибхь). Цу шиннех а цхьанна вӀашка а теха дӀадала деза загат.
Масала: базар дӀайолаяьй 20000 сомах (рузкъан корта – раъсул-мал), хӀаьта шу чакхдоалаш базарах хьабаьнна пайда 30000 сом хиннаб (рибхь). Уж шаккхе рузкъа вӀашка а теха 50000 сомах дӀадала деза загат.
=== [[рудник|МӀа доаккха моттиг]], [[ганз]] ({{lang-ar|الْمَعْدِنُ وَالرِّكَازُ}}) ===
МаӀдин ({{lang-ru|рудник}}) лаьттагӀара хьадоаккха дошуви дотуви да, хӀаьта риказ ({{lang-ru|клад}}) бусалба ди тӀабалехьа лаьттагӀа дӀаелла хинна ганз я, бусалба ди тӀабеначул тӀехьагӀа кораяь.
==== МӀа доаккхача моттигеи, ганзеи боарамаш ({{lang-ar|نِصَابُ الْمَعْدِنِ وَالرِّكَازِ}}) ====
МӀа доахача моттигашкара хьадаьккхача дошохи дотохи дӀадала дезача загата боарам, дошох езткъеи ялхайтта (96), дотох ялх бӀаь кховзткъеи шиттеи (672) грамма тӀера шовзткънех цхьа дакъа ( ) да (2,5% из 100%).
Укхох загат доаккхаш хилча шу чакхдаларга хьежа везац. Ше лаьттагӀара хьадаьккха дошув е дотув загат цох параз деча боарамга кхоаччашшехьа сихонца дӀадала деза.
Кораяьча ганзах дала деза загат а из хьакораешшехьа да.
Нагахьа санна моллагӀча бусалба сага ганз кораяьяле, цу ганза мах дошон (96 гр.) е дотон (672 гр.) загата боарамга кхоаче цунах сихонца параз загат дӀадала деза.
Ганзах дӀадала дезача загата боарам пхелагӀа дакъа да ( ), е кхыча бесса аьлча бӀаьннех ткъо процент я (20% из 100%).
Ганзах загат доаккхаш хилча а шу чакхдаларга хьежа везац.
== Эдаьча рузкъаех дола загат ({{lang-ar|زَكَاةُ الْخَلِيطَيْنِ}}) ==
Юкъа леладе, аьнна, нигат а долаш шин дас загат доагӀа шоай ши рузкъа вӀаший эдар да из.
Цу тайпара эдаь рузкъаш шин даькъе декъалу:
<br>1. Дизза вӀаший эдар.
:Из хьахул шин дас вӀаший эдаьча рузкъашта юкъе къоастам боацаш цхьан дас доалахьа дешдар вокхо доалахьа а деш, ер да са дакъа, аьнна, цхьанне а рузкъа белгалдаьнна а доацаш, рузкъаш эдаь леладарца.
:Масала: шин саго шовзткъа устагӀа юкъа ийцаб, цу шин даьх хӀаране цу жех доалахьа бешбар ткъо-ткъо устагӀа ба ераш да, аьнна, царех ши-ший жа белгалдаьнна а доацаш.
2. Таро еш дола вӀаший эдар
:Из хьахул шин дас вӀаший эдаьча рузкъашта юкъе къоастам а болаш, хӀара даьна ши-ший рузкъа белгалдаьнна малагӀа да а ховш шин даь рузкъа цхьана леладарца.
:Масала: шин дас шовзткъа устагӀа юкъа ийцаб, хӀара даьна ши-ший жа малагӀаш да а ховш, уж леладарца хоттаденна мел дола балхаш цхьана а долаш (чудоахка, гулалу, дажа, хий мела, детта моттигаш цаӀаш йолаш, Ӏу цаӀ волаш).
Эдаьча рузкъаех тела деза загата боарам цхьан саго ший цхьан рузкъах доаккхача загатах тара да.
Масала: эдаьча рузкъах хӀара дас ши-ший рузкъана терко йича загата боарамга ца кхоаче а, амма юкъа дӀалаьрхӀача загата боарамга кхоачаш дале загат даккха деза.
Эдаь рузкъаш цхьа рузкъа санна лархӀаргахьа хила деза шартӀаш:
* вӀаший эдаь рузкъа цхьан тайпара хилар (цхьанне жа а долаш вокхан доахан а долаш хила йиш яц);
* эдаь шаккхе рузкъа цхьана загата боарамга кхаьча е цул совдаьнна хилар;
* шу чакхдалар шартӀ дола рузкъаш эдаь долаш шу чакхдалар.
Эдаьча рузкъаех загат дӀалуш хилча хӀара даьна тӀехьа ши-ший рузкъан боарамга хьажжа загат да ({{lang-ru|в процентном соотношении}}).
Масала: эдаь рузкъа кховзткъа устагӀа болаш да. Цхьан даь жа шовзткъа устагӀа ба, хӀаьта вокхан ткъо устагӀа ба. Цу кховзткъа устагӀах дала деза загат цхьа устагӀа ба. Шовзткъа доалахьа деш болчох хьаьрча загат устагӀах кхо дакъа дича царех ши дакъа да, ткъо доалахьа деш болчох хьаьрча загат устагӀах кхо дакъа дича царех цхьа дакъа да.
== Загат дӀадалар миштад ({{lang-ar|كيفية أَدَاءَ الزَّكَاةِ}}) ==
Нагахьа санна рузкъа загат даккхара боарамга кхаьчача, хьалха дийцачча тайпара, загатагахьа шера терко еча рузкъах шу чакхдаьлча, загат даккхар важиб хинна ӀотӀа а дож, шоашта загат доагӀача наха из загат дӀакхачар хьакъ хинна соца а соц, рузкъан даьна из загат сихонца дӀадалар важиб а хул укх шин бехкамца (шартӀаца):
#Рузкъан даьна загат дӀадалар тардалар.Тардалар хьахул из рузкъа ший даьга хилча. Нагахьа санна рузкъа даьга а доацаш кхычахьа хуле, е укхун рузкъа нахага декхар долаш доалле сихонца из загат дӀадалар важиб хилац, из рузкъа хьабе кхаччалца. Бакъда доаллача декхара тӀера дӀадала дезача загата боарам бола ахча рузкъан даьга хуле сихонца загат дӀадалар важиб хул.
#Шоашта загат доагӀача наьха доакъош хьакорадар, е загат тӀехьагӀа дӀалургдолаш вола имам е цо из хьагулдара викал ваьвола саг (вакил) хьакоравар. Нагахьа санна КъорӀан чухьа Дала хьоахадаьча загат доагӀача бархӀ доакъоех доакъош ца хуле е царна дӀадийкъачул тӀехьагӀа загат царна эшачул совдоале, эггара гаргагӀа йолча юртарча загат доагӀача наха из загат дӀадалар важиб да.
Загат доагӀа рузкъаш шин даькъе декъалу:
* КъайлагӀа дола рузкъаш. КъайлагӀа дола рузкъаш да: дошув-дотуви, базара лела рузкъаши, ганзи.
:Укх рузкъаех загат дӀалуш хилча уж доалахьа деш волчоа ше дӀадалар толашагӀа да, имамага гӀолла доацаш, наха юкъе уж мелад а уж фу рузкъаш да а ца даржийтар духьа.
* Гучахьа дола рузкъаш. Гучахьа дола рузкъаш да: шоаех загат дала деза хьайбаши, ялаташи, сомаши, дошув-дотув доаккха моттигаши.
:Укх рузкъаех доагӀа загаташ имамага гӀолла дӀадала а е рузкъан дас ше дӀадала а мегаш да, бакъда толашагӀа имамага гӀолла дӀадалар да. Нагахьа санна имамо «шийга дӀа ца делча даргдац», – оале, укх рузкъаех дола загат цунга гӀолла дӀадалар важиб да.
=== Нигат ===
Загат доаккхаш хилча рузкъан даьна [[нигат]] хилар важиб да, ший рузкъан тӀера из параз загат хилар хьабелгалдеш, Даьла Элчана, Даьлера салам-моаршал хилда цунна, деша духьа:
<br>إِنَّمَا الْأَعْمَالُ بِالنِّيَّاتِ
<br>МаӀан: «Хьа мел ду хӀамаш (Ӏамалаш) нияташца да (нияташца хила деза)».
Загата нигат:
نَوَيْتُ أَدَاءَ فَرْضَ زَكَاةِ مَالِى
МаӀан: «Аз нигат дир сай рузкъах параз загат дӀадалар».
Загата нигат рузкъан дас, ший дала дезар белгал а даьккха юхе дусача рузкъах из хьакъоастадеча ханна де деза, е ше загата́ лаьрхӀа хьакъоастадаь рузкъа из шоашка дӀакхачийтар хьакъ долча наха дӀалучча хана де деза.
Рузкъан дас ший загат, из доагӀачарна дӀакхоачадергдолаш, саг викал ве мегаргва.
Нагахьа санна загат дӀалургдолаш саг викал вой, нигат цунга загат дӀалучча хана де деза.
=== Загат доагӀарий доакъош ===
Шоашта загат доагӀарий доакъош [[марха]] дувцача метте Ӏохьоахадаьд. Цу доакъошта юкъе воагӀача сагагахьа хиланза даргдоаца шартӀаш ераш да:
# Бусалба хилар ({{lang-ru|الْإسْلاَمُ}}).
# Болх бе низ цакхачар ({{lang-ru|عَدَمُ الْقُدْرَةِ عَلَى الْكَسْبِ}}).
# Загат доагӀачун [[напагӀа]] загат дӀалуш волчунна тӀехьа важиб цахилар ({{lang-ru|أَنْ لاَتَكُونَ نَفْقَتَهُ وَاجِبَةٌ عَلَى الْمُزَكِّى}}). Укхаза белгалдаккха доагӀа: ер кхоалагӀа дола шартӀ духхьал къечарнеи мискачарнеи мара ца хилар. Нагахьа санна укхо напагӀ лоаттаду саг вож загат доагӀача доакъошта юкъе воагӀаш хуле (масала: декхар доаллаш, гӀоазота водаш, хьаьналча наькъа аравоалаш …), царна загат дала мегаргда. Нагахьа санна загат дала дезача рузкъан даьна загат доагӀача бархӀ доакъошта чу а боагӀаш, укхо напагӀа лоаттаде ца а дезаш гаргара нах хуле (масала: вежарий, йижарий, даь-вежарий, наьна-вежарий, даь-йижарий, наьна-йижарий, цар дезалаш … и. кх. дӀ.), царна загат далар кхычарна лучул толашагӀа да. Иштта загат далар толашагӀа да, хьабе болх а боацаш къе миска хиларца загат доагӀаш болча ший къонгашта а.
{{Врезка
|Выравнивание = rIght
|Ширина =
|Заголовок = <small>Салмана Ибн Ӏамра Ибн Аусагара, Даьла раьза хилва цунна, доагӀ, Даьлча Элчано, Даьлера салам-моаршал хилда цунна тӀехьа, аьлар аьнна. </small>
|Содержание = <poem>«Мискача сага сагӀа далар – сагӀа да, гаргарча (мискача) сага (сагӀа) далар – ши (сагӀа) да: сагӀеи гаргалол хоттари</poem>
|Оригинал = الصَّدَقَةُ على الْمِسْكِينِ صَدَقَةٌ، وَعَلَى ذِى الْقَرَابَةِ إِثْنَتَان: صَدَقَةٌ وَصِلَةٌ
|Язык оригинала = ar
|Источник оригинала = Хьадоалдаьр [[Ибн Маджа]] ва (1844). Альбани шайхо хьадийс бакъ да аьннад.
}}
# [[Хашим ибн Абд Манаф|ХӀашимеи]], [[Хашим ибн Абд Манаф|Ӏабдуль-МуттӀалибеи]] цӀенах цахилар ({{lang-ru|أَنْ يَكُونَ غَيْرَ هَاشِمِىِّ وَلاَ مُطَّلِبِىٍّ}}). Даьла Элчано, Даьлера салам-моаршал хилда цунна, аьннад:
{{цитата|إِنَّ هَذِهِ الصَّدَقَاتُ إِنَّمَاهِىَ أَوْسَاخُ النَّاسِ وَإِنَّهَا لاَتَحِلُّ لِمُحَمَّدٍ وَلاَ لِآلِ ممُحَمَّدٍ<br> МаӀан: «Ераш сагӀаш наьха мӀадаш я, уж Мухьаммадаи Мухьаммад дезалаи хьаьнала дац»}}
=== Декхарах доагӀа загат ({{lang-ar|زَكَاةُ الدَّيْنِ}}) ===
Загат дӀадала дезача боарамга нахага доалла декхар кхаьчача, цу тӀехьа шу чакхдаьлча, рузкъан дас цох загат дӀадалар важиб да, из ший бе деце а.
Загат дӀадала дезача боарамга нахага доалла декхар ше ца кхаьчача, бакъда укхунга долча рузкъаца цу боарамга из дӀакхоаче, загат дӀадалар важиб хул.
Декхарах загат маца даккха деза:
* Нагахьа санна декхар хьадала деза ха хьаэтта яле, рузкъан да ший декхар доаллачунгара хьаэца низ кхоачаш вале, ший бе ший рузкъа долаш санна сихонца цох загат дӀадалар важиб да.
* Нагахьа санна декхар хьадала деза ха хьаэтта яле, рузкъан да ший декхар доаллачунгара хьаэца низ кхоачаш веце (цунга хьадала деце е даллац, яхаш, инкарло йой), сихонца цох загат дӀадалар важиб дац. Бакъда доалла декхар рузкъан даь бе кхаьчача дӀа мел дахача шерашка цох ца луш дӀа мел даха загат дӀадалар важиб да.
* Нагахьа санна декхар хьадала деза ха хьатӀакхаьча еце из ха хьатӀаотталца загат дӀадалар важиб дац. Бакъда цун ха хьатӀа а этта рузкъан даьна ший рузкъа хьабе кхачара низ кхоаччашшехьа загат дӀадалар важиб хул.
ХӀанз Ӏодийцача рузкъаех загат дӀадалар важиб халар дӀадалац, цу рузкъан даьга кхычарна дӀадала дезаш декхараш доахкар, аьнна.
== Белгалдаккхар ==
{{белгалдаккхар}}
== Литература ==
* {{книга |автор= [[Дударанаькъан Мурада Ӏабдул-Мажит]], Эсмарзанаькъан Джабраила Мухьаммад|заглавие= Дына бовхамаш 10-г1а класс|ответственный= |ссылка= |место= Магас |издательство= |год= 2003|том= |страниц= |страницы= |Isbn= |ref=Дына бовхамаш}}
* {{БРЭ |статья=Закят|Id=1986521|автор=[[Рощин, Михаил Юрьевич|Рощин М. Ю.]]|том=10|страницы= 199—200|ref=Рощин}}
== Ссылки ==
* [http://www.zakyat.com/ Что такое закят?] — Фонд «Солидарность»
* [https://web.archive.org/web/20081216013553/http://www.al-Iman.ru/Blog/?p=68 Важность закята в Исламе] — Al-Iman.ru
* [http://zakaat.narod.ru/ Форма расчета величины закята для денежных средств в рублях] — Zakaat.Narod.ru
* {{статья|автор= |заглавие= Положение закята|оригинал= |ссылка= http://www.kcn.ru/tat_ru/relIgIon/Islam/ulum_ad_dIn/sharIa/m_zakat.htm|автор издания= |издание= |тип= |место= |издательство= Татарстан в сети Интернет (Перевод с арабского Мингалеева Аяза)|год= |выпуск= |том= |номер= |страницы= |Isbn= |Issn= |doI= |bIbcode= |arxIv= |pmId= |язык= |ref= |archIveurl= https://web.archIve.org/web/20090518062508/http://www.kcn.ru/tat_ru/relIgIon/Islam/ulum_ad_dIn/sharIa/m_zakat.htm|archIvedate= 2009-05-18}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20090518062508/http://www.kcn.ru/tat_ru/religion/islam/ulum_ad_din/sharia/m_zakat.htm |date=2009-05-18 }}
* {{статья|автор= |заглавие= О закяте|оригинал= |ссылка= http://www.kcn.ru/tat_ru/relIgIon/Islam/ulum_ad_dIn/sharIa/o_zakat.htm|автор издания= |издание= |тип= |место= |издательство= Татарстан в сети Интернет (Перевод из журнала "Awake")|год= |выпуск= |том= |номер= |страницы= |Isbn= |Issn= |doI= |bIbcode= |arxIv= |pmId= |язык= |ref= |archIveurl= https://web.archIve.org/web/20090518113800/http://www.kcn.ru/tat_ru/relIgIon/Islam/ulum_ad_dIn/sharIa/o_zakat.htm|archIvedate= 2009-05-18}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20090518113800/http://www.kcn.ru/tat_ru/religion/islam/ulum_ad_din/sharia/o_zakat.htm |date=2009-05-18 }}
* {{статья|автор=[[Аляутдинов, Шамиль Рифатович|Аляутдинов Ш.]]|заглавие=Закят|оригинал=|ссылка=http://www.umma.ru/otvety/obshchee/159-zakyat|автор издания=|издание=[[umma.ru]]|тип=|место=|издательство=|год=|выпуск=|том=|номер=|страницы=|Isbn=|Issn=|doI=|bIbcode=|arxIv=|pmId=|язык=|ref=|archIveurl=https://web.archIve.org/web/20121018061756/http://www.umma.ru/otvety/obshchee/159-zakyat|archIvedate=2012-10-18|deadlInk=да}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20121018061756/http://www.umma.ru/otvety/obshchee/159-zakyat |date=2012-10-18 }}
* {{статья|автор=[[Аляутдинов, Шамиль Рифатович|Аляутдинов Ш.]]|заглавие=Кто платит закят|оригинал=|ссылка=http://www.umma.ru/relIgIon-praktIk/zakyat/321-kto-platIt-zakyat|автор издания=|издание=[[umma.ru]]|тип=|место=|издательство=|год=|выпуск=|том=|номер=|страницы=|Isbn=|Issn=|doI=|bIbcode=|arxIv=|pmId=|язык=|ref=|archIveurl=https://web.archIve.org/web/20121018062120/http://www.umma.ru/relIgIon-praktIk/zakyat/321-kto-platIt-zakyat|archIvedate=2012-10-18|deadlInk=да}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20121018062120/http://www.umma.ru/religion-praktik/zakyat/321-kto-platit-zakyat |date=2012-10-18 }}
* {{статья|автор=[[Аляутдинов, Шамиль Рифатович|Аляутдинов Ш.]]|заглавие=Направления реализации закята|оригинал=|ссылка=http://www.umma.ru/relIgIon-praktIk/zakyat/320-napravlenIya-realIzaczII-zakyata|автор издания=|издание=[[umma.ru]]|тип=|место=|издательство=|год=|выпуск=|том=|номер=|страницы=|Isbn=|Issn=|doI=|bIbcode=|arxIv=|pmId=|язык=|ref=|archIveurl=https://web.archIve.org/web/20121018062519/http://www.umma.ru/relIgIon-praktIk/zakyat/320-napravlenIya-realIzaczII-zakyata|archIvedate=2012-10-18|deadlInk=да}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20121018062519/http://www.umma.ru/religion-praktik/zakyat/320-napravleniya-realizaczii-zakyata |date=2012-10-18 }}
* {{статья|автор=[[Аляутдинов, Шамиль Рифатович|Аляутдинов Ш.]]|заглавие=О выплате закята|оригинал=|ссылка=http://www.umma.ru/relIgIon-praktIk/zakyat/319-o-vyplate-zakyata|автор издания=|издание=[[umma.ru]]|тип=|место=|издательство=|год=|выпуск=|том=|номер=|страницы=|Isbn=|Issn=|doI=|bIbcode=|arxIv=|pmId=|язык=|ref=|archIveurl=https://web.archIve.org/web/20121018062642/http://www.umma.ru/relIgIon-praktIk/zakyat/319-o-vyplate-zakyata|archIvedate=2012-10-18|deadlInk=да}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20121018062642/http://www.umma.ru/religion-praktik/zakyat/319-o-vyplate-zakyata |date=2012-10-18 }}
{{Исламская экономика}}
[[Категория:Благотворительность]]
[[Категория:Налогообложение]]
[[Категория:Исламские термины]]
[[Категория:Пять столпов ислама]]
[[Категория:Религиозные своды правил поведения]]
1e40v1awqswanuqm0dpchntk0n3kh2o
Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче
0
12165
67511
63386
2024-11-13T15:56:25Z
Коазой Рашид
1210
67511
wikitext
text/x-wiki
{{Издательство
| название = Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче
| страна = {{USSR}}
| основано = [[1925 шу|1925 шера]]
| предшественник =
| ликвидировано = 1990 шераш, [[Нохчий тӀом]] балабаларца
| адрес = [[Шолжа-ГӀала]], Ленина урам, 14 цӀенош
| код СССР = 135
| isbn = 5-7666
| веб-сайт =
}}
'''Нохч-ГӀалгӀа́й де́шаргий за́рбанче''', е шоай цӀи '''Нохч-ГӀалгӀа́й кни́жни изда́тельство''' ({{lang-ce|Нохч-ГӀалгӀайн книжни издательство}}, {{lang-ru|Чече́но-Ингу́шское кни́жное издáтельство}}), 1989 шера денз<ref name=":12">{{Cite web|lang=ru|url=https://fantlab.ru/publisher10577|title=Издательство «Чечено-ингушское издательско-полиграфическое объединение «Книга»|author=|website=[[Лаборатория Фантастики]]|date=|publisher=}}</ref> '''Книга''' — [[Союз Советских Социалистических Республик|советий]] [[Государственная собственность|паччахьалкхен]] [[зарбанче]] хиннай. 1925 шера [[Шолжа-ГӀала|Шолжа-ГӀалий]] тӀа хьайийла́ хиннай из. Массово-политическии, производственнии, юртбоахамеи, исбахьалени, мохкбовзареи литература а, нохчийи гӀалгӀайи ишколашта лаьрхӀа [[Ӏаморг]]аш а арахецаш хиннай<ref name=":0" />, таханарча дийнахьа йоацаш я<ref name=":12">{{Cite web|lang=|url=https://fantlab.ru/publisher825|title=Издательство «Чечено-Ингушское книжное издательство»|author=|website=[[Лаборатория Фантастики]]|date=|publisher=}}</ref>..
== Тархьар ==
Шолжа-ГӀалий тӀа йиллай 1925 шера<ref name=":0" />. Ший хана [[зарбанче]]н директораш хиннаб гӀалгӀай къамах а бола Заьзганаькъан Бахьаудин, Чопанаькъан Данил, Галай Хьасан, [[Зайтанаькъан Хьусена Хьажбийкар|Зайтанаькъан Хьажбийкар]] (1983—1993 шерашка){{sfn|Арчаков|2021|c=2}}.
=== Зайтанаькъан Хьажбийкара хана ===
Хьалха зарбанче [[хьаким]] хинна Галай Хьасан пенсе вахача, цунна когаметта вайта хиннав Зайтанаькъан Хьусена Хьажбийкар. Хьалха «Сердало» газет чухиннача, «нохчий гастроном» оалача, цӀен шоллагӀча гӀата тӀа хиннай зарбанче цу хана, кхо редакци йолаш: массово-политически, исбахьален литературан, школе Ӏомадеча кинижкай{{sfn|Арчаков|2021|c=2}}.
Болхлой{{sfn|Арчаков|2021|c=2}}:
* керттера редактор — хьалха республикан культуран министр а хинна Гапаев Ӏаддал
* редактораш
# Саракаев Хьамзат
# Куприянова Евгения{{ref+|Эрсий редактор, «[[Грозненский рабочий]]» яхача газета керттера редактор хиннача Авдеева йоӀ ({{sfn0|Арчаков|2021|c=2}}).|group=К.}}
# Заьзганаькъан Азамат
# Нашхой Тамара
# [[Шаденаькъан Султан]]
# [[Ӏарчакханаькъан Сали]]{{ref+|ГӀалгӀай редактор, цхьабакъда эрсий меттаца а баьб дукха болх ({{sfn0|Арчаков|2021|c=2}}).|group=К.}}
# Палихова Наташа
# Ирисханов Ӏимран{{ref+|Нохчий редактор, цул хьалхагӀа [[Шаьла шахьар]]е газета редактор хиннав ({{sfn0|Арчаков|2021|c=2}}).|group=К.}}
* технически редактор — Липатова Света
* художественни редактор — Магомадов Мансур
* корректораш:
# Висаитова Аьсет
# Асхабова Лиза
# Малсаганаькъан Рая
# Симагина Валя.
[[Перестройка]] йола а енна экономикацара гӀулакх хувцаделча, массехк хувцам хиннаб{{sfn|Арчаков|2021|c=2}}:
* Ӏаьдало лаьрхӀа хиннад кинижкаш арадаха кийчду зарбанчеи, царна кепа етта И. Заболотне цӀерагӀара типографии вӀашагӀтоха, царех «Книга» яха цхьанкхетар (объединени) хьаде. Цу типографена юххе, Субботников урама тӀа хьалйихьа́ хиннай зарбанче.
* Ӏаьдала доалара а даьнна кулгалхоша дӀахо болх бе лаьрхӀа хиннад хозрасчёта наькъагӀа. Моттигерча йоазонхой кинижкаех, ишколашта лаьрхӀача [[Ӏаморг]]ех хулаш болча пайдо Ӏалашбергбацар селлара дукха нах. Цудухьа цу хана зарбанчен директор хиннача [[Зайтанаькъан Хьусена Хьажбийкар|Зайтанаькъан Хьажбийкара]] Москвагара, моттигерча хьакимашкара пурам а даьккха, дунен цӀихезача классикий литература арадаха бокъо яьккха хиннай, уж кинижкаш маьха дезагӀа, наха хетташ, пайда тӀабахьаш хилар бахьан долаш. Цу шерашка арадаьлар [[Алексадр Дюма|Дюма Александра]] «[[Три мушкитёра|Кхо мушкитёр]]», «[[Двадцать лет спустя|Ткъо шу даьнначул тӀехьагӀа]]», [[Алексей Толстой|Толстой Алексея]] «Пётр-Ӏ», Драйзер Теодора «Стоик», «Титан», «Финансист», Шишков Вячеслава «Угрюм-хий», кхыдараш.
* Кинижка арадаккха безам болаш волча сага ший ахчах из арадаккха пурам денна хиннад, цу гӀулакха цунна гӀо деш зарбанче а йолаш. Редакторашка, рецензенташка, цензорашка гӀолла чакхдаьнна мара арадоахаш ца хинна кинижкаш, хувцамаш хиннача денз шийга ахча долчо, вӀалла хало йоацаш, кепа тоха йиш йолаш хиннад.
== [[Оахам]]аш ==
{| class="wide mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: center"
! colspan="8" |Кепаеттара [[объем|оахама]] статистика. 1979—1990 шераш
|-
!—
!1979<ref name=":0">{{Книга|ссылка=|автор=|заглавие=Книговедение: энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. [[Сикорский, Николай Михайлович|Н. М. Сикорский]]|год=1982|часть=Чечено-Ингушское книжное издательство|ссылка часть=http://redkayakniga.ru/knigovedenie/item/f00/s02/e0002238/index.shtml|место=М.|издательство=[[Советская энциклопедия]]|страницы=|страниц=664|isbn=|тираж=100000}}</ref>
!1980<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1980 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная книжная палата|год=1981|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=134|страниц=255|isbn=|тираж=10000}}</ref>
!1982<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1982 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная книжная палата|год=1983|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=131|страниц=255|isbn=|тираж=10000}}</ref>
!1983<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1983 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная ордена «Знак почёта» книжная палата|год=1984|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=131|страниц=254|isbn=|тираж=8000}}</ref>
!1984<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1984 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная ордена «Знак почёта» книжная палата|год=1985|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=133|страниц=256|isbn=5-279-00154-6|тираж=6500}}</ref>
!1985<ref>{{книга|заглавие=Печать СССР в 1985 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная ордена «Знак Почёта» книжная палата|год=1986|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=133|страниц=311|тираж=8000}}</ref>
!1990<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1990 году: Статистический сборник|ответственный=НПО «Всесоюзная книжная палата»|год=1991|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=138|страниц=288|isbn=5-279-00634-3|тираж=3500}}</ref>
|-
|Дешарг, брошюр
|92
|80
|78
|76
|89
|91
|89
|-
|Тираж, эзар экз.
|615,0
|769,9
|666,1
|617,8
|666,4
|944,5
|924,7
|-
|[[Печатный лист-оттиск|Кепатеха каьхат-оттискаш]], эзар.
|{{Comment|н. д.|нет данных}}
|8218,4
|11496,5
|12199,9
|10922,0
|10897,1
|13126,4
|}
== Белгалдаккхар ==
;Комментареш
{{белгалдаккхар|group=К.}}
;Хьасташ
{{белгалдаккхар|2}}
== Литература ==
* {{статья|автор= [[Ӏарчакханаькъан Яхььяй Сали|Арчаков С.]]|заглавие= Йоазонхой тешаме новкъост|ссылка= https://serdalo.ru/sites/default/files/gazette-pdf/serdalo-15-12460-16-12461-04-02-2021.pdf|язык= inh |издание= [[Сердало (газет)|Сердало]]|тип= газет|год= 2021|месяц= 02|число= 04|том= |номер= 15—16 (12460-461)|страницы= 2—4|doi= |issn= |ref= Арчаков}}
== ТӀатовжамаш ==
{{ВС}}
{{Издательства РСФСР}}
[[ОагӀат:СССР зарбанченаш]]
7wpgufnne3xyixoovdhjze7eo3n6ikl
67512
67511
2024-11-13T16:16:11Z
Коазой Рашид
1210
67512
wikitext
text/x-wiki
{{Издательство
| название = Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче
| страна = {{USSR}}
| основано = [[1925 шу|1925 шера]]
| предшественник =
| ликвидировано = 1990 шераш, [[Нохчий тӀом]] балабаларца
| адрес = [[Шолжа-ГӀала]], Ленина урам, 14 цӀенош
| код СССР = 135
| isbn = 5-7666
| веб-сайт =
}}
'''Нохч-ГӀалгӀа́й де́шаргий за́рбанче''', е шоай цӀи '''Нохч-ГӀалгӀа́й кни́жни изда́тельство''' ({{lang-ce|Нохч-ГӀалгӀайн книжни издательство}}, {{lang-ru|Чече́но-Ингу́шское кни́жное издáтельство}}), 1989 шера денз<ref name=":12">{{Cite web|lang=ru|url=https://fantlab.ru/publisher10577|title=Издательство «Чечено-ингушское издательско-полиграфическое объединение «Книга»|author=|website=[[Лаборатория Фантастики]]|date=|publisher=}}</ref> — '''Книга''' — [[Союз Советских Социалистических Республик|советий]] [[Государственная собственность|паччахьалкхен]] [[зарбанче]] хиннай. 1925 шера [[Шолжа-ГӀала|Шолжа-ГӀалий]] тӀа хьайийла́ хиннай из. Массово-политическии, производственнии, юртбоахамеи, исбахьалени, мохкбовзареи литература а, нохчийи гӀалгӀайи ишколашта лаьрхӀа [[Ӏаморг]]аш а арахецаш хиннай<ref name=":0" />, таханарча дийнахьа йоацаш я<ref name=":12">{{Cite web|lang=|url=https://fantlab.ru/publisher825|title=Издательство «Чечено-Ингушское книжное издательство»|author=|website=[[Лаборатория Фантастики]]|date=|publisher=}}</ref>..
== Тархьар ==
Шолжа-ГӀалий тӀа йиллай 1925 шера<ref name=":0" />. Ший хана [[зарбанче]]н директораш хиннаб гӀалгӀай къамах а бола Заьзганаькъан Бахьаудин, Чопанаькъан Данил, Галай Хьасан, [[Зайтанаькъан Хьусена Хьажбийкар|Зайтанаькъан Хьажбийкар]] (1983—1993 шерашка){{sfn|Арчаков|2021|c=2}}.
=== Зайтанаькъан Хьажбийкара хана ===
Хьалха зарбанче [[хьаким]] хинна Галай Хьасан пенсе вахача, цунна когаметта вайта хиннав Зайтанаькъан Хьусена Хьажбийкар. Хьалха «Сердало» газет чухиннача, «нохчий гастроном» оалача, цӀен шоллагӀча гӀата тӀа хиннай зарбанче цу хана, кхо редакци йолаш: массово-политически, исбахьален литературан, школе Ӏомадеча кинижкай{{sfn|Арчаков|2021|c=2}}.
Болхлой{{sfn|Арчаков|2021|c=2}}:
* керттера редактор — хьалха республикан культуран министр а хинна Гапаев Ӏаддал
* редактораш
# Саракаев Хьамзат
# Куприянова Евгения{{ref+|Эрсий редактор, «[[Грозненский рабочий]]» яхача газета керттера редактор хиннача Авдеева йоӀ ({{sfn0|Арчаков|2021|c=2}}).|group=К.}}
# Заьзганаькъан Азамат
# Нашхой Тамара
# [[Шаденаькъан Султан]]
# [[Ӏарчакханаькъан Сали]]{{ref+|ГӀалгӀай редактор, цхьабакъда эрсий меттаца а баьб дукха болх ({{sfn0|Арчаков|2021|c=2}}).|group=К.}}
# Палихова Наташа
# Ирисханов Ӏимран{{ref+|Нохчий редактор, цул хьалхагӀа [[Шаьла шахьар]]е газета редактор хиннав ({{sfn0|Арчаков|2021|c=2}}).|group=К.}}
* технически редактор — Липатова Света
* художественни редактор — Магомадов Мансур
* корректораш:
# Висаитова Аьсет
# Асхабова Лиза
# Малсаганаькъан Рая
# Симагина Валя.
[[Перестройка]] йола а енна экономикацара гӀулакх хувцаделча, массехк хувцам хиннаб{{sfn|Арчаков|2021|c=2}}:
* Ӏаьдало лаьрхӀа хиннад кинижкаш арадаха кийчду зарбанчеи, царна кепа етта И. Заболотне цӀерагӀара типографии вӀашагӀтоха, царех «Книга» яха цхьанкхетар (объединени) хьаде. Цу типографена юххе, Субботников урама тӀа хьалйихьа́ хиннай зарбанче.
* Ӏаьдала доалара а даьнна кулгалхоша дӀахо болх бе лаьрхӀа хиннад хозрасчёта наькъагӀа. Моттигерча йоазонхой кинижкаех, ишколашта лаьрхӀача [[Ӏаморг]]ех хулаш болча пайдо Ӏалашбергбацар селлара дукха нах. Цудухьа цу хана зарбанчен директор хиннача [[Зайтанаькъан Хьусена Хьажбийкар|Зайтанаькъан Хьажбийкара]] Москвагара, моттигерча хьакимашкара пурам а даьккха, дунен цӀихезача классикий литература арадаха бокъо яьккха хиннай, уж кинижкаш маьха дезагӀа, наха хетташ, пайда тӀабахьаш хилар бахьан долаш. Цу шерашка арадаьлар [[Алексадр Дюма|Дюма Александра]] «[[Три мушкитёра|Кхо мушкитёр]]», «[[Двадцать лет спустя|Ткъо шу даьнначул тӀехьагӀа]]», [[Алексей Толстой|Толстой Алексея]] «Пётр-Ӏ», Драйзер Теодора «Стоик», «Титан», «Финансист», Шишков Вячеслава «Угрюм-хий», кхыдараш.
* Кинижка арадаккха безам болаш волча сага ший ахчах из арадаккха пурам денна хиннад, цу гӀулакха цунна гӀо деш зарбанче а йолаш. Редакторашка, рецензенташка, цензорашка гӀолла чакхдаьнна мара арадоахаш ца хинна кинижкаш, хувцамаш хиннача денз шийга ахча долчо, вӀалла хало йоацаш, кепа тоха йиш йолаш хиннад.
== [[Оахам]]аш ==
{| class="wide mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align: center"
! colspan="8" |Кепаеттара [[объем|оахама]] статистика. 1979—1990 шераш
|-
!—
!1979<ref name=":0">{{Книга|ссылка=|автор=|заглавие=Книговедение: энциклопедический словарь|ответственный=гл. ред. [[Сикорский, Николай Михайлович|Н. М. Сикорский]]|год=1982|часть=Чечено-Ингушское книжное издательство|ссылка часть=http://redkayakniga.ru/knigovedenie/item/f00/s02/e0002238/index.shtml|место=М.|издательство=[[Советская энциклопедия]]|страницы=|страниц=664|isbn=|тираж=100000}}</ref>
!1980<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1980 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная книжная палата|год=1981|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=134|страниц=255|isbn=|тираж=10000}}</ref>
!1982<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1982 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная книжная палата|год=1983|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=131|страниц=255|isbn=|тираж=10000}}</ref>
!1983<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1983 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная ордена «Знак почёта» книжная палата|год=1984|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=131|страниц=254|isbn=|тираж=8000}}</ref>
!1984<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1984 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная ордена «Знак почёта» книжная палата|год=1985|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=133|страниц=256|isbn=5-279-00154-6|тираж=6500}}</ref>
!1985<ref>{{книга|заглавие=Печать СССР в 1985 году: Статистический сборник|ответственный=Всесоюзная ордена «Знак Почёта» книжная палата|год=1986|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=133|страниц=311|тираж=8000}}</ref>
!1990<ref>{{книга|ссылка=|автор=|заглавие=Печать СССР в 1990 году: Статистический сборник|ответственный=НПО «Всесоюзная книжная палата»|год=1991|место=М.|издательство=[[Финансы и статистика (издательство)|Финансы и статистика]]|страницы=138|страниц=288|isbn=5-279-00634-3|тираж=3500}}</ref>
|-
|Дешарг, брошюр
|92
|80
|78
|76
|89
|91
|89
|-
|Тираж, эзар экз.
|615,0
|769,9
|666,1
|617,8
|666,4
|944,5
|924,7
|-
|[[Печатный лист-оттиск|Кепатеха каьхат-оттискаш]], эзар.
|{{Comment|н. д.|нет данных}}
|8218,4
|11496,5
|12199,9
|10922,0
|10897,1
|13126,4
|}
== Белгалдаккхар ==
;Комментареш
{{белгалдаккхар|group=К.}}
;Хьасташ
{{белгалдаккхар|2}}
== Литература ==
* {{статья|автор= [[Ӏарчакханаькъан Яхььяй Сали|Арчаков С.]]|заглавие= Йоазонхой тешаме новкъост|ссылка= https://serdalo.ru/sites/default/files/gazette-pdf/serdalo-15-12460-16-12461-04-02-2021.pdf|язык= inh |издание= [[Сердало (газет)|Сердало]]|тип= газет|год= 2021|месяц= 02|число= 04|том= |номер= 15—16 (12460-461)|страницы= 2—4|doi= |issn= |ref= Арчаков}}
== ТӀатовжамаш ==
{{ВС}}
{{Издательства РСФСР}}
[[ОагӀат:СССР зарбанченаш]]
dm2zxukfzmksaek283ps29jiqgbitob
Нахски метташ
0
12241
67524
61700
2024-11-14T03:54:29Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
67524
wikitext
text/x-wiki
{{Яз-группа
|цвет = Кавказа
|название = Нахски метташ
|прародина =
|таксон = ткъовро
|статус = массане къоабалъяьй
|ареал = центр [[Северный Кавказ|Даькъасте]]
|число носителей =
|исчезла =
|категория = [[Языки Евразии|Евразе метташ]]
|классификация =
[[Сино-кавказские языки|Сино-кавказа макродезал]] (гипотеза)
: [[Северокавказские языки|Даькъастен тӀехдезал]] (массане къоабалъяьяц)
:: [[Нахско-дагестанские языки|Нахски-селий дезал]]
|делится на = 3 мотт
|время распада =
|процент совпадений =
}}
'''Нахски метташ''', иштта '''На́хий метташ'''{{sfn|Дударов|2018|c=}} ({{lang-ru|Нахские языки}}) — [[нахско-дагестанские языки|нахски-селий меттай]] ткъовро. Нахски метташта юкъедолх [[Бацбийский язык|бацойи]], [[Ингушский язык|гӀалгӀайи]], [[Чеченский язык|нохчийи]] метташ.
== Белгалдаккхар ==
{{белгалдаккхар}}
== Литература ==
* {{книга
| автор = [[Дешериев, Юнус Дешериевич|Дешериев Ю. Д.]]
| часть =
| ссылка часть =
| заглавие = Сравнительно-историческая грамматика нахских языков и проблемы происхождения и исторического развития горских кавказских народов
| оригинал =
| ссылка =
| викитека =
| ответственный = [[АН СССР]] [[Институт языкознания РАН|Институт языкознания]]; Чечено-Ингушский НИИ истории, языка и литературы
| издание =
| место = [[Шолжа-ГӀала|Грозный]]
| издательство = [[Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче|Чечено-Ингушское книжное изд-во]]
| год = 1963
| том =
| страницы =
| столбцы =
| страниц =
| серия =
| isbn =
| тираж = 600
| ref =
}}
* {{книга
| автор = Дешериев Ю. Д.
| часть = Нахские языки
| ссылка часть =
| заглавие = Языки Азии и Африки
| оригинал =
| ссылка =
| викитека =
| ответственный =
| издание =
| место = М
| издательство =
| год = 1979
| том = III
| страницы =
| столбцы =
| страниц =
| серия =
| isbn =
| тираж =
| ref =
}}
* {{книга
| автор = Имнайшвили Д. С.
| часть =
| ссылка часть =
| заглавие = Историко-сравнительный анализ нахских языков
| оригинал =
| ссылка =
| викитека =
| ответственный =
| издание =
| место = Тбилиси
| издательство = «Мецниереба»
| год = 1977
| том =
| страницы =
| столбцы =
| страниц =
| серия =
| isbn =
| тираж =
| ref =
}}
* {{книга
| автор = Чокаев К. З.
| часть =
| ссылка часть =
| заглавие = Нахские языки
| оригинал =
| ссылка =
| викитека =
| ответственный =
| издание =
| место = Грозный
| издательство = «[[Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче|Книга]]»
| год = 1992/3
| том =
| страницы =
| столбцы =
| страниц = 192
| серия =
| isbn =
| тираж = 2000
| ref =
}}
* {{статья
|автор = [[Дударанаькъан Ӏабдул-Мажид|Дударов М. А-М.]]
|заглавие = ГӀалгӀай къам 1944-ча шера СибарегӀа дигаро метта юкъе йитача исторен ханий ларех лаьца
|ссылка = https://ingnii.ru/wp-content/uploads/2019/02/%E2%84%96-1-2018.pdf
|язык = inh
|издание = [[Сердало (газет)|Сердало]]
|тип = газет
|год = 2018
|месяц =
|число =
|том =
|номер = 1
|страницы =
|doi =
|issn =
|ref = Дударов
}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20220521220949/https://ingnii.ru/wp-content/uploads/2019/02/%E2%84%96-1-2018.pdf |date=2022-05-21 }}
{{Нахско-дагестанские языки}}
[[ОагӀат:Нахски метташ]]
onne0jx53sj008g9t85wmeac45qzr1p
Боазаркъанаькъан
0
13408
67519
56783
2024-11-14T02:53:01Z
InternetArchiveBot
2350
Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5
67519
wikitext
text/x-wiki
{{тувла ма бе|Байсаранаькъан|Байсаранаькъанца|ГӀазданаькъан тайпах болчарца}}
'''Боазаркъанаькъан''' — [[Хьулахой]] тайпан бола никъ{{sfn|Саганаькъан|2020|c=124}}.
== Белгалдаккхар ==
{{белгалдаккхар}}
== Литература ==
* {{статья
|автор = Саганаькъан Закре Руслан
|заглавие = ГӀалгӀай метта таханара хьал (социологически аспект)
|ссылка = https://ingnii.ru/wp-content/uploads/2020/12/%E2%84%96-2-2020.pdf
|язык = inh
|издание = Вестник Ингушского научно-исследовательского института гуманитарных наук им. Ч. Э. Ахриева
|тип = тептар
|год = 2020
|номер = 2
|страницы = 122-127
|ref = Саганаькъан
}} {{Архиве диллад|url=https://web.archive.org/web/20230110174407/https://ingnii.ru/wp-content/uploads/2020/12/%E2%84%96-2-2020.pdf |date=2023-01-10 }}
[[ОагӀат:Боазаркъанаькъан]]
19mthktknvvqowa33gb2x70u59o0gku
Албаков Джабраил Мурцалович
0
16066
67508
2024-11-13T14:43:18Z
Коазой Рашид
1210
[[Албаканаькъан МурцаӀалий Джабраьил]] яхача оагӀонгахьа дӀасалостам
67508
wikitext
text/x-wiki
#ластар [[Албаканаькъан МурцаӀалий Джабраьил]]
ma4ae6cax9c7y8r6e3866yr8otym18e
Албаканаькъан МурцаӀалий Джабраьил
0
16067
67509
2024-11-13T15:48:39Z
Коазой Рашид
1210
Керда оагIув: «{{Писатель | имя = Албаканаькъан МурцаIалий Джабраьил | оригинал имени = Албаков Джабраил Мурцалович | изображение = | описание изображения = | имя при рождении = | псевдонимы = | дата рождения = 2.04.1940 | место рождения = {{МестоРож...»
67509
wikitext
text/x-wiki
{{Писатель
| имя = Албаканаькъан МурцаIалий Джабраьил
| оригинал имени = Албаков Джабраил Мурцалович
| изображение =
| описание изображения =
| имя при рождении =
| псевдонимы =
| дата рождения = 2.04.1940
| место рождения = {{МестоРождения|ГIалмисте}}, [[ГӀалме шахьар]], [[Нохч-ГӀалгӀай АССР]]
| дата смерти = 5.10.1968
| гражданство = {{Флагификация|СССР}}
| Род = {{Ваьр|Беканаькъан}}, {{Ваьр|ТӀаргамхой}}
| род деятельности = {{Поэт|Эрсечен|XX бӀаьшера}}
| годы активности =
| направление = исбахьален литература
| жанр = оазарле
| язык произведений = [[гӀалгӀай мотт|гӀалгӀай]]
| дебют =
| премии =
| награды =
| lib =
| сайт =
| викицитатник =
}}
'''Алба́канаькъан МурцаӀа́лий Джабраьил''' ({{lang-ru|Албаков Джабраил Мурцалович}}) — цӀихеза вола гӀалгӀай оазархо ва.
== Биографи ==
Албаканаькъан Джабраьил ваьв 1940-ча шера бекарга бетта 2-гӀча дийнахьа [[ГӀалмисте]]. Диъ шу даьнна кӀаьнк хиннав из 1944-ча шера [[гӀалгӀайи нохчийи мехках бахар|гӀалгӀай къам мехках доаккхача]] хана. Цун бера шераш дӀадахад, СибарегӀа бала а хало а ловш. Дешар [[ГӀиргӀизой мохк|ГӀиргӀизой мехка]] дӀадола а даь, цигга юххьанцара ишкол яьккхай цо. 1957-ча шера [[ГӀалгӀайче]] ше ваьча ГӀалмисте цӀавеначул тӀехьагӀа, цо дийша чакхъяьккхай юкъера ишкол. Цул тӀехьагӀа из [[Ахьмад-Хьажий цӀерагӀа йола Нохчий паччахьалкхен университет|Шолжа-ГӀалий тӀарча хьехархой института]] кийчон отделене деша эттав из. 1959-ча шера Нохч-ГӀалгӀай педагогически института тархьара-филологен факультете дӀахо дешар дӀадехьад Джабраьила. Цу факультете дешаш волча хана, оазарленцара хьашт совдоал цун. Байташ язъе а сурташ дехка а из дуккха хьалха, берий шерашка, волавенна хиннав{{sfn|Евлоева А. М., Мартазанова Х. М.|2011|с=524}}.
Албаканаькъан Джабраьила болх баьб [[Гадаборшакъонгий-Юрт]]а юкъерча ишколе хьехархо волаш.
1968-ча шера ардара бетта 5-гӀча дийнахьа кхелхав из. Ӏилма Ӏомаде аьттув хиннача шерашка хала лазар кхийтта́ хиннад цох. Из лазар Джабраьилах кхетара бахьан гӀалгӀай къам СибарегӀа дахийтарца хоттаденна хиннад, цун йишас Лидас дувцачох. 1957-ча шера из ГӀиргӀизехьара [[Кавказ]]е цӀавоагӀача хана, цунца цхьан [[цӀермашен]] чу нийсбенна хиннаб [[Дошлакъий-Юрт]]ара гӀалгӀай, шоай берашца цӀабоагӀаш. ЦӀермашен сеца́ча юкъа хьогденнача берашта хий эца дагахьа араваьннача тӀехьависа хиннав Джабраьил. Шийла, цӀайза Ӏан ди хиннад из. Дарзах удаш, халла тӀехьакхийнав, хӀаьта, тамбура чу шелваларо кхетам чура ваьккхав из. Цул тӀехьагӀа гучадаьннад [[ревматически полиартрит]] яха тӀехкашта хула лазар. Ийс шера из лазар ловш хиннав Джабраьил{{sfn|Евлоева А. М., Мартазанова Х. М.|2011|с=524}}.
== Кхоллам ==
Ший байташ араяха из волавеннав 1960-ча шера. Уж каст-каста кепатохаш араювлаш хиннай [[Сердало (газет)|«Сердало» газета]] тӀа а «[[Лоаман Ӏуйре]]» альманаха тӀа а. 1967-ча шера [[Нохч-ГӀалгӀай дешаргий зарбанче]]но кепатеха арабаьккхаб «Наьна кулгаш» яха оазархочун байтий гуллам. Цунна юкъеяхай тайп-тайпарча тематиках йола байташ. Иштта арадийнад дӀахо кхыдола балхаш: 1969-ча шера — '''«ГӀалмисте»''', 1985 шера — '''«Лоамашкара мух»''', 2003-ча шера — '''«[[ГӀалгӀайче, хьо еза сона]]»''' ''(поэт кхелхачул тӀехьагӀа)''. Иштта цун стихаш юкъеяхай гӀалгӀай поэзен антологена а<ref>[https://gazetaingush.ru/kultura/k-80-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-ingushskogo-poeta-lirika-dzhabraila-albakova С любовью к жизни] / Мадина Оздоева, 2.04.2020.</ref>.
== Белгалдаккхар ==
{{белгалдаккхар}}
== Литература ==
* {{публикация|книга
|автор = Евлоева А.М., Мартазанова Х. М.
|заглавие = ХӀанзара гӀалгӀай литература
|вид =
|ответственный = Сост.И.А.Дахкильгов
|место = Нальчик
|издательство = [[Республиканский полиграфкомбинат им. Революции 1905 г.]]»
|издание =
|год = 2011
|страниц = 423
|ref = Евлоева А. М., Мартазанова Х. М.
}}
== ТӀатовжамаш ==
* {{cite web |author= Оздоева М.|url=https://gazetaingush.ru/kultura/k-80-letiyu-so-dnya-rozhdeniya-ingushskogo-poeta-lirika-dzhabraila-albakova|title= С любовью к жизни|lang= ru |website= |publisher=газета «Ингушетия» |date= |access-date=2024-06-07}}
[[ОагӀат:Оазархой алапатах]]
[[ОагӀат:ГӀалгӀайчен оазархой]]
[[ОагӀат:ГӀалгӀай оазархой]]
7cw66zx3dhf3kuqdvlk98x6a32o4s7e
Ахьмад-Хьажий цӀерагӀа йола Нохчий паччахьалкхен университет
0
16068
67510
2024-11-13T15:49:06Z
Коазой Рашид
1210
[[Нохчий паччахьалкхен университет]] яхача оагӀонгахьа дӀасалостам
67510
wikitext
text/x-wiki
#ластар [[Нохчий паччахьалкхен университет]]
pq4uxg3ksqj674obkgiu3q5husqfg83
ГӀалмисте
0
16069
67513
2024-11-13T16:46:27Z
Коазой Рашид
1210
Керда оагIув: «{{НП+Россия | статус = юрт | ингушское название = ГӀалмисте, ГӀалгӀай-Юрт | русское название = {{lang-ru|Камбилеевское}}, <br>{{lang-os|Камбилеевскæй}} | оригинальное название = | изображение = | описание изображения = | герб = | фл...»
67513
wikitext
text/x-wiki
{{НП+Россия
| статус = юрт
| ингушское название = ГӀалмисте, ГӀалгӀай-Юрт
| русское название = {{lang-ru|Камбилеевское}}, <br>{{lang-os|Камбилеевскæй}}
| оригинальное название =
| изображение =
| описание изображения =
| герб =
| флаг =
| lat_deg = 43.070475
| lon_deg = 44.753975
| CoordScale =
| регион = Северная Осетия
| регион в таблице = Къулбаседа ХӀирийче
| вид района = Муниципальни шахьар
| район = Пригородный район
| район в таблице = Пригородный район (Северная Осетия){{!}}ГӀалме
| вид поселения = Сельское поселение
| поселение = Камбилеевское сельское поселение
| поселение в таблице = Камбилеевское сельское поселение {{!}} ГӀалмистен
| в регион = сверху
| в район = сверху
| внутреннее деление =
| вид главы =
| глава = Табуева Тамара Хасановна
| дата основания = 1770 шу
| первое упоминание =
| прежние имена = эрсий меттала: <br>{{НП-ПН|1944|ГӀалгӀай-Юрт}}<ref>123. Указ о переименовании отдельных сельских Советов и населенных пунктов Северо-Осетинской АССР. Д. № 621/1</ref>, <br>дӀахо Камбилеевское
| статус с =
| площадь =
| высота центра НП = 632
| климат =
| население = {{ Население | Камбилеевское | тс }}
| год переписи = {{ Население | Камбилеевское | г }}
| плотность =
| агломерация =
| национальный состав = [[хӀирий]], [[гӀалгӀай]], [[эрсий]]
| конфессиональный состав = [[православхой]], [[сунний]] [[бусалбаш]]
| этнохороним =
| почтовый индекс = 363100
| телефонный код =
| цифровой идентификатор =
| цифровой идентификатор 2 =
| категория в Commons =
| сайт =
}}
'''ГӀалмисте''' ({{lang-os|Камбилеевкæ}}, {{lang-ru|Камбиле́евское}})), иштта '''ГӀалгӀай-Юрт''' ({{lang-ru|Галгай-Юрт}}{{sfn|Здравомыслов|1998|с=125}}), — [[Пригородный район (Северная Осетия)|ГӀалме шахьаре]] улла юрт я.
«[[Камбилеевское сельское поселение|ГӀалмистен юрта моттиг]]» яхача муниципальни кхоллама административни юкъ я.
== Географи ==
[[Файл:Фрагмент карты Ингушской АО (1928 г.).jpg|мини|слева|1928 шера [[Ингушская автономная область|ГӀалгӀай АО]] мехкасурта тӀа «Галгай» (ГӀалгӀай-Юрт) яха юрт хьоахаяь я]]
[[ГӀалми|ГӀалмен]] аьтта берда тӀа улл шахьара юкъ йолча [[Шолхи|Шолхен]] духьала. [[Буро]] малхбузехьа я, 7 км гаьна.
== Тархьар ==
Кавказйовзархо йолча [[Волкова, Наталия Георгиевна|Н. Волковас]] яхачох, юрт «ГӀалгӀай» ({{lang-ru|Галгай}}) яхаш хиннай {{sfn|Здравомыслов|1998|с=125}}, XVIII бӀаьшаре чакхдоаллаш — XIX бӀаьшаре долалуш [[Гюльденштедт, Иоганн Антон|Й. Гюльденштедт]], [[Клапрот, Юлиус|Ю. Клапрот]] яхача немций тохкамхоша белгалйоаш хиннача ''Боккхийи Кагийи ГӀалгӀай'' ({{lang-ru|Большие и Малые Ингуши}}) оалаш йолча юрташта юкъейодаш хиннай из{{sfn|Волкова|1974|с=160}}.
== Охлой ==
{{ Население | Камбилеевское }}
{{ Население | Камбилеевское | график }}
; Къамай лоаттам
2010 шера хьисап деш Ерринроссе нах дӀаязбарах:<ref>{{cite web|url=http://osetstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/osetstat/resources/e95cac004053347a8ce0df0fa8517bb1/ТОМ+4.+Национальный+состав+и+владение+языками%2C+гражданство.zip|title=Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года|archiveurl=https://www.webcitation.org/6IzUCSwjD?url=http://osetstat.gks.ru/wps/wcm/connect/rosstat_ts/osetstat/resources/e95cac004053347a8ce0df0fa8517bb1/%D0%A2%D0%9E%D0%9C+4.+%D0%9D%D0%B0%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B0%D0%BB%D1%8C%D0%BD%D1%8B%D0%B9+%D1%81%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%B2+%D0%B8+%D0%B2%D0%BB%25D|archivedate=2013-08-19}}</ref>
{{Автонумерация
| Столбцов = 4
| Заголовок2 = Къам
| Заголовок3 = Дукхал, саг
| Заголовок4 = Да́къа
|| [[хӀирий]] | 6 580 | 87,9 % |
| [[гӀалгӀай]] | 397 | 5,3 % |
| [[эрсий]] | 272 | 3,6 % |
| [[эрмалой]] | 86 | 1,2 % |
| кхыбараш| 150 | 2,0 %
}}
1926 шера [[Северо-Кавказский край|Къулбаседа Кавказа краях]] хьисап деш нах дӀаязбарах<ref>{{Книга|ссылка=https://vivaldi.dspl.ru/bx0000120/view/#page=406|заглавие=Поселенные итоги переписи 1926 года по Северо-Кавказскому краю|издательство=Северо-Кавказское краевое статистическое управление|место=Ростов-на-Дону|год=1929|страниц=280|access-date=2024-05-02|archive-date=2021-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20211020051810/https://vivaldi.dspl.ru/bx0000120/view#page=406|url-status=live}}</ref>:
{{Автонумерация
| Столбцов = 4
| Заголовок2 = Къам
| Заголовок3 = Дукхал, саг
| Заголовок4 = Да́къа
|| [[гӀалгӀай]] | 996 | 98,4 %
| | кхыбараш| 16 | 1,6 %
}}
==Урамаш==
{|
|valign="top"|
* Дружбы
* К. Булкаева
* Заводская
* Речная
* Карла Маркса
* Ломоносова
* Орджоникидзе
* Чапаева
* Фрунзе
|valign="top"|
* Коста Хетагурова
* Л. Тедеева
* Лермонтова
* Кирова
* Ленина
* Маяковского
* Свердлова
* Ю. Кучиева
* Энгельса
|}
==Инфраструктура==
* Культура цӀенош
* ГӀалмистен №1 йола ишкол
* ГӀалмистен №2 йола ишкол
* Юрта администраци
* №1 йола берий беш
* №19 йола берий беш
* Хьайбай клиника
* Дукха функцеш йола спорта майда
==Ди==
* Юрта болх беш маьждиг да, ер [[цӀай]] долаш: ул. Ленина, 209
== Белгалдаккхар ==
{{белгалдаккхар}}== Примечания ==
{{примечания}}
== Литература ==
* {{публикация|книга
| автор = Волкова Н. Г.
| заглавие = Этнический состав населения Северного Кавказа в XVIII — начале XX века
| вид = [[монография|моногр]].
| часть = <!-- Вайнахи -->
| ссылка = http://apsnyteka.org/503-volkova_n_etnicheskiy_sostav_naselenia_severnogo_kavkaza.html
| ответственный = Отв. ред. [[Гарданов, Валентин Константинович|В. К. Гарданов]]
| издание = ИЭА АН СССР
| место = М.
| издательство = «[[Наука (издательство)|Наука]]»
| год = 1974
| страниц = 276
| тираж = 2300
| ref = Волкова
}}
* {{книга
|заглавие = Осетино-ингушский конфликт: Перспективы выхода из тупиковой ситуации
|автор = [[Здравомыслов, Андрей Григорьевич|Здравомыслов А. Г.]]
|место = Москва
|издательство = РОССПЭН
|год = 1998
|страницы = 128
|isbn = 5-86004-177-2
|ref = Здравомыслов}}
{{Пригородный район Северной Осетии}}
[[ОагӀат:ГӀалме шахьара нах баха моттигаш]]
ryz4f2a2edny8yqs1l84vyvag9uynlt
Камбилеевское
0
16070
67514
2024-11-13T16:47:08Z
Коазой Рашид
1210
[[ГӀалмисте]] яхача оагӀонгахьа дӀасалостам
67514
wikitext
text/x-wiki
#ластар [[ГӀалмисте]]
dsiy61q82j2z00c8fp1heg2w8yf46qy
ГӀалгӀай-Юрт
0
16071
67515
2024-11-13T16:48:46Z
Коазой Рашид
1210
[[ГӀалмисте]] яхача оагӀонгахьа дӀасалостам
67515
wikitext
text/x-wiki
#ластар [[ГӀалмисте]]
dsiy61q82j2z00c8fp1heg2w8yf46qy
Ло:Potd/2024-11-14
10
16072
67516
2024-11-13T18:24:21Z
Frhdkazan
139
Керда оагIув: «003 Olive-bellied Sunbird in flight at Kibale forest National Park Photo by Giles Laurent.jpg»
67516
wikitext
text/x-wiki
003 Olive-bellied Sunbird in flight at Kibale forest National Park Photo by Giles Laurent.jpg
8rpzq3osibpkb399m8vqeea8o0wei3s
Ло:Motd/2024-11-14
10
16073
67517
2024-11-13T18:27:45Z
Frhdkazan
139
Керда оагIув: «Phabricator - Basics and Environment.webm»
67517
wikitext
text/x-wiki
Phabricator - Basics and Environment.webm
qbcp4ug6rte84uvjptbos2ihmvclon9