Уикипедия kkwiki https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%91%D0%B0%D1%81%D1%82%D1%8B_%D0%B1%D0%B5%D1%82 MediaWiki 1.44.0-wmf.2 first-letter Таспа Арнайы Талқылау Қатысушы Қатысушы талқылауы Уикипедия Уикипедия талқылауы Сурет Сурет талқылауы МедиаУики МедиаУики талқылауы Үлгі Үлгі талқылауы Анықтама Анықтама талқылауы Санат Санат талқылауы Портал Портал талқылауы Жоба Жоба талқылауы TimedText TimedText talk Module Module talk Topic 0 6103 3399147 3206014 2024-11-09T13:08:53Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399147 wikitext text/x-wiki {{Мемлекет |Қазақша атауы = Тунис Республикасы |Шынайы атауы = {{lang-ar|الجمهورية التونسية}} |Септік = |Елтаңба = Coat of arms of Tunisia.svg |Байрақ = Flag of Tunisia.svg |Ұраны = |Әнұранның аты = Humat al-Hima |Аудио = |lat_dir = N|lat_deg = 34|lat_min =6 |lat_sec =0 |lon_dir = E |lon_deg = 9|lon_min = 39|lon_sec =0 |region = TN |CoordScale = 4000000 |Картада = Location Tunisia AU Africa.svg |карта тақырыбы = |Картада2 = |Үкімет түрі = [[Президенттік республика]] |Құрылды = |Тәуелсіздік күні = [[20 наурыз]] [[1956 жыл]] |Тәуелсіздігін алды = [[Франция]]дан |Тілі = [[араб тілі]] |Мемлекеттік діні = [[Ислам]] [[Әһл әс-Сунна]] бағыты |Астанасы = [[Тунис (қала)|Тунис]] |Ірі қалалары = Тунис, [[Сус]], [[Сфакс]] |Басшы қызметі = [[Тунис президенттерінің тізімі|Президенті]]<br />[[Тунис премьер-министрлердің тізімі|Премьер-министрі]]<br />[[Тунис халықтар ассамблеясы|Ұлттық халықтар<br />ассамблеясы]] төрағасы |Басшылары = [[Беджи Каид Эс-Себси]]<br />[[Юсеф Шахед]]<br />[[Мохаммед Эн-Насер]] |Жер аумағы = 163 610 |Жер аумағы бойынша орны = 91-ші |Судың үлесі = 5,0 |Этнохороним = |Жұрты = 11 434 994<ref name="ins">{{cite web|url=http://www.ins.tn/fr/themes/population#417 |title=National Institute of Statistics-Tunisia |publisher=National Institute of Statistics-Tunisia |date= 2019 |deadurl=yes |archiveurl=https://web.archive.org/web/20150904023615/http://www.ins.nat.tn/indexen.php |archivedate= 4 September 2015 |df= }}</ref> |Халық саны бойынша орны = 79-шы |Сарап жылы = 2017 |Санақ бойынша халық саны = |Санақ жылы = |Халық тығыздығы = 63 |Тығыздық бойынша орны = 133-ші |ЖІӨ = |ЖІӨ сараптаған жылы = |ЖІӨ бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ бойынша орны = |ЖІӨ (АҚТ) = 144,222 млрд.<ref name=imf2>{{cite web |url=http://www.imf.org/external/pubs/ft/weo/2018/02/weodata/weorept.aspx?pr.x=38&pr.y=8&sy=2018&ey=2019&scsm=1&ssd=1&sort=country&ds=.&br=1&c=744&s=NGDPD%2CNGDPDPC%2CPPPGDP%2CPPPPC%2CLP&grp=0&a=|title=Tunisia |publisher=International Monetary Fund }}</ref> |ЖІӨ (АҚТ) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (АҚТ) орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) = 12,369<ref name=imf2/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (АҚТ) орны = |ЖІӨ (номинал) = 41,662 млрд.<ref name=imf2/> |ЖІӨ (номинал) сараптаған жылы = 2018 |ЖІӨ (номинал) бойынша орны = |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) = 3,573<ref name=imf2/> |Жан басына шаққандағы ЖІӨ (номинал) орны = |АДИ = {{өсім}} 0,735<ref name="HDI">{{cite web |url=http://www.hdr.undp.org/en/2018-update |title=2018 Human Development Report |year=2018 |accessdate=14 September 2018 |publisher=United Nations Development Programme }}</ref> |АДИ жылдық есебі = 2017 |АДИ бойынша орны = 95-ші |АДИ деңгейі = <span style="color:#090;">жоғары</span> |Әуе компаниясы = |Валютасы = [[Тунис динары]] |Интернет үйшігі = [[.tn]] |ISO = |Телефон коды = 216 |Уақыт белдеуі = |Түсініктемелер = }} '''Тунис''' ({{lang-ar|تونس}}), ресми атауы — '''Тунис Республикасы''' ({{lang-ar|الجمهورية التونسية}}, әл-Джумхуриййа ат-Тунисиййа) — [[солтүстік Африка]]дағы, [[Жерорта теңізі]]нің жағалауында орналасқан мемлекет. Аумағы 163,6 мың км². Халқы 9,3 млн. (2003). Астанасы – [[Тунис (қала)|Тунис]] қаласы. Әкімшілік-аумақтық жағынан 20 уәлаятқа бөлінеді. Халқының 98%-ын [[арабтар]] мен [[берберлер]], қалған бөлігін еуропалықтар (негізінен [[француздар]] мен [[италиялықтар]]) құрайды. Ресми тілі – [[араб тілі]]. Дінге сенушілердің 98%-ы – [[сунниттер|суннит]] бағытындағы [[Мұсылман|мұсылмандар]]. Мемлекеттік басқару формасы – республика. Мемлекет басшысы – президент, ол бір мезгілде Мемлекеттік Кеңестің басшысы болып табылады. Заң шығарушы органы бір палаталы парламент – Депутаттар палатасы. Ақша бірлігі – тунис динары. Ұлттық мейрамы – ұлт күні – 20 наурыз (1956). Біріккен Ұлттар Ұйымының (1956), Африка Бірлігі Ұйымының (АБҰ) (1957) мүшесі. == Табиғаты == Аумағының 1/3 бөлігіне жуығын [[Атлас таулары]] (ең биік жері – 1544 м) мен тауаралық үстірт (Солтүстік және Биік Тель) алып жатыр, қалған бөлігінде қыраттар мен ойпатты жазықтар басым. Фосфорит, мұнай, темір кентастарының кен орындары бар. Елдегі ең ірі [[Меджер]] өзені жер суару мен электр қуатын өндіруге пайдаланылады. Тауларда мәңгі жасыл ормандар, маквис тектес бұталар, жазықтарда – сирек шөптесін өсімдіктер өседі. [[Ашкель]], [[Бу-Хедма]], т.б. ұлттық бақтары бар. == Климаты == Тунистің көп бөлігінің климаты – жерортатеңіздік субтропиктік, оңтүстігінде – тропиктік. Солтүстігінде қаңтар айының орташа температурасы 10°С, шілдеде 26°С болса, оңтүстігінде тиісінше 21 және 33°С. Жауын-шашынның ең көп мөлшері (жылына 1000 – 1500 мм) таулар мен солтүстік Тель үстіртіне, солтүстік пен Оңтүстік бөлігінде 400-ден 600 мм-ге дейін түседі. == Тарихы == Біздің заманымыздан бұрын 12 ғасырда Тунис аумағында финикиялық колониялар пайда болды. Олардың ішіндегі негізгісі – [[Карфаген]]. Біздің заманымыздан бұрын 2 ғасырда римдіктер Тунистің солтүстік-батыс бөлігін, кейіннен қалған бөлігін жаулап алды. 5 ғасырдан бастап Тунис вандалдардың, соңынан Византияның билігінде болды. 8 ғасырдан бастап [[Халифат|Араб халифатының]] құрамына енді. 909 – 1160 жылы Тунис Фатимидтер мемлекетінің, 1229 – 1574 жылы Хафсидтер әулетінің билігінде болды. 1574 – 1881 жылы Осман сұлтандығының құрамына кіріп, 1881 – 1956 жылы француз протектораты. 1956 жылдың наурызынан бастап тәуелсіз мемлекет. == Экономикасы == Тунис – Африкадағы салыстырмалы түрде дамыған тау-кен өнеркәсібі бар аграрлы ел. Ұлттық табыстың жан басына шаққандағы жылдық мөлшері 1820 АҚШ долларына тең (2003). Тунис экономикасының негізін мұнай, фосфорит өндірісі мен туризм құрайды. Ел аумағының 32%-ы ауыл шаруашылығына қолайлы. Ауыл шаруашылығының негізгі саласы – егіншілік. Бидай, қара бидай, зәйтүн ағашы, құрма, цитрустық жемістер, жүзім өсіріледі. орталығы және Оңтүстік аудандарда мал шаруашылығы басым (қой, ешкі, ірі қара мал). Аздаған мөлшерде ағаш дайындалады. Балық кәсіпшілігі (жылына 84 т), электр өндірісі, өңдеуші өнеркәсіп дамыған. Қолөнер өндірісі (кілемдер, қышқұмыра бұйымдары) бар. Негізгі порттары: Тунис, [[Сфакс]], [[Бизерта]], [[Габес]], [[Сехира]]. Экспортқа тоқыма, тері, фосфорит, эәйтүн майын, шарап, ерте пісетін көкөніс, мұнай мен мұнай өнімдерін шығарады. Машиналар мен құрал-жабдықтар, азық-түлік пен тұтыну тауарларын әкеледі. Негізгі сауда серіктестері: [[Франция]], [[Италия]], [[Германия]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]], [[Бельгия]], [[Ливия]], [[Жапония]].<ref>«Қазақстан»: Ұлттық энциклопедия / Бас редактор Ә. Нысанбаев – Алматы «[[Қазақ энциклопедиясы|Қазақ энциклопедиясы»]] Бас редакциясы, 1998 ISBN 5-89800-123-9, VIII том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Навигациялық блок |тақырып = Тунис |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}}; |state = collapsed |Африка елдері |Солтүстік Африка елдері мен аймақтары |Жерорта теңізімен шектесетін елдер |Араб мемлекеттері Лигасы |Африка одағы |Ислам ынтымақтастық ұйымы |Франкофония |Қара теңіз экономикалық ынтымақтастығы ұйымы }} [[Санат:Тунис|*]] jovp95a5yjy7yt7i23c0tmwzw62wrj4 0 6126 3399154 3152841 2024-11-09T13:13:10Z Muzaffar Turgunov 120280 3399154 wikitext text/x-wiki '''Қазақтардың Дүниежүзілік құрылтайы'''&nbsp;— [[Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы]]ның ең жоғарғы органы.<ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref> '''Дүние Жүзі Қазақтарының Құрылтайы''' - [[Алматы|Алматы қаласында]] 1992 жылы 28 қыркүйек пен 4 қазан аралығында дүние жүзі [[Қазақтар|қазақтары]] өкілдерінің қатысуымен өткен құрылтай. Құрылтай қарсаңында қазақ ұлтының саны 10 млн. 537 мыңға жеткен. Дүние Жүзі Қазақтарының Құрылтайына ТМД елдерінен 350 адам және көптеген шет елдерден делегаттар қатынасты. Құрылтайға қатысушылар [[Түркістан]], [[Жезқазған]], [[Ұлытау]] сияқты еліміздің ежелгі саяси-әлеум., мәдени орталықтарында болып, [[ата]] жұртымен қауышты. Құрылтай жұмысын 200-ден астам журналистер, 50-ден аса телерадиокомпаниялар [[насихат]]тауға ат салысты. Дүние Жүзі Қазақтарының Құрылтайына қатысушылар Қазақстан халқына және дүние жүзінің басқа да [[халық]]тарына, [[мемлекет]]теріне, олардың үкіметтеріне Үндеу қабылдады. Құрылтай күндері “[[Қазақтар: кеше, бүгін және ертең]]” деген тақырыпта ғылыми [[конференция]] болып өтті. Конференцияда Қазақстан Республикасының Президенті [[Н.Назарбаев]] “[[Құшағымыз бауырларға айқара ашық]]” деген тақырыпта баяндама жасады. Қазақ халқының тағдыры, ата-баба мұрасы, тілі, бүкіл дүние жүзіндегі қазақтарды біртұтас ұлттық [[мемлекет]]іне біріктірудің құқықтық негіздері, т.б. мәселелер жөнінде баяндамалар тыңдалды. Конференцияда Дүние жүзі қазақтарының қауымдастығы құрылып, оның төрағасы болып Н.Назарбаев сайланды. Бұл орталыққа ұлт өмірін жан-жақты зерттеп, қазақтардың әлеуметтік-[[экономика]], мәдени, рухани тыныс-тіршілігіндегі мәселелерді шешу міндеттері жүктелді. Құрылтай шет [[ел]]де жүрген қазақтарға олардың артында арқа сүйер іргелі елі барын танытты. == Бірінші құрылтай == [[1992 жыл|1992 жылы]] Қазақтардың бірінші Дүниежүзілік құрылтайы [[Алматы]]да өткізілді. Құрылтайға алыс және жақын шет мемлекеттерден, соның ішінде [[Түркия]], [[Германия]], [[Франция]], [[Норвегия]], [[Моңғолия]], [[Қытай]], [[Аустрия]] және басқа 33 елдерден 800-ден астам өкіл қатысты. '''Құрылтай''' күн тәртібіндегі ([[Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы]]н құру, оның жарғысын қабылдау, басшы органдарын сайлау мәселелерді) талқылады. Қазақстан Республикасының тұңғыш Президенті [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаевты]] Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының төрағасы етіп сайлау туралы ұсыныс бірауыздан қабылданды. [[Қазақстан жазушылар одағы]] басқармасының бірінші хатшысы [[Қалдарбек Найманбаев]] төрағаның бірінші орынбасары болып сайланды. Дүниежүзі қазақтары қауымдастығының басшылығын құрылтайға қатысушылар мына құрамда толық қолдады: * [[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]&nbsp;— Төралқа төрағасы. * [[Қалдарбек Найманбаев]]&nbsp;— Төрағаның бірінші орынбасары. * [[Дәлелхан Жаналтай]] ([[Түркия]]), [[Мырзатай Жолдасбеков]], [[Алтынбек Сәрсенбаев]] — Төралқа мүшелері. *Құрылтай таңбасының авторы - суретші Бейсен Серікбай == Екінші құрылтай == [[2002]] жылы келесі, екінші құрылтай [[Түркістан]]да өтті. '''Құрылтайға''' алыс және жақын 32 шет мемлекеттерден 400-ден астам өкіл қатысты. Дүниежүзі Қазақтарының Құрылтайы ІІ-ші рет, 2002 жылдың күзінде Түркістан қаласында өткен құрылтайда тарихи отанына оралуды аңсап жүрген қандастарымыздың қатарының толығуы жайында сөз болды. Түркістан көптеген тарихи кезеңдерді басынан өткерген қала болғаннан кейін әдейі таңдалса керек, оның алдында Түркістан қаласының 1500 жылдығы аталған. Құрылтайға алыс және жақын 32 шет мемлекеттерден 400-ден астам өкіл қатысты. Бұл құрылтайда оралмандардың елге оралу мәселесі қаралып, көші-қон квотасының мөлшерін ұлғайту жоспары қарастырылды. 2003 жылы 5 мың отбасы, 2004 жылы 10 мың отбасы, 2005 жылы 15 мың отбасы елге көшіп келді, жылына 50-60 мың оралман оралады. 1992 жылғы 14 желтоқсанда Алматыда Қазақстан халықтарының тұңғыш форумы өткізілді. Форумда негізінен мынандай мәселелер қаралды: 1. Жаңа көзқарас тұрғысынан интернационализм мен тату көршілік қатынас жағдайлары талқыланды. 2. Президенттің Бейбітшілік пен рухани татулық сыйлығы алғаш рет академик М. Сүлейменовке, халық жазушысы Д. Снегинге, жазушы, аудармашы Г. Бельгерге тапсырылды. 1993 жылы 17 желтоқсанда Қазақтардың дүниежүзілік қауымдастығының тұсау кесер салтанаты болды. Сол жылдың өзінде-ақ Қазақстанға Монғолиядан, Түркиядан, Ираннан және ТМД елдерінен 7,5 мың қазақ отбасы көшіп келді. ==Үшінші құрылтай == [[2005]]&nbsp;жылы 27-28 қыркүйекте Қазақтардың үшінші Дүниежүзілік құрылтайы [[Астана]]да өткізілді. Құрылтайға алыс және жақын 32 шет мемлекеттерден, соның ішінде [[Ресей]]ден, [[Қытай]]дан, [[Аустрия]]дан, [[Чехия]]дан, [[Норвегия]]дан, [[Италия]]дан, [[Сингапур]]дан, [[Мысыр]]дан, 300-ден аса өкіл, сондай-ақ [[Қазақстан]]ның барлық облыстары мен [[Алматы]] және [[Астана]] қалаларынан 200-ден астам өкіл қатысты. Құрылтайда шетелде тұратын [[қазақтар (шетжұрт)|қазақ шетжұрты]] өкілдерін Қазақстанның [[Жоғары оқу орындары|жоғарғы оқу орындарында]] оқыту үшін жағдай жасау, сондай-ақ тарихи отанына инвестициялар орналастыру мүмкіндіктері секілді мәселелер талқыланды. Бизнес байланысын нығайту, қазақ шетжұрты республиканың [[Қазақстан экономикасы|экономикасы]] туралы толығырақ ақпарат алуына ықпал ету, кәсіпкерліктің даму жағдайы, мемлекет пен бизнес-қоғамдастықтардың өзара қарым-қатынас секілді мәселелер қаралды. ==Тағы қараңыз== * [[Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы]] * [http://www.kazaktar.kz ресми сайты] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20061205063927/http://kazaktar.kz/ |date=2006-12-05 }} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Қазақтар]] [[Санат:Ұйымдар]] {{Stub}} 5rfju2mvamw1sbu78nyc4zie819xt8w 0 7661 3399273 3374483 2024-11-10T00:13:22Z Simplyhuman05 161511 3399273 wikitext text/x-wiki {{Музыкант <!-- See Wikipedia:WikiProject Musicians --> | Есімі = John Lennon | Сурет = John Lennon, 1974 (restored cropped).jpg | Сурет ені = <!-- Only for images narrower than 220 pixels --> | Фон = solo_singer | Туған кездегі есімі = John Winston Lennon | Лақап аттары = Dr. Winston O`Boogie | Туған күні = {{Birth date|1940|10|9|df=yes}}<br />[[Liverpool]], [[England]] | Қайтыс болған күні = {{Death date and age|1980|12|8|1940|10|9|df=yes}}<br />[[Нью-Йорк]], [[АҚШ]] | Мемлекет = | Аспаптары = [[Гитара]], [[Гармоника]], [[Пианино]], [[Бас-гитара|Бас]], , [[Банджо]], [[Соқпалы аспап]], [[Перкуссия]] | Жанрлары = [[Rock music|Rock]], [[Pop music|Pop]], [[Experimental music|Experimental]] | Мамандықтары = [[Әнші-композитор]], [[Сазгер]], [[Ақын]], [[Суретші]], [[Бейбітшілік қайраткері]] | Белсенділік жылдары = 1957&nbsp;— 1975, 1980 | Лейблдер = [[Parlophone]], [[Capitol Records|Capitol]], [[Apple Records|Apple]], [[Vee-Jay Records|Vee-Jay]], [[EMI]], [[Geffen Records|Geffen]] | Ұжымдары = [[The Beatles]]<br />[[Plastic Ono Band]]<br />[[The Dirty Mac]] | Сайты = [http://www.johnlennon.com JohnLennon.com] }} '''Джон О́но Ле́ннон''' ({{lang-en|John Ono Lennon}}, азан шақырылған аты ''Джон Уи́нстон Ле́ннон'' {{lang-en|John Winston Lennon}})&nbsp;— британдық рок-сазгер, әнші, композитор, суретші, жазушы ([[1940]]&nbsp;ж. [[қазанның 9]], [[Ливерпуль]], [[Ұлыбритания]]&nbsp;— 1980 ж. [[желтоқсанның 8]], [[Нью-Йорк]], [[АҚШ]]). [[The Beatles]] тобының негізін қалаушы және мүшесі, [[20 ғ.]] ең әйгілі сазгерлерінің бірі. Музыкалық қарекетімен қатар Леннон саяси қайраткер болды. Өзінің көзқарастарын ол өз әндері мен бұқараның алдында жеткізіп жүрді. Атақты «Imagine» әнінде Леннонның әлемнің қалай құрылуы жөнінде ойлары байқалады. Леннон адамдардың арасындағы теңдікті, бостандықты, бейбітшілікті жырлады. Бұның бәрі оны хиппилердің кумирі болуымен қатар [[1960]]—[[1970]] жылдардағы ең белгілі қоғам қайраткерлері қатарына қосты. [[2002]] жылы БиБиСи медиакорпорациясы ({{lang-en|BBC}}) ең ұлыбритандықтар тізімін құрастыру мақсатында сұрау жүргізді. Джон Леннон бұл тізімде тоғызыншы орынды алды. ==Балалық шағы мен жасөспірім кезі== Джон Леннон 1940 жылдың 9 қазанында сағат таңғы 6:30-да неміс авиациясының Ливерпульге шабуылы кезінде дүниеге келді. Оның ата-аналары Джулия және Альфред Леннон нәрестелерінің туулуынан кейін ажырасып кетті. [[File:JOHN LENNON CHILDHOOD HOME, LIVERPOOL, ENGLAND.jpg|thumb|Осы Ливерпульдегі үйде Джонның балалық шағы өтті]] [[File:Mendipsnationaltrust.JPG|thumb|Мими Смитпен бірге тұрған үй]] Джулия Леннон екінші рет бақытын сынап, өзге ер адамға қосылғанда, 4 жасар Джонды балалары болмаған нағашы апасы Мими Смит пен оның жұбайы Джордж Смит тәрбиесіне алады. Мими тәрбие жағынан қатал адам болып, Джонның музыкаға қызығушылығын жақтырмады. Джон аса тапқырлығы мен мысқылшылдығымен ерекшеленді. Ол гитараны меңгеріп жатырған кездерінде Мими үнемі: «Гитара — жақсы нәрсе, әрине, бірақ саған күнкөріске ақша табуға көмектеспейді!» -деп, міңгірлеп отыратын. Кейін даңқ пен атаққа қол жеткізген Леннон тәтесіне жағалауда орналасқан зейнетті сарай сыйлап, оның сөздері жазылған мәрмәр тақтаймен бөлмені безендірді. Джон әкесінің орнын басқан Джорджбен бірден тіл табысып кетті. Өкінішке орай, 1955 жылы Джордж көз жұмды. Сол кезеңде Джон екінші жұбайы мен 2 баласымен тұрып жатқан анасымен жақын араласа бастады. Леннонның мектеп өмірінің қалыптасқан кертартпа тәртібіне төзгісі келмеді. Өзінің дарындылығына қарамастан, ол оқу озатынан нашар оқушыға айналды. Леннон мектеп қабырғасында өзінің шығармашылық қабілеттерін ашты— хор үйірмесіне қатысып, өз суреттерімен безендірілген мектеп журналын шығарды. Оның сүйікті кітабы «Ғажайып елдегі Алиса» болды. 1952 Леннон Куоррибенк орта мектебінен тап болды. Джон үнемі тәртіп бұзып, мұғалімдерге карикатура салумен көзге түсті. 1950 жылдары Леннон рок-н-роллға қызығушылығы пайда болып, 1956 жылы мектептегі жолдастарымен The Quarrymen тобын құрды. Топтың құрамында Джон гитаршы рөлін атқарды. Оны есепке алмағанда, топтың ішінде 5 адам болды. 1957 жылдың 6 шілдесінде Леннон Пол Маккартнимен танысып, Пол Quarrymen-ның жаңа мүшесі атанды. Көп ұзамай Маккартни топқа Джордж Харрисонды енгізді. Джон бітіру емтихандарын тапсыра алмай, Ливерпульдық көркемөнер мектебіне түсу үшін директордың көмегіне жүгінеді. Осы оқу орнынан ол Quarrymen-ның тағы бір болашақ мүшесі Стюартом Сатклиффпен танысады. Өзінің болашақ жұбайын Синтию Пауэллді де осында кездестіреді. 1958 жылы Джонның анасы жазатайым оқиғадан көз жұмады. Джулияның қазасы Джон үшін ауыр тиді. Кейін ол анасына бірқатар әндерін арнады — «Julia», «Mother» и «My Mummy’s Dead». Анасының ажалы Джонның болашағына өзіндік ықпалын тигізді. Quarrymen тобы 1959 жылы жойылды, сол жылы Silver Beetles жаңадан пайда болды. Кейін оның атауы ауыстырылды. Осылайша, аңызға айналған The Beatles тобы пайда болды. =Альбомдары= * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/John_Lennon/Plastic_Ono_Band John Lennon/Plastic Ono Band]'' (1970) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Imagine_(album) Imagine]'' (1971) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Some_Time_in_New_York_City Some Time in New York City]'' (with Yoko Ono) (1972) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Mind_Games Mind Games]'' (1973) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Walls_and_Bridges Walls and Bridges]'' (1974) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Rock_%27n%27_Roll_(John_Lennon_album) Rock 'n' Roll]'' (1975) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Double_Fantasy Double Fantasy]'' (with Yoko Ono) (1980) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Milk_and_Honey_(album) Milk and Honey]'' (with Yoko Ono) (1984) {{commons|Category:John Lennon}} [[Санат:9 қазанда туғандар]] [[Санат:Ливерпульде туғандар]] [[Санат:8 желтоқсанда қайтыс болғандар]] [[Санат:Нью-Йоркте қайтыс болғандар]] [[Санат:АҚШ әншілері]] [[Санат:XX ғасыр әншілері]] [[Санат:Ұлыбритания сазгерлері]] [[Санат:АҚШ сазгерлері]] [[Санат:XX ғасыр сазгерлері]] [[Санат:Ұлыбритания гитарашылары]] [[Санат:АҚШ гитарашылары]] [[Санат:XX ғасыр гитарашылары]] [[Санат:Ұлыбритания пианистері]] [[Санат:АҚШ пианистері]] [[Санат:XX ғасыр пианистері]] [[Санат:Ұлыбритания ақындары]] [[Санат:АҚШ ақындары]] [[Санат:XX ғасыр ақындары]] [[Санат:Ұлыбритания актрисалары]] [[Санат:АҚШ актерлері]] [[Санат:XX ғасыр актерлері]] [[Санат:Ұлыбритания жазушылары]] [[Санат:АҚШ жазушылары]] [[Санат:XX ғасыр жазушылары]] [[Санат:Ұлыбритания музыкалық продюсерлері]] [[Санат:АҚШ музыкалық продюсерлері]] [[Санат:XX ғасыр музыкалық продюсерлері]] [[Санат:Ұлыбритания кинопродюсерлері]] [[Санат:АҚШ кинопродюсерлері]] [[Санат:XX ғасыр кинопродюсерлері]] [[Санат:Ұлыбритания кинорежиссёрлері]] [[Санат:АҚШ кинорежиссёрлері]] [[Санат:XX ғасыр кинорежиссёрлері]] [[Санат:Британ империясы орденінің мүшелері]] [[Санат:The Beatles]] [[Санат:Ұлыбритания рок-музыканттары]] [[Санат:Англия ақындары]] [[Санат:XX ғасыр музыканттары]] [[Санат:Нәзік жүйкелік рок музыканттары]] [[Санат:Кісі өлтірулер құрбандары]] [[Санат:Ұлыбритания филателистері]] [[Санат:Қастандық құрбандары]] [[Санат:Джон Леннон]] [[Санат:Йоко Оно]] [[Санат:Billboard Hot 100-де топ бастаған орындаушылар]] [[Санат:Рок-н-ролл даңқ залына енген орындаушылар]] [[Санат:Ivor Novello Awards сыйлығының иегерлері]] [[Санат:BRIT Awards сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Грэмми сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Леннондар]] [[Санат:Ұлыбритания орындаушы авторлары]] [[Санат:Plastic Ono Band музыканттары]] [[Санат:Пацифистер]] [[Санат:Parlophone Records орындаушылары]] [[Санат:Atco Records орындаушылары]] [[Санат:Polydor Records орындаушылары]] [[Санат:Geffen Records орындаушылары]] [[Санат:Capitol Records орындаушылары]] [[Санат:Ырғақ гитарашылары]] [[Санат:Ұлыбритания рок-вокалшылары]] [[Санат:Ұлыбритания рок-гитарашылары]] [[Санат:Оттық қару оғынан қайтыс болғандар]] [[Санат:Grammy Lifetime Achievement Award иегерлері]] [[Санат:Ұлыбритания эксперименталды музыканттары]] [[Санат:Англия рок-әншілері]] [[Санат:Пошта маркаларындағы тұлғалар]] [[Санат:Үздік фильм музыкасы үшін Оскар сыйлығының иегерлері]] 9s18d9ev6igq9lmonjx7i4e91kirhbv 3399277 3399273 2024-11-10T03:17:51Z Nurtenge 93712 3399277 wikitext text/x-wiki {{Музыкант | Есімі = John Lennon | Сурет = John Lennon, 1974 (restored cropped).jpg | Сурет ені = <!-- Only for images narrower than 220 pixels --> | Фон = solo_singer | Туған кездегі есімі = John Winston Lennon | Лақап аттары = Dr. Winston O`Boogie | Туған күні = 09.10.1940 | Туған жері = {{туғанжері|Ливерпуль|Ливерпульде}}, [[Англия]] | Қайтыс болған күні = 08.12.1980 | Қайтыс болған жері = {{қайтысболғанжері|Нью-Йорк|Нью-Йоркте}}, [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] | Мемлекет = | Аспаптары = [[Гитара]], [[Гармоника]], [[Пианино]], [[Бас-гитара|Бас]], , [[Банджо]], [[Соқпалы аспап]], [[Перкуссия]] | Жанрлары = [[Rock music|Rock]], [[Pop music|Pop]], [[Experimental music|Experimental]] | Мамандықтары = {{әнші|Ұлыбритания|XX ғасыр}}, {{сазгер|Ұлыбритания|XX ғасыр}}, [[ақын]], [[суретші]], [[бейбітшілік қайраткері]] | Белсенділік жылдары = 1956—1980 | Лейблдер = [[Parlophone]], [[Capitol Records|Capitol]], [[Apple Records|Apple]], [[Vee-Jay Records|Vee-Jay]], [[EMI]], [[Geffen Records|Geffen]] | Ұжымдары = [[The Beatles]]<br />[[Plastic Ono Band]]<br />[[The Dirty Mac]] | Сайты = {{URL|http://www.johnlennon.com}} }} '''Джон Оно Леннон''' ({{lang-en|John Ono Lennon}}, шынайы есімі — '''Джон Уинстон Леннон''', {{lang-en|John Winston Lennon}}; [[9 қазан]] [[1940 жыл|1940]], [[Ливерпуль]], [[Англия]] — [[8 желтоқсан]] [[1980 жыл|1980]], [[Нью-Йорк]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]) — британдық рок-сазгер, әнші, композитор, суретші, жазушы. [[The Beatles]] тобының негізін қалаушы және мүшесі, [[20 ғ.]] ең әйгілі сазгерлерінің бірі. Музыкалық қарекетімен қатар Леннон саяси қайраткер болды. Өзінің көзқарастарын ол өз әндері мен бұқараның алдында жеткізіп жүрді. Атақты «Imagine» әнінде Леннонның әлемнің қалай құрылуы жөнінде ойлары байқалады. Леннон адамдардың арасындағы теңдікті, бостандықты, бейбітшілікті жырлады. Бұның бәрі оны хиппилердің кумирі болуымен қатар [[1960]]—[[1970]] жылдардағы ең белгілі қоғам қайраткерлері қатарына қосты. [[2002]] жылы БиБиСи медиакорпорациясы ({{lang-en|BBC}}) ең ұлыбритандықтар тізімін құрастыру мақсатында сұрау жүргізді. Джон Леннон бұл тізімде тоғызыншы орынды алды. ==Балалық шағы мен жасөспірім кезі== Джон Леннон 1940 жылдың 9 қазанында сағат таңғы 6:30-да неміс авиациясының Ливерпульге шабуылы кезінде дүниеге келді. Оның ата-аналары Джулия және Альфред Леннон нәрестелерінің туулуынан кейін ажырасып кетті. [[File:JOHN LENNON CHILDHOOD HOME, LIVERPOOL, ENGLAND.jpg|thumb|Осы Ливерпульдегі үйде Джонның балалық шағы өтті]] [[File:Mendipsnationaltrust.JPG|thumb|Мими Смитпен бірге тұрған үй]] Джулия Леннон екінші рет бақытын сынап, өзге ер адамға қосылғанда, 4 жасар Джонды балалары болмаған нағашы апасы Мими Смит пен оның жұбайы Джордж Смит тәрбиесіне алады. Мими тәрбие жағынан қатал адам болып, Джонның музыкаға қызығушылығын жақтырмады. Джон аса тапқырлығы мен мысқылшылдығымен ерекшеленді. Ол гитараны меңгеріп жатырған кездерінде Мими үнемі: «Гитара — жақсы нәрсе, әрине, бірақ саған күнкөріске ақша табуға көмектеспейді!» -деп, міңгірлеп отыратын. Кейін даңқ пен атаққа қол жеткізген Леннон тәтесіне жағалауда орналасқан зейнетті сарай сыйлап, оның сөздері жазылған мәрмәр тақтаймен бөлмені безендірді. Джон әкесінің орнын басқан Джорджбен бірден тіл табысып кетті. Өкінішке орай, 1955 жылы Джордж көз жұмды. Сол кезеңде Джон екінші жұбайы мен 2 баласымен тұрып жатқан анасымен жақын араласа бастады. Леннонның мектеп өмірінің қалыптасқан кертартпа тәртібіне төзгісі келмеді. Өзінің дарындылығына қарамастан, ол оқу озатынан нашар оқушыға айналды. Леннон мектеп қабырғасында өзінің шығармашылық қабілеттерін ашты— хор үйірмесіне қатысып, өз суреттерімен безендірілген мектеп журналын шығарды. Оның сүйікті кітабы «Ғажайып елдегі Алиса» болды. 1952 Леннон Куоррибенк орта мектебінен тап болды. Джон үнемі тәртіп бұзып, мұғалімдерге карикатура салумен көзге түсті. 1950 жылдары Леннон рок-н-роллға қызығушылығы пайда болып, 1956 жылы мектептегі жолдастарымен The Quarrymen тобын құрды. Топтың құрамында Джон гитаршы рөлін атқарды. Оны есепке алмағанда, топтың ішінде 5 адам болды. 1957 жылдың 6 шілдесінде Леннон Пол Маккартнимен танысып, Пол Quarrymen-ның жаңа мүшесі атанды. Көп ұзамай Маккартни топқа Джордж Харрисонды енгізді. Джон бітіру емтихандарын тапсыра алмай, Ливерпульдық көркемөнер мектебіне түсу үшін директордың көмегіне жүгінеді. Осы оқу орнынан ол Quarrymen-ның тағы бір болашақ мүшесі Стюартом Сатклиффпен танысады. Өзінің болашақ жұбайын Синтию Пауэллді де осында кездестіреді. 1958 жылы Джонның анасы жазатайым оқиғадан көз жұмады. Джулияның қазасы Джон үшін ауыр тиді. Кейін ол анасына бірқатар әндерін арнады — «Julia», «Mother» и «My Mummy’s Dead». Анасының ажалы Джонның болашағына өзіндік ықпалын тигізді. Quarrymen тобы 1959 жылы жойылды, сол жылы Silver Beetles жаңадан пайда болды. Кейін оның атауы ауыстырылды. Осылайша, аңызға айналған The Beatles тобы пайда болды. =Альбомдары= * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/John_Lennon/Plastic_Ono_Band John Lennon/Plastic Ono Band]'' (1970) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Imagine_(album) Imagine]'' (1971) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Some_Time_in_New_York_City Some Time in New York City]'' (with Yoko Ono) (1972) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Mind_Games Mind Games]'' (1973) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Walls_and_Bridges Walls and Bridges]'' (1974) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Rock_%27n%27_Roll_(John_Lennon_album) Rock 'n' Roll]'' (1975) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Double_Fantasy Double Fantasy]'' (with Yoko Ono) (1980) * ''[http://en.wikipedia.org/wiki/Milk_and_Honey_(album) Milk and Honey]'' (with Yoko Ono) (1984) {{commons|Category:John Lennon}} [[Санат:Ұлыбритания гитарашылары]] [[Санат:АҚШ гитарашылары]] [[Санат:XX ғасыр гитарашылары]] [[Санат:Ұлыбритания пианистері]] [[Санат:АҚШ пианистері]] [[Санат:XX ғасыр пианистері]] [[Санат:Ұлыбритания ақындары]] [[Санат:АҚШ ақындары]] [[Санат:XX ғасыр ақындары]] [[Санат:Ұлыбритания актрисалары]] [[Санат:АҚШ актерлері]] [[Санат:XX ғасыр актерлері]] [[Санат:Ұлыбритания жазушылары]] [[Санат:АҚШ жазушылары]] [[Санат:XX ғасыр жазушылары]] [[Санат:Ұлыбритания музыкалық продюсерлері]] [[Санат:АҚШ музыкалық продюсерлері]] [[Санат:XX ғасыр музыкалық продюсерлері]] [[Санат:Ұлыбритания кинопродюсерлері]] [[Санат:АҚШ кинопродюсерлері]] [[Санат:XX ғасыр кинопродюсерлері]] [[Санат:Ұлыбритания кинорежиссёрлері]] [[Санат:АҚШ кинорежиссёрлері]] [[Санат:XX ғасыр кинорежиссёрлері]] [[Санат:Британ империясы орденінің мүшелері]] [[Санат:The Beatles]] [[Санат:Ұлыбритания рок-музыканттары]] [[Санат:Англия ақындары]] [[Санат:XX ғасыр музыканттары]] [[Санат:Нәзік жүйкелік рок музыканттары]] [[Санат:Кісі өлтірулер құрбандары]] [[Санат:Ұлыбритания филателистері]] [[Санат:Қастандық құрбандары]] [[Санат:Джон Леннон]] [[Санат:Йоко Оно]] [[Санат:Billboard Hot 100-де топ бастаған орындаушылар]] [[Санат:Рок-н-ролл даңқ залына енген орындаушылар]] [[Санат:Ivor Novello Awards сыйлығының иегерлері]] [[Санат:BRIT Awards сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Грэмми сыйлығының иегерлері]] [[Санат:Леннондар]] [[Санат:Ұлыбритания орындаушы авторлары]] [[Санат:Plastic Ono Band музыканттары]] [[Санат:Пацифистер]] [[Санат:Parlophone Records орындаушылары]] [[Санат:Atco Records орындаушылары]] [[Санат:Polydor Records орындаушылары]] [[Санат:Geffen Records орындаушылары]] [[Санат:Capitol Records орындаушылары]] [[Санат:Ырғақ гитарашылары]] [[Санат:Ұлыбритания рок-вокалшылары]] [[Санат:Ұлыбритания рок-гитарашылары]] [[Санат:Оттық қару оғынан қайтыс болғандар]] [[Санат:Grammy Lifetime Achievement Award иегерлері]] [[Санат:Ұлыбритания эксперименталды музыканттары]] [[Санат:Англия рок-әншілері]] [[Санат:Пошта маркаларындағы тұлғалар]] [[Санат:Үздік фильм музыкасы үшін Оскар сыйлығының иегерлері]] 77pjhghdkmxcb2doslm01pylsbcysx5 10 9489 3399149 2680813 2024-11-09T13:09:20Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399149 wikitext text/x-wiki {{Навигациялық кесте |аты = Араб мемлекеттері Лигасы |state = <includeonly>{{{state|collapsed}}}</includeonly> |тақырып = [[Араб мемлекеттері Лигасы]] |тақырып_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}} |бөлім_стиль = background:{{түс|{{PAGENAME}}}} |бөлім1 = Мүшелері |тізім1 = [[Алжир]] • [[Бахрейн]] • [[Біріккен Араб Әмірліктері]] • [[Джибути]] • [[Иордания]] • [[Ирак]] • [[Йемен]] • [[Қатар]] • [[Кувейт]] • [[Коморлар]] • [[Ливан]] • [[Ливия]] • [[Мавритания]] • [[Марокко]] • [[Мысыр]] • [[Оман]] • [[Палестина]] • [[Сауд Арабиясы]] • [[Сирия]] • [[Сомали]] • [[Судан]] • [[Тунис]] |бөлім2 = Бақылаушылар |тізім2 = [[Бразилия]] • [[Венесуэла]] • [[Түркия]] • [[Үндістан]] • [[Эритрея]] }}<noinclude> [[Санат:Навигациялық үлгілер:Халықаралық ұйымдар]] </noinclude> 4hqd3hvkfu92azt4cjka65d8nxvwetu 0 11706 3399392 3377280 2024-11-10T09:38:22Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3399392 wikitext text/x-wiki <table> <tr> <td> '''Сібе''' ({{MongolUnicode|lang=sjo|ᠰᡞᠪᡝ}}[[Image:sibe.png|20px]] ''Sibe''; {{zh-stp|s=锡伯|t=錫伯|p=Xībó}}) — негізінен солтүстік-шығыс [[Қытай]] мен [[Шыңжаң]]да тұратын [[этникалық топ]], [[Қытай Халық Республикасы]]нда ресми түрде мойындалатын 56 ұлттың бірі. == Тарихы == Бастапқы отандары — [[Манжурия]]дағы Нен өзені мен [[Соңһуа]] өзендерінің алаптары. Нурхацидің [[1593]] жылы [[Гуре шайқасы]]нда талқандаған тоғыз мемлекеттің бірі осы сібелер. [[Хорчин моңғолдары]] мәнжудің [[Цин әулеті|Циң әулетіне]] бағынғаннан кейін де сібелер хорчиндарға бағынышты болып қала берді. Циң дәулеті [[Ресей]]ге қарсы әскери жорықтар ұйымдастыра бастаған кезде сібелер Циң билеушілерімен қатынас орнатты. Олар Циң әскерлерін керек-жарақпен қамтамасыз етуге атсалысты. [[1692]] жылы хорчиндер сібе, гувалча мен даурларды күміс үшін Каңси императорға сыйға тартты. Сібелер сегіз тулы әскердің бір бөлігі етіліп, Цицикарда және Мәнжурияның басқа қалаларында гарнизон етіп орналастырылды. [[Шығыс Түркістан]]ды жаулап алғаннан кейін [[Цянлун император|Цянлуң император]] [[1764]] жылы ''«Жаңа шекараны»'' қорғасын деп сібелердің бір бөлігін сол жаққа қоныс аударғызды. Олар Іле өзенінің оңтүстігінде Чапчал Сібе автономиялық облысында бірлесіп қоныстанып отыр. == Мәдениеті == Сібелердің [[дәстүрлі киім]]і мәнжулердің ұлттық киіміне өте ұқсас. Қазіргі кезде сібелер батыстық үлгідегі киім киеді, дәстүрлі сібе киімдерін мейрам кезінде жасы үлкен сібелер киіп шығады. Сібелер ''«хала»'' деп аталатын ру сияқты, фамилиясы бірдей адамдардың топтарына бөлінеді. Қазіргі кезге дейін сібелерде бір шаңырақтың астында үш буынның адамдарының бірге тұруы кең орын алған. Сібелердің дәстүрі бойынша, әкесінің көзі тірісінде ұлының жеке отау құруына болмайды. == Тілі == {{main|Сібе тілі}} Солтүстік-шығыс Қытайда тұратын сібелер толығымен [[қытай тілі]]не көшкен. Шыңжаңда тұратын сібелер мәнжу тілінің бір ерекше диалекті болатын сібе тілінде сөйлейді. Мәнжу тілінен айырмашылығы, сібе тілінде алты емес, сегіз дауысты дыбыс сақталған, грамматикасында ерекшеліктер бар және [[үндестік заңы]]ның ережелері күрделірек. Сібе тілінің жалпы сөздік қоры мен құрылымы қытай тілінің ықпалына айтарлықтай ұшырай қоймаған. Алайда сібе тілінде қытай тілінен енген сөздер де баршылық, олар көбінесе әлеуметтік ұғымдар болып келеді, мысалы «гәмиң» ([[төңкеріс]]), ''«гүңшә»'' (''коммуна''). Сібе тілі мәнжу әліпбиінің аздап өзгертілген түрі болып табылатын сібе әліпбиін тұтынады. Қапқалда қазіргі кезде сібе тілінде газет шығып тұрады, ал [[Үрімші]]де сібе тілінде кітаптар басылып шығарылады. {{Infobox Ethnic group |image = [[Image:Lansdell-1885-p211-Sibo-military-colonists.jpg|300px]] |caption = "Сібе әскери қоныстанушылары", 1882 жылы бүгінгі Қапқал Сібе аймағына саяхат жасаған кезде [[Лансделл, Һенри|Һенри Лансделлдің]] салған суреті |group = Сібе<br/>{{MongolUnicode|lang=sjo|ᠰᡞᠪᡝ}}<br>{{resize|75%|(Сібе-солаң)}} |population = 188,000 |regions = {{flag|China}}{{nbsp|2}}<span style="font-size:90%;">([[Шынжаң]]{{•}} [[Ляониң]]{{•}} [[Жилин]])</span> |languages = [[Сібе тілі|Сібе]] |religions = [[Тибет буддизмі]], [[Шаманизм]] |related = [[Мәнжу]] }} == Сілтемелер == * Wu Yuanfen, Zhao Zhiqiang. 1981. "Xibozu xiqian gaishu" [Сібелердің батысқа қоныс аударуының жалпы сипаттамасы]. ''Minzu yanjiu'' 2:22-29. * Ramsey, S. Robert. 1987. ''The Languages of China''. Princeton University Press, Princeton New Jersey ISBN 0-691-06694-9 * ''C. G. Mannerheimin Valokuvia Aasian-Matkalta 1906-1908 (Photographs By C. G. Mannerheim From His Journey Across Asia 1906-1908)'', (Otava, Keuruu: 1990) ISBN 9511113577. Contains photographs of Xibe/Xibo and other ethnic groups. == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.sibeculture.com/ Сібе мәдениеті (қытайша)] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20120206031553/http://www.sibeculture.com/ |date=2012-02-06 }} * [http://www.atarn.org/xibe_manchu/xibe.htm Сібенің садақ тарту өнеріне бағышталған сайт] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080512022234/http://www.atarn.org/xibe_manchu/xibe.htm |date=2008-05-12 }} {{wikify}} <!--Categories--> [[Санат:Мәнжурия]] [[Санат:Тұңғыс тілдері]] [[Санат:Көшпенділер]] {{stub}} [[ca:Xibe]] [[en:Xibe]] 99chapb3d2si8qguw5uh7z09zh3cko8 0 14312 3399318 3285479 2024-11-10T06:38:59Z Канат Жалгасов 130754 Руды тайпаға ауыстырдым 3399318 wikitext text/x-wiki {{Infobox Kazakh Clan | атауы = Қоңырат | лақап_атауы = | таңбасы = Kazakh Tamga 18.svg | таңба_сипаттамасы = | ұраны = Алатау, Мүкәмәл | шығу_тегі = Хонкират | жүзі = [[Орта жүз]] | тайпасы = [[Қоңырат]] | бөлімдері = Көтенші (Құдайбердінің лақап аты), Көктің ұлы (Тәңірберді) | тараулары = Көтенші: [[Киікші]],[[Саңғыл]], [[Сүйімбай]], [[Сүттібай]], [[Аққошқар]], [[Аманбай]], [[Жаманбай]], [[Божбан]], [[Жетімдер руы|Жетімдер]], [[Маңғытай]], [[Ноғай]], [[Жауғашты]], [[Тіней]] Көктің ұлы: [[Байлар]], [[Жандар]], [[Қаракөсе]], [[Оразкелді]], [[Қарасирақ]], [[Тоқболат]], [[Құлшығаш]], [[Алғи]] | ақсақалы = Сеңке би | қыстаулары = Сырдария жағалауы | жайлаулары = Қаратау аумағы | торабы = }} {{мағына|Қоңырат (айрық)}} '''Қоңырат''' — [[Орта жүз|Орта жүзге]] жататын үлкен [[Тайпа]]<nowiki/>лардың бірі. [[Тарих]]и деректерде "Қоңғырат", "Қоңқырат", деген атаулар кездеседі. Қоңырат дегендердің жылқы малына ешқандай да, қатыстары жоқ. [[Ергенеқоң]]<nowiki/>нан шыққан екі халықтың бірі. Тарихи деректердегі Қоңырат, Хонкират, Қоңғырат дегеніміз ([[Ергенеқон|Ергенеқоң]]) Қоң қыратынан шыққандар екендерін айтып тұр. Қоңыраттар 92 баулы атаға бөлінген, бірақ қазір Қазақстанда Екі атасы ([[Көтенші|Көтенше]] мен [[Көктіңұлы|Көктің ұлы]]) бар. Қалғаны белгісіз. Тарихи мекені [[Сырдария|Сырдың бойы]]. Қазір қоңыраттар көбінесе [[Қазақстан]]ның оңтүстігі, [[Қарақалпақстан]], [[Өзбекстан]] жерінде тұрады. "[[Шыңғыс хан|Шыңғысханның]] құпия шежіресі" кітабында Шыңғысханның бәйбішесі [[Бөрте]] ([[Жошы хан|Жошының]] шешесі) Қоңырат руынан екені айтылады. Орта және ұлы жүздер [[Қазақтар|қазақтарының]] [[ру]]лық-тайпалық құрамының 1748 жылы [[Алексей Иванович Тевкелев|А. Тевкелев]] жазған суреттемесінде [[Қоңырат]]тардың «күшті ру» екені, «Орта ордаға жататыны», көбінде «Үлкен ордамен бірге көшіп жүретіні» айтылған. [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Ш. Ш. Уәлиханов]] қоңыраттардың Орта ордадан [[Уәли хан]] тұсында (XIX ғасырдың бірінші жартысы) бөлініп, «[[Бұхара]]да, [[Қоқан (қала)|Қоқанда]], [[Ташкент]]те, бәрінен бұрын [[Қаратау жотасы (Тянь-Шань)|Қаратауда]] және [[Талас (өзен)|Талас өзені]] бойында [[Өзбектер|өзбек]] руларымен (көршілес) көшіп жүретінін» жазған. Хабарлар арасындағы айырмашылық 80 жылға жуық, бірақ олардың (қоңыраттардың), [[Орта Азия]] мен ұлы (Үлкен) жүз қоныстарына кетіп қалғаны жайында XVIII ғасырдың ортасында да, XIX ғасырдың бірінші жартысында да айтылады. Мұның қысқаша тарихы мынадай. XVIII ғасырда қоңыраттар көшпенді өзбектердің мемлекеті кезінде болған бұрынғы құдіретінен айрылды, ал ол кезде қоңыраттар оның жауынгерлік сол қанатына енген еді. [[Мұхаммед Шайбани|Шайбани хан]] Дешті Қыпшақтан Мауараннахрға бет бұрған кезде көптеген қоңыраттар сол жаулап алушы ханға еріп кетті. Шайбани хан қаза тапқаннан кейін Мауараннахрда өзара қырқыс күшейіп, XVI ғасырдың аяғы XVII ғасырдың басында ол дербес екі хандыққа: маңғыттар басқарған Бұхара және қоңыраттар басқарған [[Хиуа]] хандықтарына бөлінді. Мауараннахрға кеткен қоңыраттар қарақалпақ халқы компоненттерінің біріне айналды. [[Алпамыс батыр|Алпамыс]] туралы жырдың өзі де Орта Азиямен байланысты. Қисса былай деп басталады: Бұрынғы өткен заманда,<br/> Дін мұсылман аманда, <br/> Жиделі Байсын жерінде, <br/> Қоңырат деген елінде, <br/> Байбөрі деген бай бопты...<br/> Қиссаның басқа бір жерінде Байбөрінің ауылы Байсыннан екі күншілік жерде болғаны айтылады. Байсынтау Ғиссар жотасының оңтүстік-шығыс сілемі, Бұхарадан Ғиссарға және одан әрі Әмударияға баратын ежелгі керуен жолы сол арқылы өткен. Жиделі Байсын осы таудың Сұрхан өзенше қарай жатқан беткейінде. Ә. Диваевтың XX ғасырдың бас кезінде қазақтардан жазып алған мәліметтеріне қарағанда: «Жиделі Байсын екі бектіктің: [[Куляб]] және [[Ғиссар]] бектіктеріпің шегінде. Онда Байсын деп аталатын үлкен көл бар. Онда Кіші орданың қырғыздары (қазақтары М. М.) тұрады. Орта орданың қоңыраттары мен арғындары да бар». Қоңыраттардың оңтүстікке, ата-бабаларының жеріне, басқа халықтардың құрамына енген туыс тайпаларға қарай көшуіне түрткі болған себептердің бірі атамекен туралы түсінікпен тығыз байланысты этникалық сана сезім екеніне күмән жоқ. Қоңыраттар Қаратау жотасының оңтүстік-батыс беткейіне, [[Бөген]], Арыстанды, [[Арыс]] өзендерінің бойында, Сырдария өзеніне дейін қоныстанып, оның сол жағалауын алып жатты. Олардың қыстаулары [[Жаңақорған]], [[Балдыр]], [[Шалдырөзек]] тауларынан ағып шығатын көптеген шағын өзендердің төменгі және орта ағыстарында, [[Сырдария]] жағалауында орналасқан. Жайлау үшін Қаратаудан ағып шығатын өзендердің бас жағына, ал малы көптері одан әрі солтүстікке, [[Ақмола]] жағына кеткен. Қоңыраттардың түрлі аталары былайша қоныстанған: Көтеншіден тараған рулары Түркістан, [[Шәуілдір]] Жаңақорған шегінде, Шаян, Бөген өзендерінің бойында және Сырдария жағалауында; Көктіңұлынан тараған рулар Арыс өзенінен оңтүстікке қарай [[Монтайтас]], [[Қабылсай (өзен)|Қабылсай]], Шеңгелді (қазіргі [[Ұзынқұдық]]), [[Сарыағаш]], [[Шардара (қала)|Шардара]], [[Мақтаарал ауданы|Мақтаарал]] деген жерлерде, Ташкентке дейін қоныстанған. Қоңыраттың кейбір рулары (мысалы, Жетімдер) жартылай отырықшылық өмір сүріп, Сырдариядан тартылған арналарды бойлай қоныстанған. Аңызға қарағанда, Көтеншінің үш әйелінен туған балалар үш арна бойын мекендеп, егіншілікпен айналысқан, [[тары]], [[Бидай (астық)|бидай]], [[бақша]] дақылдарын еккен. Малды құмға айдап апарған. == Тайпаның рулары == Көтеншіден (Құдайбердінің) тараған: *''' [[Саңғыл]] ''' (одан [[Ағысай]], [[Нұрсай]], [[Самай (ру)|Самай]], [[Бақай]], [[Қошқар]], [[Қаракемпір]], [[Тиес]]) *[[Маңғыттар]], [[Маңғытай]] (одан Сүйіш, Кенбай, Дандай, Аралбай, Алтай, Қабырға, Қырық бөрі, Орынбет т.б) * '''[[Божбан]]''' (одан Қожағұл, Жәукім, Итемген, Құлым, Бекарыс, Тоқпақ, Жұмық, Ұрық) * '''[[Жетімдер руы|Жетімдер]]''' *''' [[Сүйімбай]] ''' (одан [[Борай]], [[Жиенбет]]) *''' [[Сүттібай]] ''' (одан [[Қырғызәлі]], [[Алтый]]) *''' [[Аққошқар]] ''' (одан [[Қараша]], [[Көкірек]]) *''' [[Байқошқар]] ''' (одан [[Ақболат]], [[Қайрақ]]) *''' [[Аманбай]] ''' (одан [[Құйысқансыз]]) *''' [[Жаманбай]] ''' (одан [[Қоңырсопы]], [[Жауқашты]], [[Шоқпарлы]], [[Ноғай]], [[Қира]],* '''[[Құрбан Ата]],*''' (одан Киікші, Жары, Тіней, Көтен, Сасық) Көктің ұлынан (Тәңірберді) тараған: *''' [[Байлар-Жандар]] (ағайындылар) ''' ішінде ( [[Сырымбет Жандар]], [[Шорапал]], [[Қарабаласы]], [[Көбек]], [[Көшік]], [[Елбақ-Қойбақ]], [[Жолдербес]]). *''' [[Оразкелді (Қоңырат)]] ''' *''' [[Қаракөсе]] ''' *''' [[Тоқболат]] ''' *''' [[Құлшығаш]] ''' ішінде ([[Жортпас, Сарысы, Таздар, Бозайғара, Жаман бай, Бапай, Құрманбек, Нысанбай, Қосақ]]). *''' [[Алғи]] '''ішінде [[Қарасирақ]] (Елімбет), Аққойлы (Жолымбет) болып бөлінеді. {{rodovid|937571}} ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} {{Қарақалпақ рулары}} {{Қазақ рулары}} [[Санат:Орта жүз]] [[Санат:Қазақ рулары]] {{stub}} 2ah5ojk7vef36qb75o6ck31psb8cuju 3399320 3399318 2024-11-10T06:41:51Z Канат Жалгасов 130754 Шыңғысханның анасының атын қостым. 3399320 wikitext text/x-wiki {{Infobox Kazakh Clan | атауы = Қоңырат | лақап_атауы = | таңбасы = Kazakh Tamga 18.svg | таңба_сипаттамасы = | ұраны = Алатау, Мүкәмәл | шығу_тегі = Хонкират | жүзі = [[Орта жүз]] | тайпасы = [[Қоңырат]] | бөлімдері = Көтенші (Құдайбердінің лақап аты), Көктің ұлы (Тәңірберді) | тараулары = Көтенші: [[Киікші]],[[Саңғыл]], [[Сүйімбай]], [[Сүттібай]], [[Аққошқар]], [[Аманбай]], [[Жаманбай]], [[Божбан]], [[Жетімдер руы|Жетімдер]], [[Маңғытай]], [[Ноғай]], [[Жауғашты]], [[Тіней]] Көктің ұлы: [[Байлар]], [[Жандар]], [[Қаракөсе]], [[Оразкелді]], [[Қарасирақ]], [[Тоқболат]], [[Құлшығаш]], [[Алғи]] | ақсақалы = Сеңке би | қыстаулары = Сырдария жағалауы | жайлаулары = Қаратау аумағы | торабы = }} {{мағына|Қоңырат (айрық)}} '''Қоңырат''' — [[Орта жүз|Орта жүзге]] жататын үлкен [[Тайпа]]<nowiki/>лардың бірі. [[Тарих]]и деректерде "Қоңғырат", "Қоңқырат", деген атаулар кездеседі. Қоңырат дегендердің жылқы малына ешқандай да, қатыстары жоқ. [[Ергенеқоң]]<nowiki/>нан шыққан екі халықтың бірі. Тарихи деректердегі Қоңырат, Хонкират, Қоңғырат дегеніміз ([[Ергенеқон|Ергенеқоң]]) Қоң қыратынан шыққандар екендерін айтып тұр. Қоңыраттар 92 баулы атаға бөлінген, бірақ қазір Қазақстанда Екі атасы ([[Көтенші|Көтенше]] мен [[Көктіңұлы|Көктің ұлы]]) бар. Қалғаны белгісіз. Тарихи мекені [[Сырдария|Сырдың бойы]]. Қазір қоңыраттар көбінесе [[Қазақстан]]ның оңтүстігі, [[Қарақалпақстан]], [[Өзбекстан]] жерінде тұрады. "[[Шыңғыс хан|Шыңғысханның]] құпия шежіресі" кітабында Шыңғысханның анасы Оэлун және бәйбішесі [[Бөрте]] Қоңырат тайпасынан екені айтылады. Орта және ұлы жүздер [[Қазақтар|қазақтарының]] [[ру]]лық-тайпалық құрамының 1748 жылы [[Алексей Иванович Тевкелев|А. Тевкелев]] жазған суреттемесінде [[Қоңырат]]тардың «күшті тайпа» екені, «Орта ордаға жататыны», көбінде «Үлкен ордамен бірге көшіп жүретіні» айтылған. [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Ш. Ш. Уәлиханов]] қоңыраттардың Орта ордадан [[Уәли хан]] тұсында (XIX ғасырдың бірінші жартысы) бөлініп, «[[Бұхара]]да, [[Қоқан (қала)|Қоқанда]], [[Ташкент]]те, бәрінен бұрын [[Қаратау жотасы (Тянь-Шань)|Қаратауда]] және [[Талас (өзен)|Талас өзені]] бойында [[Өзбектер|өзбек]] руларымен (көршілес) көшіп жүретінін» жазған. Хабарлар арасындағы айырмашылық 80 жылға жуық, бірақ олардың (қоңыраттардың), [[Орта Азия]] мен ұлы (Үлкен) жүз қоныстарына кетіп қалғаны жайында XVIII ғасырдың ортасында да, XIX ғасырдың бірінші жартысында да айтылады. Мұның қысқаша тарихы мынадай. XVIII ғасырда қоңыраттар көшпенді өзбектердің мемлекеті кезінде болған бұрынғы құдіретінен айрылды, ал ол кезде қоңыраттар оның жауынгерлік сол қанатына енген еді. [[Мұхаммед Шайбани|Шайбани хан]] Дешті Қыпшақтан Мауараннахрға бет бұрған кезде көптеген қоңыраттар сол жаулап алушы ханға еріп кетті. Шайбани хан қаза тапқаннан кейін Мауараннахрда өзара қырқыс күшейіп, XVI ғасырдың аяғы XVII ғасырдың басында ол дербес екі хандыққа: маңғыттар басқарған Бұхара және қоңыраттар басқарған [[Хиуа]] хандықтарына бөлінді. Мауараннахрға кеткен қоңыраттар қарақалпақ халқы компоненттерінің біріне айналды. [[Алпамыс батыр|Алпамыс]] туралы жырдың өзі де Орта Азиямен байланысты. Қисса былай деп басталады: Бұрынғы өткен заманда,<br/> Дін мұсылман аманда, <br/> Жиделі Байсын жерінде, <br/> Қоңырат деген елінде, <br/> Байбөрі деген бай бопты...<br/> Қиссаның басқа бір жерінде Байбөрінің ауылы Байсыннан екі күншілік жерде болғаны айтылады. Байсынтау Ғиссар жотасының оңтүстік-шығыс сілемі, Бұхарадан Ғиссарға және одан әрі Әмударияға баратын ежелгі керуен жолы сол арқылы өткен. Жиделі Байсын осы таудың Сұрхан өзенше қарай жатқан беткейінде. Ә. Диваевтың XX ғасырдың бас кезінде қазақтардан жазып алған мәліметтеріне қарағанда: «Жиделі Байсын екі бектіктің: [[Куляб]] және [[Ғиссар]] бектіктеріпің шегінде. Онда Байсын деп аталатын үлкен көл бар. Онда Кіші орданың қырғыздары (қазақтары М. М.) тұрады. Орта орданың қоңыраттары мен арғындары да бар». Қоңыраттардың оңтүстікке, ата-бабаларының жеріне, басқа халықтардың құрамына енген туыс тайпаларға қарай көшуіне түрткі болған себептердің бірі атамекен туралы түсінікпен тығыз байланысты этникалық сана сезім екеніне күмән жоқ. Қоңыраттар Қаратау жотасының оңтүстік-батыс беткейіне, [[Бөген]], Арыстанды, [[Арыс]] өзендерінің бойында, Сырдария өзеніне дейін қоныстанып, оның сол жағалауын алып жатты. Олардың қыстаулары [[Жаңақорған]], [[Балдыр]], [[Шалдырөзек]] тауларынан ағып шығатын көптеген шағын өзендердің төменгі және орта ағыстарында, [[Сырдария]] жағалауында орналасқан. Жайлау үшін Қаратаудан ағып шығатын өзендердің бас жағына, ал малы көптері одан әрі солтүстікке, [[Ақмола]] жағына кеткен. Қоңыраттардың түрлі аталары былайша қоныстанған: Көтеншіден тараған рулары Түркістан, [[Шәуілдір]] Жаңақорған шегінде, Шаян, Бөген өзендерінің бойында және Сырдария жағалауында; Көктіңұлынан тараған рулар Арыс өзенінен оңтүстікке қарай [[Монтайтас]], [[Қабылсай (өзен)|Қабылсай]], Шеңгелді (қазіргі [[Ұзынқұдық]]), [[Сарыағаш]], [[Шардара (қала)|Шардара]], [[Мақтаарал ауданы|Мақтаарал]] деген жерлерде, Ташкентке дейін қоныстанған. Қоңыраттың кейбір рулары (мысалы, Жетімдер) жартылай отырықшылық өмір сүріп, Сырдариядан тартылған арналарды бойлай қоныстанған. Аңызға қарағанда, Көтеншінің үш әйелінен туған балалар үш арна бойын мекендеп, егіншілікпен айналысқан, [[тары]], [[Бидай (астық)|бидай]], [[бақша]] дақылдарын еккен. Малды құмға айдап апарған. == Тайпаның рулары == Көтеншіден (Құдайбердінің) тараған: *''' [[Саңғыл]] ''' (одан [[Ағысай]], [[Нұрсай]], [[Самай (ру)|Самай]], [[Бақай]], [[Қошқар]], [[Қаракемпір]], [[Тиес]]) *[[Маңғыттар]], [[Маңғытай]] (одан Сүйіш, Кенбай, Дандай, Аралбай, Алтай, Қабырға, Қырық бөрі, Орынбет т.б) * '''[[Божбан]]''' (одан Қожағұл, Жәукім, Итемген, Құлым, Бекарыс, Тоқпақ, Жұмық, Ұрық) * '''[[Жетімдер руы|Жетімдер]]''' *''' [[Сүйімбай]] ''' (одан [[Борай]], [[Жиенбет]]) *''' [[Сүттібай]] ''' (одан [[Қырғызәлі]], [[Алтый]]) *''' [[Аққошқар]] ''' (одан [[Қараша]], [[Көкірек]]) *''' [[Байқошқар]] ''' (одан [[Ақболат]], [[Қайрақ]]) *''' [[Аманбай]] ''' (одан [[Құйысқансыз]]) *''' [[Жаманбай]] ''' (одан [[Қоңырсопы]], [[Жауқашты]], [[Шоқпарлы]], [[Ноғай]], [[Қира]],* '''[[Құрбан Ата]],*''' (одан Киікші, Жары, Тіней, Көтен, Сасық) Көктің ұлынан (Тәңірберді) тараған: *''' [[Байлар-Жандар]] (ағайындылар) ''' ішінде ( [[Сырымбет Жандар]], [[Шорапал]], [[Қарабаласы]], [[Көбек]], [[Көшік]], [[Елбақ-Қойбақ]], [[Жолдербес]]). *''' [[Оразкелді (Қоңырат)]] ''' *''' [[Қаракөсе]] ''' *''' [[Тоқболат]] ''' *''' [[Құлшығаш]] ''' ішінде ([[Жортпас, Сарысы, Таздар, Бозайғара, Жаман бай, Бапай, Құрманбек, Нысанбай, Қосақ]]). *''' [[Алғи]] '''ішінде [[Қарасирақ]] (Елімбет), Аққойлы (Жолымбет) болып бөлінеді. {{rodovid|937571}} ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} {{Қарақалпақ рулары}} {{Қазақ рулары}} [[Санат:Орта жүз]] [[Санат:Қазақ рулары]] {{stub}} tcox0f9w6fmnpkisa4eymidyyhvtotf 3399321 3399320 2024-11-10T06:43:08Z Канат Жалгасов 130754 Әріпті қостым 3399321 wikitext text/x-wiki {{Infobox Kazakh Clan | атауы = Қоңырат | лақап_атауы = | таңбасы = Kazakh Tamga 18.svg | таңба_сипаттамасы = | ұраны = Алатау, Мүкәмәл | шығу_тегі = Хонкират | жүзі = [[Орта жүз]] | тайпасы = [[Қоңырат]] | бөлімдері = Көтенші (Құдайбердінің лақап аты), Көктің ұлы (Тәңірберді) | тараулары = Көтенші: [[Киікші]],[[Саңғыл]], [[Сүйімбай]], [[Сүттібай]], [[Аққошқар]], [[Аманбай]], [[Жаманбай]], [[Божбан]], [[Жетімдер руы|Жетімдер]], [[Маңғытай]], [[Ноғай]], [[Жауғашты]], [[Тіней]] Көктің ұлы: [[Байлар]], [[Жандар]], [[Қаракөсе]], [[Оразкелді]], [[Қарасирақ]], [[Тоқболат]], [[Құлшығаш]], [[Алғи]] | ақсақалы = Сеңке би | қыстаулары = Сырдария жағалауы | жайлаулары = Қаратау аумағы | торабы = }} {{мағына|Қоңырат (айрық)}} '''Қоңырат''' — [[Орта жүз|Орта жүзге]] жататын үлкен [[Тайпа]]<nowiki/>лардың бірі. [[Тарих]]и деректерде "Қоңғырат", "Қоңқырат", деген атаулар кездеседі. Қоңырат дегендердің жылқы малына ешқандай да, қатыстары жоқ. [[Ергенеқоң]]<nowiki/>нан шыққан екі халықтың бірі. Тарихи деректердегі Қоңырат, Хонкират, Қоңғырат дегеніміз ([[Ергенеқон|Ергенеқоң]]) Қоң қыратынан шыққандар екендерін айтып тұр. Қоңыраттар 92 баулы атаға бөлінген, бірақ қазір Қазақстанда Екі атасы ([[Көтенші|Көтенше]] мен [[Көктіңұлы|Көктің ұлы]]) бар. Қалғаны белгісіз. Тарихи мекені [[Сырдария|Сырдың бойы]]. Қазір қоңыраттар көбінесе [[Қазақстан]]ның оңтүстігі, [[Қарақалпақстан]], [[Өзбекстан]] жерінде тұрады. "[[Шыңғыс хан|Шыңғысханның]] құпия шежіресі" кітабында Шыңғысханның анасы Оэлун және бәйбішесі [[Бөрте]] Қоңырат тайпасынан екені айтылады. Орта және ұлы жүздер [[Қазақтар|қазақтарының]] [[ру]]лық-тайпалық құрамының 1748 жылы [[Алексей Иванович Тевкелев|А. Тевкелев]] жазған суреттемесінде [[Қоңырат]]тардың «күшті тайпа» екені, «Орта ордаға жататыны», көбінде «Үлкен ордамен бірге көшіп жүретіні» айтылған. [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Ш. Ш. Уәлиханов]] қоңыраттардың Орта ордадан [[Уәли хан]] тұсында (XIX ғасырдың бірінші жартысы) бөлініп, «[[Бұхара]]да, [[Қоқан (қала)|Қоқанда]], [[Ташкент]]те, бәрінен бұрын [[Қаратау жотасы (Тянь-Шань)|Қаратауда]] және [[Талас (өзен)|Талас өзені]] бойында [[Өзбектер|өзбек]] руларымен (көршілес) көшіп жүретінін» жазған. Хабарлар арасындағы айырмашылық 80 жылға жуық, бірақ олардың (қоңыраттардың), [[Орта Азия]] мен ұлы (Үлкен) жүз қоныстарына кетіп қалғаны жайында XVIII ғасырдың ортасында да, XIX ғасырдың бірінші жартысында да айтылады. Мұның қысқаша тарихы мынадай. XVIII ғасырда қоңыраттар көшпенді өзбектердің мемлекеті кезінде болған бұрынғы құдіретінен айрылды, ал ол кезде қоңыраттар оның жауынгерлік сол қанатына енген еді. [[Мұхаммед Шайбани|Шайбани хан]] Дешті Қыпшақтан Мауараннахрға бет бұрған кезде көптеген қоңыраттар сол жаулап алушы ханға еріп кетті. Шайбани хан қаза тапқаннан кейін Мауараннахрда өзара қырқыс күшейіп, XVI ғасырдың аяғы XVII ғасырдың басында ол дербес екі хандыққа: маңғыттар басқарған Бұхара және қоңыраттар басқарған [[Хиуа]] хандықтарына бөлінді. Мауараннахрға кеткен қоңыраттар қарақалпақ халқы компоненттерінің біріне айналды. [[Алпамыс батыр|Алпамыс]] туралы жырдың өзі де Орта Азиямен байланысты. Қисса былай деп басталады: Бұрынғы өткен заманда,<br/> Дін мұсылман аманда, <br/> Жиделі Байсын жерінде, <br/> Қоңырат деген елінде, <br/> Байбөрі деген бай бопты...<br/> Қиссаның басқа бір жерінде Байбөрінің ауылы Байсыннан екі күншілік жерде болғаны айтылады. Байсынтау Ғиссар жотасының оңтүстік-шығыс сілемі, Бұхарадан Ғиссарға және одан әрі Әмударияға баратын ежелгі керуен жолы сол арқылы өткен. Жиделі Байсын осы таудың Сұрхан өзенше қарай жатқан беткейінде. Ә. Диваевтың XX ғасырдың бас кезінде қазақтардан жазып алған мәліметтеріне қарағанда: «Жиделі Байсын екі бектіктің: [[Куляб]] және [[Ғиссар]] бектіктеріпің шегінде. Онда Байсын деп аталатын үлкен көл бар. Онда Кіші орданың қырғыздары (қазақтары М. М.) тұрады. Орта орданың қоңыраттары мен арғындары да бар». Қоңыраттардың оңтүстікке, ата-бабаларының жеріне, басқа халықтардың құрамына енген туыс тайпаларға қарай көшуіне түрткі болған себептердің бірі атамекен туралы түсінікпен тығыз байланысты этникалық сана сезім екеніне күмән жоқ. Қоңыраттар Қаратау жотасының оңтүстік-батыс беткейіне, [[Бөген]], Арыстанды, [[Арыс]] өзендерінің бойында, Сырдария өзеніне дейін қоныстанып, оның сол жағалауын алып жатты. Олардың қыстаулары [[Жаңақорған]], [[Балдыр]], [[Шалдырөзек]] тауларынан ағып шығатын көптеген шағын өзендердің төменгі және орта ағыстарында, [[Сырдария]] жағалауында орналасқан. Жайлау үшін Қаратаудан ағып шығатын өзендердің бас жағына, ал малы көптері одан әрі солтүстікке, [[Ақмола]] жағына кеткен. Қоңыраттардың түрлі аталары былайша қоныстанған: Көтеншіден тараған рулары Түркістан, [[Шәуілдір]] Жаңақорған шегінде, Шаян, Бөген өзендерінің бойында және Сырдария жағалауында; Көктіңұлынан тараған рулар Арыс өзенінен оңтүстікке қарай [[Монтайтас]], [[Қабылсай (өзен)|Қабылсай]], Шеңгелді (қазіргі [[Ұзынқұдық]]), [[Сарыағаш]], [[Шардара (қала)|Шардара]], [[Мақтаарал ауданы|Мақтаарал]] деген жерлерде, Ташкентке дейін қоныстанған. Қоңыраттың кейбір рулары (мысалы, Жетімдер) жартылай отырықшылық өмір сүріп, Сырдариядан тартылған арналарды бойлай қоныстанған. Аңызға қарағанда, Көтеншінің үш әйелінен туған балалар үш арна бойын мекендеп, егіншілікпен айналысқан, [[тары]], [[Бидай (астық)|бидай]], [[бақша]] дақылдарын еккен. Малды құмға айдап апарған. == Тайпаның рулары == Көтеншіден (Құдайбердінің) тараған: *''' [[Саңғыл]] ''' (одан [[Ағысай]], [[Нұрсай]], [[Самай (ру)|Самай]], [[Бақай]], [[Қошқар]], [[Қаракемпір]], [[Тиес]]) *[[Маңғыттар]], [[Маңғытай]] (одан Сүйіш, Кенбай, Дандай, Аралбай, Алтай, Қабырға, Қырық бөрі, Орынбет т.б) * '''[[Божбан]]''' (одан Қожағұл, Жәукім, Итемген, Құлым, Бекарыс, Тоқпақ, Жұмық, Ұрық) * '''[[Жетімдер руы|Жетімдер]]''' *''' [[Сүйімбай]] ''' (одан [[Борай]], [[Жиенбет]]) *''' [[Сүттібай]] ''' (одан [[Қырғызәлі]], [[Алтый]]) *''' [[Аққошқар]] ''' (одан [[Қараша]], [[Көкірек]]) *''' [[Байқошқар]] ''' (одан [[Ақболат]], [[Қайрақ]]) *''' [[Аманбай]] ''' (одан [[Құйысқансыз]]) *''' [[Жаманбай]] ''' (одан [[Қоңырсопы]], [[Жауқашты]], [[Шоқпарлы]], [[Ноғай]], [[Қира]],* '''[[Құрбан Ата]],*''' (одан Киікші, Жары, Тіней, Көтен, Сасық) Көктің ұлынан (Тәңірберді) тараған: *''' [[Байлар-Жандар]] (ағайындылар) ''' ішінде ( [[Сырымбет Жандар]], [[Шорапал]], [[Қарабаласы]], [[Көбек]], [[Көшік]], [[Елбақ-Қойбақ]], [[Жолдербес]]). *''' [[Оразкелді (Қоңырат)]] ''' *''' [[Қаракөсе]] ''' *''' [[Тоқболат]] ''' *''' [[Құлшығаш]] ''' ішінде ([[Жортпас, Сарысы, Таздар, Бозайғара, Жаман бай, Бапай, Құрманбек, Нысанбай, Қосақ]]). *''' [[Алғый]] '''ішінде [[Қарасирақ]] (Елімбет), Аққойлы (Жолымбет) болып бөлінеді. {{rodovid|937571}} ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} {{Қарақалпақ рулары}} {{Қазақ рулары}} [[Санат:Орта жүз]] [[Санат:Қазақ рулары]] {{stub}} efx4mta4iqe1iinq49sjopsqkmydkf0 3399334 3399321 2024-11-10T07:05:53Z Nurtenge 93712 [[Special:Contributions/Канат Жалгасов|Канат Жалгасов]] ([[User talk:Канат Жалгасов|т]]) өңдемелерінен [[User:Nurzann|Nurzann]] соңғы нұсқасына қайтарды 3285479 wikitext text/x-wiki {{Infobox Kazakh Clan | атауы = Қоңырат | лақап_атауы = | таңбасы = Kazakh Tamga 18.svg | таңба_сипаттамасы = | ұраны = Алатау, Мүкәмәл | шығу_тегі = Хонкират | жүзі = [[Орта жүз]] | тайпасы = [[Қоңырат]] | бөлімдері = Көтенші (Құдайбердінің лақап аты), Көктің ұлы (Тәңірберді) | тараулары = Көтенші: [[Киікші]],[[Саңғыл]], [[Сүйімбай]], [[Сүттібай]], [[Аққошқар]], [[Аманбай]], [[Жаманбай]], [[Божбан]], [[Жетімдер руы|Жетімдер]], [[Маңғытай]], [[Ноғай]], [[Жауғашты]], [[Тіней]] Көктің ұлы: [[Байлар]], [[Жандар]], [[Қаракөсе]], [[Оразкелді]], [[Қарасирақ]], [[Тоқболат]], [[Құлшығаш]], [[Алғи]] | ақсақалы = Сеңке би | қыстаулары = Сырдария жағалауы | жайлаулары = Қаратау аумағы | торабы = }} {{мағына|Қоңырат (айрық)}} '''Қоңырат''' — [[Орта жүз|Орта жүзге]] жататын үлкен [[ру]]<nowiki/>лардың бірі. [[Тарих]]и деректерде "Қоңғырат", "Қоңқырат", деген атаулар кездеседі. Қоңырат дегендердің жылқы малына ешқандай да, қатыстары жоқ. [[Ергенеқоң]]<nowiki/>нан шыққан екі халықтың бірі. Тарихи деректердегі Қоңырат, Хонкират, Қоңғырат дегеніміз ([[Ергенеқон|Ергенеқоң]]) Қоң қыратынан шыққандар екендерін айтып тұр. Қоңыраттар 92 баулы атаға бөлінген, бірақ қазір Қазақстанда Екі атасы ([[Көтенші|Көтенше]] мен [[Көктіңұлы|Көктің ұлы]]) бар. Қалғаны белгісіз. Тарихи мекені [[Сырдария|Сырдың бойы]]. Қазір қоңыраттар көбінесе [[Қазақстан]]ның оңтүстігі, [[Қарақалпақстан]], [[Өзбекстан]] жерінде тұрады. "[[Шыңғыс хан|Шыңғысханның]] құпия шежіресі" кітабында Шыңғысханның бәйбішесі [[Бөрте]] ([[Жошы хан|Жошының]] шешесі) Қоңырат руынан екені айтылады. Орта және ұлы жүздер [[Қазақтар|қазақтарының]] [[ру]]лық-тайпалық құрамының 1748 жылы [[Алексей Иванович Тевкелев|А. Тевкелев]] жазған суреттемесінде [[Қоңырат]]тардың «күшті ру» екені, «Орта ордаға жататыны», көбінде «Үлкен ордамен бірге көшіп жүретіні» айтылған. [[Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов|Ш. Ш. Уәлиханов]] қоңыраттардың Орта ордадан [[Уәли хан]] тұсында (XIX ғасырдың бірінші жартысы) бөлініп, «[[Бұхара]]да, [[Қоқан (қала)|Қоқанда]], [[Ташкент]]те, бәрінен бұрын [[Қаратау жотасы (Тянь-Шань)|Қаратауда]] және [[Талас (өзен)|Талас өзені]] бойында [[Өзбектер|өзбек]] руларымен (көршілес) көшіп жүретінін» жазған. Хабарлар арасындағы айырмашылық 80 жылға жуық, бірақ олардың (қоңыраттардың), [[Орта Азия]] мен ұлы (Үлкен) жүз қоныстарына кетіп қалғаны жайында XVIII ғасырдың ортасында да, XIX ғасырдың бірінші жартысында да айтылады. Мұның қысқаша тарихы мынадай. XVIII ғасырда қоңыраттар көшпенді өзбектердің мемлекеті кезінде болған бұрынғы құдіретінен айрылды, ал ол кезде қоңыраттар оның жауынгерлік сол қанатына енген еді. [[Мұхаммед Шайбани|Шайбани хан]] Дешті Қыпшақтан Мауараннахрға бет бұрған кезде көптеген қоңыраттар сол жаулап алушы ханға еріп кетті. Шайбани хан қаза тапқаннан кейін Мауараннахрда өзара қырқыс күшейіп, XVI ғасырдың аяғы XVII ғасырдың басында ол дербес екі хандыққа: маңғыттар басқарған Бұхара және қоңыраттар басқарған [[Хиуа]] хандықтарына бөлінді. Мауараннахрға кеткен қоңыраттар қарақалпақ халқы компоненттерінің біріне айналды. [[Алпамыс батыр|Алпамыс]] туралы жырдың өзі де Орта Азиямен байланысты. Қисса былай деп басталады: Бұрынғы өткен заманда,<br/> Дін мұсылман аманда, <br/> Жиделі Байсын жерінде, <br/> Қоңырат деген елінде, <br/> Байбөрі деген бай бопты...<br/> Қиссаның басқа бір жерінде Байбөрінің ауылы Байсыннан екі күншілік жерде болғаны айтылады. Байсынтау Ғиссар жотасының оңтүстік-шығыс сілемі, Бұхарадан Ғиссарға және одан әрі Әмударияға баратын ежелгі керуен жолы сол арқылы өткен. Жиделі Байсын осы таудың Сұрхан өзенше қарай жатқан беткейінде. Ә. Диваевтың XX ғасырдың бас кезінде қазақтардан жазып алған мәліметтеріне қарағанда: «Жиделі Байсын екі бектіктің: [[Куляб]] және [[Ғиссар]] бектіктеріпің шегінде. Онда Байсын деп аталатын үлкен көл бар. Онда Кіші орданың қырғыздары (қазақтары М. М.) тұрады. Орта орданың қоңыраттары мен арғындары да бар». Қоңыраттардың оңтүстікке, ата-бабаларының жеріне, басқа халықтардың құрамына енген туыс тайпаларға қарай көшуіне түрткі болған себептердің бірі атамекен туралы түсінікпен тығыз байланысты этникалық сана сезім екеніне күмән жоқ. Қоңыраттар Қаратау жотасының оңтүстік-батыс беткейіне, [[Бөген]], Арыстанды, [[Арыс]] өзендерінің бойында, Сырдария өзеніне дейін қоныстанып, оның сол жағалауын алып жатты. Олардың қыстаулары [[Жаңақорған]], [[Балдыр]], [[Шалдырөзек]] тауларынан ағып шығатын көптеген шағын өзендердің төменгі және орта ағыстарында, [[Сырдария]] жағалауында орналасқан. Жайлау үшін Қаратаудан ағып шығатын өзендердің бас жағына, ал малы көптері одан әрі солтүстікке, [[Ақмола]] жағына кеткен. Қоңыраттардың түрлі аталары былайша қоныстанған: Көтеншіден тараған рулары Түркістан, [[Шәуілдір]] Жаңақорған шегінде, Шаян, Бөген өзендерінің бойында және Сырдария жағалауында; Көктіңұлынан тараған рулар Арыс өзенінен оңтүстікке қарай [[Монтайтас]], [[Қабылсай (өзен)|Қабылсай]], Шеңгелді (қазіргі [[Ұзынқұдық]]), [[Сарыағаш]], [[Шардара (қала)|Шардара]], [[Мақтаарал ауданы|Мақтаарал]] деген жерлерде, Ташкентке дейін қоныстанған. Қоңыраттың кейбір рулары (мысалы, Жетімдер) жартылай отырықшылық өмір сүріп, Сырдариядан тартылған арналарды бойлай қоныстанған. Аңызға қарағанда, Көтеншінің үш әйелінен туған балалар үш арна бойын мекендеп, егіншілікпен айналысқан, [[тары]], [[Бидай (астық)|бидай]], [[бақша]] дақылдарын еккен. Малды құмға айдап апарған. == Тайпаның рулары == Көтеншіден (Құдайбердінің) тараған: *''' [[Саңғыл]] ''' (одан [[Ағысай]], [[Нұрсай]], [[Самай (ру)|Самай]], [[Бақай]], [[Қошқар]], [[Қаракемпір]], [[Тиес]]) *[[Маңғыттар]], [[Маңғытай]] (одан Сүйіш, Кенбай, Дандай, Аралбай, Алтай, Қабырға, Қырық бөрі, Орынбет т.б) * '''[[Божбан]]''' (одан Қожағұл, Жәукім, Итемген, Құлым, Бекарыс, Тоқпақ, Жұмық, Ұрық) * '''[[Жетімдер руы|Жетімдер]]''' *''' [[Сүйімбай]] ''' (одан [[Борай]], [[Жиенбет]]) *''' [[Сүттібай]] ''' (одан [[Қырғызәлі]], [[Алтый]]) *''' [[Аққошқар]] ''' (одан [[Қараша]], [[Көкірек]]) *''' [[Байқошқар]] ''' (одан [[Ақболат]], [[Қайрақ]]) *''' [[Аманбай]] ''' (одан [[Құйысқансыз]]) *''' [[Жаманбай]] ''' (одан [[Қоңырсопы]], [[Жауқашты]], [[Шоқпарлы]], [[Ноғай]], [[Қира]],* '''[[Құрбан Ата]],*''' (одан Киікші, Жары, Тіней, Көтен, Сасық) Көктің ұлынан (Тәңірберді) тараған: *''' [[Байлар-Жандар]] (ағайындылар) ''' ішінде ( [[Сырымбет Жандар]], [[Шорапал]], [[Қарабаласы]], [[Көбек]], [[Көшік]], [[Елбақ-Қойбақ]], [[Жолдербес]]). *''' [[Оразкелді (Қоңырат)]] ''' *''' [[Қаракөсе]] ''' *''' [[Тоқболат]] ''' *''' [[Құлшығаш]] ''' ішінде ([[Жортпас, Сарысы, Таздар, Бозайғара, Жаман бай, Бапай, Құрманбек, Нысанбай, Қосақ]]). *''' [[Алғи]] '''ішінде [[Қарасирақ]] (Елімбет), Аққойлы (Жолымбет) болып бөлінеді. {{rodovid|937571}} ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} {{Қарақалпақ рулары}} {{Қазақ рулары}} [[Санат:Орта жүз]] [[Санат:Қазақ рулары]] {{stub}} a1mnuryc1ezrendn721hss9z5ajsjbq 0 14624 3399330 3274373 2024-11-10T06:57:34Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Жануарлар мен өсімдіктер дүниесі */ 3399330 wikitext text/x-wiki {{Құрлық |Атауы = Антарктида |Сурет = Antarctica (orthographic projection).svg |Сурет тақырыбы = |Территория = 14 107 000 |Халық саны = 5000 (тұрақты емес) |Халық тығыздығы = 0 |Этнохороним = |Елдер = 0 |Тәуелді аймақтар = 0 |Танылмаған аймақтар = |Тілдері = жоқ |Уақыт белдеулері = барлығы |Интернет үйшігі = [[.aq]] |Ірі қалалары = [[Мак-Мердо (антарктика станциясы)|Мак-Мердо]] станциясы бейресми астанасы болып саналады |Ортаққордағы санаты = Antarctica }} [[Сурет:Adelie chicks in antarctica and Ms Explorer.jpg|thumb|[[Adelie Penguin]] chicks in Antarctica, with [[MS Explorer|MS ''Explorer'']] and an [[iceberg]] in the background. The image was taken in Қаңтардың 1999. MS ''Explorer'' sank on 23 қараша 2007, after hitting an iceberg in Antarctica.]] [[Сурет:Antarctica 6400px from Blue Marble.jpg|left|thumb|300px|Антарктиданың серіктен түсірілген суреті]] '''Антарктида''' ({{lang-el|ἀνταρκτικός}}&nbsp;— [[Арктика]]ға керісі) — Оңтүстік поляр аймағының орталығында орналасқан материк. Көлемі 14 млн шаршы км шамасындай. Антарктида Атлант, Үнді және Тынық мұхиттарымен қоршалган. Антарктиданы 1820 ж. орыстың саяхатшылары Беллинсгаузен мен Лазарев бірінші рет ашқан. Антарктиданы түгелдей қалың мұз басып жатады. Оның орташа қалыңдығы - 1500 м шамасындай, ал ең қалыңы - 4000 м. Өсімдіктер мен жануарлар дүниесі теңізге таяу жерде ұшырасады.Бұл - Жер шарымыздағы 6 материктың бірі.Ол Қиыр оңтүстікте түгелдей мұз құрсанып жатыр. === Антарктида географиясы === Антарктида — Жер шарының оңтүстік полюсі саналатын құрлық. Жерінің аумағы 12,3 млн. км², ал қайраңдық мұздықтар мен аралдарды қосқанда 14,0 млн. км²-ге жетеді. Жерінің 99%-ын қалың мұз басып жатыр. Оның жалпы көлемі 26 млн. кm³. Антарктида – дүние жүзіндегі ең биік құрлық. Оның мұз жамылғысымен қоса есептегендегі орташа биіктігі 2040 м, яғни барлық құрлықтардың орташа биіктігінен (870 м) 3 есе артық. Құрлықтың жағалық сызығы онша тілімденбеген, оның құрамына бір ғана үлкен түбек – Антарктида түбегі мен бірнеше іргелес аралдар – Александр І жері, Оңтүстік Шетланд, Георгия және Оркней, Беллени кіреді. Құрлықтың жағалауын Оңтүстік мұхит сулары мен Уэдделл, Беллинсгаузен, Амундсен, Росс, Ғарышкерлер, т.б. теңіздері шайып жатыр. Антарктида құрылығының негізін абсолюттік жасы 1,6 млрд. жыл болатын гондваналық платформа түзеді, басым бөлігі архей эрасындағы гнейс, кристалды жақпар тас, граниттерден құралған. Жыныстардың ірге тастарының қалыңдығы 20 км-ге жетеді. Антарктида платформасы өзінің геологиялық құрылымы мен жыныстарының құрамы жағынан Бразилия, Австралия, Экваторлық және Оңтүстік Африка, Үндістан платформаларына өте ұқсас. Ол төменгі және жоғарғы палеозойлық құрылымдары есебінен көлемі ұлғайып, батыстағы Антарктида түбегін алып жатқан мезо-кайнозойлық Анд қатпарлы жүйесінің жалғасы болып табылатын жас қатпарлы құрылымдарға ұласады. Олардың іргетасының өте күшті өзгеріске ұшыраған құрлықтық шөгінді жыныстардан құралғандығы осы аймақта жер қыртысының құрлықтық типінің дамығандығына дәлел болады. Ондағы жер қыртысының орташа қалыңдығы 40 км. Антарктиданың қазіргі жер бедерінің қалыптасуы жаңа жанартаулық атқылаулар нәтижесінде жүруде. Жанартаулық тауларға Эребус (3794 м), Террор (3262 м) жатады. Жер бедері ерекшелігіне байланысты Батыс Антарктида және Шығыс Антарктида болып екіге бөледі. Оларды жан-жағынан жағалаулық және ішкі құрлықтық белдеу қоршай орналасқан. Жағалаулық тау белдеуі бірнеше ірі тау жоталарынан тұрады. Оларға Голицин, Принц-Чарльз, Эндерби тау сілемдері, Королева Мод жері мен [[Трансантарктида таулары]], Пенсакол, Шеклтон таулары жатады. Таулардың орташа биіктігі 1200 – 2500 м, абсолюттік биіктігі 3500 – 4000 м-ге жетеді. Ішкі құрлықтық тау белдеуіне Гамбурцев тауы (абсолюттік биіктігі 3550 м) жатады. Шығыс Антарктиданың теңіз деңгейінен жоғары орналасқан бөлігінің орташа биіктігі 690 м, ал оның теңіз деңгейінен төмен жатқан бөлігінің орташа ойыстығы 460 м. Батыс Антарктида жерінің 80%-дан астамы мұз айдынында өте қатты ойысқан ойпаңдар. Оның орташа тереңдігі – 700 м. Қалған 20%-ына дөңес таулы жер бедері тән. Яғни Батыс Антарктиданың жер бедері шығыспен салыстырғанда өте қатты тілімденген. Құрлықтың ең биік нүктесі Элсуорт тауындағы Винсон тау сілемі (5140 м), теңіз деңгейінен ең төмен жатқан жер – Бентли ойысы. Алқапты кең жазықтардағы құрлықтың қайраңдық мұздықтары Антарктида жерінің 12%-дай жерін алып жатыр. Көршілес аралдардағы мұздықтармен қосып есептегендегі олардың жалпы ауданы 1,65 млн. км². Қайраңдық мұздықтардың 83%-ы Батыс Антарктидада, олардың ең ірілері – Росс және Ронне-Фильхнер мұздықтары. Мұздықтардың шеткі бөлігі көп жағдайда үзіліп түсіп, мұзтауларға айналып, мұхит суында оншақты жылдар бойы қалқып жүреді. Антарктида таулары мен жағалаулық бөліктерінде жылжымалы мұздық түрі кездеседі, оның ең ірісі – Ламберт мұздығы (ұзындығы 700 км, ені 30 – 40 км). Антарктида – жер шарындағы мұздық пішіндердің барлық түрінің шоғырланған аймағы, мұнда тек жер асты мұздануы мен мәңгі тоңның үлес салмағы аз. Жер шарының басқа құрлықтарындағы тұщы су қоры 2 млн. км3 болса, Антарктидадағы тұщы су қоры 26 млн. км3. Құрлықтың мұз баспаған жерлерінің, яғни шұраттың (оазис) жалпы ауданы 2500 км². Олар көбіне жағалаулық бөліктерде теңіз деңгейінен 100 м биіктікте орналасқан, ең ірілері – Бангер, Вестфолль, Грирсон, Ширмахер. Сонымен қатар Виктория жері (4000 км²) мен Александр І жері (400 км²) сияқты биік таулық шұраттар да кездеседі. == Климаты == Антарктиданың климаты – полярлық континенттік. Климаттық ерекшелігіне байланысты Антарктида – суықтық полюсі. Ол сондай-ақ, жер шарының ең күшті желдер мен жазғы жиынтық радиацияның да полюсі болып табылады. Оңтүстік полюс аймағы Арктикамен салыстырғанда Антарктида Жердің Күнге ең жақын нүктесінде (перигелий) орналасқандықтан Күн жылуын 7%-дай артық алады. Ауаның мөлдір әрі құрғақ болуы, яғни антициклондық ауа райы күн радиациясының жерге кедергісіз жетуіне мүмкіндік береді. Антарктида жазында, яғни желтоқсан мен қаңтар айларында, Орталық Антарктидада орташа айлық радиация жиынтығы Жер шарындағы ең жоғары көрсеткішке (30 ккал/см2) жетеді. Бірақ, келетін жылудың 90%-ға жуығы мұз жамылғысымен шағылысып, әлем кеңістігіне қайта кететіндіктен, құрлықтың жылыну мүмкіншілігі өте төмен. Континенттің орталығында қысқы орташа температура –60 – 72Ә С-қа дейін, жаз айларында –30Ә – 50Ә С-қа дейін, ал жағалауларда қыста –18Ә С, жазда –20ӘС-қа дейін өзгереді. Жауын-шашынның жылдық мөлшері 30 – 50 мм, жағалауларда 700 мм-ге дейін жетеді, негізінен қар күйінде түседі. Суық ауа Антарктиданың ішкі аудандарынан шеткі бөліктеріне қарай қозғалып, ағынды желдерді туғызады (орташа жылдық жылдамдығы 12 м/с), ол циклондық ауа ағынымен қосылған кезде теңіз дауылына айналады (жылдамдығы 50 – 60 м/с., кейде 90 м/с-қа жетеді). Басым бөлігінде жылдың 340 күні қарлы борандар соғып тұрады. == Жануарлар мен өсімдіктер дүниесі == Антарктидадағы тіршілік дүниесі өте жұтаң. Онда теңіз құстарының 13 түрі, антарктикалық суларда [[Ескекаяқтылар|итбалықтардың]] – [[Теңіз пілдері|теңіз пілі]], [[теңіз мысығы]], Уэдделл итбалығы, шаян жегіш итбалық және [[Теңіз ірбісі|теңіз қабыланы]] деп аталатын 5 түрі мекендейді. Құрлықтың нағыз жағалаулық бөлігінде пингвиндердің император және Адели атты түрлері тіршілік етеді. Өсімдіктері негізінен мүктер (75 түрі), қыналар (300-ге жуық түрі) және балдырлардан (қызыл, жасыл, көк-жасыл, сары балдырлар) құралған. Антарктида түбегінде аласа гүлді өсімдіктердің 10 шақты түрі кездеседі, олар шұраттарда шағын шалғынды алаңдар түзеді. == Антарктиданы зерттеу жұмыстары == Құрлықты және оның жағалау бөлігін ғылыми түрде зерттеуді Роберт Скотт экспедициясы бастаған. Жүйелі халықаралық геофизикалық зерттеу жұмыстары 1957 ж. басталды. 11 ел құрлық пен оның жағалауындағы аралдарда 57 база құрып, ғылыми-зерттеу жұмыстарын жүргізді. Әр ел ғалымдарының басшылығымен ұйымдастырылған экспедициялар құрлықты бірнеше рет кесіп өтіп, Оңтүстік полюс, геомагниттік және «жетуге қиын» полюстерге жорықтар жасалды, тұрақты зерттеулер мен байқаулар жүргізді. Соңғы жылдары Антарктидада жүзден астам ғылыми-зерттеу стансалары бүкіл жыл бойы және маусымдық жұмыс жүргізеді. Онда 16 мемлекеттің зерттеушілері өзара байланыста жұмыс жасайды. Антарктида қойнауында мол кен байлықтарының (тас көмір, темір, слюда, графит, алтын, уран, молибден, мыс, никель, қорғасын, мырыш, күміс, титан, т.б.) қоры бар екендігі анықталды және олардың кейбіреулері өндіріле бастады. Антарктида табиғатын зерттеп білу планетамыздағы тіршілік дамуының өткені мен болашағы арасындағы байланысты анықтауға мүмкіндік береді. Әсіресе ол құрлық – мұхит – атмосфера – мұздану процестері арасындағы байланысты анықтауда негізгі буын болып табылады. Антарктика – Жер шарының оңтүстік поляр аймағы. Антарктиканың (грекше antі – қарсы, arktіos – солтүстік) табиғи шекарасы өте айқын байқалады. Ол дүниежүзілік мұхиттың беткі суларының біршама жылы және керісінше мейлінше салқын бөліктерінің араласатын аймағы – антарктикалық конвергендену белдемі арқылы өтеді. Бұл шекара негізінен 48 – 60Ә оңтүстік ендік аралығында орналасқан. Поляр аймағын алып жатқан Антарктиканың аумағы шамамен 52 млн. км². Оның құрамына бетін қалың мұз жамылғысы жауып жатқан Антарктида құрлығы мен оған жалғас жатқан Александр І жері, Оңтүстік Шетланд, Оңтүстік Оркней, Оңтүстік Сандвичевтер, Оңтүстік Георгия, Баллени аралдары мен арал топтары және құрлық жағалауын шайып жатқан, шартты түрде Оңтүстік мұхит деп аталатын – Тынық, Атлант, Үнді мұхиттарының антарктикалық бөлігі енеді. Құрлық жағалауындағы қайраңдарда Росс, Уэделл, Беллинсгаузен, Ынтымақ, Ғарышкерлер теңіздері бар. Уэделл және Росс теңіздерінің елеулі бөлігін қайраңды мұздықтар басқан. Қыс кезінде мұхиттағы қалқыма мұздықтар шекарасы солтүстікте ашық мұхит айдынында 50Ә оңтүстік ендіктерге дейін жетіп, аумағы 20 млн. км² болады. Бір жылдық мұздың қалыңдығы 1,5 – 2 м-ге жетеді, көп жылдық мұздар мұзтау түрінде кездеседі. Антарктика Арктикамен салыстырғанда табиғатының қаталдығымен ерекшеленеді. Онда жер шарының ең суық полюсі орналасқан (89,2ӘС). [[2012 жыл]]ы қаңтар соңында Ресей ғалымдары Антарктида мұзын 30 жыл бұрғылап, 4000 метр тереңдіктен әлемдегі аса ірі тұщы көлді тапты. Ол көл жалғыз емес екен. Мәңгілік мұзды аймақта ірілі-уақты 80 көл бар болып шықты. Егер де ол суларға қолжетімді болса, жер бетіндегі халықты 150 жыл ауызсумен қамтамасыз етуге болады екен. Бірақ тұщы су мұз астында, тым тереңде жатыр == Көлік және қатынас == Антарктидада құрғақ жерде саяхат жасау едәуір дамыған. Елдің көбі моторлы көлік түрлерін пайдаланады. Көліктердің дөңгелектері әдеттен тыс жалпақ, онымен мұзда жүру ыңғайлы. Терра Бас (адам таситын автобус) - Мак-Мёрдодан ұшу алаңына дейін адам тасуға арналған көлік. Көліктердің көпшілігі шынжыр табанды. Жалпаң дөңгелекті көлік түрлеріне қарағанда, шынжыр табанды көлік түрлері әлдеқайда жайлы. Ұшақ пен тікұшақ - әуе қатынасының бірден-бір түрі. Олар адамдарды Антарктидаға немесе зерттеу орталықтарына апарып, алып қайту кезінде қолданылады. Антарктидада тікұшақтың үш түрі пайдаланылады. Мак-Мёрдо - Антарктидадағы жалғыз айлақ. Жағалауға жаңын орналасқан көптеген бекеттерде зәкір тастауға болатын тұрақтар бар. Жүкті кемеден жағаға қайық, баржа және тікұшақтың көмегімен түсіреді. Антарктидада қатынас құрудың ғарыштың жүйелері орнатылған. Соның арқасында ғалымдар сыртқы дүниемен байланысын үзбейді. Хабарлама түріндегі мәліметтер алумен қатар, телефонмен де хабарласып тұрады. Бекеттерге жедел пошта тек жаз мезгілдерінде ғана келіп-кетеді. == Қызықты деректер == * Антарктида — жер бетіндегі ылғалдылығы барынша төмен, ең биікте орналаскан құрлық. * 1978 жылы 7 қаңтарда Эмилио Маркос де Пальма деген сәби осы құрлықта туған тұңғыш сәби ретінде тіркелді. * Ламберт мұздығы — Антарктидадағы және бүкіл әлемдегі ең ірі мұздық. * Антарктидадағы мұз қабаты ери қалған жағдайда, әлемдегі барлық теңіз деңгейі 60- 65 метрге көтерілер еді. * Антарктиданың қалың мұзы — осы құрлықтың ең биік жері саналады. Мұзының қалыңдығы орта есеппен 2300 метр шамасында. * Мак-Мёрдо бекетіне 1000- нан аса ғалым, қонақ және турист бірден сыйып кетеді. Зерттеушілер қатарына биологтар, геологтар, мұхиттанушылар, физиктер, астрономдар, гляциологтар (мұз- дықтанушы) және метеорологтар кіреді. * Хэллей бекетінде 1985 жылы жүргізілген өлшеу жұмыстарының нәтижесінде озон қабатында тесіктің бары мәлім болды. * Моусон бекеті электр қуатының 70 пайыздан астамын жел генераторларының арқасында алады. * Антарктиданың қуаң алқаптарында екі миллион жылдан бері жаңбыр жаумаған. * Жер бетіндегі метеорит іздеуге ең қолайлы жер — Антарктида құрлығы. * Антарктидада теледидар хабарын тарататын жалғыз бекет бар. Ол алты арналы кабельді жүйе арқылы жұмыс істейді. * Құрбақа Антарктидадан басқа құрлықтың бәрінде тіршілік етеді. == Дереккөздер == * Русско-казахский толковый географический словарь. Под общей редакцией академика АН КазССР, проф. С. К. Кенесбаева и кандидата филол. наук А. А. Абдрахманова. Алма-Ата, Изд-во «Наука», 1966, стр. 204. (Академия наук Казахской ССР. Институт языкознания. Сектор физической географии). Составители: Ж. Аубакиров, С. Абдрахманов, К. Базарбаев. {{Жер}} [[Санат:Антарктида|*]] [[Санат:Құрлықтар]] p6ug7sssvqxp9bt7796aqrn6qq7uhlv 0 20414 3399412 3397099 2024-11-10T11:27:42Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Жеңімпаздар */ 3399412 wikitext text/x-wiki {{футбол турнирінің карточкасы | атауы = Футболдан Қазақстан Премьер-лигасы | логотип = [[Сурет:Qazaqstan Football League Logo.png|200px]] | қаланған = 1992 | мемлекет = {{байрақ|Қазақстан}} | label4 = Командалар саны | командалар саны = 14 | label5 = Ағымда | әрекеттегі чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] (4-ші рет) | атағы ең көп = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] (7 рет) | сайт = [https://qfl.kz/league/premier-league/ qfl.kz] | ағымдағы маусым = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024]] }} Футболдан '''Қазақстан Премьер Лигасы (ҚПЛ)''' — [[Қазақстан]] [[футбол]]ының ең жоғарғы дивизионы. 2010 жылдан бастап турнирде 12 команда өнер көрсетеді. Әр маусымның соңында ең төменгі орын алған 2 команда [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші дивизионға]] кетеді, ал олардың орнына ол жақтағы ең жоғарғы орын алған 2 команда келеді. Және де 2008 жылдан бастап қосалқы құрамдар турнирі өткізілуде. Лига [[1992 жыл]]ы құрылды. Маусымы: көктем мен күз мезгілдері. Басқарушы — [[Қазақстан футбол федерациясы|Қазақстан Футбол Федерациясы]]. 2008 жылдың ақпанында Қазақстанның Футбол Федерациясы жоғарғы лигаға бірнеше өзгерістер жасады. Және де 2008 жылдан бастап Қазақстанның жоғарғы лигасы — Қазақстан Премьер Лигасы деп аталатын болды. == Жеңімпаздар == {|class="wikitable" !Жыл||Жеңімпаз||2-орын||3-орын |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024|2024]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |[[Астана (футбол клубы)|Астана]] |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]|- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]] |[[Астана (футбол клубы)|Астана]] |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2022|2022]] |[[Астана (футбол клубы)|Астана]] |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2021|2021]] |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |[[Астана (футбол клубы)|Астана]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2020|2020]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |[[Астана (футбол клубы)|Астана]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2019|2019]] |[[Астана (футбол клубы)|Астана (Нұр-Сұлтан)]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2018|2018]]||[[Астана (футбол клубы)|Астана (Астана)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат (Алматы)]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2017|2017]]||[[Астана (футбол клубы)|Астана (Астана)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат (Алматы)]]||[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2016|2016]]||[[Астана (футбол клубы)|Астана (Астана)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат (Алматы)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс (Павлодар)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2015|2015]]||[[Астана (футбол клубы)|Астана (Астана)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат (Алматы)]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе (Ақтөбе)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2014|2014]]||[[Астана (футбол клубы)|Астана (Астана)]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе (Ақтөбе)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат (Алматы)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2013|2013]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе (Ақтөбе)]]||[[Астана (футбол клубы)|Астана (Астана)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат (Алматы)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2012|2012]]||[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер (Қарағанды)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс (Павлодар)]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе (Ақтөбе)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2011|2011]]||[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер (Қарағанды)]]||[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу (Талдықорған)]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе (Ақтөбе)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2010|2010]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл (Қостанай)]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе (Ақтөбе)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс (Павлодар)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2009|2009]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе ФК (Ақтобе)]]||[[Астана (футбол клубы)|Локомотив (Астана)]]||[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер (Қарағанды)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2008|2008]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе ФК (Ақтобе)]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл ФК (Қостанай)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2007|2007]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе ФК (Ақтобе)]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл ФК (Қостанай)]]||[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер (Қарағанды)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2006|2006]]||[[Жеңіс (футбол клубы)|Астана-1964 (Астана)]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе ФК (Ақтобе)]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл ФК (Қостанай)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2005|2005]]||[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе ФК (Ақтобе)]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл ФК (Қостанай)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат ФК (Алматы)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2004|2004]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат ФК (Алматы)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл ФК (Қостанай)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2003|2003]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл ФК (Қостанай)]]||[[Жеңіс (футбол клубы)|Астана-1964 (Астана)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2002|2002]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]]||[[Атырау (футбол клубы)|Атырау ФК (Атырау)]]||[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл ФК (Қостанай)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2001|2001]]||[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс ФК (Астана)]]||[[Атырау (футбол клубы)|Атырау ФК (Атырау)]]||[[Қызылжар (футбол клубы)|Есіл - Богатырь (Петропавл)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2000|2000]]||[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс ФК (Астана)]]||[[Қызылжар (футбол клубы)|Есіл - Богатырь (Петропавл)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1999|1999]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]]||[[Қызылжар (футбол клубы)|Есіл - Богатырь (Петропавл)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат ФК (Алматы)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1998|1998]]||[[Спартак (футбол клубы, Семей)|Елімай ФК (Семей)]]||[[Екібастұз (футбол клубы, 1979)|Батыр (Екібастұз)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1997|1997]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]]||[[Тараз (футбол клубы)|Тараз ФК (Тараз)]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат ФК (Алматы)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1996|1996]]||[[Тараз (футбол клубы)|Тараз ФК (Тараз)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]]||[[Спартак (футбол клубы, Семей)|Елімай ФК (Семей)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1995|1995]]||[[Спартак (футбол клубы, Семей)|Елімай ФК (Семей)]]||[[Тараз (футбол клубы)|Тараз ФК (Тараз)]]||[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер (Қарағанды)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1994|1994]]||[[Спартак (футбол клубы, Семей)|Елімай ФК (Семей)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]]||[[Жігер (футбол клубы)|Жігер ФК (Шымкент)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1993|1993]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]]||[[Екібастұз (футбол клубы, 1979)|Экибастузец (Екібастұз)]]||[[Горняк (футбол клубы, Хромтау)|Горняк (Хромтау)]] |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1992|1992]]||[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат ФК (Алматы)]]||[[СКИФ-Ордабасы|СКИФ-Ордабасы (Шымкент)]]||[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс ФК (Павлодар)]] |} == Сұрмергендер == {| class="wikitable" |- ! жыл ! ойыншы, ел ! клуб ! гол саны |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1992|1992]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Сергей Владимирович Когай|Сергей Когай]] |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] | 21 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1993|1993]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Александр Степанович Шмариков|Александр Шмариков]] |[[Тараз (футбол клубы)|Тараз]] | 28 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1994|1994]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Олег Федорович Литвиненко|Олег Литвиненко]] |[[Тараз (футбол клубы)|Тараз]] | 20 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1995|1995]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Андрей Геннадьевич Мирошниченко|Андрей Мирошниченко]] | [[Спартак (футбол клубы, Семей)|Елімай]] | 23 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1996|1996]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Виктор Васильевич Антонов|Виктор Антонов]] |[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс]] | 21 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1997|1997]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Нұркен Қалдыбекұлы Мәзбаев|Нұркен Мазбаев]] |[[Тараз (футбол клубы)|Тараз]] | 16 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1998|1998]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Олег Федорович Литвиненко|Олег Литвиненко]] | [[Спартак (футбол клубы, Семей)|Елімай]] | 23 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 1999|1999]] | {{flagicon|Turkmenistan}} [[Реджепмұрад Ағабаев]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] | 24 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2000|2000]] | {{flagicon|Brazil}} [[Нилтон Мендес|Нилтон Перейра Мендес]] |[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс]] | 21 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2001|2001]] | {{flagicon|Russia}}/{{flagicon|Kazakhstan}}[[Арсен Вячеславович Тлехугов|Арсен Тлехугов]] |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] | 30 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2002|2002]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Евгений Анатольевич Лунёв|Евгений Лунёв]] | [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер (Қарағанды)]] | 16 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2003|2003]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Андрей Юрьевич Финонченко|Андрей Финонченко]] | [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер (Қарағанды)]] | 18 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2004|2004]] |{{flagicon|Uzbekistan}} [[Ұлықбек Истамұлы Бақаев|Ұлықбек Бақаев]]<br />{{flagicon|Kazakhstan}} [[Арсен Вячеславович Тлехугов|Арсен Тлехугов]] |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]<br />[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] | 22 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2005|2005]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Мұрат Әзімбекұлы Тілешев|Мұрат Тілешев]] |[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс]] | 20 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2006|2006]] | {{flagicon|Uzbekistan}} [[Жафар Турсумбаевич Ирисметов|Жафар Ырысметов]] |[[Алматы (футбол клубы)|Алматы]] | 17 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2007|2007]] | {{flagicon|Uzbekistan}} [[Жафар Турсумбаевич Ирисметов|Жафар Ырысметов]] |[[Алматы (футбол клубы)|Алматы]] | 17 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2008|2008]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Мұрат Әзімбекұлы Тілешев|Мұрат Тілешев]]<br />{{flagicon|Moldova}} [[Александр Голбан]] |[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс]]<br />[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] | 13 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2009|2009]] | {{flagicon|Kazakhstan}} [[Мұрат Әзімбекұлы Тілешев|Мұрат Тілешев]]<br />{{flagicon|Turkmenistan}} [[Владимир Караджаевич Байрамов|Владимир Байрамов]] |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<br />[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] | 20 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2010|2010]] |{{flagicon|Uzbekistan}} [[Ұлықбек Истамұлы Бақаев|Ұлықбек Бақаев]] |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] | 16 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2011|2011]] |{{flagicon|Uzbekistan}} [[Ұлықбек Истамұлы Бақаев|Ұлықбек Бақаев]] |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] | 18 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2012|2012]] |{{flagicon|Uzbekistan}} [[Ұлықбек Истамұлы Бақаев|Ұлықбек Бақаев]] |[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс]] | 14 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2013|2013]] |{{flagicon|Belarus}} [[Игорь Викторович Зенькович|Игорь Зенькович]] |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]] | 15 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2014|2014]] |{{flagicon|Central African Republic}} [[Фокси Кетевоама]] | [[Астана (футбол клубы)|Астана]] | 16 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2015|2015]] |{{flagicon|Côte d'Ivoire}} [[Жерар Гоу]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] | 22 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2016|2016]] |{{flagicon|Côte d'Ivoire}} [[Жерар Гоу]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |22 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2017|2017]] |{{flagicon|Côte d'Ivoire}} [[Жерар Гоу]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |24 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2018|2018]] |{{flagicon|Армения}} [[Маркос Пиззелли]] |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] |18 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2019|2019]] |{{flagicon|Украина}} [[Хабиб Эсеола|Адеринсола Эсеола]]<br />{{flagicon|Хорватия}} [[Марин Томасов]] |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<br />[[Астана (футбол клубы)|Астана]] |19 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2020|2020]] |{{flagicon|Бразилия}} [[Жоао Пауло]] |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]] |12 |- |[[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2021|2021]] |{{flagicon|Хорватия}} [[Марин Томасов]] |[[Астана (футбол клубы)|Астана]] |17 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2022|2022]] |{{ту|Португалия}} [[Педру Эужениу]] | [[Астана (футбол клубы)|Астана]] | 18 |- | [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |{{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жоау Паулу]] | [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] | 17 |} == Барлық жүлдегерлер тізімі ''(1992-2021)'' == {| class="wikitable" !№ !Команда !1-орын !2-орын !3-орын !Бары |- |1 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]] |7 |4 |1 |11 |- |2 |[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс]] |5 |4 |6 |15 |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] |5 |3 |4 |12 |- |6 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |4 |5 |6 |15 |- |4 |[[Спартак (футбол клубы, Семей)|Спартак]] |3 |0 |1 |4 |- |5 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Астана-1964]] |3 |0 |1 |4 |- |7 |[[Шахтёр (стадион, Екібастұз)|Шахтёр]] |2 |0 |3 |5 |- |8 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |2 |5 |5 |12 |- |9 |[[Тараз (футбол клубы)|Тараз]] |1 |2 |0 |3 |- |15 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]] |1 |0 |2 |2 |- |10 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар СК]] |0 |2 |1 |3 |- |11 |[[Екібастұз (футбол клубы, 1979)|Экибастузец]] |0 |2 |0 |2 |- |12 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |0 |2 |0 |2 |- |13 |[[СКИФ-Ордабасы]] |0 |1 |0 |1 |- |14 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |0 |1 |0 |1 |- |16 |[[Горняк (футбол клубы, Хромтау)|Горняк]] |0 |0 |1 |1 |- |17 |[[Жігер (футбол клубы)|Жігер]] |0 |0 |1 |1 |} == Статистика == {| class="wikitable sortable" !Клуб!!Маусымдар!!Жыл!!О!!Ж!!Т!!Ұ!!СД!!ЖД!!ҰП |- |[[Ажар (футбол клубы)|Ажар]]||2||1992—1993||78||29||10||39||109||154||{{#expr:29*3+10}} |- |[[Ақжайық (футбол клубы)|Ақжайық]]||13||1992—1994, 1998, 2003—2004, 2010, 2012—2013, 2016—2018||384||103||69||212||383||652||{{#expr:103*3+69}} |- |[[Ақсу (футбол клубы, Степногорск)|Ақсу]]||3||1997—1999||77||11||12||54||55||163||{{#expr:11*3+12}} |- |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]||25||1992—1997, 2001—2019||787||363||189||235||1101||856||{{#expr:363*3+189}} |- |[[Алматы (футбол клубы)|Алматы]]||5||2004—2008||154||47||32||75||152||196||{{#expr:47*3+32}} |- |[[Арман (футбол клубы)|Арман]]||1||1992||32||7||1||24||50||83||{{#expr:7*3+1}} |- |'''[[Астана (футбол клубы)|Астана]]'''||11||2009—||343||214||60||69||605||292||{{#expr:214*3+60}} |- |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]||19||2001—2019||595||209||149||202||627||747||{{#expr:209*3+149}} |- |[[Восток (футбол клубы, Өскемен)|Восток]]||20||1992—2009, 2011, 2013||618||214||114||290||702||846||{{#expr:214*3+114}} |- |[[Горняк (футбол клубы, Хромтау)|Горняк]]||4||1992—1995||144||61||32||51||185||186||{{#expr:61*3+32}} |- |[[Динамо (футбол клубы, Алматы)|Динамо]]||1||1993||47||19||13||15||79||67||{{#expr:19*3+13}} |- |[[Достық (футбол клубы, Алматы)|Достык]]||1||1993||46||23||6||17||84||59||{{#expr:23*3+6}} |- |[[Ұлытау (футбол клубы)|Еңбек]]||3*||1993, 1996—1997||91||12||13||66||58||198||{{#expr:12*3+13}} |- |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]||17||1992—2008||528||243||110||175||776||587||{{#expr:243*3+110}} |- |'''[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]'''||22||1992—1993, 1995—1996, 1999—2001, 2003—2005, 2007—2016, 2018—||694||214||153||327||718||997||{{#expr:214*3+153}} |- |[[Сұңқар (футбол клубы)|Жетісу-Сұңқар]]||1||2012||26||5||8||13||16||31||{{#expr:5*3+8}} |- |[[Жігер (футбол клубы)|Жігер]]||9||1992—2000||267||99||60||108||401||388||{{#expr:99*3+60}} |- |[[Ертіс (футбол клубы, Павлодар)|Ертіс]]||28||1992—2019||875||461||191||187||1288||705||{{#expr:461*3+191}} |- |[[Қазақмыс]]||1||2009||26||7||3||16||32||61||{{#expr:7*3+3}} |- |'''[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]'''||26||1992—1997, 1999—2008, 2010—||821||408||171||224||1282||825||{{#expr:408*3+171}} |- |'''[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]'''||22||1992—1993, 1996—2004, 2006—2009, 2011—2012, 2014—2015, 2017—||684||239||155||290||704||820||{{#expr:239*3+155}} |- |'''[[Каспий (футбол клубы)|Каспий]]'''||5||1992—1993, 1995—1996, 2001, 2020—||171||58||28||85||223||313||{{#expr:58*3+28}} |- |[[БГС Ақсай (футбол клубы)|Қарашығанақ]]||1||1993||46||8||8||30||55||112||{{#expr:8*3+8}} |- |'''[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]]'''||13||1992, 1999—2009, 2018, 2020—||399||166||81||152||490||466||{{#expr:166*3+81}} |- |[[Мегаспорт (футбол клубы)|Мегаспорт]]||1||2008||30||12||6||12||33||38||{{#expr:12*3+6}} |- |[[Намыс (футбол клубы)|Намыс]]||1||1993||46||7||6||33||42||122||{{#expr:7*3+6}} |- |[[Наша Кампания (футбол клубы)|Наша Кампания]]||1||1998||26||3||6||17||15||50||{{#expr:3*3+6}} |- |'''[[Оқжетпес (футбол клубы)|Оқжетпес]]'''||19||1992—1993, 1996, 2000—2010, 2012, 2015—2017, 2019—||549||149||110||290||503||819||{{#expr:149*3+110}} |- |'''[[Ордабасы]]'''||20||1999—2001, 2003—||619||229||150||240||687||733||{{#expr:229*3+150}} |- |[[СКИФ-Ордабасы]]||5||1992—1996||170||66||47||57||225||184||{{#expr:66*3+47}} |- |[[Спартак (футбол клубы, Семей)|Спартак]]||14||1992—2004, 2014||447||188||79||180||639||614||{{#expr:188*3+79}} |- |'''[[Тараз (футбол клубы)|Тараз]]'''||25||1992—2001, 2003—2007, 2009—2017, 2019—||782||279||154||349||908||1006||{{#expr:279*3+154}} |- |'''[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]'''||26||1992—1996, 1999—||822||391||182||259||1196||847||{{#expr:391*3+182}} |- |[[ЦСКА (футбол клубы, Алматы)|ЦСКА]]||4||1992, 1998—2000||114||36||11||67||146||250||{{#expr:36*3+11}} |- |'''[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]||28||1992—||879||368||210||301||1107||929||{{#expr:368*3+210}} |- |[[Болат (футбол клубы)|Шахтёр-Болат]]||8||1992—1998, 2005||250||69||39||142||260||423||{{#expr:69*3+39}} |- |[[Екібастұз (футбол клубы, 2003)|Екібастұз-2003]]||2||2006, 2008||60||10||17||33||46||87||{{#expr:10*3+17}} |- |[[Екібастұз (футбол клубы, 1979)|Екібастұз-1979]]||15||1992—2001, 2003—2007||457||194||89||174||559||505||{{#expr:194*3+89}} |- |[[Түркістан (футбол клубы)|Яссы]]||4||1992—1994, 2004||144||46||22||76||173||264||{{#expr:46*3+22}} |} == Сілтемелер == * [http://chempionat.kz Қазақстан футболының жаңалықтары] — Chempionat.kz * [http://sports.kz/index.php?st=10 Қазақстан Премьер Лигасының жаңалықтары] — Sports.kz {{Қазақстан Футболы}} {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Алфавит бойынша футбол турнирлері]] [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] r58sqhaz9dhqtxja06p8xd73pgymejh 0 23632 3399225 3209981 2024-11-09T17:13:26Z Mazbel 30004 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:Granite gran violet.jpg]] → [[File:Migmatite gran violet.jpg]] [[c:COM:FR#FR3|Criterion 3]] (obvious error) · not a granite 3399225 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Migmatite gran violet.jpg|thumb|Гранит.]] '''Гранит'''<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2</ref> – [[Жер қыртысы]]нда ең көп тараған кристалдық [[магма]]лық тау жынысы,толық кристаллы, жаппай түйірлі, немесе сеппелі, қышқыл құрамды (SiO₂ > 65%) интрузиялық таужыныстардың жиынтық атауы. Гранит [[кварц]]тан, [[калий]]лі дала шпаттарынан (ортоклаз, микротия), қышқыл плагиоклаздардан, слюдадан ([[биотит]], мусковит) тұрады. Түсі ашық, көбінесе қызғылт сұр, қызыл, кейде жасыл, сұр; менш. салм. 2,5 – 2,7 г/см³. *Граниттің құрылымы ''орта, ірі түйірлі, порфирлі''. *Граниттердің [[лейкогранит]], [[аляскит]], [[плагиогранит]], [[сілтілік гранит]], [[рапакиви]] сияқты түрлері бар. Гранит [[архей]]ден бастап [[кайнозой]]ға дейінгі шөгінділерде түрлі пішінді [[массивтер]], [[батолит]], [[шток]], [[лакколит]], [[желі]], [[дайка]], түрінде кездеседі. Граниттердің пневматолиттік-гидротермальдық, гидротермальдық өзгерістеріне ''мусковиттену, турмалиндену, альбиттену грейзендену, хлориттену'' процестері жатады. *[[Сарыарқа]] мен [[Алтай]]дың көптеген металл кендері Граниттердегі осы процестердің нәтижесінде түзілген. Граниттер құрылыс материалы ретінде кеңінен қолданылады. Олардан қаптау плиталары, ірі құрылыстардың іргетасы, ескерткіштер жасалады. Сондай-ақ Граниттерде алтынның, [[күміс]]тің, [[вольфрам]]ның, молибденнің, [[Радиоактивтілік|радиоактивті]] элементтердің,тағы басқа кен орындары кездеседі. Қазақстанда Гранит өндірілетін [[Талғар]], Күрті ([[Алматы облысы]]), [[Спасск гранодиорит кен орны|Спасск]], Жарық, Дария ([[Қарағанды облысы]]), Гранитогорск (Жамбыл облысы), Лосевка ([[Ақмола облысы]]), [[Аягөз]] ([[Шығыс Қазақстан облысы]]),тағы басқа кен орындары бар. ==Mинералдық құрамы== Граниттердің минералдық құрамы негізінен алғанда кварц пен дала шпаттарынан және түсті минералдардың ([[биотит]], мусковит, [[мүйіз]] алдамшы, сирегірек пироксен) азын-аулақ мөлшерінен тұрады. Граниттердің түрлері көп.Олар дала шпаттарының құрамы мен олардың бір-біріне мөлшерлік қатынастарына орай және түсті минералдардың қандай түрі жетекші рөл атқаратындығына орай жүйеленеді. *Бірінші жүйелеу қағидасына сәйкес дараланған граниттер түрлері: **байырғы немесе әкті-сілтілі граниттер (калийлі дала шпаты 30-40%, қышқыл плагиоклаздар 10-20%, кварц 25-30%); **адамелиттер (калийлі дала шпатгары мен плагиоклаздар мөлшері бір-бірімен шамалас); **плагиограниттер немесе плагиоклазды граниттер (тек қана плагиоклаздардан, кварцтан және түсті минералдардан тұрады, яғни бұлардың құрамында калийлі дала шпаттары мүлдем болмайды немесе өте мардымсыз мөлшерде кездеседі); **сілтілі граниттер (сілтілі дала шпаггарын және сілтілі пироксендер мен амфиболдарды кіріктіреді). Өз құрамындағы әр түрлі түсті минералдардың жетекші рөліне қарай биотитгі, қосслюдалы, мүйізалдамшылы, рибекитгі, эгиринді және тағы басқа граниттер түрін даралауға болады. Гранит құрамында түсті минерал мүлдем болмағанда немесе олар өте аз мөлшерде үшырасқан жағдайда (5%- дан аз) олар аляскитгер деп аталады ==Дереккөздер== <ref>Қазақ энциклопедиясы</ref> <references/> {{wikify}} [[Санат:Магмалық тау жыныстары]] {{Geology-stub}} mkkr5kj82v8lbpthpi2mbsyytfb2znb 3399270 3399225 2024-11-09T22:08:45Z Lysippos 2812 This image does not show granite. Picture replaced. 3399270 wikitext text/x-wiki [[Сурет:French granite.jpg|thumb|Гранит.]] '''Гранит'''<ref>Қазақ тілі терминдерінің салалық ғылыми түсіндірме сөздігі: Геология — Алматы: «Мектеп» баспасы, 2003.ӀSВN 5-7667-8188-1 ӀSВN 9965-16-512-2</ref> – [[Жер қыртысы]]нда ең көп тараған кристалдық [[магма]]лық тау жынысы,толық кристаллы, жаппай түйірлі, немесе сеппелі, қышқыл құрамды (SiO₂ > 65%) интрузиялық таужыныстардың жиынтық атауы. Гранит [[кварц]]тан, [[калий]]лі дала шпаттарынан (ортоклаз, микротия), қышқыл плагиоклаздардан, слюдадан ([[биотит]], мусковит) тұрады. Түсі ашық, көбінесе қызғылт сұр, қызыл, кейде жасыл, сұр; менш. салм. 2,5 – 2,7 г/см³. *Граниттің құрылымы ''орта, ірі түйірлі, порфирлі''. *Граниттердің [[лейкогранит]], [[аляскит]], [[плагиогранит]], [[сілтілік гранит]], [[рапакиви]] сияқты түрлері бар. Гранит [[архей]]ден бастап [[кайнозой]]ға дейінгі шөгінділерде түрлі пішінді [[массивтер]], [[батолит]], [[шток]], [[лакколит]], [[желі]], [[дайка]], түрінде кездеседі. Граниттердің пневматолиттік-гидротермальдық, гидротермальдық өзгерістеріне ''мусковиттену, турмалиндену, альбиттену грейзендену, хлориттену'' процестері жатады. *[[Сарыарқа]] мен [[Алтай]]дың көптеген металл кендері Граниттердегі осы процестердің нәтижесінде түзілген. Граниттер құрылыс материалы ретінде кеңінен қолданылады. Олардан қаптау плиталары, ірі құрылыстардың іргетасы, ескерткіштер жасалады. Сондай-ақ Граниттерде алтынның, [[күміс]]тің, [[вольфрам]]ның, молибденнің, [[Радиоактивтілік|радиоактивті]] элементтердің,тағы басқа кен орындары кездеседі. Қазақстанда Гранит өндірілетін [[Талғар]], Күрті ([[Алматы облысы]]), [[Спасск гранодиорит кен орны|Спасск]], Жарық, Дария ([[Қарағанды облысы]]), Гранитогорск (Жамбыл облысы), Лосевка ([[Ақмола облысы]]), [[Аягөз]] ([[Шығыс Қазақстан облысы]]),тағы басқа кен орындары бар. ==Mинералдық құрамы== Граниттердің минералдық құрамы негізінен алғанда кварц пен дала шпаттарынан және түсті минералдардың ([[биотит]], мусковит, [[мүйіз]] алдамшы, сирегірек пироксен) азын-аулақ мөлшерінен тұрады. Граниттердің түрлері көп.Олар дала шпаттарының құрамы мен олардың бір-біріне мөлшерлік қатынастарына орай және түсті минералдардың қандай түрі жетекші рөл атқаратындығына орай жүйеленеді. *Бірінші жүйелеу қағидасына сәйкес дараланған граниттер түрлері: **байырғы немесе әкті-сілтілі граниттер (калийлі дала шпаты 30-40%, қышқыл плагиоклаздар 10-20%, кварц 25-30%); **адамелиттер (калийлі дала шпатгары мен плагиоклаздар мөлшері бір-бірімен шамалас); **плагиограниттер немесе плагиоклазды граниттер (тек қана плагиоклаздардан, кварцтан және түсті минералдардан тұрады, яғни бұлардың құрамында калийлі дала шпаттары мүлдем болмайды немесе өте мардымсыз мөлшерде кездеседі); **сілтілі граниттер (сілтілі дала шпаггарын және сілтілі пироксендер мен амфиболдарды кіріктіреді). Өз құрамындағы әр түрлі түсті минералдардың жетекші рөліне қарай биотитгі, қосслюдалы, мүйізалдамшылы, рибекитгі, эгиринді және тағы басқа граниттер түрін даралауға болады. Гранит құрамында түсті минерал мүлдем болмағанда немесе олар өте аз мөлшерде үшырасқан жағдайда (5%- дан аз) олар аляскитгер деп аталады ==Дереккөздер== <ref>Қазақ энциклопедиясы</ref> <references/> {{wikify}} [[Санат:Магмалық тау жыныстары]] {{Geology-stub}} alf3p3lpvt6h1yon979rxzozype0l13 0 25094 3399095 3320714 2024-11-09T12:04:28Z Inertia6084 47239 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:I don’t now.jpg]] → [[File:Надгробие Назара Жундубайулы.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · The meaningless and literally wrong "I don't now" changed to actual descriptive Russian name meaning "headstone of Nazar Jundubayuli" 3399095 wikitext text/x-wiki '''Назар Ағашаяқ''' (шын аты-жөні [[Назаролла Жүндібайұлы]]; 1818, бұрынғы Семей губ. Өскемен уезі, Делбегетей болысы, Сапақ а. - 1898, қазіргі [[Шығыс Қазақстан облысы]] [[Жарма ауданы]] Саттық қыстағы) – [[әнші]], [[ақын]], [[өнерпаз]], сал-сері, батыр, балуан. [[Найман]] ішінде [[Матай (ру бірлестігі)|Матай]] руының Құдас бұтағынан шыққан. [[Сурет:Надгробие Назара Жундубайулы.jpg |right|300px|thumb|Ескерткіш Ағашаяқ серінің ұрпақтарынан]] Жастайынан қолына домбыра ұстап, ән айтқан, серілік құрған. 18 жасыңда әнші, ақын, сері, балуан деген атаққа ие болды. Екі бақан таңып аттылы адаммен жарысқа түсуі оны ел ішінде А. атандырды. Ағашаяқ түрлі аң-құстың өуеніне салған, бет-әлпетін құбылтып, неше алуан күлдіргі ойындар көрсеткен. "Беташар", "Билерге", "Баласы Жүндібайдың атым Назар", т.б. мысқыл өлеңдерінде әділетсіз атқамінерлерді шенесе, "Атандым өзім Назар Ағашаяқ", "Жарқылдадым жас күнде", "Кәрілік" секілді өлеңдерінде көңіл-күйін, өмірден көріп-түйгенін тақпақ, нақыл сөздер арқылы білдіреді. Оның "Қара жорға", "Ау, жаным, Жәнікей-ау", "Сары өзен" әндері ел ішіне кең тараған. Ағашаяқ өлеңдері Әдебиет және өнер ин-тының қолжазбалар орталығында сақтаулы. == Ағашаяқ (Берікбол Көпенұлы) == #(шын аты — [[Берікбол Көпенұлы]]; 1861 жылы т., қазіргі [[Шығыс Қазақстан облысы]] Абай ауданы Мұқыр ауылы — 1932 жылы, сонда) — әнші-күйші, [[ақын]], өнерпаз. Ағашаяқ әнші-күйші әрі ақындығының үстіне биші, желаяқ жүйрік, [[шабандоз]], алуан түрлі цирк ойындарының шебері, күлдіргі-сайқымазақ болған. Дәстүрлі 8 пернелі домбыраға 2 перне (барлығы 10 перне) 3-шек қосып тарту төркіні осы Ағашаяққа саяды. Домбыраны башаймен тарту, дауыспен әр жастағы адамның, әртүрлі аң-құстың үнін салу Ағашаяқ өнерінің бір қыры саналған. “Аяғым-ай”, “Ахахау-ахау”, “Ой, жиырма бес”, “Жиырма жеті қыз”, “Жетімнің әні”, “ Ұмпа-ұмпа парадай”, “О, [[дүние]], кемпірім-ай”, “Құдыреттің кер тайы-ай” атты күлдіргі әндер шығарған. [[Әміре Қашаубаев]] Ағашаяқтың “Ағашаяқ” әнін [[Париж]] сахнасында орындаған. Әміреден оны А. [[Александр Викторович Затаевич|Затаевич]] жазып алып, нотаға түсіріп “Қазақтың 500 ән-күйі” кітабында жариялады (1933 жылы). Ән мәтіні “Қазақтың халық әндері” жинағында (1955 жылы) [[жарық]] көрді. Ағашаяқ өз жанынан [[күй]] де шығарған. Абайдан көп үлгі алып, ұлы ақынның әндері мен өлеңдерін ел арасына таратқан, оның Көкбай, Уәйіс, Ақылбай сияқты шәкірттерімен жақын дос болған.<ref>“ Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. — Алматы: «Аруна Ltd.» ЖШС, 2010 жыл.ISBN 9965-26-096-6</ref> ==Дереккөздер== <references/> {{Stub: Қазақ әдебиеті}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Қазақ өнері]] kle7hl8o2oppw1tjr1782rqmp3x4izi 0 35939 3399398 3327850 2024-11-10T10:44:55Z Casserium 68287 /* Тарихы */ 3399398 wikitext text/x-wiki {{Қазақстан ауданы |ауданның атауы = Бұланды ауданы |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |lat_dir = N |lat_deg = 52 |lat_min = 20 |lat_sec = 45 |lon_dir = E |lon_deg = 70 |lon_min = 59 |lon_sec = 36 |облысы = Ақмола облысы |аудан орталығы = [[Макинск]] |ауылдық округтер саны =11 |кенттік әкімдіктер саны = |қалалық әкімдіктер саны = |ауылдар саны = 37 |қалалар саны = 1 |әкімі = Ардақ Дулатұлы Смайылов |әкімдіктің мекенжайы = Макин қаласы, Некрасов көшесі, №19 |құрылған уақыты = 1930 |жер аумағы = 5,4 мың |жер аумағы бойынша орны = |тұрғыны = 29 356<ref>[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT478686 Қазақстан Республикасы халқының жынысы және жергілікті жердің типіне қарай саны (2023 жылғы 1 қаңтарға)]</ref> |халық саны бойынша орны = |санақ жылы = 2023 |тығыздығы = 5,4 |тығыздығы бойынша орны = |ұлттық құрамы = {{nobr|[[орыстар]] (41,72%)}}, {{nobr|[[қазақтар]] (40,88%)}}, {{nobr|[[немістер]] (5,82%)}}, {{nobr|[[украиндар]] (3,72%)}}, {{nobr|[[ингуштар]] (2,49%)}}, {{nobr|[[беларустар]] (1,31%)}}, {{nobr|[[татарлар]] (1,29%)}}, {{nobr|басқалары (2,77%)}}<ref>[https://stat.gov.kz/api/getFile/?docId=ESTAT453226 Қазақстан Республикасы халқының жекелеген этностары бойынша саны (2022 жыл басына)]</ref> |телефон коды = |пошта индексі = 020500-020513<ref name="kazindex.ru">[http://kazindex.ru/02/6.html Қазақстан почталық индекстері]</ref> |сайты = https://www.gov.kz/memleket/entities/aqmola-bulandy?lang=kk Бұланды ауданының әкімдігі |карта = Bulandy District Kazakhstan.png |әкімшілік бірліктің картасы = Akmola_Province_Bulandy.png |ортаққордағы санаты = }} '''Бұланды ауданы ''' — [[Ақмола облысы]]ның орталық бөлігіндегі әкімшілік аудан. [[1930 жыл|1930]] жылы [[Қарағанды облысы]] Щучинск ауданының аумағы екіге бөлініп, орталығы Вознесенка ауылы болып Макинск ауданы құрылған. == Географиялық орны == Солтүстігінде [[Бурабай ауданы|Бурабай]], солтүстік-шығысында [[Біржан сал ауданы|Біржан сал]], шығысында [[Ақкөл ауданы|Ақкөл]], оңтүстігінде [[Астрахан ауданы|Астрахан]], оңтүстік-батысында [[Атбасар ауданы|Атбасар]], батысында [[Сандықтау ауданы|Сандықтау]] аудандарымен шектеседі. ==Тарихы== [[1936 жыл|1936]] жылы 29 шілдеде [[Солтүстік Қазақстан облысы]]ның, [[1939 жыл|1939]] жылы 14 қазанда [[Ақмола облысы]]ның қарамағына берілді. [[1957 жыл|1957]] жылы аудан орталығы [[Вознесенка (Ақмола облысы)|Вознесенка]] ауылынан [[Макинск]] қаласына көшірілді. [[1963 жыл|1963]] жылы қаңтар айында аудан таратылып, [[1964 жыл|1964]] жылы желтоқсанда қайта қалпына келтірілді. [[1997 жыл|1997]] жылы 14 қарашадан бастап Бұланды ауданы болып аталады. Аудан орталығы — Макинск қаласы, [[1928 жыл|1928]] жылы ауыл болып негізі қаланып, [[1945 жыл|1945]] жылы аудан бағыныстағы қала мәртебесі берілді. Жер аумағы 5,4 мың км². == Халқы == {| class="wikitable" ! 1939 !! 1959 !! 1970 !! 1979 !! 1989<ref>[http://www.demoscope.ru/weekly/ssp/census.php Ресей империясы,  КСРО халық санақтары]</ref> !! 1999 !! 2009<ref>[https://old.stat.gov.kz/for_users/national/ ҚР халық санақтары]</ref> !! 2021 |- | 31206 || {{өсім}}43019 || {{өсім}}60010 || {{құлдырау}}46711 || {{өсім}}54784 || {{құлдырау}}41387 || {{құлдырау}}34815 || {{құлдырау}}29633 |} [[1999 жыл]]ы тұрғындар саны 41387 адам (20308 ер адам және 21079 әйел адам) болса, [[2009 жыл]]ы 34815 адамды (16801 ер адам және 18014 әйел адам) құрады.<ref name="source122">[http://stat.gov.kz/census/national/2009/region 2009 жылғы Қазақстан Республикасы халқының Ұлттық санағының қорытындылары. Астана 2011. 1 том] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20191208111102/https://stat.gov.kz/census/national/2009/region |date=2019-12-08 }}</ref> Оның ішінде Макинск қаласында 17,8 мың адам (2008). Ұлттық құрамы: [[орыстар]] (44,80%), [[қазақтар]] (35,19%), [[немістер]] (6,24%), [[украиндар]] (4,82%), [[ингуштар]] (2,29%), [[беларустар]] (1,78%), [[татарлар]] (1,51%), басқалары (3,37%) (2009). Халқының тығыздығы 1 км²-ге 7,3 адамнан келеді. == Әкімшілік бөлінісі == Аудандағы 38 елді мекен 1 қалалық әкімдік пен 11 ауылдық округке біріктірілген: {| class="wikitable" |+ Халқының саны (2009, 2021)<ref>[https://stat.gov.kz/national/2021/ 2021 жылғы ұлттық халық санағының қорытындылары]</ref> |- ! Ауылдық округтері!! 2009 !! 2021 !! 2021 2009-ға пайызбен !! Ерлер 2009 !! Ерлер 2021 !! 2021 2009-ға пайызбен !! Әйелдер 2009 !! Әйелдер 2021 !! 2021 2009-ға пайызбен |- | [[Айнакөл ауылдық округі (Бұланды ауданы)|Айнакөл ауылдық округі]] ||628 ||{{құлдырау}}314 ||50 ||322 ||{{құлдырау}}155 ||48,1 ||306 ||{{құлдырау}}159||52 |- | [[Алтынды ауылдық округі]] ||1815 ||{{құлдырау}}1173 ||64,6 ||901 ||{{құлдырау}}600 ||66,6 ||914 ||{{құлдырау}}573 ||62,7 |- | [[Амангелді ауылдық округі (Бұланды ауданы)|Амангелді ауылдық округі]] ||1162 ||{{құлдырау}}692 ||59,6 ||547 ||{{құлдырау}}347 ||63,4 ||615 ||{{құлдырау}}345 ||56,1 |- | [[Вознесен ауылдық округі]] ||2200 ||{{құлдырау}}1629 ||74 ||1069 ||{{құлдырау}}829 ||77,5 ||1131 ||{{құлдырау}}800 ||70,7 |- | [[Еркөл ауылдық округі]] ||1798 ||{{құлдырау}}1150 ||64 ||909 ||{{құлдырау}}583 ||64,1 ||889 ||{{құлдырау}}567 ||63,8 |- | [[Журавлёв ауылдық округі]] ||1975 ||{{құлдырау}}1324 ||67 ||942 ||{{құлдырау}}668 ||70,9 ||1033 ||{{құлдырау}}656 ||63,5 |- | [[Капитонов ауылдық округі]] ||1227 ||{{құлдырау}}912 ||74,3 ||617 ||{{құлдырау}}468 ||75,9 ||610 ||{{құлдырау}}444 ||72,8 |- | [[Карамышев ауылдық округі]] ||1662 ||{{құлдырау}}820 ||49,3 ||806 ||{{құлдырау}}419 ||52 ||856 ||{{құлдырау}}401 ||46,8 |- | [[Қараөзек ауылдық округі]] ||2218 ||{{құлдырау}}1650 ||74,4 ||1132 ||{{құлдырау}}876 ||77,4 ||1086 ||{{құлдырау}}774 ||71,3 |- | [[Макинск қалалық әкімдігі]] ||16745 ||{{өсім}}18098 ||108,1 ||7876 ||{{өсім}}8629 ||109,6 ||8869 ||{{өсім}}9469 ||106,8 |- | [[Никольск ауылдық округі (Ақмола облысы)|Никольск ауылдық округі]] ||2130 ||{{құлдырау}}1185 ||55,6 ||1071 ||{{құлдырау}}616 ||57,5 ||1059 ||{{құлдырау}}569 ||53,7 |- | [[Новобрат ауылдық округі]] ||1255 ||{{құлдырау}}686 ||54,7 ||609 ||{{құлдырау}}336 ||55,2 ||646 ||{{құлдырау}}350 ||54,2 |- | '''ЖАЛПЫ САНЫ''' ||34815 ||{{құлдырау}}29633 ||85,1 ||16801 ||{{құлдырау}}14526 ||86,5 ||18014 ||{{құлдырау}}15107 ||83,9 |} == Жер бедері, климаты == Орманды дала мен дала белдемінде орналасқан аудан жерінің көпшілігін [[Көкшетау қыраты|Көкшетау]] қыратының оңтүстік өңірі алып жатыр (абсолюттік биіктігі 300 — 500 м). Жер бедері [[Есіл]] өзенінің аңғарына қарай еңістеу келген, ұсақ шоқылы, белесті жазық. Климаты тым континенттік, қысы суық, қары аз, жазы біршама ыстық әрі құрғақ. Ауаның көп жылдық орташа температурасы қаңтарда –17°С, шілдеде 20°С, жылдық жауын-шашын мөлшері 350 — 400 мм. == Өсімдігі мен жануарлар дүниесі == Топырақ жамылғысында қара, қызыл қоңыр топырақ басым. Қызғылт селеу, бетеге, жусан, өлеңшөп, тобылғы, т.б., өзен жайылмалары мен көл жағалауында қамыс, астық тұқымдасты қалың шалғын, ұсақ шоқыларында шоқ қарағай, қайың, терек, түрлі бұта өседі. Даласында қасқыр, түлкі, қоян, сарышұнақ, аламан тышқаны, ормандарында саңырау құр, құр, көлдерінде су құстары мекендейді. Аумағының шамамен 35 мың га жерін орман алып жатыр. Аудан жерінен [[Аршалы (өзен, Ақмола облысы)|Аршалы]] өзені және оның салалары Қоңыр, Жолболды, Қайрақты өзендері ағып өтеді. Үлкен көлдері: Шошқалы, Алакөл, Байтөбет, Шортанды, Жарлыкөл, Қызылмола. Жалпы аумағы 1975 га-ға жететін 24 су қоймасы бар, оның екеуі тоған, біреуі бөгет. == Шаруашылығы == Ауданда кесектас өндіретін «Булаев тас карьері» ЖШС-і, станоктарға, машиналарға, ауыл шаруашылық машиналарының жылжымалы құрамаларына арналған бөлшектер шығаратын «[[Макинск]] механикалық-құйма зауыты» ЖШС, пенобетон шығаратын «Макин» [[ЖШС]], тұрмыстық қызмет көрсету комбинаты, типография, машина сынау станогы, агроөнеркәсіптік және арнаулы шаруашылық бірлестіктері бар. Бұрынғы әртүрлі салада мамандандырылған кеңшар, ұжымшар, агробірлестіктер негізінде ауданда астық, картоп егетін, сүтті, етті-сүтті ірі қара мал, шошқа, жылқы өсіретін өндірістік кооперативтер, акционерлік қоғамдар, шаруа қожалықтары құрылған. Ауыл шарушылығы жерінің аумағы 485 мың га (1998), оның ішіндегі егіндік жер 62,5%, жайылымдық 36,1%, шабындық 1,4%. Егін шаруашылығының басты бағыттары: астық, көкөніс, картоп, жемшөп өсіру. Мал шаруашылығымен айналысатын 85 заңды тұлға, 1417 жеке кәсіпкер, 141 фермерлік шаруашылық тіркелген. == Инфрақұрылымы == Ауданда 14 клуб, 30 кітапхана, 40-тан астам жалпы білім беретін мектептер (екеуі мектеп-бала бақша), музыкалық мектеп, балабақшалар, кәсіптік-техникалық училище, 30 тарихи ескерткіш, 5 монумент бар. Денсаулық сақтау мекемелерінен аудандық аурухана, емхана, 8 ауылдық дәрігерлік амбулаториялар, жедел жәрдем стационарлар, 3 фельдшерлік-акушерлік, 24 фельдшерлік пункттер халыққа қызмет көрсетеді. Балалар шығармашылығы үйінің жанынан құрылған «Бұланды ауданының тарихы» музейі, балалар мен жасөспірімдер спорт мектебі, шаңғы базасы, спорт алаңдары бар. Қазақ тілінде «Бұланды таңы» және орыс тілінде «Вести Буланды» қоғамдық-саяси газеттері жарық көреді. 2005 жылы атақты балуан, композитор [[Балуан Шолақ]]қа арнап мемориалдық кешен орнатылды. Аудан жері арқылы 343,7 км автомобиль жолы өтеді, оның 31 км республикалық, 110 км облыстық, 202,7 км аудандық маңызы бар. [[Алматы]] — [[Астана]] — [[Петропавл]] темір жол және [[Астана]] — [[Көкшетау]] автомобиль жолы өтеді.<ref>Қазақ Энциклопедиясы II том</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Ақмола облысы}} {{Бұланды ауданы елді мекендері}} [[Санат:Бұланды ауданы]] 01cvxqq594hbdtr2bkgeyupillgu7nq 0 38180 3399233 3215954 2024-11-09T18:00:31Z 1nter pares 146705 Дереккөздері дұрысталды 3399233 wikitext text/x-wiki '''Елек хан''', Елхан — [[Қарахан әулеті]] мемлекетіндегі билеушілер лауазымы. [[Махмұт Қашқари]]дің сөздігіне сүйенсек, “илек”, “илик” – “бірінші”, “алғашқы” деген ұғымдарды білдіреді. Елек хан атауы Қарахан әулеті мемлекетінің тұсында соғылған теңгелердегі жазуларда жиі кездеседі. Бастапқыда бұл лауазым Шығыс Түрік қағандарына берілген. Қарахан әулеті мемлекетінің негізін салушы [[Сатұқ Бұғра хан]] Абд әл-Керим (қ. Әулие ата) осы лауазымға ие болған. Мұсылман авторлары [[999]] жылы [[Мауераннахр]]ды Самани әулетінен тартып алған Қарахан мемлекетінің билеушісі Наср ибн Әли есімін осы лауазыммен атайды. Ортағасырлық түркі әдебиетшісі Жүсіп Баласағұн өзінің атақты “Құтадғу білік” атты шығармасын [[1069]] жылы Қарахан әулетінен шыққан Елек ханға тарту еткен.<ref>Отырар. Энциклопедия. – Алматы. «Арыс» баспасы, 2005 ISBN 9965-17-272-2</ref> == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} {{Stub}} [[Санат:Қарахандар]] ij8ridf4nhy9f4njz9yv7v29dykhiuv 0 40986 3399315 3156231 2024-11-10T06:35:28Z Канат Жалгасов 130754 Орфографиялық қателерді түзедім. 3399315 wikitext text/x-wiki '''Алғый''' — қазақ халқының құрамындағы [[ру]]. Орта жүздегі [[Қоңырат]] тайпасының Көктіңұлы тармағыган таратылады. Алғидан — Аққойлы (Жолымбет) және Қарақойлы (Елімбет) болып бөлінеді. Аққойлы - Жолымбеттен: Елкелді, Жиенкелді, Жылкелді, Ақкөлдік, Қайыпберді, Таздар, Қауыншы, Әгі, Таңатар-Назан, Қарасақал, Жолдыбай, ал Қарақойлы- Елімбеттен: Ахмет, Қарақұс, Шағыр, Мамбетқұл, Қаратеке, Тана, Ақтайлақ тарайды. Қоңырат ішінде Алғый аға баласы. Ежелден қазіргі [[Оңтүстік Қазақстан]] өңірін мекендеген.<ref>Қазақ энциклопедиясы</ref> == Дереккөздер == <references/> {{Суретсіз мақала}} {{wikify}} {{Қазақ рулары}} [[Санат:Қазақ рулары]] [[Санат:Орта жүз]] {{stub}} doqycpmqppu4wuspaw4qd1s6qzk7h3w 3399352 3399315 2024-11-10T08:16:39Z 1nter pares 146705 [[Арнайы:Үлесі/Канат Жалгасов|Канат Жалгасов]] ([[Қатысушы талқылауы:Канат Жалгасов|талқылауы]]) істеген нөмір 3399315 нұсқасын [[Уикипедия:Жоққа шығару|жоққа шығарды]] 3399352 wikitext text/x-wiki '''Алғи''' — қазақ халқының құрамындағы [[ру]]. Орта жүздегі [[Қоңырат]] тайпасының Көктіңұлы тармағыган таратылады. Алғидан — Аққойлы (Жолымбет) және Қарақойлы (Елімбет) болып бөлінеді. Аққойлы - Жолымбеттен: Елкелді, Жиенкелді, Жылкелді, Ақкөлдік, Қайыпберді, Таздар, Қауыншы, Әгі, Таңатар-Назан, Қарасақал, Жолдыбай, ал Қарақойлы- Елімбеттен: Ахмет, Қарақұс, Шағыр, Мамбетқұл, Қаратеке, Тана, Ақтайлақ тарайды. Қоңырат ішінде Алғи аға баласы. Ежелден қазіргі [[Оңтүстік Қазақстан]] өңірін мекендеген.<ref>Қазақ энциклопедиясы</ref> == Дереккөздер == <references/> {{Суретсіз мақала}} {{wikify}} {{Қазақ рулары}} [[Санат:Қазақ рулары]] [[Санат:Орта жүз]] {{stub}} 157spkz01kk5fxvzuvk9i2ksjwzfghe 0 43219 3399117 3399066 2024-11-09T12:21:46Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399117 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Челюскин мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = Kara sea2CC.PNG |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 77/43/0/N/104/18/0/E |CoordScale = 10000 |Ел = Ресей |Аймақ = |Акватория = Вилькиц бұғазы |Ең биік нүктесі = |Ортаққордағы санаты = Chelyuskin Cape }} '''Челюскин мүйісі''' — [[Еуразия]]ның ең солтүстік нүктесі (77°43` с.е. және 104°18` ш.б.) және [[Таймыр түбегі]]нің солт. шеті. 1932 жылдан Полюстік ст. жұмыс істейді. Мүйіс оны алғаш ашқан (1742), Ұлы Солтүстік экспед-на қатысушы [[Семён Иванович Челюскин|С.И. Челюскиннің]] құрметіне аталған. {{бастама}} {{wikify}}{{Сыртқы сілтемелер}}{{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Кара теңізі мүйістері]] [[Санат:Красноярск өлкесі географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] a26b7t5chn2ph2rk8vui5nja1ejk4xh 0 44180 3399097 3286146 2024-11-09T12:04:34Z Inertia6084 47239 ([[c:GR|GR]]) [[c:COM:FR|File renamed]]: [[File:I don’t now.jpg]] → [[File:Надгробие Назара Жундубайулы.jpg]] [[c:COM:FR#FR2|Criterion 2]] (meaningless or ambiguous name) · The meaningless and literally wrong "I don't now" changed to actual descriptive Russian name meaning "headstone of Nazar Jundubayuli" 3399097 wikitext text/x-wiki '''АҒАШАЯҚ СЕРІ''' (шын аты-жөні ''Назаролла Жүндібайұлы''; 1818, бұрынғы [[Семей|Семей губерниясы]], [[Өскемен|Өскемен уезді]], Делбегетей болысы, Сапақ ауылы — 1898, қазіргі [[Шығыс Қазақстан облысы]], Жарма ауданы, Саттық қыстағы) – әнші, ақын, желаяқ-өнерпаз, сал-сері, балуан, батыр. [[Найман]] ішінде [[Матай (ру бірлестігі)|Матай]] руының Құдас бұтағынан шыққан. [[Сурет:Надгробие Назара Жундубайулы.jpg |right|300px|thumb|Ескерткіш Ағашаяқ серінің ұрпақтарынан]] Жастайынан қолына [[домбыра]] ұстап, өлең айтқан, серілік құрған. 18 жасында әнші, ақын, сері, балуан деген атаққа ие болды. Екі бақанмен аттылы адаммен жарысқа түсуі оны ел ішінде АҒАШАЯҚ атандырады. АҒАШАЯҚ алақанымен аузын қақпақылдай отырып, түрлі аң-құстың әуеніне салған, осыған қоса бет-әлпетін құбылтып, неше алуан күлдіргі ойындар көрсеткен. “[[Беташар]]”, “Билерге”, “Баласы Жүндібайдың атым Назар” т.б. [[мысқыл]] өлеңдерінде әділетсіз атқамінерлерді шенесе, “Атандым өзім Назар Ағашаяқ”, “Жарқылдадым жас күнде”, “Кәрілік” секілді өлеңдерінде көңіл күйін, өмірден көріп-түйгенін тақпақ, нақыл сөздер арқылы білдіреді. Оның “Қара жорға”, “Ау, жаным, Жәнікей-ау”, “Сары өзен” әндері ел ішіне кең тараған. АҒАШАЯҚ өлеңдері Қазақстан Республикасы Ғылым Академиясының Әдебиет және өнер институтының қолазбалар орталығында сақтаулы. ==Дереккөздер== *Қазақ ұлттық энциклопедиясы {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Тұлғалар]] {{stub}} h434jq3qbd80y5yjwn81wb37rnqvsno 0 44940 3399202 2105051 2024-11-09T15:34:07Z Ismukhammed 4565 Ismukhammed [[Заңды Құзырет]] бетін [[Заңды құзырет]] бетіне жылжытты 2105051 wikitext text/x-wiki '''Заңды Құзырет''' - құқықтық құзырет, [[юрисдикция]] ({{lang-la|jurіsdіctіo}} – сот ісін жүргізу, ''jurіs'' – құқық және ''dіco'' – айтамын) – тиісті [[сот]] не өкім шығаратын органдардың құқықтық дау-дамайларды шешіп, құқық бұзушылық туралы істерді қарауға, яки тұлғаның не басқадай құқық субъектісінің әрекеттерін заңдылық тұрғысынан бағалап, тәртіп бұзушыларға заң бойынша шаралар қолдануға қатысты уәкілеттіктерінің жиынтығы. Ол [[заң]]мен (не басқа нормативтік актілермен) белгіленеді. Заңды құзырет қаралатын қылмыстық істердің түрі мен сипатына қарай айқындалады әрі соған байланысты әр түрлі деңгейдегі сот органдарының құқықтық құзырына (іс қарауына) жатады. Азаматтық істерді сот жауапкердің тұрғылықты жерінде қарауға тиіс. Әскери қызметшілердің қылмысы әскери соттың құқықтық құзырына жатады.<ref>[["Қазақ Энциклопедиясы"]], 4 том 3 бөлім</ref> == Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{stub:Заң}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Құқық]] [[Санат:Заң]] ena2vnkk859c2w2cdhdgsxe25h9bgom 3399205 3399202 2024-11-09T15:35:05Z Ismukhammed 4565 3399205 wikitext text/x-wiki '''Заңды құзырет''' немесе '''құқықтық құзырет, [[юрисдикция]]''' ({{lang-la|jurіsdіctіo}} – сот ісін жүргізу, ''jurіs'' – құқық және ''dіco'' – айтамын) – тиісті [[сот]] не өкім шығаратын органдардың құқықтық дау-дамайларды шешіп, құқық бұзушылық туралы істерді қарауға, яки тұлғаның не басқадай құқық субъектісінің әрекеттерін заңдылық тұрғысынан бағалап, тәртіп бұзушыларға заң бойынша шаралар қолдануға қатысты уәкілеттіктерінің жиынтығы. Ол [[заң]]мен (не басқа нормативтік актілермен) белгіленеді. Заңды құзырет қаралатын қылмыстық істердің түрі мен сипатына қарай айқындалады әрі соған байланысты әр түрлі деңгейдегі сот органдарының құқықтық құзырына (іс қарауына) жатады. Азаматтық істерді сот жауапкердің тұрғылықты жерінде қарауға тиіс. Әскери қызметшілердің қылмысы әскери соттың құқықтық құзырына жатады.<ref>[["Қазақ Энциклопедиясы"]], 4 том 3 бөлім</ref> == Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{stub:Заң}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Құқық]] [[Санат:Заң]] ivxjmlu1ahv9ex8klw4tolk5pmlgdr6 3399206 3399205 2024-11-09T15:35:47Z Ismukhammed 4565 3399206 wikitext text/x-wiki '''Заңды құзырет''' немесе '''құқықтық құзырет, юрисдикция''' ({{lang-la|jurіsdіctіo}} – сот ісін жүргізу, ''jurіs'' – құқық және ''dіco'' – айтамын) – тиісті [[сот]] не өкім шығаратын органдардың құқықтық дау-дамайларды шешіп, құқық бұзушылық туралы істерді қарауға, яки тұлғаның не басқадай құқық субъектісінің әрекеттерін заңдылық тұрғысынан бағалап, тәртіп бұзушыларға заң бойынша шаралар қолдануға қатысты уәкілеттіктерінің жиынтығы. Ол [[заң]]мен (не басқа нормативтік актілермен) белгіленеді. Заңды құзырет қаралатын қылмыстық істердің түрі мен сипатына қарай айқындалады әрі соған байланысты әр түрлі деңгейдегі сот органдарының құқықтық құзырына (іс қарауына) жатады. Азаматтық істерді сот жауапкердің тұрғылықты жерінде қарауға тиіс. Әскери қызметшілердің қылмысы әскери соттың құқықтық құзырына жатады.<ref>[["Қазақ Энциклопедиясы"]], 4 том 3 бөлім</ref> == Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{stub:Заң}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Құқық]] [[Санат:Заң]] sz26kxiitig7i3ab1yg0g5onmbv0k4z 0 45227 3399113 3399065 2024-11-09T12:19:53Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399113 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Йорк мүйісі |Шынайы атауы = en/Cape York |Сурет = Torres Strait.jpg |Сурет тақырыбы = |Координаттары = 10/41/14/S/142/31/53/E |CoordScale = |Ел = Аустралия |Аймақ = Квинсленд |Акватория = Тынық мұхит |Ең биік нүктесі = |Ортаққордағы санаты = Cape York (Queensland) }} '''Йорк мүйісі''' ({{lang-en|Cape York}}) — [[Кейп-Йорк]] түбегінде, [[Аустралия]] құрлығының ең қиыр Солтүстік мүйісі. Оның географиялық координаттары: 1041 о. е. және 14232 ш. б. {{stub}} {{wikify}}{{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Үнді мұхиты мүйістері]] [[Санат:Тынық мұхит мүйістері]] [[Санат:Аустралия мүйістері]] [[Санат:Квинсленд географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 2btpxuvovfqfm9hyvtvnxsrl64loq65 0 46977 3399301 3399003 2024-11-10T05:06:47Z Мағыпар 100137 толықтыру 3399301 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>Большая российская энциклопедия https://bigenc.ru/ethnology/text/3665853 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20221124150323/https://bigenc.ru/ethnology/text/3665853 |date=2022-11-24 }}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам.<ref>Сирийцы https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286</ref> Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Австралияда тұрады. == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>СИРИЙЦЫ https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>Большая советская энциклопедия https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>Сирийцы — сложная жизнь интересного народа https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda </ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>Родионов М. А. Сирийцы. http://www.etnosy.ru/node/328</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар. === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] ehn8xe20a30gruluby88vfge6lhrj1o 3399302 3399301 2024-11-10T05:10:51Z Мағыпар 100137 нақтылау 3399302 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам.<ref>Сирийцы https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286</ref> Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Австралияда тұрады. == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>СИРИЙЦЫ https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>Большая советская энциклопедия https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>Сирийцы — сложная жизнь интересного народа https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda </ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>Родионов М. А. Сирийцы. http://www.etnosy.ru/node/328</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар. === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] hxhyl4hmc374w38g7bz9lzia8e5ette 3399303 3399302 2024-11-10T05:16:07Z Мағыпар 100137 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ нақтылау 3399303 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>СИРИЙЦЫ https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>Большая советская энциклопедия https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>Сирийцы — сложная жизнь интересного народа https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda </ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>Родионов М. А. Сирийцы. http://www.etnosy.ru/node/328</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар. === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] 1lxbn59o8i15qf7yl6ctdhf7syq8jsg 3399304 3399303 2024-11-10T05:17:11Z Мағыпар 100137 /* Тілі */ нақтылау 3399304 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>Большая советская энциклопедия https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>Сирийцы — сложная жизнь интересного народа https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda </ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>Родионов М. А. Сирийцы. http://www.etnosy.ru/node/328</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар. === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] 2k136cfrzqeembuj6b65o6cofuxsckg 3399305 3399304 2024-11-10T05:22:50Z Мағыпар 100137 /* Діні */ нақтылау 3399305 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>Сирийцы — сложная жизнь интересного народа https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda </ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>Родионов М. А. Сирийцы. http://www.etnosy.ru/node/328</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар. === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] 5fber84lc06nzd80bd2h9kg1nd7ql2i 3399306 3399305 2024-11-10T05:24:09Z Мағыпар 100137 /* Тарихы */ нақтылау 3399306 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>Родионов М. А. Сирийцы. http://www.etnosy.ru/node/328</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар. === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] lglu9gbpptle8p4glwlomt27x15jgz8 3399307 3399306 2024-11-10T05:25:14Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі */ нақтылау 3399307 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар. === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] q66n17blf5emudwak03ijvwqiimhmbk 3399331 3399307 2024-11-10T07:03:11Z Мағыпар 100137 /* Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары */ дереккөз 3399331 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SIRI|title=Әлем халықтары/Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] 0ndk3dc1yrhivu905sarc44eusfz68g 3399333 3399331 2024-11-10T07:05:19Z Мағыпар 100137 /* Дәстүрлі тағамдары */ дереккөз 3399333 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SIRI|title=Әлем халықтары/Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=486|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] lev725tvku9j24o0djtyfr9rm39hjzs 3399337 3399333 2024-11-10T07:07:53Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ нақтылау 3399337 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SIRI|title=Әлем халықтары/Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады. === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=486|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Фольклоры === Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] 96xx64h6dqeozo7yxk7w2q9s9imd767 3399339 3399337 2024-11-10T07:12:46Z Мағыпар 100137 /* Дәстүрлі киімдері */ дереккөз 3399339 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SIRI|title=Әлем халықтары/Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ауылдың ер адамдары ұзын, аяғының ұшына дейінгі жолақ жейде – кунбаз немесе тізеден төмен қарай тарылатын кең шалбары бар қысқа көйлек киеді. Бәдәуилер ұзын, кең көйлек киеді және шашақпен безендірілген ашық кафтан киеді. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім киді. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=486|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Фольклоры === Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] 1563jbnoo7x6vpyn7vvwks87xk8f8mz 3399340 3399339 2024-11-10T07:17:11Z Мағыпар 100137 /* Фольклоры */ дереккөз 3399340 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SIRI|title=Әлем халықтары/Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ауылдың ер адамдары ұзын, аяғының ұшына дейінгі жолақ жейде – кунбаз немесе тізеден төмен қарай тарылатын кең шалбары бар қысқа көйлек киеді. Бәдәуилер ұзын, кең көйлек киеді және шашақпен безендірілген ашық кафтан киеді. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім киді. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=486|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Фольклоры === Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас.<ref>{{cite web|url=<ref>{{cite web|url=https://hrono.ru/etnosy/etnos_s/siriycy.php?ysclid=m3b9cu057h724048221|title=|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref>|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] idqfml7xibs0x5j05wrk8abenh9zwq7 3399341 3399340 2024-11-10T07:18:30Z Мағыпар 100137 /* Фольклоры */ нақтылау 3399341 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SIRI|title=Әлем халықтары/Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ауылдың ер адамдары ұзын, аяғының ұшына дейінгі жолақ жейде – кунбаз немесе тізеден төмен қарай тарылатын кең шалбары бар қысқа көйлек киеді. Бәдәуилер ұзын, кең көйлек киеді және шашақпен безендірілген ашық кафтан киеді. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім киді. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=486|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Фольклоры === Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас.<ref>{{cite web|url=https://hrono.ru/etnosy/etnos_s/siriycy.php?ysclid=m3b9cu057h724048221|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] dc3comcreddod7z0ohohlg5aoulmgag 3399342 3399341 2024-11-10T07:27:40Z Мағыпар 100137 сурет қою 3399342 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SIRI|title=Әлем халықтары/Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. Ауылдың ер адамдары ұзын, аяғының ұшына дейінгі жолақ жейде – кунбаз немесе тізеден төмен қарай тарылатын кең шалбары бар қысқа көйлек киеді. Бәдәуилер ұзын, кең көйлек киеді және шашақпен безендірілген ашық кафтан киеді. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім киді. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> [[Сурет:Syrian breakfast.jpg|нобай|оңға|200px|Сириялықтардың таңғы асы]] === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=486|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Фольклоры === Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас.<ref>{{cite web|url=https://hrono.ru/etnosy/etnos_s/siriycy.php?ysclid=m3b9cu057h724048221|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] j0itrt8t7785dj1nd1lupws5jwfo9fp 3399343 3399342 2024-11-10T07:36:25Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ 3399343 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сириялықтар |төл атауы = Сирия арабтары |сурет = Vrouwen met kinderen Maarrat Dibsah - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036600.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 20 000 |аймақ = {{Байрақ|Сирия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[араб тілі]] |діні = [[суннизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сириялықтар''' — араб халықтарының бірі, [[Сирия|Сирия Араб Республикасының]] негізгі халқы.<ref>{{cite web|url=https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3665853|title=Үлкен Ресей энциклопедиясы 2004–2017|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 20 миллионға жуық адам. Сондай-ақ олар [[Кувейт]]те (100 мың адам), [[Германия]]да, Солтүстік және Оңтүстік Америкада, Африка мен Аустралияда тұрады.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1628286|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Араб тілі]]нің сириялық [[диалект]]ісінде сөйлейді.<ref>{{cite web|url=https://slovaronline.com/browse/03756dff-e18e-328d-a6ed-841e21153fe9/%D1%81%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Діні == Діни жағынан сириялықтардың 85%-ға жуығы мұсылмандар (негізінен [[Суннизм|сунниттер]]), қалғандары [[Христиандық|христиандар]] (православиелік, католиктер т.б.).<ref>{{cite web|url=https://gufo.me/dict/bse/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Үлкен Кеңестік Энциклопедия|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тарихы == [[Сурет:Het roken van een waterpijp - Stichting Nationaal Museum van Wereldculturen - TM-20036665.jpg |нобай|оңға|200px|Сирия отбасы]] Қазіргі уақытта Сириядағы ең көп этникалық топ болып табылатын сириялық арабтардың тарихы біздің дәуіріміздің 7 ғасырында басталады. Араб халифатын жаулап алу бір кездері семиттік Дамасктің толық басып алынуына әкелді. 100 жылдай Сирияның гүлденуі мүмкін еді, бірақ Дамаск халифаты құлдырай бастады, ал крест жорықтары екі ғасырға созылған қақтығыстарға әкелді. 12 ғасырдың аяғында Сирия Мысыр сұлтаны Саладиннің билігіне өтті. Одан кейін моңғолдардың жаулап алу уақыты келді. Дамаск мен Халеб Хулагу ханның билігіне өтті, бірақ мамлюктермен қақтығыс одан әрі жаулап алуға кедергі болды. Египет үстемдігі 1517 жылға дейін созылды. Османдар келіп, елді 4 облысқа бөледі. Сирияның проблемасы оның үнемі жаулап алушылардың қысымын бастан кешіруінде ғана емес, сонымен бірге ішкі қайшылықтарда болды. 1918 жылы Файсал I басқарған араб әскерінің келуімен Дамаск халифатының қайта жандануына алғышарттар болды. Бірақ Еуропа арабтардың билігін мойындамай, 1920 жылы халықаралық конференцияда Сирияны өздерінің мандатына айналдырған француздардың билігін жариялады. 1945 жылы ұлттық армияның құрылуымен Сирия шамамен бір жылдан кейін барлық британдық және француз әскерлері шығарылған кезде тәуелсіздікке қол жеткізді. Қазіргі Сирия өткен ғасырдың ортасынан бері ауыр дағдарыс жағдайында болды. Араб-израиль соғысы, диктаторлардың ауысуы, үздіксіз әскери төңкеріс елде тұрақтылыққа қол жеткізуге мүмкіндік бермей отыр.<ref>{{cite web|url=https://travelask.ru/articles/siriytsy-slozhnaya-zhizn-interesnogo-naroda|title=Сириялықтар - қызықты халықтың күрделі өмірі|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Сириялықтар [[ауыл шаруашылығы]]нда ([[егіншілік]]те), қолөнерде, саудада және өнеркәсіпте жұмыс істейді. Техникалық дақылдар ([[мақта]], [[темекі]], [[күнжіт]], [[қант қызылшасы]], [[зығыр]], [[кендір]]), [[дәнді дақылдар]] ([[бидай]], [[арпа]], [[жасымық]], [[тары]], [[жүгері]], [[күріш]]), [[бұршақ]], бақша дақылдары ([[қызанақ]], [[қияр]], [[баклажан]], [[бұрыш]], [[асқабақ]], т.б.) өсіріледі. Жеміс-жүзім ([[зәйтүн]], [[інжір]], [[тұт]], [[өрік]], [[пісте]], [[анар]], [[алма]], [[жүзім]], цитрус жемістері, [[қарбыз]] және т.б.). [[Мал шаруашылығы]]мен ([[қой]], [[ешкі]]) негізінен жартылай отырықшы және жартылай көшпелі халық айналысады. [[Түйе шаруашылығы]] оңтүстіктегі руал көшпелілері арасында, Жазира және Маназира аймақтарындағы шаммар, асбаа және аназа тайпалары арасында шектеулі деңгейде сақталған. Дамаск, Алеппо, Хомс, Хама қалаларында дәстүрлі қолөнер дамыды – тоқу (брока, жүн, жібек және мақта маталар, кілем бұйымдары), ағаш ұстасы, ұсталық және зергерлік бұйымдар, шыны үрлеушілер жұмыс істейді, мыс, қола, қалайы ыдыстары көрші араб елдерінде де үлкен сұранысқа ие. Кейбір сириялықтар өнеркәсіпте жұмыс істейді.<ref>{{cite web|url=http://www.etnosy.ru/node/328|title=Родионов М. А. Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Сириялықтар, соның ішінде отырықшы бөлігі, тайпалық бөлінуді сақтайды. Ірі тайпалар: руала, шаммар, акейдат, валид али, бени халлед, мавали, хадеддийин, Фадл және т.б. Сирияның шығысында (Бадия немесе "бедуин елі") әдетте бедуин құқығы әрекет етеді. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Сириялықтар арасындағы дәстүрлі өмір сүру нысандары отырықшы және көшпелі өмір сүру ерекшеліктерінің жиынтығы болып табылады. Тұрғын үйлері ливандық, иорданиялық және палестиналық арабтар арасында кең таралған жерорта теңізі және левантиндік типтердің жергілікті нұсқаларына жатады, төбесі жалпақ террассасы бар тікбұрышты тас, саман немесе балшықпен қапталған бір бөлмелі үй. Солтүстік пен солтүстік-шығыста күмбезді үйлер бар. Көшпелілер мен жартылай көшпелілер ешкі жүнінен жасалған қара шатырларда тұрады. Орта Евфраттың жағасында қабырғалары қыш және ағаштан жасалған шатыр түріндегі жазғы тұрғын үйлер бар.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SIRI|title=Әлем халықтары/Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Сирияның солтүстігі мен батысындағы таулықтардың киімдері балағы етікке салынған шаровар, қысқа көйлек және кең белдікпен байланған жүн күртеден тұрады. Оңтүстікте және оңтүстік-шығыста араб көшпелілері ұзын жеңді көйлек, ашық жүн плащ, сандалдар киеді. XX ғасырдың басынан бері дәстүрлі киімдермен бірге еуропалық пиджак пайда болды. [[Сурет:Syrian breakfast.jpg|нобай|оңға|200px|Сириялықтардың таңғы асы]] Ауылдың ер адамдары ұзын, аяғының ұшына дейінгі жолақ жейде – кунбаз немесе тізеден төмен қарай тарылатын кең шалбары бар қысқа көйлек киеді. Бәдәуилер ұзын, кең көйлек киеді және шашақпен безендірілген ашық кафтан киеді. Ерлердің бас киімі – сәлде немесе орамал (ақ немесе түрлі-түсті). Әйелдер киімі – шашын жауып тұратын бас киім, ұзын көйлек, жеңсіз күртеше, түрлі-түсті аяқ киім киді. Мереке күндері әйелдер күміс немесе алтын әшекейлері бар бас киімдер киеді. Ауыл элитасының және консервативті қалалық ортаның мұсылман әйелдері беттерін ашық қара жамылғымен жабады.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D0%B8%D1%80%D0%B8%D0%B9%D1%86%D1%8B|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі тағамдары === Шаруалардың әдеттегі тағамы - бургул (қайнатылған ұсақталған бидайдан жасалған ботқа), арпа және бидайдан жасалған шелпек, ешкі сүті, шөптер, кейде қой немесе ешкі еті. Көшпелілер мен жартылай көшпелілердің рационында [[сүт өнімдері]], [[құрма]], [[ет]] көбірек орын алады. Сириялықтар дініне қарамай анис қосылған жүзім арағын ішеді.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=486|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Фольклоры === Музыкалық, ән-би фольклоры (дабка биі, қылышпен билеу, т.б.) көп жағынан ливандық және палестиналық арабтардың халық өнеріне ұқсас.<ref>{{cite web|url=https://hrono.ru/etnosy/etnos_s/siriycy.php?ysclid=m3b9cu057h724048221|title=Сириялықтар|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| People of Syria}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Сыртқы сілтемелер}} {{Арабтар}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Арабтар]] r1kfh33b0k1s4blgmk9rydeme2leoo1 0 67906 3399174 2061346 2024-11-09T14:26:49Z Ismukhammed 4565 Ismukhammed [[Баллатировка]] бетін [[Баллотировка]] бетіне жылжытты: Қате жазылған тақырып 2061346 wikitext text/x-wiki '''Баллатировка''' - [итал. ballotare - шармен сайлау, ballotta - шар] - қандай да бір мәселенің шешімін қабылдауда немесе әртүрлі үйымдардың мүшелерін, комиссияны сайлағанда дауыс беру тәсілі (бүрындары ақ (жақтап) және қара (қарсы) шарларды арнайы урнаға тастау арқылы дауыс беру кең таралған). Қазақ тарихында да (мысалы, [[Ш. Уәлиханов]]тың болыстыққа сайлануы барысында) осы тәсілдің XIX ғасырда қолданылғаны жайлы деректер бар. <ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref> ==Дереккөздер== <references/> {{Суретсіз мақала}} {{wikify}} [[Санат:Саясат]] {{Stub}} 5i3liadaios8peeer7rfaao2b1iw18u 3399176 3399174 2024-11-09T14:27:02Z Ismukhammed 4565 3399176 wikitext text/x-wiki '''Баллотировка''' - [итал. ballotare - шармен сайлау, ballotta - шар] - қандай да бір мәселенің шешімін қабылдауда немесе әртүрлі үйымдардың мүшелерін, комиссияны сайлағанда дауыс беру тәсілі (бүрындары ақ (жақтап) және қара (қарсы) шарларды арнайы урнаға тастау арқылы дауыс беру кең таралған). Қазақ тарихында да (мысалы, [[Ш. Уәлиханов]]тың болыстыққа сайлануы барысында) осы тәсілдің XIX ғасырда қолданылғаны жайлы деректер бар. <ref>Саяси түсіндірме сөздік. – Алматы, 2007. ISBN 9965-32-491-3</ref> ==Дереккөздер== <references/> {{Суретсіз мақала}} {{wikify}} [[Санат:Саясат]] {{Stub}} hjep0o5lwy0dn0zynlqvxnfztb2l2my 0 77814 3399234 3302291 2024-11-09T18:01:51Z 1nter pares 146705 1nter pares [[Қабақ Ермембетұлы]] бетін [[Қабақ би Ермембетұлы]] бетіне жылжытты 3302291 wikitext text/x-wiki '''Қабақ Ермембетұлы''' (1850–1903) – [[би]]. 1870–1902 жылы ояз бастығының тілмашы, іс жүргізушісі болды. 1873 жылы [[Хиуа]] жорығына қатысып, [[Адай]] жасағының туын ұстаған. [[Орыс]] әскерінің 1880–1881 жылы [[Ахал-Теке]] жорығына қатысып, Скобелевтің сенімді серігі ретінде қасында жүреді. Жорыққа Адай елінен 4 мың түйе, 500-дей сарбаз жинап көмектеседі. Маңғыстауды зерттеуге келген әр түрлі ғылыми экспедицияларға баласы екеуі жолбасшы, тілмаш болып қол ұшын береді. [[Патша]] үкіметінің бірнеше медальдарымен марапатталған. Бейіті Сисем ата қорымында.<ref>«Маңғыстау» энциклопедиясына, Компьютерлік-баспа орталығы, 2007 </ref> <ref>«Қазақ Совет энциклопедиясы» (12 томдық), Алматы, 1972 – 1978; </ref> <ref>[[Маңғыстау энциклопедиясы]], Алматы, 1997; </ref> ==Дереккөздер== <references/> {{wikify}} {{Суретсіз мақала}} [[Санат:Тұлғалар]] {{Stub}} h7aluwaw7i2r9w7o1klee9k4h9c04x6 0 87377 3399098 3092724 2024-11-09T12:06:54Z Ismukhammed 4565 3399098 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Estatesgeneral.jpg|нобай|384x384 нүкте|5 мамыр 1789, [[Версаль|Версальдегі]] 1789 жылғы Бас Штатының ашылуы]] '''Солшыл саясат''' - әлеуметтік теңдік қолдайтын [[Идеология|саясаттық идеологияларды]] біріктейтін термин. Солшылдар әлеуметтік иерархияға қарсы шығады және әлеуметтік теңсіздіктердің пайда болуының ақталмағандығы жайлы сенімді енгізеді. Үкімет жағынан солшыл саясат көбінесе елдің экономикасы мен халықтың материалды жағдайға араласады. '''"Солшыл саясат"''' термині Францияда, революция уақытында пайда болған. Солшыл саясатты қолдайтын адамдар Бас Штатының сол жағында отырған. Олар Көне режим мен [[Бурбондар|Бурбондық]] [[Монархия|монархияға]] қарсы шығып, [[Демократия|демократиялық]] [[республика]] құру мен халықтың [[Секуляризация|секуляризациясын]] қолдаған. Солшыл идеологиялардың көптеген түрлері бар. XVIII ғасырда термин көбінесе [[Либералды демократия|либералды демократияны]] белгілеу үшін қолданған. Қазіргі уақытта [[Социал-либерализм|социал-либерализмге]] ұқсас идеологияларды орта-солшыл деп санап, Солшыл идеологиялар деп, анти-[[Капитализм|капиталистік]] саяси бағыттарды, көбінесе [[социализм]], [[коммунизм]], [[Марксизм]], [[Социал-демократия]] және тағы басқа идеологияны белгілейді. Сондаяқ, мәдениет жағынан либералды қозғалыстарды да солшыл деп атайды. Оларға [[азаматтық құқықтар қозғалысы]], [[пирсинг]] қолдану, шашты бояу мен [[татуировка]] салу құқығы қозғалысы, ерікті баласыздық, [[индивидуализм]], [[Феминизм|феминистік]] және ерлердің құқықтар қозғалысы, [[ЛГБТ]] құқықтары қозғалысы, нәсіларалық неке, [[аборт]] құқығы қозғалысы, [[иммиграция]], анти-соғыстық қозғалыс пен эко-қозғалысы жатады. [[Санат:Саясат әлеуметтануы]] [[Санат:Социализм]] [[Санат:Коммунизм]] {{stub}} ok3rcccgk4z00rambji1pcft33yj79x 0 89910 3399164 2144777 2024-11-09T13:57:58Z Ерден Карсыбеков 3744 3399164 wikitext text/x-wiki '''Монополистік іс-әрекет''' - [[нарық]]тағы [[бәсекелестік]]ті шектеу немесе жоюға бағытталған және осыған орай монополиялық шектен тыс пайда алуды көздеген кәсіпорын әрекеті. Барынша тар мағынада бұл - монополияға қарсы [[заңнама]]ны бұзатын әрекет.<ref>Орысша-қазақша заңдық түсіндірме сөздік-анықтамалық. — Алматы: «Жеті жарғы» баспасы, 2008 жыл. ISBN 9965-11-274-6</ref> == Тағы қараңыз == * [[Монополиялық пайда]] * [[Монополиясыздандыру]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{stub:Заң}} {{Қылмыстық Кодекс 2}} [[Санат:Құқық]] [[Санат:Заң]] 6v8w0nho8oy7yezkihog2u3jvz0sw9c 0 90454 3399111 2144456 2024-11-09T12:19:26Z Ерден Карсыбеков 3744 3399111 wikitext text/x-wiki '''Әдейі банкроттық''' — құрылтайшының (қатысушының), лауазымды адамның, коммерциялық немесе өзге де ұйымда басқару функцияларын орындайтын адамның, сол сияқты дара кәсіпкердің заңды тұлға немесе дара кәсіпкер [[Банкроттық|банкрот]] деп танылғанға дейінгі үш жыл ішінде [[кредитор]]лар алдындағы міндеттемелерін орындаудан жалтару мақсатында [[мүлік]]ті иеліктен шығару немесе жасыру арқылы жеке мүддесі немесе өзге тұлғалардың мүдделері үшін жасалған, ірі [[залал]] келтірген әрекеттері. Бұл [[қылмыс]]тың жазасы Қылмыстық кодекстің 238-бабында келтірілген. == Тағы қараңыз == * [[Қаржы талдауы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{stub:Заң}} {{Қылмыстық Кодекс 2}} [[Санат:Қылмыстық құқық]] 3i8mfmtancws7akxyl5q2zi002wtklh 0 118802 3399268 3352516 2024-11-09T20:58:48Z Шайнүсіп 161753 үлгіге ақпарат қостым 3399268 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік қайраткер | түс = | Қазақша есімі = Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев | Шынайы есімі = | Суреті = Официальный визит Министра обороны Российской Федерации генерала армии Сергея Шойгу в Астану 01 (cropped).jpg | Сурет ені = | Атауы = Ермекбаев, 2018 жыл | Титулы =[[Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы]]ның бас хатшысы | Ту = | Ту2 = | Басқара бастады =1 қаңтар 2025 | Басқаруын аяқтады =1 қаңтар 2027 | Ізашары =[[Чжан Мин]] | Титулы_2 = [[Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы]] бас хатшысының орынбасары | Ту_2 = | Ту2_2 = | Басқара бастады_2 = 1 қаңтар 2023 | Басқаруын аяқтады_2 = 1 қаңтар 2025 | Туған күні = 1.1.1963 | Туған жері = {{туғанжері|Шымкент|Шымкентте}}, [[Түркістан облысы|Оңтүстік Қазақстан облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Діні = | Әкесі = | Анасы = | Жұбайы = | Балалары = | Қызмет еткен жылдары =1984-1985; 1986-1991 | Құрамында болды =[[Ангола]] [[Ангола қарулы күштері|қарулы күштері]], [[КСРО]] [[КСРО қарулы күштері|қарулы күштері]] | Әскер түрі = | Атағы = [[Сурет:18-RKGF-LG.svg|20px]] [[Генерал-лейтенант]] | Басқарды = | Шайқасы = | Ғылыми аясы = | Жұмыс істеген орны = | Партиясы = | Білімі = 1. [[Мәскеу мемлекеттік экологиялық инженерия университеті|Мәскеу инженерлік-химиялық институты]] (1981)<br>2. [[КСРО Қорғаныс министрлігінің Әскери институты|КСРО Қорғаныс министрлігінің Қызыл Ту орденді Әскери институты]] (1986) <br />3. [[Қазақ бас сәулет-құрылыс академиясы|Қазақ мемлекеттік сәулет-құрылыс академиясы]] (1996)<br />4. [[Ұлттық қорғаныс университеті]] (2019) | Ғылыми дәрежесі = [[Ғылым кандидаты|Саясаттану ғылымдарының кандидаты]] | Мамандығы = 1. Қытай және ағылшын тілдерін меңгерген офицер<br>2. Инженер-экономист | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = Nurlan Yermekbayev | Марапаттары = {{Қатар |{{Парасат ордені}} |{{Құрмет ордені}} |{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}} }} {{Қатар |{{ҚР Конституциясына 10 жыл}} |{{ҚР Конституциясына 20 жыл}} |{{Астанаға 20 жыл медалі}} }} {{Қатар |{{ҚР ҚК 20 жыл медалі}} |{{Қазақстан халқы Ассамблеясына 20 жыл медалі}} |{{Қазақстан Республикасының полициясына 25 жыл төсбелгісі}} }} {{Қатар |{{ҚР ҰҚК 25 жыл медалі}} |{{ҚР ІІМ ТЖК 20 жыл медалі}} |[[Сурет:KZ Medal 20 years Academy KNB rib.png|40px|«ҚР ҰҚК академиясына 20 жыл» медалі]] }} {{Қатар |{{2 дәрежелі Ұлттық қауіпсіздік қалқаны медалі}} |{{КСРО Қарулы күштеріне 70 жыл медалі}} }} |Түсініктемелер=2025-2027 жылдарға осы лауазымға ертерек тағайындалып қойған<ref>{{Cite web|url= https://kaztag.kz/amp/news/ermekbaev-shy-2025-2027-zhyldar-a-bas-khatshysy-bolyp-ta-ayyndaldy |title= Ермекбаев ШЫҰ 2025-2027 жылдарға бас хатшысы болып тағайындалды |date=2024-07-04|lang=kz|work= kaztag.kz |accessdate=2024-11-10}}</ref>|Түсініктемелер_2=2025 жылы 1 қаңтарда лауазымынан автоматты түрде босатылады<ref>{{Cite web|url= https://kaztag.kz/amp/news/ermekbaev-shy-2025-2027-zhyldar-a-bas-khatshysy-bolyp-ta-ayyndaldy |title= Ермекбаев ШЫҰ 2025-2027 жылдарға бас хатшысы болып тағайындалды |date=2024-07-04|lang=kz|work= kaztag.kz |accessdate=2024-11-10}}</ref>|тақырыпша1_2=Бас хатшы|мәтін1_2=[[Чжан Мин]]|Титулы_3=[[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|Қазақстан қорғаныс министрі]]|Ту_3=Symbol of the Kazakh Ministry of Defense.svg|Ту2_3=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_3=7 тамыз 2018|Басқаруын аяқтады_3=31 тамыз 2021|Президент_3=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]<br> [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Қасым-Жомарт Тоқаев]]|Ізашары_3=[[Сәкен Әділханұлы Жасұзақов|Сәкен Жасұзақов]]|Ізбасары_3=[[Мұрат Кәрібайұлы Бектанов|Мұрат Бектанов]]|Титулы_4=[[Қазақстан Республикасының Президенті|Қазақстан президент]]інің көмекшісі – [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі|қауіпсіздік кеңесінің]] [[Қазақстан Қауіпсіздік кеңесі#Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы|хатшысы]]|Ту_4=Emblem of Kazakhstan 3d.svg|Ту2_4=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_4=4 сәуір 2018|Басқаруын аяқтады_4=7 тамыз 2018|Президент_4=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_4=[[Владимир Зейноллаұлы Жұмақанов|Владимир Жұмақанов]]|Ізбасары_4=Ғабит Жақыпбайұлы Байжанов|Басқара бастады_5=19 қараша 2014|Басқаруын аяқтады_5=13 қыркүйек 2016|Президент_5=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_5=[[Қайрат Пернешұлы Қожамжаров|Қайрат Қожамжаров]]|Ізбасары_5=[[Владимир Зейноллаұлы Жұмақанов|Владимир Жұмақанов]]|Титулы_6=[[Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі|Қазақстан дін істері және азаматтық қоғам министрі]]|Ту_6=Emblem of Kazakhstan 3d.svg|Ту2_6=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_6=13 қыркүйек 2016|Басқаруын аяқтады_6=4 сәуір 2018|Премьер_6=[[Бақытжан Әбдірұлы Сағынтаев|Бақытжан Сағынтаев]]|Президент_6=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_6=''лауазым пайда болды''|Ізбасары_6=[[Дархан Аманұлы Кәлетаев|Дархан Кәлетаев]]|Титулы_7=[[Қазақстан]]ның [[Солтүстік Корея]]дағы елшісі|Ту_7=Flag of North Korea.svg|Ту2_7=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_7=17 қазан 2012|Басқаруын аяқтады_7=19 қараша 2014|Президент_7=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_7=[[Икрам Адырбекұлы Адырбеков|Икрам Адырбеков]]|Ізбасары_7=[[Шахрат Шәкизатұлы Нұрышев|Шахрат Нұрышев]]|Титулы_8=[[Қазақстан]]ның [[Вьетнам]]дағы елшісі|Ту_8=Flag of Vietnam.svg|Ту2_8=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_8=24 шілде 2012|Басқаруын аяқтады_8=20 желтоқсан 2013|Президент_8=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_8=[[Икрам Адырбекұлы Адырбеков|Икрам Адырбеков]]|Ізбасары_8=Бекетжан Мақатжанұлы Жұмақанов|Титулы_9=[[Қазақстан]]ның [[Қытай]]дағы елшісі|Ту_9=Flag of the People's Republic of China.svg|Ту2_9=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_9=21 сәуір 2012|Басқаруын аяқтады_9=19 қараша 2014|Президент_9=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_9=[[Икрам Адырбекұлы Адырбеков|Икрам Адырбеков]]|Ізбасары_9=[[Шахрат Шәкизатұлы Нұрышев|Шахрат Нұрышев]]|Титулы_10=[[Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрлігі|Қазақстан сыртқы істер министрінің]] орынбасары|Ту2_10=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_10=қаңтар 2007|Басқаруын аяқтады_10=қыркүйек 2010|тақырыпша1_10=Министр|мәтін1_10=[[Марат Мұханбетқазыұлы Тәжин|Марат Тәжин]]<br> [[Қанат Бекмырзаұлы Саудабаев|Қанат Саудабаев]]|Премьер_10=[[Даниал Кенжетайұлы Ахметов|Даниал Ахметов]]|Ту_10=MFA emblem.png}} '''Нұрлан Байұзақұлы Ермекбаев''' ([[1 қаңтар]] [[1963 жыл]], [[Шымкент]]) — [[қазақстан]]дық мемлекеттік қайраткер, [[Қазақстан Республикасы Қорғаныс министрлігі|қорғаныс]] (2018—2021) және [[Қазақстан Республикасы Мәдениет және ақпарат министрлігі|дін істері министрі]] (2016—2018), [[Қазақстан Республикасының Президенті|президент]] көмекшісі (2014—2016, 2018—2018). Генерал-майор және генерал-лейтенант. 2024 жылғы шілдеде Нұрлан Ермекбаевтың 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап [[Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы|ШЫҰ]] Бас хатшысы қызметін атқаратыны жоспарланды.<ref name="шыұ">{{Cite web|url= https://azattyq-ruhy.kz/politics/72970-nurlan-ermekbaev-shyu-bas-khatshysy-kyzmetine-tagaiyndaldy |title= Нұрлан Ермекбаев ШЫҰ Бас хатшысы қызметіне тағайындалды |lang= kk |publisher= Азаттық Рухы |date= 2024-07-04 |accessdate= 2024-07-04}}</ref> == Өмірбаяны == Нұрлан Ермекбаев 1963 жылғы 1 қаңтарда, [[Шымкент]]те дүниеге келген. 1980–1981 жылдары Ермекбаев Мәскеу химиялық машина құрастыру институты (полимерлерді,бұйымдар мен детальдарға қайта өңдеу машиналары мен технологиялары) химиялық машина құрастыру факультетіндегі оқу. Оқу кезінде оқу тобының старостасы болды. 1981 жылғы көктемде [[КСРО Қарулы Күштері]]нің қатарына шақырылды және КСРО ҚМ Әскери Қызыл Ту институтына (Шығыс факультеті) қабылданды. Оқу кезінде курстың комсомолдық ұйымының хатшысы лауазымын атқара отырып, [[БКЛЖО]]-да болды, [[КОКП]] мүшелігіне қабылданды. Курстастарының берген мәліметіне сүйенсек, курсант кезінде, ұйымдастырушылық жұмысқа, тактика мен  жедел әскери өнердің негіздерін  үйренугежәне спортпен шұғылдануға бейімділігін танытты. 1986 жылы КСРО Қорғаныс министрлігінің Әскери Қызыл Ту институтын үздік бітірді (Институт бастығы - генерал-полковник Магомед Танкаев кезінде (бұрыңғы ВДВ 107 және 106 дивизиялары комдиві, бұрыңғы Польшадағы Солтүстік әскерлер тобының қолбасшысы) «Қытай және ағылшын тілдерін білетін офицер» мамандығын алды. 1984–1985 жылдары [[Ангола Халық Республикасы]]ндағы КСРО әскери миссиясы құрамындағы қызметтік іссапар.<ref>https://www.youtube.com/watch?v=vok2Uz159CU</ref><ref>https://nomad.su/?a=2-200701110123</ref> 1986–1991 жылдары ол — Кеңес Одағының Қарулы Күштерінде Қырғыз КСР Ош облысында, Қазақ КСР  Шығыс Қазақстан және Алматы облыстарында офицерлік лауазымдарда әскери қызмет өткерді. Қазақстан Республикасы тәуелсіздік алғаннан бастап [[1991 жыл|1991]]-[[1996]] жылдары сыртқы экономикалық ұйымдарда, оның ішінде шетелде жұмыс жасады. 1996–2001 жылдары бизнес құрылымдардағы басшылық жұмыста, Бейжің қ. «Қазақстан Халық банкі» ААҚ өкілдігін ашып, басқарды. 2001–2004 жылдары ол — Сингапурдағы, ҚХР-да дипломатиялық қызметінде болды. Сингапурдағы Қазақстан Республикасы дипломатиялық миссиясының бірінші басшысы болды. 2004–2007 жылдары – Қазақстан Республикасы Президент Әкімшілігінің жаңадан құрылған сыртқы саяси орталығын басқарды, ҚР Президентінің Кеңесшісі болды. 2007–2010 жылдары – Қазақстан Республикасы Сыртқы істер министрінің орынбасары. 2010–2012 жылдары – ҚР Президентінің халықаралық мәселелер жөніндегі көмекшісі болды. Әр жылдары стратегиялық құжаттарды, оның ішінде, сыртқы саясат тұжырымдамасын әзірлеу жөніндегі жұмыс тобының қызметін басқарды. Ұлттық қауіпсіздік стратегиясын, Қарулы Күштердің құрылуы мен дамуының тұжырымдамасын әзірлеуге қатысты. 2012–2014 жылдары ҚХР-дағы сондай-ақ  Вьетнамдағы, КХДР (қоса жұмыс істеу жөніндегі) Қазақстан Республикасының Елшіліктерін  басқарды. 2014–2016 жылдары – Президенттің көмекшісі – Қазақстан Республикасы Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы болып жұмыс атқарды.   Тәуелсіз сарапшылардың ақпараты бойынша Нұрлан Ермекбаевтың кезінде Қауіпсіздік Кеңесі Аппаратының қайта ұйымдастырылуы жүргізілді және қорғаныс бөлімі құрылды. Кейбір сарапшылар Қорғаныс және аэроғарыш өнеркәсібінің құрылуында Н. Ермекбаевтың белсенді рөлін атап өтуде. Кейбір жарияланымдарда оны Қазақстан Республикасында "Темасек" сингапурлық холдингтің үлгісі бойынша "Самұрық" компаниясының құрылу идеясының авторы деп атады.<ref>https://www.inform.kz/ru/mid-samruk-kazyna-vobral-opyt-singapurskoy-temasek_a2598720</ref> 2016 жылы Қазақстан Президенті Нұрсұлтан Назарбаев (Ақтөбе мен Алматыдағы резонанстық террористік актілерден кейін) Дін істері және азаматтық қоғам жөніндегі арнайы министрлік құруға шешім қабылдады, жаңа жұмыс орнын басқаруды өзінің көмекшісі - Қауіпсіздік Кеңесінің Хатшысы Нұрлан Ермекбаевқа тапсырды. 2016–2018 жылдары Дін істері және азаматтық қоғам министрі болған кезде  Н. Ермекбаев бірқатар бастамаларды іске асырды: ҚР Президенті  діни саладағы мемелкеттік саясатының тұжырымдамасын  бекітті; Парламентке Діни қызмет туралы заң жобасы жолданды.  22018 жылдың басында Н. Ермекбаев  Дін істері және азаматтық қоғам министрлігін Қоғамдық даму министрлігі етіп қайта атау туралы бастаманы  танытты. 2018 жылғы сәуірде Президенттің көмекшісі - Қауіпсіздік Кеңесінің хатшысы лауазымына қайта тағайындалды, сол лауазымды 2018 жылдың тамызына дейін атқарды. === Қорғаныс министрлігі және отставкасы === 2018 жылғы 7 тамызда Қорғаныс министрі болып тағайындалды. 2019 жылы Қазақстан Республикасының Тұңғыш Президенті — Елбасы атындағы Ұлттық қорғаныс университеті Бас штаб академиясының факультеті жанындағы "Әскери өнер" бағдарламасы бойынша біліктілікті арттыру курсын аяқтады. 2019 жылғы 18 наурызда әскери қызметтің алдыңғы тәжірибесін ескере отырып, Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен генерал-майор әскери атағы берілді. 2020 жылғы 6 мамырда Қазақстан Республикасы Президентінің Жарлығымен генерал-лейтенант әскери атағы берілді. Ашық дереккөздердің ақпараты бойынша, Н. Ермекбаевтың басшылығымен Қорғаныс Министрлігі дамудың жаңа жобаларын бастады және кейіннен Президент бекіткен Әскери жоспарлаудың бірқатар стратегиялық құжаттарын әзірледі<ref>https://news.mail.ru/amp/politics/48086566/{{Deadlink|date=November 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref><ref>https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-utverdil-novuyu-kontseptsiyu-voorujennyih-sil-449545/amp/</ref>. Бұл Қарулы Күштерді дамыту тұжырымдамасы, «Қауіпсіз ел» Ұлттық жобасы тағы басқа стратегиялық  құжаттар.<ref>https://www.zakon.kz/amp/5087232-ministr-oborony-kazahstana-rasskazal-o.html</ref> Кейбір әскери талдаушылар Н. Ермекбаевтың Қорғаныс министрі лауазымындағы жұмысын әскери барлауды күшейтуге<ref>https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/tokaev-posetil-shtab-kvartiru-razvedchikov-391960/amp/</ref>, арнайы операциялар (арнайы операциялар) Күштеріне, резервтегі қызметтің жаңа моделіне бастамашылыққа аса назар аударумен байланыстырады.<ref>https://vlast.kz/amp/novosti/47196-minoborony-kazahstana-predstavilo-koncepciu-zakonoproekta-po-voprosam-sluzby-v-rezerve.html</ref><ref>https://dknews.kz/ru/v-strane/199204-chto-sdelal-nurlan-ermekbaev-na-postu-ministra</ref> Сондай-ақ, оның басшылығы кезінде Қорғаныс министрлігі Түркияның Anka жауынгерлік дрондарын, "Эйрбас" компаниясының А-400 ауыр жүк таситын көлік ұшақтарын және Ресейдің «Бук» зениттік-зымыран кешендерін сатып алу туралы шешім қабылданды. Ол қорғаныс министр болған кезде, [[COVID-19 пандемиясы]]ның барысында кейбір сарапшылардың пікірінше, Қазақстанда пандемияға қарсы күресте азаматтық қорғау күштерінің орнына армия тым кең және қарқынды қолданылды. 2021 жылғы 31 тамызда Қазақстанның Жамбыл облысының оқ-дәрілер қоймасындағы өрт пен жарылыстан кейін отставкаға шығу туралы өтінішімен берілген баянат негізінде Қазақстан Республикасының Қорғаныс министрі қызметінен босатылды. Кейінірек Н.Ермекбаев офицердің және генералдың Ар-намыс ұғымы оны орнынан түсуге итермелегенін, ерікті түрде орнынан түсу саяси жауапкершілікті мойындауды білдіретінін, ал нағыз кінәлілерді тергеу мен сот анықтасын деп түсіндірді.<ref>[https://www.nur.kz/incident/emergency/1929396-ermekbaev-o-chp-v-zhambylskoy-oblasti-dazhe-esli-net-moey-lichnoy-viny-v-etom-ya-dolzhen-otvechat/? https://www.nur.kz/incident/emergency/1929396-ermekbaev-o-chp-v-zhambylskoy-oblasti-dazhe-esli-net-moey-lichnoy-viny-v-etom-ya-dolzhen-otvechat/?]</ref> Орын алған оқиғаның жан-жақты тергеуі екі жылдан астам уақытқа созылды. 2023 жылдың қазан айында жарияланған Әскери сот шешімі бойынша өртті және ол себеп болған жарылыстарды екі әскери қызметші өздерінің басшысы – әскери бөлім командирінен жеке кек алу мақсатында ұйымдастырған қасақана өртеудің нәтижесі болып табылды. Аталған әскери қызметшілер ұзақ мерзімге бас бостандығынан айырылды. Сондай-ақ, осы әскери бөлім офицерлеріне де түрлі қылмыстық жазалау шаралары қолданылды.<ref>https://tengrinews.kz/kazakhstan_news/obvinyaemyim-vzryivah-voennom-sklade-taraza-soldatam-514262/К</ref> === Министрлігінен кейінгі мансабы === 2023 жылғы қантарда [[Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы]] Бас хатшысының орынбасары лауазымына тағайындалған. 2024 жылғы шілдеде болған [[Астана]]дағы [[Шанхай Ынтымақтастық Ұйымы|ШЫҰ]] саммитінде Нұрлан Ермекбаевтың 2025 жылғы 1 қаңтардан бастап ШЫҰ Бас хатшысы қызметін атқаратыны шешілді.<ref name="шыұ" /> == Өз өмірі == Спорт қоян-қолтық ұрыс, 1988 жылғы спорт шеберіне кандидат нормативін орындады. 2018 жылдың тамызынан бастап болган, 2021 жылдың желтоқсанында Бүкілқазақстандық қоян-қолтық ұрыс<ref>https://baigenews.kz/news/nurlan_ermekbaev_izbran_prezidentom_kazahstanskoi_assotsiatsiei_rukopashnogo_boya/</ref> қауымдастығының төрағасы болып қайта сайланды, кейіннен аталған Ассоциацияның Құрметті Президент болып сайланды.<ref>https://total.kz/ru/news/obshchestvo_sobitiya/nurlan_ermekbaev_pereizbran_glavoi_arb_date_2021_12_03_11_15_40</ref> Жоғары оқу орындарының студенттеріне, тыңдаушыларына және оқытушыларына дәріс оқиды. [[Ұлттық қорғаныс университеті]]нің құрметті профессоры болып сайланды. Қорғаныс министрі болған кезде (2019) Қазақстан қарулы күштеріне арналған “Патриоттар уақыты” көркем фильмін түсіоудің бастамашы және идея авторы болды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Асқар Маминның министрлер кабинеті}} {{Бақытжан Сағынтаевтың министрлер кабинеті}} [[Санат:Қазақстан саясаткерлері]] [[Санат:Қазақстан дипломаттары]] [[Санат:Қазақстанның Қытайдағы елшілері]] [[Санат:Қазақстанның Вьетнамдағы елшілері]] [[Санат:Қазақстанның Солтүстік Кореядағы елшілері]] [[Санат:Қазақстан қорғаныс министрлері]] [[Санат:Қазақ бас сәулет-құрылыс академиясы түлектері]] [[Санат:Ұлттық қорғаныс университеті түлектері]] 8mny4ty6l3478lgllh6kc1byi0ckuja 0 138048 3399264 3348460 2024-11-09T20:42:05Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Географиясы */ 3399264 wikitext text/x-wiki {{мағына|Аляска (айрық)}} {{АҚШ штаты |атауы = Аляска |шынайы атауы = Alaska |ту = Flag of Alaska.svg |белгісі = Seal of the State of Alaska.svg |карта = Alaska in United States (US49+1).svg{{!}}300px |лақапаты = «Соңғы шекара»<br />({{lang-en|The Last Frontier}}) |ұраны = «Солтүстікке болашаққа»</br >({{lang-la|North to the Future}}) |әні = «Аляска Туы» (Alaska's Flag) |астанасы = [[Джуно]] |ірі қаласы = [[Анкоридж]] |ірі қалалары = [[Фэрбанкс]]<br>Джуно<br>Ситка<br>Колледж |тұрғыны = {{өсім}}733 391<ref name="stat">{{cite web|url=https://www.citypopulation.de/en/usa/admin/AK__alaska/|title=The population development in Alaska|publisher=City Population|access-date=2021-09-03|lang=en|archive-date=2021-05-13|archive-url=https://web.archive.org/web/20210513135838/https://www.citypopulation.de/en/usa/admin/AK__alaska/|deadlink=no}}</ref> |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = 0,49 |тұрғыныОрны = 50 |ауданы = 1 717 854 |құрлық ауданы = 1,481,346 |су ауданы = 236,507 |су пайызы = 13,77 |ауданыОрны = 1 |ені = 3 639 |ұзындығы = 2 285 |ендік1 = 54° 40' |ендік2 = 71° 50' |бойлық1 = 130° 00' |бойлық2 = 172° 00' |максимал биіктігі = 6 194 |орташа биіктігі = 580 |минимал биіктігі = 0 |штат реті = 49 |штат стасусы = 3 қаңтар 1959 жылы |штатқа дейін = Аляска территориясы |губернаторы = Майк Данливи |вице губернаторы = Нэнси Дальстром |заң шығару органы = Аляска Легислатурасы |жоғарғы палатасы = Аляска сенаты |төменгі палатасы = Аляска өкілдер палатасы |сенат мүшелері = Лиза Меркауски<br />Дэн Салливан |уақыт белдеуі = Аляскалық: UTC−9<br />[[Жазғы уақыт|жазда]] UTC−8 <br> Алеуттық: UTC−10<br />[[Жазғы уақыт|жазда]] UTC−9 |автомобиль коды = |домені = |сайты = [http://www.alaska.gov alaska.gov] |ортаққордағы санаты= Alaska |түсініктемелер = }} [[Сурет:Brockhaus and Efron Encyclopedic Dictionary b2 604-3.jpg|thumb|300px|Аляска XX-ғасырдың басындағы [[Солтүстік Америка]] картасында]] '''Аляска''' ({{lang-en|Alaska}} {{IPA|[əˈlæskə]}}; алеут тілінен аударғанда ''ала’сх’а'' – «киті бар мекен», «кит молшылығы»<ref>[http://etats-unis.ru/usinfo/alaska/ Штат Аляска] Etats-Unis.ru</ref>) — [[Солтүстік Америка]]ның солтүстік-батыс шетінде орналасқан [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тағы жер көлемі бойынша ең үлкен [[АҚШ штаттарының тізімі|штат]]. Оған [[Аляска түбегі|өзі аттас түбек]], [[Алеут аралдары]], Канаданың батысын бойлайтын [[Тынық мұхит|тынық мұхиттық]] жағалаудың жіңішке жолағы (Александровский архипелагының аралдарымен бірге) және континенттік бөлігі кіреді. == Географиясы == [[Сурет:Flag of Alaska.svg|thumb|right|200px|Жетіқарақшы мен Темірқазық (АҚШ Аляска штатының туы)]] Штат [[Құрлық|континенттің]] қиыр солтүстік-батысында орналасқан, [[Чукот түбегі]]мен ([[Ресей]]) арасын [[Беринг бұғазы]] бөліп тұр, шығысында [[Канада]]мен, батысында Беринг бұғазының кішкентай учаскесінде Ресеймен шектеседі. Материктік бөліктен және көптеген аралдардан тұрады: Александровский архипелагы, [[Алеут аралдары]], Прибылов аралдары, Кадьяк аралы, Әулие Лаврентий аралы. Штатты [[Солтүстік Мұзды мұхит|Солтүстік Мұзды Мұхит]] және [[Тынық мұхит]] сулары шайып жатыр. Тынық мұхиттық жағалауында — [[Аляска жотасы]]; ішкі жағы — биіктігі батысында 1200 м-ден бастап, шығысында 600 м-ге дейін [[үстірт]] ойпатқа ауысады. Солтүстікте — Брукс жотасы, одан кейін [[Арктика]] ойпаты орналасқан. [[Денали|Мак-Кинли]] (Денали) тауы (6194 м) — [[Солтүстік Америка]]дағы ең биік шың. Сөнбеген [[жанартау]]лар да бар. 1912 жылы [[жанартау атқылауы]] салдарынан Он мың түтін алқабы мен жаңа Новарупта жанартауы пайда болды. Штаттың солтүстік бөлігін [[тундра]] қаптап жатыр. Одан төменірек ормандар орналасқан. Штаттың құрамына Ресейге қарасты Ұлы Диомид аралдарынан (Ратманов аралы) 4 км ара қашықтықта орналасқан [[Беринг бұғазы]]ндағы Кіші Диомид аралы (Крузенштерн аралы) кіреді. [[Тынық мұхит|Тынық мұхит жағалауында]] орташа климат, теңіздік, салыстырмалы түрде жұмсақ; өзге аудандарында — қысы қатты [[Арктика климаты|арктикалық]] және субарктикалық континенттік климат. АҚШ-тың ең биік шыңы [[Денали|Мак-Кинли]] тауының маңайында әйгілі Денали ұлттық саябағы орналасқан. === Ірі қалалары === {| | colspan="5" | '''Халық саны 100 000 адамнан астам қалалар''' * [[Анкоридж]] |- | colspan="5" | '''Халық саны 10 000 — 100 000 адам аралығындағы қалалар''' * [[Фэрбенкс]] * [[Джуно (Аляска)|Джуно]] (штаттың астанасы) * Колледж * Василла |- | colspan="5" | '''Халық саны 10 000 адамнан кем қалалар''' |- | valign="top" | * Кетчикан * [[Ситка]] * Кенай * Кадьяк * Палмер * Бетел | width="50px" | &nbsp; | valign="top" | * Барроу * Уналашка * Валдез * Солдотна * Хомер * [[Ном (Аляска)|Ном]] * Петербург * Коцебу | width="50px" | &nbsp; | valign="top" | * Сьюард * Диллинхэм * Кордова * Хейнс * Норт-Поул * Эстер * Делта-Джанкшен * Гленналлен |} == Әкімшілік бөлінуі == Жергілікті өзін-өзі басқарудың негізгі төменгі әкімшілік бірлігі округ (''county'') болып табылатын басқа көптеген [[АҚШ штаттары|штаттардан]] ерекшелігі — Аляскада әкімшілік бірліктер баро (''borough'' — «өзін-өзі басқаратын аймақ») деп аталады. Одан да өзге маңызды ерекшелігі — 15 баро және Анкоридж муниципалитеті Аляска территориясының тек белгілі бір бөлігін ғана алып жатыр. Қалған территориясындағы жергілікті өзін-өзі басқаруды қалыптастыруға халық саны (әлде оған қызығушылығы барлары) жеткілікті емес және де сол себепті бұл жерлерде ұйымдаспаған баро түзеді. Ал бұл өз кезегінде халық санағын жүргізуге және басқаруға да ыңғайлы болу үшін халық санағы аймақтары (census area) деп аталатын аймақтарға бөлінген. Аляскада мұндай аймақтардың саны - 11. [[Сурет: Alaska administrative units - ru.svg |thumb|500px| Алясканың [[әкімшілік-территориялық бөліну]]і]] '''Алясканың барлық әкімшілік-территориялық бірліктерінің тізімі''' (алфавит бойынша): * Алеушианс Ист баросы (Aleutians East Borough) * Бристол Бэй баросы (Bristol Bay Borough) * Баро Денали (Denali Borough) * [[Джуно (Аляска)|Джуно қаласы және баросы]] (Juneau City and Borough) * Кетчикан Гэйтвэй баросы (Ketchikan Gateway Borough) * Кинай Пенинсула баросы (Kenai Peninsula Borough) * Кодиак Айлэнд баросы (Kodiak Island Borough) * Лэйк энд Пенинсула баросы (Lake and Peninsula Borough) * Матануска-Суситна баросы (Matanuska-Susitna Borough) * [[Анкоридж|Анкоридж муниципалитеті]] (Anchorage Municipality) * Норт Слоуп баросы (North Slope Borough) * Нортвест Арктик баросы (Northwest Arctic Borough) * [[Ситка|Ситка қаласы және баросы]] (Sitka City and Borough) * Фэрбенкс Норт Стар баросы (Fairbanks North Star Borough) * Хэйнс баросы (Haines Borough) * [[Якутат|Якутат қаласы және баросы]] (Yakutat City and Borough) * Ұйымдаспаған баро ** Алеушианс Вест (Aleutians West Census Area) ** Бетел (Bethel Census Area) ** Валдиз-Кордова (Valdez-Cordova Census Area) ** Врангелл-Питерсбург (Wrangell-Petersburg Census Area) ** Диллингхэм (Dillingham Census Area) ** Ном (Nome Census Area) ** Принс-оф-Уэльс — Аутер Кетчикан (Prince of Wales — Outer Ketchikan Census Area) ** Саутист Фэрбенкс (Southeast Fairbanks Census Area) ** Скагвэй-Хуна-Ангун (Skagway-Hoonah-Angoon Census Area) ** Уэйд Хэмптон (Wade Hampton Census Area) ** Юкон-Коюкук (Yukon-Koyukuk Census Area) ** [[Эвансвилл (Аляска)|Эвансвилл]] == Тарихы == === Алғашқы қоныстанушылар === Сібір тайпаларының бір тобы 16-10 мың жыл бұрын қазіргі [[Беринг бұғазы]]н кесіп өтті. [[Эскимостар]] арктикалық жағалауға, ал [[алеуттер]] [[Алеут аралдары]]на қоныстана бастады. === Алясканың ашылуы === == Экономикасы == == Халқы == Елдегі халық аз қоныстанған штаттардың бірі болғанымен, 1970-жылдары [[мұнай өнеркәсібі]] және көлік шаруашылығына бос орындарға шақырылғандардың қатарынан жаңа тұрғындар көшіп келді. Ал 1980-жылдары халықтың өсімі 36 проценттен астам болды. Соңғы онжылдықтардағы Аляска халқының саны: * 1990 жыл — 550 000 адам; * 2004 жыл — 648 818 адам; * 2005 жыл — 663 661 адам. * 2006 жыл — 677 456 адам. * 2007 жыл — 690 955 адам. [[2005]] жылы Аляска халқының саны одан бұрынғы жылмен салыстырғанда 5906 адамға немесе 0,9 %-ке өсті. 2000 жылмен салыстырғанда 36&nbsp;730 адамға (5,9 %) көбейді. Бұл санның ішіне соңғы санақ бойынша халықтың 36 590 адамға табиғи өсімі (53 132 туу минус 16 542 өлім) кіреді, сондай-ақ көші-қон есебінен 1181 адамға көбейген. Құрама штаттардан тыс жерлерден көшіп келу (иммиграция) Аляска халқы санын 5800 адамға көбейтсе, ішкі миграция салдарынан 4619 адамға азайды. Аляска халқының тығыздығы АҚШ-тың барлық штаттарының арасындағы ең төменгі көрсеткіш. Халқының 75 процентке жуығы ақ нәсілділер, АҚШ-та дүниеге келгендер. Штатта 88 мыңдай байырғы тұрғындар тұрады: [[үндістер]] ([[атапасклер]], [[хайда]], [[тлинкиттер]], симшиандықтар), [[эскимостар]] және [[алеуттер]]. Штатта сонымен қатар азғантай [[орыстар|орыс]] ұрпақтары да өмір сүреді. Негізгі діни топтары — католиктер, православтар, пресвитериандықтар, баптисттер және методисттер. Православтардың үлесі әр түрлі деректерге сәйкес 8-10 %-ті құрайды және бұл елдегі ең жоғары көрсеткіш болып табылады. Соңғы 20 жыл бойы тұрғындар сайлауда қалыптасқан дәстүр бойынша республикалықтарға дауыс беруде. Штаттың бұрынғы губернаторы Сара Пейлин партияны Джон Маккейн басқарған кезінде 2008 жылғы сайлауда АҚШ вице-президенттігіне үміткер болған. Қазіргі кезде губернатор — Шон Парнелл. == Көршілес елдер == * {{flagicon|Russia}} [[Ресей]] * {{flagicon|Canada}} [[Канада]] == Қызықты деректер == Аляска туын 1927 жылы он үш жасар бала (Бенни Бенсон) ойлап шығарды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.alaska.gov/ State of Alaska website] {{ref-en}} * [http://quickfacts.census.gov/qfd/states/02000.html US Census Bureau] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20100527092920/http://quickfacts.census.gov/qfd/states/02000.html |date=2010-05-27 }} АҚШ санақ бюросының ресми торабы {{ref-en}} * [http://www.alaska.com/ Alaska.com Information] {{ref-en}} * [http://www.travelalaska.com/ Alaska Travel Industry Association] {{ref-en}} * [http://www.usnewspapers.org/state/alaska Alaska Newspapers] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070219132756/http://www.usnewspapers.org/state/alaska/ |date=2007-02-19 }} {{ref-en}} * [http://memory.loc.gov/cgi-bin/ampage?collId=llsl&fileName=015/llsl015.db&recNum=572 Келісім шарттың мәтіні ағылшын және француз тілдерінде] {{ref-en}} * [http://www.freeworldmaps.net/united-states/alaska/map.html Аляска картасы] {{ref-en}} {{АҚШ әкімшілік бөлінуі}} [[Санат:АҚШ штаттары]] ily16i0yg336wa1gszopsqwzrnq6s15 0 197665 3399227 1820490 2024-11-09T17:15:09Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 0 sources and tagging 1 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3399227 wikitext text/x-wiki {{Infobox university |name = Сингапур Ұлттық Университеті |image_name = National University of Singapore, panorama, Nov 06.jpg |caption = [[Coat of Arms]] of NUS |logo = [[File:NationalUniversityofSingapore.png|200px]] Vision = ''A leading global university centred in Asia, influencing the future'' |type = Автономиялы |established = {{start date|1905}} |chancellor = Президент Тони Тан |president = Профессор Тан Чорч Чуан |city = Сингапур |country = [[Сингапур]] |colors = қызғылт сары және көк түсті {{color box|#FF7F00}}{{color box|#0000FF}} |Academic and research staff = 5,252 |undergrad = 26,418 |Graduates = 10,548 |faculty = 2,402 |endowment = S$ 1.688 миллиард |affiliations = [[International Alliance of Research Universities|IARU]], [[Association of Pacific Rim Universities|APRU]], [[Universitas 21]], GEM4, [[ASEAN University Network|AUN]], [[NUS High School of Mathematics and Science]] |website = {{URL|www.nus.edu.sg}} |coor = {{coord|1|17|44|N|103|46|36|E|region:SG_type:edu|display=inline,title}} }} [[Сурет:NUS, University Cultural Centre 3, Nov 06.JPG|thumb|200px|right|Университеттің Мәдени Орталығы]] '''Сингапур Ұлттық Университеті''' (Аббревияциясы: '''НУС''' - '''NUS'''; {{lang-ms|Universiti Kebangsaan Singapura}}; {{zh|s=新加坡国立大学 |p=Xīnjiāpō Guólì Dàxué}}; аббревияциясы 国大; {{indic|lang=ta|indic=சிங்கப்பூர் தேசியப் பல்கலைக்கழகம்|trans=Ciṅkappūr Tēciyap Palkalaikkaḻakam}}) [[Сингапур]]дың ең ерте [[университет]]і. Бұл студенттер саны және берілетін дәрістері жөнінен елдің ең үлкен университеті блып табылады. Университеттің басты кампусы Сингапурдың оңтүстік-батысында Кент-Ридж деп аталатын жерде орналасқан, жалпы ауданы {{convert|1.5|km2|sqmi|abbr=on}}. Букит-Тима кампусында Заң, [[Ли Куан Ю]] мемлекеттік саясат және зерттеу институты, ал Дюк-НУС медициналық мектеп болып саналады бұл мектеп Оутрум кампусында орын тепкен. [[Құрама Патшалық|Ұлыбритания]]ның премьер министрі [[Тони Блэр]] 2012 жылдың ақпан айында НУСтін Дурхам университеті, Йель универитетімен бірге Азиялық сенім және Жаһандану инициативасының орталығы деп атады. Университет өзін Азиядағы ең беделді университеттердің бірі ретінде деп есептейді. == Факультеттер және мектептер== [[File:National University of Singapore, Faculty of Engineering, panorama, Nov 06.jpg|right|150px|thumb|EA блогі, Инженерлік факультеті]] === Қоғамдық Ғылымдар факультеті (Arts and Social Sciences) === Азиялық оқулары * Қытай тілі * Қытай оқулары * Жапон оқулары * Малай оқулары * Оңтүстік Азия оқулары * Оңтүстік-Азия оқулары; Гуманитарлық мамандықтар * Ағылшын тілі * Ағылшын әдебиеті * Тарих * Философия * Театр оқұлары; Қоғамдық ғылымдар түрлері * Коммуникация және жаңа медиа * Экономика * География * Саясат * Психология * Қоғамдық жұмыс * Социология; Еуропалық оқулар тек департамент-аралық пән ретінде таңдалынады. === Бизнес ( Business School )=== [[File:Mochtar_Riady_Building,_NUS_Business_School,_National_University_of_Singapore_-_20111104.jpg|thumb|200px|right|НУС Бизнес мектебі]] НУС Бизнес мектебінің негізі Бизнес администрациясы департаментімен бірлесе отырып 1965 жылы салында. Алты департаменттен тұрады: Бухгалтерлік, Стратегия және Политика, Шешім қабылдау ғылымдары, Қаржы, Менеджмент және Организация, және Маркетинг. Сонымен қоса факультет Бизнес Администрация бакалавры (Bachelor of Business Administration BBA) және Бизнес Администрация Бакалавры бағдарламаларын (Bachelor of Business Administration Accountancy [BBA(Acc)]) ұсынады. === Есептеу техникасы ( Computing ) === [[File:NUS SoC COM1.jpg‎|thumb|200px|right|НУС Есептеу техникасы мектебі]] Есептеу техникасы мектебі (The School of Computing SoC), 1998 жылы құрылды, екі департамент жұмыс істейді – Компьютерлік ғылымдар және Ақпараттық жүйелер. === Ғылым ( Science ) === [[File:NUS, Science 3, Nov 06.JPG|thumb|200px|right|Ғылым факультеті]] ;Биологиялық Ғылымдар * Есептеуіш Биология – ''Есептеу техникасы мектебімен бірлесе отырып'' * Қоршаған-орта оқулары (Қоршаған-орта биологиясы) – ''География және Қоғамдық Ғылымдар факультеттері бірлесе отырып'' * Өмір ғылымдары – ''jointly supported by the Yong Loo Lin School of Medicine'' * Өмір ғылымдары (Қоршаған-орта биологиясы) * Өмір ғылымдары (Биомедикалық ғылымдар) * Өмір ғылымдары (Молекулярлық және бөлшектік биология) ;Химия департаменті * Қолданбалы Химия * Химия * Тамақтану ғылымы және технология ;Математика ғылымдары * Қолданбалы Математика * Математика * Қаржылық Есептеу ;Фармацевтика ғылымдары * Фармацевтика ;Физика ғылымдары * Физика * Физика (Астрофизика мамандығы) * Физика (Технология мамандығы) ;Статистика және Қолданбалы Ықтималдылық * Ықтималдылық * Ықтималдылық (Биостатистика мамандығы) * Ықтималдылық (Қаржы және Бизнес статистикасы мамандығы) === Ли Куан Ю Саясаттану мектебі ( Lee Kuan Yew School of Public Policy ) === Ли Куан Ю Саясаттану мектебі (LKYSPP) (李光耀公共政策学院) 2004 жылы НУСтың автономиялы магистратуралық саясаттану мектебі ретінде қаланды, 1992 жылы [[Гарвард университеті]]нің Джон Кеннеди атындағы мемлекет басқару мектебі ретінде жұмыс істеп келген. LKYSPP магистратура бағдарламалары: * Қоғамдық саясат магистрі * Қоғамдық саясат администрациясы * Қоғамдық басқару == Сыртқы сілттемелер == * [http://www.singaporespot.com/forum/7-campus-talk/9-national-university-of-singapore#9 Сингапур Ұлттық Университеті]{{Deadlink|date=November 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} * [http://nus.edu.sg/ Сингапур Ұлттық Университеті ресми сайты] * [http://www.youtube.com/user/NUScast Сингапур Ұлттық Университетінің YouTubeтағы арнасы] == Дереккөздер == <references/> [[Санат:Университеттер]] [[Санат:Сингапур жоғарғы оқу орындары]] [[Санат:1905 жылы құрылғандар]] g4c8fqpjry001ls1pfq2xs1xgglzmgu 0 433307 3399413 2928922 2024-11-10T11:30:24Z Kontributor 2K 135972 елтаңба @correct/common svg - as [[fr:Abancourt (Nord)]] 3399413 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = [[Коммуна (Франция)|Коммуна]] |қазақша атауы = Абанкур |шынайы атауы = Abancourt |сурет = Abancourt (Nord) - Verdure - 2.JPG |жағдайы = |ел = Франция |елтаңба = Blason famille fr de Francqueville.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir= |lat_deg=50.234722 |lat_min= |lat_sec= |lon_dir= |lon_deg=3.2141666 |lon_min= |lon_sec= |CoordAddon = type:city(450)_region:FR |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = 270 |аймақ картасының өлшемi = 270 |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Франция аймақтары{{!}}Аймағы |аймағы = Нор-Па-де-Кале |кестедегі аймақ = Нор-Па-де-Кале |аудан түрі = Франция департаменттері{{!}}Департаменті |ауданы = Нор |кестедегі аудан = Нор (департамент){{!}}Нор |қауым түрі = Франция округтері{{!}}Округі |қауым = Камбре (округ){{!}}Камбре |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = <!-- [[Франция кантондары|Кантоны]]:<br /> [[Камбре-Уест (кантон)|Камбре-Уест]] --> |басшының түрi = Мэр{{!}}Мэрі |басшысы = Françoise Laine ([[2008]]-[[2014]]) |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 5,67 |биiктiктiң түрi = Биіктігі |орталығының биiктігі = 36—70 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 450 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = 79,37 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 59268 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = INSEE коды |сандық идентификаторы = 59001 |ортаққордағы санаты = Abancourt (Nord) |сайты = |сайт тілі = }} '''Абанкур''' ({{lang-fr|Abancourt}}) — [[Франция]]дағы коммуна. [[Нор-Па-де-Кале]] аймағына қарасты [[Нор (департамент)|Нор]] департаментінде орналасқан. [[Камбре (округ)|Камбре]] округінің құрамына енеді. Алып жатқан жер аумағы 5,67 км² шамасында. Коммунаның [[INSEE коды]] — ''59001'', [[пошта индексі]] — ''59268''. == Демографиясы == [[2009 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 450 адамды құрады<ref>{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp |title = 2009 жылғы тұрғындар саны |publisher=[[INSEE]] |accessdate=25.11.2012}}{{ref-fr}}</ref>. Халық тығыздығы — 79,37 адам/км². {{Демография/FRA/Abancourt (Nord)}} Тұрғындарының жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006)<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal| title=Population selon le sexe et l'âge...2006| language=fr| description = Жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006) |publisher=[[INSEE]] | accessdate=25.11.2012}}</ref>: {{ЖЖ-Кесте | макс=48 | барлығы=452 | е0=16 | ә0=8 | е5=12 | ә5=16 | е10=32 | ә10=4 | е15=24 | ә15=16 | е20=12 | ә20=12 | е25=8 | ә25=4 | е30=12 | ә30=16 | е35=8 | ә35=4 | е40=28 | ә40=32 | е45=12 | ә45=16 | е50=48 | ә50=24 | е55=12 | ә55=16 | е60=8 | ә60=8 | е65=8 | ә65=12 | е70=4 | ә70=8 | е75=4 | ә75=0 | е80=0 | ә80=4 | е85=4 | ә85=0 }} == Тағы қараңыз == * [[Нор департаментінің коммуналары]] == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == {{commonscat|Abancourt (Nord)|Абанкур}} * [http://www.recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&codeZone=59001-COM Францияның ұлттық статистика және экономикалық зерттеулер институты сайтындағы парақшасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121026144431/http://recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&codeZone=59001-COM |date=2012-10-26 }} * [http://www.mapquest.com/?q=50.234722,3.2141666&zoom=8 «Mapquest» картасында орналасуы] {{France-geo-stub}} {{Нор департаментінің коммуналары}} [[Санат:Нор департаментінің коммуналары]] hdihhay74vzktt1smgxkn2s7xg31qpx 0 433352 3399414 2972951 2024-11-10T11:37:28Z Kontributor 2K 135972 елтаңба @correct/common svg - as [[fr:Abancourt (Nord)]] 3399414 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = [[Коммуна (Франция)|Коммуна]] |қазақша атауы = Фонтен-о-Пир |шынайы атауы = Fontaine-au-Pire |сурет = |жағдайы = |ел = Франция |елтаңба = Blason famille fr de Francqueville.svg |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir= |lat_deg=50.1305555556 |lat_min= |lat_sec= |lon_dir= |lon_deg=3.37555555556 |lon_min= |lon_sec= |CoordAddon = type:city(1189)_region:FR |CoordScale = |шекара түрі = |кестедегі шекара = |ел картасының өлшемi = 270 |аймақ картасының өлшемi = 270 |аудан картасының өлшемi = |аймақ түрі = Франция аймақтары{{!}}Аймағы |аймағы = Нор-Па-де-Кале |кестедегі аймақ = Нор-Па-де-Кале |аудан түрі = Франция департаменттері{{!}}Департаменті |ауданы = Нор |кестедегі аудан = Нор (департамент){{!}}Нор |қауым түрі = Франция округтері{{!}}Округі |қауым = Камбре (округ){{!}}Камбре |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = <!-- [[Франция кантондары|Кантоны]]:<br /> [[Карньер (кантон)|Карньер]] --> |басшының түрi = Мэр{{!}}Мэрі |басшысы = Jean Wecxsteen ([[2008]]-[[2014]]) |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 7,57 |биiктiктiң түрi = Биіктігі |орталығының биiктігі = 87—129 |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 1189 |санақ жылы = 2009 |тығыздығы = 157,07 |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +1 |DST = бар |телефон коды = |пошта индексі = 59157 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = INSEE коды |сандық идентификаторы = 59243 |ортаққордағы санаты = Fontaine-au-Pire |сайты = |сайт тілі = }} '''Фонтен-о-Пир''' ({{lang-fr|Fontaine-au-Pire}}) — [[Франция]]дағы коммуна. [[Нор-Па-де-Кале]] аймағына қарасты [[Нор (департамент)|Нор]] департаментінде орналасқан. [[Камбре (округ)|Камбре]] округінің құрамына енеді. Алып жатқан жер аумағы 7,57 км² шамасында. Коммунаның [[INSEE коды]] — ''59243'', [[пошта индексі]] — ''59157''. == Демографиясы == [[2009 жыл]]ғы мәліметтер бойынша тұрғындарының саны 1189 адамды құрады<ref>{{cite web |url=http://insee.fr/fr/ppp/bases-de-donnees/recensement/populations-legales/departement.asp |title = 2009 жылғы тұрғындар саны |publisher=[[INSEE]] |accessdate=25.11.2012}}{{ref-fr}}</ref>. Халық тығыздығы — 157,07 адам/км². {{Демография/FRA/Fontaine-au-Pire}} Тұрғындарының жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006)<ref>{{cite web| url=http://www.insee.fr/fr/themes/detail.asp?reg_id=99&ref_id=pop-sexe-age-quinquennal| title=Population selon le sexe et l'âge...2006| language=fr| description = Жас шамасы және жынысы бойынша құрамы (2006) |publisher=[[INSEE]] | accessdate=25.11.2012}}</ref>: {{ЖЖ-Кесте | макс=56 | барлығы=1168 | е0=44 | ә0=40 | е5=40 | ә5=44 | е10=32 | ә10=32 | е15=32 | ә15=24 | е20=32 | ә20=36 | е25=24 | ә25=32 | е30=44 | ә30=52 | е35=36 | ә35=40 | е40=56 | ә40=48 | е45=40 | ә45=36 | е50=32 | ә50=20 | е55=24 | ә55=36 | е60=40 | ә60=28 | е65=20 | ә65=20 | е70=16 | ә70=32 | е75=20 | ә75=32 | е80=20 | ә80=16 | е85=12 | ә85=36 }} == Тағы қараңыз == * [[Нор департаментінің коммуналары]] == Дереккөздер == {{reflist}} == Сыртқы сілтемелер == {{commonscat|Fontaine-au-Pire|Фонтен-о-Пир}} * [http://www.recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&codeZone=59243-COM Францияның ұлттық статистика және экономикалық зерттеулер институты сайтындағы парақшасы] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20121025181232/http://recensement.insee.fr/searchResults.action?zoneSearchField=&codeZone=59243-COM |date=2012-10-25 }} * [http://www.mapquest.com/?q=50.1305555556,3.37555555556&zoom=8 «Mapquest» картасында орналасуы] {{France-geo-stub}} {{Нор департаментінің коммуналары}} [[Санат:Нор департаментінің коммуналары]] mspa70kkqieietfg6voo29zbz33qyrv 4 492279 3399091 3398784 2024-11-09T12:00:00Z Jembot 36112 Bot: Рейтингті жаңарту 3399091 wikitext text/x-wiki {{/begin|200}} |- | 1 || [[User:Мықтыбек Оразтайұлы|Мықтыбек Оразтайұлы]] || [[Special:Contributions/Мықтыбек Оразтайұлы|{{formatnum:1326}}]] || {{Permissions|Мықтыбек Оразтайұлы}} |- | 2 || [[User:Мағыпар|Мағыпар]] || [[Special:Contributions/Мағыпар|{{formatnum:1074}}]] || {{Permissions|Мағыпар}} |- | 3 || [[User:Casserium|Casserium]] || [[Special:Contributions/Casserium|{{formatnum:858}}]] || {{Permissions|Casserium}} |- | 4 || [[User:1nter pares|1nter pares]] || [[Special:Contributions/1nter pares|{{formatnum:432}}]] || {{Permissions|1nter pares}} |- | 5 || [[User:Ismukhammed|Ismukhammed]] || [[Special:Contributions/Ismukhammed|{{formatnum:292}}]] || {{Permissions|Ismukhammed}} |- | 6 || [[User:Орел Карл|Орел Карл]] || [[Special:Contributions/Орел Карл|{{formatnum:292}}]] || {{Permissions|Орел Карл}} |- | 7 || [[User:Kasymov|Kasymov]] || [[Special:Contributions/Kasymov|{{formatnum:262}}]] || {{Permissions|Kasymov}} |- | 8 || [[User:Салиха|Салиха]] || [[Special:Contributions/Салиха|{{formatnum:246}}]] || {{Permissions|Салиха}} |- | 9 || [[User:Syrymzhan|Syrymzhan]] || [[Special:Contributions/Syrymzhan|{{formatnum:235}}]] || {{Permissions|Syrymzhan}} |- | 10 || [[User:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] || [[Special:Contributions/Muzaffar Turgunov|{{formatnum:205}}]] || {{Permissions|Muzaffar Turgunov}} |- | 11 || [[User:NazerkeKenzhebay21nis|NazerkeKenzhebay21nis]] || [[Special:Contributions/NazerkeKenzhebay21nis|{{formatnum:118}}]] || {{Permissions|NazerkeKenzhebay21nis}} |- | 12 || [[User:Шайнүсіп|Шайнүсіп]] || [[Special:Contributions/Шайнүсіп|{{formatnum:113}}]] || {{Permissions|Шайнүсіп}} |- | 13 || [[User:Nurtenge|Nurtenge]] || [[Special:Contributions/Nurtenge|{{formatnum:96}}]] || {{Permissions|Nurtenge}} |- | 14 || [[User:Kaiyr|Kaiyr]] || [[Special:Contributions/Kaiyr|{{formatnum:90}}]] || {{Permissions|Kaiyr}} |- | 15 || [[User:ShadZ01|ShadZ01]] || [[Special:Contributions/ShadZ01|{{formatnum:85}}]] || {{Permissions|ShadZ01}} |- | 16 || [[User:Ashina|Ashina]] || [[Special:Contributions/Ashina|{{formatnum:83}}]] || {{Permissions|Ashina}} |- | 17 || [[User:Sagzhan|Sagzhan]] || [[Special:Contributions/Sagzhan|{{formatnum:71}}]] || {{Permissions|Sagzhan}} |- | 18 || [[User:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] || [[Special:Contributions/Ерден Карсыбеков|{{formatnum:71}}]] || {{Permissions|Ерден Карсыбеков}} |- | 19 || [[User:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] || [[Special:Contributions/Malik Nursultan B|{{formatnum:62}}]] || {{Permissions|Malik Nursultan B}} |- | 20 || [[User:Makenzis|Makenzis]] || [[Special:Contributions/Makenzis|{{formatnum:60}}]] || {{Permissions|Makenzis}} |- | 21 || [[User:O.Makosya|O.Makosya]] || [[Special:Contributions/O.Makosya|{{formatnum:50}}]] || {{Permissions|O.Makosya}} |- | 22 || [[User:Қайсар Қылышбек|Қайсар Қылышбек]] || [[Special:Contributions/Қайсар Қылышбек|{{formatnum:39}}]] || {{Permissions|Қайсар Қылышбек}} |- | 23 || [[User:KoishymanovaG|KoishymanovaG]] || [[Special:Contributions/KoishymanovaG|{{formatnum:39}}]] || {{Permissions|KoishymanovaG}} |- | 24 || [[User:Mukhayyo Artikova21nis|Mukhayyo Artikova21nis]] || [[Special:Contributions/Mukhayyo Artikova21nis|{{formatnum:37}}]] || {{Permissions|Mukhayyo Artikova21nis}} |- | 25 || [[User:Бердалиева Айзере Абайқызы|Бердалиева Айзере Абайқызы]] || [[Special:Contributions/Бердалиева Айзере Абайқызы|{{formatnum:36}}]] || {{Permissions|Бердалиева Айзере Абайқызы}} |- | 26 || [[User:Тұран|Тұран]] || [[Special:Contributions/Тұран|{{formatnum:33}}]] || {{Permissions|Тұран}} |- | 27 || [[User:Айжанкааа|Айжанкааа]] || [[Special:Contributions/Айжанкааа|{{formatnum:27}}]] || {{Permissions|Айжанкааа}} |- | 28 || [[User:Ғауғауррр|Ғауғауррр]] || [[Special:Contributions/Ғауғауррр|{{formatnum:26}}]] || {{Permissions|Ғауғауррр}} |- | 29 || [[User:Nemophilus|Nemophilus]] || [[Special:Contributions/Nemophilus|{{formatnum:25}}]] || {{Permissions|Nemophilus}} |- | 30 || [[User:Daniyal.aidarov5|Daniyal.aidarov5]] || [[Special:Contributions/Daniyal.aidarov5|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Daniyal.aidarov5}} |- | 31 || [[User:Ғаламатадам|Ғаламатадам]] || [[Special:Contributions/Ғаламатадам|{{formatnum:22}}]] || {{Permissions|Ғаламатадам}} |- | 32 || [[User:JellFisher|JellFisher]] || [[Special:Contributions/JellFisher|{{formatnum:20}}]] || {{Permissions|JellFisher}} |- | 33 || [[User:Gliwi|Gliwi]] || [[Special:Contributions/Gliwi|{{formatnum:18}}]] || {{Permissions|Gliwi}} |- | 34 || [[User:Bokeibalasy1987|Bokeibalasy1987]] || [[Special:Contributions/Bokeibalasy1987|{{formatnum:15}}]] || {{Permissions|Bokeibalasy1987}} |- | 35 || [[User:Jondjas|Jondjas]] || [[Special:Contributions/Jondjas|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|Jondjas}} |- | 36 || [[User:Маконяаа|Маконяаа]] || [[Special:Contributions/Маконяаа|{{formatnum:14}}]] || {{Permissions|Маконяаа}} |- | 37 || [[User:ZheksenGulbakyt|ZheksenGulbakyt]] || [[Special:Contributions/ZheksenGulbakyt|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|ZheksenGulbakyt}} |- | 38 || [[User:Айгулик|Айгулик]] || [[Special:Contributions/Айгулик|{{formatnum:13}}]] || {{Permissions|Айгулик}} |- | 39 || [[User:Xufanc|Xufanc]] || [[Special:Contributions/Xufanc|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Xufanc}} |- | 40 || [[User:Cupidyucky|Cupidyucky]] || [[Special:Contributions/Cupidyucky|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Cupidyucky}} |- | 41 || [[User:Momoka Hirohito|Momoka Hirohito]] || [[Special:Contributions/Momoka Hirohito|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Momoka Hirohito}} |- | 42 || [[User:Tanbiruzzaman|Tanbiruzzaman]] || [[Special:Contributions/Tanbiruzzaman|{{formatnum:11}}]] || {{Permissions|Tanbiruzzaman}} |- | 43 || [[User:Артем Загребельный|Артем Загребельный]] || [[Special:Contributions/Артем Загребельный|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Артем Загребельный}} |- | 44 || [[User:Сәуір 1|Сәуір 1]] || [[Special:Contributions/Сәуір 1|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Сәуір 1}} |- | 45 || [[User:Қимаділ Асылымай|Қимаділ Асылымай]] || [[Special:Contributions/Қимаділ Асылымай|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Қимаділ Асылымай}} |- | 46 || [[User:Fornax|Fornax]] || [[Special:Contributions/Fornax|{{formatnum:10}}]] || {{Permissions|Fornax}} {{/end}} 6675f25r4pma2ejdo40u25k8f26b81l 0 531537 3399161 3354355 2024-11-09T13:45:04Z Muzaffar Turgunov 120280 3399161 wikitext text/x-wiki {{Кино |Қазақша атауы = Аластатылғандар |Шынайы атауы = {{lang-fr|Les Misérables}} |Суреті = Les Misérables movie poster.jpeg |Сурет ені = |Жанры = [[драма]], [[мюзикл]] |Режиссёрі = [[Том Хупер]] |Продюсері = {{plainlist| * [[Тим Бэван]] * [[Эрик Фэллнер]] * [[Дэбра Хэйуерд]] * [[Камерон Макинтош]] }} |Сценарист = {{plainlist| * [[Уилльям Николсон]] * [[Алэйн Бубліл]] * [[Клод-Мишэл Шөнберг]] * [[Херберт Крэцмер]] }} |Актерлер = {{plainlist| * [[Хью Джекман]] * [[Рассел Кроу]] * [[Энн Хэтэуэй]] * [[Аманда Сэйфрид]] * [[Эдди Рэдмэйн]] * [[Хэлена Бонэм Картер]] * [[Саша Барон Коуен]] }} |Операторы = [[Дәнни Коуен]] |Композиторы = [[Клод-Мишэл Шөнберг]] |Компания = {{plainlist| * [[Working Title Films]] * [[Relativity Media]]<ref name="Notes">{{cite web |title=Production Notes |url=http://www.universalpicturesawards.com/assets/lesmis/pdf/LESMISProductionNotes.pdf |publisher=Universal Pictures |accessdate=10 January 2013}}</ref> }}<br>'''Дистрибьюция:'''<br>[[Universal Pictures]] |Бюджеті = $ 61{{nbsp}}миллион<ref>name="Budget"</ref><ref name="name=BOM">name="BOM"</ref> |Түсім = $ 441.8{{nbsp}}миллион<ref name="name=BOM">name="BOM"</ref> |Мемлекет = {{UK}} |Тілі = [[ағылшын]] |Ұзақтығы = 158 мин.<ref>{{cite web |title=Les Miserables |url=https://www.bbfc.co.uk/releases/les-miserables-2012 |publisher=[[British Board of Film Classification]] |accessdate=29 December 2012 |date=28 November 2012}}</ref> |Жыл = [[2012]] <ref>name="premiere"</ref> |Алдыңғы фильм = |Келесі фильм = |imdb_id = 1707386 |Сайты = }} '''Аластатылғандар''' ({{lang-fr|Les Misérables}}) — 2012 жылғы француздық драмалық мюзикл. Фильм [[Universal Pictures]] компаниясы таратқан британдық және американдық туынды болып табылады. == Сюжет == Оқиға ХІХ ғасырдың басында, Француздық революцидан 10 жылдан кейін өтеді. Түрмеге қамалуы тиіс Жан Вальжан, қатал соттан қашып, ұзақ жылдар бойы жасырынып жүруге мәжбүр болды. Париж полициясының инспекторы Жавер оны тұтқандауды өмірінің басты ісі деп есептейді. Жан Вальжан үшін маңызды адамдардың бірі - Фантина есімді әйел . Ол қайтыс болғаннан кейін, Жанға әйелдің қызы Козетта ғана өміріндегі ең жақын адам болып қалады. Қыздың бақыты үшін Жан бәріне де дайын болған. == Рөлдерде == {{РөлдердеҮсті}} {{Рөлдерде|[[Хью Джекман]]||[[Жан Вальжан]]|}} {{Рөлдерде|[[Рассел Кроу]]|инспектор|[[Жавер]]|}} {{Рөлдерде|[[Энн Хэтэуэй]]||[[Фантина]]|}} {{Рөлдерде|[[Аманда Сэйфрид]]||[[Козетта]]|}} {{Рөлдерде|[[Изабель Аллен]]|жас|Козэтта|}} {{Рөлдерде|[[Саша Барон Коэн]]|месье|[[Тенардье]]|}} {{Рөлдерде|[[Хэлена Бонэм Картер]]|[[мадам Тенардье]]|}} {{Рөлдерде|[[Эдди Рэдмэйн]]||[[Мариус Понмерси]]|}} {{Рөлдерде|[[Аарон Твэйт]]||[[Анжольрас]]|}} {{Рөлдерде|[[Саманта Баркс]]||[[Эпонина]]|}} {{Рөлдерде|[[Дәниел Хаттлстоун]]||[[Гаврош]]|}} {{Рөлдерде|[[Колм Уилкинсон]]|[[Мириэль (Отверженные)|епископ Мириэль]]|}} {{РөлдердеАсты}} == Түсім == === Кассалық алым === ''Аластатылғандар'' Солтүстік Америкада $ 148,8 миллион және басқа аумақтарда $ 291 миллион доллар, бүкіл әлем бойынша $ 441.8 миллион ақша пайда тапты.<ref>name="BOM"</ref> Солтүстік Америкада Аластатылғандар 2012 жылы 25 желтоқсанда 2 808 театрда прокатқа шығып, бірінші орынға, $ 18.1 миллионға ие болды.<ref>{{cite web |url=https://www.thewrap.com/movies/article/django-vs-les-miserables-its-battle-sexes-multiplexes-70656 |title='Django Unchained' vs. 'Les Miserables': Battle of Sexes at the Multiplexes |last=Cunningham |first=Todd |work=The Wrap News |date=24 December 2012 |accessdate=25 December 2012}}</ref> Бұл сома музыкалық фильмнің ашылу күніндегі ең жоғары британдық рекордты құрады, бұған дейін «[[Музыкалық орта мектеп 3: Бітіру жылы]]», сонымен қатар [[Рождество]] күні шыққан фильм үшін ашылған екінші ең жоғары күн болды.<ref>{{cite web |url=https://www.boxofficemojo.com/news/?id=3593&p=.htm |title=Christmas Report: Great Debuts for 'Les Mis,' 'Django' |last=Subers |first=Ray |date=26 December 2012 |accessdate=26 December 2012 |work=Box Office Mojo}}</ref> Алғашқы демалыста ол $ 27.3 миллион табыс тапты, және ''Босатылған Джанго'' және ''[[Хоббит: Күтпеген саяхат]]''тан кейін үшінші орынға тұрақтады.<ref>{{cite web |url=https://boxofficemojo.com/news/?id=3597&p=.htm |title=Weekend Report: 'Hobbit' Holds Off 'Django' on Final Weekend of 2012 |work=Box Office Mojo |accessdate=31 December 2012}}</ref> {| class="wikitable" |+ Фильмде айтылған әндер |- ! Әндер !! Орындаушылар |- | Look Down || Хью Джекман/Жан Вальжан,Рассел Кроу/Жавер және түрмешілер |- | Valjean's Soliloquy || Хью Джекман/Жан Вальжан |- | I Dreamed a Dream || Энн Хэтэуэй/Фантина |- | Castle on a Cloud || Изабель Аллен/жас Козэтта |- | Suddenly || Хью Джекман/Жан Вальжан |- | ABC Cafe/ Red and Black || Эдди Рэдмэйн/Мариус Понмерси,Аарон Твэйт/Анжольрас, студенттер |- | On My Own || Саманта Баркс/Эпонина |- | Drink with Me || Дәниел Хаттлстоун/Гаврош,Эдди Рэдмэйн/Мариус Понмерси |- | The Final Battle || студенттер және бүкіл актерлік құрама |- | Empty Chairs at Empty Tables || Эдди Рэдмэйн/Мариус Понмерси |- | The Bishop || Колм Уилкинсон/Мириэль |- | At the End of the Day || Хью Джекман/Жан Вальжан, Энн Хэтэуэй/Фантина, бригадирлер және зауыт жұмысшылары |- | The Confrontation || Хью Джекман/Жан Вальжан,Рассел Кроу/Жавер |- | Mater of the House || Саша Барон Коэн/месье Тенардье, Хэлена Бонэм Картер/мадам Тенардье |- | Stars || Рассел Кроу/инспектор Жавер |- | In My Life/A Heart Full of Love || Аманда Сэйфрид/Козетта,Саманта Баркс/Эпонина, Эдди Рэдмэйн/Мариус Понмерси |- | One Day More || бүкіл актерлік құрама |- | Bring Him Home || Хью Джекман/Жан Вальжан |- | Javert's Suicide || Рассел Кроу/Жавер |- | Epilogue || бүкіл актерлік құрама |} {{Рейтингтер | rev1 = [[Allrovi]] | rev1Score = {{rating|3|5}}<ref>{{cite web|author=Perry Seibert|url=http://www.allmovie.com/movie/les-mis%C3%A9rables-v543275|title=Les Misérables (2012)|publisher=[[AllMovie]]|lang=en|accessdate=2013-02-08|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ENhPtUOx?url=http://www.allmovie.com/movie/les-mis%C3%A9rables-v543275|archivedate=2013-02-12|deadlink=no}}</ref> | rev2 = [[Internet Movie Database]] | rev2Score = {{rating|7.8|10}}<ref>{{cite web|url=http://www.imdb.com/title/tt1707386/|title=Les Misérables (2012)|publisher=[[IMDb]]|lang=en|accessdate=2013-02-08|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ENhQfDJd?url=http://www.imdb.com/title/tt1707386/|archivedate=2013-02-12|deadlink=no}}</ref> | rev3 = [[Empire (журнал)|Empire]] | rev3Score = {{rating|4|5}}<ref>{{cite web|url=http://www.empireonline.com/reviews/review.asp?FID=137471|author=Helen O'Hara|title=Empire's Les Miserables Movie Review|publisher=[[Empire (журнал)|Empire]]|lang=en|accessdate=2012-04-24|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ENhRJuEi?url=http://www.empireonline.com/reviews/review.asp?FID=137471|archivedate=2013-02-12|deadlink=no}}</ref> | rev4 = [[Metacritic]] | rev4Score = {{rating|7.3|10}}<ref name="metacritic1">{{cite web|url=http://www.metacritic.com/movie/les-miserables|title=Les Miserables|publisher=[[Metacritic]]|lang=en|accessdate=2013-02-08|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ENhT01zc?url=http://www.metacritic.com/movie/les-miserables|archivedate=2013-02-12|deadlink=no}}</ref> | rev5 = [[Rotten Tomatoes]] | rev5Score = {{rating|7|10}}<ref name="rotten">{{cite web|url=http://www.rottentomatoes.com/m/les_miserables_2012/|title=Les Miserables|publisher=[[Rotten Tomatoes]]|lang=en|accessdate=2013-02-08}}</ref> | rev6 = [[Афиша (журнал)|Афиша]] | rev6Score = {{rating|4|5}}<ref>{{cite web|author=Станислав Зельвенский|url=http://www.afisha.ru/movie/209611/|title=Монструозная экранизация мюзикла по роману Гюго|publisher=[[Афиша (журнал)|Афиша]]|accessdate=2013-02-08|archiveurl=https://www.webcitation.org/6ENhTq5k1?url=http://www.afisha.ru/movie/209611/|archivedate=2013-02-12|deadlink=no}}</ref> }} === Пікірлер,мадақтар=== [[File:Hugh Jackman Suit.jpg|thumb|right|[[Хью Джекман]] «[[Алтын глобус]]» сыйлығына және фильмде жан Вальжанның рөлін орындағаны үшін «[[Оскар сыйлығы]]» сыйлығына ие болды.]] [[File:Anne Hathaway at the 2007 Deauville American Film Festival-01A.jpg|thumb|left|[[Энн Хэтэуэй]] кең мақтауға ие болып, «[[Оскар сыйлығы]]», «[[BAFTA]]», «[[Сыншылар таңдауы]]», «[[Алтын глобус]]» және фильмдегі ''Фантина'' рөлі үшін «[[Киноактерлер гильдиясы]]» марапатына ие болды.]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == {{Commonscat}} * {{IMDb title|}} * {{URL|http://www.tcm.turner.com/tcmdb/title/886142/Les-Mis-rables/|TCM}} киносайты * {{mojo title|lesmiserables2012}} * {{URL|https://www.rottentomatoes.com/m/les_miserables_2012|Rotten tomatoes}} * {{metacritic film|les-miserables}} [[Санат:2012 жылғы фильмдер]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:Тома Хупер фильмдері]] [[Санат:2012 жылғы Ұлыбритания фильмдері]] [[Санат:Ұлыбритания драма-фильмдері]] [[Санат:Universal Pictures фильмдері]] [[Санат:Ревалюциялар туралы фильмдер]] [[Санат:Париж туралы фильмдер]] p2fid1j7v583jx6l2bpth0hna8i37ym 0 552623 3399166 2467671 2024-11-09T14:07:29Z Ерден Карсыбеков 3744 3399166 wikitext text/x-wiki '''Заңсыз кәсіпкерлік''' — [[кәсіпкерлік]] қызметті тіркеуден өтпей, не рұқсат ([[лицензия]]) алу міндетті болған жағдайларда арнаулы рұқсатсыз, немесе лицензиялау шарттарын бұзып жүзеге асыру. Сол сияқты кәсіпкерліктің тыйым салынған түрлерімен шұғылдану, егер осы әрекеттер азаматқа, ұйымға немесе мемлекетке ірі зиян келтірсе, не ірі мөлшерде табыс табумен немесе [[акциз]]делетін тауарларды елеулі мөлшерде өндірумен, сақтаумен және өткізумен байланысты болса, экономикалық қызмет саласындағы [[қылмыс]] болып табылады.<ref>Қаржы-экономика сөздігі. Алматы</ref> Бұл қылмыстың жазасы Қылмыстық кодекстің 214-бабында келтірілген. == Тағы қараңыз == * [[Кәсіпкерлік құқық]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{stub:Заң}} {{Қылмыстық Кодекс 2}} [[Санат:Қылмыс]] [[Санат:Экономика]] q4tfrckyfzk35se27u41prghugzw5y2 0 557079 3399169 3306948 2024-11-09T14:15:06Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3399169 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Серікжан |толық аты = Серікжан Урстемұлы Мұжықов |лақап аты = |сурет = |сурет ені = |атауы = |туған күні = 17.6.1989 |туған жері = [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]] |азаматтығы = {{KAZ}} |бойы = 167 см |салмағы = 64 [[кг]] |позиция = жартылай қорғаушы |қазіргі клуб = {{flagicon|Kazakhstan}} [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |номері = 11 |клубтары = {{футбол карьерасы |2006|{{flagicon|Kazakhstan}} [[Жетісу U-21|Көксу]]|9 (1) |2007|{{flagicon|Kazakhstan}} Жетісу-2|21 (3) |2008—2014|{{flagicon|Kazakhstan}} [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|80 (11) |2014—2019|{{flagicon|Kazakhstan}} [[Астана (футбол клубы)|Астана]]|121 (16) |2015|{{аренда}}{{flagicon|Kazakhstan}} [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|17 (0) |2020—|{{flagicon|Kazakhstan}} [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|0 (0) }} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы |2009|{{flagicon|Kazakhstan}} [[Қазақстан жастар футбол құрамасы (21)|Қазақстан-21]]|2 (0) |2011—|{{футбол|Қазақстан}}|23 (1) }} |медальдары = |ағымдағы клуб туралы мағлұматтарын жаңарту = |ағымдағы құрама туралы мағлұматтарын жаңарту = }} '''Серікжан Урстемұлы Мұжықов''' ([[1989 жыл]]ы [[17 маусым]]да туған) — қазақстандық футболшы, "[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]" футбол клубының және [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы|Қазақстанның ұлттық құрамасының]] жартылай қорғаушысы. ==Мансап== ===Клубтық мансабы=== С. Мұжықов өзінің мансабын «[[Жетісу U-21|Көксу»]] және «[[Жетісу-2]]» клубтарында бастаған. Ал [[2008 жыл|2008]] жылдан бастап С. Мұжыков [[Жетісу (футбол клубы)|талдықорғандық Жетісудің]] ойыншысы болды. "[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]" құрамындағы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа Лигасында]] [[гол]] соққан жалғыз ойыншы. Бұл [[гол]] [[2012 жыл|2012]] жылы [[12 маусым]]да "Лех" футбол клубының қақпасына соғылған. ===Ұлттық мансабы=== [[Қазақстан Ұлттық футбол құрамасы|Қазақстанның ұлттық құрамасында]] өзінің ең алғашқы ойынын [[2011 жыл]]ы [[10 тамыз]]да [[Сирия]] ұлттық құрамасына қарсы өткізеді. 2018 жылы 5 маусымда Әзірбайжанмен жолдастық кездесуде құрамадағы тұңғыш голын соқты. ==Жетістіктері== * [[Қазақстан]]ның ең үздік 33 ойыншысы: [[2010 жыл|2010]], [[2011 жыл|2011]] * [[Қазақстан Премьер Лигасы|Қазақстанның күміс жүлдегері]]: [[2011 жыл|2011]] *Қазақстан чемпионы: 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019 ==Сілтемелер== * [http://www.fc-zhetisu.kz/rus/command_basic_structure/21 Футболшының профилі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20160308010110/http://www.fc-zhetisu.kz/rus/command_basic_structure/21 |date=2016-03-08 }} [[Санат:Қазақстан футболшылары]] [[Санат:Қазақстан Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] [[Санат:Астана ФК ойыншылары]] [[Санат:Жетісу ФК ойыншылары]] [[Санат:Қайсар ФК ойыншылары]] [[Санат:Тобыл ФК ойыншылары]] dil6rd14b1kx5sfw0x0yqoyhulpahf8 0 561057 3399213 3348452 2024-11-09T15:48:35Z Ismukhammed 4565 3399213 wikitext text/x-wiki {{Партия | партия атауы = Республикалық партия | шынайы атауы = Republican Party | логотипі = GOP logo.svg | логотип ені = | сурет атауы = | басшысы = Ронна Ромни Макдэниэл | негіздеуші = Уиг партиясы<br />Азат Жер Партиясы<br />Азаттық партиясы | құрылуы = [[20 наурыз]] [[1854 жыл]] | таратылуы = | штаб-пәтері = 310 First Street<br />SE [[Вашингтон|Washington D.C.]] 20003 | идеологиясы = | интернационалы = | одақтастар = | жастар ұйымы = | мүшелер саны = {{increase}} 35,041,482<ref>{{cite magazine |last1=Winger |first1=Richard |author-link=Richard Winger|date=November 21, 2020|title=March 2020 Ballot Access News Print Edition |url=http://ballot-access.org/2020/11/21/november-2020-ballot-access-news-print-edition/ |magazine=[[Ballot Access News]]|volume=35|number=10|accessdate=24 November 2020}}</ref> | ұраны = | Төменгі палатадағы орындар = {{Партия/Орындар|197|435|red|black}} | Төменгі палатадағы орындар_параметр = [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] | Жоғарғы палатадағы орындар = {{Партия/Орындар|52|100|red|black}} | Жоғарғы палатадағы орындар_параметр = [[АҚШ Сенаты|Сенат]] | Еуропарламенттегі орындар = | әнұраны = | партиялық мөр = [[Сурет:Republican Disc.svg|50px]] | тұлғалар = | ресми сайты = [https://www.gop.com/ gop.com] }} '''Республикалық партия''' ({{lang-en|Republican Party}}) — [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық партиямен]] бірге [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың екі негізгі саяси партиялардың бірі. Екінші атауы - Үлкен Ескі Партия ({{lang-en|Grand Old Party}}, ''GOP''). Бейресми тарап символы - піл (қуатты білдіреді), бейресми түсі - қызыл. == Тарих == Еркін Жер Партиясы және вигтер партиясының «ар-ұждан» фракциясын біріктіру арқылы, Рипон қаласында, Висконсин штатында 1854 жылы 28 ақпанда құрылған. В игтер ыдырағаннан кейін елді монополиялық билеген элиталық демократиялық партияға қарсы, Солтүстік (янкиз) өнеркәсіпшілер мүдделерін көрсететін, Оңтүстік құл-иеленушілерге қарсы және құлдық қауымдастықтың жақтастарына қарсы және орталық мемлекеттік органдарының құзыретін кеңейту мақсатында құрылған. Республикалық партия, 36 параллельден солтүстікке қараай штаттардың аумағында құлдыққа тыйым салуға (Канзас-Небраска туралы заңымен 1854 жылы таратылды), барлық тілек білдірушілер үшін тегін жер бөлу (формальды түрде бос жерлерге, үнді тайпалары қоныстандырылған, шын мәнінде, олардың пікірін ешкім елеген жоқ), сондай-ақ - Еуропадан әкелінген өндірілген тауарларға жоғары тарифтерді белгілеуге қарсы бас көтерді. Солтүстіктердің және олардың көшбасшысы Авраам Линкольннің азаматтық соғыста жеңіске жеткеннен кейін, республиканшылдар 50 жыл бойы президенттік және парламенттік сайлауда басым болды. Олардың гегемониясын республиканшылдардың өздері бөліне бастағаннан соң және Теодор Рузвельттің прогрессивті партиясы құрылғаннан кейін, 1912 жылы Вудро Вильсон үзген болатын. 1912 жылдан бастап және 1968 жылға дейін, демократтар республиканшылдарға ([[Калвин Кулидж]], [[Герберт Гувер]], [[Дуайт Дэвид Эйзенхауэр|Дуайт Эйзенхауэр]]) бере отырып уақыт өткен сайын АҚШ саясатын басқарды. Партияның төмендеу уақытына демократ [[Франклин Делано Рузвельт|Франклин Рузвельттің]] «Жаңа мәміле» уақыты деп атауға болады. Бұл уақытта, республиканшылдар және демократтар, сайып келгенде, партия ретінде идеологиялық спектрімен алмасты тиісінше, неғұрлым консервативті және неғұрлым либералды бола түсті. 1940-1960 жылдары Африка американдықтардың азаматтық құқықтары үшін қозғалысы кезінде республиканшылдар оған салқындық танытты, демократиялық партияның қорғаны ретінде болған «Монолитті Оңтүстік» саясаты ұстанымдарын Никсонның «Оңтүстік стратегиясын» бастай отырып талқандады. «Қырғи-қабақ соғыс» жылдары, Республикалық партия ішкі саясатта барысында [[антикоммунизм]] мен солшылдарды қудалау мәселелерінде ([[маккартизм]]) бапталған көп табандылық көрсетті (әсіресе Барри Голдуотер), және олардың үміткерлері әдетте сыртқы саясатта «қаршыға» ретінде есептеледі. Расс Белланттың зерттеулеріне сәйкес Президент Никсон кезіндегі Ұлттық комитет және кейінірек [[Екінші дүниежүзілік соғыс|Екінші дүниежүзілік соғыстан]] кейін АҚШ-қа Шығыс Еуропадан көшіп келген ультранационалистмен ынтымақтастық байланыста болған. [[1970 жыл|1970-ші жылдардың]] ортасында Республикалық партия салық төлеуден жалтарған және пара алғаны үшін айыпталған бірінші вице-президент Spiro Agnew, содан кейін «Уотергейт» жанжалы салдарынан президент [[Ричард никсон|Ричард Никсонның]] орнынан түсуiне байланысты ауыр дағдарыс қарсаңында тап болды. [[1970 жыл|1970 жылдардың]] соңында [[1980 жыл|1980 жылы]] көшбасшысы, АҚШ-тың президенті лауазымына, бұрынғы голливудтық актер Рональд Рейган сайланған соң және [[1984 жыл|1984 жылы]] қайта сайланғаннан кейін қайта жанданды. Ол партияныы жаңартты және оның «Уотергейт» салдарын құтылуға көмектесті. Рейган командасының кейбір өкілдері 2009 жылға дейін АҚШ-тың [[Истеблишмент|истеблишментінде]] қалды. Негізінен Рейганның арқасында Республикашылдар арасында экономикалық либерализм мен ультраконсерватизм жақтастарының позициясы нығайды. 2010 жылдың қараша айында, республикашылдар Өкілдер палатасының бақылауына алды және Сенаттағы қатысуы айтарлықтай өсті. 2014 жылдың қараша айында республикашылдар Өкілдер палатасы мен Сенатты бақылауына алды. === Идеологялар === * [[Авраам Линкольн]] * Лео Штраус * Томас Соуэлл === Республикалық партиядан АҚШ президенттері === * [[4 наурыз|4]] наурыз [[1861 жыл|1861]] — [[15 сәуір]] [[1865 жыл|1865]] — [[Авраам Линкольн]] * 4 наурыз [[1869 жыл|1869]] — 4 наурыз [[1877 жыл|1877]] — [[Улисс Грант]] * 4 наурыз 1877 — 4 наурыз [[1881 жыл|1881]] — [[Резерфорд Хейз|Ратерфорд Хейс]] * 4 наурыз 1881 — [[19 қыркүйек]] 1881 — [[Джеймс Гарфилд]] * 19 қыркүйек 1881 — 4 наурыз [[1885 жыл|1885]] — [[Честер Алан Артур|Честер Артур]] * 4 наурыз [[1889 жыл|1889]] — 4 наурыз [[1893 жыл|1893]] — [[Бенджамин Гаррисон]] * 4 наурыз [[1897 жыл|1897]] — [[14 қыркүйек]] [[1901 жыл|1901]] — [[Уильям Мак-Кинли]] * 14 қыркүйек 1901 — 4 наурыз [[1909 жыл|1909]] — [[Теодор Рузвельт]] * 4 наурыз 1909 — 4 наурыз [[1913 жыл|1913]] — [[Уильям Тафт]] * 4 наурыз [[1921 жыл|1921]] — [[2 тамыз]] [[1923 жыл|1923]] — [[Уоррен Гардинг]] * 2 тамыз 1923 — 4 наурыз [[1929 жыл|1929]] — [[Калвин Кулидж]] * 4 наурыз 1929 — 4 наурыз [[1933 жыл|1933]] — [[Герберт Гувер]] * [[20 қаңтар]] [[1953 жыл|1953]] — 20 қаңтар [[1961 жыл|1961]] — [[Дуайт Дэвид Эйзенхауэр|Дуайт Эйзенхауэр]] * 20 қаңтар [[1969 жыл|1969]] — [[9 тамыз]] [[1974 жыл|1974]] — [[Ричард Милхауз Никсон|Ричард Никсон]] * 9 тамыз 1974 — 20 қаңтар [[1977 жыл|1977]] — [[Джеральд Форд]] * 20 қаңтар [[1981 жыл|1981]] — 20 қаңтар [[1989 жыл|1989]] — [[Рональд Рейган]] * 20 қаңтар 1989 — 20 қаңтар [[1993 жыл|1993]] — [[Джордж Герберт Уокер Буш]] * 20 қаңтар [[2001 жыл|2001]] — 20 қаңтар [[2009 жыл|2009]] — [[Джордж Уокер Буш]] * 20 қаңтар [[2017 жыл|2017]] — 20 қаңтар [[2021 жыл|2021]] — [[Дональд Трамп]] == Идеология == Республиканшылдардың демократтардан айырмашылығы, мынадай ұстанымдар ұстанады: * [[Салық|салықтарды]] төмендету;  * мемлекеттік тапшылығын азайту;  * денсаулық сақтау және білім беру бойынша мемлекеттік шығыстарды қысқарту;  * әскери шығыстарды ұлғайту және ұлттық қауіпсіздікке шығыстардың көбеюі;  * неғұрлым агрессивті сыртқы саясат;  * мораль мен отбасы құндылықтарын үшін күрес; аборт шектеу (әсіресе жүктіліктің соңғы кезеңдерінде) және контрацепция;  * ұлттық құндылықтарға үшін күрес;  * қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларған қарсы мұндай шаралар бизнестің мүдделеріне қайшы келетiн болса, қарсы шаралар қолдану; * атыс қаруын алып жүру және иелену еркіндігін қамтамасыз ету;  * ең төменгі жалақының ұлғаюына қарсылық таныту;  * жеке кәсіпорындарда [[Кәсіподақ|кәсіподақтардың]] құрылуына қарсылық таныту;  * өлім жазасын қолдануды сақтау;  * [[клондау]] саласындағы [[эвтаназия]] мен зерттеулер енгізуге қарсылық таныту.<br> Республикашыл ең маңызды қағидаттарының бірі дәстүрлі экономикада мемлекеттің қатысуын барынша азайту. Сонымен қатар, республикалық партия кейбір адамдар мен топтар жеке ретінде қарастыратын және қоғамдық шектеуге жатпайтын құбылыстардың ([[түсік]], [[порнография]], [[жезөкшелік]], есірткі пайдалану) заңдастыру пайдасына жиі сөз сөйлейді. Республикашылдар [[жаһандық жылыну]] және парниктік әсерге қарсы күрес идеясын жоққа шығарды, демократтар мен олардың жақтастарын ақпараттық-насихаттау пропагандалық қадамдары деп есептейді. Қазіргі заманғы сайлаушылар - әлеуметтік жағдайы жақсы американдықтар, ірі корпорациялардың қызметкерлері, ақ ерлер мен әйелдер, діни-пікірлес, консервативті бағытталған сайлаушылар, одан бөлек көпшілігі бұрынғы Кеңес Одағының орыстілді иммигранттар анықтау керек. Негізгі қазіргі заманғы идеологиясы — нео-консерватизм. Саяси бағдар - орташа (кейде төтенше) оңшылдар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ саяси жүйесі]] [[Санат:Консервативті партиялар]] 7gshlp1xbwv1zj23aeu0a0p0o4wx31m 3399214 3399213 2024-11-09T15:49:13Z Ismukhammed 4565 /* Тарих */ 3399214 wikitext text/x-wiki {{Партия | партия атауы = Республикалық партия | шынайы атауы = Republican Party | логотипі = GOP logo.svg | логотип ені = | сурет атауы = | басшысы = Ронна Ромни Макдэниэл | негіздеуші = Уиг партиясы<br />Азат Жер Партиясы<br />Азаттық партиясы | құрылуы = [[20 наурыз]] [[1854 жыл]] | таратылуы = | штаб-пәтері = 310 First Street<br />SE [[Вашингтон|Washington D.C.]] 20003 | идеологиясы = | интернационалы = | одақтастар = | жастар ұйымы = | мүшелер саны = {{increase}} 35,041,482<ref>{{cite magazine |last1=Winger |first1=Richard |author-link=Richard Winger|date=November 21, 2020|title=March 2020 Ballot Access News Print Edition |url=http://ballot-access.org/2020/11/21/november-2020-ballot-access-news-print-edition/ |magazine=[[Ballot Access News]]|volume=35|number=10|accessdate=24 November 2020}}</ref> | ұраны = | Төменгі палатадағы орындар = {{Партия/Орындар|197|435|red|black}} | Төменгі палатадағы орындар_параметр = [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] | Жоғарғы палатадағы орындар = {{Партия/Орындар|52|100|red|black}} | Жоғарғы палатадағы орындар_параметр = [[АҚШ Сенаты|Сенат]] | Еуропарламенттегі орындар = | әнұраны = | партиялық мөр = [[Сурет:Republican Disc.svg|50px]] | тұлғалар = | ресми сайты = [https://www.gop.com/ gop.com] }} '''Республикалық партия''' ({{lang-en|Republican Party}}) — [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық партиямен]] бірге [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың екі негізгі саяси партиялардың бірі. Екінші атауы - Үлкен Ескі Партия ({{lang-en|Grand Old Party}}, ''GOP''). Бейресми тарап символы - піл (қуатты білдіреді), бейресми түсі - қызыл. == Тарих == Еркін Жер Партиясы және вигтер партиясының «ар-ұждан» фракциясын біріктіру арқылы, Рипон қаласында, Висконсин штатында 1854 жылы 28 ақпанда құрылған. В игтер ыдырағаннан кейін елді монополиялық билеген элиталық демократиялық партияға қарсы, Солтүстік (янкиз) өнеркәсіпшілер мүдделерін көрсететін, Оңтүстік құл-иеленушілерге қарсы және құлдық қауымдастықтың жақтастарына қарсы және орталық мемлекеттік органдарының құзыретін кеңейту мақсатында құрылған. Республикалық партия, 36 параллельден солтүстікке қараай штаттардың аумағында құлдыққа тыйым салуға (Канзас-Небраска туралы заңымен 1854 жылы таратылды), барлық тілек білдірушілер үшін тегін жер бөлу (формальды түрде бос жерлерге, үнді тайпалары қоныстандырылған, шын мәнінде, олардың пікірін ешкім елеген жоқ), сондай-ақ - Еуропадан әкелінген өндірілген тауарларға жоғары тарифтерді белгілеуге қарсы бас көтерді. Солтүстіктердің және олардың көшбасшысы Авраам Линкольннің азаматтық соғыста жеңіске жеткеннен кейін, республиканшылдар 50 жыл бойы президенттік және парламенттік сайлауда басым болды. Олардың гегемониясын республиканшылдардың өздері бөліне бастағаннан соң және Теодор Рузвельттің прогрессивті партиясы құрылғаннан кейін, 1912 жылы Вудро Вильсон үзген болатын. 1912 жылдан бастап және 1968 жылға дейін, демократтар республиканшылдарға ([[Калвин Кулидж]], [[Герберт Гувер]], [[Дуайт Дэвид Эйзенхауэр|Дуайт Эйзенхауэр]]) бере отырып уақыт өткен сайын АҚШ саясатын басқарды. Партияның төмендеу уақытына демократ [[Франклин Делано Рузвельт|Франклин Рузвельттің]] «Жаңа мәміле» уақыты деп атауға болады. Бұл уақытта, республиканшылдар және демократтар, сайып келгенде, партия ретінде идеологиялық спектрімен алмасты тиісінше, неғұрлым консервативті және неғұрлым либералды бола түсті. 1940-1960 жылдары Африка американдықтардың азаматтық құқықтары үшін қозғалысы кезінде республиканшылдар оған салқындық танытты, демократиялық партияның қорғаны ретінде болған «Монолитті Оңтүстік» саясаты ұстанымдарын Никсонның «Оңтүстік стратегиясын» бастай отырып талқандады. «Қырғи-қабақ соғыс» жылдары, Республикалық партия ішкі саясатта барысында [[антикоммунизм]] мен солшылдарды қудалау мәселелерінде ([[маккартизм]]) бапталған көп табандылық көрсетті (әсіресе Барри Голдуотер), және олардың үміткерлері әдетте сыртқы саясатта «қаршыға» ретінде есептеледі. Расс Белланттың зерттеулеріне сәйкес Президент Никсон кезіндегі Ұлттық комитет және кейінірек [[Екінші дүниежүзілік соғыс|Екінші дүниежүзілік соғыстан]] кейін АҚШ-қа Шығыс Еуропадан көшіп келген ультранационалистмен ынтымақтастық байланыста болған. [[1970 жыл|1970-ші жылдардың]] ортасында Республикалық партия салық төлеуден жалтарған және пара алғаны үшін айыпталған бірінші вице-президент Spiro Agnew, содан кейін «Уотергейт» жанжалы салдарынан президент [[Ричард Никсон|Ричард Никсонның]] орнынан түсуiне байланысты ауыр дағдарыс қарсаңында тап болды. [[1970 жыл|1970 жылдардың]] соңында [[1980 жыл|1980 жылы]] көшбасшысы, АҚШ-тың президенті лауазымына, бұрынғы голливудтық актер Рональд Рейган сайланған соң және [[1984 жыл|1984 жылы]] қайта сайланғаннан кейін қайта жанданды. Ол партияныы жаңартты және оның «Уотергейт» салдарын құтылуға көмектесті. Рейган командасының кейбір өкілдері 2009 жылға дейін АҚШ-тың [[Истеблишмент|истеблишментінде]] қалды. Негізінен Рейганның арқасында Республикашылдар арасында экономикалық либерализм мен ультраконсерватизм жақтастарының позициясы нығайды. 2010 жылдың қараша айында, республикашылдар Өкілдер палатасының бақылауына алды және Сенаттағы қатысуы айтарлықтай өсті. 2014 жылдың қараша айында республикашылдар Өкілдер палатасы мен Сенатты бақылауына алды. === Идеологялар === * [[Авраам Линкольн]] * Лео Штраус * Томас Соуэлл === Республикалық партиядан АҚШ президенттері === * [[4 наурыз|4]] наурыз [[1861 жыл|1861]] — [[15 сәуір]] [[1865 жыл|1865]] — [[Авраам Линкольн]] * 4 наурыз [[1869 жыл|1869]] — 4 наурыз [[1877 жыл|1877]] — [[Улисс Грант]] * 4 наурыз 1877 — 4 наурыз [[1881 жыл|1881]] — [[Резерфорд Хейз|Ратерфорд Хейс]] * 4 наурыз 1881 — [[19 қыркүйек]] 1881 — [[Джеймс Гарфилд]] * 19 қыркүйек 1881 — 4 наурыз [[1885 жыл|1885]] — [[Честер Алан Артур|Честер Артур]] * 4 наурыз [[1889 жыл|1889]] — 4 наурыз [[1893 жыл|1893]] — [[Бенджамин Гаррисон]] * 4 наурыз [[1897 жыл|1897]] — [[14 қыркүйек]] [[1901 жыл|1901]] — [[Уильям Мак-Кинли]] * 14 қыркүйек 1901 — 4 наурыз [[1909 жыл|1909]] — [[Теодор Рузвельт]] * 4 наурыз 1909 — 4 наурыз [[1913 жыл|1913]] — [[Уильям Тафт]] * 4 наурыз [[1921 жыл|1921]] — [[2 тамыз]] [[1923 жыл|1923]] — [[Уоррен Гардинг]] * 2 тамыз 1923 — 4 наурыз [[1929 жыл|1929]] — [[Калвин Кулидж]] * 4 наурыз 1929 — 4 наурыз [[1933 жыл|1933]] — [[Герберт Гувер]] * [[20 қаңтар]] [[1953 жыл|1953]] — 20 қаңтар [[1961 жыл|1961]] — [[Дуайт Дэвид Эйзенхауэр|Дуайт Эйзенхауэр]] * 20 қаңтар [[1969 жыл|1969]] — [[9 тамыз]] [[1974 жыл|1974]] — [[Ричард Милхауз Никсон|Ричард Никсон]] * 9 тамыз 1974 — 20 қаңтар [[1977 жыл|1977]] — [[Джеральд Форд]] * 20 қаңтар [[1981 жыл|1981]] — 20 қаңтар [[1989 жыл|1989]] — [[Рональд Рейган]] * 20 қаңтар 1989 — 20 қаңтар [[1993 жыл|1993]] — [[Джордж Герберт Уокер Буш]] * 20 қаңтар [[2001 жыл|2001]] — 20 қаңтар [[2009 жыл|2009]] — [[Джордж Уокер Буш]] * 20 қаңтар [[2017 жыл|2017]] — 20 қаңтар [[2021 жыл|2021]] — [[Дональд Трамп]] == Идеология == Республиканшылдардың демократтардан айырмашылығы, мынадай ұстанымдар ұстанады: * [[Салық|салықтарды]] төмендету;  * мемлекеттік тапшылығын азайту;  * денсаулық сақтау және білім беру бойынша мемлекеттік шығыстарды қысқарту;  * әскери шығыстарды ұлғайту және ұлттық қауіпсіздікке шығыстардың көбеюі;  * неғұрлым агрессивті сыртқы саясат;  * мораль мен отбасы құндылықтарын үшін күрес; аборт шектеу (әсіресе жүктіліктің соңғы кезеңдерінде) және контрацепция;  * ұлттық құндылықтарға үшін күрес;  * қоршаған ортаны қорғау жөніндегі іс-шараларған қарсы мұндай шаралар бизнестің мүдделеріне қайшы келетiн болса, қарсы шаралар қолдану; * атыс қаруын алып жүру және иелену еркіндігін қамтамасыз ету;  * ең төменгі жалақының ұлғаюына қарсылық таныту;  * жеке кәсіпорындарда [[Кәсіподақ|кәсіподақтардың]] құрылуына қарсылық таныту;  * өлім жазасын қолдануды сақтау;  * [[клондау]] саласындағы [[эвтаназия]] мен зерттеулер енгізуге қарсылық таныту.<br> Республикашыл ең маңызды қағидаттарының бірі дәстүрлі экономикада мемлекеттің қатысуын барынша азайту. Сонымен қатар, республикалық партия кейбір адамдар мен топтар жеке ретінде қарастыратын және қоғамдық шектеуге жатпайтын құбылыстардың ([[түсік]], [[порнография]], [[жезөкшелік]], есірткі пайдалану) заңдастыру пайдасына жиі сөз сөйлейді. Республикашылдар [[жаһандық жылыну]] және парниктік әсерге қарсы күрес идеясын жоққа шығарды, демократтар мен олардың жақтастарын ақпараттық-насихаттау пропагандалық қадамдары деп есептейді. Қазіргі заманғы сайлаушылар - әлеуметтік жағдайы жақсы американдықтар, ірі корпорациялардың қызметкерлері, ақ ерлер мен әйелдер, діни-пікірлес, консервативті бағытталған сайлаушылар, одан бөлек көпшілігі бұрынғы Кеңес Одағының орыстілді иммигранттар анықтау керек. Негізгі қазіргі заманғы идеологиясы — нео-консерватизм. Саяси бағдар - орташа (кейде төтенше) оңшылдар. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:АҚШ саяси жүйесі]] [[Санат:Консервативті партиялар]] nz3g282syjkjw5hsnx636a30dbohvfd 0 576481 3399355 2680338 2024-11-10T08:19:38Z 1nter pares 146705 3399355 wikitext text/x-wiki {{Қарулы қақтығыс |қақтығыс = Алты күндік соғыс |бөлім = |сурет = [[Сурет:1967 Six Day War - conquest of Sinai 7-8 June.jpg|200px]] |сурет атауы = |дата = [[5 маусым|5]] — [[10 маусым]], [[1967 жыл]] |орын = Таяу Шығыс |себеп = |нәтиже = Израиль жеңісі |өзгерістер = [[Сирия]] [[Голан шыңдары]]н жоғалтты, [[Мысыр]] [[Синай түбегі]]н және [[Газа секторы]]н жоғалтты, ал [[Иордания]] [[Иордан өзенінің батыс жағалауын]] жоғалтты. |қарсылас1 = {{ISR}} |қарсылас2 = [[Сурет:Flag of Iraq (1963-1991); Flag of Syria (1963-1972).svg|20px]] [[Сирия]]<br /> [[Сурет:Flag of the United Arab Republic.svg|20px]] [[Мысыр]]<br /> [[Сурет:Flag of Iraq (1963-1991); Flag of Syria (1963-1972).svg|20px]] [[Ирак]] <br /> [[Сурет:Flag of Jordan.svg|20px]] [[Иордания]]<br />[[Араб мемлекеттері Лигасы|''және басқалар'']] |қарсылас3 = |қарсылас4 = |командир1 = {{flagicon|Israel}} [[Ицхак Рабин]]<br />{{flagicon|Israel}} [[Моше Даян]]<br />{{flagicon|Israel}} [[Узи Наркис]]<br />{{flagicon|Israel}} [[Исраэль Таль]]<br />{{flagicon|Israel}} [[Мордехай Ход]]<br />{{flagicon|Israel}} [[Ариэль Шарон]] |командир2 = [[Сурет:Flag of the United Arab Republic.svg|20px]] [[Абдель Хаким Амер]]<br />[[Сурет:Flag of the United Arab Republic.svg|20px]] Абдул Муним Риад<br />[[Сурет:Flag of Jordan.svg|20px]] Саид ибн-Шакер<br />[[Сурет:Flag of Jordan.svg|20px]] Асад Ганма<br />[[Сурет:Flag of Iraq (1963-1991); Flag of Syria (1963-1972).svg|20px]] [[Хафез Асад]]<br />[[Сурет:Flag of Iraq (1963-1991); Flag of Syria (1963-1972).svg|20px]] [[Абдель Рахман Ареф]] |командир3 = |командир4 = |күштер1 = Барлығы: 264 000<br />(50 000 тұрақты әскер, 214 000 резервист)<br />300 әскери ұшақ<br />800 танк |күштер2 = Барлығы: 547 000<br />(Мысыр — 240 000, Сирия, Иордания, Ирак — 307 000)<br />957 әскери ұшақ<br />2504 танк |күштер3 = |күштер4 = |шығындар1 = {{flagicon|Israel}} 776—983<ref name=autogenerated2>The Albatross of Decisive Victory: War and Policy Between Egypt and Israel in the 1967 and 1973 Arab-Israeli Wars. Greenwood Press. George Gawrych. 2000. p. 3.</ref> қаза болды, 2563 жарақаттанды, 15 тұтқынға алынды, шамамен 50 ұшақ |шығындар2 = [[Сурет:Flag of the United Arab Republic.svg|20px]] 11 500 қаза болды, 20 000 жарақаттанды, 5500 тұтқынға алынды, <br /> шамамен 330 ұшақ<ref>''Михаила Жирохов.'' [http://www.airwar.ru/history/af/iaf/stati/born4.html Рождённые войной. История ВВС Израиля]</ref><ref>[http://web.archive.org/web/20090730164153/http://geocities.com/CapeCanaveral/Hangar/2848/losses.htm Arab — Israeli Aircraft Losses]</ref> <br /> [[Сурет:Flag of Jordan.svg|20px]] 696 қаза болды, 421 жарақаттанды, 550 тұтқынға алынды, 2000 хабарсыз жоғалды <br /> [[Сурет:Flag of Iraq (1963-1991); Flag of Syria (1963-1972).svg|20px]] 10 қаза болды, 30 жарақаттанды <br /> [[Сурет:Flag of Iraq (1963-1991); Flag of Syria (1963-1972).svg|20px]] 1000—2500 қаза болды, 5000 жарақаттанды, 365 тұтқынға алынды |шығындар3 = |шығындар4 = |жалпы шығындар = |ескерту = }} '''Алты күндік соғыс''' ({{lang-he|מלחמת ששת הימים}}, ''Мильхемет Шешет га-Йамим''; {{lang-ar|حرب الأيام الستة}}, ''Ḥarb al‑Ayyam as‑Sitta'' или {{lang-ar|حرب 1967}}, ''Ḥarb 1967'', {{lang-en|Six-Day War}}) — [[1967 жыл]]дың [[5 маусым|5]]—[[10 маусым]] күндері аралығында [[Таяу Шығыс]]тағы бір жағынан [[Израиль]] және екінші жағынан [[Мысыр]], [[Сирия]], [[Иордания]], [[Ирак]] және [[Алжир]] арасындағы соғыс. == Тағы қараңыз == * [[Араб-Израиль қақтығысы]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Алты күндік соғыс]] [[Санат:Израиль соғыстары]] [[Санат:Мысыр соғыстары]] [[Санат:Сирия соғыстары]] [[Санат:Иордания соғыстары]] [[Санат:Ирак соғыстары]] [[Санат:Алжир соғыстары]] kjbwq84lwy2oior514koz0d1lv1g1kw 0 590707 3399415 3312064 2024-11-10T11:39:00Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3399415 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=қараша 2017}} <!-- БҰЛ МӘТІНДІ ӨШІРМЕҢІЗ! БҰЛ ҚАТАРДАН КЕЙІН ЖАЗЫҢЫЗ! --> {{Мемлекеттік қайраткер | түс = | Қазақша есімі = Сәуле Мұханбедианқызы Айтбаева | Шынайы есімі = | Суреті = Saule Aitpayeva.jpg | Сурет ені = | Атауы = | Титулы = Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты | Ту = Flag of Kazakhstan.svg | Ту2 = Emblem of Kazakhstan latin.svg | Реті = | Басқара бастады = [[13 шілде]] [[2017 жыл|2017]] | Басқаруын аяқтады = [[13 қаңтар]] [[2022 жыл|2022]] | Ізашары = | Ізбасары = | Президент = | Премьер = | Титулы_2 = | Ту_2 = | Ту2_2 = | Реті_2 = | Басқара бастады_2 = | Басқаруын аяқтады_2 = | Ізашары_2 = | Ізбасары_2 = | Титулы_3 = | Ту_3 = | Ту2_3 = | Реті_3 = | Басқара бастады_3 = | Басқаруын аяқтады_3 = | Ізашары_3 = | Ізбасары_3 = | Титулы_4 = | Ту_4 = | Ту2_4 = | Реті_4 = | Басқара бастады_4 = | Басқаруын аяқтады_4 = | Ізашары_4 = | Ізбасары_4 = | Туған күні = 22.05.1960 | Туған жері = [[Жақсы (ауыл)|Жақсы]] ауылы, [[Жақсы ауданы]], [[Торғай облысы (Қазақстан)|Торғай облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]] | Қайтыс болған күні = | Қайтыс болған жері = | Жерленді = | Діні = | Әкесі = | Анасы = | Жұбайы = | Балалары = | Партиясы = [[Аманат (партия)|Нұр Отан]] | Білімі = Р.Руденко атындағы Свердлов заң институты | Мамандығы = Заңгер | Атағы = генерал | Қолтаңбасы = | Сайты = | Commons = | Марапаттары = {{{!}} {{!}}{{2 дәрежелі Даңқ ордені}}{{!!}}{{Ерен еңбегі үшін медалі (Қазақстан)}}{{!!}}{{1 дәрежелі прокуратура қызметінде мінсіз қызметі үшін медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}} {{!}}} {{{!}} {{!}}{{Астанаға 10 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 20 жыл медалі}}{{!!}}{{ҚР Конституциясына 20 жыл}}{{!!}}{{ҚР прокуратурасына 20 жыл төс белгісі}} {{!}}} {{{!}} {{!}}{{ҚР тәуелсіздігіне 25 жыл медалі}}{{!!}}{{Астанаға 20 жыл медалі}} {{!}}} {{{!}} {{!}}{{Прокуратураның құрметті қызметкері}} {{!}}} }} '''Сәуле Мұханбедианқызы Айтбаева''' ([[22 мамыр]] [[1960 жыл|1960]], [[Жақсы (ауыл)|Жақсы]] ауылы, [[Жақсы ауданы]], [[Торғай облысы (Қазақстан)|Торғай облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]]) — қазақстандық мемлекет қайраткері, тұңғыш қазақ әйел генералы (үшінші сыныпты мемлекеттік кеңесші сыныптық шені). Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының депутаты (2017-2022). Бала құқықтары жөніндегі уәкіл (2018-2019). Сонымен қатар Ақмола облыстық мәслихатының кезектен тыс төртінші сессиясы барысында Ақмола облысының әкімі С.Кулагин— Сәуле Айтпаеваға салтанатты түрде «Ақмола облысының құрметті азаматы» белгісі мен куәлігін тапсырып, марапаттады. ==Қызметтік жолы== *1977 жылы - Торғай облысы Жақсы аудандық прокуратурасы кеңсесінің меңгерушісі. *1978 жылы - Торғай облысы Жақсы аудандық комсомол комитетінің машинисі. *1979-1983 жылдары - Р.А.Руденко атындағы Свердлов заңтану университетінің «құқықтану» мамандығы бойынша оқуға түсті. *1983 жылы - Целиноград облыстық прокуратурасы Ленин аудандық прокуратурасының тәлімгері. *1984 жылы - Целиноград қаласы Ленин аудандық прокуратурасының тергеушісі. *1985 жылы - Ақмола облысы прокуратурасының ішкі істер органдарындағы тергеу мен анықтауды қадағалау жөніндегі бөлімінің прокуроры. *1988 жылы - Ақмола облысы прокуратурасы кадрлар жөніндегі прокурорының көмекшісі. *1992 жылы - Ақмола облысы прокуратурасының ұйымдастыру-талдау бөлімінің прокуроры. *1996 жылы - Целина көлік прокуратурасының ұйымдастыру-инспекторлық жұмыс жөніндегі аға прокуроры. *1997 жылы - Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының жанындағы Құқықтық статистика және ақпарат орталығының (ҚСжАО) алғашқы есепке алу құжаттарын, есептілік және әдістеме нысандарын әзірлеу және енгізу бөлімінің бастығы. *1998 жылы - Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының жанындағы ҚСжАО (Д) бастығының орынбасары - Астана қаласындағы статистика басқармасының бастығы. *1999 жылы – ҚсжАО (Д) бастығының орынбасары - Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының жанындағы ҚСжАО (Д) статистиканы қалыптастыру басқармасының бастығы болды. *2001 жылы - Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының жанындағы ҚСжАО (Д) бастығының орынбасары. *2003 жылы - Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитеті Төрағасыны орынбасары. *2005 жылдың желтоқсанынан Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитеті Төрағасының бірінші орынбасары қызметін атқарды. *Мемлекет басшысының 2012 жылдың сәуіріндегі Өкімімен Қазақстан Республикасы Бас прокуратурасының Құқықтық статистика және арнайы есепке алу жөніндегі комитетінің төрайымы болып тағайындалды. *2017 жылы Қазақстан Республикасының Парламентінің Сенатының Депутаты. ==Марапаттары== *«Қазақстан Республикасы прокуратурасының құрметті қызметкері» (2001) атағы бар, *«Ерен еңбегі үшін» (2005), *«Астананың 10 жылдығы» (2008), *«Қазақстан Республикасының Тәуелсіздігіне 20 жыл» (2011), *«Қазақстан Республикасының прокуратурасына 20 жыл» (2011) медальдарымен марапатталған. *Екінші дәрежелі «Даңқ» Ордені (2014) ==Дереккөздер== http://alashainasy.kz/omir/saule-muhanbediankyizyi-aytbaeva-51019/ {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180312040542/http://alashainasy.kz/omir/saule-muhanbediankyizyi-aytbaeva-51019 |date=2018-03-12 }} https://i-news.kz/news/2016/07/21/8349437-elimizdegi_en_algashky_aiel-general_saul.html{{Deadlink|date=January 2022 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }} {{Қазақстан Республикасы Парламенті Сенатының VI шақырылым депутаттары}} [[Санат:Генералдар]] [[Санат:Қазақстан Парламенті Сенатының депутаттары]] [[Санат:Қазақстан прокурорлары]] [[Санат:Жақсы ауданында туғандар]] 5oxbklp2azplkyrgdp5ersk7kmrdyyt 0 607816 3399115 2970677 2024-11-09T12:20:40Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3399115 wikitext text/x-wiki {{Футболшы |есімі = Сергей Родионов |толық аты = Сергей Юрьевич Родионов |сурет = Rodionov.JPG |туған күні = 3.9.1962 |место рождения = Мәскеу, [[РСФСР]], [[КСРО]] |азаматтығы = {{flagicon|КСРО|20px}} [[КСРО]] → {{flagicon|Ресей|20px}} [[Ресей]] |бойы = 186 |позиция = шабуылшы |қазіргі клуб = {{flagicon|Ресей|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак (Мәскеу)]] |қызметі = ''бас директор'' |жастар клубы = {{футбол карьерасы |1977—1978|{{flagicon|КСРО|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак (Мәскеу)]]|}} |клубтары = {{футбол карьерасы |1978|{{flagicon|КСРО|20px}} [[Пресня (футбол клубы)|Красная Пресня]]|1 (0)<ref>http://www.asmaral.ru/red_presnya/vozrozhdenie.htm</ref> |1978—1990|{{flagicon|КСРО|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак (Мәскеу)]]|279 (119) |1990—1993|{{flagicon|Франция|20px}} [[Ред Стар (футбол клубы)|Ред Стар]]|57 (9) |1993—1995|{{flagicon|Ресей|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак (Мәскеу)]]|24 (5)}} |ұлттық құрамы = {{футбол карьерасы|1980—1990|{{футбол|КСРО}}|37 (8)}} |бапкер клубтары = {{футбол карьерасы |1996—1998|{{flagicon|Ресей|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак-2 (Мәскеу)]]| |2001|{{flagicon|Ресей|20px}} [[Луховицы (футбол клубы)|Спартак (Луховицы)]]|бапкер-консультант |2001—2003|{{flagicon|Ресей|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак-жас (Мәскеу)]]| |2004|{{flagicon|Ресей|20px}} [[Анжи]]|көмекші |2004—2006|{{flagicon|Ресей|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак-жас (Мәскеу)]]| |2006—2011|{{flagicon|Ресей|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак (Мәскеу)]]|көмекші |2011—2015| {{flagicon|Ресей|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак (Мәскеу)]]|футбол какдемиясы |2015—|{{flagicon|Ресей|20px}} [[Спартак (футбол клубы, Мәскеу)|Спартак (Мәскеу)]]|бас директор}} }} '''Сергей Юрьевич Родионов''' ([[3 қыркүйек]] [[1962 жыл|1962]], [[Мәскеу]]) — КСРО және Ресей футболшысы, шабуылшы. КСРО Ұлттық футбол құрамасын сапында ойнаған. 1982, 86 жылдары әлем чемпионатына қатысқан. == Жетістіктері == === Командалық === * КСРО чемпионы: 1979, 1987, 1989 * КСРО күміс жүлдегері: 1980, 1981, 1983, 1984, 1985 * КСРО қола жүлдегері: 1982, 1986 * КСРО кубогының финалисі: 1981 * Ресей чемпионы: 1994 * Ресей кубогы: 1994 === Жеке === * КСРО чемпионатының үздік мергені: 1989 (16 доп) * Григорий Федотов клубы мүшесі * Ресейдің үздік 100 мергенінің бірі (162 гол) * Сегіз рет КСРО-ның үздік 33 футболшысы қатарына енді: 1981, 1982, 1983, 1984, 1985, 1986, 1987, 1989 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://rfpl.org/staff/staff_1123.html Профилі] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20180404105057/http://rfpl.org/staff/staff_1123.html |date=2018-04-04 }} * [http://rusteam.permian.ru/players/rodionov.html Профилі] * [http://www.sport-express.ru/art.shtml?147751 162 гола Сергея Родионова] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20130425070634/http://www.sport-express.ru/newspaper/2007-10-12/13_2/ |date=2013-04-25 }} [[Санат:КСРО футболшылары]] [[Санат:Ресей футболшылары]] [[Санат:Спартак Мәскеу ФК ойыншылары]] [[Санат:КСРО Ұлттық футбол құрамасының ойыншылары]] 1u1ufj93lrtap0q7h0wanv591fm49xz 0 638106 3399179 3397050 2024-11-09T14:34:11Z IL68 67061 3399179 wikitext text/x-wiki {{Тұлға |Есімі = Рижа Дүсіпова |Шынайы есімі = |Сурет = Dyussipova Rizha.jpg |Сурет ені = 200px |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Туған күні = 1932 |Туған жері = Жанбай ауылы, {{туғанжері|Исатай ауданы{{!}}Новобогат ауданы|Исатай ауданында}}, [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] |Мансабы = |Азаматтығы = {{USSR}}<br />{{байрақ|Қазақ КСР}}<br />{{KAZ}} |Ұлты = |Қайтыс болған күні = 6.01.2011 |Қайтыс болған жері = {{қайтысболғанжері|Атырау|Атырауда}}, [[Қазақстан]] |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = [[Охас Қасанов]] |Балалары = | Марапаттары = {{{!}} {{!}} {{Еңбек ардагері медалі (КСРО)}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 65 жыл медалі}} {{!}}} |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Рижа Дүсіпова''' ([[1932]], [[Гурьев облысы]], [[Новобогат ауданы]], [[Жанбай]] ауылы — 6 қаңтар 2011, [[Атырау]]) — Физика және математика пәнінің мұғалімі, Қазақ ССР Халық ағарту ісінің Үздігі <ref>Тұщыкұдык ауылы шежіресі, Алматы 2014, 184 бет. ISBN 978-601-7174-37-8</ref> == Өмірбаяны == Дүсіпова Рижа 1932 (болжам бойынша) жылы [[Гурьев облысы]] [[Новобогат ауданы]], [[Жанбай]] ауылында дүниеге келген. [[Беріш]] руының тумасы, тармағы Құлкеш, Кіші жүз. Ол еңбек жылдарында өзінің бар күш-жігерін, білімі мен білігін жас ұрпақтың саналы да сапалы білім алуы мен тәрбиесіне арнады. Ұлы Отан соғысы кезінде тылда еңбек еткен. Бүкіл өмірін педагогика саласына арнап, орта мектепте математика пәнінің оқытушысы ретінде математика және физика пәнінен сабақ берді, жәнеде оқушылар үшін математика үйірмелерін ашып әрбір сабаққа арнайы дидактикалық материалдармен көрнекі құралдар дайындап дәріс берді. Балалардың математикамен шахматқа деген сүйіспеншілігін оятқан. Шамамен 40 жыл үздіксіз еңбек еткен, ұстаздық қызметінде талай мәрте білім бөлімдерінің, мектеп әкімшіліктерінің, қоғамдық ұйымдардың Құрмет грамоталары және алғыстарымен марапатталып, еңбегі «Қазақ КСР халық ағарту ісінің озық қызметкері» төс белгісі және «Еңбек ардагері», «Ұлы Жеңістің 65 жылдығы» мерекелік медальдерімен, 70 жасқа толуына орай облыс әкімінің алғыс хатымен ерекшеленді. Қоғамдық қызметпен айналысып, мектептің бастауыш партия ұйымы болды. Фотосуреті қалалық құрмет тақтасында орын алған. <ref>Әбіл Сейтім. "Ұлағатты Ұстаз, қажырлы Ана, бақытты Әже"/ Атырау, 30 наурыз 2002</ref> == Мансап жолы == 1949 жылы [[Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті|Қазақ Қыздар педагогикалық институтына түсіп (ЖенПИ)]], сол институтты 1953 жылы математика пәнінің мұғалімі мамандығы бойынша бітірді. 1953. Институтты аяқтағаннан кейін Гурьев облысы, [[Қызылқоға ауданы]], [[Қарабау (Атырау облысы)|Қарабау]] селосында қызмет жолын бастады <ref>Атырау облысы мұғалімдерінің энциклопедиясы, 31 бет. Ақтөбе: А-Полиграфия, 2004. ISBN 9965-691-52-5</ref>. 1955-1961. [[Гурьев]] қаласында №11 Орджоникидзе атындағы орта мектепте математика және физика мұғалімі. 1961-1965. Жолдасының қызметін басқа ауданға ауысуына байланысты, [[Гурьев облысы]], Шевченковский ауданының Киров атындағы орта мектепте мұғалімі. 1961 жылдан бастап КПСС мүшесі 1965-1988. [[Гурьев]] қаласында №8 орта мектебінде математика және физика мұғалімі. == Жеке өмірі мен отбасы == Әкесі - Дүсіп Әбикеров (1893-1979), өте білімді, өз уақытында беделді адам болған. Ол Орпа медресесінде діни білім алған. Балаларын жоғары білім алу үшін бар күшін салған. Дүсіптің бірінші әйелі Зира Оразақ кызы. Ол 1946 жылы дүниеден өткен, 1950 жылы екінші әйелі Нұржамал Нығмет кызымен (1908-1999) отау құрған. Отбасында қыздары Наху (-1945), Жария (1927-2011), Мубарак (1929-2011), Рижа (1932-2011), Нәсіп (1934-2003) және ұлдары Әліп (1936-2004), Әрші (1938-1952) тәрбиелеп өсірген. Күйеуі – [[Охас Қасанов]] (1932-1978), әділет кеңесшісі, тергеу бөлімінің бастығы, Гурьев облысының прокуроры. 17 ақпан 1953 жылы бір- бірін Алматыда институтта оқып жүргеннен білетін Қасанов Оқас есімді жас прокурормен жанұя құрады. Оқас та [[Алматы заң институты|Алматының Мемлекеттік заң институтын]] 1953 жылы бітіргесін жас маман ретінде Қызылқоға ауданының Карабау поселкесіне жолдама алып келген болатын. Балалар: Амандос (1957), [[Аманбай Охасұлы Қасанов|Аманбай]] (1959), София (1964) және Ілияс (1968) Жолдасының ерте өмірден өтуіне қарамастан балаларын бағып әрқайсысына Алма-Атадан және Мәскеуден жоғары білім алуына тырысты, жас отбасылардың қалыптасуына көмектесіп немере тәрбиелеген. Еңбекке баулып үлкендермен кішілерге қамқор болуға жәнеде ұқыпты болуға үйреткен. Орта ұлы Аманбайдың ұсынысы бойынша жаңа 2000 жылды БАӘ Дубайда қарсы алып, келесі жылды үлкен ұлы Амандостың шақыруы бойынша Ұлыбританияда Лондонда қарсы алды. Ал 2002 жылы 70-жылдық мерейтойын кең көлемде Атырауда атап өтті. Сол кезеңде обылыстық газет журналдарда және теледидарда сол кісінің өмір жолы туралы арнайы басылымдар шығарылды. Облыс әкімінің атынан естелік медалі грамотасымен марапатталды. Өзінің өмір жолындағы қиын-қыстау заманда, соғыстан кейіңгі қалпына келтіру кезеңіндегі қиыншылықа қарамастан қызықты және бақытты өмір кешкен. Төрт баласынан 12 немере,екі шөбере көрген. <ref>Әбілхан Төлууішов. "Ғибратты ғұмыр". Рижа Дүсіпқызынын еске алу кітабы. Атырау, Ақ Жайық 2012</ref> == Марапаттары == Қазақ КСР Халық ағарту ісінің Үздігі (1981) Еңбек ардагері медалі (1982) Ескерткіш грамотасы Атырау облысы әкімінің атынаң алғыс хат (2002) "1941-1945 Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 65 жыл" мерейтойлық медалі (2010) == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақ мемлекеттік қыздар педагогика университеті түлектері]] [[Санат:Қазақстан педагогтары]] [[Санат:Қазақ КСР-інің халық ағарту ісінің үздіктері]] ptcbq32x975653yrztjdp01pykroet9 0 647677 3399177 3397502 2024-11-09T14:30:20Z IL68 67061 3399177 wikitext text/x-wiki {{Тұлға |Есімі = Жәлел Иманғалиев |Шынайы есімі = |Сурет = Zhalel Imangaliyev.jpg |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Толық есімі = |Туған күні = 10.05.1919 |Туған жері = Манаш ауылы, {{туғанжері|Исатай ауданы{{!}}Новобогат ауданы|Исатай ауданында}} [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] |Қайтыс болған күні = 10.10.1995 |Қайтыс болған жері = {{Қайтысболғанжері|Атырау|Атырауда}} |Азаматтығы = {{USSR}}<br />{{байрақ|Қазақ КСР}}<br /> |Ұлты = |Мансабы = |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = |Балалары = |Марапаттары = {{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{II дәрежелі Отан соғысы ордені}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл медалі}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл медалі}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл медалі}} {{!}}- {{!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл медалі}} {{!!}} {{Еңбек ардагері медалі (КСРО)}} {{!}}} |Қолтаңбасы = |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Жәлел Иманғалиев''' ([[10 мамыр]] [[1919]] Манаш ауылы, [[Исатай ауданы|Новобогат ауданы]] [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] – [[10 қазан]] [[1995]] [[Атырау]]) – еңбек және соғыс ардагері. Қазақ КСР Халық ағарту ісінің үздігі. == Өмірбаян == Жәлел Иманғалиев 10 мамыр 1919 жылы Манаш аулында [[Исатай ауданы|Новобогат ауданы]] [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] кедей шаруаның отбасында дүниеге келді. Руы [[Беріш]], бөлімі Есенғұл, Кіші жүз. === Білімі === Манаш ауылындағы А.А. Андреев атындағы мектепте оқып, 9-10 сыныптарды Сарайшық орта мектебінде үздік бағалармен тәмамдаған. Сол кезеңдегі латын қарпімен жазылған Мақтау Грамотасы әлі күнге дейін сақтаулы. 1948 жылы Гурьев мұғалімдер училищесін бітірген. 1956 жылы [[Атырау мемлекеттік университеті|Гурьев мұғалімдер институтың]] бітірген. 1966 жылы [[Атырау мемлекеттік университеті|Гурьев мемлекеттік педагогикалық институтың]] қазақ тілі және әдебиеті факультетін бітірген. === Еңбек жолы === 1939 жылы Қызыл армия қатарына шақырылып, Забайкалье әскери округінде, Иркутск қаласы маңыңда әскери міндетін өткен. 1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына қатысып, жаяу әскер қатарында сержант шеніндегі станокты пулеметші болды. [[Москва]] түбіндегі [[Смоленск]], Вязьма, Сафроново, Ярцево қалаларын қорғауға және [[Украина]] майдандарындағы соғысқа қатысқан. 1946 жылы Кеңес Армиясы қатарынан оралған соң, Исатай (қазіргі Новобогат) ауданының Тұщықұдық ауыл кеңесіндегі Каганович атындағы жеті жылдық мектепте алғашқы әскери дайындық (НВП) пәнінен сабақ беріп, еңбек жолын бастады. Кейін Жанбай ауылындағы К.Маркс атындағы орта мектепте, М.Фрунзе атындағы бастауыш мектепте және “Сарытөбе” жеті жылдық мектебінде мұғалім болып қызмет атқарды. 1955-1957 жылдары Манаш ауылындағы “Ақарал” бастуыш мектебінде меңгеруші. 1957 жылдан 1988 жылдар арасында Балықшы аудандық Дамбы ауылдық кеңесіне қарасты, “Октябрьдің 40 жылдығы” (қазіргі Ф.Оңғарсынова атындағы) орта мектепте үздіксіз енбек етіп, осы мектептен зейнеткерлікке шықты. Білім алған шәкірттерінің арасында: Қазақстанның Құрметті журналисі – [[Жүсіп Хисымов]], Қазақстан журналистер одағының мүшелері – Қазихан Қабдел, Нури Муфтах, ҚР мәдениет қайраткері, Құрмет орденінің иегері – Мереке Ғұмаров, Қазақстан-Ресей гуманитарлық университетінің 1-ші ректоры – академик [[Егізбай Сақпанов]], белгілі музыкант – Жағыпар Хамитов, Қазақстан журналистер одағы мүшесі – Айдар Сабыров, облысқа белгілі оташы-дәрігер, “Алтын скальпель” орденінің иегері – Қалыбек Қылау және басқа да көптеген азаматтар. === Марапаттары мен атақтары === Ұлы Отан соғысындағы көрсеткен ерлігі үшін «II-дәрежелі Ұлы Отан соғысы» орденімен және 11 медальмен марапатталған <ref>https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1515742948 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201021034614/https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1515742948 |date=2020-10-21 }}</ref>. Бірнеше рет аудандық, облыстық оқу бөлімінің Құрмет грамоталарымен және облыстық кәсіподақтар федерациясының Құрмет грамотасымен марапатталған. 1985 жылы «Қазақ КСР Халық ағарту ісінің озық қызметкері» деген атаққа ие болды. Есімі 2004 жылы «Атырау облысы мұғалімдер энциклопедиясы» және 2014 жылы шыққан «Тұщықұдық ауылы шежіресі» кітаптарына енгізілген <ref>https://atr.kz/zhanalyqtar/rpa-zhadyinda-yi-esim/</ref>. Атырау облысы Атырау қаласы Атырау ауылдық округі әкімінің 2017 жылғы 28 наурыздағы шешімімен Атырау-1 ауылындағы көшеге " Жәлел Иманғалиевтің" есімі берілді <ref>https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V17TAC03832</ref>. == Сілтемелер == Атырау облысы мұғалімдерінің энциклопедиясы. Ақтөбе: А-Полиграфия, 2004. ISBN 9965-691-52-5 Тұщыкұдык ауылы шежіресі, Алматы 2014, 97 бет. ISBN 978-601-7174-37-8 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақ КСР Халық ағарту ісінің Үздігі иегерлері]] jmgoiaj3g0gp89xz23vxrgkayvy8axz 3399183 3399177 2024-11-09T14:42:56Z IL68 67061 3399183 wikitext text/x-wiki {{Тұлға |Есімі = Жәлел Иманғалиев |Шынайы есімі = |Сурет = Zhalel Imangaliyev.jpg |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Толық есімі = |Туған күні = 10.05.1919 |Туған жері = Манаш ауылы, {{туғанжері|Исатай ауданы{{!}}Новобогат ауданы|Исатай ауданында}} [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] |Қайтыс болған күні = 10.10.1995 |Қайтыс болған жері = {{Қайтысболғанжері|Атырау|Атырауда}} |Азаматтығы = {{USSR}}<br />{{байрақ|Қазақ КСР}}<br /> |Ұлты = |Мансабы = |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = |Балалары = |Марапаттары = {{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{II дәрежелі Отан соғысы ордені}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл медалі}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл медалі}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл медалі}} {{!}}- {{!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл медалі}} {{!!}} {{Еңбек ардагері медалі (КСРО)}} {{!}}} |Қолтаңбасы = |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Жәлел Иманғалиев''' ([[10 мамыр]] [[1919]] Манаш ауылы, [[Исатай ауданы|Новобогат ауданы]] [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] – [[10 қазан]] [[1995]] [[Атырау]]) – еңбек және соғыс ардагері. Қазақ КСР Халық ағарту ісінің үздігі. == Өмірбаян == Жәлел Иманғалиев 10 мамыр 1919 жылы Манаш аулында [[Исатай ауданы|Новобогат ауданы]] [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] кедей шаруаның отбасында дүниеге келді. Руы [[Беріш]], бөлімі Есенғұл, Кіші жүз. === Білімі === Манаш ауылындағы А.А. Андреев атындағы мектепте оқып, 9-10 сыныптарды Сарайшық орта мектебінде үздік бағалармен тәмамдаған. Сол кезеңдегі латын қарпімен жазылған Мақтау Грамотасы әлі күнге дейін сақтаулы. 1948 жылы Гурьев мұғалімдер училищесін бітірген. 1956 жылы [[Атырау мемлекеттік университеті|Гурьев мұғалімдер институтың]] бітірген. 1966 жылы [[Атырау мемлекеттік университеті|Гурьев мемлекеттік педагогикалық институтың]] қазақ тілі және әдебиеті факультетін бітірген. === Еңбек жолы === 1939 жылы Қызыл армия қатарына шақырылып, Забайкалье әскери округінде, Иркутск қаласы маңыңда әскери міндетін өткен. 1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына қатысып, жаяу әскер қатарында сержант шеніндегі станокты пулеметші болды. [[Москва]] түбіндегі [[Смоленск]], Вязьма, Сафроново, Ярцево қалаларын қорғауға және [[Украина]] майдандарындағы соғысқа қатысқан. 1946 жылы Кеңес Армиясы қатарынан оралған соң, Исатай (қазіргі Новобогат) ауданының Тұщықұдық ауыл кеңесіндегі Каганович атындағы жеті жылдық мектепте алғашқы әскери дайындық (НВП) пәнінен сабақ беріп, еңбек жолын бастады. Кейін Жанбай ауылындағы К.Маркс атындағы орта мектепте, М.Фрунзе атындағы бастауыш мектепте және “Сарытөбе” жеті жылдық мектебінде мұғалім болып қызмет атқарды. 1955-1957 жылдары Манаш ауылындағы “Ақарал” бастуыш мектебінде меңгеруші. 1957 жылдан 1988 жылдар арасында Балықшы аудандық Дамбы ауылдық кеңесіне қарасты, “Октябрьдің 40 жылдығы” (қазіргі Ф.Оңғарсынова атындағы) орта мектепте үздіксіз енбек етіп, осы мектептен зейнеткерлікке шықты. Білім алған шәкірттерінің арасында: Қазақстанның Құрметті журналисі – [[Жүсіп Хисымов]], Қазақстан журналистер одағының мүшелері – Қазихан Қабдел, Нури Муфтах, ҚР мәдениет қайраткері, Құрмет орденінің иегері – Мереке Ғұмаров, Қазақстан-Ресей гуманитарлық университетінің 1-ші ректоры – академик [[Егізбай Сақпанов]], белгілі музыкант – Жағыпар Хамитов, Қазақстан журналистер одағы мүшесі – Айдар Сабыров, облысқа белгілі оташы-дәрігер, “Алтын скальпель” орденінің иегері – Қалыбек Қылау және басқа да көптеген азаматтар. === Марапаттары мен атақтары === Ұлы Отан соғысындағы көрсеткен ерлігі үшін «II-дәрежелі Ұлы Отан соғысы» орденімен және 11 медальмен марапатталған <ref>https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1515742948 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201021034614/https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1515742948 |date=2020-10-21 }}</ref>. Бірнеше рет аудандық, облыстық оқу бөлімінің Құрмет грамоталарымен және облыстық кәсіподақтар федерациясының Құрмет грамотасымен марапатталған. 1985 жылы «Қазақ КСР Халық ағарту ісінің озық қызметкері» деген атаққа ие болды. Есімі 2004 жылы «Атырау облысы мұғалімдер энциклопедиясы» және 2014 жылы шыққан «Тұщықұдық ауылы шежіресі» кітаптарына енгізілген <ref>https://atr.kz/zhanalyqtar/rpa-zhadyinda-yi-esim/</ref>. Атырау облысы Атырау қаласы Атырау ауылдық округі әкімінің 2017 жылғы 28 наурыздағы шешімімен Атырау-1 ауылындағы көшеге " Жәлел Иманғалиевтің" есімі берілді <ref>https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V17TAC03832</ref>. == Сілтемелер == Атырау облысы мұғалімдерінің энциклопедиясы. Ақтөбе: А-Полиграфия, 2004. ISBN 9965-691-52-5 Тұщыкұдык ауылы шежіресі, Алматы 2014, 97 бет. ISBN 978-601-7174-37-8 Айбөпе Мұратқызы. "Қызыл балықтың Алтынсарині"/ Атырау, 7 Қараша 2024 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақ КСР Халық ағарту ісінің Үздігі иегерлері]] 78s0atohc73gwt1x90mv8gj2mfnvhhr 3399184 3399183 2024-11-09T14:43:31Z IL68 67061 3399184 wikitext text/x-wiki {{Тұлға |Есімі = Жәлел Иманғалиев |Шынайы есімі = |Сурет = Zhalel Imangaliyev.jpg |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Толық есімі = |Туған күні = 10.05.1919 |Туған жері = Манаш ауылы, {{туғанжері|Исатай ауданы{{!}}Новобогат ауданы|Исатай ауданында}} [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] |Қайтыс болған күні = 10.10.1995 |Қайтыс болған жері = {{Қайтысболғанжері|Атырау|Атырауда}} |Азаматтығы = {{USSR}}<br />{{байрақ|Қазақ КСР}}<br /> |Ұлты = |Мансабы = |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = |Балалары = |Марапаттары = {{{!}} style="background:transparent" {{!}} {{II дәрежелі Отан соғысы ордені}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 20 жыл медалі}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 30 жыл медалі}} {{!!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 40 жыл медалі}} {{!}}- {{!}} {{1941-1945 жж. Ұлы Отан соғысындағы Жеңіске 50 жыл медалі}} {{!!}} {{Еңбек ардагері медалі (КСРО)}} {{!}}} |Қолтаңбасы = |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Жәлел Иманғалиев''' ([[10 мамыр]] [[1919]] Манаш ауылы, [[Исатай ауданы|Новобогат ауданы]] [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] – [[10 қазан]] [[1995]] [[Атырау]]) – еңбек және соғыс ардагері. Қазақ КСР Халық ағарту ісінің үздігі. == Өмірбаян == Жәлел Иманғалиев 10 мамыр 1919 жылы Манаш аулында [[Исатай ауданы|Новобогат ауданы]] [[Атырау облысы|Гурьев облысы]] кедей шаруаның отбасында дүниеге келді. Руы [[Беріш]], бөлімі Есенғұл, Кіші жүз. === Білімі === Манаш ауылындағы А.А. Андреев атындағы мектепте оқып, 9-10 сыныптарды Сарайшық орта мектебінде үздік бағалармен тәмамдаған. Сол кезеңдегі латын қарпімен жазылған Мақтау Грамотасы әлі күнге дейін сақтаулы. 1948 жылы Гурьев мұғалімдер училищесін бітірген. 1956 жылы [[Атырау мемлекеттік университеті|Гурьев мұғалімдер институтың]] бітірген. 1966 жылы [[Атырау мемлекеттік университеті|Гурьев мемлекеттік педагогикалық институтың]] қазақ тілі және әдебиеті факультетін бітірген. === Еңбек жолы === 1939 жылы Қызыл армия қатарына шақырылып, Забайкалье әскери округінде, Иркутск қаласы маңыңда әскери міндетін өткен. 1941-1945 жылдары Ұлы Отан соғысына қатысып, жаяу әскер қатарында сержант шеніндегі станокты пулеметші болды. [[Москва]] түбіндегі [[Смоленск]], Вязьма, Сафроново, Ярцево қалаларын қорғауға және [[Украина]] майдандарындағы соғысқа қатысқан. 1946 жылы Кеңес Армиясы қатарынан оралған соң, Исатай (қазіргі Новобогат) ауданының Тұщықұдық ауыл кеңесіндегі Каганович атындағы жеті жылдық мектепте алғашқы әскери дайындық (НВП) пәнінен сабақ беріп, еңбек жолын бастады. Кейін Жанбай ауылындағы К.Маркс атындағы орта мектепте, М.Фрунзе атындағы бастауыш мектепте және “Сарытөбе” жеті жылдық мектебінде мұғалім болып қызмет атқарды. 1955-1957 жылдары Манаш ауылындағы “Ақарал” бастуыш мектебінде меңгеруші. 1957 жылдан 1988 жылдар арасында Балықшы аудандық Дамбы ауылдық кеңесіне қарасты, “Октябрьдің 40 жылдығы” (қазіргі Ф.Оңғарсынова атындағы) орта мектепте үздіксіз енбек етіп, осы мектептен зейнеткерлікке шықты. Білім алған шәкірттерінің арасында: Қазақстанның Құрметті журналисі – [[Жүсіп Хисымов]], Қазақстан журналистер одағының мүшелері – Қазихан Қабдел, Нури Муфтах, ҚР мәдениет қайраткері, Құрмет орденінің иегері – Мереке Ғұмаров, Қазақстан-Ресей гуманитарлық университетінің 1-ші ректоры – академик [[Егізбай Сақпанов]], белгілі музыкант – Жағыпар Хамитов, Қазақстан журналистер одағы мүшесі – Айдар Сабыров, облысқа белгілі оташы-дәрігер, “Алтын скальпель” орденінің иегері – Қалыбек Қылау және басқа да көптеген азаматтар. === Марапаттары мен атақтары === Ұлы Отан соғысындағы көрсеткен ерлігі үшін «II-дәрежелі Ұлы Отан соғысы» орденімен және 11 медальмен марапатталған <ref>https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1515742948 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20201021034614/https://pamyat-naroda.su/awards/anniversaries/1515742948 |date=2020-10-21 }}</ref>. Бірнеше рет аудандық, облыстық оқу бөлімінің Құрмет грамоталарымен және облыстық кәсіподақтар федерациясының Құрмет грамотасымен марапатталған. 1985 жылы «Қазақ КСР Халық ағарту ісінің озық қызметкері» деген атаққа ие болды. Есімі 2004 жылы «Атырау облысы мұғалімдер энциклопедиясы» және 2014 жылы шыққан «Тұщықұдық ауылы шежіресі» кітаптарына енгізілген <ref>https://atr.kz/zhanalyqtar/rpa-zhadyinda-yi-esim/</ref>. Атырау облысы Атырау қаласы Атырау ауылдық округі әкімінің 2017 жылғы 28 наурыздағы шешімімен Атырау-1 ауылындағы көшеге " Жәлел Иманғалиевтің" есімі берілді <ref>https://adilet.zan.kz/kaz/docs/V17TAC03832</ref>. == Сілтемелер == Атырау облысы мұғалімдерінің энциклопедиясы. Ақтөбе: А-Полиграфия, 2004. ISBN 9965-691-52-5 Тұщыкұдык ауылы шежіресі, Алматы 2014, 97 бет. ISBN 978-601-7174-37-8 Айбөпе Мұратқызы. "Қызыл балықтың Алтынсарині"/ Атырау, 7 қараша 2024 == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Қазақ КСР Халық ағарту ісінің Үздігі иегерлері]] b2lbht03ueadyeolooxc59oix3c3fvl 3 650070 3399407 2818232 2024-11-10T11:18:26Z Article Of The Day 163259 Беттің барлық мағлұматын аластады 3399407 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 3 682150 3399148 3397141 2024-11-09T13:09:12Z Muzaffar Turgunov 120280 /* М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті */ Жауап беру 3399148 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Muzaffar Turgunov}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 19:37, 2022 ж. мамырдың 13 (+06) == Сенімсіз өңдеме == Сіз өзіңіз сенімді болмай жылдың аяғына неге сызықша қойып жатырсыз? Сіздің барлық өңдемеңіз кері қайтарылды [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:46, 2022 ж. тамыздың 20 (+06) == Сұрағыңыз бойынша == Қайырлы күн! Қандай көмек керек? Осы талқылау бетіңізге жазыңыз сұрақтарыңызды. Салиха 12:29, 2022 ж. тамыздың 23 (+06) == Сұрақ-жауап == Сәлеметсізбе, мүмкін болса мені еркін жаза алатын, сұрақ жауап істей алатын группаға қоса аласызба? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылауы]]) 12:35, 2022 ж. тамыздың 23 (+06) :Кеш жарық, {{@|Arystanbek}} мырзаның талқылау бетіне хабар қалдырсаңыз болады. Телеграмда арнайы топ бар --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:53, 2022 ж. тамыздың 23 (+06) :[[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|@Muzaffar Turgunov]] +77028186616 нөміріне телеграмға хабарласыңыз. <em><span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span></em> ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 09:27, 2022 ж. тамыздың 24 (+06) ::Сәлеметсізбе осы мақаламның дереккөздерін дұрыстап беріңізші https://kk.wikipedia.org/wiki/%D0%96%D0%BE%D0%B1%D0%B0:%D0%98%D0%BD%D0%BA%D1%83%D0%B1%D0%B0%D1%82%D0%BE%D1%80/44-%D1%88%D0%B0%D1%85%D0%BC%D0%B0%D1%82_%D0%BE%D0%BB%D0%B8%D0%BC%D0%BF%D0%B8%D0%B0%D0%B4%D0%B0%D1%81%D1%8B [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 13:31, 2022 ж. тамыздың 29 (+06) == Таңдаулы мақалаға дауыс беру == Қайырлы күн! [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қымыз]] деген бетте өз дауысыңызды қалдырыңыз. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылауы]]) 15:03, 2022 ж. қазанның 20 (+06) == Үлгі:Тұлғалар == Кеш жарық, тұлғаларға арналған әртүрлі үлгілер бар (әнші, жазушы, кинематограф, саясаткер т.с.с). Барлық мақалаға ''тұлға үлгісін қоя беруге болмайды''. Сосын туған, өлген жылы параметрлерін санмен толтыру керек: '''1.11.1111.''' Түсінді деген ойдамын, рахмет [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:21, 2023 ж. қаңтардың 24 (+06) рақмет сізге. Біреқ өңдеулерім жақсы істеп турмынба? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 21:25, 2023 ж. қаңтардың 24 (+06) Сосын сіздерге көрініп турама қатысушылар өңдегені. Группаларыңызда талқылайсыздарма бұл қатысушы былай өңдеп жатыр деп? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 21:30, 2023 ж. қаңтардың 24 (+06) ::Тағы айтарым, ақыры үлгімен жұмыс жасаған екенсіз, оны '''толық толтыру''' керек, сонымен қатар сәйкесінше санаттар қойып шығу керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:49, 2023 ж. қаңтардың 24 (+06) :::Телеграмда Қазуики деген топ бар, сонда қосылсаңыз болады --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:49, 2023 ж. қаңтардың 24 (+06) ::::Шыны керек алғашқысында тек шағын өңдемелер жасап, грамматикалық қателіктерді түзетіп жүрсеңіз дұрыс болар еді. сіз конвейер ұқсап үлгілерді шала, әрі қате толтырып бізге артық жұмыс жасап жатырсыз, ренжімеңіз, бірақ сондай болып тұр --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:56, 2023 ж. қаңтардың 24 (+06) онда жайлап санаттарды дұрыс толтыруға әрекет жасаймын. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 22:07, 2023 ж. қаңтардың 24 (+06) :Кеш жарық, Нұрсұлтан Назарбаев, Бауыржан Момышұлы сияқты мақалаларды ашып, үлгісін қалай толтырылғанын асықпай қарауыңызды өтінемін. Ол жерде туған жері мен қайтыс болған жерлеріне арналған арнайы үлгілер бар, сосын марапаттары бөлімінде ордендері мен медальдары үлгілері бар. '''Тұлға''' деген ескі санат қалып қойып жатыр, себебі тұлғаларға арналған үлгіні қолдансаңыз, автоматты түрде ''Алфавит бойынша тұлғалар'' деген санат пайда болады. Өтініш асықпай толтырып жасаңызшы, сіз қайтадан шала жұмыс жасап жатырсыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:01, 2023 ж. қаңтардың 27 (+06) == Мақала қосу == Саламатсыз, қосып жатқан үлесіңізге рахмет) Бірақ сәл қателіктер болып жатыр, ағылшын тілінен аударады екенсіз. Неге Австрияны А'''у'''стрия деп жазбағансыз, сосын санаттардан шағын қателіктер туындап жатыр. Сіз жазған мақалалардың өңдеу тарихына кіріп, мен шағын өңдеп кеткен өзгерістерге назар аударсаңыз. Жалпы бастамаңыз жақсы) Рахмет [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:49, 2023 ж. мамырдың 18 (+06) :Сосын дереккөздерге мұқият болыңыз, орыс тілін дубликаты болып жатыр: '''Брегенц орманы''' мақаласында дереккөздер орыс тілі үшін, яғни '''Брегенц''' сөзі транскрипциясы орыс тілінде дұрыс жасалған ба деген қайнаркөзді көрсетіп тұр. Ал ол қазақ тіліне қандай қатысы бар? Мүмкін қазақшасы '''Брегенз''' шығар, сондықтан орыс тілінің қазақшадағы дубликат нұсқасы болып жүрмесің --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:57, 2023 ж. мамырдың 18 (+06) ::Саламатсызба орыс тылды дубликат сөздердің қазақша аударма создері барма, оны кайдан алсам болады? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 23:20, 2023 ж. мамырдың 18 (+06) :Ол жағын білмедім, Батырбек, Салиха немесе Нұрлан мырзалардан сұрап көріңіз. Сіз түсінбеген сияқтысыз ғой( Сосын тағы да ескерту ТМД елдері тұлғаларының есімі толық жазылу керек, яғни Адам Адамұлы Адамбаев. Сіз армения тұлғалары туралы жазыпсыз, соларды жылжыту керек--[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:20, 2023 ж. мамырдың 22 (+06) == Біраз қате бар == [[Роза Уэлт-Страус]] мақаласын жасаған үшін рақмет білдірем, бірақ та бұл фамилия немістердігі болғандықтан олардың дыбысталуы басқаша ғой. Мысалы, украиндардың мақаласына қараңызшы. Сондай-ақ [[суфражизм]]ді жақтайтын адамдар суфрагист емес, бұл француз сөзі. Және де Аустрия деп жазсаңыз, сын есімі аустриялық болады емес пе? --[[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 17:02, 2023 ж. мамырдың 24 (+06) == Кендерді жасамайды == Менің білуімше, кендерді игереді. Яғни [[Сотк алтын кен орны]] деген мақалада статусты дұрыстап көрсету керек. --[[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 22:08, 2023 ж. мамырдың 24 (+06) == ТМД тұлғалары == Сіз, жарыс деп, айтылған кемшіліктерді пысқырып жатқан жоқ сияқтысыз. 1. Дереккөздерді әлі дұрыс қоймай жатырсыз. 2. ТМД елдерінің тұлғалар есімі толық жазылады, яғни '''Мұзафар Мұзафарұлы Мұзафаров.''' Сондықтан тұлғалар есімін жылжытыңыз (ТМД елдері бойынша) [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:07, 2023 ж. мамырдың 31 (+06) :рақмет сізге ескерткеніңіз үшін, дұрыстап шығам міндетті түрде. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 02:03, 2023 ж. мамырдың 31 (+06) == Конференцияға қатысу мүмкіндігі == [[metawiki:Wikimedia_Community_of_Kazakh_language_User_Group/Events/Conference#Interested_in_participating|Мына жерде]] конференцияға қатысуға ниет білдіріпсіз. Қыркүйектің 2-3 күні қатыса аласыз ба, сол туралы 1-2 күнде жауап беруіңізді сұраймын. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 16:56, 2023 ж. тамыздың 22 (+06) :Ия қатысуға ниеттімін, қазіргі таңда студент болғаным үшін қаржылай қиындау. Соның үшін толық стипендияға өтініш жіберген болатынмын. Стипендия жауабын қашан білуге болады? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 17:00, 2023 ж. тамыздың 22 (+06) ::Иә, стипендия беріледі. Жауабын жақын арада береміз. [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 18:53, 2023 ж. тамыздың 22 (+06) :::Стипендия жауабын қайдан және қалай білуге болады ол кезде. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 22:05, 2023 ж. тамыздың 22 (+06) ::::Сізге стипендия бере алатын болдық. Қазір сізге электрондық хат жіберем. Соған жауап берсеңіз. --[[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 22:45, 2023 ж. тамыздың 26 (+06) * Кеш жарық, {{@|Batyrbek.kz}} жасырын зиянкестікпен айналысатын қатысушыларға стипендия берген қаншалықты дұрыс? Muzaffar Turgunov [[Уикипедия:Таңдаулы мақалаға үміткерлер/Қымыз|мына бетте]] дереккөздері жеткілікті деп шешілген мақаланы «дереккөздері жеткіліксіз» деп атап, мақаланы таӊдауға бөгет келтіргісі келген. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылау]]) 23:11, 2023 ж. тамыздың 26 (+06) : Кеш жарық, {{@|Ерден Карсыбеков}} мырза. Сіз көрсеткен сілтемедегі талықыны қарап шықтым. Мұзаффар мырза ешқандай ережені бұзбаған. Жай ғана қарсы екенін білдірген. Бірақ сіз оған дәлелмен жауап бердіңіз. Кейін ол мақала таңдалды, яғни ешқандай кедергі болған жоқ. Стипендия беру-бермеу мәселесіне жоғарыдағыдай қарсы дауыс беру әрекеті әсер етпейді. Сіз де қатыссаңыз болады конференцияға (тіпті стипендияға өтініш беруге де үлгеретін едіңіз ертерек ұсынғаныңызда). Ол үшін не істеу керек екендігі бірнеше айдан бері жазылып келді. Астана қаласында болсаңыз, келіңіз. Құрметпен, [[Қатысушы:Batyrbek.kz|Batyrbek]] ([[Қатысушы талқылауы:Batyrbek.kz|талқылау]]) 23:36, 2023 ж. тамыздың 26 (+06) :: Әрине, ол қымызға қарсы пікірін әрқашан да білдіре алады. Бірақ сол кезде оның Уикипедияда тіркелінген уақыты жарты жылдан да асқан жоқ еді, солай бола тұрып ол сенімді түрде, тәжірибесі мол қатысушы сияқты «дереккөздері жеткіліксіз» деп айтқан. Шын мәнінде ол Уикипедияның дамуын қаламайды, деген ой қалыптасты оған байланысты. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылау]]) 23:57, 2023 ж. тамыздың 26 (+06) == Мақаланы санаттау == {{ambox |type = style |image = <imagemap> Сурет:Kpdf bookish.svg|48px default [[Уикипедия:Санаттау|Санаттау]] desc none </imagemap> |text =Сіздің [https://kk.wikipedia.org/w/index.php?limit=100&title=Арнайы:Үлесі&contribs=user&target={{urlencode:{{BASEPAGENAME}}}}&namespace=0&newOnly=1 жазып жатқан мақалаларыңызда] [[Уикипедия:Санаттау|санат]] қойылмаған. Санат қою үшін мақаланың соңына '''<code><nowiki>[[Санат:Санат атауы]]</nowiki> </code>''' деп жазыңыз.<br /> Санаттауды жеңілдету үшін [[Уикипедия:Гаджеттер/HotCat|HotCat]] құралын қолданыңыз. Қараңыз: [[Уикипедия:Жиі_қойылатын_сұрақтар#Санатты қалай қоя аламын?]] {{#if:[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:21, 2023 ж. тамыздың 31 (+06)|[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 00:21, 2023 ж. тамыздың 31 (+06)}} }} :Ассалаумағалейкум, мен сол мақаланы өңдеп жатқан едім, сол үшін әліде ақырына жетпей жатқам. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 00:28, 2023 ж. тамыздың 31 (+06) ::Кеш жарық, санаттың санаты қайда? --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:35, 2023 ж. тамыздың 31 (+06) '''ИНТЕРУИКИ''' қоюды ұмытпаңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:54, 2023 ж. қыркүйектің 11 (+06) == Мақала атауы == Қайырлы күн! «[[Халықаралық Ташкент әуежайы]]» деген мақаланы жазыпсыз, дұрыс атауы керісінше «Ташкент Халықаралық Әуежайы» немесе «Ташкент халықаралық әуежайы» болмайды ма? Мақала атауын өзгертуді сұраймын [[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 21:01, 2023 ж. қыркүйектің 13 (+06) :Қайырлы күн! Әуежай атын [[Халықаралық Алматы әуежайы]] атауына қарап жазған едім. Онда Алматы әуежай атын өзгертуге де болмадыма? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 21:04, 2023 ж. қыркүйектің 13 (+06) == Дереккөз == Кеш жарық, дереккөздер деген бөлімін дұрыс қоймай жатырсыз. Өңдеу кезінде астындағы құралда дереккөздер деген батырма бар [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:47, 2023 ж. қыркүйектің 13 (+06) == Цензура Nurtenge == Можно спросить, почему участник Nurtenge все время удаляет мои комментарии? На странице Касумова я написал о его ошибке, но его дружок удалил эту запись: Глупенький Касумов, название Кливленд должно остаться, «Клевалэнд» такого названия не существует. Учи английский. --[[Қатысушы:Аль-Ишак|Аль-Ишак]] ([[Қатысушы талқылауы:Аль-Ишак|талқылау]]) 16:45, 2023 ж. қыркүйектің 22 (+06) == Дереккөздер == <pre>== Дереккөздер == {{дереккөздер}}</pre> осылай қою керек --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:36, 2023 ж. қыркүйектің 28 (+06) == 2023 Уикиконференциясы үлгісі == Қайырлы күн! Сіз 2023 жылы өткен Уикиконцеренцияның мүшесі болғандықтан сізге осы '''<nowiki>{{1 - Уикиконференция қатысушысы}}</nowiki>''' үлгісін өз қатысушы бетіңізге қоюыңызды ұсынамын.--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 15:51, 2023 ж. қазанның 6 (+06) :Ассалаумағалейкум, үлкен рақмет. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 15:53, 2023 ж. қазанның 6 (+06) ::Үлгіні қойғаныңызға рақмет, бірақ үлгінің атауында орфографиялық қате кетіп қалыпты, үлгінің жаңартылған атауын жазып қойдым↑ Өз қатысушы бетіңіздегі үлгіні өзгертсеңіз)--[[Қатысушы:Nurtenge|Nurtenge]] ([[Қатысушы талқылауы:Nurtenge|талқылау]]) 16:12, 2023 ж. қазанның 6 (+06) == Жарнама == Неге алып тастағансыз???? Aman Family [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:28, 2023 ж. қазанның 7 (+06) :Мақаланы толықтырып өшіремін деп ойлағамғой [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 22:32, 2023 ж. қазанның 7 (+06) ::Түсінбедім, компанияның жарнамасына ұқсайды екен. Сол үшін ЖЖ қойылды --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 22:38, 2023 ж. қазанның 7 (+06) :::ЖЖ ны өшіру үшін мақаланың қай бөлігін жою қажет? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 22:40, 2023 ж. қазанның 7 (+06) == Санат == Кеш жарық, жаңа санаттарға егер болып жатса ортаққор үлгісін қоюды ұмытпаңыз [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:01, 2023 ж. қазанның 22 (+06) :Мен өңдеп кеткен санаттарды қарап кетіңіз. Сіз дұрыс жасамадыңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:32, 2023 ж. қазанның 22 (+06) == Мақала тексеру == Гондвиль мақаласында координаттар көрсетілмеген, сонымен қатар қазақ тілінде ударение жоқ (алып тастадым), сыртқы сілтемесі орысша қалып қойыпты. Осындай әрнерсені түзетіп, үлгілерді толықтырғаннан кейін тексерістен өткізу керек [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 23:21, 2023 ж. қарашаның 9 (+06) == Санаттарда қате бар == [[:Санат:Тампаде туғандар]] және [[:Санат:Манаусда туғандар]] деген беттер дыбыс үндестігіне қайшы етіп жазылған екен. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылау]]) 22:22, 2023 ж. желтоқсанның 17 (+06) :Ассалаумағалейкум, қай жерін дұрыстауға кеңес бересіз? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 22:27, 2023 ж. желтоқсанның 17 (+06) :: Енді жуан түбірге жуан қосымша қосылады, қатаңға аяқталатынға қатаң келеді деген бар еді ғой. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылау]]) 22:31, 2023 ж. желтоқсанның 17 (+06) ::: Ағай, мен санаттарды дұрыстадым! --[[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 12:40, 2023 ж. желтоқсанның 25 (+06) :::: Жарайсыӊ, шырағым! --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылау]]) 21:13, 2023 ж. желтоқсанның 26 (+06) == Сотанақтың сөзі == Мен жазған атауды неге ауыстырасың? Дұрыс нұсқа менікі ғой. [[Қатысушы:Мира Белль|Мира Белль]] ([[Қатысушы талқылауы:Мира Белль|талқылау]]) 19:53, 2023 ж. желтоқсанның 31 (+06) :Сәлеметсіз бе, жігітше сөз аты ресми мақаладан алынған. Сосын сотанақ деп ешкім іздемейді [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 21:51, 2023 ж. желтоқсанның 31 (+06) == Thank you for being a medical contributors! == <div lang="en" dir="ltr" class="mw-content-ltr"> {| style="background-color: #fdffe7; border: 1px solid #fceb92;" |rowspan="2" style="vertical-align: middle; padding: 5px;" | [[File:Wiki Project Med Foundation logo.svg|130px]] |style="font-size: x-large; padding: 3px 3px 0 3px; height: 1.5em;" |'''The 2023 Cure Award''' |- | style="vertical-align: middle; padding: 3px;" |In 2023 you '''[https://mdwiki.org/wiki/WikiProjectMed:WikiProject_Medicine/Stats/Top_medical_editors_2023_(all) were one of the top medical editors in your language]'''. Thank you from [[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med]] for helping bring free, complete, accurate, up-to-date health information to the public. We really appreciate you and the vital work you do! Wiki Project Med Foundation is a [[meta:Wikimedia_thematic_organizations|thematic organization]] whose mission is to improve our health content. '''[https://docs.google.com/forms/d/e/1FAIpQLSdWfjVFbDO4ji-_qn2SsAgdCflhcOZychLnr1JUacsPaBr1eA/viewform Consider joining for 2024]''', there are no associated costs. Additionally one of our primary efforts revolves around translation of health content. We invite you to '''[https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/index.php try our new workflow]''' if you have not already. Our dashboard automatically [https://mdwiki.toolforge.org/Translation_Dashboard/leaderboard.php collects statistics] of your efforts and we are working on [https://mdwiki.toolforge.org/fixwikirefs.php tools to automatically improve formating]. |} Thanks again :-) -- [https://mdwiki.org/wiki/User:Doc_James <span style="color:#0000f1">'''Doc James'''</span>] along with the rest of the team at '''[[m:WikiProject_Med|Wiki Project Med Foundation]]''' 04:25, 2024 ж. ақпанның 4 (+06) </div> <!-- https://meta.wikimedia.org/w/index.php?title=Global_message_delivery/Targets/Top_Other_Language_Editors_2023&oldid=26173705 тізімін пайдаланып User:Doc James@metawiki деген хабарлама жіберген --> == Асклепия асасы‎ == Осы мақаланың аты қате қойылған. Асклепия — бұл Асклепий сөзінің орыс тіліндегі ілік септіктегі түрі. Яғни Асклепия қазақшаға Асклепийдің деп аударылады. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылау]]) 16:22, 2024 ж. ақпанның 7 (+06) : Жалпы, аударма қателерге толы. Мысалы: ''Other asclepieia were situated in Trikala, Gortys (Arcadia), and Pergamum in Asia.'' деген сөйлемді ''Басқа асклепиялар Азиядағы Трикала, Гортыс (Аркадия) және Пергамда орналасқан.'' деп аудардың. Мұндағы алдыңғы екі қала Еуропада орналасқан. Ал asclepieia сөзі бұл асклепионның көпше түрі, ''асклепиялар'' деп аударылмайды ол. Түзеп қой. --[[Қатысушы:Ерден Карсыбеков|Ерден Карсыбеков]] ([[Қатысушы талқылауы:Ерден Карсыбеков|талқылау]]) 14:05, 2024 ж. ақпанның 29 (+06) :: Кешіріңіз, айтқан жерді түзеттім. Ондай-мындай қателер әркімнен кете береді ғой. --[[Қатысушы:Музафардың әкесі|Музафардың әкесі]] ([[Қатысушы талқылауы:Музафардың әкесі|талқылау]]) 12:03, 2024 ж. наурыздың 3 (+06) == Үлгі == Кеш жарық, үлгілерді толық әрі дұрыстап толтырыңыз. Координаттары неге жоқ? [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:42, 2024 ж. наурыздың 30 (+06) == Мамандығы == Актриса, актер, кинорежиссер сияқты арнайы үлгілер бар. Соларды дұрыс қойсаңыз, санаттар автоматты түрде пайда болады [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 19:58, 2024 ж. мамырдың 22 (+05) == Translation request == Hello, Muzaffar Turgunov. Can you translate and upload the article [[:ru:Азербайджанский Железнодорожный Музей]] in Kazakh Wikipedia and Uzbek Wikipedia? Yours sincerely, [[Қатысушы:Oirattas|Oirattas]] ([[Қатысушы талқылауы:Oirattas|талқылау]]) 11:26, 2024 ж. қыркүйектің 17 (+05) :Здравствуйте, начну через 1 неделю. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 11:28, 2024 ж. қыркүйектің 17 (+05) :Откуда вы узнали, что я пишу на двух языках? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 11:31, 2024 ж. қыркүйектің 17 (+05) ::Thank you for the reply. I assume that many native Kazakh speakers know Russian as a second language. [[Қатысушы:Oirattas|Oirattas]] ([[Қатысушы талқылауы:Oirattas|талқылау]]) 16:27, 2024 ж. қазанның 14 (+05) ::Thank you very much for the new article! [[Қатысушы:Oirattas|Oirattas]] ([[Қатысушы талқылауы:Oirattas|талқылау]]) 22:48, 2024 ж. қазанның 15 (+05) :::Завтра я пишу на узбекском. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 00:44, 2024 ж. қазанның 16 (+05) :::Откуда ты? Прошло 5 месяцев с тех пор, как вы присоединились к Википедии. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 00:49, 2024 ж. қазанның 16 (+05) ::::I am from Turkey. [[Қатысушы:Oirattas|Oirattas]] ([[Қатысушы талқылауы:Oirattas|талқылау]]) 08:42, 2024 ж. қазанның 16 (+05) == flag емес!!! == Кеш жарық, '''flag''' қате үлгі, оның орнына ту немесе байрақ үлгісімен алмастырыңыз. Ескі үлгілер жойылып жатыр [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 17:14, 2024 ж. қазанның 20 (+05) :Ассалаумағалейкум. Бүгін түзетемін. Өшіріп тастамаң [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 12:24, 2024 ж. қазанның 21 (+05) == М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті == Кеш жарық, ескі атауға сілтенген беттерді түзетіп шығу керек. Екі рет сілтенген беттер пайда болды [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 20:46, 2024 ж. қарашаның 3 (+05) :[https://kk.wikipedia.org/w/index.php?title=%D0%9C.%D3%98%D1%83%D0%B5%D0%B7%D0%BE%D0%B2_%D0%B0%D1%82%D1%8B%D0%BD%D0%B4%D0%B0%D2%93%D1%8B_%D0%9E%D2%A3%D1%82%D2%AF%D1%81%D1%82%D1%96%D0%BA_%D2%9A%D0%B0%D0%B7%D0%B0%D2%9B%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD_%D1%83%D0%BD%D0%B8%D0%B2%D0%B5%D1%80%D1%81%D0%B8%D1%82%D0%B5%D1%82%D1%96&redirect=no М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті] осы бетті өшіріп тастасақ болама? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 20:55, 2024 ж. қарашаның 3 (+05) ::Жою үшін артын тазалау керек, қаншама мақалаға сілтеніп тұр. Соны түзетіп шығыңыз --[[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:48, 2024 ж. қарашаның 3 (+05) :::Ассаламумағалейкум. Сілтейтін беттерді алып тастадым. Енді өщірсе болама немесе тағыда сілтейтін беттер барм? [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 18:09, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) 8ax2exx35qufa54qi6r4shu3ppax1lr 0 692065 3399344 3125478 2024-11-10T07:39:37Z Мағыпар 100137 толықтыру 3399344 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Срэ |төл атауы = кохо, кэхо |сурет = K'ho Nop people.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 207 000 |аймақ = {{Байрақ|Вьетнам}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[кохо тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = [[анимизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Срэ ''' (''кохо'', ''кэхо'') — [[Вьетнам]]ның оңтүстігінде тұратын үлкен этникалық топ, мон-кхмер халықтары тобына жатады. Таулы кхмерлер болып саналады.<ref>Срэ https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1639412</ref><ref>Значение слова срэ https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%80%D1%8D</ref> Туысқан этникалық топтармен бірге лат, тринг, тил, тола және ноп кохо қауымына (тямша таулық) кіреді. Кохолардың жалпы саны 92 мыңнан асады. Субэтникалық топтар: мангто, риен. Жалпы саны 207 мың. == Тілі == Тілі - [[кохо тілі]]нің срэ диалектісінде сөйлейді. [[Вьетнам тілі]] де кеңінен таралған. == Діні == Діни сенімдері – [[анимизм]] және аграрлық культтер. == Кәсібі және өмір салты == Дәстүрлі кәсібі суармалы [[күріш]] өсіру. Керамика дамыды. Материалдық мәдениеті жағынан олар оңтүстік Вьетнам мен тямдарға жақын. Қоғамдық және тайпалық институттардың қалдықтарын сақталған. Үлкен отбасы басым, [[Некеден кейінгі қоныс|неке матрилокальды]].<ref>народы мира / Срэ http://www.etnolog.ru/people.php?id=SREV</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Co Ho people}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] qiqdoyqfxuoljouh6vpsgitc9m0jqrj 3399345 3399344 2024-11-10T07:41:18Z Мағыпар 100137 нақтылау 3399345 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Срэ |төл атауы = кохо, кэхо |сурет = K'ho Nop people.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 207 000 |аймақ = {{Байрақ|Вьетнам}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[кохо тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = [[анимизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Срэ ''' (''кохо'', ''кэхо'') — [[Вьетнам]]ның оңтүстігінде тұратын үлкен этникалық топ, мон-кхмер халықтары тобына жатады. Таулы кхмерлер болып саналады. Туысқан этникалық топтармен бірге лат, тринг, тил, тола және ноп кохо қауымына (тямша таулық) кіреді. Кохолардың жалпы саны 92 мыңнан асады. Субэтникалық топтар: мангто, риен. Жалпы саны 207 мың.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1639412|title=Срэ|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> <ref>Значение слова срэ https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%80%D1%8D</ref> == Тілі == Тілі - [[кохо тілі]]нің срэ диалектісінде сөйлейді. [[Вьетнам тілі]] де кеңінен таралған. == Діні == Діни сенімдері – [[анимизм]] және аграрлық культтер. == Кәсібі және өмір салты == Дәстүрлі кәсібі суармалы [[күріш]] өсіру. Керамика дамыды. Материалдық мәдениеті жағынан олар оңтүстік Вьетнам мен тямдарға жақын. Қоғамдық және тайпалық институттардың қалдықтарын сақталған. Үлкен отбасы басым, [[Некеден кейінгі қоныс|неке матрилокальды]].<ref>народы мира / Срэ http://www.etnolog.ru/people.php?id=SREV</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Co Ho people}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] d10ei023ncqkql5wz6c7kzcsetvwz2s 3399346 3399345 2024-11-10T07:42:42Z Мағыпар 100137 нақтылау 3399346 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Срэ |төл атауы = кохо, кэхо |сурет = K'ho Nop people.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 207 000 |аймақ = {{Байрақ|Вьетнам}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[кохо тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = [[анимизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Срэ ''' (''кохо'', ''кэхо'') — [[Вьетнам]]ның оңтүстігінде тұратын үлкен этникалық топ, мон-кхмер халықтары тобына жатады. Таулы кхмерлер болып саналады. Туысқан этникалық топтармен бірге лат, тринг, тил, тола және ноп кохо қауымына (тямша таулық) кіреді. Кохолардың жалпы саны 92 мыңнан асады. Субэтникалық топтар: мангто, риен. Жалпы саны 207 мың.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1639412|title=Срэ|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%80%D1%8D|title=Срэ сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == Тілі - [[кохо тілі]]нің срэ диалектісінде сөйлейді. [[Вьетнам тілі]] де кеңінен таралған. == Діні == Діни сенімдері – [[анимизм]] және аграрлық культтер. == Кәсібі және өмір салты == Дәстүрлі кәсібі суармалы [[күріш]] өсіру. Керамика дамыды. Материалдық мәдениеті жағынан олар оңтүстік Вьетнам мен тямдарға жақын. Қоғамдық және тайпалық институттардың қалдықтарын сақталған. Үлкен отбасы басым, [[Некеден кейінгі қоныс|неке матрилокальды]].<ref>народы мира / Срэ http://www.etnolog.ru/people.php?id=SREV</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Co Ho people}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] 0i928lbdk7yi8xqyuv53y90q3ocgodw 3399347 3399346 2024-11-10T07:44:17Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі және өмір салты */ нақтылау 3399347 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Срэ |төл атауы = кохо, кэхо |сурет = K'ho Nop people.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 207 000 |аймақ = {{Байрақ|Вьетнам}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[кохо тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = [[анимизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Срэ ''' (''кохо'', ''кэхо'') — [[Вьетнам]]ның оңтүстігінде тұратын үлкен этникалық топ, мон-кхмер халықтары тобына жатады. Таулы кхмерлер болып саналады. Туысқан этникалық топтармен бірге лат, тринг, тил, тола және ноп кохо қауымына (тямша таулық) кіреді. Кохолардың жалпы саны 92 мыңнан асады. Субэтникалық топтар: мангто, риен. Жалпы саны 207 мың.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1639412|title=Срэ|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%80%D1%8D|title=Срэ сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == Тілі - [[кохо тілі]]нің срэ диалектісінде сөйлейді. [[Вьетнам тілі]] де кеңінен таралған. == Діні == Діни сенімдері – [[анимизм]] және аграрлық культтер. == Кәсібі және өмір салты == Дәстүрлі кәсібі суармалы [[күріш]] өсіру. Керамика дамыды. Материалдық мәдениеті жағынан олар оңтүстік Вьетнам мен тямдарға жақын. Қоғамдық және тайпалық институттардың қалдықтарын сақталған. Үлкен отбасы басым, [[Некеден кейінгі қоныс|неке матрилокальды]].<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SREV|title=Әлем халықтары/Срэ|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Co Ho people}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] 33luh0dci5wys1ozjiu1u3yfogcqafi 3399348 3399347 2024-11-10T08:07:39Z Мағыпар 100137 дереккөз 3399348 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Срэ |төл атауы = кохо, кэхо |сурет = K'ho Nop people.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 207 000 |аймақ = {{Байрақ|Вьетнам}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[кохо тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = [[анимизм]] |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Срэ ''' (''кохо'', ''кэхо'') — [[Вьетнам]]ның оңтүстігінде тұратын үлкен этникалық топ, мон-кхмер халықтары тобына жатады. Таулы кхмерлер болып саналады. Туысқан этникалық топтармен бірге лат, тринг, тил, тола және ноп кохо қауымына (тямша таулық) кіреді. Кохолардың жалпы саны 92 мыңнан асады. Субэтникалық топтар: мангто, риен. Жалпы саны 207 мың.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1639412|title=Срэ|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%80%D1%8D|title=Срэ сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == Тілі - [[кохо тілі]]нің срэ диалектісінде сөйлейді. [[Вьетнам тілі]] де кеңінен таралған. == Діні == Діни сенімдері – [[анимизм]] және аграрлық культтер. == Кәсібі == Дәстүрлі кәсібі суармалы [[күріш]] өсіру. Керамика дамыды.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D1%80%D1%8D|title=Срэ|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Материалдық мәдениеті жағынан олар оңтүстік Вьетнам мен тямдарға жақын. Қоғамдық және тайпалық институттардың қалдықтарын сақталған. Үлкен отбасы басым, [[Некеден кейінгі қоныс|неке матрилокальды]].<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=SREV|title=Әлем халықтары/Срэ|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Co Ho people}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] 6yb8eohhq928bncv0jb86vjiyu5qsh2 0 692071 3399349 3125642 2024-11-10T08:14:56Z Мағыпар 100137 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ нақтылау 3399349 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг ''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> <ref>Современная энциклопедия СТИЕНГ https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>Современная энциклопедия - стиенг http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех. == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы).<ref>Стиенг https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358</ref> [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және кхмер тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>Значение слова СТИЕНГ в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref name="Reference1">народы мира / Стиенг http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE</ref> == Өмір салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] g8xjpqq1yfbvu5980trxn0isid07ssf 3399351 3399349 2024-11-10T08:15:59Z Мағыпар 100137 нақтылау 3399351 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг ''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>Современная энциклопедия - стиенг http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех. == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы).<ref>Стиенг https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358</ref> [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және кхмер тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>Значение слова СТИЕНГ в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref name="Reference1">народы мира / Стиенг http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE</ref> == Өмір салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] gpi6ld0nfi11l9u5yfmzz1ryvtb2bcz 3399353 3399351 2024-11-10T08:17:21Z Мағыпар 100137 нақтылау 3399353 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг ''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>Современная энциклопедия - стиенг http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>Значение слова СТИЕНГ в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref name="Reference1">народы мира / Стиенг http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE</ref> == Өмір салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] 0yl1wik04eoawhxjjx7oq8zuxl53pt1 3399354 3399353 2024-11-10T08:19:30Z Мағыпар 100137 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ нақтылау 3399354 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>Значение слова СТИЕНГ в Современном энциклопедическом словаре https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref name="Reference1">народы мира / Стиенг http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE</ref> == Өмір салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] fxpiy5smdbgy6nm78vn3fgolu1ewcgb 3399356 3399354 2024-11-10T08:24:31Z Мағыпар 100137 /* Діні */ нақтылау 3399356 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref name="Reference1">народы мира / Стиенг http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE</ref> == Өмір салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref name="Reference1"/> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] q8zs92p9s4ow3hhckgvqwc30wcv8yqd 3399357 3399356 2024-11-10T08:26:57Z Мағыпар 100137 нақтылау 3399357 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б. == Өмір салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] av9m4z8mg5dlhumzf85h7hbr3myfzvt 3399358 3399357 2024-11-10T08:28:42Z Мағыпар 100137 толықтыру 3399358 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б. == Өмір салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Stieng}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] sz585r1cd7kjh85b4a23r3w9anp554b 3399359 3399358 2024-11-10T08:29:47Z Мағыпар 100137 /* Өмір салты */ 3399359 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б. == Өмір салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Әлем халықтары/Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Stieng}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] 45z8rpjbepmq5wobbmsof2epczu1iv0 3399361 3399359 2024-11-10T08:32:45Z Мағыпар 100137 /* Өмір салты */ нақтылау 3399361 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Олар [[егіншілік]]пен ([[күріш]], [[жүгері]], [[көкөністер]]), [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен және [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б. == Тұрмыс салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. === Дәстүрлі киімдері === Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. === Дәстүрлі тағамдары === Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Әлем халықтары/Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Фольклоры === Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Stieng}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] 32d4w396akcem1o2njyh4fo3ti56tk3 3399366 3399361 2024-11-10T08:38:01Z Мағыпар 100137 /* Кәсібі */ дереккөз 3399366 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Негізгі кәсібі - қолмен атқарылатын [[егіншілік]]. Ең көп таралған ауыл шаруашылығы дақылдары – [[күріш]], көкөніс, [[жүгері]]. Сонымен қатар [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар. === Дәстүрлі киімдері === Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. === Дәстүрлі тағамдары === Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Әлем халықтары/Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Фольклоры === Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Stieng}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] bwcoh6jj07o18m8rzhfvh7lnqx9j2d9 3399371 3399366 2024-11-10T08:42:30Z Мағыпар 100137 /* Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары */ дереккөз 3399371 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Негізгі кәсібі - қолмен атқарылатын [[егіншілік]]. Ең көп таралған ауыл шаруашылығы дақылдары – [[күріш]], көкөніс, [[жүгері]]. Сонымен қатар [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=497|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған. === Дәстүрлі тағамдары === Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Әлем халықтары/Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Фольклоры === Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Stieng}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] mcmo1x0aw6wmmjkdcyyrtqcyvp22cfi 3399378 3399371 2024-11-10T08:52:48Z Мағыпар 100137 /* Дәстүрлі киімдері */ дереккөз 3399378 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Негізгі кәсібі - қолмен атқарылатын [[егіншілік]]. Ең көп таралған ауыл шаруашылығы дақылдары – [[күріш]], көкөніс, [[жүгері]]. Сонымен қатар [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=497|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған.<ref>{{cite web|url=https://ru.nhandan.vn/narodnost-stieng-post42507.html|title=Стиенг халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі тағамдары === Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Әлем халықтары/Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Фольклоры === Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Stieng}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] kz5gianq5of6fux79m6dgzfa24c66zt 3399382 3399378 2024-11-10T08:58:33Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ сурет қою 3399382 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Негізгі кәсібі - қолмен атқарылатын [[егіншілік]]. Ең көп таралған ауыл шаруашылығы дақылдары – [[күріш]], көкөніс, [[жүгері]]. Сонымен қатар [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. [[Сурет:Stieng people.jpg|нобай|оңға|200px|Гонгтарында ойнап тұрған дәстүрлі киім киген стиенг ерлері]] === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=497|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған.<ref>{{cite web|url=https://ru.nhandan.vn/narodnost-stieng-post42507.html|title=Стиенг халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі тағамдары === Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Әлем халықтары/Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Фольклоры === Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Stieng}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] ofbqwd4yegy4487nkxn7v2m8crw3g9u 3399383 3399382 2024-11-10T08:58:55Z Мағыпар 100137 /* Тұрмыс салты */ 3399383 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Стиенг |төл атауы = |сурет = Mouhot - Voyage dans les royaumes de Siam, de Cambodge, de Laos et autres parties centrales de l'Indo-Chine, éd. Lanoye, 1868, planche 17.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 85 000 |аймақ = |аймақ1 = {{Байрақ|Вьетнам}} |саны1 = 60 000 |түсініктемелер1 = |аймақ2 = {{Байрақ|Камбоджа}} |саны2 = 25 000 |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[стиенг тілі]], [[вьетнам тілі]] |діні = дәстүрлі сенімдер |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Стиенг''' — Оңтүстік-Шығыс Азияда [[Вьетнам]]ның таулы аймақтарында, сондай-ақ [[Камбоджа]]да тұратын халық.<ref>{{cite web|url=https://xn--b1algemdcsb.xn--p1ai/wd/%D1%81%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг сөзінің мағынасы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref><ref>{{cite web|url=https://rus-modern-enc.slovaronline.com/10798-%D0%A1%D0%A2%D0%98%D0%95%D0%9D%D0%93|title=Қазіргі заман энциклопедиясы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Жалпы саны 85 мың адам. Вьетнамда 60 мың адам, Камбоджада 25 мың адам.<ref>{{cite web|url=http://www.terminy.info/literature/modern-encyclopedia/stieng|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> Негізгі субэтникалық топтары: було және будех.<ref>{{cite web|url=https://dic.academic.ru/dic.nsf/ruwiki/1641358|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тілі == [[Стиенг тілі]] аустроазиат тілдердің мон-кхмер тармағына жатады (Бахнар тармағы). [[Вьетнам тілі|Вьетнам]] және [[кхмер]] тілдері кеңінен таралған. == Діні == Дінге сенушілердің діни наным-сенімдері: дәстүрлі сенімдер.<ref>{{cite web|url=https://slovar.cc/enc/sovremenniy/1845931.html|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Кәсібі == Негізгі кәсібі - қолмен атқарылатын [[егіншілік]]. Ең көп таралған ауыл шаруашылығы дақылдары – [[күріш]], көкөніс, [[жүгері]]. Сонымен қатар [[терушілік]]пен, [[балық аулау]]мен [[аңшылық]]пен айналысады. Тұрмыстық қолөнер дамыған - тоқу, тоқымашылық, ұсталық, қыш бұйымдарын жасау т.б.<ref>{{cite web|url=https://ru.ruwiki.ru/wiki/%D0%A1%D1%82%D0%B8%D0%B5%D0%BD%D0%B3|title=Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> == Тұрмыс салты == Жаңа мекеннің құрылысына, сондай-ақ балалардың дүниеге келуіне және ата-бабаларына табынуға байланысты тыйым салу жүйесі бар. Ауылдық қауым – сайланған басшысы мен ақсақалдар кеңесі бар бір немесе бірнеше ұзын үйлерден тұратын ауыл. Отбасы шағын, патриархалдық. Негізгі мерекелер: Жаңа жыл және жаңа күріш мерекесі. [[Сурет:Stieng people.jpg|нобай|оңға|200px|Гонгтарда ойнап тұрған дәстүрлі киім киген стиенг ерлері]] === Елді мекендері мен дәстүрлі баспаналары === Екі типті тұрғын үйлері бар: қадалы және жер үсті, тікбұрышты, шатыры бар.<ref>{{кітап|авторы=В.А.Тишков |бөлімі= |бөлім сілтемесі= |тақырыбы=Дүние жүзіндегі халықтар мен діндер. Энциклопедия. |шынайы атауы= |сілтеме= |уикитека= |жауапты= |басылым= |орны=Москва |баспасы=Үлкен Ресей энциклопедиясы |жыл=1999 |томы= |беттері=497|барлық беті=930 |сериясы= |isbn=5-85270-155-6 |тиражы=100 000 }}</ref> === Дәстүрлі киімдері === Ерлер жамбасты жауып тұратын мата кесіндісі, әйелдер белдемше киеді. Көптеген білезіктер, алқалар, піл сүйегінен жасалған сырғалар кең таралған. Тістерді аралау және қаралау, татуировка жасау әдет-ғұрыптары сақталған.<ref>{{cite web|url=https://ru.nhandan.vn/narodnost-stieng-post42507.html|title=Стиенг халқы|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Дәстүрлі тағамдары === Дәстүрлі тағамдарға - [[күріш]], [[көкөністер]], балық және ет жатады, негізгі сусын - күріш сырасы.<ref>{{cite web|url=http://www.etnolog.ru/people.php?id=STIE|title=Әлем халықтары/Стиенг|author=|date=|work=|publisher=|accessdate=2024-11-10|lang=}}</ref> === Фольклоры === Фольклоры эпос, миф, этногенетикалық аңыздар, ертегілер арқылы бейнеленген. == Сілтеме == * {{commonscat-inline| Stieng}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Азия халықтары}} [[Санат:Вьетнам халықтары]] [[Санат:Камбоджа халықтары]] tngw0a5m6t4l6ytm7h23226fu9a773w 0 709258 3399143 3389474 2024-11-09T13:03:16Z Muzaffar Turgunov 120280 3399143 wikitext text/x-wiki {{Мемлекеттік орган |атауы = Қазақстан Ғылым және жоғары білім министрлігі |қысқартылған атауы = |шынайы атауы = |шынайы атауы1 = |шынайы атауы2 = |құзыреті = {{байрақ|Қазақстан}} |құзерет_тақырып_мәтіні = Мемлекет |эмблема = Emblem of Kazakhstan (1992-2018).svg|right|180px |эмблеманың ені = |эмблеманың тақырыбы = [[Қазақстан елтаңбасы]] |мөрі = |мөрдің ені = |мөрдің тақырыбы = |сурет = |сурет ені = |сурет тақырыбы = |құрылған жылы = [[11 маусым]] [[2022 жыл]] |ізашары1 = [[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|Қазақстан Білім және ғылым министрлігі]] |ізашары2 = |таратылған жылы = |ізбасары = |бағынады = [[Қазақстан Республикасының Үкіметі]] |штаб-пәтері = 010000, [[Астана]], Мәңгілік Ел даңғылы, 8, Министрліктер үйі, 11-кіреберіс<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/contacts?lang=kk|title=Байланыс|lang=kk|publisher=Ғылым және жоғарғы білім министрлігінің ресми сайты|accessdate=2023-09-04}}</ref> |lat_dir = |lat_deg = |lat_min = |lat_sec = |lon_dir = |lon_deg = |lon_min = |lon_sec = |region_code = KZ |қызметкерлер = |бюджет = |министрдің есімі1 = |министрдің міндеті1 = |министрдің есімі2 = |министрдің міндеті2 = |басшылықтың есімі1 = [[Саясат Нұрбек]] |басшылықтың лауазымы1 = Министр |басшылықтың есімі2 = |басшылықтың лауазымы2 = |жоғарыда тұрған мекеме = |бір мекемеге қарасты орган1 = |бір мекемеге қарасты орган2 = |құжат1 = |сайты =[https://www.gov.kz/memleket/entities/sci?lang=kk gov.kz/memleket/entities/sci] |түсініктемелер = |карта = |карта ені = |картаның тақырыбы = }} '''Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігі''' (қысқартқанда '''ҚР ҒЖБМ'''<ref>{{Cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/vacancies/details/123705?lang=kk|title=ҚР ҒЖБМ Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті Сыртқы бағалау және талдау басқармасының бас сарапшысы|lang=kk|publisher=Ғылым және жоғарғы білім министрлігінің ресми сайты|accessdate=2023-09-04}}</ref>) — Қазақстандағы жоғары білім, тіл саясаты, ғылым салалары және бұл салалардағы цифрландыру мәселелеріне жауапты [[Қазақстан Республикасының Үкіметі|Үкімет]] құрамына кіретін мемлекеттік орган.<ref name="tuwrali">{{Cite web|url=https://www.gov.kz/memleket/entities/sci/about?lang=kk|title=Жалпы ақпарат|lang=kk|publisher=Ғылым және жоғарғы білім министрлігінің ресми сайты|accessdate=2023-09-04}}</ref> == Тарихы == 1992 жылы ақпанда Үкімет құрамында Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi құрылды. 1996 жылы наурызда [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы]], Қазақ ауыл шаруашылығы ғылымдары академиясы мен Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi біріктіріліп, орталық атқарушы орган Ғылым министрлiгi - Ғылым академиясы құрылды. 1999 жылы қаңтарда Ғылым және жоғары білім министрлігі, ал ақпанда [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы]] ұйымдастырылды. 1999 жылы қазанда Білім, денсаулық сақтау және спорт министрлігі мен Ғылым және жоғары білім министрлігі бірқатар өкілеттіктерін Денсаулық сақтау ісі жөніндегі агенттігі, Туризм және спорт жөніндегі агенттігі, Энергетика, индустрия және сауда министрлігіне бере отырып, Білім және ғылым министрлігіне бірікті. 2003 жылы қазанда Қазақстанның жетекші ғалымдарының бастамасымен "[[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы]]" республикалық мемлекеттік мекемесі таратылып, қоғамдық бірлестік ретінде жұмысын жалғастырды. 2022 жылдың 11 маусымында [[Қазақстан Республикасының Президенті|президент]] [[Қасым-Жомарт Кемелұлы Тоқаев|Тоқаев]] жарлығымен [[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|Білім және ғылым министрлігі]] екі министрлікке бөлінді: [[Асхат Қанатұлы Аймағамбетов|Асхат Аймағамбетов]] басқарған [[Қазақстан Республикасы Оқу-ағарту министрлігі|Оқу-ағарту министрлігі]] және [[Саясат Нұрбек]] басқаратын Ғылым және жоғары білім министрлігі.<ref>{{Cite web|url=https://www.azattyq.org/a/31893576.html|title=Білім және ғылым министрлігі екіге бөлінді. Асхат Аймағамбетов оқуды, Саясат Нұрбек ғылымды басқарады|lang=kk|publisher=[[Азаттық радиосы]]|date=2022-06-11|accessdate=2023-09-04}}</ref> == Қызметі == Министрліктің ресми сайтының мәліметінше министрлік «жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру, тіл саясаты, ғылым, ғылым саласындағы сапаны қамтамасыз ету, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беру, ғылымды, жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім беруді цифрландыру саласында басшылықты жүзеге асырады».<ref name="tuwrali" /> == Комитеттері == Ғылым және жоғары білім министрлігінің 4 түрлі ведомствосы бар:<ref name="tuwrali" /> # [[Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым комитеті|Ғылым комитеті]] # [[Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті|Ғылым және жоғары білім саласындағы сапаны қамтамасыз ету комитеті]] # [[Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім комитеті|Жоғары және жоғары оқу орнынан кейінгі білім комитеті]] # [[Қазақстан Республикасы Ғылым және жоғары білім министрлігінің Тіл саясаты комитеті|Тіл саясаты комитеті]]. == Қарамағындағы ұйымдар == ;Мемлекеттік заңды тұлғалар * «Жоғары білім беруді дамыту ұлттық орталығы» ШЖҚ РМК * «Ұлттық тестілеу орталығы» ШЖҚ РМК * [[Ұлытау техникалық университеті|«Ұлытау техникалық университеті» ШЖҚ РМК]] ;Акцияларының мемлекеттік пакеттері мен қатысу үлестерін иелену және пайдалану құқығы берілген заңды тұлғалар * "Халықаралық бағдарламалар орталығы" АҚ * "Қаржы орталығы" АҚ – 50 %. * [[Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті|"Қ.И. Сәтбаев атындағы Қазақ ұлттық техникалық зерттеу университеті" КеАҚ]] * [[Атырау мұнай және газ университеті|"Сафи Өтебаев атындағы Атырау мұнай және газ университеті" КеАҚ]] * [[Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университеті|"Өзбекәлі Жәнібеков атындағы Оңтүстік Қазақстан педагогикалық университеті" КеАҚ]] * [[Еуразия ұлттық университеті|"Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ұлттық университеті" КеАҚ]] * [[Қазақ ұлттық университеті|"Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті" КеАҚ]] * [[Арқалық педагогикалық институты|"Ы. Алтынсарин атындағы Арқалық педагогикалық институты" КеАҚ]] * [[Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті|"Сәрсен Аманжолов атындағы Шығыс Қазақстан университеті" КеАҚ]] * [[Жетісу университеті|"Ілияс Жансүгіров атындағы Жетісу университеті" КеАҚ]] * [[Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университеті|"Қорқыт Ата атындағы Қызылорда университеті" КеАҚ]] * [[Солтүстік Қазақстан университеті|"Манаш Қозыбаев атындағы Солтүстік Қазақстан университеті" КеАҚ]] * [[Ақтөбе өңірлік университеті|"Қ. Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік университеті" КеАҚ]] * [[Павлодар педагогикалық университеті|"Әлкей Марғұлан атындағы Павлодар педагогикалық университеті" КеАҚ]] * [[Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті|"Махамбет Өтемісов атындағы Батыс Қазақстан университеті" КеАҚ]] * [[Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті|"Халел Досмұхамедов атындағы Атырау университеті" КеАҚ]] * [[Шәкәрім атындағы университет|"Семей қаласының Шәкәрім атындағы университеті" КеАҚ]] * [[Торайғыров университеті|"Торайғыров университеті" КеАҚ]] * [[Қарағанды индустриялық университеті|"Қарағанды индустриялық университеті" КеАҚ]] * [[Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Қостанай өңірлік университеті|"Ахмет Байтұрсынұлы атындағы Қостанай өңірлік университеті" КеАҚ]] * [[Академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті|"Академик Е.А. Бөкетов атындағы Қарағанды университеті" КеАҚ]] * [[Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті|"Әбілқас Сағынов атындағы Қарағанды техникалық университеті" КеАҚ]] * [[М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан зерттеу университеті|"М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан университеті" КеАҚ]] * [[Рудный индустриялық университеті|"Рудный индустриялық университеті" КеАҚ]] * [[Каспий технологиялар және инжиниринг университеті|"Ш.Есенов атындағы Каспий технологиялар және инжиниринг университеті" КеАҚ]] * [[Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті|"Ш.Уәлиханов атындағы Көкшетау университеті" КеАҚ]] * [[Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті|"Қазақ ұлттық қыздар педагогикалық университеті" КеАҚ]] * [[Дәулет Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті|"Д. Серікбаев атындағы Шығыс Қазақстан техникалық университеті" КеАҚ]] * [[Қазақ ұлттық педагогикалық университеті|"Абай атындағы Қазақ ұлттық педагогикалық университеті" КеАҚ]] * [[Азаматтық авиация академиясы|"Азаматтық авиация академиясы" АҚ]] * [[Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы|Қазақстан Республикасы Президентінің жанындағы "Қазақстан Республикасының Ұлттық ғылым академиясы" КеАҚ]] * [[М.Х. Дулати атындағы Тараз университеті|"М.Х. Дулати атындағы Тараз университеті" КеАҚ]] * "Қазақ ұлттық су шаруашылығы және ирригация университеті" КеАҚ == Министрлер тізімі == {| class="wikitable sortable" style="text-align:center" !№ !Суреті !Аты-жөні<br>{{small|(Өмір сүрген жылдары)}} ! colspan="2"| Қызметі ! colspan="2"| [[Қазақстан саяси партиялары|Партиясы]] ! [[Қазақстан премьер-министрі|Үкімет басшысы]] |- | colspan="8"|'''[[Қазақстан Республикасы Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi|Ғылым және жаңа технологиялар министрлiгi]] (1992–1996)''' |- |1 |[[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] |[[Ғалым Әбілсейітұлы Әбілсейітов|Ғалым Әбілсейітов]]<br>{{small|(1940 туған)}} |маусым<br>1992 |тамыз<br>1994 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Сергей Терещенко үкіметі|Терещенко]] |- |2 |[[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] |[[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} |тамыз<br>1994 |наурыз<br>1996 | bgcolor="CDCDCD" | |[[Партиясыз]] |[[Сергей Терещенко үкіметі|Терещенко]]<br>[[Әкежан Қажыгелдин үкіметі|Қажыгелдин]] |- | colspan="8"|'''[[Қазақстан Республикасы Ғылым министрлiгi - Ғылым академиясы|Ғылым министрлiгi — Ғылым академиясы]] (1996–1999)''' |- |1 |[[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] |[[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} |наурыз<br>1996 |қаңтар<br>1999 | bgcolor="CDCDCD" | |[[Партиясыз]] |[[Әкежан Қажыгелдин үкіметі|Қажыгелдин]]<br>[[Нұрлан Балғымбаев үкіметі|Балғымбаев]] |- | colspan="8"|'''Ғылым және жоғары білім министрлігі (1999)''' |- |1 |[[Сурет:Vladimir Shkolnik (2015-06-17).jpg|99px]] |[[Владимир Сергеевич Школьник|Владимир Школьник]]<br>{{small|(1949 туған)}} |қаңтар<br>1999 |қазан<br>1999 | bgcolor="CDCDCD" | |[[Партиясыз]]<ref name="skolnik">{{Cite web|url=https://rus.azattyq.org/a/1741378.html|title=Школьнику вручен партбилет члена «Нур Отана»|lang=ru|publisher=[[Азаттық радиосы]]|date=2004-05-28|accessdate=2023-09-13}}</ref> |[[Нұрлан Балғымбаев үкіметі|Балғымбаев]] |- | colspan="8"|'''[[Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігі|Білім және ғылым министрлігі]] (1999–2022)''' |- |1 |[[Сурет:Qırımbek Köşerbaev (cropped).jpg|99px]] |[[Қырымбек Елеуұлы Көшербаев|Қырымбек Көшербаев]]<br>{{small|(1955 туған)}} |қазан<br>1999 |18 желтоқсан<br>2000 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметі|Тоқаев]] |- |2 |[[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] |[[Нұралы Сұлтанұлы Бектұрғанов|Нұралы Бектұрғанов]]<br>{{small|(1949 туған)}} |18 желтоқсан<br>2000 |қаңтар<br>2002 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Қасым-Жомарт Тоқаев үкіметі|Тоқаев]] |- |3 |[[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] |[[Шәмшә Көпбайқызы Беркімбаева|Шәмшә Беркімбаева]]<br>{{small|(1942–2022)}} |қаңтар<br>2002 |14 маусым<br>2003 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Иманғали Тасмағамбетов үкіметі|Тасмағамбетов]] |- |4 |[[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] |[[Жақсыбек Әбдірахметұлы Құлекеев|Жақсыбек Құлекеев]]<br>{{small|(1957 туған)}} |14 маусым<br>2003 |13 желтоқсан<br>2004 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Даниал Ахметов үкіметі|Даниал Ахметов]] |- |5 |[[Сурет:Byrganym Aitimova UNDP 2009.jpg|99px]] |[[Бірғаным Сарықызы Әйтімова|Бірғаным Әйтімова]]<br>{{small|(1953 туған)}} |13 желтоқсан<br>2004 |19 қаңтар<br>2007 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Даниал Ахметов үкіметі|Даниал Ахметов]]<br>[[Бірінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов I]] |- |6 |[[Сурет:Жансеит Кансеитович (cropped).jpg|99px]] |[[Жансейіт Қансейітұлы Түймебаев|Жансейіт Түймебаев]]<br>{{small|(1958 туған)}} |19 қаңтар<br>2007 |22 қыркүйек<br>2010 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Бірінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов I]] |- |7 |[[Сурет:Bakytzhan Zhumagulov (cropped).jpg|99px]] |[[Бақытжан Тұрсынұлы Жұмағұлов|Бақытжан Жұмағұлов]]<br>{{small|(1953 туған)}} |22 қыркүйек<br>2010 |2 қыркүйек<br>2013 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Бірінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов I]]<br>[[Серік Ахметов үкіметі|Серік Ахметов]] |- |8 |[[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] |[[Аслан Бәкенұлы Сәрінжіпов|Аслан Сәрінжіпов]]<br>{{small|(1974 туған)}} |2 қыркүйек<br>2013 |10 ақпан<br>2016 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Серік Ахметов үкіметі|Серік Ахметов]]<br>[[Екінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов II]] |- |9 |[[Сурет:Replace this image male (blue).svg|99px]] |[[Ерлан Кенжеғалиұлы Сағадиев|Ерлан Сағадиев]]<br>{{small|(1966 туған)}} |10 ақпан<br>2016 |25 ақпан<br>2019 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Екінші Кәрім Мәсімов үкіметі|Мәсімов II]]<br>[[Бақытжан Сағынтаев үкіметі|Сағынтаев]] |- |10 |[[Сурет:Pink - replace this image female.svg|99px]] |[[Күләш Ноғатайқызы Шәмшидинова|Күләш Шәмшидинова]]<br>{{small|(1958 туған)}} |25 ақпан<br>2019 |13 маусым<br>2019 | bgcolor="" | |''белгісіз'' |[[Бірінші Асқар Мамин үкіметі|Мамин I]] |- |11 | rowspan="3"| [[Сурет:Ashat Aimagambetov (24112) (cropped).jpg|99px]] | rowspan="3"| [[Асхат Қанатұлы Аймағамбетов|Асхат Аймағамбетов]]<br>{{small|(1982 туған)}} |13 маусым<br>2019 |5 қаңтар<br>2022 | rowspan="3" bgcolor="" | | rowspan="3"| ''белгісіз'' | rowspan="3"| [[Бірінші Асқар Мамин үкіметі|Мамин I]]<br>[[Екінші Асқар Мамин үкіметі|Мамин II]]<br>[[Бірінші Әлихан Смайылов үкіметі|Смайылов I]] |- |{{comment|м.а.|Министр міндетін атқарушы}} |5 қаңтар<br>2022 |11 қаңтар<br>2022 |- |12 |11 қаңтар<br>2022 |11 маусым<br>2022 |- | colspan="8"|'''Ғылым және жоғары білім министрлігі (2022 бері)''' |- |1 |[[Сурет:Nurbek Saiasat 01 (2023-04-04) (cropped).jpg|99px]] |[[Саясат Нұрбек]]<br>{{small|(1981 туған)}} |11 маусым<br>2022 |— | bgcolor="55B4A0" | |[[Аманат (партия)|Аманат]] |[[Бірінші Әлихан Смайылов үкіметі|Смайылов I]]<br>[[Екінші Әлихан Смайылов үкіметі|Смайылов II]]<br>[[Олжас Бектенов үкіметі|Бектенов]] |} == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} {{Қазақстан Республикасының министрліктері}} [[Санат:Қазақстан Республикасының министрліктері|Ғ]] [[Санат:Білім министрліктері]] [[Санат:Ғылым министрліктері]] fwr7b4obx3cxc0gywaamrw6ht3kmfpp 0 711156 3399210 3377039 2024-11-09T15:46:07Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3399210 wikitext text/x-wiki {{Этникалық топ |атауы = Сидамо |төл атауы = sidaama |сурет = Sidama Boys.jpg |сурет тақырыбы = |саны = 3 млн. |аймақ = {{Байрақ|Эфиопия}} |аймақ1 = |саны1 = |түсініктемелер1 = |аймақ2 = |саны2 = |түсініктемелер2 = |аймақ3 = |саны3 = |түсініктемелер3 = |аймақ4 = |саны4 = |түсініктемелер4 = |аймақ5 = |саны5 = |түсініктемелер5 = |аймақ6 = |саны6 = |түсініктемелер6 = |аймақ7 = |саны7 = |түсініктемелер7 = |аймақ8 = |саны8 = |түсініктемелер8 = |аймақ9 = |саны9 = |түсініктемелер9 = |аймақ10 = |саны10 = |түсініктемелер10 = |аймақ11 = |саны11 = |түсініктемелер11 = |аймақ12 = |саны12 = |түсініктемелер12 = |аймақ13 = |саны13 = |түсініктемелер13 = |тілдері = [[кушит тілдері]] |діні = [[христиандық]], [[ислам]], дәстүрлі нанымдар. |этникалық топтары = |ескертпелер = }} '''Сидамо''' (''sidaama'') — [[Эфиопия]]ның оңтүстік-батысындағы шығыс кушит тобының халқы. Олар Абая мен Ауаса көлдерінің арасында тұрады. Халқы 3 миллион адам. (2007, халық санағы).<ref>Большая российская энциклопедия 2004–2017 https://old.bigenc.ru/ethnology/text/3660926</ref> Сидамо халықтарына кушит тобындағы жақын тілдерде сөйлейтін халықтар кіреді: сидамо, дараса, камбатта, хадия, алаба, тамбаро. == Тілі == Тілі - [[кушит тілдері]].<ref>Большая советская энциклопедия СИДАМО https://bse.slovaronline.com/40591-SIDAMO</ref> == Діні == Көптеген сидамолар [[Христиандық|христиан]] дінін ұстанады, кейбіреулері [[ислам]]ды ұстанады, ал кейбіреулері дәстүрлі нанымдарды сақтайды.<ref>Большая советская энциклопедия Сидамо https://dic.academic.ru/dic.nsf/bse/132133/%D0%A1%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BE</ref> == Тарихы == XIII-XVI ғасырларда сидамо халқы қазіргіден солтүстікте, көршілес амхараның жанында өмір сүрді және Хадия, Ифат және Дауро мұсылман сұлтанаттарының құрамында болды. XVI ғасырда көптеген оромо халқы Сидамо мен Оромо мекендеген аумақтың көп бөлігін жаулап алып, бұл халықтарды Эфиопияның оңтүстік-батысындағы тауларға итермеледі.<ref>Материал из свободной энциклопедии https://infor24.ru/%D0%A1%D0%B8%D0%B4%D0%B0%D0%BC%D0%BE{{Deadlink|date=October 2023 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Кәсібі == Негізгі дәстүрлі кәсіптері қолмен атқарылатырн [[егіншілік]] (құмай, бидай, энсет банандары, картоп, қызанақ, кофе және т.б.), ірі және ұсақ мал, есек өсіреді.<ref>Народы и культуры Сидамо https://travel-journal.ru/ethno/45/1246/{{Deadlink|date=September 2024 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes }}</ref> == Өмір салты == Қоғамның құрылымы таптық каста болды: ақсүйектер, діни қызметкерлер, еркін егіншілер, саудагерлер, қолөнершілер, аңшылар кастасы (уат). Дәстүрлі қоғамдық ұйымда жыныс және жас топтары мен қолөнер касталары маңызды рөл атқарды. Сидамолардың көпшілігі - ауыл бірлестіктері мен кооперативтеріне ұйымдасқан шаруалар. Жоғарғы тап абиссиндіктер сияқты шамма киді, ерлер қысқа, өте кең, тізеге дейін жетпейтін, әдемі өрнектермен безендірілген шалбар, әйелдер ұзын көйлектер киді. Төменгі таптардың мата киюге құқығы болмады, ерлер былғары алжапқыш, әйелдер былғары белдемше киді. Бас киімі ешкі терісінен жасалған конус тәрізді қалпақшадан тұрды. Ерлер де, әйелдер де қолдары мен аяқтарын білезіктермен, сақиналармен, сырғалармен, моншақтармен безендірді.<ref>ЭФИОПИЯ НАСЕЛЕНИЕ НАРОДЫ ЭФИОПИИ СИДАМО http://www.turlocman.ru/ethiopia/7679 {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20230609114640/http://www.turlocman.ru/ethiopia/7679 |date=2023-06-09 }}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Африка халықтары}} [[Санат:Эфиопия халықтары]] 6dvi9s2j6kgezefddoxu5yiyaislxfm 0 734340 3399199 3398454 2024-11-09T15:27:27Z Ismukhammed 4565 3399199 wikitext text/x-wiki {{Ағымдағы оқиғалар}} {{Сайлау | алдыңғы сайлау = 2020 АҚШ президент сайлауы | алдыңғы сайлау жылы = 2020 | байрақ = | ел = АҚШ | вариант = | келесі сайлау = 2028 АҚШ президент сайлауы | келесі сайлау жылы = 2028 | сайлау атауы = | тақырып = | қосымша = [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]]ның 538 мүшесі<br><small>(абсолютті көпшілік: 270 мүше)</small> | сайлау күні = 5 қараша 2024 | түрі = [[АҚШ президент сайлауы#Жалпыхалықтық сайлау|Президенттік сайлау]]{{efn|Жалпыға бірдей жанама сайлау құқығы арқылы сайлау. Жалпыхалықтық дауыс беру әр түрлі партиялар ұсынған сайлаушылардың кең ауқымына әр штатта бірінші орын алған кандидатқа дауыс беруге мүмкіндік береді.}} | қосымша2 = | жалпы кандидат = | кезең = 20 қаңтар 2025 – 20 қаңтар 2029 | тіркелгендер = | сайлаушылар = | жарамды = | жарамсыз = | бос = | халық = | тіркелген = | сайлаушылар2 = | қатысқандар = | қатысқандар қатынасы = | алдыңғы қатысқандар = | босжәнежарамсыз = | қатысқандар2 = | қатысқандар2 қатынасы = | алдыңғы қатысқандар2 = | жарамды2 = | босжәнежарамсыз2 = | бос2 = | жарамсыз2 = | науқан = | дебат = 27 маусым 2024{{efn|Джо Байден мен Дональд Трамп арасындағы пікірталас.}}<br>10 қыркүйек 2024{{efn|Камала Харрис пен Дональд Трамп арасындағы пікірталас.}}<br>1 қазан 2024{{efn|Джей Ди Вэнс пен Тим Уолз арасындағы пікірталас.}} | сурет1 = Donald Trump official portrait (3x4a).jpg | түс1 = #FF3333 | кандидат1 = [[Дональд Трамп]] | серіктес1 = [[Джей Ди Вэнс]] | жыныс1 = | партия1 = [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикашыл]] | сайлаушылар даусы1 = 279 | дауыс1 = 70 877 484<ref name=aper>{{cite web|url=https://apnews.com/projects/election-results-2024/|title=2024 Presidential Election Results|website=[[Ассошиэйтед Пресс]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> | алдыңғы дауыс1 = | пайыз1 = 51.2 | алдыңғы пайыз1 = | дауыс2v1 = | пайыз2v1 = | ref пайыз1 = | орын1 = | алдыңғы орын1 = | сурет2 = Kamala Harris Vice Presidential Portrait (cropped).jpg | түс2 = #3333FF | кандидат2 = [[Камала Харрис]] | серіктес2 = [[Тим Уолз]] | жыныс2 = | партия2 = [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократ]] | сайлаушылар даусы2 = 218 | дауыс2 = 63 416 374<ref name=aper/> | алдыңғы дауыс2 = | пайыз2 = 47.4 | дауыс2v2 = | пайыз2v2 = | алдыңғы пайыз2 = | орын2 = | алдыңғы орын2 = | қарта атауы = [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] | қарта = ElectoralCollege2024.svg | қарта өлшемі = 200px | қарта шарты1 = | қарта шарты2 = | fond = | қарта тақарыбы = | диаграмма атауы = | диаграмма = | диаграмма өлшемі = | шарт1 = | шарт2 = | диаграмма2 атауы = | диаграмма2 = | диаграмма өлшемі2 = | шарт1 2 = | шарт2 2 = | жолақ атауы = | жолақ1 = | түс жолақ1 = | пайыз жолақ1 = | төменгі-жолақ атауы = | ізашар = [[Джо Байден]] | ізашар партия = [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократ]] | ізбасар = [[Дональд Трамп]] | ізбасар партия = [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикашыл]] | соңы = [[АҚШ президенті]] | ізашар атауы = | ізашар жынысы = | ізбасар атауы = | ізбасар жынысы = | төменгі тақырып = | мазмұн = | сайт = }} 2024 жылғы 5 қарашада өткен '''2024 жылғы АҚШ президент сайлауы''' ел тарихындағы 60-сайлау болды.<ref>{{Cite web|url= http://www.essex-virginia.org/UserFiles/Servers/Server_62876/File/Voter%20Registration/Election%20Planning%20Calendar%20Through%202024%20%28ESSEX%29.pdf |title= Election Planning Calendar |lang= en |publisher= [[Эссекс (округ, Вирджиния)|Эссекс округі]], [[Вирджиния]]}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20160207003141/http://www.essex-virginia.org/UserFiles/Servers/Server_62876/File/Voter%20Registration/Election%20Planning%20Calendar%20Through%202024%20%28ESSEX%29.pdf |date= 2016-02-07}}</ref> [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] АҚШ халқының даусына сүйене отырып, 2024 жылғы желтоқсанда 4 жылдық өкілеттігі 41 күннен кейін басталатын келесі [[АҚШ президенті]] мен [[АҚШ вице-президенті|вице-президенті]]н таңдады. Сайлау күні, оған қоса, [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]]тің екі палатасы да сайланды: [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты|Сенат]]тың үштен бірі. Үміткер болатын қазіргі президент және [[Демократиялық партия (АҚШ)|демократ]] [[Джо Байден]] бастапқыда қайта сайланамын деп жүріп, [[АҚШ Демократиялық партиясының праймеризі (2024)|Демократиялық партияның праймеризі]]нде қарсылыққа тап болмай, жеңіп шықты. Оның бұл жердегі сайлануына болған ең ірі кедергісі — [[Израиль−Хамас соғысы|Газа соғысы]]на деген көзқарасына наразылық білдіре отыра «[[бәріне қарсымын]]<nowiki/>» деп дауыс бергендер. [[#Байден–Трамп пікірталасы|2024 жылғы маусымдағы президенттік пікірталас]]та сәтсіз болған ол 21 шілдеде жасына, денсаулығына және басқа да себептерге байланысты көрген сыннан кейін ол өзінің кандидатурасынан бас тартып, қайта сайланбаймын деп, сол күні сайлауалды науқанын бастаған вице-президент [[Камала Харрис]]ке қолдау көрсетті.<ref name="bidenketti">{{Cite web|url=https://www.azattyq.org/a/33044996.html|title=Байден президент сайлауына түсуден бас тартты|lang=kk|publisher=[[Азаттық радиосы]]|date=2024-07-21|accessdate=2024-07-21}}</ref> Байденнің кетуі оны 1968 жылғы [[Линдон Бэйнс Джонсон|Линдон Джонсон]]нан бергі қайта сайлануға түспеген қазіргі президенттің алғашқысы етті де, тарихта бірінші болып номинацияны жеңіп алу үшін жеткілікті делегаттар жинап, өз кандидатурасын алып тастаған үміткер болды. 6 тамызда Демократиялық партияның атынан шығатын ресми үміткер Харрис болды.<ref name="harrisoff" /> Келесі күні ол өзінің сайлауалды серіктесі ретінде Миннесота губернаторы [[Тим Уолз]]ды таңдады. Байденнің [[Республикалық партия (АҚШ)|республикашыл]] ізашары [[Дональд Трамп]], керісінше, осы сайлауға қатысатынын және қайта сайлануға деген үмітінің бар екендігін мәлімдеді де,<ref>{{Cite web|url=https://www.foxnews.com/politics/donald-trump-announces-2024-re-election-run-president|title=Donald Trump announces 2024 re-election run for president|lang=en|publisher=[[Fox News]]|author=Singman, Brooke|date=2022-11-07|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20221116022451/https://www.foxnews.com/politics/donald-trump-announces-2024-re-election-run-president|date=2022-11-16}}</ref> кейін партияның ресми үміткері болды.<ref name="trumpoff" /> Трамп, сонымен қатар, [[АҚШ Республикалық партиясының праймеризі (2024)|Республикалық партияның праймеризі]]нде аз қарсылыққа тап болып, [[Никки Хейли]]ге қарсы оңай жеңді. Трамп өзінің сайланған серіктесі, Огайо штатының сенаторы [[Джей Ди Вэнс]]пен бірге 2024 жылғы 15 шілдеде [[Республикалық партияның ұлттық съезі (2024)|2024 жылғы Республикалық ұлттық съезі]]нде номинацияға ие болды. Сайлау қарсаңында, 2024 жылғы 30 мамырда Трампқа жалған қаржылық құжаттама жасады деген сияқты 34 айып тағылды да, оны сот кінәлі деп көрді де, ол қылмыскер болған алғашқы бұрынғы президент болды. Сайланғанның инаугурациясы 2025 жылғы 20 қаңтарда орын алады. Сол күні президенттік сайлаумен қатар АҚШ халқы [[АҚШ Сенатына сайлау (2024)|Сенат]] пен [[АҚШ Өкілдер палатасына сайлау (2024)|Өкілдер палатасы]]ның депутаттарын, сондай-ақ жергілікті әкімшіліктерді сайлайтын болады. [[Аборт]],<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/us/politics/abortion-republicans-elections.html|title=Pressured by Their Base on Abortion, Republicans Strain to Find a Way Forward|lang=en|publisher=[[The New York Times]]|author=Weisman, Jonathan|date=2023-03-11|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20230411092928/https://www.nytimes.com/2023/04/11/us/politics/abortion-republicans-elections.html|date=2023-04-11}}</ref> [[иммиграция]], денсаулық сақтау,<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-obamacare-health-care-biden-c2b1f5776310870deed2fb997b07fc2c|title=Trump says he will renew efforts to replace ‘Obamacare’ if he wins a second term|lang=en|publisher=[[Associated Press]]|author=Colvin, Jill; Miller, Zeke|date=2023-11-27|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231204043350/https://apnews.com/article/trump-obamacare-health-care-biden-c2b1f5776310870deed2fb997b07fc2c|date=2023-12-04}}</ref> білім беру,<ref>{{Cite web|url=https://thehill.com/homenews/campaign/3833724-republicans-see-education-as-winning-issue-in-2024/|title=Republicans see education as winning issue in 2024|lang=en|publisher=The Hill|author=Manchester, Julia|date=2023-01-29|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20230129170545/https://thehill.com/homenews/campaign/3833724-republicans-see-education-as-winning-issue-in-2024/|date=2023-12-04}}</ref> [[АҚШ экономикасы|экономика]],<ref>{{Cite web|url=https://www.cookpolitical.com/analysis/national/national-politics/will-2024-be-about-economy-or-candidates|title=Will 2024 Be About the Economy, or the Candidates?|lang=en|publisher=Cook Political Report|author=Cook, Charlie|date=2023-03-02|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20230325201533/https://www.cookpolitical.com/analysis/national/national-politics/will-2024-be-about-economy-or-candidates|date=2023-03-25}}</ref> [[АҚШ сыртқы саясаты|сыртқы саясат]],<ref>{{Cite web|url=https://www.politico.com/newsletters/national-security-daily/2023/10/20/2024-the-foreign-policy-election-00122691|title=Will 2024 Be About the Economy, or the Candidates?|lang=en|publisher=Politico|author=Ward, Alexander; Berg, Matt|date=2023-10-20|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231120235105/https://www.politico.com/newsletters/national-security-daily/2023/10/20/2024-the-foreign-policy-election-00122691|date=2023-11-20}}</ref> шекара қауіпсіздігі,<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/01/27/trump-border-biden/|title=Donald Trump brags about efforts to stymie border talks: 'Please blame it on me'|lang=en|publisher=[[The New York Times]]|author=Arnsdolf, Isaac|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20240128152344/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/01/27/trump-border-biden/|date=2024-01-28}}</ref> [[ЛГБТ қоғамдастығы|ЛГБТ]] құқықтары,<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Politics/2024-presidential-candidates-stand-lgbtq-issues/story?id=103313107|title=Here's where the 2024 presidential candidates stand on LGBTQ+ issues|lang=en|publisher=ABC News|date=2023-10-04|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231206183159/https://abcnews.go.com/Politics/2024-presidential-candidates-stand-lgbtq-issues/story?id=103313107|date=2023-12-06}}</ref> [[жаһандық жылыну]]<ref>{{Cite web|url=https://www.pressherald.com/2024/01/30/opinion-the-2024-election-just-might-turn-on-climate-change/|title=Opinion: The 2024 election just might turn on … climate change?|lang=en|publisher=Portland Press Herald|author=Gongloff, Mark|date=2024-01-30|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20240213032748/https://www.pressherald.com/2024/01/30/opinion-the-2024-election-just-might-turn-on-climate-change/|date=2024-02-13}}</ref> мен [[демократия]]<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba|title=Americans agree that the 2024 election will be pivotal for democracy, but for different reasons|lang=en|publisher=[[Associated Press]]|author=Field, Gary; Sanders, Linley|date=2023-12-15|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231216014504/https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba|date=2023-12-16}}</ref> сайлауалды науқанның жетекші мәселелері болды. 2024 жылғы 6 қарашада 277 сайлаушының даусын алған Трамп АҚШ-тың келесі президенті болып сайланды. Ол қызметін 2025 жылғы 20 қаңтарда бастамақ.<ref>{{Cite web|url= https://politico.kz/tramp-aqsh-tyn-47-shi-prezidenti-bolyp-sajlandy/ |title= Трамп АҚШ-тың 47-президенті болып сайланды |lang= kk |date= 2024-11-06 |accessdate= 2024-11-06}}</ref> == Сайлау жүйесі == [[Сурет:President Joe Biden at the NAACP Convention on 16 July 2024 (cropped).jpg|227x227px|нобай|оңға|Қазіргі президент [[Джо Байден]], оның мерзімі 2025 жылғы қаңтарда аяқталады]] === Барысы === [[АҚШ Конституциясы]]ның екінші бабына сәйкес, ел аумағында туған және онда кемінде 14 жыл тұратын, сондай-ақ дауыс беру кезінде 35 жасқа толған [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] азаматы ғана президенттікке ұсынылуы мүмкін. АҚШ вице-президенттігіне үміткерге де дәл осындай талаптар қойылады. Президенттікке үміткерлер өздерінің саяси партияларынан, әдетте, [[АҚШ-тағы президенттік праймериз|праймериз]] бен [[кокус]]тардың нәтижелері бойынша ұсынылады, олардың барысында ұлттық партия съезінде белгілі бір үміткерге дауыс беруге уәкілеттік берілген делегаттардың саны айқындалады. Ұлттық партия съезі сондай-ақ тиісті тізімдерді қалыптастыру үшін вице-президенттікке үміткерді анықтайды.<ref name="ussc">{{cite web |author=Ava Kalinauskas, Samuel Garrett |url=https://www.ussc.edu.au/a-guide-to-the-2024-presidential-election-from-primaries-to-president |title=A guide to the 2024 presidential election: from primaries to president |lang=en |website= |publisher={{iw|АҚШ зерттеу орталығы||en|United States Studies Centre}} |date=2024-01-15 |accessdate=2024-08-21}}</ref> Жалпы сайлау жанама болып табылады және екі кезеңде өткізіледі. Бірінші кезеңде сайлаушылардың дауыс беруі өткізіледі. Дауыс беру сайлау учаскесінде, не пошта арқылы жасалады. Егер дауыс беру күндізгі форматта өтсе, сайлау комиссиялары дауыстарды есептеуді жәшіктерді ашқаннан кейін жүзеге асырады. Пошта арқылы дауыс берген жағдайда бюллетеньдерді санау арнайы сканерлеу құрылғыларының көмегімен немесе қолмен жүргізіледі (сайлаушының мәртебесі алдын ала тексеріледі, сондай-ақ дауыс беруге қатысушының жеке қолы салыстырылады). Екінші кезең — [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]]ның дауысы. Алқада барлығы 50 штат пен [[Вашингтон|Колумбия округі]]нің әрқайсысын ұсынатын 538 сайлаушы бар. Әдетте партия белсенділері, бұрынғы саясаткерлер және үміткерлердің бірінің жақтастары комиссия мүшелері болып табылады. Бұл ретте [[конгрессмен]]дер мен мемлекеттік лауазымдарды атқаратын адамдар сайлаушылар бола алмайды. Штаттан сайлаушылардың тізімі жалпыға бірдей дауыс беру өткізілгенге дейін бекітіледі. 50 штаттың 48-інде және [[Вашингтон|Колумбия округі]]нде «жеңімпаз бәрін алады» ережесі бар: мұндай штатта көбірек дауыс жинаған үміткер барлық сайлаушы дауысын ала салады. Ережеден тыс жайт [[Небраска]] мен [[Мэн (штат)|Мэн]] штаттарында орын алады, онда әр сайлау округінен бір сайлаушы, сонымен қатар жалпы штаттан қосымша екі сайлаушы сайланады.<ref name="ussc" /><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-67285325 |title=US election 2024: A really simple guide to the presidential vote |lang=en |website= |publisher=[[Би-би-си|BBC]] |date=2024-07-23 |accessdate=2024-08-21}}</ref> 2024 жылғы 17 желтоқсанда сайлаушылар өз штаттарында дауыс береді де, дауыстары [[АҚШ Конгрессі]]не беріледі. 2025 жылғы 6 қаңтарда АҚШ Конгрессінің мүшелері оларды санаймыз деп жиналады. Сайлау алқасының дауыс беру нәтижелерін АҚШ-тың қазіргі вице-президенті бекітеді. Кем дегенде 270 сайлаушы дауысын алған үміткер сайланған АҚШ президенті болады. === Сайлауға араласу === АҚШ-тың 45-президенті [[Дональд Трамп]] [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы президенттік сайлау]]дың нәтижелеріне күмән келтіреді.<ref>{{cite web|author=Brett Samuels|lang=en|url=https://thehill.com/homenews/administration/3522080-trump-releases-12-page-response-to-jan-6-hearing/|title=Trump releases 12-page response to Jan. 6 hearing|website=thehill.com|date=2022-06-13|accessdate=2024-02-11|archivedate=2022-06-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220619163035/https://thehill.com/homenews/administration/3522080-trump-releases-12-page-response-to-jan-6-hearing/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author=Andrew Feinberg|lang=en|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-new-election-truth-social-b2155158.html|title=Trump demands ‘new election immediately’ in bizarre post on Truth Social|website=independent.co.uk|date=2022-08-29|access-date=2024-02-11|archive-date=2022-11-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20221118175952/https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-new-election-truth-social-b2155158.html|url-status=live}}</ref> Сайлау алдындағы сауалнамалар қарапайым америкалықтар арасындағы демократияның жағдайына қатты наразылық білдірді.<ref>{{cite web|author=Dan Balz, Clara Ence Morse|lang=en|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/08/18/american-democracy-political-system-failures/|title=American democracy is cracking. These forces help explain why|website=washingtonpost.com|date=2023-08-18|accessdate=2024-02-11|archivedate=2023-11-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231115151758/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/08/18/american-democracy-political-system-failures/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author=David Leonhardt|lang=en|url=https://www.nytimes.com/2022/09/17/us/american-democracy-threats.html|title=‘A Crisis Coming’: The Twin Threats to American Democracy|website=nytimes.com|date=2023-06-21|accessdate=2024-02-11|archivedate=2023-11-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101094836/https://www.nytimes.com/2022/09/17/us/american-democracy-threats.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author=Lauren Gambino|lang=en|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/05/us-presidential-election-biden-trump-polls|title=With the US election a year away, most Americans don’t want Biden or Trump|website=theguardian.com|date=2023-11-05|accessdate=2024-02-11|archivedate=2023-11-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231116135016/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/05/us-presidential-election-biden-trump-polls|url-status=live}}</ref> Либералдар консерваторлар елге автократиялық тенденциялармен қарайды және 2020 жылғы сайлауды жоққа шығару әрекеттері арқылы демократиямызға қауіп төндіреді деп санайды.<ref>{{cite web|author=Allan Smith, Henry J. Gomez|lang=en|url=https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrats-press-threat-democracy-campaigns-final-days-gop-candidates-s-rcna55806|title=As Democrats press 'threat to democracy' in campaign's final days, few GOP candidates still want to talk about 2020|website=nbcnews.com|date=2022-11-08|access-date=2024-02-11|archive-date=2022-11-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20221107232800/https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrats-press-threat-democracy-campaigns-final-days-gop-candidates-s-rcna55806|url-status=live}}</ref> Көптеген республикашылардың да Трамптың мемлекеттік қызметке орналасуына жол бермеу ниеті бар.<ref>{{cite web|author=Megan Schumann|lang=en|url=https://www.rutgers.edu/news/our-democracy-under-threat|title=Is Our Democracy Under Threat?|website=rutgers.edu|date=2022-10-26|accessdate=2024-02-11|archivedate=2022-10-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221025225321/https://www.rutgers.edu/news/our-democracy-under-threat|url-status=live}}</ref> === Сайлау картасы === ==== 2020 жылғы санақ салдары ==== {{Толық мақала|АҚШ халқы санағы (2020)}} [[АҚШ халқы санағы (2020)|2020 жылғы АҚШ санағы]]ның нәтижелері шыққанда оған негізделіп АҚШ-тың дауыс беру аудандарының жаңа картасы салынған еді. Бұл сайлау — осы картаны қолданатын тұңғыш сайлау. Мәселен, егер [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы сайлау]] нәтижелері жаңа жүйеде өзгеріссіз қалса және сол сайлау үшін жаңа 2020 жылғы карта қолданылса, Байден Трамптан 303-тен 235-ке дейін дауыс жинаған болар еді, яғни қазіргі президент жалпы үш сайлаушы дауысын жоғалтқан болар еді. Мұндай дауыстарды бөлу тек [[2028 АҚШ президент сайлауы|2028 жылғы сайлау]]да сақталады. Қайта карта салу 2030 жылғы АҚШ халқы санағынан кейін қайта жүргізіледі.<ref>{{cite web |author = Thomas H. Neale |lang = en |url = https://sgp.fas.org/crs/misc/RL32611.pdf |title = The Electoral College: How It Works in Contemporary Presidential Elections |website = sgp.fas.org |date = 2017-05-15 |accessdate = 2024-02-11 |archivedate = 2024-01-13 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20240113050509/https://sgp.fas.org/crs/misc/RL32611.pdf |url-status = live }}</ref> ==== Тарихи анықтама ==== [[Сурет:Red states and blue states 2016-2020.svg|350px|нобай|оңға|АҚШ-тың 50 штаты және Колумбия округі. Штаттардың түс қанықтылығы [[2016 АҚШ президент сайлауы|2016]] және [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылдардағы президенттік сайлау]]да бір партия кандидатының екінші партия кандидатынан орташа артықшылығының шамасын білдіреді. 2020 жылы саяси векторды өзгерткен штаттар сұр түске боялған.]] Алдыңғы президенттік сайлауда штаттардың көпшілігі елдің жетекші екі партияның бірінің тірегі болды. Осыған байланысты сайлау цикліндегі маңызды рөл [[құбылмалы штат]]тарға беріледі. Бұл сайлау циклінде оларға [[Висконсин]], [[Мичиган]] пен [[Пенсильвания]] сияқты «[[тот белдеуі]]<nowiki></nowiki>» штаттары, сондай-ақ [[Невада]], [[Аризона]] мен [[Джорджия]] сияқты «[[күн белдеуі]]<nowiki></nowiki>» штаттары кіреді.<ref>{{cite web |author=James FitzGerald |url=https://www.bbc.com/news/articles/c511pyn3xw3o |title=Six swing states set to decide the 2024 US election |lang=en |website= |publisher=[[Би-би-си|BBC]] |date=2024-07-29 |accessdate=2024-08-22}}</ref> [[Солтүстік Каролина]] сонымен қатар Трамптың алдыңғы сайлаудағы минималды жеңісін ескере отырып, 1,34 % артықшылықпен «құбылмалы» штаттар ретінде жіктеледі.<ref>{{cite web |author = |lang = en |url = https://www.economist.com/united-states/2023/06/15/north-carolina-may-be-the-hottest-political-battleground-of-2024 |title = North Carolina may be the hottest political battleground of 2024 |publisher = [[The Economist]] |date = 2023-06-15 |accessdate = 2024-02-11 |archivedate = 2023-06-15 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20230615153748/https://www.economist.com/united-states/2023/06/15/north-carolina-may-be-the-hottest-political-battleground-of-2024 |urlstatus = live }}</ref> [[Айова]], [[Огайо]], [[Техас]] пен [[Флорида]] штаттары сайлаушыларының қалауы [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы президенттік сайлау]]да ауытқып отырғандардың арасында республикашылардың пайдасына айтарлықтай өзгерді, ал [[Миннесота]] мен [[Нью-Гэмпшир]] штаттары Демократиялық партияны қолдады.<ref>{{cite web |author= |url=https://ballotpedia.org/Presidential_battleground_states,_2020 |title=Presidential battleground states, 2020 |lang=en |website= |publisher={{iw|Ballotpedia||en|Ballotpedia}} |date= |accessdate=2024-08-22}}</ref> ==== Демократиялық партияның электораты ==== Аналитикалық материалдар демократиялық сайлаушылардың жартысынан азы (44 %) [[Азиялықамерикалықтар|азиялықтар]], [[Латиноамерикалықтар|латиноамерикалықтар]], [[Афроамерикалықтар|афроамерикалықтар]], басқа нәсіл немесе аралас нәсіл, сондай-ақ кем дегенде [[Бакалавр дәрежесі|бакалавр дәрежесі]] (45 %) бар екенін көрсетеді. Діншіл емес демократиялық сайлаушылардың үлесі 2008 жылдан бастап екі есеге өсті — 18 %-дан 38 %-ға дейін. Бірнеше онжылдықтар бұрын [[Христиандық|христиандар]] демократиялық сайлаушылардың басым көпшілігін құрады. Қазіргі уақытта демократтардың жартысынан көбі ғана (54 %) [[Христиандық|христиандар]]. 2024 жылғы тамыздағы жағдай бойынша он демократиялық сайлаушының тоғызы, егер сайлау бүгін өткізілсе, [[Камала Харрис]]ке дауыс береміз дейді. Демократиялық сайлаушылардың тағы 5 %-ы тәуелсіз кандидат [[Роберт Ф. Кеннеди (кіші)|кіші Роберт Кеннеди]]ді және 4 %-ы АҚШ-тың 45-президенті [[Дональд Трамп]]ты қолдайды. Демократиялық сайлаушылардың көпшілігі атыс қаруы, денсаулық сақтау шығындары және партиялық даулар сайлау циклінің негізгі мәселелері деп санайды. Соңғы бірнеше онжылдықта демократтар Республикалық партияға нашар қарап жүрді, олар бұрынғы президент Трамп туралы жиі жағымсыз пікір де білдірді.<ref>{{cite web |author=Carroll Doherty |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2024/08/16/10-facts-about-democrats-in-the-us/ |title=10 facts about Democrats in the U.S. |lang=en |website= |publisher=[[Пью Зерттеу орталығы]] |date=2024-08-16 |accessdate=2024-08-22}}</ref> ==== Республикалық партияның электораты ==== Он республикалық сайлаушылардың сегізіне жуығы (79 %) [[Ақ америкалықтар|испанша сөйлемейтін ақтар]] (ағылшынтілді еуропалықтар). [[Латиноамерикалықтар]], [[афроамерикалықтар]] мен [[азиялық америкалықтар]] бірге демократиялық сайлаушыларға қарағанда республикалық сайлаушылардың әлдеқайда аз үлесін құрайды (15 % қарсы 39 %). Республикалық сайлаушылардың шамамен үштен екісі (64 %) кем дегенде бакалавр дәрежесіне ие емес. Республикалық сайлаушылардың шамамен үштен екісі (65 %) 50 жастан асқан, республикалық сайлаушылардың тек 8%-ы 30 жастан жас. Он республикалық сайлаушылардың сегізіне жуығы (81 %) өзін [[АҚШ-тағы христиандық|христиан конфессиясы]]на қосады. Республикашылар арасындағы ең үлкен діни топ — [[Евангелист христиандар|ақ протестанттық-евангелистер]], олар республикалық партияның тіркелген сайлаушыларының 30% құрайды. Республикалық сайлаушылардың тек 15 % өзін діншіл емес дейді. 2024 жылғы шілдедегі жағдай бойынша он республикалық сайлаушылардың сегізден астамы (84 %) егер сайлау бүгін болса, Дональд Трампқа дауыс береміз дейді, ал 13 % кіші Роберт Кеннедиді қолдайды. Тек 3 % [[Джо Байден]]ді қолдайтын еді. Республикалық векторды ұстанатын республикашылар мен тәуелсіз сайлаушылар арасында 78 % заңсыз иммиграция мен жоғары инфляция сайлау циклінің негізгі мәселе деп санайды. Республикашылдардың оннан алтысына жуығы заңсыз мигранттар депортациялансын деп санайды.<ref>{{cite web |author=J. Baxter Oliphant |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2024/08/16/10-facts-about-democrats-in-the-us/ |title=10 facts about Republicans in the U.S. |lang=en |website= |publisher=[[Пью Зерттеу орталығы]] |date=2024-07-12 |accessdate=2024-08-22}}</ref> == Алғышарттары == {{Тағы қараңыз|2020 АҚШ президент сайлауы}} 2020 жылғы 3 қарашада өткен [[2020 АҚШ президент сайлауы]] нәтижесінде [[Джо Байден]] елдің [[АҚШ президенттерінің тізімі|46-президенті]] болып сайланды да, ізашары [[Дональд Трамп]] президенттігін тоқтатуға мәжбүр болды. Алайда Трамп қолдаушылары сайлау нәтижелерімен келіспеді де, 6 қаңтарда [[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]]ге [[АҚШ Капитолийінің басып алынуы (2020)|басып кірді]].<ref name="kazinform">{{Cite web|url= https://kaz.inform.kz/news/aksh-tagy-2024-zhylgy-prezident-saylauy-negizgi-umitkerler-kimder_a4030963/ |title= АҚШ-тағы 2024 жылғы президент сайлауы: негізгі үміткерлер кімдер |lang= kk |publisher= kazinform |date= 2023-02-03 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> [[Колорадо]] Жоғарғы Соты,<ref>{{Cite web|url= https://www.bbc.com/news/world-us-canada-67768873 |title= Colorado Supreme Court kicks Trump off ballot, citing 'insurrection' |lang= en |publisher= [[BBC News]] |author= Halpert, Madeline; Drenon, Brandon |date= 2023-12-20 |accessdate= 2024-03-29}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231220202057/https://www.bbc.com/news/world-us-canada-67768873 |date= 2023-12-20}}</ref> [[Иллинойс]] штатының аудандық соты<ref>{{Cite web|url= https://www.nytimes.com/2024/02/28/us/trump-removal-illinois-primary-ballot.html |title= Judge Orders Trump Removed From Illinois Primary Ballot |lang= en |publisher= [[The New York Times]] |author= Smith, Mitch |date= 2024-02-28 |accessdate= 2024-03-29}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240229005213/https://www.nytimes.com/2024/02/28/us/trump-removal-illinois-primary-ballot.html |date= 2024-02-29}}</ref> және [[Мэн (штат)|Мэн]] штатының Мемлекеттік хатшысы<ref name="cbsnews">{{Cite web|url= https://www.cbsnews.com/news/trump-maine-primary-ballot-disqualified-secretary-of-state-shenna-bellows/ |title= Maine secretary of state disqualifies Trump from primary ballot |lang= en |publisher= CBS News |author= Freiman, Jordan; Kaufman, Katrine; Kazarian, Grace |date= 2023-12-28 |accessdate= 2024-03-29}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231229014916/https://www.cbsnews.com/news/trump-maine-primary-ballot-disqualified-secretary-of-state-shenna-bellows/ |date= 2023-12-29}}</ref> Трампты АҚШ Конституциясындағы он төртінші түзетудің 3-бөліміне сүйене отырып, оның лауазымды атқаруға құқығы жоқ деп шешті. [[АҚШ Капитолийінің басып алынуы (2020)|6 қаңтардағы Капитолийге шабуыл]]дағы рөлі үшін Трамп сайлау бюллетеніне жазылмай да жаздады.<ref name="cbsnews" /> Алайда, 4 наурызда [[АҚШ Жоғарғы Соты]] штаттар ұлттық сайлауға ешбірдің қатысу құқығын анықтай алмайды деп бірауыздан шешім қабылдады да, Трамптың елдегі әр бюллетеньде бола алатыны шешілді.<ref>{{Cite web|url= https://www.cnn.com/2024/03/04/politics/trump-supreme-court-colorado-14th-amendment/index.html |title= Supreme Court keeps Trump on Colorado ballot, rejecting 14th Amendment push |lang= en |publisher= [[CNN]] |author= Frtize, John; Cole, Devan; Cohen, Marshall |date= 2024-03-04 |accessdate= 2024-03-29}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240304151515/https://www.cnn.com/2024/03/04/politics/trump-supreme-court-colorado-14th-amendment/index.html |date= 2023-12-29}}</ref> [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық партия]] мүшелерінің арасында Джо Байденнің орнына басқа үміткер ұсыну идеясы талқыланды,<ref name="qazaqstantv" /> алайда сарапшылар кандидаттың ауысуын да, Байденнің өз сайлауалды науқанын тоқтатуын да екіталай көрді.<ref>{{Cite web|url= https://apnews.com/article/biden-replacement-democratic-ballot-dnc-rules-7aa836b0ae642a68eec86cc0bebd3772 |title= Here’s why it would be tough for Democrats to replace Joe Biden on the presidential ticket |lang= en |publisher= [[Associated Press]] |author= Weissert, Will |date= 2024-06-28 |accessdate= 2024-06-29}}</ref> 21 шілдеде Байден сайлануға бармайтынын ресми түрде жариялады.<ref name="bidenketti" /> == Үміткерлері == === Демократиялық партия === {{Толық мақала|АҚШ Демократиялық партиясының праймеризі (2024)|Демократиялық партияның ұлттық съезі (2024)}} [[Сурет:Democratic Party presidential primaries results by popular vote, 2024.svg|нобай|295x295 нүкте|Демократиялық партияның президенттік праймеризіндегі ағымдағы дауыс беру нәтижелері<br>{{Colorbox|navy}} — [[Джо Байден]]<br>{{Colorbox|purple}} — {{iw|Джейсон Палмер (саясаткер)|Джейсон Палмер|en|Jason Palmer (politician)}}]] Қызметтегі президент [[Джо Байден]] 2023 жылдың басында өзінің қайта сайлануға үміті бар болғанын ресми түрде жариялады.<ref name="kazinform" /> 13 наурызда оның кандидатурасы ресмиленді.<ref>{{Cite web|url= https://apnews.com/article/biden-presumptive-nominee-election-president-democrat-63b66006d4bc45354343228e323e3baa |title= President Joe Biden has won enough delegates to clinch the 2024 Democratic nomination |lang= en |publisher= [[Associated Press]] |author= Miller, Zeke |date= 2024-03-13 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Алайда тұсында пайда болған [[инфляция]]сы, құпия құжаттардың жария болуы жайлы дауы, даулы болған [[Ауғанстандағы соғыс (2001—2021)|АҚШ әскерін Ауғанстаннан алып тастау]] шешімі<ref name="kazinform" /> және үлкен жасы (инаугурациясы кезінде Байден АҚШ тарихындағы жасы ең үлкен президенті болды)<ref name="bidenold">{{Cite web|url= https://www.theguardian.com/us-news/2024/mar/03/poll-biden-too-old |title= Majority of voters think Biden is too old to be effective president, new poll says |lang= en |publisher= [[The Guardian]] |author= Yang, Maya |date= 2024-03-03 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Байденнің қолдауына үлкен нұқсан келтірді. 2024 жылғы наурызда жасалған сауалнама бойынша АҚШ халқының көпшілігі Джо Байденді президенттікке «тым кәрі» көргенін айтты.<ref name="bidenold" /> [[Израиль−Хамас соғысы]]ндағы Байденнің Израильді қолдағаны оның палестинашыл америкалықтар арасында «Геноцидтік Джо» деп аталып кеткеніне және АҚШ халқы арасындағы Байденді қолдаудың әлсіреуіне әкелді.<ref>{{Cite web|url= https://www.hindustantimes.com/world-news/us-news/biden-heckled-by-pro-palestine-supporter-during-georgia-campaign-you-re-a-dictator-too-genocide-joe-101710072617696.html |title= Biden heckled by pro-Palestine supporter during Georgia campaign, ‘You’re a dictator too genocide Joe’ |lang= en |publisher= Hindustan Times |author= Kukreti, Shweta |date= 2024-03-10 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Алайда осындай және басқа да мәселелерге қарамастан демократтар арасындағы үміткерлердің ең көп қолдау көретіні Байденнің өзі еді. 2024 жылғы 21 шілдеде [[Джо Байден]] өзінің қайта сайланудан бас тартқанын жариялады.<ref name="bidenketti" /> Бастапқыда Байденнің орнына Демократиялық партия атынан шығатын үміткердің кім болатыны [[Демократиялық партияның ұлттық съезі (2024)|тамызда өтетін ұлттық съез]]де шешіледі делінген,<ref>{{Cite web|url= https://www.bbc.com/news/articles/c80ekdwk9zro |title= Who could replace Biden as Democratic nominee? |lang= en |publisher= [[BBC News]] |date= 2024-07-19 |accessdate= 2024-07-21}}</ref> алайда [[Огайо]]дағы дауыс беру күніне байланысты болған белгісіздіктен ресми үміткер виртуалды түрде таңдалатын болды.<ref>{{Cite web |date= 2024-08-02 |title= Harris has secured enough Democratic delegate votes to be the party's nominee, committee chair says |url= https://apnews.com/article/kamala-harris-nomination-dnc-463d0b8095f2ca3526b3af3a2f44c3ca |accessdate= 2024-08-02 |publisher= Associated Press |lang= en}}</ref> 6 тамызда Демократиялық партияның ресми үміткері [[АҚШ вице-президенті]] [[Камала Харрис]] болды. Харрис өзінің сайлаудағы серіктесі ретінде [[Миннесота]]ның губернаторы [[Тим Уолз]]ды таңдады.<ref name="harrisoff">{{Cite web|url= https://apnews.com/article/harris-democratic-presidential-nomination-eb43b6b346cc644b2d195315cb2bfb20 |title= Kamala Harris is now Democratic presidential nominee, will face off against Donald Trump this fall |lang= en |publisher= [[Associated Press]] |date= 2024-08-06 |accessdate= 2024-08-06}}</ref> ==== Болжамды үміткерлері ==== {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- | style="background:#f1f1f1;" colspan="30"|[[Сурет:Democratic Disc.svg|65px|center|link=]]<div style="font-size:larger">'''Демократиялық партия үміткерлері'''</div> |- ! style="width:3em; font-size:135%; background:#3333FF; width:200px;"|[[Камала Харрис|{{color|white|Камала Харрис}}]] ! style="width:3em; font-size:135%; background:#3333FF; width:200px;"|[[Тим Уолз|{{color|white|Тим Уолз}}]] |- style="color:#000; font-size:100%; background:#c8ebff;" | style="width:3em; width:200px;"|'''''(президенттікке үміткер)''''' | style="width:3em; width:200px;"|'''''(вице-президенттікке үміткер)''''' |- | [[Сурет:Kamala Harris by Gage Skidmore 3.jpg|center|200x200px]] | [[Сурет:Tim Walz - 53915298076 (cropped).jpg|center|200x200px]] |- | 49-<br>[[АҚШ вице-президенті]]<br><small>(2021 жылдан бастап)</small> | [[Миннесота]]ның<br>[[Миннесота губернаторларының тізімі|41-губернаторы]]<br><small>(2019 жылдан бастап)</small> |- | colspan=2 |'''{{iw|Камала Харрис 2024 президенттік науқаны|Науқаны|en|Kamala Harris 2024 presidential campaign}}''' |- | colspan=2 |[[Сурет:Harris Walz 2024 presidential campaign logo (light blue).svg|center|275px]] |- |} === Республикалық партия === {{Толық мақала|АҚШ Республикалық партиясының праймеризі (2024)|Республикалық партияның ұлттық съезі (2024)}} [[Сурет:Republican Party presidential primaries results, 2024.svg|нобай|295x295 нүкте|Республикалық партияның президенттік праймеризінде дауыс берудің ағымдағы нәтижелері<br>{{Colorbox|navy}} — [[Дональд Трамп]]<br>{{Colorbox|orange}} — {{iw|Никки Хейли|Никки Хейли|en|Nikki Haley}}]] 2024 жылғы қаңтарға қарай республикалық үміткерлер арасындағы бұрынғы президент [[Дональд Трамп]]тың танымалдығы бойынша үстемдігі анық болды, оны Джо Байденнің өзі де мойындады.<ref name="kursiv">{{Cite web|url= https://kz.kursiv.media/kk/2024-01-16/gbvg-tramp-2/ |title= Дональд Трамп республикашылар арасында көш бастап тұр |lang= kk |publisher= КУРСИВ |author= Бигалиева, Гүлвира |date= 2024-01-16 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Трамп Байден әкімшілігі АҚШ-ты «әлсіз және тиімсіз мемлекетке» айналдырдырды деді де, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі|Украина]] мен [[Израиль−Хамас соғысы|Газадағы соғыс]]ты шешуге уәде берді. Трамптың сайлауалды науқанына келген ең үлкен нұқсаны оның заңи мәселелері болған; [[Манхэттен]] прокуратурасы жалған іскерлік құжаттар жасады және басқа да заңсыз іс жасады деп айып тағылған Трампқа қарсы 34 баптан тұратын айыптау қорытындысын жариялады да, 4 қылмыстық іс бойынша айып көрген Трампқа Колорадо Жоғарғы Соты [[Колорадо]]дағы президенттік сайлауға қатысуға тыйым салды. Шешім күшіне енсе, Трамп бұл штатта сайлана алмайтын болады.<ref name="kursiv" /> Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы Жұмабек Сарабеков сөзінше сол және басқа да себептерден республикашылдардың арасындағы Трампты қолдау екіталай.<ref name="kazinform" /> Трамп үшін республикашылар арасындағы «ең үлкен саяси қаупі», әрі қарсыласы [[Флорида]] губернаторы [[Рон Десантис]] болған. Идеологиясы Трамп идеологиясына ұқсағанынан Десантисті «Трамптың жастау түрі», не «ақылы бар Трамп» деп те атаған.<ref name="kazinform" /> Алайда 2024 жылғы 22 қаңтарда Десантис сайлаудағы республикашыл үміткерлікке жарыстан кетті де, Трамптың республикашыл номинацияға жалғыз қарсыласы [[Оңтүстік Каролина]]ның бұрынғы губернаторы [[Никки Хейли]] болды.<ref>{{Cite web|url= https://apnews.com/article/ron-desantis-250c8ed4b49843350e258f0c2754c8ba |title= DeSantis drops out of presidential race, leaving Trump and Haley to face off in New Hampshire |lang= en |publisher= [[Associated Press]] |author= Peoples, Steve; Beaumount, Thomas; Ramer, Holly |date= 2024-01-22 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Алайда 12 наурызда жеткілікті делегат жинай алған тек Трамп болды да, ол сайлаудағы республикалық партияның атынан қатысатын алғашқы үміткер болды.<ref name="presumptiveR">{{Cite web|url= https://www.politico.com/news/2024/03/12/donald-trump-clinches-republican-presidential-nomination-00146675 |title= It’s official: Donald Trump is the GOP’s presumptive presidential nominee |lang= en |publisher= Politico |author= Allison, Natalie |date= 2024-03-12 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> 15 шілдеде өткен [[Республикалық партияның ұлттық съезі (2024)|партияның ұлттық съезі]] барысында Трамп партияның ресми үміткері болды да, өз серіктесі және вице-президенттікке үміткері ретінде 39 жастағы [[Огайо]]лық сенатор [[Джей Ди Вэнс]]ты таңдады.<ref name="trumpoff">{{Cite web|url= https://news.sky.com/story/us-election-donald-trump-formally-named-as-republican-presidential-nominee-13178346 |title= US election: Donald Trump becomes the official Republican presidential nominee |lang= en |work= news.sky.com |last= Williams |first= Kieren |date= 2024-07-15 |accessdate= 2024-08-06}}</ref> ;Таңдалған үміткерлері {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- | style="background:#f1f1f1;" colspan="2"|[[Сурет:Republican Disc.svg|65px|center|link=]]<div style="font-size:larger">'''Республикалық партия үміткерлері'''</div> |- ! style="width:3em; font-size:135%; background:#f33; width:200px;"|[[Дональд Трамп|{{color|white|Дональд Трамп}}]] ! style="width:3em; font-size:135%; background:#f33; width:200px;"|[[Джей Ди Вэнс|{{color|white|Джей Ди Вэнс}}]] |- style="color:#000; font-size:100%; background:#ffd0d7;" | style="width:3em; width:200px;"|'''''(президенттікке үміткер)''''' | style="width:3em; width:200px;"|'''''(вице-президенттікке үміткер)''''' |- | [[Сурет:Donald Trump (53951824422) (cropped).jpg|center|200x200px]] | [[Сурет:J. D. Vance (53809430888) (cropped2).jpg|center|200x200px]] |- | [[АҚШ президенттерінің тізімі|45-]]<br>[[АҚШ президенті]]<br><small>(2017—2021)</small> | [[Огайо|Огайодан]] [[АҚШ Сенаты|сенатор]]<br><small>(2023 жылдан)</small> |- | colspan=2 |'''{{iw|Дональд Трамп 2024 президенттік науқаны|Науқаны|en|Donald Trump 2024 presidential campaign}}''' |- | colspan=2 |[[Сурет:TrumpVance2024.svg|center|275px]] |- |} === «Үшінші күш» үміткерлері === ==== Либертариандық партия ==== [[Либертариандық партия]] 2024 жылғы 26 мамырдағы [[Либертариандық ұлттық съезд|Ұлттық съез]]інде президенттікке үміткер ретінде [[Чейз Оливер]]ді таңдады.<ref>{{Cite web|url=https://thehill.com/homenews/campaign/4687416-libertarian-party-chooses-chase-oliver-as-presidential-nominee/|title=Libertarian Party chooses Chase Oliver as presidential nominee|accessdate=2024-08-14|author=Nick Robertson|lang=en|publisher=The Hill|date=2024-05-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240527032219/https://thehill.com/homenews/campaign/4687416-libertarian-party-chooses-chase-oliver-as-presidential-nominee/|archivedate=2024-05-27}}</ref> Оливер 2022 жылы Джорджиядағы АҚШ сенаторлығына сайланбақ болған партияның үміткері еді. 2024 жылғы мамырдағы жағдай бойынша партия кем дегенде 37 штатта сайлау бюллетеньдеріне қол жеткізе алады, бұл жалпы 380 сайлаушы дауысын құрайды.<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Politics/rfk-jr-libertarian-party-team-ballot-access-reverses/story?id=110537083|title=Could RFK Jr., Libertarian Party team up? How it could be a game-changer for him The candidate previously ruled out joining forces with the Libertarian Party|accessdate=2024-08-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240527000536/https://abcnews.go.com/Politics/rfk-jr-libertarian-party-team-ballot-access-reverses/story?id=110537083|archivedate=2024-05-27|author=Oren Oppenheim|lang=en|publisher=[[ABC News]]|date=2024-05-26}}</ref> ===== Ұсынылғандар ===== {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- | style="background:#f1f1f1;" colspan="30"|[[Сурет:Libertarian Disc.svg|65px|center|link=]]<div style="font-size:larger">'''Либертариандық партия атынан кандитаттар'''</div> |- ! style="width:3em; font-size:135%; background:#FFBF00; width:200px;"|[[Чейз Оливер|{{color|white|Чейз Оливер}}]] ! style="width:3em; font-size:135%; background:#FFBF00; width:200px;"|[[Майк тер Маат|{{color|white|Майк тер Маат}}]] |- style="color:#000; font-size:100%; background:#ffffbf;" | style="width:3em; width:200px;"|'''''Президенттікке''''' | style="width:3em; width:200px;"|'''''Вице-президенттікке''''' |- | [[Сурет:Chase Oliver by Gage Skidmore 2.jpg|center|200x200px]] | [[Сурет:Mike Ter Maat on the "LibertyDad" Podcast.jpg|center|200x200px]] |- | Сату шотының менеджері | Экономист |- | colspan=2 |'''{{iw|Чейз Оливер президенттік науқаны (2024)|Науқаны|en|Chase Oliver 2024 presidential campaign}}''' |- | colspan=2 |[[Сурет:Chase Oliver 2024 Campaign Logo.svg|center|200px]] |- |} ===== Басқа үміткерлер ===== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center" ! colspan="9" style="background:#FFBF00;" |{{color|white|Съезд дауыс беруінде алынып тасталды}} |- ! style="background:#ffffbf; |Аты-жөні ! style="background:#ffffbf;" |Туған күні ! style="background:#ffffbf;" |Алдыңғы лауазымдары ! style="background:#ffffbf;" |Штаты ! style="background:#ffffbf;" |Науқаны<br>{{small|Ұсыну күні}} ! style="background:#ffffbf;" |Себеп<br>{{small|Тоқтату күні}} ! style="background:#ffffbf;" |Жеңіп алған байқаулары ! style="background:#ffffbf;" |Жеңіп алған дауыстары ! style="background:#ffffbf;" |Қосымша |- |[[Сурет:Black flag waving.svg|ортаға|106x106 нүкте]]{{center|[[Бәріне қарсымын]]}} | colspan="4" |''Д/Ж'' |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің жетінші турында алынып тасталды)</small>}} |'''2''' |6 384 (15,7 %) | |- |[[Сурет:MichaelRectenwaldMay2024.png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Майкл Ректенвальд]]}} |{{Dts|1959|01|29}}<br>(65 жаста)<br>[[Питтсбург]], [[Пенсильвания]] |'''Автор және ғалым'''<br>[[Нью-Йорк университеті]]нің бұрынғы профессоры<br><small>(2008–2019)</small> |[[Сурет:Flag of Pennsylvania.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Пенсильвания]] |[[Сурет:Michael Rectenwald 2024 Campaign Logo.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>28 тамыз 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің алтыншы турында алынып тасталды)</small>}} |'''2''' |943 (2,3 %) | |- |[[Сурет:Mike Ter Maat on the "LibertyDad" Podcast.jpg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Майк Тер Маат]]}} |{{Dts|1961|06|20}}<br>(63 жаста)<br>[[Портленд (Орегон)|Портленд]], [[Орегон]] |'''Экономист'''<br>Бұрынғы [[Халландейл Бич]] полициясы қызметкері<br>[[АҚШ Өкілдер палатасындағы Флориданың 20-округіне қосымша сайлау (2022)|2022 жылғы сайлауда]] Флориданың 20-округінен [[АҚШ Өкілдер палатасы]]на үміткер |[[Сурет:Flag_of_Virginia.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Вирджиния]] |[[Сурет:Mike ter Maat for President Logo.jpg|ортаға|160x160 нүкте]]<small>18 сәуір 2022</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің бесінші турында алынып тасталды; дауыс беру кезінде Оливерді қолдады)</small><br><small>(вице-президент лауазымына дауысқа түсті)</small>}} |'''1''' |589 (1,5 %) | |- |[[Сурет:Lars Mapstead at South Carolina Libertarian Convention (cropped).jpg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Ларс Мэпстед]]}} |{{Dts|1969|08|14}}<br>(54 жаста)<br>[[Монтерей (Калифорния)|Монтерей]], [[Калифорния]] |'''[[Friend Finder Networks]]-тің тең құрылтайшы'''<br>Fupa Games and Legendary Speed-тің негізін қалаушы |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:Lars Mapstead 2024 Campaign Logo.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>23 наурыз 2021</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру<br>Серіктес: [[Ларри Шарп]] |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің төртінші турында алынып тасталды; кейін Оливердің номинациясын қолдады)</small>}} |'''2''' |1 226 (3,0 %) | |- |[[Сурет:Joshua Smith in March 2020.png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Джошуа Смит]]}} |{{Dts|1983|03|13}}<br>(41 жаста)<br>[[Антиок (Калифорния)|Антиок]], [[Калифорния]] |'''[[Либертариандық партия комитеті]]нің вице-төрағасы'''<br><small>'''(2022–2023)'''</small> |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:Joshua Smith 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>24 шілде 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің төртінші турында алынып тасталды; кейін Оливердің номинациясын қолдады)</small>}} |'''1''' |416 (1,0 %) | |- |[[Сурет:Jacob Hornberger speaking at the University of Arizona (cropped).png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Джейкоб Хорнбергер]]}} |{{Dts|1950|01|28}}<br>(74 жаста)<br>[[Ларэдо (Техас)|Ларэдо]], [[Техас]] |'''Future of Freedom Foundation-нің негізін қалаушы және президенті'''<br>2002 жылы [[Вирджиния]]дан [[АҚШ Сенаты]]на тәуелсіз үміткер<br>[[2000 АҚШ президент сайлауы|2000]] және [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы сайлау]]да АҚШ президентіне үміткер |[[Сурет:Flag_of_Texas.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Техас]] |[[Сурет:Jacob Hornberger 2024 Campaign Logo.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>20 ақпан 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің екінші турында алынып тасталды)</small>}} |0 |2 043 (5,0 %) | |- |[[Сурет:Charles Ballay for President 2024 (cropped).png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Чарльз Баллей]]}} |{{Dts|1970|01|01}}<br>(51 жаста)<br>[[Жаңа Орлеан]], [[Луизиана]] |'''Отоларинголог''' |[[Сурет:Flag_of_Louisiana.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Луизиана]] |[[Сурет:Charles Ballay 2024 Campaign Logo.jpg|ортаға|160x160 нүкте]]<small>24 тамыз 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің алғашқы турында алынып тасталды; кейін Оливердің номинациясын қолдады)</small>}} |0 |2 043 (5,0 %) | |- |{{center|'''[[Арт Оливьер]]'''}} |{{Dts|1970|01|01}}<br>(51 жаста)<br>[[Линвуд (Калифорния)|Линвуд]], [[Калифорния]] |'''[[2024 АҚШ президент сайлауы|2000 жылғы сайлау]]да [[АҚШ вице-президенті]] лауазымына үміткер'''<br>[[Калифорния губернаторының сайлауы (2006)|2006 жылғы сайлау]]да [[Калифорния]] [[губернатор]]ы лауазымына үміткер<br>[[Беллфлауэр (Калифорния)|Беллфлауэр]] [[мэр]]і<br><small>(1998–1999)</small> |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:Art Olivier 2024 Campaign Logo.jpg|ортаға|160x160 нүкте]]<small>11 желтоқсан 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің алғашқы турында алынып тасталды)</small>}} |0 |5 (0 %) | |} ===== Бұрынғы үміткерлер ===== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center" ! colspan="9" style="background:#FFBF00;" |{{color|white|Праймеризге дейін өз кандидатураларын алып тастады}} |- ! style="background:#ffffbf; |Аты-жөні ! style="background:#ffffbf;" |Туған күні ! style="background:#ffffbf;" |Алдыңғы лауазымдары ! style="background:#ffffbf;" |Штаты ! style="background:#ffffbf;" |Науқаны<br>{{small|Ұсыну күні}} ! style="background:#ffffbf;" |Себеп<br>{{small|Тоқтату күні}} ! style="background:#ffffbf;" |Қосымша |- |[[Сурет:Joe Exotic (Santa Rose County Jail).png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Джо Экзотик]]}} |{{Dts|1963|03|05}}<br>(60 жаста)<br>[[Гарден-Сити (Канзас)|Гарден-Сити]], [[Канзас]] |Кәсіпкер және медиа тұлға<br>«Greater Wynnewood» экзотикалық жануарлар саябағының иесі<br><small>(1998–2018)</small><br>[[2016 АҚШ президент сайлауы|2016 жылғы сайлау]]да АҚШ президенті лауазымына тәуелсіз үміткер<br>2018 жылғы сайлауда Оклахома губернаторы лауазымына үміткер |[[Сурет:Flag of Texas.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Техас]] |[[Сурет:Joe Exotic 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>10 наурыз 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|11 сәуір 2023 <small>(Демократиялық партияның номинациясына дауысқа түскен)</small>}} | |} ==== Жасылдар партиясы ==== 2024 жылғы 26 мамырда [[Джилл Стайн]] өзінің сайлау науқаны [[Жасылдар партиясы]]ның кандидатурасын қамтамасыз ету үшін жеткілікті делегаттар жинағанын және осылайша болжамды үміткер болғанын жариялады.<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2023/11/09/us/politics/jill-stein-presidential-bid.html|title=Jill Stein Announces Third-Party Bid For President|accessdate=2024-08-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231109203116/https://www.nytimes.com/2023/11/09/us/politics/jill-stein-presidential-bid.html|archivedate=2023-11-09|author=Maggie Astor|lang=en|publisher=[[The New York Times]]|date=2023-11-09}}</ref> Стайн сонымен қатар [[2012 АҚШ президент сайлауы|2012]] және [[2016 АҚШ президент сайлауы|2016 жылғы сайлау]]ға партияның үміткері болды. Стайн — дәрігер және [[Лексингтон (Массачусетс)|Лексингтон]] қалалық жиналысының бұрынғы мүшесі. 2024 жылғы 15–18 тамызда өткен Жасылдар партиясының ұлттық съезі өтті де, Стайнның үміткерлігі ресмиленді де, ол сайлаудағы өзінің серіктесі ретінде тарихшы [[Буч Уэр]]ді таңдады. 2024 жылғы маусымдағы жағдай бойынша Стайн кем дегенде 22 штаттағы Жасылдар партиясынан да, тәуелсіз сайлау комиссияларынан да бюллетеньдерге қол жеткізе алады, барлығы 273 сайлаушы дауысын жинайды. 1 қарашада Еуропаның Жасылдар партиялары Стайнның президенттікке бармағанын сұрады. Олар АҚШ Жасылдар партиясының Жасыл партиялар жаһандық ұйымына кірмейтінін айтып кетті де, Стайнның үміткерлігі Камала Харристің президент болуына нұқсан келтірмек деген уайымын дауыстады.<ref>{{Cite web|url= https://www.politico.eu/article/europes-greens-tell-jill-stein-to-pull-out-of-us-election-to-defeat-trump/ |title= Europe’s Greens ask Jill Stein to pull out of US election to prevent Trump victory |lang= en |publisher= Politico |date= 2024-11-01 |accessdate= 2024-11-02}}</ref> Бұл уақытқа қарай жасалған сауалнама бойынша араб америкалықтардың 42,3%-ы Стайнға дауыс береміз дейді.<ref>{{Cite web|url= https://www.aa.com.tr/en/americas/days-before-us-elections-new-survey-shows-strong-support-for-green-party-candidate-among-muslim-voters/3381800 |title= Days before US elections, new survey shows strong support for Green Party candidate among Muslim voters |lang= en |publisher= Anadolu Ajansı |last= Turan |first= Rabia Iclal |date= 2024-11-01 |accessdate= 2024-11-02}}</ref> ===== Ұсынылғандар ===== {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- | style="background:#f1f1f1;" colspan="30"|[[Сурет:Green Party of the United States social media logo.svg|40px|center|link=]]<div style="font-size:larger">'''Жасылдар партиясы атынан кандитаттар'''</div> |- ! style="width:3em; font-size:135%; background:#00A86B; width:200px;"|[[Джилл Стайн|{{color|white|Джилл Стайн}}]] ! style="width:3em; font-size:135%; background:#00A86B; width:200px;"|[[Буч Уэр|{{color|white|Буч Уэр}}]] |- style="color:#000; font-size:100%; background:#0BDA51;" | style="width:3em; width:200px;"|'''''Президенттікке''''' | style="width:3em; width:200px;"|'''''Вице-президенттікке''''' |- | [[Сурет:Jill Stein by Gage Skidmore 3.jpg|center|200x200px]] | [[Сурет:Butch Ware in 2024.jpg|center|200x200px]] |- | [[Массачусетс]]тік дәрігер,<br>саяси белсенді | [[Калифорния]]лық<br>академик және тарихшы |- | colspan=2 |'''{{iw|Джилл Стайн президенттік науқаны (2024)|Науқаны|en|Jill Stein 2024 presidential campaign}}''' |- | colspan=2 |[[Сурет:Jill Stein 2024.svg|center|200px]] |- |} ===== Басқа үміткерлер ===== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center" ! colspan="9" style="background:#00A86B;" | {{color|white|Жасылдардың 2024 жылғы праймеризіндегі басқа үміткерлер}} |- ! style="background:#0BDA51;" |Аты-жөні ! style="background:#0BDA51;" |Туған күні ! style="background:#0BDA51;" |Алдыңғы лауазымдары ! style="background:#0BDA51;" |Штаты ! style="background:#0BDA51;" |Науқаны<br>{{small|Ұсыну күні}} ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған байқаулары ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған делегаттары ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған дауыстары ! style="background:#0BDA51;" |Қосымша |- |{{center|'''[[Жасмин Шерман]]'''}} |{{Dts|1985|08|17}}<br>(39 жаста)<br>[[Куинс]], [[Нью-Йорк]] |'''Greater Charlotte Rise-дің атқарушы директоры''' |[[Сурет:Flag of North Carolina.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Солтүстік Каролина]] |[[Сурет:Jasmine Sherman-Tanda Blubear 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>18 ақпан 2022</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру {{center|Серіктес: [[Танда Блубир]]}} |''Жоқ'' |10 (4,1 %) |72 (0,4 %) | |- |{{center|'''[[Хорхе Завала]]'''}} |белгісіз |'''Кәсіпкер''' |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:Jorge Zavala 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>13 қазан 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру<br> |''Жоқ'' |''Жоқ'' |18 (0,1 %) | |- |[[Сурет:Black flag waving.svg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Бәріне қарсымын]]}} | colspan="4" |''Д/Ж'' |''Жоқ'' |6 (2,5 %) |505 (2,9 %) | |} ===== Бұрынғы үміткерлер ===== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center" ! colspan="9" style="background:#00A86B;" | {{color|white|Праймеризге дейін өз кандидатураларын алып тастады}} |- ! style="background:#0BDA51;" |Аты-жөні ! style="background:#0BDA51;" |Туған күні ! style="background:#0BDA51;" |Алдыңғы лауазымдары ! style="background:#0BDA51;" |Штаты ! style="background:#0BDA51;" |Науқаны<br>{{small|Ұсыну күні}} ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған байқаулары ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған дауыстары ! style="background:#0BDA51;" |Қосымша |- |[[Сурет:Emanuel Pastreich.jpg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Эмануэль Пастрайк]]}} |{{Dts|1964|10|16}}<br>(59 жаста)<br>[[Нэшвилл]], [[Теннесси]] |'''[[СолБридж халықаралық бизнес мектебі|Asia Institute]]-тың президенті'''<br>Академик және автор |[[Сурет:Flag of Massachusetts.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Массачусетс]] |[[Сурет:Emanuel Pastreich 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>11 қыркүйек 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |28 қыркүйек 2023<br><small>(тәуелсіз үміткер ретінде сайлауға түседі)</small> | | |- |[[Сурет:Cornel West by Gage Skidmore.jpg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Корнел Уест]]}} |{{Dts|1953|06|02}}<br>(59 жаста)<br>[[Талса (Оклахома)|Талса]], [[Оклахома]] |Академик ғалым және қайраткер |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:West POTUS 24.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>14 маусым 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру<br> |5 қазан 2023<br><small>(тәуелсіз үміткер ретінде сайлауға түседі)</small> |1 (0 %) | |} === Басқа үміткерлер === * {{iw|Америкалық пікірлестік партиясы|Америкалық пікірлестік партиясы|en|American Solidarity Party}} — {{iw|Питер Сонски|Питер Сонски|en|Peter Sonski}}, [[Коннектикут]]тан шыққан мемлекеттік қызметкер, Колумб рыцарьлары музейінің директоры.<ref>{{Cite web|url= https://independentpoliticalreport.com/2023/06/peter-sonski-chosen-as-american-solidarity-presidential-nominee-on-first-ballot/ |title= Peter Sonski Chosen as American Solidarity Presidential Nominee on First Ballot |lang= en |publisher= Independent Political Report |date= 2023-06-05 |accessdate= 2023-11-14}} {{Wayback|date= 2023-10-28 |url= https://web.archive.org/web/20231028170228/https://independentpoliticalreport.com/2023/06/peter-sonski-chosen-as-american-solidarity-presidential-nominee-on-first-ballot/}}</ref> * {{iw|Тыйым партиясы|Тыйым партиясы|en|Prohibition Party}} — [[Майкл Вуд (саясаткер)|Майкл Вуд]], бизнесмен.<ref>{{Cite web|url= https://ballot-access.org/2023/05/10/prohibition-party-chooses-national-2024-ticket/ |title= Prohibition Party Chooses National 2024 Ticket {{!}} Ballot Access News |lang= en |date= 2023-05-10 |accessdate= 2023-11-14}} {{Wayback|date= 2023-11-29 |url= https://web.archive.org/web/20231129193022/https://ballot-access.org/2023/05/10/prohibition-party-chooses-national-2024-ticket/}}</ref> * {{iw|Социализм және азат ету партиясы|Социализм және азат ету партиясы|en|Party for Socialism and Liberation}} — [[Клаудия де ла Круз]], саяси белсенді.<ref>{{Cite web|url= https://independentpoliticalreport.com/2023/09/party-for-socialism-and-liberation-announces-2024-presidential-ticket/ |title= Party for Socialism and Liberation Announces 2024 Presidential Ticket |lang= en |publisher= Independent Political Report |date= 2023-09-11 |accessdate= 2023-11-14}} {{Wayback|date= 2023-09-13 |url= https://web.archive.org/web/20230913021711/https://independentpoliticalreport.com/2023/09/party-for-socialism-and-liberation-announces-2024-presidential-ticket}}</ref> * [[АҚШ социалистік партиясы]] — [[Билл Стодден]], бейкоммерциялық ұйымның басшысы.<ref>{{cite web |author= Redpath, Bill |url= https://ballot-access.org/2023/10/23/socialist-party-usa-nominates-presidential-ticket/ |title= Socialist Party USA Nominates Presidential Ticket |lang= en |publisher= ballot-access.org |date= 2023-10-23 |accessdate= 2024-01-03}} {{Wayback|date= 2023-11-20 |url= https://web.archive.org/web/20231120013849/https://ballot-access.org/2023/10/23/socialist-party-usa-nominates-presidential-ticket/}}</ref> * [[АҚШ трансгуманистік партиясы]] — [[Том Росс]], саяси белсенді.<ref>{{cite web |url= https://scientificinquirer.com/2023/10/10/conversations-with-tom-ross-the-transhumanist-partys-2024-presidential-candidate/ |title= Conversations with Tom Ross: The Transhumanist Party's 2024 Presidential Candidate |lang= en |publisher= scientificinquirer.com |date= 2023-10-10 |accessdate= 2024-01-03}} {{Wayback|date= 2023-11-20 |url= https://web.archive.org/web/20231120110507/https://scientificinquirer.com/2023/10/10/conversations-with-tom-ross-the-transhumanist-partys-2024-presidential-candidate/}}</ref> === Партиясыз үміткерлер === * [[Корнел Уэст]] — [[Социализм|социалистік]] белсенді және зиялы, ол алдымен [[Халық партиясы (АҚШ)|Халық партиясы]]нан, содан кейін [[Жасылдар партиясы (АҚШ)|Жасылдар партиясы]]нан кандидатура жариялағаннан кейін тәуелсіз үміткер ретінде сайлау науқанының басталғанын жариялады.<ref>{{Cite web|url=https://www.deseret.com/2023/11/20/23966194/cornel-west-2024-salt-lake-city/|title=Cornel West thinks the U.S. is in "spiritual decay." That's why he's running for president|accessdate=2024-08-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231204135255/https://www.deseret.com/2023/11/20/23966194/cornel-west-2024-salt-lake-city|archivedate=2024-12-04|author=Benson Samuel|lang=en|publisher=Deseret News|date=2023-11-21}}</ref> Оның сайлауалды серіктесі — Калифорниядан келген ғалым және қоғам қайраткері [[Мелина Абдулла]]. === Кейін бас тартқан үміткерлер === * [[Роберт Ф. Кеннеди (кіші)|Роберт Ф. Кеннеди]] ([[Партиясыз]]): Бастапқыда Демократиялық партияның үміткері болған ол кейін 2023 жылғы қазанда тәуелсіз үміткер болды.<ref>{{cite web|title=Anti-vaccine activist RFK Jr. launches presidential campaign|url=https://apnews.com/article/kennedy-biden-president-2024-democrat-dd9d6ecf17b54f4b32e7b17778540431|publisher=[[Associated Press]]|accessdate=2023-05-01|date=2023-04-19}} {{Wayback|date=2023-04-30|url=https://web.archive.org/web/20230430175102/https://apnews.com/article/kennedy-biden-president-2024-democrat-dd9d6ecf17b54f4b32e7b17778540431}}</ref><ref>{{Cite web|author=Gibson, Brittany; Zhang, Andrew|date=2023-10-09|title=RFK Jr. announces he will run as an independent candidate|lang=en|publisher=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2023/10/09/rfk-jr-announces-he-will-run-as-an-independent-candidate-00120604|accessdate=2023-10-09}} {{Wayback|date=2023-10-19|url=https://web.archive.org/web/20231019162350/https://www.politico.com/news/2023/10/09/rfk-jr-announces-he-will-run-as-an-independent-candidate-00120604|url-status=live}}</ref> [[Кеннеди отбасы]]нан шыққан ол — [[Қастандық теориясы|қастандық теориялары]]н насихаттайтын экологияшыл заңгер.<ref>{{Cite web|author=Oshin, Olafimihan|date=2022-01-23|title=Auschwitz Memorial says RFK Jr. speech at anti-vaccine rally exploits Holocaust tragedy|url=https://thehill.com/homenews/state-watch/590995-auschwitz-memorial-says-rfk-jr-speech-at-anti-vaccine-rally-exploits|accessdate=2022-01-27|publisher=The Hill|lang=en}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20220124023519/https://thehill.com/homenews/state-watch/590995-auschwitz-memorial-says-rfk-jr-speech-at-anti-vaccine-rally-exploits|date=2022-01-24}} * {{Cite web|date=2022-01-25|title=Cheryl Hines Blasts Husband RFK Jr. for Holocaust Remark|publisher=The Wrap|url=https://www.thewrap.com/cheryl-hines-rfk-jr-husband-holocaust-comparison/|accessdate=2022-01-27|lang=en}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20220125193828/https://www.thewrap.com/cheryl-hines-rfk-jr-husband-holocaust-comparison/|date=2022-01-25}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-12-18|title=Guests urged to be vaccinated at anti-vaxxer Robert F Kennedy Jr's party|url=https://www.theguardian.com/us-news/2021/dec/18/robert-f-kennedy-jr-cheryl-hines-party-vaccinated-guests|accessdate=2022-01-27|publisher=[[The Guardian]]|lang=en}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20211218183905/https://www.theguardian.com/us-news/2021/dec/18/robert-f-kennedy-jr-cheryl-hines-party-vaccinated-guests|date=2021-12-18}}</ref><ref>{{Cite web|author=Dorn, Sara|title=RFK Jr. Makes Unfounded Claims About Mass Shootings, Covid-19: Here Are All The Conspiracies He Promotes|url=https://www.forbes.com/sites/saradorn/2023/06/06/rfk-jr-makes-unfounded-claims-about-mass-shootings-covid-19-here-are-all-the-conspiracies-he-promotes/|accessdate=2023-06-22|publisher=[[Forbes]]|lang=en}} {{Wayback|url=https://archive.today/20230622172724/https://www.forbes.com/sites/saradorn/2023/06/06/rfk-jr-makes-unfounded-claims-about-mass-shootings-covid-19-here-are-all-the-conspiracies-he-promotes/?sh=6ed5ac303acc|date=2023-06-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Robert F. Kennedy Jr.'s Conspiracy Theories Go Beyond Vaccines|website=[[The New York Times]]|date=2023-10-11|url=https://web.archive.org/web/20231011233651/https://www.nytimes.com/2023/07/06/us/politics/rfk-conspiracy-theories-fact-check.html|accessdate=2023-10-12}}</ref> Кеннеди әсіресе [[партиясыз]] және [[Жүйеге қарсылық|жүйеге қарсы]] сайлаушылар арасында танымалдыққа ие басты үміткердің бірі болды.<ref>{{Cite web|date=2023-11-01|title=2024 Presidential Race Stays Static In The Face Of Major Events, Quinnipiac University National Poll Finds; RFK Jr. Receives 22% As Independent Candidate In 3-Way Race|url=https://poll.qu.edu/poll-release?releaseid=3881|accessdate=2023-11-02|publisher=Quinnipiac University Polling Institute|lang=en}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231102000857/https://poll.qu.edu/poll-release?releaseid=3881|date=2023-11-02}}</ref><ref name=":5">{{Cite web|date=2023-11-07|title=In 3-Way Race, Independent Robert Kennedy Jr. Garners 24% Across 6 Battleground States; Trump 35%, Biden 33%, Kennedy 24%; RFK Noses Ahead Among Voters Under 45|url=https://scri.siena.edu/2023/11/07/in-3-way-race-independent-robert-kennedy-jr-garners-24-across-6-battleground-states-trump-35-biden-33-kennedy-24-rfk-noses-ahead-among-voters-under-45/|publisher=Siena College Research Institute}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231113232057/https://scri.siena.edu/2023/11/07/in-3-way-race-independent-robert-kennedy-jr-garners-24-across-6-battleground-states-trump-35-biden-33-kennedy-24-rfk-noses-ahead-among-voters-under-45/|date=2023-11-13|accessdate=2023-11-12}}</ref> 2023 жылғы қарашадағы сауалнама ол 1992 жылдан бері екі ірі партиядан тыс кандидаттар арасындағы ең жоғары көрсеткішті болды.<ref>{{Cite web|url=https://edition.cnn.com/2023/11/11/politics/robert-kennedy-rfk-2024-election-outcome/index.html|title=How RFK Jr. could change the outcome of the 2024 election|lang=en|publisher=[[CNN]]|author=Enten, Harry|date=2023-11-11|accessdate=2024-04-11}}</ref> 2024 жылғы 26 наурызда Кеннеди [[Калифорния]]дағы заңгер Николь Шанаханды өзінің серіктесі ретінде жариялады. Сол жылғы тамызда ол сайлауалды кампаниясын тоқтата тұратынын жариялады да, есімінің бюллетеньдерде қала беретінін айтып кетті. Ол [[Дональд Трамп]]ты қолдап кетті.<ref>{{Cite web|url= https://edition.cnn.com/2024/08/23/politics/rfk-jr-suspends-campaign/index.html |title= RFK Jr. suspends presidential campaign and endorses Trump |lang= en |publisher= [[CNN]] |author= Pellish, Aaron; Dovere, Edward-Isaac |date= 2024-08-23 |accessdate= 2024-08-25}}</ref> == Сайлауалды науқан == === Науқан тақырыптары === ==== Харрис науқаны ==== Харрис сайлауды «еркіндік, не хаос арасындағы таңдау» деп атады және науқанын «еркіндік» пен «болашақ» идеалдарына негіздеді.<ref>{{Cite news |last=Thompson |first=Alex |date=2024-08-01 |title=Harris ditches Biden's strategy with "freedom" focus |publisher=Axios |url=https://www.axios.com/2024/08/01/kamala-harris-joe-biden-president-strategy-election |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-08-01 |url= https://web.archive.org/web/20240801175846/https://www.axios.com/2024/08/01/kamala-harris-joe-biden-president-strategy-election }}</ref><ref>{{Cite news |author=Miller, Zeke; Megerian, Chris; Boak, Josh |date=2024-07-24 |title=Harris tells roaring Wisconsin crowd November election is 'a choice between freedom and chaos' |publisher=[[The Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/harris-election-president-wisconsin-democrats-012c6474b8b23960d2cf616e92989a4b |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-08-01 |url= https://web.archive.org/web/20240801053652/https://apnews.com/article/harris-election-president-wisconsin-democrats-012c6474b8b23960d2cf616e92989a4b}}</ref> Демократтар науқаны Трамптың 34 ауыр қылмыс бойынша сотталғанын көрсете отырып, Харристің бас прокурор ретінде тәжірибесін айта отыра Трампқа қарсы «істі қудалайды» деген сөздерді алға тартады.<ref>{{Cite news |last=Hutzler |first=Alexandra |date=2024-07-23 |title=The prosecutor vs. the felon. Democrats see winning contrast between Harris and Trump.|work=ABC News |url=https://abcnews.go.com/Politics/prosecutor-felon-democrats-winning-contrast-harris-trump/story?id=112198602 |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-07-31 |url= https://web.archive.org/web/20240731235706/https://abcnews.go.com/Politics/prosecutor-felon-democrats-winning-contrast-harris-trump/story?id=112198602}}</ref> Харрис саяси көзқарасы бойынша демократтардың ішіндегі ұстамдысы ретінде сипатталады. 2019 жылғы сайлаудан бері өзінің бірнеше саяси ұстанымдарын өзгерткен оның ішкі саясаттағы көптеген ұстанымдары қазіргі [[Джо Байден|Байден]]дікіне ұқсайды.<ref name="The New York Times-2024-7">{{Cite news |last=Epstein |first=Reid J. |date=2024-07-29 |title=Why the Kamala Harris of Four Years Ago Could Haunt Her in 2024 |url=https://www.nytimes.com/2024/07/29/us/politics/kamala-harris-2020-positions.html |accessdate=2024-08-05 |publisher=[[The New York Times]] |language=en |issn=0362-4331}} {{Wayback|date=2024-08-04 |url= https://web.archive.org/web/20240804235849/https://www.nytimes.com/2024/07/29/us/politics/kamala-harris-2020-positions.html}}</ref><ref name="CNN-2024" /><ref name="USA TODAY-2024" /> Харристің науқанда белгілейтін басты ұстанымдары [[Сексуалдық және ұрпақ жаңғырту денсаулығы|ұрпақ жаңғырту бағытындағы денсаулық сақтау]], қылмыстық сот төрелігі және азаматтық құқық мәселелеріне де ерекше назар аударады.<ref name="USA TODAY-2024">{{Cite web |author=Wire, Sarah D.; Beggin, Riley |title='A daughter of California': How a Kamala Harris presidency could shake things up |date=2024-07-28 |url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/07/28/harris-biden-comparisons-differences-as-president/74492587007/ |accessdate=2024-07-30 |publisher=USA TODAY |lang=en}} {{Wayback|date=2024-07-30 |url= https://web.archive.org/web/20240730205434/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/07/28/harris-biden-comparisons-differences-as-president/74492587007/}}</ref> Харристің науқаны оптимистік және қуанышты реңкке ие болғаны үшін белгілі.<ref>{{cite news |last=Rogers |first=Katie |title=Harris Used to Worry About Laughing. Now Joy Is Fueling Her Campaign.|url=https://www.nytimes.com/2024/08/09/us/politics/kamala-harris-walz-joy.html |publisher=[[The New York Times]] |date=2024-08-09 |issn=0362-433}} {{Wayback|date=2024-08-23 |url=https://web.archive.org/web/20240823021901/https://www.nytimes.com/2024/08/09/us/politics/kamala-harris-walz-joy.html1}}</ref><ref>{{cite news |author=Zhang, Christine; Lemonides, Alex; Igielnik, Ruth |title= Democrats Say the Joy Is Back. Here's What the Data Says. |url=https://www.nytimes.com/interactive/2024/08/23/us/elections/2024-election-feelings-harris-trump.html |publisher=[[The New York Times]] |date=2024-08-23}} {{Wayback|date=2024-08-24 |url= https://web.archive.org/web/20240824140217/https://www.nytimes.com/interactive/2024/08/23/us/elections/2024-election-feelings-harris-trump.html}}</ref> ==== Трамп науқаны ==== Дональд Трамп сайлауалды науқанының басты тақырыбы — [[Кек|кек алу]].<ref>{{cite news|title=Trump's 'retribution' campaign theme has apparent roots in old Confederate code, new book says|url=https://abcnews.go.com/Politics/trumps-retribution-campaign-theme-apparent-roots-confederate-code/story?id=104553311|publisher=[[ABC News]]|date=2023-11-02|author=Alexandra Hutzler|accessdate=2023-12-06}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump zeroes in on a key target of his 'retribution' agenda: Government workers|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-retribution-agenda-government-workers-schedule-f-rcna78785|publisher=[[NBC News]]|date=2023-04-26|author=Allan Smith|accessdate=2023-12-06}}</ref> Трамп бұл тақырыпты 2023 жылғы наурызда Консервативтік саяси әрекет конференциясында (CPAC) сөйлеген сөзінде жариялап, «[[2016 АҚШ президент сайлауы|2016 жылы]] мен «Мен сіздердің дауыстарыңмын» дедім. Мен енді былай дейін: Мен әділдіктеріңмін, ал зұлымдыққа ұшырағандар үшін мен кек алушыларыңмын» деді. Трамп 2024 жылғы сайлауды «соңғы шайқас» деп атады және президенттік билікті саяси қуғын-сүргін үшін пайдалануға ашық уәде берді,<ref>{{cite news|title=Trump, Vowing 'Retribution,' Foretells a Second Term of Spite|url=https://www.nytimes.com/2023/03/07/us/politics/trump-2024-president.html|publisher=[[The New York Times]]|date=2023-03-07|author=Maggie Haberman; Shane Goldmacher|accessdate=2023-12-06}}</ref> өзінің кек алуы «сәтті болады» деп мәлімдеді.<ref>{{Cite web |date=2024-02-21 |title=Trump: 'My Revenge Will Be Success' |url=https://www.nysun.com/article/my-revenge-will-be-success |accessdate=2024-07-21 |publisher=The New York Sun |language=en}}</ref> Трамп сайлауалды науқаны басты тақырыптарының бірі иммиграция болды. [[The Washington Post]] Трамптың сайлауалды науқанын елдің жағдайы және егер ол жеңбесе, болашағы туралы «қараңғы және ақырзаман» риторикаға бағытталған деп сипаттады.<ref name="The Washington Post-2024-3">{{Cite news|author= Parker, Ashley; LeVine, Marianne; Godwin, Ross|date=2024-03-11|title=Trump's freewheeling speeches offer a dark vision of a second term|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/11/trump-campaign-speech-anatomy/|accessdate=2024-03-17|newspaper=The Washington Post|language=en}} {{Wayback|date=2024-03-11|url= https://web.archive.org/web/20240311161549/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/11/trump-campaign-speech-anatomy/}}</ref> [[Associated Press]] «Трамп митингілерінің [[христиандық ұлтшылдық]] нышандары және риторикасы» жайлы да хабарлайды.<ref>{{Cite news|last=Peter|first=Smith|date= 2024-05-18|title=Jesus is their savior, Trump is their candidate. Ex-president's backers say he shares faith, values |url= https://apnews.com/article/trump-christian-evangelicals-conservatives-2024-election-43f25118c133170c77786daf316821c3|accessdate=2024-07-02|newspaper=[[The Associated Press]]|language=en}} {{Wayback|date=2024-05-24|url= https://web.archive.org/web/20240524232811/https://apnews.com/article/trump-christian-evangelicals-conservatives-2024-election-43f25118c133170c77786daf316821c3}}</ref> 2024 жылғы президенттік науқанында Трамп көптеген жалған және жаңылыстыратын мәлімдемелер жасап жүрді.<ref name="Los Angeles Times-2024">{{Cite news |last=Rector |first=Kevin |date=2024-08-16 |title=News Analysis: Trump seeks to reclaim spotlight with old playbook of lying, talking smack to media |publisher= [[Los Angeles Times]] |url= https://www.latimes.com/politics/story/2024-08-16/2024-election-trump-news-conference-analysis |access-date= 2024-08-24}} {{Wayback|date=2024-08-23 |url= https://web.archive.org/web/20240823194457/https://www.latimes.com/politics/story/2024-08-16/2024-election-trump-news-conference-analysis}}</ref><ref name="The Washington Post-2024-2">{{Cite news |last=Kessler |first=Glenn |date=2024-03-14 |title=Trump has a bunch of new false claims. Here's a guide. |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/14/trump-crazy-new-claims-fact-checked/ |accessdate=2024-08-24}} {{Wayback|date=2024-03-15 |url= https://web.archive.org/web/20240315001325/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/14/trump-crazy-new-claims-fact-checked/}}</ref><ref name="The Washington Post-2024">{{Cite news |author=Itkowitz, Colby; Allam, Hannah |date=2024-08-19 |title=With false 'coup' claims, Trump primes supporters to challenge a Harris win |publisher=The Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/08/19/trump-stolen-election-coup-overthrow/ |accessdate=2024-08-24}} {{Wayback|date=2024-08-24 |url= https://web.archive.org/web/20240824204443/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/08/19/trump-stolen-election-coup-overthrow/}}</ref> Өтірік пен жалған мәлімдемелердің үлкен көлемі Трамптың [[үлкен өтірік]] пен жалғандықты насихаттау әдісін пайдалану ретінде сипатталған риторикалық стиліне байланысты болды.<ref>Бірнеше дереккөз: * {{Cite news |last=Snyder |first=Timothy |date=2021-01-09 |title=The American Abyss |newspaper=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2021/01/09/magazine/trump-coup.html}} * {{Cite web |last=Ben-Ghiat |first=Ruth |date=2021-01-25 |title=Opinion: Trump's big lie wouldn't have worked without his thousands of little lies |url=https://www.cnn.com/2021/01/25/opinions/big-lie-ben-ghiat/index.html |website=[[CNN]]}} * {{Cite news |last=Heavey |first=Jan Wolfe, Susan |date=2021-01-25 |title=Trump lawyer Giuliani faces $1.3 billion lawsuit over 'big lie' election fraud claims |newspaper=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/uk-usa-election-dominion-idUKKBN29U206}} * {{Cite web |last=Block |first=Melissa |date=2021-01-16 |title=Can The Forces Unleashed By Trump's Big Election Lie Be Undone? |url=https://www.npr.org/2021/01/16/957291939/can-the-forces-unleashed-by-trumps-big-election-lie-be-undone |accessdate=2022-10-04 |website=[[NPR]]}} * {{Cite web |last=Pilkington |first=Ed |date=2021-01-24 |title=Donald Trump is gone but his big lie is a rallying call for rightwing extremists |url=https://www.theguardian.com/us-news/2021/jan/24/donald-trump-big-lie-american-democracy |accessdate=2022-10-04 |website=[[The Guardian]]}} * {{Cite magazine |date=2021-05-19 |title=Evan McMullin and Miles Taylor on the need for "rational Republicans" |url=https://www.economist.com/by-invitation/2021/05/19/evan-mcmullin-and-miles-taylor-on-the-need-for-rational-republicans |magazine=[[The Economist]] |quote=Its leaders shamelessly propagated former President Donald Trump's "Big Lie"}} * {{Cite news |last=Stanley-Becker |first=Isaac |date=2021-09-25 |title=Election fraud, QAnon, Jan. 6: Far-right extremists in Germany read from a pro-Trump script |language=en-US |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2021/09/25/german-election-far-right-trump/ |accessdate=2022-11-23 |issn=0190-8286}}</ref><ref>Бірнеше дереккөз: * {{Cite web|url=https://www.cnn.com/2020/11/30/media/trump-election-confusion-reliable-sources/index.html|title='Firehose of falsehood:' How Trump is trying to confuse the public about the election outcome|author=Brian Stelter|website=CNN|date=2020-11-30}} * {{Cite web|url=https://www.vox.com/2018/8/31/17804104/strikethrough-lies-propaganda-trump-putin|title=Why obvious lies make great propaganda|first=Carlos|last=Maza|work=Vox|date=2018-08-31}} * {{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/donald-trump-campaigns-firehose-of-falsehoods-has-parallels-with-russian-propaganda-20160809-gqo044.html|title=Donald Trump campaign's 'firehose of falsehoods' has parallels with Russian propaganda|first=Chris|last=Zappone|date=2016-10-12|work=The Sydney Morning Herald}} * {{Cite web|url=https://www.ft.com/content/5cea69f0-7d44-424e-a121-78a21564ca35 |title=What magic teaches us about misinformation|first=Tim|last=Harford|date=2021-05-06|work=Financial Times}} {{Wayback|url=https://ghostarchive.org/archive/20221210/https://www.ft.com/content/5cea69f0-7d44-424e-a121-78a21564ca35 |date=2022-12-10}} * {{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2017/08/trump-nonstop-lies/|title=Trump's nonstop lies may be a far darker problem than many realize|first=Denise|last=Clifton|work=Mother Jones|date=2017-08-03}} * {{Cite web|url=https://www.thewrap.com/morning-joe-propaganda-covid/|title='Morning Joe' Rips Trump for 'Firehose of Falsehoods' and 'Nazi-Like Propaganda' on COVID|work=TheWrap|date=2020-12-17}}</ref> 2024 жылғы 8 тамыздағы 64 минуттық баспасөз мәслихатында NPR Трамптың 162 «бұрмалау, асыра сілтеу және ашық өтірік» жасағанын санады; бұл Трамптың минутына орта есеппен екіден астам жалған нәрсе айтқанына тең. Олар Трамп өтіріктерінің көлемін «таңқаларлық» және «көптеген саясаткерлер жасайтыннан көп» деп сипаттады.<ref>{{Cite news |last=Montanaro |first=Domenico |date=2024-08-11 |title=162 lies and distortions in a news conference. NPR fact-checks former President Trump |publisher=[[NPR]] |url=https://www.npr.org/2024/08/11/nx-s1-5070566/trump-news-conference |accessdate=2024-08-24}} {{Wayback|date=2024-08-24 |url= https://web.archive.org/web/20240824144530/https://www.npr.org/2024/08/11/nx-s1-5070566/trump-news-conference}}</ref> Трамп сонымен қатар Харриске қарсы көптеген тиісіп, сөз айтты,<ref>{{cite news|author= Wren, Adam; Ward, Myah; Mitovich, Jared |title= Trump goes low as Harris gains ground |url= https://www.politico.com/news/2024/08/03/trump-harris-georgia-00172560 |publisher= [[Politico]] |date= 2024-08-03 |accessdate=2024-08-06}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20240806093738/https://www.politico.com/news/2024/08/03/trump-harris-georgia-00172560|date=2024-08-06}}</ref> олардың кейбіреулері сексуалдық,<ref name="Gold 08282024">{{cite news|last= Gold |first= Michael |title= Trump Reposts Crude Sexual Remark About Harris on Truth Social |url= https://www.nytimes.com/2024/08/28/us/politics/trump-truth-social-posts.html |newspaper= The New York Times |date=2024-08-28 |accessdate=2024-08-28}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240828230508/https://www.nytimes.com/2024/08/28/us/politics/trump-truth-social-posts.html|date=2024-08-28}}</ref> нәсілшіл және мизогиндік<ref>{{cite news|last=Tesler|first=Michael|title=3 reasons why racist attacks on Harris could backfire|url=https://abcnews.go.com/538/3-reasons-racist-attacks-harris-backfire/story?id=113178995|newspaper= FiveThirtyEight|date=2024-08-27|accessdate=2024-08-28}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240828025250/https://abcnews.go.com/538/3-reasons-racist-attacks-harris-backfire/story?id=113178995|date=2024-08-28}}</ref><ref>{{cite news|author= VandeHei, Jim; Allen, Mike |title= Behind the Curtain: Trump's "caught on tape" women problem |url= https://www.axios.com/2024/08/16/trump-vance-women-problem-voters |newspaper=Axios|date=2024-08-16|accessdate=2024-08-28}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240828202432/https://www.axios.com/2024/08/16/trump-vance-women-problem-voters|date=2024-08-28}}</ref><ref>{{cite news|last=Arnsdorf|first=Isaac|title=Trump suggests Harris would struggle with world leaders based on her appearance |url= https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/30/trump-harris-play-toy-comment/|newspaper=[[The Washington Post]]|date=2024-07-30|accessdate=2024-07-31}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240801010418/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/30/trump-harris-play-toy-comment/|date=2024-08-01}}</ref> сипаттағы зәбір айтып жүрді.<ref name="Gold 08282024"/> === Аборт === [[Сурет:Pro-ChoiceMarch 3792 (52075189799).jpg|нобай|оңға|«[[Роу Уэйдке қарсы]]<nowiki/>» сот ісінің тоқтауына қарсы наразылар, [[Вашингтон]], 2022 жылғы 14 мамыр]] [[Аборт]]қа қол жеткізу және аборт жасауды адам құқығы қылу — науқан барысындағы басты тақырыптардың бірі.<ref>{{Cite web|title=Here's why abortion will be such a big issue for the ballot come November|url=https://www.nbcboston.com/news/local/heres-why-abortion-will-be-such-a-big-issue-for-the-ballot-come-november/3305057/|accessdate=2024-08-09|publisher=NBC|date=2024-03-11}} {{Wayback|date=2024-03-11|url= https://web.archive.org/web/20240311222821/https://www.nbcboston.com/news/local/heres-why-abortion-will-be-such-a-big-issue-for-the-ballot-come-november/3305057/}}</ref><ref name="NBC-2024">{{Cite web|title=7 big issues at stake in the 2024 election|url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/issues-trump-biden-2024-election-health-care-abortion-tax-immigration-rcna147637|accessdate=2024-04-17|work=NBC|author=Sahil, Kapur|date=2024-04-17}} {{Wayback|date=2024-07-03|url= https://web.archive.org/web/20240703012241/https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/issues-trump-biden-2024-election-health-care-abortion-tax-immigration-rcna147637}}</ref> Бұл мәселе АҚШ Жоғарғы Сотының «[[Роу Уэйдке қарсы]]<nowiki/>» сот ісін тоқтатқанынан және осылайша аборт туралы заңнаманы, соның ішінде аборт жасатуға тыйым салуды, толығымен штаттардың өзіне қалдырғанынан қайта өзекті болды.<ref name="The New York Times-2023">Бірнеше дереккөз: * {{Cite news |last=Edsall |first=Thomas B. |date=2023-04-12 |title=How The Right Came To Embrace Intrusive Government |publisher=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2023/04/12/opinion/republican-party-intrusive-government.html |accessdate=2023-04-12 |issn=0362-4331}} {{Wayback|date=2023-04-12 |url= https://web.archive.org/web/20230412100935/https://www.nytimes.com/2023/04/12/opinion/republican-party-intrusive-government.html}} «Republicans in states across the country are defiantly pushing for the criminalization of abortion — of the procedure, of abortifacient drugs and of those who travel out of state to terminate pregnancy... According to research provided to The Times by the Kaiser Family Foundation, states that have abortion bans at various early stages of pregnancy with no exception for rape or incest include Alabama, Arizona, Arkansas, Florida, Kentucky, Louisiana, Mississippi, Missouri, Ohio, Oklahoma, South Dakota, Tennessee, Texas, West Virginia and Wisconsin.» * {{cite web |last=Allison |first=Natalie |date=2022-06-24 |title=Roe reversal divides 2024 GOP field |url=https://www.politico.com/news/2022/06/24/roe-reversal-divides-2024-gop-field-00042346 |accessdate=2022-06-25 |publisher= [[Politico]]}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220628202834/https://www.politico.com/news/2022/06/24/roe-reversal-divides-2024-gop-field-00042346 |date= 2022-06-28}} * {{Cite news |last=Weisman |first=Jonathan |date=2023-04-11 |title=Pressured by Their Base on Abortion, Republicans Strain to Find a Way Forward |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/us/politics/abortion-republicans-elections.html |accessdate=2023-04-12 |issn=0362-4331}} {{Wayback|date=2023-04-11|url= https://web.archive.org/web/20230411092928/https://www.nytimes.com/2023/04/11/us/politics/abortion-republicans-elections.html}} * {{Cite web |last=Godfrey |first=Elaine |date=2022-05-04 |title=The GOP's Strange Turn Against Rape Exceptions |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2022/05/supreme-court-overturn-roe-v-wade-no-rape-incest-exceptions/629747/ |accessdate=2023-04-07 |publisher=The Atlantic}} {{Wayback|date=2022-05-04 |url= https://web.archive.org/web/20220504102020/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2022/05/supreme-court-overturn-roe-v-wade-no-rape-incest-exceptions/629747/}}</ref> Дональд Трамп тағайындаған судьялардың бәрі де абортқа қарсы дауыс берген.<ref>{{cite news|title=Trump credits himself for abortion ruling|url=https://www.axios.com/2022/06/24/trump-credits-himself-for-abortion-ruling|work=Axios|date=2022-06-24|accessdate=2024-04-27|last=Shapero|first=Julia}} {{Wayback|date=2023-12-16|url= https://web.archive.org/web/20231216041325/https://www.axios.com/2022/06/24/trump-credits-himself-for-abortion-ruling}}</ref> [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократтар]] абортқа қол жеткізуді құқық ретінде қарастыруды негізінен қолдаса,<ref>{{Cite web |last=Feiner |first=Lauren |date=2022-05-20 |title=Democratic senators concerned about phone location data being used to track people seeking abortions |url=https://www.cnbc.com/2022/05/20/democrats-urge-ftc-protect-data-privacy-for-people-seeking-abortions.html |accessdate=2023-04-12|publisher=CNBC}} }{{Wayback|date=2022-05-20 |url= https://web.archive.org/web/20220520165916/https://www.cnbc.com/2022/05/20/democrats-urge-ftc-protect-data-privacy-for-people-seeking-abortions.html}}</ref> [[Республикалық партия (АҚШ)|республикашылдар]] аборттың заңдылығын айтарлықтай шектеуді қолдайды.<ref>{{Cite web |last=Kilgore |first=Ed |date=2023-06-21 |title=House GOP Forges Ahead on Wildly Unpopular National Abortion Ban |url=https://nymag.com/intelligencer/2023/06/house-gop-forges-ahead-on-unpopular-national-abortion-ban.html |accessdate=2023-11-15 |publisher= Intelligencer}} {{Wayback|date=2023-11-15 |url= https://web.archive.org/web/20231115065948/https://nymag.com/intelligencer/2023/06/house-gop-forges-ahead-on-unpopular-national-abortion-ban.html}}</ref> 2023 жылғы сәуірге дейін республикашылдар басқаратын штаттардың көпшілігі аборт жасатуға толықтай дерлік тыйым салды, бұл оны Америка Құрама Штаттарының оңтүстігінде заңсыз қылды. Kaiser Family Foundation мәліметі бойынша, аборт жасатуға ерте кезеңде де-юре тыйым салған 15 штат бар; зорлау мен инцестке қойылған ерекшеліксіз.<ref name="The New York Times-2023" /> Роу Уэйдке қарсы шешімінің жоққа шығарылуы және сол себептен болған оңтүстіктегі абортқа қойылған шектеулер кесірінен елдің түрлі штаттарында ана болмақ әйелдердің қайтыс болғаны жайлы хабарланды. Бұған себеп — шектеуші заңнама жүкті әйелдің құрсағындағы баласына тиісуін заңсыз қылды.<ref>{{Cite web|url= https://www.theguardian.com/us-news/2024/oct/30/texas-woman-death-abortion-ban-miscarriage |title= Texas woman died after being denied miscarriage care due to abortion ban, report finds |lang= en |publisher= The Guardian |last= Sherman |first= Carter |date=2024-10-30 |accessdate= 2024-11-02}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/sep/19/georgia-abortion-ban |title= Amber Thurman was killed by Georgia’s abortion ban. There will be others |lang= en |publisher= The Guardian |last= Donegan |first= Moira |date= 2024-09-19 |accessdate= 2024-11-02}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/sep/19/georgia-abortion-ban |title= Amber Thurman was killed by Georgia’s abortion ban. There will be others |lang= en |publisher= The Guardian |last= Donegan |first= Moira |date= 2024-09-19 |accessdate= 2024-11-02}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.propublica.org/article/candi-miller-abortion-ban-death-georgia |title= Afraid to Seek Care Amid Georgia’s Abortion Ban, She Stayed at Home and Died |lang= en |publisher= ProPublica |last= Surana |first= Kavitha |date= 2024-09-18 |accessdate= 2024-11-02}}</ref> Трамп Роуды жоққа шығарғаны үшін несие алды, бірақ абортқа толық тыйым салуды талап ететін республикашылдарды сынға алды.<ref>{{Cite web |date=2023-05-17 |title=Trump: 'I was able to kill Roe v. Wade' |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-was-able-kill-roe-v-wade-rcna84897 |accessdate=2024-02-05 |publisher=NBC News}} {{Wayback|date=2024-02-05 |url= https://web.archive.org/web/20240205132002/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-was-able-kill-roe-v-wade-rcna84897}}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-09-16 |title=Trump criticizes Republicans pushing abortion bans with no exceptions: 'You're not going to win' |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-bring-country-together-abortion-meet-the-press-rcna105311 |accessdate=2024-02-05 |publisher=NBC News}} {{Wayback|date=2024-02-05 |url= https://web.archive.org/web/20240205173558/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-bring-country-together-abortion-meet-the-press-rcna105311}}</ref> Трамп аборт мәселесін штаттардың шешуіне қалдыратынын, бірақ қызыл штаттарға әйелдердің жүктілігін бақылауға және түсік жасатқан жағдайда оларды қылмыстық жауапкершілікке тартуға рұқсат беретінін айтты.<ref name="Time-2024">{{cite magazine |last=Cortellessa |first=Eric |date=2024-04-30 |title= How Far Trump Would Go |url=https://time.com/6972021/donald-trump-2024-election-interview/ |magazine= [[Time]] |accessdate=2024-05-11}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240511000706/https://time.com/6972021/donald-trump-2024-election-interview/ |date= 2024-05-11}}</ref> Болжалды үміткер болғаннан бері Камала Харрис бұрын Роу кепілдік берген федералды аборт құқығын қорғауды қалпына келтіретін заңнаманы қабылдауды қолдайтынын көрсетті.<ref>{{cite web |last=Astor |first=Maggie |title=Where Kamala Harris Stands on the Issues: Abortion, Immigration and More |url=https://www.nytimes.com/2024/07/21/us/politics/kamala-harris-abortion-immigration-economy-israel.html |publisher=New York Times |date=2024-07-21}}</ref><ref>{{cite web |author=Messerly, Megan; Ollstein, Alice Miranda |title=Kamala Harris' call for 'reproductive freedom' means restoring Roe |url=https://www.politico.com/news/2024/07/29/kamala-harris-abortion-restoring-roe-00171657 |work=Politico |date=2024-07-29}}</ref><ref name="The New York Times-2024-3">{{cite news |last=Astor |first=Maggie |date=2024-07-21 |title=Where Kamala Harris Stands on the Issues: Abortion, Immigration and More |url=https://www.nytimes.com/2024/07/21/us/politics/kamala-harris-abortion-immigration-economy-israel.html |accessdate=2024-07-22 |work=The New York Times}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240721215822/https://www.nytimes.com/2024/07/21/us/politics/kamala-harris-abortion-immigration-economy-israel.html |date= 2024-07-21}}</ref> === Шекара қауіпсіздігі және иммиграция === Шекара қауіпсіздігі және иммиграция 2024 жылғы президенттік сайлауда әлеуетті сайлаушыларға қатысты басты мәселелердің бірі болып табылады.<ref>{{cite news |url= https://www.nytimes.com/2024/01/17/briefing/immigration-policy-democrats.html |title= A 2024 Vulnerability |work= The New York Times |date= 2024-01-17 |last=Leonhardt |first=David |accessdate=2024-01-26}} {{Wayback|date= 2024-01-26 |url= https://web.archive.org/web/20240126192037/https://www.nytimes.com/2024/01/17/briefing/immigration-policy-democrats.html}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba |title=Americans agree that the 2024 election will be pivotal for democracy, but for different reasons|date=2023-12-15 |work=Associated Press |accessdate=2023-12-16}} {{Wayback|date= 2023-12-16 |url=https://web.archive.org/web/20231216014504/https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba}}</ref> Сауалнама көрсеткендей, америкалықтардың көпшілігі елге келетін иммиграцияны азайтқысы келеді<ref>{{Cite web |last=M. Jones |first=Jeffrey |date=2024-07-12 |title=Sharply More Americans Want to Curb Immigration to U.S. |url=https://news.gallup.com/poll/647123/sharply-americans-curb-immigration.aspx |accessdate=2024-07-21 |work=Gallup}} {{Wayback|date= 2024-06-20 |url= https://web.archive.org/web/20240720215320/https://news.gallup.com/poll/647123/sharply-americans-curb-immigration.aspx}}</ref> және ақ нәсілді республикашылдардың айтарлықтай аз бөлігі ақтардың демографиялық құлдырауына алаңдайды.<ref>{{Cite web |last=Frankovic |first=Kathy |date=2021-08-19 |title=White Republicans see the white population decline in America as a bad thing |url=https://today.yougov.com/politics/articles/37643-white-republicans-see-white-population-decline |accessdate=2024-07-21 |publisher=YouGov}} {{Wayback|date=2023-11-29 |url= https://web.archive.org/web/20231129194903/https://today.yougov.com/politics/articles/37643-white-republicans-see-white-population-decline}}</ref> 2023 жылы және 2024 жылдың басында Америка Құрама Штаттарының [[Мексика]]мен шекарасы арқылы елге кірген мигранттардың көбеюі орын алды.<ref>{{Cite news|url= https://www.economist.com/united-states/2024/01/25/how-americas-failed-immigration-policies-might-cost-joe-biden-the-election|title=America's immigration policies are failing|newspaper=The Economist|accessdate= 2024-01-26}} {{Wayback|date=2024-01-26|url= https://web.archive.org/web/20240126191707/https://www.economist.com/united-states/2024/01/25/how-americas-failed-immigration-policies-might-cost-joe-biden-the-election}}</ref> 2024 жылғы маусымға қарай заңсыз өтулер төрт ай сайынғы төмендеуден кейін үш жылдағы ең төменгі деңгейге жетті, мұны АҚШ-тың жоғары лауазымды шенеуніктері Америка Құрама Штаттары мен Мексика арасындағы тәртіптің күшеюімен, ауа-райы және Байденнің панаға шектеулерді күшейту туралы бұйрығымен байланыстырды.<ref>{{Cite news|first=Camilo|last=Montoya-Galvez|url=https://www.cbsnews.com/news/border-crossings-us-mexico-border-june-2024/|title=Illegal crossings at U.S.-Mexico border fall to 3-year low, the lowest level under Biden|newspaper=CBS News|date=2024-07-01|accessdate= 2024-07-12}} {{Wayback|date=2024-07-10|url= https://web.archive.org/web/20240710231729/https://www.cbsnews.com/news/border-crossings-us-mexico-border-june-2024/}}</ref> 2024 жылғы шілдеге қарай шекарада қамауға алулар Байденнің атқару әрекетінің нәтижесінде 33%-ға төмендеп, 46 айдағы ең төменгі деңгейге дейін төмендеді, содан кейін ол маусым айында 55 % төмендеп, оны 2020 жылғы қыркүйектен бергі ең төменгі деңгейге жеткізді.<ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/border-patrol-arrests-asylum-4898733a7ad9868e54220c23b7d96185|title=Border arrests drop 33% to a 46-month low in July after asylum restrictions take hold|work=The Associated Press|date=2024-08-16|accessdate=2024-08-16}}</ref> Харрис азаматтыққа жету жолымен бірге «мықты шекара қауіпсіздігі» үшін күресуге уәде берді. Харрис бас прокурор кезінде трансұлттық бандалармен, есірткі картельдерімен және адам саудагерлерімен күресудегі жұмысын ерекше атап өтті.<ref name="Politico-2024">{{cite news|author= Daniels, Eugene; Schneider, Elena |title= Harris promises to go tough on border security |url= https://www.politico.com/news/2024/08/09/harris-promises-to-go-tough-on-border-security-00173485 |work= Politico |date= 2024-08-09 |accessdate= 2024-08-10}} {{Wayback|date= 2024-08-11 |url= https://web.archive.org/web/20240811003141/https://www.politico.com/news/2024/08/09/harris-promises-to-go-tough-on-border-security-00173485}}</ref> 2023 жылы вице-президент ретінде Харрис кедейлік сияқты жаппай көші-қонның себептерін жою үшін жеке компаниялардан [[Орталық Америка]] қауымдастығына 950 ми ллион АҚШ долларын бөлетінін жариялады.<ref name="The New York Times-2024-3"/> Харрис иммиграциялық жүйе «бұзылған» және оны түзету керек деп санайтынын және америкалықтардың бұған сенетінін айтады.<ref name="The New York Times-2024-3"/> Харрис Шекара патруль агенттерінің санын көбейтуді қолдайды және Трампты шекара қауіпсіздігіне байсалды қарамайды деп айыптайды.<ref>{{Cite web |author= Alvarez, Priscilla; Blackburn, Piper Hudspeth |date= 2024-07-31 |title= Harris goes on offensive on immigration, comparing her record with Trump's |url= https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-immigration-trump/index.html |accessdate= 2024-07-31 |work= [[CNN]] |language=en}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240731030729/https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-immigration-trump/index.html |date= 2024-07-31}}</ref> Вице-президент кезінде Харрис қосымша шекара агенттерін қаржыландыратын және Трамп қабылдамаған жағдайда шекараны жауып тастайтын екі партия да қолдаған заң жобасын қолдады. Трамп Өкілдер палатасы мен Сенат республикашылдарын заң жобасын жоюға шақырды, бұл оның және республикашылдардың қайта сайлану науқанына зиянын тигізеді және иммиграцияның науқан мәселесі болуына кедергі жасайды деді.<ref>{{cite news|title=Trump brags about efforts to stymie border talks: 'Please blame it on me'|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/01/27/trump-border-biden/|newspaper=The Washington Post|date=2024-01-28|last=Arnsdorf|first=Isaac|issn=0190-8286|accessdate=2024-01-29}} {{Wayback|date=2024-01-28|url= https://web.archive.org/web/20240128000000/https://web.archive.org/web/20240128152344/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/01/27/trump-border-biden/}}</ref><ref>{{cite news |title=Senate GOP blocks bipartisan border deal and foreign aid package in key vote |url=https://edition.cnn.com/politics/live-news/senate-vote-border-bill-aid-02-07-24/index.html |work=CNN |date=2024-02-07 |accessdate=2024-04-03}} {{Wayback|date=2024-03-24 |url= https://web.archive.org/web/20240324052232/https://edition.cnn.com/politics/live-news/senate-vote-border-bill-aid-02-07-24/index.html |author=Elise Hammond; Michelle Shen; Jack Forrest; Shania Shelton }}</ref><ref>{{cite news |last=Kane |first=Paul |title=Senate Republicans retreating into the same ungovernable chaos as House GOP |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/senate-republicans-retreating-into-same-ungovernable-chaos-house-gop/ |newspaper=The Washington Post |date=2024-02-07 |accessdate=2024-04-03}} {{Wayback|date=2024-02-07 |url=https://web.archive.org/web/20240207191403/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/senate-republicans-retreating-into-same-ungovernable-chaos-house-gop/}}</ref><ref>{{cite news|title=GOP leaders face unrest amid chaotic, bungled votes|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/republicans-disarray-house-senate-border/|newspaper=The Washington Post|date=2024-01-07|author=Jacqueline Alemany; Marianna Sotomayor; Leigh Ann Caldwell; Liz Goodwin |accessdate=2024-04-03}} {{Wayback|date=2024-06-19 |url= https://web.archive.org/web/20240619170449/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/republicans-disarray-house-senate-border/}}</ref><ref>{{cite news|title=Senate GOP blocks border deal; future of Ukraine, Israel aid unclear|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/senate-border-security-vote/|newspaper=The Washington Post|date=2024-02-07|author=Liz Goodwin; Leigh Ann Caldwell; Abigail Hauslohner |accessdate= 2024-04-03}} {{Wayback|date= 2024-02-08 |url= https://web.archive.org/web/20240208172040/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/senate-border-security-vote/}}</ref><ref>{{Cite web |author= Richard Cowan; Picas Costas |title=US Senate unveils $118 billion bill on border security, aid for Ukraine, Israel |url=https://www.reuters.com/world/us/us-senate-unveils-118-billion-bipartisan-bill-tighten-border-security-aid-2024-02-04/ |accessdate=2024-02-05 |date= 2024-02-05 |work= [[Reuters]]}}</ref> Харрис Трампты сайлау науқанындағы заң жобасына қарсы болғаны үшін сынады<ref name="Politico-2024"/> және заң жобасына президент ретінде қол қоюға уәде береді.<ref>{{Cite web |author=Restuccia, Andrew; Hackman, Michelle |title=Kamala Harris Pledges to Sign Bipartisan Border Bill |url=https://www.wsj.com/livecoverage/dnc-harris-speech-election-2024/card/harris-pledges-to-sign-bipartisan-border-bill-csVc4bVyNHlyx9yqnyyE |accessdate=2024-08-24 |date= 2024-08-23 |work=The Wall Street Journal}} {{Wayback|date=2024-08-24 |url= https://web.archive.org/web/20240824052300/https://www.wsj.com/livecoverage/dnc-harris-speech-election-2024/card/harris-pledges-to-sign-bipartisan-border-bill-csVc4bVyNHlyx9yqnyyE}}</ref> [[Сурет:President Trump Travels to Arizona (50040937841).jpg|нобай|оңға|Дональд Трамп сайланғанда оңтүстік шекарадағы [[Трамп қабырғасы|қабырға]]ны аяқтаймын деді]] Дональд Трамп сайланса, [[депортация]]ны көбейтетінін, АҚШ әскерін шекараға жіберетінін, жұмыс орнындағы рейдтер арқылы ICE қамауын кеңейтетінін,<ref name="The New York Times-2023-3" /> шекара қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жергілікті құқық қорғау органдарын тағайындайтынын, кеден мен шекара патрульдік қызметін қаржыландыруды көбейтетінін, сондай-ақ аяқтайтынын мәлімдеді. оңтүстік шекарада қабырға тұрғызу.<ref>{{cite web |last=Garsd |first=Jasmine |date=2023-12-13 |title=Where the Republican presidential candidates stand on immigration |url=https://www.npr.org/2023/12/13/1218935981/republican-candidates-immigration |accessdate= 2024-02-10 |publisher=NPR}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240210211541/https://www.npr.org/2023/12/13/1218935981/republican-candidates-immigration |date= 2024-02-10}}</ref> [[The New York Times]] Трамп «АҚШ-тағы құжатсыз адамдарды кең ауқымда жинап, оларды шығарылғанын күтіп тұрғанша кең лагерьлерде ұстауға дайындалу» сияқты «иммиграцияға қарсы бірінші мерзімді репрессиясының кеңеюін» қарастырып жатқанын хабарлады.<ref name="The New York Times-2023-3">{{cite news|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|work=The New York Times|date=2023-11-11|author=Charlie Savage; Maggie Haberman; Jonathan Swan |accessdate= 2024-04-26}} {{Wayback|date= 2024-04-25 |url= https://web.archive.org/web/20240425100016/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html}}</ref> Трамп қамау лагерлерін салу және әскери күштерді қолдану арқылы 11 миллион адамды депортациялау ниетін мәлімдеді.<ref name="Time-2024" /> Трамп ұлттық деректермен расталмайтын «мигранттар қылмысының толқыны» туралы жалған мәлімдемелер жасап жүреді.<ref>{{Cite news |author=Olympia, Sonnier; Haake, Garrett |date= 2024-02-29 |title=Trump's claims of a migrant crime wave are not supported by national data|publisher=NBC News |url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/trumps-claims-migrant-crime-wave-are-not-supported-national-data-rcna140896 |accessdate=2024-06-23}} {{Wayback|date= 2024-06-22 |url= https://web.archive.org/web/20240622153032/https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/trumps-claims-migrant-crime-wave-are-not-supported-national-data-rcna140896}}</ref> Трамптың иммиграцияға қарсы үні оның бұрынғы президент болған кезінен қаттырақ болғаны атап өтілді<ref name="The New York Times-2023-3"/> және кейбір заңсыз иммигранттар жайлы сөйлегенде адамгершілікке жатпайтын риториканы қолданғаны үшін сынға ұшырады. Трамп кейбір иммигранттарды «адам емес» және «жануарлар» деп те атап жатты.<ref name="Reuters-2024-2" /><ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/16/trump-immigrants-not-people/|title=Trump says some undocumented immigrants are 'not people'|first=Marisa|last=Iati|date=2024-03-16|accessdate=2024-03-17|newspaper=The Washington Post|issn=0190-8286}} {{Wayback|date=2024-03-16|url=https://web.archive.org/web/20240316225300/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/16/trump-immigrants-not-people/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |author=Huynh, Anjali; Gold, Michael |title=Trump Says Some Migrants Are 'Not People' and Predicts a 'Blood Bath' if He Loses |url=https://www.nytimes.com/2024/03/16/us/politics/trump-speech-ohio.html |work=The New York Times |date=2024-03-17 |issn=0362-4331 |accessdate=2024-04-26}} {{Wayback|date=2024-04-23 |url= https://web.archive.org/web/20240423095503/https://www.nytimes.com/2024/03/16/us/politics/trump-speech-ohio.html}}</ref> 2023 жылғы күзден бастап<ref name="The New York Times-2024-5" /> Трамп иммигранттар «еліміздің қанын улап жатыр» деп мәлімдеді, бұл [[Ақтардың артықшылығы|ақтар үстемшілдері]] мен [[Адольф Гитлер]] қолданған риторикамен салыстыруға әкелді.<ref>{{cite news |last=Sullivan |first=Kate |title=Trump's anti-immigrant comments draw rebuke |url=https://edition.cnn.com/2023/10/06/politics/trump-anti-immigrant-comments/index.html |publisher=[[CNN]] |date=2023-10-06 |accessdate=2023-11-17}} {{Wayback|date=2023-11-15 |url= https://web.archive.org/web/20231115194416/https://edition.cnn.com/2023/10/06/politics/trump-anti-immigrant-comments/index.html}}</ref><ref>{{cite news |author=LeVine, Marianne; Kornfield, Maryl |url= https://www.washingtonpost.com/elections/2023/10/12/trump-immigrants-comments-criticism/ |title=Trump's anti-immigrant onslaught sparks fresh alarm heading into 2024 |newspaper=[[The Washington Post]] |date= 2023-10-12 |accessdate= 2023-11-16}} {{Wayback|date=2024-06-19 |url= https://web.archive.org/web/20240619170447/https://www.washingtonpost.com/elections/2023/10/12/trump-immigrants-comments-criticism/}}</ref><ref name="The New York Times-2024-5">{{cite news |last=Astor |first=Maggie |title=Trump Doubles Down on Migrants 'Poisoning' the Country |url=https://www.nytimes.com/2024/03/17/us/politics/trump-fox-interview-migrants.html |work=The New York Times |date= 2024-03-17 |issn=0362-4331 |accessdate= 2024-04-26}} {{Wayback|date=2024-04-25 |url= https://web.archive.org/web/20240425195313/https://www.nytimes.com/2024/03/17/us/politics/trump-fox-interview-migrants.html}}</ref><ref name="The New York Times-2023-5">{{cite news |last=Gabriel |first=Trip |title=Trump Escalates Anti-Immigrant Rhetoric With 'Poisoning the Blood' Comment |url=https://www.nytimes.com/2023/10/05/us/politics/trump-immigration-rhetoric.html |work=The New York Times |date=2023-10-05 |accessdate=2024-04-26}} {{Wayback|date=2024-01-17 |url= https://web.archive.org/web/20240117102659/https://www.nytimes.com/2023/10/05/us/politics/trump-immigration-rhetoric.html}}</ref> Трамптың түсініктемелері Трамптың сайлауалды науқаны кезінде жиі қолданатын зорлық-зомбылыққа толы риториканың бөлігі болып табылады.<ref name="Perspectives on Terrorism-2020" /><ref name="Reuters-2024-2" /><ref name="The New York Times-2023-7">{{cite news |author=Haberman, Maggie; Nehamas, Nicholas; McFadden, Alyce |date=2023-10-03 |title=Trump Said Shoplifters Should Be Shot, Part of a String of Violent Remarks |url=https://www.nytimes.com/2023/10/03/us/politics/trump-indictments-shoplifters-violence.html |accessdate=2023-10-09 |work=[[The New York Times]]}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231008234203/https://www.nytimes.com/2023/10/03/us/politics/trump-indictments-shoplifters-violence.html |date=2023-10-08}}</ref><ref name="The New York Times-2023-5" /><ref name="The Washington Post-2023">{{Cite news |last=LeVine |first=Marianne |date=2023-11-12 |title=Trump calls political enemies 'vermin,' echoing dictators Hitler, Mussolini |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/12/trump-rally-vermin-political-opponents |accessdate=2023-11-12 |newspaper=[[The Washington Post]]}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231113051831/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/12/trump-rally-vermin-political-opponents/ |date=2023-11-13}}</ref><ref name="The New York Times-2024-2">{{Cite news |author=Gold, Michael; Huynh, Anjali |date=2024-04-02 |title=Trump Again Invokes 'Blood Bath' and Dehumanizes Migrants in Border Remarks |url=https://www.nytimes.com/2024/04/02/us/politics/trump-border-blood-bath.html |access-date=2024-04-03 |work=The New York Times |issn=0362-4331}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240402234017/https://www.nytimes.com/2024/04/02/us/politics/trump-border-blood-bath.html |date=2024-04-02}}</ref> === Жаһандық жылыну === Жаһандық жылыну 2024 жылғы президенттік сайлаудағы басты мәселелердің бірі болады деп күтілуде.<ref name="Portland Press Herald-2024">{{Cite web |last=Gongloff |first=Mark |date=2024-01-30 |title=The 2024 election just might turn on ... climate change? |url=https://www.pressherald.com/2024/01/30/opinion-the-2024-election-just-might-turn-on-climate-change/ |access-date= 2024-02-12 |work=Portland Press Herald}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240213032748/https://www.pressherald.com/2024/01/30/opinion-the-2024-election-just-might-turn-on-climate-change/ |date= 2024-02-13}}</ref><ref name="The New York Times-2024">{{Cite web |title=Climate is on the Ballot Around the World |url=https://www.nytimes.com/2024/01/16/climate/climate-is-on-the-ballot-around-the-world.html |access-date=2024-01-16 |work=The New York Times |last=Andreoni |first=Manuela |date=2024-01-16}} {{Wayback|date=2024-01-16 |url=https://web.archive.org/web/20240116191827/https://www.nytimes.com/2024/01/16/climate/climate-is-on-the-ballot-around-the-world.html}}</ref> 2023 жылы Америка Құрама Штаттары тәулігіне 13,2 миллион баррельден астам шикі мұнай өндіруде рекордтық көрсеткішке қол жеткізді, бұл Трамп президенттігінің шыңында өндірілген тәулігіне 13 миллион баррельден асып түсті.<ref>{{cite news|title=U.S. oil production hit a record under Biden. He seldom mentions it.|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/12/31/us-oil-production-has-hit-record-under-biden-he-hardly-mentions-it/|author= Halper, Evan; Olorunnipa, Toluse |newspaper=The Washington Post|date=2023-12-31|accessdate=2024-01-20|issn=0190-8286}} {{Wayback|date=2024-01-18|url= https://web.archive.org/web/20240118150742/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/12/31/us-oil-production-has-hit-record-under-biden-he-hardly-mentions-it/}}</ref> Америка сонымен қатар [[COVID-19 пандемиясы]]на және [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]]не байланысты 2021–2024 жаһандық энергетикалық дағдарыстан туындаған жеткізу күйзелістерімен айналысты.<ref>{{Cite web |date=2022 |title=IEA Global Energy Crisis |url=https://www.iea.org/topics/global-energy-crisis |publisher=International Energy Agency |accessdate=2022-12-06}} {{Wayback|date= 2022-12-06 |url= https://web.archive.org/web/20221206212447/https://www.iea.org/topics/global-energy-crisis}}</ref> Харрис — табысы төмен аймақтар мен түрлі-түсті адамдарға климаттың өзгеруінің әсерін шешу үшін экологиялық әділеттілікті қорғаушы. Байден тұсында ол оның климаттық заңнамасын қолдады.<ref name="The New York Times-2024-3"/> Харрис АҚШ тарихындағы климаттың өзгеруіне және таза энергияға<ref name="The Hill-2024">{{Cite news |last=Bolton |first=Alexander |date=2024-07-29 |title=Behind hoopla, Democrats anxious about Harris |work=The Hill |url=https://thehill.com/homenews/senate/4795432-kamala-harris-democratic-anxiety/ |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-07-30 |url= https://web.archive.org/web/20240730045711/https://thehill.com/homenews/senate/4795432-kamala-harris-democratic-anxiety/}}</ref> ең үлкен инвестиция болып табылатын инфляцияны азайту туралы заңның<ref>{{Cite web |last=Bordoff |first=Jason |date=2022 |title=AMERICA'S LANDMARK CLIMATE LAW |url=https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2022/12/america-landmark-climate-law-bordoff |accessdate= 2024-01-16 |work=International Monetary Fund}} {{Wayback|date=2024-01-18 |url= https://web.archive.org/web/20240118035504/https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2022/12/america-landmark-climate-law-bordoff}}</ref> қабылдануына көмектесті, бұл АҚШ-ты 2030 жылға қарай шығарындыларды 2005 жылғы деңгейден 50–52 %-ға төмендету мақсаттарына жету жолына қойды.<ref>{{Cite magazine |last=McCarthy |first=Gina |date=2023-08-16 |title=The Inflation Reduction Act Took U.S. Climate Action Global. Here's What Needs To Happen Next |url=https://time.com/6305001/inflation-reduction-act-what-happens-next/ |access-date=January 20, 2024 |magazine=TIME |language=en}} {{Wayback|date=2024-01-19 |url= https://web.archive.org/web/20240119015654/https://time.com/6305001/inflation-reduction-act-what-happens-next/}}</ref> Харрис науқаны оның [[қабаттың гидравликалық үзілімі]]не тыйым қоюды қолдамайтынын айтты.<ref>{{cite news |last=Ward |first=Myah |title=Trump tries to sharpen Harris attacks as she blunts his momentum |work=Politico |url=https://www.politico.com/news/2024/07/27/trump-harris-minnesota-rally-shooting-00171526 |date=2024-07-27 |accessdate=2024-07-28}} {{Wayback|date=2024-07-28 |url= https://web.archive.org/web/20240728035307/https://www.politico.com/news/2024/07/27/trump-harris-minnesota-rally-shooting-00171526}}</ref><ref name="CNN-2024">{{Cite news |author=John, Arit; Tausche, Kayla |date=2024-07-30 |title=Harris recalibrates policy stances as she adjusts to role atop Democratic ticket |work=CNN |url=https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-shifts-policy-stances/index.html |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-08-01 |url=https://web.archive.org/web/20240801002949/https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-shifts-policy-stances/index.html}}</ref><ref name="The New York Times-2024-7" /> Трамп техногендік жаһандық жылыну идеясын келемеждеді.<ref>{{cite news|title=No more going wobbly in climate fight, Trump supporters vow|url=https://www.politico.com/news/2024/01/12/trump-second-term-climate-science-2024-00132289|work=Politico|date=2024-01-16|accessdate=2024-01-18|last=Waldman|first=Scott}} {{Wayback|date=2024-01-17|url=https://web.archive.org/web/20240117142253/https://www.politico.com/news/2024/01/12/trump-second-term-climate-science-2024-00132289}}</ref><ref>{{cite news|title=On Fox, Donald Trump Calls Climate Change A 'Hoax': 'In The 1920's They Were Talking About Global Freezing'|url=https://www.forbes.com/sites/markjoyella/2022/03/21/on-fox-donald-trump-calls-climate-change-a-hoax-in-the-1920s-they-were-talking-about-global-freezing/?sh=4361ef3f3787|work=Forbes|date=March 21, 2022|access-date=2023-12-11|last=Joyella|first=Mark}} {{Wayback|date=2023-12-12|url= https://web.archive.org/web/20231212042756/https://www.forbes.com/sites/markjoyella/2022/03/21/on-fox-donald-trump-calls-climate-change-a-hoax-in-the-1920s-they-were-talking-about-global-freezing/?sh=4361ef3f3787}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cfr.org/blog/campaign-roundup-republican-presidential-candidates-climate-change |title=Campaign Roundup: The Republican Presidential Candidates on Climate Change |last=Lindsay |first=James M. |date=2023-12-01 |publisher=Council on Foreign Relations |accessdate=2023-12-11}} {{Wayback|date= 2023-12-12 |url= https://web.archive.org/web/20231212042757/https://www.cfr.org/blog/campaign-roundup-republican-presidential-candidates-climate-change}}</ref> Трамп электр көлік бастамаларын кері қайтаруға уәде берді, Париж климаттық келісімінен тағы бір рет шығуды және бірнеше экологиялық ережелерді жоюды ұсынды.<ref name="Associated Press-2023">{{cite news |author=Riccardi, Nicholas; Price, Michelle L. |date=2023-12-16 |title=Trump calls Biden the 'destroyer' of democracy despite his own efforts to overturn 2020 election |url=https://apnews.com/article/trump-biden-democracy-election-2024-f2f824f056ae9f81f4e688fe590f41b4 |accessdate=2023-12-16 |work=Associated Press}} {{Wayback|date=2023-12-15 |url= https://web.archive.org/web/20231215220821/https://apnews.com/article/trump-biden-democracy-election-2024-f2f824f056ae9f81f4e688fe590f41b4}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump's Violent Language Toward EVs|url=https://www.nytimes.com/2024/03/18/climate/trump-electric-vehicles-blood-bath.html|work=The New York Times|date=2024-03-18|last=Friedman|first=Lisa|accessdate=2024-03-21|issn=0362-4331}} {{Wayback|date=2024-03-21|url= https://web.archive.org/web/20240321023506/https://www.nytimes.com/2024/03/18/climate/trump-electric-vehicles-blood-bath.html}}</ref> === Демократия === [[Сурет:2021 storming of the United States Capitol DSC09156 collage.png|нобай|оңға|2024 жылғы сайлау Трамптың [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы сайлау]]ды жоққа шығаруға жасаған бұрынғы әрекеттерінен және [[АҚШ Капитолийінің басып алынуы (2020)|6 қаңтарда АҚШ Капитолийіне шабуыл]]дан кейінгі алғашқы президенттік сайлау ретінде өтеді. Бұл сайлау, сонымен қатар, Трамптың 2020 жылғы сайлауды және [[Джорджия]] штатындағы Джо Байденнің жеңісін жоққа шығаруға әрекеттенгеніне қатысты федералды сот ісі тұсында келеді.]] [[Демократия]] 2024 жылғы сайлауда үлкен мәселе болады деп күтілуде. AP-NORC 2023 жылғы 30 қараша мен 4 желтоқсан аралығында 1074 ересек адам арасында жүргізілген сауалнама ересектердің 62 % келесі сайлауда кім жеңетініне байланысты демократияға қауіп төнуі мүмкін деп ойлатынын көрсетті.<ref>{{cite news|title=Americans agree that the 2024 election will be pivotal for democracy, but for different reasons|url=https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba|work=Associated Press|date=2023-12-15|last1=Fields|first1=Gary|last2=Sanders|first2=Linley|access-date=2023-12-16|archive-date=2023-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20231216014504/https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba}}</ref> Сайлау алдындағы сауалнама америкалық демократияның жағдайына терең қанағаттанбаушылықты көрсетті.<ref>{{Cite news |author=Balz, Dan; Ence Morse, Clara |date=2023-08-18 |title=American democracy is cracking. These forces help explain why. |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/08/18/american-democracy-political-system-failures/ |accessdate=2023-11-15 |newspaper=[[The Washington Post]] |archive-date=2023-11-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231115151758/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/08/18/american-democracy-political-system-failures/}}</ref><ref>{{Cite web|last=Leonhardt|first=David |date=2022-09-17|title=A Crisis Coming: The Twin Threats to American Democracy |url=https://www.nytimes.com/2022/09/17/us/american-democracy-threats.html |access-date=2023-11-15|work=[[The New York Times]]}} {{Wayback|date=2023-11-01 |url=https://web.archive.org/web/20231101094836/https://www.nytimes.com/2022/09/17/us/american-democracy-threats.html}}</ref><ref>{{Cite news|last=Gambino |first=Lauren |date=2023-11-05 |title=With the US election a year away, most Americans don't want Biden or Trump |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/05/us-presidential-election-biden-trump-polls |access-date=2023-11-15 |issn=0261-3077 |archive-date=2023-11-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20231116135016/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/05/us-presidential-election-biden-trump-polls |url-status=live }}</ref> Либералдар консерваторлар елді христиандық ұлтшыл [[автократия]]лық тенденциялармен және 2020 жылғы сайлауды бұзу әрекеттерімен қорқытады деп сенеді.<ref>{{Cite web|title=Republicans switched gears to focus on issues such as inflation and crime that poll highest among voter concerns|url=https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrats-press-threat-democracy-campaigns-final-days-gop-candidates-s-rcna55806|access-date=2023-05-03|publisher=NBC News|date=2022-11-07|author=Smith, Allan; Gomez, Henry J.}} {{Wayback|date=2022-11-07|url=https://web.archive.org/web/20221107232800/https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrats-press-threat-democracy-campaigns-final-days-gop-candidates-s-rcna55806}}</ref> Кейбір республикашылар Трамптың бұрынғы импичменті және төрт қылмыстық айыптауы сайлауға әсер ету және оны қызметінен қалдыру әрекеті деп алаңдайды.<ref>{{Cite web |title=Is Our Democracy Under Threat? |url=https://www.rutgers.edu/news/our-democracy-under-threat |access-date=May 3, 2023 |website=rutgers.edu |archive-date=October 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221025225321/https://www.rutgers.edu/news/our-democracy-under-threat |url-status=live }}</ref> Дегенмен, Трамптың қылмыстық істері Джо Байден мен Демократиялық партия ұйымдастырған «сайлауға араласуы» туралы ешқандай дәлел жоқ.<ref name="The New York Times-2024-4">{{Cite news |last=Qiu |first=Linda |date=2024-05-31 |title=Trump and Allies Assail Conviction With Faulty Claims|work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2024/05/31/us/politics/trump-speech-fact-check.html |accessdate=2024-06-09}} {{Wayback|date=2024-06-01 |url= https://web.archive.org/web/20240601040801/https://www.nytimes.com/2024/05/31/us/politics/trump-speech-fact-check.html |issn=0362-4331}}</ref><ref name="The New York Times-2024-6">{{Cite news |author=Yourish, Karen; Smart, Charlie |date=2024-05-24 |title=Trump's Pattern of Sowing Election Doubt Intensifies in 2024 |url=https://www.nytimes.com/interactive/2024/05/24/us/politics/trump-election-results-doubt.html |accessdate=2024-05-25|work=The New York Times |issn=0362-4331}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240525011332/https://www.nytimes.com/interactive/2024/05/24/us/politics/trump-election-results-doubt.html?pgtype=Article&action=click&module=RelatedLinks |date=2024-05-25}}</ref> Трамп 2020 жылғы сайлау бұрмаланды және одан ұрланды деген жалған мәлімдемелерді қайталай береді.<ref name="Associated Press-2023-2">{{cite news |author= Riccardi, Nicholas; Price, Michelle L. |date=2023-12-16 |title=Trump calls Biden the 'destroyer' of democracy despite his own efforts to overturn 2020 election |url=https://apnews.com/article/trump-biden-democracy-election-2024-f2f824f056ae9f81f4e688fe590f41b4}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231215220821/https://apnews.com/article/trump-biden-democracy-election-2024-f2f824f056ae9f81f4e688fe590f41b4 |date= 2023-12-15 |accessdate=December 2023-12-16 |work=Associated Press}}</ref> Дональд Трамптың 2024 жылғы науқаны заң мамандары, тарихшылар және саясаттанушылар тарапынан көбейген зорлық-зомбылық және авторитарлық мәлімдемелері үшін сынға ұшырады,<ref name="Associated Press-2023-4">{{cite news|title=Trump's vow to only be a dictator on 'day one' follows growing worry over his authoritarian rhetoric|url=https://apnews.com/article/trump-hannity-dictator-authoritarian-presidential-election-f27e7e9d7c13fabbe3ae7dd7f1235c72|work=Associated Press|date=2023-12-07|author=Jill Colvin; Bill Barrow|access-date=2023-12-08|archive-date=2023-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20231208055611/https://apnews.com/article/trump-hannity-dictator-authoritarian-presidential-election-f27e7e9d7c13fabbe3ae7dd7f1235c72}}</ref><ref name="The New York Times-2023-2">{{cite news|title=Trump's Dire Words Raise New Fears About His Authoritarian Bent|url=https://www.nytimes.com/2023/11/20/us/politics/trump-rhetoric-fascism.html|work=The New York Times|date=2023-11-20|author=Michael C. Bender; Michael Gold|access-date=2023-12-08|archive-date=2023-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20231208010902/https://www.nytimes.com/2023/11/20/us/politics/trump-rhetoric-fascism.html}}</ref><ref name="The Guardian-2023">{{cite news |last=Stone |first=Peter |title='Openly authoritarian campaign': Trump's threats of revenge fuel alarm |url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm |work=The Guardian |date=2023-11-22 |access-date=2023-12-09 |archive-date=2023-11-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm}}</ref> кейбіреулер Трамп науқаны әдейі соған бейім деп те санайды.<ref>{{cite news|title=Talk of a Trump Dictatorship Charges the American Political Debate|url=https://www.nytimes.com/2023/12/09/us/politics/trump-dictatorship.html|work=The New York Times|date=2023-12-09|last1=Baker|first1=Peter|access-date=2023-12-09|archive-date=2023-12-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20231209203046/https://www.nytimes.com/2023/12/09/us/politics/trump-dictatorship.html|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> Трамптың платформасы федералды үкіметтің барлық бөлігінде президенттік өкілеттіктерді және атқарушы билікті кеңейтуді талап етеді.<ref>{{Cite news |last=Savage |first=Charlie |date=2024-04-24 |title=Trump's Immunity Claim Joins His Plans to Increase Executive Power |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2024/04/24/us/trump-immunity-president-supreme-court.html |access-date=2024-04-24 |issn=0362-4331 |archive-date=2024-04-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240424183452/https://www.nytimes.com/2024/04/24/us/trump-immunity-president-supreme-court.html}}</ref> [[2025 жобасы]] — сот билігінің, заң шығарушы тармағының немесе жергілікті үкіметтің қатысуынсыз қабылданатын [[Консерватизм|консервативті]] саясат үшін билікті атқарушы билікке орталықтандыру бойынша Heritage Foundation ұсынған жоспар. Жоспар Республикалық партияның біраз қолдауына ие болды. Құжатты ішінара Трамп әкімшілігінің бұрынғы мүшелері жазған,<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Health/inside-project-2025-former-trump-official-outlines-hard/story?id=112521523|title=Inside Project 2025: Former Trump official outlines hard right turn against abortion|first=Stephanie|last=Armour|work=ABC News|access-date=2024-08-05|archive-date=2024-08-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20240805214714/https://abcnews.go.com/Health/inside-project-2025-former-trump-official-outlines-hard/story?id=112521523|url-status=live}}</ref> ал Дональд Трамп жоспардың бөліктерімен таныс емес екенін айтты.<ref>{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/news/russell-vought-project-2025-architect-040546649.html|title=Russell Vought, a Project 2025 architect, is ready to shock Washington if Trump wins second term|date=2024-08-05|work=Yahoo News|access-date=2024-08-05}} {{Wayback|date=2024-08-05|url= https://web.archive.org/web/20240805214714/https://www.yahoo.com/news/russell-vought-project-2025-architect-040546649.html}}</ref><ref>{{Cite magazine|url=https://www.newyorker.com/magazine/2024/07/22/inside-the-trump-plan-for-2025|title=Inside the Trump Plan for 2025|first=Jonathan|last=Blitzer|magazine=The New Yorker |date=2024-07-15|via=www.newyorker.com|access-date=2024-08-05|archive-date=2024-08-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20240805140633/https://www.newyorker.com/magazine/2024/07/22/inside-the-trump-plan-for-2025}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/project-2025-heritage-foundation-trump-e2674ea34da786d85e97c0908b0b98a8|title=Project 2025 shakes up leadership after criticism from Democrats and Trump, but says work goes on|date=2024-08-30|website=Associated Press|accessdate=2024-08-05}} {{Wayback|date=2024-08-05|url=https://web.archive.org/web/20240805205825/https://apnews.com/article/project-2025-heritage-foundation-trump-e2674ea34da786d85e97c0908b0b98a8}}</ref> Трамптың сайлау науқаны өзінің саяси дұшпандарына қарсы қолданған кемсітулері және зорлық-зомбылық риторикасы үшін белгілі болды.<ref name="Perspectives on Terrorism-2020">{{Cite journal |author=Nacos, Brigitte L.; Shapiro, Robert Y.; Bloch-Elkon, Yaeli |year=2020 |title=Donald Trump: Aggressive Rhetoric and Political Violence |journal=Perspectives on Terrorism |publisher=International Centre for Counter-Terrorism|volume=14 |issue=5 |pages=2–25|issn=2334-3745 |jstor=26940036 |jstor-access=free}}</ref><ref name="Reuters-2024-2">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-expected-highlight-murder-michigan-woman-immigration-speech-2024-04-02/|title=Trump calls migrants 'animals,' intensifying focus on illegal immigration|author=Layne, Nathan; Slattery, Gram; Reid, Tim |date=2024-04-03|access-date=2024-04-03|work=Reuters|archive-date=2024-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617123326/https://www.reuters.com/world/us/trump-expected-highlight-murder-michigan-woman-immigration-speech-2024-04-02/}}</ref><ref>{{cite news |author=Haberman, Maggie; Nehamas, Nicholas; McFadden, Alyce |url=https://www.nytimes.com/2023/10/03/us/politics/trump-indictments-shoplifters-violence.html |title=Trump Said Shoplifters Should Be Shot, Part of a String of Violent Remarks |work=[[The New York Times]] |date=2023-10-03 |access-date=2023-10-09 |archive-date=2023-10-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008234203/https://www.nytimes.com/2023/10/03/us/politics/trump-indictments-shoplifters-violence.html}}</ref><ref name="The New York Times-2023-5"/><ref>{{Cite news |last=LeVine |first=Marianne |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/12/trump-rally-vermin-political-opponents |title=Trump calls political enemies 'vermin,' echoing dictators Hitler, Mussolini |newspaper=[[The Washington Post]] |date=2023-11-12 |access-date=2023-11-12 |archive-date=2023-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113051831/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/12/trump-rally-vermin-political-opponents/}}</ref><ref>{{Cite news |author=Gold, Michael; Huynh, Anjali |date= 2024-04-02 |title=Trump Again Invokes 'Blood Bath' and Dehumanizes Migrants in Border Remarks|work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2024/04/02/us/politics/trump-border-blood-bath.html |access-date=2024-04-03 |issn=0362-4331 |archive-date=2024-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240402234017/https://www.nytimes.com/2024/04/02/us/politics/trump-border-blood-bath.html |url-status=live}}</ref> Трамп [[АҚШ Капитолийінің басып алынуы (2020)|2021 жылғы 6 қаңтардағы Капитолийдегі шабуыл]]ға қатысты айыпталғандарды босатуға уәде берді және айыпталғандарды «босқындар» және «мықты, мықты патриоттар» деп атады.<ref>{{cite news|title=One attack, two interpretations: Biden and Trump both make the Jan. 6 riot a political rallying cry|url=https://apnews.com/article/biden-trump-january-6-anniversary-speech-campaign-0777d1f89342fac32bcc230d0d854043|work=Associated Press|date=2024-01-04|last=Weissert|first=Will|access-date=2024-01-06|archive-date=2024-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20240105225517/https://apnews.com/article/biden-trump-january-6-anniversary-speech-campaign-0777d1f89342fac32bcc230d0d854043}}</ref><ref>{{cite news|title=On Jan. 6 many Republicans blamed Trump for the Capitol riot. Now they endorse his presidential bid|url=https://apnews.com/article/jan-6-trump-biden-insurrection-congress-690af49cbf1f7a5696545b1ebbe45c47|work=Associated Press|date=2024-01-06|last=Mascaro|first=Lisa|access-date=January 6, 2024|archive-date=2024-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20240106051107/https://apnews.com/article/jan-6-trump-biden-insurrection-congress-690af49cbf1f7a5696545b1ebbe45c47|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump downplays Jan. 6 on the anniversary of the Capitol siege and calls jailed rioters 'hostages'|url=https://apnews.com/article/trump-iowa-caucuses-young-conservatives-campaign-2ca7441852577795123845811b06bc06|work=Associated Press|date=2024-01-06|author=Price, Michelle L.; Colvin, Jill; Beaumont, Thomas|access-date=2024-01-06|archive-date=2024-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20240106192139/https://apnews.com/article/trump-iowa-caucuses-young-conservatives-campaign-2ca7441852577795123845811b06bc06}}</ref> Трамп 2024 жылғы сайлаудан кейін жеңіске жетпесе зорлық-зомбылықтың орын алатынын, не алмайтынын айта алмай, «жағдайға байланысты [көріп жатармыз]» деді.<ref>{{cite news|title=Trump says 'it depends' if there will be violence if he loses 2024 election to Biden|url=https://abcnews.go.com/Politics/trump-asked-violence-loses-november-election-biden-depends/story?id=109787140|work=ABC News|date=2024-04-30|author=Ibssa, Lalee; Kim, Soo Rin |accessdate=2024-04-30|archive-date=2024-04-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20240430182158/https://abcnews.go.com/Politics/trump-asked-violence-loses-november-election-biden-depends/story?id=109787140}}</ref> === Экономика === [[Сурет:Inflation 2018-2024 US vs. EuroZone.png|нобай|АҚШ-тағы (көк) және [[Еуропа одағы|ЕО]]-дағы (сұр нүкте) инфляцияның ковидтен кейінгі өсуі. Тік сұр сызық — АҚШ-тағы [[COVID-19 пандемиясы]]ның басталуы.]] Байден—Харрис әкімшілігінің экономикалық саясаты үш негізгі аспектке негізделген: мемлекеттік инвестициялар, жұмысшылардың мүмкіндіктерін кеңейту және бәсекелестікті дамыту.<ref>{{cite web |author=Nick Hanauer |url=https://time.com/6343967/bidenomics-is-real-economics/ |title=Bidenomics Is Real Economics |lang=en |website= |publisher=[[Time]] |date=2023-12-08 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Чиптер және ғылым туралы заң қабылданғаннан кейін бір жыл өткен соң, жартылай [[өткізгіш]]тер өндірісіне шамамен 231 миллиард АҚШ доллары көлемінде жеке инвестиция тартылды.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/08/09/fact-sheet-one-year-after-the-chips-and-science-act-biden-harris-administration-marks-historic-progress-in-bringing-semiconductor-supply-chains-home-supporting-innovation-and-protecting-national-s/ |title=One Year after the CHIPS and Science Act, Biden-⁠Harris Administration Marks Historic Progress in Bringing Semiconductor Supply Chains Home, Supporting Innovation, and Protecting National Security |lang=en |website= |publisher=[[Ақ Үй]] |date=2023-08-09 |accessdate=2024-08-27}}</ref> 2024 жылдың екінші тоқсанында АҚШ-тағы өндіріске нақты инвестициялар рекордтық деңгейге жетті.<ref>{{cite web |author= |url=https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=1b1UQ |title=Real private fixed investment: Nonresidential: Structures: Manufacturing |lang=en |website= |publisher=[[Сент-Луис федералдық резервтік банкі]] |date=2024-07-25 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Монополияны шектеудің ең қатал тәсілі «федералды үкіметті монополияға қарсы заңнаманы қатаң және толық орындауға міндеттейтін» жарлық қабылдау болды.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.whitehouse.gov/briefing-room/speeches-remarks/2021/07/09/remarks-by-president-biden-at-signing-of-an-executive-order-promoting-competition-in-the-american-economy/ |title=Remarks by President Biden At Signing of An Executive Order Promoting Competition in the American Economy |lang=en |website= |publisher=[[Ақ Үй]] |date=2021-07-09 |accessdate=2024-08-27}}</ref> 2024 жылдың бірінші тоқсанындағы мемлекеттік қарыз сомасы тарихи ең жоғары деңгейге жетті — 34,6 трлн АҚШ доллары, бұл Байден президенттігінің басындағыдан 6,5 трлн АҚШ долларына артық.а<ref>{{cite web |author= |url=https://fred.stlouisfed.org/series/GFDEBTN |title=Federal Debt: Total Public Debt |lang=en |website= |publisher=[[Сент-Луис федералдық резервтік банкі]] |date=2024-06-06 |accessdate=2024-08-27}}</ref> 2023 жылы елдің жетекші партиялары бюджеттік келісімге қол қойды, бұл федералды шығындарды төмендетудің орнына мемлекеттік қарыз лимитінің шегін көтеруге мүмкіндік берді. Бұл келісім 2023 жылмен салыстырғанда 2033 жылға қарай мемлекеттік қарыз сомасын 1,5 трлн АҚШ долларына қысқартуға мүмкіндік береді деп жоспарлануда.<ref>{{cite web |author=Eric Revell |url=https://www.foxbusiness.com/politics/how-bipartisan-budget-debt-limit-deal-impact-spending-deficit |title=How does bipartisan budget, debt limit deal impact spending, deficit? |lang=en |website= |publisher={{iw|Fox Business||en|Fox Business}} |date=2023-05-31 |accessdate=2024-08-27}}</ref> 2022 жылдың маусымында 9,1 %-ға дейін көтерілгеннен кейінгі инфляцияның жалпы деңгейі соңғы жылдары айтарлықтай төмендегенін көрсетті. Дегенмен, қазіргі уақытта инфляция әлі де [[Федералды резервтік жүйе|ФРЖ]]-ның 2 % — дық көрсеткішінен айтарлықтай асып түседі.<ref>{{cite web |author=Stephen S. Roach |url=https://www.project-syndicate.org/commentary/elevated-price-levels-defining-economic-problem-us-presidential-election-by-stephen-s-roach-2024-06 |title=The Defining Economic Issue of the US Election |lang=en |website= |publisher={{iw|Project Syndicate||en|Project Syndicate}} |date=2024-06-24 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Сайлау алдындағы жарыстың маңызды факторы, атап айтқанда, еркін жылжымайтын мүлік тапшылығына байланысты жалға берілетін тұрғын үй бағасының жоғары деңгейі болады.<ref>{{cite web |author=Josh Boak |url=https://apnews.com/article/biden-inflation-housing-trump-home-price-rent-248ef02e197c3a7ffb801e370c529d33 |title=Why are so many voters frustrated by the US economy? It’s home prices |lang=en |website= |publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|AP]] |date=2024-03-15 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Харрис кедейлерге салық жеңілдіктерін кеңейтуге, алғашқы тұрғын үйді сатып алуға ықпал етуге және қол жетімді тұрғын үй салуға ынталандыруға уәде берді. Ол сондай-ақ азық-түлік пен азық-түлік өнімдерінің жоғары бағасы мәселесін «бағаны көтеруге» және шамадан тыс корпоративтік алыпсатарлыққа тыйым салу арқылы шешуге үміттенетінін айтты.<ref>{{cite web |author=Sarah Smith |url=https://www.bbc.com/news/articles/cgl2xjxlz3xo |title=Trump and Harris battle over election’s biggest issue |lang=en |website= |publisher=[[Би-би-си|BBC]] |date=2024-08-17 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Харристің экономикалық стратегиясы корпорациялар мен табысы жоғары адамдар үшін салықтардың едәуір өсуін болжайды. Сонымен қатар, ол жаһандық жылынумен күресу немесе қол жетімді тұрғын үй салу үшін қажетті технологияларды өндірумен айналысатын компанияларға айтарлықтай салық жеңілдіктерін ұсынуға ниетті. Дональд Трамп өзінің әкімшілігі кезінде {{iw|Салықты қысқарту және жұмыс орындарын құру туралы заң||en|Tax Cuts and Jobs Act}} қабылданған кезде 2017 жылы басталған саясатты жалғастыра отырып, энергия бағасын едәуір төмендетуге, импортталатын тауарларға салық аударымдарын ұлғайтуға және ірі бизнеске корпоративтік салық мөлшерлемесін төмендетуге ниетті екенін айтады.<ref>{{cite web |author=Jim Tankersley |url=https://www.nytimes.com/2024/08/16/business/economy/harris-trump-economy-inflation.html |title=Harris and Trump Offer a Clear Contrast on the Economy |lang=en |website= |publisher=[[The New York Times]] |date=2024-08-16 |accessdate=2024-08-27}}</ref><ref>{{cite web |author=Megha Bahree |url=https://www.aljazeera.com/economy/2024/7/16/the-trump-economy-slower-growth-higher-prices-and-a-bigger-national-debt |title=The Trump economy: Slower growth, higher prices and a bigger national debt |lang=en |website= |publisher=[[Аль-Джазира]] |date=2024-07-16 |accessdate=2024-08-27}}</ref> === Білім беру === Трамп Білім министрлігінің жұмысын тоқтатуға уәде берді,<ref>{{cite web |author=Kate Sullivan, Katie Lobosco |date=2023-09-13 |title=Trump wants to close the Department of Education, joining calls by GOP rivals |lang=en |url=https://edition.cnn.com/2023/09/13/politics/trump-department-of-education-states-2024/index.html |accessdate=2023-09-21 |publisher=[[CNN]] |archivedate=2023-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230914084933/https://edition.cnn.com/2023/09/13/politics/trump-department-of-education-states-2024/index.html |url-status=live }}</ref> оған «радикалды фанаттар мен марксистер» еніп кетті деп мәлімдеді.<ref>{{cite web |author=Meredith McGraw |date=2023-01-26 |title=Trump unveils new education policy loaded with culture war proposals |lang=en |url=https://www.politico.com/news/2023/01/26/trump-unveils-education-policy-culture-war-00079784 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231216050140/https://www.politico.com/news/2023/01/26/trump-unveils-education-policy-culture-war-00079784 |archivedate=2023-12-16 |accessdate=2023-12-16 |publisher=Politico}}</ref> Американдық Мұғалімдер Федерациясының ұлттық конвенциясында Харрис кітаптарға тыйым салу жөніндегі соңғы әрекеттерді сынға алды.<ref>{{cite web|author=Libby Stanford |date=2024-07-25 |title=Kamala Harris Rallies Teachers: 'God Knows We Don't Pay You Enough' |lang=en |url=https://www.edweek.org/policy-politics/kamala-harris-rallies-teachers-god-knows-we-dont-pay-you-enough/2024/07 |access-date=2024-08-20 |publisher=Education Week |language=en |issn=0277-4232 |archivedate=2024-08-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240820041348/https://www.edweek.org/policy-politics/kamala-harris-rallies-teachers-god-knows-we-dont-pay-you-enough/2024/07 |urlstatus=live }}</ref> Ол бұған дейін мұғалімдердің жалақысын көтеруге шақырған болатын.<ref>{{cite web |author=Dana Goldstein |date=2024-07-25 |title=With Speech to Teachers, Harris Waded into a Fiery Education Debate |url=https://www.nytimes.com/2024/07/25/us/kamala-harris-teachers-union-speech.html |access-date=2024-08-20 |publisher=[[The New York Times]] |lang=en |issn=0362-4331 |archivedate=2024-08-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240820041348/https://www.nytimes.com/2024/07/25/us/kamala-harris-teachers-union-speech.html |urlstatus=live }}</ref> ===Сыртқы саясат=== [[Сурет:P20220221ES-0298-1 (51974425940).jpg|нобай|Джо Байден [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]]не жауап ретінде жарлыққа қол қояды.]] [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]] және [[Израиль−Хамас соғысы]] сайлауда күтілетін мәселелер болып табылады.<ref>{{cite web |author=Jonathan Allen, Matt Dixon |date=2023-10-20 |title=Israel-Hamas war ignites fight between Ron DeSantis and Nikki Haley |lang=en |url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/israel-hamas-war-ignites-fight-ron-desantis-nikki-haley-rcna121203 |accessdate=2023-11-03 |publisher=NBC News |archivedate=2023-11-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103130755/https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/israel-hamas-war-ignites-fight-ron-desantis-nikki-haley-rcna121203|urlstatus=live}}</ref> Харрис Байденнің [[НАТО]] мен Украинаға қатысты сыртқы саясатын ұстанатынын, оларды Ресей шапқыншылығынан кейін қолдайтынын түсіндірді.<ref name="Reuters-2024-3">{{cite web |author=Matt Spetalnick, Simon Lewis |date=2024-07-21 |title=Tougher tone on Israel, steady on NATO: how a Harris foreign policy could look |lang=en |url=https://www.reuters.com/world/us/tougher-tone-israel-steady-nato-how-harris-foreign-policy-could-look-2024-07-21/ |publisher=Reuters |accessdate=2024-07-22}}</ref> екі мемлекет құру туралы шешімді жақтаушы, Харрис өзін сионист деп атайтын және Израиль басшыларымен бұрыннан байланысы бар Байденге қарағанда палестиналықтарға көбірек түсіністікпен қарайды деп саналады. Израиль мен [[Хамас]] арасындағы соғысқа қатысты сарапшылар күтеді, Харрис Байденнің саясатын жалғастырады.<ref name="Al Jazeera-2024">{{Cite web |date=2024-07-23 |title=How Kamala Harris views the world: From Gaza and Russia to China and India |lang=en |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/7/22/how-kamala-harris-views-the-world-from-gaza-and-russia-to-china-and-india |urlstatus=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240722152950/https://www.aljazeera.com/news/2024/7/22/how-kamala-harris-views-the-world-from-gaza-and-russia-to-china-and-india |archivedate=2024-07-22 |accessdate=2024-07-22 |publisher=Al Jazeera}}</ref> 2023 жылы Хамастың Израильге жасаған шабуылынан кейін Харрис Израильдің алға жылжуын қатты қолдады,<ref name="ABC News-2024">{{Cite web |author=Shannon K. Kingston, Anne Flaherty, Nathan Luna |date=2024-07-22 |title=Harris on foreign policy: Her experience and where she stands |lang=en |url=https://abcnews.go.com/Politics/harris-foreign-policy-experience-stands/story?id=112151509 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240722233146/https://abcnews.go.com/Politics/harris-foreign-policy-experience-stands/story?id=112151509 |archivedate=2024-07-22 |accessdate=2024-07-23 |publisher=ABC News}}</ref><ref name="Al Jazeera-2024" /> «Хамастың Израиль халқына төнетін қаупін жою керек» деп мәлімдеді. Алайда, содан бері ол Израильдің көзқарасы мен Газадағы гуманитарлық дағдарысты сынға алды.<ref name="Reuters-2024-3" /> 2024 жылдың наурызында Харрис Израильдің Рафаға басып кіруіне қарсы болды, Газадағы атысты дереу тоқтатуға шақырды,<ref name="Al Jazeera-2024" /> және Газадағы жағдай «гуманитарлық апат» деп мәлімдеді. Харрис Бейжің тарапынан «тәуекелді азайтуды» жақтады, Батыстың Қытайға экономикалық тәуелділігін төмендетуге ықпал ететін саясат.<ref>{{cite web |author=Kelly Garrity |date=2023-09-10 |title=Harris on China: We need to lead |lang=en |url=https://www.politico.com/news/2023/09/10/kamala-harris-china-relationship-00114893 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240716050644/https://www.politico.com/news/2023/09/10/kamala-harris-china-relationship-00114893 |archivedate=2024-07-16 |accessdate=2024-07-22 |publisher=Politico}}</ref> Харрис Қытайдың экономикалық және әскери жағынан өсіп келе жатқан Күшін тежеу мақсатында Азия-Тынық мұхиты аймағындағы американдық альянстарды тереңдетуді жалғастырады деп күтілуде.<ref>{{Cite web |date=2024-07-22 |title=A look at Harris' views on US policy toward China |lang=en |url=https://www.voanews.com/a/a-look-at-harris-views-on-u-s-policy-toward-china/7709060.html |accessdate=2024-07-24 |publisher=[[Voice of America]]|archivedate=2024-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240723174055/https://www.voanews.com/a/a-look-at-harris-views-on-u-s-policy-toward-china/7709060.html |url-status=live}}</ref> Трамптың 2024 жылғы сайлау науқаны оның «Америка бірінші»<ref name="The New York Times-2023-4">{{cite web |title=Fears of a NATO Withdrawal Rise as Trump Seeks a Return to Power |lang=en |urlaccess=subscription |url=https://www.nytimes.com/2023/12/09/us/politics/trump-2025-nato.html |work=The New York Times |date=2023-12-09|accessdate=2023-04-03 |author=Jonathan Swan, Charlie Savage, Maggie Haberman |archivedate=2023-12-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231210004722/https://www.nytimes.com/2023/12/09/us/politics/trump-2025-nato.html|urlstatus=live}}</ref><ref>{{Cite web |author=Ronald Brownstein |date=2023-03-28 |title=In 2024, Republicans may complete a historic foreign policy reversal |lang=en |url=https://www.cnn.com/2023/03/28/politics/gop-foreign-policy-debate-2024/index.html |accessdate=2023-06-29 |publisher=[[CNN]] |archivedate=2023-03-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230328053900/https://www.cnn.com/2023/03/28/politics/gop-foreign-policy-debate-2024/index.html |urlstatus=live}}</ref> оқшауланған сыртқы саяси бағдарламасын растады және НАТО-ның мақсаты мен миссиясын, Ұлттық қорғаныс ауыртпалығын Еуропадан Азияға ауыстыруды «түбегейлі қайта қарауға» уәде берді.<ref name="Associated Press-2023">{{cite web |title=Trump's plans if he returns to the White House include deportation raids, tariffs and mass firings |lang=en |url=https://apnews.com/article/trump-policies-agenda-election-2024-second-term-d656d8f08629a8da14a65c4075545e0f |pbulisher=Associated Press |date=2023-11-12 |author=Jill Colvin |accessdate=2023-12-10|archivedate=2023-12-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231210193036/https://apnews.com/article/trump-policies-agenda-election-2024-second-term-d656d8f08629a8da14a65c4075545e0f|urlstatus=live}}</ref> Трамп Ресейді НАТО-ға жеткілікті үлес қоспайтын елдермен «қалағанын істеуге» шақыратынын айтты.<ref>{{cite web |author=Peter Baker |title=Favoring Foes Over Friends, Trump Threatens to Upend International Order |lang=en |url=https://www.nytimes.com/2024/02/11/us/politics/trump-nato.html |publisher=The New York Times |date=2024-02-11|accessdate=2024-02-11 |issn=1553-8095|url-access=subscription|archivedate=2024-02-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240220135129/https://www.nytimes.com/2024/02/11/us/politics/trump-nato.html|urlstatus=live}}</ref> Трамп егер ол қайта сайланса, Украинаға көмек көрсетуді тез тоқтататынын мәлімдеді.<ref>{{cite web |title=Trump threatens to cut US aid to Ukraine quickly if reelected |lang=en |url=https://www.politico.eu/article/donald-trump-ukraine-russia-war-threatens-cut-aid-election-2024/ |publisher=[[Politico Europe]] |date=2024-06-16|access-date=2024-06-23 |author=Jones Hayden|archivedate=2024-06-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240622225321/https://www.politico.eu/article/donald-trump-ukraine-russia-war-threatens-cut-aid-election-2024/|url-status=live}}</ref> Бұған дейін [[Қырым аннексиясы|Трамп Ресейдің Қырымды заңсыз аннексия]]лағанын мойындайтынын айтқан болатын<ref>{{cite web |title=Trump Discussed Pulling U.S. From NATO, Aides Say Amid New Concerns Over Russia |lang=en |url=https://www.nytimes.com/2019/01/14/us/politics/nato-president-trump.html |publisher=The New York Times |date=2019-01-14|accessdate=2023-12-10 |author=Julian E. Barnes, Cooper Helene |archivedate=2021-01-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210113003803/https://www.nytimes.com/2019/01/14/us/politics/nato-president-trump.html|urlstatus=live}}</ref> және болжам жасады, ол Шығыс Украинаның бір бөлігін Ресейге беру арқылы соғыстың алдын алады.<ref name="The New York Times-2023-4" /> Трамп Израиль мен Хамас арасындағы соғыста Израильді қатты қолдайтынын мәлімдеді және олар «мәселені шешуі керек» деп мәлімдеді.<ref>{{cite web |title=Trump's Gaza comments highlight tough choice for peace-supporting US voters |lang=en |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/3/6/trumps-talk-on-gaza-highlights-stark-choice-for-voters-in-us-election |date=2024-03-06 |publisher=Al Jazeera English|accessdate=2024-03-09}}</ref> Трамп Байденге қарағанда Қытайға қатысты қатаң ұстанымды ұстануға уәде берді,<ref>{{cite web |author=Jeff Stein |title=Donald Trump is preparing for a massive new trade war with China |lang=en |url=https://www.washingtonpost.com/business/2024/01/27/trump-china-trade-war/ |publisher=The Washington Post |date=2024-01-27|accessdate=2024-08-17|archivedate=2024-06-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240613153559/https://www.washingtonpost.com/business/2024/01/27/trump-china-trade-war/|urlstatus=live}}</ref> сонымен қатар Американың Тайваньды қорғауы керек деген күмәнін білдірді.<ref>{{cite web |title=Taiwan braces for America's election |lang=en |url=https://www.economist.com/asia/2024/08/15/taiwan-braces-for-americas-election |publisher=The Economist |date=2024-08-15 |accessdate=2024-08-17|archivedate=2024-08-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240817014917/https://www.economist.com/asia/2024/08/15/taiwan-braces-for-americas-election|url-status=live}}</ref> Трамп егер ол АҚШ-тың қолдауы үшін көп ақша төлемесе, Оңтүстік Кореядан әскерлерді шығаруды ұсынды. онда әскерлер бар. Бұған дейін Трамп Газа тұрғындарына АҚШ-на кіруге тыйым салып, кеңейтілген саяхатқа тыйым саламыз деп уәде берген болатын.<ref>{{cite web |author=Vaughn Hillyard, Allan Smith |lang=en |title=Trump breaks silence on Israel's military campaign in Gaza: 'Finish the problem' |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-israel-gaza-finish-problem-rcna141905 |date=2024-03-05 |publisher=NBC News|accessdate=2024-03-09}}</ref> Трамп Палестинаны қолдайтын наразылықтарды тоқтататынын, демонстранттарды депортациялайтынын және «қозғалысты 25 немесе 30 жылға кері қайтаратынын» мәлімдеді.<ref>{{cite web |author=Josh Dawsey, Karen DeYoung, Marianne LeVine |title=Trump told donors he will crush pro-Palestinian protests, deport demonstrators |lang=en |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/05/27/trump-israel-gaza-policy-donors/ |date=2024-05-27 |publisher=The Washington Post|accessdate=2024-06-01|archivedate=2024-06-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240601213721/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/05/27/trump-israel-gaza-policy-donors/|url-status=live |issn=0190-8286}}</ref> Жылы алайда, кейде ол Израильдің Газадағы соғысын да сынға алды. 2024 жылдың сәуірінде Трамп Израиль «мұны аяқтап бейбітшілікке оралып, адамдарды өлтіруді тоқтатуы керек...».<ref>{{cite web |title=Trump says Israel has to get war in Gaza over 'fast' and warns it is 'losing the PR war' |lang=en |url=https://apnews.com/article/trump-biden-israel-pr-hugh-hewitt-21faee332d95fec99652c112fbdcd35d |publisher=Associated Press |date=2024-04-04}}</ref> 2024 жылдың шілдесінде Трамп Израиль Газадағы соғысты мүмкіндігінше тезірек тоқтатуы керек деп мәлімдеді.<ref>{{cite web |title=Netanyahu's office denies call with Trump about the Gaza hostage-ceasefire deal |lang=en |url=https://www.axios.com/2024/08/15/trump-netanyahu-gaza-hostage-ceasefire-deal-call |publisher=Axios |date=2024-08-15}}</ref> ==== Израиль−Хамас соғысы туралы пікірлер ==== Сауалнамалар көрсеткендей, сайлаушылардың көпшілігі атысты тоқтатуды және Израиль мен Хамас арасындағы соғыстағы американдық медиацияны қолдайды.<ref>{{cite web |author=Jason Lange, Matt Spetalnick |date=2023-11-15|title=US public support for Israel drops; majority backs a ceasefire, Reuters/Ipsos shows|lang=en |publisher=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/us-public-support-israel-drops-majority-backs-ceasefire-reutersipsos-2023-11-15/|accessdate=2023-11-17}}</ref> Республикашылдар Израильге қару-жарақ жеткізуді қолдайды, ал демократтардың бұл мәселе бойынша пікірлері екіге бөлінді.<ref>{{cite web |title=Majority of Americans favor US military aid to Israel until hostages are returned, new polling says |url=https://www.cnn.com/2024/08/29/politics/israel-gaza-americans-poll-chicago/index.html |lang=en |date=2028-08-29 |publisher=[[CNN]] |accessdate=2024-08-08}}</ref><ref>{{cite web |title=Poll: Majority of Americans Say Biden Should Halt Weapons Shipments to Israel |lang=en |url=https://www.cepr.net/press-release/poll-majority-of-americans-say-biden-should-halt-weapons-shipments-to-israel/ |publisher=ceps.net |accessdate=2024-08-08}}</ref> Демократиялық праймеризде Берілмеген ұлттық қозғалысы наразылық науқанын басқарды Байден соғыс туралы айтып, атысты тоқтатуға және Израильге қару-жарақ эмбаргосын енгізуге шақырды. «[[Бәріне қарсымын]]» 700 000-нан астам дауыс пен 36 делегат алды.<ref>{{cite web |title=The pro-Palestinian 'uncommitted' movement is at a standstill with top Democrats as the DNC begins |lang=en |url=https://apnews.com/article/dnc-uncommitted-arab-american-palestinian-gaza-93f9edb25a602c95ee226bd2645e4298 |date=2024-08-17 |publisher=Associated Press |accessdate=2024-09-04}}</ref> Харрис соғыс кезінде палестиналықтарға жанашыр болып көрінді және ол және оның сайлау науқаны Араб-американдық және Берілмеген қозғалысы көшбасшылармен бірнеше рет өзара әрекеттескен.<ref>{{cite web |title=Leaders of the movement that protested Biden on Israel express some hope on Harris |url=https://www.npr.org/2024/08/12/nx-s1-5060109/israel-gaza-uncommitted-michigan-harris |lang=en |publisher=NPR |accessdate=2024-08-22}}</ref><ref>{{cite web |title=The pro-Palestinian 'uncommitted' movement is at a standstill with top Democrats as the DNC begins |lang=en |date=2024-08-17 |url=https://apnews.com/article/dnc-uncommitted-arab-american-palestinian-gaza-93f9edb25a602c95ee226bd2645e4298 |publisher=Associated Press |accessdate=2024-08-22}}</ref> Алайда Харрис Израильге қару-жарақ жеткізуді тоқтатудан немесе Байденнің саясатын өзгертуден бас тартты, Израиль өзін-өзі қорғауға құқылы деп мәлімдеді.<ref>{{cite web |title=Let's dispel the myth that Harris will be any different from Biden on Gaza and Israel |lang=en |date=2024-08-30 |url=https://www.msnbc.com/top-stories/latest/kamala-harris-israel-gaza-cnn-biden-rcna168949 |publisher=MSNBC |accessdate=2024-09-08}}</ref><ref>{{cite web |title=Harris Says Would Not Change Biden Policy On Arms For Israel |lang=en |url=https://www.barrons.com/amp/news/harris-says-would-not-change-biden-policy-on-arms-for-israel-6526ef92 |publisher=Barrons |accessdate=2024-08-30}}</ref> Трамп сонымен бірге Израиль науқанын қолдайды және ол «жеңіске жету керек» деп мәлімдеді, бірақ ол «оған жету керек» деді. Трамп азаматтық емес наразылық білдірушілерді депортациялауға және «бұл қозғалысты 25 немесе 30 жылға артқа тастауға» уәде беріп, кампустардағы Палестинаны қолдайтын наразылықтарға қатысты қатаң ұстанымға ие болды.<ref>{{cite web |title=What Trump really thinks about the war in Gaza |url=https://www.vox.com/politics/353037/trump-gaza-israel-protests-biden-election-2024 |lang=en |date=2024-08 |publisher=Vox |accessdate=2024-09-08}}</ref> === Денсаулық сақтау === Харрис Қолжетімді күтім туралы заңға сәйкес қамтуды кеңейту бойынша күш — жігерді қолдады,<ref name="CNN-2024">{{Cite web |author=Arit John, Kayla Tausche |date=2024-07-30 |title=Harris recalibrates policy stances as she adjusts to role atop Democratic ticket |lang=en |url=https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-shifts-policy-stances/index.html |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240801002949/https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-shifts-policy-stances/index.html |archivedate=2024-08-01 |accessdate=2024-08-01 |publisher=CNN}}</ref> соның ішінде егде жастағы адамдарға арналған рецепт бойынша дәрі-дәрмектердің шекті бағасын 2000 долларға белгілеу және Medicare бойынша медициналық көмек алатындар үшін инсулин құнын Инфляцияны төмендету туралы заң аясында 35 долларға дейін қолданысқа енгізілді.<ref name="The Hill-2024">{{Cite web |author=Alexander Bolton |date=2024-07-29 |title=Behind hoopla, Democrats anxious about Harris |lang=en |publisher=The Hill |url=https://thehill.com/homenews/senate/4795432-kamala-harris-democratic-anxiety/ |accessdate=2024-08-01 |archivedate=2024-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240730045711/https://thehill.com/homenews/senate/4795432-kamala-harris-democratic-anxiety/ |urlstatus=live}}</ref> Харрис Ақ үйдің несиелік есептерде медициналық қарыздарды көрсетуге тыйым салу жөніндегі күш-жігерінің жақтаушысы болды.<ref name="CNN-2024-2">{{Cite news |author=Tami Luhby |date=2024-07-28 |title=Harris and Trump want to strengthen the middle class. It could use the help |url=https://www.cnn.com/2024/07/28/politics/kamala-harris-trump-middle-class/index.html |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240730172716/https://www.cnn.com/2024/07/28/politics/kamala-harris-trump-middle-class/index.html |archivedate=2024-07-30 |accessdate=2024-08-01 |publisher=[[CNN]]}}</ref> Харрис енді бір төлеуші денсаулық сақтау жүйесін қолдамайтынын айтты.<ref name="CNN-2024" /> Оның орнына ол 2021 жылғы американдық құтқару жоспары туралы заңға сәйкес балалар үшін кеңейтілген салық жеңілдіктерін қолдады, бұл балалар кедейлігін 20%-ға қысқартты.<ref name="The Hill-2024" /> Харрис балалар мен қарттарға қол жетімді күтімді, сондай-ақ ақы төленетін декреттік демалысты қамтамасыз ететін заң жобасына қолдау білдірді.<ref name="CNN-2024-2" /> 2024 жылдың 16 тамызында Камала Харрис популистік экономикалық бағдарламасын кеңейту үшін балаларға 6000 доллар салық жеңілдіктерін жариялады. Басқа саясат шаралары, соның ішінде рецепт бойынша дәрі-дәрмектердің бағасына шектеулерді кеңейту және балаларға кеңейтілген салық жеңілдіктерін үнемі қалпына келтіру.<ref>{{cite web |author=Jeff Stein, Yasmeen Abutaleb, Dan Diamond |title=Kamala Harris unveils populist policy agenda, with $6,000 credit for newborns |lang=en |publisher=The Washington Post |date=2024-08-16 |url=https://www.washingtonpost.com/business/2024/08/16/kamala-harris-2024-policy-child-tax-credit/|accessdate=2024-08-16 |issn=0190-8286}}</ref> Трамп Қолжетімді күтім туралы заңның күшін жоюды 2024 жылғы сайлаудың негізгі мәселесі етті.[30] 2024 жылдың 11 наурызында берген сұхбатында Трамп әлеуметтік қамсыздандыру және Medicare сияқты жәрдемақы бағдарламаларын қысқартуға ашық деп болжады, бұл кейінірек Трамптың науқаны «қалдықтарды азайтуға» сілтеме болды және ол бағдарламаларды қорғайды деп мәлімдеді. Бұған дейін, 2020 жылы президент болған кезде, Трамп «бір сәтте» жәрдемақы бағдарламаларын қысқартуды қарастыратынын мәлімдеді, ал Трамптың бұрынғы бюджеттік ұсыныстары бағдарламаларды қысқартуды көздеді. Республикалық праймеризде Трамп қарсыластарына жеңілдіктерді азайтамыз деп шабуыл жасады.<ref>{{cite web |title=Trump Mentions Cutting Entitlements, and Biden Pounces |lang=en |url=https://www.nytimes.com/2024/03/11/us/politics/trump-mentions-cutting-entitlements-and-biden-pounces.html |publisher=The New York Times |date=2024-03-11|accessdate=2024-03-11 |author=Kellen Browning |archivedate=2024-03-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240311202251/https://www.nytimes.com/2024/03/11/us/politics/trump-mentions-cutting-entitlements-and-biden-pounces.html|urlstatus=live}}</ref><ref>{{cite web |title=Trump tees up a Biden broadside on Social Security |url=https://www.politico.com/news/2024/03/11/trump-biden-social-security-2024-elections-00146307 |lang=en |publisher=Politico |date=2024-03-11|accessdate=2024-03-21 |author=Adam Cancryn|archivedate=2024-03-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240322002140/https://www.politico.com/news/2024/03/11/trump-biden-social-security-2024-elections-00146307|url-status=live}}</ref> Субсидияланған медициналық көмек мәселесіне қатысты Харрис Қолжетімді күтім туралы заңды «қолдайтынын және кеңейтетінін» айтты.<ref>{{Cite web|url=https://www.ajmc.com/view/harris-defends-aca-while-trump-calls-for-much-better-healthc-plan-during-debate|title=Harris Defends ACA While Trump Calls for "Much Better" Health Plan During Debate|lang=en|date=2024-09-11|publisher=AJMC}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mddionline.com/medical-device-regulations/healthcare-showdown-trump-and-harris-spar-over-legacy-of-obamacare-|title=Trump and Harris Clash Over Healthcare Policy}}</ref> === ЛГБТ құқықтары === [[Сурет:Students Protest Anti-Trans Law (51934611549).jpg|нобай|[[Де Мойн (Айова)|Де Мойн]]дағы студенттер 2022 жылы республикалық губернатор [[Ким Рейнольдс]] қол қойған трансгендерлерге қарсы заңға наразылық білдіруде.]] Соңғы жылдары штаттың заң шығарушы органдарындағы консервативті депутаттар демократтар ЛГБТ қоғамдастығын, әсіресе трансгендерлерді шектейтін заң жобаларының үлкен және өсіп келе жатқан санын енгізді.<ref>{{Cite web |author=Kaleigh Rogers, Mary Radcliffe |date=2023-05-25 |title=Over 100 Anti-LGBTQ+ Laws Passed In The Last Five Years — Half Of Them This Year |lang=en |url=https://fivethirtyeight.com/features/anti-lgbtq-laws-red-states/ |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230525195300/https://fivethirtyeight.com/features/anti-lgbtq-laws-red-states/ |archivedate=2023-05-25 |accessdate=2023-05-30 |Publisher=[[FiveThirtyEight]]}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-06-05 |title=BREAKING: Louisiana Legislature Passes Bills Targeting LGBTQ+ Youth |lang=en |url=https://www.hrc.org/press-releases/breaking-louisiana-legislature-passes-bills-targeting-lgbtq-youth |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230606140805/https://www.hrc.org/press-releases/breaking-louisiana-legislature-passes-bills-targeting-lgbtq-youth |archivedate=2023-06-06 |accessdate=2023-06-06 |publisher=[[Human Rights Campaign]]}}</ref> Харрис — ЛГБТ қауымдастығының құқықтарының сенімді жақтаушысы.<ref>{{cite web |title=Where does Kamala Harris stand on queer and trans issues? |lang=en |website=Xtra Magazine |date=2024-07-22 |url=https://xtramagazine.com/video/kamala-harris-gay-trans-rights-266957 |accessdate=2024-07-23 |archivedate=2024-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240723015314/https://xtramagazine.com/video/kamala-harris-gay-trans-rights-266957 |urlstatus=live}}</ref> Ол бүкіл елдегі штаттардағы трансгендерлердің құқықтарына заңдық қол сұғушылықты айыптады.<ref>{{cite web |author=Matt Tracy |title=A look at Vice President Kamala Harris' LGBTQ record |publisher=Gay City News |date=2024-07-22 |url=https://gaycitynews.com/vice-president-kamala-harris-lgbtq-record/ |accessdate=2024-07-23 |archivedate=2024-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240723030223/https://gaycitynews.com/vice-president-kamala-harris-lgbtq-record/ |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |author=Dave Boyer |title=Kamala Harris predicts November victory at LGBTQ fundraiser in Cape Cod |publisher=The Washington Times |date=2024-07-20 |url=https://www.washingtontimes.com/news/2024/jul/20/kamala-harris-predicts-november-victory-lgbtq-fund/ |accessdate=2024-07-23 |archivedate=2024-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240723013115/https://www.washingtontimes.com/news/2024/jul/20/kamala-harris-predicts-november-victory-lgbtq-fund/ |urlstatus=live}}</ref> Трамп демократтар қолдайтын трансгендерлік саясаттан бас тартуға уәде берді.<ref name= "Axios-2023"/> Трамп ванна бөлмелерін, киім ауыстыратын бөлмелерді және олардың гендерлік сәйкестігіне сәйкес келетін есімдіктерді пайдаланатын трансгендер студенттерге арналған IX бөлім «бірінші күні» қорғаныс шараларын алып тастайтынын айтты.<ref>{{cite web |title=Trump Promises Rollback On Trans Rights: Here's What He's Said |url=https://www.forbes.com/sites/saradorn/2024/05/10/trump-promises-rollback-on-trans-rights-heres-what-hes-said/?sh=51549ef4dae0 |publisher=Forbes |date=2024-05-10 |accessdate=2024-05-11 |author=Sara Dorn |archivedate=2024-05-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240512031225/https://www.forbes.com/sites/saradorn/2024/05/10/trump-promises-rollback-on-trans-rights-heres-what-hes-said/?sh=51549ef4dae0|urlstatus=live}}</ref> Трамп тек екі жынысты мойындайтын федералды заң қабылдайтынын мәлімдеді және трансгендерлік «радикалды солшылдар» ойлап тапқан тұжырымдама екенін айтты.<ref>{{Cite web |author=Brooke Migdon |date=2023-02-01 |title=Trump vows to punish doctors, hospitals that provide gender-affirming care to transgender minors |url=https://thehill.com/homenews/3839471-trump-vows-to-punish-doctors-hospitals-that-provide-gender-affirming-care-to-transgender-minors/ |accessdate=2024-02-10 |publisher=The Hill |archivedate=2024-02-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240205033541/https://thehill.com/homenews/3839471-trump-vows-to-punish-doctors-hospitals-that-provide-gender-affirming-care-to-transgender-minors/ |urlstatus=live}}</ref> Трамп мұғалімдерге «ауыр зардаптарға» уәде берді «балаға олардың дұрыс емес денеде болуы мүмкін екенін меңзеу». Бұған дейін Трамп трансгендер жастарға өздері таңдаған дәретханаларға қол жеткізуге мүмкіндік беретін IX бөлімнің ережелерін жойды және ол Қолжетімді күтім туралы заңда трансгендерлерге қатысты бірнеше саясатты жоюға тырысты.<ref name="Axios-2023">{{cite web |title=Trump unveils sweeping attack on trans rights |lang=en |url=https://www.axios.com/2023/01/31/trump-transgender-rights-lgbtq |publisher=Axios |date=2023-01-31 |accessdate=2023-12-16 |author=Shawna Chen |archivedate=2023-12-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231216044358/https://www.axios.com/2023/01/31/trump-transgender-rights-lgbtq|urlstatus=live}}</ref> == Пікірталастары == === Байден–Трамп пікірталасы === 2024 жылғы 15 мамырда [[Джо Байден]] видео арқылы [[Дональд Трамп]]ты екі раундтық пікірталасқа шақырды. Соңғысының келісімінен кейін 2024 жылғы сайлау пікірталасының күндері белгіленді:<ref>{{Cite web|url= https://www.washingtonpost.com/politics/2024/05/15/biden-trump-presidential-debates/ |title= Biden and Trump agree to CNN debate in June, ABC faceoff in September |lang= en |publisher= [[The Washington Post]] |author= Scherer, Michael; Dawsey, Josh |date= 2024-05-16 |accessdate= 2024-07-02}}</ref> * 27 маусым, [[Атланта]] қаласы, [[Джорджия]] штаты, [[CNN]] телеарнасы; * 10 қыркүйек, [[ABC News]] телеарнасы. 2024 жылғы 28 маусымда [[CNN]] телеарнасында басты екі кандидат, Трамп пен Байден арасында бір жарым сағаттық пікірталас орын алды. Байден сөзінен де, санынан да сүрініп, партияластардың үмітін ақтай алмаған болды да, Трамп жалған мен шындықты араластырып, Байден мен оның әкімшілігіне қарсы көп сөз айтты. Пікірталасты миллиондаған көрермен тамашалады.<ref name="qazaqstantv">{{Cite web|url= https://qazaqstan.tv/news/195868/ |title= Байден мен Трамп алғаш рет теледебат өткізді |lang= kk |publisher= [[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan]] |author= Рысбек, Арыстан |date= 2024-06-28 |accessdate= 2024-06-29}}</ref> Көрермендер пікірталаста жеңген деп Дональд Трампты таныды, ол дауыстың 67 % жинаған болса, Байден 33 % жинай алды.<ref>{{cite web |url= https://www.cnn.com/politics/live-news/cnn-debate-trump-biden-06-27-24#h_7a5662198e1f110aadef9433cc3208ee |title= CNN Flash Poll: Majority of debate watchers say Trump won debate over Biden |lang= en |author= Edwards-Levy, Ariel |publisher= [[CNN]] |date= 2024-06-28 |accessdate= 2024-06-28}} {{Wayback|date= 2024-06-28 |url= https://web.archive.org/web/20240628031005/https://www.cnn.com/politics/live-news/cnn-debate-trump-biden-06-27-24#h_7a5662198e1f110aadef9433cc3208ee}}</ref> === Харрис–Трамп пікірталасы === Бірінші пікірталаста ірі сәтсіздік көрген Джо Байден кейін қайта сайланудан бас тартты. Оның орнына сайлануға таңдалғалы болған болжамды кандидат вице-президент Камала Харрис болды. Көп ұзамай, халық ой сауалнамаларында Харрис Трамптан озып жатты да,<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/33048499.html |title= Алғашқы сауалнама: Харрис Трамптан алда келеді |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2024-08-24 |accessdate= 2024-08-04}}</ref> Трамп қыркүйекте «ұйқышыл Джоға» қарсы өткелі болған пікірталастан бас тартып, пікірталастың [[ABC News]] арнасында емес, орнына оңшыл [[Fox News]] арнасында өткенін талап етті.<ref>{{Cite web|url= https://edition.cnn.com/2024/08/03/politics/kamala-harris-donald-trump-debate/index.html |title= Trump says he’ll debate Harris on Fox News or not at all after weeks of back-and-forth over ABC News event |lang= en |publisher= [[BBC News]] |author= John, Arit; Sullivan, Kate; Lee, MJ; Klein, Betsy |date= 2024-08-03 |accessdate= 2024-08-04}}</ref> Харрис командасы бұл ұсыныспен келіспей, бұрын болған «ABC News жоспарын» орындайтынын айтты.<ref>{{Cite web|url= https://www.cbsnews.com/news/donald-trump-kamala-harris-debate-fox-news-abc-news/ |title= Trump says he's agreed to Fox debate while Harris sticks with ABC plan |lang= en |publisher= CBS News |date= 2024-08-03 |accessdate= 2024-08-04}}</ref> 8 тамызда Трамп, сонымен, Харристің 10 қыркүйек күні, ABC News арнасында пікірталасқа түсу ұсынысын қабылдады.<ref>{{Cite web|url= https://time.com/7009247/donald-trump-agrees-kamala-harris-debates/ |title= Trump and Harris Agree to Debate on Sept. 10 |lang= en |publisher= [[Time]] |date= 2024-08-08 |accessdate= 2024-08-12}}</ref> Теледебат келісім бойынша 10 қыркүйекте басталды да, Харрис пен Трамп тұңғыш рет бетпе-бет кездесті. === Уолз–Вэнс пікірталасы === 2024 жылғы 15 тамызда вице-президентікке үміткерлер [[Тим Уолз]] бен [[Джей Ди Вэнс]] 1 қазанда [[CBS News]] арнасында пікірталасқа түсеміз деп келісті,<ref>{{Cite web |date= 2024-08-15 |title= Vance and Walz agree to a vice presidential debate on Oct. 1 hosted by CBS News |url= https://apnews.com/article/vice-presidential-debate-walz-vance-60650c0480e132342880c35a1d29f539 |accessdate= 2024-08-15 |publisher= [[Associated Press]] |lang=en}}</ref> алайда Вэнс бірнеше шарт қабылданса ғана қатысамын деді.<ref>{{cite web |last= Scully |first= Rachel |title= Vance says he'd like to debate Walz 'more than once' |url= https://thehill.com/homenews/campaign/4828701-jd-vance-tim-walz-vice-presidential-debate/ |publisher=[[The Hill]] |accessdate= 2024-08-16}}</ref> Вэнс пен Уолз арасындағы дебат жоспардағыдай 1 қазанда, [[CBS]] телеарнасында орын алды.<ref>{{Cite web|url= https://www.bbc.com/news/articles/c5y0863ry88o |title= Vance and Walz stick to policy in polite VP debate - but who won? |lang= en |publisher= BBC News |last= Zurcher |first= Anthony |date= 2024-10-02 |accessdate= 2024-10-02}}</ref> == Қоғам пікірі == [[Сурет:2024 United States presidential election (Trump-Harris) polling (2024 polls only).svg|нобай|center|930px|2024 жылдағы қоғамның Трамп пен Харрис жайлы пікір статистикасы]] ;Харрис пен Трамп {| class="wikitable sortable mw-datatable" style="text-align:center;font-size:90%;line-height:17px" !Дереккөзі !Жасалған күні !Жаңартылған күні ! class="unsortable" |[[Камала Харрис|Камала<br/>Харрис]]<br/><small>{{nobold|[[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократ]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Дональд Трамп|Дональд<br/>Трамп]]<br/><small>{{nobold|[[Республикалық партия (АҚШ)|Республикашыл]]}}</small> ! class="unsortable" |Басқа таңдағандар/<br>Шешпегендер !Үстемдік |- |[https://www.racetothewh.com/president/polls Race to the WH] |28 қазан 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''49,1 %''' |47,5 % |3,4 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,6 %''' |- |[https://www.cookpolitical.com/survey-research/cpr-national-polling-average/2024/harris-trump-overall Cook Political Report] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''45,6 %''' |47,7% |3,7 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +0,9 %''' |- |[https://elections2024.thehill.com/national/harris-trump-general/ Decision Desk HQ/The Hill] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''48,3 %''' |48,0 % |3,7 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +0,3 %''' |- |[https://www.270towin.com/2024-presidential-election-polls/national 270toWin] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''48,4 %''' |47,2 % |4,4 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,2 %''' |- |[https://projects.fivethirtyeight.com/polls/president-general/2024/national/ 538] |31 қазан 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''48,0 %''' |46,8 % |5,3 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,2 %''' |- |[https://www.natesilver.net/p/nate-silver-2024-president-election-polls-model Silver Bulletin] |31 қазан 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''48,5 %''' |47,4 % |4,1 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,1 %''' |- | colspan="3" |'''Орташа көрсеткіші''' | bgcolor="B0CEFF"|'''48,5 %''' |47,4 % |4,1 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,1 %''' |} ;Харрис, Трамп, кіші Кеннеди, Стайн, Оливер мен Уэст {| class="wikitable sortable mw-datatable" style="text-align:center;font-size:90%;line-height:17px" !Дереккөзі !Жасалған күні !Жаңартылған күні ! class="unsortable" |[[Камала Харрис|Камала<br/>Харрис]]<br/><small>{{nobold|[[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократ]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Дональд Трамп|Дональд<br/>Трамп]]<br/><small>{{nobold|[[Республикалық партия (АҚШ)|Республикашыл]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Роберт Ф. Кеннеди (кіші)|кіші Роберт<br/>Кеннеди]]<br/><small>{{nobold|[[Партиясыз]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Джилл Стайн|Джилл<br/>Стайн]]<br/><small>{{nobold|[[Жасылдар партиясы (АҚШ)|Жасылдар]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Чейз Оливер|Чейз<br/>Оливер]]<br/><small>{{nobold|[[Либертариандық партия (АҚШ)|Либертариан]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Корнел Уэст|Корнел<br/>Уэст]]<br/><small>{{nobold|[[Партиясыз]]}}</small> ! class="unsortable" |Басқа таңдағандар/<br>Шешпегендер !Үстемдік |- |[https://www.racetothewh.com/president/polls Race to the WH] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''47,9 %''' |47,1 % |2,1 % |1,0 % |0,7 % |0,9 % |0,3 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +0,8 %''' |- |[https://www.270towin.com/2024-presidential-election-polls/national 270toWin] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''47,8 %''' |46,8 % |1,3 % |1,1 % |0,8 % |0,3 % |1,9 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,0 %''' |- | colspan="3" |'''Орташа көрсеткіші''' | bgcolor="B0CEFF"|'''47,9 %''' |47,0 % |1,7 % |1,1 % |0,8 % |0,6 % |0,9 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +0,9 %''' |- |} == Салдары == === Сайлау түні === [[NewsNation]] Трамптың сайлау жарысы туралы айтқан алғашқы телеарна болды; телеарна Decision Desk штаб-пәтерінен алынған мәліметтерге сүйенді және болжам 6 қарашада et 01:22-де жасалды.[592] [[Fox News]] Трампты 01:47-де жеңімпаз деп жариялады [[CNN]], үш негізгі хабар тарату желісі және [[Ассошиэйтед Пресс]] оның жеңісі туралы 02:25-те жариялай бастады.<ref>{{Cite web |author=Davic Bauder |url=https://apnews.com/article/election-media-coverage-trump-harris-87900329cb4a3400c021bde149011ef5 |lang=en |title=Unexpectedly, news outlets wind up having a relatively traditional election night experience |date=2024-11-06 |accessdate=2024-11-06 |publisher=[[Ассошиэйтед Пресс]] }}</ref> [[Флорида]], [[Уэст-Палм-Бич]]тегі Конференц-орталығында жанкүйерлер оны қуанышты айқаймен қарсы алды: «АҚШ! АҚШ! АҚШ!» Fox News оны жеңімпаз деп жариялаған кезде. Трамп өзінің жақтастарының алдында сөйлеген сөзінде жеңіске жеткенін жариялады, онда оның отбасы мен сайлауалды серіктесі [[Джей Ди Вэнс]] сахнаға қосылып: «Америка бізге бұрын-соңды болмаған және күшті мандат берді» - деді. Харрис [[Ховард университеті]]нде, оның алма-матерінде жиналған жақтастарының алдында сөйлей алмады. Оның сайлау науқанының тең төрағасы Седрик Ричмонд Харрис сәрсенбіде көпшілік алдында сөйлейтінін айтып, жиналғандарға қысқаша жүгінді.<ref>{{Cite web |title=Trump claims victory after Fox News projects he has won US presidency |url=https://www.reuters.com/world/us/trump-vs-harris-us-voters-head-polls-turbulent-campaign-concludes-2024-11-05/ |date=2024-11-05 |lang=en |publisher=[[Reuters]]}}</ref> бірнеше сағаттан кейін басқа бұқаралық ақпарат құралдары Трампты АҚШ-ның 47-президенті ретінде таныстырды, ал Ассошиэйтед Пресс оны «бұрынғы президенттің ерекше оралуы» деп атады.<ref>{{Cite web |date=2024-11-05 |title=Trump wins the White House in political comeback rooted in appeals to frustrated voters |url=https://apnews.com/article/election-day-trump-harris-white-house-83c8e246ab97f5b97be45cdc156af4e2 |accessdate=2024-11-06 |lang=en |publisher=[[Ассошиэйтед Пресс]]}}</ref> 2024 жылдың 6 қарашасында, сайлаудан кейінгі күні Харрис Ховард университетіне кіріспе сөз сөйледі.<ref>https://www.washingtonpost.com/elections/2024/11/06/trump-harris-presidential-election-live-updates/</ref><ref>https://www.nytimes.com/live/2024/11/06/us/trump-election-harris-news</ref> === Реакциялар === [[Уолл-стрит]]тің негізгі индекстері сайлаудан кейінгі күні рекордтық деңгейге жетті, [[S&P 500]] 1,62 %-ға, ал [[NASDAQ|Nasdaq]] 1,69 %-ға өсті.<ref name="rdowandstuff">{{cite web |author=Lisa Pauline Mattackal, Ankika Biswas |title=Wall Street hits record high as Trump returns as US president |url=https://www.reuters.com/markets/us/sp-500-futures-soar-record-high-after-trump-claims-victory-2024-11-06/ |publisher=[[Reuters]] |accessdate=2024-11-06 |date=2024-11-06 }}</ref> [[Reuters]] [[Dow Jones Industrial Average]] индексі 2,82 %-ға өскенін хабарлады, бірақ [[NPR]] 1300-ден астам тармаққа өскенін хабарлады, бұл пайыздық көрсеткіш 3 %-дан асады. Екі кандидатты да қолдаудан бас тартқан бұрынғы президент [[Джордж Уокер Буш|кіші Джордж Буш]] Трампты құттықтап, оның жеңісі «біздің республикамыздың денсаулығы мен демократиялық институттарымыздың күшінің белгісі» екенін айтты.<ref>{{cite web |author=Xavier Martinez |title=George W. Bush Congratulates Trump |url=https://www.wsj.com/livecoverage/trump-harris-election-day-results-2024/card/george-w-bush-congratulates-trump-dsNdvaWbdbDC5mo7RjhT |lang=en |publisher=[[Wall Street Journal]] |accessdate=6 November 2024}}</ref> == Қосымша ақпарат == {{Notelist}} == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{АҚШ президент сайлаулары}} [[Санат:2024 жылғы сайлаулар]] [[Санат:АҚШ президент сайлауы (2024)| ]] [[Санат:Жылдар бойынша АҚШ-тағы президент сайлаулары]] [[Санат:2024 жылдағы АҚШ]] rzlnmn1js55bq7dkcareqg1qhpqsvn7 3399325 3399199 2024-11-10T06:48:38Z Nurtenge 93712 3399325 wikitext text/x-wiki {{Ағымдағы оқиғалар}} {{Сайлау | алдыңғы сайлау = 2020 АҚШ президент сайлауы | алдыңғы сайлау жылы = 2020 | байрақ = | ел = АҚШ | вариант = | келесі сайлау = 2028 АҚШ президент сайлауы | келесі сайлау жылы = 2028 | сайлау атауы = | тақырып = | қосымша = [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]]ның 538 мүшесі<br><small>(абсолютті көпшілік: 270 мүше)</small> | сайлау күні = 5 қараша 2024 | түрі = [[АҚШ президент сайлауы#Жалпыхалықтық сайлау|Президенттік сайлау]]{{efn|Жалпыға бірдей жанама сайлау құқығы арқылы сайлау. Жалпыхалықтық дауыс беру әр түрлі партиялар ұсынған сайлаушылардың кең ауқымына әр штатта бірінші орын алған кандидатқа дауыс беруге мүмкіндік береді.}} | қосымша2 = | жалпы кандидат = | кезең = 20 қаңтар 2025 – 20 қаңтар 2029 | тіркелгендер = | сайлаушылар = | жарамды = | жарамсыз = | бос = | халық = | тіркелген = | сайлаушылар2 = | қатысқандар = | қатысқандар қатынасы = | алдыңғы қатысқандар = | босжәнежарамсыз = | қатысқандар2 = | қатысқандар2 қатынасы = | алдыңғы қатысқандар2 = | жарамды2 = | босжәнежарамсыз2 = | бос2 = | жарамсыз2 = | науқан = | дебат = 27 маусым 2024{{efn|Джо Байден мен Дональд Трамп арасындағы пікірталас.}}<br>10 қыркүйек 2024{{efn|Камала Харрис пен Дональд Трамп арасындағы пікірталас.}}<br>1 қазан 2024{{efn|Джей Ди Вэнс пен Тим Уолз арасындағы пікірталас.}} | сурет1 = Donald Trump official portrait (3x4a).jpg | түс1 = #FF3333 | кандидат1 = [[Дональд Трамп]] | серіктес1 = [[Джей Ди Вэнс]] | жыныс1 = | партия1 = [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикашыл]] | сайлаушылар даусы1 = 312 | дауыс1 = 74 648 928<ref name=aper>{{cite web|url=https://apnews.com/projects/election-results-2024/|title=2024 Presidential Election Results|website=[[Ассошиэйтед Пресс]]|date=November 5, 2024|access-date=November 5, 2024}}</ref> | алдыңғы дауыс1 = | пайыз1 = 50.5 | алдыңғы пайыз1 = | дауыс2v1 = | пайыз2v1 = | ref пайыз1 = | орын1 = | алдыңғы орын1 = | сурет2 = Kamala Harris Vice Presidential Portrait (cropped).jpg | түс2 = #3333FF | кандидат2 = [[Камала Харрис]] | серіктес2 = [[Тим Уолз]] | жыныс2 = | партия2 = [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократ]] | сайлаушылар даусы2 = 226<ref name="aper"/> | дауыс2 = 70 915 828<ref name=aper/> | алдыңғы дауыс2 = | пайыз2 = 48 | дауыс2v2 = | пайыз2v2 = | алдыңғы пайыз2 = | орын2 = | алдыңғы орын2 = | қарта атауы = [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] | қарта = ElectoralCollege2024.svg | қарта өлшемі = 200px | қарта шарты1 = | қарта шарты2 = | fond = | қарта тақарыбы = | диаграмма атауы = | диаграмма = | диаграмма өлшемі = | шарт1 = | шарт2 = | диаграмма2 атауы = | диаграмма2 = | диаграмма өлшемі2 = | шарт1 2 = | шарт2 2 = | жолақ атауы = | жолақ1 = | түс жолақ1 = | пайыз жолақ1 = | төменгі-жолақ атауы = | ізашар = [[Джо Байден]] | ізашар партия = [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократ]] | ізбасар = [[Дональд Трамп]] | ізбасар партия = [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикашыл]] | соңы = [[АҚШ президенті]] | ізашар атауы = | ізашар жынысы = | ізбасар атауы = | ізбасар жынысы = | төменгі тақырып = | мазмұн = | сайт = }} 2024 жылғы 5 қарашада өткен '''2024 жылғы АҚШ президент сайлауы''' ел тарихындағы 60-сайлау болды.<ref>{{Cite web|url= http://www.essex-virginia.org/UserFiles/Servers/Server_62876/File/Voter%20Registration/Election%20Planning%20Calendar%20Through%202024%20%28ESSEX%29.pdf |title= Election Planning Calendar |lang= en |publisher= [[Эссекс (округ, Вирджиния)|Эссекс округі]], [[Вирджиния]]}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20160207003141/http://www.essex-virginia.org/UserFiles/Servers/Server_62876/File/Voter%20Registration/Election%20Planning%20Calendar%20Through%202024%20%28ESSEX%29.pdf |date= 2016-02-07}}</ref> [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] АҚШ халқының даусына сүйене отырып, 2024 жылғы желтоқсанда 4 жылдық өкілеттігі 41 күннен кейін басталатын келесі [[АҚШ президенті]] мен [[АҚШ вице-президенті|вице-президенті]]н таңдады. Сайлау күні, оған қоса, [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]]тің екі палатасы да сайланды: [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты|Сенат]]тың үштен бірі. Үміткер болатын қазіргі президент және [[Демократиялық партия (АҚШ)|демократ]] [[Джо Байден]] бастапқыда қайта сайланамын деп жүріп, [[АҚШ Демократиялық партиясының праймеризі (2024)|Демократиялық партияның праймеризі]]нде қарсылыққа тап болмай, жеңіп шықты. Оның бұл жердегі сайлануына болған ең ірі кедергісі — [[Израиль−Хамас соғысы|Газа соғысы]]на деген көзқарасына наразылық білдіре отыра «[[бәріне қарсымын]]<nowiki/>» деп дауыс бергендер. [[#Байден–Трамп пікірталасы|2024 жылғы маусымдағы президенттік пікірталас]]та сәтсіз болған ол 21 шілдеде жасына, денсаулығына және басқа да себептерге байланысты көрген сыннан кейін ол өзінің кандидатурасынан бас тартып, қайта сайланбаймын деп, сол күні сайлауалды науқанын бастаған вице-президент [[Камала Харрис]]ке қолдау көрсетті.<ref name="bidenketti">{{Cite web|url=https://www.azattyq.org/a/33044996.html|title=Байден президент сайлауына түсуден бас тартты|lang=kk|publisher=[[Азаттық радиосы]]|date=2024-07-21|accessdate=2024-07-21}}</ref> Байденнің кетуі оны 1968 жылғы [[Линдон Бэйнс Джонсон|Линдон Джонсон]]нан бергі қайта сайлануға түспеген қазіргі президенттің алғашқысы етті де, тарихта бірінші болып номинацияны жеңіп алу үшін жеткілікті делегаттар жинап, өз кандидатурасын алып тастаған үміткер болды. 6 тамызда Демократиялық партияның атынан шығатын ресми үміткер Харрис болды.<ref name="harrisoff" /> Келесі күні ол өзінің сайлауалды серіктесі ретінде Миннесота губернаторы [[Тим Уолз]]ды таңдады. Байденнің [[Республикалық партия (АҚШ)|республикашыл]] ізашары [[Дональд Трамп]], керісінше, осы сайлауға қатысатынын және қайта сайлануға деген үмітінің бар екендігін мәлімдеді де,<ref>{{Cite web|url=https://www.foxnews.com/politics/donald-trump-announces-2024-re-election-run-president|title=Donald Trump announces 2024 re-election run for president|lang=en|publisher=[[Fox News]]|author=Singman, Brooke|date=2022-11-07|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20221116022451/https://www.foxnews.com/politics/donald-trump-announces-2024-re-election-run-president|date=2022-11-16}}</ref> кейін партияның ресми үміткері болды.<ref name="trumpoff" /> Трамп, сонымен қатар, [[АҚШ Республикалық партиясының праймеризі (2024)|Республикалық партияның праймеризі]]нде аз қарсылыққа тап болып, [[Никки Хейли]]ге қарсы оңай жеңді. Трамп өзінің сайланған серіктесі, Огайо штатының сенаторы [[Джей Ди Вэнс]]пен бірге 2024 жылғы 15 шілдеде [[Республикалық партияның ұлттық съезі (2024)|2024 жылғы Республикалық ұлттық съезі]]нде номинацияға ие болды. Сайлау қарсаңында, 2024 жылғы 30 мамырда Трампқа жалған қаржылық құжаттама жасады деген сияқты 34 айып тағылды да, оны сот кінәлі деп көрді де, ол қылмыскер болған алғашқы бұрынғы президент болды. Сайланғанның инаугурациясы 2025 жылғы 20 қаңтарда орын алады. Сол күні президенттік сайлаумен қатар АҚШ халқы [[АҚШ Сенатына сайлау (2024)|Сенат]] пен [[АҚШ Өкілдер палатасына сайлау (2024)|Өкілдер палатасы]]ның депутаттарын, сондай-ақ жергілікті әкімшіліктерді сайлайтын болады. [[Аборт]],<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/us/politics/abortion-republicans-elections.html|title=Pressured by Their Base on Abortion, Republicans Strain to Find a Way Forward|lang=en|publisher=[[The New York Times]]|author=Weisman, Jonathan|date=2023-03-11|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20230411092928/https://www.nytimes.com/2023/04/11/us/politics/abortion-republicans-elections.html|date=2023-04-11}}</ref> [[иммиграция]], денсаулық сақтау,<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-obamacare-health-care-biden-c2b1f5776310870deed2fb997b07fc2c|title=Trump says he will renew efforts to replace ‘Obamacare’ if he wins a second term|lang=en|publisher=[[Associated Press]]|author=Colvin, Jill; Miller, Zeke|date=2023-11-27|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231204043350/https://apnews.com/article/trump-obamacare-health-care-biden-c2b1f5776310870deed2fb997b07fc2c|date=2023-12-04}}</ref> білім беру,<ref>{{Cite web|url=https://thehill.com/homenews/campaign/3833724-republicans-see-education-as-winning-issue-in-2024/|title=Republicans see education as winning issue in 2024|lang=en|publisher=The Hill|author=Manchester, Julia|date=2023-01-29|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20230129170545/https://thehill.com/homenews/campaign/3833724-republicans-see-education-as-winning-issue-in-2024/|date=2023-12-04}}</ref> [[АҚШ экономикасы|экономика]],<ref>{{Cite web|url=https://www.cookpolitical.com/analysis/national/national-politics/will-2024-be-about-economy-or-candidates|title=Will 2024 Be About the Economy, or the Candidates?|lang=en|publisher=Cook Political Report|author=Cook, Charlie|date=2023-03-02|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20230325201533/https://www.cookpolitical.com/analysis/national/national-politics/will-2024-be-about-economy-or-candidates|date=2023-03-25}}</ref> [[АҚШ сыртқы саясаты|сыртқы саясат]],<ref>{{Cite web|url=https://www.politico.com/newsletters/national-security-daily/2023/10/20/2024-the-foreign-policy-election-00122691|title=Will 2024 Be About the Economy, or the Candidates?|lang=en|publisher=Politico|author=Ward, Alexander; Berg, Matt|date=2023-10-20|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231120235105/https://www.politico.com/newsletters/national-security-daily/2023/10/20/2024-the-foreign-policy-election-00122691|date=2023-11-20}}</ref> шекара қауіпсіздігі,<ref>{{Cite web|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/01/27/trump-border-biden/|title=Donald Trump brags about efforts to stymie border talks: 'Please blame it on me'|lang=en|publisher=[[The New York Times]]|author=Arnsdolf, Isaac|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20240128152344/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/01/27/trump-border-biden/|date=2024-01-28}}</ref> [[ЛГБТ қоғамдастығы|ЛГБТ]] құқықтары,<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Politics/2024-presidential-candidates-stand-lgbtq-issues/story?id=103313107|title=Here's where the 2024 presidential candidates stand on LGBTQ+ issues|lang=en|publisher=ABC News|date=2023-10-04|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231206183159/https://abcnews.go.com/Politics/2024-presidential-candidates-stand-lgbtq-issues/story?id=103313107|date=2023-12-06}}</ref> [[жаһандық жылыну]]<ref>{{Cite web|url=https://www.pressherald.com/2024/01/30/opinion-the-2024-election-just-might-turn-on-climate-change/|title=Opinion: The 2024 election just might turn on … climate change?|lang=en|publisher=Portland Press Herald|author=Gongloff, Mark|date=2024-01-30|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20240213032748/https://www.pressherald.com/2024/01/30/opinion-the-2024-election-just-might-turn-on-climate-change/|date=2024-02-13}}</ref> мен [[демократия]]<ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba|title=Americans agree that the 2024 election will be pivotal for democracy, but for different reasons|lang=en|publisher=[[Associated Press]]|author=Field, Gary; Sanders, Linley|date=2023-12-15|accessdate=2024-02-05}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231216014504/https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba|date=2023-12-16}}</ref> сайлауалды науқанның жетекші мәселелері болды. 2024 жылғы 6 қарашада 277 сайлаушының даусын алған Трамп АҚШ-тың келесі президенті болып сайланды. Ол қызметін 2025 жылғы 20 қаңтарда бастамақ.<ref>{{Cite web|url= https://politico.kz/tramp-aqsh-tyn-47-shi-prezidenti-bolyp-sajlandy/ |title= Трамп АҚШ-тың 47-президенті болып сайланды |lang= kk |date= 2024-11-06 |accessdate= 2024-11-06}}</ref> == Сайлау жүйесі == [[Сурет:President Joe Biden at the NAACP Convention on 16 July 2024 (cropped).jpg|227x227px|нобай|оңға|Қазіргі президент [[Джо Байден]], оның мерзімі 2025 жылғы қаңтарда аяқталады]] === Барысы === [[АҚШ Конституциясы]]ның екінші бабына сәйкес, ел аумағында туған және онда кемінде 14 жыл тұратын, сондай-ақ дауыс беру кезінде 35 жасқа толған [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] азаматы ғана президенттікке ұсынылуы мүмкін. АҚШ вице-президенттігіне үміткерге де дәл осындай талаптар қойылады. Президенттікке үміткерлер өздерінің саяси партияларынан, әдетте, [[АҚШ-тағы президенттік праймериз|праймериз]] бен [[кокус]]тардың нәтижелері бойынша ұсынылады, олардың барысында ұлттық партия съезінде белгілі бір үміткерге дауыс беруге уәкілеттік берілген делегаттардың саны айқындалады. Ұлттық партия съезі сондай-ақ тиісті тізімдерді қалыптастыру үшін вице-президенттікке үміткерді анықтайды.<ref name="ussc">{{cite web |author=Ava Kalinauskas, Samuel Garrett |url=https://www.ussc.edu.au/a-guide-to-the-2024-presidential-election-from-primaries-to-president |title=A guide to the 2024 presidential election: from primaries to president |lang=en |website= |publisher={{iw|АҚШ зерттеу орталығы||en|United States Studies Centre}} |date=2024-01-15 |accessdate=2024-08-21}}</ref> Жалпы сайлау жанама болып табылады және екі кезеңде өткізіледі. Бірінші кезеңде сайлаушылардың дауыс беруі өткізіледі. Дауыс беру сайлау учаскесінде, не пошта арқылы жасалады. Егер дауыс беру күндізгі форматта өтсе, сайлау комиссиялары дауыстарды есептеуді жәшіктерді ашқаннан кейін жүзеге асырады. Пошта арқылы дауыс берген жағдайда бюллетеньдерді санау арнайы сканерлеу құрылғыларының көмегімен немесе қолмен жүргізіледі (сайлаушының мәртебесі алдын ала тексеріледі, сондай-ақ дауыс беруге қатысушының жеке қолы салыстырылады). Екінші кезең — [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]]ның дауысы. Алқада барлығы 50 штат пен [[Вашингтон|Колумбия округі]]нің әрқайсысын ұсынатын 538 сайлаушы бар. Әдетте партия белсенділері, бұрынғы саясаткерлер және үміткерлердің бірінің жақтастары комиссия мүшелері болып табылады. Бұл ретте [[конгрессмен]]дер мен мемлекеттік лауазымдарды атқаратын адамдар сайлаушылар бола алмайды. Штаттан сайлаушылардың тізімі жалпыға бірдей дауыс беру өткізілгенге дейін бекітіледі. 50 штаттың 48-інде және [[Вашингтон|Колумбия округі]]нде «жеңімпаз бәрін алады» ережесі бар: мұндай штатта көбірек дауыс жинаған үміткер барлық сайлаушы дауысын ала салады. Ережеден тыс жайт [[Небраска]] мен [[Мэн (штат)|Мэн]] штаттарында орын алады, онда әр сайлау округінен бір сайлаушы, сонымен қатар жалпы штаттан қосымша екі сайлаушы сайланады.<ref name="ussc" /><ref>{{cite web |url=https://www.bbc.com/news/world-us-canada-67285325 |title=US election 2024: A really simple guide to the presidential vote |lang=en |website= |publisher=[[Би-би-си|BBC]] |date=2024-07-23 |accessdate=2024-08-21}}</ref> 2024 жылғы 17 желтоқсанда сайлаушылар өз штаттарында дауыс береді де, дауыстары [[АҚШ Конгрессі]]не беріледі. 2025 жылғы 6 қаңтарда АҚШ Конгрессінің мүшелері оларды санаймыз деп жиналады. Сайлау алқасының дауыс беру нәтижелерін АҚШ-тың қазіргі вице-президенті бекітеді. Кем дегенде 270 сайлаушы дауысын алған үміткер сайланған АҚШ президенті болады. === Сайлауға араласу === АҚШ-тың 45-президенті [[Дональд Трамп]] [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы президенттік сайлау]]дың нәтижелеріне күмән келтіреді.<ref>{{cite web|author=Brett Samuels|lang=en|url=https://thehill.com/homenews/administration/3522080-trump-releases-12-page-response-to-jan-6-hearing/|title=Trump releases 12-page response to Jan. 6 hearing|website=thehill.com|date=2022-06-13|accessdate=2024-02-11|archivedate=2022-06-19|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220619163035/https://thehill.com/homenews/administration/3522080-trump-releases-12-page-response-to-jan-6-hearing/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author=Andrew Feinberg|lang=en|url=https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-new-election-truth-social-b2155158.html|title=Trump demands ‘new election immediately’ in bizarre post on Truth Social|website=independent.co.uk|date=2022-08-29|access-date=2024-02-11|archive-date=2022-11-18|archive-url=https://web.archive.org/web/20221118175952/https://www.independent.co.uk/news/world/americas/us-politics/trump-new-election-truth-social-b2155158.html|url-status=live}}</ref> Сайлау алдындағы сауалнамалар қарапайым америкалықтар арасындағы демократияның жағдайына қатты наразылық білдірді.<ref>{{cite web|author=Dan Balz, Clara Ence Morse|lang=en|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/08/18/american-democracy-political-system-failures/|title=American democracy is cracking. These forces help explain why|website=washingtonpost.com|date=2023-08-18|accessdate=2024-02-11|archivedate=2023-11-15|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231115151758/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/08/18/american-democracy-political-system-failures/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author=David Leonhardt|lang=en|url=https://www.nytimes.com/2022/09/17/us/american-democracy-threats.html|title=‘A Crisis Coming’: The Twin Threats to American Democracy|website=nytimes.com|date=2023-06-21|accessdate=2024-02-11|archivedate=2023-11-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231101094836/https://www.nytimes.com/2022/09/17/us/american-democracy-threats.html|url-status=live}}</ref><ref>{{cite web|author=Lauren Gambino|lang=en|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/05/us-presidential-election-biden-trump-polls|title=With the US election a year away, most Americans don’t want Biden or Trump|website=theguardian.com|date=2023-11-05|accessdate=2024-02-11|archivedate=2023-11-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231116135016/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/05/us-presidential-election-biden-trump-polls|url-status=live}}</ref> Либералдар консерваторлар елге автократиялық тенденциялармен қарайды және 2020 жылғы сайлауды жоққа шығару әрекеттері арқылы демократиямызға қауіп төндіреді деп санайды.<ref>{{cite web|author=Allan Smith, Henry J. Gomez|lang=en|url=https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrats-press-threat-democracy-campaigns-final-days-gop-candidates-s-rcna55806|title=As Democrats press 'threat to democracy' in campaign's final days, few GOP candidates still want to talk about 2020|website=nbcnews.com|date=2022-11-08|access-date=2024-02-11|archive-date=2022-11-07|archive-url=https://web.archive.org/web/20221107232800/https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrats-press-threat-democracy-campaigns-final-days-gop-candidates-s-rcna55806|url-status=live}}</ref> Көптеген республикашылардың да Трамптың мемлекеттік қызметке орналасуына жол бермеу ниеті бар.<ref>{{cite web|author=Megan Schumann|lang=en|url=https://www.rutgers.edu/news/our-democracy-under-threat|title=Is Our Democracy Under Threat?|website=rutgers.edu|date=2022-10-26|accessdate=2024-02-11|archivedate=2022-10-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20221025225321/https://www.rutgers.edu/news/our-democracy-under-threat|url-status=live}}</ref> === Сайлау картасы === ==== 2020 жылғы санақ салдары ==== {{Толық мақала|АҚШ халқы санағы (2020)}} [[АҚШ халқы санағы (2020)|2020 жылғы АҚШ санағы]]ның нәтижелері шыққанда оған негізделіп АҚШ-тың дауыс беру аудандарының жаңа картасы салынған еді. Бұл сайлау — осы картаны қолданатын тұңғыш сайлау. Мәселен, егер [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы сайлау]] нәтижелері жаңа жүйеде өзгеріссіз қалса және сол сайлау үшін жаңа 2020 жылғы карта қолданылса, Байден Трамптан 303-тен 235-ке дейін дауыс жинаған болар еді, яғни қазіргі президент жалпы үш сайлаушы дауысын жоғалтқан болар еді. Мұндай дауыстарды бөлу тек [[2028 АҚШ президент сайлауы|2028 жылғы сайлау]]да сақталады. Қайта карта салу 2030 жылғы АҚШ халқы санағынан кейін қайта жүргізіледі.<ref>{{cite web |author = Thomas H. Neale |lang = en |url = https://sgp.fas.org/crs/misc/RL32611.pdf |title = The Electoral College: How It Works in Contemporary Presidential Elections |website = sgp.fas.org |date = 2017-05-15 |accessdate = 2024-02-11 |archivedate = 2024-01-13 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20240113050509/https://sgp.fas.org/crs/misc/RL32611.pdf |url-status = live }}</ref> ==== Тарихи анықтама ==== [[Сурет:Red states and blue states 2016-2020.svg|350px|нобай|оңға|АҚШ-тың 50 штаты және Колумбия округі. Штаттардың түс қанықтылығы [[2016 АҚШ президент сайлауы|2016]] және [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылдардағы президенттік сайлау]]да бір партия кандидатының екінші партия кандидатынан орташа артықшылығының шамасын білдіреді. 2020 жылы саяси векторды өзгерткен штаттар сұр түске боялған.]] Алдыңғы президенттік сайлауда штаттардың көпшілігі елдің жетекші екі партияның бірінің тірегі болды. Осыған байланысты сайлау цикліндегі маңызды рөл [[құбылмалы штат]]тарға беріледі. Бұл сайлау циклінде оларға [[Висконсин]], [[Мичиган]] пен [[Пенсильвания]] сияқты «[[тот белдеуі]]<nowiki></nowiki>» штаттары, сондай-ақ [[Невада]], [[Аризона]] мен [[Джорджия]] сияқты «[[күн белдеуі]]<nowiki></nowiki>» штаттары кіреді.<ref>{{cite web |author=James FitzGerald |url=https://www.bbc.com/news/articles/c511pyn3xw3o |title=Six swing states set to decide the 2024 US election |lang=en |website= |publisher=[[Би-би-си|BBC]] |date=2024-07-29 |accessdate=2024-08-22}}</ref> [[Солтүстік Каролина]] сонымен қатар Трамптың алдыңғы сайлаудағы минималды жеңісін ескере отырып, 1,34 % артықшылықпен «құбылмалы» штаттар ретінде жіктеледі.<ref>{{cite web |author = |lang = en |url = https://www.economist.com/united-states/2023/06/15/north-carolina-may-be-the-hottest-political-battleground-of-2024 |title = North Carolina may be the hottest political battleground of 2024 |publisher = [[The Economist]] |date = 2023-06-15 |accessdate = 2024-02-11 |archivedate = 2023-06-15 |archiveurl = https://web.archive.org/web/20230615153748/https://www.economist.com/united-states/2023/06/15/north-carolina-may-be-the-hottest-political-battleground-of-2024 |urlstatus = live }}</ref> [[Айова]], [[Огайо]], [[Техас]] пен [[Флорида]] штаттары сайлаушыларының қалауы [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы президенттік сайлау]]да ауытқып отырғандардың арасында республикашылардың пайдасына айтарлықтай өзгерді, ал [[Миннесота]] мен [[Нью-Гэмпшир]] штаттары Демократиялық партияны қолдады.<ref>{{cite web |author= |url=https://ballotpedia.org/Presidential_battleground_states,_2020 |title=Presidential battleground states, 2020 |lang=en |website= |publisher={{iw|Ballotpedia||en|Ballotpedia}} |date= |accessdate=2024-08-22}}</ref> ==== Демократиялық партияның электораты ==== Аналитикалық материалдар демократиялық сайлаушылардың жартысынан азы (44 %) [[Азиялықамерикалықтар|азиялықтар]], [[Латиноамерикалықтар|латиноамерикалықтар]], [[Афроамерикалықтар|афроамерикалықтар]], басқа нәсіл немесе аралас нәсіл, сондай-ақ кем дегенде [[Бакалавр дәрежесі|бакалавр дәрежесі]] (45 %) бар екенін көрсетеді. Діншіл емес демократиялық сайлаушылардың үлесі 2008 жылдан бастап екі есеге өсті — 18 %-дан 38 %-ға дейін. Бірнеше онжылдықтар бұрын [[Христиандық|христиандар]] демократиялық сайлаушылардың басым көпшілігін құрады. Қазіргі уақытта демократтардың жартысынан көбі ғана (54 %) [[Христиандық|христиандар]]. 2024 жылғы тамыздағы жағдай бойынша он демократиялық сайлаушының тоғызы, егер сайлау бүгін өткізілсе, [[Камала Харрис]]ке дауыс береміз дейді. Демократиялық сайлаушылардың тағы 5 %-ы тәуелсіз кандидат [[Роберт Ф. Кеннеди (кіші)|кіші Роберт Кеннеди]]ді және 4 %-ы АҚШ-тың 45-президенті [[Дональд Трамп]]ты қолдайды. Демократиялық сайлаушылардың көпшілігі атыс қаруы, денсаулық сақтау шығындары және партиялық даулар сайлау циклінің негізгі мәселелері деп санайды. Соңғы бірнеше онжылдықта демократтар Республикалық партияға нашар қарап жүрді, олар бұрынғы президент Трамп туралы жиі жағымсыз пікір де білдірді.<ref>{{cite web |author=Carroll Doherty |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2024/08/16/10-facts-about-democrats-in-the-us/ |title=10 facts about Democrats in the U.S. |lang=en |website= |publisher=[[Пью Зерттеу орталығы]] |date=2024-08-16 |accessdate=2024-08-22}}</ref> ==== Республикалық партияның электораты ==== Он республикалық сайлаушылардың сегізіне жуығы (79 %) [[Ақ америкалықтар|испанша сөйлемейтін ақтар]] (ағылшынтілді еуропалықтар). [[Латиноамерикалықтар]], [[афроамерикалықтар]] мен [[азиялық америкалықтар]] бірге демократиялық сайлаушыларға қарағанда республикалық сайлаушылардың әлдеқайда аз үлесін құрайды (15 % қарсы 39 %). Республикалық сайлаушылардың шамамен үштен екісі (64 %) кем дегенде бакалавр дәрежесіне ие емес. Республикалық сайлаушылардың шамамен үштен екісі (65 %) 50 жастан асқан, республикалық сайлаушылардың тек 8%-ы 30 жастан жас. Он республикалық сайлаушылардың сегізіне жуығы (81 %) өзін [[АҚШ-тағы христиандық|христиан конфессиясы]]на қосады. Республикашылар арасындағы ең үлкен діни топ — [[Евангелист христиандар|ақ протестанттық-евангелистер]], олар республикалық партияның тіркелген сайлаушыларының 30% құрайды. Республикалық сайлаушылардың тек 15 % өзін діншіл емес дейді. 2024 жылғы шілдедегі жағдай бойынша он республикалық сайлаушылардың сегізден астамы (84 %) егер сайлау бүгін болса, Дональд Трампқа дауыс береміз дейді, ал 13 % кіші Роберт Кеннедиді қолдайды. Тек 3 % [[Джо Байден]]ді қолдайтын еді. Республикалық векторды ұстанатын республикашылар мен тәуелсіз сайлаушылар арасында 78 % заңсыз иммиграция мен жоғары инфляция сайлау циклінің негізгі мәселе деп санайды. Республикашылдардың оннан алтысына жуығы заңсыз мигранттар депортациялансын деп санайды.<ref>{{cite web |author=J. Baxter Oliphant |url=https://www.pewresearch.org/short-reads/2024/08/16/10-facts-about-democrats-in-the-us/ |title=10 facts about Republicans in the U.S. |lang=en |website= |publisher=[[Пью Зерттеу орталығы]] |date=2024-07-12 |accessdate=2024-08-22}}</ref> == Алғышарттары == {{Тағы қараңыз|2020 АҚШ президент сайлауы}} 2020 жылғы 3 қарашада өткен [[2020 АҚШ президент сайлауы]] нәтижесінде [[Джо Байден]] елдің [[АҚШ президенттерінің тізімі|46-президенті]] болып сайланды да, ізашары [[Дональд Трамп]] президенттігін тоқтатуға мәжбүр болды. Алайда Трамп қолдаушылары сайлау нәтижелерімен келіспеді де, 6 қаңтарда [[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]]ге [[АҚШ Капитолийінің басып алынуы (2020)|басып кірді]].<ref name="kazinform">{{Cite web|url= https://kaz.inform.kz/news/aksh-tagy-2024-zhylgy-prezident-saylauy-negizgi-umitkerler-kimder_a4030963/ |title= АҚШ-тағы 2024 жылғы президент сайлауы: негізгі үміткерлер кімдер |lang= kk |publisher= kazinform |date= 2023-02-03 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> [[Колорадо]] Жоғарғы Соты,<ref>{{Cite web|url= https://www.bbc.com/news/world-us-canada-67768873 |title= Colorado Supreme Court kicks Trump off ballot, citing 'insurrection' |lang= en |publisher= [[BBC News]] |author= Halpert, Madeline; Drenon, Brandon |date= 2023-12-20 |accessdate= 2024-03-29}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231220202057/https://www.bbc.com/news/world-us-canada-67768873 |date= 2023-12-20}}</ref> [[Иллинойс]] штатының аудандық соты<ref>{{Cite web|url= https://www.nytimes.com/2024/02/28/us/trump-removal-illinois-primary-ballot.html |title= Judge Orders Trump Removed From Illinois Primary Ballot |lang= en |publisher= [[The New York Times]] |author= Smith, Mitch |date= 2024-02-28 |accessdate= 2024-03-29}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240229005213/https://www.nytimes.com/2024/02/28/us/trump-removal-illinois-primary-ballot.html |date= 2024-02-29}}</ref> және [[Мэн (штат)|Мэн]] штатының Мемлекеттік хатшысы<ref name="cbsnews">{{Cite web|url= https://www.cbsnews.com/news/trump-maine-primary-ballot-disqualified-secretary-of-state-shenna-bellows/ |title= Maine secretary of state disqualifies Trump from primary ballot |lang= en |publisher= CBS News |author= Freiman, Jordan; Kaufman, Katrine; Kazarian, Grace |date= 2023-12-28 |accessdate= 2024-03-29}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231229014916/https://www.cbsnews.com/news/trump-maine-primary-ballot-disqualified-secretary-of-state-shenna-bellows/ |date= 2023-12-29}}</ref> Трампты АҚШ Конституциясындағы он төртінші түзетудің 3-бөліміне сүйене отырып, оның лауазымды атқаруға құқығы жоқ деп шешті. [[АҚШ Капитолийінің басып алынуы (2020)|6 қаңтардағы Капитолийге шабуыл]]дағы рөлі үшін Трамп сайлау бюллетеніне жазылмай да жаздады.<ref name="cbsnews" /> Алайда, 4 наурызда [[АҚШ Жоғарғы Соты]] штаттар ұлттық сайлауға ешбірдің қатысу құқығын анықтай алмайды деп бірауыздан шешім қабылдады да, Трамптың елдегі әр бюллетеньде бола алатыны шешілді.<ref>{{Cite web|url= https://www.cnn.com/2024/03/04/politics/trump-supreme-court-colorado-14th-amendment/index.html |title= Supreme Court keeps Trump on Colorado ballot, rejecting 14th Amendment push |lang= en |publisher= [[CNN]] |author= Frtize, John; Cole, Devan; Cohen, Marshall |date= 2024-03-04 |accessdate= 2024-03-29}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240304151515/https://www.cnn.com/2024/03/04/politics/trump-supreme-court-colorado-14th-amendment/index.html |date= 2023-12-29}}</ref> [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық партия]] мүшелерінің арасында Джо Байденнің орнына басқа үміткер ұсыну идеясы талқыланды,<ref name="qazaqstantv" /> алайда сарапшылар кандидаттың ауысуын да, Байденнің өз сайлауалды науқанын тоқтатуын да екіталай көрді.<ref>{{Cite web|url= https://apnews.com/article/biden-replacement-democratic-ballot-dnc-rules-7aa836b0ae642a68eec86cc0bebd3772 |title= Here’s why it would be tough for Democrats to replace Joe Biden on the presidential ticket |lang= en |publisher= [[Associated Press]] |author= Weissert, Will |date= 2024-06-28 |accessdate= 2024-06-29}}</ref> 21 шілдеде Байден сайлануға бармайтынын ресми түрде жариялады.<ref name="bidenketti" /> == Үміткерлері == === Демократиялық партия === {{Толық мақала|АҚШ Демократиялық партиясының праймеризі (2024)|Демократиялық партияның ұлттық съезі (2024)}} [[Сурет:Democratic Party presidential primaries results by popular vote, 2024.svg|нобай|295x295 нүкте|Демократиялық партияның президенттік праймеризіндегі ағымдағы дауыс беру нәтижелері<br>{{Colorbox|navy}} — [[Джо Байден]]<br>{{Colorbox|purple}} — {{iw|Джейсон Палмер (саясаткер)|Джейсон Палмер|en|Jason Palmer (politician)}}]] Қызметтегі президент [[Джо Байден]] 2023 жылдың басында өзінің қайта сайлануға үміті бар болғанын ресми түрде жариялады.<ref name="kazinform" /> 13 наурызда оның кандидатурасы ресмиленді.<ref>{{Cite web|url= https://apnews.com/article/biden-presumptive-nominee-election-president-democrat-63b66006d4bc45354343228e323e3baa |title= President Joe Biden has won enough delegates to clinch the 2024 Democratic nomination |lang= en |publisher= [[Associated Press]] |author= Miller, Zeke |date= 2024-03-13 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Алайда тұсында пайда болған [[инфляция]]сы, құпия құжаттардың жария болуы жайлы дауы, даулы болған [[Ауғанстандағы соғыс (2001—2021)|АҚШ әскерін Ауғанстаннан алып тастау]] шешімі<ref name="kazinform" /> және үлкен жасы (инаугурациясы кезінде Байден АҚШ тарихындағы жасы ең үлкен президенті болды)<ref name="bidenold">{{Cite web|url= https://www.theguardian.com/us-news/2024/mar/03/poll-biden-too-old |title= Majority of voters think Biden is too old to be effective president, new poll says |lang= en |publisher= [[The Guardian]] |author= Yang, Maya |date= 2024-03-03 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Байденнің қолдауына үлкен нұқсан келтірді. 2024 жылғы наурызда жасалған сауалнама бойынша АҚШ халқының көпшілігі Джо Байденді президенттікке «тым кәрі» көргенін айтты.<ref name="bidenold" /> [[Израиль−Хамас соғысы]]ндағы Байденнің Израильді қолдағаны оның палестинашыл америкалықтар арасында «Геноцидтік Джо» деп аталып кеткеніне және АҚШ халқы арасындағы Байденді қолдаудың әлсіреуіне әкелді.<ref>{{Cite web|url= https://www.hindustantimes.com/world-news/us-news/biden-heckled-by-pro-palestine-supporter-during-georgia-campaign-you-re-a-dictator-too-genocide-joe-101710072617696.html |title= Biden heckled by pro-Palestine supporter during Georgia campaign, ‘You’re a dictator too genocide Joe’ |lang= en |publisher= Hindustan Times |author= Kukreti, Shweta |date= 2024-03-10 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Алайда осындай және басқа да мәселелерге қарамастан демократтар арасындағы үміткерлердің ең көп қолдау көретіні Байденнің өзі еді. 2024 жылғы 21 шілдеде [[Джо Байден]] өзінің қайта сайланудан бас тартқанын жариялады.<ref name="bidenketti" /> Бастапқыда Байденнің орнына Демократиялық партия атынан шығатын үміткердің кім болатыны [[Демократиялық партияның ұлттық съезі (2024)|тамызда өтетін ұлттық съез]]де шешіледі делінген,<ref>{{Cite web|url= https://www.bbc.com/news/articles/c80ekdwk9zro |title= Who could replace Biden as Democratic nominee? |lang= en |publisher= [[BBC News]] |date= 2024-07-19 |accessdate= 2024-07-21}}</ref> алайда [[Огайо]]дағы дауыс беру күніне байланысты болған белгісіздіктен ресми үміткер виртуалды түрде таңдалатын болды.<ref>{{Cite web |date= 2024-08-02 |title= Harris has secured enough Democratic delegate votes to be the party's nominee, committee chair says |url= https://apnews.com/article/kamala-harris-nomination-dnc-463d0b8095f2ca3526b3af3a2f44c3ca |accessdate= 2024-08-02 |publisher= Associated Press |lang= en}}</ref> 6 тамызда Демократиялық партияның ресми үміткері [[АҚШ вице-президенті]] [[Камала Харрис]] болды. Харрис өзінің сайлаудағы серіктесі ретінде [[Миннесота]]ның губернаторы [[Тим Уолз]]ды таңдады.<ref name="harrisoff">{{Cite web|url= https://apnews.com/article/harris-democratic-presidential-nomination-eb43b6b346cc644b2d195315cb2bfb20 |title= Kamala Harris is now Democratic presidential nominee, will face off against Donald Trump this fall |lang= en |publisher= [[Associated Press]] |date= 2024-08-06 |accessdate= 2024-08-06}}</ref> ==== Болжамды үміткерлері ==== {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- | style="background:#f1f1f1;" colspan="30"|[[Сурет:Democratic Disc.svg|65px|center|link=]]<div style="font-size:larger">'''Демократиялық партия үміткерлері'''</div> |- ! style="width:3em; font-size:135%; background:#3333FF; width:200px;"|[[Камала Харрис|{{color|white|Камала Харрис}}]] ! style="width:3em; font-size:135%; background:#3333FF; width:200px;"|[[Тим Уолз|{{color|white|Тим Уолз}}]] |- style="color:#000; font-size:100%; background:#c8ebff;" | style="width:3em; width:200px;"|'''''(президенттікке үміткер)''''' | style="width:3em; width:200px;"|'''''(вице-президенттікке үміткер)''''' |- | [[Сурет:Kamala Harris by Gage Skidmore 3.jpg|center|200x200px]] | [[Сурет:Tim Walz - 53915298076 (cropped).jpg|center|200x200px]] |- | 49-<br>[[АҚШ вице-президенті]]<br><small>(2021 жылдан бастап)</small> | [[Миннесота]]ның<br>[[Миннесота губернаторларының тізімі|41-губернаторы]]<br><small>(2019 жылдан бастап)</small> |- | colspan=2 |'''{{iw|Камала Харрис 2024 президенттік науқаны|Науқаны|en|Kamala Harris 2024 presidential campaign}}''' |- | colspan=2 |[[Сурет:Harris Walz 2024 presidential campaign logo (light blue).svg|center|275px]] |- |} === Республикалық партия === {{Толық мақала|АҚШ Республикалық партиясының праймеризі (2024)|Республикалық партияның ұлттық съезі (2024)}} [[Сурет:Republican Party presidential primaries results, 2024.svg|нобай|295x295 нүкте|Республикалық партияның президенттік праймеризінде дауыс берудің ағымдағы нәтижелері<br>{{Colorbox|navy}} — [[Дональд Трамп]]<br>{{Colorbox|orange}} — {{iw|Никки Хейли|Никки Хейли|en|Nikki Haley}}]] 2024 жылғы қаңтарға қарай республикалық үміткерлер арасындағы бұрынғы президент [[Дональд Трамп]]тың танымалдығы бойынша үстемдігі анық болды, оны Джо Байденнің өзі де мойындады.<ref name="kursiv">{{Cite web|url= https://kz.kursiv.media/kk/2024-01-16/gbvg-tramp-2/ |title= Дональд Трамп республикашылар арасында көш бастап тұр |lang= kk |publisher= КУРСИВ |author= Бигалиева, Гүлвира |date= 2024-01-16 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Трамп Байден әкімшілігі АҚШ-ты «әлсіз және тиімсіз мемлекетке» айналдырдырды деді де, [[Ресейдің Украинаға басып кіруі|Украина]] мен [[Израиль−Хамас соғысы|Газадағы соғыс]]ты шешуге уәде берді. Трамптың сайлауалды науқанына келген ең үлкен нұқсаны оның заңи мәселелері болған; [[Манхэттен]] прокуратурасы жалған іскерлік құжаттар жасады және басқа да заңсыз іс жасады деп айып тағылған Трампқа қарсы 34 баптан тұратын айыптау қорытындысын жариялады да, 4 қылмыстық іс бойынша айып көрген Трампқа Колорадо Жоғарғы Соты [[Колорадо]]дағы президенттік сайлауға қатысуға тыйым салды. Шешім күшіне енсе, Трамп бұл штатта сайлана алмайтын болады.<ref name="kursiv" /> Әлемдік экономика және саясат институтының сарапшысы Жұмабек Сарабеков сөзінше сол және басқа да себептерден республикашылдардың арасындағы Трампты қолдау екіталай.<ref name="kazinform" /> Трамп үшін республикашылар арасындағы «ең үлкен саяси қаупі», әрі қарсыласы [[Флорида]] губернаторы [[Рон Десантис]] болған. Идеологиясы Трамп идеологиясына ұқсағанынан Десантисті «Трамптың жастау түрі», не «ақылы бар Трамп» деп те атаған.<ref name="kazinform" /> Алайда 2024 жылғы 22 қаңтарда Десантис сайлаудағы республикашыл үміткерлікке жарыстан кетті де, Трамптың республикашыл номинацияға жалғыз қарсыласы [[Оңтүстік Каролина]]ның бұрынғы губернаторы [[Никки Хейли]] болды.<ref>{{Cite web|url= https://apnews.com/article/ron-desantis-250c8ed4b49843350e258f0c2754c8ba |title= DeSantis drops out of presidential race, leaving Trump and Haley to face off in New Hampshire |lang= en |publisher= [[Associated Press]] |author= Peoples, Steve; Beaumount, Thomas; Ramer, Holly |date= 2024-01-22 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> Алайда 12 наурызда жеткілікті делегат жинай алған тек Трамп болды да, ол сайлаудағы республикалық партияның атынан қатысатын алғашқы үміткер болды.<ref name="presumptiveR">{{Cite web|url= https://www.politico.com/news/2024/03/12/donald-trump-clinches-republican-presidential-nomination-00146675 |title= It’s official: Donald Trump is the GOP’s presumptive presidential nominee |lang= en |publisher= Politico |author= Allison, Natalie |date= 2024-03-12 |accessdate= 2024-03-29}}</ref> 15 шілдеде өткен [[Республикалық партияның ұлттық съезі (2024)|партияның ұлттық съезі]] барысында Трамп партияның ресми үміткері болды да, өз серіктесі және вице-президенттікке үміткері ретінде 39 жастағы [[Огайо]]лық сенатор [[Джей Ди Вэнс]]ты таңдады.<ref name="trumpoff">{{Cite web|url= https://news.sky.com/story/us-election-donald-trump-formally-named-as-republican-presidential-nominee-13178346 |title= US election: Donald Trump becomes the official Republican presidential nominee |lang= en |work= news.sky.com |last= Williams |first= Kieren |date= 2024-07-15 |accessdate= 2024-08-06}}</ref> ;Таңдалған үміткерлері {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- | style="background:#f1f1f1;" colspan="2"|[[Сурет:Republican Disc.svg|65px|center|link=]]<div style="font-size:larger">'''Республикалық партия үміткерлері'''</div> |- ! style="width:3em; font-size:135%; background:#f33; width:200px;"|[[Дональд Трамп|{{color|white|Дональд Трамп}}]] ! style="width:3em; font-size:135%; background:#f33; width:200px;"|[[Джей Ди Вэнс|{{color|white|Джей Ди Вэнс}}]] |- style="color:#000; font-size:100%; background:#ffd0d7;" | style="width:3em; width:200px;"|'''''(президенттікке үміткер)''''' | style="width:3em; width:200px;"|'''''(вице-президенттікке үміткер)''''' |- | [[Сурет:Donald Trump (53951824422) (cropped).jpg|center|200x200px]] | [[Сурет:J. D. Vance (53809430888) (cropped2).jpg|center|200x200px]] |- | [[АҚШ президенттерінің тізімі|45-]]<br>[[АҚШ президенті]]<br><small>(2017—2021)</small> | [[Огайо|Огайодан]] [[АҚШ Сенаты|сенатор]]<br><small>(2023 жылдан)</small> |- | colspan=2 |'''{{iw|Дональд Трамп 2024 президенттік науқаны|Науқаны|en|Donald Trump 2024 presidential campaign}}''' |- | colspan=2 |[[Сурет:TrumpVance2024.svg|center|275px]] |- |} === «Үшінші күш» үміткерлері === ==== Либертариандық партия ==== [[Либертариандық партия]] 2024 жылғы 26 мамырдағы [[Либертариандық ұлттық съезд|Ұлттық съез]]інде президенттікке үміткер ретінде [[Чейз Оливер]]ді таңдады.<ref>{{Cite web|url=https://thehill.com/homenews/campaign/4687416-libertarian-party-chooses-chase-oliver-as-presidential-nominee/|title=Libertarian Party chooses Chase Oliver as presidential nominee|accessdate=2024-08-14|author=Nick Robertson|lang=en|publisher=The Hill|date=2024-05-26|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240527032219/https://thehill.com/homenews/campaign/4687416-libertarian-party-chooses-chase-oliver-as-presidential-nominee/|archivedate=2024-05-27}}</ref> Оливер 2022 жылы Джорджиядағы АҚШ сенаторлығына сайланбақ болған партияның үміткері еді. 2024 жылғы мамырдағы жағдай бойынша партия кем дегенде 37 штатта сайлау бюллетеньдеріне қол жеткізе алады, бұл жалпы 380 сайлаушы дауысын құрайды.<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Politics/rfk-jr-libertarian-party-team-ballot-access-reverses/story?id=110537083|title=Could RFK Jr., Libertarian Party team up? How it could be a game-changer for him The candidate previously ruled out joining forces with the Libertarian Party|accessdate=2024-08-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240527000536/https://abcnews.go.com/Politics/rfk-jr-libertarian-party-team-ballot-access-reverses/story?id=110537083|archivedate=2024-05-27|author=Oren Oppenheim|lang=en|publisher=[[ABC News]]|date=2024-05-26}}</ref> ===== Ұсынылғандар ===== {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- | style="background:#f1f1f1;" colspan="30"|[[Сурет:Libertarian Disc.svg|65px|center|link=]]<div style="font-size:larger">'''Либертариандық партия атынан кандитаттар'''</div> |- ! style="width:3em; font-size:135%; background:#FFBF00; width:200px;"|[[Чейз Оливер|{{color|white|Чейз Оливер}}]] ! style="width:3em; font-size:135%; background:#FFBF00; width:200px;"|[[Майк тер Маат|{{color|white|Майк тер Маат}}]] |- style="color:#000; font-size:100%; background:#ffffbf;" | style="width:3em; width:200px;"|'''''Президенттікке''''' | style="width:3em; width:200px;"|'''''Вице-президенттікке''''' |- | [[Сурет:Chase Oliver by Gage Skidmore 2.jpg|center|200x200px]] | [[Сурет:Mike Ter Maat on the "LibertyDad" Podcast.jpg|center|200x200px]] |- | Сату шотының менеджері | Экономист |- | colspan=2 |'''{{iw|Чейз Оливер президенттік науқаны (2024)|Науқаны|en|Chase Oliver 2024 presidential campaign}}''' |- | colspan=2 |[[Сурет:Chase Oliver 2024 Campaign Logo.svg|center|200px]] |- |} ===== Басқа үміткерлер ===== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center" ! colspan="9" style="background:#FFBF00;" |{{color|white|Съезд дауыс беруінде алынып тасталды}} |- ! style="background:#ffffbf; |Аты-жөні ! style="background:#ffffbf;" |Туған күні ! style="background:#ffffbf;" |Алдыңғы лауазымдары ! style="background:#ffffbf;" |Штаты ! style="background:#ffffbf;" |Науқаны<br>{{small|Ұсыну күні}} ! style="background:#ffffbf;" |Себеп<br>{{small|Тоқтату күні}} ! style="background:#ffffbf;" |Жеңіп алған байқаулары ! style="background:#ffffbf;" |Жеңіп алған дауыстары ! style="background:#ffffbf;" |Қосымша |- |[[Сурет:Black flag waving.svg|ортаға|106x106 нүкте]]{{center|[[Бәріне қарсымын]]}} | colspan="4" |''Д/Ж'' |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің жетінші турында алынып тасталды)</small>}} |'''2''' |6 384 (15,7 %) | |- |[[Сурет:MichaelRectenwaldMay2024.png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Майкл Ректенвальд]]}} |{{Dts|1959|01|29}}<br>(65 жаста)<br>[[Питтсбург]], [[Пенсильвания]] |'''Автор және ғалым'''<br>[[Нью-Йорк университеті]]нің бұрынғы профессоры<br><small>(2008–2019)</small> |[[Сурет:Flag of Pennsylvania.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Пенсильвания]] |[[Сурет:Michael Rectenwald 2024 Campaign Logo.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>28 тамыз 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің алтыншы турында алынып тасталды)</small>}} |'''2''' |943 (2,3 %) | |- |[[Сурет:Mike Ter Maat on the "LibertyDad" Podcast.jpg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Майк Тер Маат]]}} |{{Dts|1961|06|20}}<br>(63 жаста)<br>[[Портленд (Орегон)|Портленд]], [[Орегон]] |'''Экономист'''<br>Бұрынғы [[Халландейл Бич]] полициясы қызметкері<br>[[АҚШ Өкілдер палатасындағы Флориданың 20-округіне қосымша сайлау (2022)|2022 жылғы сайлауда]] Флориданың 20-округінен [[АҚШ Өкілдер палатасы]]на үміткер |[[Сурет:Flag_of_Virginia.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Вирджиния]] |[[Сурет:Mike ter Maat for President Logo.jpg|ортаға|160x160 нүкте]]<small>18 сәуір 2022</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің бесінші турында алынып тасталды; дауыс беру кезінде Оливерді қолдады)</small><br><small>(вице-президент лауазымына дауысқа түсті)</small>}} |'''1''' |589 (1,5 %) | |- |[[Сурет:Lars Mapstead at South Carolina Libertarian Convention (cropped).jpg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Ларс Мэпстед]]}} |{{Dts|1969|08|14}}<br>(54 жаста)<br>[[Монтерей (Калифорния)|Монтерей]], [[Калифорния]] |'''[[Friend Finder Networks]]-тің тең құрылтайшы'''<br>Fupa Games and Legendary Speed-тің негізін қалаушы |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:Lars Mapstead 2024 Campaign Logo.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>23 наурыз 2021</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру<br>Серіктес: [[Ларри Шарп]] |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің төртінші турында алынып тасталды; кейін Оливердің номинациясын қолдады)</small>}} |'''2''' |1 226 (3,0 %) | |- |[[Сурет:Joshua Smith in March 2020.png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Джошуа Смит]]}} |{{Dts|1983|03|13}}<br>(41 жаста)<br>[[Антиок (Калифорния)|Антиок]], [[Калифорния]] |'''[[Либертариандық партия комитеті]]нің вице-төрағасы'''<br><small>'''(2022–2023)'''</small> |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:Joshua Smith 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>24 шілде 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің төртінші турында алынып тасталды; кейін Оливердің номинациясын қолдады)</small>}} |'''1''' |416 (1,0 %) | |- |[[Сурет:Jacob Hornberger speaking at the University of Arizona (cropped).png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Джейкоб Хорнбергер]]}} |{{Dts|1950|01|28}}<br>(74 жаста)<br>[[Ларэдо (Техас)|Ларэдо]], [[Техас]] |'''Future of Freedom Foundation-нің негізін қалаушы және президенті'''<br>2002 жылы [[Вирджиния]]дан [[АҚШ Сенаты]]на тәуелсіз үміткер<br>[[2000 АҚШ президент сайлауы|2000]] және [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы сайлау]]да АҚШ президентіне үміткер |[[Сурет:Flag_of_Texas.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Техас]] |[[Сурет:Jacob Hornberger 2024 Campaign Logo.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>20 ақпан 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің екінші турында алынып тасталды)</small>}} |0 |2 043 (5,0 %) | |- |[[Сурет:Charles Ballay for President 2024 (cropped).png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Чарльз Баллей]]}} |{{Dts|1970|01|01}}<br>(51 жаста)<br>[[Жаңа Орлеан]], [[Луизиана]] |'''Отоларинголог''' |[[Сурет:Flag_of_Louisiana.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Луизиана]] |[[Сурет:Charles Ballay 2024 Campaign Logo.jpg|ортаға|160x160 нүкте]]<small>24 тамыз 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің алғашқы турында алынып тасталды; кейін Оливердің номинациясын қолдады)</small>}} |0 |2 043 (5,0 %) | |- |{{center|'''[[Арт Оливьер]]'''}} |{{Dts|1970|01|01}}<br>(51 жаста)<br>[[Линвуд (Калифорния)|Линвуд]], [[Калифорния]] |'''[[2024 АҚШ президент сайлауы|2000 жылғы сайлау]]да [[АҚШ вице-президенті]] лауазымына үміткер'''<br>[[Калифорния губернаторының сайлауы (2006)|2006 жылғы сайлау]]да [[Калифорния]] [[губернатор]]ы лауазымына үміткер<br>[[Беллфлауэр (Калифорния)|Беллфлауэр]] [[мэр]]і<br><small>(1998–1999)</small> |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:Art Olivier 2024 Campaign Logo.jpg|ортаға|160x160 нүкте]]<small>11 желтоқсан 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|26 мамыр 2024 <small>(дауыс берудің алғашқы турында алынып тасталды)</small>}} |0 |5 (0 %) | |} ===== Бұрынғы үміткерлер ===== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center" ! colspan="9" style="background:#FFBF00;" |{{color|white|Праймеризге дейін өз кандидатураларын алып тастады}} |- ! style="background:#ffffbf; |Аты-жөні ! style="background:#ffffbf;" |Туған күні ! style="background:#ffffbf;" |Алдыңғы лауазымдары ! style="background:#ffffbf;" |Штаты ! style="background:#ffffbf;" |Науқаны<br>{{small|Ұсыну күні}} ! style="background:#ffffbf;" |Себеп<br>{{small|Тоқтату күні}} ! style="background:#ffffbf;" |Қосымша |- |[[Сурет:Joe Exotic (Santa Rose County Jail).png|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Джо Экзотик]]}} |{{Dts|1963|03|05}}<br>(60 жаста)<br>[[Гарден-Сити (Канзас)|Гарден-Сити]], [[Канзас]] |Кәсіпкер және медиа тұлға<br>«Greater Wynnewood» экзотикалық жануарлар саябағының иесі<br><small>(1998–2018)</small><br>[[2016 АҚШ президент сайлауы|2016 жылғы сайлау]]да АҚШ президенті лауазымына тәуелсіз үміткер<br>2018 жылғы сайлауда Оклахома губернаторы лауазымына үміткер |[[Сурет:Flag of Texas.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Техас]] |[[Сурет:Joe Exotic 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>10 наурыз 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |{{center|11 сәуір 2023 <small>(Демократиялық партияның номинациясына дауысқа түскен)</small>}} | |} ==== Жасылдар партиясы ==== 2024 жылғы 26 мамырда [[Джилл Стайн]] өзінің сайлау науқаны [[Жасылдар партиясы]]ның кандидатурасын қамтамасыз ету үшін жеткілікті делегаттар жинағанын және осылайша болжамды үміткер болғанын жариялады.<ref>{{Cite web|url=https://www.nytimes.com/2023/11/09/us/politics/jill-stein-presidential-bid.html|title=Jill Stein Announces Third-Party Bid For President|accessdate=2024-08-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231109203116/https://www.nytimes.com/2023/11/09/us/politics/jill-stein-presidential-bid.html|archivedate=2023-11-09|author=Maggie Astor|lang=en|publisher=[[The New York Times]]|date=2023-11-09}}</ref> Стайн сонымен қатар [[2012 АҚШ президент сайлауы|2012]] және [[2016 АҚШ президент сайлауы|2016 жылғы сайлау]]ға партияның үміткері болды. Стайн — дәрігер және [[Лексингтон (Массачусетс)|Лексингтон]] қалалық жиналысының бұрынғы мүшесі. 2024 жылғы 15–18 тамызда өткен Жасылдар партиясының ұлттық съезі өтті де, Стайнның үміткерлігі ресмиленді де, ол сайлаудағы өзінің серіктесі ретінде тарихшы [[Буч Уэр]]ді таңдады. 2024 жылғы маусымдағы жағдай бойынша Стайн кем дегенде 22 штаттағы Жасылдар партиясынан да, тәуелсіз сайлау комиссияларынан да бюллетеньдерге қол жеткізе алады, барлығы 273 сайлаушы дауысын жинайды. 1 қарашада Еуропаның Жасылдар партиялары Стайнның президенттікке бармағанын сұрады. Олар АҚШ Жасылдар партиясының Жасыл партиялар жаһандық ұйымына кірмейтінін айтып кетті де, Стайнның үміткерлігі Камала Харристің президент болуына нұқсан келтірмек деген уайымын дауыстады.<ref>{{Cite web|url= https://www.politico.eu/article/europes-greens-tell-jill-stein-to-pull-out-of-us-election-to-defeat-trump/ |title= Europe’s Greens ask Jill Stein to pull out of US election to prevent Trump victory |lang= en |publisher= Politico |date= 2024-11-01 |accessdate= 2024-11-02}}</ref> Бұл уақытқа қарай жасалған сауалнама бойынша араб америкалықтардың 42,3%-ы Стайнға дауыс береміз дейді.<ref>{{Cite web|url= https://www.aa.com.tr/en/americas/days-before-us-elections-new-survey-shows-strong-support-for-green-party-candidate-among-muslim-voters/3381800 |title= Days before US elections, new survey shows strong support for Green Party candidate among Muslim voters |lang= en |publisher= Anadolu Ajansı |last= Turan |first= Rabia Iclal |date= 2024-11-01 |accessdate= 2024-11-02}}</ref> ===== Ұсынылғандар ===== {| class="wikitable" style="font-size:90%; text-align:center;" |- | style="background:#f1f1f1;" colspan="30"|[[Сурет:Green Party of the United States social media logo.svg|40px|center|link=]]<div style="font-size:larger">'''Жасылдар партиясы атынан кандитаттар'''</div> |- ! style="width:3em; font-size:135%; background:#00A86B; width:200px;"|[[Джилл Стайн|{{color|white|Джилл Стайн}}]] ! style="width:3em; font-size:135%; background:#00A86B; width:200px;"|[[Буч Уэр|{{color|white|Буч Уэр}}]] |- style="color:#000; font-size:100%; background:#0BDA51;" | style="width:3em; width:200px;"|'''''Президенттікке''''' | style="width:3em; width:200px;"|'''''Вице-президенттікке''''' |- | [[Сурет:Jill Stein by Gage Skidmore 3.jpg|center|200x200px]] | [[Сурет:Butch Ware in 2024.jpg|center|200x200px]] |- | [[Массачусетс]]тік дәрігер,<br>саяси белсенді | [[Калифорния]]лық<br>академик және тарихшы |- | colspan=2 |'''{{iw|Джилл Стайн президенттік науқаны (2024)|Науқаны|en|Jill Stein 2024 presidential campaign}}''' |- | colspan=2 |[[Сурет:Jill Stein 2024.svg|center|200px]] |- |} ===== Басқа үміткерлер ===== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center" ! colspan="9" style="background:#00A86B;" | {{color|white|Жасылдардың 2024 жылғы праймеризіндегі басқа үміткерлер}} |- ! style="background:#0BDA51;" |Аты-жөні ! style="background:#0BDA51;" |Туған күні ! style="background:#0BDA51;" |Алдыңғы лауазымдары ! style="background:#0BDA51;" |Штаты ! style="background:#0BDA51;" |Науқаны<br>{{small|Ұсыну күні}} ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған байқаулары ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған делегаттары ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған дауыстары ! style="background:#0BDA51;" |Қосымша |- |{{center|'''[[Жасмин Шерман]]'''}} |{{Dts|1985|08|17}}<br>(39 жаста)<br>[[Куинс]], [[Нью-Йорк]] |'''Greater Charlotte Rise-дің атқарушы директоры''' |[[Сурет:Flag of North Carolina.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Солтүстік Каролина]] |[[Сурет:Jasmine Sherman-Tanda Blubear 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>18 ақпан 2022</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру {{center|Серіктес: [[Танда Блубир]]}} |''Жоқ'' |10 (4,1 %) |72 (0,4 %) | |- |{{center|'''[[Хорхе Завала]]'''}} |белгісіз |'''Кәсіпкер''' |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:Jorge Zavala 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>13 қазан 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру<br> |''Жоқ'' |''Жоқ'' |18 (0,1 %) | |- |[[Сурет:Black flag waving.svg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Бәріне қарсымын]]}} | colspan="4" |''Д/Ж'' |''Жоқ'' |6 (2,5 %) |505 (2,9 %) | |} ===== Бұрынғы үміткерлер ===== {| class="wikitable sortable mw-collapsible mw-collapsed" style="text-align:center" ! colspan="9" style="background:#00A86B;" | {{color|white|Праймеризге дейін өз кандидатураларын алып тастады}} |- ! style="background:#0BDA51;" |Аты-жөні ! style="background:#0BDA51;" |Туған күні ! style="background:#0BDA51;" |Алдыңғы лауазымдары ! style="background:#0BDA51;" |Штаты ! style="background:#0BDA51;" |Науқаны<br>{{small|Ұсыну күні}} ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған байқаулары ! style="background:#0BDA51;" |Жеңіп алған дауыстары ! style="background:#0BDA51;" |Қосымша |- |[[Сурет:Emanuel Pastreich.jpg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Эмануэль Пастрайк]]}} |{{Dts|1964|10|16}}<br>(59 жаста)<br>[[Нэшвилл]], [[Теннесси]] |'''[[СолБридж халықаралық бизнес мектебі|Asia Institute]]-тың президенті'''<br>Академик және автор |[[Сурет:Flag of Massachusetts.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Массачусетс]] |[[Сурет:Emanuel Pastreich 2024.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>11 қыркүйек 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру |28 қыркүйек 2023<br><small>(тәуелсіз үміткер ретінде сайлауға түседі)</small> | | |- |[[Сурет:Cornel West by Gage Skidmore.jpg|ортаға|112x112 нүкте]]{{center|[[Корнел Уест]]}} |{{Dts|1953|06|02}}<br>(59 жаста)<br>[[Талса (Оклахома)|Талса]], [[Оклахома]] |Академик ғалым және қайраткер |[[Сурет:Flag_of_California.svg|ортаға|71x71 нүкте]][[Калифорния]] |[[Сурет:West POTUS 24.png|ортаға|160x160 нүкте]]<small>14 маусым 2023</small><br>[[Федералдық сайлау комиссиясы|ФСК-ға]] құжаттарды тапсыру<br> |5 қазан 2023<br><small>(тәуелсіз үміткер ретінде сайлауға түседі)</small> |1 (0 %) | |} === Басқа үміткерлер === * {{iw|Америкалық пікірлестік партиясы|Америкалық пікірлестік партиясы|en|American Solidarity Party}} — {{iw|Питер Сонски|Питер Сонски|en|Peter Sonski}}, [[Коннектикут]]тан шыққан мемлекеттік қызметкер, Колумб рыцарьлары музейінің директоры.<ref>{{Cite web|url= https://independentpoliticalreport.com/2023/06/peter-sonski-chosen-as-american-solidarity-presidential-nominee-on-first-ballot/ |title= Peter Sonski Chosen as American Solidarity Presidential Nominee on First Ballot |lang= en |publisher= Independent Political Report |date= 2023-06-05 |accessdate= 2023-11-14}} {{Wayback|date= 2023-10-28 |url= https://web.archive.org/web/20231028170228/https://independentpoliticalreport.com/2023/06/peter-sonski-chosen-as-american-solidarity-presidential-nominee-on-first-ballot/}}</ref> * {{iw|Тыйым партиясы|Тыйым партиясы|en|Prohibition Party}} — [[Майкл Вуд (саясаткер)|Майкл Вуд]], бизнесмен.<ref>{{Cite web|url= https://ballot-access.org/2023/05/10/prohibition-party-chooses-national-2024-ticket/ |title= Prohibition Party Chooses National 2024 Ticket {{!}} Ballot Access News |lang= en |date= 2023-05-10 |accessdate= 2023-11-14}} {{Wayback|date= 2023-11-29 |url= https://web.archive.org/web/20231129193022/https://ballot-access.org/2023/05/10/prohibition-party-chooses-national-2024-ticket/}}</ref> * {{iw|Социализм және азат ету партиясы|Социализм және азат ету партиясы|en|Party for Socialism and Liberation}} — [[Клаудия де ла Круз]], саяси белсенді.<ref>{{Cite web|url= https://independentpoliticalreport.com/2023/09/party-for-socialism-and-liberation-announces-2024-presidential-ticket/ |title= Party for Socialism and Liberation Announces 2024 Presidential Ticket |lang= en |publisher= Independent Political Report |date= 2023-09-11 |accessdate= 2023-11-14}} {{Wayback|date= 2023-09-13 |url= https://web.archive.org/web/20230913021711/https://independentpoliticalreport.com/2023/09/party-for-socialism-and-liberation-announces-2024-presidential-ticket}}</ref> * [[АҚШ социалистік партиясы]] — [[Билл Стодден]], бейкоммерциялық ұйымның басшысы.<ref>{{cite web |author= Redpath, Bill |url= https://ballot-access.org/2023/10/23/socialist-party-usa-nominates-presidential-ticket/ |title= Socialist Party USA Nominates Presidential Ticket |lang= en |publisher= ballot-access.org |date= 2023-10-23 |accessdate= 2024-01-03}} {{Wayback|date= 2023-11-20 |url= https://web.archive.org/web/20231120013849/https://ballot-access.org/2023/10/23/socialist-party-usa-nominates-presidential-ticket/}}</ref> * [[АҚШ трансгуманистік партиясы]] — [[Том Росс]], саяси белсенді.<ref>{{cite web |url= https://scientificinquirer.com/2023/10/10/conversations-with-tom-ross-the-transhumanist-partys-2024-presidential-candidate/ |title= Conversations with Tom Ross: The Transhumanist Party's 2024 Presidential Candidate |lang= en |publisher= scientificinquirer.com |date= 2023-10-10 |accessdate= 2024-01-03}} {{Wayback|date= 2023-11-20 |url= https://web.archive.org/web/20231120110507/https://scientificinquirer.com/2023/10/10/conversations-with-tom-ross-the-transhumanist-partys-2024-presidential-candidate/}}</ref> === Партиясыз үміткерлер === * [[Корнел Уэст]] — [[Социализм|социалистік]] белсенді және зиялы, ол алдымен [[Халық партиясы (АҚШ)|Халық партиясы]]нан, содан кейін [[Жасылдар партиясы (АҚШ)|Жасылдар партиясы]]нан кандидатура жариялағаннан кейін тәуелсіз үміткер ретінде сайлау науқанының басталғанын жариялады.<ref>{{Cite web|url=https://www.deseret.com/2023/11/20/23966194/cornel-west-2024-salt-lake-city/|title=Cornel West thinks the U.S. is in "spiritual decay." That's why he's running for president|accessdate=2024-08-14|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231204135255/https://www.deseret.com/2023/11/20/23966194/cornel-west-2024-salt-lake-city|archivedate=2024-12-04|author=Benson Samuel|lang=en|publisher=Deseret News|date=2023-11-21}}</ref> Оның сайлауалды серіктесі — Калифорниядан келген ғалым және қоғам қайраткері [[Мелина Абдулла]]. === Кейін бас тартқан үміткерлер === * [[Роберт Ф. Кеннеди (кіші)|Роберт Ф. Кеннеди]] ([[Партиясыз]]): Бастапқыда Демократиялық партияның үміткері болған ол кейін 2023 жылғы қазанда тәуелсіз үміткер болды.<ref>{{cite web|title=Anti-vaccine activist RFK Jr. launches presidential campaign|url=https://apnews.com/article/kennedy-biden-president-2024-democrat-dd9d6ecf17b54f4b32e7b17778540431|publisher=[[Associated Press]]|accessdate=2023-05-01|date=2023-04-19}} {{Wayback|date=2023-04-30|url=https://web.archive.org/web/20230430175102/https://apnews.com/article/kennedy-biden-president-2024-democrat-dd9d6ecf17b54f4b32e7b17778540431}}</ref><ref>{{Cite web|author=Gibson, Brittany; Zhang, Andrew|date=2023-10-09|title=RFK Jr. announces he will run as an independent candidate|lang=en|publisher=[[Politico]]|url=https://www.politico.com/news/2023/10/09/rfk-jr-announces-he-will-run-as-an-independent-candidate-00120604|accessdate=2023-10-09}} {{Wayback|date=2023-10-19|url=https://web.archive.org/web/20231019162350/https://www.politico.com/news/2023/10/09/rfk-jr-announces-he-will-run-as-an-independent-candidate-00120604|url-status=live}}</ref> [[Кеннеди отбасы]]нан шыққан ол — [[Қастандық теориясы|қастандық теориялары]]н насихаттайтын экологияшыл заңгер.<ref>{{Cite web|author=Oshin, Olafimihan|date=2022-01-23|title=Auschwitz Memorial says RFK Jr. speech at anti-vaccine rally exploits Holocaust tragedy|url=https://thehill.com/homenews/state-watch/590995-auschwitz-memorial-says-rfk-jr-speech-at-anti-vaccine-rally-exploits|accessdate=2022-01-27|publisher=The Hill|lang=en}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20220124023519/https://thehill.com/homenews/state-watch/590995-auschwitz-memorial-says-rfk-jr-speech-at-anti-vaccine-rally-exploits|date=2022-01-24}} * {{Cite web|date=2022-01-25|title=Cheryl Hines Blasts Husband RFK Jr. for Holocaust Remark|publisher=The Wrap|url=https://www.thewrap.com/cheryl-hines-rfk-jr-husband-holocaust-comparison/|accessdate=2022-01-27|lang=en}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20220125193828/https://www.thewrap.com/cheryl-hines-rfk-jr-husband-holocaust-comparison/|date=2022-01-25}}</ref><ref>{{Cite web|date=2021-12-18|title=Guests urged to be vaccinated at anti-vaxxer Robert F Kennedy Jr's party|url=https://www.theguardian.com/us-news/2021/dec/18/robert-f-kennedy-jr-cheryl-hines-party-vaccinated-guests|accessdate=2022-01-27|publisher=[[The Guardian]]|lang=en}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20211218183905/https://www.theguardian.com/us-news/2021/dec/18/robert-f-kennedy-jr-cheryl-hines-party-vaccinated-guests|date=2021-12-18}}</ref><ref>{{Cite web|author=Dorn, Sara|title=RFK Jr. Makes Unfounded Claims About Mass Shootings, Covid-19: Here Are All The Conspiracies He Promotes|url=https://www.forbes.com/sites/saradorn/2023/06/06/rfk-jr-makes-unfounded-claims-about-mass-shootings-covid-19-here-are-all-the-conspiracies-he-promotes/|accessdate=2023-06-22|publisher=[[Forbes]]|lang=en}} {{Wayback|url=https://archive.today/20230622172724/https://www.forbes.com/sites/saradorn/2023/06/06/rfk-jr-makes-unfounded-claims-about-mass-shootings-covid-19-here-are-all-the-conspiracies-he-promotes/?sh=6ed5ac303acc|date=2023-06-22}}</ref><ref>{{cite web|title=Robert F. Kennedy Jr.'s Conspiracy Theories Go Beyond Vaccines|website=[[The New York Times]]|date=2023-10-11|url=https://web.archive.org/web/20231011233651/https://www.nytimes.com/2023/07/06/us/politics/rfk-conspiracy-theories-fact-check.html|accessdate=2023-10-12}}</ref> Кеннеди әсіресе [[партиясыз]] және [[Жүйеге қарсылық|жүйеге қарсы]] сайлаушылар арасында танымалдыққа ие басты үміткердің бірі болды.<ref>{{Cite web|date=2023-11-01|title=2024 Presidential Race Stays Static In The Face Of Major Events, Quinnipiac University National Poll Finds; RFK Jr. Receives 22% As Independent Candidate In 3-Way Race|url=https://poll.qu.edu/poll-release?releaseid=3881|accessdate=2023-11-02|publisher=Quinnipiac University Polling Institute|lang=en}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231102000857/https://poll.qu.edu/poll-release?releaseid=3881|date=2023-11-02}}</ref><ref name=":5">{{Cite web|date=2023-11-07|title=In 3-Way Race, Independent Robert Kennedy Jr. Garners 24% Across 6 Battleground States; Trump 35%, Biden 33%, Kennedy 24%; RFK Noses Ahead Among Voters Under 45|url=https://scri.siena.edu/2023/11/07/in-3-way-race-independent-robert-kennedy-jr-garners-24-across-6-battleground-states-trump-35-biden-33-kennedy-24-rfk-noses-ahead-among-voters-under-45/|publisher=Siena College Research Institute}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20231113232057/https://scri.siena.edu/2023/11/07/in-3-way-race-independent-robert-kennedy-jr-garners-24-across-6-battleground-states-trump-35-biden-33-kennedy-24-rfk-noses-ahead-among-voters-under-45/|date=2023-11-13|accessdate=2023-11-12}}</ref> 2023 жылғы қарашадағы сауалнама ол 1992 жылдан бері екі ірі партиядан тыс кандидаттар арасындағы ең жоғары көрсеткішті болды.<ref>{{Cite web|url=https://edition.cnn.com/2023/11/11/politics/robert-kennedy-rfk-2024-election-outcome/index.html|title=How RFK Jr. could change the outcome of the 2024 election|lang=en|publisher=[[CNN]]|author=Enten, Harry|date=2023-11-11|accessdate=2024-04-11}}</ref> 2024 жылғы 26 наурызда Кеннеди [[Калифорния]]дағы заңгер Николь Шанаханды өзінің серіктесі ретінде жариялады. Сол жылғы тамызда ол сайлауалды кампаниясын тоқтата тұратынын жариялады да, есімінің бюллетеньдерде қала беретінін айтып кетті. Ол [[Дональд Трамп]]ты қолдап кетті.<ref>{{Cite web|url= https://edition.cnn.com/2024/08/23/politics/rfk-jr-suspends-campaign/index.html |title= RFK Jr. suspends presidential campaign and endorses Trump |lang= en |publisher= [[CNN]] |author= Pellish, Aaron; Dovere, Edward-Isaac |date= 2024-08-23 |accessdate= 2024-08-25}}</ref> == Сайлауалды науқан == === Науқан тақырыптары === ==== Харрис науқаны ==== Харрис сайлауды «еркіндік, не хаос арасындағы таңдау» деп атады және науқанын «еркіндік» пен «болашақ» идеалдарына негіздеді.<ref>{{Cite news |last=Thompson |first=Alex |date=2024-08-01 |title=Harris ditches Biden's strategy with "freedom" focus |publisher=Axios |url=https://www.axios.com/2024/08/01/kamala-harris-joe-biden-president-strategy-election |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-08-01 |url= https://web.archive.org/web/20240801175846/https://www.axios.com/2024/08/01/kamala-harris-joe-biden-president-strategy-election }}</ref><ref>{{Cite news |author=Miller, Zeke; Megerian, Chris; Boak, Josh |date=2024-07-24 |title=Harris tells roaring Wisconsin crowd November election is 'a choice between freedom and chaos' |publisher=[[The Associated Press]] |url=https://apnews.com/article/harris-election-president-wisconsin-democrats-012c6474b8b23960d2cf616e92989a4b |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-08-01 |url= https://web.archive.org/web/20240801053652/https://apnews.com/article/harris-election-president-wisconsin-democrats-012c6474b8b23960d2cf616e92989a4b}}</ref> Демократтар науқаны Трамптың 34 ауыр қылмыс бойынша сотталғанын көрсете отырып, Харристің бас прокурор ретінде тәжірибесін айта отыра Трампқа қарсы «істі қудалайды» деген сөздерді алға тартады.<ref>{{Cite news |last=Hutzler |first=Alexandra |date=2024-07-23 |title=The prosecutor vs. the felon. Democrats see winning contrast between Harris and Trump.|work=ABC News |url=https://abcnews.go.com/Politics/prosecutor-felon-democrats-winning-contrast-harris-trump/story?id=112198602 |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-07-31 |url= https://web.archive.org/web/20240731235706/https://abcnews.go.com/Politics/prosecutor-felon-democrats-winning-contrast-harris-trump/story?id=112198602}}</ref> Харрис саяси көзқарасы бойынша демократтардың ішіндегі ұстамдысы ретінде сипатталады. 2019 жылғы сайлаудан бері өзінің бірнеше саяси ұстанымдарын өзгерткен оның ішкі саясаттағы көптеген ұстанымдары қазіргі [[Джо Байден|Байден]]дікіне ұқсайды.<ref name="The New York Times-2024-7">{{Cite news |last=Epstein |first=Reid J. |date=2024-07-29 |title=Why the Kamala Harris of Four Years Ago Could Haunt Her in 2024 |url=https://www.nytimes.com/2024/07/29/us/politics/kamala-harris-2020-positions.html |accessdate=2024-08-05 |publisher=[[The New York Times]] |language=en |issn=0362-4331}} {{Wayback|date=2024-08-04 |url= https://web.archive.org/web/20240804235849/https://www.nytimes.com/2024/07/29/us/politics/kamala-harris-2020-positions.html}}</ref><ref name="CNN-2024" /><ref name="USA TODAY-2024" /> Харристің науқанда белгілейтін басты ұстанымдары [[Сексуалдық және ұрпақ жаңғырту денсаулығы|ұрпақ жаңғырту бағытындағы денсаулық сақтау]], қылмыстық сот төрелігі және азаматтық құқық мәселелеріне де ерекше назар аударады.<ref name="USA TODAY-2024">{{Cite web |author=Wire, Sarah D.; Beggin, Riley |title='A daughter of California': How a Kamala Harris presidency could shake things up |date=2024-07-28 |url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/07/28/harris-biden-comparisons-differences-as-president/74492587007/ |accessdate=2024-07-30 |publisher=USA TODAY |lang=en}} {{Wayback|date=2024-07-30 |url= https://web.archive.org/web/20240730205434/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/07/28/harris-biden-comparisons-differences-as-president/74492587007/}}</ref> Харристің науқаны оптимистік және қуанышты реңкке ие болғаны үшін белгілі.<ref>{{cite news |last=Rogers |first=Katie |title=Harris Used to Worry About Laughing. Now Joy Is Fueling Her Campaign.|url=https://www.nytimes.com/2024/08/09/us/politics/kamala-harris-walz-joy.html |publisher=[[The New York Times]] |date=2024-08-09 |issn=0362-433}} {{Wayback|date=2024-08-23 |url=https://web.archive.org/web/20240823021901/https://www.nytimes.com/2024/08/09/us/politics/kamala-harris-walz-joy.html1}}</ref><ref>{{cite news |author=Zhang, Christine; Lemonides, Alex; Igielnik, Ruth |title= Democrats Say the Joy Is Back. Here's What the Data Says. |url=https://www.nytimes.com/interactive/2024/08/23/us/elections/2024-election-feelings-harris-trump.html |publisher=[[The New York Times]] |date=2024-08-23}} {{Wayback|date=2024-08-24 |url= https://web.archive.org/web/20240824140217/https://www.nytimes.com/interactive/2024/08/23/us/elections/2024-election-feelings-harris-trump.html}}</ref> ==== Трамп науқаны ==== Дональд Трамп сайлауалды науқанының басты тақырыбы — [[Кек|кек алу]].<ref>{{cite news|title=Trump's 'retribution' campaign theme has apparent roots in old Confederate code, new book says|url=https://abcnews.go.com/Politics/trumps-retribution-campaign-theme-apparent-roots-confederate-code/story?id=104553311|publisher=[[ABC News]]|date=2023-11-02|author=Alexandra Hutzler|accessdate=2023-12-06}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump zeroes in on a key target of his 'retribution' agenda: Government workers|url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-retribution-agenda-government-workers-schedule-f-rcna78785|publisher=[[NBC News]]|date=2023-04-26|author=Allan Smith|accessdate=2023-12-06}}</ref> Трамп бұл тақырыпты 2023 жылғы наурызда Консервативтік саяси әрекет конференциясында (CPAC) сөйлеген сөзінде жариялап, «[[2016 АҚШ президент сайлауы|2016 жылы]] мен «Мен сіздердің дауыстарыңмын» дедім. Мен енді былай дейін: Мен әділдіктеріңмін, ал зұлымдыққа ұшырағандар үшін мен кек алушыларыңмын» деді. Трамп 2024 жылғы сайлауды «соңғы шайқас» деп атады және президенттік билікті саяси қуғын-сүргін үшін пайдалануға ашық уәде берді,<ref>{{cite news|title=Trump, Vowing 'Retribution,' Foretells a Second Term of Spite|url=https://www.nytimes.com/2023/03/07/us/politics/trump-2024-president.html|publisher=[[The New York Times]]|date=2023-03-07|author=Maggie Haberman; Shane Goldmacher|accessdate=2023-12-06}}</ref> өзінің кек алуы «сәтті болады» деп мәлімдеді.<ref>{{Cite web |date=2024-02-21 |title=Trump: 'My Revenge Will Be Success' |url=https://www.nysun.com/article/my-revenge-will-be-success |accessdate=2024-07-21 |publisher=The New York Sun |language=en}}</ref> Трамп сайлауалды науқаны басты тақырыптарының бірі иммиграция болды. [[The Washington Post]] Трамптың сайлауалды науқанын елдің жағдайы және егер ол жеңбесе, болашағы туралы «қараңғы және ақырзаман» риторикаға бағытталған деп сипаттады.<ref name="The Washington Post-2024-3">{{Cite news|author= Parker, Ashley; LeVine, Marianne; Godwin, Ross|date=2024-03-11|title=Trump's freewheeling speeches offer a dark vision of a second term|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/11/trump-campaign-speech-anatomy/|accessdate=2024-03-17|newspaper=The Washington Post|language=en}} {{Wayback|date=2024-03-11|url= https://web.archive.org/web/20240311161549/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/11/trump-campaign-speech-anatomy/}}</ref> [[Associated Press]] «Трамп митингілерінің [[христиандық ұлтшылдық]] нышандары және риторикасы» жайлы да хабарлайды.<ref>{{Cite news|last=Peter|first=Smith|date= 2024-05-18|title=Jesus is their savior, Trump is their candidate. Ex-president's backers say he shares faith, values |url= https://apnews.com/article/trump-christian-evangelicals-conservatives-2024-election-43f25118c133170c77786daf316821c3|accessdate=2024-07-02|newspaper=[[The Associated Press]]|language=en}} {{Wayback|date=2024-05-24|url= https://web.archive.org/web/20240524232811/https://apnews.com/article/trump-christian-evangelicals-conservatives-2024-election-43f25118c133170c77786daf316821c3}}</ref> 2024 жылғы президенттік науқанында Трамп көптеген жалған және жаңылыстыратын мәлімдемелер жасап жүрді.<ref name="Los Angeles Times-2024">{{Cite news |last=Rector |first=Kevin |date=2024-08-16 |title=News Analysis: Trump seeks to reclaim spotlight with old playbook of lying, talking smack to media |publisher= [[Los Angeles Times]] |url= https://www.latimes.com/politics/story/2024-08-16/2024-election-trump-news-conference-analysis |access-date= 2024-08-24}} {{Wayback|date=2024-08-23 |url= https://web.archive.org/web/20240823194457/https://www.latimes.com/politics/story/2024-08-16/2024-election-trump-news-conference-analysis}}</ref><ref name="The Washington Post-2024-2">{{Cite news |last=Kessler |first=Glenn |date=2024-03-14 |title=Trump has a bunch of new false claims. Here's a guide. |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/14/trump-crazy-new-claims-fact-checked/ |accessdate=2024-08-24}} {{Wayback|date=2024-03-15 |url= https://web.archive.org/web/20240315001325/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/14/trump-crazy-new-claims-fact-checked/}}</ref><ref name="The Washington Post-2024">{{Cite news |author=Itkowitz, Colby; Allam, Hannah |date=2024-08-19 |title=With false 'coup' claims, Trump primes supporters to challenge a Harris win |publisher=The Washington Post |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/08/19/trump-stolen-election-coup-overthrow/ |accessdate=2024-08-24}} {{Wayback|date=2024-08-24 |url= https://web.archive.org/web/20240824204443/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/08/19/trump-stolen-election-coup-overthrow/}}</ref> Өтірік пен жалған мәлімдемелердің үлкен көлемі Трамптың [[үлкен өтірік]] пен жалғандықты насихаттау әдісін пайдалану ретінде сипатталған риторикалық стиліне байланысты болды.<ref>Бірнеше дереккөз: * {{Cite news |last=Snyder |first=Timothy |date=2021-01-09 |title=The American Abyss |newspaper=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2021/01/09/magazine/trump-coup.html}} * {{Cite web |last=Ben-Ghiat |first=Ruth |date=2021-01-25 |title=Opinion: Trump's big lie wouldn't have worked without his thousands of little lies |url=https://www.cnn.com/2021/01/25/opinions/big-lie-ben-ghiat/index.html |website=[[CNN]]}} * {{Cite news |last=Heavey |first=Jan Wolfe, Susan |date=2021-01-25 |title=Trump lawyer Giuliani faces $1.3 billion lawsuit over 'big lie' election fraud claims |newspaper=[[Reuters]] |url=https://www.reuters.com/article/uk-usa-election-dominion-idUKKBN29U206}} * {{Cite web |last=Block |first=Melissa |date=2021-01-16 |title=Can The Forces Unleashed By Trump's Big Election Lie Be Undone? |url=https://www.npr.org/2021/01/16/957291939/can-the-forces-unleashed-by-trumps-big-election-lie-be-undone |accessdate=2022-10-04 |website=[[NPR]]}} * {{Cite web |last=Pilkington |first=Ed |date=2021-01-24 |title=Donald Trump is gone but his big lie is a rallying call for rightwing extremists |url=https://www.theguardian.com/us-news/2021/jan/24/donald-trump-big-lie-american-democracy |accessdate=2022-10-04 |website=[[The Guardian]]}} * {{Cite magazine |date=2021-05-19 |title=Evan McMullin and Miles Taylor on the need for "rational Republicans" |url=https://www.economist.com/by-invitation/2021/05/19/evan-mcmullin-and-miles-taylor-on-the-need-for-rational-republicans |magazine=[[The Economist]] |quote=Its leaders shamelessly propagated former President Donald Trump's "Big Lie"}} * {{Cite news |last=Stanley-Becker |first=Isaac |date=2021-09-25 |title=Election fraud, QAnon, Jan. 6: Far-right extremists in Germany read from a pro-Trump script |language=en-US |newspaper=[[The Washington Post]] |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2021/09/25/german-election-far-right-trump/ |accessdate=2022-11-23 |issn=0190-8286}}</ref><ref>Бірнеше дереккөз: * {{Cite web|url=https://www.cnn.com/2020/11/30/media/trump-election-confusion-reliable-sources/index.html|title='Firehose of falsehood:' How Trump is trying to confuse the public about the election outcome|author=Brian Stelter|website=CNN|date=2020-11-30}} * {{Cite web|url=https://www.vox.com/2018/8/31/17804104/strikethrough-lies-propaganda-trump-putin|title=Why obvious lies make great propaganda|first=Carlos|last=Maza|work=Vox|date=2018-08-31}} * {{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/donald-trump-campaigns-firehose-of-falsehoods-has-parallels-with-russian-propaganda-20160809-gqo044.html|title=Donald Trump campaign's 'firehose of falsehoods' has parallels with Russian propaganda|first=Chris|last=Zappone|date=2016-10-12|work=The Sydney Morning Herald}} * {{Cite web|url=https://www.ft.com/content/5cea69f0-7d44-424e-a121-78a21564ca35 |title=What magic teaches us about misinformation|first=Tim|last=Harford|date=2021-05-06|work=Financial Times}} {{Wayback|url=https://ghostarchive.org/archive/20221210/https://www.ft.com/content/5cea69f0-7d44-424e-a121-78a21564ca35 |date=2022-12-10}} * {{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2017/08/trump-nonstop-lies/|title=Trump's nonstop lies may be a far darker problem than many realize|first=Denise|last=Clifton|work=Mother Jones|date=2017-08-03}} * {{Cite web|url=https://www.thewrap.com/morning-joe-propaganda-covid/|title='Morning Joe' Rips Trump for 'Firehose of Falsehoods' and 'Nazi-Like Propaganda' on COVID|work=TheWrap|date=2020-12-17}}</ref> 2024 жылғы 8 тамыздағы 64 минуттық баспасөз мәслихатында NPR Трамптың 162 «бұрмалау, асыра сілтеу және ашық өтірік» жасағанын санады; бұл Трамптың минутына орта есеппен екіден астам жалған нәрсе айтқанына тең. Олар Трамп өтіріктерінің көлемін «таңқаларлық» және «көптеген саясаткерлер жасайтыннан көп» деп сипаттады.<ref>{{Cite news |last=Montanaro |first=Domenico |date=2024-08-11 |title=162 lies and distortions in a news conference. NPR fact-checks former President Trump |publisher=[[NPR]] |url=https://www.npr.org/2024/08/11/nx-s1-5070566/trump-news-conference |accessdate=2024-08-24}} {{Wayback|date=2024-08-24 |url= https://web.archive.org/web/20240824144530/https://www.npr.org/2024/08/11/nx-s1-5070566/trump-news-conference}}</ref> Трамп сонымен қатар Харриске қарсы көптеген тиісіп, сөз айтты,<ref>{{cite news|author= Wren, Adam; Ward, Myah; Mitovich, Jared |title= Trump goes low as Harris gains ground |url= https://www.politico.com/news/2024/08/03/trump-harris-georgia-00172560 |publisher= [[Politico]] |date= 2024-08-03 |accessdate=2024-08-06}} {{Wayback|url=https://web.archive.org/web/20240806093738/https://www.politico.com/news/2024/08/03/trump-harris-georgia-00172560|date=2024-08-06}}</ref> олардың кейбіреулері сексуалдық,<ref name="Gold 08282024">{{cite news|last= Gold |first= Michael |title= Trump Reposts Crude Sexual Remark About Harris on Truth Social |url= https://www.nytimes.com/2024/08/28/us/politics/trump-truth-social-posts.html |newspaper= The New York Times |date=2024-08-28 |accessdate=2024-08-28}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240828230508/https://www.nytimes.com/2024/08/28/us/politics/trump-truth-social-posts.html|date=2024-08-28}}</ref> нәсілшіл және мизогиндік<ref>{{cite news|last=Tesler|first=Michael|title=3 reasons why racist attacks on Harris could backfire|url=https://abcnews.go.com/538/3-reasons-racist-attacks-harris-backfire/story?id=113178995|newspaper= FiveThirtyEight|date=2024-08-27|accessdate=2024-08-28}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240828025250/https://abcnews.go.com/538/3-reasons-racist-attacks-harris-backfire/story?id=113178995|date=2024-08-28}}</ref><ref>{{cite news|author= VandeHei, Jim; Allen, Mike |title= Behind the Curtain: Trump's "caught on tape" women problem |url= https://www.axios.com/2024/08/16/trump-vance-women-problem-voters |newspaper=Axios|date=2024-08-16|accessdate=2024-08-28}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240828202432/https://www.axios.com/2024/08/16/trump-vance-women-problem-voters|date=2024-08-28}}</ref><ref>{{cite news|last=Arnsdorf|first=Isaac|title=Trump suggests Harris would struggle with world leaders based on her appearance |url= https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/30/trump-harris-play-toy-comment/|newspaper=[[The Washington Post]]|date=2024-07-30|accessdate=2024-07-31}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240801010418/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/07/30/trump-harris-play-toy-comment/|date=2024-08-01}}</ref> сипаттағы зәбір айтып жүрді.<ref name="Gold 08282024"/> === Аборт === [[Сурет:Pro-ChoiceMarch 3792 (52075189799).jpg|нобай|оңға|«[[Роу Уэйдке қарсы]]<nowiki/>» сот ісінің тоқтауына қарсы наразылар, [[Вашингтон]], 2022 жылғы 14 мамыр]] [[Аборт]]қа қол жеткізу және аборт жасауды адам құқығы қылу — науқан барысындағы басты тақырыптардың бірі.<ref>{{Cite web|title=Here's why abortion will be such a big issue for the ballot come November|url=https://www.nbcboston.com/news/local/heres-why-abortion-will-be-such-a-big-issue-for-the-ballot-come-november/3305057/|accessdate=2024-08-09|publisher=NBC|date=2024-03-11}} {{Wayback|date=2024-03-11|url= https://web.archive.org/web/20240311222821/https://www.nbcboston.com/news/local/heres-why-abortion-will-be-such-a-big-issue-for-the-ballot-come-november/3305057/}}</ref><ref name="NBC-2024">{{Cite web|title=7 big issues at stake in the 2024 election|url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/issues-trump-biden-2024-election-health-care-abortion-tax-immigration-rcna147637|accessdate=2024-04-17|work=NBC|author=Sahil, Kapur|date=2024-04-17}} {{Wayback|date=2024-07-03|url= https://web.archive.org/web/20240703012241/https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/issues-trump-biden-2024-election-health-care-abortion-tax-immigration-rcna147637}}</ref> Бұл мәселе АҚШ Жоғарғы Сотының «[[Роу Уэйдке қарсы]]<nowiki/>» сот ісін тоқтатқанынан және осылайша аборт туралы заңнаманы, соның ішінде аборт жасатуға тыйым салуды, толығымен штаттардың өзіне қалдырғанынан қайта өзекті болды.<ref name="The New York Times-2023">Бірнеше дереккөз: * {{Cite news |last=Edsall |first=Thomas B. |date=2023-04-12 |title=How The Right Came To Embrace Intrusive Government |publisher=[[The New York Times]] |url=https://www.nytimes.com/2023/04/12/opinion/republican-party-intrusive-government.html |accessdate=2023-04-12 |issn=0362-4331}} {{Wayback|date=2023-04-12 |url= https://web.archive.org/web/20230412100935/https://www.nytimes.com/2023/04/12/opinion/republican-party-intrusive-government.html}} «Republicans in states across the country are defiantly pushing for the criminalization of abortion — of the procedure, of abortifacient drugs and of those who travel out of state to terminate pregnancy... According to research provided to The Times by the Kaiser Family Foundation, states that have abortion bans at various early stages of pregnancy with no exception for rape or incest include Alabama, Arizona, Arkansas, Florida, Kentucky, Louisiana, Mississippi, Missouri, Ohio, Oklahoma, South Dakota, Tennessee, Texas, West Virginia and Wisconsin.» * {{cite web |last=Allison |first=Natalie |date=2022-06-24 |title=Roe reversal divides 2024 GOP field |url=https://www.politico.com/news/2022/06/24/roe-reversal-divides-2024-gop-field-00042346 |accessdate=2022-06-25 |publisher= [[Politico]]}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20220628202834/https://www.politico.com/news/2022/06/24/roe-reversal-divides-2024-gop-field-00042346 |date= 2022-06-28}} * {{Cite news |last=Weisman |first=Jonathan |date=2023-04-11 |title=Pressured by Their Base on Abortion, Republicans Strain to Find a Way Forward |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2023/04/11/us/politics/abortion-republicans-elections.html |accessdate=2023-04-12 |issn=0362-4331}} {{Wayback|date=2023-04-11|url= https://web.archive.org/web/20230411092928/https://www.nytimes.com/2023/04/11/us/politics/abortion-republicans-elections.html}} * {{Cite web |last=Godfrey |first=Elaine |date=2022-05-04 |title=The GOP's Strange Turn Against Rape Exceptions |url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2022/05/supreme-court-overturn-roe-v-wade-no-rape-incest-exceptions/629747/ |accessdate=2023-04-07 |publisher=The Atlantic}} {{Wayback|date=2022-05-04 |url= https://web.archive.org/web/20220504102020/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2022/05/supreme-court-overturn-roe-v-wade-no-rape-incest-exceptions/629747/}}</ref> Дональд Трамп тағайындаған судьялардың бәрі де абортқа қарсы дауыс берген.<ref>{{cite news|title=Trump credits himself for abortion ruling|url=https://www.axios.com/2022/06/24/trump-credits-himself-for-abortion-ruling|work=Axios|date=2022-06-24|accessdate=2024-04-27|last=Shapero|first=Julia}} {{Wayback|date=2023-12-16|url= https://web.archive.org/web/20231216041325/https://www.axios.com/2022/06/24/trump-credits-himself-for-abortion-ruling}}</ref> [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократтар]] абортқа қол жеткізуді құқық ретінде қарастыруды негізінен қолдаса,<ref>{{Cite web |last=Feiner |first=Lauren |date=2022-05-20 |title=Democratic senators concerned about phone location data being used to track people seeking abortions |url=https://www.cnbc.com/2022/05/20/democrats-urge-ftc-protect-data-privacy-for-people-seeking-abortions.html |accessdate=2023-04-12|publisher=CNBC}} }{{Wayback|date=2022-05-20 |url= https://web.archive.org/web/20220520165916/https://www.cnbc.com/2022/05/20/democrats-urge-ftc-protect-data-privacy-for-people-seeking-abortions.html}}</ref> [[Республикалық партия (АҚШ)|республикашылдар]] аборттың заңдылығын айтарлықтай шектеуді қолдайды.<ref>{{Cite web |last=Kilgore |first=Ed |date=2023-06-21 |title=House GOP Forges Ahead on Wildly Unpopular National Abortion Ban |url=https://nymag.com/intelligencer/2023/06/house-gop-forges-ahead-on-unpopular-national-abortion-ban.html |accessdate=2023-11-15 |publisher= Intelligencer}} {{Wayback|date=2023-11-15 |url= https://web.archive.org/web/20231115065948/https://nymag.com/intelligencer/2023/06/house-gop-forges-ahead-on-unpopular-national-abortion-ban.html}}</ref> 2023 жылғы сәуірге дейін республикашылдар басқаратын штаттардың көпшілігі аборт жасатуға толықтай дерлік тыйым салды, бұл оны Америка Құрама Штаттарының оңтүстігінде заңсыз қылды. Kaiser Family Foundation мәліметі бойынша, аборт жасатуға ерте кезеңде де-юре тыйым салған 15 штат бар; зорлау мен инцестке қойылған ерекшеліксіз.<ref name="The New York Times-2023" /> Роу Уэйдке қарсы шешімінің жоққа шығарылуы және сол себептен болған оңтүстіктегі абортқа қойылған шектеулер кесірінен елдің түрлі штаттарында ана болмақ әйелдердің қайтыс болғаны жайлы хабарланды. Бұған себеп — шектеуші заңнама жүкті әйелдің құрсағындағы баласына тиісуін заңсыз қылды.<ref>{{Cite web|url= https://www.theguardian.com/us-news/2024/oct/30/texas-woman-death-abortion-ban-miscarriage |title= Texas woman died after being denied miscarriage care due to abortion ban, report finds |lang= en |publisher= The Guardian |last= Sherman |first= Carter |date=2024-10-30 |accessdate= 2024-11-02}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/sep/19/georgia-abortion-ban |title= Amber Thurman was killed by Georgia’s abortion ban. There will be others |lang= en |publisher= The Guardian |last= Donegan |first= Moira |date= 2024-09-19 |accessdate= 2024-11-02}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.theguardian.com/commentisfree/2024/sep/19/georgia-abortion-ban |title= Amber Thurman was killed by Georgia’s abortion ban. There will be others |lang= en |publisher= The Guardian |last= Donegan |first= Moira |date= 2024-09-19 |accessdate= 2024-11-02}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://www.propublica.org/article/candi-miller-abortion-ban-death-georgia |title= Afraid to Seek Care Amid Georgia’s Abortion Ban, She Stayed at Home and Died |lang= en |publisher= ProPublica |last= Surana |first= Kavitha |date= 2024-09-18 |accessdate= 2024-11-02}}</ref> Трамп Роуды жоққа шығарғаны үшін несие алды, бірақ абортқа толық тыйым салуды талап ететін республикашылдарды сынға алды.<ref>{{Cite web |date=2023-05-17 |title=Trump: 'I was able to kill Roe v. Wade' |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-was-able-kill-roe-v-wade-rcna84897 |accessdate=2024-02-05 |publisher=NBC News}} {{Wayback|date=2024-02-05 |url= https://web.archive.org/web/20240205132002/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-was-able-kill-roe-v-wade-rcna84897}}</ref><ref>{{Cite web |date=2023-09-16 |title=Trump criticizes Republicans pushing abortion bans with no exceptions: 'You're not going to win' |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-bring-country-together-abortion-meet-the-press-rcna105311 |accessdate=2024-02-05 |publisher=NBC News}} {{Wayback|date=2024-02-05 |url= https://web.archive.org/web/20240205173558/https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-bring-country-together-abortion-meet-the-press-rcna105311}}</ref> Трамп аборт мәселесін штаттардың шешуіне қалдыратынын, бірақ қызыл штаттарға әйелдердің жүктілігін бақылауға және түсік жасатқан жағдайда оларды қылмыстық жауапкершілікке тартуға рұқсат беретінін айтты.<ref name="Time-2024">{{cite magazine |last=Cortellessa |first=Eric |date=2024-04-30 |title= How Far Trump Would Go |url=https://time.com/6972021/donald-trump-2024-election-interview/ |magazine= [[Time]] |accessdate=2024-05-11}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240511000706/https://time.com/6972021/donald-trump-2024-election-interview/ |date= 2024-05-11}}</ref> Болжалды үміткер болғаннан бері Камала Харрис бұрын Роу кепілдік берген федералды аборт құқығын қорғауды қалпына келтіретін заңнаманы қабылдауды қолдайтынын көрсетті.<ref>{{cite web |last=Astor |first=Maggie |title=Where Kamala Harris Stands on the Issues: Abortion, Immigration and More |url=https://www.nytimes.com/2024/07/21/us/politics/kamala-harris-abortion-immigration-economy-israel.html |publisher=New York Times |date=2024-07-21}}</ref><ref>{{cite web |author=Messerly, Megan; Ollstein, Alice Miranda |title=Kamala Harris' call for 'reproductive freedom' means restoring Roe |url=https://www.politico.com/news/2024/07/29/kamala-harris-abortion-restoring-roe-00171657 |work=Politico |date=2024-07-29}}</ref><ref name="The New York Times-2024-3">{{cite news |last=Astor |first=Maggie |date=2024-07-21 |title=Where Kamala Harris Stands on the Issues: Abortion, Immigration and More |url=https://www.nytimes.com/2024/07/21/us/politics/kamala-harris-abortion-immigration-economy-israel.html |accessdate=2024-07-22 |work=The New York Times}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240721215822/https://www.nytimes.com/2024/07/21/us/politics/kamala-harris-abortion-immigration-economy-israel.html |date= 2024-07-21}}</ref> === Шекара қауіпсіздігі және иммиграция === Шекара қауіпсіздігі және иммиграция 2024 жылғы президенттік сайлауда әлеуетті сайлаушыларға қатысты басты мәселелердің бірі болып табылады.<ref>{{cite news |url= https://www.nytimes.com/2024/01/17/briefing/immigration-policy-democrats.html |title= A 2024 Vulnerability |work= The New York Times |date= 2024-01-17 |last=Leonhardt |first=David |accessdate=2024-01-26}} {{Wayback|date= 2024-01-26 |url= https://web.archive.org/web/20240126192037/https://www.nytimes.com/2024/01/17/briefing/immigration-policy-democrats.html}}</ref><ref>{{Cite web|url= https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba |title=Americans agree that the 2024 election will be pivotal for democracy, but for different reasons|date=2023-12-15 |work=Associated Press |accessdate=2023-12-16}} {{Wayback|date= 2023-12-16 |url=https://web.archive.org/web/20231216014504/https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba}}</ref> Сауалнама көрсеткендей, америкалықтардың көпшілігі елге келетін иммиграцияны азайтқысы келеді<ref>{{Cite web |last=M. Jones |first=Jeffrey |date=2024-07-12 |title=Sharply More Americans Want to Curb Immigration to U.S. |url=https://news.gallup.com/poll/647123/sharply-americans-curb-immigration.aspx |accessdate=2024-07-21 |work=Gallup}} {{Wayback|date= 2024-06-20 |url= https://web.archive.org/web/20240720215320/https://news.gallup.com/poll/647123/sharply-americans-curb-immigration.aspx}}</ref> және ақ нәсілді республикашылдардың айтарлықтай аз бөлігі ақтардың демографиялық құлдырауына алаңдайды.<ref>{{Cite web |last=Frankovic |first=Kathy |date=2021-08-19 |title=White Republicans see the white population decline in America as a bad thing |url=https://today.yougov.com/politics/articles/37643-white-republicans-see-white-population-decline |accessdate=2024-07-21 |publisher=YouGov}} {{Wayback|date=2023-11-29 |url= https://web.archive.org/web/20231129194903/https://today.yougov.com/politics/articles/37643-white-republicans-see-white-population-decline}}</ref> 2023 жылы және 2024 жылдың басында Америка Құрама Штаттарының [[Мексика]]мен шекарасы арқылы елге кірген мигранттардың көбеюі орын алды.<ref>{{Cite news|url= https://www.economist.com/united-states/2024/01/25/how-americas-failed-immigration-policies-might-cost-joe-biden-the-election|title=America's immigration policies are failing|newspaper=The Economist|accessdate= 2024-01-26}} {{Wayback|date=2024-01-26|url= https://web.archive.org/web/20240126191707/https://www.economist.com/united-states/2024/01/25/how-americas-failed-immigration-policies-might-cost-joe-biden-the-election}}</ref> 2024 жылғы маусымға қарай заңсыз өтулер төрт ай сайынғы төмендеуден кейін үш жылдағы ең төменгі деңгейге жетті, мұны АҚШ-тың жоғары лауазымды шенеуніктері Америка Құрама Штаттары мен Мексика арасындағы тәртіптің күшеюімен, ауа-райы және Байденнің панаға шектеулерді күшейту туралы бұйрығымен байланыстырды.<ref>{{Cite news|first=Camilo|last=Montoya-Galvez|url=https://www.cbsnews.com/news/border-crossings-us-mexico-border-june-2024/|title=Illegal crossings at U.S.-Mexico border fall to 3-year low, the lowest level under Biden|newspaper=CBS News|date=2024-07-01|accessdate= 2024-07-12}} {{Wayback|date=2024-07-10|url= https://web.archive.org/web/20240710231729/https://www.cbsnews.com/news/border-crossings-us-mexico-border-june-2024/}}</ref> 2024 жылғы шілдеге қарай шекарада қамауға алулар Байденнің атқару әрекетінің нәтижесінде 33%-ға төмендеп, 46 айдағы ең төменгі деңгейге дейін төмендеді, содан кейін ол маусым айында 55 % төмендеп, оны 2020 жылғы қыркүйектен бергі ең төменгі деңгейге жеткізді.<ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/border-patrol-arrests-asylum-4898733a7ad9868e54220c23b7d96185|title=Border arrests drop 33% to a 46-month low in July after asylum restrictions take hold|work=The Associated Press|date=2024-08-16|accessdate=2024-08-16}}</ref> Харрис азаматтыққа жету жолымен бірге «мықты шекара қауіпсіздігі» үшін күресуге уәде берді. Харрис бас прокурор кезінде трансұлттық бандалармен, есірткі картельдерімен және адам саудагерлерімен күресудегі жұмысын ерекше атап өтті.<ref name="Politico-2024">{{cite news|author= Daniels, Eugene; Schneider, Elena |title= Harris promises to go tough on border security |url= https://www.politico.com/news/2024/08/09/harris-promises-to-go-tough-on-border-security-00173485 |work= Politico |date= 2024-08-09 |accessdate= 2024-08-10}} {{Wayback|date= 2024-08-11 |url= https://web.archive.org/web/20240811003141/https://www.politico.com/news/2024/08/09/harris-promises-to-go-tough-on-border-security-00173485}}</ref> 2023 жылы вице-президент ретінде Харрис кедейлік сияқты жаппай көші-қонның себептерін жою үшін жеке компаниялардан [[Орталық Америка]] қауымдастығына 950 ми ллион АҚШ долларын бөлетінін жариялады.<ref name="The New York Times-2024-3"/> Харрис иммиграциялық жүйе «бұзылған» және оны түзету керек деп санайтынын және америкалықтардың бұған сенетінін айтады.<ref name="The New York Times-2024-3"/> Харрис Шекара патруль агенттерінің санын көбейтуді қолдайды және Трампты шекара қауіпсіздігіне байсалды қарамайды деп айыптайды.<ref>{{Cite web |author= Alvarez, Priscilla; Blackburn, Piper Hudspeth |date= 2024-07-31 |title= Harris goes on offensive on immigration, comparing her record with Trump's |url= https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-immigration-trump/index.html |accessdate= 2024-07-31 |work= [[CNN]] |language=en}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240731030729/https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-immigration-trump/index.html |date= 2024-07-31}}</ref> Вице-президент кезінде Харрис қосымша шекара агенттерін қаржыландыратын және Трамп қабылдамаған жағдайда шекараны жауып тастайтын екі партия да қолдаған заң жобасын қолдады. Трамп Өкілдер палатасы мен Сенат республикашылдарын заң жобасын жоюға шақырды, бұл оның және республикашылдардың қайта сайлану науқанына зиянын тигізеді және иммиграцияның науқан мәселесі болуына кедергі жасайды деді.<ref>{{cite news|title=Trump brags about efforts to stymie border talks: 'Please blame it on me'|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/01/27/trump-border-biden/|newspaper=The Washington Post|date=2024-01-28|last=Arnsdorf|first=Isaac|issn=0190-8286|accessdate=2024-01-29}} {{Wayback|date=2024-01-28|url= https://web.archive.org/web/20240128000000/https://web.archive.org/web/20240128152344/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/01/27/trump-border-biden/}}</ref><ref>{{cite news |title=Senate GOP blocks bipartisan border deal and foreign aid package in key vote |url=https://edition.cnn.com/politics/live-news/senate-vote-border-bill-aid-02-07-24/index.html |work=CNN |date=2024-02-07 |accessdate=2024-04-03}} {{Wayback|date=2024-03-24 |url= https://web.archive.org/web/20240324052232/https://edition.cnn.com/politics/live-news/senate-vote-border-bill-aid-02-07-24/index.html |author=Elise Hammond; Michelle Shen; Jack Forrest; Shania Shelton }}</ref><ref>{{cite news |last=Kane |first=Paul |title=Senate Republicans retreating into the same ungovernable chaos as House GOP |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/senate-republicans-retreating-into-same-ungovernable-chaos-house-gop/ |newspaper=The Washington Post |date=2024-02-07 |accessdate=2024-04-03}} {{Wayback|date=2024-02-07 |url=https://web.archive.org/web/20240207191403/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/senate-republicans-retreating-into-same-ungovernable-chaos-house-gop/}}</ref><ref>{{cite news|title=GOP leaders face unrest amid chaotic, bungled votes|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/republicans-disarray-house-senate-border/|newspaper=The Washington Post|date=2024-01-07|author=Jacqueline Alemany; Marianna Sotomayor; Leigh Ann Caldwell; Liz Goodwin |accessdate=2024-04-03}} {{Wayback|date=2024-06-19 |url= https://web.archive.org/web/20240619170449/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/republicans-disarray-house-senate-border/}}</ref><ref>{{cite news|title=Senate GOP blocks border deal; future of Ukraine, Israel aid unclear|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/senate-border-security-vote/|newspaper=The Washington Post|date=2024-02-07|author=Liz Goodwin; Leigh Ann Caldwell; Abigail Hauslohner |accessdate= 2024-04-03}} {{Wayback|date= 2024-02-08 |url= https://web.archive.org/web/20240208172040/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/02/07/senate-border-security-vote/}}</ref><ref>{{Cite web |author= Richard Cowan; Picas Costas |title=US Senate unveils $118 billion bill on border security, aid for Ukraine, Israel |url=https://www.reuters.com/world/us/us-senate-unveils-118-billion-bipartisan-bill-tighten-border-security-aid-2024-02-04/ |accessdate=2024-02-05 |date= 2024-02-05 |work= [[Reuters]]}}</ref> Харрис Трампты сайлау науқанындағы заң жобасына қарсы болғаны үшін сынады<ref name="Politico-2024"/> және заң жобасына президент ретінде қол қоюға уәде береді.<ref>{{Cite web |author=Restuccia, Andrew; Hackman, Michelle |title=Kamala Harris Pledges to Sign Bipartisan Border Bill |url=https://www.wsj.com/livecoverage/dnc-harris-speech-election-2024/card/harris-pledges-to-sign-bipartisan-border-bill-csVc4bVyNHlyx9yqnyyE |accessdate=2024-08-24 |date= 2024-08-23 |work=The Wall Street Journal}} {{Wayback|date=2024-08-24 |url= https://web.archive.org/web/20240824052300/https://www.wsj.com/livecoverage/dnc-harris-speech-election-2024/card/harris-pledges-to-sign-bipartisan-border-bill-csVc4bVyNHlyx9yqnyyE}}</ref> [[Сурет:President Trump Travels to Arizona (50040937841).jpg|нобай|оңға|Дональд Трамп сайланғанда оңтүстік шекарадағы [[Трамп қабырғасы|қабырға]]ны аяқтаймын деді]] Дональд Трамп сайланса, [[депортация]]ны көбейтетінін, АҚШ әскерін шекараға жіберетінін, жұмыс орнындағы рейдтер арқылы ICE қамауын кеңейтетінін,<ref name="The New York Times-2023-3" /> шекара қауіпсіздігін қамтамасыз ету үшін жергілікті құқық қорғау органдарын тағайындайтынын, кеден мен шекара патрульдік қызметін қаржыландыруды көбейтетінін, сондай-ақ аяқтайтынын мәлімдеді. оңтүстік шекарада қабырға тұрғызу.<ref>{{cite web |last=Garsd |first=Jasmine |date=2023-12-13 |title=Where the Republican presidential candidates stand on immigration |url=https://www.npr.org/2023/12/13/1218935981/republican-candidates-immigration |accessdate= 2024-02-10 |publisher=NPR}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240210211541/https://www.npr.org/2023/12/13/1218935981/republican-candidates-immigration |date= 2024-02-10}}</ref> [[The New York Times]] Трамп «АҚШ-тағы құжатсыз адамдарды кең ауқымда жинап, оларды шығарылғанын күтіп тұрғанша кең лагерьлерде ұстауға дайындалу» сияқты «иммиграцияға қарсы бірінші мерзімді репрессиясының кеңеюін» қарастырып жатқанын хабарлады.<ref name="The New York Times-2023-3">{{cite news|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|work=The New York Times|date=2023-11-11|author=Charlie Savage; Maggie Haberman; Jonathan Swan |accessdate= 2024-04-26}} {{Wayback|date= 2024-04-25 |url= https://web.archive.org/web/20240425100016/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html}}</ref> Трамп қамау лагерлерін салу және әскери күштерді қолдану арқылы 11 миллион адамды депортациялау ниетін мәлімдеді.<ref name="Time-2024" /> Трамп ұлттық деректермен расталмайтын «мигранттар қылмысының толқыны» туралы жалған мәлімдемелер жасап жүреді.<ref>{{Cite news |author=Olympia, Sonnier; Haake, Garrett |date= 2024-02-29 |title=Trump's claims of a migrant crime wave are not supported by national data|publisher=NBC News |url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/trumps-claims-migrant-crime-wave-are-not-supported-national-data-rcna140896 |accessdate=2024-06-23}} {{Wayback|date= 2024-06-22 |url= https://web.archive.org/web/20240622153032/https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/trumps-claims-migrant-crime-wave-are-not-supported-national-data-rcna140896}}</ref> Трамптың иммиграцияға қарсы үні оның бұрынғы президент болған кезінен қаттырақ болғаны атап өтілді<ref name="The New York Times-2023-3"/> және кейбір заңсыз иммигранттар жайлы сөйлегенде адамгершілікке жатпайтын риториканы қолданғаны үшін сынға ұшырады. Трамп кейбір иммигранттарды «адам емес» және «жануарлар» деп те атап жатты.<ref name="Reuters-2024-2" /><ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/16/trump-immigrants-not-people/|title=Trump says some undocumented immigrants are 'not people'|first=Marisa|last=Iati|date=2024-03-16|accessdate=2024-03-17|newspaper=The Washington Post|issn=0190-8286}} {{Wayback|date=2024-03-16|url=https://web.archive.org/web/20240316225300/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/03/16/trump-immigrants-not-people/|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |author=Huynh, Anjali; Gold, Michael |title=Trump Says Some Migrants Are 'Not People' and Predicts a 'Blood Bath' if He Loses |url=https://www.nytimes.com/2024/03/16/us/politics/trump-speech-ohio.html |work=The New York Times |date=2024-03-17 |issn=0362-4331 |accessdate=2024-04-26}} {{Wayback|date=2024-04-23 |url= https://web.archive.org/web/20240423095503/https://www.nytimes.com/2024/03/16/us/politics/trump-speech-ohio.html}}</ref> 2023 жылғы күзден бастап<ref name="The New York Times-2024-5" /> Трамп иммигранттар «еліміздің қанын улап жатыр» деп мәлімдеді, бұл [[Ақтардың артықшылығы|ақтар үстемшілдері]] мен [[Адольф Гитлер]] қолданған риторикамен салыстыруға әкелді.<ref>{{cite news |last=Sullivan |first=Kate |title=Trump's anti-immigrant comments draw rebuke |url=https://edition.cnn.com/2023/10/06/politics/trump-anti-immigrant-comments/index.html |publisher=[[CNN]] |date=2023-10-06 |accessdate=2023-11-17}} {{Wayback|date=2023-11-15 |url= https://web.archive.org/web/20231115194416/https://edition.cnn.com/2023/10/06/politics/trump-anti-immigrant-comments/index.html}}</ref><ref>{{cite news |author=LeVine, Marianne; Kornfield, Maryl |url= https://www.washingtonpost.com/elections/2023/10/12/trump-immigrants-comments-criticism/ |title=Trump's anti-immigrant onslaught sparks fresh alarm heading into 2024 |newspaper=[[The Washington Post]] |date= 2023-10-12 |accessdate= 2023-11-16}} {{Wayback|date=2024-06-19 |url= https://web.archive.org/web/20240619170447/https://www.washingtonpost.com/elections/2023/10/12/trump-immigrants-comments-criticism/}}</ref><ref name="The New York Times-2024-5">{{cite news |last=Astor |first=Maggie |title=Trump Doubles Down on Migrants 'Poisoning' the Country |url=https://www.nytimes.com/2024/03/17/us/politics/trump-fox-interview-migrants.html |work=The New York Times |date= 2024-03-17 |issn=0362-4331 |accessdate= 2024-04-26}} {{Wayback|date=2024-04-25 |url= https://web.archive.org/web/20240425195313/https://www.nytimes.com/2024/03/17/us/politics/trump-fox-interview-migrants.html}}</ref><ref name="The New York Times-2023-5">{{cite news |last=Gabriel |first=Trip |title=Trump Escalates Anti-Immigrant Rhetoric With 'Poisoning the Blood' Comment |url=https://www.nytimes.com/2023/10/05/us/politics/trump-immigration-rhetoric.html |work=The New York Times |date=2023-10-05 |accessdate=2024-04-26}} {{Wayback|date=2024-01-17 |url= https://web.archive.org/web/20240117102659/https://www.nytimes.com/2023/10/05/us/politics/trump-immigration-rhetoric.html}}</ref> Трамптың түсініктемелері Трамптың сайлауалды науқаны кезінде жиі қолданатын зорлық-зомбылыққа толы риториканың бөлігі болып табылады.<ref name="Perspectives on Terrorism-2020" /><ref name="Reuters-2024-2" /><ref name="The New York Times-2023-7">{{cite news |author=Haberman, Maggie; Nehamas, Nicholas; McFadden, Alyce |date=2023-10-03 |title=Trump Said Shoplifters Should Be Shot, Part of a String of Violent Remarks |url=https://www.nytimes.com/2023/10/03/us/politics/trump-indictments-shoplifters-violence.html |accessdate=2023-10-09 |work=[[The New York Times]]}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231008234203/https://www.nytimes.com/2023/10/03/us/politics/trump-indictments-shoplifters-violence.html |date=2023-10-08}}</ref><ref name="The New York Times-2023-5" /><ref name="The Washington Post-2023">{{Cite news |last=LeVine |first=Marianne |date=2023-11-12 |title=Trump calls political enemies 'vermin,' echoing dictators Hitler, Mussolini |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/12/trump-rally-vermin-political-opponents |accessdate=2023-11-12 |newspaper=[[The Washington Post]]}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231113051831/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/12/trump-rally-vermin-political-opponents/ |date=2023-11-13}}</ref><ref name="The New York Times-2024-2">{{Cite news |author=Gold, Michael; Huynh, Anjali |date=2024-04-02 |title=Trump Again Invokes 'Blood Bath' and Dehumanizes Migrants in Border Remarks |url=https://www.nytimes.com/2024/04/02/us/politics/trump-border-blood-bath.html |access-date=2024-04-03 |work=The New York Times |issn=0362-4331}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240402234017/https://www.nytimes.com/2024/04/02/us/politics/trump-border-blood-bath.html |date=2024-04-02}}</ref> === Жаһандық жылыну === Жаһандық жылыну 2024 жылғы президенттік сайлаудағы басты мәселелердің бірі болады деп күтілуде.<ref name="Portland Press Herald-2024">{{Cite web |last=Gongloff |first=Mark |date=2024-01-30 |title=The 2024 election just might turn on ... climate change? |url=https://www.pressherald.com/2024/01/30/opinion-the-2024-election-just-might-turn-on-climate-change/ |access-date= 2024-02-12 |work=Portland Press Herald}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240213032748/https://www.pressherald.com/2024/01/30/opinion-the-2024-election-just-might-turn-on-climate-change/ |date= 2024-02-13}}</ref><ref name="The New York Times-2024">{{Cite web |title=Climate is on the Ballot Around the World |url=https://www.nytimes.com/2024/01/16/climate/climate-is-on-the-ballot-around-the-world.html |access-date=2024-01-16 |work=The New York Times |last=Andreoni |first=Manuela |date=2024-01-16}} {{Wayback|date=2024-01-16 |url=https://web.archive.org/web/20240116191827/https://www.nytimes.com/2024/01/16/climate/climate-is-on-the-ballot-around-the-world.html}}</ref> 2023 жылы Америка Құрама Штаттары тәулігіне 13,2 миллион баррельден астам шикі мұнай өндіруде рекордтық көрсеткішке қол жеткізді, бұл Трамп президенттігінің шыңында өндірілген тәулігіне 13 миллион баррельден асып түсті.<ref>{{cite news|title=U.S. oil production hit a record under Biden. He seldom mentions it.|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/12/31/us-oil-production-has-hit-record-under-biden-he-hardly-mentions-it/|author= Halper, Evan; Olorunnipa, Toluse |newspaper=The Washington Post|date=2023-12-31|accessdate=2024-01-20|issn=0190-8286}} {{Wayback|date=2024-01-18|url= https://web.archive.org/web/20240118150742/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/12/31/us-oil-production-has-hit-record-under-biden-he-hardly-mentions-it/}}</ref> Америка сонымен қатар [[COVID-19 пандемиясы]]на және [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]]не байланысты 2021–2024 жаһандық энергетикалық дағдарыстан туындаған жеткізу күйзелістерімен айналысты.<ref>{{Cite web |date=2022 |title=IEA Global Energy Crisis |url=https://www.iea.org/topics/global-energy-crisis |publisher=International Energy Agency |accessdate=2022-12-06}} {{Wayback|date= 2022-12-06 |url= https://web.archive.org/web/20221206212447/https://www.iea.org/topics/global-energy-crisis}}</ref> Харрис — табысы төмен аймақтар мен түрлі-түсті адамдарға климаттың өзгеруінің әсерін шешу үшін экологиялық әділеттілікті қорғаушы. Байден тұсында ол оның климаттық заңнамасын қолдады.<ref name="The New York Times-2024-3"/> Харрис АҚШ тарихындағы климаттың өзгеруіне және таза энергияға<ref name="The Hill-2024">{{Cite news |last=Bolton |first=Alexander |date=2024-07-29 |title=Behind hoopla, Democrats anxious about Harris |work=The Hill |url=https://thehill.com/homenews/senate/4795432-kamala-harris-democratic-anxiety/ |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-07-30 |url= https://web.archive.org/web/20240730045711/https://thehill.com/homenews/senate/4795432-kamala-harris-democratic-anxiety/}}</ref> ең үлкен инвестиция болып табылатын инфляцияны азайту туралы заңның<ref>{{Cite web |last=Bordoff |first=Jason |date=2022 |title=AMERICA'S LANDMARK CLIMATE LAW |url=https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2022/12/america-landmark-climate-law-bordoff |accessdate= 2024-01-16 |work=International Monetary Fund}} {{Wayback|date=2024-01-18 |url= https://web.archive.org/web/20240118035504/https://www.imf.org/en/Publications/fandd/issues/2022/12/america-landmark-climate-law-bordoff}}</ref> қабылдануына көмектесті, бұл АҚШ-ты 2030 жылға қарай шығарындыларды 2005 жылғы деңгейден 50–52 %-ға төмендету мақсаттарына жету жолына қойды.<ref>{{Cite magazine |last=McCarthy |first=Gina |date=2023-08-16 |title=The Inflation Reduction Act Took U.S. Climate Action Global. Here's What Needs To Happen Next |url=https://time.com/6305001/inflation-reduction-act-what-happens-next/ |access-date=January 20, 2024 |magazine=TIME |language=en}} {{Wayback|date=2024-01-19 |url= https://web.archive.org/web/20240119015654/https://time.com/6305001/inflation-reduction-act-what-happens-next/}}</ref> Харрис науқаны оның [[қабаттың гидравликалық үзілімі]]не тыйым қоюды қолдамайтынын айтты.<ref>{{cite news |last=Ward |first=Myah |title=Trump tries to sharpen Harris attacks as she blunts his momentum |work=Politico |url=https://www.politico.com/news/2024/07/27/trump-harris-minnesota-rally-shooting-00171526 |date=2024-07-27 |accessdate=2024-07-28}} {{Wayback|date=2024-07-28 |url= https://web.archive.org/web/20240728035307/https://www.politico.com/news/2024/07/27/trump-harris-minnesota-rally-shooting-00171526}}</ref><ref name="CNN-2024">{{Cite news |author=John, Arit; Tausche, Kayla |date=2024-07-30 |title=Harris recalibrates policy stances as she adjusts to role atop Democratic ticket |work=CNN |url=https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-shifts-policy-stances/index.html |accessdate=2024-08-01}} {{Wayback|date=2024-08-01 |url=https://web.archive.org/web/20240801002949/https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-shifts-policy-stances/index.html}}</ref><ref name="The New York Times-2024-7" /> Трамп техногендік жаһандық жылыну идеясын келемеждеді.<ref>{{cite news|title=No more going wobbly in climate fight, Trump supporters vow|url=https://www.politico.com/news/2024/01/12/trump-second-term-climate-science-2024-00132289|work=Politico|date=2024-01-16|accessdate=2024-01-18|last=Waldman|first=Scott}} {{Wayback|date=2024-01-17|url=https://web.archive.org/web/20240117142253/https://www.politico.com/news/2024/01/12/trump-second-term-climate-science-2024-00132289}}</ref><ref>{{cite news|title=On Fox, Donald Trump Calls Climate Change A 'Hoax': 'In The 1920's They Were Talking About Global Freezing'|url=https://www.forbes.com/sites/markjoyella/2022/03/21/on-fox-donald-trump-calls-climate-change-a-hoax-in-the-1920s-they-were-talking-about-global-freezing/?sh=4361ef3f3787|work=Forbes|date=March 21, 2022|access-date=2023-12-11|last=Joyella|first=Mark}} {{Wayback|date=2023-12-12|url= https://web.archive.org/web/20231212042756/https://www.forbes.com/sites/markjoyella/2022/03/21/on-fox-donald-trump-calls-climate-change-a-hoax-in-the-1920s-they-were-talking-about-global-freezing/?sh=4361ef3f3787}}</ref><ref>{{cite web |url=https://www.cfr.org/blog/campaign-roundup-republican-presidential-candidates-climate-change |title=Campaign Roundup: The Republican Presidential Candidates on Climate Change |last=Lindsay |first=James M. |date=2023-12-01 |publisher=Council on Foreign Relations |accessdate=2023-12-11}} {{Wayback|date= 2023-12-12 |url= https://web.archive.org/web/20231212042757/https://www.cfr.org/blog/campaign-roundup-republican-presidential-candidates-climate-change}}</ref> Трамп электр көлік бастамаларын кері қайтаруға уәде берді, Париж климаттық келісімінен тағы бір рет шығуды және бірнеше экологиялық ережелерді жоюды ұсынды.<ref name="Associated Press-2023">{{cite news |author=Riccardi, Nicholas; Price, Michelle L. |date=2023-12-16 |title=Trump calls Biden the 'destroyer' of democracy despite his own efforts to overturn 2020 election |url=https://apnews.com/article/trump-biden-democracy-election-2024-f2f824f056ae9f81f4e688fe590f41b4 |accessdate=2023-12-16 |work=Associated Press}} {{Wayback|date=2023-12-15 |url= https://web.archive.org/web/20231215220821/https://apnews.com/article/trump-biden-democracy-election-2024-f2f824f056ae9f81f4e688fe590f41b4}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump's Violent Language Toward EVs|url=https://www.nytimes.com/2024/03/18/climate/trump-electric-vehicles-blood-bath.html|work=The New York Times|date=2024-03-18|last=Friedman|first=Lisa|accessdate=2024-03-21|issn=0362-4331}} {{Wayback|date=2024-03-21|url= https://web.archive.org/web/20240321023506/https://www.nytimes.com/2024/03/18/climate/trump-electric-vehicles-blood-bath.html}}</ref> === Демократия === [[Сурет:2021 storming of the United States Capitol DSC09156 collage.png|нобай|оңға|2024 жылғы сайлау Трамптың [[2020 АҚШ президент сайлауы|2020 жылғы сайлау]]ды жоққа шығаруға жасаған бұрынғы әрекеттерінен және [[АҚШ Капитолийінің басып алынуы (2020)|6 қаңтарда АҚШ Капитолийіне шабуыл]]дан кейінгі алғашқы президенттік сайлау ретінде өтеді. Бұл сайлау, сонымен қатар, Трамптың 2020 жылғы сайлауды және [[Джорджия]] штатындағы Джо Байденнің жеңісін жоққа шығаруға әрекеттенгеніне қатысты федералды сот ісі тұсында келеді.]] [[Демократия]] 2024 жылғы сайлауда үлкен мәселе болады деп күтілуде. AP-NORC 2023 жылғы 30 қараша мен 4 желтоқсан аралығында 1074 ересек адам арасында жүргізілген сауалнама ересектердің 62 % келесі сайлауда кім жеңетініне байланысты демократияға қауіп төнуі мүмкін деп ойлатынын көрсетті.<ref>{{cite news|title=Americans agree that the 2024 election will be pivotal for democracy, but for different reasons|url=https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba|work=Associated Press|date=2023-12-15|last1=Fields|first1=Gary|last2=Sanders|first2=Linley|access-date=2023-12-16|archive-date=2023-12-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20231216014504/https://apnews.com/article/democracy-2024-election-trump-biden-poll-39309519c8473175c25ab5a305e629ba}}</ref> Сайлау алдындағы сауалнама америкалық демократияның жағдайына терең қанағаттанбаушылықты көрсетті.<ref>{{Cite news |author=Balz, Dan; Ence Morse, Clara |date=2023-08-18 |title=American democracy is cracking. These forces help explain why. |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/08/18/american-democracy-political-system-failures/ |accessdate=2023-11-15 |newspaper=[[The Washington Post]] |archive-date=2023-11-15 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231115151758/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/08/18/american-democracy-political-system-failures/}}</ref><ref>{{Cite web|last=Leonhardt|first=David |date=2022-09-17|title=A Crisis Coming: The Twin Threats to American Democracy |url=https://www.nytimes.com/2022/09/17/us/american-democracy-threats.html |access-date=2023-11-15|work=[[The New York Times]]}} {{Wayback|date=2023-11-01 |url=https://web.archive.org/web/20231101094836/https://www.nytimes.com/2022/09/17/us/american-democracy-threats.html}}</ref><ref>{{Cite news|last=Gambino |first=Lauren |date=2023-11-05 |title=With the US election a year away, most Americans don't want Biden or Trump |work=The Guardian |url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/05/us-presidential-election-biden-trump-polls |access-date=2023-11-15 |issn=0261-3077 |archive-date=2023-11-16|archive-url=https://web.archive.org/web/20231116135016/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/05/us-presidential-election-biden-trump-polls |url-status=live }}</ref> Либералдар консерваторлар елді христиандық ұлтшыл [[автократия]]лық тенденциялармен және 2020 жылғы сайлауды бұзу әрекеттерімен қорқытады деп сенеді.<ref>{{Cite web|title=Republicans switched gears to focus on issues such as inflation and crime that poll highest among voter concerns|url=https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrats-press-threat-democracy-campaigns-final-days-gop-candidates-s-rcna55806|access-date=2023-05-03|publisher=NBC News|date=2022-11-07|author=Smith, Allan; Gomez, Henry J.}} {{Wayback|date=2022-11-07|url=https://web.archive.org/web/20221107232800/https://www.nbcnews.com/politics/2022-election/democrats-press-threat-democracy-campaigns-final-days-gop-candidates-s-rcna55806}}</ref> Кейбір республикашылар Трамптың бұрынғы импичменті және төрт қылмыстық айыптауы сайлауға әсер ету және оны қызметінен қалдыру әрекеті деп алаңдайды.<ref>{{Cite web |title=Is Our Democracy Under Threat? |url=https://www.rutgers.edu/news/our-democracy-under-threat |access-date=May 3, 2023 |website=rutgers.edu |archive-date=October 25, 2022 |archive-url=https://web.archive.org/web/20221025225321/https://www.rutgers.edu/news/our-democracy-under-threat |url-status=live }}</ref> Дегенмен, Трамптың қылмыстық істері Джо Байден мен Демократиялық партия ұйымдастырған «сайлауға араласуы» туралы ешқандай дәлел жоқ.<ref name="The New York Times-2024-4">{{Cite news |last=Qiu |first=Linda |date=2024-05-31 |title=Trump and Allies Assail Conviction With Faulty Claims|work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2024/05/31/us/politics/trump-speech-fact-check.html |accessdate=2024-06-09}} {{Wayback|date=2024-06-01 |url= https://web.archive.org/web/20240601040801/https://www.nytimes.com/2024/05/31/us/politics/trump-speech-fact-check.html |issn=0362-4331}}</ref><ref name="The New York Times-2024-6">{{Cite news |author=Yourish, Karen; Smart, Charlie |date=2024-05-24 |title=Trump's Pattern of Sowing Election Doubt Intensifies in 2024 |url=https://www.nytimes.com/interactive/2024/05/24/us/politics/trump-election-results-doubt.html |accessdate=2024-05-25|work=The New York Times |issn=0362-4331}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20240525011332/https://www.nytimes.com/interactive/2024/05/24/us/politics/trump-election-results-doubt.html?pgtype=Article&action=click&module=RelatedLinks |date=2024-05-25}}</ref> Трамп 2020 жылғы сайлау бұрмаланды және одан ұрланды деген жалған мәлімдемелерді қайталай береді.<ref name="Associated Press-2023-2">{{cite news |author= Riccardi, Nicholas; Price, Michelle L. |date=2023-12-16 |title=Trump calls Biden the 'destroyer' of democracy despite his own efforts to overturn 2020 election |url=https://apnews.com/article/trump-biden-democracy-election-2024-f2f824f056ae9f81f4e688fe590f41b4}} {{Wayback|url= https://web.archive.org/web/20231215220821/https://apnews.com/article/trump-biden-democracy-election-2024-f2f824f056ae9f81f4e688fe590f41b4 |date= 2023-12-15 |accessdate=December 2023-12-16 |work=Associated Press}}</ref> Дональд Трамптың 2024 жылғы науқаны заң мамандары, тарихшылар және саясаттанушылар тарапынан көбейген зорлық-зомбылық және авторитарлық мәлімдемелері үшін сынға ұшырады,<ref name="Associated Press-2023-4">{{cite news|title=Trump's vow to only be a dictator on 'day one' follows growing worry over his authoritarian rhetoric|url=https://apnews.com/article/trump-hannity-dictator-authoritarian-presidential-election-f27e7e9d7c13fabbe3ae7dd7f1235c72|work=Associated Press|date=2023-12-07|author=Jill Colvin; Bill Barrow|access-date=2023-12-08|archive-date=2023-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20231208055611/https://apnews.com/article/trump-hannity-dictator-authoritarian-presidential-election-f27e7e9d7c13fabbe3ae7dd7f1235c72}}</ref><ref name="The New York Times-2023-2">{{cite news|title=Trump's Dire Words Raise New Fears About His Authoritarian Bent|url=https://www.nytimes.com/2023/11/20/us/politics/trump-rhetoric-fascism.html|work=The New York Times|date=2023-11-20|author=Michael C. Bender; Michael Gold|access-date=2023-12-08|archive-date=2023-12-08|archive-url=https://web.archive.org/web/20231208010902/https://www.nytimes.com/2023/11/20/us/politics/trump-rhetoric-fascism.html}}</ref><ref name="The Guardian-2023">{{cite news |last=Stone |first=Peter |title='Openly authoritarian campaign': Trump's threats of revenge fuel alarm |url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm |work=The Guardian |date=2023-11-22 |access-date=2023-12-09 |archive-date=2023-11-27 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm}}</ref> кейбіреулер Трамп науқаны әдейі соған бейім деп те санайды.<ref>{{cite news|title=Talk of a Trump Dictatorship Charges the American Political Debate|url=https://www.nytimes.com/2023/12/09/us/politics/trump-dictatorship.html|work=The New York Times|date=2023-12-09|last1=Baker|first1=Peter|access-date=2023-12-09|archive-date=2023-12-09|archive-url=https://web.archive.org/web/20231209203046/https://www.nytimes.com/2023/12/09/us/politics/trump-dictatorship.html|url-status=live|url-access=subscription}}</ref> Трамптың платформасы федералды үкіметтің барлық бөлігінде президенттік өкілеттіктерді және атқарушы билікті кеңейтуді талап етеді.<ref>{{Cite news |last=Savage |first=Charlie |date=2024-04-24 |title=Trump's Immunity Claim Joins His Plans to Increase Executive Power |work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2024/04/24/us/trump-immunity-president-supreme-court.html |access-date=2024-04-24 |issn=0362-4331 |archive-date=2024-04-24|archive-url=https://web.archive.org/web/20240424183452/https://www.nytimes.com/2024/04/24/us/trump-immunity-president-supreme-court.html}}</ref> [[2025 жобасы]] — сот билігінің, заң шығарушы тармағының немесе жергілікті үкіметтің қатысуынсыз қабылданатын [[Консерватизм|консервативті]] саясат үшін билікті атқарушы билікке орталықтандыру бойынша Heritage Foundation ұсынған жоспар. Жоспар Республикалық партияның біраз қолдауына ие болды. Құжатты ішінара Трамп әкімшілігінің бұрынғы мүшелері жазған,<ref>{{Cite web|url=https://abcnews.go.com/Health/inside-project-2025-former-trump-official-outlines-hard/story?id=112521523|title=Inside Project 2025: Former Trump official outlines hard right turn against abortion|first=Stephanie|last=Armour|work=ABC News|access-date=2024-08-05|archive-date=2024-08-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20240805214714/https://abcnews.go.com/Health/inside-project-2025-former-trump-official-outlines-hard/story?id=112521523|url-status=live}}</ref> ал Дональд Трамп жоспардың бөліктерімен таныс емес екенін айтты.<ref>{{Cite web|url=https://www.yahoo.com/news/russell-vought-project-2025-architect-040546649.html|title=Russell Vought, a Project 2025 architect, is ready to shock Washington if Trump wins second term|date=2024-08-05|work=Yahoo News|access-date=2024-08-05}} {{Wayback|date=2024-08-05|url= https://web.archive.org/web/20240805214714/https://www.yahoo.com/news/russell-vought-project-2025-architect-040546649.html}}</ref><ref>{{Cite magazine|url=https://www.newyorker.com/magazine/2024/07/22/inside-the-trump-plan-for-2025|title=Inside the Trump Plan for 2025|first=Jonathan|last=Blitzer|magazine=The New Yorker |date=2024-07-15|via=www.newyorker.com|access-date=2024-08-05|archive-date=2024-08-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20240805140633/https://www.newyorker.com/magazine/2024/07/22/inside-the-trump-plan-for-2025}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/project-2025-heritage-foundation-trump-e2674ea34da786d85e97c0908b0b98a8|title=Project 2025 shakes up leadership after criticism from Democrats and Trump, but says work goes on|date=2024-08-30|website=Associated Press|accessdate=2024-08-05}} {{Wayback|date=2024-08-05|url=https://web.archive.org/web/20240805205825/https://apnews.com/article/project-2025-heritage-foundation-trump-e2674ea34da786d85e97c0908b0b98a8}}</ref> Трамптың сайлау науқаны өзінің саяси дұшпандарына қарсы қолданған кемсітулері және зорлық-зомбылық риторикасы үшін белгілі болды.<ref name="Perspectives on Terrorism-2020">{{Cite journal |author=Nacos, Brigitte L.; Shapiro, Robert Y.; Bloch-Elkon, Yaeli |year=2020 |title=Donald Trump: Aggressive Rhetoric and Political Violence |journal=Perspectives on Terrorism |publisher=International Centre for Counter-Terrorism|volume=14 |issue=5 |pages=2–25|issn=2334-3745 |jstor=26940036 |jstor-access=free}}</ref><ref name="Reuters-2024-2">{{Cite news|url=https://www.reuters.com/world/us/trump-expected-highlight-murder-michigan-woman-immigration-speech-2024-04-02/|title=Trump calls migrants 'animals,' intensifying focus on illegal immigration|author=Layne, Nathan; Slattery, Gram; Reid, Tim |date=2024-04-03|access-date=2024-04-03|work=Reuters|archive-date=2024-06-17|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617123326/https://www.reuters.com/world/us/trump-expected-highlight-murder-michigan-woman-immigration-speech-2024-04-02/}}</ref><ref>{{cite news |author=Haberman, Maggie; Nehamas, Nicholas; McFadden, Alyce |url=https://www.nytimes.com/2023/10/03/us/politics/trump-indictments-shoplifters-violence.html |title=Trump Said Shoplifters Should Be Shot, Part of a String of Violent Remarks |work=[[The New York Times]] |date=2023-10-03 |access-date=2023-10-09 |archive-date=2023-10-08 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231008234203/https://www.nytimes.com/2023/10/03/us/politics/trump-indictments-shoplifters-violence.html}}</ref><ref name="The New York Times-2023-5"/><ref>{{Cite news |last=LeVine |first=Marianne |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/12/trump-rally-vermin-political-opponents |title=Trump calls political enemies 'vermin,' echoing dictators Hitler, Mussolini |newspaper=[[The Washington Post]] |date=2023-11-12 |access-date=2023-11-12 |archive-date=2023-11-13 |archive-url=https://web.archive.org/web/20231113051831/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/12/trump-rally-vermin-political-opponents/}}</ref><ref>{{Cite news |author=Gold, Michael; Huynh, Anjali |date= 2024-04-02 |title=Trump Again Invokes 'Blood Bath' and Dehumanizes Migrants in Border Remarks|work=The New York Times |url=https://www.nytimes.com/2024/04/02/us/politics/trump-border-blood-bath.html |access-date=2024-04-03 |issn=0362-4331 |archive-date=2024-04-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240402234017/https://www.nytimes.com/2024/04/02/us/politics/trump-border-blood-bath.html |url-status=live}}</ref> Трамп [[АҚШ Капитолийінің басып алынуы (2020)|2021 жылғы 6 қаңтардағы Капитолийдегі шабуыл]]ға қатысты айыпталғандарды босатуға уәде берді және айыпталғандарды «босқындар» және «мықты, мықты патриоттар» деп атады.<ref>{{cite news|title=One attack, two interpretations: Biden and Trump both make the Jan. 6 riot a political rallying cry|url=https://apnews.com/article/biden-trump-january-6-anniversary-speech-campaign-0777d1f89342fac32bcc230d0d854043|work=Associated Press|date=2024-01-04|last=Weissert|first=Will|access-date=2024-01-06|archive-date=2024-01-05|archive-url=https://web.archive.org/web/20240105225517/https://apnews.com/article/biden-trump-january-6-anniversary-speech-campaign-0777d1f89342fac32bcc230d0d854043}}</ref><ref>{{cite news|title=On Jan. 6 many Republicans blamed Trump for the Capitol riot. Now they endorse his presidential bid|url=https://apnews.com/article/jan-6-trump-biden-insurrection-congress-690af49cbf1f7a5696545b1ebbe45c47|work=Associated Press|date=2024-01-06|last=Mascaro|first=Lisa|access-date=January 6, 2024|archive-date=2024-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20240106051107/https://apnews.com/article/jan-6-trump-biden-insurrection-congress-690af49cbf1f7a5696545b1ebbe45c47|url-status=live}}</ref><ref>{{cite news|title=Trump downplays Jan. 6 on the anniversary of the Capitol siege and calls jailed rioters 'hostages'|url=https://apnews.com/article/trump-iowa-caucuses-young-conservatives-campaign-2ca7441852577795123845811b06bc06|work=Associated Press|date=2024-01-06|author=Price, Michelle L.; Colvin, Jill; Beaumont, Thomas|access-date=2024-01-06|archive-date=2024-01-06|archive-url=https://web.archive.org/web/20240106192139/https://apnews.com/article/trump-iowa-caucuses-young-conservatives-campaign-2ca7441852577795123845811b06bc06}}</ref> Трамп 2024 жылғы сайлаудан кейін жеңіске жетпесе зорлық-зомбылықтың орын алатынын, не алмайтынын айта алмай, «жағдайға байланысты [көріп жатармыз]» деді.<ref>{{cite news|title=Trump says 'it depends' if there will be violence if he loses 2024 election to Biden|url=https://abcnews.go.com/Politics/trump-asked-violence-loses-november-election-biden-depends/story?id=109787140|work=ABC News|date=2024-04-30|author=Ibssa, Lalee; Kim, Soo Rin |accessdate=2024-04-30|archive-date=2024-04-30|archive-url=https://web.archive.org/web/20240430182158/https://abcnews.go.com/Politics/trump-asked-violence-loses-november-election-biden-depends/story?id=109787140}}</ref> === Экономика === [[Сурет:Inflation 2018-2024 US vs. EuroZone.png|нобай|АҚШ-тағы (көк) және [[Еуропа одағы|ЕО]]-дағы (сұр нүкте) инфляцияның ковидтен кейінгі өсуі. Тік сұр сызық — АҚШ-тағы [[COVID-19 пандемиясы]]ның басталуы.]] Байден—Харрис әкімшілігінің экономикалық саясаты үш негізгі аспектке негізделген: мемлекеттік инвестициялар, жұмысшылардың мүмкіндіктерін кеңейту және бәсекелестікті дамыту.<ref>{{cite web |author=Nick Hanauer |url=https://time.com/6343967/bidenomics-is-real-economics/ |title=Bidenomics Is Real Economics |lang=en |website= |publisher=[[Time]] |date=2023-12-08 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Чиптер және ғылым туралы заң қабылданғаннан кейін бір жыл өткен соң, жартылай [[өткізгіш]]тер өндірісіне шамамен 231 миллиард АҚШ доллары көлемінде жеке инвестиция тартылды.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.whitehouse.gov/briefing-room/statements-releases/2023/08/09/fact-sheet-one-year-after-the-chips-and-science-act-biden-harris-administration-marks-historic-progress-in-bringing-semiconductor-supply-chains-home-supporting-innovation-and-protecting-national-s/ |title=One Year after the CHIPS and Science Act, Biden-⁠Harris Administration Marks Historic Progress in Bringing Semiconductor Supply Chains Home, Supporting Innovation, and Protecting National Security |lang=en |website= |publisher=[[Ақ Үй]] |date=2023-08-09 |accessdate=2024-08-27}}</ref> 2024 жылдың екінші тоқсанында АҚШ-тағы өндіріске нақты инвестициялар рекордтық деңгейге жетті.<ref>{{cite web |author= |url=https://fred.stlouisfed.org/graph/?g=1b1UQ |title=Real private fixed investment: Nonresidential: Structures: Manufacturing |lang=en |website= |publisher=[[Сент-Луис федералдық резервтік банкі]] |date=2024-07-25 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Монополияны шектеудің ең қатал тәсілі «федералды үкіметті монополияға қарсы заңнаманы қатаң және толық орындауға міндеттейтін» жарлық қабылдау болды.<ref>{{cite web |author= |url=https://www.whitehouse.gov/briefing-room/speeches-remarks/2021/07/09/remarks-by-president-biden-at-signing-of-an-executive-order-promoting-competition-in-the-american-economy/ |title=Remarks by President Biden At Signing of An Executive Order Promoting Competition in the American Economy |lang=en |website= |publisher=[[Ақ Үй]] |date=2021-07-09 |accessdate=2024-08-27}}</ref> 2024 жылдың бірінші тоқсанындағы мемлекеттік қарыз сомасы тарихи ең жоғары деңгейге жетті — 34,6 трлн АҚШ доллары, бұл Байден президенттігінің басындағыдан 6,5 трлн АҚШ долларына артық.а<ref>{{cite web |author= |url=https://fred.stlouisfed.org/series/GFDEBTN |title=Federal Debt: Total Public Debt |lang=en |website= |publisher=[[Сент-Луис федералдық резервтік банкі]] |date=2024-06-06 |accessdate=2024-08-27}}</ref> 2023 жылы елдің жетекші партиялары бюджеттік келісімге қол қойды, бұл федералды шығындарды төмендетудің орнына мемлекеттік қарыз лимитінің шегін көтеруге мүмкіндік берді. Бұл келісім 2023 жылмен салыстырғанда 2033 жылға қарай мемлекеттік қарыз сомасын 1,5 трлн АҚШ долларына қысқартуға мүмкіндік береді деп жоспарлануда.<ref>{{cite web |author=Eric Revell |url=https://www.foxbusiness.com/politics/how-bipartisan-budget-debt-limit-deal-impact-spending-deficit |title=How does bipartisan budget, debt limit deal impact spending, deficit? |lang=en |website= |publisher={{iw|Fox Business||en|Fox Business}} |date=2023-05-31 |accessdate=2024-08-27}}</ref> 2022 жылдың маусымында 9,1 %-ға дейін көтерілгеннен кейінгі инфляцияның жалпы деңгейі соңғы жылдары айтарлықтай төмендегенін көрсетті. Дегенмен, қазіргі уақытта инфляция әлі де [[Федералды резервтік жүйе|ФРЖ]]-ның 2 % — дық көрсеткішінен айтарлықтай асып түседі.<ref>{{cite web |author=Stephen S. Roach |url=https://www.project-syndicate.org/commentary/elevated-price-levels-defining-economic-problem-us-presidential-election-by-stephen-s-roach-2024-06 |title=The Defining Economic Issue of the US Election |lang=en |website= |publisher={{iw|Project Syndicate||en|Project Syndicate}} |date=2024-06-24 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Сайлау алдындағы жарыстың маңызды факторы, атап айтқанда, еркін жылжымайтын мүлік тапшылығына байланысты жалға берілетін тұрғын үй бағасының жоғары деңгейі болады.<ref>{{cite web |author=Josh Boak |url=https://apnews.com/article/biden-inflation-housing-trump-home-price-rent-248ef02e197c3a7ffb801e370c529d33 |title=Why are so many voters frustrated by the US economy? It’s home prices |lang=en |website= |publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|AP]] |date=2024-03-15 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Харрис кедейлерге салық жеңілдіктерін кеңейтуге, алғашқы тұрғын үйді сатып алуға ықпал етуге және қол жетімді тұрғын үй салуға ынталандыруға уәде берді. Ол сондай-ақ азық-түлік пен азық-түлік өнімдерінің жоғары бағасы мәселесін «бағаны көтеруге» және шамадан тыс корпоративтік алыпсатарлыққа тыйым салу арқылы шешуге үміттенетінін айтты.<ref>{{cite web |author=Sarah Smith |url=https://www.bbc.com/news/articles/cgl2xjxlz3xo |title=Trump and Harris battle over election’s biggest issue |lang=en |website= |publisher=[[Би-би-си|BBC]] |date=2024-08-17 |accessdate=2024-08-27}}</ref> Харристің экономикалық стратегиясы корпорациялар мен табысы жоғары адамдар үшін салықтардың едәуір өсуін болжайды. Сонымен қатар, ол жаһандық жылынумен күресу немесе қол жетімді тұрғын үй салу үшін қажетті технологияларды өндірумен айналысатын компанияларға айтарлықтай салық жеңілдіктерін ұсынуға ниетті. Дональд Трамп өзінің әкімшілігі кезінде {{iw|Салықты қысқарту және жұмыс орындарын құру туралы заң||en|Tax Cuts and Jobs Act}} қабылданған кезде 2017 жылы басталған саясатты жалғастыра отырып, энергия бағасын едәуір төмендетуге, импортталатын тауарларға салық аударымдарын ұлғайтуға және ірі бизнеске корпоративтік салық мөлшерлемесін төмендетуге ниетті екенін айтады.<ref>{{cite web |author=Jim Tankersley |url=https://www.nytimes.com/2024/08/16/business/economy/harris-trump-economy-inflation.html |title=Harris and Trump Offer a Clear Contrast on the Economy |lang=en |website= |publisher=[[The New York Times]] |date=2024-08-16 |accessdate=2024-08-27}}</ref><ref>{{cite web |author=Megha Bahree |url=https://www.aljazeera.com/economy/2024/7/16/the-trump-economy-slower-growth-higher-prices-and-a-bigger-national-debt |title=The Trump economy: Slower growth, higher prices and a bigger national debt |lang=en |website= |publisher=[[Аль-Джазира]] |date=2024-07-16 |accessdate=2024-08-27}}</ref> === Білім беру === Трамп Білім министрлігінің жұмысын тоқтатуға уәде берді,<ref>{{cite web |author=Kate Sullivan, Katie Lobosco |date=2023-09-13 |title=Trump wants to close the Department of Education, joining calls by GOP rivals |lang=en |url=https://edition.cnn.com/2023/09/13/politics/trump-department-of-education-states-2024/index.html |accessdate=2023-09-21 |publisher=[[CNN]] |archivedate=2023-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20230914084933/https://edition.cnn.com/2023/09/13/politics/trump-department-of-education-states-2024/index.html |url-status=live }}</ref> оған «радикалды фанаттар мен марксистер» еніп кетті деп мәлімдеді.<ref>{{cite web |author=Meredith McGraw |date=2023-01-26 |title=Trump unveils new education policy loaded with culture war proposals |lang=en |url=https://www.politico.com/news/2023/01/26/trump-unveils-education-policy-culture-war-00079784 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231216050140/https://www.politico.com/news/2023/01/26/trump-unveils-education-policy-culture-war-00079784 |archivedate=2023-12-16 |accessdate=2023-12-16 |publisher=Politico}}</ref> Американдық Мұғалімдер Федерациясының ұлттық конвенциясында Харрис кітаптарға тыйым салу жөніндегі соңғы әрекеттерді сынға алды.<ref>{{cite web|author=Libby Stanford |date=2024-07-25 |title=Kamala Harris Rallies Teachers: 'God Knows We Don't Pay You Enough' |lang=en |url=https://www.edweek.org/policy-politics/kamala-harris-rallies-teachers-god-knows-we-dont-pay-you-enough/2024/07 |access-date=2024-08-20 |publisher=Education Week |language=en |issn=0277-4232 |archivedate=2024-08-20 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240820041348/https://www.edweek.org/policy-politics/kamala-harris-rallies-teachers-god-knows-we-dont-pay-you-enough/2024/07 |urlstatus=live }}</ref> Ол бұған дейін мұғалімдердің жалақысын көтеруге шақырған болатын.<ref>{{cite web |author=Dana Goldstein |date=2024-07-25 |title=With Speech to Teachers, Harris Waded into a Fiery Education Debate |url=https://www.nytimes.com/2024/07/25/us/kamala-harris-teachers-union-speech.html |access-date=2024-08-20 |publisher=[[The New York Times]] |lang=en |issn=0362-4331 |archivedate=2024-08-20 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240820041348/https://www.nytimes.com/2024/07/25/us/kamala-harris-teachers-union-speech.html |urlstatus=live }}</ref> ===Сыртқы саясат=== [[Сурет:P20220221ES-0298-1 (51974425940).jpg|нобай|Джо Байден [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]]не жауап ретінде жарлыққа қол қояды.]] [[Ресейдің Украинаға басып кіруі]] және [[Израиль−Хамас соғысы]] сайлауда күтілетін мәселелер болып табылады.<ref>{{cite web |author=Jonathan Allen, Matt Dixon |date=2023-10-20 |title=Israel-Hamas war ignites fight between Ron DeSantis and Nikki Haley |lang=en |url=https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/israel-hamas-war-ignites-fight-ron-desantis-nikki-haley-rcna121203 |accessdate=2023-11-03 |publisher=NBC News |archivedate=2023-11-03 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20231103130755/https://www.nbcnews.com/politics/2024-election/israel-hamas-war-ignites-fight-ron-desantis-nikki-haley-rcna121203|urlstatus=live}}</ref> Харрис Байденнің [[НАТО]] мен Украинаға қатысты сыртқы саясатын ұстанатынын, оларды Ресей шапқыншылығынан кейін қолдайтынын түсіндірді.<ref name="Reuters-2024-3">{{cite web |author=Matt Spetalnick, Simon Lewis |date=2024-07-21 |title=Tougher tone on Israel, steady on NATO: how a Harris foreign policy could look |lang=en |url=https://www.reuters.com/world/us/tougher-tone-israel-steady-nato-how-harris-foreign-policy-could-look-2024-07-21/ |publisher=Reuters |accessdate=2024-07-22}}</ref> екі мемлекет құру туралы шешімді жақтаушы, Харрис өзін сионист деп атайтын және Израиль басшыларымен бұрыннан байланысы бар Байденге қарағанда палестиналықтарға көбірек түсіністікпен қарайды деп саналады. Израиль мен [[Хамас]] арасындағы соғысқа қатысты сарапшылар күтеді, Харрис Байденнің саясатын жалғастырады.<ref name="Al Jazeera-2024">{{Cite web |date=2024-07-23 |title=How Kamala Harris views the world: From Gaza and Russia to China and India |lang=en |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/7/22/how-kamala-harris-views-the-world-from-gaza-and-russia-to-china-and-india |urlstatus=live |archive-url=https://web.archive.org/web/20240722152950/https://www.aljazeera.com/news/2024/7/22/how-kamala-harris-views-the-world-from-gaza-and-russia-to-china-and-india |archivedate=2024-07-22 |accessdate=2024-07-22 |publisher=Al Jazeera}}</ref> 2023 жылы Хамастың Израильге жасаған шабуылынан кейін Харрис Израильдің алға жылжуын қатты қолдады,<ref name="ABC News-2024">{{Cite web |author=Shannon K. Kingston, Anne Flaherty, Nathan Luna |date=2024-07-22 |title=Harris on foreign policy: Her experience and where she stands |lang=en |url=https://abcnews.go.com/Politics/harris-foreign-policy-experience-stands/story?id=112151509 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240722233146/https://abcnews.go.com/Politics/harris-foreign-policy-experience-stands/story?id=112151509 |archivedate=2024-07-22 |accessdate=2024-07-23 |publisher=ABC News}}</ref><ref name="Al Jazeera-2024" /> «Хамастың Израиль халқына төнетін қаупін жою керек» деп мәлімдеді. Алайда, содан бері ол Израильдің көзқарасы мен Газадағы гуманитарлық дағдарысты сынға алды.<ref name="Reuters-2024-3" /> 2024 жылдың наурызында Харрис Израильдің Рафаға басып кіруіне қарсы болды, Газадағы атысты дереу тоқтатуға шақырды,<ref name="Al Jazeera-2024" /> және Газадағы жағдай «гуманитарлық апат» деп мәлімдеді. Харрис Бейжің тарапынан «тәуекелді азайтуды» жақтады, Батыстың Қытайға экономикалық тәуелділігін төмендетуге ықпал ететін саясат.<ref>{{cite web |author=Kelly Garrity |date=2023-09-10 |title=Harris on China: We need to lead |lang=en |url=https://www.politico.com/news/2023/09/10/kamala-harris-china-relationship-00114893 |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240716050644/https://www.politico.com/news/2023/09/10/kamala-harris-china-relationship-00114893 |archivedate=2024-07-16 |accessdate=2024-07-22 |publisher=Politico}}</ref> Харрис Қытайдың экономикалық және әскери жағынан өсіп келе жатқан Күшін тежеу мақсатында Азия-Тынық мұхиты аймағындағы американдық альянстарды тереңдетуді жалғастырады деп күтілуде.<ref>{{Cite web |date=2024-07-22 |title=A look at Harris' views on US policy toward China |lang=en |url=https://www.voanews.com/a/a-look-at-harris-views-on-u-s-policy-toward-china/7709060.html |accessdate=2024-07-24 |publisher=[[Voice of America]]|archivedate=2024-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240723174055/https://www.voanews.com/a/a-look-at-harris-views-on-u-s-policy-toward-china/7709060.html |url-status=live}}</ref> Трамптың 2024 жылғы сайлау науқаны оның «Америка бірінші»<ref name="The New York Times-2023-4">{{cite web |title=Fears of a NATO Withdrawal Rise as Trump Seeks a Return to Power |lang=en |urlaccess=subscription |url=https://www.nytimes.com/2023/12/09/us/politics/trump-2025-nato.html |work=The New York Times |date=2023-12-09|accessdate=2023-04-03 |author=Jonathan Swan, Charlie Savage, Maggie Haberman |archivedate=2023-12-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231210004722/https://www.nytimes.com/2023/12/09/us/politics/trump-2025-nato.html|urlstatus=live}}</ref><ref>{{Cite web |author=Ronald Brownstein |date=2023-03-28 |title=In 2024, Republicans may complete a historic foreign policy reversal |lang=en |url=https://www.cnn.com/2023/03/28/politics/gop-foreign-policy-debate-2024/index.html |accessdate=2023-06-29 |publisher=[[CNN]] |archivedate=2023-03-28 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230328053900/https://www.cnn.com/2023/03/28/politics/gop-foreign-policy-debate-2024/index.html |urlstatus=live}}</ref> оқшауланған сыртқы саяси бағдарламасын растады және НАТО-ның мақсаты мен миссиясын, Ұлттық қорғаныс ауыртпалығын Еуропадан Азияға ауыстыруды «түбегейлі қайта қарауға» уәде берді.<ref name="Associated Press-2023">{{cite web |title=Trump's plans if he returns to the White House include deportation raids, tariffs and mass firings |lang=en |url=https://apnews.com/article/trump-policies-agenda-election-2024-second-term-d656d8f08629a8da14a65c4075545e0f |pbulisher=Associated Press |date=2023-11-12 |author=Jill Colvin |accessdate=2023-12-10|archivedate=2023-12-10|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231210193036/https://apnews.com/article/trump-policies-agenda-election-2024-second-term-d656d8f08629a8da14a65c4075545e0f|urlstatus=live}}</ref> Трамп Ресейді НАТО-ға жеткілікті үлес қоспайтын елдермен «қалағанын істеуге» шақыратынын айтты.<ref>{{cite web |author=Peter Baker |title=Favoring Foes Over Friends, Trump Threatens to Upend International Order |lang=en |url=https://www.nytimes.com/2024/02/11/us/politics/trump-nato.html |publisher=The New York Times |date=2024-02-11|accessdate=2024-02-11 |issn=1553-8095|url-access=subscription|archivedate=2024-02-20|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240220135129/https://www.nytimes.com/2024/02/11/us/politics/trump-nato.html|urlstatus=live}}</ref> Трамп егер ол қайта сайланса, Украинаға көмек көрсетуді тез тоқтататынын мәлімдеді.<ref>{{cite web |title=Trump threatens to cut US aid to Ukraine quickly if reelected |lang=en |url=https://www.politico.eu/article/donald-trump-ukraine-russia-war-threatens-cut-aid-election-2024/ |publisher=[[Politico Europe]] |date=2024-06-16|access-date=2024-06-23 |author=Jones Hayden|archivedate=2024-06-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240622225321/https://www.politico.eu/article/donald-trump-ukraine-russia-war-threatens-cut-aid-election-2024/|url-status=live}}</ref> Бұған дейін [[Қырым аннексиясы|Трамп Ресейдің Қырымды заңсыз аннексия]]лағанын мойындайтынын айтқан болатын<ref>{{cite web |title=Trump Discussed Pulling U.S. From NATO, Aides Say Amid New Concerns Over Russia |lang=en |url=https://www.nytimes.com/2019/01/14/us/politics/nato-president-trump.html |publisher=The New York Times |date=2019-01-14|accessdate=2023-12-10 |author=Julian E. Barnes, Cooper Helene |archivedate=2021-01-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20210113003803/https://www.nytimes.com/2019/01/14/us/politics/nato-president-trump.html|urlstatus=live}}</ref> және болжам жасады, ол Шығыс Украинаның бір бөлігін Ресейге беру арқылы соғыстың алдын алады.<ref name="The New York Times-2023-4" /> Трамп Израиль мен Хамас арасындағы соғыста Израильді қатты қолдайтынын мәлімдеді және олар «мәселені шешуі керек» деп мәлімдеді.<ref>{{cite web |title=Trump's Gaza comments highlight tough choice for peace-supporting US voters |lang=en |url=https://www.aljazeera.com/news/2024/3/6/trumps-talk-on-gaza-highlights-stark-choice-for-voters-in-us-election |date=2024-03-06 |publisher=Al Jazeera English|accessdate=2024-03-09}}</ref> Трамп Байденге қарағанда Қытайға қатысты қатаң ұстанымды ұстануға уәде берді,<ref>{{cite web |author=Jeff Stein |title=Donald Trump is preparing for a massive new trade war with China |lang=en |url=https://www.washingtonpost.com/business/2024/01/27/trump-china-trade-war/ |publisher=The Washington Post |date=2024-01-27|accessdate=2024-08-17|archivedate=2024-06-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240613153559/https://www.washingtonpost.com/business/2024/01/27/trump-china-trade-war/|urlstatus=live}}</ref> сонымен қатар Американың Тайваньды қорғауы керек деген күмәнін білдірді.<ref>{{cite web |title=Taiwan braces for America's election |lang=en |url=https://www.economist.com/asia/2024/08/15/taiwan-braces-for-americas-election |publisher=The Economist |date=2024-08-15 |accessdate=2024-08-17|archivedate=2024-08-17|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240817014917/https://www.economist.com/asia/2024/08/15/taiwan-braces-for-americas-election|url-status=live}}</ref> Трамп егер ол АҚШ-тың қолдауы үшін көп ақша төлемесе, Оңтүстік Кореядан әскерлерді шығаруды ұсынды. онда әскерлер бар. Бұған дейін Трамп Газа тұрғындарына АҚШ-на кіруге тыйым салып, кеңейтілген саяхатқа тыйым саламыз деп уәде берген болатын.<ref>{{cite web |author=Vaughn Hillyard, Allan Smith |lang=en |title=Trump breaks silence on Israel's military campaign in Gaza: 'Finish the problem' |url=https://www.nbcnews.com/politics/donald-trump/trump-israel-gaza-finish-problem-rcna141905 |date=2024-03-05 |publisher=NBC News|accessdate=2024-03-09}}</ref> Трамп Палестинаны қолдайтын наразылықтарды тоқтататынын, демонстранттарды депортациялайтынын және «қозғалысты 25 немесе 30 жылға кері қайтаратынын» мәлімдеді.<ref>{{cite web |author=Josh Dawsey, Karen DeYoung, Marianne LeVine |title=Trump told donors he will crush pro-Palestinian protests, deport demonstrators |lang=en |url=https://www.washingtonpost.com/politics/2024/05/27/trump-israel-gaza-policy-donors/ |date=2024-05-27 |publisher=The Washington Post|accessdate=2024-06-01|archivedate=2024-06-01|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240601213721/https://www.washingtonpost.com/politics/2024/05/27/trump-israel-gaza-policy-donors/|url-status=live |issn=0190-8286}}</ref> Жылы алайда, кейде ол Израильдің Газадағы соғысын да сынға алды. 2024 жылдың сәуірінде Трамп Израиль «мұны аяқтап бейбітшілікке оралып, адамдарды өлтіруді тоқтатуы керек...».<ref>{{cite web |title=Trump says Israel has to get war in Gaza over 'fast' and warns it is 'losing the PR war' |lang=en |url=https://apnews.com/article/trump-biden-israel-pr-hugh-hewitt-21faee332d95fec99652c112fbdcd35d |publisher=Associated Press |date=2024-04-04}}</ref> 2024 жылдың шілдесінде Трамп Израиль Газадағы соғысты мүмкіндігінше тезірек тоқтатуы керек деп мәлімдеді.<ref>{{cite web |title=Netanyahu's office denies call with Trump about the Gaza hostage-ceasefire deal |lang=en |url=https://www.axios.com/2024/08/15/trump-netanyahu-gaza-hostage-ceasefire-deal-call |publisher=Axios |date=2024-08-15}}</ref> ==== Израиль−Хамас соғысы туралы пікірлер ==== Сауалнамалар көрсеткендей, сайлаушылардың көпшілігі атысты тоқтатуды және Израиль мен Хамас арасындағы соғыстағы американдық медиацияны қолдайды.<ref>{{cite web |author=Jason Lange, Matt Spetalnick |date=2023-11-15|title=US public support for Israel drops; majority backs a ceasefire, Reuters/Ipsos shows|lang=en |publisher=[[Reuters]]|url=https://www.reuters.com/world/us-public-support-israel-drops-majority-backs-ceasefire-reutersipsos-2023-11-15/|accessdate=2023-11-17}}</ref> Республикашылдар Израильге қару-жарақ жеткізуді қолдайды, ал демократтардың бұл мәселе бойынша пікірлері екіге бөлінді.<ref>{{cite web |title=Majority of Americans favor US military aid to Israel until hostages are returned, new polling says |url=https://www.cnn.com/2024/08/29/politics/israel-gaza-americans-poll-chicago/index.html |lang=en |date=2028-08-29 |publisher=[[CNN]] |accessdate=2024-08-08}}</ref><ref>{{cite web |title=Poll: Majority of Americans Say Biden Should Halt Weapons Shipments to Israel |lang=en |url=https://www.cepr.net/press-release/poll-majority-of-americans-say-biden-should-halt-weapons-shipments-to-israel/ |publisher=ceps.net |accessdate=2024-08-08}}</ref> Демократиялық праймеризде Берілмеген ұлттық қозғалысы наразылық науқанын басқарды Байден соғыс туралы айтып, атысты тоқтатуға және Израильге қару-жарақ эмбаргосын енгізуге шақырды. «[[Бәріне қарсымын]]» 700 000-нан астам дауыс пен 36 делегат алды.<ref>{{cite web |title=The pro-Palestinian 'uncommitted' movement is at a standstill with top Democrats as the DNC begins |lang=en |url=https://apnews.com/article/dnc-uncommitted-arab-american-palestinian-gaza-93f9edb25a602c95ee226bd2645e4298 |date=2024-08-17 |publisher=Associated Press |accessdate=2024-09-04}}</ref> Харрис соғыс кезінде палестиналықтарға жанашыр болып көрінді және ол және оның сайлау науқаны Араб-американдық және Берілмеген қозғалысы көшбасшылармен бірнеше рет өзара әрекеттескен.<ref>{{cite web |title=Leaders of the movement that protested Biden on Israel express some hope on Harris |url=https://www.npr.org/2024/08/12/nx-s1-5060109/israel-gaza-uncommitted-michigan-harris |lang=en |publisher=NPR |accessdate=2024-08-22}}</ref><ref>{{cite web |title=The pro-Palestinian 'uncommitted' movement is at a standstill with top Democrats as the DNC begins |lang=en |date=2024-08-17 |url=https://apnews.com/article/dnc-uncommitted-arab-american-palestinian-gaza-93f9edb25a602c95ee226bd2645e4298 |publisher=Associated Press |accessdate=2024-08-22}}</ref> Алайда Харрис Израильге қару-жарақ жеткізуді тоқтатудан немесе Байденнің саясатын өзгертуден бас тартты, Израиль өзін-өзі қорғауға құқылы деп мәлімдеді.<ref>{{cite web |title=Let's dispel the myth that Harris will be any different from Biden on Gaza and Israel |lang=en |date=2024-08-30 |url=https://www.msnbc.com/top-stories/latest/kamala-harris-israel-gaza-cnn-biden-rcna168949 |publisher=MSNBC |accessdate=2024-09-08}}</ref><ref>{{cite web |title=Harris Says Would Not Change Biden Policy On Arms For Israel |lang=en |url=https://www.barrons.com/amp/news/harris-says-would-not-change-biden-policy-on-arms-for-israel-6526ef92 |publisher=Barrons |accessdate=2024-08-30}}</ref> Трамп сонымен бірге Израиль науқанын қолдайды және ол «жеңіске жету керек» деп мәлімдеді, бірақ ол «оған жету керек» деді. Трамп азаматтық емес наразылық білдірушілерді депортациялауға және «бұл қозғалысты 25 немесе 30 жылға артқа тастауға» уәде беріп, кампустардағы Палестинаны қолдайтын наразылықтарға қатысты қатаң ұстанымға ие болды.<ref>{{cite web |title=What Trump really thinks about the war in Gaza |url=https://www.vox.com/politics/353037/trump-gaza-israel-protests-biden-election-2024 |lang=en |date=2024-08 |publisher=Vox |accessdate=2024-09-08}}</ref> === Денсаулық сақтау === Харрис Қолжетімді күтім туралы заңға сәйкес қамтуды кеңейту бойынша күш — жігерді қолдады,<ref name="CNN-2024">{{Cite web |author=Arit John, Kayla Tausche |date=2024-07-30 |title=Harris recalibrates policy stances as she adjusts to role atop Democratic ticket |lang=en |url=https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-shifts-policy-stances/index.html |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240801002949/https://www.cnn.com/2024/07/30/politics/harris-shifts-policy-stances/index.html |archivedate=2024-08-01 |accessdate=2024-08-01 |publisher=CNN}}</ref> соның ішінде егде жастағы адамдарға арналған рецепт бойынша дәрі-дәрмектердің шекті бағасын 2000 долларға белгілеу және Medicare бойынша медициналық көмек алатындар үшін инсулин құнын Инфляцияны төмендету туралы заң аясында 35 долларға дейін қолданысқа енгізілді.<ref name="The Hill-2024">{{Cite web |author=Alexander Bolton |date=2024-07-29 |title=Behind hoopla, Democrats anxious about Harris |lang=en |publisher=The Hill |url=https://thehill.com/homenews/senate/4795432-kamala-harris-democratic-anxiety/ |accessdate=2024-08-01 |archivedate=2024-07-30 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240730045711/https://thehill.com/homenews/senate/4795432-kamala-harris-democratic-anxiety/ |urlstatus=live}}</ref> Харрис Ақ үйдің несиелік есептерде медициналық қарыздарды көрсетуге тыйым салу жөніндегі күш-жігерінің жақтаушысы болды.<ref name="CNN-2024-2">{{Cite news |author=Tami Luhby |date=2024-07-28 |title=Harris and Trump want to strengthen the middle class. It could use the help |url=https://www.cnn.com/2024/07/28/politics/kamala-harris-trump-middle-class/index.html |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240730172716/https://www.cnn.com/2024/07/28/politics/kamala-harris-trump-middle-class/index.html |archivedate=2024-07-30 |accessdate=2024-08-01 |publisher=[[CNN]]}}</ref> Харрис енді бір төлеуші денсаулық сақтау жүйесін қолдамайтынын айтты.<ref name="CNN-2024" /> Оның орнына ол 2021 жылғы американдық құтқару жоспары туралы заңға сәйкес балалар үшін кеңейтілген салық жеңілдіктерін қолдады, бұл балалар кедейлігін 20%-ға қысқартты.<ref name="The Hill-2024" /> Харрис балалар мен қарттарға қол жетімді күтімді, сондай-ақ ақы төленетін декреттік демалысты қамтамасыз ететін заң жобасына қолдау білдірді.<ref name="CNN-2024-2" /> 2024 жылдың 16 тамызында Камала Харрис популистік экономикалық бағдарламасын кеңейту үшін балаларға 6000 доллар салық жеңілдіктерін жариялады. Басқа саясат шаралары, соның ішінде рецепт бойынша дәрі-дәрмектердің бағасына шектеулерді кеңейту және балаларға кеңейтілген салық жеңілдіктерін үнемі қалпына келтіру.<ref>{{cite web |author=Jeff Stein, Yasmeen Abutaleb, Dan Diamond |title=Kamala Harris unveils populist policy agenda, with $6,000 credit for newborns |lang=en |publisher=The Washington Post |date=2024-08-16 |url=https://www.washingtonpost.com/business/2024/08/16/kamala-harris-2024-policy-child-tax-credit/|accessdate=2024-08-16 |issn=0190-8286}}</ref> Трамп Қолжетімді күтім туралы заңның күшін жоюды 2024 жылғы сайлаудың негізгі мәселесі етті.[30] 2024 жылдың 11 наурызында берген сұхбатында Трамп әлеуметтік қамсыздандыру және Medicare сияқты жәрдемақы бағдарламаларын қысқартуға ашық деп болжады, бұл кейінірек Трамптың науқаны «қалдықтарды азайтуға» сілтеме болды және ол бағдарламаларды қорғайды деп мәлімдеді. Бұған дейін, 2020 жылы президент болған кезде, Трамп «бір сәтте» жәрдемақы бағдарламаларын қысқартуды қарастыратынын мәлімдеді, ал Трамптың бұрынғы бюджеттік ұсыныстары бағдарламаларды қысқартуды көздеді. Республикалық праймеризде Трамп қарсыластарына жеңілдіктерді азайтамыз деп шабуыл жасады.<ref>{{cite web |title=Trump Mentions Cutting Entitlements, and Biden Pounces |lang=en |url=https://www.nytimes.com/2024/03/11/us/politics/trump-mentions-cutting-entitlements-and-biden-pounces.html |publisher=The New York Times |date=2024-03-11|accessdate=2024-03-11 |author=Kellen Browning |archivedate=2024-03-11|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240311202251/https://www.nytimes.com/2024/03/11/us/politics/trump-mentions-cutting-entitlements-and-biden-pounces.html|urlstatus=live}}</ref><ref>{{cite web |title=Trump tees up a Biden broadside on Social Security |url=https://www.politico.com/news/2024/03/11/trump-biden-social-security-2024-elections-00146307 |lang=en |publisher=Politico |date=2024-03-11|accessdate=2024-03-21 |author=Adam Cancryn|archivedate=2024-03-22|archiveurl=https://web.archive.org/web/20240322002140/https://www.politico.com/news/2024/03/11/trump-biden-social-security-2024-elections-00146307|url-status=live}}</ref> Субсидияланған медициналық көмек мәселесіне қатысты Харрис Қолжетімді күтім туралы заңды «қолдайтынын және кеңейтетінін» айтты.<ref>{{Cite web|url=https://www.ajmc.com/view/harris-defends-aca-while-trump-calls-for-much-better-healthc-plan-during-debate|title=Harris Defends ACA While Trump Calls for "Much Better" Health Plan During Debate|lang=en|date=2024-09-11|publisher=AJMC}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.mddionline.com/medical-device-regulations/healthcare-showdown-trump-and-harris-spar-over-legacy-of-obamacare-|title=Trump and Harris Clash Over Healthcare Policy}}</ref> === ЛГБТ құқықтары === [[Сурет:Students Protest Anti-Trans Law (51934611549).jpg|нобай|[[Де Мойн (Айова)|Де Мойн]]дағы студенттер 2022 жылы республикалық губернатор [[Ким Рейнольдс]] қол қойған трансгендерлерге қарсы заңға наразылық білдіруде.]] Соңғы жылдары штаттың заң шығарушы органдарындағы консервативті депутаттар демократтар ЛГБТ қоғамдастығын, әсіресе трансгендерлерді шектейтін заң жобаларының үлкен және өсіп келе жатқан санын енгізді.<ref>{{Cite web |author=Kaleigh Rogers, Mary Radcliffe |date=2023-05-25 |title=Over 100 Anti-LGBTQ+ Laws Passed In The Last Five Years — Half Of Them This Year |lang=en |url=https://fivethirtyeight.com/features/anti-lgbtq-laws-red-states/ |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230525195300/https://fivethirtyeight.com/features/anti-lgbtq-laws-red-states/ |archivedate=2023-05-25 |accessdate=2023-05-30 |Publisher=[[FiveThirtyEight]]}}</ref><ref>{{Cite news |date=2023-06-05 |title=BREAKING: Louisiana Legislature Passes Bills Targeting LGBTQ+ Youth |lang=en |url=https://www.hrc.org/press-releases/breaking-louisiana-legislature-passes-bills-targeting-lgbtq-youth |urlstatus=live |archiveurl=https://web.archive.org/web/20230606140805/https://www.hrc.org/press-releases/breaking-louisiana-legislature-passes-bills-targeting-lgbtq-youth |archivedate=2023-06-06 |accessdate=2023-06-06 |publisher=[[Human Rights Campaign]]}}</ref> Харрис — ЛГБТ қауымдастығының құқықтарының сенімді жақтаушысы.<ref>{{cite web |title=Where does Kamala Harris stand on queer and trans issues? |lang=en |website=Xtra Magazine |date=2024-07-22 |url=https://xtramagazine.com/video/kamala-harris-gay-trans-rights-266957 |accessdate=2024-07-23 |archivedate=2024-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240723015314/https://xtramagazine.com/video/kamala-harris-gay-trans-rights-266957 |urlstatus=live}}</ref> Ол бүкіл елдегі штаттардағы трансгендерлердің құқықтарына заңдық қол сұғушылықты айыптады.<ref>{{cite web |author=Matt Tracy |title=A look at Vice President Kamala Harris' LGBTQ record |publisher=Gay City News |date=2024-07-22 |url=https://gaycitynews.com/vice-president-kamala-harris-lgbtq-record/ |accessdate=2024-07-23 |archivedate=2024-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240723030223/https://gaycitynews.com/vice-president-kamala-harris-lgbtq-record/ |url-status=live}}</ref><ref>{{cite news |author=Dave Boyer |title=Kamala Harris predicts November victory at LGBTQ fundraiser in Cape Cod |publisher=The Washington Times |date=2024-07-20 |url=https://www.washingtontimes.com/news/2024/jul/20/kamala-harris-predicts-november-victory-lgbtq-fund/ |accessdate=2024-07-23 |archivedate=2024-07-23 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240723013115/https://www.washingtontimes.com/news/2024/jul/20/kamala-harris-predicts-november-victory-lgbtq-fund/ |urlstatus=live}}</ref> Трамп демократтар қолдайтын трансгендерлік саясаттан бас тартуға уәде берді.<ref name= "Axios-2023"/> Трамп ванна бөлмелерін, киім ауыстыратын бөлмелерді және олардың гендерлік сәйкестігіне сәйкес келетін есімдіктерді пайдаланатын трансгендер студенттерге арналған IX бөлім «бірінші күні» қорғаныс шараларын алып тастайтынын айтты.<ref>{{cite web |title=Trump Promises Rollback On Trans Rights: Here's What He's Said |url=https://www.forbes.com/sites/saradorn/2024/05/10/trump-promises-rollback-on-trans-rights-heres-what-hes-said/?sh=51549ef4dae0 |publisher=Forbes |date=2024-05-10 |accessdate=2024-05-11 |author=Sara Dorn |archivedate=2024-05-12 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240512031225/https://www.forbes.com/sites/saradorn/2024/05/10/trump-promises-rollback-on-trans-rights-heres-what-hes-said/?sh=51549ef4dae0|urlstatus=live}}</ref> Трамп тек екі жынысты мойындайтын федералды заң қабылдайтынын мәлімдеді және трансгендерлік «радикалды солшылдар» ойлап тапқан тұжырымдама екенін айтты.<ref>{{Cite web |author=Brooke Migdon |date=2023-02-01 |title=Trump vows to punish doctors, hospitals that provide gender-affirming care to transgender minors |url=https://thehill.com/homenews/3839471-trump-vows-to-punish-doctors-hospitals-that-provide-gender-affirming-care-to-transgender-minors/ |accessdate=2024-02-10 |publisher=The Hill |archivedate=2024-02-05 |archiveurl=https://web.archive.org/web/20240205033541/https://thehill.com/homenews/3839471-trump-vows-to-punish-doctors-hospitals-that-provide-gender-affirming-care-to-transgender-minors/ |urlstatus=live}}</ref> Трамп мұғалімдерге «ауыр зардаптарға» уәде берді «балаға олардың дұрыс емес денеде болуы мүмкін екенін меңзеу». Бұған дейін Трамп трансгендер жастарға өздері таңдаған дәретханаларға қол жеткізуге мүмкіндік беретін IX бөлімнің ережелерін жойды және ол Қолжетімді күтім туралы заңда трансгендерлерге қатысты бірнеше саясатты жоюға тырысты.<ref name="Axios-2023">{{cite web |title=Trump unveils sweeping attack on trans rights |lang=en |url=https://www.axios.com/2023/01/31/trump-transgender-rights-lgbtq |publisher=Axios |date=2023-01-31 |accessdate=2023-12-16 |author=Shawna Chen |archivedate=2023-12-16|archiveurl=https://web.archive.org/web/20231216044358/https://www.axios.com/2023/01/31/trump-transgender-rights-lgbtq|urlstatus=live}}</ref> == Пікірталастары == === Байден–Трамп пікірталасы === 2024 жылғы 15 мамырда [[Джо Байден]] видео арқылы [[Дональд Трамп]]ты екі раундтық пікірталасқа шақырды. Соңғысының келісімінен кейін 2024 жылғы сайлау пікірталасының күндері белгіленді:<ref>{{Cite web|url= https://www.washingtonpost.com/politics/2024/05/15/biden-trump-presidential-debates/ |title= Biden and Trump agree to CNN debate in June, ABC faceoff in September |lang= en |publisher= [[The Washington Post]] |author= Scherer, Michael; Dawsey, Josh |date= 2024-05-16 |accessdate= 2024-07-02}}</ref> * 27 маусым, [[Атланта]] қаласы, [[Джорджия]] штаты, [[CNN]] телеарнасы; * 10 қыркүйек, [[ABC News]] телеарнасы. 2024 жылғы 28 маусымда [[CNN]] телеарнасында басты екі кандидат, Трамп пен Байден арасында бір жарым сағаттық пікірталас орын алды. Байден сөзінен де, санынан да сүрініп, партияластардың үмітін ақтай алмаған болды да, Трамп жалған мен шындықты араластырып, Байден мен оның әкімшілігіне қарсы көп сөз айтты. Пікірталасты миллиондаған көрермен тамашалады.<ref name="qazaqstantv">{{Cite web|url= https://qazaqstan.tv/news/195868/ |title= Байден мен Трамп алғаш рет теледебат өткізді |lang= kk |publisher= [[Qazaqstan (телеарна)|Qazaqstan]] |author= Рысбек, Арыстан |date= 2024-06-28 |accessdate= 2024-06-29}}</ref> Көрермендер пікірталаста жеңген деп Дональд Трампты таныды, ол дауыстың 67 % жинаған болса, Байден 33 % жинай алды.<ref>{{cite web |url= https://www.cnn.com/politics/live-news/cnn-debate-trump-biden-06-27-24#h_7a5662198e1f110aadef9433cc3208ee |title= CNN Flash Poll: Majority of debate watchers say Trump won debate over Biden |lang= en |author= Edwards-Levy, Ariel |publisher= [[CNN]] |date= 2024-06-28 |accessdate= 2024-06-28}} {{Wayback|date= 2024-06-28 |url= https://web.archive.org/web/20240628031005/https://www.cnn.com/politics/live-news/cnn-debate-trump-biden-06-27-24#h_7a5662198e1f110aadef9433cc3208ee}}</ref> === Харрис–Трамп пікірталасы === Бірінші пікірталаста ірі сәтсіздік көрген Джо Байден кейін қайта сайланудан бас тартты. Оның орнына сайлануға таңдалғалы болған болжамды кандидат вице-президент Камала Харрис болды. Көп ұзамай, халық ой сауалнамаларында Харрис Трамптан озып жатты да,<ref>{{Cite web|url= https://www.azattyq.org/a/33048499.html |title= Алғашқы сауалнама: Харрис Трамптан алда келеді |lang= kk |publisher= [[Азаттық радиосы]] |date= 2024-08-24 |accessdate= 2024-08-04}}</ref> Трамп қыркүйекте «ұйқышыл Джоға» қарсы өткелі болған пікірталастан бас тартып, пікірталастың [[ABC News]] арнасында емес, орнына оңшыл [[Fox News]] арнасында өткенін талап етті.<ref>{{Cite web|url= https://edition.cnn.com/2024/08/03/politics/kamala-harris-donald-trump-debate/index.html |title= Trump says he’ll debate Harris on Fox News or not at all after weeks of back-and-forth over ABC News event |lang= en |publisher= [[BBC News]] |author= John, Arit; Sullivan, Kate; Lee, MJ; Klein, Betsy |date= 2024-08-03 |accessdate= 2024-08-04}}</ref> Харрис командасы бұл ұсыныспен келіспей, бұрын болған «ABC News жоспарын» орындайтынын айтты.<ref>{{Cite web|url= https://www.cbsnews.com/news/donald-trump-kamala-harris-debate-fox-news-abc-news/ |title= Trump says he's agreed to Fox debate while Harris sticks with ABC plan |lang= en |publisher= CBS News |date= 2024-08-03 |accessdate= 2024-08-04}}</ref> 8 тамызда Трамп, сонымен, Харристің 10 қыркүйек күні, ABC News арнасында пікірталасқа түсу ұсынысын қабылдады.<ref>{{Cite web|url= https://time.com/7009247/donald-trump-agrees-kamala-harris-debates/ |title= Trump and Harris Agree to Debate on Sept. 10 |lang= en |publisher= [[Time]] |date= 2024-08-08 |accessdate= 2024-08-12}}</ref> Теледебат келісім бойынша 10 қыркүйекте басталды да, Харрис пен Трамп тұңғыш рет бетпе-бет кездесті. === Уолз–Вэнс пікірталасы === 2024 жылғы 15 тамызда вице-президентікке үміткерлер [[Тим Уолз]] бен [[Джей Ди Вэнс]] 1 қазанда [[CBS News]] арнасында пікірталасқа түсеміз деп келісті,<ref>{{Cite web |date= 2024-08-15 |title= Vance and Walz agree to a vice presidential debate on Oct. 1 hosted by CBS News |url= https://apnews.com/article/vice-presidential-debate-walz-vance-60650c0480e132342880c35a1d29f539 |accessdate= 2024-08-15 |publisher= [[Associated Press]] |lang=en}}</ref> алайда Вэнс бірнеше шарт қабылданса ғана қатысамын деді.<ref>{{cite web |last= Scully |first= Rachel |title= Vance says he'd like to debate Walz 'more than once' |url= https://thehill.com/homenews/campaign/4828701-jd-vance-tim-walz-vice-presidential-debate/ |publisher=[[The Hill]] |accessdate= 2024-08-16}}</ref> Вэнс пен Уолз арасындағы дебат жоспардағыдай 1 қазанда, [[CBS]] телеарнасында орын алды.<ref>{{Cite web|url= https://www.bbc.com/news/articles/c5y0863ry88o |title= Vance and Walz stick to policy in polite VP debate - but who won? |lang= en |publisher= BBC News |last= Zurcher |first= Anthony |date= 2024-10-02 |accessdate= 2024-10-02}}</ref> == Қоғам пікірі == [[Сурет:2024 United States presidential election (Trump-Harris) polling (2024 polls only).svg|нобай|center|930px|2024 жылдағы қоғамның Трамп пен Харрис жайлы пікір статистикасы]] ;Харрис пен Трамп {| class="wikitable sortable mw-datatable" style="text-align:center;font-size:90%;line-height:17px" !Дереккөзі !Жасалған күні !Жаңартылған күні ! class="unsortable" |[[Камала Харрис|Камала<br/>Харрис]]<br/><small>{{nobold|[[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократ]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Дональд Трамп|Дональд<br/>Трамп]]<br/><small>{{nobold|[[Республикалық партия (АҚШ)|Республикашыл]]}}</small> ! class="unsortable" |Басқа таңдағандар/<br>Шешпегендер !Үстемдік |- |[https://www.racetothewh.com/president/polls Race to the WH] |28 қазан 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''49,1 %''' |47,5 % |3,4 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,6 %''' |- |[https://www.cookpolitical.com/survey-research/cpr-national-polling-average/2024/harris-trump-overall Cook Political Report] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''45,6 %''' |47,7% |3,7 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +0,9 %''' |- |[https://elections2024.thehill.com/national/harris-trump-general/ Decision Desk HQ/The Hill] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''48,3 %''' |48,0 % |3,7 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +0,3 %''' |- |[https://www.270towin.com/2024-presidential-election-polls/national 270toWin] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''48,4 %''' |47,2 % |4,4 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,2 %''' |- |[https://projects.fivethirtyeight.com/polls/president-general/2024/national/ 538] |31 қазан 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''48,0 %''' |46,8 % |5,3 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,2 %''' |- |[https://www.natesilver.net/p/nate-silver-2024-president-election-polls-model Silver Bulletin] |31 қазан 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''48,5 %''' |47,4 % |4,1 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,1 %''' |- | colspan="3" |'''Орташа көрсеткіші''' | bgcolor="B0CEFF"|'''48,5 %''' |47,4 % |4,1 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,1 %''' |} ;Харрис, Трамп, кіші Кеннеди, Стайн, Оливер мен Уэст {| class="wikitable sortable mw-datatable" style="text-align:center;font-size:90%;line-height:17px" !Дереккөзі !Жасалған күні !Жаңартылған күні ! class="unsortable" |[[Камала Харрис|Камала<br/>Харрис]]<br/><small>{{nobold|[[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократ]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Дональд Трамп|Дональд<br/>Трамп]]<br/><small>{{nobold|[[Республикалық партия (АҚШ)|Республикашыл]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Роберт Ф. Кеннеди (кіші)|кіші Роберт<br/>Кеннеди]]<br/><small>{{nobold|[[Партиясыз]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Джилл Стайн|Джилл<br/>Стайн]]<br/><small>{{nobold|[[Жасылдар партиясы (АҚШ)|Жасылдар]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Чейз Оливер|Чейз<br/>Оливер]]<br/><small>{{nobold|[[Либертариандық партия (АҚШ)|Либертариан]]}}</small> ! class="unsortable" |[[Корнел Уэст|Корнел<br/>Уэст]]<br/><small>{{nobold|[[Партиясыз]]}}</small> ! class="unsortable" |Басқа таңдағандар/<br>Шешпегендер !Үстемдік |- |[https://www.racetothewh.com/president/polls Race to the WH] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''47,9 %''' |47,1 % |2,1 % |1,0 % |0,7 % |0,9 % |0,3 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +0,8 %''' |- |[https://www.270towin.com/2024-presidential-election-polls/national 270toWin] |1 қараша 2024 қарай |1 қараша 2024 | bgcolor="B0CEFF"|'''47,8 %''' |46,8 % |1,3 % |1,1 % |0,8 % |0,3 % |1,9 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +1,0 %''' |- | colspan="3" |'''Орташа көрсеткіші''' | bgcolor="B0CEFF"|'''47,9 %''' |47,0 % |1,7 % |1,1 % |0,8 % |0,6 % |0,9 % | bgcolor="B0CEFF"|'''Харрис +0,9 %''' |- |} == Салдары == === Сайлау түні === [[NewsNation]] Трамптың сайлау жарысы туралы айтқан алғашқы телеарна болды; телеарна Decision Desk штаб-пәтерінен алынған мәліметтерге сүйенді және болжам 6 қарашада et 01:22-де жасалды.[592] [[Fox News]] Трампты 01:47-де жеңімпаз деп жариялады [[CNN]], үш негізгі хабар тарату желісі және [[Ассошиэйтед Пресс]] оның жеңісі туралы 02:25-те жариялай бастады.<ref>{{Cite web |author=Davic Bauder |url=https://apnews.com/article/election-media-coverage-trump-harris-87900329cb4a3400c021bde149011ef5 |lang=en |title=Unexpectedly, news outlets wind up having a relatively traditional election night experience |date=2024-11-06 |accessdate=2024-11-06 |publisher=[[Ассошиэйтед Пресс]] }}</ref> [[Флорида]], [[Уэст-Палм-Бич]]тегі Конференц-орталығында жанкүйерлер оны қуанышты айқаймен қарсы алды: «АҚШ! АҚШ! АҚШ!» Fox News оны жеңімпаз деп жариялаған кезде. Трамп өзінің жақтастарының алдында сөйлеген сөзінде жеңіске жеткенін жариялады, онда оның отбасы мен сайлауалды серіктесі [[Джей Ди Вэнс]] сахнаға қосылып: «Америка бізге бұрын-соңды болмаған және күшті мандат берді» - деді. Харрис [[Ховард университеті]]нде, оның алма-матерінде жиналған жақтастарының алдында сөйлей алмады. Оның сайлау науқанының тең төрағасы Седрик Ричмонд Харрис сәрсенбіде көпшілік алдында сөйлейтінін айтып, жиналғандарға қысқаша жүгінді.<ref>{{Cite web |title=Trump claims victory after Fox News projects he has won US presidency |url=https://www.reuters.com/world/us/trump-vs-harris-us-voters-head-polls-turbulent-campaign-concludes-2024-11-05/ |date=2024-11-05 |lang=en |publisher=[[Reuters]]}}</ref> бірнеше сағаттан кейін басқа бұқаралық ақпарат құралдары Трампты АҚШ-ның 47-президенті ретінде таныстырды, ал Ассошиэйтед Пресс оны «бұрынғы президенттің ерекше оралуы» деп атады.<ref>{{Cite web |date=2024-11-05 |title=Trump wins the White House in political comeback rooted in appeals to frustrated voters |url=https://apnews.com/article/election-day-trump-harris-white-house-83c8e246ab97f5b97be45cdc156af4e2 |accessdate=2024-11-06 |lang=en |publisher=[[Ассошиэйтед Пресс]]}}</ref> 2024 жылдың 6 қарашасында, сайлаудан кейінгі күні Харрис Ховард университетіне кіріспе сөз сөйледі.<ref>https://www.washingtonpost.com/elections/2024/11/06/trump-harris-presidential-election-live-updates/</ref><ref>https://www.nytimes.com/live/2024/11/06/us/trump-election-harris-news</ref> === Реакциялар === [[Уолл-стрит]]тің негізгі индекстері сайлаудан кейінгі күні рекордтық деңгейге жетті, [[S&P 500]] 1,62 %-ға, ал [[NASDAQ|Nasdaq]] 1,69 %-ға өсті.<ref name="rdowandstuff">{{cite web |author=Lisa Pauline Mattackal, Ankika Biswas |title=Wall Street hits record high as Trump returns as US president |url=https://www.reuters.com/markets/us/sp-500-futures-soar-record-high-after-trump-claims-victory-2024-11-06/ |publisher=[[Reuters]] |accessdate=2024-11-06 |date=2024-11-06 }}</ref> [[Reuters]] [[Dow Jones Industrial Average]] индексі 2,82 %-ға өскенін хабарлады, бірақ [[NPR]] 1300-ден астам тармаққа өскенін хабарлады, бұл пайыздық көрсеткіш 3 %-дан асады. Екі кандидатты да қолдаудан бас тартқан бұрынғы президент [[Джордж Уокер Буш|кіші Джордж Буш]] Трампты құттықтап, оның жеңісі «біздің республикамыздың денсаулығы мен демократиялық институттарымыздың күшінің белгісі» екенін айтты.<ref>{{cite web |author=Xavier Martinez |title=George W. Bush Congratulates Trump |url=https://www.wsj.com/livecoverage/trump-harris-election-day-results-2024/card/george-w-bush-congratulates-trump-dsNdvaWbdbDC5mo7RjhT |lang=en |publisher=[[Wall Street Journal]] |accessdate=6 November 2024}}</ref> == Қосымша ақпарат == {{Notelist}} == Дереккөздер == {{Дереккөздер|2}} {{АҚШ президент сайлаулары}} [[Санат:2024 жылғы сайлаулар]] [[Санат:АҚШ президент сайлауы (2024)| ]] [[Санат:Жылдар бойынша АҚШ-тағы президент сайлаулары]] [[Санат:2024 жылдағы АҚШ]] impvl1adoj2ax8suy5yqch1bi9lubzj 0 743514 3399218 3391731 2024-11-09T16:00:58Z Nurtenge 93712 3399218 wikitext text/x-wiki {{Болашақтағы оқиғалар|date=16 қараша 2024}} {{otheruses4|Junior Eurovision ән байқауының 2024 жылғы шығарылымы|Eurovision ән байқауының 2024 жылғы шығарылымы|Eurovision ән байқауы 2024}} {{Ән байқауы | Атауы = Junior Eurovision ән байқауы | Жыл = 2024 | Ұран = ''Let's Bloom''<br />(«Кеттік, гүлденейік») | Логотип = JESC 2024.jpg | Логотип өлшемі = | Финал = 16 қараша 2024 | Өткізілу орны = {{Ту|Испания}} Caja Mágica, [[Мадрид]], [[Испания]] | Жүргізушілер = [[Рут Лоренсо]]<br />Марк Клотет<br />[[Мелани Гарсиа]] | Режиссёр = Мерке Льоренс | Супервайзер = {{Ту|Швеция}} [[Мартин Эстердаль]] | Продюсер = Ана Мария Бордас | Телерадио хабарын таратушы = [[RTVE|Radiotelevisión Española]] (RTVE) | Жеңген ән = | Дауыс беру = Әр елдің кәсіби қазылар алқасы 10 әнге 12, 10, 8–1 ұпайдан тұратын топтаманы береді. Дүние жүзіндегі көрермендер 3 әнге дауыс бере алады және олардың дауыстары пропорционалды түрде бөлінеді. Қазылар алқасының және көрермендердің дауыстары барлық дауыстардың 50% құрайды. | Қатысушылар саны = 17 | Дебют = жоқ | Қайтып келгендер = {{Ту|Кипр}} [[Кипр Junior Eurovision ән байқауында|Кипр]]<br />{{Ту|Сан-Марино}} [[Сан-Марино Junior Eurovision ән байқауында|Сан-Марино]] | Қайтып келмегендер = {{Ту|Ұлыбритания}} [[Ұлыбритания Junior Eurovision ән байқауында|Ұлыбритания]] | Дисквалификация = | Карта = JESC 2024 Map 2.svg | Түс1 = #2268b1 | Белгі1 = Қатысушы елдер | Түс2 = #a2a397 | Белгі2 = Бұрын қатысқан елдер | Түс3 = | Белгі3 = | Түс4 = | Белгі4 = | Түс5 = | Белгі5 = | Ортаққор = Junior Eurovision Song Contest 2024 }} '''Junior Eurovision ән байқауы 2024''' ({{lang-en|Junior Eurovision Song Contest 2024}}, {{Lang-es|Festival de la Canción de Eurovisión Junior 2024}}) — жыл сайын өткізілетін [[Junior Eurovision ән байқауы]]ның өткізілуі жоспарланған 22-шығарылымы. Junior Eurovision ән байқауының 2024 жылғы шығарылымын ұйымдастырушы [[Еуропалық хабар тарату одағы]] (ЕХТО) және [[RTVE|Radiotelevisión Española]] (RTVE) телекомпаниясы болады. Байқау 2024 жылғы 16 қарашада [[Испания]]ның [[Мадрид]] қаласында орналасқан «Caja Mágica» стадионында өтеді. Бұл Junior Eurovision ән байқауының Испанияда алғаш рет өткізілгені және «[[Eurovision ән байқауы 1969|Eurovision 1969]]» ән байқауынан кейінгі Испанияда жалпы Eurovision іс-шарасының алғаш рет өткізілгені болады.<ref>{{Cite web |url=https://elpais.com/television/2024-05-10/eurovision-junior-se-celebrara-el-16-de-noviembre-en-madrid.html |title=Eurovisión Junior 2024 se celebrará el 16 de noviembre en Madrid |language=es-ES |date=2024-05-10 |access-date=2024-05-19 |publisher=[[El País]] |website=elpais.com |trans-title=Junior Eurovision 2024 will be held on 16 November in Madrid}}</ref> Сонымен қатар байқаудың [[Junior Eurovision ән байқауы 2015|2015 жылдан]] бері алғаш рет сенбі күні өткізілгені болады. Байқауға он жеті ел қатысады, [[Кипр Junior Eurovision ән байқауында|Кипр]] алты жыл және [[Сан-Марино Junior Eurovision ән байқауында|Сан-Марино]] сегіз жыл үзілістен кейін қайта оралды, ал [[Ұлыбритания Junior Eurovision ән байқауында|Ұлыбритания]] өткен жылғы байқауға қатысқанымен, осы жылы қатысудан бас тартты. == Өткізілу орны == [[Сурет:Los espacios de eventos de Madrid Destino se consolidan como polo de actividad empresarial, solidaria y ciudadana 05.jpg|left|thumb|Caja Mágica, Мадрид – 2024 жылғы байқаудың өткізілу орны]] Байқаудың [[Eurovision ән байқауы]]нан айырмашылығы, өткен жылғы Junior Eurovision ән байқауында жеңімпаз атанған ел келесі жылғы байқауды жүргізу құқығын автоматты түрде алмайды. Дегенмен, [[Junior Eurovision ән байқауы 2011|2011 жылдан]] бастап ([[Junior Eurovision ән байқауы 2012|2012]], [[Junior Eurovision ән байқауы 2015|2015]] және [[Junior Eurovision ән байқауы 2018|2018]] жылдарды қоспағанда) жеңімпаздардың келесі жылғы байқауды өткізуі дәстүрге айналды, ал [[Junior Eurovision ән байқауы 2019|2019 жылдан]] бастап жеңімпаз ел келесі жылғы байқауды өткізуші елді таңдауда басымырақ болады. 2015 жылы 2014 жылдың жеңімпазы, итальяндық [[RAI]] телерадио хабарын таратушы бұл құқық берілді, бірақ ақыр соңында одан бас тартты.<ref>{{Cite web |date=2015-01-27 |title=Bulgaria to Host Junior Eurovision Song Contest in 2015 |url=https://www.novinite.com/articles/166185/Bulgaria+to+Host+Junior+Eurovision+Song+Contest+in+2015 |access-date=2023-07-10 |website=novinite.com}}</ref> 2023 жылдың 27 қарашасында [[Junior Eurovision ән байқауы 2023|2023 жылғы байқауда]] жеңіске жеткеннен кейін француздық [[France Télévisions]] ЕХТО-мен 2024 жылғы байқауды өткізуге қатысты келіссөздер жүргізілетінін жариялады, өйткені көптеген елдер бұған қызығушылық танытты, ал Франция алдыңғы екі жылғы байқауларды өткізген себепті олар «Junior Eurovision ән байқауында француз монополиясын» қаламайтынын хабарлады.<ref>{{Cite web |last=Randanne |first=Fabien |date=2023-11-27 |title=« On rêve d'organiser l'Eurovision 2025 », confie le n°2 de France TV |trans-title="Before the 2024 Olympics, we want to win Eurovision," says France Télévisions' number 2 |url=https://www.20minutes.fr/arts-stars/culture/eurovision/4064164-20231127-avant-jo-2024-veut-gagner-eurovision-espere-stephane-sitbon-gomez-numero-2-france-televisions |access-date=2023-11-27 |website=20 Minutes |language=fr}}</ref> == Қатысушы елдер == Телерадио хабарын таратушы өз елінің өкілі болып, Junior Eurovision ән байқауына қатысуға үміткер болуға жарамды болуы үшін ол [[Еуропалық хабар тарату одағы]]ның (ЕХТО) белсенді мүшесі болуы керек.<ref>{{Cite web|date=2014-05-28|title=EBU - Junior Eurovision Song Contest Steering Group|url=http://www3.ebu.ch/sites/ebu/contents/programming/tv/tv-groups/junior-eurovision-song-contest-s.html|publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] (ЕХТО)|url-status=dead|archive-url=https://web.archive.org/web/20140528005833/http://www3.ebu.ch/sites/ebu/contents/programming/tv/tv-groups/junior-eurovision-song-contest-s.html|archive-date=2014-05-28|access-date=2019-10-05}}</ref> 2024 жылғы 3 қыркүйек күні ЕХТО 2024 жылғы байқауға 17 ел қатысатынын жариялады. [[Кипр Junior Eurovision ән байқауында|Кипр]] алты жыл үзілістен кейін жарысқа қайта оралады, ал [[Сан-Марино Junior Eurovision ән байқауында|Сан-Марино]] бастапқыда қатыспайтынын растағанына қарамастан, сегіз жылдан кейін қайта оралады. Сонымен қатар, [[Ұлыбритания Junior Eurovision ән байқауында|Ұлыбритания]] алдыңғы екі жылғы байқауға қатысқанымен, 2024 жылғы байқауға қатыспауға шешім қабылдады.<ref name=":0">{{Cite web |date=2024-09-03 |title='Let's Bloom': 17 countries will compete in Madrid at Junior Eurovision 2024 |url=https://junioreurovision.tv/story/17-countries-compete-junior-eurovision-2024 |access-date=2024-09-03 |website=junioreurovision.tv |language=en}}</ref> Байқау алдын 2024 жылғы байқаудың барлық әндері бар сандық жинақ альбомын Еуропалық хабар тарату одағы құрастырып, [[Universal Music Group]] лейблімен 2024 жылдың 1 қарашасында шығарды.<ref>{{Cite web |date=2024-11-01 |title=Official Junior Eurovision 2024 album out now! 🎶 |url=https://junioreurovision.tv/story/official-junior-eurovision-2024-album-out-now |access-date=2024-11-01 |publisher=Junior Eurovision Song Contest}}</ref> {| class="wikitable plainrowheaders" |+ Junior Eurovision 2024 ән байқауының қатысушылары<ref>{{Cite web |title=Participants of Madrid 2024 - Junior Eurovision Song Contest |url=https://junioreurovision.tv/event/madrid-2024/participants |access-date=2024-09-08 |website=junioreurovision.tv}}</ref> ! scope="col" | Ел ! scope="col" | Телерадио<br />хабарын<br />таратушы ! scope="col" | Әртіс ! scope="col" | Ән ! scope="col" | Тілі ! scope="col" | Ән<br />авторлары ! {{Tooltip|Дер.|Дереккөздер}} |- ! scope="row" | {{Ту|Албания}}<br />[[Албания Junior Eurovision ән байқауында|Албания]] | [[Radio Televizioni Shqiptar|RTSH]] | Никол Чабели | «Vallëzoj»<br/><small>''«Би»''</small> | [[Албан тілі|албан]] | {{hlist|Эндри Мукай|Эриона Рушити}} | align="center" | <ref>{{Cite web |last=Farren |first=Neil |date=2024-09-27 |title=Albania: Nikol Çabeli to Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/09/27/albania-nikol-cabeli-to-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-09-27 |website=Eurovoix |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-07-29 |title=Junior Fest Albania 2024 – rregullorja e Festivalit Mbarëkombëtar për fëmijët |trans-title=Junior Fest Albania 2024 – regulations of the Nationwide Festival for children |url=https://festivali.rtsh.al/artikull/junior-fest-albania-2024-rregullorja-e-festivalit-mbarekombetar-per-femijet |access-date=2024-07-29 |website=[[Radio Televizioni Shqiptar|RTSH]] |language=sq}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Армения}}<br />[[Армения Junior Eurovision ән байқауында|Армения]] | [[Армения 1|AMPTV]] | Лео | «Cosmic Friend»<br/><small>''«Ғарыштық дос»''</small> | [[Армян тілі|армян]], ағылшын | {{hlist|Ваграм Петросян|Лео}} | align="center" | <ref>{{Cite web |date=2024-09-28 |title=Leo will represent Armenia at Junior Eurovision in Madrid |url=https://junioreurovision.tv/story/leo-will-represent-armenia-junior-eurovision-madrid |access-date=2024-09-28 |website=Junioreurovision.tv |publisher=ЕХТО}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Грузия}}<br />[[Грузия Junior Eurovision ән байқауында|Грузия]] | [[Georgian Public Broadcaster|GPB]] | Андрия Путкарадзе | «To My Mom»<br/><small>''«Менің анама»''</small> | [[Грузин тілі|грузин]] | {{hlist|Гига Кухианидзе|Мака Давитая}} | align="center" | <ref>{{Cite web|url=https://eurovoix.com/2024/07/03/georgia-confirms-junior-eurovision-2024-participation/|title=Georgia: GPB Confirms Junior Eurovision 2024 Participation|last=Farren|first=Neil|work=Eurovoix|date=3 July 2024}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-07-30 |title=Andria Putkaradze will represent Georgia |url=https://junioreurovision.tv/story/andria-putkaradze-will-represent-georgia |access-date=2024-08-01 |website=junioreurovision.tv |publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=საბავშვო ევროვიზიაზე საქართველოს წარმომადგენლის, ანდრია ფუტკარაძის სიმღერის ონლაინ პრემიერა 13 ოქტომბერს გაიმართება |url=https://1tv.ge/news/sabavshvo-evroviziaze-saqartvelos-warmomadgenlis-andria-futkaradzis-simgheris-onlain-premiera-13-oqtombers-gaimarteba/ |trans-title=The online premiere of the song of Andria Putkaradze, the representative of Georgia at the Junior Eurovision Song Contest, will be held on October 13 |access-date=2024-10-09 |website=[[Georgian Public Broadcaster|GPB]] |language=ka}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Германия}}<br />[[Германия Junior Eurovision ән байқауында|Германия]] | [[Norddeutscher Rundfunk|NDR]]/[[KiKA]] | Bjarne | «Save the Best for Us»<br/><small>''«Ең жақсысын біз үшін сақта»''</small> | [[Ағылшын тілі|ағылшын]], [[Неміс тілі|неміс]] | {{hlist|Игнасио Уриарте|Кай Оливер Круг|Томас Мейлструп}} | align="center" | <ref>{{Cite web |last= |date=2024-05-15 |title=Deutschland nimmt am Junior ESC 2024 teil |trans-title=Germany takes part in the Junior ESC 2024 |url=https://www.eurovision.de/jesc/Deutschland-nimmt-am-Junior-ESC-2024-teil,deutschland2148.html |access-date=2024-05-15 |website=Eurovision.de |publisher=[[Norddeutscher Rundfunk|NDR]] |language=de}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-07-01 |title=Bjarne will represent Germany at Junior Eurovision 2024 |url=https://junioreurovision.tv/story/bjarne-represent-germany-junior-eurovision |access-date=2024-07-05 |website=junioreurovision.tv |publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] |language=en}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Ирландия}}<br />[[Ирландия Junior Eurovision ән байқауында|Ирландия]] | [[TG4]] | Эния Кокс Демпси | «Le chéile»<br /><small>''«Бірге»''</small> | [[Ирланд тілі|ирланд]] | {{hlist|Лаойс Ни Нуаллан|Ян Джеймс Уайт|Ники Бреннан}} | align="center" | <ref>{{Cite web |date=2024-03-05 |title=Junior Eurovision 2024. Apply Now! |url=https://adare.submit.com//show/46 |access-date=2024-03-05 |website=adare.submit.com |publisher=[[Adare Productions]] |language=en}}</ref><ref>{{cite web |title=This time TOMORROW we will have our #JUNIOREUROVISIONÉIRE winner, the singer who will represent Ireland in #JuniorEurovision in Madrid. But who will it be? Isla? Lottie? Or Enya? Join us at 8:30pm on TG4 TOMORROW and hear Ireland's brand new song for 2024! AMÁRACH beidh iarrthóir na hÉireann roghnaithe! An amhránaí a bheidh ag canadh ar son na hÉireann i Madrid. Ach cé a bheidh ann? Isla? Lottie? Nó Enya? Bí Linn ar 8:30i.n. ar TG4 AMÁRACH! Beidh deis agat an amhrán úrnua a chloisteáil freisin! |url=https://www.instagram.com/p/DBCY-3psFfU/?utm_source=ig_web_copy_link |website=Instagram |publisher=junioreurovisionireland |access-date=13 October 2024}}</ref><ref>{{cite web |title=This time TOMORROW we will have our #JUNIOREUROVISIONÉIRE winner, the singer who will represent Ireland in #JuniorEurovision in Madrid. But who will it be? Isla? Lottie? Or Enya? Join us at 8:30pm on TG4 TOMORROW and hear Ireland's brand new song for 2024! AMÁRACH beidh iarrthóir na hÉireann roghnaithe! An amhránaí a bheidh ag canadh ar son na hÉireann i Madrid. Ach cé a bheidh ann? Isla? Lottie? Nó Enya? Bí Linn ar 8:30i.n. ar TG4 AMÁRACH! Beidh deis agat an amhrán úrnua a chloisteáil freisin! |url=https://www.instagram.com/p/DBCY-3psFfU/?utm_source=ig_web_copy_link |website=Instagram |publisher=junioreurovisionireland |access-date=13 October 2024}}</ref><ref>{{Cite AV media |url=https://www.tg4.ie/ga/player/seinn/?pid=6363069982112&title=Junior%20Eurovision%202024&series=Junior%20Eurovision%202024&genre=Ceol&pcode=707887%7C%7C |title=Junior Eurovision 2024 |date=2024-10-13 |language=ga |access-date=2024-10-13 |via=TG4}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Италия}}<br />[[Италия Junior Eurovision ән байқауында|Италия]] | [[RAI]] | Симоне Гранде | «Pigiama party»<br /><small>''«Пижама кеші»''</small> | [[Италиян тілі|италиян]], ағылшын | {{hlist|Алекс Ульманн|Лука Маттиони|[[Паоло Менегуцци]]}} | align="center" | <ref>{{Cite web |url=https://www.rai.it/ufficiostampa/assets/template/us-articolo.html?ssiPath=/articoli/2024/09/Junior-Eurovision-Song-Contest-Rai-in-gara-con-Simone-Grande-ore-12-ea4f1940-16c1-46cd-8ae7-92861d59b35d-ssi.html |access-date=2024-09-19 |title=Junior Eurovision Song Contest, Rai in gara con Simone Grande |language=it |website=[[RAI]] |trans-title=Junior Eurovision Song Contest, Rai competing with Simone Grande}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-09-19 |title=Simone Grande will represent Italy in Madrid |url=https://junioreurovision.tv/story/simone-grande-italy-jesc-2024 |access-date=2024-09-19 |website=junioreurovision.tv |language=en}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Испания}}<br />[[Испания Junior Eurovision ән байқауында|Испания]] | [[RTVE]] | Хлоя ДелаРоза | «Como la Lola»<br /><small>''«Лола сияқты»''</small> | [[Испан тілі|испан]] | {{hlist|Алехандро Мартинес Вальдеррама|Хлоя ДелаРоза|Дэвид Парехо Мартин|Луис Висенте Рамиро}} | align="center" | <ref>{{Cite web |date=2024-05-20 |title=Eurovisión Junior 2024: ¿Te gustaría ser el próximo representante? ¡Participa en el casting! |trans-title=Junior Eurovision 2024: Would you like to be the next representative? Participate in the casting! |url=https://www.rtve.es/television/20240514/espana-eurovision-junior-2024-participa-casting/16102630.shtml |access-date=2024-07-05 |website=[[RTVE]] |language=es}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/chloe-de-la-rosa-representara-a-espana-en-eurovision-junior-2024/|title=Chloe DelaRosa representará a España en Eurovisión Junior 2024|language=es|trans-title=Chloe DelaRosa will represent Spain in Junior Eurovision 2024|last=David López|first=José|work=ESCPlus España|date=18 July 2024|access-date=2024-08-26}}</ref><ref>{{Cite web |last=López |first=José David |date=2024-10-07 |title=Escucha "Como La Lola", la canción de Chloe DelaRosa para representar a España en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Listen to “Como La Lola”, Chloe DelaRosa's song to represent Spain in Junior Eurovision 2024 |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/es-el-titulo-de-la-cancion-de-chloe-delarosa-para-representar-a-espana-en-eurovision-junior-2024/ |access-date=2024-10-07 |website=www.escplus.es |language=es}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Кипр}}<br />[[Кипр Junior Eurovision ән байқауында|Кипр]] | [[Cyprus Broadcasting Corporation|CyBC]] | Мария Писсаридес | «Crystal Waters»<br /><small>''«Кристалды сулар»''</small> | [[Грек тілі|грек]], ағылшын | {{hlist|Армин Гилани|Мария Писсаридес|София Патсалидес}} | align="center" | <ref>{{Cite web |date=2024-08-21 |title=Maria Pissaride will represent Cyprus on its return to Junior Eurovision |url=https://junioreurovision.tv/story/maria-pissaride-cyprus-return-junior-eurovision |access-date=2024-08-21 |website=junioreurovision.tv |publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Η Κύπρος στην Junior Eurovision 2024 |trans-title=Cyprus in Junior Eurovision 2024 |url=https://corporate.rik.cy/δελτία-τύπου/η-κύπρος-στην-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-08-21 |website=[[Cyprus Broadcasting Corporation]] |language=el}}</ref><ref>{{Cite web |last=Prakas |first=Nikolaos |date=2024-08-21 |title=Eleven-year-old chosen for Junior Eurovision |url=https://cyprus-mail.com/2024/08/21/eleven-year-old-chosen-for-junior-eurovision/ |access-date=2024-08-21 |website=Cyprus Mail |language=en}}</ref><ref name=":cysong">{{Cite Instagram |postid=DAVdh8qN4ek |user=maria_pissarides |title=In just a few days, you'll finally hear our Junior Eurovision song, titled "Crystal Waters"! 🌊✨ I can't wait to share it with you 🎶 Stay tuned… "Crystal Waters" is coming on Monday, 30th of September at the morning show of CyBC "Omorfi Mera" at 9:30 Cyprus time! ⏳💙 |first=Maria |last=Pissarides |date=2024-09-25 |access-date=2024-09-25}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Мальта}}<br />[[Мальта Junior Eurovision ән байқауында|Мальта]] | [[Public Broadcasting Services|PBS]] | Рамирес Скиберрас | «Stilla Ċkejkna»<br /><small>''«Кішкентай жұлдыз»''</small> | [[Мальта тілі|мальта]] | {{hlist|Алеандро Спитери Монсеньор|Лон Киркоп|Питер Борг}} | align="center" | <ref>{{Cite web |last=Micallef |first=Gaetano |date=2024-09-21 |title=Ramires Sciberras jirbaħ il-Malta Junior Eurovision Song Contest |trans-title=Ramires Sciberras wins the Malta Junior Eurovision Song Contest |url=https://tvmnews.mt/news/ramires-sciberras-jirbah-il-malta-junior-eurovision-song-contest/ |access-date=2024-09-21 |website=Мальта телевидениесі |language=mt}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Нидерланд}}<br />[[Нидерланд Junior Eurovision ән байқауында|Нидерланд]] | [[AVROTROS]] | Stay Tuned | «Music»<br /><small>''«Музыка»''</small> | [[Нидерланд тілі|нидерланд]]<br />ағылшын | {{hlist|Джермейн ван дер Богт|Виллем Лазеромс}} | align="center" | <ref>{{Cite web |last=Farren |first=Neil |date=2024-09-21 |title=Netherlands: Stay Tuned to Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/09/21/netherlands-stay-tuned-to-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-09-21 |website=Eurovoix |language=en}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Польша}}<br />[[Польша Junior Eurovision ән байқауында|Польша]] | [[Поляк телевидениесі|TVP]] | Доминик Арим | «All Together»<br /><small>''«Барлығымыз бірге»''</small> | [[Поляк тілі|поляк]], ағылшын | {{hlist|Алдона Домбровска|Славомир Соколовский}} | align="center" | <ref>{{Cite web |last=Staroń |first=Maria |date=2024-09-29 |title=Eurowizja Junior 2024. Znamy reprezentanta Polski! Dominik Arim wystąpi z "All Together" |trans-title=Junior Eurovision 2024: We know the representative of Poland! Dominik Arim will perform „All Together” |url=https://www.rmf.fm/rozrywka/show-biznes/news,70947,eurowizja-junior-2024-znamy-reprezentanta-polski-dominik-arim-wystapi-z-all-together.html |access-date=2024-09-30 |website=[[RMF FM]] |language=pl}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-09-29 |title=Dominik Arim wygrywa "Szansę na sukces. Eurowizja Junior 2024"! To on będzie reprezentować Polskę w Madrycie! |trans-title=Dominik Arim wins „Szansa na sukces. Eurowizja Junior 2024”! He is the one who will represent Poland in Madrid! |url=https://telemagazyn.pl/dominik-arim-wygrywa-szanse-na-sukces-eurowizja-junior-2024-to-on-bedzie-reprezentowac-polske-w-madrycie/ar/c13-18837867 |access-date=2024-09-29 |website=Tele Magazyn |language=pl}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Португалия}}<br />[[Португалия Junior Eurovision ән байқауында|Португалия]] | [[Португалия радио және телевидениесі|RTP]] | Виктория Николь | «Esperança»<br /><small>''«Үміт»''</small> | [[Португал тілі|португал]], испан | {{hlist|Барбара Тиноко|Нининью Вас Майя|Виктория Николь}} | align="center" | <ref>{{Cite web |date=2024-07-08 |title=Portugal has its singer for Madrid: Meet Victoria Nicole |url=https://junioreurovision.tv/story/portugal-madrid-victoria-nicole |access-date=2024-07-08 |website=junioreurovision.tv |publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |title=Eurovisão Júnior 2024: Victoria Nicole representa Portugal em Madrid |url=https://media.rtp.pt/festivaldacancao/artigos/eurovisao-junior-2024-victoria-nicole-representa-portugal-em-madrid/ |access-date=2024-09-02 |website=Festival da Canção |language=pt-PT}}</ref><ref>{{Cite Instagram |postid=DAJsufMsGyy |user=festivaldacancao.rtp |title=Os últimos dias da @vickyymusic têm sido intensos: ensaios, ida a estúdio e regresso às aulas.<br/>E… está para muito breve o lançamento de “Esperança”, tema que escreveu e irá representar-nos em Madrid. Nininho Vaz Maia e Bárbara Tinoco trabalharam com a Victoria na composição da canção que (podemos prometer) vai impressionar!!! |date=2024-09-20 |access-date=2024-09-20 |language=pt |trans-title=The last few days at @vickyymusic have been intense: rehearsals, going to the studio and going back to school.<br/>And… the release of “Esperança” is coming very soon, a song she wrote and will represent us in Madrid. Nininho Vaz Maia and Bárbara Tinoco worked with Victoria to compose the song which (we can promise) will impress!!!}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Сан-Марино}}<br />[[Сан-Марино Junior Eurovision ән байқауында|Сан-Марино]] | [[San Marino RTV|SMRTV]] | Idols SM | «Come noi»<br /><small>''«Біз сияқты»''</small> | италиян | {{hlist|[[Miodio|Франческо Санчизи]]|[[Miodio|Никола Делла Валле]]|[[Miodio|Паоло Мачина]]}} | align="center" | <ref>{{Cite web |date=2024-09-05 |title=San Marino torna a Junior Eurovision Song Contest |trans-title=San Marino returns to Junior Eurovision Song Contest |url=https://www.sanmarinortv.sm/news/cultura-c6/san-marino-torna-a-junior-eurovision-song-contest-a264100 |access-date=2024-09-11 |website=[[San Marino RTV]] |language=it}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=2024-09-11 |title=Saranno le Idols SM a rappresentare San Marino al Junior Eurovison Song Contest |trans-title=The Idols SM will represent San Marino at the Junior Eurovison Song Contest |url=https://www.sanmarinortv.sm/news/cultura-c6/saranno-le-idols-sm-a-rappresentare-san-marino-al-junior-eurovison-song-contest-a264369 |access-date=2024-09-11 |website=[[San Marino RTV]] |language=it}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Солтүстік Македония}}<br />[[Солтүстік Македония Junior Eurovision ән байқауында|Солтүстік Македония]] |[[Македония радио және телевидениесі|MRT]] | Ана Ванчевска және Алексей Ивановский | «Marathon»<br /><small>''«Марафон»''</small> | [[Македон тілі|македон]], ағылшын | {{hlist|Лазарь Цветковский|Магдалена Цветковска}} | align="center" | <ref>{{Cite web |date=2024-06-03 |title=Повик за аудиција на вокален интерпретатор за Јуниорски Евросонг 2024 |trans-title=Call for audition of vocalist for Junior Eurosong 2024 |url=https://mrt.com.mk/node/110556 |access-date=2024-07-05 |website=[[Македония радио және телевидениесі]]}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-06-26 |title=Ана Ванчевска и Алексеј Ивановски ќе ја претставуваат Македонија на Јуниорскиот Евросонг 2024 |trans-title=Ana Vanchevska and Aleksej Ivanovski will represent Macedonia at the Junior Eurosong 2024 |url=https://mrt.com.mk/node/111628 |access-date=2024-07-05 |website=[[Македония радио және телевидениесі]] |language=mk}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-06-27 |title=Ana and Aleksej will head to Madrid for North Macedonia |url=https://junioreurovision.tv/story/ana-and-aleksej-north-macedonia |access-date=2024-07-05 |website=junioreurovision.tv |publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite Instagram |postid=DAtD8jJsVic |user=eurovisionmacedonia |title=🎶 Ексклузивна премиера на песната „Маратон” по Дневник 1 на МРТ 1 во 17:30|trans-title=🎶 Exclusive premiere of the song "Marathon" on Dnevnik 1 on MRT 1 at 17:30 |date=2024-10-04 |access-date=2024-10-04|language=mk}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Украина}}<br />[[Украина Junior Eurovision ән байқауында|Украина]] | [[Украина ұлттық қоғамдық телерадиокомпаниясы|Suspilne]] | Артём Котенко | «Hear Me Now»<br /><small>''«Мені қазір тыңда»''</small> | [[Украин тілі|украин]], ағылшын | [[Светлана Васильевна Тарабарова|Светлана Тарабарова]] | align="center" | <ref>{{Cite web |last=Farren |first=Neil |date=2024-09-22 |title=Ukraine: Artem Kotenko to Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/09/22/ukraine-artem-kotenko-to-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-09-22 |website=Eurovoix |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Vishnyakova |first=Karina |date=2024-10-03 |title=The song title will be changed: Ukraine's representative at Junior Eurovision shared important news and sang a cappella |url=https://eng.obozrevatel.com/section-entertainment/newsamp-the-song-title-will-be-changed-ukraines-representative-at-junior-eurovision-shared-important-news-and-sang-a-cappella-03-10-2024.html |access-date=2024-10-07 |website=[[Обозреватель|eng.obozrevatel.com]]}}</ref><ref>{{Cite web |last=Granger |first=Anthony |date=2024-10-06 |title=Ukraine: “Dim” to be Re-titled for Junior Eurovision |url=https://eurovoix.com/2024/10/06/%F0%9F%87%BA%F0%9F%87%A6-ukraine-dim-to-be-re-titled-for-junior-eurovision/#:~:text=%E2%80%9CDim%E2%80%9D%2520the%2520Ukrainian%2520entry%2520for,Song%2520Contest%2520in%2520Madrid%252C%2520Spain. |access-date=2024-10-07 |website=eurovoix.com}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Франция}}<br />[[Франция Junior Eurovision ән байқауында|Франция]] | [[France Télévisions]] | Титуан | «Comme ci, comme ça»<br /><small>''«Мынадай, былай»''</small> | [[Француз тілі|француз]] | {{hlist|Malo'|Мари Бастид}} | align="center" | <ref>{{Cite web |date=2024-09-18 |title=Titouan will fly the French flag at Junior Eurovision 2024 |url=https://junioreurovision.tv/story/titouan-flying-french-flag-jesc |access-date=2024-09-18 |website=Junioreurovision.tv |publisher=ЕХТО}}</ref> |- ! scope="row" | {{Ту|Эстония}}<br />[[Эстония Junior Eurovision ән байқауында|Эстония]] | [[Eesti Rahvusringhääling|ERR]] | Аннабель Атс | «Tänavad»<br /><small>''«Көшелер»''</small> | [[Эстон тілі|эстон]] | [[Свен Лыхмус]] | align="center" | <ref name=":eesong">{{Cite web |last=Kuningas |first=Rasmus |date=2024-09-16 |title=Noorte Eurovisioonil Eestit esindava laulu autor on Sven Lõhmus |trans-title=The author of the song representing Estonia at the Junior Eurovision is Sven Lõhmus |url=https://menu.err.ee/1609460603/noorte-eurovisioonil-eestit-esindava-laulu-autor-on-sven-lohmus |access-date=2024-09-16 |publisher=ERR |language=et}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-09-04 |title=Meet Annabelle, representing Estonia at Junior Eurovision 2024 |url=https://junioreurovision.tv/story/meet-annabelle-estonia-jesc-2024 |access-date=2024-09-04 |website=junioreurovision.tv |publisher=[[Еуропалық хабар тарату одағы]] |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=2024-05-06 |title=Gallery: Annabelle Ats to represent Estonia at 2024 Junior Eurovision |url=https://news.err.ee/1609333641/gallery-annabelle-ats-to-represent-estonia-at-2024-junior-eurovision |access-date=2024-05-27 |website=[[Eesti Rahvusringhääling]] |language=en}}</ref> |} === Қатыспайтынын растаған елдер === === ЕХТО мүшелері === [[Еуропалық хабар тарату одағы]]ның (ЕХТО) белсенді мүшесі болып табылатын [[Андорра Junior Eurovision ән байқауында|Андорра]],<ref>{{Cite web |date=2024-06-26 |title=Andorra no participará en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Andorra will not participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurofestivales.blogspot.com/2024/06/andorra-no-participara-en-eurovision.html |access-date=2024-06-26 |website=Eurofestivales |language=es-ES}}</ref> [[Аустрия Junior Eurovision ән байқауында|Аустрия]],<ref>{{Cite web |last=Mancheño |first=José Miguel |date=2024-05-18 |title=Austria no participará en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Austria will not participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/austria-no-participara-en-eurovision-junior-2024/ |access-date=2024-05-18 |website=ESCplus España |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-05-20 |title=Ni Israel ni Croacia: qué países concursarán en el Festival de Eurovisión Junior que se celebra en Madrid |trans-title=No Israel, no Croatia: which countries will compete in the Junior Eurovision Song Contest in Madrid? |url=https://www.elespanol.com/bluper/20240520/israel-croacia-paises-concursaran-festival-eurovision-junior-celebra-madrid/856664823_0.html |access-date=2024-05-22 |website=[[El Español]] |language=es}}</ref> [[Әзербайжан Junior Eurovision ән байқауында|Әзербайжан]],<ref>{{Cite Instagram |postid=C-soWM5IFLQ |user=12xal |title=‼️ Rəsmi: Uşaq Avroviziya 2024 mahnı müsabiqəsində Azərbaycan iştirak etməyəcək! Avroviziyanın ölkəmizdəki rəsmi yayımçısı İctimai TV-dən əldə etdiyimiz məlumata əsasən “12xal” bildirir ki, bu il baş tutacaq 22-ci uşaq Avroviziya mahnı müsabiqəsində Azərbaycan iştirak etməyəcək. |date=2024-08-15 |language=az |trans-title=‼️ Official: Azerbaijan will not participate in the Junior Eurovision Song Contest 2024! According to the information received from the official broadcaster of Eurovision in our country, "12xal" informs that Azerbaijan will not participate in the 22nd Children's Eurovision Song Contest, which will be held this year.}}</ref><ref>{{Cite web |last=Granger |first=Anthony |date=2024-08-15 |title=Azerbaijan: İTV Will Not Participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/08/15/azerbaijan-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-08-15 |website=Eurovoix |language=en}}</ref> [[Бельгия Junior Eurovision ән байқауында|Бельгия]],<ref>{{Cite web |date=2024-07-30 |title=Bélgica: RTBF no participará en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Belgium: RTBF will not participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurofestivales.blogspot.com/2024/07/belgica-rtbf-no-participara-en.html |access-date=2024-07-30 |website=Eurofestivales |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Mancheño |first=José Miguel |date=2024-05-18 |title=La VRT belga descarta participar en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Belgian VRT rules out participation in Junior Eurovision 2024 |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/la-vrt-belga-descarta-participar-en-eurovision-junior-2024/ |access-date=2024-05-18 |website=ESCplus España |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Granger |first=Anthony |date=2024-08-02 |title=Belgium: RTBF Will Not Participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/08/02/belgium-rtbf-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-08-02 |website=Eurovoix |language=en}}</ref> [[Грекия Junior Eurovision ән байқауында|Грекия]],<ref>{{Cite web |last=Argyriou |first=Giannis |date=2024-07-19 |title=Greece: ERT is not returning to Junior Eurovision! |url=https://eurovisionfun.com/en/2024/07/greece-ert-is-not-returning-to-junior-eurovision/ |access-date=2024-07-19 |website=Eurovision Fun |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Granger |first=Anthony |date=2024-07-19 |title=Greece: Will Not Participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/07/19/greece-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-07-19 |website=Eurovoix |language=en}}</ref> [[Дания Junior Eurovision ән байқауында|Дания]],<ref>{{cite web|url=https://eurofestivales.blogspot.com/2023/12/dinamarca-no-participara-en-eurovision.html|title=Dinamarca no participará en Eurovisión Junior 2024|trans-title=Denmark will not participate in Eurovision Junior 2024|language=es-ES|work=Eurofestivales|date=2023-12-26|access-date=2023-12-26}}</ref><ref>{{Cite web |last=Cuesta |first=Gabriel |date=2024-05-20 |title=Israel confirma su ausencia en Eurovisión Junior 2024 tras la polémica en Suecia |trans-title=Israel confirms its absence from Junior Eurovision 2024 after controversy in Sweden |url=https://www.elcorreo.com/culturas/musica/eurovision/israel-confirma-ausencia-eurovision-junior-2024-20240520212342-nt.html |access-date=2024-05-22 |website=[[El Correo]] |language=es}}</ref> [[Исландия Junior Eurovision ән байқауында|Исландия]],<ref>{{Cite web |date=2024-07-04 |title=Islandia no participará en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Iceland will not participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurofestivales.blogspot.com/2024/07/islandia-no-participara-en-eurovision.html |access-date=2024-07-04 |website=Eurofestivales |language=es-ES}}</ref><ref>{{Cite web |last=Granger |first=Anthony |date=2024-07-04 |title=Iceland: RÚV Will Not Participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/07/04/iceland-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-07-05 |website=Eurovoix |language=en}}</ref> [[Израиль Junior Eurovision ән байқауында|Израиль]],<ref>{{Cite web |last= |date=2024-05-17 |title=Israel revela que no participará en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Israel reveals it will not participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://www.20minutos.es/television/israel-no-participara-eurovision-junior-2024-5246399/ |access-date=2024-05-22 |website=[[20 minutos]] |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last= |first= |date=2024-05-16 |title=JESC2024: Israel fora do Festival Eurovisão Júnior 2024 |trans-title=JESC2024: Israel out of the Junior Eurovision Song Contest 2024 |url=https://www.escportugal.pt/2024/05/jesc2024-israel-fora-do-festival.html |access-date=2024-05-16 |website=ESC Portugal |language=pt}}</ref> [[Латвия Junior Eurovision ән байқауында|Латвия]],<ref>{{Cite web |last=Ibrayeva |first=Laura |date=2024-01-02 |title=Latvia: LTV Will Not Participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/01/02/latvia-junior-eurovision-2024-participation/ |access-date=2024-01-02 |website=Eurovoix |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Carros |first=David |date=2024-05-19 |title=Letonia no asistirá a la próxima edición de Eurovisión Junior en Madrid |trans-title=Latvia will not attend the next edition of Junior Eurovision in Madrid |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/letonia-no-asistira-a-la-proxima-edicion-de-eurovision-junior-en-madrid/ |access-date=2024-05-19 |website=ESCplus España |language=es}}</ref> [[Литва Junior Eurovision ән байқауында|Литва]],<ref name="ltu">{{cite web|url=https://eurofestivales.blogspot.com/2023/11/lituania-lrt-revela-su-hoja-de-ruta.html|title=Lituania: LRT revela su hoja de ruta para Eurovisión Junior, en la que volvería en 2025|trans-title=Lithuania: LRT reveals its roadmap for Junior Eurovision, in which it would return in 2025|language=es-ES|work=Eurofestivales|date=2023-11-23|access-date=2023-11-23}}</ref><ref>{{Cite web |last= |date=2024-05-20 |title=Eurovisión Junior 2024, que se celebrará en Madrid, pierde a otro participante y ya son 15 países los que han confirmado su ausencia |trans-title=Junior Eurovision 2024, to be held in Madrid, loses another participant and 15 countries have already confirmed their absence. |url=https://www.20minutos.es/television/eurovision-junior-2024-que-se-celebrara-madrid-pierde-otro-participante-ya-son-14-paises-los-que-han-confirmado-su-ausencia-5251392/ |access-date=2024-05-22 |website=[[20 minutos]] |language=es}}</ref> [[Люксембург Junior Eurovision ән байқауында|Люксембург]],<ref>{{Cite web |last=Mancheño |first=José Miguel |date=2024-05-17 |title=Luxemburgo no participará en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Luxembourg will not participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/luxemburgo-no-participara-en-eurovision-junior-2024/ |access-date=2024-05-17 |website=ESCplus España |language=es}}</ref> [[Норвегия Junior Eurovision ән байқауында|Норвегия]],<ref>{{Cite web |last=Mancheño |first=José Miguel |date=2024-05-17 |title=Noruega no regresará a Eurovisión Junior en 2024 |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/noruega-no-regresara-a-eurovision-junior-en-2024/ |access-date=2024-08-10 |website=ESCplus España |language=es}}</ref> [[Румыния Junior Eurovision ән байқауында|Румыния]],<ref>{{Cite web |last=Granger |first=Anthony |date=2024-05-17 |title=Romania: TVR Will Not Participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/05/17/romania-will-not-participate-in-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-05-17 |website=Eurovoix |language=en}}</ref> [[Сербия Junior Eurovision ән байқауында|Сербия]],<ref>{{Cite web |last=Mancheño |first=José Miguel |date=2024-05-17 |title=Serbia descarta participar en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Serbia rules out participating in Junior Eurovision 2024 |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/serbia-descarta-participar-en-eurovision-junior-2024/ |access-date=2024-05-26 |website=ESCplus España |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Taylor |first=Richard |date=2024-05-26 |title=#JESC24: Serbia Confirm Non-Participation In Madrid |url=https://eurovisionireland.net/2024/05/26/%F0%9F%87%B7%F0%9F%87%B8-jesc24-serbia-confirm-non-participation-in-madrid/ |access-date=2024-05-26 |website=Eurovision Ireland |language=en}}</ref> [[Словакия Junior Eurovision ән байқауында|Словакия]],<ref>{{Cite web |last=Mancheño |first=José Miguel |date=2024-06-16 |title=Eurovisión Junior 2024: ¿Qué sabemos hasta ahora? |trans-title=Junior Eurovision 2024: What do we know so far? |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/eurovision-junior-2024-que-sabemos-hasta-ahora/ |access-date=2024-07-08 |website=ESCplus España |language=es}}</ref> [[Словения Junior Eurovision ән байқауында|Словения]],<ref>{{Cite web |date=2024-02-21 |title=Eslovenia descarta participar en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Slovenia rules out participating in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurofestivales.blogspot.com/2024/02/eslovenia-descarta-participar-en.html |access-date=2024-02-21 |website=Eurofestivales |language=es-ES}}</ref> [[Уэльс Junior Eurovision ән байқауында|Уэльс]],<ref>{{Cite tweet |number=1804101167179325757 |user=sunbeam_aslan |title=@s4c, United Kingdom is said to have left the Junior Eurovision Song Contest. Does Wales want to return to this event? |date=21 June 2024 |access-date=21 June 2024 |link=https://x.com/sunbeam_aslan/status/1804098999449739508}}<br>{{Cite tweet |number=1804101167179325757 |user=s4c |title=Hi, there are no plans to participate in the Junior Eurovision Song Contest at present. |date=21 June 2024 |access-date=21 June 2024 |link=https://x.com/S4C/status/1804101167179325757}}</ref> [[Ұлыбритания Junior Eurovision ән байқауында|Ұлыбритания]],<ref>{{Cite web |last=Rowe |first=Callum |date=2024-06-21 |title=United Kingdom withdraws from Junior Eurovision |url=https://eurotrippodcast.com/2024/06/21/united-kingdom-withdraws-from-junior-eurovision/ |access-date=2024-06-21 |website=The Euro Trip Podcast |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last1=Mangas Diez |first1=Daniel |last2=Mancheño |first2=José Miguel |date=2024-06-21 |title=Reino Unido no formará parte de Eurovisión Junior 2024 en Madrid |trans-title=United Kingdom will not take part in Junior Eurovision 2024 in Madrid |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/reino-unido-no-formara-parte-de-eurovision-junior-2024-en-madrid/ |access-date=2024-06-21 |website=ESCplus España |language=es}}</ref> [[Финляндия Junior Eurovision ән байқауында|Финляндия]],<ref>{{Cite web |last=Granger |first=Anthony |date=2023-12-29 |title=Finland: Yle Rules Out Junior Eurovision 2024 Participation Due to Finances |url=https://eurovoix.com/2023/12/29/finland-junior-eurovision-2024-participation/ |access-date=2023-12-29 |website=Eurovoix |language=en}}</ref> [[Хорватия Junior Eurovision ән байқауында|Хорватия]],<ref>{{Cite web |last=Mancheño |first=José Miguel |date=2024-05-18 |title=Croacia no formará parte de Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Croatia will not be part of Junior Eurovision 2024 |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/croacia-no-formara-parte-de-eurovision-junior-2024/ |access-date=2024-05-18 |website=ESCplus España |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=M. Lizana |first=Almudena |date=2024-05-19 |title=Nueve países descartan participar en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Nine countries rule out participation in Junior Eurovision 2024 |url=https://www.formulatv.com/noticias/nueve-paises-descartan-eurovision-junior-2024-128315/ |access-date=2024-05-22 |website=FormulaTV |language=es}}</ref> [[Шотландия Junior Eurovision ән байқауында|Шотландия]],<ref>{{Cite web |date=2024-06-24 |title=Escocia: BBC Alba descarta participar en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Scotland: BBC Alba rules out participating in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurofestivales.blogspot.com/2024/06/escocia-bbc-alba-descarta-participar-en.html |access-date=2024-06-24 |website=Eurofestivales |language=es-ES}}</ref> [[Швеция Junior Eurovision ән байқауында|Швеция]],<ref>{{Cite web |last=Cília |first=João |date=2024-01-05 |title=Sweden: Will Not Return to Junior Eurovision in 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/01/05/sweden-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-01-05 |website=Eurovoix |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |last=Bolivar Cardoza |first=Nahary |date=2024-05-20 |title=Eurovisión Junior 2024 llega a España y nueve países deciden no participar |trans-title=Junior Eurovision 2024 arrives in Spain and nine countries decide not to take part |url=https://www.hoymagazine.es/eurovision-junior-2024-llega-a-espana-y-nueve-paises-deciden-no-participar/ |access-date=2024-05-22 |website=Hoy Magazine |language=es}}</ref> [[Швейцария Junior Eurovision ән байқауында|Швейцария]]<ref>{{Cite web |date=2024-02-23 |title=Suiza no participará en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Switzerland will not take part in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurofestivales.blogspot.com/2024/02/suiza-no-participara-en-eurovision.html |access-date=2024-02-23 |website=Eurofestivales |language=es-ES}}</ref> байқауға қатыспайтынын растады. === ЕХТО мүшелері емес === [[Еуропалық хабар тарату одағы]]ның (ЕХТО) ассоциаланған мүшелері [[Аустралия Junior Eurovision ән байқауында|Аустралия]]<ref>{{Cite web |date=2024-03-25 |title=Australia: SBS descarta participar en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Australia: SBS rules out participating in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurofestivales.blogspot.com/2024/03/australia-sbs-descarta-participar-en.html |access-date=2024-03-25 |website=Eurofestivales |language=es-ES}}</ref><ref>{{Cite web |last=Washak |first=James |date=2024-03-26 |title=Australia: SBS Will Not Return to Junior Eurovision in 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/03/26/australia-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-03-26 |website=Eurovoix |language=en}}</ref><ref>{{Cite web |date=2024-04-02 |title=Australia: ABC no participará en Eurovisión Junior 2024 |trans-title=Australia: ABC will not participate at Junior Eurovision 2024 |url=https://eurofestivales.blogspot.com/2024/04/australia-abc-no-participara-en.html |website=Eurofestivales |language=es-ES}}</ref> мен [[Қазақстан Junior Eurovision ән байқауында|Қазақстан]]<ref>{{Cite web |last=Mancheño |first=José Miguel |date=2024-08-22 |title=Kazajistán no regresará a Eurovisión Junior este 2024 aunque mantiene su objetivo de “volver en un futuro próximo” |trans-title=Kazakhstan will not return to Junior Eurovision this 2024 but maintains its goal of ”returning in the near future”. |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/kazajistan-no-regresara-a-eurovision-junior-este-2024-aunque-mantiene-su-objetivo-de-volver-en-un-futuro-proximo/ |access-date=2024-08-22 |website=ESCplus España |language=es}}</ref><ref>{{Cite web |last=Farren |first=Neil |date=2024-08-22 |title=Kazakhstan: Khabar Agency Will Not Participate in Junior Eurovision 2024 |url=https://eurovoix.com/2024/08/22/kazakhstan-khabar-agency-junior-eurovision-2024/ |access-date=2024-08-22 |website=Eurovoix |language=en}}</ref> байқауға қатыспайтынын растады. == Байқауға шолу == Байқау 2024 жылғы 16 қарашада [[Орталық Еуропа уақыты]]мен 18:00-де басталады ([[Қазақстандағы уақыт|Қазақстан уақыты]]мен 22:00-де). Он жеті ел 10 қазанда жарияланған реттілік бойынша өнер көрсететін болады.<ref name=":02">{{Cite web |date=2024-10-10 |title=Junior Eurovision 2024 Running Order revealed |url=https://junioreurovision.tv/story/junior-eurovision-2024-running-order-revealed |access-date=2024-10-10 |website=Junioreurovision.tv |publisher=ЕХТО}}</ref> Байқауға қатысатын да және қатыспайтын да елдер біріккен халықаралық онлайн дауыс беру арқылы дауыс беруге құқылы болады.<ref>{{Cite web |last=López |first=José David |date=2024-09-14 |title=Eurovisión Junior 2024 reducirá su tiempo de votación durante los días anteriores al show |trans-title=Junior Eurovision 2024 will reduce its voting time during the days before the show |url=https://www.escplus.es/eurovision-junior/2024/eurovision-junior-2024-reducira-su-tiempo-de-votacion-durante-los-dias-anteriores-al-show/ |access-date=2024-10-01 |website=ESCplus España |language=es}}</ref> {| class="sortable wikitable plainrowheaders" style="clear:left;" ! scope="col" |Реттілік ! scope="col" |Ел ! scope="col" |Әртіс ! scope="col" |Ән |- ! scope="row" style="text-align:center;" |1 | {{Ту|Италия}}<br />[[Италия Junior Eurovision ән байқауында|Италия]] | Симоне Гранде | «Pigiama party»<br /><small>''«Пижама кеші»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |2 | {{Ту|Эстония}}<br />[[Эстония Junior Eurovision ән байқауында|Эстония]] | Аннабель Атс | «Tänavad»<br /><small>''«Көшелер»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |3 | {{Ту|Албания}}<br />[[Албания Junior Eurovision ән байқауында|Албания]] | Никол Чабели | «Vallëzoj»<br/><small>''«Би»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |4 | {{Ту|Армения}}<br />[[Армения Junior Eurovision ән байқауында|Армения]] | Лео | «Cosmic Friend»<br/><small>''«Ғарыштық дос»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |5 | {{Ту|Кипр}}<br />[[Кипр Junior Eurovision ән байқауында|Кипр]] | Мария Писсаридес | «Crystal Waters»<br /><small>''«Кристалды сулар»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |6 | {{Ту|Франция}}<br />[[Франция Junior Eurovision ән байқауында|Франция]] | Титуан | «Comme ci, comme ça»<br /><small>''«Мынадай, былай»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |7 | {{Ту|Солтүстік Македония}}<br />[[Солтүстік Македония Junior Eurovision ән байқауында|Солтүстік Македония]] | Ана Ванчевска және Алексей Ивановский | «Marathon»<br /><small>''«Марафон»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |8 | {{Ту|Польша}}<br />[[Польша Junior Eurovision ән байқауында|Польша]] | Доминик Арим | «All Together»<br /><small>''«Барлығымыз бірге»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |9 | {{Ту|Грузия}}<br />[[Грузия Junior Eurovision ән байқауында|Грузия]] | Андрия Путкарадзе | «To My Mom»<br/><small>''«Менің анама»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |10 | {{Ту|Испания}}<br />[[Испания Junior Eurovision ән байқауында|Испания]] | Хлоя ДелаРоза | «Como la Lola»<br /><small>''«Лола сияқты»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |11 | {{Ту|Германия}}<br />[[Германия Junior Eurovision ән байқауында|Германия]] | Bjarne | «Save the Best for Us»<br/><small>''«Ең жақсысын біз үшін сақта»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |12 | {{Ту|Нидерланд}}<br />[[Нидерланд Junior Eurovision ән байқауында|Нидерланд]] | | Stay Tuned | «Music»<br /><small>''«Музыка»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |13 | {{Ту|Сан-Марино}}<br />[[Сан-Марино Junior Eurovision ән байқауында|Сан-Марино]] | Idols SM | «Come noi»<br /><small>''«Біз сияқты»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |14 | {{Ту|Украина}}<br />[[Украина Junior Eurovision ән байқауында|Украина]] | Артём Котенко | «Hear Me Now»<br /><small>''«Мені қазір тыңда»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |15 | {{Ту|Португалия}}<br />[[Португалия Junior Eurovision ән байқауында|Португалия]] | Виктория Николь | «Esperança»<br /><small>''«Үміт»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |16 | {{Ту|Ирландия}}<br />[[Ирландия Junior Eurovision ән байқауында|Ирландия]] | Эния Кокс Демпси | «Le chéile»<br /><small>''«Бірге»''</small> |- ! scope="row" style="text-align:center;" |17 | {{Ту|Мальта}}<br />[[Мальта Junior Eurovision ән байқауында|Мальта]] | Рамирес Скиберрас | «Stilla Ċkejkna»<br /><small>''«Кішкентай жұлдыз»''</small> |} === Ұпай жариялаушылары === Келесі адамдар өз елдерінің ұлттық қазылар алқасының 12 ұпайлық бағасын жариялайды: * {{Ту|Кипр}} [[Кипр Junior Eurovision ән байқауында|Кипр]] – Патроклос Патроклу<ref>{{Cite web |last=Bijuvignesh |first=Darshan |date=2024-11-02 |title=🇨🇾 Cyprus: Patroklos Patroklou Confirmed as Junior Eurovision Spokesperson |url=https://eurovoix.com/2024/11/02/cyprus-patroklos-patroklou-confirmed-as-junior-eurovision-spokesperson/ |access-date=2024-11-02 |website=Eurovoix |language=en-GB}}</ref> * {{Ту|Грузия}} [[Грузия Junior Eurovision ән байқауында|Грузия]] – Анастасия Васадзе<ref>{{Cite web |last=Grace |first=Emily |date=2024-10-22 |title=Georgia: Anastasia Vasadze Confirmed As Junior Eurovision Spokesperson |url=https://eurovoix.com/2024/10/22/georgia-anastasia-vasadze-junior-eurovision-spokesperson/ |access-date=2024-10-24 |website=Eurovoix |language=en-GB}}</ref> == Тағы қараңыз == * [[Eurovision ән байқауы 2024]] == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{commonscat|Junior Eurovision Song Contest 2024|Junior Eurovision ән байқауы 2024}} * {{Ресми сайт|junioreurovision.tv}} {{Junior Eurovision ән байқауы}} [[Санат:Junior Eurovision ән байқауы| ]] goymwrfco8pothvg04qxhvlf646c6as 0 746913 3399146 3392346 2024-11-09T13:06:49Z Muzaffar Turgunov 120280 3399146 wikitext text/x-wiki {{Тексерілмеген мақала|date=қазан 2024}}{{Мемлекеттік қайраткер|Есімі=Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Суреті=Зауытбек Тұрысбеков (cropped, 2010-06-20).jpg|Атауы=Тұрысбеков, 2010|Титулы=[[Дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы]] төрағасының бірінші орынбасары|Ту2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады=26 маусым 2017 жылдан бастап|Ізашары=Талғат Асылұлы Мамашев|тақырыпша1=Төраға|мәтін1=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Титулы_2=[[Аманат (партия)|Нұр Отан партиясының]] хатшысы|Ту2_2=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_2=29 желтоқсан 2015|Басқаруын аяқтады_2=қазан 2017|Президент_2=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_2=[[Наталья Николаевна Годунова|Наталья Годунова]]|Ізбасары_2=[[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]|Титулы_3=[[Қазақстан]]ның [[Молдова]]дағы елшісі|Ту_3=Flag of Moldova.svg|Ту2_3=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_3=1 желтоқсан 2012|Басқаруын аяқтады_3=26 желтоқсан 2015|Президент_3=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_3=[[Амангелді Жұмабайұлы Жұмабаев|Амангелді Жұмабаев]]|Ізбасары_3=[[Самат Исламұлы Ордабаев|Самат Ордабаев]]|Титулы_4=[[Қазақстан]]ның [[Украина]]дағы елшісі|Ту_4=Flag of Ukraine.svg|Ту2_4=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_4=25 сәуір 2012|Басқаруын аяқтады_4=26 желтоқсан 2015|Президент_4=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_4=[[Амангелді Жұмабайұлы Жұмабаев|Амангелді Жұмабаев]]|Ізбасары_4=[[Самат Исламұлы Ордабаев|Самат Ордабаев]]|Титулы_5=[[Қазақстан]]ның [[Ресей]]дегі елшісі|Ту_5=Flag of Russia.svg|Ту2_5=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_5=14 тамыз 2009|Басқаруын аяқтады_5=25 сәуір 2012|Президент_5=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_5=[[Әділбек Рыскелдіұлы Жақсыбеков|Әділбек Жақсыбеков]]|Ізбасары_5=[[Ғалым Ізбасарұлы Оразбақов|Ғалым Оразбақов]]|Титулы_6=[[Қазақстан]]ның [[Өзбекстан]]дағы елшісі|Ту_6=Flag of Uzbekistan.svg|Ту2_6=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_6=13 қараша 2007|Басқаруын аяқтады_6=14 тамыз 2009|Президент_6=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_6=[[Асқар Исабекұлы Мырзахметов|Асқар Мырзахметов]]|Ізбасары_6=[[Бөрібай Биқожаұлы Жексембин|Бөрібай Жексембин]]|Титулы_7=[[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі|Қазақстан мемлекеттік қызмет істері агенттігі]]нің [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі#Төрағалары|төрағасы]]|Ту_7=Emblem of Kazakhstan (1992-2014).svg|Ту2_7=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_7=14 қазан 2005|Басқаруын аяқтады_7=14 қараша 2007|Президент_7=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_7=[[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]|Ізбасары_7=[[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]|Басқара бастады_8=тамыз 2000|Басқаруын аяқтады_8=24 қараша 2003|Президент_8=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_8=[[Әлихан Мұхамедияұлы Бәйменов|Әлихан Бәйменов]]|Ізбасары_8=[[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]|Титулы_9=[[Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі|Қазақстан ішкі істер министрі]]|Ту_9=Logo MVD KZ.jpg|Ту2_9=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_9=12 қыркүйек 2003|Басқаруын аяқтады_9=14 қазан 2005|Президент_9=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_9=[[Қайырбек Шошанұлы Сүлейменов|Қайырбек Сүлейменов]]|Ізбасары_9=[[Бауыржан Әлімұлы Мұхаметжанов|Бауыржан Мұхаметжанов]]|Титулы_10=[[Түркістан облысы|Оңтүстік Қазақстан облысының]] әкімі|Ту_10=South Kazakhstan province seal.png|Ту2_10=Flag of Kazakhstan.svg|Басқара бастады_10=желтоқсан 1993|Басқаруын аяқтады_10=желтоқсан 1997|Президент_10=[[Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев|Нұрсұлтан Назарбаев]]|Ізашары_10=[[Марс Фазылұлы Үркімбаев|Марс Үркімбаев]]|Ізбасары_10=[[Қалық Абдуллаұлы Абдуллаев|Қалық Абдуллаев]]|Партиясы=1. [[Кеңес Одағы Коммунистік Партиясы|КОКП]]<br>2. [[Аманат (партия)|Нұр Отан]]|Білімі=1. [[М.Әуезов атындағы Оңтүстік Қазақстан зерттеу университеті|Қазақ химия-технология институты]] (1973)<br>2. Алматы жоғары партия мектебі (1985)|Мамандығы=1. Инженер-химик-технолог<br>2. [[Саясаттану|Саясаткер]]|Ғылыми дәрежесі=1. [[Ғылым кандидаты|Экономика ғылымдарының кандидаты]] <br>2. Экономика кафедрасының профессоры|Туған жері=[[Састөбе]], [[Түлкібас ауданы]], [[Түркістан облысы|Оңтүстік Қазақстан облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]|Азаматтығы={{Байрақ|КСРО}} → <br>{{Байрақ|Қазақстан}}|Балалары='''ұлдары '''<br>Асқар (1975 ж.т.) мен<br>Тимур (1996 ж.т.)<br> Тұрысбековтер<br> '''қызы '''<br>Айнұр (1980 ж.т.) Тұрысбек|Жұбайы=Алма Ідірісқызы Тілеубергенова<br>(1953 ж.т.)|Туған күні=15.12.1951|Анасы=Жұпар Мадунова (1929 ж.т.)|Әкесі=Қауысбек Тұрысбеков<br>(1924—1977)|Марапаттары={{Барыс ордені}} {{ҚР тәуелсіздігіне 10 жыл медалі}} {{ҚР парламентіне 10 жыл медалі}} {{ҚР Конституциясына 10 жыл}} {{Парасат ордені}} {{Құрмет ордені}} {{Достық ордені (Ресей)}} {{Астанаға 10 жыл медалі}}|Commons=Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков|Атағы=Запастағы полковник}} '''Зауытбек Қауысбекұлы Тұрысбеков''' ([[15 желтоқсан]] [[1951 жыл|1951]], [[Састөбе]], [[Түлкібас ауданы]], [[Түркістан облысы|Оңтүстік Қазақстан облысы]], [[Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасы|Қазақ КСР]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]) — [[Қазақстан|қазақстандық]] ірі мемлекеттік қайраткер, [[Қазақстан Республикасы Ішкі істер министрлігі|ішкі істер министрі]] (2003—2005)<ref>{{Cite web|title=Указ Президента Республики Казахстан от 12 сентября 2003 года N 1186 О Турисбекове З.К.|url=https://online.zakon.kz/m/amp/document/1044146|accessdate=19 қазан 2024|work=online.zakon.kz|lang=ru}}</ref>, [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі|мемлекеттік қызмет істері агенттігінің]] [[Қазақстан Республикасының Мемлекеттік қызмет істері агенттігі|төрағасы]] (2003—2005, 2005—2007)<ref>{{Cite web|title=О назначении Турисбекова З.К. Председателем Агентства Республики Казахстан по делам государственной службы|url=https://adilet.zan.kz/rus/docs/U060000041_|accessdate=19 қазан 2024|lang=ru|work=adilet.zan.kz}}</ref>, [[дүниежүзі қазақтарының қауымдастығы]] төрағасының бірінші орынбасары (2017—)<ref>{{Cite|title=Заутбек Турисбеков стал первым заместителем председателя Всемирной ассоциации казахов|url=https://online.zakon.kz/m/amp/document/37158893|accessdate=19 қазан 2024|lang=ru|work=online.zakon.kz}}</ref>. ==Отбасы== * Әкесі — Қауысбек Тұрысбеков (1924—1977) — [[Ұлы Отан соғысы]]ның ардагері, 1969—1977 жылдары [[Шымкент|Шымкент облысы]] Шардара аудандық партия комитетінің бірінші хатшысы. Ол ұзақ жылдар бойы “Састөбе цемент зауытын” басқарды. Ол зауытқа 2016 жылы Зауытбек Тұрысбековтың аты берілді<ref>{{Cite web|url= https://ratel.kz/raw/zautbeka_turisbekova_nazvali_v_chest_tsementnogo_zavoda|title= Заутбека Турисбекова назвали в честь цементного завода |lang= ru |work= ratel.kz |accessdate= 2024-10-20}} </ref>. * Тәтесі — Кәмила Тұрысбекова (1958 ж.т.) — [[Шымкент]]тегі “Уейкфилд Инспекшен Сервисес Казахстан Лтд” ЖШС[http://www.wis.kz/content/wis-kazakhstan] бас директоры, “Бірлесу-Сервис“ ЖШС[http://www.birlesu-sk.kz/rus/] директоры және “Бірлесу-СК” ЖШС бұрынғы директоры. * Әйелі — Алма Ідірісқызы Тілеубергенова (1953 ж.т.) — [[Талдықорған]]дағы “ГОРЕЛЬНИК” ЖШС құрылтайшыларының бірі. * Үлкен баласы — Асқар Тұрысбеков (1975 ж.т.) — 2007 жылғы ақпарат бойынша<ref>{{Cite web|url= https://fergananews.com/news.php?id=5112 / |title= Чимкент. В городе построят аэровокзал стоимостью $50 млн. |lang= ru |work= fergananews.com |accessdate= 2024-10-20}} </ref> ол Шымкент әуежайының президенті болды және одан бөлек Оңтүстік Қазақстан облысының бокс федерациясын басқарады. 2010 жылы “ПетроҚазақстан Ойл Продактс” коммерциясының вице-президенті болып тағайындалды. <ref>{{Cite web|url= https://petrokazakhstan.kz/%D0%B3-%D0%BD-%D1%82%D1%83%D1%80%D0%B8%D1%81%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2-%D0%B0%D1%81%D0%BA%D0%B0%D1%80-%D0%B7%D0%B0%D1%83%D1%82%D0%B1%D0%B5%D0%BA%D0%BE%D0%B2%D0%B8%D1%87-%D0%BD%D0%B0%D0%B7%D0%BD/|title= Г-н Турисбеков Аскар Заутбекович назначен Вице-президентом по коммерции ПКОП |lang= ru |work= petrokazakhstan.kz |accessdate= 2024-10-20}} </ref> Сондай-ақ, “Сигма” ЖШС, “Sigma Brau” ЖШС және Қауысбек Тұрысбеков атындағы жеке қайырымдылық қорына иелік етеді. <ref>{{Cite web|url= https://titus.kz/?previd=79758 |title= Чем владеет Заутбек Турисбеков и его окружение |lang= ru |work= titus.kz |accessdate= 2024-10-20}} </ref>. Әйелі Салтанат Тынысбекқызының (1975 ж.т.) сіңілісі Данараның күйеуі [[Ғабидолла Рахматоллаұлы Әбдірахымов|Ғабидолла Әбдірахымов]]. * Ортаншы баласы — Айнұр Тұрысбек (1980 ж.т.) — [[заңгер]], [[Ғылым кандидаты|заң ғылымдарының кандидаты]] мен докторы. [[Швейцария]]дағы Лейзен американдық мектебінің 1998 жылғы және [[Қазақ гуманитарлық заң университеті]]нің 2002 жылғы түлегі. 2006—2011 жылдары “ҚазРосГеокосмос” ЖШС директорының ұйымдық-құқықтық мәселелер жөніндегі орынбасары, ал 2011 жылы “АлматыЭнергоСбыт” ЖШС құқықтық мәселелер жөніндегі басқарушы директоры атанды <ref>{{Cite web|url= https://www.caravan.kz/amp/news/kem-stali-deti-zautbeka-turisbekova-385992/ |title= Кем стали дети Заутбека Турисбекова |lang= ru |work= caravan.kz |accessdate= 2024-10-20}} </ref>. Оның тек кәсіпке ғана емес, сән әлеміне бе еңбегі сінген: “нео-көшпенділе стилінің негізін салушылардың бірі, Kazakhstan Fashion Week[https://kfw.kz/]-пен бірге жұмыс жасайды. Оның заттары әлемдік басылымдардың беттерін жаулап алды — [[Numéro]], SSAW, [[ELLE (журнал)|ELLE]], [[Vogue]] Italia, [[L’Officiel]] <ref>{{Cite web|url= https://www.np.kz/news/kultura/moda/piony-v-stile-ajnur-turisbek |title= Пионы в стиле Айнур Турисбек В Алматы прошло грандиозное шоу — релиз новой коллекции Айнур Турисбек |lang= ru |work= np.kz |accessdate= 2024-10-20}} </ref>. Күйеуі — Айдар Қайыпов (1971 ж.т.). ** Балалары: Аиша (1999 ж.т.), София (2002 ж.т.), Мәрия (2010 ж.т.). * Кіші баласы — Тимур Тұрысбеков (1986 ж.т.) — [[музыкант]], ProjectZenit тобының мүшесі, “Silly pop song“ өлеңін жазған <ref>{{Cite web|url= https://www.caravan.kz/amp/news/kem-stali-deti-zautbeka-turisbekova-385992/ |title= Кем стали дети Заутбека Турисбекова |lang= ru |work= caravan.kz |accessdate= 2024-10-20}} </ref>. 2003-2005 жылдары Қазақстанның Ішкі істер министрі. Қазақстан Республикасының [[Украина|Украинадағы]] Төтенше және Өкілетті Елшісі (2012-2015). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} e7s95r4b0cb0o08yojzpltkjb5l6v04 0 747205 3399224 3395946 2024-11-09T17:13:16Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399224 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Сент-Джонс |шынайы атауы = |сурет = St Johns Antigua 2012.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Антигуа және Барбуда |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 17|lat_min = 7|lat_sec = 16 |lon_dir = W|lon_deg = 61|lon_min = 50|lon_sec =41 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = 7,5 |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1632 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 22219 |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = St. John's, Antigua and Barbuda |сайты = |сайт тілі = }} '''Сент-Джонс''' ({{lang-en|Saint John's}}) — [[Антигуа және Барбуда]]ның астанасы, елдегі ең үлкен қала. Елдің ең үлкен сауда орталығы және портты қала. == Фактілер == 1632 жылы аралдар алғаш рет отарланғаннан бері Антигуа мен Барбуданың әкімшілік орталығы болды және 1981 жылы ел тәуелсіздікке қол жеткізген кезде астанасы болды. Сент-Джонс — [[Антиль аралдары|Кіші Антиль аралындағы]] ең дамыған және космополиттік муниципалитеттердің бірі. Қала өзінің сауда орталықтарымен, сонымен қатар бүкіл қала бойынша дизайнерлік зергерлік бұйымдар мен сәнді киімдерді сататын бутиктерімен танымал. == Климаты == {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |Сент-Джонс қаласындағы климаттық деректер ( VC Bird халықаралық әуежайы ) |- !Ай !қаң !ақ !нау !Сәу !мам !мау !шіл !там !Қыр !қаз !қар !желт !Жыл |- !ең жоғары °C (°F) |31,2 (88,2) |31,8 (89,2) |32,9 (91,2) |32,7 (90,9) |34,1 (93,4) |32,9 (91,2) |33,5 (92,3) |34,9 (94,8) |34,3 (93,7) |34,1 (93,4) |32,6 (90,7) |31,5 (88,7) |34,9 (94,8) |- !Орташа тәуліктік максимум °C (°F) |28,3 (82,9) |28,4 (83,1) |28,8 (83,8) |29,4 (84,9) |30,2 (86,4) |30,6 (87,1) |30,9 (87,6) |31,2 (88,2) |31,1 (88,0) |30,6 (87,1) |29,8 (85,6) |28,8 (83,8) |29,8 (85,6) |- !Орташа тәуліктік °C (°F) |25,4 (77,7) |25,2 (77,4) |25,6 (78,1) |26,3 (79,3) |27,2 (81,0) |27,9 (82,2) |28,2 (82,8) |28,3 (82,9) |28,1 (82,6) |27,5 (81,5) |26,8 (80,2) |25,9 (78,6) |26,9 (80,4) |- !Орташа тәуліктік минимум °C (°F) |22,4 (72,3) |22,2 (72,0) |22,7 (72,9) |23,4 (74,1) |24,5 (76,1) |25,3 (77,5) |25,3 (77,5) |25,5 (77,9) |25,0 (77,0) |24,4 (75,9) |23,9 (75,0) |23,0 (73,4) |24,0 (75,2) |- !Төменгі °C (°F) |15,5 (59,9) |16,6 (61,9) |17,0 (62,6) |16,6 (61,9) |17,8 (64,0) |19,7 (67,5) |20,6 (69,1) |19,3 (66,7) |20,0 (68,0) |20,0 (68,0) |17,7 (63,9) |16,1 (61,0) |15,5 (59,9) |- !Орташа жауын-шашын мм (дюйм) |56,6 (2,23) |44,9 (1,77) |46,0 (1,81) |72,0 (2,83) |89,6 (3,53) |62,0 (2,44) |86,5 (3,41) |99,4 (3,91) |131,6 (5,18) |142,2 (5,60) |135,1 (5,32) |83,4 (3,28) |1049,2 (41,31) |- !Жауын-шашын (≥ 1,0 мм) |11.1 |8.7 |7.3 |7.2 |8.6 |8.3 |11.8 |12.7 |12.0 |12.9 |12.4 |12.1 |124.7 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ==Сілтемелер== {{commons category|position=right}} * * [http://www.paradise-islands.org/antigua/st-johns-map.htm Street map of St John's Antigua] From Paradise Islands (non-commercial site) * [http://www.caribbean-on-line.com/islands/ab/sjmap.shtml Map of St. John's] at Caribbean-On-Line.com {{Сыртқы сілтемелер}}{{Солтүстік Америка елордалары}} [[Санат:Антигуа және Барбуда]] [[Санат:Солтүстік Америка елордалары]] faac5s616f2nj9g2n3fcn6vvspdplg5 3399226 3399224 2024-11-09T17:13:39Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Климаты */ 3399226 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Сент-Джонс |шынайы атауы = |сурет = St Johns Antigua 2012.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Антигуа және Барбуда |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 17|lat_min = 7|lat_sec = 16 |lon_dir = W|lon_deg = 61|lon_min = 50|lon_sec =41 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = 7,5 |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1632 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 22219 |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = St. John's, Antigua and Barbuda |сайты = |сайт тілі = }} '''Сент-Джонс''' ({{lang-en|Saint John's}}) — [[Антигуа және Барбуда]]ның астанасы, елдегі ең үлкен қала. Елдің ең үлкен сауда орталығы және портты қала. == Фактілер == 1632 жылы аралдар алғаш рет отарланғаннан бері Антигуа мен Барбуданың әкімшілік орталығы болды және 1981 жылы ел тәуелсіздікке қол жеткізген кезде астанасы болды. Сент-Джонс — [[Антиль аралдары|Кіші Антиль аралындағы]] ең дамыған және космополиттік муниципалитеттердің бірі. Қала өзінің сауда орталықтарымен, сонымен қатар бүкіл қала бойынша дизайнерлік зергерлік бұйымдар мен сәнді киімдерді сататын бутиктерімен танымал. == Климаты == {| class="wikitable mw-collapsible" ! colspan="14" |Сент-Джонс қаласындағы климаттық деректер |- !Ай !қаң !ақ !нау !Сәу !мам !мау !шіл !там !Қыр !қаз !қар !желт !Жыл |- !ең жоғары °C (°F) |31,2 (88,2) |31,8 (89,2) |32,9 (91,2) |32,7 (90,9) |34,1 (93,4) |32,9 (91,2) |33,5 (92,3) |34,9 (94,8) |34,3 (93,7) |34,1 (93,4) |32,6 (90,7) |31,5 (88,7) |34,9 (94,8) |- !Орташа тәуліктік максимум °C (°F) |28,3 (82,9) |28,4 (83,1) |28,8 (83,8) |29,4 (84,9) |30,2 (86,4) |30,6 (87,1) |30,9 (87,6) |31,2 (88,2) |31,1 (88,0) |30,6 (87,1) |29,8 (85,6) |28,8 (83,8) |29,8 (85,6) |- !Орташа тәуліктік °C (°F) |25,4 (77,7) |25,2 (77,4) |25,6 (78,1) |26,3 (79,3) |27,2 (81,0) |27,9 (82,2) |28,2 (82,8) |28,3 (82,9) |28,1 (82,6) |27,5 (81,5) |26,8 (80,2) |25,9 (78,6) |26,9 (80,4) |- !Орташа тәуліктік минимум °C (°F) |22,4 (72,3) |22,2 (72,0) |22,7 (72,9) |23,4 (74,1) |24,5 (76,1) |25,3 (77,5) |25,3 (77,5) |25,5 (77,9) |25,0 (77,0) |24,4 (75,9) |23,9 (75,0) |23,0 (73,4) |24,0 (75,2) |- !Төменгі °C (°F) |15,5 (59,9) |16,6 (61,9) |17,0 (62,6) |16,6 (61,9) |17,8 (64,0) |19,7 (67,5) |20,6 (69,1) |19,3 (66,7) |20,0 (68,0) |20,0 (68,0) |17,7 (63,9) |16,1 (61,0) |15,5 (59,9) |- !Орташа жауын-шашын мм (дюйм) |56,6 (2,23) |44,9 (1,77) |46,0 (1,81) |72,0 (2,83) |89,6 (3,53) |62,0 (2,44) |86,5 (3,41) |99,4 (3,91) |131,6 (5,18) |142,2 (5,60) |135,1 (5,32) |83,4 (3,28) |1049,2 (41,31) |- !Жауын-шашын (≥ 1,0 мм) |11.1 |8.7 |7.3 |7.2 |8.6 |8.3 |11.8 |12.7 |12.0 |12.9 |12.4 |12.1 |124.7 |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ==Сілтемелер== {{commons category|position=right}} * * [http://www.paradise-islands.org/antigua/st-johns-map.htm Street map of St John's Antigua] From Paradise Islands (non-commercial site) * [http://www.caribbean-on-line.com/islands/ab/sjmap.shtml Map of St. John's] at Caribbean-On-Line.com {{Сыртқы сілтемелер}}{{Солтүстік Америка елордалары}} [[Санат:Антигуа және Барбуда]] [[Санат:Солтүстік Америка елордалары]] 80wlci9nzjq0aqlosb0jw0gspvbrfvo 0 747222 3399279 3394260 2024-11-10T04:04:04Z Sagzhan 29953 /* Рөлдерде */ 3399279 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 8co4igqyk5zxcf59i2x9d2k770s2260 3399280 3399279 2024-11-10T04:04:27Z Sagzhan 29953 /* Сілтемелер */ 3399280 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == == Xarici keçidlər == {{Xarici keçidlər}} *{{Rəsmi saytı|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Rəsmi saytı|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{tv.com show|breaking-bad}} *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 9jd4tf73bokbld4s9y71pcx3io6i3iw 3399281 3399280 2024-11-10T04:04:53Z Sagzhan 29953 /* Xarici keçidlər */ 3399281 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == {{Xarici keçidlər}} *{{Rəsmi saytı|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Rəsmi saytı|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{tv.com show|breaking-bad}} *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 83fu81vjuqi4m8m93saxooobgybp5q8 3399282 3399281 2024-11-10T04:06:32Z Sagzhan 29953 /* Сілтемелер */ 3399282 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 28il4f36g9a3bvj3lpywa76pmyi1wro 3399283 3399282 2024-11-10T04:08:35Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3399283 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] m0evnrtleqo9vtsmygaa93levbxyl9m 3399284 3399283 2024-11-10T04:09:25Z Sagzhan 29953 /* Сюжеті */ 3399284 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == == Жасау тарихы == == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] ab864stbr6l784fvhq82f17wr78hmk0 3399285 3399284 2024-11-10T04:09:45Z Sagzhan 29953 /* Жасау тарихы */ 3399285 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == == Жасау тарихы == Сериал жасаушы Винс Джиллиган Сериал жасаған және ұсынған Винс Джиллиган . Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмінде болды , ол үшін ол 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды . Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады . Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады [ 14 ] . Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды [ 15 ] . == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] c3b00n984vkc9xf414ryjl1cynzpjke 3399286 3399285 2024-11-10T04:10:39Z Sagzhan 29953 /* Жасау тарихы */ 3399286 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == == Жасау тарихы == Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган . Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмінде болды , ол үшін ол 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды . Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады . Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады [ 14 ] . Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды [ 15 ] . == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 1z43gkap7ngypgbxgbvdju84o55opdj 3399287 3399286 2024-11-10T04:11:00Z Sagzhan 29953 /* Жасау тарихы */ 3399287 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == == Жасау тарихы == Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган . Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмінде болды , ол үшін ол 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды . Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады . Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады [ 14 ] . Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] rkuj1q0gcfw9ow2b0n1sbj8owkweej8 3399288 3399287 2024-11-10T04:11:19Z Sagzhan 29953 /* Жасау тарихы */ 3399288 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == == Жасау тарихы == Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган . Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмінде болды , ол үшін ол 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды . Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады . Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] q5v8eh0v7erfjk4s04y4hujx1ri0ttr 3399289 3399288 2024-11-10T04:11:44Z Sagzhan 29953 /* Сюжеті */ 3399289 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган . Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмінде болды , ол үшін ол 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды . Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады . Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 8z7fv944wlg803n8jvp4ppr0qthqcyi 3399290 3399289 2024-11-10T04:12:53Z Sagzhan 29953 /* Жасау тарихы */ 3399290 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 099khfjsjafhorkjbg23oqlnojvfud9 3399291 3399290 2024-11-10T04:15:20Z Sagzhan 29953 /* Жасау тарихы */ 3399291 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. == Актерлерді таңдау == == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 4m0bj0lhm1naxyzx6bf6fue2u7gin6m 3399292 3399291 2024-11-10T04:17:42Z Sagzhan 29953 /* Жасау тарихы */ 3399292 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == === Идеясы === Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. == Актерлерді таңдау == == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] rztf2pxkxjflti1k2i2ge3wbtadhqhn 3399293 3399292 2024-11-10T04:18:05Z Sagzhan 29953 /* Актерлерді таңдау */ 3399293 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == === Идеясы === Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. === Актерлерді таңдау === == Түсірілім орындары == Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] e9eu635vlmqdt7bjobb45jh04duwhyh 3399294 3399293 2024-11-10T04:18:24Z Sagzhan 29953 /* Түсірілім орындары */ 3399294 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == === Идеясы === Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. === Актерлерді таңдау === === Түсірілім орындары === Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 4b5px7l9cb6qcbnbt03ei5wjw3bevop 3399295 3399294 2024-11-10T04:19:01Z Sagzhan 29953 /* Актерлерді таңдау */ 3399295 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == === Идеясы === Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. === Актерлерді таңдау === === Түсірілім жұмыстары === === Түсірілім орындары === Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] bf61eww0ge4px2zccvt2wu0ev81sr88 3399296 3399295 2024-11-10T04:25:03Z Sagzhan 29953 Sagzhan [[Бұзықтыққа салыну]] бетін [[Жамандыққа бару]] бетіне жылжытты 3399295 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Бұзықтыққа салыну | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == === Идеясы === Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. === Актерлерді таңдау === === Түсірілім жұмыстары === === Түсірілім орындары === Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] bf61eww0ge4px2zccvt2wu0ev81sr88 3399298 3399296 2024-11-10T04:25:41Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3399298 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Жамандыққа бару | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Бұзықтыққа салыну»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == === Идеясы === Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. === Актерлерді таңдау === === Түсірілім жұмыстары === === Түсірілім орындары === Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] 6vzh6x6o9yerlk8i0iafswyv5yx6wee 3399299 3399298 2024-11-10T04:26:21Z Sagzhan 29953 /* Кіріспе бөлімін өңдеді */ 3399299 wikitext text/x-wiki {{Телесериал | Қазақша атауы = Жамандыққа бару | Шынайы атауы = {{lang-en|Breaking Bad}} | суреті = Breaking Bad logo.svg | тақырыбы = | сурет ені = | жанры = криминалды драма | формат = | авторы = Винс Гиллиган | желісі = | өндіріс = | рөлдерде = [[Брайан Крэнстон]]<br>[[Аарон Пол]]<br>[[Анна Ганн]]<br>[[Дин Норрис]]<br>[[Бетси Брандт]]<br>[[Ар Джей Митт]]<br>[[Боб Оденкерк]]<br>[[Джанкарло Эспозито]]<br>[[Джонатан Бэнкс]]<br>[[Джесси Племонс]]<br>[[Лора Фрейзер]] | баяндаушы = | бет басы = | композиторы = Дэйв Портер | мемлекет = {{USA}} | тілі = ағылшын | маусымдар = 5 | сериялар саны = 63 | сериялардың тізімі = | атқарушы продюсері = | продюсері = Стюарт А. Лайонс<br>[[Сэм Кэтлин]]<br>[[Джон Шибан]]<br>[[Питер Гулд]]<br>[[Джордж Мастрас]]<br>[[Томас Шнауц]]<br>Брайан Крэнстон<br>[[Мойра Уолли-Бекетт]]<br>Карен Мур<br>Пэтти Лин | режиссёрі = | операторы = [[Майкл Словис]]<br>Рейнальдо Вильялобос<br>Артур Альберт<br>[[Джон Толл]]<br>Нельсон Крэгг | сценарист = | түсірілім орны = Нью-Мексико | ұзақтығы = 43-58 мин. | студия = Sony Pictures | статусы = аяқталған | телеарна = | бейне форматы = | дыбыс форматы = | көрсете бастады = | соңғы рет көрсетілді = | алдыңғы = | келесі = | байланысты = | imdb_id = | tv_com_id = | сайт = }} '''«Жамандыққа бару»''' ({{Lang-en|Breaking Bad}}) — АМС арнасында [[2008 жыл]]дың [[20 қаңтар]]ынан 2013 жылдың 29 қыркүйегіне дейінгі аралықта көрсетілген американдық криминалды драма. Бес маусым мен 62 эпизодтан тұратын сериал ота жасауға кеш өкпе қатерлі ісігіне шалдыққан мектеп мұғалімі Уолтер Уайт жайлы баяндайды. Ол студенті Джесси Пинкманмен ([[Аарон Пол]]) бірге қаржылық жағдайды қамтамасыз ету үшін метамфетамин өндіруді және сатуды бастайды. Сериал [[Альбукерке|Альбукеркеде]], [[Нью-Мексико|Нью-Мексикода]]<nowiki/> түсірілді. == Сюжеті == === 1 маусым === == Жасау тарихы == === Идеясы === Сериалдың шоураннері Винс Джиллиган. Оның алғашқы телевизиялық жұмысы «Х-файлдар» фильмі, ол оның 29 эпизод жазды және жүзден астам эпизодты бірлесіп шығарды. Жаңа жобаны бастағанда, Джиллиган сюжеттің дамуы кезінде басты кейіпкер антагонистке айналатын серия құруды жоспарлады. Осы жоспарға сәйкес басты кейіпкер – Уолтер Уайт оқиғаның басындағы қарапайым мектеп мұғалімінен соңы есепші қылмыскерге айналады. Сериал аяқталмай тұрып, Джиллиган Уолтер Уайттың кейіпкерін дамыту қиын екенін айтты, өйткені кейіпкер барған сайын қараңғы және моральдық жағынан қақтығысқа айналды. Ол түсірілім аяқталғаннан кейін серияны жіберіп алатынын мойындады, бірақ сонымен бірге ол «Уолтты менің басымда ұстауға» тура келмейтіндіктен жеңілдететінін мойындады. Мобильді зертхана құру идеясы, серияның негізі Винс Джиллиганның досы жазушы Томас Шнаузбен олардың қазіргі жұмыссыздық жағдайын талқылау кезінде әңгімесінде пайда болды . Одан кейін әзіл ретінде ел аралап, есірткі сату арқылы ақша табуға болатын жылжымалы мет зертханасын жабдықтау ұсынылды. === Актерлерді таңдау === === Түсірілім жұмыстары === === Түсірілім орындары === Сериал түсірілімдерінің басым көпшілігі Альбукерке және оның маңайында өтті. Қаланың ең танымал орындарының арасында 3828 Piermont Drive мекенжайындағы Ақ отбасының үйі бар, онда AMC бес маусымда түсірілім кезінде өз иелеріне шамамен 500 000 доллар төледі. Шрадерлер 4901 Камбре дель Сур шетінде тұрды. 322 16-шы көшеде Джесси Пинкманның үйінде ауылдық клуб бар. Сериалдың екінші маусымында Джесси мен Джейн 325 Террас көшесіндегі дуплексте тұрады. Octopus автокөлік жуу 9516 Snow Heights Circle-дегі Octopus Car Wash - бұл Mister Car Wash белсенді. Los Pollos Hermanos фастфуд мейрамханасы 4257 Isleta бульварында орналасқан. Саул Гудманның кеңсесі бір кездері Монтгомери бульвары 9800 мекен-жайы бойынша орналасқан, онда Sinners N Saints деп аталатын спорт бар. Сериалдағы Crystal Palace - бұл 1001 Орталық авенюдегі тыныш, отбасылық Crossroads Motel, ол 2608 Орталық авенюдегі Денниден таңғы асқа тапсырыс береді. Сериалдың бірнеше бөлігі ғана Альбукеркеден тыс жерде түсірілді. Мысалы, алғашқы метамфетаминді дайындау Тохаджилли үнді қорығында түсірілген. Атақты пойыз тонау Санта-Федегі Эль-Дорадо статистикалық оқшауланған ауданындағы Spur Ranch Road-да түсірілді. Координаталары 34°59′20″ ш.б. w. 106°36′52 ″ В. d. Уолтер Уайт өзінің жинақтарын көмген H G I O, Breaking Bad түсірілген Альбукеркедегі Q Studios координаттары болып табылады. == Рөлдерде == {| class="wikitable" border="1" ! rowspan="2" |Актёр ! rowspan="2" |Кейіпкер ! colspan="9" |Маусымдар бойынша көрінуі |- !'''1''' !'''2''' !'''3''' !'''4''' !'''5''' !Эпизодтар |- |[[Брайан Крэнстон]] |Уолтер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Анна Ганн]] |Скайлер Уайт | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |61 |- |[[Аарон Пол]] |Джесси Пинкман | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |13 | style="background:red;" |16 |62 |- |[[Дин Норрис]] |Хэнк Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |51 |- |[[Бетси Брандт]] |Мари Шрейдер | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |50 |- |Ар Джей Митт |Уолтер «Флинн» Уайт-мл. | style="background:red;" |7 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |11 | style="background:red;" |13 |54 |- |[[Джанкарло Эспозито]] |Густаво «Гус» Фринг | style="background:white;" | | style="background:orange;" |2 | style="background:red;" |12 | style="background:red;" |11 | style="background:white;" | |25 |- |Боб Оденкерк |Сол Гудман | style="background:white;" | | style="background:yellow;" |4 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |12 |36 |- |Джонатан Бэнкс |Майк Эрмантраут | style="background:white;" | | style="background:orange;" |1 | style="background:red;" |6 | style="background:red;" |10 | style="background:red;" |8 |25 |- |Лора Фрейзер |Лидия Родарт-Куэйл | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |9 |9 |- |Джесси Племонс |Тодд Алкист | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:white;" | | style="background:red;" |11 |11 |- | colspan="2" align="center" |'''Барлық эпизодтар''' |'''7''' |'''13''' |'''13''' |'''13''' |'''16''' |'''62''' |} == Сілтемелер == *{{Ресми сайты|amctv.com/shows/breaking-bad|''Breaking Bad''}} (AMC) *{{Ресми сайты|sonypictures.com/tv/breakingbad|''Breaking Bad''}} (Sony Pictures) *{{IMDb title|0903747}} *[http://www.emmys.com/shows/breaking-bad ''Breaking Bad''] Emmys.com-da *{{dmoz|Arts/Television/Programs/Dramas/Breaking_Bad|''Breaking Bad''}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:AMC телебағдарламалары]] [[Санат:Ағылшын тіліндегі телесериалдар]] [[Санат:Уикипедия:Ортаққорға сілтенген мақалалар]] ooo0uv1sjrwqn6uz5wg0zv0pmy4c5g2 0 747585 3399265 3395966 2024-11-09T20:48:16Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399265 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Астана |қазақша атауы = Сува |шынайы атауы = |сурет = Suva,_Fiji_52.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Фиджи |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = S |lat_deg = 18 |lat_min = 8 |lat_sec = 0 |lon_dir = E |lon_deg = 178 |lon_min = 26 |lon_sec = 0 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 74 481<ref>{{cite web|url=https://www.citypopulation.de/Fiji.html|deadlink=yes|title=The population of the divisions of Fiji by census years|accessdate=2016-11-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161104001137/https://www.citypopulation.de/Fiji.html|archivedate=2016-11-04}}</ref> |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |позициялық карта = Тынық мұхит |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Сува''' ({{lang-en|Suva}}) — [[Океания]]дағы қала, [[Фиджи]]дің астанасы. Фиджи аралдарындағы ең үлкен арал Вити Левуда орналасқан. Ол аралдың оңтүстік-шығыс жағалауында, ауқымды су қоймасы - Сува бұғазымен қоршалған. Халқының саны 74481 (2007). == Тарихы == Сува қаласының орны бұрын Меланезия халқының мекені болған. 1874 жылы Фиджи [[Ұлыбритания|Ұлыбританияның]] колониясы болды. 1877 жылы Сува Фиджидің астанасы болып жарияланды. 20 ғасырдың басында Сува Фиджидегі маңызды порт және сауда орталығына айналды. 1970 жылы Фиджи тәуелсіздік алғаннан кейін, Сува саяси және экономикалық жағынан маңызды қала болып қала берді. == Климаты == Сува қаласының климаты тропикалық, ылғалды және жылы. Жыл бойы температура 20-30 °C аралығында болады. Жауын-шашын мол, әсіресе жаз мезгілінде (қарашадан сәуірге дейін). Жылдық орташа жауын-шашын мөлшері 3000 мм-ден асады. Тропикалық циклондардың әсеріне ұшырайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * {{cite web |title = Ресми сайты |url = http://www.suvacity.org/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20060703150718/http://www.suvacity.org/ |archivedate = 2006-07-03 |deadlink = yes |lang = en }} * [http://www.fijimuseum.org.fj/ Сува мұражайы] {{Wayback|url=http://www.fijimuseum.org.fj/ |date=26 наурыз 2000}}{{ref-en}} * {{cite web |title = Фиджи медицина мектебі |url = http://www.fsm.ac.fj/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070718143857/http://www.fsm.ac.fj/ |archivedate = 2007-07-18 |deadlink = yes |lang = en }} * [http://www.usp.ac.fj/ Оңтүстік тынық мұхит университеті]{{ref-en}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Аустралия және Океания елордалары}} [[Санат:Океания астаналары]] [[Санат:Фиджи]] cr0af91ngz1ox478cqzaxe5mn384c9m 3399300 3399265 2024-11-10T04:40:16Z InternetArchiveBot 105421 Rescuing 1 sources and tagging 0 as dead.) #IABot (v2.0.9.5 3399300 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Астана |қазақша атауы = Сува |шынайы атауы = |сурет = Suva,_Fiji_52.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Фиджи |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = S |lat_deg = 18 |lat_min = 8 |lat_sec = 0 |lon_dir = E |lon_deg = 178 |lon_min = 26 |lon_sec = 0 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 74 481<ref>{{cite web|url=https://www.citypopulation.de/Fiji.html|deadlink=yes|title=The population of the divisions of Fiji by census years|accessdate=2016-11-06|archiveurl=https://web.archive.org/web/20161104001137/https://www.citypopulation.de/Fiji.html|archivedate=2016-11-04}}</ref> |санақ жылы = 2007 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = |пошта индексі = |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |позициялық карта = Тынық мұхит |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Сува''' ({{lang-en|Suva}}) — [[Океания]]дағы қала, [[Фиджи]]дің астанасы. Фиджи аралдарындағы ең үлкен арал Вити Левуда орналасқан. Ол аралдың оңтүстік-шығыс жағалауында, ауқымды су қоймасы - Сува бұғазымен қоршалған. Халқының саны 74481 (2007). == Тарихы == Сува қаласының орны бұрын Меланезия халқының мекені болған. 1874 жылы Фиджи [[Ұлыбритания|Ұлыбританияның]] колониясы болды. 1877 жылы Сува Фиджидің астанасы болып жарияланды. 20 ғасырдың басында Сува Фиджидегі маңызды порт және сауда орталығына айналды. 1970 жылы Фиджи тәуелсіздік алғаннан кейін, Сува саяси және экономикалық жағынан маңызды қала болып қала берді. == Климаты == Сува қаласының климаты тропикалық, ылғалды және жылы. Жыл бойы температура 20-30 °C аралығында болады. Жауын-шашын мол, әсіресе жаз мезгілінде (қарашадан сәуірге дейін). Жылдық орташа жауын-шашын мөлшері 3000 мм-ден асады. Тропикалық циклондардың әсеріне ұшырайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * {{cite web |title = Ресми сайты |url = http://www.suvacity.org/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20060703150718/http://www.suvacity.org/ |archivedate = 2006-07-03 |deadlink = yes |lang = en }} * [http://www.fijimuseum.org.fj/ Сува мұражайы] {{Wayback|url=http://www.fijimuseum.org.fj/ |date=26 наурыз 2000}}{{ref-en}} * {{cite web |title = Фиджи медицина мектебі |url = http://www.fsm.ac.fj/ |archiveurl = https://web.archive.org/web/20070718143857/http://www.fsm.ac.fj/ |archivedate = 2007-07-18 |deadlink = yes |lang = en }} * [http://www.usp.ac.fj/ Оңтүстік тынық мұхит университеті] {{Webarchive|url=https://web.archive.org/web/20210219032453/https://www.usp.ac.fj/ |date=2021-02-19 }}{{ref-en}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Аустралия және Океания елордалары}} [[Санат:Океания астаналары]] [[Санат:Фиджи]] etam1ijz217qatoolaehks908nk735x 0 747831 3399399 3397096 2024-11-10T10:52:13Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Турнир кестесі */ 3399399 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = |рет = |2 орын = |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br> * {{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> * {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |Қайрат |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |Астана |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |Ақтөбе |24 |12 |7 |5 |38 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |Ордабасы |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |Тобыл |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |Елімай |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |Атырау |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |Қайсар |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |Қызылжар |24 |7 |6 |11 |28 |26 | +2 |'''27''' |- |10 |Жеңіс |24 |6 |7 |11 |18 |31 | -13 |'''25''' |- |11 |Жетісу |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |Тұран |24 |5 |5 |14 |16 |38 | -22 |'''20''' |- |13 |Шахтер |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Мергендер === == Сілтемелер == {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] rwi2zga2cfsya7ix2pfjaymm6u3yxz4 3399400 3399399 2024-11-10T10:53:54Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399400 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |Қайрат |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |Астана |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |Ақтөбе |24 |12 |7 |5 |38 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |Ордабасы |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |Тобыл |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |Елімай |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |Атырау |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |Қайсар |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |Қызылжар |24 |7 |6 |11 |28 |26 | +2 |'''27''' |- |10 |Жеңіс |24 |6 |7 |11 |18 |31 | -13 |'''25''' |- |11 |Жетісу |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |Тұран |24 |5 |5 |14 |16 |38 | -22 |'''20''' |- |13 |Шахтер |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] pg0yg8dt3t2ud2wgcaeirdnfis0khow 3399401 3399400 2024-11-10T11:00:05Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* География */ 3399401 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |Қайрат |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |Астана |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |Ақтөбе |24 |12 |7 |5 |38 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |Ордабасы |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |Тобыл |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |Елімай |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |Атырау |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |Қайсар |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |Қызылжар |24 |7 |6 |11 |28 |26 | +2 |'''27''' |- |10 |Жеңіс |24 |6 |7 |11 |18 |31 | -13 |'''25''' |- |11 |Жетісу |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |Тұран |24 |5 |5 |14 |16 |38 | -22 |'''20''' |- |13 |Шахтер |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] 7yfq9pm339bnfrpqvsflfj7475l5le1 3399402 3399401 2024-11-10T11:05:10Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Турнир кестесі */ 3399402 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |7 |5 |38 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |24 |7 |6 |11 |28 |26 | +2 |'''27''' |- |10 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] |24 |6 |7 |11 |18 |31 | -13 |'''25''' |- |11 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] |24 |5 |5 |14 |16 |38 | -22 |'''20''' |- |13 |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]]<ref>Келесі жылы [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші лигада]] ойнайды</ref> |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] eq15f6n8wv9y8ex8lrz3do35clkqdaf 3399403 3399402 2024-11-10T11:05:28Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Сілтемелер */ 3399403 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |7 |5 |38 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |24 |7 |6 |11 |28 |26 | +2 |'''27''' |- |10 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] |24 |6 |7 |11 |18 |31 | -13 |'''25''' |- |11 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] |24 |5 |5 |14 |16 |38 | -22 |'''20''' |- |13 |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]]<ref>Келесі жылы [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші лигада]] ойнайды</ref> |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] 860yzhed0k49fzrkjsv3p6zer8epjr3 3399404 3399403 2024-11-10T11:09:11Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* География */ 3399404 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |7 |5 |38 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |24 |7 |6 |11 |28 |26 | +2 |'''27''' |- |10 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] |24 |6 |7 |11 |18 |31 | -13 |'''25''' |- |11 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] |24 |5 |5 |14 |16 |38 | -22 |'''20''' |- |13 |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]]<ref>Келесі жылы [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші лигада]] ойнайды</ref> |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Нәтижелер === {| class="wikitable" ! !АҚТ !АСТ !АТЫ !ЕЛ !ЖЕҢ !ЖЕТ !ҚРТ !ҚСР !ҚЫЗ !ОРД !ТОБ !ТҰР !ШАХ |- |'''Ақтөбе''' | |1:1 |1:1 |1:3 |3:0 |3:0 |2:1 |1:1 |2:0 |0:0 |3:4 |2:0 |1:0 |- |'''Астана''' |2:0 | |3:2 |0:1 |2:0 |5:0 |1:3 |1:1 |2:1 |0:1 |2:2 |2:1 |3:0 |- |'''Атырау''' |1:1 |1:0 | |1:0 |2:1 |0:1 |0:1 |2:2 |2:0 |1:1 |0:0 |3:0 |1:0 |- |'''Елімай''' |2:2 |0:3 |0:0 | |1:0 |1:1 |1:1 |1:0 |2:1 |1:1 |2:1 |6:0 |2:1 |- |'''Жеңіс''' |1:2 |1:1 |0:1 |1:2 | |1:0 |0:2 |1:0 | |1:3 |2:1 |1:0 |1:0 |- |'''Жетісу''' |2:1 |0:2 |0:2 |2:0 |2:2 | |1:2 |1:2 |0:0 |1:1 |0:3 |0:0 |1:0 |- |'''Қайрат''' |1:3 |0:1 |1:0 |4:1 |1:1 |0:0 | |1:0 |2:1 |2:1 |2:2 |5:1 |4:2 |- |'''Қайсар''' |1:3 |0:1 |1:1 |2:1 |1:0 |0:0 |1:0 | |0:3 |2:1 |2:0 |1:1 |5:1 |- |'''Қызылжар''' |0:2 |0:1 |3:2 |1:1 |4:0 |2:1 |0:1 |6:2 | |0:1 |0:0 |0:1 |2:0 |- |'''Ордабасы''' |1:1 |2:4 |1:0 |2:1 |1:2 |3:1 |1:2 |2:1 |1:1 | |1:0 |2:0 |5:0 |- |'''Тобыл''' |3:0 |1:0 |1:1 |4:2 |1:1 |1:0 |1:0 |1:2 |1:2 |1:0 | |2:0 |1:0 |- |'''Тұран''' |0:1 |0:2 |2:1 |2:2 |1:1 |2:3 |0:0 |0:1 |1:0 |0:1 |0:2 | |2:1 |- |'''Шахтёр''' |1:3 |1:0 |0:3 |1:2 |0:0 |0:0 |0:3 |0:0 |1:1 |2:3 |1:0 |0:2 | |} == П == === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] hbed5dky3qpjgo38x8ozmob4ci1h82g 3399405 3399404 2024-11-10T11:16:41Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* П */ 3399405 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |7 |5 |38 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |24 |7 |6 |11 |28 |26 | +2 |'''27''' |- |10 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] |24 |6 |7 |11 |18 |31 | -13 |'''25''' |- |11 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] |24 |5 |5 |14 |16 |38 | -22 |'''20''' |- |13 |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]]<ref>Келесі жылы [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші лигада]] ойнайды</ref> |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Нәтижелер === {| class="wikitable" ! !АҚТ !АСТ !АТЫ !ЕЛ !ЖЕҢ !ЖЕТ !ҚРТ !ҚСР !ҚЫЗ !ОРД !ТОБ !ТҰР !ШАХ |- |'''Ақтөбе''' | |1:1 |1:1 |1:3 |3:0 |3:0 |2:1 |1:1 |2:0 |0:0 |3:4 |2:0 |1:0 |- |'''Астана''' |2:0 | |3:2 |0:1 |2:0 |5:0 |1:3 |1:1 |2:1 |0:1 |2:2 |2:1 |3:0 |- |'''Атырау''' |1:1 |1:0 | |1:0 |2:1 |0:1 |0:1 |2:2 |2:0 |1:1 |0:0 |3:0 |1:0 |- |'''Елімай''' |2:2 |0:3 |0:0 | |1:0 |1:1 |1:1 |1:0 |2:1 |1:1 |2:1 |6:0 |2:1 |- |'''Жеңіс''' |1:2 |1:1 |0:1 |1:2 | |1:0 |0:2 |1:0 | |1:3 |2:1 |1:0 |1:0 |- |'''Жетісу''' |2:1 |0:2 |0:2 |2:0 |2:2 | |1:2 |1:2 |0:0 |1:1 |0:3 |0:0 |1:0 |- |'''Қайрат''' |1:3 |0:1 |1:0 |4:1 |1:1 |0:0 | |1:0 |2:1 |2:1 |2:2 |5:1 |4:2 |- |'''Қайсар''' |1:3 |0:1 |1:1 |2:1 |1:0 |0:0 |1:0 | |0:3 |2:1 |2:0 |1:1 |5:1 |- |'''Қызылжар''' |0:2 |0:1 |3:2 |1:1 |4:0 |2:1 |0:1 |6:2 | |0:1 |0:0 |0:1 |2:0 |- |'''Ордабасы''' |1:1 |2:4 |1:0 |2:1 |1:2 |3:1 |1:2 |2:1 |1:1 | |1:0 |2:0 |5:0 |- |'''Тобыл''' |3:0 |1:0 |1:1 |4:2 |1:1 |1:0 |1:0 |1:2 |1:2 |1:0 | |2:0 |1:0 |- |'''Тұран''' |0:1 |0:2 |2:1 |2:2 |1:1 |2:3 |0:0 |0:1 |1:0 |0:1 |0:2 | |2:1 |- |'''Шахтёр''' |1:3 |1:0 |0:3 |1:2 |0:0 |0:0 |0:3 |0:0 |1:1 |2:3 |1:0 |0:2 | |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] gnqdfr7xkwvwb99f053j94ygqdzjshj 3399406 3399405 2024-11-10T11:18:02Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Турнир кестесі */ 3399406 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |7 |5 |39 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |24 |7 |6 |11 |28 |26 | +2 |'''27''' |- |10 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] |24 |6 |7 |11 |18 |31 | -13 |'''25''' |- |11 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] |24 |5 |5 |14 |16 |39 | -22 |'''20''' |- |13 |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]]<ref>Келесі жылы [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші лигада]] ойнайды</ref> |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Нәтижелер === {| class="wikitable" ! !АҚТ !АСТ !АТЫ !ЕЛ !ЖЕҢ !ЖЕТ !ҚРТ !ҚСР !ҚЫЗ !ОРД !ТОБ !ТҰР !ШАХ |- |'''Ақтөбе''' | |1:1 |1:1 |1:3 |3:0 |3:0 |2:1 |1:1 |2:0 |0:0 |3:4 |2:0 |1:0 |- |'''Астана''' |2:0 | |3:2 |0:1 |2:0 |5:0 |1:3 |1:1 |2:1 |0:1 |2:2 |2:1 |3:0 |- |'''Атырау''' |1:1 |1:0 | |1:0 |2:1 |0:1 |0:1 |2:2 |2:0 |1:1 |0:0 |3:0 |1:0 |- |'''Елімай''' |2:2 |0:3 |0:0 | |1:0 |1:1 |1:1 |1:0 |2:1 |1:1 |2:1 |6:0 |2:1 |- |'''Жеңіс''' |1:2 |1:1 |0:1 |1:2 | |1:0 |0:2 |1:0 | |1:3 |2:1 |1:0 |1:0 |- |'''Жетісу''' |2:1 |0:2 |0:2 |2:0 |2:2 | |1:2 |1:2 |0:0 |1:1 |0:3 |0:0 |1:0 |- |'''Қайрат''' |1:3 |0:1 |1:0 |4:1 |1:1 |0:0 | |1:0 |2:1 |2:1 |2:2 |5:1 |4:2 |- |'''Қайсар''' |1:3 |0:1 |1:1 |2:1 |1:0 |0:0 |1:0 | |0:3 |2:1 |2:0 |1:1 |5:1 |- |'''Қызылжар''' |0:2 |0:1 |3:2 |1:1 |4:0 |2:1 |0:1 |6:2 | |0:1 |0:0 |0:1 |2:0 |- |'''Ордабасы''' |1:1 |2:4 |1:0 |2:1 |1:2 |3:1 |1:2 |2:1 |1:1 | |1:0 |2:0 |5:0 |- |'''Тобыл''' |3:0 |1:0 |1:1 |4:2 |1:1 |1:0 |1:0 |1:2 |1:2 |1:0 | |2:0 |1:0 |- |'''Тұран''' |0:1 |0:2 |2:1 |2:2 |1:1 |2:3 |0:0 |0:1 |1:0 |0:1 |0:2 | |2:1 |- |'''Шахтёр''' |1:3 |1:0 |0:3 |1:2 |0:0 |0:0 |0:3 |0:0 |1:1 |2:3 |1:0 |0:2 | |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] ts9tyou7vr1cu41gnxcw22h3k288p41 3399408 3399406 2024-11-10T11:20:19Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Турнир кестесі */ 3399408 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |7 |5 |39 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |24 |8 |5 |11 |29 |26 | +2 |'''29''' |- |10 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] |24 |6 |6 |12 |18 |32 | -13 |'''24''' |- |11 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] |24 |5 |5 |14 |16 |39 | -22 |'''20''' |- |13 |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]]<ref>Келесі жылы [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші лигада]] ойнайды</ref> |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Нәтижелер === {| class="wikitable" ! !АҚТ !АСТ !АТЫ !ЕЛ !ЖЕҢ !ЖЕТ !ҚРТ !ҚСР !ҚЫЗ !ОРД !ТОБ !ТҰР !ШАХ |- |'''Ақтөбе''' | |1:1 |1:1 |1:3 |3:0 |3:0 |2:1 |1:1 |2:0 |0:0 |3:4 |2:0 |1:0 |- |'''Астана''' |2:0 | |3:2 |0:1 |2:0 |5:0 |1:3 |1:1 |2:1 |0:1 |2:2 |2:1 |3:0 |- |'''Атырау''' |1:1 |1:0 | |1:0 |2:1 |0:1 |0:1 |2:2 |2:0 |1:1 |0:0 |3:0 |1:0 |- |'''Елімай''' |2:2 |0:3 |0:0 | |1:0 |1:1 |1:1 |1:0 |2:1 |1:1 |2:1 |6:0 |2:1 |- |'''Жеңіс''' |1:2 |1:1 |0:1 |1:2 | |1:0 |0:2 |1:0 | |1:3 |2:1 |1:0 |1:0 |- |'''Жетісу''' |2:1 |0:2 |0:2 |2:0 |2:2 | |1:2 |1:2 |0:0 |1:1 |0:3 |0:0 |1:0 |- |'''Қайрат''' |1:3 |0:1 |1:0 |4:1 |1:1 |0:0 | |1:0 |2:1 |2:1 |2:2 |5:1 |4:2 |- |'''Қайсар''' |1:3 |0:1 |1:1 |2:1 |1:0 |0:0 |1:0 | |0:3 |2:1 |2:0 |1:1 |5:1 |- |'''Қызылжар''' |0:2 |0:1 |3:2 |1:1 |4:0 |2:1 |0:1 |6:2 | |0:1 |0:0 |0:1 |2:0 |- |'''Ордабасы''' |1:1 |2:4 |1:0 |2:1 |1:2 |3:1 |1:2 |2:1 |1:1 | |1:0 |2:0 |5:0 |- |'''Тобыл''' |3:0 |1:0 |1:1 |4:2 |1:1 |1:0 |1:0 |1:2 |1:2 |1:0 | |2:0 |1:0 |- |'''Тұран''' |0:1 |0:2 |2:1 |2:2 |1:1 |2:3 |0:0 |0:1 |1:0 |0:1 |0:2 | |2:1 |- |'''Шахтёр''' |1:3 |1:0 |0:3 |1:2 |0:0 |0:0 |0:3 |0:0 |1:1 |2:3 |1:0 |0:2 | |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] krzmu8kgldt40ftylvrfolw8z92at0j 3399409 3399408 2024-11-10T11:20:45Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Турнир кестесі */ 3399409 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |7 |5 |39 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |24 |8 |5 |11 |29 |26 | +3 |'''29''' |- |10 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] |24 |6 |6 |12 |18 |32 | -14 |'''24''' |- |11 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] |24 |5 |5 |14 |16 |39 | -22 |'''20''' |- |13 |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]]<ref>Келесі жылы [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші лигада]] ойнайды</ref> |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Нәтижелер === {| class="wikitable" ! !АҚТ !АСТ !АТЫ !ЕЛ !ЖЕҢ !ЖЕТ !ҚРТ !ҚСР !ҚЫЗ !ОРД !ТОБ !ТҰР !ШАХ |- |'''Ақтөбе''' | |1:1 |1:1 |1:3 |3:0 |3:0 |2:1 |1:1 |2:0 |0:0 |3:4 |2:0 |1:0 |- |'''Астана''' |2:0 | |3:2 |0:1 |2:0 |5:0 |1:3 |1:1 |2:1 |0:1 |2:2 |2:1 |3:0 |- |'''Атырау''' |1:1 |1:0 | |1:0 |2:1 |0:1 |0:1 |2:2 |2:0 |1:1 |0:0 |3:0 |1:0 |- |'''Елімай''' |2:2 |0:3 |0:0 | |1:0 |1:1 |1:1 |1:0 |2:1 |1:1 |2:1 |6:0 |2:1 |- |'''Жеңіс''' |1:2 |1:1 |0:1 |1:2 | |1:0 |0:2 |1:0 | |1:3 |2:1 |1:0 |1:0 |- |'''Жетісу''' |2:1 |0:2 |0:2 |2:0 |2:2 | |1:2 |1:2 |0:0 |1:1 |0:3 |0:0 |1:0 |- |'''Қайрат''' |1:3 |0:1 |1:0 |4:1 |1:1 |0:0 | |1:0 |2:1 |2:1 |2:2 |5:1 |4:2 |- |'''Қайсар''' |1:3 |0:1 |1:1 |2:1 |1:0 |0:0 |1:0 | |0:3 |2:1 |2:0 |1:1 |5:1 |- |'''Қызылжар''' |0:2 |0:1 |3:2 |1:1 |4:0 |2:1 |0:1 |6:2 | |0:1 |0:0 |0:1 |2:0 |- |'''Ордабасы''' |1:1 |2:4 |1:0 |2:1 |1:2 |3:1 |1:2 |2:1 |1:1 | |1:0 |2:0 |5:0 |- |'''Тобыл''' |3:0 |1:0 |1:1 |4:2 |1:1 |1:0 |1:0 |1:2 |1:2 |1:0 | |2:0 |1:0 |- |'''Тұран''' |0:1 |0:2 |2:1 |2:2 |1:1 |2:3 |0:0 |0:1 |1:0 |0:1 |0:2 | |2:1 |- |'''Шахтёр''' |1:3 |1:0 |0:3 |1:2 |0:0 |0:0 |0:3 |0:0 |1:1 |2:3 |1:0 |0:2 | |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] ln4ar280mbb21esaa8c4d302jx125w0 3399410 3399409 2024-11-10T11:21:22Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399410 wikitext text/x-wiki {{Ұлттық чемпионат |атауы1 = Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2024 |атауы = |логотипі = |уақыты = [[1 наурыз]] - [[10 қараша]] |қатысушылар саны = 13 |қалалар = 12 |стадиондар = 13 |чемпион = [[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]] |рет =4 |2 орын = [[Астана (футбол клубы)|Астана]] |3 орын = [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] |дублёрлер = |халықаралық турнир 1 = |халықаралық турнир 1 командалар = |халықаралық турнир 2 = |халықаралық турнир 2 командалар = |шыққан командалар = |шығып кеткен командалар = |жаңа клубтар = |ойналған ойындар саны = 155 |голдар саны = 368 |бомбардир = {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] |бголдар = 10 |үздік қақпашы = |қақпашының нәтижесі = |ең үлкен үйдегі жеңіс = |ең үлкен қонақтағы жеңіс = |ірі есеп = |жеңістер сериясы = |жеңіліссіз сериясы = |жеңіссіз сериясы = |жеңілгендер сериясы = |келушілер_саны = |ең жақсы ойыншы = |ең жақсы ойыншы нұсқа 1 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 2 = |ең жақсы ойыншы нұсқа 3 = |ең жақсы ойыншы 1 = |ең жақсы ойыншы 2 = |ең жақсы ойыншы 3 = |алдыңғы сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2023|2023]] |келесі сезон = [[Футболдан Қазақстан Чемпионаты 2025|2025]] }} '''[[Қазақстан Премьер Лигасы|Футболдан Қазақстан Чемпионаты]] 2024''' — турнирдің 33-ші маусымы. 13 команда қатысты. 14-ші команда "[[Ақсу (футбол клубы, Ақсу)|Ақсу]]" чемпионат басталардан алдын қаржы тапшылығына байланысты жарыстан шығып қалды. == География == === Стадиондар === {| class="wikitable" style="text-align:center;" |- ! [[Астана (футбол клубы)|Астана]] ! [[Қайрат (футбол клубы)|Кайрат]] (Алматы) ! [[Ордабасы (футзал клубы)|Ордабасы]] (Шымкент) ! [[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]] (Қарағанды) ! [[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]] ! [[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] (Астана) |- | [[Астана Арена]] | [[Орталық стадион (Алматы)|Орталық]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Шымкент)|Қ.Мұңайтпасов]] | [[Шахтёр (стадион, Қарағанды)|Шахтёр]] | [[Орталық стадион (Ақтөбе)|Қобыланды Батыр]] | [[Қажымұқан Мұңайтпасов (стадион, Астана)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''30 200''' | Сыйымдылығы: '''23 804''' | Сыйымдылығы: '''20 000''' | Сыйымдылығы: '''19 500''' | Сыйымдылығы: '''12 729''' | Сыйымдылығы: '''12 250''' |- | [[сурет:Astana Arena 2014-03-15.JPG|150px]] | [[сурет:Central stadium, Almaty.JPG|150px]] | [[сурет:Kazhymukan-Munaitpasov- Stadium-Shymkent-Kazakhstan.jpg|150px]] | [[сурет:Shakhtyor Stadium (Karagandy) 2013-05-22 18.11.25.jpg|150px]] | [[сурет:Aktobe Central Stadium (02).jpg|150px]] | [[сурет:Стадион имени Мунайтпасова.jpg|150px]] |- | colspan="5" rowspan="25" | {{ПозКарта+|Қазақстан|width=800|float=center|caption=|places= {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=53.2|long=63.5|label=[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.25|long=57.2|label=[[Ақтөбе (футбол клубы)|Актобе]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=45.02|long=78.18|label=[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Астана (футбол клубы)|Астана]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=51.2|long=71.4|label=[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=49.8|long=73.117|label=[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтёр]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=42.3|long=69.6|label=[[Ордабасы]]|position=left}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=44.85|long=65.53|label=[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.25|long=76.9|label=[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]|position=top}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=47.117|long=51.883|label=[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]]|position=right}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=54.53|long=69.13|label=[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=50.24|long=80.13|label=[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]]|position=bottom}} {{ПозКарта~|Қазақстан|lat=43.18|long=68.14|label=[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]]|position=right}} }} |- ! [[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] (Петропавловск) |- | [[Қарасай (стадион)|Қарасай]] |- | Сыйымдылығы: '''11 000''' |- ! [[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] (Қостанай) |- | [[Орталық стадион (Қостанай)|Орталық]] |- | Сыйымдылығы: '''10 500''' |- ! [[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |- | [[Мұнайшы (стадион)|Мұнайшы]] |- | Сыйымдылығы: '''8 900''' |- ! [[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] (Семей) |- | [[Спартак (стадион, Семей)|Спартак]] |- | Сыйымдылығы: '''8 000''' |- ! [[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] (Қызылорда) |- | [[Ғани Мұратбаев (стадион)|Ғ.Мұратбаев]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] (Түркістан) |- | [[Түркістан Арена]] |- | Сыйымдылығы: '''7 000''' |- ! [[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] (Талдықорған) |- | [[Жетісу (стадион)|Жетісу]] |- | Сыйымдылығы: '''5 550''' |- |} == Статистика == === Турнир кестесі === {| class="wikitable" !№ !Команда !О !Ж !Т !Ұ !СД !ЖД !+/- !ҰП |- |1 |[[Қайрат (футбол клубы)|Қайрат]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Чемпиондар Лигасы|УЕФА Чемпиондар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |5 |5 |39 |21 | +18 |'''47''' |- |2 |[[Астана (футбол клубы)|Астана]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |14 |4 |6 |39 |19 | +20 |'''46''' |- |3 |[[Ақтөбе (футбол клубы)|Ақтөбе]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Еуропа Лигасы|УЕФА Еуропа лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |7 |5 |39 |26 | +12 |'''43''' |- |4 |[[Ордабасы (футбол клубы)|Ордабасы]]<ref>Келесі жылы [[УЕФА Конференция Лигасы|УЕФА Конференциялар лигасына]] қатысады</ref> |24 |12 |6 |6 |36 |24 | +12 |'''42''' |- |5 |[[Тобыл (футбол клубы)|Тобыл]] |24 |11 |6 |7 |33 |23 | +10 |'''39''' |- |6 |[[Елім-ай (футбол клубы, 2022)|Елімай]] |24 |10 |7 |7 |35 |32 | +3 |'''37''' |- |7 |[[Атырау (футбол клубы)|Атырау]] |24 |9 |8 |7 |28 |20 | +8 |'''35''' |- |8 |[[Қайсар (футбол клубы)|Қайсар]] |24 |9 |7 |8 |28 |29 | -1 |'''34''' |- |9 |[[Қызылжар (футбол клубы)|Қызылжар]] |24 |8 |5 |11 |29 |26 | +3 |'''29''' |- |10 |[[Жеңіс (футбол клубы)|Жеңіс]] |24 |6 |6 |12 |18 |32 | -14 |'''24''' |- |11 |[[Жетісу (футбол клубы)|Жетісу]] |24 |5 |8 |11 |17 |33 | -16 |'''23''' |- |12 |[[Тұран (футбол клубы, Түркістан)|Тұран]] |24 |5 |5 |14 |16 |39 | -22 |'''20''' |- |13 |[[Шахтер (футбол клубы, Қарағанды)|Шахтер]]<ref>Келесі жылы [[Футболдан Қазақстан бірінші лигасы|бірінші лигада]] ойнайды</ref> |24 |2 |4 |18 |12 |45 | -33 |'''10''' |} === Нәтижелер === {| class="wikitable" ! !АҚТ !АСТ !АТЫ !ЕЛ !ЖЕҢ !ЖЕТ !ҚРТ !ҚСР !ҚЫЗ !ОРД !ТОБ !ТҰР !ШАХ |- |'''Ақтөбе''' | |1:1 |1:1 |1:3 |3:0 |3:0 |2:1 |1:1 |2:0 |0:0 |3:4 |2:0 |1:0 |- |'''Астана''' |2:0 | |3:2 |0:1 |2:0 |5:0 |1:3 |1:1 |2:1 |0:1 |2:2 |2:1 |3:0 |- |'''Атырау''' |1:1 |1:0 | |1:0 |2:1 |0:1 |0:1 |2:2 |2:0 |1:1 |0:0 |3:0 |1:0 |- |'''Елімай''' |2:2 |0:3 |0:0 | |1:0 |1:1 |1:1 |1:0 |2:1 |1:1 |2:1 |6:0 |2:1 |- |'''Жеңіс''' |1:2 |1:1 |0:1 |1:2 | |1:0 |0:2 |1:0 | |1:3 |2:1 |1:0 |1:0 |- |'''Жетісу''' |2:1 |0:2 |0:2 |2:0 |2:2 | |1:2 |1:2 |0:0 |1:1 |0:3 |0:0 |1:0 |- |'''Қайрат''' |1:3 |0:1 |1:0 |4:1 |1:1 |0:0 | |1:0 |2:1 |2:1 |2:2 |5:1 |4:2 |- |'''Қайсар''' |1:3 |0:1 |1:1 |2:1 |1:0 |0:0 |1:0 | |0:3 |2:1 |2:0 |1:1 |5:1 |- |'''Қызылжар''' |0:2 |0:1 |3:2 |1:1 |4:0 |2:1 |0:1 |6:2 | |0:1 |0:0 |0:1 |2:0 |- |'''Ордабасы''' |1:1 |2:4 |1:0 |2:1 |1:2 |3:1 |1:2 |2:1 |1:1 | |1:0 |2:0 |5:0 |- |'''Тобыл''' |3:0 |1:0 |1:1 |4:2 |1:1 |1:0 |1:0 |1:2 |1:2 |1:0 | |2:0 |1:0 |- |'''Тұран''' |0:1 |0:2 |2:1 |2:2 |1:1 |2:3 |0:0 |0:1 |1:0 |0:1 |0:2 | |2:1 |- |'''Шахтёр''' |1:3 |1:0 |0:3 |1:2 |0:0 |0:0 |0:3 |0:0 |1:1 |2:3 |1:0 |0:2 | |} === Мергендер === {{ту|Бразилия}} [[Жоао Пауло|Жуан Паулу]]<br>{{ту|Қазақстан}} [[Ислам Хусиевич Чесноков|Ислам Чесноков]]<br> {{ту|Беларусь}} [[Николай Сигневич]] - 10 голдан == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *https://football.kulichki.net/kz/ {{Футболдан Қазақстан Чемпионаты}} [[Санат:Футболдан Қазақстан чемпионаты]] [[Санат:2024 жылғы футбол]] ikc94imaez9k95n4urzizv94cp5tqi5 0 748060 3399266 3398879 2024-11-09T20:56:17Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399266 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Провинция |қазақша атауы = Исла-де-Паскуа |шынайы атауы = |сурет = HangaroaAlcaldía.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел ={{ту|Чили}} [[Чили]] |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = | lat_dir = S | lat_deg = 27 | lat_min = 07 | lat_sec = | lon_dir = W | lon_deg = 109 | lon_min = 21 | lon_sec = | region = US-NV |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1988 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = 163.6 |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 7 750 |санақ жылы = 2017 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = -6:00 |DST = |телефон коды = +56-39-XX-XXXX |пошта индексі = 2770000 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Исла-де-Паскуа''' ({{lang-es|Isla de Pascua}}) — [[Чили]]ге тиесілі [[Тынық мұхит]]ындағы [[Пасха аралы|Пасха]] тобындағы арал, сонымен қатар Чилидің Валенсия аймағындағы бір провинциясы. == Негізгі ерекшеліктер == * '''Ауданы:''' 163.6 шаршы км. * '''Халық саны:''' Шамамен 7 750 адам (2017 жылғы деректер бойынша). * '''Астанасы:''' Анга Роа. * '''Географиясы:''' Вулкандық арал, бірнеше кратермен. Арал төрт негізгі бөлікке бөлінеді: Аху, Рано Рараку, Рано Као және Рано Арои. * Климаты: Тропикалық, ылғалды және жылы. * '''Тарихи маңызы:''' Исла-де-Паскуа ең танымал бронза дәуіріндегі мәдениеті мен қоғамымен танымал. == Тарихы == * 1722 жылы Голландиялық теңізші Якоб Роггевенаралды ашты * 1888 жылы Чили аралды өз иелігіне алды. * 1900-1950 жылдары Арал қой фермасына айналды, бұл ауылшаруашылыққа және табиғатқа теріс әсер етті. * 1960-жылдары Рапа Нуи халқының мәдени мұрасын қорғау үшін күресі басталды. * 1995 жылы Исла-де-Паскуа ЮНЕСКО-ның Дүниежүзілік мұрасы тізіміне енгізілді. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == {{сыртқы сілтемелер}} {{Океания елдері}} [[Санат:Чили]] 1zdsypx6sxq89j09dfsh7m03phlnik7 0 748069 3399096 3398808 2024-11-09T12:04:31Z Ismukhammed 4565 3399096 wikitext text/x-wiki {{Ұйым |атауы = 2025 жобасы<br />{{lang-en|Project 2025}} |альтернативті = |background_color = #008080 |атау түсі = #F0F8FF |логотип = 2025_Mandate_for_Leadership_cover.jpg |логотип ені = 300px |анықтама = 2023 жылғы 21 сәуірінде жарияланға «2025 жобасы» құжатының мұқабасы. |мақсаты = АҚШ Федералды билігін [[Дональд Трампт]]ың бағдарламасын қолдайтын жаңа билікке ауыстыру |идеологиясы = [[консерватизм]] |мүшелік = |орталық типі = |орталық = |тип = жоба, жоспар, [[манифест]] |тілдер = |тіл = |басшы мансабы1 = Директор |басшы есімі1 = Пол Денс |мекен-жай = |сайт = https://www.project2025.org |ортаққор = }} «'''2025 жобасы'''» ({{lang-en|Project 2025}}) — бұл [[Heritage Foundation]] ұйымдастырған бастама, ол [[Консерватизм|консервативті]] және [[Оңшылдар (саясат)|оңшыл]] саяси ұсыныстарды алға жылжыту арқылы [[АҚШ Федералды үкіметі]]н реформалау мен [[атқарушы билік]]ті шоғырландыруды мақсат етеді. Бұл жоба [[Дональд Трамп]] [[2024 АҚШ президент сайлауы|2024 жылғы президенттік сайлауда]] жеңіске жеткен жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін<ref name="Haberman, Savage & Swan 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|title=Trump and Allies Forge Plans to Increase Presidential Power in 2025|last=Haberman|first=Maggie|author-link1=Maggie Haberman|last2=Savage|first2=Charlie|author-link2=Charlie Savage (author)|last3=Swan|first3=Jonathan|date=17 шілде 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113042523/https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|archive-date=13 қараша 2023|url-status=live|access-date=13 қараша 2023}}</ref><ref name="Mascaro-2023">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Жоба [[АҚШ Конституциясы]]ның II бабына және унитарлық атқарушы билік теориясына сәйкес, бүкіл атқарушы билік президенттің тікелей бақылауында деп есептейді<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|title=Project 2025: A wish list for a Trump presidency, explained|last=Wendling|first=Mike|date=7 қазан 2024|publisher=BBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20240612125321/https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|archive-date=12 маусым 2024|url-status=live|access-date=13 маусым 2024|quote=...a controversial idea known as 'unitary executive theory'}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://repository.uclawsf.edu/hastings_law_journal/vol72/iss1/1/|title=The Unitary Executive Theory in Comparative Context|last=Driesen|first=David|date=9 шілде 2024|publisher=UC Law}}</ref>. Ол ондаған мың федералдық мемлекеттік қызметкерлерді саяси тағайындаушылар ({{lang-en|political appointee}}) ретінде қайта сыныптап, олардың орнына Трамп саясатын қолдауға дайын адал жақтастарды отырғызуға ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|quote=The Heritage Foundation, the influential group behind Project 2025, has laid out sweeping reforms of virtually every aspect of government, including a plan that critics warn will line the public service with employees loyal to a Republican commander-in-chief, as well as providing an ultra-conservative framework for policies.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|title=Biden assails Project 2025, a plan to transform government, and Trump's claim to be unaware of it|last=Licon|first=Adriana Gomez|date=2024-07-05|publisher=AP News|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191609/https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-10|quote=The 922-page plan outlines a dramatic expansion of presidential power and a plan to fire as many as 50,000 government workers to replace them with Trump loyalists.}}</ref>. Қолдаушылар бұл өзгеріс олардың пікірінше, үлкен, есеп бермейтін және негізінен [[Либерализм|либералды]] [[Бюрократия|үкіметтік бюрократия]]ны жоюға әкеледі деп мәлімдейді<ref name="Hirsh-2023">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|title=Inside the Next Republican Revolution|last=Hirsh|first=Michael|date=19 қыркүйек 2023|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20231106072647/https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|archive-date=6 қараша 2023|url-status=live|access-date=6 қараша 2023}}</ref>. Жоба билікті және қоғамды [[Христиандық|христиандық құндылықтармен]] толтыруды көздейді<ref name="Ward-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|title=Trump Allies Prepare to Infuse 'Christian Nationalism' in Second Administration|last=Ward|first=Alexander|last2=Przybyla|first2=Heidi|date=20 ақпан 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224064541/https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|archive-date=24 ақпан 2024|url-status=live|access-date=24 ақпан 2024}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|title=A conservative leading the pro-Trump Project 2025 suggests there will be a new American Revolution|last=Swenson|first=Ali|date=3 шілде 2024|publisher=Associated Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191629/https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=8 шілде 2024}}</ref>. Сыншылар «2025 жобасын» [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-ты [[автократия]]ға айналдыруға бағытталған [[Авторитаризм|авторитарлық]], христиандық-[[ұлтшылдық]] жоспар деп сипаттайды<ref name="Ward-2024" /><ref>{{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|title=How Right-Wing Groups Are Plotting to Implement Trump's Authoritarianism|last=Corn|first=David|date=14 қыркүйек 2023|website=Mother Jones|archive-url=https://web.archive.org/web/20230921142323/https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|archive-date=21 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref> . Көптеген құқықтық сарапшылар оның заң үстемдігін<ref name="Stone 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|title='Openly Authoritarian Campaign': Trump's Threats of Revenge Fuel Alarm|last=Stone|first=Peter|date=22 қараша 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|archive-date=27 қараша 2023|url-status=live|access-date=27 қараша 2023}}</ref>, биліктің бөлінуін<ref name="Mascaro-2023" />, [[шіркеудің мемлекеттен бөлінуі]]н<ref name="NewRepublican5.16.24">{{Cite magazine|last=Ben-Ghiat|first=Ruth|date=16 мамыр 2024|title=The Permanent Counterrevolution|url=https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|journal=[[The New Republic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607235153/https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|archive-date=7 маусым 2024|access-date=13 маусым 2024|url-status=live}}</ref> және [[азаматтық бостандықтар]]ды бұзады деп есептейді<ref name="Mascaro-2023" /><ref name="Stone 2023" /><ref name="Larson-2024">{{Cite news|url=https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|title=What to know about Project 2025, the far-right agenda for a second Trump administration|last=Larson|first=Shannon|date=13 маусым 2024|work=Boston Globe|archive-url=https://archive.today/20240613163017/https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|archive-date=13 маусым 2024|access-date=15 маусым 2024}}</ref>. ==Бастамалар== «2025 жобасы» үкіметтің экономикалық және әлеуметтік саясатына, сондай-ақ федералды үкімет пен оның ведомстволарының рөліне елеулі өзгерістер енгізуді көздейді. Жоспар [[АҚШ Әділет министрлігі|Әділет министрлігін]], [[Федералдық тергеу бюросы|Федералды тергеу бюросы]]н, [[АҚШ Сауда министрлігі|Сауда министрлігін]], [[Федералды байланыс комиссиясы]]н және [[Федералды сауда комиссиясы]]н партиялық бақылауға алуды, [[АҚШ ішкі қауіпсіздік департаменті|Ұлттық қауіпсіздік министрлігін]] жоюды, сондай-ақ [[қазбалы отын]] өндірісін дамыту үшін [[Климаттың өзгеруі|климаттық өзгерістердің]] алдын алу нормаларын күрт қысқартуды ұсынады<ref name="Stone 2023"/><ref>{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 квітня 2024|quote=Project 2025's blueprint envisions dismantling the Department of Homeland Security and the FBI; disarming the Environmental Protection Agency by loosening or eliminating emissions and climate-change regulations; eliminating the Departments of Education and Commerce in their entirety.}}</ref>. Жоба салық мөлшерлемелерін төмендетуді көздейді<ref name="Cranston-2024">{{Cite news|url=https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|title=What a second Trump presidency could bring|last=Cranston|first=Matthew|date=14 сәуір 2024|work=[[Australian Financial Review]]|archive-url=https://archive.today/20240513220323/https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|archive-date=13 сәуір 2024|access-date=14 сәуір 2024}}</ref>, бірақ оның авторлары [[протекционизм]]ге қатысты келіспейді<ref name="The Economist-2023">{{Cite news|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|title=Donald Trump's second term would be a protectionist nightmare|date=31 қазан 2023|work=[[The Economist]]|archive-url=https://archive.today/20231031210612/https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|archive-date=31 қазан 2023|url-access=registration|url-status=live|access-date=12 сәуір 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[АҚШ Білім министрлігі|Білім департаментін]] таратып, оның бағдарламаларын басқа ведомстволарға беруді немесе оларды тоқтатуды ұсынады<ref name="Stone-2024">{{Cite news|url=https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|title=What Would Happen to K-12 in a 2nd Trump Term? A Detailed Policy Agenda Offers Clues|last=Stone|first=Matthew|date=25 наурыз 2024|work=[[Education Week]]|archive-url=https://archive.today/20240326175303/https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|archive-date=26 наурыз 2024|url-status=live|access-date=12 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schofield-2025">{{Cite news|url=https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|title=The Trump team's radical plan to gut American public education|last=Schofield|first=Rob|date=14 мамыр 2025|work=NC Newsline|archive-url=https://web.archive.org/web/20240515083258/https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|archive-date=15 мамыр 2024|url-status=live|access-date=15 мамыр 2024}}</ref>. [[Климатология |Климаттық зерттеулерге]] қаржыландыру азаяды, ал [[АҚШ Ұлттық денсаулық сақтау институты|Ұлттық денсаулық сақтау институты]] консервативті қағидаттарға сәйкес реформаланады<ref name="Skibell-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|title=A deep dive into energy plans for Trump 2.0|last=Skibell|first=Arianna|date=15 сәуір 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153537/https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|archive-date=13 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schumacher-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|title=Biden's got a plan to protect science from Trump|last=Schumacher|first=Erin|date=27 мамыр 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613152913/https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 маусым 2024}}</ref>. Жоба [[Medicare]] мен [[Medicaid]] бағдарламаларына қаржыландыруды қысқартуға бағытталған<ref name="Barron-Lopez-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|title=Trump's plans for healthcare and reproductive rights if he returns to White House|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=22 мамыр 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240523011547/https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|archive-date=23 мамыр 2024|url-status=live|access-date=22 мамыр 2024}}</ref><ref name="Park-2024">{{Cite web|url=https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|title=Project 2025 Blueprint Also Includes Draconian Cuts to Medicaid|last=Park|first=Edwin|date=17 маусым 2024|website=Center for Children and Families|publisher=McCourt School of Public Policy, Georgetown University|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617224857/https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|archive-date=17 маусым 2024|url-status=live|access-date=18 маусым 2024}}</ref> және үкіметті [[аборт]]ты медициналық көмек ретінде қабылдаудан толық бас тартуға шақырады<ref name="Miranda-2024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|title='Department of Life': Trump allies plot abortion crackdown for second term|last=Miranda|first=Shauneen|date=2 наурыз 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240501110156/https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|archive-date=1 мамыр 2024|url-status=live|access-date=1 мамыр 2024}}</ref><ref name="Ollstein">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|title=The Anti-Abortion Plan Ready for Trump on Day One|last=Miranda Ollstein|first=Alice|date=29 қаңтар 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240203201618/https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|archive-date=3 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref>. Жоба [[АҚШ денсаулық сақтау және пациенттерді қорғау реформасы|қолжетімді медицина туралы заңға]]<ref name="Barron-Lopez-2024" /> сәйкес [[шұғыл контрацепция]] қызметтерін қамтуды тоқтатуды және ел бойынша [[Контрацепция |контрацептивтер]] мен [[Медикаментозды аборт|аборт таблеткаларын]] жіберетіндер мен алушыларға Комсток заңын орындауды ұсынады<ref name="Ollstein" /><ref name="Yang-Zahn-March242024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|title=Why 2024 may be the most consequential election for reproductive rights in 50 years|last=Yang|first=John|last2=Zahn|first2=Harry|date=24 наурыз 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153425/https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[порнография]]ны қылмыстық жауапкершілікке тартуды<ref name="p2025-document">{{Cite book |url=https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |title=Project 2025 |date=2023 |publisher=[[The Heritage Foundation]] |isbn=978-0-89195-174-2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240418053826/https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |archive-date=18 сәуір 2024 |url-status=live |access-date=14 сәуір 2024 }}</ref><ref name="Pengelly 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|title=US Hard-Right Policy Group Condemned for 'Dehumanising' Anti-LGBTQ+ Rhetoric|last=Pengelly|first=Martin|date=15 қыркүйек 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230915174430/https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|archive-date=15 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=15 қыркүйек 2023}}</ref>, [[Сексуалды бағыттану|жыныстық бағдар]] мен [[гендерлік сәйкестік]] бойынша кемсітушіліктен заңды қорғанысты жоюды<ref name="Pengelly 2023" /><ref name="Shrai Popat-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|title=How a second Trump presidency could impact the LGBTQ+ community|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=27 наурыз 2024|work=[[PBS NewsHour]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153023/https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 мамыр 2024}}</ref>, әртүрлілік, әділеттілік және инклюзия (DEI) бағдарламалары<ref name="Mascaro-2023"/><ref name="Shrai Popat-2024" /> мен [[Позитивті дискриминация|позитивті әрекеттерді]]<ref name="Tensley-2024">{{Cite news|url=https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|title='Project 2025' and the Movement That Could Erode Black Equality|last=Tensley|first=Brandon|date=25 сәуір 2024|work=Capital B|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514155658/https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024|via=[[Yahoo! News]]}}</ref> тоқтатуды ұсынады. Сонымен қатар, жоба Әділет министрлігіне ақ нәсілділерге қатысты нәсілшілдікке қарсы істерді жүргізуді тапсырмақ<ref name="Thompson-May142024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|title=Exclusive: Trump allies plot anti-racism protections – for white people|last=Thompson|first=Alex|date=1 сәуір 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514182849/https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. Жоба АҚШ-тағы [[Заңсыз иммиграция|заңсыз иммигранттарды]] тұтқындап, ұстау және [[депортация]]лау шараларын ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|title=5 Reasons Leftists HATE Project 2025|date=April 2024|publisher=[[Heritage Foundation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240425181801/https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|archive-date=25 сәуір 2024|url-status=live|access-date=3 мамыр 2024|quote=Arresting, detaining, and removing immigration violators anywhere in the United States.}}</ref><ref name="Brownstein2">{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|title=Trump's 'Knock on the Door'|last=Brownstein|first=Ronald|date=8 ақпан 2024|work=[[The Atlantic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240210204500/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|archive-date=10 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref><ref name="Savage-Haberman-Swan-Nov1120232">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|last=Savage|first=Charlie|last2=Haberman|first2=Maggue|last3=Swan|first3=Jonathan|date=11 қараша 2023|work=The New York Times|issn=0362-4331|archive-url=https://web.archive.org/web/20240705091646/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|archive-date=5 шілде 2024|url-status=live}}</ref>. Ішкі құқық қорғау органдары үшін әскери қызметкерлерді қолдану да ұсынылады<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|title=Trump and Allies Plot Revenge, Justice Department Control in a Second Term|last=Arnsdorf|first=Isaac|last2=Barrett|first2=Devlin|last3=Dawsey|first3=Josh|date=5 қараша 2023|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231105234529/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|archive-date=5 қараша 2023|url-status=live|access-date=5 қараша 2023}}</ref>. Ол [[өлім жазасы]]н қолдайды және осындай үкімдерді жылдам «орындауды» көздейді<ref name="Sarat-2024">{{Cite news|url=https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|title=This Should Be a Wake-Up Call to the Biden Administration on the Death Penalty|last=Sarat|first=Austin|date=14 мамыр 2024|work=Salon|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514150633/https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref><ref name="CNN4.27.24">{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 сәуір 2024|quote=[Jeffrey] Clark also helped draft portions of the Project 2025 blueprint for a second Trump term, including outlining the use of the Insurrection Act of 1807 to deploy the military for domestic law enforcement, as first reported by the Washington Post.}}</ref>. Кейбір консерваторлар мен республикандықтар климаттық өзгерістер<ref name="Friedman 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|title=A Republican 2024 Climate Strategy: More Drilling, Less Clean Energy|last=Friedman|first=Lisa|date=4 тамыз 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230909230443/https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|archive-date=9 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=9 қыркүйек 2023}}</ref> мен сыртқы саудаға қатысты ұстанымдары үшін жоспарды сынға алды<ref name="The Economist-2023"/>. Басқа сыншылар «2025 жобасын» төрт жылдық жеке кек қайтаруға бағытталған, көзбояушылық ретінде қабылдауда, сондай-ақ [[Джо Байден президенттігі|Байден әкімшілігі]] кезінде жүзеге асырылған «барлық дерлік шараларды» жоюға әрекет ретінде көреді<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191612/https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|archive-date=12 қазан 2024|url-status=live|access-date=6 қазан 2024|quote=Its stated goal is to undo most everything implemented in the previous four years of U.S. President Joe Biden's administration.}}</ref>. Жоба авторлары ұсыныстардың көпшілігін жүзеге асыру үшін Республикалық партияның [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты]]на бақылау орнатуы қажет екенін мойындайды<ref name="Hirsh-2023" />. Жоспардың кейбір аспектілері жақында [[АҚШ Жоғарғы соты]] тарапынан конституцияға қайшы деп танылды және олар сотқа шағымдануы мүмкін болса, кейбір ұсыныстар заң талаптарына сәйкес келетін сот дауларынан өтуі мүмкін<ref name="Holmes 2023">{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|title=Trump's Radical Second-Term Agenda Would Wield Executive Power in Unprecedented Ways|last=Holmes|first=Kristen|date=16 қараша 2023|work=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20231119040243/https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|archive-date=19 қараша 2023|url-status=live|access-date=19 қараша 2023}}</ref>. ==Көзқарастар мен талқылаулар== ===Авторитаризмге қарсы айыптаулар=== Демократия, саясаттану ғылымы және басқа сарапшылар жобаны қауіпті деп сипаттаған<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|title=Trump allies craft plans to give him unprecedented power if he wins the White House|last=Ordoñez|first=Franco|date=6 желтоқсан 2023|work=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516150608/https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|archive-date=16 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024|quote=It's not that the federal service isn't in need of reforms, says Kathryn Dunn Tenpas, a senior fellow at the University of Virginia's Miller Center. But she says Trump wants to create a class of federal workers who will do whatever the president wants—and if they don't, they can be easily fired. 'It's just a dangerous sign,' she says. 'It really suggests that a president wants to aggrandize more authority and more power. And that should make everybody nervous.'}}</ref>, ол [[авторитаризм]]<ref name="Greenhut-2024">{{Cite web|url=https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|title=Project 2025: The Heritage Foundation's plan to embrace bigger government during Trump's second term|last=Greenhut|first=Steven|date=2024-06-28|website=Reason.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20240708232258/https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|archive-date=8 қазан 2024|url-status=live|access-date=2024-07-08}}</ref> мен [[апокалипсис]] қатерін тудырады деп санайды<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|title=What is Project 2025? The Presidential Transition Project explained.|last=Barber|first=Rachel|date=10 червня 2024|website=USA TODAY|language=en-US|archive-url=https://archive.today/20240610200412/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|archive-date=10 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-07-06}}</ref><ref name="Mascaro-20235">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|work=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press News]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Көптеген заңгерлер бұл жобаның [[заң үстемдігі]]н, биліктің бөлінуін, шіркеудің мемлекеттен бөлінуін және [[азаматтық еркіндіктер]]ді әлсірететінін айтады. Snopes «саяси спектрдің барлық салаларынан келген адамдарды» цитатаға алып, жобаның авторитаризмнің алғышарты болатынына алаңдаушылығын білдіреді деп мәлімдейді<ref>{{Cite web|url=https://www.snopes.com//news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|title=What's Project 2025? Unpacking the Pro-Trump Plan to Overhaul US Government|last=Ibrahim|first=Nur|last2=Wrona|first2=Aleksandra|date=2024-07-05|website=Snopes|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240711040154/https://www.snopes.com/news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|archive-date=11 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-11|quote=The sweeping effort centers on a roughly 1,000-page document that gives the executive branch more power, reverses Biden-era policies and specifies numerous department-level changes. People across the political spectrum fear such actions are precursors to authoritarianism...}}</ref>. [[Нью-Йорк университеті|Нью-Йорк университетінің]] [[фашизм]] және авторитарлық көшбасшылар жөніндегі зерттеушісі Рут Бен-Гиат 2024 жылдың мамырында «2025 жобасы» дегеніміз «бейтарап атауы бар Америка Құрама Штаттарын авторитарлық жолмен басып алуға бағытталған жоспар» екенін жазған. Оның айтуынша, жобаның мақсаты – федералды департаменттер мен агенттіктерді жою, «құқықтық мәдениет пен [[либералды демократия]]ның басқару мәдениетін жою және жаңа бюрократиялық құрылымдарды құру, олар жаңа саяси тексеруден өткен кадрлармен толықтырылып, [[автократия]]лық басқаруды қолдауға қызмет етеді». Кейбір ғалымдар «2025 жобасын» атқарушы биліктің айтарлықтай күшеюіне алып келетінін және оны үкіметтегі институционалдық өзгерістерді сайланған жетекшілер жүзеге асыратын демократиялық кері шегінудің бір түрі деп алаңдаушылықпен айтуда. [[Корнелл университеті]]нің саясаттанушысы Рейчел Битти Ридл бұл жаһандық құбылыс демократиялық басқаруға қауіп төндіретінін, бірақ бұл зорлық-зомбылық арқылы емес, демократиялық институттарды атқарушы билікті нығайту үшін пайдалану арқылы жасалатынын айтады. Ол мұндай жағдайлардың Мажарсатн, Никарагуа және Түркия сияқты елдерде орын алғанын, бірақ бұл АҚШ үшін жаңа нәрсе екенін атап өтеді. Сондай-ақ, ол «2025 Жоба» жүзеге асырылса, бұл АҚШ азаматтарының қоғамдық өмірге қатысу қабілетінің күрт төмендеуіне әкелетінін, ал демократияда қабылданған ерік, бостандық және өкілдік принциптері негізінде қатысу мүмкіндігінен айырылатынын қосады<ref>{{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|title=A 920-page plan lays out a second Trump presidency. Nadine has read it and is terrified|last=Tomazin|first=Farrah|date=2024-06-14|website=The Sydney Morning Herald|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240627093843/https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|archive-date=27 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-06-21|quote=Cornell University political scientist Rachel Beatty Riedl says Project 2025 is emblematic of a broader global trend in which threats to democracy are emerging not just from coups, military aggression or civil war, but also from autocratic leaders using democratic institutions to consolidate executive power. This type of backsliding, known as 'executive aggrandisement', has taken place in countries such as Hungary, Nicaragua and Turkey but is new to America, says Beatty Riedl, who runs the university's Centre for International Studies and is the co-author of the book Democratic Backsliding, Resilience and Resistance. 'It's a very concerning sign,' she says. 'If Project{{nbsp}}2025 is implemented, what it means is a dramatic decrease in American citizens' ability to engage in public life based on the kind of principles of liberty, freedom and representation that are accorded in a democracy.'}}</ref><ref name=":1"/>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:2022 жылы құрылған ұйымдар]] [[Санат:Алфавит бойынша ұйымдар]] k0u4suncqxhakqm15dbvgxrc4bmnzsv 3399100 3399096 2024-11-09T12:12:35Z Ismukhammed 4565 3399100 wikitext text/x-wiki {{Ұйым |атауы = 2025 жобасы<br />{{lang-en|Project 2025}} |альтернативті = |background_color = #008080 |атау түсі = #F0F8FF |логотип = 2025_Mandate_for_Leadership_cover.jpg |логотип ені = 300px |анықтама = 2023 жылғы 21 сәуірінде жарияланға «2025 жобасы» құжатының мұқабасы. |мақсаты = АҚШ Федералды билігін [[Дональд Трампт]]ың бағдарламасын қолдайтын жаңа билікке ауыстыру |идеологиясы = [[консерватизм]] |мүшелік = |орталық типі = |орталық = |тип = жоба, жоспар, [[манифест]] |тілдер = |тіл = |басшы мансабы1 = Директоры: |басшы есімі1 = Пол Денс |мекен-жай = |сайт = https://www.project2025.org |ортаққор = }} «'''2025 жобасы'''» ({{lang-en|Project 2025}}) — бұл [[Heritage Foundation]] ұйымдастырған бастама, ол [[Консерватизм|консервативті]] және [[Оңшылдар (саясат)|оңшыл]] саяси ұсыныстарды алға жылжыту арқылы [[АҚШ Федералды үкіметі]]н реформалау мен [[атқарушы билік]]ті шоғырландыруды мақсат етеді. Бұл жоба [[Дональд Трамп]] [[2024 АҚШ президент сайлауы|2024 жылғы президенттік сайлауда]] жеңіске жеткен жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін<ref name="Haberman, Savage & Swan 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|title=Trump and Allies Forge Plans to Increase Presidential Power in 2025|last=Haberman|first=Maggie|author-link1=Maggie Haberman|last2=Savage|first2=Charlie|author-link2=Charlie Savage (author)|last3=Swan|first3=Jonathan|date=17 шілде 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113042523/https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|archive-date=13 қараша 2023|url-status=live|access-date=13 қараша 2023}}</ref><ref name="Mascaro-2023">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Жоба [[АҚШ Конституциясы]]ның II бабына және унитарлық атқарушы билік теориясына сәйкес, бүкіл атқарушы билік президенттің тікелей бақылауында деп есептейді<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|title=Project 2025: A wish list for a Trump presidency, explained|last=Wendling|first=Mike|date=7 қазан 2024|publisher=BBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20240612125321/https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|archive-date=12 маусым 2024|url-status=live|access-date=13 маусым 2024|quote=...a controversial idea known as 'unitary executive theory'}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://repository.uclawsf.edu/hastings_law_journal/vol72/iss1/1/|title=The Unitary Executive Theory in Comparative Context|last=Driesen|first=David|date=9 шілде 2024|publisher=UC Law}}</ref>. Ол ондаған мың федералдық мемлекеттік қызметкерлерді саяси тағайындаушылар ({{lang-en|political appointee}}) ретінде қайта сыныптап, олардың орнына Трамп саясатын қолдауға дайын адал жақтастарды отырғызуға ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|quote=The Heritage Foundation, the influential group behind Project 2025, has laid out sweeping reforms of virtually every aspect of government, including a plan that critics warn will line the public service with employees loyal to a Republican commander-in-chief, as well as providing an ultra-conservative framework for policies.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|title=Biden assails Project 2025, a plan to transform government, and Trump's claim to be unaware of it|last=Licon|first=Adriana Gomez|date=2024-07-05|publisher=AP News|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191609/https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-10|quote=The 922-page plan outlines a dramatic expansion of presidential power and a plan to fire as many as 50,000 government workers to replace them with Trump loyalists.}}</ref>. Қолдаушылар бұл өзгеріс олардың пікірінше, үлкен, есеп бермейтін және негізінен [[Либерализм|либералды]] [[Бюрократия|үкіметтік бюрократия]]ны жоюға әкеледі деп мәлімдейді<ref name="Hirsh-2023">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|title=Inside the Next Republican Revolution|last=Hirsh|first=Michael|date=19 қыркүйек 2023|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20231106072647/https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|archive-date=6 қараша 2023|url-status=live|access-date=6 қараша 2023}}</ref>. Жоба билікті және қоғамды [[Христиандық|христиандық құндылықтармен]] толтыруды көздейді<ref name="Ward-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|title=Trump Allies Prepare to Infuse 'Christian Nationalism' in Second Administration|last=Ward|first=Alexander|last2=Przybyla|first2=Heidi|date=20 ақпан 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224064541/https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|archive-date=24 ақпан 2024|url-status=live|access-date=24 ақпан 2024}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|title=A conservative leading the pro-Trump Project 2025 suggests there will be a new American Revolution|last=Swenson|first=Ali|date=3 шілде 2024|publisher=Associated Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191629/https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=8 шілде 2024}}</ref>. Сыншылар «2025 жобасын» [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-ты [[автократия]]ға айналдыруға бағытталған [[Авторитаризм|авторитарлық]], христиандық-[[ұлтшылдық]] жоспар деп сипаттайды<ref name="Ward-2024" /><ref>{{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|title=How Right-Wing Groups Are Plotting to Implement Trump's Authoritarianism|last=Corn|first=David|date=14 қыркүйек 2023|website=Mother Jones|archive-url=https://web.archive.org/web/20230921142323/https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|archive-date=21 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref> . Көптеген құқықтық сарапшылар оның заң үстемдігін<ref name="Stone 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|title='Openly Authoritarian Campaign': Trump's Threats of Revenge Fuel Alarm|last=Stone|first=Peter|date=22 қараша 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|archive-date=27 қараша 2023|url-status=live|access-date=27 қараша 2023}}</ref>, биліктің бөлінуін<ref name="Mascaro-2023" />, [[шіркеудің мемлекеттен бөлінуі]]н<ref name="NewRepublican5.16.24">{{Cite magazine|last=Ben-Ghiat|first=Ruth|date=16 мамыр 2024|title=The Permanent Counterrevolution|url=https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|journal=[[The New Republic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607235153/https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|archive-date=7 маусым 2024|access-date=13 маусым 2024|url-status=live}}</ref> және [[азаматтық бостандықтар]]ды бұзады деп есептейді<ref name="Mascaro-2023" /><ref name="Stone 2023" /><ref name="Larson-2024">{{Cite news|url=https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|title=What to know about Project 2025, the far-right agenda for a second Trump administration|last=Larson|first=Shannon|date=13 маусым 2024|work=Boston Globe|archive-url=https://archive.today/20240613163017/https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|archive-date=13 маусым 2024|access-date=15 маусым 2024}}</ref>. ==Бастамалар== «2025 жобасы» үкіметтің экономикалық және әлеуметтік саясатына, сондай-ақ федералды үкімет пен оның ведомстволарының рөліне елеулі өзгерістер енгізуді көздейді. Жоспар [[АҚШ Әділет министрлігі|Әділет министрлігін]], [[Федералдық тергеу бюросы|Федералды тергеу бюросы]]н, [[АҚШ Сауда министрлігі|Сауда министрлігін]], [[Федералды байланыс комиссиясы]]н және [[Федералды сауда комиссиясы]]н партиялық бақылауға алуды, [[АҚШ ішкі қауіпсіздік департаменті|Ұлттық қауіпсіздік министрлігін]] жоюды, сондай-ақ [[қазбалы отын]] өндірісін дамыту үшін [[Климаттың өзгеруі|климаттық өзгерістердің]] алдын алу нормаларын күрт қысқартуды ұсынады<ref name="Stone 2023"/><ref>{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 квітня 2024|quote=Project 2025's blueprint envisions dismantling the Department of Homeland Security and the FBI; disarming the Environmental Protection Agency by loosening or eliminating emissions and climate-change regulations; eliminating the Departments of Education and Commerce in their entirety.}}</ref>. Жоба салық мөлшерлемелерін төмендетуді көздейді<ref name="Cranston-2024">{{Cite news|url=https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|title=What a second Trump presidency could bring|last=Cranston|first=Matthew|date=14 сәуір 2024|work=[[Australian Financial Review]]|archive-url=https://archive.today/20240513220323/https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|archive-date=13 сәуір 2024|access-date=14 сәуір 2024}}</ref>, бірақ оның авторлары [[протекционизм]]ге қатысты келіспейді<ref name="The Economist-2023">{{Cite news|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|title=Donald Trump's second term would be a protectionist nightmare|date=31 қазан 2023|work=[[The Economist]]|archive-url=https://archive.today/20231031210612/https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|archive-date=31 қазан 2023|url-access=registration|url-status=live|access-date=12 сәуір 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[АҚШ Білім министрлігі|Білім департаментін]] таратып, оның бағдарламаларын басқа ведомстволарға беруді немесе оларды тоқтатуды ұсынады<ref name="Stone-2024">{{Cite news|url=https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|title=What Would Happen to K-12 in a 2nd Trump Term? A Detailed Policy Agenda Offers Clues|last=Stone|first=Matthew|date=25 наурыз 2024|work=[[Education Week]]|archive-url=https://archive.today/20240326175303/https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|archive-date=26 наурыз 2024|url-status=live|access-date=12 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schofield-2025">{{Cite news|url=https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|title=The Trump team's radical plan to gut American public education|last=Schofield|first=Rob|date=14 мамыр 2025|work=NC Newsline|archive-url=https://web.archive.org/web/20240515083258/https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|archive-date=15 мамыр 2024|url-status=live|access-date=15 мамыр 2024}}</ref>. [[Климатология |Климаттық зерттеулерге]] қаржыландыру азаяды, ал [[АҚШ Ұлттық денсаулық сақтау институты|Ұлттық денсаулық сақтау институты]] консервативті қағидаттарға сәйкес реформаланады<ref name="Skibell-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|title=A deep dive into energy plans for Trump 2.0|last=Skibell|first=Arianna|date=15 сәуір 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153537/https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|archive-date=13 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schumacher-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|title=Biden's got a plan to protect science from Trump|last=Schumacher|first=Erin|date=27 мамыр 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613152913/https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 маусым 2024}}</ref>. Жоба [[Medicare]] мен [[Medicaid]] бағдарламаларына қаржыландыруды қысқартуға бағытталған<ref name="Barron-Lopez-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|title=Trump's plans for healthcare and reproductive rights if he returns to White House|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=22 мамыр 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240523011547/https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|archive-date=23 мамыр 2024|url-status=live|access-date=22 мамыр 2024}}</ref><ref name="Park-2024">{{Cite web|url=https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|title=Project 2025 Blueprint Also Includes Draconian Cuts to Medicaid|last=Park|first=Edwin|date=17 маусым 2024|website=Center for Children and Families|publisher=McCourt School of Public Policy, Georgetown University|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617224857/https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|archive-date=17 маусым 2024|url-status=live|access-date=18 маусым 2024}}</ref> және үкіметті [[аборт]]ты медициналық көмек ретінде қабылдаудан толық бас тартуға шақырады<ref name="Miranda-2024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|title='Department of Life': Trump allies plot abortion crackdown for second term|last=Miranda|first=Shauneen|date=2 наурыз 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240501110156/https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|archive-date=1 мамыр 2024|url-status=live|access-date=1 мамыр 2024}}</ref><ref name="Ollstein">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|title=The Anti-Abortion Plan Ready for Trump on Day One|last=Miranda Ollstein|first=Alice|date=29 қаңтар 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240203201618/https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|archive-date=3 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref>. Жоба [[АҚШ денсаулық сақтау және пациенттерді қорғау реформасы|қолжетімді медицина туралы заңға]]<ref name="Barron-Lopez-2024" /> сәйкес [[шұғыл контрацепция]] қызметтерін қамтуды тоқтатуды және ел бойынша [[Контрацепция |контрацептивтер]] мен [[Медикаментозды аборт|аборт таблеткаларын]] жіберетіндер мен алушыларға Комсток заңын орындауды ұсынады<ref name="Ollstein" /><ref name="Yang-Zahn-March242024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|title=Why 2024 may be the most consequential election for reproductive rights in 50 years|last=Yang|first=John|last2=Zahn|first2=Harry|date=24 наурыз 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153425/https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[порнография]]ны қылмыстық жауапкершілікке тартуды<ref name="p2025-document">{{Cite book |url=https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |title=Project 2025 |date=2023 |publisher=[[The Heritage Foundation]] |isbn=978-0-89195-174-2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240418053826/https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |archive-date=18 сәуір 2024 |url-status=live |access-date=14 сәуір 2024 }}</ref><ref name="Pengelly 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|title=US Hard-Right Policy Group Condemned for 'Dehumanising' Anti-LGBTQ+ Rhetoric|last=Pengelly|first=Martin|date=15 қыркүйек 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230915174430/https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|archive-date=15 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=15 қыркүйек 2023}}</ref>, [[Сексуалды бағыттану|жыныстық бағдар]] мен [[гендерлік сәйкестік]] бойынша кемсітушіліктен заңды қорғанысты жоюды<ref name="Pengelly 2023" /><ref name="Shrai Popat-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|title=How a second Trump presidency could impact the LGBTQ+ community|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=27 наурыз 2024|work=[[PBS NewsHour]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153023/https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 мамыр 2024}}</ref>, әртүрлілік, әділеттілік және инклюзия (DEI) бағдарламалары<ref name="Mascaro-2023"/><ref name="Shrai Popat-2024" /> мен [[Позитивті дискриминация|позитивті әрекеттерді]]<ref name="Tensley-2024">{{Cite news|url=https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|title='Project 2025' and the Movement That Could Erode Black Equality|last=Tensley|first=Brandon|date=25 сәуір 2024|work=Capital B|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514155658/https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024|via=[[Yahoo! News]]}}</ref> тоқтатуды ұсынады. Сонымен қатар, жоба Әділет министрлігіне ақ нәсілділерге қатысты нәсілшілдікке қарсы істерді жүргізуді тапсырмақ<ref name="Thompson-May142024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|title=Exclusive: Trump allies plot anti-racism protections – for white people|last=Thompson|first=Alex|date=1 сәуір 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514182849/https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. Жоба АҚШ-тағы [[Заңсыз иммиграция|заңсыз иммигранттарды]] тұтқындап, ұстау және [[депортация]]лау шараларын ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|title=5 Reasons Leftists HATE Project 2025|date=April 2024|publisher=[[Heritage Foundation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240425181801/https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|archive-date=25 сәуір 2024|url-status=live|access-date=3 мамыр 2024|quote=Arresting, detaining, and removing immigration violators anywhere in the United States.}}</ref><ref name="Brownstein2">{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|title=Trump's 'Knock on the Door'|last=Brownstein|first=Ronald|date=8 ақпан 2024|work=[[The Atlantic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240210204500/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|archive-date=10 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref><ref name="Savage-Haberman-Swan-Nov1120232">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|last=Savage|first=Charlie|last2=Haberman|first2=Maggue|last3=Swan|first3=Jonathan|date=11 қараша 2023|work=The New York Times|issn=0362-4331|archive-url=https://web.archive.org/web/20240705091646/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|archive-date=5 шілде 2024|url-status=live}}</ref>. Ішкі құқық қорғау органдары үшін әскери қызметкерлерді қолдану да ұсынылады<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|title=Trump and Allies Plot Revenge, Justice Department Control in a Second Term|last=Arnsdorf|first=Isaac|last2=Barrett|first2=Devlin|last3=Dawsey|first3=Josh|date=5 қараша 2023|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231105234529/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|archive-date=5 қараша 2023|url-status=live|access-date=5 қараша 2023}}</ref>. Ол [[өлім жазасы]]н қолдайды және осындай үкімдерді жылдам «орындауды» көздейді<ref name="Sarat-2024">{{Cite news|url=https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|title=This Should Be a Wake-Up Call to the Biden Administration on the Death Penalty|last=Sarat|first=Austin|date=14 мамыр 2024|work=Salon|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514150633/https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref><ref name="CNN4.27.24">{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 сәуір 2024|quote=[Jeffrey] Clark also helped draft portions of the Project 2025 blueprint for a second Trump term, including outlining the use of the Insurrection Act of 1807 to deploy the military for domestic law enforcement, as first reported by the Washington Post.}}</ref>. Кейбір консерваторлар мен республикандықтар климаттық өзгерістер<ref name="Friedman 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|title=A Republican 2024 Climate Strategy: More Drilling, Less Clean Energy|last=Friedman|first=Lisa|date=4 тамыз 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230909230443/https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|archive-date=9 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=9 қыркүйек 2023}}</ref> мен сыртқы саудаға қатысты ұстанымдары үшін жоспарды сынға алды<ref name="The Economist-2023"/>. Басқа сыншылар «2025 жобасын» төрт жылдық жеке кек қайтаруға бағытталған, көзбояушылық ретінде қабылдауда, сондай-ақ [[Джо Байден президенттігі|Байден әкімшілігі]] кезінде жүзеге асырылған «барлық дерлік шараларды» жоюға әрекет ретінде көреді<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191612/https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|archive-date=12 қазан 2024|url-status=live|access-date=6 қазан 2024|quote=Its stated goal is to undo most everything implemented in the previous four years of U.S. President Joe Biden's administration.}}</ref>. Жоба авторлары ұсыныстардың көпшілігін жүзеге асыру үшін Республикалық партияның [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты]]на бақылау орнатуы қажет екенін мойындайды<ref name="Hirsh-2023" />. Жоспардың кейбір аспектілері жақында [[АҚШ Жоғарғы соты]] тарапынан конституцияға қайшы деп танылды және олар сотқа шағымдануы мүмкін болса, кейбір ұсыныстар заң талаптарына сәйкес келетін сот дауларынан өтуі мүмкін<ref name="Holmes 2023">{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|title=Trump's Radical Second-Term Agenda Would Wield Executive Power in Unprecedented Ways|last=Holmes|first=Kristen|date=16 қараша 2023|work=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20231119040243/https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|archive-date=19 қараша 2023|url-status=live|access-date=19 қараша 2023}}</ref>. ==Көзқарастар мен талқылаулар== ===Авторитаризмге қарсы айыптаулар=== Демократия, саясаттану ғылымы және басқа сарапшылар жобаны қауіпті деп сипаттаған<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|title=Trump allies craft plans to give him unprecedented power if he wins the White House|last=Ordoñez|first=Franco|date=6 желтоқсан 2023|work=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516150608/https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|archive-date=16 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024|quote=It's not that the federal service isn't in need of reforms, says Kathryn Dunn Tenpas, a senior fellow at the University of Virginia's Miller Center. But she says Trump wants to create a class of federal workers who will do whatever the president wants—and if they don't, they can be easily fired. 'It's just a dangerous sign,' she says. 'It really suggests that a president wants to aggrandize more authority and more power. And that should make everybody nervous.'}}</ref>, ол [[авторитаризм]]<ref name="Greenhut-2024">{{Cite web|url=https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|title=Project 2025: The Heritage Foundation's plan to embrace bigger government during Trump's second term|last=Greenhut|first=Steven|date=2024-06-28|website=Reason.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20240708232258/https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|archive-date=8 қазан 2024|url-status=live|access-date=2024-07-08}}</ref> мен [[апокалипсис]] қатерін тудырады деп санайды<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|title=What is Project 2025? The Presidential Transition Project explained.|last=Barber|first=Rachel|date=10 червня 2024|website=USA TODAY|language=en-US|archive-url=https://archive.today/20240610200412/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|archive-date=10 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-07-06}}</ref><ref name="Mascaro-20235">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|work=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press News]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Көптеген заңгерлер бұл жобаның [[заң үстемдігі]]н, биліктің бөлінуін, шіркеудің мемлекеттен бөлінуін және [[азаматтық еркіндіктер]]ді әлсірететінін айтады. Snopes «саяси спектрдің барлық салаларынан келген адамдарды» цитатаға алып, жобаның авторитаризмнің алғышарты болатынына алаңдаушылығын білдіреді деп мәлімдейді<ref>{{Cite web|url=https://www.snopes.com//news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|title=What's Project 2025? Unpacking the Pro-Trump Plan to Overhaul US Government|last=Ibrahim|first=Nur|last2=Wrona|first2=Aleksandra|date=2024-07-05|website=Snopes|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240711040154/https://www.snopes.com/news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|archive-date=11 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-11|quote=The sweeping effort centers on a roughly 1,000-page document that gives the executive branch more power, reverses Biden-era policies and specifies numerous department-level changes. People across the political spectrum fear such actions are precursors to authoritarianism...}}</ref>. [[Нью-Йорк университеті|Нью-Йорк университетінің]] [[фашизм]] және авторитарлық көшбасшылар жөніндегі зерттеушісі Рут Бен-Гиат 2024 жылдың мамырында «2025 жобасы» дегеніміз «бейтарап атауы бар Америка Құрама Штаттарын авторитарлық жолмен басып алуға бағытталған жоспар» екенін жазған. Оның айтуынша, жобаның мақсаты – федералды департаменттер мен агенттіктерді жою, «құқықтық мәдениет пен [[либералды демократия]]ның басқару мәдениетін жою және жаңа бюрократиялық құрылымдарды құру, олар жаңа саяси тексеруден өткен кадрлармен толықтырылып, [[автократия]]лық басқаруды қолдауға қызмет етеді». Кейбір ғалымдар «2025 жобасын» атқарушы биліктің айтарлықтай күшеюіне алып келетінін және оны үкіметтегі институционалдық өзгерістерді сайланған жетекшілер жүзеге асыратын демократиялық кері шегінудің бір түрі деп алаңдаушылықпен айтуда. [[Корнелл университеті]]нің саясаттанушысы Рейчел Битти Ридл бұл жаһандық құбылыс демократиялық басқаруға қауіп төндіретінін, бірақ бұл зорлық-зомбылық арқылы емес, демократиялық институттарды атқарушы билікті нығайту үшін пайдалану арқылы жасалатынын айтады. Ол мұндай жағдайлардың Мажарсатн, Никарагуа және Түркия сияқты елдерде орын алғанын, бірақ бұл АҚШ үшін жаңа нәрсе екенін атап өтеді. Сондай-ақ, ол «2025 Жоба» жүзеге асырылса, бұл АҚШ азаматтарының қоғамдық өмірге қатысу қабілетінің күрт төмендеуіне әкелетінін, ал демократияда қабылданған ерік, бостандық және өкілдік принциптері негізінде қатысу мүмкіндігінен айырылатынын қосады<ref>{{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|title=A 920-page plan lays out a second Trump presidency. Nadine has read it and is terrified|last=Tomazin|first=Farrah|date=2024-06-14|website=The Sydney Morning Herald|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240627093843/https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|archive-date=27 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-06-21|quote=Cornell University political scientist Rachel Beatty Riedl says Project 2025 is emblematic of a broader global trend in which threats to democracy are emerging not just from coups, military aggression or civil war, but also from autocratic leaders using democratic institutions to consolidate executive power. This type of backsliding, known as 'executive aggrandisement', has taken place in countries such as Hungary, Nicaragua and Turkey but is new to America, says Beatty Riedl, who runs the university's Centre for International Studies and is the co-author of the book Democratic Backsliding, Resilience and Resistance. 'It's a very concerning sign,' she says. 'If Project{{nbsp}}2025 is implemented, what it means is a dramatic decrease in American citizens' ability to engage in public life based on the kind of principles of liberty, freedom and representation that are accorded in a democracy.'}}</ref><ref name=":1"/>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:2022 жылы құрылған ұйымдар]] [[Санат:Алфавит бойынша ұйымдар]] 8hxj4st98bpz0pfh8aa652meivx4p2t 3399109 3399100 2024-11-09T12:18:24Z Ismukhammed 4565 3399109 wikitext text/x-wiki {{Ұйым |атауы = 2025 жобасы<br />{{lang-en|Project 2025}} |альтернативті = |background_color = #008080 |атау түсі = #F0F8FF |логотип = 2025_Mandate_for_Leadership_cover.jpg |логотип ені = 300px |анықтама = 2023 жылғы 21 сәуірінде жарияланға «2025 жобасы» құжатының мұқабасы. |мақсаты = АҚШ Федералды билігін [[Дональд Трампт]]ың бағдарламасын қолдайтын жаңа билікке ауыстыру |идеологиясы = [[консерватизм]] |мүшелік = |орталық типі = |орталық = |тип = жоба, жоспар, [[манифест]] |тілдер = |тіл = |басшы мансабы1 = Директоры: |басшы есімі1 = Пол Денс |мекен-жай = |сайт = https://www.project2025.org |ортаққор = }} «'''2025 жобасы'''» ({{lang-en|Project 2025}}) — бұл [[Heritage Foundation]] ұйымдастырған бастама, ол [[Консерватизм|консервативті]] және [[Оңшылдар (саясат)|оңшыл]] саяси ұсыныстарды алға жылжыту арқылы [[АҚШ Федералды үкіметі]]н реформалау мен [[атқарушы билік]]ті шоғырландыруды мақсат етеді. Бұл жоба [[Дональд Трамп]] [[2024 АҚШ президент сайлауы|2024 жылғы президенттік сайлауда]] жеңіске жеткен жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін<ref name="Haberman, Savage & Swan 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|title=Trump and Allies Forge Plans to Increase Presidential Power in 2025|last=Haberman|first=Maggie|author-link1=Maggie Haberman|last2=Savage|first2=Charlie|author-link2=Charlie Savage (author)|last3=Swan|first3=Jonathan|date=17 шілде 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113042523/https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|archive-date=13 қараша 2023|url-status=live|access-date=13 қараша 2023}}</ref><ref name="Mascaro-2023">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Жоба [[АҚШ Конституциясы]]ның II бабына және унитарлық атқарушы билік теориясына сәйкес, бүкіл атқарушы билік президенттің тікелей бақылауында деп есептейді<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|title=Project 2025: A wish list for a Trump presidency, explained|last=Wendling|first=Mike|date=7 қазан 2024|publisher=BBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20240612125321/https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|archive-date=12 маусым 2024|url-status=live|access-date=13 маусым 2024|quote=...a controversial idea known as 'unitary executive theory'}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://repository.uclawsf.edu/hastings_law_journal/vol72/iss1/1/|title=The Unitary Executive Theory in Comparative Context|last=Driesen|first=David|date=9 шілде 2024|publisher=UC Law}}</ref>. Ол ондаған мың федералдық мемлекеттік қызметкерлерді саяси тағайындаушылар ({{lang-en|political appointee}}) ретінде қайта сыныптап, олардың орнына Трамп саясатын қолдауға дайын адал жақтастарды отырғызуға ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|quote=The Heritage Foundation, the influential group behind Project 2025, has laid out sweeping reforms of virtually every aspect of government, including a plan that critics warn will line the public service with employees loyal to a Republican commander-in-chief, as well as providing an ultra-conservative framework for policies.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|title=Biden assails Project 2025, a plan to transform government, and Trump's claim to be unaware of it|last=Licon|first=Adriana Gomez|date=2024-07-05|publisher=AP News|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191609/https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-10|quote=The 922-page plan outlines a dramatic expansion of presidential power and a plan to fire as many as 50,000 government workers to replace them with Trump loyalists.}}</ref>. Қолдаушылар бұл өзгеріс олардың пікірінше, үлкен, есеп бермейтін және негізінен [[Либерализм|либералды]] [[Бюрократия|үкіметтік бюрократия]]ны жоюға әкеледі деп мәлімдейді<ref name="Hirsh-2023">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|title=Inside the Next Republican Revolution|last=Hirsh|first=Michael|date=19 қыркүйек 2023|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20231106072647/https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|archive-date=6 қараша 2023|url-status=live|access-date=6 қараша 2023}}</ref>. Жоба билікті және қоғамды [[Христиандық|христиандық құндылықтармен]] толтыруды көздейді<ref name="Ward-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|title=Trump Allies Prepare to Infuse 'Christian Nationalism' in Second Administration|last=Ward|first=Alexander|last2=Przybyla|first2=Heidi|date=20 ақпан 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224064541/https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|archive-date=24 ақпан 2024|url-status=live|access-date=24 ақпан 2024}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|title=A conservative leading the pro-Trump Project 2025 suggests there will be a new American Revolution|last=Swenson|first=Ali|date=3 шілде 2024|publisher=Associated Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191629/https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=8 шілде 2024}}</ref>. Сыншылар «2025 жобасын» [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-ты [[автократия]]ға айналдыруға бағытталған [[Авторитаризм|авторитарлық]], христиандық-[[ұлтшылдық]] жоспар деп сипаттайды<ref name="Ward-2024" /><ref>{{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|title=How Right-Wing Groups Are Plotting to Implement Trump's Authoritarianism|last=Corn|first=David|date=14 қыркүйек 2023|website=Mother Jones|archive-url=https://web.archive.org/web/20230921142323/https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|archive-date=21 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref> . Көптеген құқықтық сарапшылар оның заң үстемдігін<ref name="Stone 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|title='Openly Authoritarian Campaign': Trump's Threats of Revenge Fuel Alarm|last=Stone|first=Peter|date=22 қараша 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|archive-date=27 қараша 2023|url-status=live|access-date=27 қараша 2023}}</ref>, биліктің бөлінуін<ref name="Mascaro-2023" />, [[шіркеудің мемлекеттен бөлінуі]]н<ref name="NewRepublican5.16.24">{{Cite magazine|last=Ben-Ghiat|first=Ruth|date=16 мамыр 2024|title=The Permanent Counterrevolution|url=https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|journal=[[The New Republic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607235153/https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|archive-date=7 маусым 2024|access-date=13 маусым 2024|url-status=live}}</ref> және [[азаматтық бостандықтар]]ды бұзады деп есептейді<ref name="Mascaro-2023" /><ref name="Stone 2023" /><ref name="Larson-2024">{{Cite news|url=https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|title=What to know about Project 2025, the far-right agenda for a second Trump administration|last=Larson|first=Shannon|date=13 маусым 2024|work=Boston Globe|archive-url=https://archive.today/20240613163017/https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|archive-date=13 маусым 2024|access-date=15 маусым 2024}}</ref>. ==Бастамалар== «2025 жобасы» үкіметтің экономикалық және әлеуметтік саясатына, сондай-ақ федералды үкімет пен оның ведомстволарының рөліне елеулі өзгерістер енгізуді көздейді. Жоспар [[АҚШ Әділет министрлігі|Әділет министрлігін]], [[Федералдық тергеу бюросы|Федералды тергеу бюросы]]н, [[АҚШ Сауда министрлігі|Сауда министрлігін]], [[Федералды байланыс комиссиясы]]н және [[Федералды сауда комиссиясы]]н партиялық бақылауға алуды, [[АҚШ ішкі қауіпсіздік департаменті|Ұлттық қауіпсіздік министрлігін]] жоюды, сондай-ақ [[қазбалы отын]] өндірісін дамыту үшін [[Климаттың өзгеруі|климаттық өзгерістердің]] алдын алу нормаларын күрт қысқартуды ұсынады<ref name="Stone 2023"/><ref>{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 квітня 2024|quote=Project 2025's blueprint envisions dismantling the Department of Homeland Security and the FBI; disarming the Environmental Protection Agency by loosening or eliminating emissions and climate-change regulations; eliminating the Departments of Education and Commerce in their entirety.}}</ref>. Жоба салық мөлшерлемелерін төмендетуді көздейді<ref name="Cranston-2024">{{Cite news|url=https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|title=What a second Trump presidency could bring|last=Cranston|first=Matthew|date=14 сәуір 2024|work=[[Australian Financial Review]]|archive-url=https://archive.today/20240513220323/https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|archive-date=13 сәуір 2024|access-date=14 сәуір 2024}}</ref>, бірақ оның авторлары [[протекционизм]]ге қатысты келіспейді<ref name="The Economist-2023">{{Cite news|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|title=Donald Trump's second term would be a protectionist nightmare|date=31 қазан 2023|work=[[The Economist]]|archive-url=https://archive.today/20231031210612/https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|archive-date=31 қазан 2023|url-access=registration|url-status=live|access-date=12 сәуір 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[АҚШ Білім министрлігі|Білім департаментін]] таратып, оның бағдарламаларын басқа ведомстволарға беруді немесе оларды тоқтатуды ұсынады<ref name="Stone-2024">{{Cite news|url=https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|title=What Would Happen to K-12 in a 2nd Trump Term? A Detailed Policy Agenda Offers Clues|last=Stone|first=Matthew|date=25 наурыз 2024|work=[[Education Week]]|archive-url=https://archive.today/20240326175303/https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|archive-date=26 наурыз 2024|url-status=live|access-date=12 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schofield-2025">{{Cite news|url=https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|title=The Trump team's radical plan to gut American public education|last=Schofield|first=Rob|date=14 мамыр 2025|work=NC Newsline|archive-url=https://web.archive.org/web/20240515083258/https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|archive-date=15 мамыр 2024|url-status=live|access-date=15 мамыр 2024}}</ref>. [[Климатология |Климаттық зерттеулерге]] қаржыландыру азаяды, ал [[АҚШ Ұлттық денсаулық сақтау институты|Ұлттық денсаулық сақтау институты]] консервативті қағидаттарға сәйкес реформаланады<ref name="Skibell-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|title=A deep dive into energy plans for Trump 2.0|last=Skibell|first=Arianna|date=15 сәуір 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153537/https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|archive-date=13 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schumacher-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|title=Biden's got a plan to protect science from Trump|last=Schumacher|first=Erin|date=27 мамыр 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613152913/https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 маусым 2024}}</ref>. Жоба [[Medicare]] мен [[Medicaid]] бағдарламаларына қаржыландыруды қысқартуға бағытталған<ref name="Barron-Lopez-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|title=Trump's plans for healthcare and reproductive rights if he returns to White House|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=22 мамыр 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240523011547/https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|archive-date=23 мамыр 2024|url-status=live|access-date=22 мамыр 2024}}</ref><ref name="Park-2024">{{Cite web|url=https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|title=Project 2025 Blueprint Also Includes Draconian Cuts to Medicaid|last=Park|first=Edwin|date=17 маусым 2024|website=Center for Children and Families|publisher=McCourt School of Public Policy, Georgetown University|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617224857/https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|archive-date=17 маусым 2024|url-status=live|access-date=18 маусым 2024}}</ref> және үкіметті [[аборт]]ты медициналық көмек ретінде қабылдаудан толық бас тартуға шақырады<ref name="Miranda-2024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|title='Department of Life': Trump allies plot abortion crackdown for second term|last=Miranda|first=Shauneen|date=2 наурыз 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240501110156/https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|archive-date=1 мамыр 2024|url-status=live|access-date=1 мамыр 2024}}</ref><ref name="Ollstein">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|title=The Anti-Abortion Plan Ready for Trump on Day One|last=Miranda Ollstein|first=Alice|date=29 қаңтар 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240203201618/https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|archive-date=3 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref>. Жоба [[АҚШ денсаулық сақтау және пациенттерді қорғау реформасы|қолжетімді медицина туралы заңға]]<ref name="Barron-Lopez-2024" /> сәйкес [[шұғыл контрацепция]] қызметтерін қамтуды тоқтатуды және ел бойынша [[Контрацепция |контрацептивтер]] мен [[Медикаментозды аборт|аборт таблеткаларын]] жіберетіндер мен алушыларға Комсток заңын орындауды ұсынады<ref name="Ollstein" /><ref name="Yang-Zahn-March242024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|title=Why 2024 may be the most consequential election for reproductive rights in 50 years|last=Yang|first=John|last2=Zahn|first2=Harry|date=24 наурыз 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153425/https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[порнография]]ны қылмыстық жауапкершілікке тартуды<ref name="p2025-document">{{Cite book |url=https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |title=Project 2025 |date=2023 |publisher=[[The Heritage Foundation]] |isbn=978-0-89195-174-2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240418053826/https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |archive-date=18 сәуір 2024 |url-status=live |access-date=14 сәуір 2024 }}</ref><ref name="Pengelly 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|title=US Hard-Right Policy Group Condemned for 'Dehumanising' Anti-LGBTQ+ Rhetoric|last=Pengelly|first=Martin|date=15 қыркүйек 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230915174430/https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|archive-date=15 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=15 қыркүйек 2023}}</ref>, [[Сексуалды бағыттану|жыныстық бағдар]] мен [[гендерлік сәйкестік]] бойынша кемсітушіліктен заңды қорғанысты жоюды<ref name="Pengelly 2023" /><ref name="Shrai Popat-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|title=How a second Trump presidency could impact the LGBTQ+ community|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=27 наурыз 2024|work=[[PBS NewsHour]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153023/https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 мамыр 2024}}</ref>, әртүрлілік, әділеттілік және инклюзия (DEI) бағдарламалары<ref name="Mascaro-2023"/><ref name="Shrai Popat-2024" /> мен [[Позитивті дискриминация|позитивті әрекеттерді]]<ref name="Tensley-2024">{{Cite news|url=https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|title='Project 2025' and the Movement That Could Erode Black Equality|last=Tensley|first=Brandon|date=25 сәуір 2024|work=Capital B|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514155658/https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024|via=[[Yahoo! News]]}}</ref> тоқтатуды ұсынады. Сонымен қатар, жоба Әділет министрлігіне ақ нәсілділерге қатысты нәсілшілдікке қарсы істерді жүргізуді тапсырмақ<ref name="Thompson-May142024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|title=Exclusive: Trump allies plot anti-racism protections – for white people|last=Thompson|first=Alex|date=1 сәуір 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514182849/https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. Жоба АҚШ-тағы [[Заңсыз иммиграция|заңсыз иммигранттарды]] тұтқындап, ұстау және [[депортация]]лау шараларын ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|title=5 Reasons Leftists HATE Project 2025|date=April 2024|publisher=[[Heritage Foundation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240425181801/https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|archive-date=25 сәуір 2024|url-status=live|access-date=3 мамыр 2024|quote=Arresting, detaining, and removing immigration violators anywhere in the United States.}}</ref><ref name="Brownstein2">{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|title=Trump's 'Knock on the Door'|last=Brownstein|first=Ronald|date=8 ақпан 2024|work=[[The Atlantic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240210204500/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|archive-date=10 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref><ref name="Savage-Haberman-Swan-Nov1120232">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|last=Savage|first=Charlie|last2=Haberman|first2=Maggue|last3=Swan|first3=Jonathan|date=11 қараша 2023|work=The New York Times|issn=0362-4331|archive-url=https://web.archive.org/web/20240705091646/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|archive-date=5 шілде 2024|url-status=live}}</ref>. Ішкі құқық қорғау органдары үшін әскери қызметкерлерді қолдану да ұсынылады<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|title=Trump and Allies Plot Revenge, Justice Department Control in a Second Term|last=Arnsdorf|first=Isaac|last2=Barrett|first2=Devlin|last3=Dawsey|first3=Josh|date=5 қараша 2023|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231105234529/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|archive-date=5 қараша 2023|url-status=live|access-date=5 қараша 2023}}</ref>. Ол [[өлім жазасы]]н қолдайды және осындай үкімдерді жылдам «орындауды» көздейді<ref name="Sarat-2024">{{Cite news|url=https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|title=This Should Be a Wake-Up Call to the Biden Administration on the Death Penalty|last=Sarat|first=Austin|date=14 мамыр 2024|work=Salon|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514150633/https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref><ref name="CNN4.27.24">{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 сәуір 2024|quote=[Jeffrey] Clark also helped draft portions of the Project 2025 blueprint for a second Trump term, including outlining the use of the Insurrection Act of 1807 to deploy the military for domestic law enforcement, as first reported by the Washington Post.}}</ref>. Кейбір консерваторлар мен республикандықтар климаттық өзгерістер<ref name="Friedman 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|title=A Republican 2024 Climate Strategy: More Drilling, Less Clean Energy|last=Friedman|first=Lisa|date=4 тамыз 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230909230443/https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|archive-date=9 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=9 қыркүйек 2023}}</ref> мен сыртқы саудаға қатысты ұстанымдары үшін жоспарды сынға алды<ref name="The Economist-2023"/>. Басқа сыншылар «2025 жобасын» төрт жылдық жеке кек қайтаруға бағытталған, көзбояушылық ретінде қабылдауда, сондай-ақ [[Джо Байден президенттігі|Байден әкімшілігі]] кезінде жүзеге асырылған «барлық дерлік шараларды» жоюға әрекет ретінде көреді<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191612/https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|archive-date=12 қазан 2024|url-status=live|access-date=6 қазан 2024|quote=Its stated goal is to undo most everything implemented in the previous four years of U.S. President Joe Biden's administration.}}</ref>. Жоба авторлары ұсыныстардың көпшілігін жүзеге асыру үшін Республикалық партияның [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты]]на бақылау орнатуы қажет екенін мойындайды<ref name="Hirsh-2023" />. Жоспардың кейбір аспектілері жақында [[АҚШ Жоғарғы соты]] тарапынан конституцияға қайшы деп танылды және олар сотқа шағымдануы мүмкін болса, кейбір ұсыныстар заң талаптарына сәйкес келетін сот дауларынан өтуі мүмкін<ref name="Holmes 2023">{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|title=Trump's Radical Second-Term Agenda Would Wield Executive Power in Unprecedented Ways|last=Holmes|first=Kristen|date=16 қараша 2023|work=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20231119040243/https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|archive-date=19 қараша 2023|url-status=live|access-date=19 қараша 2023}}</ref>. ==Көзқарастар мен талқылаулар== ===Авторитаризмге қарсы айыптаулар=== Демократия, саясаттану ғылымы және басқа сарапшылар жобаны қауіпті деп сипаттаған<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|title=Trump allies craft plans to give him unprecedented power if he wins the White House|last=Ordoñez|first=Franco|date=6 желтоқсан 2023|work=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516150608/https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|archive-date=16 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024|quote=It's not that the federal service isn't in need of reforms, says Kathryn Dunn Tenpas, a senior fellow at the University of Virginia's Miller Center. But she says Trump wants to create a class of federal workers who will do whatever the president wants—and if they don't, they can be easily fired. 'It's just a dangerous sign,' she says. 'It really suggests that a president wants to aggrandize more authority and more power. And that should make everybody nervous.'}}</ref>, ол [[авторитаризм]]<ref name="Greenhut-2024">{{Cite web|url=https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|title=Project 2025: The Heritage Foundation's plan to embrace bigger government during Trump's second term|last=Greenhut|first=Steven|date=2024-06-28|website=Reason.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20240708232258/https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|archive-date=8 қазан 2024|url-status=live|access-date=2024-07-08}}</ref> мен [[апокалипсис]] қатерін тудырады деп санайды<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|title=What is Project 2025? The Presidential Transition Project explained.|last=Barber|first=Rachel|date=10 червня 2024|website=USA TODAY|language=en-US|archive-url=https://archive.today/20240610200412/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|archive-date=10 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-07-06}}</ref><ref name="Mascaro-20235">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|work=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press News]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Көптеген заңгерлер бұл жобаның [[заң үстемдігі]]н, биліктің бөлінуін, шіркеудің мемлекеттен бөлінуін және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық еркіндіктер]]ді әлсірететінін айтады. Snopes «саяси спектрдің барлық салаларынан келген адамдарды» цитатаға алып, жобаның авторитаризмнің алғышарты болатынына алаңдаушылығын білдіреді деп мәлімдейді<ref>{{Cite web|url=https://www.snopes.com//news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|title=What's Project 2025? Unpacking the Pro-Trump Plan to Overhaul US Government|last=Ibrahim|first=Nur|last2=Wrona|first2=Aleksandra|date=2024-07-05|website=Snopes|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240711040154/https://www.snopes.com/news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|archive-date=11 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-11|quote=The sweeping effort centers on a roughly 1,000-page document that gives the executive branch more power, reverses Biden-era policies and specifies numerous department-level changes. People across the political spectrum fear such actions are precursors to authoritarianism...}}</ref>. [[Нью-Йорк университеті|Нью-Йорк университетінің]] [[фашизм]] және авторитарлық көшбасшылар жөніндегі зерттеушісі Рут Бен-Гиат 2024 жылдың мамырында «2025 жобасы» дегеніміз «бейтарап атауы бар Америка Құрама Штаттарын авторитарлық жолмен басып алуға бағытталған жоспар» екенін жазған. Оның айтуынша, жобаның мақсаты – федералды департаменттер мен агенттіктерді жою, «құқықтық мәдениет пен [[либералды демократия]]ның басқару мәдениетін жою және жаңа бюрократиялық құрылымдарды құру, олар жаңа саяси тексеруден өткен кадрлармен толықтырылып, [[автократия]]лық басқаруды қолдауға қызмет етеді». Кейбір ғалымдар «2025 жобасын» атқарушы биліктің айтарлықтай күшеюіне алып келетінін және оны үкіметтегі институционалдық өзгерістерді сайланған жетекшілер жүзеге асыратын демократиялық кері шегінудің бір түрі деп алаңдаушылықпен айтуда. [[Корнелл университеті]]нің саясаттанушысы Рейчел Битти Ридл бұл жаһандық құбылыс демократиялық басқаруға қауіп төндіретінін, бірақ бұл зорлық-зомбылық арқылы емес, демократиялық институттарды атқарушы билікті нығайту үшін пайдалану арқылы жасалатынын айтады. Ол мұндай жағдайлардың Мажарсатн, Никарагуа және Түркия сияқты елдерде орын алғанын, бірақ бұл АҚШ үшін жаңа нәрсе екенін атап өтеді. Сондай-ақ, ол «2025 Жоба» жүзеге асырылса, бұл АҚШ азаматтарының қоғамдық өмірге қатысу қабілетінің күрт төмендеуіне әкелетінін, ал демократияда қабылданған ерік, бостандық және өкілдік принциптері негізінде қатысу мүмкіндігінен айырылатынын қосады<ref>{{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|title=A 920-page plan lays out a second Trump presidency. Nadine has read it and is terrified|last=Tomazin|first=Farrah|date=2024-06-14|website=The Sydney Morning Herald|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240627093843/https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|archive-date=27 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-06-21|quote=Cornell University political scientist Rachel Beatty Riedl says Project 2025 is emblematic of a broader global trend in which threats to democracy are emerging not just from coups, military aggression or civil war, but also from autocratic leaders using democratic institutions to consolidate executive power. This type of backsliding, known as 'executive aggrandisement', has taken place in countries such as Hungary, Nicaragua and Turkey but is new to America, says Beatty Riedl, who runs the university's Centre for International Studies and is the co-author of the book Democratic Backsliding, Resilience and Resistance. 'It's a very concerning sign,' she says. 'If Project{{nbsp}}2025 is implemented, what it means is a dramatic decrease in American citizens' ability to engage in public life based on the kind of principles of liberty, freedom and representation that are accorded in a democracy.'}}</ref><ref name=":1"/>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:2022 жылы құрылған ұйымдар]] [[Санат:Алфавит бойынша ұйымдар]] 8bf2ki0crmlsvsgxyrfe5a1ffz8q56b 3399112 3399109 2024-11-09T12:19:26Z Ismukhammed 4565 3399112 wikitext text/x-wiki {{Ұйым |атауы = 2025 жобасы<br />{{lang-en|Project 2025}} |альтернативті = |background_color = #008080 |атау түсі = #F0F8FF |логотип = 2025_Mandate_for_Leadership_cover.jpg |логотип ені = 300px |анықтама = 2023 жылғы 21 сәуірінде жарияланға «2025 жобасы» құжатының мұқабасы. |мақсаты = АҚШ Федералды билігін [[Дональд Трампт]]ың бағдарламасын қолдайтын жаңа билікке ауыстыру |идеологиясы = [[консерватизм]] |мүшелік = |орталық типі = |орталық = |тип = жоба, жоспар, [[манифест]] |тілдер = |тіл = |басшы мансабы1 = Директоры: |басшы есімі1 = Пол Денс |мекен-жай = |сайт = https://www.project2025.org |ортаққор = }} «'''2025 жобасы'''» ({{lang-en|Project 2025}}) — бұл [[Heritage Foundation]] ұйымдастырған бастама, ол [[Консерватизм|консервативті]] және [[Оңшылдар (саясат)|оңшыл]] саяси ұсыныстарды алға жылжыту арқылы [[АҚШ Федералды үкіметі]]н реформалау мен [[атқарушы билік]]ті шоғырландыруды мақсат етеді. Бұл жоба [[Дональд Трамп]] [[2024 АҚШ президент сайлауы|2024 жылғы президенттік сайлауда]] жеңіске жеткен жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін<ref name="Haberman, Savage & Swan 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|title=Trump and Allies Forge Plans to Increase Presidential Power in 2025|last=Haberman|first=Maggie|author-link1=Maggie Haberman|last2=Savage|first2=Charlie|author-link2=Charlie Savage (author)|last3=Swan|first3=Jonathan|date=17 шілде 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113042523/https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|archive-date=13 қараша 2023|url-status=live|access-date=13 қараша 2023}}</ref><ref name="Mascaro-2023">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Жоба [[АҚШ Конституциясы]]ның II бабына және унитарлық атқарушы билік теориясына сәйкес, бүкіл атқарушы билік президенттің тікелей бақылауында деп есептейді<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|title=Project 2025: A wish list for a Trump presidency, explained|last=Wendling|first=Mike|date=7 қазан 2024|publisher=BBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20240612125321/https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|archive-date=12 маусым 2024|url-status=live|access-date=13 маусым 2024|quote=...a controversial idea known as 'unitary executive theory'}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://repository.uclawsf.edu/hastings_law_journal/vol72/iss1/1/|title=The Unitary Executive Theory in Comparative Context|last=Driesen|first=David|date=9 шілде 2024|publisher=UC Law}}</ref>. Ол ондаған мың федералдық мемлекеттік қызметкерлерді саяси тағайындаушылар ({{lang-en|political appointee}}) ретінде қайта сыныптап, олардың орнына Трамп саясатын қолдауға дайын адал жақтастарды отырғызуға ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|quote=The Heritage Foundation, the influential group behind Project 2025, has laid out sweeping reforms of virtually every aspect of government, including a plan that critics warn will line the public service with employees loyal to a Republican commander-in-chief, as well as providing an ultra-conservative framework for policies.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|title=Biden assails Project 2025, a plan to transform government, and Trump's claim to be unaware of it|last=Licon|first=Adriana Gomez|date=2024-07-05|publisher=AP News|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191609/https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-10|quote=The 922-page plan outlines a dramatic expansion of presidential power and a plan to fire as many as 50,000 government workers to replace them with Trump loyalists.}}</ref>. Қолдаушылар бұл өзгеріс олардың пікірінше, үлкен, есеп бермейтін және негізінен [[Либерализм|либералды]] [[Бюрократия|үкіметтік бюрократия]]ны жоюға әкеледі деп мәлімдейді<ref name="Hirsh-2023">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|title=Inside the Next Republican Revolution|last=Hirsh|first=Michael|date=19 қыркүйек 2023|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20231106072647/https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|archive-date=6 қараша 2023|url-status=live|access-date=6 қараша 2023}}</ref>. Жоба билікті және қоғамды [[Христиандық|христиандық құндылықтармен]] толтыруды көздейді<ref name="Ward-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|title=Trump Allies Prepare to Infuse 'Christian Nationalism' in Second Administration|last=Ward|first=Alexander|last2=Przybyla|first2=Heidi|date=20 ақпан 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224064541/https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|archive-date=24 ақпан 2024|url-status=live|access-date=24 ақпан 2024}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|title=A conservative leading the pro-Trump Project 2025 suggests there will be a new American Revolution|last=Swenson|first=Ali|date=3 шілде 2024|publisher=Associated Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191629/https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=8 шілде 2024}}</ref>. Сыншылар «2025 жобасын» [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-ты [[автократия]]ға айналдыруға бағытталған [[Авторитаризм|авторитарлық]], христиандық-[[ұлтшылдық]] жоспар деп сипаттайды<ref name="Ward-2024" /><ref>{{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|title=How Right-Wing Groups Are Plotting to Implement Trump's Authoritarianism|last=Corn|first=David|date=14 қыркүйек 2023|website=Mother Jones|archive-url=https://web.archive.org/web/20230921142323/https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|archive-date=21 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref> . Көптеген құқықтық сарапшылар оның заң үстемдігін<ref name="Stone 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|title='Openly Authoritarian Campaign': Trump's Threats of Revenge Fuel Alarm|last=Stone|first=Peter|date=22 қараша 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|archive-date=27 қараша 2023|url-status=live|access-date=27 қараша 2023}}</ref>, биліктің бөлінуін<ref name="Mascaro-2023" />, [[шіркеудің мемлекеттен бөлінуі]]н<ref name="NewRepublican5.16.24">{{Cite magazine|last=Ben-Ghiat|first=Ruth|date=16 мамыр 2024|title=The Permanent Counterrevolution|url=https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|journal=[[The New Republic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607235153/https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|archive-date=7 маусым 2024|access-date=13 маусым 2024|url-status=live}}</ref> және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық бостандықтар]]ды бұзады деп есептейді<ref name="Mascaro-2023" /><ref name="Stone 2023" /><ref name="Larson-2024">{{Cite news|url=https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|title=What to know about Project 2025, the far-right agenda for a second Trump administration|last=Larson|first=Shannon|date=13 маусым 2024|work=Boston Globe|archive-url=https://archive.today/20240613163017/https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|archive-date=13 маусым 2024|access-date=15 маусым 2024}}</ref>. ==Бастамалар== «2025 жобасы» үкіметтің экономикалық және әлеуметтік саясатына, сондай-ақ федералды үкімет пен оның ведомстволарының рөліне елеулі өзгерістер енгізуді көздейді. Жоспар [[АҚШ Әділет министрлігі|Әділет министрлігін]], [[Федералдық тергеу бюросы|Федералды тергеу бюросы]]н, [[АҚШ Сауда министрлігі|Сауда министрлігін]], [[Федералды байланыс комиссиясы]]н және [[Федералды сауда комиссиясы]]н партиялық бақылауға алуды, [[АҚШ ішкі қауіпсіздік департаменті|Ұлттық қауіпсіздік министрлігін]] жоюды, сондай-ақ [[қазбалы отын]] өндірісін дамыту үшін [[Климаттың өзгеруі|климаттық өзгерістердің]] алдын алу нормаларын күрт қысқартуды ұсынады<ref name="Stone 2023"/><ref>{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 квітня 2024|quote=Project 2025's blueprint envisions dismantling the Department of Homeland Security and the FBI; disarming the Environmental Protection Agency by loosening or eliminating emissions and climate-change regulations; eliminating the Departments of Education and Commerce in their entirety.}}</ref>. Жоба салық мөлшерлемелерін төмендетуді көздейді<ref name="Cranston-2024">{{Cite news|url=https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|title=What a second Trump presidency could bring|last=Cranston|first=Matthew|date=14 сәуір 2024|work=[[Australian Financial Review]]|archive-url=https://archive.today/20240513220323/https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|archive-date=13 сәуір 2024|access-date=14 сәуір 2024}}</ref>, бірақ оның авторлары [[протекционизм]]ге қатысты келіспейді<ref name="The Economist-2023">{{Cite news|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|title=Donald Trump's second term would be a protectionist nightmare|date=31 қазан 2023|work=[[The Economist]]|archive-url=https://archive.today/20231031210612/https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|archive-date=31 қазан 2023|url-access=registration|url-status=live|access-date=12 сәуір 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[АҚШ Білім министрлігі|Білім департаментін]] таратып, оның бағдарламаларын басқа ведомстволарға беруді немесе оларды тоқтатуды ұсынады<ref name="Stone-2024">{{Cite news|url=https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|title=What Would Happen to K-12 in a 2nd Trump Term? A Detailed Policy Agenda Offers Clues|last=Stone|first=Matthew|date=25 наурыз 2024|work=[[Education Week]]|archive-url=https://archive.today/20240326175303/https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|archive-date=26 наурыз 2024|url-status=live|access-date=12 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schofield-2025">{{Cite news|url=https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|title=The Trump team's radical plan to gut American public education|last=Schofield|first=Rob|date=14 мамыр 2025|work=NC Newsline|archive-url=https://web.archive.org/web/20240515083258/https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|archive-date=15 мамыр 2024|url-status=live|access-date=15 мамыр 2024}}</ref>. [[Климатология |Климаттық зерттеулерге]] қаржыландыру азаяды, ал [[АҚШ Ұлттық денсаулық сақтау институты|Ұлттық денсаулық сақтау институты]] консервативті қағидаттарға сәйкес реформаланады<ref name="Skibell-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|title=A deep dive into energy plans for Trump 2.0|last=Skibell|first=Arianna|date=15 сәуір 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153537/https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|archive-date=13 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schumacher-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|title=Biden's got a plan to protect science from Trump|last=Schumacher|first=Erin|date=27 мамыр 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613152913/https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 маусым 2024}}</ref>. Жоба [[Medicare]] мен [[Medicaid]] бағдарламаларына қаржыландыруды қысқартуға бағытталған<ref name="Barron-Lopez-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|title=Trump's plans for healthcare and reproductive rights if he returns to White House|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=22 мамыр 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240523011547/https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|archive-date=23 мамыр 2024|url-status=live|access-date=22 мамыр 2024}}</ref><ref name="Park-2024">{{Cite web|url=https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|title=Project 2025 Blueprint Also Includes Draconian Cuts to Medicaid|last=Park|first=Edwin|date=17 маусым 2024|website=Center for Children and Families|publisher=McCourt School of Public Policy, Georgetown University|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617224857/https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|archive-date=17 маусым 2024|url-status=live|access-date=18 маусым 2024}}</ref> және үкіметті [[аборт]]ты медициналық көмек ретінде қабылдаудан толық бас тартуға шақырады<ref name="Miranda-2024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|title='Department of Life': Trump allies plot abortion crackdown for second term|last=Miranda|first=Shauneen|date=2 наурыз 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240501110156/https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|archive-date=1 мамыр 2024|url-status=live|access-date=1 мамыр 2024}}</ref><ref name="Ollstein">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|title=The Anti-Abortion Plan Ready for Trump on Day One|last=Miranda Ollstein|first=Alice|date=29 қаңтар 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240203201618/https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|archive-date=3 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref>. Жоба [[АҚШ денсаулық сақтау және пациенттерді қорғау реформасы|қолжетімді медицина туралы заңға]]<ref name="Barron-Lopez-2024" /> сәйкес [[шұғыл контрацепция]] қызметтерін қамтуды тоқтатуды және ел бойынша [[Контрацепция |контрацептивтер]] мен [[Медикаментозды аборт|аборт таблеткаларын]] жіберетіндер мен алушыларға Комсток заңын орындауды ұсынады<ref name="Ollstein" /><ref name="Yang-Zahn-March242024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|title=Why 2024 may be the most consequential election for reproductive rights in 50 years|last=Yang|first=John|last2=Zahn|first2=Harry|date=24 наурыз 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153425/https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[порнография]]ны қылмыстық жауапкершілікке тартуды<ref name="p2025-document">{{Cite book |url=https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |title=Project 2025 |date=2023 |publisher=[[The Heritage Foundation]] |isbn=978-0-89195-174-2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240418053826/https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |archive-date=18 сәуір 2024 |url-status=live |access-date=14 сәуір 2024 }}</ref><ref name="Pengelly 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|title=US Hard-Right Policy Group Condemned for 'Dehumanising' Anti-LGBTQ+ Rhetoric|last=Pengelly|first=Martin|date=15 қыркүйек 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230915174430/https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|archive-date=15 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=15 қыркүйек 2023}}</ref>, [[Сексуалды бағыттану|жыныстық бағдар]] мен [[гендерлік сәйкестік]] бойынша кемсітушіліктен заңды қорғанысты жоюды<ref name="Pengelly 2023" /><ref name="Shrai Popat-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|title=How a second Trump presidency could impact the LGBTQ+ community|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=27 наурыз 2024|work=[[PBS NewsHour]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153023/https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 мамыр 2024}}</ref>, әртүрлілік, әділеттілік және инклюзия (DEI) бағдарламалары<ref name="Mascaro-2023"/><ref name="Shrai Popat-2024" /> мен [[Позитивті дискриминация|позитивті әрекеттерді]]<ref name="Tensley-2024">{{Cite news|url=https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|title='Project 2025' and the Movement That Could Erode Black Equality|last=Tensley|first=Brandon|date=25 сәуір 2024|work=Capital B|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514155658/https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024|via=[[Yahoo! News]]}}</ref> тоқтатуды ұсынады. Сонымен қатар, жоба Әділет министрлігіне ақ нәсілділерге қатысты нәсілшілдікке қарсы істерді жүргізуді тапсырмақ<ref name="Thompson-May142024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|title=Exclusive: Trump allies plot anti-racism protections – for white people|last=Thompson|first=Alex|date=1 сәуір 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514182849/https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. Жоба АҚШ-тағы [[Заңсыз иммиграция|заңсыз иммигранттарды]] тұтқындап, ұстау және [[депортация]]лау шараларын ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|title=5 Reasons Leftists HATE Project 2025|date=April 2024|publisher=[[Heritage Foundation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240425181801/https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|archive-date=25 сәуір 2024|url-status=live|access-date=3 мамыр 2024|quote=Arresting, detaining, and removing immigration violators anywhere in the United States.}}</ref><ref name="Brownstein2">{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|title=Trump's 'Knock on the Door'|last=Brownstein|first=Ronald|date=8 ақпан 2024|work=[[The Atlantic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240210204500/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|archive-date=10 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref><ref name="Savage-Haberman-Swan-Nov1120232">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|last=Savage|first=Charlie|last2=Haberman|first2=Maggue|last3=Swan|first3=Jonathan|date=11 қараша 2023|work=The New York Times|issn=0362-4331|archive-url=https://web.archive.org/web/20240705091646/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|archive-date=5 шілде 2024|url-status=live}}</ref>. Ішкі құқық қорғау органдары үшін әскери қызметкерлерді қолдану да ұсынылады<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|title=Trump and Allies Plot Revenge, Justice Department Control in a Second Term|last=Arnsdorf|first=Isaac|last2=Barrett|first2=Devlin|last3=Dawsey|first3=Josh|date=5 қараша 2023|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231105234529/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|archive-date=5 қараша 2023|url-status=live|access-date=5 қараша 2023}}</ref>. Ол [[өлім жазасы]]н қолдайды және осындай үкімдерді жылдам «орындауды» көздейді<ref name="Sarat-2024">{{Cite news|url=https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|title=This Should Be a Wake-Up Call to the Biden Administration on the Death Penalty|last=Sarat|first=Austin|date=14 мамыр 2024|work=Salon|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514150633/https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref><ref name="CNN4.27.24">{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 сәуір 2024|quote=[Jeffrey] Clark also helped draft portions of the Project 2025 blueprint for a second Trump term, including outlining the use of the Insurrection Act of 1807 to deploy the military for domestic law enforcement, as first reported by the Washington Post.}}</ref>. Кейбір консерваторлар мен республикандықтар климаттық өзгерістер<ref name="Friedman 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|title=A Republican 2024 Climate Strategy: More Drilling, Less Clean Energy|last=Friedman|first=Lisa|date=4 тамыз 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230909230443/https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|archive-date=9 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=9 қыркүйек 2023}}</ref> мен сыртқы саудаға қатысты ұстанымдары үшін жоспарды сынға алды<ref name="The Economist-2023"/>. Басқа сыншылар «2025 жобасын» төрт жылдық жеке кек қайтаруға бағытталған, көзбояушылық ретінде қабылдауда, сондай-ақ [[Джо Байден президенттігі|Байден әкімшілігі]] кезінде жүзеге асырылған «барлық дерлік шараларды» жоюға әрекет ретінде көреді<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191612/https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|archive-date=12 қазан 2024|url-status=live|access-date=6 қазан 2024|quote=Its stated goal is to undo most everything implemented in the previous four years of U.S. President Joe Biden's administration.}}</ref>. Жоба авторлары ұсыныстардың көпшілігін жүзеге асыру үшін Республикалық партияның [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты]]на бақылау орнатуы қажет екенін мойындайды<ref name="Hirsh-2023" />. Жоспардың кейбір аспектілері жақында [[АҚШ Жоғарғы соты]] тарапынан конституцияға қайшы деп танылды және олар сотқа шағымдануы мүмкін болса, кейбір ұсыныстар заң талаптарына сәйкес келетін сот дауларынан өтуі мүмкін<ref name="Holmes 2023">{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|title=Trump's Radical Second-Term Agenda Would Wield Executive Power in Unprecedented Ways|last=Holmes|first=Kristen|date=16 қараша 2023|work=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20231119040243/https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|archive-date=19 қараша 2023|url-status=live|access-date=19 қараша 2023}}</ref>. ==Көзқарастар мен талқылаулар== ===Авторитаризмге қарсы айыптаулар=== Демократия, саясаттану ғылымы және басқа сарапшылар жобаны қауіпті деп сипаттаған<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|title=Trump allies craft plans to give him unprecedented power if he wins the White House|last=Ordoñez|first=Franco|date=6 желтоқсан 2023|work=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516150608/https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|archive-date=16 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024|quote=It's not that the federal service isn't in need of reforms, says Kathryn Dunn Tenpas, a senior fellow at the University of Virginia's Miller Center. But she says Trump wants to create a class of federal workers who will do whatever the president wants—and if they don't, they can be easily fired. 'It's just a dangerous sign,' she says. 'It really suggests that a president wants to aggrandize more authority and more power. And that should make everybody nervous.'}}</ref>, ол [[авторитаризм]]<ref name="Greenhut-2024">{{Cite web|url=https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|title=Project 2025: The Heritage Foundation's plan to embrace bigger government during Trump's second term|last=Greenhut|first=Steven|date=2024-06-28|website=Reason.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20240708232258/https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|archive-date=8 қазан 2024|url-status=live|access-date=2024-07-08}}</ref> мен [[апокалипсис]] қатерін тудырады деп санайды<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|title=What is Project 2025? The Presidential Transition Project explained.|last=Barber|first=Rachel|date=10 червня 2024|website=USA TODAY|language=en-US|archive-url=https://archive.today/20240610200412/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|archive-date=10 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-07-06}}</ref><ref name="Mascaro-20235">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|work=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press News]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Көптеген заңгерлер бұл жобаның [[заң үстемдігі]]н, биліктің бөлінуін, шіркеудің мемлекеттен бөлінуін және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық еркіндіктер]]ді әлсірететінін айтады. Snopes «саяси спектрдің барлық салаларынан келген адамдарды» цитатаға алып, жобаның авторитаризмнің алғышарты болатынына алаңдаушылығын білдіреді деп мәлімдейді<ref>{{Cite web|url=https://www.snopes.com//news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|title=What's Project 2025? Unpacking the Pro-Trump Plan to Overhaul US Government|last=Ibrahim|first=Nur|last2=Wrona|first2=Aleksandra|date=2024-07-05|website=Snopes|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240711040154/https://www.snopes.com/news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|archive-date=11 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-11|quote=The sweeping effort centers on a roughly 1,000-page document that gives the executive branch more power, reverses Biden-era policies and specifies numerous department-level changes. People across the political spectrum fear such actions are precursors to authoritarianism...}}</ref>. [[Нью-Йорк университеті|Нью-Йорк университетінің]] [[фашизм]] және авторитарлық көшбасшылар жөніндегі зерттеушісі Рут Бен-Гиат 2024 жылдың мамырында «2025 жобасы» дегеніміз «бейтарап атауы бар Америка Құрама Штаттарын авторитарлық жолмен басып алуға бағытталған жоспар» екенін жазған. Оның айтуынша, жобаның мақсаты – федералды департаменттер мен агенттіктерді жою, «құқықтық мәдениет пен [[либералды демократия]]ның басқару мәдениетін жою және жаңа бюрократиялық құрылымдарды құру, олар жаңа саяси тексеруден өткен кадрлармен толықтырылып, [[автократия]]лық басқаруды қолдауға қызмет етеді». Кейбір ғалымдар «2025 жобасын» атқарушы биліктің айтарлықтай күшеюіне алып келетінін және оны үкіметтегі институционалдық өзгерістерді сайланған жетекшілер жүзеге асыратын демократиялық кері шегінудің бір түрі деп алаңдаушылықпен айтуда. [[Корнелл университеті]]нің саясаттанушысы Рейчел Битти Ридл бұл жаһандық құбылыс демократиялық басқаруға қауіп төндіретінін, бірақ бұл зорлық-зомбылық арқылы емес, демократиялық институттарды атқарушы билікті нығайту үшін пайдалану арқылы жасалатынын айтады. Ол мұндай жағдайлардың Мажарсатн, Никарагуа және Түркия сияқты елдерде орын алғанын, бірақ бұл АҚШ үшін жаңа нәрсе екенін атап өтеді. Сондай-ақ, ол «2025 Жоба» жүзеге асырылса, бұл АҚШ азаматтарының қоғамдық өмірге қатысу қабілетінің күрт төмендеуіне әкелетінін, ал демократияда қабылданған ерік, бостандық және өкілдік принциптері негізінде қатысу мүмкіндігінен айырылатынын қосады<ref>{{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|title=A 920-page plan lays out a second Trump presidency. Nadine has read it and is terrified|last=Tomazin|first=Farrah|date=2024-06-14|website=The Sydney Morning Herald|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240627093843/https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|archive-date=27 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-06-21|quote=Cornell University political scientist Rachel Beatty Riedl says Project 2025 is emblematic of a broader global trend in which threats to democracy are emerging not just from coups, military aggression or civil war, but also from autocratic leaders using democratic institutions to consolidate executive power. This type of backsliding, known as 'executive aggrandisement', has taken place in countries such as Hungary, Nicaragua and Turkey but is new to America, says Beatty Riedl, who runs the university's Centre for International Studies and is the co-author of the book Democratic Backsliding, Resilience and Resistance. 'It's a very concerning sign,' she says. 'If Project{{nbsp}}2025 is implemented, what it means is a dramatic decrease in American citizens' ability to engage in public life based on the kind of principles of liberty, freedom and representation that are accorded in a democracy.'}}</ref><ref name=":1"/>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:2022 жылы құрылған ұйымдар]] [[Санат:Алфавит бойынша ұйымдар]] q7xqpbnwqbtcjuh150n38j5633zvkny 3399116 3399112 2024-11-09T12:20:59Z Ismukhammed 4565 3399116 wikitext text/x-wiki {{Ұйым |атауы = 2025 жобасы<br />{{lang-en|Project 2025}} |альтернативті = |background_color = #008080 |атау түсі = #F0F8FF |логотип = 2025_Mandate_for_Leadership_cover.jpg |логотип ені = 300px |анықтама = 2023 жылғы 21 сәуірінде жарияланға «2025 жобасы» құжатының мұқабасы. |мақсаты = АҚШ Федералды билігін [[Дональд Трамп]]тың бағдарламасын қолдайтын жаңа билікке ауыстыру |идеологиясы = [[консерватизм]] |мүшелік = |орталық типі = |орталық = |тип = жоба, жоспар, [[манифест]] |тілдер = |тіл = |басшы мансабы1 = Директоры: |басшы есімі1 = Пол Денс |мекен-жай = |сайт = https://www.project2025.org |ортаққор = }} «'''2025 жобасы'''» ({{lang-en|Project 2025}}) — бұл [[Heritage Foundation]] ұйымдастырған бастама, ол [[Консерватизм|консервативті]] және [[Оңшылдар (саясат)|оңшыл]] саяси ұсыныстарды алға жылжыту арқылы [[АҚШ Федералды үкіметі]]н реформалау мен [[атқарушы билік]]ті шоғырландыруды мақсат етеді. Бұл жоба [[Дональд Трамп]] [[2024 АҚШ президент сайлауы|2024 жылғы президенттік сайлауда]] жеңіске жеткен жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін<ref name="Haberman, Savage & Swan 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|title=Trump and Allies Forge Plans to Increase Presidential Power in 2025|last=Haberman|first=Maggie|author-link1=Maggie Haberman|last2=Savage|first2=Charlie|author-link2=Charlie Savage (author)|last3=Swan|first3=Jonathan|date=17 шілде 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113042523/https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|archive-date=13 қараша 2023|url-status=live|access-date=13 қараша 2023}}</ref><ref name="Mascaro-2023">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Жоба [[АҚШ Конституциясы]]ның II бабына және унитарлық атқарушы билік теориясына сәйкес, бүкіл атқарушы билік президенттің тікелей бақылауында деп есептейді<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|title=Project 2025: A wish list for a Trump presidency, explained|last=Wendling|first=Mike|date=7 қазан 2024|publisher=BBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20240612125321/https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|archive-date=12 маусым 2024|url-status=live|access-date=13 маусым 2024|quote=...a controversial idea known as 'unitary executive theory'}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://repository.uclawsf.edu/hastings_law_journal/vol72/iss1/1/|title=The Unitary Executive Theory in Comparative Context|last=Driesen|first=David|date=9 шілде 2024|publisher=UC Law}}</ref>. Ол ондаған мың федералдық мемлекеттік қызметкерлерді саяси тағайындаушылар ({{lang-en|political appointee}}) ретінде қайта сыныптап, олардың орнына Трамп саясатын қолдауға дайын адал жақтастарды отырғызуға ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|quote=The Heritage Foundation, the influential group behind Project 2025, has laid out sweeping reforms of virtually every aspect of government, including a plan that critics warn will line the public service with employees loyal to a Republican commander-in-chief, as well as providing an ultra-conservative framework for policies.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|title=Biden assails Project 2025, a plan to transform government, and Trump's claim to be unaware of it|last=Licon|first=Adriana Gomez|date=2024-07-05|publisher=AP News|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191609/https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-10|quote=The 922-page plan outlines a dramatic expansion of presidential power and a plan to fire as many as 50,000 government workers to replace them with Trump loyalists.}}</ref>. Қолдаушылар бұл өзгеріс олардың пікірінше, үлкен, есеп бермейтін және негізінен [[Либерализм|либералды]] [[Бюрократия|үкіметтік бюрократия]]ны жоюға әкеледі деп мәлімдейді<ref name="Hirsh-2023">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|title=Inside the Next Republican Revolution|last=Hirsh|first=Michael|date=19 қыркүйек 2023|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20231106072647/https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|archive-date=6 қараша 2023|url-status=live|access-date=6 қараша 2023}}</ref>. Жоба билікті және қоғамды [[Христиандық|христиандық құндылықтармен]] толтыруды көздейді<ref name="Ward-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|title=Trump Allies Prepare to Infuse 'Christian Nationalism' in Second Administration|last=Ward|first=Alexander|last2=Przybyla|first2=Heidi|date=20 ақпан 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224064541/https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|archive-date=24 ақпан 2024|url-status=live|access-date=24 ақпан 2024}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|title=A conservative leading the pro-Trump Project 2025 suggests there will be a new American Revolution|last=Swenson|first=Ali|date=3 шілде 2024|publisher=Associated Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191629/https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=8 шілде 2024}}</ref>. Сыншылар «2025 жобасын» [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-ты [[автократия]]ға айналдыруға бағытталған [[Авторитаризм|авторитарлық]], христиандық-[[ұлтшылдық]] жоспар деп сипаттайды<ref name="Ward-2024" /><ref>{{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|title=How Right-Wing Groups Are Plotting to Implement Trump's Authoritarianism|last=Corn|first=David|date=14 қыркүйек 2023|website=Mother Jones|archive-url=https://web.archive.org/web/20230921142323/https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|archive-date=21 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref> . Көптеген құқықтық сарапшылар оның заң үстемдігін<ref name="Stone 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|title='Openly Authoritarian Campaign': Trump's Threats of Revenge Fuel Alarm|last=Stone|first=Peter|date=22 қараша 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|archive-date=27 қараша 2023|url-status=live|access-date=27 қараша 2023}}</ref>, биліктің бөлінуін<ref name="Mascaro-2023" />, [[шіркеудің мемлекеттен бөлінуі]]н<ref name="NewRepublican5.16.24">{{Cite magazine|last=Ben-Ghiat|first=Ruth|date=16 мамыр 2024|title=The Permanent Counterrevolution|url=https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|journal=[[The New Republic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607235153/https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|archive-date=7 маусым 2024|access-date=13 маусым 2024|url-status=live}}</ref> және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық бостандықтар]]ды бұзады деп есептейді<ref name="Mascaro-2023" /><ref name="Stone 2023" /><ref name="Larson-2024">{{Cite news|url=https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|title=What to know about Project 2025, the far-right agenda for a second Trump administration|last=Larson|first=Shannon|date=13 маусым 2024|work=Boston Globe|archive-url=https://archive.today/20240613163017/https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|archive-date=13 маусым 2024|access-date=15 маусым 2024}}</ref>. ==Бастамалар== «2025 жобасы» үкіметтің экономикалық және әлеуметтік саясатына, сондай-ақ федералды үкімет пен оның ведомстволарының рөліне елеулі өзгерістер енгізуді көздейді. Жоспар [[АҚШ Әділет министрлігі|Әділет министрлігін]], [[Федералдық тергеу бюросы|Федералды тергеу бюросы]]н, [[АҚШ Сауда министрлігі|Сауда министрлігін]], [[Федералды байланыс комиссиясы]]н және [[Федералды сауда комиссиясы]]н партиялық бақылауға алуды, [[АҚШ ішкі қауіпсіздік департаменті|Ұлттық қауіпсіздік министрлігін]] жоюды, сондай-ақ [[қазбалы отын]] өндірісін дамыту үшін [[Климаттың өзгеруі|климаттық өзгерістердің]] алдын алу нормаларын күрт қысқартуды ұсынады<ref name="Stone 2023"/><ref>{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 квітня 2024|quote=Project 2025's blueprint envisions dismantling the Department of Homeland Security and the FBI; disarming the Environmental Protection Agency by loosening or eliminating emissions and climate-change regulations; eliminating the Departments of Education and Commerce in their entirety.}}</ref>. Жоба салық мөлшерлемелерін төмендетуді көздейді<ref name="Cranston-2024">{{Cite news|url=https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|title=What a second Trump presidency could bring|last=Cranston|first=Matthew|date=14 сәуір 2024|work=[[Australian Financial Review]]|archive-url=https://archive.today/20240513220323/https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|archive-date=13 сәуір 2024|access-date=14 сәуір 2024}}</ref>, бірақ оның авторлары [[протекционизм]]ге қатысты келіспейді<ref name="The Economist-2023">{{Cite news|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|title=Donald Trump's second term would be a protectionist nightmare|date=31 қазан 2023|work=[[The Economist]]|archive-url=https://archive.today/20231031210612/https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|archive-date=31 қазан 2023|url-access=registration|url-status=live|access-date=12 сәуір 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[АҚШ Білім министрлігі|Білім департаментін]] таратып, оның бағдарламаларын басқа ведомстволарға беруді немесе оларды тоқтатуды ұсынады<ref name="Stone-2024">{{Cite news|url=https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|title=What Would Happen to K-12 in a 2nd Trump Term? A Detailed Policy Agenda Offers Clues|last=Stone|first=Matthew|date=25 наурыз 2024|work=[[Education Week]]|archive-url=https://archive.today/20240326175303/https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|archive-date=26 наурыз 2024|url-status=live|access-date=12 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schofield-2025">{{Cite news|url=https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|title=The Trump team's radical plan to gut American public education|last=Schofield|first=Rob|date=14 мамыр 2025|work=NC Newsline|archive-url=https://web.archive.org/web/20240515083258/https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|archive-date=15 мамыр 2024|url-status=live|access-date=15 мамыр 2024}}</ref>. [[Климатология |Климаттық зерттеулерге]] қаржыландыру азаяды, ал [[АҚШ Ұлттық денсаулық сақтау институты|Ұлттық денсаулық сақтау институты]] консервативті қағидаттарға сәйкес реформаланады<ref name="Skibell-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|title=A deep dive into energy plans for Trump 2.0|last=Skibell|first=Arianna|date=15 сәуір 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153537/https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|archive-date=13 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schumacher-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|title=Biden's got a plan to protect science from Trump|last=Schumacher|first=Erin|date=27 мамыр 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613152913/https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 маусым 2024}}</ref>. Жоба [[Medicare]] мен [[Medicaid]] бағдарламаларына қаржыландыруды қысқартуға бағытталған<ref name="Barron-Lopez-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|title=Trump's plans for healthcare and reproductive rights if he returns to White House|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=22 мамыр 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240523011547/https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|archive-date=23 мамыр 2024|url-status=live|access-date=22 мамыр 2024}}</ref><ref name="Park-2024">{{Cite web|url=https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|title=Project 2025 Blueprint Also Includes Draconian Cuts to Medicaid|last=Park|first=Edwin|date=17 маусым 2024|website=Center for Children and Families|publisher=McCourt School of Public Policy, Georgetown University|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617224857/https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|archive-date=17 маусым 2024|url-status=live|access-date=18 маусым 2024}}</ref> және үкіметті [[аборт]]ты медициналық көмек ретінде қабылдаудан толық бас тартуға шақырады<ref name="Miranda-2024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|title='Department of Life': Trump allies plot abortion crackdown for second term|last=Miranda|first=Shauneen|date=2 наурыз 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240501110156/https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|archive-date=1 мамыр 2024|url-status=live|access-date=1 мамыр 2024}}</ref><ref name="Ollstein">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|title=The Anti-Abortion Plan Ready for Trump on Day One|last=Miranda Ollstein|first=Alice|date=29 қаңтар 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240203201618/https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|archive-date=3 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref>. Жоба [[АҚШ денсаулық сақтау және пациенттерді қорғау реформасы|қолжетімді медицина туралы заңға]]<ref name="Barron-Lopez-2024" /> сәйкес [[шұғыл контрацепция]] қызметтерін қамтуды тоқтатуды және ел бойынша [[Контрацепция |контрацептивтер]] мен [[Медикаментозды аборт|аборт таблеткаларын]] жіберетіндер мен алушыларға Комсток заңын орындауды ұсынады<ref name="Ollstein" /><ref name="Yang-Zahn-March242024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|title=Why 2024 may be the most consequential election for reproductive rights in 50 years|last=Yang|first=John|last2=Zahn|first2=Harry|date=24 наурыз 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153425/https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[порнография]]ны қылмыстық жауапкершілікке тартуды<ref name="p2025-document">{{Cite book |url=https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |title=Project 2025 |date=2023 |publisher=[[The Heritage Foundation]] |isbn=978-0-89195-174-2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240418053826/https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |archive-date=18 сәуір 2024 |url-status=live |access-date=14 сәуір 2024 }}</ref><ref name="Pengelly 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|title=US Hard-Right Policy Group Condemned for 'Dehumanising' Anti-LGBTQ+ Rhetoric|last=Pengelly|first=Martin|date=15 қыркүйек 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230915174430/https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|archive-date=15 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=15 қыркүйек 2023}}</ref>, [[Сексуалды бағыттану|жыныстық бағдар]] мен [[гендерлік сәйкестік]] бойынша кемсітушіліктен заңды қорғанысты жоюды<ref name="Pengelly 2023" /><ref name="Shrai Popat-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|title=How a second Trump presidency could impact the LGBTQ+ community|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=27 наурыз 2024|work=[[PBS NewsHour]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153023/https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 мамыр 2024}}</ref>, әртүрлілік, әділеттілік және инклюзия (DEI) бағдарламалары<ref name="Mascaro-2023"/><ref name="Shrai Popat-2024" /> мен [[Позитивті дискриминация|позитивті әрекеттерді]]<ref name="Tensley-2024">{{Cite news|url=https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|title='Project 2025' and the Movement That Could Erode Black Equality|last=Tensley|first=Brandon|date=25 сәуір 2024|work=Capital B|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514155658/https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024|via=[[Yahoo! News]]}}</ref> тоқтатуды ұсынады. Сонымен қатар, жоба Әділет министрлігіне ақ нәсілділерге қатысты нәсілшілдікке қарсы істерді жүргізуді тапсырмақ<ref name="Thompson-May142024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|title=Exclusive: Trump allies plot anti-racism protections – for white people|last=Thompson|first=Alex|date=1 сәуір 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514182849/https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. Жоба АҚШ-тағы [[Заңсыз иммиграция|заңсыз иммигранттарды]] тұтқындап, ұстау және [[депортация]]лау шараларын ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|title=5 Reasons Leftists HATE Project 2025|date=April 2024|publisher=[[Heritage Foundation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240425181801/https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|archive-date=25 сәуір 2024|url-status=live|access-date=3 мамыр 2024|quote=Arresting, detaining, and removing immigration violators anywhere in the United States.}}</ref><ref name="Brownstein2">{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|title=Trump's 'Knock on the Door'|last=Brownstein|first=Ronald|date=8 ақпан 2024|work=[[The Atlantic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240210204500/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|archive-date=10 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref><ref name="Savage-Haberman-Swan-Nov1120232">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|last=Savage|first=Charlie|last2=Haberman|first2=Maggue|last3=Swan|first3=Jonathan|date=11 қараша 2023|work=The New York Times|issn=0362-4331|archive-url=https://web.archive.org/web/20240705091646/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|archive-date=5 шілде 2024|url-status=live}}</ref>. Ішкі құқық қорғау органдары үшін әскери қызметкерлерді қолдану да ұсынылады<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|title=Trump and Allies Plot Revenge, Justice Department Control in a Second Term|last=Arnsdorf|first=Isaac|last2=Barrett|first2=Devlin|last3=Dawsey|first3=Josh|date=5 қараша 2023|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231105234529/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|archive-date=5 қараша 2023|url-status=live|access-date=5 қараша 2023}}</ref>. Ол [[өлім жазасы]]н қолдайды және осындай үкімдерді жылдам «орындауды» көздейді<ref name="Sarat-2024">{{Cite news|url=https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|title=This Should Be a Wake-Up Call to the Biden Administration on the Death Penalty|last=Sarat|first=Austin|date=14 мамыр 2024|work=Salon|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514150633/https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref><ref name="CNN4.27.24">{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 сәуір 2024|quote=[Jeffrey] Clark also helped draft portions of the Project 2025 blueprint for a second Trump term, including outlining the use of the Insurrection Act of 1807 to deploy the military for domestic law enforcement, as first reported by the Washington Post.}}</ref>. Кейбір консерваторлар мен республикандықтар климаттық өзгерістер<ref name="Friedman 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|title=A Republican 2024 Climate Strategy: More Drilling, Less Clean Energy|last=Friedman|first=Lisa|date=4 тамыз 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230909230443/https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|archive-date=9 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=9 қыркүйек 2023}}</ref> мен сыртқы саудаға қатысты ұстанымдары үшін жоспарды сынға алды<ref name="The Economist-2023"/>. Басқа сыншылар «2025 жобасын» төрт жылдық жеке кек қайтаруға бағытталған, көзбояушылық ретінде қабылдауда, сондай-ақ [[Джо Байден президенттігі|Байден әкімшілігі]] кезінде жүзеге асырылған «барлық дерлік шараларды» жоюға әрекет ретінде көреді<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191612/https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|archive-date=12 қазан 2024|url-status=live|access-date=6 қазан 2024|quote=Its stated goal is to undo most everything implemented in the previous four years of U.S. President Joe Biden's administration.}}</ref>. Жоба авторлары ұсыныстардың көпшілігін жүзеге асыру үшін Республикалық партияның [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты]]на бақылау орнатуы қажет екенін мойындайды<ref name="Hirsh-2023" />. Жоспардың кейбір аспектілері жақында [[АҚШ Жоғарғы соты]] тарапынан конституцияға қайшы деп танылды және олар сотқа шағымдануы мүмкін болса, кейбір ұсыныстар заң талаптарына сәйкес келетін сот дауларынан өтуі мүмкін<ref name="Holmes 2023">{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|title=Trump's Radical Second-Term Agenda Would Wield Executive Power in Unprecedented Ways|last=Holmes|first=Kristen|date=16 қараша 2023|work=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20231119040243/https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|archive-date=19 қараша 2023|url-status=live|access-date=19 қараша 2023}}</ref>. ==Көзқарастар мен талқылаулар== ===Авторитаризмге қарсы айыптаулар=== Демократия, саясаттану ғылымы және басқа сарапшылар жобаны қауіпті деп сипаттаған<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|title=Trump allies craft plans to give him unprecedented power if he wins the White House|last=Ordoñez|first=Franco|date=6 желтоқсан 2023|work=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516150608/https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|archive-date=16 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024|quote=It's not that the federal service isn't in need of reforms, says Kathryn Dunn Tenpas, a senior fellow at the University of Virginia's Miller Center. But she says Trump wants to create a class of federal workers who will do whatever the president wants—and if they don't, they can be easily fired. 'It's just a dangerous sign,' she says. 'It really suggests that a president wants to aggrandize more authority and more power. And that should make everybody nervous.'}}</ref>, ол [[авторитаризм]]<ref name="Greenhut-2024">{{Cite web|url=https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|title=Project 2025: The Heritage Foundation's plan to embrace bigger government during Trump's second term|last=Greenhut|first=Steven|date=2024-06-28|website=Reason.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20240708232258/https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|archive-date=8 қазан 2024|url-status=live|access-date=2024-07-08}}</ref> мен [[апокалипсис]] қатерін тудырады деп санайды<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|title=What is Project 2025? The Presidential Transition Project explained.|last=Barber|first=Rachel|date=10 червня 2024|website=USA TODAY|language=en-US|archive-url=https://archive.today/20240610200412/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|archive-date=10 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-07-06}}</ref><ref name="Mascaro-20235">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|work=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press News]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Көптеген заңгерлер бұл жобаның [[заң үстемдігі]]н, биліктің бөлінуін, шіркеудің мемлекеттен бөлінуін және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық еркіндіктер]]ді әлсірететінін айтады. Snopes «саяси спектрдің барлық салаларынан келген адамдарды» цитатаға алып, жобаның авторитаризмнің алғышарты болатынына алаңдаушылығын білдіреді деп мәлімдейді<ref>{{Cite web|url=https://www.snopes.com//news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|title=What's Project 2025? Unpacking the Pro-Trump Plan to Overhaul US Government|last=Ibrahim|first=Nur|last2=Wrona|first2=Aleksandra|date=2024-07-05|website=Snopes|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240711040154/https://www.snopes.com/news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|archive-date=11 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-11|quote=The sweeping effort centers on a roughly 1,000-page document that gives the executive branch more power, reverses Biden-era policies and specifies numerous department-level changes. People across the political spectrum fear such actions are precursors to authoritarianism...}}</ref>. [[Нью-Йорк университеті|Нью-Йорк университетінің]] [[фашизм]] және авторитарлық көшбасшылар жөніндегі зерттеушісі Рут Бен-Гиат 2024 жылдың мамырында «2025 жобасы» дегеніміз «бейтарап атауы бар Америка Құрама Штаттарын авторитарлық жолмен басып алуға бағытталған жоспар» екенін жазған. Оның айтуынша, жобаның мақсаты – федералды департаменттер мен агенттіктерді жою, «құқықтық мәдениет пен [[либералды демократия]]ның басқару мәдениетін жою және жаңа бюрократиялық құрылымдарды құру, олар жаңа саяси тексеруден өткен кадрлармен толықтырылып, [[автократия]]лық басқаруды қолдауға қызмет етеді». Кейбір ғалымдар «2025 жобасын» атқарушы биліктің айтарлықтай күшеюіне алып келетінін және оны үкіметтегі институционалдық өзгерістерді сайланған жетекшілер жүзеге асыратын демократиялық кері шегінудің бір түрі деп алаңдаушылықпен айтуда. [[Корнелл университеті]]нің саясаттанушысы Рейчел Битти Ридл бұл жаһандық құбылыс демократиялық басқаруға қауіп төндіретінін, бірақ бұл зорлық-зомбылық арқылы емес, демократиялық институттарды атқарушы билікті нығайту үшін пайдалану арқылы жасалатынын айтады. Ол мұндай жағдайлардың Мажарсатн, Никарагуа және Түркия сияқты елдерде орын алғанын, бірақ бұл АҚШ үшін жаңа нәрсе екенін атап өтеді. Сондай-ақ, ол «2025 Жоба» жүзеге асырылса, бұл АҚШ азаматтарының қоғамдық өмірге қатысу қабілетінің күрт төмендеуіне әкелетінін, ал демократияда қабылданған ерік, бостандық және өкілдік принциптері негізінде қатысу мүмкіндігінен айырылатынын қосады<ref>{{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|title=A 920-page plan lays out a second Trump presidency. Nadine has read it and is terrified|last=Tomazin|first=Farrah|date=2024-06-14|website=The Sydney Morning Herald|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240627093843/https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|archive-date=27 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-06-21|quote=Cornell University political scientist Rachel Beatty Riedl says Project 2025 is emblematic of a broader global trend in which threats to democracy are emerging not just from coups, military aggression or civil war, but also from autocratic leaders using democratic institutions to consolidate executive power. This type of backsliding, known as 'executive aggrandisement', has taken place in countries such as Hungary, Nicaragua and Turkey but is new to America, says Beatty Riedl, who runs the university's Centre for International Studies and is the co-author of the book Democratic Backsliding, Resilience and Resistance. 'It's a very concerning sign,' she says. 'If Project{{nbsp}}2025 is implemented, what it means is a dramatic decrease in American citizens' ability to engage in public life based on the kind of principles of liberty, freedom and representation that are accorded in a democracy.'}}</ref><ref name=":1"/>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:2022 жылы құрылған ұйымдар]] [[Санат:Алфавит бойынша ұйымдар]] 9o23hvk1oxid4wsfuiu25ace6x9siny 3399198 3399116 2024-11-09T15:23:35Z Ismukhammed 4565 3399198 wikitext text/x-wiki {{Ұйым |атауы = 2025 жобасы<br />{{lang-en|Project 2025}} |альтернативті = |background_color = #008080 |атау түсі = #F0F8FF |логотип = 2025_Mandate_for_Leadership_cover.jpg |логотип ені = 300px |анықтама = 2023 жылғы 21 сәуірінде жарияланға «2025 жобасы» құжатының мұқабасы. |мақсаты = АҚШ Федералды үкіметін [[Дональд Трамп]]тың бағдарламасын қолдайтын жаңа билікке ауыстыру |идеологиясы = [[консерватизм]] |мүшелік = |орталық типі = |орталық = |тип = жоба, жоспар, [[манифест]] |тілдер = |тіл = |басшы мансабы1 = Директоры: |басшы есімі1 = Пол Денс |мекен-жай = |сайт = https://www.project2025.org |ортаққор = }} «'''2025 жобасы'''» ({{lang-en|Project 2025}}) — бұл [[Heritage Foundation]] ұйымдастырған бастама, ол [[Консерватизм|консервативті]] және [[Оңшылдар (саясат)|оңшыл]] саяси ұсыныстарды алға жылжыту арқылы [[АҚШ Федералды үкіметі]]н реформалау мен [[атқарушы билік]]ті шоғырландыруды мақсат етеді. Бұл жоба [[Дональд Трамп]] [[2024 АҚШ президент сайлауы|2024 жылғы президенттік сайлауда]] жеңіске жеткен жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін<ref name="Haberman, Savage & Swan 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|title=Trump and Allies Forge Plans to Increase Presidential Power in 2025|last=Haberman|first=Maggie|author-link1=Maggie Haberman|last2=Savage|first2=Charlie|author-link2=Charlie Savage (author)|last3=Swan|first3=Jonathan|date=17 шілде 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113042523/https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|archive-date=13 қараша 2023|url-status=live|access-date=13 қараша 2023}}</ref><ref name="Mascaro-2023">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Жоба [[АҚШ Конституциясы]]ның II бабына және унитарлық атқарушы билік теориясына сәйкес, бүкіл атқарушы билік президенттің тікелей бақылауында деп есептейді<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|title=Project 2025: A wish list for a Trump presidency, explained|last=Wendling|first=Mike|date=7 қазан 2024|publisher=BBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20240612125321/https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|archive-date=12 маусым 2024|url-status=live|access-date=13 маусым 2024|quote=...a controversial idea known as 'unitary executive theory'}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://repository.uclawsf.edu/hastings_law_journal/vol72/iss1/1/|title=The Unitary Executive Theory in Comparative Context|last=Driesen|first=David|date=9 шілде 2024|publisher=UC Law}}</ref>. Ол ондаған мың федералдық мемлекеттік қызметкерлерді саяси тағайындаушылар ({{lang-en|political appointee}}) ретінде қайта сыныптап, олардың орнына Трамп саясатын қолдауға дайын адал жақтастарды отырғызуға ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|quote=The Heritage Foundation, the influential group behind Project 2025, has laid out sweeping reforms of virtually every aspect of government, including a plan that critics warn will line the public service with employees loyal to a Republican commander-in-chief, as well as providing an ultra-conservative framework for policies.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|title=Biden assails Project 2025, a plan to transform government, and Trump's claim to be unaware of it|last=Licon|first=Adriana Gomez|date=2024-07-05|publisher=AP News|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191609/https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-10|quote=The 922-page plan outlines a dramatic expansion of presidential power and a plan to fire as many as 50,000 government workers to replace them with Trump loyalists.}}</ref>. Қолдаушылар бұл өзгеріс олардың пікірінше, үлкен, есеп бермейтін және негізінен [[Либерализм|либералды]] [[Бюрократия|үкіметтік бюрократия]]ны жоюға әкеледі деп мәлімдейді<ref name="Hirsh-2023">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|title=Inside the Next Republican Revolution|last=Hirsh|first=Michael|date=19 қыркүйек 2023|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20231106072647/https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|archive-date=6 қараша 2023|url-status=live|access-date=6 қараша 2023}}</ref>. Жоба билікті және қоғамды [[Христиандық|христиандық құндылықтармен]] толтыруды көздейді<ref name="Ward-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|title=Trump Allies Prepare to Infuse 'Christian Nationalism' in Second Administration|last=Ward|first=Alexander|last2=Przybyla|first2=Heidi|date=20 ақпан 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224064541/https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|archive-date=24 ақпан 2024|url-status=live|access-date=24 ақпан 2024}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|title=A conservative leading the pro-Trump Project 2025 suggests there will be a new American Revolution|last=Swenson|first=Ali|date=3 шілде 2024|publisher=Associated Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191629/https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=8 шілде 2024}}</ref>. Сыншылар «2025 жобасын» [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-ты [[автократия]]ға айналдыруға бағытталған [[Авторитаризм|авторитарлық]], христиандық-[[ұлтшылдық]] жоспар деп сипаттайды<ref name="Ward-2024" /><ref>{{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|title=How Right-Wing Groups Are Plotting to Implement Trump's Authoritarianism|last=Corn|first=David|date=14 қыркүйек 2023|website=Mother Jones|archive-url=https://web.archive.org/web/20230921142323/https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|archive-date=21 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref> . Көптеген құқықтық сарапшылар оның заң үстемдігін<ref name="Stone 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|title='Openly Authoritarian Campaign': Trump's Threats of Revenge Fuel Alarm|last=Stone|first=Peter|date=22 қараша 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|archive-date=27 қараша 2023|url-status=live|access-date=27 қараша 2023}}</ref>, биліктің бөлінуін<ref name="Mascaro-2023" />, [[шіркеудің мемлекеттен бөлінуі]]н<ref name="NewRepublican5.16.24">{{Cite magazine|last=Ben-Ghiat|first=Ruth|date=16 мамыр 2024|title=The Permanent Counterrevolution|url=https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|journal=[[The New Republic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607235153/https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|archive-date=7 маусым 2024|access-date=13 маусым 2024|url-status=live}}</ref> және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық бостандықтар]]ды бұзады деп есептейді<ref name="Mascaro-2023" /><ref name="Stone 2023" /><ref name="Larson-2024">{{Cite news|url=https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|title=What to know about Project 2025, the far-right agenda for a second Trump administration|last=Larson|first=Shannon|date=13 маусым 2024|work=Boston Globe|archive-url=https://archive.today/20240613163017/https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|archive-date=13 маусым 2024|access-date=15 маусым 2024}}</ref>. ==Бастамалар== «2025 жобасы» үкіметтің экономикалық және әлеуметтік саясатына, сондай-ақ федералды үкімет пен оның ведомстволарының рөліне елеулі өзгерістер енгізуді көздейді. Жоспар [[АҚШ Әділет министрлігі|Әділет министрлігін]], [[Федералдық тергеу бюросы|Федералды тергеу бюросы]]н, [[АҚШ Сауда министрлігі|Сауда министрлігін]], [[Федералды байланыс комиссиясы]]н және [[Федералды сауда комиссиясы]]н партиялық бақылауға алуды, [[АҚШ ішкі қауіпсіздік департаменті|Ұлттық қауіпсіздік министрлігін]] жоюды, сондай-ақ [[қазбалы отын]] өндірісін дамыту үшін [[Климаттың өзгеруі|климаттық өзгерістердің]] алдын алу нормаларын күрт қысқартуды ұсынады<ref name="Stone 2023"/><ref>{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 квітня 2024|quote=Project 2025's blueprint envisions dismantling the Department of Homeland Security and the FBI; disarming the Environmental Protection Agency by loosening or eliminating emissions and climate-change regulations; eliminating the Departments of Education and Commerce in their entirety.}}</ref>. Жоба салық мөлшерлемелерін төмендетуді көздейді<ref name="Cranston-2024">{{Cite news|url=https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|title=What a second Trump presidency could bring|last=Cranston|first=Matthew|date=14 сәуір 2024|work=[[Australian Financial Review]]|archive-url=https://archive.today/20240513220323/https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|archive-date=13 сәуір 2024|access-date=14 сәуір 2024}}</ref>, бірақ оның авторлары [[протекционизм]]ге қатысты келіспейді<ref name="The Economist-2023">{{Cite news|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|title=Donald Trump's second term would be a protectionist nightmare|date=31 қазан 2023|work=[[The Economist]]|archive-url=https://archive.today/20231031210612/https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|archive-date=31 қазан 2023|url-access=registration|url-status=live|access-date=12 сәуір 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[АҚШ Білім министрлігі|Білім департаментін]] таратып, оның бағдарламаларын басқа ведомстволарға беруді немесе оларды тоқтатуды ұсынады<ref name="Stone-2024">{{Cite news|url=https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|title=What Would Happen to K-12 in a 2nd Trump Term? A Detailed Policy Agenda Offers Clues|last=Stone|first=Matthew|date=25 наурыз 2024|work=[[Education Week]]|archive-url=https://archive.today/20240326175303/https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|archive-date=26 наурыз 2024|url-status=live|access-date=12 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schofield-2025">{{Cite news|url=https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|title=The Trump team's radical plan to gut American public education|last=Schofield|first=Rob|date=14 мамыр 2025|work=NC Newsline|archive-url=https://web.archive.org/web/20240515083258/https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|archive-date=15 мамыр 2024|url-status=live|access-date=15 мамыр 2024}}</ref>. [[Климатология |Климаттық зерттеулерге]] қаржыландыру азаяды, ал [[АҚШ Ұлттық денсаулық сақтау институты|Ұлттық денсаулық сақтау институты]] консервативті қағидаттарға сәйкес реформаланады<ref name="Skibell-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|title=A deep dive into energy plans for Trump 2.0|last=Skibell|first=Arianna|date=15 сәуір 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153537/https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|archive-date=13 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schumacher-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|title=Biden's got a plan to protect science from Trump|last=Schumacher|first=Erin|date=27 мамыр 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613152913/https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 маусым 2024}}</ref>. Жоба [[Medicare]] мен [[Medicaid]] бағдарламаларына қаржыландыруды қысқартуға бағытталған<ref name="Barron-Lopez-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|title=Trump's plans for healthcare and reproductive rights if he returns to White House|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=22 мамыр 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240523011547/https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|archive-date=23 мамыр 2024|url-status=live|access-date=22 мамыр 2024}}</ref><ref name="Park-2024">{{Cite web|url=https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|title=Project 2025 Blueprint Also Includes Draconian Cuts to Medicaid|last=Park|first=Edwin|date=17 маусым 2024|website=Center for Children and Families|publisher=McCourt School of Public Policy, Georgetown University|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617224857/https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|archive-date=17 маусым 2024|url-status=live|access-date=18 маусым 2024}}</ref> және үкіметті [[аборт]]ты медициналық көмек ретінде қабылдаудан толық бас тартуға шақырады<ref name="Miranda-2024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|title='Department of Life': Trump allies plot abortion crackdown for second term|last=Miranda|first=Shauneen|date=2 наурыз 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240501110156/https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|archive-date=1 мамыр 2024|url-status=live|access-date=1 мамыр 2024}}</ref><ref name="Ollstein">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|title=The Anti-Abortion Plan Ready for Trump on Day One|last=Miranda Ollstein|first=Alice|date=29 қаңтар 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240203201618/https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|archive-date=3 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref>. Жоба [[АҚШ денсаулық сақтау және пациенттерді қорғау реформасы|қолжетімді медицина туралы заңға]]<ref name="Barron-Lopez-2024" /> сәйкес [[шұғыл контрацепция]] қызметтерін қамтуды тоқтатуды және ел бойынша [[Контрацепция |контрацептивтер]] мен [[Медикаментозды аборт|аборт таблеткаларын]] жіберетіндер мен алушыларға Комсток заңын орындауды ұсынады<ref name="Ollstein" /><ref name="Yang-Zahn-March242024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|title=Why 2024 may be the most consequential election for reproductive rights in 50 years|last=Yang|first=John|last2=Zahn|first2=Harry|date=24 наурыз 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153425/https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[порнография]]ны қылмыстық жауапкершілікке тартуды<ref name="p2025-document">{{Cite book |url=https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |title=Project 2025 |date=2023 |publisher=[[The Heritage Foundation]] |isbn=978-0-89195-174-2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240418053826/https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |archive-date=18 сәуір 2024 |url-status=live |access-date=14 сәуір 2024 }}</ref><ref name="Pengelly 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|title=US Hard-Right Policy Group Condemned for 'Dehumanising' Anti-LGBTQ+ Rhetoric|last=Pengelly|first=Martin|date=15 қыркүйек 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230915174430/https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|archive-date=15 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=15 қыркүйек 2023}}</ref>, [[Сексуалды бағыттану|жыныстық бағдар]] мен [[гендерлік сәйкестік]] бойынша кемсітушіліктен заңды қорғанысты жоюды<ref name="Pengelly 2023" /><ref name="Shrai Popat-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|title=How a second Trump presidency could impact the LGBTQ+ community|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=27 наурыз 2024|work=[[PBS NewsHour]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153023/https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 мамыр 2024}}</ref>, әртүрлілік, әділеттілік және инклюзия (DEI) бағдарламалары<ref name="Mascaro-2023"/><ref name="Shrai Popat-2024" /> мен [[Позитивті дискриминация|позитивті әрекеттерді]]<ref name="Tensley-2024">{{Cite news|url=https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|title='Project 2025' and the Movement That Could Erode Black Equality|last=Tensley|first=Brandon|date=25 сәуір 2024|work=Capital B|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514155658/https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024|via=[[Yahoo! News]]}}</ref> тоқтатуды ұсынады. Сонымен қатар, жоба Әділет министрлігіне ақ нәсілділерге қатысты нәсілшілдікке қарсы істерді жүргізуді тапсырмақ<ref name="Thompson-May142024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|title=Exclusive: Trump allies plot anti-racism protections – for white people|last=Thompson|first=Alex|date=1 сәуір 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514182849/https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. Жоба АҚШ-тағы [[Заңсыз иммиграция|заңсыз иммигранттарды]] тұтқындап, ұстау және [[депортация]]лау шараларын ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|title=5 Reasons Leftists HATE Project 2025|date=April 2024|publisher=[[Heritage Foundation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240425181801/https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|archive-date=25 сәуір 2024|url-status=live|access-date=3 мамыр 2024|quote=Arresting, detaining, and removing immigration violators anywhere in the United States.}}</ref><ref name="Brownstein2">{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|title=Trump's 'Knock on the Door'|last=Brownstein|first=Ronald|date=8 ақпан 2024|work=[[The Atlantic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240210204500/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|archive-date=10 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref><ref name="Savage-Haberman-Swan-Nov1120232">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|last=Savage|first=Charlie|last2=Haberman|first2=Maggue|last3=Swan|first3=Jonathan|date=11 қараша 2023|work=The New York Times|issn=0362-4331|archive-url=https://web.archive.org/web/20240705091646/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|archive-date=5 шілде 2024|url-status=live}}</ref>. Ішкі құқық қорғау органдары үшін әскери қызметкерлерді қолдану да ұсынылады<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|title=Trump and Allies Plot Revenge, Justice Department Control in a Second Term|last=Arnsdorf|first=Isaac|last2=Barrett|first2=Devlin|last3=Dawsey|first3=Josh|date=5 қараша 2023|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231105234529/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|archive-date=5 қараша 2023|url-status=live|access-date=5 қараша 2023}}</ref>. Ол [[өлім жазасы]]н қолдайды және осындай үкімдерді жылдам «орындауды» көздейді<ref name="Sarat-2024">{{Cite news|url=https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|title=This Should Be a Wake-Up Call to the Biden Administration on the Death Penalty|last=Sarat|first=Austin|date=14 мамыр 2024|work=Salon|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514150633/https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref><ref name="CNN4.27.24">{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 сәуір 2024|quote=[Jeffrey] Clark also helped draft portions of the Project 2025 blueprint for a second Trump term, including outlining the use of the Insurrection Act of 1807 to deploy the military for domestic law enforcement, as first reported by the Washington Post.}}</ref>. Кейбір консерваторлар мен республикандықтар климаттық өзгерістер<ref name="Friedman 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|title=A Republican 2024 Climate Strategy: More Drilling, Less Clean Energy|last=Friedman|first=Lisa|date=4 тамыз 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230909230443/https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|archive-date=9 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=9 қыркүйек 2023}}</ref> мен сыртқы саудаға қатысты ұстанымдары үшін жоспарды сынға алды<ref name="The Economist-2023"/>. Басқа сыншылар «2025 жобасын» төрт жылдық жеке кек қайтаруға бағытталған, көзбояушылық ретінде қабылдауда, сондай-ақ [[Джо Байден президенттігі|Байден әкімшілігі]] кезінде жүзеге асырылған «барлық дерлік шараларды» жоюға әрекет ретінде көреді<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191612/https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|archive-date=12 қазан 2024|url-status=live|access-date=6 қазан 2024|quote=Its stated goal is to undo most everything implemented in the previous four years of U.S. President Joe Biden's administration.}}</ref>. Жоба авторлары ұсыныстардың көпшілігін жүзеге асыру үшін Республикалық партияның [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты]]на бақылау орнатуы қажет екенін мойындайды<ref name="Hirsh-2023" />. Жоспардың кейбір аспектілері жақында [[АҚШ Жоғарғы соты]] тарапынан конституцияға қайшы деп танылды және олар сотқа шағымдануы мүмкін болса, кейбір ұсыныстар заң талаптарына сәйкес келетін сот дауларынан өтуі мүмкін<ref name="Holmes 2023">{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|title=Trump's Radical Second-Term Agenda Would Wield Executive Power in Unprecedented Ways|last=Holmes|first=Kristen|date=16 қараша 2023|work=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20231119040243/https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|archive-date=19 қараша 2023|url-status=live|access-date=19 қараша 2023}}</ref>. ==Көзқарастар мен талқылаулар== ===Авторитаризмге қарсы айыптаулар=== Демократия, саясаттану ғылымы және басқа сарапшылар жобаны қауіпті деп сипаттаған<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|title=Trump allies craft plans to give him unprecedented power if he wins the White House|last=Ordoñez|first=Franco|date=6 желтоқсан 2023|work=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516150608/https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|archive-date=16 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024|quote=It's not that the federal service isn't in need of reforms, says Kathryn Dunn Tenpas, a senior fellow at the University of Virginia's Miller Center. But she says Trump wants to create a class of federal workers who will do whatever the president wants—and if they don't, they can be easily fired. 'It's just a dangerous sign,' she says. 'It really suggests that a president wants to aggrandize more authority and more power. And that should make everybody nervous.'}}</ref>, ол [[авторитаризм]]<ref name="Greenhut-2024">{{Cite web|url=https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|title=Project 2025: The Heritage Foundation's plan to embrace bigger government during Trump's second term|last=Greenhut|first=Steven|date=2024-06-28|website=Reason.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20240708232258/https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|archive-date=8 қазан 2024|url-status=live|access-date=2024-07-08}}</ref> мен [[апокалипсис]] қатерін тудырады деп санайды<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|title=What is Project 2025? The Presidential Transition Project explained.|last=Barber|first=Rachel|date=10 червня 2024|website=USA TODAY|language=en-US|archive-url=https://archive.today/20240610200412/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|archive-date=10 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-07-06}}</ref><ref name="Mascaro-20235">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|work=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press News]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Көптеген заңгерлер бұл жобаның [[заң үстемдігі]]н, биліктің бөлінуін, шіркеудің мемлекеттен бөлінуін және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық еркіндіктер]]ді әлсірететінін айтады. Snopes «саяси спектрдің барлық салаларынан келген адамдарды» цитатаға алып, жобаның авторитаризмнің алғышарты болатынына алаңдаушылығын білдіреді деп мәлімдейді<ref>{{Cite web|url=https://www.snopes.com//news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|title=What's Project 2025? Unpacking the Pro-Trump Plan to Overhaul US Government|last=Ibrahim|first=Nur|last2=Wrona|first2=Aleksandra|date=2024-07-05|website=Snopes|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240711040154/https://www.snopes.com/news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|archive-date=11 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-11|quote=The sweeping effort centers on a roughly 1,000-page document that gives the executive branch more power, reverses Biden-era policies and specifies numerous department-level changes. People across the political spectrum fear such actions are precursors to authoritarianism...}}</ref>. [[Нью-Йорк университеті|Нью-Йорк университетінің]] [[фашизм]] және авторитарлық көшбасшылар жөніндегі зерттеушісі Рут Бен-Гиат 2024 жылдың мамырында «2025 жобасы» дегеніміз «бейтарап атауы бар Америка Құрама Штаттарын авторитарлық жолмен басып алуға бағытталған жоспар» екенін жазған. Оның айтуынша, жобаның мақсаты – федералды департаменттер мен агенттіктерді жою, «құқықтық мәдениет пен [[либералды демократия]]ның басқару мәдениетін жою және жаңа бюрократиялық құрылымдарды құру, олар жаңа саяси тексеруден өткен кадрлармен толықтырылып, [[автократия]]лық басқаруды қолдауға қызмет етеді». Кейбір ғалымдар «2025 жобасын» атқарушы биліктің айтарлықтай күшеюіне алып келетінін және оны үкіметтегі институционалдық өзгерістерді сайланған жетекшілер жүзеге асыратын демократиялық кері шегінудің бір түрі деп алаңдаушылықпен айтуда. [[Корнелл университеті]]нің саясаттанушысы Рейчел Битти Ридл бұл жаһандық құбылыс демократиялық басқаруға қауіп төндіретінін, бірақ бұл зорлық-зомбылық арқылы емес, демократиялық институттарды атқарушы билікті нығайту үшін пайдалану арқылы жасалатынын айтады. Ол мұндай жағдайлардың Мажарсатн, Никарагуа және Түркия сияқты елдерде орын алғанын, бірақ бұл АҚШ үшін жаңа нәрсе екенін атап өтеді. Сондай-ақ, ол «2025 Жоба» жүзеге асырылса, бұл АҚШ азаматтарының қоғамдық өмірге қатысу қабілетінің күрт төмендеуіне әкелетінін, ал демократияда қабылданған ерік, бостандық және өкілдік принциптері негізінде қатысу мүмкіндігінен айырылатынын қосады<ref>{{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|title=A 920-page plan lays out a second Trump presidency. Nadine has read it and is terrified|last=Tomazin|first=Farrah|date=2024-06-14|website=The Sydney Morning Herald|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240627093843/https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|archive-date=27 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-06-21|quote=Cornell University political scientist Rachel Beatty Riedl says Project 2025 is emblematic of a broader global trend in which threats to democracy are emerging not just from coups, military aggression or civil war, but also from autocratic leaders using democratic institutions to consolidate executive power. This type of backsliding, known as 'executive aggrandisement', has taken place in countries such as Hungary, Nicaragua and Turkey but is new to America, says Beatty Riedl, who runs the university's Centre for International Studies and is the co-author of the book Democratic Backsliding, Resilience and Resistance. 'It's a very concerning sign,' she says. 'If Project{{nbsp}}2025 is implemented, what it means is a dramatic decrease in American citizens' ability to engage in public life based on the kind of principles of liberty, freedom and representation that are accorded in a democracy.'}}</ref><ref name=":1"/>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:2022 жылы құрылған ұйымдар]] [[Санат:Алфавит бойынша ұйымдар]] dzvfmmmyubtyyrpoyrnprmyv05y0uxt 3399200 3399198 2024-11-09T15:30:07Z Ismukhammed 4565 /* Бастамалар */ 3399200 wikitext text/x-wiki {{Ұйым |атауы = 2025 жобасы<br />{{lang-en|Project 2025}} |альтернативті = |background_color = #008080 |атау түсі = #F0F8FF |логотип = 2025_Mandate_for_Leadership_cover.jpg |логотип ені = 300px |анықтама = 2023 жылғы 21 сәуірінде жарияланға «2025 жобасы» құжатының мұқабасы. |мақсаты = АҚШ Федералды үкіметін [[Дональд Трамп]]тың бағдарламасын қолдайтын жаңа билікке ауыстыру |идеологиясы = [[консерватизм]] |мүшелік = |орталық типі = |орталық = |тип = жоба, жоспар, [[манифест]] |тілдер = |тіл = |басшы мансабы1 = Директоры: |басшы есімі1 = Пол Денс |мекен-жай = |сайт = https://www.project2025.org |ортаққор = }} «'''2025 жобасы'''» ({{lang-en|Project 2025}}) — бұл [[Heritage Foundation]] ұйымдастырған бастама, ол [[Консерватизм|консервативті]] және [[Оңшылдар (саясат)|оңшыл]] саяси ұсыныстарды алға жылжыту арқылы [[АҚШ Федералды үкіметі]]н реформалау мен [[атқарушы билік]]ті шоғырландыруды мақсат етеді. Бұл жоба [[Дональд Трамп]] [[2024 АҚШ президент сайлауы|2024 жылғы президенттік сайлауда]] жеңіске жеткен жағдайда жүзеге асырылуы мүмкін<ref name="Haberman, Savage & Swan 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|title=Trump and Allies Forge Plans to Increase Presidential Power in 2025|last=Haberman|first=Maggie|author-link1=Maggie Haberman|last2=Savage|first2=Charlie|author-link2=Charlie Savage (author)|last3=Swan|first3=Jonathan|date=17 шілде 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231113042523/https://www.nytimes.com/2023/07/17/us/politics/trump-plans-2025.html|archive-date=13 қараша 2023|url-status=live|access-date=13 қараша 2023}}</ref><ref name="Mascaro-2023">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|publisher=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Жоба [[АҚШ Конституциясы]]ның II бабына және унитарлық атқарушы билік теориясына сәйкес, бүкіл атқарушы билік президенттің тікелей бақылауында деп есептейді<ref>{{Cite news|url=https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|title=Project 2025: A wish list for a Trump presidency, explained|last=Wendling|first=Mike|date=7 қазан 2024|publisher=BBC|archive-url=https://web.archive.org/web/20240612125321/https://www.bbc.com/news/articles/c977njnvq2do|archive-date=12 маусым 2024|url-status=live|access-date=13 маусым 2024|quote=...a controversial idea known as 'unitary executive theory'}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://repository.uclawsf.edu/hastings_law_journal/vol72/iss1/1/|title=The Unitary Executive Theory in Comparative Context|last=Driesen|first=David|date=9 шілде 2024|publisher=UC Law}}</ref>. Ол ондаған мың федералдық мемлекеттік қызметкерлерді саяси тағайындаушылар ({{lang-en|political appointee}}) ретінде қайта сыныптап, олардың орнына Трамп саясатын қолдауға дайын адал жақтастарды отырғызуға ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|quote=The Heritage Foundation, the influential group behind Project 2025, has laid out sweeping reforms of virtually every aspect of government, including a plan that critics warn will line the public service with employees loyal to a Republican commander-in-chief, as well as providing an ultra-conservative framework for policies.}}</ref><ref>{{Cite web|url=https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|title=Biden assails Project 2025, a plan to transform government, and Trump's claim to be unaware of it|last=Licon|first=Adriana Gomez|date=2024-07-05|publisher=AP News|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191609/https://apnews.com/article/trump-project-2025-biden-9d372469033d23e1e3aef5cf0470a2e6|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-10|quote=The 922-page plan outlines a dramatic expansion of presidential power and a plan to fire as many as 50,000 government workers to replace them with Trump loyalists.}}</ref>. Қолдаушылар бұл өзгеріс олардың пікірінше, үлкен, есеп бермейтін және негізінен [[Либерализм|либералды]] [[Бюрократия|үкіметтік бюрократия]]ны жоюға әкеледі деп мәлімдейді<ref name="Hirsh-2023">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|title=Inside the Next Republican Revolution|last=Hirsh|first=Michael|date=19 қыркүйек 2023|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20231106072647/https://www.politico.com/news/magazine/2023/09/19/project-2025-trump-reagan-00115811|archive-date=6 қараша 2023|url-status=live|access-date=6 қараша 2023}}</ref>. Жоба билікті және қоғамды [[Христиандық|христиандық құндылықтармен]] толтыруды көздейді<ref name="Ward-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|title=Trump Allies Prepare to Infuse 'Christian Nationalism' in Second Administration|last=Ward|first=Alexander|last2=Przybyla|first2=Heidi|date=20 ақпан 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240224064541/https://www.politico.com/news/2024/02/20/donald-trump-allies-christian-nationalism-00142086|archive-date=24 ақпан 2024|url-status=live|access-date=24 ақпан 2024}}</ref><ref>{{Cite news|url=https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|title=A conservative leading the pro-Trump Project 2025 suggests there will be a new American Revolution|last=Swenson|first=Ali|date=3 шілде 2024|publisher=Associated Press|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191629/https://apnews.com/article/project-2025-trump-american-revolution-6e02a297fb91b55de01ba7e86615bb08|archive-date=12 шілде 2024|url-status=live|access-date=8 шілде 2024}}</ref>. Сыншылар «2025 жобасын» [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-ты [[автократия]]ға айналдыруға бағытталған [[Авторитаризм|авторитарлық]], христиандық-[[ұлтшылдық]] жоспар деп сипаттайды<ref name="Ward-2024" /><ref>{{Cite web|url=https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|title=How Right-Wing Groups Are Plotting to Implement Trump's Authoritarianism|last=Corn|first=David|date=14 қыркүйек 2023|website=Mother Jones|archive-url=https://web.archive.org/web/20230921142323/https://www.motherjones.com/politics/2023/09/heritage-foundation-project-2025-trump-authoritarianism-our-land/|archive-date=21 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref> . Көптеген құқықтық сарапшылар оның заң үстемдігін<ref name="Stone 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|title='Openly Authoritarian Campaign': Trump's Threats of Revenge Fuel Alarm|last=Stone|first=Peter|date=22 қараша 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231127003512/https://www.theguardian.com/us-news/2023/nov/22/trump-revenge-game-plan-alarm|archive-date=27 қараша 2023|url-status=live|access-date=27 қараша 2023}}</ref>, биліктің бөлінуін<ref name="Mascaro-2023" />, [[шіркеудің мемлекеттен бөлінуі]]н<ref name="NewRepublican5.16.24">{{Cite magazine|last=Ben-Ghiat|first=Ruth|date=16 мамыр 2024|title=The Permanent Counterrevolution|url=https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|journal=[[The New Republic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240607235153/https://newrepublic.com/article/181265/permanent-counterrevolution|archive-date=7 маусым 2024|access-date=13 маусым 2024|url-status=live}}</ref> және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық бостандықтар]]ды бұзады деп есептейді<ref name="Mascaro-2023" /><ref name="Stone 2023" /><ref name="Larson-2024">{{Cite news|url=https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|title=What to know about Project 2025, the far-right agenda for a second Trump administration|last=Larson|first=Shannon|date=13 маусым 2024|work=Boston Globe|archive-url=https://archive.today/20240613163017/https://www.bostonglobe.com/2024/06/13/nation/project-25-explained/|archive-date=13 маусым 2024|access-date=15 маусым 2024}}</ref>. ==Бастамалар== «2025 жобасы» үкіметтің экономикалық және әлеуметтік саясатына, сондай-ақ федералды үкімет пен оның ведомстволарының рөліне елеулі өзгерістер енгізуді көздейді. Жоспар [[АҚШ Әділет министрлігі|Әділет министрлігін]], [[Федералдық тергеу бюросы|Федералды тергеу бюросы]]н, [[АҚШ Сауда министрлігі|Сауда министрлігін]], [[Федералды байланыс комиссиясы]]н және [[Федералды сауда комиссиясы]]н партиялық бақылауға алуды, [[АҚШ ішкі қауіпсіздік департаменті|Ұлттық қауіпсіздік министрлігін]] жоюды, сондай-ақ [[қазбалы отын]] өндірісін дамыту үшін [[Климаттың өзгеруі|климаттық өзгерістердің]] алдын алу нормаларын күрт қысқартуды ұсынады<ref name="Stone 2023"/><ref>{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 квітня 2024|quote=Project 2025's blueprint envisions dismantling the Department of Homeland Security and the FBI; disarming the Environmental Protection Agency by loosening or eliminating emissions and climate-change regulations; eliminating the Departments of Education and Commerce in their entirety.}}</ref>. Жоба салық мөлшерлемелерін төмендетуді көздейді<ref name="Cranston-2024">{{Cite news|url=https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|title=What a second Trump presidency could bring|last=Cranston|first=Matthew|date=14 сәуір 2024|work=[[Australian Financial Review]]|archive-url=https://archive.today/20240513220323/https://www.afr.com/world/north-america/what-a-second-trump-presidency-could-bring-20240407-p5fhxn|archive-date=13 сәуір 2024|access-date=14 сәуір 2024}}</ref>, бірақ оның авторлары [[протекционизм]]ге қатысты келіспейді<ref name="The Economist-2023">{{Cite news|url=https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|title=Donald Trump's second term would be a protectionist nightmare|date=31 қазан 2023|work=[[The Economist]]|archive-url=https://archive.today/20231031210612/https://www.economist.com/finance-and-economics/2023/10/31/donald-trumps-second-term-would-be-a-protectionist-nightmare|archive-date=31 қазан 2023|url-access=registration|url-status=live|access-date=12 сәуір 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[АҚШ Білім министрлігі|Білім департаментін]] таратып, оның бағдарламаларын басқа ведомстволарға беруді немесе оларды тоқтатуды ұсынады<ref name="Stone-2024">{{Cite news|url=https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|title=What Would Happen to K-12 in a 2nd Trump Term? A Detailed Policy Agenda Offers Clues|last=Stone|first=Matthew|date=25 наурыз 2024|work=[[Education Week]]|archive-url=https://archive.today/20240326175303/https://www.edweek.org/policy-politics/what-would-happen-to-k-12-in-a-2nd-trump-term-a-detailed-policy-agenda-offers-clues/2024/03|archive-date=26 наурыз 2024|url-status=live|access-date=12 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schofield-2025">{{Cite news|url=https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|title=The Trump team's radical plan to gut American public education|last=Schofield|first=Rob|date=14 мамыр 2025|work=NC Newsline|archive-url=https://web.archive.org/web/20240515083258/https://ncnewsline.com/2024/05/14/the-trump-teams-radical-plan-to-gut-american-public-education/|archive-date=15 мамыр 2024|url-status=live|access-date=15 мамыр 2024}}</ref>. [[Климатология |Климаттық зерттеулерге]] қаржыландыру азаяды, ал [[АҚШ Ұлттық денсаулық сақтау институты|Ұлттық денсаулық сақтау институты]] консервативті қағидаттарға сәйкес реформаланады<ref name="Skibell-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|title=A deep dive into energy plans for Trump 2.0|last=Skibell|first=Arianna|date=15 сәуір 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153537/https://www.politico.com/newsletters/power-switch/2024/04/15/a-deep-dive-into-energy-plans-for-trump-2-0-00152281|archive-date=13 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024}}</ref><ref name="Schumacher-2024">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|title=Biden's got a plan to protect science from Trump|last=Schumacher|first=Erin|date=27 мамыр 2024|work=Politico|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613152913/https://www.politico.com/news/2024/05/27/biden-plan-protect-science-trump-00160001|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 маусым 2024}}</ref>. Жоба [[Medicare]] мен [[Medicaid]] бағдарламаларына қаржыландыруды қысқартуға бағытталған<ref name="Barron-Lopez-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|title=Trump's plans for healthcare and reproductive rights if he returns to White House|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=22 мамыр 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240523011547/https://www.pbs.org/newshour/show/trumps-plans-for-healthcare-and-reproductive-rights-if-he-returns-to-white-house|archive-date=23 мамыр 2024|url-status=live|access-date=22 мамыр 2024}}</ref><ref name="Park-2024">{{Cite web|url=https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|title=Project 2025 Blueprint Also Includes Draconian Cuts to Medicaid|last=Park|first=Edwin|date=17 маусым 2024|website=Center for Children and Families|publisher=McCourt School of Public Policy, Georgetown University|archive-url=https://web.archive.org/web/20240617224857/https://ccf.georgetown.edu/2024/06/17/project-2025-blueprint-also-includes-draconian-cuts-to-medicaid/|archive-date=17 маусым 2024|url-status=live|access-date=18 маусым 2024}}</ref> және үкіметті [[аборт]]ты медициналық көмек ретінде қабылдаудан толық бас тартуға шақырады<ref name="Miranda-2024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|title='Department of Life': Trump allies plot abortion crackdown for second term|last=Miranda|first=Shauneen|date=2 наурыз 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240501110156/https://www.axios.com/2024/03/02/heritage-foundation-trump-allies-abortion|archive-date=1 мамыр 2024|url-status=live|access-date=1 мамыр 2024}}</ref><ref name="Ollstein">{{Cite news|url=https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|title=The Anti-Abortion Plan Ready for Trump on Day One|last=Miranda Ollstein|first=Alice|date=29 қаңтар 2024|work=[[Politico]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240203201618/https://www.politico.com/news/2024/01/29/trump-abortion-ban-2024-campaign-00138417|archive-date=3 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref>. Жоба [[АҚШ денсаулық сақтау және пациенттерді қорғау реформасы|қолжетімді медицина туралы заңға]]<ref name="Barron-Lopez-2024" /> сәйкес [[шұғыл контрацепция]] қызметтерін қамтуды тоқтатуды және ел бойынша [[Контрацепция |контрацептивтер]] мен [[Медикаментозды аборт|аборт таблеткаларын]] жіберетіндер мен алушыларға Комсток заңын орындауды ұсынады<ref name="Ollstein" /><ref name="Yang-Zahn-March242024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|title=Why 2024 may be the most consequential election for reproductive rights in 50 years|last=Yang|first=John|last2=Zahn|first2=Harry|date=24 наурыз 2024|work=PBS Newshour|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153425/https://www.pbs.org/newshour/show/why-2024-may-be-the-most-consequential-election-for-reproductive-rights-in-50-years|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. «2025 жобасы» [[порнография]]ны қылмыстық жауапкершілікке тартуды<ref name="p2025-document">{{Cite book |url=https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |title=Project 2025 |date=2023 |publisher=[[The Heritage Foundation]] |isbn=978-0-89195-174-2 |archive-url=https://web.archive.org/web/20240418053826/https://static.project2025.org/2025_MandateForLeadership_FULL.pdf |archive-date=18 сәуір 2024 |url-status=live |access-date=14 сәуір 2024 }}</ref><ref name="Pengelly 2023">{{Cite news|url=https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|title=US Hard-Right Policy Group Condemned for 'Dehumanising' Anti-LGBTQ+ Rhetoric|last=Pengelly|first=Martin|date=15 қыркүйек 2023|work=[[The Guardian]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230915174430/https://www.theguardian.com/world/2023/sep/15/project-2025-policy-manifesto-lgbtq-rights|archive-date=15 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=15 қыркүйек 2023}}</ref>, [[Сексуалды бағыттану|жыныстық бағдар]] мен [[гендерлік сәйкестік]] бойынша кемсітушіліктен заңды қорғанысты жоюды<ref name="Pengelly 2023" /><ref name="Shrai Popat-2024">{{Cite news|url=https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|title=How a second Trump presidency could impact the LGBTQ+ community|last=Barrón-López|first=Laura|last2=Popat|first2=Shrai|date=27 наурыз 2024|work=[[PBS NewsHour]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240613153023/https://www.pbs.org/newshour/show/how-a-second-trump-presidency-could-impact-the-lgbtq-community|archive-date=13 маусым 2024|url-status=live|access-date=5 мамыр 2024}}</ref>, әртүрлілік, әділеттілік және инклюзия (DEI) бағдарламалары<ref name="Mascaro-2023"/><ref name="Shrai Popat-2024" /> мен [[Позитивті дискриминация|позитивті әрекеттерді]]<ref name="Tensley-2024">{{Cite news|url=https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|title='Project 2025' and the Movement That Could Erode Black Equality|last=Tensley|first=Brandon|date=25 сәуір 2024|work=Capital B|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514155658/https://www.yahoo.com/news/project-2025-movement-could-erode-130000679.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024|via=[[Yahoo! News]]}}</ref> тоқтатуды ұсынады. Сонымен қатар, жоба Әділет министрлігіне ақ нәсілділерге қатысты нәсілшілдікке қарсы істерді жүргізуді тапсырмақ<ref name="Thompson-May142024">{{Cite news|url=https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|title=Exclusive: Trump allies plot anti-racism protections – for white people|last=Thompson|first=Alex|date=1 сәуір 2024|work=Axios|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514182849/https://www.axios.com/2024/04/01/trump-reverse-racism-civil-rights|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref>. Жоба АҚШ-тағы [[Заңсыз иммиграция|заңсыз иммигранттарды]] тұтқындап, ұстау және [[депортация]]лау шараларын ұсынады<ref>{{Cite news|url=https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|title=5 Reasons Leftists HATE Project 2025|date=April 2024|publisher=[[Heritage Foundation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240425181801/https://www9.heritage.org/rs/824-MHT-304/images/5%20Reasons%20Leftists%20Hate%20Project%202025%20eBook%20THF.pdf|archive-date=25 сәуір 2024|url-status=live|access-date=3 мамыр 2024|quote=Arresting, detaining, and removing immigration violators anywhere in the United States.}}</ref><ref name="Brownstein2">{{Cite news|url=https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|title=Trump's 'Knock on the Door'|last=Brownstein|first=Ronald|date=8 ақпан 2024|work=[[The Atlantic]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240210204500/https://www.theatlantic.com/politics/archive/2024/02/trumps-immigration-plan-is-even-more-aggressive-now/677385/|archive-date=10 ақпан 2024|url-status=live|access-date=11 ақпан 2024}}</ref><ref name="Savage-Haberman-Swan-Nov1120232">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|title=Sweeping Raids, Giant Camps and Mass Deportations: Inside Trump's 2025 Immigration Plans|last=Savage|first=Charlie|last2=Haberman|first2=Maggue|last3=Swan|first3=Jonathan|date=11 қараша 2023|work=The New York Times|issn=0362-4331|archive-url=https://web.archive.org/web/20240705091646/https://www.nytimes.com/2023/11/11/us/politics/trump-2025-immigration-agenda.html|archive-date=5 шілде 2024|url-status=live}}</ref>. Ішкі құқық қорғау органдары үшін әскери қызметкерлерді қолдану да ұсынылады<ref>{{Cite news|url=https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|title=Trump and Allies Plot Revenge, Justice Department Control in a Second Term|last=Arnsdorf|first=Isaac|last2=Barrett|first2=Devlin|last3=Dawsey|first3=Josh|date=5 қараша 2023|work=[[The Washington Post]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20231105234529/https://www.washingtonpost.com/politics/2023/11/05/trump-revenge-second-term/|archive-date=5 қараша 2023|url-status=live|access-date=5 қараша 2023}}</ref>. Ол [[өлім жазасы]]н қолдайды және осындай үкімдерді жылдам «орындауды» көздейді<ref name="Sarat-2024">{{Cite news|url=https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|title=This Should Be a Wake-Up Call to the Biden Administration on the Death Penalty|last=Sarat|first=Austin|date=14 мамыр 2024|work=Salon|archive-url=https://web.archive.org/web/20240514150633/https://slate.com/news-and-politics/2024/05/project-2025-death-penalty-trump-biden-wake-up-call.html|archive-date=14 мамыр 2024|url-status=live|access-date=14 мамыр 2024}}</ref><ref name="CNN4.27.24">{{Cite news|url=https://www.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|title=What Trump's war on the 'Deep State' could mean: 'An army of suck-ups'|last=Ortega|first=Bob|last2=Lah|first2=Kyung|last3=Gordon|first3=Allison|last4=Black|first4=Nelli|date=27 сәуір 2024|publisher=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20240428053329/https://edition.cnn.com/2024/04/27/politics/trump-federal-workers-2nd-term-invs/index.html|archive-date=28 сәуір 2024|url-status=live|access-date=28 сәуір 2024|quote=[Jeffrey] Clark also helped draft portions of the Project 2025 blueprint for a second Trump term, including outlining the use of the Insurrection Act of 1807 to deploy the military for domestic law enforcement, as first reported by the Washington Post.}}</ref>. Кейбір консерваторлар мен республикандықтар климаттық өзгерістер<ref name="Friedman 2023">{{Cite news|url=https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|title=A Republican 2024 Climate Strategy: More Drilling, Less Clean Energy|last=Friedman|first=Lisa|date=4 тамыз 2023|work=[[The New York Times]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230909230443/https://www.nytimes.com/2023/08/04/climate/republicans-climate-project2025.html|archive-date=9 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=9 қыркүйек 2023}}</ref> мен сыртқы саудаға қатысты ұстанымдары үшін жоспарды сынға алды<ref name="The Economist-2023"/>. Басқа сыншылар «2025 жобасын» төрт жылдық жеке кек қайтаруға бағытталған, көзбояушылық ретінде қабылдауда, сондай-ақ [[Джо Байден президенттігі|Байден әкімшілігі]] кезінде жүзеге асырылған «барлық дерлік шараларды» жоюға әрекет ретінде көреді<ref>{{Cite news|url=https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|title=You may hear Project 2025 during the U.S. presidential election campaign. What is that?|last=Logan|first=Nick|date=27 маусым 2024|work=[[Canadian Broadcasting Corporation]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20240712191612/https://www.cbc.ca/news/world/trump-biden-project-2025-1.7249017|archive-date=12 қазан 2024|url-status=live|access-date=6 қазан 2024|quote=Its stated goal is to undo most everything implemented in the previous four years of U.S. President Joe Biden's administration.}}</ref>. Жоба авторлары ұсыныстардың көпшілігін жүзеге асыру үшін Республикалық партияның [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]] мен [[АҚШ Сенаты]]на бақылау орнатуы қажет екенін мойындайды<ref name="Hirsh-2023" />. Жоспардың кейбір аспектілері жақында [[АҚШ Жоғарғы Соты]] тарапынан конституцияға қайшы деп танылды және олар сотқа шағымдануы мүмкін болса, кейбір ұсыныстар заң талаптарына сәйкес келетін сот дауларынан өтуі мүмкін<ref name="Holmes 2023">{{Cite news|url=https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|title=Trump's Radical Second-Term Agenda Would Wield Executive Power in Unprecedented Ways|last=Holmes|first=Kristen|date=16 қараша 2023|work=CNN|archive-url=https://web.archive.org/web/20231119040243/https://edition.cnn.com/2023/11/16/politics/trump-agenda-second-term/index.html|archive-date=19 қараша 2023|url-status=live|access-date=19 қараша 2023}}</ref>. ==Көзқарастар мен талқылаулар== ===Авторитаризмге қарсы айыптаулар=== Демократия, саясаттану ғылымы және басқа сарапшылар жобаны қауіпті деп сипаттаған<ref name=":1">{{Cite news|url=https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|title=Trump allies craft plans to give him unprecedented power if he wins the White House|last=Ordoñez|first=Franco|date=6 желтоқсан 2023|work=NPR|archive-url=https://web.archive.org/web/20240516150608/https://www.npr.org/2023/12/06/1217562544/trump-and-insiders-craft-plans-for-unprecedented-power|archive-date=16 мамыр 2024|url-status=live|access-date=16 мамыр 2024|quote=It's not that the federal service isn't in need of reforms, says Kathryn Dunn Tenpas, a senior fellow at the University of Virginia's Miller Center. But she says Trump wants to create a class of federal workers who will do whatever the president wants—and if they don't, they can be easily fired. 'It's just a dangerous sign,' she says. 'It really suggests that a president wants to aggrandize more authority and more power. And that should make everybody nervous.'}}</ref>, ол [[авторитаризм]]<ref name="Greenhut-2024">{{Cite web|url=https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|title=Project 2025: The Heritage Foundation's plan to embrace bigger government during Trump's second term|last=Greenhut|first=Steven|date=2024-06-28|website=Reason.com|language=en-US|archive-url=https://web.archive.org/web/20240708232258/https://reason.com/2024/06/28/project-2025-the-conservative-agenda-to-embrace-bigger-government-during-trumps-second-term/|archive-date=8 қазан 2024|url-status=live|access-date=2024-07-08}}</ref> мен [[апокалипсис]] қатерін тудырады деп санайды<ref>{{Cite web|url=https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|title=What is Project 2025? The Presidential Transition Project explained.|last=Barber|first=Rachel|date=10 червня 2024|website=USA TODAY|language=en-US|archive-url=https://archive.today/20240610200412/https://www.usatoday.com/story/news/politics/elections/2024/06/10/heritage-foundation-project-2025-explained/74042435007/|archive-date=10 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-07-06}}</ref><ref name="Mascaro-20235">{{Cite news|url=https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|title=Conservative Groups Draw Up Plan to Dismantle the US Government and Replace It with Trump's Vision|last=Mascaro|first=Lisa|date=29 тамыз 2023|work=[[Ассошиэйтед Пресс|Associated Press News]]|archive-url=https://web.archive.org/web/20230922112031/https://apnews.com/article/election-2024-conservatives-trump-heritage-857eb794e505f1c6710eb03fd5b58981|archive-date=22 қыркүйек 2023|url-status=live|access-date=21 қыркүйек 2023}}</ref>. Көптеген заңгерлер бұл жобаның [[заң үстемдігі]]н, биліктің бөлінуін, шіркеудің мемлекеттен бөлінуін және [[Адам құқықтары мен бостандықтары|азаматтық еркіндіктер]]ді әлсірететінін айтады. Snopes «саяси спектрдің барлық салаларынан келген адамдарды» цитатаға алып, жобаның авторитаризмнің алғышарты болатынына алаңдаушылығын білдіреді деп мәлімдейді<ref>{{Cite web|url=https://www.snopes.com//news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|title=What's Project 2025? Unpacking the Pro-Trump Plan to Overhaul US Government|last=Ibrahim|first=Nur|last2=Wrona|first2=Aleksandra|date=2024-07-05|website=Snopes|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240711040154/https://www.snopes.com/news/2024/07/03/project-2025-trump-us-government/|archive-date=11 шілде 2024|url-status=live|access-date=2024-07-11|quote=The sweeping effort centers on a roughly 1,000-page document that gives the executive branch more power, reverses Biden-era policies and specifies numerous department-level changes. People across the political spectrum fear such actions are precursors to authoritarianism...}}</ref>. [[Нью-Йорк университеті|Нью-Йорк университетінің]] [[фашизм]] және авторитарлық көшбасшылар жөніндегі зерттеушісі Рут Бен-Гиат 2024 жылдың мамырында «2025 жобасы» дегеніміз «бейтарап атауы бар Америка Құрама Штаттарын авторитарлық жолмен басып алуға бағытталған жоспар» екенін жазған. Оның айтуынша, жобаның мақсаты – федералды департаменттер мен агенттіктерді жою, «құқықтық мәдениет пен [[либералды демократия]]ның басқару мәдениетін жою және жаңа бюрократиялық құрылымдарды құру, олар жаңа саяси тексеруден өткен кадрлармен толықтырылып, [[автократия]]лық басқаруды қолдауға қызмет етеді». Кейбір ғалымдар «2025 жобасын» атқарушы биліктің айтарлықтай күшеюіне алып келетінін және оны үкіметтегі институционалдық өзгерістерді сайланған жетекшілер жүзеге асыратын демократиялық кері шегінудің бір түрі деп алаңдаушылықпен айтуда. [[Корнелл университеті]]нің саясаттанушысы Рейчел Битти Ридл бұл жаһандық құбылыс демократиялық басқаруға қауіп төндіретінін, бірақ бұл зорлық-зомбылық арқылы емес, демократиялық институттарды атқарушы билікті нығайту үшін пайдалану арқылы жасалатынын айтады. Ол мұндай жағдайлардың Мажарсатн, Никарагуа және Түркия сияқты елдерде орын алғанын, бірақ бұл АҚШ үшін жаңа нәрсе екенін атап өтеді. Сондай-ақ, ол «2025 Жоба» жүзеге асырылса, бұл АҚШ азаматтарының қоғамдық өмірге қатысу қабілетінің күрт төмендеуіне әкелетінін, ал демократияда қабылданған ерік, бостандық және өкілдік принциптері негізінде қатысу мүмкіндігінен айырылатынын қосады<ref>{{Cite web|url=https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|title=A 920-page plan lays out a second Trump presidency. Nadine has read it and is terrified|last=Tomazin|first=Farrah|date=2024-06-14|website=The Sydney Morning Herald|language=en|archive-url=https://web.archive.org/web/20240627093843/https://www.smh.com.au/world/north-america/a-920-page-plan-lays-out-a-second-trump-presidency-nadine-has-read-it-and-is-terrified-20240614-p5jlqc.html|archive-date=27 маусым 2024|url-status=live|access-date=2024-06-21|quote=Cornell University political scientist Rachel Beatty Riedl says Project 2025 is emblematic of a broader global trend in which threats to democracy are emerging not just from coups, military aggression or civil war, but also from autocratic leaders using democratic institutions to consolidate executive power. This type of backsliding, known as 'executive aggrandisement', has taken place in countries such as Hungary, Nicaragua and Turkey but is new to America, says Beatty Riedl, who runs the university's Centre for International Studies and is the co-author of the book Democratic Backsliding, Resilience and Resistance. 'It's a very concerning sign,' she says. 'If Project{{nbsp}}2025 is implemented, what it means is a dramatic decrease in American citizens' ability to engage in public life based on the kind of principles of liberty, freedom and representation that are accorded in a democracy.'}}</ref><ref name=":1"/>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:2022 жылы құрылған ұйымдар]] [[Санат:Алфавит бойынша ұйымдар]] 6pn7lrtban2npzv3m2v6pwl4gmoev2k 0 748145 3399360 3398913 2024-11-10T08:31:57Z 1nter pares 146705 3399360 wikitext text/x-wiki {{Қарулы қақтығыс |қақтығыс = Араб-Израиль қақтығысы |бөлім = |сурет = Arab Israeli Conflict 5.png |сурет атауы = [[Израиль]] және [[Араб мемлекеттері Лигасы|Араб Лигасының мүшелері]]<br> <tr style="background-color:#f0f0f0;"> <td>{{legend|#99CC33|[[Араб мемлекеттері Лигасы]]}}</td> <td>{{legend|#99CCFF|[[Израиль]]}}</td> </tr><tr style="background-color:#f0f0f0;"> <td>{{legend|#669933|Израильға қарсы соғысқандар}}</td> <td>{{legend|#CC0000|[[Палестина|Иордан өзенінің батыс жағалауы және Газа секторы]]}}</td> </tr> |дата = 27 ақпан 1920 жылдан – қазірге дейін |орын = [[Таяу Шығыс]] |себеп = |нәтиже = |статусы = Қақтығыс жалғасуда |өзгерістер = |қарсылас1 = <center>[[Сурет:Flag of the Arab League.svg|120px|border|22px]]<br>[[Араб мемлекеттері Лигасы]]</center> |қарсылас2 = <center>[[Сурет:Flag of Israel.svg|22px|border]]<br>[[Израиль]]</center> |қарсылас3 = |қарсылас4 = |командир1 = |командир2 = |командир3 = |командир4 = |күштер1 = |күштер2 = |күштер3 = |күштер4 = |шығындар1 = 46 000-ға жуық әскери қызметші қаза тапты |шығындар2 = 9 000-ға жуық әскери қызметші қаза тапты |шығындар3 = |шығындар4 = |жалпы шығындар = |азаматтық шығындар = |ортаққор = |ескерту = }} '''Араб-Израиль қақтығысы''' — [[Таяу Шығыс]] аймағын ұзақ уақыт бойы шарпыған, әлі күнге дейін тиімді шешімін таппай келе жатқан өзекті шиеленіс болып табылады. [[Палестина|Палестинаға]] байланысты [[арабтар]] мен [[еврейлер]] арасындағы дау-жанжалдың күре тамыры [[Израиль]] мемлекеті құрылғанға дейін басталды.<ref name="csef.ru">{{Cite web |url=https://csef.ru/ru/politica-i-geopolitica/477/arabo-izrailskij-konflikt-prichiny-mehanizmy-i-osnovnye-sobytiya-5902 |title=ЦЕНТР СТРАТЕГИЧЕСКИХ ОЦЕНОК И ПРОГНОЗОВ |lang=ru |website=csef.ru |date=2014-11-10 |access-date=2014-11-10}}</ref> Қақтығыстың тамыры [[Осман империясы]] мен Палестинадағы еврейлердің жағдайы исламдық діни заңмен анықталған кезде, еврей ұлтының мәртебесі мен құқықтары мұсылмандардан төмен болды. Содан кейін еврейлер араб ақсүйек өкілдері мен жергілікті мұсылман тұрғындарының қолында шоғырланған жергілікті билік тарапынан кемсітушілікке ұшырады. Бұл жағдай екі халықтың қарым қатынасыныңушығуына келді.<ref name="csef.ru" /> == Тарихы == 1917 жылдан бастап Палестинада [[Балфур декларациясын]] жариялағаннан кейін еврейлер мен арабтар арасындағы қатынастар жыл сайын шиеленісіп келе жатқан саяси [[қақтығыс|қақтығысқа]] ұласа бастады. Қайшылықтарды шешу мақсатында 1947 жылы 29 қарашада БҰҰ-ның Бас Ассамблеясы 1948 жылдың мамырында [[Ұлыбритания мандатындағы Палестина|Палестинадағы ағылшын мандат]] тәртіптемесінің күшін жою үшін және оның аумағында екі тәуелсіз мемлекетті араб мемлекетін және еврей мемлекетін құру үшін дауыс берді. Сол мезетте еврей халқының өкілетті органы Халық Кеңесі құрылды. Британдық басқарудың Палестинадағы мерзімінің аяқталуы сәтінде, яғни 1948 жылдың 14 мамырынан 15 мамырына қараған түні Халық кеңесі өзінің отырысын өткізді, ол жерде жетекші саяси көшбасшылардың бірі Бенгурион [[Израиль]] мемлекетінің құрылғандығын жариялайтын [[Тәуелсіздік декларациясын]] оқыды. Израиль мемлекетін жариялаған сәттен кейін оның шекарасы әлі анықталмай тұрып, ертесінде-ақ еврейлер мен арабтар арасында соғысқа жол ашқан қарулы шайқастар басталып кетті.<ref>Рапопорт М.А. Восприятие еврейской иммиграции в Палестину арабской общественностью в 1882–1948 гг. – Санкт-Петербург, 2013. – 71 с.</ref> == Бірінші қақтығыс (1947–1949) == 1948 жылдың 15 мамырында Израиль мемлекеті жарияланды; араб мемлекеттері ([[Мысыр]], [[Сирия]], [[Ирак]], [[Иордания]], [[Ливан]]) оған бірден соғыс ашты. Израильдің сол кездегі күші арабтардың әскери қуатымен салыстыруға да келмейтін; алайда араб елдерінің көздеген мақсаттары әр түрлі болды, тіпті бірыңғай әскери басшылығы да болмады. Израильдіктер бұл жағдайды ұтымды пайдалана білді: олар жаудың бетін қайтарып, қарсы шабуылда ірі жеңіске жетті. Соғыс 1948 жылдың соңына дейін жалғасты. 1949 жылдың бірінші жартысында БҰҰ-ның аралық етуімен 4 араб мемлекетімен (Ирактан басқа) бейбіт келісімдер жасалды. Осылайша Палестинаны бөлу мәселесі күшпен шешілді. Израиль БҰҰ бөліп берген аумақтан қарағанда анағұрлым үлкен аймақты басып алды. [[Араб мемлекеті]] құрылмады: Иордан өзенінің Батыс жағалауын - Иордания, ал Газа аймағын Мысыр жаулап алды.<ref name="Дүние жүзі тарихы: Қазіргі заман тарихы.">Қапышев А.К., Шайхыгалиев Е.А. - Дүние жүзі тарихы: Қазіргі заман тарихы. 3-том: Оқу құралы. – Алматы: «Бастау», 2017 жыл. - 352 бет.</ref> == Суэц дағдарысы (1957–1957) == [[Суэц каналы|Суэц каналын]] мемлекеттендіру туралы шешім Англия мен Францияда ете суық қабылданды. Дегенмен олар әскери шығынға батып, тәуекел жасағысы келмеді. Мысырмен соғысуға тек Израиль гана мүдделі болды. Оның үстіне соғыс ашуға себептер де баршылық еді: лаңкестік шабуылдарының күшеюі; араб елдерінің [[Тиран бұғазын]] қоршап, Израиль кемелеріне тосқауыл қоюы. 1956 жылы 29 казанда [[Англия]] мен [[Франция|Францияның]] қолдауына сүйенген Израиль Мысырға қарсы соғыс қимылдарын бастады. 2 қарашаға қарай Израиль алға қойған негізгі мақсаттарына қол жеткізді: [[Синай түбегінің]] үлкен бөлігі оккупацияланды, Тиран бұғазы кеме қатынасы үшін ашылды, лаңкестердің базалары талқандалды және Мысыр әскерлеріне соққы берілді.<ref name="Дүние жүзі тарихы: Қазіргі заман тарихы." /> == Алты күндік соғыс (1967) == 1967 жылы 5 маусымда атақты [[Алты күндік соғыс]] басталды. [[Арабтар]] [[Израиль]] армиясының кенеттен шабуылына дайын болмай шықты. Израиль әскерлері бірнеше күннің ішінде Иордан өзенінің Батыс жағалауын, Газа аймағын, Синай түбегін, сондай-ақ Дамасктен 30 шақырым жерде орналасқан аса маңызды Голан асуларын жаулап алды. Араб елдері толығымен жеңіліс тапты, Г.А.Насер бірден билік басынан кетті, бірақ кейін халықтың шақырыуымен орнында қалуға келісті. 1967 жылы тамызда Хартумда араб елдерінің көшбасшылары жиналды. Жиын Мысыр мен Иорданияның экономикалық шығындарының орнын толтыру, Израильге қарсы тұруды жалғастыру туралы шешім шығарды. КСРО Израильмен дипломатиялық қатынастарын бұзып, арабтардың жағына түпкілікті шықты: Мысыр мен Сирияның әскери шығындарын толықтырып, оларды қайта қаруландыруға бел байлады. 1967 жылғы соғыстан кейін палестиналықтардың лаңкестікке жүгінуі жиіледі, әсіресе еуропалық елдердің және АҚШ-тың азаматтық ұшақтарын ұрлау фактілері жиі болып тұрды; израильдіктер Бейрут аэродромын бомбалаумен жауап қайтарды. Бұл Таяу Шығыста белең алған лаңкестіктің басы ғана еді, ары қарай ол тек күшейе берді.<ref name="Дүние жүзі тарихы: Қазіргі заман тарихы." /> == Теңіз арқылы қару контрабандасы == Иранның қақтығыстағы рөлінің және оның өңірлік күшінің күшеюіне және қақтығыстағы өз жақтастарына құрлықтық қолдау көрсетудің мүмкін еместігіне байланысты оларға үшінші елдерден жалданған әскери контрабанда бар кемелер жіберілді: * 2001 жылы – «Санторини» кемесі,<br> * 2002 жылы – Тонга туын көтерген «Карин А» кемесі,<br> * 2009 жылы – Кипрге тиесілі «Мончегорск» кемесі,<br> * 2009 жылы – Антигуа және Барбуда туын көтерген «Francop» кемесі,<br> * 2011 жылы – «Виктория» кемесі. == Дереккөздер == {{Дереккөздер}} [[Санат:Араб-Израиль қақтығыстары]] [[Санат:Израиль соғыстары]] [[Санат:Таяу Шығыс тарихы]] 6puq26zsi0zxqsny3crrybji6o2vft8 0 748176 3399139 3399036 2024-11-09T12:53:46Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Континенттер бойынша */ 3399139 wikitext text/x-wiki '''Жердің экстремалды нүктелері''' — бұл планетаның ең солтүстік, ең оңтүстік, ең шығыс және ең батыс немесе ең биік, ең төмен, бір сөзбен айтқанда рекордтық нүктелері. == Нақты ескерту == Жердің шығыс және батыс экстремалды нүктелерін анықтау қиын, себебі бұл планетаның формасы дөңгелек емес, сфероидты және полюстерге қарағанда экваторда кеңірек. Жердің шығыс және батыс нүктелерін анықтау үшін әдетте бірінші шығыс меридианды және бірінші батыс меридианды пайдаланады, бірақ бұл ереже әрдайым дұрыс емес, себебі жер бетіндегі нүктелердің меридиандар бойынша орналасуы әрдайым дәл емес. Кейбір көздерге сәйкес, жердің ең шығыс нүктесі Шығыс мысы және ең батыс нүктесі [[Америка Құрама Штаттары]]ндағы [[Аляска түбегі|Аляска]] болып табылады. == Ең солтүстік нүкте == Географиялық Солтүстік полюсі: Жердің айналу осінің солтүстік ұшы. Бұл нүктеде барлық меридиандар қиылысады. == Ең оңтүстік нүкте == Географиялық Оңтүстік полюсі: Жердің айналу осінің оңтүстік ұшы. Бұл нүктеде барлық меридиандар қиылысады. ==Континенттер бойынша== {| class="wikitable" style="text-align:center;" | rowspan="2" style="vertical-align:bottom;" | '''Континент''' | colspan="3" | '''Биіктік ''' | colspan="2" | '''Температура''' |- | colspan="2" | '''Ең биік''' | '''Ең төмен''' | '''Ең жоғары''' | '''Ең төмен''' |- | [[Африка]] || style="text-align:left;" | 5893 м<br>[[Килиманджаро]], [[Танзания]] || style="text-align:left;" | [[сурет:Kilimanjaro01.jpg|right|100px]] || style="text-align:left;" | −155 м <br>[[Асаль көлі]], [[Джибути]] || style="text-align:left;" | 55 °C <br>[[Кебили (қала)|Кебили]], [[Тунис]]<br>7 шілде 1931|| style="text-align:left;" |−23.9 °C <br>[[Ифран]], [[Марокко]]<br>11 ақпан 1935 |- | [[Антарктида]] || style="text-align:left;" | 4892 м <br>[[Винсон (массив)|Винсон жотасы]]|| style="text-align:left;" | [[сурет:Vinson Massif from space.jpg|right|100px]] || style="text-align:left;" |−50 м <br>Глубокое көлі, Весфольт аңғары|| style="text-align:left;" |20.75 °C <br>[[Команданте Феррас (антарктикалық станция)|Команданте Феррас]]<br>9 ақпан 2020 || style="text-align:left;" | '''−89.2 °C <br>[[Восток (антарктикалық станция)|Восток]] станциясы'''<br>'''21 шілде 1983''' |- | rowspan="2" style="vertical-align:center;" | [[Азия]] || rowspan="2" style="vertical-align:center; text-align:left;" | '''8848 м <br>[[Джомолунгма]], [[Тибет]]-[[Непал]] шекаласы''' || rowspan="2" style="vertical-align:center; text-align:left;" | [[сурет:Everest, Himalayas.jpg |right|100px]] || rowspan="2" style="vertical-align:center; text-align:left;" | '''−424 м <br>[[Өлі теңіз]], [[Израиль]]-[[Иордания]]-[[Палестина]]''' || style="vertical-align:center; text-align:left;" |53.9 °C <br>[[Тират-Цви]], [[Израиль]] <br>21 маусым 1942|| style="text-align:left;" | −67.7 °C <br>[[Оймякон]], [[Сібір]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]<br>6 ақпан 1933 |- | style="vertical-align:center; text-align:left;" |54 °C <br>[[Ахваз]] әуежайы, [[Иран]] <br>29 маусым 2017 | style="text-align:left;" | −71.2 °C <br>[[Оймякон]], [[Сібір]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|КСРО]]<br>26 ақпан 1926 |- | [[Еуропа]] || style="text-align:left;" | 5642 м<br>[[Эльбрус]], [[Ресей]] || style="text-align:left;" | [[сурет:Mount Elbrus May 2008.jpg|right|100px]] || style="text-align:left;" |−28 м <br>[[Каспий теңізі]], [[Әзербайжан]]|| style="text-align:left;" | 48.0 °C <br>[[Афина]], [[Грекия]]<br>10 шілде 1977 || style="text-align:left;" | −58.1 °C <br>[[Усть-Щугер]], [[Кеңестік Социалистік Республикалар Одағы|СССР]]<br>31 желтоқсан 1978 |- | style="vertical-align:center;" | [[Солтүстік Америка]] || style="vertical-align:center; text-align:left;" | 6190.5 м <br>[[Денали]], [[Аляска]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]|| style="vertical-align:center; text-align:left;" | [[сурет:Denali Mt McKinley.jpg|right|100px]] || style="vertical-align:center; text-align:left;" | −85 м <br> [[Бэдуотер]], [[Калифорния]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]|| style="vertical-align:center; text-align:left;" | '''56.7 °C <br>[[Фернес-Крик]], [[Калифорния]], [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]<br>10 шілде 1913''' || style="text-align:left;" | −66.1 °C<br> [[Нортайс]], Гренландия <br>9 қаңтар 1954 |- | [[Океания]] || style="text-align:left;" | 4884 м <br>[[Джая]] (Карстенза пирамидасы), [[Индонезия]]<br>(Аустралияның ең биік нүстесі — [[Косцюшко (тау)|Косцюшко]]) || style="text-align:left;" | [[сурет:Puncak Jaya icecap 1972.jpg|right|100px]] || style="text-align:left;" | −15 м<br>[[Эйр (көл)|Эйр көлі]], [[Оңтүстік Аустралия]], [[Аустралия]] || style="text-align:left;" | 50.7 °C <br>[[Однадатта]], [[Оңтүстік Аустралия]], Аустралия <br>2 қаңтар 1960 || style="text-align:left;" | −25.6 °C<br>{{iw|Ранферли||en|Ranfurly, New Zealand}}, [[Отаго (регион)|Отаго]], [[Жаңа Зеландия]]<br>17 шілде 1903 |- | [[Оңтүстік Америка]] || style="text-align:left;" | 6962 м<br>[[Аконкагуа]], [[Мендоса (провинция)|Мендоса]], [[Аргентина]] || style="text-align:left;" | [[сурет:Aconcagua heli 3.jpg|right|100px]] || style="text-align:left;" | −105 м<br>[[Лагуна-дель-Карбон]], [[Аргентина]] || style="text-align:left;" | 48.9 °C<br>{{iw|Ривадавия(қала)|Ривадавия|en|Rivadavia, Salta}}, [[Аргентина]]<br>11 желтоқсан 1905 || style="text-align:left;" | −32.8 °C<br>[[Сармьенто (Чубут)|Сармьенто]], [[Чубут]], [[Аргентина]]<br>1 маусым 1907 |} ==Терең нүктелер== {| class="wikitable" | [[Атлант мұхиты]] || 8376 м <br>Милуоки шұңғымасы |- | [[Солтүстік Мұзды мұхит|Солтүстік мұзды мұхит]]|| 5550 м <br>Моллой, [[Фрам бұғазы]] |- | [[Үнді мұхиты]] || 7192 м <br>[[Зонд шұңғымасы]] |- |[[Жерорта теңізі]] || 5267 м <br>Калипсо шұңғымасы |- | [[Тынық мұхит]] || '''10 928 м <br> [[Мариана шұңғымасы|Мариан шұңғымасы]]''' |- | [[Оңтүстік мұхит]] || 7 433.6 м <br> [[Оңтүстік Сэндвич шұңғымасы]] |} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Жер]] [[Санат:География]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 1cyo5x4v5r61c7dbyohczz4k38oat91 0 748186 3399110 3399056 2024-11-09T12:18:44Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399110 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Альмади |Шынайы атауы = |Сурет = Pointe des Almadies - Senegal.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 14/44/27/N/17/31/48/W |CoordScale = |Елдер = Сенегал |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = Сенегал |Ортаққордағы санаты = Pointe des Almadies }} '''Альмади мүйісі''' (''Cabo de Almadi'') — [[Африка|Африканың]] ең батыс нүстесі, [[Сенегал|Сенегалдың]] батыс жағалауында орналасқан мүйіс. Бұл жер [[Атлант мұхиты]] мен [[Сенегал өзені|Сенегал]] өзенінің қиылысқан нүктесі болып табылады <ref>{{cite web|url=http://www.igrejabranca.ru/articles/henrique_nav.htm|title=Инфант Дон Энрике|lang=|deadlink=yes|accessdate=2012-10-25|archiveurl=https://web.archive.org/web/20130820114732/http://www.igrejabranca.ru/articles/henrique_nav.htm|archivedate=2013-08-20}}</ref>. == Тарихы == Альмади мүйісі ежелгі уақыттан бері маңызды сауда жолында орналасқан. Бұл жерде ежелгі африкалық қауымдастықтар мекендеген және ауыл шаруашылығы, балық аулау мен сауда мен жүргізген. XVIII ғасырда Сенегал [[Франция]] империясының басқаруына өтті. Альмади мүйісі француз колониялық билігінің астында қалды. 1960 жылы Сенегал Франциядан тәуелсіздік алды. Альмади мүйісі Сенегалдың құрамында қалды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Африка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] syawj86l8trov7pd9zrftbxiezhzylx 0 748193 3399108 3399089 2024-11-09T12:18:16Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399108 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Бен-Секка |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 37/20/50/N/9/44/41/E |CoordScale = |Ел = Тунис |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Ортаққордағы санаты = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Blanc}} '''Бен-Секка''' — [[Африка]]ның ең солтүстік нүктесі, Тунисте, [[Жерорта теңізі]] жағалауында. Бен-Секка мүйісі ертеде сауда жолында орналасқан маңызды нүкте болған. Оның тарихы ежелгі финикиялықтар мен римдіктердің ықпалымен байланысты. Бұл мүйіс құмды жағажайлар, тік жартастар, көгілдір теңіз мен құстардың көп түрлерімен сипатталады. Бен-Секка мүйісі туристер үшін көрікті жер болып табылады. Ол жерде теңіз жағажайларында демалу, су спорт түрлері мен табиғат пен бірге болу мүмкіндігі бар. {{Бастама}}{{құрлық мүйістері}} [[Санат:Тунис географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 2ife9ug7xm8av04oi635y1jayqoi9kr 0 748195 3399092 2024-11-09T12:01:04Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Ине мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 34/49/43.39/S/20/00/09.15/E |CoordScale = |Елдер = ОАР |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = |... 3399092 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Ине мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 34/49/43.39/S/20/00/09.15/E |CoordScale = |Елдер = ОАР |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Ине мүйісі''' немесе '''Агульяс мүйісі''' ({{lang-pt|Cabo das Agulhas}}) — [[Оңтүстік Африка Республикасы]]ның ең оңтүстік нүктесі, [[Атлант мұхиты]] мен [[Үнді мұхиты]]ның қиылысында орналасқан. Бұл мүйіс [[Африка]] материгінің ең оңтүстік нүктесі болып саналады және ол бүкіл әлемдегі теңізшілер үшін маңызды орын саналады. {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Африка географиясы]] 34uy1k0y7umqvmk34o2osbq2rjqdqnl 3399093 3399092 2024-11-09T12:01:40Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399093 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Ине мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 34/49/43.39/S/20/00/09.15/E |CoordScale = |Елдер = ОАР |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Ине мүйісі''' немесе '''Агульяс мүйісі''' ({{lang-pt|Cabo das Agulhas}}) — [[Оңтүстік Африка Республикасы]]ның ең оңтүстік нүктесі, [[Атлант мұхиты]] мен [[Үнді мұхиты]]ның қиылысында орналасқан. Бұл мүйіс [[Африка]] материгінің ең оңтүстік нүктесі болып саналады және ол бүкіл әлемдегі теңізшілер үшін маңызды орын саналады. {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Африка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] l33crli4219zd3x2f6kk2ydup2tom9i 3399094 3399093 2024-11-09T12:03:22Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399094 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Ине мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 34/49/43.39/S/20/00/09.15/E |CoordScale = |Елдер = ОАР |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Ине мүйісі''' немесе '''Агульяс мүйісі''' ({{lang-pt|Cabo das Agulhas}}) — [[Оңтүстік Африка Республикасы]]ның ең оңтүстік нүктесі, [[Атлант мұхиты]] мен [[Үнді мұхиты]]ның қиылысында орналасқан. Бұл мүйіс [[Африка]] материгінің ең оңтүстік нүктесі болып саналады және ол бүкіл әлемдегі теңізшілер үшін маңызды орын саналады. == Галерея == <gallery> сурет:Agulhas-Map.jpg| сурет:Cape_Agulhas_P1040396.JPG| сурет:Cape_Agulhas_P1040406.JPG| сурет:Cape Agulhas panorama.jpg| </gallery> {{сыртқы сілтемелер}} {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Африка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 85tvjqx6mckfcadaefpvkk4g70333i4 3399107 3399094 2024-11-09T12:17:46Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399107 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Ине мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 34/49/43.39/S/20/00/09.15/E |CoordScale = |Елдер = ОАР |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Agulhas }} '''Ине мүйісі''' немесе '''Агульяс мүйісі''' ({{lang-pt|Cabo das Agulhas}}) — [[Оңтүстік Африка Республикасы]]ның ең оңтүстік нүктесі, [[Атлант мұхиты]] мен [[Үнді мұхиты]]ның қиылысында орналасқан. Бұл мүйіс [[Африка]] материгінің ең оңтүстік нүктесі болып саналады және ол бүкіл әлемдегі теңізшілер үшін маңызды орын саналады. == Галерея == <gallery> сурет:Agulhas-Map.jpg| сурет:Cape_Agulhas_P1040396.JPG| сурет:Cape_Agulhas_P1040406.JPG| сурет:Cape Agulhas panorama.jpg| </gallery> {{сыртқы сілтемелер}} {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Африка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 9gskcsk709gykfepx57xqzmi0mnvv0x 3 748196 3399099 2024-11-09T12:07:11Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399099 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Рамазан Нұртуған}} -- [[Қатысушы:GanS NIS|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 3px;"><font face="AR Cena" color="black"><b>Fани</b></font></span>]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 17:07, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) 91be2c7s23t2v01flsa3bve4jm8ny3e 0 748197 3399101 2024-11-09T12:14:47Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Рока |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 38.7808/-9.4983 |CoordScale = |Елдер = Португалия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Еуропа |Позициялық кар... 3399101 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Рока |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 38.7808/-9.4983 |CoordScale = |Елдер = Португалия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Еуропа |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Рока мүйісі''' (''Cabo da Roca'') - [[Португалия]]ның және [[Еуразия]]ның ең батыс нүктесі. Ол [[Атлант мұхиты]]ның жағасында, [[Лиссабон]]нан шамамен 40 шақырым қашықтықта орналасқан. Рока мүйісі өзінің ерекше географиялық орналасуымен және табиғи сұлулығымен танымал. Бұл жерден Атлант мұхитының шексіз кеңістігі мен күшті толқындарды көруге болады. == Галерея == <gallery mode=packed class=center heights=180px> Cabo da Roca (3).jpg| Cabo da Roca (2).jpg| Cabo da Roca on sunset.jpg| </gallery> 9id3zm7h46y121guw2hbz4xwswekg81 3399102 3399101 2024-11-09T12:15:03Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Атлант мұхиты мүйістері|Атлант мұхиты мүйістері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399102 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Рока |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 38.7808/-9.4983 |CoordScale = |Елдер = Португалия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Еуропа |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Рока мүйісі''' (''Cabo da Roca'') - [[Португалия]]ның және [[Еуразия]]ның ең батыс нүктесі. Ол [[Атлант мұхиты]]ның жағасында, [[Лиссабон]]нан шамамен 40 шақырым қашықтықта орналасқан. Рока мүйісі өзінің ерекше географиялық орналасуымен және табиғи сұлулығымен танымал. Бұл жерден Атлант мұхитының шексіз кеңістігі мен күшті толқындарды көруге болады. == Галерея == <gallery mode=packed class=center heights=180px> Cabo da Roca (3).jpg| Cabo da Roca (2).jpg| Cabo da Roca on sunset.jpg| </gallery> [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] 0dpnuh0wfc4fb4ccsgf5djcja873i41 3399103 3399102 2024-11-09T12:15:15Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399103 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Рока |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 38.7808/-9.4983 |CoordScale = |Елдер = Португалия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Еуропа |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Рока мүйісі''' (''Cabo da Roca'') - [[Португалия]]ның және [[Еуразия]]ның ең батыс нүктесі. Ол [[Атлант мұхиты]]ның жағасында, [[Лиссабон]]нан шамамен 40 шақырым қашықтықта орналасқан. Рока мүйісі өзінің ерекше географиялық орналасуымен және табиғи сұлулығымен танымал. Бұл жерден Атлант мұхитының шексіз кеңістігі мен күшті толқындарды көруге болады. == Галерея == <gallery mode=packed class=center heights=180px> Cabo da Roca (3).jpg| Cabo da Roca (2).jpg| Cabo da Roca on sunset.jpg| </gallery> [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 3p2bujgpmgs2lc26rgdbu6dd26ms73n 3399104 3399103 2024-11-09T12:15:29Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Еуропа географиясы|Еуропа географиясы]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399104 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Рока |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 38.7808/-9.4983 |CoordScale = |Елдер = Португалия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Еуропа |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Рока мүйісі''' (''Cabo da Roca'') - [[Португалия]]ның және [[Еуразия]]ның ең батыс нүктесі. Ол [[Атлант мұхиты]]ның жағасында, [[Лиссабон]]нан шамамен 40 шақырым қашықтықта орналасқан. Рока мүйісі өзінің ерекше географиялық орналасуымен және табиғи сұлулығымен танымал. Бұл жерден Атлант мұхитының шексіз кеңістігі мен күшті толқындарды көруге болады. == Галерея == <gallery mode=packed class=center heights=180px> Cabo da Roca (3).jpg| Cabo da Roca (2).jpg| Cabo da Roca on sunset.jpg| </gallery> [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Еуропа географиясы]] 1wfqa3q8rryn9vpzr9o73jkb9s13beo 3399105 3399104 2024-11-09T12:16:21Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399105 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Рока |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 38.7808/-9.4983 |CoordScale = |Елдер = Португалия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Еуропа |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Рока мүйісі''' (''Cabo da Roca'') - [[Португалия]]ның және [[Еуразия]]ның ең батыс нүктесі. Ол [[Атлант мұхиты]]ның жағасында, [[Лиссабон]]нан шамамен 40 шақырым қашықтықта орналасқан. Рока мүйісі өзінің ерекше географиялық орналасуымен және табиғи сұлулығымен танымал. Бұл жерден Атлант мұхитының шексіз кеңістігі мен күшті толқындарды көруге болады. == Галерея == <gallery mode=packed class=center heights=180px> Cabo da Roca (3).jpg| Cabo da Roca (2).jpg| Cabo da Roca on sunset.jpg| </gallery> == Сілтемелер == *http://www.elle.ru/stil-zhizni/puteshestviya/portugalia-sintra-i-mis-roca/ {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Еуропа географиясы]] 5a5apecba6kex9u2cv34pysrs1s0f4j 3399106 3399105 2024-11-09T12:17:17Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399106 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Рока |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 38.7808/-9.4983 |CoordScale = |Елдер = Португалия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Еуропа |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cabo da Roca }} '''Рока мүйісі''' (''Cabo da Roca'') - [[Португалия]]ның және [[Еуразия]]ның ең батыс нүктесі. Ол [[Атлант мұхиты]]ның жағасында, [[Лиссабон]]нан шамамен 40 шақырым қашықтықта орналасқан. Рока мүйісі өзінің ерекше географиялық орналасуымен және табиғи сұлулығымен танымал. Бұл жерден Атлант мұхитының шексіз кеңістігі мен күшті толқындарды көруге болады. == Галерея == <gallery mode=packed class=center heights=180px> Cabo da Roca (3).jpg| Cabo da Roca (2).jpg| Cabo da Roca on sunset.jpg| </gallery> == Сілтемелер == *http://www.elle.ru/stil-zhizni/puteshestviya/portugalia-sintra-i-mis-roca/ {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Еуропа географиясы]] 6q5n2yqioewlt94kcmqwd0z1o54g2wv 0 748198 3399118 2024-11-09T12:26:13Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Дежнев мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = Kap Deschnjow 4 2014-08-17.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 66.0792/-169.6519 |CoordScale = |Елдер = Ресей |Аймақ = |Акватория = Солтүстік мұзды мұхит |Позициялық карт... 3399118 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Дежнев мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = Kap Deschnjow 4 2014-08-17.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 66.0792/-169.6519 |CoordScale = |Елдер = Ресей |Аймақ = |Акватория = Солтүстік мұзды мұхит |Позициялық карта = Ресей |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Dezhnev }} '''Дежнев мүйісі''' ({{lang-ru|Мыс Дежнёва}}) — [[Еуразия]]ның және [[Ресей]]дің ең шығыс нүстесі. Чукот тұбегінде, Беринг бұғазы жағалауында орналасқан. {{құрлықтар мүйісі}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 2jcws85ceszh2i6s4o36qv9pw11trq2 3399119 3399118 2024-11-09T12:26:35Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Еуразия географиясы|Еуразия географиясы]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399119 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Дежнев мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = Kap Deschnjow 4 2014-08-17.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 66.0792/-169.6519 |CoordScale = |Елдер = Ресей |Аймақ = |Акватория = Солтүстік мұзды мұхит |Позициялық карта = Ресей |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Dezhnev }} '''Дежнев мүйісі''' ({{lang-ru|Мыс Дежнёва}}) — [[Еуразия]]ның және [[Ресей]]дің ең шығыс нүстесі. Чукот тұбегінде, Беринг бұғазы жағалауында орналасқан. {{құрлықтар мүйісі}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Еуразия географиясы]] h2qly8q6asd0h1qk4npq4p6jw7ewasa 3399120 3399119 2024-11-09T12:27:21Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399120 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Дежнев мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = Kap Deschnjow 4 2014-08-17.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 66.0792/-169.6519 |CoordScale = |Елдер = Ресей |Аймақ = |Акватория = Солтүстік Мұзды мұхит |Позициялық карта = Ресей |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Dezhnev }} '''Дежнев мүйісі''' ({{lang-ru|Мыс Дежнёва}}) — [[Еуразия]]ның және [[Ресей]]дің ең шығыс нүстесі. Чукот тұбегінде, Беринг бұғазы жағалауында орналасқан. {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Еуразия географиясы]] mpmmju6jyl0rrnmjml3jmpv6xp9z4tk 3399121 3399120 2024-11-09T12:29:05Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399121 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Дежнев мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = Kap Deschnjow 4 2014-08-17.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 66.0792/-169.6519 |CoordScale = |Елдер = Ресей |Аймақ = |Акватория = Солтүстік Мұзды мұхит |Позициялық карта = Ресей |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Dezhnev }} '''Дежнев мүйісі''' ({{lang-ru|Мыс Дежнёва}}) — [[Еуразия]]ның және [[Ресей]]дің ең шығыс нүстесі. Чукот тұбегінде, Беринг бұғазы жағалауында орналасқан. Дежнев мүйісі атақты орыс саяхатшысы [[Семен Иванович Дежнев|Семен Дежневтің]] атымен аталады. Дежнев 1648 жылы осы мүйісті алғаш рет ашқан. {{Бастама}}{{құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Еуразия географиясы]] 6uflvmmblk7q6g38ttcc9jibvjo8o1t 3399122 3399121 2024-11-09T12:30:31Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399122 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Дежнев мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = Kap Deschnjow 4 2014-08-17.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 66.0792/-169.6519 |CoordScale = |Елдер = Ресей |Аймақ = |Акватория = Солтүстік Мұзды мұхит |Позициялық карта = Ресей |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Dezhnev }} '''Дежнев мүйісі''' ({{lang-ru|Мыс Дежнёва}}) — [[Еуразия]]ның және [[Ресей]]дің ең шығыс нүстесі. Чукот тұбегінде, Беринг бұғазы жағалауында орналасқан. Дежнев мүйісі атақты орыс саяхатшысы [[Семен Иванович Дежнев|Семен Дежневтің]] атымен аталады. Дежнев 1648 жылы осы мүйісті алғаш рет ашқан<ref>https://web.archive.org/web/20171229220253/http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/784/</ref>. == Сілтемелер == * https://web.archive.org/web/20120616133448/http://www.rusizn.ru/geo009.html {{Бастама}}{{құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Еуразия географиясы]] rdixzqxqvy3o7lxc44076qj0n3g4a4s 3399123 3399122 2024-11-09T12:31:06Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Сілтемелер */ 3399123 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Дежнев мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = Kap Deschnjow 4 2014-08-17.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 66.0792/-169.6519 |CoordScale = |Елдер = Ресей |Аймақ = |Акватория = Солтүстік Мұзды мұхит |Позициялық карта = Ресей |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Dezhnev }} '''Дежнев мүйісі''' ({{lang-ru|Мыс Дежнёва}}) — [[Еуразия]]ның және [[Ресей]]дің ең шығыс нүстесі. Чукот тұбегінде, Беринг бұғазы жағалауында орналасқан. Дежнев мүйісі атақты орыс саяхатшысы [[Семен Иванович Дежнев|Семен Дежневтің]] атымен аталады. Дежнев 1648 жылы осы мүйісті алғаш рет ашқан<ref>https://web.archive.org/web/20171229220253/http://www.vokrugsveta.ru/vs/article/784/</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * https://web.archive.org/web/20120616133448/http://www.rusizn.ru/geo009.html {{Бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Еуразия географиясы]] 7iu7554c7xkba2i0w64e1fwpe3mpcm9 0 748199 3399124 2024-11-09T12:38:05Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: '''Пиай''' ({{lang-ms|Tanjung Piai}}) немесе '''Танджунг Пиай''' — [[Еуразия]]ның ең оңтүстік нүктесі. [[Малакка түбегі|Малакка түбегінде]], [[Малайзия]]ның Джохор штатында орналасқан. == Сілтемелер == * [https://fisher-y.livejournal.com/62374.html Жер шетінде] {{Wayback|url=https://fisher-y.livejournal.com/62374.html |date=201905041... 3399124 wikitext text/x-wiki '''Пиай''' ({{lang-ms|Tanjung Piai}}) немесе '''Танджунг Пиай''' — [[Еуразия]]ның ең оңтүстік нүктесі. [[Малакка түбегі|Малакка түбегінде]], [[Малайзия]]ның Джохор штатында орналасқан. == Сілтемелер == * [https://fisher-y.livejournal.com/62374.html Жер шетінде] {{Wayback|url=https://fisher-y.livejournal.com/62374.html |date=20190504103458 }} * [http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park Малайзия туризмі. Танджунг Пиаи] {{Wayback|url=http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park |date=20170228171753 }} * {{cite web|author = |url=http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/|deadlink=yes|title= Танджунг Пиаи tourmalaysia.com|lang = |archiveurl=https://archive.today/20130204151122/http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/|archivedate=2013-02-04}} {{Құрлық мүйістері}} bm4jv87qccbf4icwlmdkziq91lf2t77 3399125 3399124 2024-11-09T12:38:33Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399125 wikitext text/x-wiki '''Пиай''' ({{lang-ms|Tanjung Piai}}) немесе '''Танджунг Пиай''' — [[Еуразия]]ның ең оңтүстік нүктесі. [[Малакка түбегі|Малакка түбегінде]], [[Малайзия]]ның Джохор штатында орналасқан. == Сілтемелер == * [https://fisher-y.livejournal.com/62374.html Жер шетінде] {{Wayback|url=https://fisher-y.livejournal.com/62374.html |date=20190504103458 }} * [http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park Малайзия туризмі. Танджунг Пиаи] {{Wayback|url=http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park |date=20170228171753 }} * {{cite web|author = |url=http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/|deadlink=yes|title= Танджунг Пиаи tourmalaysia.com|lang = |archiveurl=https://archive.today/20130204151122/http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/|archivedate=2013-02-04}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] tpr8zbzpxyogwc3hzz8z86sc8heuyui 3399126 3399125 2024-11-09T12:38:46Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Малайзия географиясы|Малайзия географиясы]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399126 wikitext text/x-wiki '''Пиай''' ({{lang-ms|Tanjung Piai}}) немесе '''Танджунг Пиай''' — [[Еуразия]]ның ең оңтүстік нүктесі. [[Малакка түбегі|Малакка түбегінде]], [[Малайзия]]ның Джохор штатында орналасқан. == Сілтемелер == * [https://fisher-y.livejournal.com/62374.html Жер шетінде] {{Wayback|url=https://fisher-y.livejournal.com/62374.html |date=20190504103458 }} * [http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park Малайзия туризмі. Танджунг Пиаи] {{Wayback|url=http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park |date=20170228171753 }} * {{cite web|author = |url=http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/|deadlink=yes|title= Танджунг Пиаи tourmalaysia.com|lang = |archiveurl=https://archive.today/20130204151122/http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/|archivedate=2013-02-04}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Малайзия географиясы]] lru5g3pjns2t83rv262ch7zwy5c9eof 3399128 3399126 2024-11-09T12:41:32Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399128 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Пиай |Шынайы атауы = |Сурет = Tanjung Piai jeti1.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 1.2661/103.5108 |CoordScale = |Елдер = Малайзия |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Азия |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Пиай''' ({{lang-ms|Tanjung Piai}}) немесе '''Танджунг Пиай''' — [[Еуразия]]ның ең оңтүстік нүктесі. [[Малакка түбегі|Малакка түбегінде]], [[Малайзия]]ның Джохор штатында, Дхохор және Малакка бұғаздарында орналасқан. == Сілтемелер == * [https://fisher-y.livejournal.com/62374.html Жер шетінде] {{Wayback|url=https://fisher-y.livejournal.com/62374.html |date=20190504103458 }} *http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park * https://archive.today/20130204151122/http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/ {{бастама}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Малайзия географиясы]] mjeox7glzeq1noi1ijoduiq9hjn2leu 3399129 3399128 2024-11-09T12:42:33Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399129 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Пиай |Шынайы атауы = |Сурет = Tanjung Piai jeti1.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 1.2661/103.5108 |CoordScale = |Елдер = Малайзия |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Азия |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Tanjung Piai Johor National Park }} '''Пиай''' ({{lang-ms|Tanjung Piai}}) немесе '''Танджунг Пиай''' — [[Еуразия]]ның ең оңтүстік нүктесі. [[Малакка түбегі|Малакка түбегінде]], [[Малайзия]]ның Джохор штатында, Дхохор және Малакка бұғаздарында орналасқан. == Сілтемелер == * [https://fisher-y.livejournal.com/62374.html Жер шетінде] {{Wayback|url=https://fisher-y.livejournal.com/62374.html |date=4 мамыр 2019}} *http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park * https://archive.today/20130204151122/http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/ {{бастама}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Малайзия географиясы]] 92ovn9hcdscgs9kjy1sm1yqb5i6qtlp 3399201 3399129 2024-11-09T15:33:49Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399201 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Пиай |Шынайы атауы = |Сурет = Tanjung Piai jeti1.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 1.2661/103.5108 |CoordScale = |Елдер = Малайзия |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Азия |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Tanjung Piai Johor National Park }} '''Пиай''' ({{lang-ms|Tanjung Piai}}) немесе '''Танджунг Пиай''' — [[Еуразия]]ның ең оңтүстік нүктесі. [[Малакка түбегі|Малакка түбегінде]], [[Малайзия]]ның Джохор штатында, Дхохор және Малакка бұғаздарында орналасқан. == Галерея == <gallery> Сурет:Tanjung_Piai_Monument_Earth.jpg|alt=Globe monument on the southern tip of mainland Eurasia, 2006 Сурет:Tanjung_Piai_2.JPG|alt=Bilingual sign in Tanjung Piai Сурет:Laluan_Tanjung_Piai.jpg|alt=Wooden walkway in mangrove swamp Сурет:Tanjung_Piai.jpg|alt=Tanjung Piai jetty </gallery> == Сілтемелер == * [https://fisher-y.livejournal.com/62374.html Жер шетінде] {{Wayback|url=https://fisher-y.livejournal.com/62374.html |date=4 мамыр 2019}} *http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park * https://archive.today/20130204151122/http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/ {{бастама}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Малайзия географиясы]] 555vk8hjgdy9tg8oagay0hiz812vp7k 3399204 3399201 2024-11-09T15:34:54Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399204 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Пиай |Шынайы атауы = |Сурет = Tanjung Piai jeti1.jpg |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 1.2661/103.5108 |CoordScale = |Елдер = Малайзия |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = Азия |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Tanjung Piai Johor National Park }} '''Пиай''' ({{lang-ms|Tanjung Piai}}) немесе '''Танджунг Пиай''' — [[Еуразия]]ның ең оңтүстік нүктесі. [[Малакка түбегі|Малакка түбегінде]], [[Малайзия]]ның Джохор штатында, Дхохор және Малакка бұғаздарында орналасқан<ref>{{Cite web|title=Tanjung Piai|website=[[Ramsar Convention|Ramsar]] Sites Information Service|url=https://rsis.ramsar.org/ris/1289|accessdate=25 April 2018}}</ref>}}. == Галерея == <gallery> Сурет:Tanjung_Piai_Monument_Earth.jpg|alt=Globe monument on the southern tip of mainland Eurasia, 2006 Сурет:Tanjung_Piai_2.JPG|alt=Bilingual sign in Tanjung Piai Сурет:Laluan_Tanjung_Piai.jpg|alt=Wooden walkway in mangrove swamp Сурет:Tanjung_Piai.jpg|alt=Tanjung Piai jetty </gallery> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [https://fisher-y.livejournal.com/62374.html Жер шетінде] {{Wayback|url=https://fisher-y.livejournal.com/62374.html |date=4 мамыр 2019}} *http://www.malaysia.travel/en/my/places/states-of-malaysia/johor/tanjung-piai-national-park * https://archive.today/20130204151122/http://www.tourmalaysia.com/2010/03/10/tanjung-piai-southernmost-tip-of-mainland-asia/ {{бастама}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Малайзия географиясы]] 2ixju4gcze6w91wvxw2ad75fb3a1ksw 0 748200 3399127 2024-11-09T12:39:59Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'') —'' [[Кения|Кенияның]] Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен [[футбол]] матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-st... 3399127 wikitext text/x-wiki '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'') —'' [[Кения|Кенияның]] Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен [[футбол]] матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|title=Mombasa Municipal Stadium - Soccerway|website=int.soccerway.com|access-date=2018-04-20|archive-date=2018-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422073719/https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |title=Mombasa Municipal Stadium a disgrace to Coastal football |access-date=2022-10-20 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084038/http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://en.starafrica.com/football/kenya-sports-minister-stops-renovation-work-at-mombasa-municipal-stadium.html Kenya Sports Minister stops renovation work at Mombasa Municipal Stadium]</ref> Стадион өзінің көп мақсатты мәртебесіне байланысты бастауыш және орта мектеп ойындарында, сондай-ақ саяси кездесулерде маңызды рөл атқарады. Стадионда көптеген жергілікті және халықаралық футбол ойындары өтеді.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|title=Mombasa Municipal Stadium|author=Nyongesa Sande|website=Nyongesa Sande|date=2021-03-11|access-date=2022-10-20|archive-date=2023-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427210853/https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|deadlink=no}}</ref> 2021 жылы Кения стадионды жаңартуды бастады.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|title=Kenya begins construction of Mombasa County Stadium|author=razaqbalogun|website=Construction Review Online|date=2019-10-03|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020084306/https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|deadlink=no}}</ref> Құрылыс тоқтатылып, тоқырау салдарынан қабырғалар, дәретханалар мен жуынатын бөлмелер опырылып, бұқаралық ақпарат құралдарының наразылығын тудырды. Момбаса округінің хатшысы Джобаб Тумбо жөндеу жұмыстарының кешігуін қаржылық қиындықтармен байланыстырады. Төлемді кешіктіргендіктен бірінші жергілікті мердігер келісім-шартты бұзуға мәжбүр болды.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|title=Shame of abandoned Mombasa Municipal Stadium|author=Bernard Sanga|website=The Standard|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020074653/https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.worldstadiums.com/africa/countries/kenya.shtml Әлемдік стадион] * [http://virtualglobetrotting.com/map/mombasa-municipal-stadium/view/google/ virtualglobetrotting] e53yct5kkguerw5kqkjye6a69v2s786 3399130 3399127 2024-11-09T12:45:55Z Muzaffar Turgunov 120280 3399130 wikitext text/x-wiki {{Стадион|атауы=Момбаса муниципалды стадионы|шынайы атауы={{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'|орналасуы=Момбаса, {{KEN}}|иесі=Момбаса округінің үкіметі|сыйымдылығы=10 000<ref>{{Cite web|url=https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|title=Kenya - Bandari FC - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020073726/https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|deadlink=no}}</ref>|команда=ФК Бандари<br>[[ФК Конго Юнайдет]]}} '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}) — Кенияның Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен футбол матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|title=Mombasa Municipal Stadium - Soccerway|website=int.soccerway.com|access-date=2018-04-20|archive-date=2018-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422073719/https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |title=Mombasa Municipal Stadium a disgrace to Coastal football |access-date=2022-10-20 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084038/http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://en.starafrica.com/football/kenya-sports-minister-stops-renovation-work-at-mombasa-municipal-stadium.html Kenya Sports Minister stops renovation work at Mombasa Municipal Stadium]</ref> Стадион өзінің көп мақсатты мәртебесіне байланысты бастауыш және орта мектеп ойындарында, сондай-ақ саяси кездесулерде маңызды рөл атқарады. Стадионда көптеген жергілікті және халықаралық футбол ойындары өтеді.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|title=Mombasa Municipal Stadium|author=Nyongesa Sande|website=Nyongesa Sande|date=2021-03-11|access-date=2022-10-20|archive-date=2023-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427210853/https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|deadlink=no}}</ref> 2021 жылы Кения стадионды жаңартуды бастады.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|title=Kenya begins construction of Mombasa County Stadium|author=razaqbalogun|website=Construction Review Online|date=2019-10-03|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020084306/https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|deadlink=no}}</ref> Құрылыс тоқтатылып, тоқырау салдарынан қабырғалар, дәретханалар мен жуынатын бөлмелер опырылып, бұқаралық ақпарат құралдарының наразылығын тудырды. Момбаса округінің хатшысы Джобаб Тумбо жөндеу жұмыстарының кешігуін қаржылық қиындықтармен байланыстырады. Төлемді кешіктіргендіктен бірінші жергілікті мердігер келісім-шартты бұзуға мәжбүр болды.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|title=Shame of abandoned Mombasa Municipal Stadium|author=Bernard Sanga|website=The Standard|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020074653/https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.worldstadiums.com/africa/countries/kenya.shtml Әлемдік стадион] * [http://virtualglobetrotting.com/map/mombasa-municipal-stadium/view/google/ virtualglobetrotting] dl3p3idfbbrvrp0o4nkgrjbx5u0z56z 3399131 3399130 2024-11-09T12:46:12Z Muzaffar Turgunov 120280 3399131 wikitext text/x-wiki {{Стадион|атауы=Момбаса муниципалды стадионы|шынайы атауы={{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'|орналасуы=Момбаса, {{KEN}}|иесі=Момбаса округінің үкіметі|сыйымдылығы=10 000<ref>{{Cite web|url=https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|title=Kenya - Bandari FC - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020073726/https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|deadlink=no}}</ref>|команда=ФК Бандари<br>[[ФК Конго Юнайдет]]}} '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'') —'' Кенияның Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен футбол матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.''<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|title=Mombasa Municipal Stadium - Soccerway|website=int.soccerway.com|access-date=2018-04-20|archive-date=2018-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422073719/https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |title=Mombasa Municipal Stadium a disgrace to Coastal football |access-date=2022-10-20 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084038/http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://en.starafrica.com/football/kenya-sports-minister-stops-renovation-work-at-mombasa-municipal-stadium.html Kenya Sports Minister stops renovation work at Mombasa Municipal Stadium]</ref>'' Стадион өзінің көп мақсатты мәртебесіне байланысты бастауыш және орта мектеп ойындарында, сондай-ақ саяси кездесулерде маңызды рөл атқарады. Стадионда көптеген жергілікті және халықаралық футбол ойындары өтеді.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|title=Mombasa Municipal Stadium|author=Nyongesa Sande|website=Nyongesa Sande|date=2021-03-11|access-date=2022-10-20|archive-date=2023-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427210853/https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|deadlink=no}}</ref> 2021 жылы Кения стадионды жаңартуды бастады.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|title=Kenya begins construction of Mombasa County Stadium|author=razaqbalogun|website=Construction Review Online|date=2019-10-03|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020084306/https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|deadlink=no}}</ref> Құрылыс тоқтатылып, тоқырау салдарынан қабырғалар, дәретханалар мен жуынатын бөлмелер опырылып, бұқаралық ақпарат құралдарының наразылығын тудырды. Момбаса округінің хатшысы Джобаб Тумбо жөндеу жұмыстарының кешігуін қаржылық қиындықтармен байланыстырады. Төлемді кешіктіргендіктен бірінші жергілікті мердігер келісім-шартты бұзуға мәжбүр болды.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|title=Shame of abandoned Mombasa Municipal Stadium|author=Bernard Sanga|website=The Standard|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020074653/https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.worldstadiums.com/africa/countries/kenya.shtml Әлемдік стадион] * [http://virtualglobetrotting.com/map/mombasa-municipal-stadium/view/google/ virtualglobetrotting] bovkar0wupaxz6em5myr9go5g0lsif2 3399132 3399131 2024-11-09T12:47:06Z Muzaffar Turgunov 120280 3399132 wikitext text/x-wiki {{Стадион|атауы=Момбаса муниципалды стадионы|шынайы атауы={{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'|орналасуы=Момбаса, {{KEN}}|иесі=Момбаса округінің үкіметі|сыйымдылығы=10 000<ref>{{Cite web|url=https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|title=Kenya - Bandari FC - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020073726/https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|deadlink=no}}</ref>|команда=ФК Бандари<br>[[ФК Конго Юнайдет]]}} '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}) — ''Кенияның Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен футбол матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.''<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|title=Mombasa Municipal Stadium - Soccerway|website=int.soccerway.com|access-date=2018-04-20|archive-date=2018-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422073719/https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |title=Mombasa Municipal Stadium a disgrace to Coastal football |access-date=2022-10-20 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084038/http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://en.starafrica.com/football/kenya-sports-minister-stops-renovation-work-at-mombasa-municipal-stadium.html Kenya Sports Minister stops renovation work at Mombasa Municipal Stadium]</ref>'' Стадион өзінің көп мақсатты мәртебесіне байланысты бастауыш және орта мектеп ойындарында, сондай-ақ саяси кездесулерде маңызды рөл атқарады. Стадионда көптеген жергілікті және халықаралық футбол ойындары өтеді.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|title=Mombasa Municipal Stadium|author=Nyongesa Sande|website=Nyongesa Sande|date=2021-03-11|access-date=2022-10-20|archive-date=2023-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427210853/https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|deadlink=no}}</ref> 2021 жылы Кения стадионды жаңартуды бастады.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|title=Kenya begins construction of Mombasa County Stadium|author=razaqbalogun|website=Construction Review Online|date=2019-10-03|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020084306/https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|deadlink=no}}</ref> Құрылыс тоқтатылып, тоқырау салдарынан қабырғалар, дәретханалар мен жуынатын бөлмелер опырылып, бұқаралық ақпарат құралдарының наразылығын тудырды. Момбаса округінің хатшысы Джобаб Тумбо жөндеу жұмыстарының кешігуін қаржылық қиындықтармен байланыстырады. Төлемді кешіктіргендіктен бірінші жергілікті мердігер келісім-шартты бұзуға мәжбүр болды.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|title=Shame of abandoned Mombasa Municipal Stadium|author=Bernard Sanga|website=The Standard|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020074653/https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.worldstadiums.com/africa/countries/kenya.shtml Әлемдік стадион] * [http://virtualglobetrotting.com/map/mombasa-municipal-stadium/view/google/ virtualglobetrotting] sgj7ulwohydex91rdlzlaprtxjc0pv5 3399133 3399132 2024-11-09T12:48:16Z Muzaffar Turgunov 120280 3399133 wikitext text/x-wiki {{Стадион|атауы=Момбаса муниципалды стадионы|шынайы атауы={{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'|орналасуы=Момбаса, {{KEN}}|иесі=Момбаса округінің үкіметі|сыйымдылығы=10 000<ref>{{Cite web|url=https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|title=Kenya - Bandari FC - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020073726/https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|deadlink=no}}</ref>|команда=ФК Бандари<br>[[ФК Конго Юнайдет]]}} '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}) — ''Кенияның Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен футбол матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.''<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|title=Mombasa Municipal Stadium - Soccerway|website=int.soccerway.com|access-date=2018-04-20|archive-date=2018-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422073719/https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |title=Mombasa Municipal Stadium a disgrace to Coastal football |access-date=2022-10-20 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084038/http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://en.starafrica.com/football/kenya-sports-minister-stops-renovation-work-at-mombasa-municipal-stadium.html Kenya Sports Minister stops renovation work at Mombasa Municipal Stadium]</ref>'' Стадион өзінің көп мақсатты мәртебесіне байланысты бастауыш және орта мектеп ойындарында, сондай-ақ саяси кездесулерде маңызды рөл атқарады. Стадионда көптеген жергілікті және халықаралық футбол ойындары өтеді.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|title=Mombasa Municipal Stadium|author=Nyongesa Sande|website=Nyongesa Sande|date=2021-03-11|access-date=2022-10-20|archive-date=2023-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427210853/https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|deadlink=no}}</ref> 2021 жылы Кения стадионды жаңартуды бастады.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|title=Kenya begins construction of Mombasa County Stadium|author=razaqbalogun|website=Construction Review Online|date=2019-10-03|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020084306/https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|deadlink=no}}</ref> Құрылыс тоқтатылып, тоқырау салдарынан қабырғалар, дәретханалар мен жуынатын бөлмелер опырылып, бұқаралық ақпарат құралдарының наразылығын тудырды. Момбаса округінің хатшысы Джобаб Тумбо жөндеу жұмыстарының кешігуін қаржылық қиындықтармен байланыстырады. Төлемді кешіктіргендіктен бірінші жергілікті мердігер келісім-шартты бұзуға мәжбүр болды.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|title=Shame of abandoned Mombasa Municipal Stadium|author=Bernard Sanga|website=The Standard|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020074653/https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.worldstadiums.com/africa/countries/kenya.shtml Әлемдік стадион] * [http://virtualglobetrotting.com/map/mombasa-municipal-stadium/view/google/ virtualglobetrotting] [[Санат:Кениядағы спорт құрылыстары]] [[Санат:Момбаса]] 3g4uzi9lyalfswubbscgdssx9h9oz0m 3399150 3399133 2024-11-09T13:10:53Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399150 wikitext text/x-wiki {{Стадион|атауы=Момбаса муниципалды стадионы|шынайы атауы={{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'|орналасуы=Момбаса, {{KEN}}|иесі=Момбаса округінің үкіметі|сыйымдылығы=10 000<ref>{{Cite web|url=https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|title=Kenya - Bandari FC - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020073726/https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|deadlink=no}}</ref>|команда=[[Бандари (футбол клубы)|ФК Бандари]]<br>[[Конго Юнайтед|ФК Конго Юнайдет]]}} '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}) — ''Кенияның Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен футбол матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.''<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|title=Mombasa Municipal Stadium - Soccerway|website=int.soccerway.com|access-date=2018-04-20|archive-date=2018-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422073719/https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |title=Mombasa Municipal Stadium a disgrace to Coastal football |access-date=2022-10-20 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084038/http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://en.starafrica.com/football/kenya-sports-minister-stops-renovation-work-at-mombasa-municipal-stadium.html Kenya Sports Minister stops renovation work at Mombasa Municipal Stadium]</ref>'' Стадион өзінің көп мақсатты мәртебесіне байланысты бастауыш және орта мектеп ойындарында, сондай-ақ саяси кездесулерде маңызды рөл атқарады. Стадионда көптеген жергілікті және халықаралық футбол ойындары өтеді.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|title=Mombasa Municipal Stadium|author=Nyongesa Sande|website=Nyongesa Sande|date=2021-03-11|access-date=2022-10-20|archive-date=2023-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427210853/https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|deadlink=no}}</ref> 2021 жылы Кения стадионды жаңартуды бастады.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|title=Kenya begins construction of Mombasa County Stadium|author=razaqbalogun|website=Construction Review Online|date=2019-10-03|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020084306/https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|deadlink=no}}</ref> Құрылыс тоқтатылып, тоқырау салдарынан қабырғалар, дәретханалар мен жуынатын бөлмелер опырылып, бұқаралық ақпарат құралдарының наразылығын тудырды. Момбаса округінің хатшысы Джобаб Тумбо жөндеу жұмыстарының кешігуін қаржылық қиындықтармен байланыстырады. Төлемді кешіктіргендіктен бірінші жергілікті мердігер келісім-шартты бұзуға мәжбүр болды.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|title=Shame of abandoned Mombasa Municipal Stadium|author=Bernard Sanga|website=The Standard|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020074653/https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.worldstadiums.com/africa/countries/kenya.shtml Әлемдік стадион] * [http://virtualglobetrotting.com/map/mombasa-municipal-stadium/view/google/ virtualglobetrotting] [[Санат:Кениядағы спорт құрылыстары]] [[Санат:Момбаса]] h8xxo7a9r2z93qwrelbl5793lpd3h6a 3399151 3399150 2024-11-09T13:11:08Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Кениядағы спорт құрылыстары|Кениядағы спорт құрылыстары]]» деген санатты аластады; «[[Санат:Стадиондар|Стадиондар]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399151 wikitext text/x-wiki {{Стадион|атауы=Момбаса муниципалды стадионы|шынайы атауы={{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'|орналасуы=Момбаса, {{KEN}}|иесі=Момбаса округінің үкіметі|сыйымдылығы=10 000<ref>{{Cite web|url=https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|title=Kenya - Bandari FC - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020073726/https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|deadlink=no}}</ref>|команда=[[Бандари (футбол клубы)|ФК Бандари]]<br>[[Конго Юнайтед|ФК Конго Юнайдет]]}} '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}) — ''Кенияның Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен футбол матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.''<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|title=Mombasa Municipal Stadium - Soccerway|website=int.soccerway.com|access-date=2018-04-20|archive-date=2018-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422073719/https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |title=Mombasa Municipal Stadium a disgrace to Coastal football |access-date=2022-10-20 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084038/http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://en.starafrica.com/football/kenya-sports-minister-stops-renovation-work-at-mombasa-municipal-stadium.html Kenya Sports Minister stops renovation work at Mombasa Municipal Stadium]</ref>'' Стадион өзінің көп мақсатты мәртебесіне байланысты бастауыш және орта мектеп ойындарында, сондай-ақ саяси кездесулерде маңызды рөл атқарады. Стадионда көптеген жергілікті және халықаралық футбол ойындары өтеді.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|title=Mombasa Municipal Stadium|author=Nyongesa Sande|website=Nyongesa Sande|date=2021-03-11|access-date=2022-10-20|archive-date=2023-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427210853/https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|deadlink=no}}</ref> 2021 жылы Кения стадионды жаңартуды бастады.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|title=Kenya begins construction of Mombasa County Stadium|author=razaqbalogun|website=Construction Review Online|date=2019-10-03|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020084306/https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|deadlink=no}}</ref> Құрылыс тоқтатылып, тоқырау салдарынан қабырғалар, дәретханалар мен жуынатын бөлмелер опырылып, бұқаралық ақпарат құралдарының наразылығын тудырды. Момбаса округінің хатшысы Джобаб Тумбо жөндеу жұмыстарының кешігуін қаржылық қиындықтармен байланыстырады. Төлемді кешіктіргендіктен бірінші жергілікті мердігер келісім-шартты бұзуға мәжбүр болды.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|title=Shame of abandoned Mombasa Municipal Stadium|author=Bernard Sanga|website=The Standard|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020074653/https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.worldstadiums.com/africa/countries/kenya.shtml Әлемдік стадион] * [http://virtualglobetrotting.com/map/mombasa-municipal-stadium/view/google/ virtualglobetrotting] [[Санат:Стадиондар]] [[Санат:Момбаса]] 2ysaxi4jxt44q68u8z4am34cucviblz 3399152 3399151 2024-11-09T13:11:25Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Кения стадиондары|Кения стадиондары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399152 wikitext text/x-wiki {{Стадион|атауы=Момбаса муниципалды стадионы|шынайы атауы={{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}'|орналасуы=Момбаса, {{KEN}}|иесі=Момбаса округінің үкіметі|сыйымдылығы=10 000<ref>{{Cite web|url=https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|title=Kenya - Bandari FC - Results, fixtures, squad, statistics, photos, videos and news - Soccerway|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020073726/https://int.soccerway.com/teams/kenya/bandari-fc/13108/venue/|deadlink=no}}</ref>|команда=[[Бандари (футбол клубы)|ФК Бандари]]<br>[[Конго Юнайтед|ФК Конго Юнайдет]]}} '''Момбаса муниципалды стадионы''' ({{lang-sw|Uwanja wa michezo wa manispaa ya Mombasa }}) — ''Кенияның Момбаса қаласында орналасқан көп мақсатты стадион. Негізінен футбол матчтары үшін пайдаланылады және 10 000 адамға арналған.''<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|title=Mombasa Municipal Stadium - Soccerway|website=int.soccerway.com|access-date=2018-04-20|archive-date=2018-04-22|archive-url=https://web.archive.org/web/20180422073719/https://int.soccerway.com/venues/kenya/mombasa-municipal-stadium/v8132/|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |title=Mombasa Municipal Stadium a disgrace to Coastal football |access-date=2022-10-20 |archive-date=2016-03-04 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160304084038/http://www.futaa.com/blog/mombasa-municipal-stadium-a-disgrace-to-coastal-football |deadlink=yes }}</ref><ref>[http://en.starafrica.com/football/kenya-sports-minister-stops-renovation-work-at-mombasa-municipal-stadium.html Kenya Sports Minister stops renovation work at Mombasa Municipal Stadium]</ref>'' Стадион өзінің көп мақсатты мәртебесіне байланысты бастауыш және орта мектеп ойындарында, сондай-ақ саяси кездесулерде маңызды рөл атқарады. Стадионда көптеген жергілікті және халықаралық футбол ойындары өтеді.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|title=Mombasa Municipal Stadium|author=Nyongesa Sande|website=Nyongesa Sande|date=2021-03-11|access-date=2022-10-20|archive-date=2023-04-27|archive-url=https://web.archive.org/web/20230427210853/https://www.nyongesasande.com/sports/mombasa-municipal-stadium/|deadlink=no}}</ref> 2021 жылы Кения стадионды жаңартуды бастады.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|title=Kenya begins construction of Mombasa County Stadium|author=razaqbalogun|website=Construction Review Online|date=2019-10-03|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020084306/https://constructionreviewonline.com/news/kenya/kenya-begins-construction-of-mombasa-county-stadium/|deadlink=no}}</ref> Құрылыс тоқтатылып, тоқырау салдарынан қабырғалар, дәретханалар мен жуынатын бөлмелер опырылып, бұқаралық ақпарат құралдарының наразылығын тудырды. Момбаса округінің хатшысы Джобаб Тумбо жөндеу жұмыстарының кешігуін қаржылық қиындықтармен байланыстырады. Төлемді кешіктіргендіктен бірінші жергілікті мердігер келісім-шартты бұзуға мәжбүр болды.<ref>{{Cite web|lang=en|url=https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|title=Shame of abandoned Mombasa Municipal Stadium|author=Bernard Sanga|website=The Standard|access-date=2022-10-20|archive-date=2022-10-20|archive-url=https://web.archive.org/web/20221020074653/https://www.standardmedia.co.ke/article/2001458169/shame-of-abandoned-mombasa-municipal-stadium|deadlink=no}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == * [http://www.worldstadiums.com/africa/countries/kenya.shtml Әлемдік стадион] * [http://virtualglobetrotting.com/map/mombasa-municipal-stadium/view/google/ virtualglobetrotting] [[Санат:Стадиондар]] [[Санат:Момбаса]] [[Санат:Кения стадиондары]] ciqnzm44lrtqh8j9r9qeitzdytxtapy 14 748201 3399134 2024-11-09T12:50:04Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: {{Commonscat|Mombasa}} {{Басты мақала|Момбаса}} [[Санат:Кения қалалары]] 3399134 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Mombasa}} {{Басты мақала|Момбаса}} [[Санат:Кения қалалары]] a70voa8l94mljjiax6g5txfwpzpow1h 0 748202 3399135 2024-11-09T12:50:45Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Көл |Атауы = Ассаль |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = -155 |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 19 × 6,5 |Көлемі = 54 |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = 40 |Орташа тереңдігі = 7,4 |Судың тұздыл... 3399135 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Ассаль |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = -155 |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 19 × 6,5 |Көлемі = 54 |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = 40 |Орташа тереңдігі = 7,4 |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Координаттары = 11.6667/42.4 |CoordScale = |Ел = Джибути |Аймақ = |Аудан = |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Lake Assal }} '''Ассаль көлі''' ({{lang-ar|بحيرة عسل}}, ескі атауы ''Азал'') — [[Джибути]]дегі көл, елдің орталығында орналасқан. Теңіз деңгейінен 155 метр төмен, [[Африка]]ның ең төмен нүктесі. [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Джибути көлдері]] 2o43atmpdhjdnqul4wrqc01gppa7s48 3399136 3399135 2024-11-09T12:52:35Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399136 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Ассаль |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = -155 |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 19 × 6,5 |Көлемі = 54 |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = 40 |Орташа тереңдігі = 7,4 |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Координаттары = 11.6667/42.4 |CoordScale = |Ел = Джибути |Аймақ = |Аудан = |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Lake Assal }} '''Ассаль көлі''' ({{lang-ar|بحيرة عسل}}, ескі атауы ''Азал'') — [[Джибути]]дегі көл, елдің орталығында орналасқан. Теңіз деңгейінен 155 метр төмен, [[Африка]]ның ең төмен нүктесі. == Сипаттамасы == Асаль көлі өзінің жоғары тұздылығымен белгілі. Оның тұздылығы теңіз суының тұздылығынан 10 есе жоғары. Бұл көл өзінің жоғары тұздылығы мен күшті булану нәтижесінде пайда болған. Асаль көлі табиғи сұлулығымен және ерекше ландшафтымен танымал. Оның көгілдір суы мен ақ тұз қабаттары таңқалдыратын көріністі қалыптастырады. Көл маңында көптеген тұз кен орындары бар, олар жергілікті тұрғындар үшін маңызды экономикалық маңызға ие. == Сілтемелер == * https://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=0201-126 {{Бастама}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Джибути көлдері]] qtaxj8lsuu0qumyvv434wgexkndpmso 3399137 3399136 2024-11-09T12:53:02Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Мықтыбек Оразтайұлы [[Ассаль көлі]] бетін [[Асаль көлі]] бетіне жылжытты 3399136 wikitext text/x-wiki {{Көл |Атауы = Ассаль |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = -155 |Ұзындығы = |Ені = |Ауданы = 19 × 6,5 |Көлемі = 54 |Жағалау сызығының ұзындығы = |Тереңдігі = 40 |Орташа тереңдігі = 7,4 |Судың тұздылығы = |Судың мөлдірлігі = |Суды жинау ауданы = |Құятын өзендер = |Шығатын өзендер = |Координаттары = 11.6667/42.4 |CoordScale = |Ел = Джибути |Аймақ = |Аудан = |Позициялық карта = Африка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Lake Assal }} '''Ассаль көлі''' ({{lang-ar|بحيرة عسل}}, ескі атауы ''Азал'') — [[Джибути]]дегі көл, елдің орталығында орналасқан. Теңіз деңгейінен 155 метр төмен, [[Африка]]ның ең төмен нүктесі. == Сипаттамасы == Асаль көлі өзінің жоғары тұздылығымен белгілі. Оның тұздылығы теңіз суының тұздылығынан 10 есе жоғары. Бұл көл өзінің жоғары тұздылығы мен күшті булану нәтижесінде пайда болған. Асаль көлі табиғи сұлулығымен және ерекше ландшафтымен танымал. Оның көгілдір суы мен ақ тұз қабаттары таңқалдыратын көріністі қалыптастырады. Көл маңында көптеген тұз кен орындары бар, олар жергілікті тұрғындар үшін маңызды экономикалық маңызға ие. == Сілтемелер == * https://volcano.si.edu/volcano.cfm?vn=0201-126 {{Бастама}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Джибути көлдері]] qtaxj8lsuu0qumyvv434wgexkndpmso 14 748204 3399140 2024-11-09T12:54:01Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: [[Санат:Театрлар]] [[Санат:Ұлттық мекемелер]] 3399140 wikitext text/x-wiki [[Санат:Театрлар]] [[Санат:Ұлттық мекемелер]] 46escjh69lre0lap2pshknxiyp2l9kf 14 748205 3399141 2024-11-09T12:55:53Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: [[Санат:Елдер бойынша театр]] [[Санат:Кения өнері]] 3399141 wikitext text/x-wiki [[Санат:Елдер бойынша театр]] [[Санат:Кения өнері]] 2uemi79syw1atz4l6wkyhf6gpy1f9p5 14 748206 3399142 2024-11-09T12:57:42Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: {{Commonscat|Art of Kenya}} {{Басты мақала|Кения өнері}} [[Санат:Елдер бойынша өнер]] [[Санат:Кения мәдениеті]] 3399142 wikitext text/x-wiki {{Commonscat|Art of Kenya}} {{Басты мақала|Кения өнері}} [[Санат:Елдер бойынша өнер]] [[Санат:Кения мәдениеті]] inp1yilf3uijzm4hnskk8ezxly89owi 0 748207 3399144 2024-11-09T13:05:45Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Кебили |шынайы атауы = |сурет = Entrée Oasis-Kebili.JPG |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Тунис |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамас... 3399144 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Кебили |шынайы атауы = |сурет = Entrée Oasis-Kebili.JPG |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Тунис |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 33|lat_min = 42|lat_sec = 18 |lon_dir = E|lon_deg = 08|lon_min = 57|lon_sec = 54 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 49<ref>[http://dateandtime.info/citycoordinates.php?id=2468018|Geographic coordinates of Kebili, Tunisia]</ref> |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 20623 |санақ жылы = 2016 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = +216 |пошта индексі = 4200 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Кебили қаласы''' ({{lang-ar|ولاية قبلي}}) — [[Африка]]дағы [[Тунис]] республикасында орналасқан қала. Ол Сахара шығанағының шетінде, Тунистік [[Сахара|Сахарада]] орналасқан. Қала өзінің тарихымен, мәдениетімен және табиғи сұлулығымен танымал. == Географиясы == Кебили қаласы Тунистің ең ескі қалаларының бірі болып саналады. Оның тарихы бірнеше мың жылға жетеді. Бұл жерде көптеген археологиялық ескерткіштер бар, олар қаланың ескі мәдениеті мен өмірі туралы айтады. Кебили - оазис қаласы. Ол Сахара шөлінің ортасында орналасқан және оны қоршап тұрған пальма бақшалары мен көптеген бұлақтардан құралған. Қала шағын таулармен қоршалған. Олар қалаға ерекше көрініс береді және олардың беткейлерінде ескі қорғаныс құрылыстары мен қабірлер орналасқан. Кебили қаласының климаты шөлді, қатты континенталды болып табылады. Ол жаздың ыстық және құрғақ, қыстың салқын және құрғақ болуымен сипатталады. == Климаты == Жаз кезінде температура 40°C және одан да жоғары болуы мүмкін. Ең ыстық айлар - шілде мен тамыз. Жауын-шашын өте аз болады. Жауын-шашын мөлшері жылына 100 миллиметрден аз. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Тунис қалалары]] cmdxm2l4lqr23gdqspid1hjdghjoq3b 3399153 3399144 2024-11-09T13:12:51Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399153 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Кебили |шынайы атауы = |сурет = Entrée Oasis-Kebili.JPG |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Тунис |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 33|lat_min = 42|lat_sec = 18 |lon_dir = E|lon_deg = 08|lon_min = 57|lon_sec = 54 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = 49<ref>[http://dateandtime.info/citycoordinates.php?id=2468018|Geographic coordinates of Kebili, Tunisia]</ref> |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 20623 |санақ жылы = 2016 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = +216 |пошта индексі = 4200 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Кебили қаласы''' ({{lang-ar|ولاية قبلي}}) — [[Африка]]дағы [[Тунис]] республикасында орналасқан қала. Ол Сахара шығанағының шетінде, Тунистік [[Сахара|Сахарада]] орналасқан. Қала өзінің тарихымен, мәдениетімен және табиғи сұлулығымен танымал. == Географиясы == Кебили қаласы Тунистің ең ескі қалаларының бірі болып саналады. Оның тарихы бірнеше мың жылға жетеді. Бұл жерде көптеген археологиялық ескерткіштер бар, олар қаланың ескі мәдениеті мен өмірі туралы айтады. Кебили - оазис қаласы. Ол Сахара шөлінің ортасында орналасқан және оны қоршап тұрған пальма бақшалары мен көптеген бұлақтардан құралған. Қала шағын таулармен қоршалған. Олар қалаға ерекше көрініс береді және олардың беткейлерінде ескі қорғаныс құрылыстары мен қабірлер орналасқан. Кебили қаласының климаты шөлді, қатты континенталды болып табылады. Ол жаздың ыстық және құрғақ, қыстың салқын және құрғақ болуымен сипатталады. == Климаты == Жаз кезінде температура 40°C және одан да жоғары болуы мүмкін. Ең ыстық айлар - шілде мен тамыз. Жауын-шашын өте аз болады. Жауын-шашын мөлшері жылына 100 миллиметрден аз. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == {{сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Тунис қалалары]] egumthgahjqncmgfkarv9urykrw28nj 3 748208 3399145 2024-11-09T13:06:05Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399145 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Rainsday}} -- ''<span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span>'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 18:06, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) rbfq7ze9xd71xwik9hy11qv83y82syb 0 748209 3399155 2024-11-09T13:17:41Z Ismukhammed 4565 Жаңа бетте: Саясатта '''«оңшылдар»''' деп (ең шеткі түрі ультраоңшылдар немесе оңшыл радикалдар деп аталады) дәстүрлі түрде [[Консерватизм|консервативтік]], [[Саяси реакция|реакциялық]] және қорғаушылық бағыттар мен идеологияларды атайды<ref name="PhilosophyEnc">{{Кітап | тақырыбы =Нов... 3399155 wikitext text/x-wiki Саясатта '''«оңшылдар»''' деп (ең шеткі түрі ультраоңшылдар немесе оңшыл радикалдар деп аталады) дәстүрлі түрде [[Консерватизм|консервативтік]], [[Саяси реакция|реакциялық]] және қорғаушылық бағыттар мен идеологияларды атайды<ref name="PhilosophyEnc">{{Кітап | тақырыбы =Новая философская энциклопедия (''[[Қазақ тілі|қаз.]] Жаңа философиялық энциклопедия'') |тілі = орысша | жауапты =төрағасы; В. С. Степин, төраға орынбасары: А. А. Гусейнов, Г. Ю. Семигин, ғалым хатшысы: А. П. Огурцов |томы=III |орны=М. |баспасы=Мысль |жыл=2010 |беттері=316 |барылқ беті=692 |isbn2=978-2-244-01118-0}}</ref>. Оңшыл идеологиялар, әдетте, қалыптасқан ережелерді, заңдарды және әлеуметтік иерархияны қолдайды. Оңшылдардың қарама-қарсысы — [[Солшыл саясат|солшылдар]]. «Оңшыл» және «солшыл» терминдері [[Француз революциясы]] кезінде пайда болған және депутаттардың парламенттегі орналасуына қатысты болған. Оң жақта отырғандар негізінен Ескі тәртіпті ([[монархия]]ны, [[аристократия]]ны және [[мемлекеттік дін]]ді) сақтауды қолдады. Сол жақта отырғандар республика құруды, [[Сословие|таптық]] теңсіздікті жоюды және шіркеуді мемлекеттен бөлуді жақтады. Содан бері «оңшылдар» ұғымының синонимдері ретінде «реакцияшыл» және «консерватор» атаулары қолданыла бастады. XIX ғасырда бірқатар еуропалық парламенттерде де консерваторлар оң жақта, ал реформаторлар сол жақта отырды. Оңшыл идеологияларға дәстүрлі түрде [[консерватизм]], [[христиандық демократия]], [[ұлтшыл демократия]], [[ұлтшыл либерализм]], [[консервативтік либерализм]], [[экономикалық либерализм]], [[оңшыл популизм]], [[оңшыл либертарианизм]], [[классикалық либерализм]], ал [[ультраоңшылдар]]ға [[ультраұлтшылдық]], [[фашизм]] (соның ішінде [[ұлттық социализм]]), [[супремасизм]], [[әлеуметтік дарвинизм]] және т.б. жатады. ==Тарихы== «Оңшыл» және «солшыл» терминдері алғаш рет [[Француз революциясы|Ұлы Француз революциясы]] кезінде [[Француз Ұлттық жиналысы]]нда пайда болды. Жиналыста үш негізгі бағыт қалыптасты: оң жақта [[Парламенттік монархия|конституциялық монархияны]] жақтаған [[Фельяндар (саяси партия)|фельяндар]] отырды; ортада [[республика]]ға қолдау білдірген орташа бағыттағы [[жирондистер]] орналасты; сол жақта радикалды өзгерістерді жақтаған [[якобиндер]] отырды. Осылайша, бастапқыда оңшылдар деп қолданыстағы жағдайды сақтауды көздейтіндерді ([[Консерватизм|консерваторлар]]), ал солшылдар деп өзгерістерді жақтағандарды ([[Радикализм|радикалдар]]) атады. XIX ғасырдың ортасына қарай [[саяси еркіндік]]тер мен кәсіпкерлік еркіндікті жақтаған [[Либерализм|либералдар]] солшылдар ретінде қарастырылды. Алайда, [[Социализм|социалистік]] идеялар дамыған сайын, солшылдар деген атау көбінесе әлеуметтік теңдікке ұмтылған жақтаушыларға қатысты қолданыла бастады. Ал оңшыл партиялар [[Монархизм|монархистердің]], [[Легитимизм|легитимистердің]], ірі жер иеленушілердің және [[Клерикализм|діншілдердің]] мүдделерін білдірді. XX ғасырда әлеуметтік теңсіздікті сынаумен қатар радикалды [[этатизм]] мен [[демократия]]ны жоққа шығаруды біріктірген [[фашизм]] идеологиясы пайда болды — [[Адольф Гитлер|Гитлер]] партиясының [[Ұлтшыл-социалистік неміс жұмысшы партиясы|Ұлттық-социалистік жұмысшылар партиясы]] деп аталуы да кездейсоқ емес. Фашистер дәстүрлі түрде оңшылдарға («ультраоңшылдарға») жатқызылған, бірақ олар бүгінгі күні оңшылдарға жататын либералдардан принципті түрде ерекшеленеді, себебі либералдар мемлекеттің экономикаға араласуын азайту (салықтарды төмендету және бюджеттік шығындарды қысқарту) үшін күреседі. Осындай көзқарастары үшін XX ғасырдың екінші жартысында оңшыл либералдарды оңшылдар деп атай бастады, себебі дәстүрлі оңшылдар (монархистер, діншілдер) танымалдылығын жоғалтты. Дәстүрлі «солшыл» және «оңшыл» бөлінісі қоғамдағы пікірлердің нақты спектрін толық көрсетпеуі мүмкін. Мысалы, адамның бір саладағы (мысалы, саяси) көзқарасы «солшылдар» үшін дәстүрлі болып саналса, ал басқа саладағы (мысалы, экономикалық) көзқарасы «оңшылдар» үшін тән болуы мүмкін. Бұл жағдай соңғы 100 жылда Батыс саяси жүйелеріндегі дәстүрлі партиялардың идеологиялық айырмашылықтарының жойылуы және өзара көзқарастар жүйесінің араласуы нәтижесінде одан сайын күрделене түсті. Коммунистік кезеңнен кейінгі елдерде, әсіресе [[Посткеңестік кеңістік|посткеңестік мемлекеттерде]], «оңшылдық» және «солшылдық» ұғымдары жиі дамыған демократиялық жүйесі бар елдердегіге қарама-қарсы мағынада қолданылады — мысалы, [[қайта құру кезеңі]]нде либералдар мен [[Антикоммунизм |антикоммунистерді]] жиі «солшылдар», ал дәстүрлі (қатал ұстанымдағы) [[Коммунизм|коммунистерді]] «оңшылдар» деп атаған. Кейбір пікірлер бойынша, екі полюсті саяси шкала («оңшыл» және «солшыл») мемлекеттің қоғам өмірін бақылаудағы рөлі мен әлеуметтік теңдікті қамтамасыз етудегі рөлін жеткілікті түрде бейнелемейді. Осы пікірді қолдаушылар 1970 жылы америкалық либертарианшы [[Дэвид Нолан]] ұсынған төрт полюсті шәкілді ([[Нолан диаграммасы]]) қолданады<ref>[http://www.theadvocates.org/celebrities/david-nolan.html David F. Nolan — Libertarian] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080616110300/http://www.theadvocates.org/celebrities/david-nolan.html |date=2008-06-16 }}</ref><ref>: * консерваторлар ([[прагматизм]]ді, иерархияны, ұйымшылдықты және қоғамның жеке тұлғадан үстемдігін жақтайтындар); * либералдар ([[индивидуализм]]ді, [[Әлеуметтік теңдік|теңдікті]] және [[Толеранттық|төзімділікті]] қолдайтындар); * либертарианшылар (мемлекеттің қоғам өміріне араласуын барынша азайтуды жақтайтындар); * [[Тоталитаризм|тоталитаристер]] (мемлекеттің қоғам өмірін қатаң бақылауын және кірістерді мемлекет арқылы қайта бөлуді жақтайтындар). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Саясат әлеуметтануы]] [[Санат:Консерватизм]] [[Санат:Либерализм]] qb58bbt7g0l0pcazgzgz7mwjin55pnp 3399156 3399155 2024-11-09T13:18:57Z Ismukhammed 4565 3399156 wikitext text/x-wiki Саясатта '''«оңшылдар»''' деп (ең шеткі түрі ультраоңшылдар немесе оңшыл радикалдар деп аталады) дәстүрлі түрде [[Консерватизм|консервативтік]], [[Саяси реакция|реакциялық]] және қорғаушылық бағыттар мен идеологияларды атайды<ref name="PhilosophyEnc">{{Кітап | тақырыбы =Новая философская энциклопедия (''[[Қазақ тілі|қаз.]] Жаңа философиялық энциклопедия'') |тілі = орысша | жауапты =төрағасы; В. С. Степин, төраға орынбасары: А. А. Гусейнов, Г. Ю. Семигин, ғалым хатшысы: А. П. Огурцов |томы=III |орны=М. |баспасы=Мысль |жыл=2010 |беттері=316 |барылқ беті=692 |isbn2=978-2-244-01118-0}}</ref>. Оңшыл идеологиялар, әдетте, қалыптасқан ережелерді, заңдарды және әлеуметтік иерархияны қолдайды. Оңшылдардың қарама-қарсысы — [[Солшыл саясат|солшылдар]]. «Оңшыл» және «солшыл» терминдері [[Француз төңкерісі|Француз революциясы]] кезінде пайда болған және депутаттардың парламенттегі орналасуына қатысты болған. Оң жақта отырғандар негізінен Ескі тәртіпті ([[монархия]]ны, [[аристократия]]ны және [[мемлекеттік дін]]ді) сақтауды қолдады. Сол жақта отырғандар республика құруды, [[Сословие|таптық]] теңсіздікті жоюды және шіркеуді мемлекеттен бөлуді жақтады. Содан бері «оңшылдар» ұғымының синонимдері ретінде «реакцияшыл» және «консерватор» атаулары қолданыла бастады. XIX ғасырда бірқатар еуропалық парламенттерде де консерваторлар оң жақта, ал реформаторлар сол жақта отырды. Оңшыл идеологияларға дәстүрлі түрде [[консерватизм]], [[христиандық демократия]], [[ұлтшыл демократия]], [[ұлтшыл либерализм]], [[консервативтік либерализм]], [[экономикалық либерализм]], [[оңшыл популизм]], [[оңшыл либертарианизм]], [[классикалық либерализм]], ал [[ультраоңшылдар]]ға [[ультраұлтшылдық]], [[фашизм]] (соның ішінде [[Нацизм|ұлттық социализм]]), [[супремасизм]], [[әлеуметтік дарвинизм]] және т.б. жатады. ==Тарихы== «Оңшыл» және «солшыл» терминдері алғаш рет [[Француз төңкерісі|Ұлы Француз революциясы]] кезінде [[Француз Ұлттық жиналысы]]нда пайда болды. Жиналыста үш негізгі бағыт қалыптасты: оң жақта [[Парламенттік монархия|конституциялық монархияны]] жақтаған [[Фельяндар (саяси партия)|фельяндар]] отырды; ортада [[республика]]ға қолдау білдірген орташа бағыттағы [[жирондистер]] орналасты; сол жақта радикалды өзгерістерді жақтаған [[якобиндер]] отырды. Осылайша, бастапқыда оңшылдар деп қолданыстағы жағдайды сақтауды көздейтіндерді ([[Консерватизм|консерваторлар]]), ал солшылдар деп өзгерістерді жақтағандарды ([[Радикализм|радикалдар]]) атады. XIX ғасырдың ортасына қарай [[саяси еркіндік]]тер мен кәсіпкерлік еркіндікті жақтаған [[Либерализм|либералдар]] солшылдар ретінде қарастырылды. Алайда, [[Социализм|социалистік]] идеялар дамыған сайын, солшылдар деген атау көбінесе әлеуметтік теңдікке ұмтылған жақтаушыларға қатысты қолданыла бастады. Ал оңшыл партиялар [[Монархизм|монархистердің]], [[Легитимизм|легитимистердің]], ірі жер иеленушілердің және [[Клерикализм|діншілдердің]] мүдделерін білдірді. XX ғасырда әлеуметтік теңсіздікті сынаумен қатар радикалды [[этатизм]] мен [[демократия]]ны жоққа шығаруды біріктірген [[фашизм]] идеологиясы пайда болды — [[Адольф Гитлер|Гитлер]] партиясының [[Ұлтшыл-социалистік неміс жұмысшы партиясы|Ұлттық-социалистік жұмысшылар партиясы]] деп аталуы да кездейсоқ емес. Фашистер дәстүрлі түрде оңшылдарға («ультраоңшылдарға») жатқызылған, бірақ олар бүгінгі күні оңшылдарға жататын либералдардан принципті түрде ерекшеленеді, себебі либералдар мемлекеттің экономикаға араласуын азайту (салықтарды төмендету және бюджеттік шығындарды қысқарту) үшін күреседі. Осындай көзқарастары үшін XX ғасырдың екінші жартысында оңшыл либералдарды оңшылдар деп атай бастады, себебі дәстүрлі оңшылдар (монархистер, діншілдер) танымалдылығын жоғалтты. Дәстүрлі «солшыл» және «оңшыл» бөлінісі қоғамдағы пікірлердің нақты спектрін толық көрсетпеуі мүмкін. Мысалы, адамның бір саладағы (мысалы, саяси) көзқарасы «солшылдар» үшін дәстүрлі болып саналса, ал басқа саладағы (мысалы, экономикалық) көзқарасы «оңшылдар» үшін тән болуы мүмкін. Бұл жағдай соңғы 100 жылда Батыс саяси жүйелеріндегі дәстүрлі партиялардың идеологиялық айырмашылықтарының жойылуы және өзара көзқарастар жүйесінің араласуы нәтижесінде одан сайын күрделене түсті. Коммунистік кезеңнен кейінгі елдерде, әсіресе [[Посткеңестік кеңістік|посткеңестік мемлекеттерде]], «оңшылдық» және «солшылдық» ұғымдары жиі дамыған демократиялық жүйесі бар елдердегіге қарама-қарсы мағынада қолданылады — мысалы, [[қайта құру кезеңі]]нде либералдар мен [[Антикоммунизм |антикоммунистерді]] жиі «солшылдар», ал дәстүрлі (қатал ұстанымдағы) [[Коммунизм|коммунистерді]] «оңшылдар» деп атаған. Кейбір пікірлер бойынша, екі полюсті саяси шкала («оңшыл» және «солшыл») мемлекеттің қоғам өмірін бақылаудағы рөлі мен әлеуметтік теңдікті қамтамасыз етудегі рөлін жеткілікті түрде бейнелемейді. Осы пікірді қолдаушылар 1970 жылы америкалық либертарианшы [[Дэвид Нолан]] ұсынған төрт полюсті шәкілді ([[Нолан диаграммасы]]) қолданады<ref>[http://www.theadvocates.org/celebrities/david-nolan.html David F. Nolan — Libertarian] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080616110300/http://www.theadvocates.org/celebrities/david-nolan.html |date=2008-06-16 }}</ref><ref>: * консерваторлар ([[прагматизм]]ді, иерархияны, ұйымшылдықты және қоғамның жеке тұлғадан үстемдігін жақтайтындар); * либералдар ([[индивидуализм]]ді, [[Әлеуметтік теңдік|теңдікті]] және [[Толеранттық|төзімділікті]] қолдайтындар); * либертарианшылар (мемлекеттің қоғам өміріне араласуын барынша азайтуды жақтайтындар); * [[Тоталитаризм|тоталитаристер]] (мемлекеттің қоғам өмірін қатаң бақылауын және кірістерді мемлекет арқылы қайта бөлуді жақтайтындар). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Саясат әлеуметтануы]] [[Санат:Консерватизм]] [[Санат:Либерализм]] mzozpumwrgov6aurozx1yct8lk7uoez 3399157 3399156 2024-11-09T13:22:07Z Ismukhammed 4565 /* Тарихы */ 3399157 wikitext text/x-wiki Саясатта '''«оңшылдар»''' деп (ең шеткі түрі ультраоңшылдар немесе оңшыл радикалдар деп аталады) дәстүрлі түрде [[Консерватизм|консервативтік]], [[Саяси реакция|реакциялық]] және қорғаушылық бағыттар мен идеологияларды атайды<ref name="PhilosophyEnc">{{Кітап | тақырыбы =Новая философская энциклопедия (''[[Қазақ тілі|қаз.]] Жаңа философиялық энциклопедия'') |тілі = орысша | жауапты =төрағасы; В. С. Степин, төраға орынбасары: А. А. Гусейнов, Г. Ю. Семигин, ғалым хатшысы: А. П. Огурцов |томы=III |орны=М. |баспасы=Мысль |жыл=2010 |беттері=316 |барылқ беті=692 |isbn2=978-2-244-01118-0}}</ref>. Оңшыл идеологиялар, әдетте, қалыптасқан ережелерді, заңдарды және әлеуметтік иерархияны қолдайды. Оңшылдардың қарама-қарсысы — [[Солшыл саясат|солшылдар]]. «Оңшыл» және «солшыл» терминдері [[Француз төңкерісі|Француз революциясы]] кезінде пайда болған және депутаттардың парламенттегі орналасуына қатысты болған. Оң жақта отырғандар негізінен Ескі тәртіпті ([[монархия]]ны, [[аристократия]]ны және [[мемлекеттік дін]]ді) сақтауды қолдады. Сол жақта отырғандар республика құруды, [[Сословие|таптық]] теңсіздікті жоюды және шіркеуді мемлекеттен бөлуді жақтады. Содан бері «оңшылдар» ұғымының синонимдері ретінде «реакцияшыл» және «консерватор» атаулары қолданыла бастады. XIX ғасырда бірқатар еуропалық парламенттерде де консерваторлар оң жақта, ал реформаторлар сол жақта отырды. Оңшыл идеологияларға дәстүрлі түрде [[консерватизм]], [[христиандық демократия]], [[ұлтшыл демократия]], [[ұлтшыл либерализм]], [[консервативтік либерализм]], [[экономикалық либерализм]], [[оңшыл популизм]], [[оңшыл либертарианизм]], [[классикалық либерализм]], ал [[ультраоңшылдар]]ға [[ультраұлтшылдық]], [[фашизм]] (соның ішінде [[Нацизм|ұлттық социализм]]), [[супремасизм]], [[әлеуметтік дарвинизм]] және т.б. жатады. ==Тарихы== [[Сурет:Nolan_chart_normal.svg|thumb|right|200px|Нолан диаграммасы дәстүрлі түрде]] «Оңшыл» және «солшыл» терминдері алғаш рет [[Француз төңкерісі|Ұлы Француз революциясы]] кезінде [[Француз Ұлттық жиналысы]]нда пайда болды. Жиналыста үш негізгі бағыт қалыптасты: оң жақта [[Парламенттік монархия|конституциялық монархияны]] жақтаған [[Фельяндар (саяси партия)|фельяндар]] отырды; ортада [[республика]]ға қолдау білдірген орташа бағыттағы [[жирондистер]] орналасты; сол жақта радикалды өзгерістерді жақтаған [[якобиндер]] отырды. Осылайша, бастапқыда оңшылдар деп қолданыстағы жағдайды сақтауды көздейтіндерді ([[Консерватизм|консерваторлар]]), ал солшылдар деп өзгерістерді жақтағандарды ([[Радикализм|радикалдар]]) атады. XIX ғасырдың ортасына қарай [[саяси еркіндік]]тер мен кәсіпкерлік еркіндікті жақтаған [[Либерализм|либералдар]] солшылдар ретінде қарастырылды. Алайда, [[Социализм|социалистік]] идеялар дамыған сайын, солшылдар деген атау көбінесе әлеуметтік теңдікке ұмтылған жақтаушыларға қатысты қолданыла бастады. Ал оңшыл партиялар [[Монархизм|монархистердің]], [[Легитимизм|легитимистердің]], ірі жер иеленушілердің және [[Клерикализм|діншілдердің]] мүдделерін білдірді. XX ғасырда әлеуметтік теңсіздікті сынаумен қатар радикалды [[этатизм]] мен [[демократия]]ны жоққа шығаруды біріктірген [[фашизм]] идеологиясы пайда болды — [[Адольф Гитлер|Гитлер]] партиясының [[Ұлтшыл-социалистік неміс жұмысшы партиясы|Ұлттық-социалистік жұмысшылар партиясы]] деп аталуы да кездейсоқ емес. Фашистер дәстүрлі түрде оңшылдарға («ультраоңшылдарға») жатқызылған, бірақ олар бүгінгі күні оңшылдарға жататын либералдардан принципті түрде ерекшеленеді, себебі либералдар мемлекеттің экономикаға араласуын азайту (салықтарды төмендету және бюджеттік шығындарды қысқарту) үшін күреседі. Осындай көзқарастары үшін XX ғасырдың екінші жартысында оңшыл либералдарды оңшылдар деп атай бастады, себебі дәстүрлі оңшылдар (монархистер, діншілдер) танымалдылығын жоғалтты. Дәстүрлі «солшыл» және «оңшыл» бөлінісі қоғамдағы пікірлердің нақты спектрін толық көрсетпеуі мүмкін. Мысалы, адамның бір саладағы (мысалы, саяси) көзқарасы «солшылдар» үшін дәстүрлі болып саналса, ал басқа саладағы (мысалы, экономикалық) көзқарасы «оңшылдар» үшін тән болуы мүмкін. Бұл жағдай соңғы 100 жылда Батыс саяси жүйелеріндегі дәстүрлі партиялардың идеологиялық айырмашылықтарының жойылуы және өзара көзқарастар жүйесінің араласуы нәтижесінде одан сайын күрделене түсті. Коммунистік кезеңнен кейінгі елдерде, әсіресе [[Посткеңестік кеңістік|посткеңестік мемлекеттерде]], «оңшылдық» және «солшылдық» ұғымдары жиі дамыған демократиялық жүйесі бар елдердегіге қарама-қарсы мағынада қолданылады — мысалы, [[қайта құру кезеңі]]нде либералдар мен [[Антикоммунизм |антикоммунистерді]] жиі «солшылдар», ал дәстүрлі (қатал ұстанымдағы) [[Коммунизм|коммунистерді]] «оңшылдар» деп атаған. Кейбір пікірлер бойынша, екі полюсті саяси шкала («оңшыл» және «солшыл») мемлекеттің қоғам өмірін бақылаудағы рөлі мен әлеуметтік теңдікті қамтамасыз етудегі рөлін жеткілікті түрде бейнелемейді. Осы пікірді қолдаушылар 1970 жылы америкалық либертарианшы [[Дэвид Нолан]] ұсынған төрт полюсті шәкілді ([[Нолан диаграммасы]]) қолданады<ref>[http://www.theadvocates.org/celebrities/david-nolan.html David F. Nolan — Libertarian] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20080616110300/http://www.theadvocates.org/celebrities/david-nolan.html |date=2008-06-16 }}</ref><ref>[https://web.archive.org/web/20100328141059/http://www.theadvocates.org/quiz-faq.html#faq03 James W. Harris. Frequently Asked Questions ABOUT The World’s Smallest Political Quiz]</ref>: * консерваторлар ([[прагматизм]]ді, иерархияны, ұйымшылдықты және қоғамның жеке тұлғадан үстемдігін жақтайтындар); * либералдар ([[индивидуализм]]ді, [[Әлеуметтік теңдік|теңдікті]] және [[Толеранттық|төзімділікті]] қолдайтындар); * либертарианшылар (мемлекеттің қоғам өміріне араласуын барынша азайтуды жақтайтындар); * [[Тоталитаризм|тоталитаристер]] (мемлекеттің қоғам өмірін қатаң бақылауын және кірістерді мемлекет арқылы қайта бөлуді жақтайтындар). == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Саясат әлеуметтануы]] [[Санат:Консерватизм]] [[Санат:Либерализм]] 7ceuayiulukvrj5l3d3mu6ah9dujyar 1 748210 3399158 2024-11-09T13:23:19Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Ресми емес аударма */ жаңа бөлім 3399158 wikitext text/x-wiki == Ресми емес аударма == Ассаламағалейкум. Осы мақаланың атауын және көптеген мақалалардың ресми аудармасы болмаса дәл өз қалпына аударылуын ұсынамын. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 18:23, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) 1024npj7zg1inhr5a2tqoddgm35r6fz 3399160 3399158 2024-11-09T13:32:13Z Malik Nursultan B 111493 /* Ресми емес аударма */ Жауап беру 3399160 wikitext text/x-wiki == Ресми емес аударма == Ассаламағалейкум. Осы мақаланың атауын және көптеген мақалалардың ресми аудармасы болмаса дәл өз қалпына аударылуын ұсынамын. [[Қатысушы:Muzaffar Turgunov|Muzaffar Turgunov]] ([[Қатысушы талқылауы:Muzaffar Turgunov|талқылау]]) 18:23, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) :Керек емес нәрсе деймін. Бұл жайлы еш ережел болмаса да қазақша аудармасын қалдырғанымыз дұрыс еді деп ойлаймын. Латиницаны қолданып жүрген болсақ, онда ағылшынша, испанша атауларын қалдыра берсек болатын еді, бірақ. Олай біраз Уикипедиялар жасайды. Ал енді әліпбиіміз өзгеше болғасын Орыс Уикипедиясындағыдай шамалап аудару керек. Ағылшынша атауы арқылы іздегендер поисковиктен тапса болды. [[Қатысушы:Malik Nursultan B|Malik Nursultan B]] ([[Қатысушы талқылауы:Malik Nursultan B|талқылау]]) 18:32, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) ga2h3kfzjxyol2dp6kxnfle454633c6 3 748211 3399159 2024-11-09T13:27:38Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399159 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Зұлқарнайқыз Мәдина}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 18:27, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) gyufz1bzpl9yeoyvesip1ymn457whxx 14 748212 3399162 2024-11-09T13:47:31Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: [[Санат:Universal Pictures]] [[Санат:АҚШ студиялары бойынша фильмдер]] 3399162 wikitext text/x-wiki [[Санат:Universal Pictures]] [[Санат:АҚШ студиялары бойынша фильмдер]] 2pkpspqoybk289tvyattk8bjt1amqp5 14 748213 3399163 2024-11-09T13:49:40Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: {{Басты мақала|Universal Pictures}} [[Санат:АҚШ кинокомпаниялары санаттары]] [[Санат:NBC Universal]] [[Санат:Бұрынғы Vivendi еншілес компаниялары]] 3399163 wikitext text/x-wiki {{Басты мақала|Universal Pictures}} [[Санат:АҚШ кинокомпаниялары санаттары]] [[Санат:NBC Universal]] [[Санат:Бұрынғы Vivendi еншілес компаниялары]] 0upcq05ylsoiqnbnrwc975mjrnkc215 0 748214 3399165 2024-11-09T14:03:41Z Muzaffar Turgunov 120280 Жаңа бетте: '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [... 3399165 wikitext text/x-wiki '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және оны [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} i85dqacygkzyx6f1aupkhb9zu74jtin 3399170 3399165 2024-11-09T14:17:13Z Muzaffar Turgunov 120280 3399170 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет=АҚШ|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 6ll95b0ydmbn0lh5uni2onfkxu6butk 3399171 3399170 2024-11-09T14:21:15Z Muzaffar Turgunov 120280 3399171 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет=АҚШ|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] cb5giljnvdj4y2vbklj5k9e22vn1pzq 3399172 3399171 2024-11-09T14:24:01Z Muzaffar Turgunov 120280 3399172 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] 478ns4hg8vd2vq3c0ly0nv1nhqsdird 3399173 3399172 2024-11-09T14:25:52Z Muzaffar Turgunov 120280 3399173 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] n9494wcnlxjjbaotbcfqox8h9kmhakc 3399178 3399173 2024-11-09T14:32:56Z Muzaffar Turgunov 120280 3399178 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады. 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті. == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] h82l15kb24ujm68x3x1veju4lj82t7l 3399182 3399178 2024-11-09T14:42:04Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Түсім */ 3399182 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24-27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 АҚШ доллар) құрады. == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] ldl22se2r217c5guxl6es5040yk073p 3399185 3399182 2024-11-09T14:44:07Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Түсім */ 3399185 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] 13g97vpkipxxevpugsur1e0tc748m2k 3399186 3399185 2024-11-09T14:44:36Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Түсім */ 3399186 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] nyrza3b402rvwjlwhc4vfxm062q19lv 3399189 3399186 2024-11-09T14:49:55Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Түсім */ 3399189 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> 2024 жыл 31 қазан және 3 қараша күндері 463 млн теңгеге жетті. == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] 02sbg6f4omh8vcwzz1wryq3b5soh0z4 3399190 3399189 2024-11-09T14:52:10Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Түсім */ 3399190 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> 2024 жыл 31 қазан және 3 қараша күндері 463 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://ticketon.kz/files/media/%D0%91%D0%BE%D0%BA%D1%81%20%D0%BE%D1%84%D0%B8%D1%81%2014030411.jpg|title=Кассовые сборы кино|author=|date=|work=|publisher=Ticketon.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] dqoexmxmjhti65c5eqy1c2w5pjl0jjy 3399191 3399190 2024-11-09T14:52:49Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Түсім */ 3399191 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> 2024 жыл 31 қазан және 3 қараша күндері 463 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://ticketon.kz/box-office#|title=Кассовые сборы кино|author=|date=|work=|publisher=Ticketon.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] shq6ghr93iz37m39lp5e5vwu8h9k2oo 3399192 3399191 2024-11-09T14:53:58Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Түсім */ 3399192 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel компаниясымен бірлесіп шығарған және Sony Pictures Releasing шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] nyrza3b402rvwjlwhc4vfxm062q19lv 3399196 3399192 2024-11-09T15:04:49Z Muzaffar Turgunov 120280 3399196 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel және Sony Pictures Releasing компаниясымен бірлесіп шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] i20p908xkbozdesmfmcm3r51y4xe7lo 3399416 3399196 2024-11-10T11:50:13Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Түсім */ 3399416 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel және Sony Pictures Releasing компаниясымен бірлесіп шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Өндіріс == === Әні === Дэн Дикон фильмнің музыкасын жазды. ==== Қазақстанда ==== [[ZaQ (Ninety One)|ZaQ]] «[[Ninety One]]<nowiki/>» тобының мүшесі қазақша дубляжына «KIIM» атты саундтрек жазып, бейнебайанда әзірлеген.. == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] mgv0qdnhgnwsifl3u6u227syvxvp28u 3399417 3399416 2024-11-10T11:53:23Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Өндіріс */ 3399417 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel және Sony Pictures Releasing компаниясымен бірлесіп шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Өндіріс == === Әні === Дэн Дикон фильмнің музыкасын жазды.<ref>{{Cite web|url=https://filmmusicreporter.com/2024/08/28/dan-deacon-scoring-kelly-marcels-venom-the-last-dance/|title=Dan Deacon Scoring Kelly Marcel’s ‘Venom: The Last Dance’ {{!}} Film Music Reporter|lang=en|access-date=2024-10-22}}</ref> ==== Қазақстанда ==== [[ZaQ (Ninety One)|ZaQ]] «[[Ninety One]]<nowiki/>» тобының мүшесі қазақша дубляжына «KIIM» атты саундтрек жазып, бейнебайанда әзірлеген.<ref>{{cite web|url=https://harpersbazaar.kz/zaq-x-venom-ninety-one-tobyny-memberi-venom-so-y-bi-filmine-saundtrek-zhazdy/|title=Zaq X Venom: «Ninety One» Тобының Мембері «Веном: Соңғы Би» фильміне саундтрек жазды|author=Гүлдана Мұқан|date=2024-11-06|work=|publisher=Harpersbazaar.kz|accessdate=2024-11-10|lang=kk}}</ref> == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] niex96uaapfd744qbtzpuxpzjnna4cv 3399419 3399417 2024-11-10T11:58:35Z Muzaffar Turgunov 120280 /* Сын */ 3399419 wikitext text/x-wiki {{Фильм|Қазақша атауы=Веном: Соңғы би|Шынайы атауы={{Lang-en|Venom: The Last Dance}}|Жанры=[[Суперқаһармандар фильмі|суперқаһармандық]]<br />[[Атыс-шабыс фильм|атыс-шабыс]]<br />[[фантастика]]|Режиссёрі=Келли Марсел|Жыл=2024 жыл|Продюсері=Ави Арад<br />Мэтт Толмак<br />Эми Паскаль<br />Келли Марсел<br />[[Том Харди]]<br />Хатч Паркер|Сценарист=[[Том Харди]]<br />Келли Марсел|Актерлер=Чиветел Эджиофор<br />Джуно Темпл<br />Рис Иванс<br />Стивен Грэм<br />Пегги Лу<br />Кларк Бако<br />Аланна Юбак<br />Энди Серкис|Операторы=Фабиан Вагнер|Компания=[[Columbia Pictures]]<br />Marvel Entertainment<br />Arad Productions<br />Matt Tolmach Productions<br />Pascal Pictures<br />TSG Entertainment<br />Hutch Parker Entertainment<br />Hardy Son & Baker|Дистрибьютор=Sony Pictures Releasing|Ұзақтығы=109 минут|Бюджеті=[[АҚШ доллары|$]]120 млн|Түсім=$325 млн|Мемлекет={{USA}}|Тілі=ағылшынша|Алдыңғы_фильм=Веном 2|Келесі_фильм=Крейвен-охотник|imdb_id=16366836}} '''Веном: Соңғы би'''<ref>{{cite web|url=https://smartnews.kz/news/14877-kazak-eline-1-dublyazh-venom-songy-bi-filmi-kazak-tilinde-zharyk-kordi|title=Қазақ еліне +1 дубляж: «Веном: соңғы би» фильмі қазақ тілінде жарық көрді|author=Аиса Махамбет|date=2024-10-24|work=|publisher=Smartnews.kz|accessdate=2024-11-09|lang=kk}}</ref> ({{Lang-en|Venom: The Last Dance}}) — американдық [[суперқаһармандар фильмі]], осы аттас анти-қаһарман туралы [[Marvel Comics|Marvel комикстеріне]] негізделген, режиссері Келли Марсель және [[Том Харди|Том Хардимен]] бірге жазған; «[[Веном (фильм)|Веном]]<nowiki/>» (2018) және «Веном 2» (2021) фильмдерінің жалғасы, «Веном» трилогиясының соңғы бөлігі және Sony компаниясының «Өрмекші адам ғаламы» медиафраншизасындағы бесінші комикс. [[Columbia Pictures]] компаниясы Marvel және Sony Pictures Releasing компаниясымен бірлесіп шығарған. Эдди Брок / Веном рөлін, алдыңғы бөлімдердегідей, Харди ойнады. Фильмде сонымен қатар Чиветел Эджиофор, Джуно Темпл, Рис Иванс, Стивен Грэм, Пегги Лу, Кларк Бако, Аланна Юбак және Энди Серкис ойнайды. 2018 жылдың тамызында Харди үш фильмде Брок/Веном рөлін ойнау үшін келісімшартқа отырғанын хабарлады. Трилогияның соңғы бөлігін әзірлеу 2021 жылдың желтоқсанында екінші фильм шыққаннан кейін басталды. 2022 жылдың маусымында Марсель мен Харди сценарийді дайындады, сол жылдың қазан айында Келли режиссерлік орынды иеленді. Түсірілім 2023 жылдың маусым айының соңында Испанияда басталды, бірақ келесі айда SAG-AFTRA ереуіліне байланысты тоқтатылды. Қараша айында, ереуіл аяқталғаннан кейін, түсірілім қайта басталып, 2024 жылдың ақпан айының соңында аяқталды. 2024 жылдың наурыз айында триквелл «Соңғы би» субтитрін алды. Веном: Соңғы би бүкіл әлем бойынша 2024 жылдың 21 қазанында және Америка Құрама Штаттарында 2024 жылдың 25 қазанында шығарылды. Фильм сыншылардан әртүрлі пікірлер алды және бүкіл әлем бойынша кассадан 317 миллион доллардан астам табыс тапты. == Өндіріс == === Әні === Дэн Дикон фильмнің музыкасын жазды.<ref>{{Cite web|url=https://filmmusicreporter.com/2024/08/28/dan-deacon-scoring-kelly-marcels-venom-the-last-dance/|title=Dan Deacon Scoring Kelly Marcel’s ‘Venom: The Last Dance’ {{!}} Film Music Reporter|lang=en|access-date=2024-10-22}}</ref> ==== Қазақстанда ==== [[ZaQ (Ninety One)|ZaQ]] «[[Ninety One]]<nowiki/>» тобының мүшесі қазақша дубляжына «KIIM» атты саундтрек жазып, бейнебайанда әзірлеген.<ref>{{cite web|url=https://harpersbazaar.kz/zaq-x-venom-ninety-one-tobyny-memberi-venom-so-y-bi-filmine-saundtrek-zhazdy/|title=Zaq X Venom: «Ninety One» Тобының Мембері «Веном: Соңғы Би» фильміне саундтрек жазды|author=Гүлдана Мұқан|date=2024-11-06|work=|publisher=Harpersbazaar.kz|accessdate=2024-11-10|lang=kk}}</ref> == Түсім == === Қазақстанда === Қазақ тіліндегі нұсқасы алғашқы дем алыс күніне 18 млн теңге жинады.<ref>{{cite web|url=https://www.the-village-kz.com/village/city/news-city/38119-film-venom-so-y-bi-na-kazahskom-yazyke-sobral-bolee-18-millionov-tenge-za-pervyy-uik-end|title=Фильм «Веном: Соңғы би» на казахском языке собрал более 18 миллионов тенге за первый уик-энд|author=|date=2024-10-28|work=|publisher=The Village Казахстан|accessdate=2024-11-09|lang=}}</ref> 6 күн ішінде 26 млн теңгеге жетті.<ref>{{cite web|url=https://vlast.kz/novosti/62458-film-venom-sogy-bi-sobral-za-sest-dnej-prokata-v-kazahstane-26-mln-tenge.html|title=Фильм «Веном: Соңғы би» собрал за шесть дней проката в Казахстане 26 млн тенге|author=Ирина Гумыркина|date=2024-10-31|work=|publisher=Vlast.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}}</ref> 24—27 қазан күндерінде 2 тілде жалпы түсімі 666 млн теңге (1,3 млн АҚШ доллар) құрады.<ref>{{cite web|url=https://tribune.kz/venom-poslednij-tanets-zarabotal-v-kazahstane-bolee-1-3-mln-dollarov-za-uik-end/|title=«Веном: Последний танец» заработал в Казахстане более 1,3 млн долларов за уик-энд|author=|date=2024-10-29|work=|publisher=Tribune.kz|accessdate=2024-11-09|lang=ru}} </ref> == Шығару == Фильмнің әлемдік премьерасы 2024 жылдың 21 қазанында өтті. Фильм АҚШ-та 2024 жылдың 25 қазанында [[IMAX]] және басқа премиум форматтарда шығады деп жоспарланған. Алдымен Веном: Соңғы би фильмінің премьерасы келесідей болды: 2024 жылдың қазаны, 2024 жылдың 12 шілдесі және 2024 жылдың 8 қарашасы. 2021 жылдың сәуірінде Sony [[Netflix]] және [[The Walt Disney Company|Disney]] компанияларымен 2022 жылдан 2026 жылға дейін шығарылған фильмдерін театрға және үйге шығарылғаннан кейін көрсету құқығы туралы келісімге қол қойды. Netflix Веном 2 ден кейін шыққан Веном фильмдеріне 18 айлық эксклюзивті құқықтар туралы келісімге қол қойды. Disney Disney+ және Hulu ағындық қызметтерінде фильмдерді көрсету құқықтарын, сондай-ақ Disney теледидар желілерінде хабар тарату құқықтарын қамтитын келісімге қол қойды. == Сын == [[Rotten Tomatoes]] фильмінде фильм сыншыларының 99 шолуына негізделген 36% жаңа рейтингке ие.<ref>{{Cite web|url=https://www.rottentomatoes.com/m/venom_the_last_dance|title=Venom: The Last Dance|lang=en|website=[[Rotten Tomatoes]]|access-date=2024-10-25}}</ref> Metacritic-те фильм киносыншыларының 37 пікірі негізінде 100-ден 41 ұпай жинады.<ref>{{Cite web|url=https://www.metacritic.com/movie/venom-the-last-dance/|title=Venom: The Last Dance Reviews|lang=en|website=[[Metacritic]]|access-date=2024-10-25}}</ref> == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сыртқы сілтемелер == {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Ағылшын тіліндегі фильмдер]] [[Санат:2024 жылғы фильмдер]] [[Санат:Веном (фильмдер сериясы)]] [[Санат:2024 жылғы АҚШ фильмдері]] [[Санат:Columbia Pictures фильмдері]] [[Санат:АҚШ атыс-шабыс фильмдері]] k8u85d1uxp4q4r297v9osbaspqc6v0t 0 748215 3399167 2024-11-09T14:10:19Z Ismukhammed 4565 Жаңа бетте: {{Infobox |name = Infobox/doc |bodystyle = |title = АҚШ Федералды үкіметі |titlestyle = background:#214FC6; color:white |image = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|150px]] |imagestyle = |caption = АҚШ елтаңбасы |captionstyle = |headerstyle = background:#214FC6; color:white |labelstyle = background:#ddf; |datastyle = Сіздің күші-қуатыңыз тыныштықта бо... 3399167 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = Infobox/doc |bodystyle = |title = АҚШ Федералды үкіметі |titlestyle = background:#214FC6; color:white |image = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|150px]] |imagestyle = |caption = АҚШ елтаңбасы |captionstyle = |headerstyle = background:#214FC6; color:white |labelstyle = background:#ddf; |datastyle = Сіздің күші-қуатыңыз тыныштықта болуда және сенімде қалуда. Ал, шынайы сенімі барлар Құдаймен бірге болуға ұмтылады. Бұл — Құдайдың сөзі. |header1 = Жалпы мәлімет |label2 = Құрылуы |data2 = 1789 |label3 = Үкімет |data3 = [[АҚШ]] |label4 = Сайты |data4 = [http://www.usa.gov www.usa.gov] |header5= Атқарушы билік |label6= Басшысы |data6=[[АҚШ президенті]] |label7= Тағайындалады |data7=[[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] |label8= Бас кеңсесі |data8=[[Ақ үй]] |header9= Сот билігі |label10= Соты |data10=[[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]] |label11= Орналасқан жері |data11=[[Вашингтон]] |header12= Заң шығару |label13= Заң шығарушы орган |data13=[[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] |label14= Кездесу орны |data14=[[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]] }} '''АҚШ Федералды үкіметі''' ({{lang-en|Federal government of the United States, U.S. federal government, U.S. government}}) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың жалпыұлттық басқару жүйесі, 1787 жылы [[АҚШ Конституциясы]] қабылданғаннан кейін құрылған. АҚШ Федералды үкіметінің өкілеттіктері АҚШ-тың барлық мемлекеттік аумағына таралады (бұл аумақ [[Федеративті мемлекет|федеративті республика]] түрінде ұйымдастырылған), оның ішінде 50 штат, [[Вашингтон |Колумбия аймағы]], бес ірі өзін-өзі басқарушы аумақ және бірнеше аралдық иеліктер бар, және олар АҚШ Конституциясының ережелері мен АҚШ штаттарының өкілеттіктерімен шектеледі. Федералды мемлекеттік органдар билікті бөлу және тежемелік және тепе-теңдік принциптеріне негізделіп жұмыс істейді. Олар үш тәуелсіз тармаққа бөлінеді: '''заң шығарушы (АҚШ Конгресі), атқарушы (АҚШ Президенті) және соттық (федералды соттар жүйесі)'''. АҚШ федералды үкіметінің барлық тармақтары мен органдарының өкілеттіктері мен міндеттері, оның ішінде федералды министрліктерді (атқарушы департаменттер) құру және Жоғарғы сотқа бағынатын федералды соттар, Конгресс актілерімен анықталады. ==Тарихы== АҚШ үкіметі [[федерализм]] және [[республикашылдық]] принциптеріне негізделген, олардың аясында ұлттық үкімет пен штаттар үкіметтері арасында өкілеттіктер бөлінеді. Осы принциптердің интерпретациясы мен қолданылуы, оның ішінде федералды үкіметтің қандай өкілеттіктері болуы керек, ал штаттар үкіметтеріне қандай өкілеттіктер берілетіні туралы мәселе АҚШ Конституциясы қабылданған күннен бастап талқыланып келеді. Федералды орталық пен Одақ штаттары арасындағы өкілеттіктерді бөлу мәселесі американдық мемлекеттік басқарудың алғашқы ірі мәселесіне айналды, бұл мәселе айналасында АҚШ-тың бастапқы партиялық-саяси жүйесі қалыптасты. Мысалы, алғашқы американдық саясаткерлердің бір тобы, федералды орталықтың күшті болуы үшін күресіп, президент [[Джордж Вашингтон]]ның қаржы министрі [[Александр Гамильтон]]ның басшылығымен АҚШ-тың алғашқы саяси партиясын құрды — [[Федералистік партия]], ол екі алғашқы президент кезінде (1801 жылға дейін) федералды үкіметті басқарды. Оған қарсы болған басқа бір топ, орталық үкіметтің адам құқықтарына, штаттар мен заңмен танылған ұйымдардың құқықтарына қатысты рөлін шектеу үшін күресіп, алғашқы мемлекеттік хатшы (1789—1795) және АҚШ-тың үшінші президенті (1801—1809) [[Томас Джефферсон]]ның және бесінші мемлекеттік хатшы (1801—1809) және төртінші президенті (1809—1817) [[Джеймс Мэдисон]]ның басшылығымен, негізінен штаттар саясаткерлері мен белсенділерінен тұрып, Федералистік партияға қарсы [[Демократиялық-республикалық партия]]сын құрды, ол қазіргі екі жетекші американдық партиялардың — [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық]] және [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикалық]] партиялардың түпнұсқасы болып табылады. АҚШ-тың [[Америкадағы азамат соғысы|Азаматтық соғысынан]] (1861—1865) бері федералды үкіметтің күші жалпы алғанда тек өсті және жылдам өсті, бірақ Америкада күшті заң шығарушы билік болған кезеңдер де болды (мысалы, Азаматтық соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықтар), сондай-ақ штаттардың федералды билікті заң шығарушы бастамалар, атқарушы биліктің артықшылықтары немесе конституциялық заңнаманы сот жүйесі аясында түсіндіру арқылы шектеуге мүмкіндік алған кезеңдер де болды[4]. Қазіргі уақытта азаматтар, штаттар мен федералды үкімет арасындағы одақтық биліктің шекаралары бойынша туындайтын даулы мәселелер АҚШ Жоғарғы сотында шешілуі тиіс. [[АҚШ Конституциясы]]ның теориялық негіздерінің бірі — билік тармақтары арасында тежемелік және тепе-теңдік жүйесі және заң шығарушы, атқарушы және сот биліктерін бөлу идеясы. Мысалы, егер заң шығарушы билік (Конгресс) заңдар шығарып, қабылдай алатын болса, атқарушы билік басшысы президент кез келген заң шығарушы актіге вето қоюға құқылы, бұл ветоны Конгресс кері бұзуы мүмкін[5]. Президент Жоғарғы соттың судьяларын тағайындайды — бұл елдің ең жоғары федералды соты, бірақ судьяларға кандидаттар міндетті түрде Конгресс тарапынан мақұлдануы тиіс<ref>{{Мақала| сілтеме=https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents|авторы=Ford Henry Jones|тақырыбы=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|жыл=1908|тілі=en|баспасы=Fifth Annual Meeting|түрі=журнал|томы=5|беттері=53—63|archivedate=2022-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220713065313/https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents}}</ref>. Өз кезегінде Жоғарғы сот Конгресстің қабылдаған заңдарын Конституцияға қайшы деп танып, олардың заңдық күші жоқ деп шешуі мүмкін. ==Сыртқы сілтемелер== {{Навигация | Портал = АҚШ }} * [https://web.archive.org/web/20050813021945/http://www.government.gov/ АҚШ Федералды үкіметінің ресми сайты]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20150924063136/http://www.p12.nysed.gov/biling/docs/hs_ushistory_gov_russian.pdf Жоғарғы сынып деңгейіндегі АҚШ тарихы мен үкіметі сөздігі, ағылшын-орыс тілдерінде] — Нью-Йорк штатының білім беру департаменті{{ref-en}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} gtwgsfzcj4ky2j3u9qcc807e0dgrmve 3399168 3399167 2024-11-09T14:12:15Z Ismukhammed 4565 /* Тарихы */ 3399168 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = Infobox/doc |bodystyle = |title = АҚШ Федералды үкіметі |titlestyle = background:#214FC6; color:white |image = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|150px]] |imagestyle = |caption = АҚШ елтаңбасы |captionstyle = |headerstyle = background:#214FC6; color:white |labelstyle = background:#ddf; |datastyle = Сіздің күші-қуатыңыз тыныштықта болуда және сенімде қалуда. Ал, шынайы сенімі барлар Құдаймен бірге болуға ұмтылады. Бұл — Құдайдың сөзі. |header1 = Жалпы мәлімет |label2 = Құрылуы |data2 = 1789 |label3 = Үкімет |data3 = [[АҚШ]] |label4 = Сайты |data4 = [http://www.usa.gov www.usa.gov] |header5= Атқарушы билік |label6= Басшысы |data6=[[АҚШ президенті]] |label7= Тағайындалады |data7=[[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] |label8= Бас кеңсесі |data8=[[Ақ үй]] |header9= Сот билігі |label10= Соты |data10=[[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]] |label11= Орналасқан жері |data11=[[Вашингтон]] |header12= Заң шығару |label13= Заң шығарушы орган |data13=[[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] |label14= Кездесу орны |data14=[[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]] }} '''АҚШ Федералды үкіметі''' ({{lang-en|Federal government of the United States, U.S. federal government, U.S. government}}) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың жалпыұлттық басқару жүйесі, 1787 жылы [[АҚШ Конституциясы]] қабылданғаннан кейін құрылған. АҚШ Федералды үкіметінің өкілеттіктері АҚШ-тың барлық мемлекеттік аумағына таралады (бұл аумақ [[Федеративті мемлекет|федеративті республика]] түрінде ұйымдастырылған), оның ішінде 50 штат, [[Вашингтон |Колумбия аймағы]], бес ірі өзін-өзі басқарушы аумақ және бірнеше аралдық иеліктер бар, және олар АҚШ Конституциясының ережелері мен АҚШ штаттарының өкілеттіктерімен шектеледі. Федералды мемлекеттік органдар билікті бөлу және тежемелік және тепе-теңдік принциптеріне негізделіп жұмыс істейді. Олар үш тәуелсіз тармаққа бөлінеді: '''заң шығарушы (АҚШ Конгресі), атқарушы (АҚШ Президенті) және соттық (федералды соттар жүйесі)'''. АҚШ федералды үкіметінің барлық тармақтары мен органдарының өкілеттіктері мен міндеттері, оның ішінде федералды министрліктерді (атқарушы департаменттер) құру және Жоғарғы сотқа бағынатын федералды соттар, Конгресс актілерімен анықталады. ==Тарихы== АҚШ үкіметі [[федерализм]] және [[республикашылдық]] принциптеріне негізделген, олардың аясында ұлттық үкімет пен штаттар үкіметтері арасында өкілеттіктер бөлінеді. Осы принциптердің интерпретациясы мен қолданылуы, оның ішінде федералды үкіметтің қандай өкілеттіктері болуы керек, ал штаттар үкіметтеріне қандай өкілеттіктер берілетіні туралы мәселе АҚШ Конституциясы қабылданған күннен бастап талқыланып келеді. Федералды орталық пен Одақ штаттары арасындағы өкілеттіктерді бөлу мәселесі американдық мемлекеттік басқарудың алғашқы ірі мәселесіне айналды, бұл мәселе айналасында АҚШ-тың бастапқы партиялық-саяси жүйесі қалыптасты. Мысалы, алғашқы американдық саясаткерлердің бір тобы, федералды орталықтың күшті болуы үшін күресіп, президент [[Джордж Уошингтон|Джордж Вашингтон]]ның қаржы министрі [[Александр Гамильтон]]ның басшылығымен АҚШ-тың алғашқы саяси партиясын құрды — [[Федералистік партия]], ол екі алғашқы президент кезінде (1801 жылға дейін) федералды үкіметті басқарды. Оған қарсы болған басқа бір топ, орталық үкіметтің адам құқықтарына, штаттар мен заңмен танылған ұйымдардың құқықтарына қатысты рөлін шектеу үшін күресіп, алғашқы мемлекеттік хатшы (1789—1795) және АҚШ-тың үшінші президенті (1801—1809) [[Томас Джефферсон]]ның және бесінші мемлекеттік хатшы (1801—1809) және төртінші президенті (1809—1817) [[Джеймс Мэдисон]]ның басшылығымен, негізінен штаттар саясаткерлері мен белсенділерінен тұрып, Федералистік партияға қарсы [[Демократиялық-республикалық партия]]сын құрды, ол қазіргі екі жетекші американдық партиялардың — [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық]] және [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикалық]] партиялардың түпнұсқасы болып табылады. АҚШ-тың [[Америкадағы азамат соғысы|Азаматтық соғысынан]] (1861—1865) бері федералды үкіметтің күші жалпы алғанда тек өсті және жылдам өсті, бірақ Америкада күшті заң шығарушы билік болған кезеңдер де болды (мысалы, Азаматтық соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықтар), сондай-ақ штаттардың федералды билікті заң шығарушы бастамалар, атқарушы биліктің артықшылықтары немесе конституциялық заңнаманы сот жүйесі аясында түсіндіру арқылы шектеуге мүмкіндік алған кезеңдер де болды[4]. Қазіргі уақытта азаматтар, штаттар мен федералды үкімет арасындағы одақтық биліктің шекаралары бойынша туындайтын даулы мәселелер АҚШ Жоғарғы сотында шешілуі тиіс. [[АҚШ Конституциясы]]ның теориялық негіздерінің бірі — билік тармақтары арасында тежемелік және тепе-теңдік жүйесі және заң шығарушы, атқарушы және сот биліктерін бөлу идеясы. Мысалы, егер заң шығарушы билік (Конгресс) заңдар шығарып, қабылдай алатын болса, атқарушы билік басшысы президент кез келген заң шығарушы актіге вето қоюға құқылы, бұл ветоны Конгресс кері бұзуы мүмкін[5]. Президент Жоғарғы соттың судьяларын тағайындайды — бұл елдің ең жоғары федералды соты, бірақ судьяларға кандидаттар міндетті түрде Конгресс тарапынан мақұлдануы тиіс<ref>{{Мақала| сілтеме=https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents|авторы=Ford Henry Jones|тақырыбы=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|жыл=1908|тілі=en|баспасы=Fifth Annual Meeting|түрі=журнал|томы=5|беттері=53—63|archivedate=2022-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220713065313/https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents}}</ref>. Өз кезегінде Жоғарғы сот Конгресстің қабылдаған заңдарын Конституцияға қайшы деп танып, олардың заңдық күші жоқ деп шешуі мүмкін. ==Сыртқы сілтемелер== {{Навигация | Портал = АҚШ }} * [https://web.archive.org/web/20050813021945/http://www.government.gov/ АҚШ Федералды үкіметінің ресми сайты]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20150924063136/http://www.p12.nysed.gov/biling/docs/hs_ushistory_gov_russian.pdf Жоғарғы сынып деңгейіндегі АҚШ тарихы мен үкіметі сөздігі, ағылшын-орыс тілдерінде] — Нью-Йорк штатының білім беру департаменті{{ref-en}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} t30bd008b6axjtomtc5exmumiwvz0yr 3399181 3399168 2024-11-09T14:38:30Z Ismukhammed 4565 3399181 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = Infobox/doc |bodystyle = |title = АҚШ Федералды үкіметі |titlestyle = background:#214FC6; color:white |image = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|150px]] |imagestyle = |caption = АҚШ елтаңбасы |captionstyle = |headerstyle = background:#214FC6; color:white |labelstyle = background:#ddf; |datastyle = Сіздің күші-қуатыңыз тыныштықта болуда және сенімде қалуда. Ал, шынайы сенімі барлар Құдаймен бірге болуға ұмтылады. Бұл — Құдайдың сөзі. |header1 = Жалпы мәлімет |label2 = Құрылуы |data2 = 1789 |label3 = Үкімет |data3 = [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |label4 = Сайты |data4 = [http://www.usa.gov www.usa.gov] |header5= Атқарушы билік |label6= Басшысы |data6=[[АҚШ президенті]] |label7= Тағайындалады |data7=[[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] |label8= Бас кеңсесі |data8=[[Ақ үй]] |header9= Сот билігі |label10= Соты |data10=[[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]] |label11= Орналасқан жері |data11=[[Вашингтон]] |header12= Заң шығару |label13= Заң шығарушы орган |data13=[[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] |label14= Кездесу орны |data14=[[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]] }} '''АҚШ Федералды үкіметі''' ({{lang-en|Federal government of the United States, U.S. federal government, U.S. government}}) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың жалпыұлттық басқару жүйесі, 1787 жылы [[АҚШ Конституциясы]] қабылданғаннан кейін құрылған. АҚШ Федералды үкіметінің өкілеттіктері АҚШ-тың барлық мемлекеттік аумағына таралады (бұл аумақ [[Федеративті мемлекет|федеративті республика]] түрінде ұйымдастырылған), оның ішінде 50 штат, [[Вашингтон |Колумбия аймағы]], бес ірі өзін-өзі басқарушы аумақ және бірнеше аралдық иеліктер бар, және олар АҚШ Конституциясының ережелері мен АҚШ штаттарының өкілеттіктерімен шектеледі. Федералды мемлекеттік органдар билікті бөлу және тежемелік және тепе-теңдік принциптеріне негізделіп жұмыс істейді. Олар үш тәуелсіз тармаққа бөлінеді: '''заң шығарушы (АҚШ Конгресі), атқарушы (АҚШ Президенті) және соттық (федералды соттар жүйесі)'''. АҚШ федералды үкіметінің барлық тармақтары мен органдарының өкілеттіктері мен міндеттері, оның ішінде федералды министрліктерді (атқарушы департаменттер) құру және Жоғарғы сотқа бағынатын федералды соттар, Конгресс актілерімен анықталады. ==Тарихы== АҚШ үкіметі [[федерализм]] және [[республикашылдық]] принциптеріне негізделген, олардың аясында ұлттық үкімет пен штаттар үкіметтері арасында өкілеттіктер бөлінеді. Осы принциптердің интерпретациясы мен қолданылуы, оның ішінде федералды үкіметтің қандай өкілеттіктері болуы керек, ал штаттар үкіметтеріне қандай өкілеттіктер берілетіні туралы мәселе АҚШ Конституциясы қабылданған күннен бастап талқыланып келеді. Федералды орталық пен Одақ штаттары арасындағы өкілеттіктерді бөлу мәселесі американдық мемлекеттік басқарудың алғашқы ірі мәселесіне айналды, бұл мәселе айналасында АҚШ-тың бастапқы партиялық-саяси жүйесі қалыптасты. Мысалы, алғашқы американдық саясаткерлердің бір тобы, федералды орталықтың күшті болуы үшін күресіп, президент [[Джордж Уошингтон|Джордж Вашингтон]]ның қаржы министрі [[Александр Гамильтон]]ның басшылығымен АҚШ-тың алғашқы саяси партиясын құрды — [[Федералистік партия]], ол екі алғашқы президент кезінде (1801 жылға дейін) федералды үкіметті басқарды. Оған қарсы болған басқа бір топ, орталық үкіметтің адам құқықтарына, штаттар мен заңмен танылған ұйымдардың құқықтарына қатысты рөлін шектеу үшін күресіп, алғашқы мемлекеттік хатшы (1789—1795) және АҚШ-тың үшінші президенті (1801—1809) [[Томас Джефферсон]]ның және бесінші мемлекеттік хатшы (1801—1809) және төртінші президенті (1809—1817) [[Джеймс Мэдисон]]ның басшылығымен, негізінен штаттар саясаткерлері мен белсенділерінен тұрып, Федералистік партияға қарсы [[Демократиялық-республикалық партия]]сын құрды, ол қазіргі екі жетекші американдық партиялардың — [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық]] және [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикалық]] партиялардың түпнұсқасы болып табылады. АҚШ-тың [[Америкадағы азамат соғысы|Азаматтық соғысынан]] (1861—1865) бері федералды үкіметтің күші жалпы алғанда тек өсті және жылдам өсті, бірақ Америкада күшті заң шығарушы билік болған кезеңдер де болды (мысалы, Азаматтық соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықтар), сондай-ақ штаттардың федералды билікті заң шығарушы бастамалар, атқарушы биліктің артықшылықтары немесе конституциялық заңнаманы сот жүйесі аясында түсіндіру арқылы шектеуге мүмкіндік алған кезеңдер де болды[4]. Қазіргі уақытта азаматтар, штаттар мен федералды үкімет арасындағы одақтық биліктің шекаралары бойынша туындайтын даулы мәселелер АҚШ Жоғарғы сотында шешілуі тиіс. [[АҚШ Конституциясы]]ның теориялық негіздерінің бірі — билік тармақтары арасында тежемелік және тепе-теңдік жүйесі және заң шығарушы, атқарушы және сот биліктерін бөлу идеясы. Мысалы, егер заң шығарушы билік (Конгресс) заңдар шығарып, қабылдай алатын болса, атқарушы билік басшысы президент кез келген заң шығарушы актіге вето қоюға құқылы, бұл ветоны Конгресс кері бұзуы мүмкін[5]. Президент Жоғарғы соттың судьяларын тағайындайды — бұл елдің ең жоғары федералды соты, бірақ судьяларға кандидаттар міндетті түрде Конгресс тарапынан мақұлдануы тиіс<ref>{{Мақала| сілтеме=https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents|авторы=Ford Henry Jones|тақырыбы=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|жыл=1908|тілі=en|баспасы=Fifth Annual Meeting|түрі=журнал|томы=5|беттері=53—63|archivedate=2022-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220713065313/https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents}}</ref>. Өз кезегінде Жоғарғы сот Конгресстің қабылдаған заңдарын Конституцияға қайшы деп танып, олардың заңдық күші жоқ деп шешуі мүмкін. ==Заң шығарушы билік тармағы== ''Негізгі мақала: [[АҚШ Конгрессі]]'' Жоғарғы заң шығарушы орган<ref>{{Cite web|lang=англ.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: The Transcription (Article I)|website=US National Archives|date=2022-07-19|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref> — екі палаталы [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]]: жоғарғы палата — [[АҚШ Сенаты|Сенат]]; төменгі палата — [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]]. Жоғарғы палата өз құрылымында Одақтың федеративтік бастамасын бейнелейді, ал төменгі палата — американдық ұлттың бірлігін көрсетеді. ===АҚШ Конгресінің құрылымы және құрамын қалыптастыру=== АҚШ Конгресі екі заң шығарушы палатадан тұрады — Сенат ({{lang-en|Senate}}) және Өкілдер палатасы ({{lang-en|House of Representatives}}). Өкілдер палатасы Штаттардың халқының санына қарай құрылады. Қазіргі уақытта палатада дауыс беру құқығы бар 435 мүшеден (конгрессмендер мен конгрессвумендер) және дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше бар. Әрбір конгрессмен (конгрессвумен) Конгреске белгілі бір сайлау округінен сайланады ({{lang-en|congressional district}}), бұл округтер 1842 жылы Конгресс қабылдаған заңмен енгізілген. Бұрын Өкілдер палатасының құрамында тұрақтылық болмаған және ол сайлау округтарының санына байланысты өзгеріп отырған (1 округ — 1 конгрессмен немесе конгрессвумен), ол АҚШ-та 10 жылда бір рет жүргізілетін халық санағының нәтижесінде анықталып отырған. Яғни, конгрессмендер саны, сайлайтын халықтың санына тікелей байланысты болған. 1842 жылы сайлау округтері енгізілгенде, әр округте 30 000 сайлаушыдан болған және сол кездің өзінде Өкілдер палатасында осындай тәртіппен 65 конгрессмен қызмет еткен. XX ғасырдың басында бір өкіл 154 325 сайлаушыға келетін болды, ал жалпы саны 325-ке өсті. 1913 жылы конгрессмендер саны 435 мүшеге бекітілді, ал 1929 жылы штаттар арасында 435 мандатты халық санына сәйкес бөлуді реттейтін ереже бекітілді. Әр штатта кемінде бір өкіл бар. Өкілдер палатасына [[Енжар сайлау құқығы|енжар сайлауға қатысу]] үшін жас шектеуі (25 жастан кем емес), азаматтық шектеуі (АҚШ азаматы болу керек кемінде 7 жыл) және тұрақты тұру шектеуі (сайлайтын штатта тұру) бар. Барлық конгрессмендер екі жылдық мерзімге сайланады, қайта сайлану саны шектелмеген. Дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше АҚШ-тың штаттар статусына ие емес территорияларынан сайланады (5 делегат — [[Вашингтон|федералдық Колумбия округінен]], [[Гуам]]нан, [[Америкалық Вирджин аралдары|Виргин аралдарынан]], [[Америка Самоасы]]нан және [[Солтүстік Мариана аралдары]]нан, 1 тұрақты өкіл — [[Пуэрто-Рико]]дан). Сенат 100 сенатордан тұрады, әр штаттан 2 сенатордан сайланады, бұл штаттың халқының санына тәуелсіз. Сенаторлардың қызмет мерзімі конгрессмендерден әлдеқайда ұзақ — 6 жыл. Әр екі жыл сайын Сенаттың құрамы үштен бірі жаңартылады. 1913 жылға дейін сенаторларды штаттардың заң шығарушы жиналыстары тағайындаған, ал 1913 жылдан бастап олар тікелей халықтың дауыс беруімен сайланады. Сенатқа сайлау құқығы, Өкілдер палатасына сайлау құқығына ұқсас, бірақ қатаң талаптармен келеді — жас шектеуі 30 жасқа, азаматтық шектеуі 9 жылға көтерілген. Конгрессмендер мен сенаторлар негізінен [[Мажоритарлық сайлау жүйесі|мажоритарлық жүйе]] бойынша сайланады. Ерекшелік ретінде [[Луизиана]] мен [[Джорджия]] штаттарында сайлау [[Баллотировка|дауысқа салу]] арқылы өтеді, ал Мэн мен Аляска штаттарында рейтингтік дауыс беру жүйесі қабылданған. ===АҚШ Конгресінің өкілеттіктері=== АҚШ Конгресінің өкілеттіктері 1787 жылғы АҚШ Конституциясының I бөлімінің 8-бөлімінде көрсетілген<ref>{{Cite web|lang=ағылш.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: A Transcription|website=US National Archives|date=2022-07-13|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref>: * АҚШ мүддесі үшін салықтар, алымдар, баждар мен акциздер енгізу және алу; * Ақша шығару және оның құнын, сондай-ақ шетелдік монеталардың құнын реттеу, өлшемдер мен салмақ бірліктерін белгілеу; * Ақша жасанды жасау және бағалы қағаздарды жасанды түрде жасау үшін жазаларды белгілеу; * Пошта қызметтері мен пошта жолдарын ұйымдастыру; * Авторларға және өнертапқыштарға олардың авторлық құқықтарын қорғау үшін шектеулі мерзімге патент беру; * Федералды соттарды құру, олар Жоғарғы сотқа бағынады; * Жағалау жағалауларындағы қарақшылық пен тонаушылықпен күресу, сондай-ақ халықаралық құқыққа қарсы қылмыстармен күресу; * Соғыс жариялау; * Армия құру және оны ұстау; * Флот құру және оны қамтамасыз ету; * Жер үсті және теңіз күштерін басқару және олардың ұйымы бойынша ережелер шығару; * Одақ заңдарын орындау, көтерілістерді басу және оның территориясына шабуылдарды болдырмау үшін милицияны шақыру, ұйымдастыру, қаруландыру және тәртіп сақтау тәртібін қарастыру; * [[Вашингтон|Федералды Колумбия округінде]] ерекше заң шығарушы өкілеттіктерді жүзеге асыру; * Штаттар арасында және шетелдермен сауданы реттеу; * Атқарушы биліктің билігімен орындалатын міндетті заңдар қабылдау. ==Сот билігі тармағы== АҚШ-тың ең жоғарғы сот сатысы — [[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]]. Оның құзыретіне ерекше маңызды істерді, [[апелляция]]лар мен штаттар мен федералды үкіметке қарсы талап арыздарды қарау, сондай-ақ заңдардың Конституцияға сәйкестігін анықтау кіреді. Шын мәнінде, Жоғарғы сот өте үлкен билікке ие, өйткені оның шешімдері кез келген заңды және Президенттің жарлықтарын бұза алады және тек [[АҚШ Конституциясы|Конституция]]ға өзгерістер енгізу арқылы ғана қайта қаралуы мүмкін. Сонымен қатар, сот мүшелері өмір бойы тағайындалады (тек өте сирек кездесетін [[импичмент]] жағдайларын қоспағанда) және олар президенттің, Конгресс немесе сайлаушылардың саяси қысымына практикалық тұрғыдан ұшырай алмайды. Дегенмен, бір кездері Президент Рузвельт Жоғарғы сотқа саяси қысым көрсетті, егер Жоғарғы сот жұмысшыларды қорғау туралы заңдарды қабылдауға қарсылық танытса, судьялардың санын жаңа судьялармен көбейтетінін ескертіп, қысым жасаған болатын. Осы тарихи оқиғаға дейін АҚШ Жоғарғы соты жұмысшылардың ең төменгі жалақыны қамтамасыз ету туралы және зиянды өндірістердегі еңбек жағдайларын қамтамасыз ету туралы заңдардың барлығын заңсыз деп танып, бұл шешімдерін келісім еркіндігімен негіздеген еді. ==Сыртқы сілтемелер== {{Навигация | Портал = АҚШ }} * [https://web.archive.org/web/20050813021945/http://www.government.gov/ АҚШ Федералды үкіметінің ресми сайты]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20150924063136/http://www.p12.nysed.gov/biling/docs/hs_ushistory_gov_russian.pdf Жоғарғы сынып деңгейіндегі АҚШ тарихы мен үкіметі сөздігі, ағылшын-орыс тілдерінде] — Нью-Йорк штатының білім беру департаменті{{ref-en}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} noswljc4jdsjki5h3qv8nuthwgol6qd 3399187 3399181 2024-11-09T14:44:47Z Ismukhammed 4565 /* Сот билігі тармағы */ 3399187 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = Infobox/doc |bodystyle = |title = АҚШ Федералды үкіметі |titlestyle = background:#214FC6; color:white |image = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|150px]] |imagestyle = |caption = АҚШ елтаңбасы |captionstyle = |headerstyle = background:#214FC6; color:white |labelstyle = background:#ddf; |datastyle = Сіздің күші-қуатыңыз тыныштықта болуда және сенімде қалуда. Ал, шынайы сенімі барлар Құдаймен бірге болуға ұмтылады. Бұл — Құдайдың сөзі. |header1 = Жалпы мәлімет |label2 = Құрылуы |data2 = 1789 |label3 = Үкімет |data3 = [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |label4 = Сайты |data4 = [http://www.usa.gov www.usa.gov] |header5= Атқарушы билік |label6= Басшысы |data6=[[АҚШ президенті]] |label7= Тағайындалады |data7=[[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] |label8= Бас кеңсесі |data8=[[Ақ үй]] |header9= Сот билігі |label10= Соты |data10=[[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]] |label11= Орналасқан жері |data11=[[Вашингтон]] |header12= Заң шығару |label13= Заң шығарушы орган |data13=[[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] |label14= Кездесу орны |data14=[[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]] }} '''АҚШ Федералды үкіметі''' ({{lang-en|Federal government of the United States, U.S. federal government, U.S. government}}) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың жалпыұлттық басқару жүйесі, 1787 жылы [[АҚШ Конституциясы]] қабылданғаннан кейін құрылған. АҚШ Федералды үкіметінің өкілеттіктері АҚШ-тың барлық мемлекеттік аумағына таралады (бұл аумақ [[Федеративті мемлекет|федеративті республика]] түрінде ұйымдастырылған), оның ішінде 50 штат, [[Вашингтон |Колумбия аймағы]], бес ірі өзін-өзі басқарушы аумақ және бірнеше аралдық иеліктер бар, және олар АҚШ Конституциясының ережелері мен АҚШ штаттарының өкілеттіктерімен шектеледі. Федералды мемлекеттік органдар билікті бөлу және тежемелік және тепе-теңдік принциптеріне негізделіп жұмыс істейді. Олар үш тәуелсіз тармаққа бөлінеді: '''заң шығарушы (АҚШ Конгресі), атқарушы (АҚШ Президенті) және соттық (федералды соттар жүйесі)'''. АҚШ федералды үкіметінің барлық тармақтары мен органдарының өкілеттіктері мен міндеттері, оның ішінде федералды министрліктерді (атқарушы департаменттер) құру және Жоғарғы сотқа бағынатын федералды соттар, Конгресс актілерімен анықталады. ==Тарихы== АҚШ үкіметі [[федерализм]] және [[республикашылдық]] принциптеріне негізделген, олардың аясында ұлттық үкімет пен штаттар үкіметтері арасында өкілеттіктер бөлінеді. Осы принциптердің интерпретациясы мен қолданылуы, оның ішінде федералды үкіметтің қандай өкілеттіктері болуы керек, ал штаттар үкіметтеріне қандай өкілеттіктер берілетіні туралы мәселе АҚШ Конституциясы қабылданған күннен бастап талқыланып келеді. Федералды орталық пен Одақ штаттары арасындағы өкілеттіктерді бөлу мәселесі американдық мемлекеттік басқарудың алғашқы ірі мәселесіне айналды, бұл мәселе айналасында АҚШ-тың бастапқы партиялық-саяси жүйесі қалыптасты. Мысалы, алғашқы американдық саясаткерлердің бір тобы, федералды орталықтың күшті болуы үшін күресіп, президент [[Джордж Уошингтон|Джордж Вашингтон]]ның қаржы министрі [[Александр Гамильтон]]ның басшылығымен АҚШ-тың алғашқы саяси партиясын құрды — [[Федералистік партия]], ол екі алғашқы президент кезінде (1801 жылға дейін) федералды үкіметті басқарды. Оған қарсы болған басқа бір топ, орталық үкіметтің адам құқықтарына, штаттар мен заңмен танылған ұйымдардың құқықтарына қатысты рөлін шектеу үшін күресіп, алғашқы мемлекеттік хатшы (1789—1795) және АҚШ-тың үшінші президенті (1801—1809) [[Томас Джефферсон]]ның және бесінші мемлекеттік хатшы (1801—1809) және төртінші президенті (1809—1817) [[Джеймс Мэдисон]]ның басшылығымен, негізінен штаттар саясаткерлері мен белсенділерінен тұрып, Федералистік партияға қарсы [[Демократиялық-республикалық партия]]сын құрды, ол қазіргі екі жетекші американдық партиялардың — [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық]] және [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикалық]] партиялардың түпнұсқасы болып табылады. АҚШ-тың [[Америкадағы азамат соғысы|Азаматтық соғысынан]] (1861—1865) бері федералды үкіметтің күші жалпы алғанда тек өсті және жылдам өсті, бірақ Америкада күшті заң шығарушы билік болған кезеңдер де болды (мысалы, Азаматтық соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықтар), сондай-ақ штаттардың федералды билікті заң шығарушы бастамалар, атқарушы биліктің артықшылықтары немесе конституциялық заңнаманы сот жүйесі аясында түсіндіру арқылы шектеуге мүмкіндік алған кезеңдер де болды[4]. Қазіргі уақытта азаматтар, штаттар мен федералды үкімет арасындағы одақтық биліктің шекаралары бойынша туындайтын даулы мәселелер АҚШ Жоғарғы сотында шешілуі тиіс. [[АҚШ Конституциясы]]ның теориялық негіздерінің бірі — билік тармақтары арасында тежемелік және тепе-теңдік жүйесі және заң шығарушы, атқарушы және сот биліктерін бөлу идеясы. Мысалы, егер заң шығарушы билік (Конгресс) заңдар шығарып, қабылдай алатын болса, атқарушы билік басшысы президент кез келген заң шығарушы актіге вето қоюға құқылы, бұл ветоны Конгресс кері бұзуы мүмкін[5]. Президент Жоғарғы соттың судьяларын тағайындайды — бұл елдің ең жоғары федералды соты, бірақ судьяларға кандидаттар міндетті түрде Конгресс тарапынан мақұлдануы тиіс<ref>{{Мақала| сілтеме=https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents|авторы=Ford Henry Jones|тақырыбы=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|жыл=1908|тілі=en|баспасы=Fifth Annual Meeting|түрі=журнал|томы=5|беттері=53—63|archivedate=2022-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220713065313/https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents}}</ref>. Өз кезегінде Жоғарғы сот Конгресстің қабылдаған заңдарын Конституцияға қайшы деп танып, олардың заңдық күші жоқ деп шешуі мүмкін. ==Заң шығарушы билік тармағы== ''Негізгі мақала: [[АҚШ Конгрессі]]'' Жоғарғы заң шығарушы орган<ref>{{Cite web|lang=англ.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: The Transcription (Article I)|website=US National Archives|date=2022-07-19|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref> — екі палаталы [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]]: жоғарғы палата — [[АҚШ Сенаты|Сенат]]; төменгі палата — [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]]. Жоғарғы палата өз құрылымында Одақтың федеративтік бастамасын бейнелейді, ал төменгі палата — американдық ұлттың бірлігін көрсетеді. ===АҚШ Конгресінің құрылымы және құрамын қалыптастыру=== АҚШ Конгресі екі заң шығарушы палатадан тұрады — Сенат ({{lang-en|Senate}}) және Өкілдер палатасы ({{lang-en|House of Representatives}}). Өкілдер палатасы Штаттардың халқының санына қарай құрылады. Қазіргі уақытта палатада дауыс беру құқығы бар 435 мүшеден (конгрессмендер мен конгрессвумендер) және дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше бар. Әрбір конгрессмен (конгрессвумен) Конгреске белгілі бір сайлау округінен сайланады ({{lang-en|congressional district}}), бұл округтер 1842 жылы Конгресс қабылдаған заңмен енгізілген. Бұрын Өкілдер палатасының құрамында тұрақтылық болмаған және ол сайлау округтарының санына байланысты өзгеріп отырған (1 округ — 1 конгрессмен немесе конгрессвумен), ол АҚШ-та 10 жылда бір рет жүргізілетін халық санағының нәтижесінде анықталып отырған. Яғни, конгрессмендер саны, сайлайтын халықтың санына тікелей байланысты болған. 1842 жылы сайлау округтері енгізілгенде, әр округте 30 000 сайлаушыдан болған және сол кездің өзінде Өкілдер палатасында осындай тәртіппен 65 конгрессмен қызмет еткен. XX ғасырдың басында бір өкіл 154 325 сайлаушыға келетін болды, ал жалпы саны 325-ке өсті. 1913 жылы конгрессмендер саны 435 мүшеге бекітілді, ал 1929 жылы штаттар арасында 435 мандатты халық санына сәйкес бөлуді реттейтін ереже бекітілді. Әр штатта кемінде бір өкіл бар. Өкілдер палатасына [[Енжар сайлау құқығы|енжар сайлауға қатысу]] үшін жас шектеуі (25 жастан кем емес), азаматтық шектеуі (АҚШ азаматы болу керек кемінде 7 жыл) және тұрақты тұру шектеуі (сайлайтын штатта тұру) бар. Барлық конгрессмендер екі жылдық мерзімге сайланады, қайта сайлану саны шектелмеген. Дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше АҚШ-тың штаттар статусына ие емес территорияларынан сайланады (5 делегат — [[Вашингтон|федералдық Колумбия округінен]], [[Гуам]]нан, [[Америкалық Вирджин аралдары|Виргин аралдарынан]], [[Америка Самоасы]]нан және [[Солтүстік Мариана аралдары]]нан, 1 тұрақты өкіл — [[Пуэрто-Рико]]дан). Сенат 100 сенатордан тұрады, әр штаттан 2 сенатордан сайланады, бұл штаттың халқының санына тәуелсіз. Сенаторлардың қызмет мерзімі конгрессмендерден әлдеқайда ұзақ — 6 жыл. Әр екі жыл сайын Сенаттың құрамы үштен бірі жаңартылады. 1913 жылға дейін сенаторларды штаттардың заң шығарушы жиналыстары тағайындаған, ал 1913 жылдан бастап олар тікелей халықтың дауыс беруімен сайланады. Сенатқа сайлау құқығы, Өкілдер палатасына сайлау құқығына ұқсас, бірақ қатаң талаптармен келеді — жас шектеуі 30 жасқа, азаматтық шектеуі 9 жылға көтерілген. Конгрессмендер мен сенаторлар негізінен [[Мажоритарлық сайлау жүйесі|мажоритарлық жүйе]] бойынша сайланады. Ерекшелік ретінде [[Луизиана]] мен [[Джорджия]] штаттарында сайлау [[Баллотировка|дауысқа салу]] арқылы өтеді, ал Мэн мен Аляска штаттарында рейтингтік дауыс беру жүйесі қабылданған. ===АҚШ Конгресінің өкілеттіктері=== АҚШ Конгресінің өкілеттіктері 1787 жылғы АҚШ Конституциясының I бөлімінің 8-бөлімінде көрсетілген<ref>{{Cite web|lang=ағылш.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: A Transcription|website=US National Archives|date=2022-07-13|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref>: * АҚШ мүддесі үшін салықтар, алымдар, баждар мен акциздер енгізу және алу; * Ақша шығару және оның құнын, сондай-ақ шетелдік монеталардың құнын реттеу, өлшемдер мен салмақ бірліктерін белгілеу; * Ақша жасанды жасау және бағалы қағаздарды жасанды түрде жасау үшін жазаларды белгілеу; * Пошта қызметтері мен пошта жолдарын ұйымдастыру; * Авторларға және өнертапқыштарға олардың авторлық құқықтарын қорғау үшін шектеулі мерзімге патент беру; * Федералды соттарды құру, олар Жоғарғы сотқа бағынады; * Жағалау жағалауларындағы қарақшылық пен тонаушылықпен күресу, сондай-ақ халықаралық құқыққа қарсы қылмыстармен күресу; * Соғыс жариялау; * Армия құру және оны ұстау; * Флот құру және оны қамтамасыз ету; * Жер үсті және теңіз күштерін басқару және олардың ұйымы бойынша ережелер шығару; * Одақ заңдарын орындау, көтерілістерді басу және оның территориясына шабуылдарды болдырмау үшін милицияны шақыру, ұйымдастыру, қаруландыру және тәртіп сақтау тәртібін қарастыру; * [[Вашингтон|Федералды Колумбия округінде]] ерекше заң шығарушы өкілеттіктерді жүзеге асыру; * Штаттар арасында және шетелдермен сауданы реттеу; * Атқарушы биліктің билігімен орындалатын міндетті заңдар қабылдау. ==Атқарушы билік тармағы== [[АҚШ президенті]] — орындаушы биліктің басшысы, мемлекет басшысы, үкімет басшысы және [[АҚШ Қарулы Күштері]]нің Жоғарғы Бас Қолбасшысы. АҚШ Президенті төрт жылға сайланады және бұл лауазымды тек екі мерзімнен артық атқара алмайды ([[АҚШ Конституциясы]]ның 22-бабына сәйкес). '''АҚШ федералды орындаушы органдары:''' * АҚШ Президенті {{lang-en|President of the United States}} * АҚШ Вице-президенті {{lang-en|Vice President of the United States}} * АҚШ орындаушы департаменттері (АҚШ Кабинеті) {{lang-en|Cabinet of the United States}} * Тәуелсіз агенттіктер мен корпорациялар {{lang-en|Independent agencies of the United States}} * Кеңестер, комиссиялар мен комитеттер {{lang-en|Federal agencies of the United States}} * Федералды консультативті комитеттер {{lang-en|Federal Advisory Committees}} ==Сот билігі тармағы== АҚШ-тың ең жоғарғы сот сатысы — [[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]]. Оның құзыретіне ерекше маңызды істерді, [[апелляция]]лар мен штаттар мен федералды үкіметке қарсы талап арыздарды қарау, сондай-ақ заңдардың Конституцияға сәйкестігін анықтау кіреді. Шын мәнінде, Жоғарғы сот өте үлкен билікке ие, өйткені оның шешімдері кез келген заңды және Президенттің жарлықтарын бұза алады және тек [[АҚШ Конституциясы|Конституция]]ға өзгерістер енгізу арқылы ғана қайта қаралуы мүмкін. Сонымен қатар, сот мүшелері өмір бойы тағайындалады (тек өте сирек кездесетін [[импичмент]] жағдайларын қоспағанда) және олар президенттің, Конгресс немесе сайлаушылардың саяси қысымына практикалық тұрғыдан ұшырай алмайды. Дегенмен, бір кездері Президент Рузвельт Жоғарғы сотқа саяси қысым көрсетті, егер Жоғарғы сот жұмысшыларды қорғау туралы заңдарды қабылдауға қарсылық танытса, судьялардың санын жаңа судьялармен көбейтетінін ескертіп, қысым жасаған болатын. Осы тарихи оқиғаға дейін АҚШ Жоғарғы соты жұмысшылардың ең төменгі жалақыны қамтамасыз ету туралы және зиянды өндірістердегі еңбек жағдайларын қамтамасыз ету туралы заңдардың барлығын заңсыз деп танып, бұл шешімдерін келісім еркіндігімен негіздеген еді. ==Сыртқы сілтемелер== {{Навигация | Портал = АҚШ }} * [https://web.archive.org/web/20050813021945/http://www.government.gov/ АҚШ Федералды үкіметінің ресми сайты]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20150924063136/http://www.p12.nysed.gov/biling/docs/hs_ushistory_gov_russian.pdf Жоғарғы сынып деңгейіндегі АҚШ тарихы мен үкіметі сөздігі, ағылшын-орыс тілдерінде] — Нью-Йорк штатының білім беру департаменті{{ref-en}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} k568abimshhsd7p0m6xkwo2dd9ribit 3399188 3399187 2024-11-09T14:46:53Z Ismukhammed 4565 /* Тарихы */ 3399188 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = Infobox/doc |bodystyle = |title = АҚШ Федералды үкіметі |titlestyle = background:#214FC6; color:white |image = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|150px]] |imagestyle = |caption = АҚШ елтаңбасы |captionstyle = |headerstyle = background:#214FC6; color:white |labelstyle = background:#ddf; |datastyle = Сіздің күші-қуатыңыз тыныштықта болуда және сенімде қалуда. Ал, шынайы сенімі барлар Құдаймен бірге болуға ұмтылады. Бұл — Құдайдың сөзі. |header1 = Жалпы мәлімет |label2 = Құрылуы |data2 = 1789 |label3 = Үкімет |data3 = [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |label4 = Сайты |data4 = [http://www.usa.gov www.usa.gov] |header5= Атқарушы билік |label6= Басшысы |data6=[[АҚШ президенті]] |label7= Тағайындалады |data7=[[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] |label8= Бас кеңсесі |data8=[[Ақ үй]] |header9= Сот билігі |label10= Соты |data10=[[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]] |label11= Орналасқан жері |data11=[[Вашингтон]] |header12= Заң шығару |label13= Заң шығарушы орган |data13=[[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] |label14= Кездесу орны |data14=[[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]] }} '''АҚШ Федералды үкіметі''' ({{lang-en|Federal government of the United States, U.S. federal government, U.S. government}}) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың жалпыұлттық басқару жүйесі, 1787 жылы [[АҚШ Конституциясы]] қабылданғаннан кейін құрылған. АҚШ Федералды үкіметінің өкілеттіктері АҚШ-тың барлық мемлекеттік аумағына таралады (бұл аумақ [[Федеративті мемлекет|федеративті республика]] түрінде ұйымдастырылған), оның ішінде 50 штат, [[Вашингтон |Колумбия аймағы]], бес ірі өзін-өзі басқарушы аумақ және бірнеше аралдық иеліктер бар, және олар АҚШ Конституциясының ережелері мен АҚШ штаттарының өкілеттіктерімен шектеледі. Федералды мемлекеттік органдар билікті бөлу және тежемелік және тепе-теңдік принциптеріне негізделіп жұмыс істейді. Олар үш тәуелсіз тармаққа бөлінеді: '''заң шығарушы (АҚШ Конгресі), атқарушы (АҚШ Президенті) және соттық (федералды соттар жүйесі)'''. АҚШ федералды үкіметінің барлық тармақтары мен органдарының өкілеттіктері мен міндеттері, оның ішінде федералды министрліктерді (атқарушы департаменттер) құру және Жоғарғы сотқа бағынатын федералды соттар, Конгресс актілерімен анықталады. ==Тарихы== [[Сурет:HobanNorthPortico.jpg|thumb|left|200px|[[Ақ Үй]]дің солтүстік бөлігі, АҚШ президентінің үйі мен жұмыс орны.]] [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] үкіметі [[федерализм]] және [[республикашылдық]] принциптеріне негізделген, олардың аясында ұлттық үкімет пен штаттар үкіметтері арасында өкілеттіктер бөлінеді. Осы принциптердің интерпретациясы мен қолданылуы, оның ішінде федералды үкіметтің қандай өкілеттіктері болуы керек, ал штаттар үкіметтеріне қандай өкілеттіктер берілетіні туралы мәселе АҚШ Конституциясы қабылданған күннен бастап талқыланып келеді. Федералды орталық пен Одақ штаттары арасындағы өкілеттіктерді бөлу мәселесі американдық мемлекеттік басқарудың алғашқы ірі мәселесіне айналды, бұл мәселе айналасында АҚШ-тың бастапқы партиялық-саяси жүйесі қалыптасты. Мысалы, алғашқы американдық саясаткерлердің бір тобы, федералды орталықтың күшті болуы үшін күресіп, президент [[Джордж Уошингтон|Джордж Вашингтон]]ның қаржы министрі [[Александр Гамильтон]]ның басшылығымен АҚШ-тың алғашқы саяси партиясын құрды — [[Федералистік партия]], ол екі алғашқы президент кезінде (1801 жылға дейін) федералды үкіметті басқарды. Оған қарсы болған басқа бір топ, орталық үкіметтің адам құқықтарына, штаттар мен заңмен танылған ұйымдардың құқықтарына қатысты рөлін шектеу үшін күресіп, алғашқы мемлекеттік хатшы (1789—1795) және АҚШ-тың үшінші президенті (1801—1809) [[Томас Джефферсон]]ның және бесінші мемлекеттік хатшы (1801—1809) және төртінші президенті (1809—1817) [[Джеймс Мэдисон]]ның басшылығымен, негізінен штаттар саясаткерлері мен белсенділерінен тұрып, Федералистік партияға қарсы [[Демократиялық-республикалық партия]]сын құрды, ол қазіргі екі жетекші американдық партиялардың — [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық]] және [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикалық]] партиялардың түпнұсқасы болып табылады. АҚШ-тың [[Америкадағы азамат соғысы|Азаматтық соғысынан]] (1861—1865) бері федералды үкіметтің күші жалпы алғанда тек өсті және жылдам өсті, бірақ Америкада күшті заң шығарушы билік болған кезеңдер де болды (мысалы, Азаматтық соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықтар), сондай-ақ штаттардың федералды билікті заң шығарушы бастамалар, атқарушы биліктің артықшылықтары немесе конституциялық заңнаманы сот жүйесі аясында түсіндіру арқылы шектеуге мүмкіндік алған кезеңдер де болды[4]. Қазіргі уақытта азаматтар, штаттар мен федералды үкімет арасындағы одақтық биліктің шекаралары бойынша туындайтын даулы мәселелер АҚШ Жоғарғы сотында шешілуі тиіс. [[АҚШ Конституциясы]]ның теориялық негіздерінің бірі — билік тармақтары арасында тежемелік және тепе-теңдік жүйесі және заң шығарушы, атқарушы және сот биліктерін бөлу идеясы. Мысалы, егер заң шығарушы билік (Конгресс) заңдар шығарып, қабылдай алатын болса, атқарушы билік басшысы президент кез келген заң шығарушы актіге вето қоюға құқылы, бұл ветоны Конгресс кері бұзуы мүмкін[5]. Президент Жоғарғы соттың судьяларын тағайындайды — бұл елдің ең жоғары федералды соты, бірақ судьяларға кандидаттар міндетті түрде Конгресс тарапынан мақұлдануы тиіс<ref>{{Мақала| сілтеме=https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents|авторы=Ford Henry Jones|тақырыбы=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|жыл=1908|тілі=en|баспасы=Fifth Annual Meeting|түрі=журнал|томы=5|беттері=53—63|archivedate=2022-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220713065313/https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents}}</ref>. Өз кезегінде Жоғарғы сот Конгресстің қабылдаған заңдарын Конституцияға қайшы деп танып, олардың заңдық күші жоқ деп шешуі мүмкін. ==Заң шығарушы билік тармағы== ''Негізгі мақала: [[АҚШ Конгрессі]]'' Жоғарғы заң шығарушы орган<ref>{{Cite web|lang=англ.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: The Transcription (Article I)|website=US National Archives|date=2022-07-19|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref> — екі палаталы [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]]: жоғарғы палата — [[АҚШ Сенаты|Сенат]]; төменгі палата — [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]]. Жоғарғы палата өз құрылымында Одақтың федеративтік бастамасын бейнелейді, ал төменгі палата — американдық ұлттың бірлігін көрсетеді. ===АҚШ Конгресінің құрылымы және құрамын қалыптастыру=== АҚШ Конгресі екі заң шығарушы палатадан тұрады — Сенат ({{lang-en|Senate}}) және Өкілдер палатасы ({{lang-en|House of Representatives}}). Өкілдер палатасы Штаттардың халқының санына қарай құрылады. Қазіргі уақытта палатада дауыс беру құқығы бар 435 мүшеден (конгрессмендер мен конгрессвумендер) және дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше бар. Әрбір конгрессмен (конгрессвумен) Конгреске белгілі бір сайлау округінен сайланады ({{lang-en|congressional district}}), бұл округтер 1842 жылы Конгресс қабылдаған заңмен енгізілген. Бұрын Өкілдер палатасының құрамында тұрақтылық болмаған және ол сайлау округтарының санына байланысты өзгеріп отырған (1 округ — 1 конгрессмен немесе конгрессвумен), ол АҚШ-та 10 жылда бір рет жүргізілетін халық санағының нәтижесінде анықталып отырған. Яғни, конгрессмендер саны, сайлайтын халықтың санына тікелей байланысты болған. 1842 жылы сайлау округтері енгізілгенде, әр округте 30 000 сайлаушыдан болған және сол кездің өзінде Өкілдер палатасында осындай тәртіппен 65 конгрессмен қызмет еткен. XX ғасырдың басында бір өкіл 154 325 сайлаушыға келетін болды, ал жалпы саны 325-ке өсті. 1913 жылы конгрессмендер саны 435 мүшеге бекітілді, ал 1929 жылы штаттар арасында 435 мандатты халық санына сәйкес бөлуді реттейтін ереже бекітілді. Әр штатта кемінде бір өкіл бар. Өкілдер палатасына [[Енжар сайлау құқығы|енжар сайлауға қатысу]] үшін жас шектеуі (25 жастан кем емес), азаматтық шектеуі (АҚШ азаматы болу керек кемінде 7 жыл) және тұрақты тұру шектеуі (сайлайтын штатта тұру) бар. Барлық конгрессмендер екі жылдық мерзімге сайланады, қайта сайлану саны шектелмеген. Дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше АҚШ-тың штаттар статусына ие емес территорияларынан сайланады (5 делегат — [[Вашингтон|федералдық Колумбия округінен]], [[Гуам]]нан, [[Америкалық Вирджин аралдары|Виргин аралдарынан]], [[Америка Самоасы]]нан және [[Солтүстік Мариана аралдары]]нан, 1 тұрақты өкіл — [[Пуэрто-Рико]]дан). Сенат 100 сенатордан тұрады, әр штаттан 2 сенатордан сайланады, бұл штаттың халқының санына тәуелсіз. Сенаторлардың қызмет мерзімі конгрессмендерден әлдеқайда ұзақ — 6 жыл. Әр екі жыл сайын Сенаттың құрамы үштен бірі жаңартылады. 1913 жылға дейін сенаторларды штаттардың заң шығарушы жиналыстары тағайындаған, ал 1913 жылдан бастап олар тікелей халықтың дауыс беруімен сайланады. Сенатқа сайлау құқығы, Өкілдер палатасына сайлау құқығына ұқсас, бірақ қатаң талаптармен келеді — жас шектеуі 30 жасқа, азаматтық шектеуі 9 жылға көтерілген. Конгрессмендер мен сенаторлар негізінен [[Мажоритарлық сайлау жүйесі|мажоритарлық жүйе]] бойынша сайланады. Ерекшелік ретінде [[Луизиана]] мен [[Джорджия]] штаттарында сайлау [[Баллотировка|дауысқа салу]] арқылы өтеді, ал Мэн мен Аляска штаттарында рейтингтік дауыс беру жүйесі қабылданған. ===АҚШ Конгресінің өкілеттіктері=== АҚШ Конгресінің өкілеттіктері 1787 жылғы АҚШ Конституциясының I бөлімінің 8-бөлімінде көрсетілген<ref>{{Cite web|lang=ағылш.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: A Transcription|website=US National Archives|date=2022-07-13|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref>: * АҚШ мүддесі үшін салықтар, алымдар, баждар мен акциздер енгізу және алу; * Ақша шығару және оның құнын, сондай-ақ шетелдік монеталардың құнын реттеу, өлшемдер мен салмақ бірліктерін белгілеу; * Ақша жасанды жасау және бағалы қағаздарды жасанды түрде жасау үшін жазаларды белгілеу; * Пошта қызметтері мен пошта жолдарын ұйымдастыру; * Авторларға және өнертапқыштарға олардың авторлық құқықтарын қорғау үшін шектеулі мерзімге патент беру; * Федералды соттарды құру, олар Жоғарғы сотқа бағынады; * Жағалау жағалауларындағы қарақшылық пен тонаушылықпен күресу, сондай-ақ халықаралық құқыққа қарсы қылмыстармен күресу; * Соғыс жариялау; * Армия құру және оны ұстау; * Флот құру және оны қамтамасыз ету; * Жер үсті және теңіз күштерін басқару және олардың ұйымы бойынша ережелер шығару; * Одақ заңдарын орындау, көтерілістерді басу және оның территориясына шабуылдарды болдырмау үшін милицияны шақыру, ұйымдастыру, қаруландыру және тәртіп сақтау тәртібін қарастыру; * [[Вашингтон|Федералды Колумбия округінде]] ерекше заң шығарушы өкілеттіктерді жүзеге асыру; * Штаттар арасында және шетелдермен сауданы реттеу; * Атқарушы биліктің билігімен орындалатын міндетті заңдар қабылдау. ==Атқарушы билік тармағы== [[АҚШ президенті]] — орындаушы биліктің басшысы, мемлекет басшысы, үкімет басшысы және [[АҚШ Қарулы Күштері]]нің Жоғарғы Бас Қолбасшысы. АҚШ Президенті төрт жылға сайланады және бұл лауазымды тек екі мерзімнен артық атқара алмайды ([[АҚШ Конституциясы]]ның 22-бабына сәйкес). '''АҚШ федералды орындаушы органдары:''' * АҚШ Президенті {{lang-en|President of the United States}} * АҚШ Вице-президенті {{lang-en|Vice President of the United States}} * АҚШ орындаушы департаменттері (АҚШ Кабинеті) {{lang-en|Cabinet of the United States}} * Тәуелсіз агенттіктер мен корпорациялар {{lang-en|Independent agencies of the United States}} * Кеңестер, комиссиялар мен комитеттер {{lang-en|Federal agencies of the United States}} * Федералды консультативті комитеттер {{lang-en|Federal Advisory Committees}} ==Сот билігі тармағы== АҚШ-тың ең жоғарғы сот сатысы — [[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]]. Оның құзыретіне ерекше маңызды істерді, [[апелляция]]лар мен штаттар мен федералды үкіметке қарсы талап арыздарды қарау, сондай-ақ заңдардың Конституцияға сәйкестігін анықтау кіреді. Шын мәнінде, Жоғарғы сот өте үлкен билікке ие, өйткені оның шешімдері кез келген заңды және Президенттің жарлықтарын бұза алады және тек [[АҚШ Конституциясы|Конституция]]ға өзгерістер енгізу арқылы ғана қайта қаралуы мүмкін. Сонымен қатар, сот мүшелері өмір бойы тағайындалады (тек өте сирек кездесетін [[импичмент]] жағдайларын қоспағанда) және олар президенттің, Конгресс немесе сайлаушылардың саяси қысымына практикалық тұрғыдан ұшырай алмайды. Дегенмен, бір кездері Президент Рузвельт Жоғарғы сотқа саяси қысым көрсетті, егер Жоғарғы сот жұмысшыларды қорғау туралы заңдарды қабылдауға қарсылық танытса, судьялардың санын жаңа судьялармен көбейтетінін ескертіп, қысым жасаған болатын. Осы тарихи оқиғаға дейін АҚШ Жоғарғы соты жұмысшылардың ең төменгі жалақыны қамтамасыз ету туралы және зиянды өндірістердегі еңбек жағдайларын қамтамасыз ету туралы заңдардың барлығын заңсыз деп танып, бұл шешімдерін келісім еркіндігімен негіздеген еді. ==Сыртқы сілтемелер== {{Навигация | Портал = АҚШ }} * [https://web.archive.org/web/20050813021945/http://www.government.gov/ АҚШ Федералды үкіметінің ресми сайты]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20150924063136/http://www.p12.nysed.gov/biling/docs/hs_ushistory_gov_russian.pdf Жоғарғы сынып деңгейіндегі АҚШ тарихы мен үкіметі сөздігі, ағылшын-орыс тілдерінде] — Нью-Йорк штатының білім беру департаменті{{ref-en}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} iczmecx9q3jiseyqhl85s9qx2m9dx2l 3399193 3399188 2024-11-09T14:55:15Z Ismukhammed 4565 /* Тарихы */ 3399193 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = Infobox/doc |bodystyle = |title = АҚШ Федералды үкіметі |titlestyle = background:#214FC6; color:white |image = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|150px]] |imagestyle = |caption = АҚШ елтаңбасы |captionstyle = |headerstyle = background:#214FC6; color:white |labelstyle = background:#ddf; |datastyle = Сіздің күші-қуатыңыз тыныштықта болуда және сенімде қалуда. Ал, шынайы сенімі барлар Құдаймен бірге болуға ұмтылады. Бұл — Құдайдың сөзі. |header1 = Жалпы мәлімет |label2 = Құрылуы |data2 = 1789 |label3 = Үкімет |data3 = [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |label4 = Сайты |data4 = [http://www.usa.gov www.usa.gov] |header5= Атқарушы билік |label6= Басшысы |data6=[[АҚШ президенті]] |label7= Тағайындалады |data7=[[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] |label8= Бас кеңсесі |data8=[[Ақ үй]] |header9= Сот билігі |label10= Соты |data10=[[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]] |label11= Орналасқан жері |data11=[[Вашингтон]] |header12= Заң шығару |label13= Заң шығарушы орган |data13=[[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] |label14= Кездесу орны |data14=[[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]] }} '''АҚШ Федералды үкіметі''' ({{lang-en|Federal government of the United States, U.S. federal government, U.S. government}}) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың жалпыұлттық басқару жүйесі, 1787 жылы [[АҚШ Конституциясы]] қабылданғаннан кейін құрылған. АҚШ Федералды үкіметінің өкілеттіктері АҚШ-тың барлық мемлекеттік аумағына таралады (бұл аумақ [[Федеративті мемлекет|федеративті республика]] түрінде ұйымдастырылған), оның ішінде 50 штат, [[Вашингтон |Колумбия аймағы]], бес ірі өзін-өзі басқарушы аумақ және бірнеше аралдық иеліктер бар, және олар АҚШ Конституциясының ережелері мен АҚШ штаттарының өкілеттіктерімен шектеледі. Федералды мемлекеттік органдар билікті бөлу және тежемелік және тепе-теңдік принциптеріне негізделіп жұмыс істейді. Олар үш тәуелсіз тармаққа бөлінеді: '''заң шығарушы (АҚШ Конгресі), атқарушы (АҚШ Президенті) және соттық (федералды соттар жүйесі)'''. АҚШ федералды үкіметінің барлық тармақтары мен органдарының өкілеттіктері мен міндеттері, оның ішінде федералды министрліктерді (атқарушы департаменттер) құру және Жоғарғы сотқа бағынатын федералды соттар, Конгресс актілерімен анықталады. ==Тарихы== [[Сурет:HobanNorthPortico.jpg|thumb|left|200px|[[Ақ Үй]]дің солтүстік бөлігі, АҚШ президентінің үйі мен жұмыс орны.]] [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] үкіметі [[федерализм]] және [[республикашылдық]] принциптеріне негізделген, олардың аясында ұлттық үкімет пен штаттар үкіметтері арасында өкілеттіктер бөлінеді. Осы принциптердің интерпретациясы мен қолданылуы, оның ішінде федералды үкіметтің қандай өкілеттіктері болуы керек, ал штаттар үкіметтеріне қандай өкілеттіктер берілетіні туралы мәселе АҚШ Конституциясы қабылданған күннен бастап талқыланып келеді. Федералды орталық пен Одақ штаттары арасындағы өкілеттіктерді бөлу мәселесі американдық мемлекеттік басқарудың алғашқы ірі мәселесіне айналды, бұл мәселе айналасында АҚШ-тың бастапқы партиялық-саяси жүйесі қалыптасты. Мысалы, алғашқы американдық саясаткерлердің бір тобы, федералды орталықтың күшті болуы үшін күресіп, президент [[Джордж Уошингтон|Джордж Вашингтон]]ның қаржы министрі [[Александр Гамильтон]]ның басшылығымен АҚШ-тың алғашқы саяси партиясын құрды — [[Федералистік партия]], ол екі алғашқы президент кезінде (1801 жылға дейін) федералды үкіметті басқарды. Оған қарсы болған басқа бір топ, орталық үкіметтің адам құқықтарына, штаттар мен заңмен танылған ұйымдардың құқықтарына қатысты рөлін шектеу үшін күресіп, алғашқы мемлекеттік хатшы (1789—1795) және АҚШ-тың үшінші президенті (1801—1809) [[Томас Джефферсон]]ның және бесінші мемлекеттік хатшы (1801—1809) және төртінші президенті (1809—1817) [[Джеймс Мэдисон]]ның басшылығымен, негізінен штаттар саясаткерлері мен белсенділерінен тұрып, Федералистік партияға қарсы [[Демократиялық-республикалық партия]]сын құрды, ол қазіргі екі жетекші американдық [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық]] және [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикалық]] партияларының түпнұсқасы болып табылады. АҚШ-тағы [[Америкадағы азамат соғысы|Азаматтық соғысынан]] (1861—1865) бері федералды үкіметтің күші жалпы алғанда тек артып, жылдам қарқынмен өсті. Дегенмен, Америка тарихында заң шығару билігі күшті болған кезеңдер де болды (мысалы, Азаматтық соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықтарда), және штаттар федералды билікті заң шығару бастамасы, атқарушы биліктің артықшылықтары немесе конституциялық заңнаманы сот жүйесінде түсіндіру арқылы шектеуге қол жеткізген кездер де болған. Қазіргі уақытта азаматтар, штаттар мен федералды үкімет арасындағы одақтық биліктің шекаралары бойынша туындайтын даулы мәселелер АҚШ Жоғарғы сотында шешілуі тиіс. [[АҚШ Конституциясы]]ның теориялық негіздерінің бірі — билік тармақтары арасында тежемелік және тепе-теңдік жүйесі және заң шығарушы, атқарушы және сот биліктерін бөлу идеясы. Мысалы, егер заң шығарушы билік (Конгресс) заңдар шығарып, қабылдай алатын болса, атқарушы билік басшысы президент кез келген заң шығарушы актіге вето қоюға құқылы, бұл ветоны Конгресс кері бұзуы мүмкін[5]. Президент Жоғарғы соттың судьяларын тағайындайды — бұл елдің ең жоғары федералды соты, бірақ судьяларға кандидаттар міндетті түрде Конгресс тарапынан мақұлдануы тиіс<ref>{{Мақала| сілтеме=https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents|авторы=Ford Henry Jones|тақырыбы=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|жыл=1908|тілі=en|баспасы=Fifth Annual Meeting|түрі=журнал|томы=5|беттері=53—63|archivedate=2022-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220713065313/https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents}}</ref>. Өз кезегінде Жоғарғы сот Конгресстің қабылдаған заңдарын Конституцияға қайшы деп танып, олардың заңдық күші жоқ деп шешуі мүмкін. ==Заң шығарушы билік тармағы== ''Негізгі мақала: [[АҚШ Конгрессі]]'' Жоғарғы заң шығарушы орган<ref>{{Cite web|lang=англ.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: The Transcription (Article I)|website=US National Archives|date=2022-07-19|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref> — екі палаталы [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]]: жоғарғы палата — [[АҚШ Сенаты|Сенат]]; төменгі палата — [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]]. Жоғарғы палата өз құрылымында Одақтың федеративтік бастамасын бейнелейді, ал төменгі палата — американдық ұлттың бірлігін көрсетеді. ===АҚШ Конгресінің құрылымы және құрамын қалыптастыру=== АҚШ Конгресі екі заң шығарушы палатадан тұрады — Сенат ({{lang-en|Senate}}) және Өкілдер палатасы ({{lang-en|House of Representatives}}). Өкілдер палатасы Штаттардың халқының санына қарай құрылады. Қазіргі уақытта палатада дауыс беру құқығы бар 435 мүшеден (конгрессмендер мен конгрессвумендер) және дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше бар. Әрбір конгрессмен (конгрессвумен) Конгреске белгілі бір сайлау округінен сайланады ({{lang-en|congressional district}}), бұл округтер 1842 жылы Конгресс қабылдаған заңмен енгізілген. Бұрын Өкілдер палатасының құрамында тұрақтылық болмаған және ол сайлау округтарының санына байланысты өзгеріп отырған (1 округ — 1 конгрессмен немесе конгрессвумен), ол АҚШ-та 10 жылда бір рет жүргізілетін халық санағының нәтижесінде анықталып отырған. Яғни, конгрессмендер саны, сайлайтын халықтың санына тікелей байланысты болған. 1842 жылы сайлау округтері енгізілгенде, әр округте 30 000 сайлаушыдан болған және сол кездің өзінде Өкілдер палатасында осындай тәртіппен 65 конгрессмен қызмет еткен. XX ғасырдың басында бір өкіл 154 325 сайлаушыға келетін болды, ал жалпы саны 325-ке өсті. 1913 жылы конгрессмендер саны 435 мүшеге бекітілді, ал 1929 жылы штаттар арасында 435 мандатты халық санына сәйкес бөлуді реттейтін ереже бекітілді. Әр штатта кемінде бір өкіл бар. Өкілдер палатасына [[Енжар сайлау құқығы|енжар сайлауға қатысу]] үшін жас шектеуі (25 жастан кем емес), азаматтық шектеуі (АҚШ азаматы болу керек кемінде 7 жыл) және тұрақты тұру шектеуі (сайлайтын штатта тұру) бар. Барлық конгрессмендер екі жылдық мерзімге сайланады, қайта сайлану саны шектелмеген. Дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше АҚШ-тың штаттар статусына ие емес территорияларынан сайланады (5 делегат — [[Вашингтон|федералдық Колумбия округінен]], [[Гуам]]нан, [[Америкалық Вирджин аралдары|Виргин аралдарынан]], [[Америка Самоасы]]нан және [[Солтүстік Мариана аралдары]]нан, 1 тұрақты өкіл — [[Пуэрто-Рико]]дан). Сенат 100 сенатордан тұрады, әр штаттан 2 сенатордан сайланады, бұл штаттың халқының санына тәуелсіз. Сенаторлардың қызмет мерзімі конгрессмендерден әлдеқайда ұзақ — 6 жыл. Әр екі жыл сайын Сенаттың құрамы үштен бірі жаңартылады. 1913 жылға дейін сенаторларды штаттардың заң шығарушы жиналыстары тағайындаған, ал 1913 жылдан бастап олар тікелей халықтың дауыс беруімен сайланады. Сенатқа сайлау құқығы, Өкілдер палатасына сайлау құқығына ұқсас, бірақ қатаң талаптармен келеді — жас шектеуі 30 жасқа, азаматтық шектеуі 9 жылға көтерілген. Конгрессмендер мен сенаторлар негізінен [[Мажоритарлық сайлау жүйесі|мажоритарлық жүйе]] бойынша сайланады. Ерекшелік ретінде [[Луизиана]] мен [[Джорджия]] штаттарында сайлау [[Баллотировка|дауысқа салу]] арқылы өтеді, ал Мэн мен Аляска штаттарында рейтингтік дауыс беру жүйесі қабылданған. ===АҚШ Конгресінің өкілеттіктері=== АҚШ Конгресінің өкілеттіктері 1787 жылғы АҚШ Конституциясының I бөлімінің 8-бөлімінде көрсетілген<ref>{{Cite web|lang=ағылш.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: A Transcription|website=US National Archives|date=2022-07-13|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref>: * АҚШ мүддесі үшін салықтар, алымдар, баждар мен акциздер енгізу және алу; * Ақша шығару және оның құнын, сондай-ақ шетелдік монеталардың құнын реттеу, өлшемдер мен салмақ бірліктерін белгілеу; * Ақша жасанды жасау және бағалы қағаздарды жасанды түрде жасау үшін жазаларды белгілеу; * Пошта қызметтері мен пошта жолдарын ұйымдастыру; * Авторларға және өнертапқыштарға олардың авторлық құқықтарын қорғау үшін шектеулі мерзімге патент беру; * Федералды соттарды құру, олар Жоғарғы сотқа бағынады; * Жағалау жағалауларындағы қарақшылық пен тонаушылықпен күресу, сондай-ақ халықаралық құқыққа қарсы қылмыстармен күресу; * Соғыс жариялау; * Армия құру және оны ұстау; * Флот құру және оны қамтамасыз ету; * Жер үсті және теңіз күштерін басқару және олардың ұйымы бойынша ережелер шығару; * Одақ заңдарын орындау, көтерілістерді басу және оның территориясына шабуылдарды болдырмау үшін милицияны шақыру, ұйымдастыру, қаруландыру және тәртіп сақтау тәртібін қарастыру; * [[Вашингтон|Федералды Колумбия округінде]] ерекше заң шығарушы өкілеттіктерді жүзеге асыру; * Штаттар арасында және шетелдермен сауданы реттеу; * Атқарушы биліктің билігімен орындалатын міндетті заңдар қабылдау. ==Атқарушы билік тармағы== [[АҚШ президенті]] — орындаушы биліктің басшысы, мемлекет басшысы, үкімет басшысы және [[АҚШ Қарулы Күштері]]нің Жоғарғы Бас Қолбасшысы. АҚШ Президенті төрт жылға сайланады және бұл лауазымды тек екі мерзімнен артық атқара алмайды ([[АҚШ Конституциясы]]ның 22-бабына сәйкес). '''АҚШ федералды орындаушы органдары:''' * АҚШ Президенті {{lang-en|President of the United States}} * АҚШ Вице-президенті {{lang-en|Vice President of the United States}} * АҚШ орындаушы департаменттері (АҚШ Кабинеті) {{lang-en|Cabinet of the United States}} * Тәуелсіз агенттіктер мен корпорациялар {{lang-en|Independent agencies of the United States}} * Кеңестер, комиссиялар мен комитеттер {{lang-en|Federal agencies of the United States}} * Федералды консультативті комитеттер {{lang-en|Federal Advisory Committees}} ==Сот билігі тармағы== АҚШ-тың ең жоғарғы сот сатысы — [[АҚШ Жоғарғы соты|Жоғарғы сот]]. Оның құзыретіне ерекше маңызды істерді, [[апелляция]]лар мен штаттар мен федералды үкіметке қарсы талап арыздарды қарау, сондай-ақ заңдардың Конституцияға сәйкестігін анықтау кіреді. Шын мәнінде, Жоғарғы сот өте үлкен билікке ие, өйткені оның шешімдері кез келген заңды және Президенттің жарлықтарын бұза алады және тек [[АҚШ Конституциясы|Конституция]]ға өзгерістер енгізу арқылы ғана қайта қаралуы мүмкін. Сонымен қатар, сот мүшелері өмір бойы тағайындалады (тек өте сирек кездесетін [[импичмент]] жағдайларын қоспағанда) және олар президенттің, Конгресс немесе сайлаушылардың саяси қысымына практикалық тұрғыдан ұшырай алмайды. Дегенмен, бір кездері Президент Рузвельт Жоғарғы сотқа саяси қысым көрсетті, егер Жоғарғы сот жұмысшыларды қорғау туралы заңдарды қабылдауға қарсылық танытса, судьялардың санын жаңа судьялармен көбейтетінін ескертіп, қысым жасаған болатын. Осы тарихи оқиғаға дейін АҚШ Жоғарғы соты жұмысшылардың ең төменгі жалақыны қамтамасыз ету туралы және зиянды өндірістердегі еңбек жағдайларын қамтамасыз ету туралы заңдардың барлығын заңсыз деп танып, бұл шешімдерін келісім еркіндігімен негіздеген еді. ==Сыртқы сілтемелер== {{Навигация | Портал = АҚШ }} * [https://web.archive.org/web/20050813021945/http://www.government.gov/ АҚШ Федералды үкіметінің ресми сайты]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20150924063136/http://www.p12.nysed.gov/biling/docs/hs_ushistory_gov_russian.pdf Жоғарғы сынып деңгейіндегі АҚШ тарихы мен үкіметі сөздігі, ағылшын-орыс тілдерінде] — Нью-Йорк штатының білім беру департаменті{{ref-en}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} hq7fm7glml9o5xrbopwa0s84b42hmap 3399195 3399193 2024-11-09T15:03:13Z Ismukhammed 4565 3399195 wikitext text/x-wiki {{Infobox |name = Infobox/doc |bodystyle = |title = АҚШ Федералды үкіметі |titlestyle = background:#214FC6; color:white |image = [[File:Great Seal of the United States (obverse).svg|150px]] |imagestyle = |caption = АҚШ елтаңбасы |captionstyle = |headerstyle = background:#214FC6; color:white |labelstyle = background:#ddf; |datastyle = Сіздің күші-қуатыңыз тыныштықта болуда және сенімде қалуда. Ал, шынайы сенімі барлар Құдаймен бірге болуға ұмтылады. Бұл — Құдайдың сөзі. |header1 = Жалпы мәлімет |label2 = Құрылуы |data2 = 1789 |label3 = Үкімет |data3 = [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] |label4 = Сайты |data4 = [http://www.usa.gov www.usa.gov] |header5= Атқарушы билік |label6= Басшысы |data6=[[АҚШ президенті]] |label7= Тағайындалады |data7=[[АҚШ Сайлаушылар алқасы|Сайлаушылар алқасы]] |label8= Бас кеңсесі |data8=[[Ақ үй]] |header9= Сот билігі |label10= Соты |data10=[[АҚШ Жоғарғы Соты|Жоғарғы Сот]] |label11= Орналасқан жері |data11=[[Вашингтон]] |header12= Заң шығару |label13= Заң шығарушы орган |data13=[[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] |label14= Кездесу орны |data14=[[Капитолий (Вашингтон)|Капитолий]] }} '''АҚШ Федералды үкіметі''' ({{lang-en|Federal government of the United States, U.S. federal government, U.S. government}}) — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]]-тың жалпыұлттық басқару жүйесі, 1787 жылы [[АҚШ Конституциясы]] қабылданғаннан кейін құрылған. АҚШ Федералды үкіметінің өкілеттіктері АҚШ-тың барлық мемлекеттік аумағына таралады (бұл аумақ [[Федеративті мемлекет|федеративті республика]] түрінде ұйымдастырылған), оның ішінде 50 штат, [[Вашингтон |Колумбия аймағы]], бес ірі өзін-өзі басқарушы аумақ және бірнеше аралдық иеліктер бар, және олар АҚШ Конституциясының ережелері мен АҚШ штаттарының өкілеттіктерімен шектеледі. Федералды мемлекеттік органдар билікті бөлу және тежемелік және тепе-теңдік принциптеріне негізделіп жұмыс істейді. Олар үш тәуелсіз тармаққа бөлінеді: '''заң шығарушы (АҚШ Конгресі), атқарушы (АҚШ Президенті) және соттық (федералды соттар жүйесі)'''. АҚШ федералды үкіметінің барлық тармақтары мен органдарының өкілеттіктері мен міндеттері, оның ішінде федералды министрліктерді (атқарушы департаменттер) құру және Жоғарғы Сотқа бағынатын федералды соттар, Конгресс актілерімен анықталады. ==Тарихы== [[Сурет:HobanNorthPortico.jpg|thumb|left|200px|[[Ақ Үй]]дің солтүстік бөлігі, АҚШ президентінің үйі мен жұмыс орны.]] [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] үкіметі [[федерализм]] және [[республикашылдық]] принциптеріне негізделген, олардың аясында ұлттық үкімет пен штаттар үкіметтері арасында өкілеттіктер бөлінеді. Осы принциптердің интерпретациясы мен қолданылуы, оның ішінде федералды үкіметтің қандай өкілеттіктері болуы керек, ал штаттар үкіметтеріне қандай өкілеттіктер берілетіні туралы мәселе АҚШ Конституциясы қабылданған күннен бастап талқыланып келеді. Федералды орталық пен Одақ штаттары арасындағы өкілеттіктерді бөлу мәселесі американдық мемлекеттік басқарудың алғашқы ірі мәселесіне айналды, бұл мәселе айналасында АҚШ-тың бастапқы партиялық-саяси жүйесі қалыптасты. Мысалы, алғашқы американдық саясаткерлердің бір тобы, федералды орталықтың күшті болуы үшін күресіп, президент [[Джордж Уошингтон|Джордж Вашингтон]]ның қаржы министрі [[Александр Гамильтон]]ның басшылығымен АҚШ-тың алғашқы саяси партиясын құрды — [[Федералистік партия]], ол екі алғашқы президент кезінде (1801 жылға дейін) федералды үкіметті басқарды. Оған қарсы болған басқа бір топ, орталық үкіметтің адам құқықтарына, штаттар мен заңмен танылған ұйымдардың құқықтарына қатысты рөлін шектеу үшін күресіп, алғашқы мемлекеттік хатшы (1789—1795) және АҚШ-тың үшінші президенті (1801—1809) [[Томас Джефферсон]]ның және бесінші мемлекеттік хатшы (1801—1809) және төртінші президенті (1809—1817) [[Джеймс Мэдисон]]ның басшылығымен, негізінен штаттар саясаткерлері мен белсенділерінен тұрып, Федералистік партияға қарсы [[Демократиялық-республикалық партия]]сын құрды, ол қазіргі екі жетекші американдық [[Демократиялық партия (АҚШ)|Демократиялық]] және [[Республикалық партия (АҚШ)|Республикалық]] партияларының түпнұсқасы болып табылады. АҚШ-тағы [[Америкадағы азамат соғысы|Азаматтық соғысынан]] (1861—1865) бері федералды үкіметтің күші жалпы алғанда тек артып, жылдам қарқынмен өсті. Дегенмен, Америка тарихында заң шығару билігі күшті болған кезеңдер де болды (мысалы, Азаматтық соғыстан кейінгі алғашқы онжылдықтарда), және штаттар федералды билікті заң шығару бастамасы, атқарушы биліктің артықшылықтары немесе конституциялық заңнаманы сот жүйесінде түсіндіру арқылы шектеуге қол жеткізген кездер де болған. Қазіргі уақытта азаматтар, штаттар мен федералды үкімет арасындағы одақтық биліктің шекаралары бойынша туындайтын даулы мәселелер АҚШ Жоғарғы Сотында шешілуі тиіс. [[АҚШ Конституциясы]]ның теориялық негіздерінің бірі — билік тармақтары арасында тежемелік және тепе-теңдік жүйесі және заң шығарушы, атқарушы және сот биліктерін бөлу идеясы. Мысалы, егер заң шығарушы билік (Конгресс) заңдар шығарып, қабылдай алатын болса, атқарушы билік басшысы президент кез келген заң шығарушы актіге вето қоюға құқылы, бұл ветоны Конгресс кері бұзуы мүмкін[5]. Президент Жоғарғы Соттың судьяларын тағайындайды — бұл елдің ең жоғары федералды соты, бірақ судьяларға кандидаттар міндетті түрде Конгресс тарапынан мақұлдануы тиіс<ref>{{Мақала| сілтеме=https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents|авторы=Ford Henry Jones|тақырыбы=The Influence of State Politics in Expanding Federal Power|жыл=1908|тілі=en|баспасы=Fifth Annual Meeting|түрі=журнал|томы=5|беттері=53—63|archivedate=2022-07-13|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220713065313/https://www.jstor.org/stable/3038511?origin=crossref#metadata_info_tab_contents}}</ref>. Өз кезегінде Жоғарғы Сот Конгресстің қабылдаған заңдарын Конституцияға қайшы деп танып, олардың заңдық күші жоқ деп шешуі мүмкін. ==Заң шығарушы билік тармағы== ''Негізгі мақала: [[АҚШ Конгрессі]]'' Жоғарғы заң шығарушы орган<ref>{{Cite web|lang=англ.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: The Transcription (Article I)|website=US National Archives|date=2022-07-19|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref> — екі палаталы [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]]: жоғарғы палата — [[АҚШ Сенаты|Сенат]]; төменгі палата — [[АҚШ Өкілдер палатасы|Өкілдер палатасы]]. Жоғарғы палата өз құрылымында Одақтың федеративтік бастамасын бейнелейді, ал төменгі палата — американдық ұлттың бірлігін көрсетеді. ===АҚШ Конгресінің құрылымы және құрамын қалыптастыру=== АҚШ Конгресі екі заң шығарушы палатадан тұрады — Сенат ({{lang-en|Senate}}) және Өкілдер палатасы ({{lang-en|House of Representatives}}). Өкілдер палатасы Штаттардың халқының санына қарай құрылады. Қазіргі уақытта палатада дауыс беру құқығы бар 435 мүшеден (конгрессмендер мен конгрессвумендер) және дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше бар. Әрбір конгрессмен (конгрессвумен) Конгреске белгілі бір сайлау округінен сайланады ({{lang-en|congressional district}}), бұл округтер 1842 жылы Конгресс қабылдаған заңмен енгізілген. Бұрын Өкілдер палатасының құрамында тұрақтылық болмаған және ол сайлау округтарының санына байланысты өзгеріп отырған (1 округ — 1 конгрессмен немесе конгрессвумен), ол АҚШ-та 10 жылда бір рет жүргізілетін халық санағының нәтижесінде анықталып отырған. Яғни, конгрессмендер саны, сайлайтын халықтың санына тікелей байланысты болған. 1842 жылы сайлау округтері енгізілгенде, әр округте 30 000 сайлаушыдан болған және сол кездің өзінде Өкілдер палатасында осындай тәртіппен 65 конгрессмен қызмет еткен. XX ғасырдың басында бір өкіл 154 325 сайлаушыға келетін болды, ал жалпы саны 325-ке өсті. 1913 жылы конгрессмендер саны 435 мүшеге бекітілді, ал 1929 жылы штаттар арасында 435 мандатты халық санына сәйкес бөлуді реттейтін ереже бекітілді. Әр штатта кемінде бір өкіл бар. Өкілдер палатасына [[Енжар сайлау құқығы|енжар сайлауға қатысу]] үшін жас шектеуі (25 жастан кем емес), азаматтық шектеуі (АҚШ азаматы болу керек кемінде 7 жыл) және тұрақты тұру шектеуі (сайлайтын штатта тұру) бар. Барлық конгрессмендер екі жылдық мерзімге сайланады, қайта сайлану саны шектелмеген. Дауыс беру құқығы жоқ 6 мүше АҚШ-тың штаттар статусына ие емес территорияларынан сайланады (5 делегат — [[Вашингтон|федералдық Колумбия округінен]], [[Гуам]]нан, [[Америкалық Вирджин аралдары|Виргин аралдарынан]], [[Америка Самоасы]]нан және [[Солтүстік Мариана аралдары]]нан, 1 тұрақты өкіл — [[Пуэрто-Рико]]дан). Сенат 100 сенатордан тұрады, әр штаттан 2 сенатордан сайланады, бұл штаттың халқының санына тәуелсіз. Сенаторлардың қызмет мерзімі конгрессмендерден әлдеқайда ұзақ — 6 жыл. Әр екі жыл сайын Сенаттың құрамы үштен бірі жаңартылады. 1913 жылға дейін сенаторларды штаттардың заң шығарушы жиналыстары тағайындаған, ал 1913 жылдан бастап олар тікелей халықтың дауыс беруімен сайланады. Сенатқа сайлау құқығы, Өкілдер палатасына сайлау құқығына ұқсас, бірақ қатаң талаптармен келеді — жас шектеуі 30 жасқа, азаматтық шектеуі 9 жылға көтерілген. Конгрессмендер мен сенаторлар негізінен [[Мажоритарлық сайлау жүйесі|мажоритарлық жүйе]] бойынша сайланады. Ерекшелік ретінде [[Луизиана]] мен [[Джорджия]] штаттарында сайлау [[Баллотировка|дауысқа салу]] арқылы өтеді, ал Мэн мен Аляска штаттарында рейтингтік дауыс беру жүйесі қабылданған. ===АҚШ Конгресінің өкілеттіктері=== АҚШ Конгресінің өкілеттіктері 1787 жылғы АҚШ Конституциясының I бөлімінің 8-бөлімінде көрсетілген<ref>{{Cite web|lang=ағылш.|url=https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|title=The Constitution of the United States: A Transcription|website=US National Archives|date=2022-07-13|access-date=2022-07-13|archive-date=2017-01-31|archive-url=https://web.archive.org/web/20170131000136/https://www.archives.gov/founding-docs/constitution-transcript|deadlink=no}}</ref>: * АҚШ мүддесі үшін салықтар, алымдар, баждар мен акциздер енгізу және алу; * Ақша шығару және оның құнын, сондай-ақ шетелдік монеталардың құнын реттеу, өлшемдер мен салмақ бірліктерін белгілеу; * Ақша жасанды жасау және бағалы қағаздарды жасанды түрде жасау үшін жазаларды белгілеу; * Пошта қызметтері мен пошта жолдарын ұйымдастыру; * Авторларға және өнертапқыштарға олардың авторлық құқықтарын қорғау үшін шектеулі мерзімге патент беру; * Федералды соттарды құру, олар Жоғарғы Сотқа бағынады; * Жағалау жағалауларындағы қарақшылық пен тонаушылықпен күресу, сондай-ақ халықаралық құқыққа қарсы қылмыстармен күресу; * Соғыс жариялау; * Армия құру және оны ұстау; * Флот құру және оны қамтамасыз ету; * Жер үсті және теңіз күштерін басқару және олардың ұйымы бойынша ережелер шығару; * Одақ заңдарын орындау, көтерілістерді басу және оның территориясына шабуылдарды болдырмау үшін милицияны шақыру, ұйымдастыру, қаруландыру және тәртіп сақтау тәртібін қарастыру; * [[Вашингтон|Федералды Колумбия округінде]] ерекше заң шығарушы өкілеттіктерді жүзеге асыру; * Штаттар арасында және шетелдермен сауданы реттеу; * Атқарушы биліктің билігімен орындалатын міндетті заңдар қабылдау. ==Атқарушы билік тармағы== [[АҚШ президенті]] — орындаушы биліктің басшысы, мемлекет басшысы, үкімет басшысы және [[АҚШ Қарулы Күштері]]нің Жоғарғы Бас Қолбасшысы. АҚШ Президенті төрт жылға сайланады және бұл лауазымды тек екі мерзімнен артық атқара алмайды ([[АҚШ Конституциясы]]ның 22-бабына сәйкес). '''АҚШ федералды орындаушы органдары:''' * АҚШ Президенті {{lang-en|President of the United States}} * АҚШ Вице-президенті {{lang-en|Vice President of the United States}} * АҚШ орындаушы департаменттері (АҚШ Кабинеті) {{lang-en|Cabinet of the United States}} * Тәуелсіз агенттіктер мен корпорациялар {{lang-en|Independent agencies of the United States}} * Кеңестер, комиссиялар мен комитеттер {{lang-en|Federal agencies of the United States}} * Федералды консультативті комитеттер {{lang-en|Federal Advisory Committees}} ==Сот билігі тармағы== АҚШ-тың ең жоғарғы сот сатысы — [[АҚШ Жоғарғы Соты|Жоғарғы Сот]]. Оның құзыретіне ерекше маңызды істерді, [[апелляция]]лар мен штаттар мен федералды үкіметке қарсы талап арыздарды қарау, сондай-ақ заңдардың Конституцияға сәйкестігін анықтау кіреді. Шын мәнінде, Жоғарғы Сот өте үлкен билікке ие, өйткені оның шешімдері кез келген заңды және Президенттің жарлықтарын бұза алады және тек [[АҚШ Конституциясы|Конституция]]ға өзгерістер енгізу арқылы ғана қайта қаралуы мүмкін. Сонымен қатар, сот мүшелері өмір бойы тағайындалады (тек өте сирек кездесетін [[импичмент]] жағдайларын қоспағанда) және олар президенттің, Конгресс немесе сайлаушылардың саяси қысымына практикалық тұрғыдан ұшырай алмайды. Дегенмен, бір кездері Президент Рузвельт Жоғарғы Сотқа саяси қысым көрсетті, егер Жоғарғы Сот жұмысшыларды қорғау туралы заңдарды қабылдауға қарсылық танытса, судьялардың санын жаңа судьялармен көбейтетінін ескертіп, қысым жасаған болатын. Осы тарихи оқиғаға дейін АҚШ Жоғарғы Соты жұмысшылардың ең төменгі жалақыны қамтамасыз ету туралы және зиянды өндірістердегі еңбек жағдайларын қамтамасыз ету туралы заңдардың барлығын заңсыз деп танып, бұл шешімдерін келісім еркіндігімен негіздеген еді. ==Сыртқы сілтемелер== {{Навигация | Портал = АҚШ }} * [https://web.archive.org/web/20050813021945/http://www.government.gov/ АҚШ Федералды үкіметінің ресми сайты]{{ref-en}} * [https://web.archive.org/web/20150924063136/http://www.p12.nysed.gov/biling/docs/hs_ushistory_gov_russian.pdf Жоғарғы сынып деңгейіндегі АҚШ тарихы мен үкіметі сөздігі, ағылшын-орыс тілдерінде] — Нью-Йорк штатының білім беру департаменті{{ref-en}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 93sddu0fx02582cafgjogimvs4qe3rs 3 748217 3399180 2024-11-09T14:36:38Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399180 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Ali sh 314}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 19:36, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) 0s0c6sukx7qc40oxzqntdvd9bjatrhr 3 748218 3399194 2024-11-09T14:55:52Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399194 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=FranCCo77}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 19:55, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) dq8ubkxe1icku1k6qz0frziuh2dvxj7 0 748219 3399197 2024-11-09T15:19:48Z Ismukhammed 4565 Жаңа бетте: [[Сурет:Seal_of_the_United_States_Supreme_Court.svg|thumb|right|200px|АҚШ Жоғарғы Сотының мөрі]] '''АҚШ Жоғарғы Соты''' ({{lang-en|Supreme Court of the United States}}, қысқ. ''SCOTUS'') — [[Америка Құрама Штаттары]]ның федералды сот жүйесіндегі ең [[Жоғарғы сот|жоғары сот]]. Ол барлық федералды және штаттық сот істері б... 3399197 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Seal_of_the_United_States_Supreme_Court.svg|thumb|right|200px|АҚШ Жоғарғы Сотының мөрі]] '''АҚШ Жоғарғы Соты''' ({{lang-en|Supreme Court of the United States}}, қысқ. ''SCOTUS'') — [[Америка Құрама Штаттары]]ның федералды сот жүйесіндегі ең [[Жоғарғы сот|жоғары сот]]. Ол барлық федералды және штаттық сот істері бойынша, федералды заңның ережесіне қатысты сұрақтарда соңғы (және негізінен дискрециялық) апелляциялық [[юрисдикция]]ға ие, сондай-ақ тар ауқымды істер бойынша бастапқы юрисдикцияға ие, атап айтқанда «елшілер, басқа мемлекеттік министрлер мен консулдар туралы барлық істер және мемлекет тарап болатын істер». Соттың соттық бақылау құқығы бар, яғни Конституцияның ережелерін бұзатын заңдарды жарамсыз деп тану мүмкіндігі. Сонымен қатар, ол президенттік жарлықтарды Конституцияны немесе заңды бұзу арқылы жоюға құқылы. Алайда, ол тек өз юрисдикциясындағы құқықтық мәселелер бойынша әрекет ете алады. Сот саяси мәні бар істерді шешуге құқылы, бірақ ол заңсыз саяси мәселелерді шешу құқығына ие емес деп шешкен. Судьялар президенттің ұсынысы бойынша [[АҚШ Сенаты|Сенаттың]] мақұлдауымен тағайындалады. 1789 жылдан 2020 жылға дейін АҚШ президенттері Жоғарғы Соттың судьялығына 156 кандидат ұсынды, олардың шамамен 80%-ы судья болып тағайындалды. Судьялар өмір бойы тағайындалады. Дәстүр бойынша Жоғарғы Сот тоғыз судьядан тұрады (саны Конституцияда белгіленбеген және Конгресс арқылы өзгертілуі мүмкін, бірақ 19 ғасырдан бері өзгермей келеді). Судьялар [[АҚШ президенті|президенттен]], [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] пен [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|сайлаушылардан]] саяси қысымға ұшырамайды. АҚШ тарихында [[Атқарушы билік|атқарушы]] немесе [[заң шығарушы билік]] Жоғарғы Сотты өз ықпалында ұстауға тырысқан жағдайлар болған. Мысалы, президент [[Франклин Делано Рузвельт]] сот құрамын кеңейтуді көздеді, өзінің жақтаушыларын сотқа өткізіп, экономикалық [[реформа]]ларды жүзеге асыру үшін. АҚШ [[қоғам]]ы мен Конгресс президентті қолдаса да, реформаларды бөгеген Жоғарғы Сотты айыптады, бірақ соттың тәуелсіздігі экономикалық қажеттіліктен маңыздырақ деп танылды. Сонымен қатар, АҚШ Жоғарғы Соты президент пен Конгресс алдында келісім бостандығы мәселелерінде біртіндеп жеңілді. Нәтижесінде, сот құрамы кеңейтілмеді. Жоғарғы Сот 1789 жылы құрылды, ал алғашқы шешімін 1792 жылы қабылдады. Жоғарғы Соттың ықпалы 1803 жылы күрт күшейді, ол кезде Жоғарғы Сот [[Заң (құқықта)|заң]] актілерінің Конституцияға сәйкестігін бағалауға өз құқығын алды (яғни фактически заңдарды қабылдау кезінде оларды жарамсыз деп тану құқығы). Сонымен қатар, өзінің іс-әрекетінің барысында АҚШ Конгресі 3/4 штаттардың мақұлдауымен Жоғарғы Соттың үш шешімін заңсыз деп таныды (Конституцияға түзетулер енгізу арқылы). Бұл арқылы, мысалы, Жоғарғы Соттың тыйым салған табыс салығы енгізілді және АҚШ аумағында туылған афроамерикалықтардың автоматты түрде АҚШ азаматтығын алу құқығы бекітілді (алдыңғы Жоғарғы Соттың шешіміне қарама-қайшы, онда «афроамерикалықтар азамат емес» деп танылған болатын). ==Сыртқы сілтемелер== * [https://web.archive.org/web/20060923004417/http://www.supremecourtus.gov/index.html АҚШ Жоғарғы Сотының ресми сайты]{{ref-en}} * [https://static.america.gov/uploads/sites/8/2016/04/1303_US_Supreme_Court_Russian-LO.pdf АҚШ Жоғарғы Соты: Заң бойынша тең құқықты әділет] [[Санат:АҚШ Жоғарғы Соты| ]] [[Санат:Алфавит бойынша соттар]] n5g8ms6pufmhe983nw8iksps55gyj02 3399207 3399197 2024-11-09T15:37:58Z Ismukhammed 4565 3399207 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Seal_of_the_United_States_Supreme_Court.svg|thumb|right|200px|АҚШ Жоғарғы Сотының мөрі]] '''АҚШ Жоғарғы Соты''' ({{lang-en|Supreme Court of the United States}}, қысқ. ''SCOTUS'') — [[Америка Құрама Штаттары]]ның федералды сот жүйесіндегі ең [[Жоғарғы сот|жоғары сот]]. Ол барлық федералды және штаттық сот істері бойынша, федералды заңның ережесіне қатысты сұрақтарда соңғы (және негізінен дискрециялық) апелляциялық [[Заңды құзырет|юрисдикция]]ға ие, сондай-ақ тар ауқымды істер бойынша бастапқы юрисдикцияға ие, атап айтқанда «елшілер, басқа мемлекеттік министрлер мен консулдар туралы барлық істер және мемлекет тарап болатын істер». Соттың соттық бақылау құқығы бар, яғни Конституцияның ережелерін бұзатын заңдарды жарамсыз деп тану мүмкіндігі. Сонымен қатар, ол президенттік жарлықтарды Конституцияны немесе заңды бұзу арқылы жоюға құқылы. Алайда, ол тек өз юрисдикциясындағы құқықтық мәселелер бойынша әрекет ете алады. Сот саяси мәні бар істерді шешуге құқылы, бірақ ол заңсыз саяси мәселелерді шешу құқығына ие емес деп шешкен. Судьялар президенттің ұсынысы бойынша [[АҚШ Сенаты|Сенаттың]] мақұлдауымен тағайындалады. 1789 жылдан 2020 жылға дейін АҚШ президенттері Жоғарғы Соттың судьялығына 156 кандидат ұсынды, олардың шамамен 80%-ы судья болып тағайындалды. Судьялар өмір бойы тағайындалады. Дәстүр бойынша Жоғарғы Сот тоғыз судьядан тұрады (саны Конституцияда белгіленбеген және Конгресс арқылы өзгертілуі мүмкін, бірақ 19 ғасырдан бері өзгермей келеді). Судьялар [[АҚШ президенті|президенттен]], [[АҚШ Конгрессі|Конгресс]] пен [[АҚШ Сайлаушылар алқасы|сайлаушылардан]] саяси қысымға ұшырамайды. АҚШ тарихында [[Атқарушы билік|атқарушы]] немесе [[заң шығарушы билік]] Жоғарғы Сотты өз ықпалында ұстауға тырысқан жағдайлар болған. Мысалы, президент [[Франклин Делано Рузвельт]] сот құрамын кеңейтуді көздеді, өзінің жақтаушыларын сотқа өткізіп, экономикалық [[реформа]]ларды жүзеге асыру үшін. АҚШ [[қоғам]]ы мен Конгресс президентті қолдаса да, реформаларды бөгеген Жоғарғы Сотты айыптады, бірақ соттың тәуелсіздігі экономикалық қажеттіліктен маңыздырақ деп танылды. Сонымен қатар, АҚШ Жоғарғы Соты президент пен Конгресс алдында келісім бостандығы мәселелерінде біртіндеп жеңілді. Нәтижесінде, сот құрамы кеңейтілмеді. Жоғарғы Сот 1789 жылы құрылды, ал алғашқы шешімін 1792 жылы қабылдады. Жоғарғы Соттың ықпалы 1803 жылы күрт күшейді, ол кезде Жоғарғы Сот [[Заң (құқықта)|заң]] актілерінің Конституцияға сәйкестігін бағалауға өз құқығын алды (яғни фактически заңдарды қабылдау кезінде оларды жарамсыз деп тану құқығы). Сонымен қатар, өзінің іс-әрекетінің барысында АҚШ Конгресі 3/4 штаттардың мақұлдауымен Жоғарғы Соттың үш шешімін заңсыз деп таныды (Конституцияға түзетулер енгізу арқылы). Бұл арқылы, мысалы, Жоғарғы Соттың тыйым салған табыс салығы енгізілді және АҚШ аумағында туылған афроамерикалықтардың автоматты түрде АҚШ азаматтығын алу құқығы бекітілді (алдыңғы Жоғарғы Соттың шешіміне қарама-қайшы, онда «афроамерикалықтар азамат емес» деп танылған болатын). ==Сыртқы сілтемелер== * [https://web.archive.org/web/20060923004417/http://www.supremecourtus.gov/index.html АҚШ Жоғарғы Сотының ресми сайты]{{ref-en}} * [https://static.america.gov/uploads/sites/8/2016/04/1303_US_Supreme_Court_Russian-LO.pdf АҚШ Жоғарғы Соты: Заң бойынша тең құқықты әділет] [[Санат:АҚШ Жоғарғы Соты| ]] [[Санат:Алфавит бойынша соттар]] 8e6px20jpvk7pybrttngdmaq9op6ppp 0 748221 3399208 2024-11-09T15:45:14Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Уэльс ханзада |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 65/35/47/N/168/5/5/W |CoordScale = |Елдер = АҚШ |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Солтүстік Америка |П... 3399208 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Уэльс ханзада |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 65/35/47/N/168/5/5/W |CoordScale = |Елдер = АҚШ |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Солтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Уэльс ханзада''' ({{lang-en|Cape Prince of Wales}}) — [[Солтүстік Америка]]ның ең батыс нүктесі, [[Аляска түбегі|Аляска]] түбегінде [[Беринг теңізі|Беринг теңізінің]] жағалауында орналасқан<ref>{{Cite web |url=https://books.google.ru/books?id=Ah0NCAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BC+%D0%93%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0&source=bl&ots=JuvvGWvRXw&sig=cZANgJ8uQwHv-GEBCOHMVHLYPbo&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-_qI8-XOAhUJP5oKHbT-BLYQ6AEIXDAN#v=onepage&q=мысом%20Гвоздева%20аляска&f=false |title=Камчатские экспедиции — Витус Беринг — Google Книги |access-date=2016-08-29 |archive-date=2016-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914185332/https://books.google.ru/books?id=Ah0NCAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BC+%D0%93%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0&source=bl&ots=JuvvGWvRXw&sig=cZANgJ8uQwHv-GEBCOHMVHLYPbo&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-_qI8-XOAhUJP5oKHbT-BLYQ6AEIXDAN#v=onepage&q=мысом%20Гвоздева%20аляска&f=false |deadlink=no }}</ref>.. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * https://edits.nationalmap.gov/apps/gaz-domestic/public/summary/1399909 {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] 5zvoqvfxb8yksn5byt9ztm889y49t68 3399209 3399208 2024-11-09T15:45:31Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399209 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Уэльс ханзада |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 65/35/47/N/168/5/5/W |CoordScale = |Елдер = АҚШ |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Солтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Уэльс ханзада''' ({{lang-en|Cape Prince of Wales}}) — [[Солтүстік Америка]]ның ең батыс нүктесі, [[Аляска түбегі|Аляска]] түбегінде [[Беринг теңізі|Беринг теңізінің]] жағалауында орналасқан<ref>{{Cite web |url=https://books.google.ru/books?id=Ah0NCAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BC+%D0%93%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0&source=bl&ots=JuvvGWvRXw&sig=cZANgJ8uQwHv-GEBCOHMVHLYPbo&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-_qI8-XOAhUJP5oKHbT-BLYQ6AEIXDAN#v=onepage&q=мысом%20Гвоздева%20аляска&f=false |title=Камчатские экспедиции — Витус Беринг — Google Книги |access-date=2016-08-29 |archive-date=2016-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914185332/https://books.google.ru/books?id=Ah0NCAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BC+%D0%93%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0&source=bl&ots=JuvvGWvRXw&sig=cZANgJ8uQwHv-GEBCOHMVHLYPbo&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-_qI8-XOAhUJP5oKHbT-BLYQ6AEIXDAN#v=onepage&q=мысом%20Гвоздева%20аляска&f=false |deadlink=no }}</ref>.. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * https://edits.nationalmap.gov/apps/gaz-domestic/public/summary/1399909 {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] cd4c05nv8p9ccdr8k79lfmycd5a27op 3399211 3399209 2024-11-09T15:46:58Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399211 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Уэльс ханзада |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 65/35/47/N/168/5/5/W |CoordScale = |Елдер = АҚШ |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Солтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Prince of Wales, Alaska }} '''Уэльс ханзада''' ({{lang-en|Cape Prince of Wales}}) — [[Солтүстік Америка]]ның ең батыс нүктесі, [[Аляска түбегі|Аляска]] түбегінде [[Беринг теңізі|Беринг теңізінің]] жағалауында орналасқан<ref>{{Cite web |url=https://books.google.ru/books?id=Ah0NCAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BC+%D0%93%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0&source=bl&ots=JuvvGWvRXw&sig=cZANgJ8uQwHv-GEBCOHMVHLYPbo&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-_qI8-XOAhUJP5oKHbT-BLYQ6AEIXDAN#v=onepage&q=мысом%20Гвоздева%20аляска&f=false |title=Камчатские экспедиции — Витус Беринг — Google Книги |access-date=2016-08-29 |archive-date=2016-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914185332/https://books.google.ru/books?id=Ah0NCAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BC+%D0%93%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0&source=bl&ots=JuvvGWvRXw&sig=cZANgJ8uQwHv-GEBCOHMVHLYPbo&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-_qI8-XOAhUJP5oKHbT-BLYQ6AEIXDAN#v=onepage&q=мысом%20Гвоздева%20аляска&f=false |deadlink=no }}</ref>.. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * https://edits.nationalmap.gov/apps/gaz-domestic/public/summary/1399909 {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] qyg52d2tekulgfi13cs7okmavbmcgbe 3399212 3399211 2024-11-09T15:48:31Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 /* Сілтемелер */ 3399212 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Уэльс ханзада |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 65/35/47/N/168/5/5/W |CoordScale = |Елдер = АҚШ |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Солтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape Prince of Wales, Alaska }} '''Уэльс ханзада''' ({{lang-en|Cape Prince of Wales}}) — [[Солтүстік Америка]]ның ең батыс нүктесі, [[Аляска түбегі|Аляска]] түбегінде [[Беринг теңізі|Беринг теңізінің]] жағалауында орналасқан<ref>{{Cite web |url=https://books.google.ru/books?id=Ah0NCAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BC+%D0%93%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0&source=bl&ots=JuvvGWvRXw&sig=cZANgJ8uQwHv-GEBCOHMVHLYPbo&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-_qI8-XOAhUJP5oKHbT-BLYQ6AEIXDAN#v=onepage&q=мысом%20Гвоздева%20аляска&f=false |title=Камчатские экспедиции — Витус Беринг — Google Книги |access-date=2016-08-29 |archive-date=2016-09-14 |archive-url=https://web.archive.org/web/20160914185332/https://books.google.ru/books?id=Ah0NCAAAQBAJ&pg=PT34&lpg=PT34&dq=%D0%BC%D1%8B%D1%81%D0%BE%D0%BC+%D0%93%D0%B2%D0%BE%D0%B7%D0%B4%D0%B5%D0%B2%D0%B0+%D0%B0%D0%BB%D1%8F%D1%81%D0%BA%D0%B0&source=bl&ots=JuvvGWvRXw&sig=cZANgJ8uQwHv-GEBCOHMVHLYPbo&hl=ru&sa=X&ved=0ahUKEwjQ-_qI8-XOAhUJP5oKHbT-BLYQ6AEIXDAN#v=onepage&q=мысом%20Гвоздева%20аляска&f=false |deadlink=no }}</ref>.. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [https://edits.nationalmap.gov/apps/gaz-domestic/public/summary/1399909 Еdits.nationalmap] {{Бастама}}{{Сыртқы сілтемелер}}{{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] cpbg2ntdtfr4mnyoocougas7k7xv0bv 0 748222 3399215 2024-11-09T15:54:29Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Мерчисон |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 72.0000/-94.56 |CoordScale = |Елдер = Канада |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағ... 3399215 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Мерчисон |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 72.0000/-94.56 |CoordScale = |Елдер = Канада |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Murchison Promontory }} '''Мерчисон''' ({{lang-en|Murchison Promontory}}) — [[Канада]]ның құрлықтағы және [[Солтүстік Америка]]ның ең солтүстік нүктесі <ref name=Cb>[http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=6894&interval=25&&PHPSESSID=o83es2bjrls8q3lv3soh8pbo64 Francis Leopold McClintock] {{Wayback|url=http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=6894&interval=25&&PHPSESSID=o83es2bjrls8q3lv3soh8pbo64 |date=6 қазан 2012 }} Dictionary of Canadian Biography</ref><ref name=Ba>[http://www.bartleby.com/69/37/B04437.html The Columbia Gazetteer of North America 2000] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311014238/http://www.bartleby.com/69/37/B04437.html |date=11 наурыз 2007}}</ref>.. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *{{cite book|last=McClintock|first=Francis|author-link=Мак-Клинток, Фрэнсис Леопольд|date=January 1881|title=Fate of Sir John Franklin: The Voyage of the ''Fox'' in the Arctic Seas in Search of Franklin and His Companions|url=https://play.google.com/store/books/details?id=ZuFKAAAAYAAJ&pcampaignid=books_web_aboutlink|location=|publisher=John Murray|page=276|isbn=}} {{Wayback|url=https://play.google.com/store/books/details?id=ZuFKAAAAYAAJ&pcampaignid=books_web_aboutlink |date=20220511175308 }}. {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} qvvumwki09i8hznvgv6moz6z2c39sd5 3399216 3399215 2024-11-09T15:54:43Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Солтүстік Америка географиясы|Солтүстік Америка географиясы]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399216 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Мерчисон |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 72.0000/-94.56 |CoordScale = |Елдер = Канада |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Murchison Promontory }} '''Мерчисон''' ({{lang-en|Murchison Promontory}}) — [[Канада]]ның құрлықтағы және [[Солтүстік Америка]]ның ең солтүстік нүктесі <ref name=Cb>[http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=6894&interval=25&&PHPSESSID=o83es2bjrls8q3lv3soh8pbo64 Francis Leopold McClintock] {{Wayback|url=http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=6894&interval=25&&PHPSESSID=o83es2bjrls8q3lv3soh8pbo64 |date=6 қазан 2012 }} Dictionary of Canadian Biography</ref><ref name=Ba>[http://www.bartleby.com/69/37/B04437.html The Columbia Gazetteer of North America 2000] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311014238/http://www.bartleby.com/69/37/B04437.html |date=11 наурыз 2007}}</ref>.. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *{{cite book|last=McClintock|first=Francis|author-link=Мак-Клинток, Фрэнсис Леопольд|date=January 1881|title=Fate of Sir John Franklin: The Voyage of the ''Fox'' in the Arctic Seas in Search of Franklin and His Companions|url=https://play.google.com/store/books/details?id=ZuFKAAAAYAAJ&pcampaignid=books_web_aboutlink|location=|publisher=John Murray|page=276|isbn=}} {{Wayback|url=https://play.google.com/store/books/details?id=ZuFKAAAAYAAJ&pcampaignid=books_web_aboutlink |date=20220511175308 }}. {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] o46lnj2klz9pcpr428mf9fwpgmok6q9 3399217 3399216 2024-11-09T15:54:57Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399217 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Мерчисон |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 72.0000/-94.56 |CoordScale = |Елдер = Канада |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Murchison Promontory }} '''Мерчисон''' ({{lang-en|Murchison Promontory}}) — [[Канада]]ның құрлықтағы және [[Солтүстік Америка]]ның ең солтүстік нүктесі <ref name=Cb>[http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=6894&interval=25&&PHPSESSID=o83es2bjrls8q3lv3soh8pbo64 Francis Leopold McClintock] {{Wayback|url=http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=6894&interval=25&&PHPSESSID=o83es2bjrls8q3lv3soh8pbo64 |date=6 қазан 2012 }} Dictionary of Canadian Biography</ref><ref name=Ba>[http://www.bartleby.com/69/37/B04437.html The Columbia Gazetteer of North America 2000] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311014238/http://www.bartleby.com/69/37/B04437.html |date=11 наурыз 2007}}</ref>.. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *{{cite book|last=McClintock|first=Francis|author-link=Мак-Клинток, Фрэнсис Леопольд|date=January 1881|title=Fate of Sir John Franklin: The Voyage of the ''Fox'' in the Arctic Seas in Search of Franklin and His Companions|url=https://play.google.com/store/books/details?id=ZuFKAAAAYAAJ&pcampaignid=books_web_aboutlink|location=|publisher=John Murray|page=276|isbn=}} {{Wayback|url=https://play.google.com/store/books/details?id=ZuFKAAAAYAAJ&pcampaignid=books_web_aboutlink |date=20220511175308 }}. {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] h5a12o9dp8wbtxnz61ywaz2l5ewu3n7 3399220 3399217 2024-11-09T16:01:35Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399220 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Мерчисон |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 72.0000/-94.56 |CoordScale = |Елдер = Канада |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Murchison Promontory }} '''Мерчисон''' ({{lang-en|Murchison Promontory}}) — [[Канада]]ның құрлықтағы және [[Солтүстік Америка]]ның ең солтүстік нүктесі <ref name=Cb>[http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=6894&interval=25&&PHPSESSID=o83es2bjrls8q3lv3soh8pbo64 Francis Leopold McClintock] {{Wayback|url=http://www.biographi.ca/009004-119.01-e.php?&id_nbr=6894&interval=25&&PHPSESSID=o83es2bjrls8q3lv3soh8pbo64 |date=6 қазан 2012 }} Dictionary of Canadian Biography</ref><ref name=Ba>[http://www.bartleby.com/69/37/B04437.html The Columbia Gazetteer of North America 2000] {{webarchive|url=https://web.archive.org/web/20070311014238/http://www.bartleby.com/69/37/B04437.html |date=11 наурыз 2007}}</ref>. Бутия түбегінде [[Солтүстік полюс|солтүстік полюстен]] 2013 шақырым қашықтықта орналасқан. Түбекті тұңғыш рет 1852 жылы Джон Франклиннің экспедициясы аралады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *{{cite book|last=McClintock|first=Francis|author-link=Мак-Клинток, Фрэнсис Леопольд|date=January 1881|title=Fate of Sir John Franklin: The Voyage of the ''Fox'' in the Arctic Seas in Search of Franklin and His Companions|url=https://play.google.com/store/books/details?id=ZuFKAAAAYAAJ&pcampaignid=books_web_aboutlink|location=|publisher=John Murray|page=276|isbn=}} {{Wayback|url=https://play.google.com/store/books/details?id=ZuFKAAAAYAAJ&pcampaignid=books_web_aboutlink |date=20220511175308 }}. {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] odhrmsbj9iyr1n4iss4agmxilf2voqx 3 748223 3399219 2024-11-09T16:01:00Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399219 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Zhangiruna}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 21:01, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) 5gr90e8hs929ukw5kbcktkzv263jau7 2 748224 3399221 2024-11-09T16:13:13Z Zhangiruna 163495 Бос бет бастады 3399221 wikitext text/x-wiki phoiac9h4m842xq45sp7s6u21eteeq1 3 748225 3399222 2024-11-09T16:26:24Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399222 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=鍼灸}} -- ''<span style="text-shadow:0px 0px .3em LightSkyBlue;">[[Қатысушы:Arystanbek |А<font color="#DA500B">rys</font>тan<font color="#10AD00">bek</font>]]</span>'' ([[Қатысушы талқылауы:Arystanbek|талқылауы]]) 21:26, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) cmkmkj2lyfpgrynace612h2acq2rp2t 0 748226 3399223 2024-11-09T17:00:37Z Ismukhammed 4565 Жаңа бетте: [[Сурет:S_and_P_500_daily_linear_chart_1950_to_2016.png|thumb|right|200px|S&P 500 индексінің 1950 жылғы 3 қаңтардан 2016 жылғы 19 ақпанға дейінгі сызықтық графигі]] [[Сурет:S&P_500_daily_logarithmic_chart_1950_to_2016.png|thumb|right|200px|S&P 500 индексінің 1950 жылдан 2016 жылғы 19 ақпанға дейінгі логарифмдік графигі]] Сурет:S_and_P_500_daily... 3399223 wikitext text/x-wiki [[Сурет:S_and_P_500_daily_linear_chart_1950_to_2016.png|thumb|right|200px|S&P 500 индексінің 1950 жылғы 3 қаңтардан 2016 жылғы 19 ақпанға дейінгі сызықтық графигі]] [[Сурет:S&P_500_daily_logarithmic_chart_1950_to_2016.png|thumb|right|200px|S&P 500 индексінің 1950 жылдан 2016 жылғы 19 ақпанға дейінгі логарифмдік графигі]] [[Сурет:S_and_P_500_daily_volume_chart_1950_to_2016.png|thumb|right|200px|S&P 500 индексінің 1950 жылдан 2016 жылғы 19 ақпанға дейінгі сауда көлемінің күнделікті графигі]] '''S&P 500''' (''қазақша айтылуы: Эс энд Пи 500'') — [[Америка Құрама Штаттары|АҚШ]] [[Қор биржасы|қор биржаларында]] саудаланатын және [[Нарық капитализациясы|капитализация]] бойынша ең ірі 500 [[қоғамдық компания]]ның 503 акциясын қамтитын [[қор индексі]]. Бұл тізім [[Standard & Poor's]] компаниясына тиесілі және солармен құралады. Индекс 1957 жылдың 4 наурызынан бастап жарияланады. Есептеу үшін негізгі кезең ретінде 1941—1943 жылдар алынған, ал базалық мәні — 10. ==Индекс туралы== S&P 500 тізіміндегі барлық компаниялардың [[акция]]лары АҚШ-тың ең ірі қор биржаларында, оның ішінде [[Нью-Йорк қор биржасы]] мен [[NASDAQ]]-да саудаланады. S&P 500 индексінің мәні осы компаниялардың жалпы капитализациясын көрсетеді (2006 жылдан бастап [[free-float]] бойынша түзетілген). Әр компанияның индекс ішіндегі салмағы оның капитализациясына (дәлірек айтқанда — free-float) пропорционалды болғандықтан, индекс капитализация бойынша салмақталған (немесе free-float бойынша). S&P 500 индексі өзінің танымалдылығы бойынша [[Dow Jones өнеркәсіп индексі]]мен бәсекелесіп, АҚШ экономикасының барометрі деп аталады. S&P 500 тізіміне кіретін кәсіпорындардың тізімі АҚШ-тың ең ірі компанияларының тізімімен бірдей емес, өйткені оған жеке меншік компаниялар және [[Өтімділік|өтімділігі]] жеткіліксіз компаниялар (яғни, айына 250 000 акциядан аз сауда көлемі бар) кірмейді. Сонымен қатар, тізімді құрастырушылар тізімде АҚШ экономикасының әртүрлі салаларын мүмкіндігінше кеңінен қамтуға тырысады. Индекс мәндерінің тарихи деректері, мысалы, Yahoo Finance сайтында қолжетімді. ==Таңдау критерийлері== 2005 жылдан бастап индекс еркін айналымдағы акциялардың санын ескереді<ref>{{cite web|title=S&P 500 |url=https://www.britannica.com/topic/SandP-500 |accessdate=20 тамыз 2021 |work=britannica.com}}</ref>. Шын мәнінде, S&P 500 тізіміндегі көптеген компаниялар индекстің динамикасына шектеулі әсер етеді. 2021 жылғы маусымның соңында S&P 500-дің он ең ірі қорлары индекс салмағының шамамен 26,6%-ын құрады<ref>{{cite web|title=Top 10 S&P 500 Stocks by Index Weight |url=https://www.investopedia.com/top-10-s-and-p-500-stocks-by-index-weight-4843111|accessdate=20 тамыз 2021 |work=investopedia.com}}</ref>. S&P 500 индексіне қосылу критерийлері<ref>{{cite web|title=Key dates and milestones in the S&P 500's history |url=https://www.reuters.com/article/us-usa-stocks-sp-timeline-idUSBRE9450WL20130506|accessdate=20 тамыз 2021 |work=reuters.com}}</ref><ref>{{cite web|title=Towards the Declassification of S&P 500 Boards|url=https://papers.ssrn.com/sol3/papers.cfm?abstract_id=2400652|accessdate=20 тамыз 2021 |work=papers.ssrn.com}}</ref>: * Компания АҚШ-та тіркелген болуы тиіс. * Компанияның минималды нарықтық капитализациясы 11,2 миллиард АҚШ долларынан кем болмауы керек. * Акциялардың кем дегенде 50%-ы еркін айналымда болуы тиіс. * Нью-Йорк қор биржасында немесе [[NASDAQ]]-та жария түрде тіркелуі тиіс. * Жылдық сауда айналымының нарықтық капитализацияға қатынасы 0,3-ке тең немесе одан жоғары болуы керек. * Бағалау күнінен алты ай бұрын ай сайынғы сауда көлемі кем дегенде 250 000 акция болуға тиіс. * Есептіліктің ашықтығы. * Индекске қосылуға рұқсат етілмегендер: жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер (LP), негізгі жауапкершілігі шектеулі серіктестіктер мен олардың инвестициялық трасттары (MLP, PTP), айырбастауға жатпайтын бюллетеньдер (OTCBB), жабық қорлар (CEF), биржалық қорлар (ETF), биржалық ноталар (ETN), роялти-трасттар, мақсатты бақылаушы акциялар (TrackingStock), артықшылықты акциялар, пайлық инвестициялық қорлар, акциялар бойынша варранттар, конвертацияланатын облигациялар, инвестициялық қорлар, американдық депозитарлық жазбалар және американдық депозитарлық акциялар. Жылжымайтын мүлік қорлары индекске қосылуы мүмкін. Егер компания жоғарыда аталған талаптарға сәйкес келмесе, бұл оның индексінен дереу шығарылуына әкелмейді. Индекстен шығарудың негізгі себебі — компанияның сатылуы немесе басқа компаниямен бірігуі. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * [http://www2.standardandpoors.com/portal/site/sp/en/us/page.topic/indices_500/2,3,2,2,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0,0.html Standard & Poor’s тарапынан S&P 500 туралы ресми ақпарат] {{ref-en}} * [http://www2.standardandpoors.com/portal/site/sp/en/us/page.topic/indices_500/2,3,2,2,0,0,0,0,0,2,3,0,0,0,0,0.html S&P 500 тізіміндегі компаниялар] {{ref-en}} * [http://www2.standardandpoors.com/spf/pdf/index/SP_500_Factsheet.pdf S&P 500 жарнамалық парақшасы] {{ref-en}} * [http://world.investfunds.ru/indicator/view/222/ S&P 500 индексінің динамикасы графигі (1970 жылдан бастап)] Investfunds порталында {{Ref-ru}} * [https://web.archive.org/web/20130504004135/http://www.rbc.ru/rbcfreenews/20130501091907.shtml АҚШ қор нарығы сәуір айын оңды аяқтады, S&P рекорд орнатты (мақала)] {{ref-ru}} m0kwb5wwvyw6o0kkvyb5fjhdm6fszdp 0 748227 3399228 2024-11-09T17:36:38Z Ismukhammed 4565 Жаңа бетте: [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған... 3399228 wikitext text/x-wiki [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған бірнеше қор индекстерінің бірі. Dow Jones деп аталып кеткен бұл индекс — қазіргі кезде Құрама Штаттардағы бар нарықтық индекстердің ең ескісі. Ол бастапқыда АҚШ қор нарығындағы өнеркәсіптік сектордың даму жағдайын бақылау үшін құрылды. Индекс 30 ірі америкалық компанияны қамтиды. «Өнеркәсіптік» ({{lang-en| Industrial}}) атауы бүгінгі күні тек тарихи мәнге ие, себебі көптеген компаниялар қазіргі таңда бұл салаға жатпайды. Алғашында индекс осы компаниялар [[акция]]ларының [[Арифметикалық орта шама|орташа бағасы]] ретінде есептелген, бірақ қазір есептеу үшін әртүрлі өзгерістерді ескеретін масштабталатын орташа мән қолданылады: бағалар қосылып, бөлгішке бөлінеді, ол акциялар бөлінген немесе біріктірілген жағдайда өзгеріп отырады. Бұл тәсіл индекс құрылымындағы өзгерістерге қарамастан оның салыстырмалылығын сақтап қалуға мүмкіндік береді. ==Компоненттері== [[Сурет:DJIA historical graph (log).svg|lang=uk|thumb|320px|DJIA-ның 1896 жылдан {{CURRENTYEAR}} жылға дейінгі тарихи графигі]] [[Сурет:1929 wall street crash graph.svg|thumb|320px|Dow Jones индексі [[Ұлы депрессия]] кезінде]] Индекс есептеу базасының құрамына [[ашық акционерлік қоғам]] болып табылатын 30 америкалық компания кіреді. Уақыт өте келе бұл тізім өзгеруі мүмкін. Мысалы, 2013 жылдың 10 қыркүйегінде [[Alcoa]], [[Hewlett-Packard]] және [[Bank of America]] компаниялары тізімнен шығарылып, олардың орнын [[Goldman Sachs]], [[Nike]] және [[Visa]] басты. 2015 жылдың наурызына қарай толық тізім төмендегідей <center> {| class="wikitable sortable" ! Кәсіпорын ! [[Тикер]] ! Сала |- | [[3M]] || {{NYSE|MMM}} || Әртүрлі өнеркәсіп |- | [[American Express]] || {{NYSE|AXP}} || Қаржы |- | [[Apple]] || {{nasdaq|AAPL}} || Компьютерлік |- | [[Boeing]] || {{NYSE|BA}} || Аэроғарыш/Қорғаныс |- | [[Caterpillar]] || {{NYSE|CAT}} || Коммерциялық көлік |- | [[Chevron]] || {{NYSE|CVX}} || Газ және мұнай |- | [[Cisco Systems]] || {{NYSE|CSCO}} || Компьютерлік желілер |- | [[The Coca-Cola Company|Coca-Cola]] || {{NYSE|KO}} || Сусындар |- | [[Dow]] || {{NYSE|DOW}} || Химия өнеркәсібі |- | [[ExxonMobil]] || {{NYSE|XOM}} || Газ және мұнай |- | [[General Electric|Walgreens Boots Alliance, Inc.]] || {{NYSE|WBA}} || Фармацевтика |- | [[Goldman Sachs]] || {{NYSE|GS}} || Қаржы |- | [[Home Depot]] || {{NYSE|HD}} || Бөлшек құрылыс материалдары |- | [[Intel]] || {{nasdaq|INTC}} || Электроника |- | [[IBM]] || {{NYSE|IBM}} || Компьютерлік |- | [[Johnson & Johnson]] || {{NYSE|JNJ}} || Фармацевтика |- | [[JPMorgan Chase]] || {{NYSE|JPM}} || Қаржы |- | [[McDonald's]] || {{NYSE|MCD}} || Мейрамханалар |- | [[Merck & Co|Merck]] || {{NYSE|MRK}} || Фармацевтика |- | [[Microsoft]] || {{nasdaq|MSFT}} || Бағдарламалық қамтамасыз ету |- | [[Nike]] || {{nasdaq|NKE}} || Киім |- | [[Pfizer]] || {{NYSE|PFE}} || Фармацевтика |- | [[Procter & Gamble]] || {{NYSE|PG}} || Тұрмыстық химия |- | [[The Travelers Companies]] || {{NYSE|TRV}} || Сақтандыру |- | [[UnitedHealth Group]] || {{NYSE|UNH}} || Медициналық қызмет көрсету |- | [[United Technologies]] || {{NYSE|UTX}} || Аэроғарыш |- | [[Verizon Communications]] || {{NYSE|VZ}} || Телекоммуникация |- | [[Visa]] || {{NYSE|V}} || Қаржы |- | [[Walmart]] || {{NYSE|WMT}} || Бөлшек сауда |- | [[The Walt Disney Company|Walt Disney]] || {{NYSE|DIS}} || Телеарна және ойын-сауық |} </center> ==Сілтемелер== * [http://www.dowjones.com/ ''Dow Jones & Company'' ресми сайты]{{ref-en}} * [https://www.bloomberg.com/quote/INDU:IND Dow Jones индексінің графигі] [[Bloomberg]] порталында{{ref-en}} * {{Кітап |тақырыбы=Dow Jones Industrial Average: History and Role in an Investment Strategy |сілтеме=https://archive.org/details/dowjonesindustri00stil |баспасы=Dow Jones-Irwin |жыл=1986 |ref=Stillman |тілі=en |авторы=Stillman, Richard}} [[Санат:АҚШ қор биржалары]] [[Санат:Dow Jones&Company]] 46sa4ukz4sqw63em58s7dv4mbtlmmbh 3399229 3399228 2024-11-09T17:40:33Z Ismukhammed 4565 /* Компоненттері */ 3399229 wikitext text/x-wiki [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған бірнеше қор индекстерінің бірі. Dow Jones деп аталып кеткен бұл индекс — қазіргі кезде Құрама Штаттардағы бар нарықтық индекстердің ең ескісі. Ол бастапқыда АҚШ қор нарығындағы өнеркәсіптік сектордың даму жағдайын бақылау үшін құрылды. Индекс 30 ірі америкалық компанияны қамтиды. «Өнеркәсіптік» ({{lang-en| Industrial}}) атауы бүгінгі күні тек тарихи мәнге ие, себебі көптеген компаниялар қазіргі таңда бұл салаға жатпайды. Алғашында индекс осы компаниялар [[акция]]ларының [[Арифметикалық орта шама|орташа бағасы]] ретінде есептелген, бірақ қазір есептеу үшін әртүрлі өзгерістерді ескеретін масштабталатын орташа мән қолданылады: бағалар қосылып, бөлгішке бөлінеді, ол акциялар бөлінген немесе біріктірілген жағдайда өзгеріп отырады. Бұл тәсіл индекс құрылымындағы өзгерістерге қарамастан оның салыстырмалылығын сақтап қалуға мүмкіндік береді. ==Компоненттері== [[Сурет:DJIA historical graph (log).svg|lang=uk|thumb|320px|DJIA-ның 1896 жылдан {{CURRENTYEAR}} жылға дейінгі тарихи графигі]] [[Сурет:1929 wall street crash graph.svg|thumb|320px|Dow Jones индексі [[Ұлы депрессия]] кезінде]] Индекс есептеу базасының құрамына [[ашық акционерлік қоғам]] болып табылатын 30 америкалық компания кіреді. Уақыт өте келе бұл тізім өзгеруі мүмкін. Мысалы, 2013 жылдың 10 қыркүйегінде [[Alcoa]], [[Hewlett-Packard]] және [[Bank of America]] компаниялары тізімнен шығарылып, олардың орнын [[Goldman Sachs]], [[Nike]] және [[Visa Inc.|Visa]] басты. 2015 жылдың наурызына қарай толық тізім төмендегідей <center> {| class="wikitable sortable" ! Кәсіпорын ! [[Тикер]] ! Сала |- | [[3M]] || {{NYSE|MMM}} || Әртүрлі өнеркәсіп |- | [[American Express]] || {{NYSE|AXP}} || Қаржы |- | [[Apple Inc.|Apple]] || {{nasdaq|AAPL}} || Компьютерлік |- | [[Боинг|Boeing]] || {{NYSE|BA}} || Аэроғарыш/Қорғаныс |- | [[Caterpillar]] || {{NYSE|CAT}} || Коммерциялық көлік |- | [[Chevron Corporation|Chevron]] || {{NYSE|CVX}} || Газ және мұнай |- | [[Cisco Systems]] || {{NYSE|CSCO}} || Компьютерлік желілер |- | [[The Coca-Cola Company|Coca-Cola]] || {{NYSE|KO}} || Сусындар |- | [[Dow]] || {{NYSE|DOW}} || Химия өнеркәсібі |- | [[ExxonMobil]] || {{NYSE|XOM}} || Газ және мұнай |- | [[General Electric|Walgreens Boots Alliance, Inc.]] || {{NYSE|WBA}} || Фармацевтика |- | [[Goldman Sachs]] || {{NYSE|GS}} || Қаржы |- | [[Home Depot]] || {{NYSE|HD}} || Бөлшек құрылыс материалдары |- | [[Intel]] || {{nasdaq|INTC}} || Электроника |- | [[International Business Machines|IBM]] || {{NYSE|IBM}} || Компьютерлік |- | [[Johnson & Johnson]] || {{NYSE|JNJ}} || Фармацевтика |- | [[JPMorgan Chase]] || {{NYSE|JPM}} || Қаржы |- | [[McDonald's]] || {{NYSE|MCD}} || Мейрамханалар |- | [[Merck & Co|Merck]] || {{NYSE|MRK}} || Фармацевтика |- | [[Microsoft]] || {{nasdaq|MSFT}} || Бағдарламалық қамтамасыз ету |- | [[Nike]] || {{nasdaq|NKE}} || Киім |- | [[Pfizer]] || {{NYSE|PFE}} || Фармацевтика |- | [[Procter & Gamble]] || {{NYSE|PG}} || Тұрмыстық химия |- | [[The Travelers Companies]] || {{NYSE|TRV}} || Сақтандыру |- | [[UnitedHealth Group]] || {{NYSE|UNH}} || Медициналық қызмет көрсету |- | [[United Technologies]] || {{NYSE|UTX}} || Аэроғарыш |- | [[Verizon Communications]] || {{NYSE|VZ}} || Телекоммуникация |- | [[Visa Inc.|Visa]] || {{NYSE|V}} || Қаржы |- | [[Walmart]] || {{NYSE|WMT}} || Бөлшек сауда |- | [[The Walt Disney Company|Walt Disney]] || {{NYSE|DIS}} || Телеарна және ойын-сауық |} </center> ==Сілтемелер== * [http://www.dowjones.com/ ''Dow Jones & Company'' ресми сайты]{{ref-en}} * [https://www.bloomberg.com/quote/INDU:IND Dow Jones индексінің графигі] [[Bloomberg]] порталында{{ref-en}} * {{Кітап |тақырыбы=Dow Jones Industrial Average: History and Role in an Investment Strategy |сілтеме=https://archive.org/details/dowjonesindustri00stil |баспасы=Dow Jones-Irwin |жыл=1986 |ref=Stillman |тілі=en |авторы=Stillman, Richard}} [[Санат:АҚШ қор биржалары]] [[Санат:Dow Jones&Company]] i3px02qbfcqzz47yvzr9hvvds4g0q7z 3399230 3399229 2024-11-09T17:47:19Z Ismukhammed 4565 /* Компоненттері */ 3399230 wikitext text/x-wiki [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған бірнеше қор индекстерінің бірі. Dow Jones деп аталып кеткен бұл индекс — қазіргі кезде Құрама Штаттардағы бар нарықтық индекстердің ең ескісі. Ол бастапқыда АҚШ қор нарығындағы өнеркәсіптік сектордың даму жағдайын бақылау үшін құрылды. Индекс 30 ірі америкалық компанияны қамтиды. «Өнеркәсіптік» ({{lang-en| Industrial}}) атауы бүгінгі күні тек тарихи мәнге ие, себебі көптеген компаниялар қазіргі таңда бұл салаға жатпайды. Алғашында индекс осы компаниялар [[акция]]ларының [[Арифметикалық орта шама|орташа бағасы]] ретінде есептелген, бірақ қазір есептеу үшін әртүрлі өзгерістерді ескеретін масштабталатын орташа мән қолданылады: бағалар қосылып, бөлгішке бөлінеді, ол акциялар бөлінген немесе біріктірілген жағдайда өзгеріп отырады. Бұл тәсіл индекс құрылымындағы өзгерістерге қарамастан оның салыстырмалылығын сақтап қалуға мүмкіндік береді. ==Компоненттері== [[Сурет:DJIA historical graph (log).svg|lang=uk|thumb|320px|DJIA-ның 1896 жылдан {{CURRENTYEAR}} жылға дейінгі тарихи графигі]] [[Сурет:1929 wall street crash graph.svg|thumb|320px|Dow Jones индексі [[Ұлы депрессия]] кезінде]] Индекс есептеу базасының құрамына [[ашық акционерлік қоғам]] болып табылатын 30 америкалық компания кіреді. Уақыт өте келе бұл тізім өзгеруі мүмкін. Мысалы, 2013 жылдың 10 қыркүйегінде [[Alcoa]], [[Hewlett-Packard]] және [[Bank of America]] компаниялары тізімнен шығарылып, олардың орнын [[Goldman Sachs]], [[Nike]] және [[Visa Inc.|Visa]] басты. 2015 жылдың наурызына қарай толық тізім төмендегідей <center> {| class="wikitable sortable" ! Кәсіпорын ! [[Тикер]] ! Сала |- | [[3M]] || {{NYSE|MMM}} || Әртүрлі өнеркәсіп |- | [[American Express]] || {{NYSE|AXP}} || Қаржы |- | [[Apple Inc.|Apple]] || {{nasdaq|AAPL}} || Компьютерлік |- | [[Боинг|Boeing]] || {{NYSE|BA}} || Аэроғарыш/Қорғаныс |- | [[Caterpillar]] || {{NYSE|CAT}} || Коммерциялық көлік |- | [[Chevron Corporation|Chevron]] || {{NYSE|CVX}} || Газ және мұнай |- | [[Cisco Systems]] || {{NYSE|CSCO}} || Компьютерлік желілер |- | [[The Coca-Cola Company|Coca-Cola]] || {{NYSE|KO}} || Сусындар |- | [[Dow]] || {{NYSE|DOW}} || Химия өнеркәсібі |- | [[ExxonMobil]] || {{NYSE|XOM}} || Газ және мұнай |- | [[General Electric|Walgreens Boots Alliance, Inc.]] || {{NYSE|WBA}} || Фармацевтика |- | [[Goldman Sachs]] || {{NYSE|GS}} || Қаржы |- | [[Home Depot]] || {{NYSE|HD}} || Бөлшек құрылыс материалдары |- | [[Intel]] || {{nasdaq|INTC}} || Электроника |- | [[International Business Machines|IBM]] || {{NYSE|IBM}} || Компьютерлік |- | [[Johnson & Johnson]] || {{NYSE|JNJ}} || Фармацевтика |- | [[JPMorgan Chase]] || {{NYSE|JPM}} || Қаржы |- | [[McDonald's]] || {{NYSE|MCD}} || Мейрамханалар |- | [[Merck & Co|Merck]] || {{NYSE|MRK}} || Фармацевтика |- | [[Microsoft]] || {{nasdaq|MSFT}} || Бағдарламалық қамтамасыз ету |- | [[Nike]] || {{nasdaq|NKE}} || Киім |- | [[Pfizer]] || {{NYSE|PFE}} || Фармацевтика |- | [[Procter & Gamble]] || {{NYSE|PG}} || Тұрмыстық химия |- | [[The Travelers Companies]] || {{NYSE|TRV}} || Сақтандыру |- | [[UnitedHealth Group]] || {{NYSE|UNH}} || Медициналық қызмет көрсету |- | [[United Technologies]] || {{NYSE|UTX}} || Аэроғарыш |- | [[Verizon Communications]] || {{NYSE|VZ}} || Телекоммуникация |- | [[Visa Inc.|Visa]] || {{NYSE|V}} || Қаржы |- | [[Walmart]] || {{NYSE|WMT}} || Бөлшек сауда |- | [[The Walt Disney Company|Walt Disney]] || {{NYSE|DIS}} || Телеарна және ойын-сауық |} </center> == Есептеу == Индекстің мәні оған кіретін барлық акциялардың бағаларының қосындысын арнайы бөлгішке (Dow Divisor) бөлу арқылы есептеледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p \over d}</math> мұндағы '''''p''''' – әр компоненттің акция бағасы, ал '''''d''''' – бөлгіш (''Dow Divisor'') Бөлгіш әр акцияның бөлінуі, компоненттердің ауысуы немесе басқа құрылымдық өзгерістер кезінде түзетіліп отырады, сондықтан өзгерістер курс мәніне әсер етпейді. Мұндай жағдайда индексті түзету арқылы өзгерістерден кейінгі индекс мәні бастапқы курсқа сәйкес келтіріледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p_\text{old} \over d_\text{old} } = {\sum p_\text{new} \over d_\text{new} }.</math> Бастапқыда бөлгіш ретінде индекс құрамына кіретін компаниялар саны пайдаланылды, бұл Dow Jones индексін жай арифметикалық орташа көрсеткіш етті. Қазіргі уақытта бөлгіш мәні 1-ден төмен (бұл индекс мәнінің барлық компоненттердің акция бағаларының қосындысынан жоғары екенін білдіреді). Бөлгіштің ағымдағы мәні (2009 жылдың қарашасы) – 0.132319125. Белгілі бір акция бағасының 1 долларға өзгеруі индекс курсының 7.56 пунктке өзгеруіне тең. ==Сілтемелер== * [http://www.dowjones.com/ ''Dow Jones & Company'' ресми сайты]{{ref-en}} * [https://www.bloomberg.com/quote/INDU:IND Dow Jones индексінің графигі] [[Bloomberg]] порталында{{ref-en}} * {{Кітап |тақырыбы=Dow Jones Industrial Average: History and Role in an Investment Strategy |сілтеме=https://archive.org/details/dowjonesindustri00stil |баспасы=Dow Jones-Irwin |жыл=1986 |ref=Stillman |тілі=en |авторы=Stillman, Richard}} [[Санат:АҚШ қор биржалары]] [[Санат:Dow Jones&Company]] stkr6xpbbgh5d5xieys1ecmr97s9lbc 3399231 3399230 2024-11-09T17:50:05Z Ismukhammed 4565 /* Есептеу */ 3399231 wikitext text/x-wiki [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған бірнеше қор индекстерінің бірі. Dow Jones деп аталып кеткен бұл индекс — қазіргі кезде Құрама Штаттардағы бар нарықтық индекстердің ең ескісі. Ол бастапқыда АҚШ қор нарығындағы өнеркәсіптік сектордың даму жағдайын бақылау үшін құрылды. Индекс 30 ірі америкалық компанияны қамтиды. «Өнеркәсіптік» ({{lang-en| Industrial}}) атауы бүгінгі күні тек тарихи мәнге ие, себебі көптеген компаниялар қазіргі таңда бұл салаға жатпайды. Алғашында индекс осы компаниялар [[акция]]ларының [[Арифметикалық орта шама|орташа бағасы]] ретінде есептелген, бірақ қазір есептеу үшін әртүрлі өзгерістерді ескеретін масштабталатын орташа мән қолданылады: бағалар қосылып, бөлгішке бөлінеді, ол акциялар бөлінген немесе біріктірілген жағдайда өзгеріп отырады. Бұл тәсіл индекс құрылымындағы өзгерістерге қарамастан оның салыстырмалылығын сақтап қалуға мүмкіндік береді. ==Компоненттері== [[Сурет:DJIA historical graph (log).svg|lang=uk|thumb|320px|DJIA-ның 1896 жылдан {{CURRENTYEAR}} жылға дейінгі тарихи графигі]] [[Сурет:1929 wall street crash graph.svg|thumb|320px|Dow Jones индексі [[Ұлы депрессия]] кезінде]] Индекс есептеу базасының құрамына [[ашық акционерлік қоғам]] болып табылатын 30 америкалық компания кіреді. Уақыт өте келе бұл тізім өзгеруі мүмкін. Мысалы, 2013 жылдың 10 қыркүйегінде [[Alcoa]], [[Hewlett-Packard]] және [[Bank of America]] компаниялары тізімнен шығарылып, олардың орнын [[Goldman Sachs]], [[Nike]] және [[Visa Inc.|Visa]] басты. 2015 жылдың наурызына қарай толық тізім төмендегідей <center> {| class="wikitable sortable" ! Кәсіпорын ! [[Тикер]] ! Сала |- | [[3M]] || {{NYSE|MMM}} || Әртүрлі өнеркәсіп |- | [[American Express]] || {{NYSE|AXP}} || Қаржы |- | [[Apple Inc.|Apple]] || {{nasdaq|AAPL}} || Компьютерлік |- | [[Боинг|Boeing]] || {{NYSE|BA}} || Аэроғарыш/Қорғаныс |- | [[Caterpillar]] || {{NYSE|CAT}} || Коммерциялық көлік |- | [[Chevron Corporation|Chevron]] || {{NYSE|CVX}} || Газ және мұнай |- | [[Cisco Systems]] || {{NYSE|CSCO}} || Компьютерлік желілер |- | [[The Coca-Cola Company|Coca-Cola]] || {{NYSE|KO}} || Сусындар |- | [[Dow]] || {{NYSE|DOW}} || Химия өнеркәсібі |- | [[ExxonMobil]] || {{NYSE|XOM}} || Газ және мұнай |- | [[General Electric|Walgreens Boots Alliance, Inc.]] || {{NYSE|WBA}} || Фармацевтика |- | [[Goldman Sachs]] || {{NYSE|GS}} || Қаржы |- | [[Home Depot]] || {{NYSE|HD}} || Бөлшек құрылыс материалдары |- | [[Intel]] || {{nasdaq|INTC}} || Электроника |- | [[International Business Machines|IBM]] || {{NYSE|IBM}} || Компьютерлік |- | [[Johnson & Johnson]] || {{NYSE|JNJ}} || Фармацевтика |- | [[JPMorgan Chase]] || {{NYSE|JPM}} || Қаржы |- | [[McDonald's]] || {{NYSE|MCD}} || Мейрамханалар |- | [[Merck & Co|Merck]] || {{NYSE|MRK}} || Фармацевтика |- | [[Microsoft]] || {{nasdaq|MSFT}} || Бағдарламалық қамтамасыз ету |- | [[Nike]] || {{nasdaq|NKE}} || Киім |- | [[Pfizer]] || {{NYSE|PFE}} || Фармацевтика |- | [[Procter & Gamble]] || {{NYSE|PG}} || Тұрмыстық химия |- | [[The Travelers Companies]] || {{NYSE|TRV}} || Сақтандыру |- | [[UnitedHealth Group]] || {{NYSE|UNH}} || Медициналық қызмет көрсету |- | [[United Technologies]] || {{NYSE|UTX}} || Аэроғарыш |- | [[Verizon Communications]] || {{NYSE|VZ}} || Телекоммуникация |- | [[Visa Inc.|Visa]] || {{NYSE|V}} || Қаржы |- | [[Walmart]] || {{NYSE|WMT}} || Бөлшек сауда |- | [[The Walt Disney Company|Walt Disney]] || {{NYSE|DIS}} || Телеарна және ойын-сауық |} </center> == Есептеу == Индекстің мәні оған кіретін барлық акциялардың бағаларының қосындысын арнайы бөлгішке (Dow Divisor) бөлу арқылы есептеледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p \over d}</math> мұндағы '''''p''''' – әр компоненттің акция бағасы, ал '''''d''''' – бөлгіш (''Dow Divisor'') Бөлгіш әр акцияның бөлінуі, компоненттердің ауысуы немесе басқа құрылымдық өзгерістер кезінде түзетіліп отырады, сондықтан өзгерістер курс мәніне әсер етпейді. Мұндай жағдайда индексті түзету арқылы өзгерістерден кейінгі индекс мәні бастапқы курсқа сәйкес келтіріледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p_\text{old} \over d_\text{old} } = {\sum p_\text{new} \over d_\text{new} }.</math> Алғашында бөлгіш ретінде индекске кіретін компаниялардың саны қолданылды, бұл Dow Jones индексін қарапайым [[арифметикалық орта шама]]ға айналдырды. Қазіргі уақытта бөлгіш мәні 1-ден төмен (бұл индекс мәнінің барлық компоненттердің акция бағаларының қосындысынан жоғары екенін білдіреді). Бөлгіштің ағымдағы мәні (2009 жылдың қарашасы) – 0.132319125. Белгілі бір акция бағасының 1 долларға өзгеруі индекс курсының 7.56 пунктке өзгеруіне тең. ==Сілтемелер== * [http://www.dowjones.com/ ''Dow Jones & Company'' ресми сайты]{{ref-en}} * [https://www.bloomberg.com/quote/INDU:IND Dow Jones индексінің графигі] [[Bloomberg]] порталында{{ref-en}} * {{Кітап |тақырыбы=Dow Jones Industrial Average: History and Role in an Investment Strategy |сілтеме=https://archive.org/details/dowjonesindustri00stil |баспасы=Dow Jones-Irwin |жыл=1986 |ref=Stillman |тілі=en |авторы=Stillman, Richard}} [[Санат:АҚШ қор биржалары]] [[Санат:Dow Jones&Company]] 4dl0jn88yadl625xjatbttommmo89zg 3399232 3399231 2024-11-09T17:52:16Z Ismukhammed 4565 /* Компоненттері */ 3399232 wikitext text/x-wiki [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған бірнеше қор индекстерінің бірі. Dow Jones деп аталып кеткен бұл индекс — қазіргі кезде Құрама Штаттардағы бар нарықтық индекстердің ең ескісі. Ол бастапқыда АҚШ қор нарығындағы өнеркәсіптік сектордың даму жағдайын бақылау үшін құрылды. Индекс 30 ірі америкалық компанияны қамтиды. «Өнеркәсіптік» ({{lang-en| Industrial}}) атауы бүгінгі күні тек тарихи мәнге ие, себебі көптеген компаниялар қазіргі таңда бұл салаға жатпайды. Алғашында индекс осы компаниялар [[акция]]ларының [[Арифметикалық орта шама|орташа бағасы]] ретінде есептелген, бірақ қазір есептеу үшін әртүрлі өзгерістерді ескеретін масштабталатын орташа мән қолданылады: бағалар қосылып, бөлгішке бөлінеді, ол акциялар бөлінген немесе біріктірілген жағдайда өзгеріп отырады. Бұл тәсіл индекс құрылымындағы өзгерістерге қарамастан оның салыстырмалылығын сақтап қалуға мүмкіндік береді. ==Компоненттері== [[Сурет:DJIA historical graph (log).svg|lang=uk|thumb|320px|DJIA-ның 1896 жылдан {{CURRENTYEAR}} жылға дейінгі тарихи графигі]] [[Сурет:1929 wall street crash graph.svg|thumb|320px|Dow Jones индексі [[Ұлы депрессия]] кезінде]] Индекс есептеу базасының құрамына [[ашық акционерлік қоғам]] болып табылатын 30 америкалық компания кіреді. Уақыт өте келе бұл тізім өзгеруі мүмкін. Мысалы, 2013 жылдың 10 қыркүйегінде [[Alcoa]], [[Hewlett-Packard]] және [[Bank of America]] компаниялары тізімнен шығарылып, олардың орнын [[Goldman Sachs]], [[Nike]] және [[Visa Inc.|Visa]] басты. 2015 жылдың наурызына қарай толық тізім төмендегідей: <center> {| class="wikitable sortable" ! Кәсіпорын ! [[Тикер]] ! Сала |- | [[3M]] || {{NYSE|MMM}} || Әртүрлі өнеркәсіп |- | [[American Express]] || {{NYSE|AXP}} || Қаржы |- | [[Apple Inc.|Apple]] || {{nasdaq|AAPL}} || Компьютерлік |- | [[Боинг|Boeing]] || {{NYSE|BA}} || Аэроғарыш/Қорғаныс |- | [[Caterpillar]] || {{NYSE|CAT}} || Коммерциялық көлік |- | [[Chevron Corporation|Chevron]] || {{NYSE|CVX}} || Газ және мұнай |- | [[Cisco Systems]] || {{NYSE|CSCO}} || Компьютерлік желілер |- | [[The Coca-Cola Company|Coca-Cola]] || {{NYSE|KO}} || Сусындар |- | [[Dow]] || {{NYSE|DOW}} || Химия өнеркәсібі |- | [[ExxonMobil]] || {{NYSE|XOM}} || Газ және мұнай |- | [[General Electric|Walgreens Boots Alliance, Inc.]] || {{NYSE|WBA}} || Фармацевтика |- | [[Goldman Sachs]] || {{NYSE|GS}} || Қаржы |- | [[Home Depot]] || {{NYSE|HD}} || Бөлшек құрылыс материалдары |- | [[Intel]] || {{nasdaq|INTC}} || Электроника |- | [[International Business Machines|IBM]] || {{NYSE|IBM}} || Компьютерлік |- | [[Johnson & Johnson]] || {{NYSE|JNJ}} || Фармацевтика |- | [[JPMorgan Chase]] || {{NYSE|JPM}} || Қаржы |- | [[McDonald's]] || {{NYSE|MCD}} || Мейрамханалар |- | [[Merck & Co|Merck]] || {{NYSE|MRK}} || Фармацевтика |- | [[Microsoft]] || {{nasdaq|MSFT}} || Бағдарламалық қамтамасыз ету |- | [[Nike]] || {{nasdaq|NKE}} || Киім |- | [[Pfizer]] || {{NYSE|PFE}} || Фармацевтика |- | [[Procter & Gamble]] || {{NYSE|PG}} || Тұрмыстық химия |- | [[The Travelers Companies]] || {{NYSE|TRV}} || Сақтандыру |- | [[UnitedHealth Group]] || {{NYSE|UNH}} || Медициналық қызмет көрсету |- | [[United Technologies]] || {{NYSE|UTX}} || Аэроғарыш |- | [[Verizon Communications]] || {{NYSE|VZ}} || Телекоммуникация |- | [[Visa Inc.|Visa]] || {{NYSE|V}} || Қаржы |- | [[Walmart]] || {{NYSE|WMT}} || Бөлшек сауда |- | [[The Walt Disney Company|Walt Disney]] || {{NYSE|DIS}} || Телеарна және ойын-сауық |} </center> == Есептеу == Индекстің мәні оған кіретін барлық акциялардың бағаларының қосындысын арнайы бөлгішке (Dow Divisor) бөлу арқылы есептеледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p \over d}</math> мұндағы '''''p''''' – әр компоненттің акция бағасы, ал '''''d''''' – бөлгіш (''Dow Divisor'') Бөлгіш әр акцияның бөлінуі, компоненттердің ауысуы немесе басқа құрылымдық өзгерістер кезінде түзетіліп отырады, сондықтан өзгерістер курс мәніне әсер етпейді. Мұндай жағдайда индексті түзету арқылы өзгерістерден кейінгі индекс мәні бастапқы курсқа сәйкес келтіріледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p_\text{old} \over d_\text{old} } = {\sum p_\text{new} \over d_\text{new} }.</math> Алғашында бөлгіш ретінде индекске кіретін компаниялардың саны қолданылды, бұл Dow Jones индексін қарапайым [[арифметикалық орта шама]]ға айналдырды. Қазіргі уақытта бөлгіш мәні 1-ден төмен (бұл индекс мәнінің барлық компоненттердің акция бағаларының қосындысынан жоғары екенін білдіреді). Бөлгіштің ағымдағы мәні (2009 жылдың қарашасы) – 0.132319125. Белгілі бір акция бағасының 1 долларға өзгеруі индекс курсының 7.56 пунктке өзгеруіне тең. ==Сілтемелер== * [http://www.dowjones.com/ ''Dow Jones & Company'' ресми сайты]{{ref-en}} * [https://www.bloomberg.com/quote/INDU:IND Dow Jones индексінің графигі] [[Bloomberg]] порталында{{ref-en}} * {{Кітап |тақырыбы=Dow Jones Industrial Average: History and Role in an Investment Strategy |сілтеме=https://archive.org/details/dowjonesindustri00stil |баспасы=Dow Jones-Irwin |жыл=1986 |ref=Stillman |тілі=en |авторы=Stillman, Richard}} [[Санат:АҚШ қор биржалары]] [[Санат:Dow Jones&Company]] 2cy0gca4kcctwohm6lxchbauoakix3o 3399236 3399232 2024-11-09T18:02:15Z Ismukhammed 4565 3399236 wikitext text/x-wiki [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған бірнеше қор индекстерінің бірі. Dow Jones деп аталып кеткен бұл индекс — қазіргі кезде Құрама Штаттардағы бар нарықтық индекстердің ең ескісі. Ол бастапқыда АҚШ қор нарығындағы өнеркәсіптік сектордың даму жағдайын бақылау үшін құрылды. Индекс 30 ірі америкалық компанияны қамтиды. «Өнеркәсіптік» ({{lang-en| Industrial}}) атауы бүгінгі күні тек тарихи мәнге ие, себебі көптеген компаниялар қазіргі таңда бұл салаға жатпайды. Алғашында индекс осы компаниялар [[акция]]ларының [[Арифметикалық орта шама|орташа бағасы]] ретінде есептелген, бірақ қазір есептеу үшін әртүрлі өзгерістерді ескеретін масштабталатын орташа мән қолданылады: бағалар қосылып, бөлгішке бөлінеді, ол акциялар бөлінген немесе біріктірілген жағдайда өзгеріп отырады. Бұл тәсіл индекс құрылымындағы өзгерістерге қарамастан оның салыстырмалылығын сақтап қалуға мүмкіндік береді. ==Тарихы== Алғашқы индекс нұсқалары 1884 жылы пайда болып, тоғыз теміржол және екі өнеркәсіптік компания акцияларының бағаларын қамтыды. Бұл индекс нұсқасы жарияланбады және ішкі талдау үшін қолданылды. Алғаш рет индекс [[1896 жыл]]ы [[26 мамыр]]да «өнеркәсіптік» ретінде жарияланды. Сол уақытта индекс 12 өнеркәсіптік компания акцияларының арифметикалық орташа бағасын қамтыды. [[1916 жыл]]ы компаниялар саны 20-ға дейін артты, ал [[1928 жыл]]ғы [[1 қазан]]нан бастап 30-ға жетті. Ротация кезінде әдетте индекс құрамынан бір-екі компания ауыстырылып отырады. Ең «қатты» өзгерістер 1920-30 жылдардағы [[Ұлы тоқырау]] кезінде орын алды: [[1930 жыл]]ғы [[18 шілде]]де индекс құрамынан бірден жеті компания алынып, [[1932 жыл]]ғы [[26 мамыр]]да сегіз компания ауыстырылды. Индекс құрамында 1939-1956 және 1959-1976 жылдар аралығында ешқандай өзгерістер болмаған 17 жылдық екі кезең болды. [[1896 жыл]]ғы алғашқы жарияланған индекс мәні 40,94 болды. АҚШ қор биржасының дағдарыс кезінде [[1929 жыл]]ғы [[24 қазан]] күні индекс мәні 95-96 пунктті құрады. [[1966 жыл]]дың басында 1000 пунктке жеткен индекс 15 жыл бойы осы деңгейде қалып, төрт ауыр «аюлы» трендті басынан өткерді, олар орташа есеппен индекс құнының үштен бірін жоғалтуына себеп болды. 80-ші және, әсіресе, 90-жылдары индекс айтарлықтай өсті. [[1995 жыл]]дың [[21 қараша]]сында ол алғаш рет 5000 пункттік межені (5023,55) еңсерді, ал [[1999 жыл]]дың [[29 наурыз]]ында 10 000 пунктті (10 006,78) артта қалдырды. Бір айдан кейін, [[1999 жыл]]дың [[3 мамыр]]ында, индекс 11 014,70 деңгейіне жетті. [[2000 жыл]]дың [[14 қаңтар]]ында Dow Jones өз тарихында ең жоғары көрсеткішке жетіп, 11 722,98 пунктті құрады. Кейін индекс күрт төмендеді, ал [[2002 жыл]]дың [[9 қазан]]ында DJIA уақытша ең төменгі мәнге — 7286,27 пунктке жетті. [[2013 жыл]]дың наурызында [[2007 жыл]]ы сақталған ішкі сауда рекорды 14 198,10 пунктты еңсерді. Индекс ең үлкен пайыздық құлдырауды [[1987 жыл]]ғы «құба дүйсенбіде» бастан өткерді, сол кезде Dow Jones 22,6% жоғалтты. 2001 жылғы 11 қыркүйектегі терактілерден кейінгі бірінші сауда күнінде индекс 7,1%-ға төмендеді. ==Компоненттері== [[Сурет:DJIA historical graph (log).svg|lang=uk|thumb|320px|DJIA-ның 1896 жылдан {{CURRENTYEAR}} жылға дейінгі тарихи графигі]] [[Сурет:1929 wall street crash graph.svg|thumb|320px|Dow Jones индексі [[Ұлы депрессия]] кезінде]] Индекс есептеу базасының құрамына [[ашық акционерлік қоғам]] болып табылатын 30 америкалық компания кіреді. Уақыт өте келе бұл тізім өзгеруі мүмкін. Мысалы, 2013 жылдың 10 қыркүйегінде [[Alcoa]], [[Hewlett-Packard]] және [[Bank of America]] компаниялары тізімнен шығарылып, олардың орнын [[Goldman Sachs]], [[Nike]] және [[Visa Inc.|Visa]] басты. 2015 жылдың наурызына қарай толық тізім төмендегідей: <center> {| class="wikitable sortable" ! Кәсіпорын ! [[Тикер]] ! Сала |- | [[3M]] || {{NYSE|MMM}} || Әртүрлі өнеркәсіп |- | [[American Express]] || {{NYSE|AXP}} || Қаржы |- | [[Apple Inc.|Apple]] || {{nasdaq|AAPL}} || Компьютерлік |- | [[Боинг|Boeing]] || {{NYSE|BA}} || Аэроғарыш/Қорғаныс |- | [[Caterpillar]] || {{NYSE|CAT}} || Коммерциялық көлік |- | [[Chevron Corporation|Chevron]] || {{NYSE|CVX}} || Газ және мұнай |- | [[Cisco Systems]] || {{NYSE|CSCO}} || Компьютерлік желілер |- | [[The Coca-Cola Company|Coca-Cola]] || {{NYSE|KO}} || Сусындар |- | [[Dow]] || {{NYSE|DOW}} || Химия өнеркәсібі |- | [[ExxonMobil]] || {{NYSE|XOM}} || Газ және мұнай |- | [[General Electric|Walgreens Boots Alliance, Inc.]] || {{NYSE|WBA}} || Фармацевтика |- | [[Goldman Sachs]] || {{NYSE|GS}} || Қаржы |- | [[Home Depot]] || {{NYSE|HD}} || Бөлшек құрылыс материалдары |- | [[Intel]] || {{nasdaq|INTC}} || Электроника |- | [[International Business Machines|IBM]] || {{NYSE|IBM}} || Компьютерлік |- | [[Johnson & Johnson]] || {{NYSE|JNJ}} || Фармацевтика |- | [[JPMorgan Chase]] || {{NYSE|JPM}} || Қаржы |- | [[McDonald's]] || {{NYSE|MCD}} || Мейрамханалар |- | [[Merck & Co|Merck]] || {{NYSE|MRK}} || Фармацевтика |- | [[Microsoft]] || {{nasdaq|MSFT}} || Бағдарламалық қамтамасыз ету |- | [[Nike]] || {{nasdaq|NKE}} || Киім |- | [[Pfizer]] || {{NYSE|PFE}} || Фармацевтика |- | [[Procter & Gamble]] || {{NYSE|PG}} || Тұрмыстық химия |- | [[The Travelers Companies]] || {{NYSE|TRV}} || Сақтандыру |- | [[UnitedHealth Group]] || {{NYSE|UNH}} || Медициналық қызмет көрсету |- | [[United Technologies]] || {{NYSE|UTX}} || Аэроғарыш |- | [[Verizon Communications]] || {{NYSE|VZ}} || Телекоммуникация |- | [[Visa Inc.|Visa]] || {{NYSE|V}} || Қаржы |- | [[Walmart]] || {{NYSE|WMT}} || Бөлшек сауда |- | [[The Walt Disney Company|Walt Disney]] || {{NYSE|DIS}} || Телеарна және ойын-сауық |} </center> == Есептеу == Индекстің мәні оған кіретін барлық акциялардың бағаларының қосындысын арнайы бөлгішке (Dow Divisor) бөлу арқылы есептеледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p \over d}</math> мұндағы '''''p''''' – әр компоненттің акция бағасы, ал '''''d''''' – бөлгіш (''Dow Divisor'') Бөлгіш әр акцияның бөлінуі, компоненттердің ауысуы немесе басқа құрылымдық өзгерістер кезінде түзетіліп отырады, сондықтан өзгерістер курс мәніне әсер етпейді. Мұндай жағдайда индексті түзету арқылы өзгерістерден кейінгі индекс мәні бастапқы курсқа сәйкес келтіріледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p_\text{old} \over d_\text{old} } = {\sum p_\text{new} \over d_\text{new} }.</math> Алғашында бөлгіш ретінде индекске кіретін компаниялардың саны қолданылды, бұл Dow Jones индексін қарапайым [[арифметикалық орта шама]]ға айналдырды. Қазіргі уақытта бөлгіш мәні 1-ден төмен (бұл индекс мәнінің барлық компоненттердің акция бағаларының қосындысынан жоғары екенін білдіреді). Бөлгіштің ағымдағы мәні (2009 жылдың қарашасы) – 0.132319125. Белгілі бір акция бағасының 1 долларға өзгеруі индекс курсының 7.56 пунктке өзгеруіне тең. ==Сілтемелер== * [http://www.dowjones.com/ ''Dow Jones & Company'' ресми сайты]{{ref-en}} * [https://www.bloomberg.com/quote/INDU:IND Dow Jones индексінің графигі] [[Bloomberg]] порталында{{ref-en}} * {{Кітап |тақырыбы=Dow Jones Industrial Average: History and Role in an Investment Strategy |сілтеме=https://archive.org/details/dowjonesindustri00stil |баспасы=Dow Jones-Irwin |жыл=1986 |ref=Stillman |тілі=en |авторы=Stillman, Richard}} [[Санат:АҚШ қор биржалары]] [[Санат:Dow Jones&Company]] rhlx35ip27yh9wtutm8yz0n9q251n5n 3399240 3399236 2024-11-09T18:29:00Z Ismukhammed 4565 3399240 wikitext text/x-wiki [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған бірнеше [[Қор индексі|қор индекстерінің]] бірі. Dow Jones деп аталып кеткен бұл индекс — қазіргі кезде Құрама Штаттардағы бар нарықтық индекстердің ең ескісі. Ол бастапқыда АҚШ қор нарығындағы өнеркәсіптік сектордың даму жағдайын бақылау үшін құрылды. Индекс 30 ірі америкалық компанияны қамтиды. «Өнеркәсіптік» ({{lang-en| Industrial}}) атауы бүгінгі күні тек тарихи мәнге ие, себебі көптеген компаниялар қазіргі таңда бұл салаға жатпайды. Алғашында индекс осы компаниялар [[акция]]ларының [[Арифметикалық орта шама|орташа бағасы]] ретінде есептелген, бірақ қазір есептеу үшін әртүрлі өзгерістерді ескеретін масштабталатын орташа мән қолданылады: бағалар қосылып, бөлгішке бөлінеді, ол акциялар бөлінген немесе біріктірілген жағдайда өзгеріп отырады. Бұл тәсіл индекс құрылымындағы өзгерістерге қарамастан оның салыстырмалылығын сақтап қалуға мүмкіндік береді. ==Тарихы== Алғашқы индекс нұсқалары 1884 жылы пайда болып, тоғыз теміржол және екі өнеркәсіптік компания акцияларының бағаларын қамтыды. Бұл индекс нұсқасы жарияланбады және ішкі талдау үшін қолданылды. Алғаш рет индекс [[1896 жыл]]ы [[26 мамыр]]да «өнеркәсіптік» ретінде жарияланды. Сол уақытта индекс 12 өнеркәсіптік компания акцияларының арифметикалық орташа бағасын қамтыды. [[1916 жыл]]ы компаниялар саны 20-ға дейін артты, ал [[1928 жыл]]ғы [[1 қазан]]нан бастап 30-ға жетті. Ротация кезінде әдетте индекс құрамынан бір-екі компания ауыстырылып отырады. Ең «қатты» өзгерістер 1920-30 жылдардағы [[Ұлы тоқырау]] кезінде орын алды: [[1930 жыл]]ғы [[18 шілде]]де индекс құрамынан бірден жеті компания алынып, [[1932 жыл]]ғы [[26 мамыр]]да сегіз компания ауыстырылды. Индекс құрамында 1939-1956 және 1959-1976 жылдар аралығында ешқандай өзгерістер болмаған 17 жылдық екі кезең болды. [[1896 жыл]]ғы алғашқы жарияланған индекс мәні 40,94 болды. АҚШ қор биржасының дағдарыс кезінде [[1929 жыл]]ғы [[24 қазан]] күні индекс мәні 95-96 пунктті құрады. [[1966 жыл]]дың басында 1000 пунктке жеткен индекс 15 жыл бойы осы деңгейде қалып, төрт ауыр «аюлы» трендті басынан өткерді, олар орташа есеппен индекс құнының үштен бірін жоғалтуына себеп болды. 80-ші және, әсіресе, 90-жылдары индекс айтарлықтай өсті. [[1995 жыл]]дың [[21 қараша]]сында ол алғаш рет 5000 пункттік межені (5023,55) еңсерді, ал [[1999 жыл]]дың [[29 наурыз]]ында 10 000 пунктті (10 006,78) артта қалдырды. Бір айдан кейін, [[1999 жыл]]дың [[3 мамыр]]ында, индекс 11 014,70 деңгейіне жетті. [[2000 жыл]]дың [[14 қаңтар]]ында Dow Jones өз тарихында ең жоғары көрсеткішке жетіп, 11 722,98 пунктті құрады. Кейін индекс күрт төмендеді, ал [[2002 жыл]]дың [[9 қазан]]ында DJIA уақытша ең төменгі мәнге — 7286,27 пунктке жетті. [[2013 жыл]]дың наурызында [[2007 жыл]]ы сақталған ішкі сауда рекорды 14 198,10 пунктты еңсерді. Индекс ең үлкен пайыздық құлдырауды [[1987 жыл]]ғы «құба дүйсенбіде» бастан өткерді, сол кезде Dow Jones 22,6% жоғалтты. 2001 жылғы 11 қыркүйектегі терактілерден кейінгі бірінші сауда күнінде индекс 7,1%-ға төмендеді. ==Компоненттері== [[Сурет:DJIA historical graph (log).svg|lang=uk|thumb|320px|DJIA-ның 1896 жылдан {{CURRENTYEAR}} жылға дейінгі тарихи графигі]] [[Сурет:1929 wall street crash graph.svg|thumb|320px|Dow Jones индексі [[Ұлы депрессия]] кезінде]] Индекс есептеу базасының құрамына [[ашық акционерлік қоғам]] болып табылатын 30 америкалық компания кіреді. Уақыт өте келе бұл тізім өзгеруі мүмкін. Мысалы, 2013 жылдың 10 қыркүйегінде [[Alcoa]], [[Hewlett-Packard]] және [[Bank of America]] компаниялары тізімнен шығарылып, олардың орнын [[Goldman Sachs]], [[Nike]] және [[Visa Inc.|Visa]] басты. 2015 жылдың наурызына қарай толық тізім төмендегідей: <center> {| class="wikitable sortable" ! Кәсіпорын ! [[Тикер]] ! Сала |- | [[3M]] || {{NYSE|MMM}} || Әртүрлі өнеркәсіп |- | [[American Express]] || {{NYSE|AXP}} || Қаржы |- | [[Apple Inc.|Apple]] || {{nasdaq|AAPL}} || Компьютерлік |- | [[Боинг|Boeing]] || {{NYSE|BA}} || Аэроғарыш/Қорғаныс |- | [[Caterpillar]] || {{NYSE|CAT}} || Коммерциялық көлік |- | [[Chevron Corporation|Chevron]] || {{NYSE|CVX}} || Газ және мұнай |- | [[Cisco Systems]] || {{NYSE|CSCO}} || Компьютерлік желілер |- | [[The Coca-Cola Company|Coca-Cola]] || {{NYSE|KO}} || Сусындар |- | [[Dow]] || {{NYSE|DOW}} || Химия өнеркәсібі |- | [[ExxonMobil]] || {{NYSE|XOM}} || Газ және мұнай |- | [[General Electric|Walgreens Boots Alliance, Inc.]] || {{NYSE|WBA}} || Фармацевтика |- | [[Goldman Sachs]] || {{NYSE|GS}} || Қаржы |- | [[Home Depot]] || {{NYSE|HD}} || Бөлшек құрылыс материалдары |- | [[Intel]] || {{nasdaq|INTC}} || Электроника |- | [[International Business Machines|IBM]] || {{NYSE|IBM}} || Компьютерлік |- | [[Johnson & Johnson]] || {{NYSE|JNJ}} || Фармацевтика |- | [[JPMorgan Chase]] || {{NYSE|JPM}} || Қаржы |- | [[McDonald's]] || {{NYSE|MCD}} || Мейрамханалар |- | [[Merck & Co|Merck]] || {{NYSE|MRK}} || Фармацевтика |- | [[Microsoft]] || {{nasdaq|MSFT}} || Бағдарламалық қамтамасыз ету |- | [[Nike]] || {{nasdaq|NKE}} || Киім |- | [[Pfizer]] || {{NYSE|PFE}} || Фармацевтика |- | [[Procter & Gamble]] || {{NYSE|PG}} || Тұрмыстық химия |- | [[The Travelers Companies]] || {{NYSE|TRV}} || Сақтандыру |- | [[UnitedHealth Group]] || {{NYSE|UNH}} || Медициналық қызмет көрсету |- | [[United Technologies]] || {{NYSE|UTX}} || Аэроғарыш |- | [[Verizon Communications]] || {{NYSE|VZ}} || Телекоммуникация |- | [[Visa Inc.|Visa]] || {{NYSE|V}} || Қаржы |- | [[Walmart]] || {{NYSE|WMT}} || Бөлшек сауда |- | [[The Walt Disney Company|Walt Disney]] || {{NYSE|DIS}} || Телеарна және ойын-сауық |} </center> == Есептеу == Индекстің мәні оған кіретін барлық акциялардың бағаларының қосындысын арнайы бөлгішке (Dow Divisor) бөлу арқылы есептеледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p \over d}</math> мұндағы '''''p''''' – әр компоненттің акция бағасы, ал '''''d''''' – бөлгіш (''Dow Divisor'') Бөлгіш әр акцияның бөлінуі, компоненттердің ауысуы немесе басқа құрылымдық өзгерістер кезінде түзетіліп отырады, сондықтан өзгерістер курс мәніне әсер етпейді. Мұндай жағдайда индексті түзету арқылы өзгерістерден кейінгі индекс мәні бастапқы курсқа сәйкес келтіріледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p_\text{old} \over d_\text{old} } = {\sum p_\text{new} \over d_\text{new} }.</math> Алғашында бөлгіш ретінде индекске кіретін компаниялардың саны қолданылды, бұл Dow Jones индексін қарапайым [[арифметикалық орта шама]]ға айналдырды. Қазіргі уақытта бөлгіш мәні 1-ден төмен (бұл индекс мәнінің барлық компоненттердің акция бағаларының қосындысынан жоғары екенін білдіреді). Бөлгіштің ағымдағы мәні (2009 жылдың қарашасы) – 0.132319125. Белгілі бір акция бағасының 1 долларға өзгеруі индекс курсының 7.56 пунктке өзгеруіне тең. ==Сілтемелер== * [http://www.dowjones.com/ ''Dow Jones & Company'' ресми сайты]{{ref-en}} * [https://www.bloomberg.com/quote/INDU:IND Dow Jones индексінің графигі] [[Bloomberg]] порталында{{ref-en}} * {{Кітап |тақырыбы=Dow Jones Industrial Average: History and Role in an Investment Strategy |сілтеме=https://archive.org/details/dowjonesindustri00stil |баспасы=Dow Jones-Irwin |жыл=1986 |ref=Stillman |тілі=en |авторы=Stillman, Richard}} [[Санат:АҚШ қор биржалары]] [[Санат:Dow Jones&Company]] ey1734wexm8c1jucjt9ov4ylwkfe33j 3399247 3399240 2024-11-09T19:18:42Z Ismukhammed 4565 3399247 wikitext text/x-wiki [[Сурет:DowJonesIndex.svg|thumb|250px|Dow Jones индексінің логотипі]] '''Dow Jones Industrial Average''' ({{lang-kk|Доу Джонс өнеркәсіптік индексі}}, қысқаша: ''DJIA''; {{nyse|DJI|nocat=1}}) — [[The Wall Street Journal]] газетінің редакторы әрі [[Dow Jones & Company]] компаниясының негізін қалаушысы [[Чарльз Доу]] ({{lang-en|Charles Dow}}) құрған бірнеше [[Қор индексі|қор индекстерінің]] бірі. Dow Jones деп аталып кеткен бұл индекс — қазіргі кезде [[Америка Құрама Штаттары|Құрама Штаттардағы]] бар нарықтық индекстердің ең ескісі. Ол бастапқыда АҚШ қор нарығындағы өнеркәсіптік сектордың даму жағдайын бақылау үшін құрылды. Индекс 30 ірі америкалық компанияны қамтиды. «Өнеркәсіптік» ({{lang-en| Industrial}}) атауы бүгінгі күні тек тарихи мәнге ие, себебі көптеген компаниялар қазіргі таңда бұл салаға жатпайды. Алғашында индекс осы компаниялар [[акция]]ларының [[Арифметикалық орта шама|орташа бағасы]] ретінде есептелген, бірақ қазір есептеу үшін әртүрлі өзгерістерді ескеретін масштабталатын орташа мән қолданылады: бағалар қосылып, бөлгішке бөлінеді, ол акциялар бөлінген немесе біріктірілген жағдайда өзгеріп отырады. Бұл тәсіл индекс құрылымындағы өзгерістерге қарамастан оның салыстырмалылығын сақтап қалуға мүмкіндік береді. ==Тарихы== Алғашқы индекс нұсқалары 1884 жылы пайда болып, тоғыз теміржол және екі өнеркәсіптік компания акцияларының бағаларын қамтыды. Бұл индекс нұсқасы жарияланбады және ішкі талдау үшін қолданылды. Алғаш рет индекс [[1896 жыл]]ы [[26 мамыр]]да «өнеркәсіптік» ретінде жарияланды. Сол уақытта индекс 12 өнеркәсіптік компания акцияларының арифметикалық орташа бағасын қамтыды. [[1916 жыл]]ы компаниялар саны 20-ға дейін артты, ал [[1928 жыл]]ғы [[1 қазан]]нан бастап 30-ға жетті. Ротация кезінде әдетте индекс құрамынан бір-екі компания ауыстырылып отырады. Ең «қатты» өзгерістер 1920-30 жылдардағы [[Ұлы тоқырау]] кезінде орын алды: [[1930 жыл]]ғы [[18 шілде]]де индекс құрамынан бірден жеті компания алынып, [[1932 жыл]]ғы [[26 мамыр]]да сегіз компания ауыстырылды. Индекс құрамында 1939-1956 және 1959-1976 жылдар аралығында ешқандай өзгерістер болмаған 17 жылдық екі кезең болды. [[1896 жыл]]ғы алғашқы жарияланған индекс мәні 40,94 болды. АҚШ қор биржасының дағдарыс кезінде [[1929 жыл]]ғы [[24 қазан]] күні индекс мәні 95-96 пунктті құрады. [[1966 жыл]]дың басында 1000 пунктке жеткен индекс 15 жыл бойы осы деңгейде қалып, төрт ауыр «аюлы» трендті басынан өткерді, олар орташа есеппен индекс құнының үштен бірін жоғалтуына себеп болды. 80-ші және, әсіресе, 90-жылдары индекс айтарлықтай өсті. [[1995 жыл]]дың [[21 қараша]]сында ол алғаш рет 5000 пункттік межені (5023,55) еңсерді, ал [[1999 жыл]]дың [[29 наурыз]]ында 10 000 пунктті (10 006,78) артта қалдырды. Бір айдан кейін, [[1999 жыл]]дың [[3 мамыр]]ында, индекс 11 014,70 деңгейіне жетті. [[2000 жыл]]дың [[14 қаңтар]]ында Dow Jones өз тарихында ең жоғары көрсеткішке жетіп, 11 722,98 пунктті құрады. Кейін индекс күрт төмендеді, ал [[2002 жыл]]дың [[9 қазан]]ында DJIA уақытша ең төменгі мәнге — 7286,27 пунктке жетті. [[2013 жыл]]дың наурызында [[2007 жыл]]ы сақталған ішкі сауда рекорды 14 198,10 пунктты еңсерді. Индекс ең үлкен пайыздық құлдырауды [[1987 жыл]]ғы «құба дүйсенбіде» бастан өткерді, сол кезде Dow Jones 22,6% жоғалтты. 2001 жылғы 11 қыркүйектегі терактілерден кейінгі бірінші сауда күнінде индекс 7,1%-ға төмендеді. ==Компоненттері== [[Сурет:DJIA historical graph (log).svg|lang=uk|thumb|320px|DJIA-ның 1896 жылдан {{CURRENTYEAR}} жылға дейінгі тарихи графигі]] [[Сурет:1929 wall street crash graph.svg|thumb|320px|Dow Jones индексі [[Ұлы депрессия]] кезінде]] Индекс есептеу базасының құрамына [[ашық акционерлік қоғам]] болып табылатын 30 америкалық компания кіреді. Уақыт өте келе бұл тізім өзгеруі мүмкін. Мысалы, 2013 жылдың 10 қыркүйегінде [[Alcoa]], [[Hewlett-Packard]] және [[Bank of America]] компаниялары тізімнен шығарылып, олардың орнын [[Goldman Sachs]], [[Nike]] және [[Visa Inc.|Visa]] басты. 2015 жылдың наурызына қарай толық тізім төмендегідей: <center> {| class="wikitable sortable" ! Кәсіпорын ! [[Тикер]] ! Сала |- | [[3M]] || {{NYSE|MMM}} || Әртүрлі өнеркәсіп |- | [[American Express]] || {{NYSE|AXP}} || Қаржы |- | [[Apple Inc.|Apple]] || {{nasdaq|AAPL}} || Компьютерлік |- | [[Боинг|Boeing]] || {{NYSE|BA}} || Аэроғарыш/Қорғаныс |- | [[Caterpillar]] || {{NYSE|CAT}} || Коммерциялық көлік |- | [[Chevron Corporation|Chevron]] || {{NYSE|CVX}} || Газ және мұнай |- | [[Cisco Systems]] || {{NYSE|CSCO}} || Компьютерлік желілер |- | [[The Coca-Cola Company|Coca-Cola]] || {{NYSE|KO}} || Сусындар |- | [[Dow]] || {{NYSE|DOW}} || Химия өнеркәсібі |- | [[ExxonMobil]] || {{NYSE|XOM}} || Газ және мұнай |- | [[General Electric|Walgreens Boots Alliance, Inc.]] || {{NYSE|WBA}} || Фармацевтика |- | [[Goldman Sachs]] || {{NYSE|GS}} || Қаржы |- | [[Home Depot]] || {{NYSE|HD}} || Бөлшек құрылыс материалдары |- | [[Intel]] || {{nasdaq|INTC}} || Электроника |- | [[International Business Machines|IBM]] || {{NYSE|IBM}} || Компьютерлік |- | [[Johnson & Johnson]] || {{NYSE|JNJ}} || Фармацевтика |- | [[JPMorgan Chase]] || {{NYSE|JPM}} || Қаржы |- | [[McDonald's]] || {{NYSE|MCD}} || Мейрамханалар |- | [[Merck & Co|Merck]] || {{NYSE|MRK}} || Фармацевтика |- | [[Microsoft]] || {{nasdaq|MSFT}} || Бағдарламалық қамтамасыз ету |- | [[Nike]] || {{nasdaq|NKE}} || Киім |- | [[Pfizer]] || {{NYSE|PFE}} || Фармацевтика |- | [[Procter & Gamble]] || {{NYSE|PG}} || Тұрмыстық химия |- | [[The Travelers Companies]] || {{NYSE|TRV}} || Сақтандыру |- | [[UnitedHealth Group]] || {{NYSE|UNH}} || Медициналық қызмет көрсету |- | [[United Technologies]] || {{NYSE|UTX}} || Аэроғарыш |- | [[Verizon Communications]] || {{NYSE|VZ}} || Телекоммуникация |- | [[Visa Inc.|Visa]] || {{NYSE|V}} || Қаржы |- | [[Walmart]] || {{NYSE|WMT}} || Бөлшек сауда |- | [[The Walt Disney Company|Walt Disney]] || {{NYSE|DIS}} || Телеарна және ойын-сауық |} </center> == Есептеу == Индекстің мәні оған кіретін барлық акциялардың бағаларының қосындысын арнайы бөлгішке (Dow Divisor) бөлу арқылы есептеледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p \over d}</math> мұндағы '''''p''''' – әр компоненттің акция бағасы, ал '''''d''''' – бөлгіш (''Dow Divisor'') Бөлгіш әр акцияның бөлінуі, компоненттердің ауысуы немесе басқа құрылымдық өзгерістер кезінде түзетіліп отырады, сондықтан өзгерістер курс мәніне әсер етпейді. Мұндай жағдайда индексті түзету арқылы өзгерістерден кейінгі индекс мәні бастапқы курсқа сәйкес келтіріледі: :<math> \text{DJIA} = {\sum p_\text{old} \over d_\text{old} } = {\sum p_\text{new} \over d_\text{new} }.</math> Алғашында бөлгіш ретінде индекске кіретін компаниялардың саны қолданылды, бұл Dow Jones индексін қарапайым [[арифметикалық орта шама]]ға айналдырды. Қазіргі уақытта бөлгіш мәні 1-ден төмен (бұл индекс мәнінің барлық компоненттердің акция бағаларының қосындысынан жоғары екенін білдіреді). Бөлгіштің ағымдағы мәні (2009 жылдың қарашасы) – 0.132319125. Белгілі бір акция бағасының 1 долларға өзгеруі индекс курсының 7.56 пунктке өзгеруіне тең. ==Сілтемелер== * [http://www.dowjones.com/ ''Dow Jones & Company'' ресми сайты]{{ref-en}} * [https://www.bloomberg.com/quote/INDU:IND Dow Jones индексінің графигі] [[Bloomberg]] порталында{{ref-en}} * {{Кітап |тақырыбы=Dow Jones Industrial Average: History and Role in an Investment Strategy |сілтеме=https://archive.org/details/dowjonesindustri00stil |баспасы=Dow Jones-Irwin |жыл=1986 |ref=Stillman |тілі=en |авторы=Stillman, Richard}} [[Санат:АҚШ қор биржалары]] [[Санат:Dow Jones&Company]] hr8rsav3vcyk2f9b0ynqwzoia7smm1k 0 748228 3399235 2024-11-09T18:01:52Z 1nter pares 146705 1nter pares [[Қабақ Ермембетұлы]] бетін [[Қабақ би Ермембетұлы]] бетіне жылжытты 3399235 wikitext text/x-wiki #АЙДАУ [[Қабақ би Ермембетұлы]] 9bl345vehxcpixwqrns1ri89napb5wz 0 748229 3399237 2024-11-09T18:22:58Z Ismukhammed 4565 Жаңа бетте: '''Ашық акционерлік қоғам (ААҚ)''' — акционерлерге өз акцияларын үшінші тұлғаларға беруге мүмкіндік беретін [[акционерлік қоғам]] түрі, мұнда басқа акционерлердің келісімін алу талап етілмейді. «Ашық акционерлік қоғам» ұғымы 1990 жылғы 19 маусымда қабылданған КС... 3399237 wikitext text/x-wiki '''Ашық акционерлік қоғам (ААҚ)''' — акционерлерге өз акцияларын үшінші тұлғаларға беруге мүмкіндік беретін [[акционерлік қоғам]] түрі, мұнда басқа акционерлердің келісімін алу талап етілмейді. «Ашық акционерлік қоғам» ұғымы 1990 жылғы 19 маусымда қабылданған КСРО Министрлер Кеңесінің № 590 қаулысымен бекітілген «Акционерлік қоғамдар және шектеулі жауапкершілігі бар қоғамдар туралы ережеде» енгізілді<ref>{{Мақала|авторы=Ключко В. Н.|тақырыбы=Особенности становления и развития акционерных компаний в России: дореволюционный и советский период|сілтеме=http://www.fa.ru/org/div/museum/SiteAssets/Pages/general/Ключко%20В.Н.%20Особенности%20становления%20и%20развития%20акционерных%20компаний%20в%20России.%20Дореволюционный%20и%20советский%20период.pdf|баспасы=Менеджмент и бизнес-администрирование|жыл=2014|нөмірі=4|беттері=8—43|issn=2075-1826|archivedate=2022-06-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220621131732/http://www.fa.ru/org/div/museum/SiteAssets/Pages/general/%D0%9A%D0%BB%D1%8E%D1%87%D0%BA%D0%BE%20%D0%92.%D0%9D.%20%D0%9E%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%B8%20%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%8F%20%D0%B0%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9%20%D0%B2%20%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.%20%D0%94%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%B8%20%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4.pdf}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19/eca00d68fd25578ad769fe69b87028914da1a751/ |title=Постановление Совмина СССР от 19.06.1990 N 590 "Об утверждении Положения об акционерных обществах и обществах с ограниченной ответственностью и Положения о ценных бумагах". Изменение уставного фонда акционерного общества|access-date=2019-06-19 |archive-date=2022-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220206135403/http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19/eca00d68fd25578ad769fe69b87028914da1a751/ |deadlink=no }}</ref>. 1990 жылдардың басында бұл ұғым тәуелсіз мемлекеттерге бөлінген КСРО-дан кейінгі бірнеше елдердің заңнамаларында бекітілді. XXI ғасырдың басында [[Қазақстан]]да, [[Украина]]да және [[Ресей]]де «ашық акционерлік қоғам» ұғымы заңнаманың өзгеруіне байланысты жойылды. Мысалы, 2003 жылғы 13 мамырдағы Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғамдар туралы» заңы ашық және жабық акционерлік қоғамдарға бөлуді жойды<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=32921960#pos=36;-57|title=Основные положения законодательства Республики Казахстан об акционерных обществах: теоретические положения и практические аспекты. Презентация семинаров (Фархад Карагусов, д. ю. н., профессор, октябрь 2016 г.)|author=|website=|date=|publisher=Информационная система ПАРАГРАФ|accessdate=2019-08-20|archive-date=2020-11-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125115615/https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=32921960#pos=36;-57|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1039594 |title=Закон Республики Казахстан от 13 мая 2003 года № 415-II Об акционерных обществах |access-date=2019-06-19 |archive-date=2019-02-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202133556/http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1039594 |deadlink=no }}</ref>. Украинада 2008 жылғы 17 қыркүйектегі «Акционерлік қоғамдар туралы» заңда ашық және жабық акционерлік қоғамдардың орнына «қоғамдық акционерлік қоғам» ({{lang-uk|публічне акціонерне товариство}}) және «жеке акционерлік қоғам» ({{lang-uk|приватне акціонерне товариство}}) ұғымдары енгізілді; заң күшіне енгеннен кейін екі жыл ішінде ([[2011 жыл]]ғы [[30 сәуір]]ге дейін) ашық акционерлік қоғамдар қайта тіркеуден өтуі тиіс болды. 2014 жылдың 1 қыркүйегінен бастап Ресейде Ашық және Жабық акционерлік қоғамдар Азаматтық кодекске енгізілген өзгерістерге байланысты жойылды; олардың орнына көпшілік акционерлік қоғамдар (КАҚ), [[акционерлік қоғам]]дар (АҚ) және жауапкершілігі шектеулі қоғамдар (ЖШҚ) пайда болуға мүмкіндік берілді. 2019 жылға қарай ашық акционерлік қоғамдардың болуы, оларды жария компания түрі ретінде қарастыратын ережелер, Белоруссия Республикасының Граждандық кодексінде, Қырғызстан Республикасының Граждандық кодексінде, Тәжікстан Республикасының Граждандық кодексінде қарастырылған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} 6zhqkef888um05u8tf8q14tj0rkeo5h 3399238 3399237 2024-11-09T18:24:11Z Ismukhammed 4565 3399238 wikitext text/x-wiki '''Ашық акционерлік қоғам (ААҚ)''' — акционерлерге өз акцияларын үшінші тұлғаларға беруге мүмкіндік беретін [[акционерлік қоғам]] түрі, мұнда басқа акционерлердің келісімін алу талап етілмейді. «Ашық акционерлік қоғам» ұғымы 1990 жылғы 19 маусымда қабылданған КСРО Министрлер Кеңесінің № 590 қаулысымен бекітілген «Акционерлік қоғамдар және шектеулі жауапкершілігі бар қоғамдар туралы ережеде» енгізілді<ref>{{Мақала|авторы=Ключко В. Н.|тақырыбы=Особенности становления и развития акционерных компаний в России: дореволюционный и советский период|сілтеме=http://www.fa.ru/org/div/museum/SiteAssets/Pages/general/Ключко%20В.Н.%20Особенности%20становления%20и%20развития%20акционерных%20компаний%20в%20России.%20Дореволюционный%20и%20советский%20период.pdf|баспасы=Менеджмент и бизнес-администрирование|жыл=2014|нөмірі=4|беттері=8—43|issn=2075-1826|archivedate=2022-06-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220621131732/http://www.fa.ru/org/div/museum/SiteAssets/Pages/general/%D0%9A%D0%BB%D1%8E%D1%87%D0%BA%D0%BE%20%D0%92.%D0%9D.%20%D0%9E%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%B8%20%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%8F%20%D0%B0%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9%20%D0%B2%20%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.%20%D0%94%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%B8%20%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4.pdf}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19/eca00d68fd25578ad769fe69b87028914da1a751/ |title=Постановление Совмина СССР от 19.06.1990 N 590 "Об утверждении Положения об акционерных обществах и обществах с ограниченной ответственностью и Положения о ценных бумагах". Изменение уставного фонда акционерного общества|access-date=2019-06-19 |archive-date=2022-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220206135403/http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19/eca00d68fd25578ad769fe69b87028914da1a751/ |deadlink=no }}</ref>. 1990 жылдардың басында бұл ұғым тәуелсіз мемлекеттерге бөлінген КСРО-дан кейінгі бірнеше елдердің заңнамаларында бекітілді. XXI ғасырдың басында [[Қазақстан]]да, [[Украина]]да және [[Ресей]]де «ашық акционерлік қоғам» ұғымы заңнаманың өзгеруіне байланысты жойылды. Мысалы, 2003 жылғы 13 мамырдағы Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғамдар туралы» заңы ашық және жабық акционерлік қоғамдарға бөлуді жойды<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=32921960#pos=36;-57|title=Основные положения законодательства Республики Казахстан об акционерных обществах: теоретические положения и практические аспекты. Презентация семинаров (Фархад Карагусов, д. ю. н., профессор, октябрь 2016 г.)|author=|website=|date=|publisher=Информационная система ПАРАГРАФ|accessdate=2019-08-20|archive-date=2020-11-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125115615/https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=32921960#pos=36;-57|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1039594 |title=Закон Республики Казахстан от 13 мая 2003 года № 415-II Об акционерных обществах |access-date=2019-06-19 |archive-date=2019-02-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202133556/http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1039594 |deadlink=no }}</ref>. Украинада 2008 жылғы 17 қыркүйектегі «Акционерлік қоғамдар туралы» заңда ашық және жабық акционерлік қоғамдардың орнына «қоғамдық акционерлік қоғам» ({{lang-uk|публічне акціонерне товариство}}) және «жеке акционерлік қоғам» ({{lang-uk|приватне акціонерне товариство}}) ұғымдары енгізілді; заң күшіне енгеннен кейін екі жыл ішінде ([[2011 жыл]]ғы [[30 сәуір]]ге дейін) ашық акционерлік қоғамдар қайта тіркеуден өтуі тиіс болды. 2014 жылдың 1 қыркүйегінен бастап Ресейде Ашық және Жабық акционерлік қоғамдар Азаматтық кодекске енгізілген өзгерістерге байланысты жойылды; олардың орнына көпшілік акционерлік қоғамдар (КАҚ), [[акционерлік қоғам]]дар (АҚ) және жауапкершілігі шектеулі қоғамдар (ЖШҚ) пайда болуға мүмкіндік берілді. 2019 жылға қарай ашық акционерлік қоғамдардың болуы, оларды жария компания түрі ретінде қарастыратын ережелер, Белоруссия Республикасының Граждандық кодексінде, Қырғызстан Республикасының Граждандық кодексінде, Тәжікстан Республикасының Граждандық кодексінде қарастырылған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Акционерлік қоғамдар]] mskhk5xes6gez5mdawoz3oeach734v7 3399272 3399238 2024-11-09T23:30:28Z Casserium 68287 3399272 wikitext text/x-wiki '''Ашық акционерлік қоғам (ААҚ)''' — акционерлерге өз акцияларын үшінші тұлғаларға беруге мүмкіндік беретін [[акционерлік қоғам]] түрі, мұнда басқа акционерлердің келісімін алу талап етілмейді. «Ашық акционерлік қоғам» ұғымы 1990 жылғы 19 маусымда қабылданған КСРО Министрлер Кеңесінің № 590 қаулысымен бекітілген «Акционерлік қоғамдар және шектеулі жауапкершілігі бар қоғамдар туралы ережеде» енгізілді<ref>{{Мақала|авторы=Ключко В. Н.|тақырыбы=Особенности становления и развития акционерных компаний в России: дореволюционный и советский период|сілтеме=http://www.fa.ru/org/div/museum/SiteAssets/Pages/general/Ключко%20В.Н.%20Особенности%20становления%20и%20развития%20акционерных%20компаний%20в%20России.%20Дореволюционный%20и%20советский%20период.pdf|баспасы=Менеджмент и бизнес-администрирование|жыл=2014|нөмірі=4|беттері=8—43|issn=2075-1826|archivedate=2022-06-21|archiveurl=https://web.archive.org/web/20220621131732/http://www.fa.ru/org/div/museum/SiteAssets/Pages/general/%D0%9A%D0%BB%D1%8E%D1%87%D0%BA%D0%BE%20%D0%92.%D0%9D.%20%D0%9E%D1%81%D0%BE%D0%B1%D0%B5%D0%BD%D0%BD%D0%BE%D1%81%D1%82%D0%B8%20%D1%81%D1%82%D0%B0%D0%BD%D0%BE%D0%B2%D0%BB%D0%B5%D0%BD%D0%B8%D1%8F%20%D0%B8%20%D1%80%D0%B0%D0%B7%D0%B2%D0%B8%D1%82%D0%B8%D1%8F%20%D0%B0%D0%BA%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%B5%D1%80%D0%BD%D1%8B%D1%85%20%D0%BA%D0%BE%D0%BC%D0%BF%D0%B0%D0%BD%D0%B8%D0%B9%20%D0%B2%20%D0%A0%D0%BE%D1%81%D1%81%D0%B8%D0%B8.%20%D0%94%D0%BE%D1%80%D0%B5%D0%B2%D0%BE%D0%BB%D1%8E%D1%86%D0%B8%D0%BE%D0%BD%D0%BD%D1%8B%D0%B9%20%D0%B8%20%D1%81%D0%BE%D0%B2%D0%B5%D1%82%D1%81%D0%BA%D0%B8%D0%B9%20%D0%BF%D0%B5%D1%80%D0%B8%D0%BE%D0%B4.pdf}}</ref><ref>{{Cite web |url=http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19/eca00d68fd25578ad769fe69b87028914da1a751/ |title=Постановление Совмина СССР от 19.06.1990 N 590 "Об утверждении Положения об акционерных обществах и обществах с ограниченной ответственностью и Положения о ценных бумагах". Изменение уставного фонда акционерного общества|access-date=2019-06-19 |archive-date=2022-02-06 |archive-url=https://web.archive.org/web/20220206135403/http://www.consultant.ru/document/cons_doc_LAW_19/eca00d68fd25578ad769fe69b87028914da1a751/ |deadlink=no }}</ref>. 1990 жылдардың басында бұл ұғым тәуелсіз мемлекеттерге бөлінген КСРО-дан кейінгі бірнеше елдердің заңнамаларында бекітілді. XXI ғасырдың басында [[Қазақстан]]да, [[Украина]]да және [[Ресей]]де «ашық акционерлік қоғам» ұғымы заңнаманың өзгеруіне байланысты жойылды. Мысалы, 2003 жылғы 13 мамырдағы Қазақстан Республикасының «Акционерлік қоғамдар туралы» заңы ашық және жабық акционерлік қоғамдарға бөлуді жойды<ref>{{Cite web|lang=ru|url=https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=32921960#pos=36;-57|title=Основные положения законодательства Республики Казахстан об акционерных обществах: теоретические положения и практические аспекты. Презентация семинаров (Фархад Карагусов, д. ю. н., профессор, октябрь 2016 г.)|author=|website=|date=|publisher=Информационная система ПАРАГРАФ|accessdate=2019-08-20|archive-date=2020-11-25|archive-url=https://web.archive.org/web/20201125115615/https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=32921960#pos=36;-57|deadlink=no}}</ref><ref>{{Cite web |url=https://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1039594 |title=Закон Республики Казахстан от 13 мая 2003 года № 415-II Об акционерных обществах |access-date=2019-06-19 |archive-date=2019-02-02 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190202133556/http://online.zakon.kz/Document/?doc_id=1039594 |deadlink=no }}</ref>. Украинада 2008 жылғы 17 қыркүйектегі «Акционерлік қоғамдар туралы» заңда ашық және жабық акционерлік қоғамдардың орнына «қоғамдық акционерлік қоғам» ({{lang-uk|публічне акціонерне товариство}}) және «жеке акционерлік қоғам» ({{lang-uk|приватне акціонерне товариство}}) ұғымдары енгізілді; заң күшіне енгеннен кейін екі жыл ішінде ([[2011 жыл]]ғы [[30 сәуір]]ге дейін) ашық акционерлік қоғамдар қайта тіркеуден өтуі тиіс болды. 2014 жылдың 1 қыркүйегінен бастап Ресейде Ашық және Жабық акционерлік қоғамдар Азаматтық кодекске енгізілген өзгерістерге байланысты жойылды; олардың орнына көпшілік акционерлік қоғамдар (КАҚ), [[акционерлік қоғам]]дар (АҚ) және жауапкершілігі шектеулі қоғамдар (ЖШҚ) пайда болуға мүмкіндік берілді. 2019 жылға қарай ашық акционерлік қоғамдардың болуы, оларды жария компания түрі ретінде қарастыратын ережелер, Беларусь Республикасының Азаматтық кодексінде, Қырғызстан Республикасының Азаматтық кодексінде, Тәжікстан Республикасының Азаматтық кодексінде қарастырылған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Акционерлік қоғамдар]] f3eaabd04b6d3bz8g7vadjlclrhmx63 3 748230 3399239 2024-11-09T18:28:22Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399239 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Сәбитқызы Мөлдір}} -- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 23:28, 2024 ж. қарашаның 9 (+05) 2m4wlp1lq1ztuxa1tf4jkpsf5pm3wjb 0 748231 3399241 2024-11-09T18:51:53Z Ismukhammed 4565 Жаңа бетте: '''Қор индексі (немесе акциялар индексі)''' — бұл қор нарығының жағдайын көрсететін көрсеткіш, ол белгілі бір компаниялар тобының акциялар бағасының салмақталған орташа мәні арқылы есептеледі. Бұл құрал инвесторлар мен қаржы менеджерлеріне нарықтың жағдайын... 3399241 wikitext text/x-wiki '''Қор индексі (немесе акциялар индексі)''' — бұл қор нарығының жағдайын көрсететін көрсеткіш, ол белгілі бір компаниялар тобының акциялар бағасының салмақталған орташа мәні арқылы есептеледі. Бұл құрал инвесторлар мен қаржы менеджерлеріне нарықтың жағдайын сипаттап, нақты инвестициялардың табыстылығын салыстыруға көмектеседі. Индекс математикалық құрылым болғандықтан, оған тікелей инвестиция жасау мүмкін емес, алайда көптеген өзара қорлар мен биржада саудаланатын қорлар өздерінің жұмысын бағалау үшін қор индексін бенчмарк ретінде пайдаланады (қорлардың бағалы қағаздары бойынша табыстылықтың өзгеруі қор индексіндегі өзгерістерге сәйкес келеді). ==Негізгі қор индекстері== * {{USA}}: [[Dow Jones Industrial Average]], [[S&P 500]], [[NASDAQ-100]] * {{UK}}: [[FTSE 100]] * {{GER}}: [[DAX]] * {{FRA}}: [[CAC 40]] * {{JPN}}: [[Nikkei 225]] ==Есептеу әдістемесі== [[Акционерлік капитал]]дың көлемі мен құрылымындағы өзгерістер жаңа есептеулерді жүйелі түрде жасау қажеттілігін туындатады. [[Акция]] индекстері күн сайын жаңартылады, ал салмақтау компаниялардың акциялары арқылы капитал көлеміне негізделеді. Экономикалық қызметтің бірігуі, жойылуы немесе орын ауыстыруы сияқты өзгерістер тұрақты салмақтау жүйесін қолдануды қиындатады. Бұл өзгерістермен қатар, капиталдың ұлғаюы немесе азаюы салдарынан түзетулер бағамдарға енгізіледі. Акция индекстері бағалар индексінен түзету коэффициенті бойынша айырмашылыққа ие: <math>I_a = \frac{\sum p_1\;q_1}{(\sum p_0\;q_1) \cdot K_t}</math>, мұндағы q&nbsp; — номиналды капитал, p&nbsp;— бағам. <math>K_t = \prod_{i=1}^{i=t} A_i</math> A_i&nbsp;— өтемақы коэффициенті. Өтемақы коэффициенті күн сайын тізбектелген индекс түрінде есептеледі, ол акциялар қоржынының өткен күнгі құнының деңгейімен салыстырғанда индекс мәнін салыстыруға мүмкіндік береді. Әлемдік биржалық тәжірибеде бағалы қағаздар нарығындағы жағдайды көрсететін индекстер жиі пайдаланылады. Олардың ең танымалы — 1897 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан [[Dow Jones Industrial Average|Dow Jones индексі]] (өнеркәсіптік), ол [[Нью-Йорк қор биржасы]]нда тіркелген 30 ірі американдық өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының бағасын көрсетеді. Dow Jones индексі (өнеркәсіптік) = (30 өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының жалпы бағасы) / K мұнда K&nbsp;— корпорациялар тізімінің өзгеруі мен акциялардың бөлінуі жағдайында өзгеретін түзету коэффициенті. Осы ұқсас әдіспен 20 жетекші көлік корпорациялары мен 15 ірі коммуналдық компаниялардың акцияларының бағасы бойынша индекс есептеледі, сондай-ақ 65 [[акционерлік қоғам]]ның акцияларының бағасын көрсететін біріктірілген Dow Jones индексі де бар. Dow Jones индексінен басқа, әлемдік тәжірибеде мынадай индекстер пайдаланылады: # «S&P» индексі, SP-500; # «Financial Times» газетінің индексі, FT; # L-индекс, S-индекс; # «Комерс-Брок» индексі. Барлық қор индекстері бағалы қағаздар нарығын талдау және дамыту үшін пайдаланылады. Қазақстан қор нарығының дамуына байланысты оның ерекшеліктеріне сәйкес қор индекстері пайда болды. Қазіргі таңда Қазақстанда келесі индекстер қолданылуда: * '''[[KASE]] индексі ([[Қазақстан қор биржасы]]ның индексі)''' – бұл [[Қазақстан]] қор биржасындағы ең белсенді және негізгі акциялар нарығының индексі. Ол Қазақстандағы ең ірі компаниялардың акцияларының бағаларын қадағалайды. * '''KASE-20 индексі''' – Қазақстандағы ең ірі және капиталдандыруы жоғары 20 компанияның акцияларының бағасын көрсететін индекс. Бұл индекс нарықтың жалпы жағдайын бағалауда маңызды рөл атқарады. * '''KASE All-Share индексі''' – Қазақстан қор биржасындағы барлық компаниялардың акцияларының бағаларын қамтитын индекс. Бұл индекс биржаның жалпы нарықтық көңіл-күйін көрсетеді. [[Санат:Қор нарығы]] [[Санат:Қор индекстері]] nzymlldrve8earx93fqxstz29g4pcwn 3399242 3399241 2024-11-09T18:54:05Z Ismukhammed 4565 3399242 wikitext text/x-wiki '''Қор индексі (немесе акциялар индексі)''' — бұл [[қор нарығы]]ның жағдайын көрсететін көрсеткіш, ол белгілі бір компаниялар тобының [[акция]]лар бағасының салмақталған орташа мәні арқылы есептеледі. Бұл құрал инвесторлар мен қаржы [[менеджер]]леріне нарықтың жағдайын сипаттап, нақты [[инвестиция]]лардың табыстылығын салыстыруға көмектеседі. Индекс математикалық құрылым болғандықтан, оған тікелей инвестиция жасау мүмкін емес, алайда көптеген өзара қорлар мен биржада саудаланатын қорлар өздерінің жұмысын бағалау үшін қор индексін [[бенчмарк]] ретінде пайдаланады (қорлардың бағалы қағаздары бойынша табыстылықтың өзгеруі қор индексіндегі өзгерістерге сәйкес келеді). ==Негізгі қор индекстері== * {{USA}}: [[Dow Jones Industrial Average]], [[S&P 500]], [[NASDAQ-100]] * {{UK}}: [[FTSE 100]] * {{GER}}: [[DAX]] * {{FRA}}: [[CAC 40]] * {{JPN}}: [[Nikkei 225]] ==Есептеу әдістемесі== [[Акционерлік капитал]]дың көлемі мен құрылымындағы өзгерістер жаңа есептеулерді жүйелі түрде жасау қажеттілігін туындатады. [[Акция]] индекстері күн сайын жаңартылады, ал салмақтау компаниялардың акциялары арқылы капитал көлеміне негізделеді. Экономикалық қызметтің бірігуі, жойылуы немесе орын ауыстыруы сияқты өзгерістер тұрақты салмақтау жүйесін қолдануды қиындатады. Бұл өзгерістермен қатар, капиталдың ұлғаюы немесе азаюы салдарынан түзетулер бағамдарға енгізіледі. Акция индекстері бағалар индексінен түзету коэффициенті бойынша айырмашылыққа ие: <math>I_a = \frac{\sum p_1\;q_1}{(\sum p_0\;q_1) \cdot K_t}</math>, мұндағы q&nbsp; — номиналды капитал, p&nbsp;— бағам. <math>K_t = \prod_{i=1}^{i=t} A_i</math> A_i&nbsp;— өтемақы коэффициенті. Өтемақы коэффициенті күн сайын тізбектелген индекс түрінде есептеледі, ол акциялар қоржынының өткен күнгі құнының деңгейімен салыстырғанда индекс мәнін салыстыруға мүмкіндік береді. Әлемдік биржалық тәжірибеде бағалы қағаздар нарығындағы жағдайды көрсететін индекстер жиі пайдаланылады. Олардың ең танымалы — 1897 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан [[Dow Jones Industrial Average|Dow Jones индексі]] (өнеркәсіптік), ол [[Нью-Йорк қор биржасы]]нда тіркелген 30 ірі американдық өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының бағасын көрсетеді. Dow Jones индексі (өнеркәсіптік) = (30 өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының жалпы бағасы) / K мұнда K&nbsp;— корпорациялар тізімінің өзгеруі мен акциялардың бөлінуі жағдайында өзгеретін түзету коэффициенті. Осы ұқсас әдіспен 20 жетекші көлік корпорациялары мен 15 ірі коммуналдық компаниялардың акцияларының бағасы бойынша индекс есептеледі, сондай-ақ 65 [[акционерлік қоғам]]ның акцияларының бағасын көрсететін біріктірілген Dow Jones индексі де бар. Dow Jones индексінен басқа, әлемдік тәжірибеде мынадай индекстер пайдаланылады: # «S&P» индексі, SP-500; # «Financial Times» газетінің индексі, FT; # L-индекс, S-индекс; # «Комерс-Брок» индексі. Барлық қор индекстері бағалы қағаздар нарығын талдау және дамыту үшін пайдаланылады. Қазақстан қор нарығының дамуына байланысты оның ерекшеліктеріне сәйкес қор индекстері пайда болды. Қазіргі таңда Қазақстанда келесі индекстер қолданылуда: * '''[[KASE]] индексі ([[Қазақстан қор биржасы]]ның индексі)''' – бұл [[Қазақстан]] қор биржасындағы ең белсенді және негізгі акциялар нарығының индексі. Ол Қазақстандағы ең ірі компаниялардың акцияларының бағаларын қадағалайды. * '''KASE-20 индексі''' – Қазақстандағы ең ірі және капиталдандыруы жоғары 20 компанияның акцияларының бағасын көрсететін индекс. Бұл индекс нарықтың жалпы жағдайын бағалауда маңызды рөл атқарады. * '''KASE All-Share индексі''' – Қазақстан қор биржасындағы барлық компаниялардың акцияларының бағаларын қамтитын индекс. Бұл индекс биржаның жалпы нарықтық көңіл-күйін көрсетеді. [[Санат:Қор нарығы]] [[Санат:Қор индекстері]] b4gs3t7rgrpjh9u7ikl9nxrol24q6j7 3399243 3399242 2024-11-09T18:55:44Z Ismukhammed 4565 /* Есептеу әдістемесі */ 3399243 wikitext text/x-wiki '''Қор индексі (немесе акциялар индексі)''' — бұл [[қор нарығы]]ның жағдайын көрсететін көрсеткіш, ол белгілі бір компаниялар тобының [[акция]]лар бағасының салмақталған орташа мәні арқылы есептеледі. Бұл құрал инвесторлар мен қаржы [[менеджер]]леріне нарықтың жағдайын сипаттап, нақты [[инвестиция]]лардың табыстылығын салыстыруға көмектеседі. Индекс математикалық құрылым болғандықтан, оған тікелей инвестиция жасау мүмкін емес, алайда көптеген өзара қорлар мен биржада саудаланатын қорлар өздерінің жұмысын бағалау үшін қор индексін [[бенчмарк]] ретінде пайдаланады (қорлардың бағалы қағаздары бойынша табыстылықтың өзгеруі қор индексіндегі өзгерістерге сәйкес келеді). ==Негізгі қор индекстері== * {{USA}}: [[Dow Jones Industrial Average]], [[S&P 500]], [[NASDAQ-100]] * {{UK}}: [[FTSE 100]] * {{GER}}: [[DAX]] * {{FRA}}: [[CAC 40]] * {{JPN}}: [[Nikkei 225]] ==Есептеу әдістемесі== [[Акционерлік капитал]]дың көлемі мен құрылымындағы өзгерістер жаңа есептеулерді жүйелі түрде жасау қажеттілігін туындатады. [[Акция]] индекстері күн сайын жаңартылады, ал салмақтау компаниялардың акциялары арқылы капитал көлеміне негізделеді. Экономикалық қызметтің бірігуі, жойылуы немесе орын ауыстыруы сияқты өзгерістер тұрақты салмақтау жүйесін қолдануды қиындатады. Бұл өзгерістермен қатар, капиталдың ұлғаюы немесе азаюы салдарынан түзетулер бағамдарға енгізіледі. Акция индекстері бағалар индексінен түзету коэффициенті бойынша айырмашылыққа ие: <math>I_a = \frac{\sum p_1\;q_1}{(\sum p_0\;q_1) \cdot K_t}</math>, мұндағы q&nbsp; — номиналды капитал, p&nbsp;— бағам. <math>K_t = \prod_{i=1}^{i=t} A_i</math> A_i&nbsp;— өтемақы коэффициенті. Өтемақы коэффициенті күн сайын тізбектелген индекс түрінде есептеледі, ол акциялар қоржынының өткен күнгі құнының деңгейімен салыстырғанда индекс мәнін салыстыруға мүмкіндік береді. Әлемдік биржалық тәжірибеде бағалы қағаздар нарығындағы жағдайды көрсететін индекстер жиі пайдаланылады. Олардың ең танымалы — 1897 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан [[Dow Jones Industrial Average|Dow Jones индексі]] (өнеркәсіптік), ол [[Нью-Йорк қор биржасы]]нда тіркелген 30 ірі американдық өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының бағасын көрсетеді. Dow Jones индексі (өнеркәсіптік) = (30 өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының жалпы бағасы) / K мұнда K&nbsp;— корпорациялар тізімінің өзгеруі мен акциялардың бөлінуі жағдайында өзгеретін түзету коэффициенті. Осы ұқсас әдіспен 20 жетекші көлік корпорациялары мен 15 ірі коммуналдық компаниялардың акцияларының бағасы бойынша индекс есептеледі, сондай-ақ 65 [[акционерлік қоғам]]ның акцияларының бағасын көрсететін біріктірілген Dow Jones индексі де бар. Dow Jones индексінен басқа, әлемдік тәжірибеде мынадай индекстер пайдаланылады: # «S&P» индексі, SP-500; # «Financial Times» газетінің индексі, FT; # L-индекс, S-индекс; # «Комерс-Брок» индексі. Барлық қор индекстері бағалы қағаздар нарығын талдау және дамыту үшін пайдаланылады. Қазақстан қор нарығының дамуына байланысты оның ерекшеліктеріне сәйкес қор индекстері пайда болды. Қазіргі таңда Қазақстанда келесі индекстер қолданылуда: * '''[[KASE]] индексі ([[Қазақстан қор биржасы]]ның индексі)''' – бұл [[Қазақстан]] қор биржасындағы ең белсенді және негізгі акциялар нарығының индексі. Ол Қазақстандағы ең ірі компаниялардың акцияларының бағаларын қадағалайды. * '''KASE-20 индексі''' – Қазақстандағы ең ірі және капиталдандыруы жоғары 20 компанияның акцияларының бағасын көрсететін индекс. Бұл индекс нарықтың жалпы жағдайын бағалауда маңызды рөл атқарады. * '''KASE All-Share индексі''' – Қазақстан қор биржасындағы барлық компаниялардың акцияларының бағаларын қамтитын индекс. Бұл индекс биржаның жалпы нарықтық көңіл-күйін көрсетеді. ==Сілтемелер== * [http://www.quote-spy.com Негізгі қор индекстері онлайн режимде] [[Санат:Қор нарығы]] [[Санат:Қор индекстері]] 5kagbuhs9euhylsp6jgrdjxt982humb 3399244 3399243 2024-11-09T18:57:07Z Ismukhammed 4565 /* Есептеу әдістемесі */ 3399244 wikitext text/x-wiki '''Қор индексі (немесе акциялар индексі)''' — бұл [[қор нарығы]]ның жағдайын көрсететін көрсеткіш, ол белгілі бір компаниялар тобының [[акция]]лар бағасының салмақталған орташа мәні арқылы есептеледі. Бұл құрал инвесторлар мен қаржы [[менеджер]]леріне нарықтың жағдайын сипаттап, нақты [[инвестиция]]лардың табыстылығын салыстыруға көмектеседі. Индекс математикалық құрылым болғандықтан, оған тікелей инвестиция жасау мүмкін емес, алайда көптеген өзара қорлар мен биржада саудаланатын қорлар өздерінің жұмысын бағалау үшін қор индексін [[бенчмарк]] ретінде пайдаланады (қорлардың бағалы қағаздары бойынша табыстылықтың өзгеруі қор индексіндегі өзгерістерге сәйкес келеді). ==Негізгі қор индекстері== * {{USA}}: [[Dow Jones Industrial Average]], [[S&P 500]], [[NASDAQ-100]] * {{UK}}: [[FTSE 100]] * {{GER}}: [[DAX]] * {{FRA}}: [[CAC 40]] * {{JPN}}: [[Nikkei 225]] ==Есептеу әдістемесі== [[Акционерлік капитал]]дың көлемі мен құрылымындағы өзгерістер жаңа есептеулерді жүйелі түрде жасау қажеттілігін туындатады. [[Акция]] индекстері күн сайын жаңартылады, ал салмақтау компаниялардың акциялары арқылы капитал көлеміне негізделеді. Экономикалық қызметтің бірігуі, жойылуы немесе орын ауыстыруы сияқты өзгерістер тұрақты салмақтау жүйесін қолдануды қиындатады. Бұл өзгерістермен қатар, капиталдың ұлғаюы немесе азаюы салдарынан түзетулер бағамдарға енгізіледі. Акция индекстері бағалар индексінен түзету коэффициенті бойынша айырмашылыққа ие: <math>I_a = \frac{\sum p_1\;q_1}{(\sum p_0\;q_1) \cdot K_t}</math>, мұндағы q&nbsp; — номиналды капитал, p&nbsp;— бағам. <math>K_t = \prod_{i=1}^{i=t} A_i</math> A_i&nbsp;— өтемақы коэффициенті. Өтемақы коэффициенті күн сайын тізбектелген индекс түрінде есептеледі, ол акциялар қоржынының өткен күнгі құнының деңгейімен салыстырғанда индекс мәнін салыстыруға мүмкіндік береді. Әлемдік биржалық тәжірибеде бағалы қағаздар нарығындағы жағдайды көрсететін индекстер жиі пайдаланылады. Олардың ең танымалы — 1897 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан [[Dow Jones Industrial Average|Dow Jones индексі]] (өнеркәсіптік), ол [[Нью-Йорк қор биржасы]]нда тіркелген 30 ірі американдық өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының бағасын көрсетеді. Dow Jones индексі (өнеркәсіптік) = (30 өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының жалпы бағасы) / K мұнда K&nbsp;— корпорациялар тізімінің өзгеруі мен акциялардың бөлінуі жағдайында өзгеретін түзету коэффициенті. Осы ұқсас әдіспен 20 жетекші көлік корпорациялары мен 15 ірі коммуналдық компаниялар акцияларының бағасы бойынша индекс есептеледі, сондай-ақ 65 [[акционерлік қоғам]] акцияларының бағасын көрсететін біріктірілген Dow Jones индексі де бар. Dow Jones индексінен басқа, әлемдік тәжірибеде мынадай индекстер пайдаланылады: # «S&P» индексі, SP-500; # «Financial Times» газетінің индексі, FT; # L-индекс, S-индекс; # «Комерс-Брок» индексі. Барлық қор индекстері бағалы қағаздар нарығын талдау және дамыту үшін пайдаланылады. Қазақстан қор нарығының дамуына байланысты оның ерекшеліктеріне сәйкес қор индекстері пайда болды. Қазіргі таңда Қазақстанда келесі индекстер қолданылуда: * '''[[KASE]] индексі ([[Қазақстан қор биржасы]]ның индексі)''' – бұл [[Қазақстан]] қор биржасындағы ең белсенді және негізгі акциялар нарығының индексі. Ол Қазақстандағы ең ірі компаниялардың акцияларының бағаларын қадағалайды. * '''KASE-20 индексі''' – Қазақстандағы ең ірі және капиталдандыруы жоғары 20 компанияның акцияларының бағасын көрсететін индекс. Бұл индекс нарықтың жалпы жағдайын бағалауда маңызды рөл атқарады. * '''KASE All-Share индексі''' – Қазақстан қор биржасындағы барлық компаниялардың акцияларының бағаларын қамтитын индекс. Бұл индекс биржаның жалпы нарықтық көңіл-күйін көрсетеді. ==Сілтемелер== * [http://www.quote-spy.com Негізгі қор индекстері онлайн режимде] [[Санат:Қор нарығы]] [[Санат:Қор индекстері]] pj6536dpqopo8jyqj722a8m0to2sv57 3399245 3399244 2024-11-09T19:02:54Z Ismukhammed 4565 3399245 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Comparison_of_three_stock_indices_after_1975.svg|thumb|right|300px|АҚШ-тың үш негізгі қор индексінің салыстырмасы: [[NASDAQ Composite]], [[Dow Jones Industrial Average]] және [[S&P 500]] индексі.]] '''Қор индексі (немесе акциялар индексі)''' — бұл [[қор нарығы]]ның жағдайын көрсететін көрсеткіш, ол белгілі бір компаниялар тобының [[акция]]лар бағасының салмақталған орташа мәні арқылы есептеледі. Бұл құрал инвесторлар мен қаржы [[менеджер]]леріне нарықтың жағдайын сипаттап, нақты [[инвестиция]]лардың табыстылығын салыстыруға көмектеседі. Индекс математикалық құрылым болғандықтан, оған тікелей инвестиция жасау мүмкін емес, алайда көптеген өзара қорлар мен биржада саудаланатын қорлар өздерінің жұмысын бағалау үшін қор индексін [[бенчмарк]] ретінде пайдаланады (қорлардың бағалы қағаздары бойынша табыстылықтың өзгеруі қор индексіндегі өзгерістерге сәйкес келеді). ==Негізгі қор индекстері== * {{USA}}: [[Dow Jones Industrial Average]], [[S&P 500]], [[NASDAQ-100]] * {{UK}}: [[FTSE 100]] * {{GER}}: [[DAX]] * {{FRA}}: [[CAC 40]] * {{JPN}}: [[Nikkei 225]] ==Есептеу әдістемесі== [[Акционерлік капитал]]дың көлемі мен құрылымындағы өзгерістер жаңа есептеулерді жүйелі түрде жасау қажеттілігін туындатады. [[Акция]] индекстері күн сайын жаңартылады, ал салмақтау компаниялардың акциялары арқылы капитал көлеміне негізделеді. Экономикалық қызметтің бірігуі, жойылуы немесе орын ауыстыруы сияқты өзгерістер тұрақты салмақтау жүйесін қолдануды қиындатады. Бұл өзгерістермен қатар, капиталдың ұлғаюы немесе азаюы салдарынан түзетулер бағамдарға енгізіледі. Акция индекстері бағалар индексінен түзету коэффициенті бойынша айырмашылыққа ие: <math>I_a = \frac{\sum p_1\;q_1}{(\sum p_0\;q_1) \cdot K_t}</math>, мұндағы q&nbsp; — номиналды капитал, p&nbsp;— бағам. <math>K_t = \prod_{i=1}^{i=t} A_i</math> A_i&nbsp;— өтемақы коэффициенті. Өтемақы коэффициенті күн сайын тізбектелген индекс түрінде есептеледі, ол акциялар қоржынының өткен күнгі құнының деңгейімен салыстырғанда индекс мәнін салыстыруға мүмкіндік береді. Әлемдік биржалық тәжірибеде бағалы қағаздар нарығындағы жағдайды көрсететін индекстер жиі пайдаланылады. Олардың ең танымалы — 1897 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан [[Dow Jones Industrial Average|Dow Jones индексі]] (өнеркәсіптік), ол [[Нью-Йорк қор биржасы]]нда тіркелген 30 ірі американдық өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының бағасын көрсетеді. Dow Jones индексі (өнеркәсіптік) = (30 өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының жалпы бағасы) / K мұнда K&nbsp;— корпорациялар тізімінің өзгеруі мен акциялардың бөлінуі жағдайында өзгеретін түзету коэффициенті. Осы ұқсас әдіспен 20 жетекші көлік корпорациялары мен 15 ірі коммуналдық компаниялар акцияларының бағасы бойынша индекс есептеледі, сондай-ақ 65 [[акционерлік қоғам]] акцияларының бағасын көрсететін біріктірілген Dow Jones индексі де бар. Dow Jones индексінен басқа, әлемдік тәжірибеде мынадай индекстер пайдаланылады: # «S&P» индексі, SP-500; # «Financial Times» газетінің индексі, FT; # L-индекс, S-индекс; # «Комерс-Брок» индексі. Барлық қор индекстері бағалы қағаздар нарығын талдау және дамыту үшін пайдаланылады. Қазақстан қор нарығының дамуына байланысты оның ерекшеліктеріне сәйкес қор индекстері пайда болды. Қазіргі таңда Қазақстанда келесі индекстер қолданылуда: * '''[[KASE]] индексі ([[Қазақстан қор биржасы]]ның индексі)''' – бұл [[Қазақстан]] қор биржасындағы ең белсенді және негізгі акциялар нарығының индексі. Ол Қазақстандағы ең ірі компаниялардың акцияларының бағаларын қадағалайды. * '''KASE-20 индексі''' – Қазақстандағы ең ірі және капиталдандыруы жоғары 20 компанияның акцияларының бағасын көрсететін индекс. Бұл индекс нарықтың жалпы жағдайын бағалауда маңызды рөл атқарады. * '''KASE All-Share индексі''' – Қазақстан қор биржасындағы барлық компаниялардың акцияларының бағаларын қамтитын индекс. Бұл индекс биржаның жалпы нарықтық көңіл-күйін көрсетеді. ==Сілтемелер== * [http://www.quote-spy.com Негізгі қор индекстері онлайн режимде] [[Санат:Қор нарығы]] [[Санат:Қор индекстері]] 3chp4446mcy6r5el6a83hze12ybz7qb 3399246 3399245 2024-11-09T19:04:21Z Ismukhammed 4565 3399246 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Comparison_of_three_stock_indices_after_1975.svg|thumb|right|300px|АҚШ-тың үш негізгі қор индексінің салыстырмасы: [[NASDAQ Composite]], [[Dow Jones Industrial Average]] және [[S&P 500]] индексі.]] '''Қор индексі''' немесе '''акциялар индексі''' — бұл [[қор нарығы]]ның жағдайын көрсететін көрсеткіш, ол белгілі бір компаниялар тобының [[акция]]лар бағасының салмақталған орташа мәні арқылы есептеледі. Бұл құрал инвесторлар мен қаржы [[менеджер]]леріне нарықтың жағдайын сипаттап, нақты [[инвестиция]]лардың табыстылығын салыстыруға көмектеседі. Индекс математикалық құрылым болғандықтан, оған тікелей инвестиция жасау мүмкін емес, алайда көптеген өзара қорлар мен биржада саудаланатын қорлар өздерінің жұмысын бағалау үшін қор индексін [[бенчмарк]] ретінде пайдаланады (қорлардың бағалы қағаздары бойынша табыстылықтың өзгеруі қор индексіндегі өзгерістерге сәйкес келеді). ==Негізгі қор индекстері== * {{USA}}: [[Dow Jones Industrial Average]], [[S&P 500]], [[NASDAQ-100]] * {{UK}}: [[FTSE 100]] * {{GER}}: [[DAX]] * {{FRA}}: [[CAC 40]] * {{JPN}}: [[Nikkei 225]] ==Есептеу әдістемесі== [[Акционерлік капитал]]дың көлемі мен құрылымындағы өзгерістер жаңа есептеулерді жүйелі түрде жасау қажеттілігін туындатады. [[Акция]] индекстері күн сайын жаңартылады, ал салмақтау компаниялардың акциялары арқылы капитал көлеміне негізделеді. Экономикалық қызметтің бірігуі, жойылуы немесе орын ауыстыруы сияқты өзгерістер тұрақты салмақтау жүйесін қолдануды қиындатады. Бұл өзгерістермен қатар, капиталдың ұлғаюы немесе азаюы салдарынан түзетулер бағамдарға енгізіледі. Акция индекстері бағалар индексінен түзету коэффициенті бойынша айырмашылыққа ие: <math>I_a = \frac{\sum p_1\;q_1}{(\sum p_0\;q_1) \cdot K_t}</math>, мұндағы q&nbsp; — номиналды капитал, p&nbsp;— бағам. <math>K_t = \prod_{i=1}^{i=t} A_i</math> A_i&nbsp;— өтемақы коэффициенті. Өтемақы коэффициенті күн сайын тізбектелген индекс түрінде есептеледі, ол акциялар қоржынының өткен күнгі құнының деңгейімен салыстырғанда индекс мәнін салыстыруға мүмкіндік береді. Әлемдік биржалық тәжірибеде бағалы қағаздар нарығындағы жағдайды көрсететін индекстер жиі пайдаланылады. Олардың ең танымалы — 1897 жылдан бері жұмыс істеп келе жатқан [[Dow Jones Industrial Average|Dow Jones индексі]] (өнеркәсіптік), ол [[Нью-Йорк қор биржасы]]нда тіркелген 30 ірі американдық өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының бағасын көрсетеді. Dow Jones индексі (өнеркәсіптік) = (30 өнеркәсіптік корпорациялардың акцияларының жалпы бағасы) / K мұнда K&nbsp;— корпорациялар тізімінің өзгеруі мен акциялардың бөлінуі жағдайында өзгеретін түзету коэффициенті. Осы ұқсас әдіспен 20 жетекші көлік корпорациялары мен 15 ірі коммуналдық компаниялар акцияларының бағасы бойынша индекс есептеледі, сондай-ақ 65 [[акционерлік қоғам]] акцияларының бағасын көрсететін біріктірілген Dow Jones индексі де бар. Dow Jones индексінен басқа, әлемдік тәжірибеде мынадай индекстер пайдаланылады: # «S&P» индексі, SP-500; # «Financial Times» газетінің индексі, FT; # L-индекс, S-индекс; # «Комерс-Брок» индексі. Барлық қор индекстері бағалы қағаздар нарығын талдау және дамыту үшін пайдаланылады. Қазақстан қор нарығының дамуына байланысты оның ерекшеліктеріне сәйкес қор индекстері пайда болды. Қазіргі таңда Қазақстанда келесі индекстер қолданылуда: * '''[[KASE]] индексі ([[Қазақстан қор биржасы]]ның индексі)''' – бұл [[Қазақстан]] қор биржасындағы ең белсенді және негізгі акциялар нарығының индексі. Ол Қазақстандағы ең ірі компаниялардың акцияларының бағаларын қадағалайды. * '''KASE-20 индексі''' – Қазақстандағы ең ірі және капиталдандыруы жоғары 20 компанияның акцияларының бағасын көрсететін индекс. Бұл индекс нарықтың жалпы жағдайын бағалауда маңызды рөл атқарады. * '''KASE All-Share индексі''' – Қазақстан қор биржасындағы барлық компаниялардың акцияларының бағаларын қамтитын индекс. Бұл индекс биржаның жалпы нарықтық көңіл-күйін көрсетеді. ==Сілтемелер== * [http://www.quote-spy.com Негізгі қор индекстері онлайн режимде] [[Санат:Қор нарығы]] [[Санат:Қор индекстері]] 7sukab2czlv6ajbq1cigdu2li4fzuy5 3 748232 3399248 2024-11-09T19:42:55Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399248 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Neotick}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 00:42, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) 5fn0lsu8vhdjfntknbowaajvkqt5xgy 0 748233 3399249 2024-11-09T19:44:22Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Сент-Чарльз мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 52/13/03/N/55/37/15/W |CoordScale = |Елдер = Канада |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта =Солтүстік... 3399249 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Сент-Чарльз мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 52/13/03/N/55/37/15/W |CoordScale = |Елдер = Канада |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта =Солтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape St. Charles }} '''Сент-Чарльз''' ({{lang-en|Cape St. Charles}}, {{lang-fr|cap St Charles}}) — [[Солтүстік Америка]] құрлығының ең шығыс нүстесі. [[Лабрадор түбегі]]нде, [[Атлант мұхиты]]ның жағасында орналасқан. Канаданың Ньюфаулнленд провинциясына қарайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] 30woddapiseo9f2lo3q7imxtxyh21md 3399252 3399249 2024-11-09T19:52:02Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399252 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Сент-Чарльз мүйісі |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 52/13/03/N/55/37/15/W |CoordScale = |Елдер = Канада |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта =Солтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cape St. Charles }} '''Сент-Чарльз''' ({{lang-en|Cape St. Charles}}, {{lang-fr|cap St Charles}}) — [[Солтүстік Америка]] құрлығының ең шығыс нүстесі. [[Лабрадор түбегі]]нде, [[Атлант мұхиты]]ның жағасында орналасқан. Канаданың Ньюфаулнленд провинциясына қарайды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] mm6n1ja7tlo2bck36n0x075wjb7944u 0 748234 3399250 2024-11-09T19:50:09Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Марьято |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 7.2116/-80.8856 |CoordScale = |Елдер = Панама |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Солтүстік Америка |Позици... 3399250 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Марьято |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 7.2116/-80.8856 |CoordScale = |Елдер = Панама |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Солтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Punta Mariato }} '''Марьято''' ({{lang-es|Punta Mariato}}) — [[Панама]]дағы [[Панама каналы]]ның жанында орналасқан, [[Солтүстік Америка]]ның ең оңтүстік нүктесі<ref>{{Cite web |url=https://www.north-america-map.com/ |title=North America Map |access-date=2019-12-02 |archive-date=2019-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190203170101/http://www.north-america-map.com/ |deadlink=no }}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * {{cite web |title = Карта мыса Марьято |url = http://www.almanaqueazul.org/images/cerrohoya_mapa_v1.jpg |archiveurl = https://web.archive.org/web/20051215014918/http://www.almanaqueazul.org/images/cerrohoya_mapa_v1.jpg |archivedate = 2005-12-15 |deadlink = yes |lang = es }} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Тынық мұхит мүйістері]] g49i95egcp4wnpkghnlni2b6arn3siy 3399251 3399250 2024-11-09T19:51:07Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399251 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Марьято |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 7.2116/-80.8856 |CoordScale = |Елдер = Панама |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Солтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Punta Mariato }} '''Марьято''' ({{lang-es|Punta Mariato}}) — [[Панама]]дағы [[Панама каналы]]ның жанында орналасқан, [[Солтүстік Америка]]ның ең оңтүстік нүктесі<ref>{{Cite web |url=https://www.north-america-map.com/ |title=North America Map |access-date=2019-12-02 |archive-date=2019-02-03 |archive-url=https://web.archive.org/web/20190203170101/http://www.north-america-map.com/ |deadlink=no }}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * {{cite web |title = Карта мыса Марьято |url = http://www.almanaqueazul.org/images/cerrohoya_mapa_v1.jpg |archiveurl = https://web.archive.org/web/20051215014918/http://www.almanaqueazul.org/images/cerrohoya_mapa_v1.jpg |archivedate = 2005-12-15 |deadlink = yes |lang = es }} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{құрлық мүйістері}} [[Санат:Солтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Тынық мұхит мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] k135syo64swtum0htnwrfrz48e4ne8y 0 748235 3399253 2024-11-09T19:58:23Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Париньяс |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 4/40/45/S/81/19/35/W |CoordScale = |Елдер = Перу |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Перу |Позициялық карта 1... 3399253 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Париньяс |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 4/40/45/S/81/19/35/W |CoordScale = |Елдер = Перу |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Перу |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Punta Pariñas }} '''Париньяс''' ({{lang-es|Pariñas}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның ең батыс нүстесі. [[Перу]]дің Пьюра аймағында, [[Тынық мұхит]]тың жағалауында орналасқан. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Оңтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Тынық мұхиты мүйістері]] 7iurmqrctn0b53eqpqa6r9e6pgk7x28 3399254 3399253 2024-11-09T19:59:00Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399254 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Париньяс |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 4/40/45/S/81/19/35/W |CoordScale = |Елдер = Перу |Аймақ = |Акватория = Тынық мұхит |Позициялық карта = Перу |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Punta Pariñas }} '''Париньяс''' ({{lang-es|Pariñas}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның ең батыс нүстесі. [[Перу]]дің Пьюра аймағында, [[Тынық мұхит]]тың жағалауында орналасқан. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Оңтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Тынық мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] grhejwadznlrd1xluy02ubp9gccao86 0 748236 3399255 2024-11-09T20:04:27Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Гальинас |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 12/27/28/N/71/40/04/W |CoordScale = |Елдер = Колумбия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Колумбия |Позиция... 3399255 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Гальинас |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 12/27/28/N/71/40/04/W |CoordScale = |Елдер = Колумбия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Колумбия |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Гальинас''' ({{lang-es|Gallinas}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның ең солтүстік нүктесі, [[Колумбия]]ның солтүстігіндегі Гуахира департаментінде, [[Кариб теңізі]]нің жағалауында орналасқан<ref>{{cite web|url=http://www.unc.edu/~rowlett/lighthouse/col.htm|deadlink=yes|title=The Lighthouse Directory; Lighthouses of Colombia|accessdate=2010-10-10|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100605025937/http://www.unc.edu/%7Erowlett/lighthouse/col.htm|archivedate=2010-06-05}}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Оңтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 2ferpfzo832nsi0ughbthwsk0z9617q 3399317 3399255 2024-11-10T06:36:54Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399317 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Гальинас |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 12/27/28/N/71/40/04/W |CoordScale = |Елдер = Колумбия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Оңтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Гальинас''' ({{lang-es|Gallinas}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның ең солтүстік нүктесі, [[Колумбия]]ның солтүстігіндегі Гуахира департаментінде, [[Кариб теңізі]]нің жағалауында орналасқан<ref>{{cite web|url=http://www.unc.edu/~rowlett/lighthouse/col.htm|deadlink=yes|title=The Lighthouse Directory; Lighthouses of Colombia|accessdate=2010-10-10|lang=en|archiveurl=https://web.archive.org/web/20100605025937/http://www.unc.edu/%7Erowlett/lighthouse/col.htm|archivedate=2010-06-05}}</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Оңтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 6vxd2afw9z0e6zd6m5r1rnewh0abdpl 0 748237 3399256 2024-11-09T20:08:15Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 7/9/19/S/34/47/35.3/W |CoordScale = |Елдер = Бразилия |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы с... 3399256 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 7/9/19/S/34/47/35.3/W |CoordScale = |Елдер = Бразилия |Аймақ = |Акватория = |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = }} '''Сейшас''' ({{lang-pt|Ponta do Seixas}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның ең шығыс нүстесі, [[Бразилия]]ның шығысында, [[Атлант мұхиты]]ның жағалауында орналасқан жағажай. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Оңтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] fdpowaueekl8yzktetysc02og7olmh6 3399257 3399256 2024-11-09T20:09:22Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399257 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Сейшас |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 7/9/19/S/34/47/35.3/W |CoordScale = |Елдер = Бразилия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Ponta do Seixas }} '''Сейшас''' ({{lang-pt|Ponta do Seixas}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның ең шығыс нүстесі, [[Бразилия]]ның шығысында, [[Атлант мұхиты]]ның жағалауында орналасқан жағажай. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Оңтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 8d75rk1zp8u3nl2eq0v5ilnetv3qb0a 3399316 3399257 2024-11-10T06:36:19Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399316 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Сейшас |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 7/9/19/S/34/47/35.3/W |CoordScale = |Елдер = Бразилия |Аймақ = |Акватория = Атлант мұхиты |Позициялық карта = Оңтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Ponta do Seixas }} '''Сейшас''' ({{lang-pt|Ponta do Seixas}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның ең шығыс нүстесі, [[Бразилия]]ның шығысында, [[Атлант мұхиты]]ның жағалауында орналасқан жағажай. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Оңтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Атлант мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 76upy4ev3a8ze7wcm0lkb4vhs4ros7e 3 748239 3399263 2024-11-09T20:40:59Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399263 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Resikas}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 01:40, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) 1229noqlp62i5by9u4ax0z3spde2zmi 3 748240 3399267 2024-11-09T20:56:25Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399267 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Shamshynur}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 01:56, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) gigm9dba4fphsoen467yi8o3rgwzs3z 3 748241 3399269 2024-11-09T21:28:32Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399269 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Killuatruden}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 02:28, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) ngbz0quf3wcythawom4xgnapryxbkfo 3 748242 3399271 2024-11-09T23:13:55Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399271 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Marcemerson Edward Vallemello}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 04:13, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) ktrf69in99fwszdkuzeopfims77ii9k 3 748243 3399274 2024-11-10T00:43:14Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399274 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=النظاري}} -- [[Қатысушы:Kasymov|<span style="color:#4682B4; font-family:Hobo Std; font-size:120%">Kasymov</span>]]^{<big>[[Қатысушы талқылауы:Kasymov|<span style="color:#FF4500; font-family:Hobo Std;">Т</span>]]</big>} 05:43, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) 7891c60dj3ove60orsjlnfi4gg2hw19 3 748244 3399275 2024-11-10T00:45:50Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399275 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Nkywvuong}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 05:45, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) e6mzp2xgiwhmfsjmfdloe1feer1a3go 3 748245 3399276 2024-11-10T00:59:37Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399276 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=布鲁金斯}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 05:59, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) 4oox9q1nq0umnjjp3uxw7blbiwt78rt 3 748246 3399278 2024-11-10T03:56:15Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399278 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=BrimoTrimorphos}} -- [[Қатысушы:GanS NIS|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 3px;"><font face="AR Cena" color="black"><b>Fани</b></font></span>]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 08:56, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) b5qiaaxb40n06rgfa4qc69e9l25a4uh 3 748248 3399308 2024-11-10T06:06:48Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399308 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=林詩朗}} -- [[Қатысушы:Sibom|Sibom]] ([[Қатысушы талқылауы:Sibom|талқылауы]]) 11:06, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) 7dr1q5530k1nv5jqdbml4lifyvlsfy7 10 748249 3399310 2024-11-10T06:25:10Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{#switch:{{{1}}} | name = Оңтүстік Америка |image = {{#switch:{{{2|}}} |physical = South_America_laea_relief_location_map.jpg |#default = South_America_laea_location map.svg }} |type=custom }}<noinclude>{{ПозКарта/Инфо|Оңтүстік Америка}} [[Санат:Үлгілер:Позициялық карталар:Оңтүстік Америка| ]] </noinclude> 3399310 wikitext text/x-wiki {{#switch:{{{1}}} | name = Оңтүстік Америка |image = {{#switch:{{{2|}}} |physical = South_America_laea_relief_location_map.jpg |#default = South_America_laea_location map.svg }} |type=custom }}<noinclude>{{ПозКарта/Инфо|Оңтүстік Америка}} [[Санат:Үлгілер:Позициялық карталар:Оңтүстік Америка| ]] </noinclude> gno0ik3od75ncscobczvlllv6itcs24 14 748250 3399312 2024-11-10T06:29:20Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Санат:Үлгілер:Оңстүстік Америка]] [[Санат:Үлгілер:Позициялық карталар:Америка]] 3399312 wikitext text/x-wiki [[Санат:Үлгілер:Оңстүстік Америка]] [[Санат:Үлгілер:Позициялық карталар:Америка]] llcpb4v8uka2hdks6smlwitbutz24af 10 748251 3399313 2024-11-10T06:34:10Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{ #expr: (99.3492)*( cos( {{{2}}}*0.01745329252 )*sin( ({{{1}}}-(-60.0))*0.01745329252 ) ) * ( ((1 + sin( {{{2}}}*0.01745329252 )*sin( -17.5*0.01745329252 ) + cos( {{{2}}}*0.01745329252 )*cos( -17.5*0.01745329252 )*cos( ({{{1}}}-(-60.0))*0.01745329252 ) ) *0.5)^ -0.5) - (-50.0) }}<noinclude>[[Санат:Үлгілер:Үлгілер бетшелері]] </noinclude> 3399313 wikitext text/x-wiki {{ #expr: (99.3492)*( cos( {{{2}}}*0.01745329252 )*sin( ({{{1}}}-(-60.0))*0.01745329252 ) ) * ( ((1 + sin( {{{2}}}*0.01745329252 )*sin( -17.5*0.01745329252 ) + cos( {{{2}}}*0.01745329252 )*cos( -17.5*0.01745329252 )*cos( ({{{1}}}-(-60.0))*0.01745329252 ) ) *0.5)^ -0.5) - (-50.0) }}<noinclude>[[Санат:Үлгілер:Үлгілер бетшелері]] </noinclude> nu7dei7z8zx35wdsu54fnaxtn9zxt8p 10 748252 3399314 2024-11-10T06:35:18Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{ #expr: (100 + (-51.2026) ) - (67.3182)*( cos( -17.5*0.01745329252 )*sin( {{{2}}}*0.01745329252 ) - sin( -17.5*0.01745329252 )*cos( {{{2}}}*0.01745329252 )*cos( ({{{1}}}-(-60.0))*0.01745329252 ) ) * ( ((1 + sin( {{{2}}}*0.01745329252 )*sin( -17.5*0.01745329252 ) + cos( {{{2}}}*0.01745329252 )*cos( -17.5*0.01745329252 )*cos( ({{{1}}}-(-60.0))*0.01745329252 ) ) *0.5)^ -0.5) }}<noinclude>Санат:Үлгілер:Үлгілер бетшелері... 3399314 wikitext text/x-wiki {{ #expr: (100 + (-51.2026) ) - (67.3182)*( cos( -17.5*0.01745329252 )*sin( {{{2}}}*0.01745329252 ) - sin( -17.5*0.01745329252 )*cos( {{{2}}}*0.01745329252 )*cos( ({{{1}}}-(-60.0))*0.01745329252 ) ) * ( ((1 + sin( {{{2}}}*0.01745329252 )*sin( -17.5*0.01745329252 ) + cos( {{{2}}}*0.01745329252 )*cos( -17.5*0.01745329252 )*cos( ({{{1}}}-(-60.0))*0.01745329252 ) ) *0.5)^ -0.5) }}<noinclude>[[Санат:Үлгілер:Үлгілер бетшелері]] </noinclude> 7i1li8hdml9xw8q23jk79hgkv2gxv9a 3 748253 3399319 2024-11-10T06:40:39Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399319 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Hafizatdinova Intizar}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 11:40, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) lx0mzbgrjxvyiyyzekmh2qi2wmbow2k 0 748255 3399326 2024-11-10T06:53:54Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[Сурет:Wostok-Station core32.jpg|оңға|сүрмесіз]] '''Восток''' — [[Ресей|Ресейдің]] [[Антарктида|Антарктидадағы]] зерттеу станциясы. 1957 жылы құрылды. == Негізгі ерекшеліктері == '''Орналасқан жері:''' Антарктиданың шығыс бөлігінде, Восток мұздығында. '''Биіктігі:''' Теңіз деңгейін... 3399326 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Wostok-Station core32.jpg|оңға|сүрмесіз]] '''Восток''' — [[Ресей|Ресейдің]] [[Антарктида|Антарктидадағы]] зерттеу станциясы. 1957 жылы құрылды. == Негізгі ерекшеліктері == '''Орналасқан жері:''' Антарктиданың шығыс бөлігінде, Восток мұздығында. '''Биіктігі:''' Теңіз деңгейінен 3488 метр биіктікте орналасқан. '''Құрылған күні:''' 1957 жылдың 16 шілдесінде. '''Температура:''' Восток станциясы Жердегі ең суық орын болып саналады. Орташа жылдық температура минус 55 градус Цельсийден төмен. Ең төменгі температура 1983 жылы тіркелген, минус 89,2 градус Цельсий. == Сілтемелер == * http://www.aari.ru/projects/Antarctic/stations/vostok/vostok_ru.html {{Бастама}} 8rpdyt49p0cotx2vy9ifu75rucatmr3 3399327 3399326 2024-11-10T06:54:10Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Антарктида|Антарктида]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399327 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Wostok-Station core32.jpg|оңға|сүрмесіз]] '''Восток''' — [[Ресей|Ресейдің]] [[Антарктида|Антарктидадағы]] зерттеу станциясы. 1957 жылы құрылды. == Негізгі ерекшеліктері == '''Орналасқан жері:''' Антарктиданың шығыс бөлігінде, Восток мұздығында. '''Биіктігі:''' Теңіз деңгейінен 3488 метр биіктікте орналасқан. '''Құрылған күні:''' 1957 жылдың 16 шілдесінде. '''Температура:''' Восток станциясы Жердегі ең суық орын болып саналады. Орташа жылдық температура минус 55 градус Цельсийден төмен. Ең төменгі температура 1983 жылы тіркелген, минус 89,2 градус Цельсий. == Сілтемелер == * http://www.aari.ru/projects/Antarctic/stations/vostok/vostok_ru.html {{Бастама}} [[Санат:Антарктида]] b74qwrws4wzai8eyzlvt3p9fixo3p19 3399328 3399327 2024-11-10T06:54:55Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Ресейдегі ғылым|Ресейдегі ғылым]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399328 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Wostok-Station core32.jpg|оңға|сүрмесіз]] '''Восток''' — [[Ресей|Ресейдің]] [[Антарктида|Антарктидадағы]] зерттеу станциясы. 1957 жылы құрылды. == Негізгі ерекшеліктері == '''Орналасқан жері:''' Антарктиданың шығыс бөлігінде, Восток мұздығында. '''Биіктігі:''' Теңіз деңгейінен 3488 метр биіктікте орналасқан. '''Құрылған күні:''' 1957 жылдың 16 шілдесінде. '''Температура:''' Восток станциясы Жердегі ең суық орын болып саналады. Орташа жылдық температура минус 55 градус Цельсийден төмен. Ең төменгі температура 1983 жылы тіркелген, минус 89,2 градус Цельсий. == Сілтемелер == * http://www.aari.ru/projects/Antarctic/stations/vostok/vostok_ru.html {{Бастама}} [[Санат:Антарктида]] [[Санат:Ресейдегі ғылым]] 3anwc66854u8qq6qjo1cl5kvlz0ysfa 3399329 3399328 2024-11-10T06:55:35Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Жердің экстремалды нүктелері|Жердің экстремалды нүктелері]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399329 wikitext text/x-wiki [[Сурет:Wostok-Station core32.jpg|оңға|сүрмесіз]] '''Восток''' — [[Ресей|Ресейдің]] [[Антарктида|Антарктидадағы]] зерттеу станциясы. 1957 жылы құрылды. == Негізгі ерекшеліктері == '''Орналасқан жері:''' Антарктиданың шығыс бөлігінде, Восток мұздығында. '''Биіктігі:''' Теңіз деңгейінен 3488 метр биіктікте орналасқан. '''Құрылған күні:''' 1957 жылдың 16 шілдесінде. '''Температура:''' Восток станциясы Жердегі ең суық орын болып саналады. Орташа жылдық температура минус 55 градус Цельсийден төмен. Ең төменгі температура 1983 жылы тіркелген, минус 89,2 градус Цельсий. == Сілтемелер == * http://www.aari.ru/projects/Antarctic/stations/vostok/vostok_ru.html {{Бастама}} [[Санат:Антарктида]] [[Санат:Ресейдегі ғылым]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] ojmrpluj70j5457qzs1igbjjhrdlr0k 3 748257 3399350 2024-11-10T08:15:16Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399350 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=ParhamDiba}} -- [[Қатысушы:Нұрлан Рахымжанов|Нұрлан Рахымжанов]] ([[Қатысушы талқылауы:Нұрлан Рахымжанов|талқылауы]]) 13:15, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) bbewgp2pc5hdga5yv75o5mcjkjg4c7o 3 748258 3399362 2024-11-10T08:32:50Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399362 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Dhrc13435}} -- [[Қатысушы:GanS NIS|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 3px;"><font face="AR Cena" color="black"><b>Fани</b></font></span>]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 13:32, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) 1zwl54l7cxee0etn6sqb18l38isdqbo 0 748259 3399363 2024-11-10T08:36:41Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Тұлға |Есімі = Нұрлыбек Маратұлы |Шынайы есімі = |Сурет = Нұрлыбек Маратұлы.png |ені = |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Толық есімі = |Туған күні = 17.07.1984 |Туған жері = [[Алға|Алға қаласы]], Ақтөбе облы... 3399363 wikitext text/x-wiki {{Тұлға |Есімі = Нұрлыбек Маратұлы |Шынайы есімі = |Сурет = Нұрлыбек Маратұлы.png |ені = |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Толық есімі = |Туған күні = 17.07.1984 |Туған жері = [[Алға|Алға қаласы]], [[Ақтөбе облысы]] |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Азаматтығы = {{KAZ}} |Ұлты = қазақ |Мансабы = |Білімі = |Мамандығы = |Не үшін белгілі = |Партиясы = |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = |Балалары = |Отбасы = <!-- Әулеті, не отбасы жайлы мақала болса, оған осы жерде сілтеме жасаңыз --> |Марапаттары = |Қолтаңбасы = |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Нұрлыбек Маратұлы Төлепов''' (17 шілде 1994, [[Алға|Алға қаласы]], [[Ақтөбе облысы]]) — Ел жанашыры, слипер-регрессолог. == Өмірбаяны == * 2001 ж. Тоқмансай орта мектебін үздік аяқтаған. * 2007 жылы Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемелекеттік медицина академиясының «Емдеу ісі» факультетін, 2008 жылы интернатураны аяқтап, “Жалпы тәжірибелі дәрігер” мамандығымен оқуды аяқтады. * 2010 жылы Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемелекеттік медицина академиясы базасында “Онкология” мамандығы бойынша резидентураны аяқтады. * 2010-2012 жылдар аралығында Астана қаласы №8 емханада онколог дәрігер қызметін атқарды. * 2012-2013 жылдар аралығында “Macleods pharmaceuticals” компаниясында медициналық өкіл болып жұмыс жасады. * 2013-2018 жылдар аралығында аталған комапнияда Батыс өңірінің аймақтық менеджері қызметін атқарды. * 2018 жылы “Smart Kids” балалар дамыту орталығын ашты. * 2019-2021 жылдар аралығында “Дәрі-фарм Казақстан” ЖШС-де аймақтық менеджер қызметінде жұмыс жасады. * 2020-2021 жылдар аралығында РФ “Академия реинкарнациологии” оқу орнында “Реинкарнациолог-практик” мамандығын меңгеріп шықты. * 2021 жылдан бастап халыққа регрессия сеанстары көмегімен әр түрлі саладағы мәселелерін шешуде жеке кәсібін жүргізіп келеді. * 2022 жылдан Қазақстан Республикасында алғашқы болып “Регрессолог” мамандығына оқыта бастады. * 2023 жылдан бастап “Слипер” мамандығын оқыта бастады. * 2024 жылдан бастап “Наставник” рухани даму орталығында “Слипер-регрессолог” мамандарын даярлауда. * 2024 ж. “Mental UpGrade” менталды денсаулық орталығының негізін қалап, психикалық дамуы кешеуілдеген (ЗПР) балаларға оңалту қызметін жүргізуде. == Марапаттары: == 2024 ж. “Ел жанашыры” төсбелгісі 2024 ж. “Алтын жүрек” номинациясымен марапатталған 2024 ж. “300 қайраткер” энциклопедиясының құрамына енді. == Шығармашылығы == “Кванттық тазару курсы” туындысының авторы. == Сілтемелер == *https://www.instagram.com/nurlybek_regressolog/ *https://www.youtube.com/@tulepovschool/featured pxvyojyaim0uznnha1zkw85fwbhsazu 3399365 3399363 2024-11-10T08:37:40Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399365 wikitext text/x-wiki {{Тұлға |Есімі = Нұрлыбек Маратұлы |Шынайы есімі = |Сурет = Нұрлыбек Маратұлы.png |ені = 170px |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Толық есімі = |Туған күні = 17.07.1984 |Туған жері = [[Алға|Алға қаласы]], [[Ақтөбе облысы]] |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Азаматтығы = {{KAZ}} |Ұлты = қазақ |Мансабы = |Білімі = |Мамандығы = |Не үшін белгілі = |Партиясы = |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = |Балалары = |Отбасы = <!-- Әулеті, не отбасы жайлы мақала болса, оған осы жерде сілтеме жасаңыз --> |Марапаттары = |Қолтаңбасы = |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Нұрлыбек Маратұлы Төлепов''' (17 шілде 1994, [[Алға|Алға қаласы]], [[Ақтөбе облысы]]) — Ел жанашыры, слипер-регрессолог. == Өмірбаяны == * 2001 ж. Тоқмансай орта мектебін үздік аяқтаған. * 2007 жылы Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемелекеттік медицина академиясының «Емдеу ісі» факультетін, 2008 жылы интернатураны аяқтап, “Жалпы тәжірибелі дәрігер” мамандығымен оқуды аяқтады. * 2010 жылы Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемелекеттік медицина академиясы базасында “Онкология” мамандығы бойынша резидентураны аяқтады. * 2010-2012 жылдар аралығында Астана қаласы №8 емханада онколог дәрігер қызметін атқарды. * 2012-2013 жылдар аралығында “Macleods pharmaceuticals” компаниясында медициналық өкіл болып жұмыс жасады. * 2013-2018 жылдар аралығында аталған комапнияда Батыс өңірінің аймақтық менеджері қызметін атқарды. * 2018 жылы “Smart Kids” балалар дамыту орталығын ашты. * 2019-2021 жылдар аралығында “Дәрі-фарм Казақстан” ЖШС-де аймақтық менеджер қызметінде жұмыс жасады. * 2020-2021 жылдар аралығында РФ “Академия реинкарнациологии” оқу орнында “Реинкарнациолог-практик” мамандығын меңгеріп шықты. * 2021 жылдан бастап халыққа регрессия сеанстары көмегімен әр түрлі саладағы мәселелерін шешуде жеке кәсібін жүргізіп келеді. * 2022 жылдан Қазақстан Республикасында алғашқы болып “Регрессолог” мамандығына оқыта бастады. * 2023 жылдан бастап “Слипер” мамандығын оқыта бастады. * 2024 жылдан бастап “Наставник” рухани даму орталығында “Слипер-регрессолог” мамандарын даярлауда. * 2024 ж. “Mental UpGrade” менталды денсаулық орталығының негізін қалап, психикалық дамуы кешеуілдеген (ЗПР) балаларға оңалту қызметін жүргізуде. == Марапаттары: == 2024 ж. “Ел жанашыры” төсбелгісі 2024 ж. “Алтын жүрек” номинациясымен марапатталған 2024 ж. “300 қайраткер” энциклопедиясының құрамына енді. == Шығармашылығы == “Кванттық тазару курсы” туындысының авторы. == Сілтемелер == *https://www.instagram.com/nurlybek_regressolog/ *https://www.youtube.com/@tulepovschool/featured smjjbwgkqioryuzo4r3iwq1d85zp7ky 3399394 3399365 2024-11-10T10:14:49Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399394 wikitext text/x-wiki {{Тұлға |Есімі = Нұрлыбек Маратұлы |Шынайы есімі = |Сурет = Нұрлыбек Маратұлы.png |ені = 170px |Сурет атауы = |Туған кездегі есімі = |Толық есімі = |Туған күні = 17.07.1984 |Туған жері = [[Алға|Алға қаласы]], [[Ақтөбе облысы]] |Қайтыс болған күні = |Қайтыс болған жері = |Азаматтығы = {{KAZ}} |Ұлты = қазақ |Мансабы = |Білімі = |Мамандығы = |Не үшін белгілі = |Партиясы = |Әкесі = |Анасы = |Жұбайы = |Балалары = |Отбасы = <!-- Әулеті, не отбасы жайлы мақала болса, оған осы жерде сілтеме жасаңыз --> |Марапаттары = |Қолтаңбасы = |Сайты = |Басқалары = |Commons = }} '''Нұрлыбек Маратұлы Төлепов''' (17 шілде 1984, [[Алға|Алға қаласы]], [[Ақтөбе облысы]]) — Ел жанашыры, слипер-регрессолог. == Өмірбаяны == * 2001 ж. Тоқмансай орта мектебін үздік аяқтаған. * 2007 жылы Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемелекеттік медицина академиясының «Емдеу ісі» факультетін, 2008 жылы интернатураны аяқтап, “Жалпы тәжірибелі дәрігер” мамандығымен оқуды аяқтады. * 2010 жылы Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемелекеттік медицина академиясы базасында “Онкология” мамандығы бойынша резидентураны аяқтады. * 2010-2012 жылдар аралығында Астана қаласы №8 емханада онколог дәрігер қызметін атқарды. * 2012-2013 жылдар аралығында “Macleods pharmaceuticals” компаниясында медициналық өкіл болып жұмыс жасады. * 2013-2018 жылдар аралығында аталған комапнияда Батыс өңірінің аймақтық менеджері қызметін атқарды. * 2018 жылы “Smart Kids” балалар дамыту орталығын ашты. * 2019-2021 жылдар аралығында “Дәрі-фарм Казақстан” ЖШС-де аймақтық менеджер қызметінде жұмыс жасады. * 2020-2021 жылдар аралығында РФ “Академия реинкарнациологии” оқу орнында “Реинкарнациолог-практик” мамандығын меңгеріп шықты. * 2021 жылдан бастап халыққа регрессия сеанстары көмегімен әр түрлі саладағы мәселелерін шешуде жеке кәсібін жүргізіп келеді. * 2022 жылдан Қазақстан Республикасында алғашқы болып “Регрессолог” мамандығына оқыта бастады. * 2023 жылдан бастап “Слипер” мамандығын оқыта бастады. * 2024 жылдан бастап “Наставник” рухани даму орталығында “Слипер-регрессолог” мамандарын даярлауда. * 2024 ж. “Mental UpGrade” менталды денсаулық орталығының негізін қалап, психикалық дамуы кешеуілдеген (ЗПР) балаларға оңалту қызметін жүргізуде. == Марапаттары: == 2024 ж. “Ел жанашыры” төсбелгісі 2024 ж. “Алтын жүрек” номинациясымен марапатталған 2024 ж. “300 қайраткер” энциклопедиясының құрамына енді. == Шығармашылығы == “Кванттық тазару курсы” туындысының авторы. == Сілтемелер == *https://www.instagram.com/nurlybek_regressolog/ *https://www.youtube.com/@tulepovschool/featured hd4vh76gwr837m3nynq6uumw1ad2sve 6 748260 3399364 2024-11-10T08:37:12Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399364 wikitext text/x-wiki == Лицензиялау == {{self|CC-Zero}} 3oll6xc0ey6ufitb7kz8ablrpp6n2nu 0 748261 3399367 2024-11-10T08:38:28Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Ойпат |Атауы = Бэдуотер |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ең төмен нүктесі = −85,5 |Солтүстіктен оңтүстікке дейінгі қашықтық = |Батыстан шығысқа дейінгі қашықтық = |Ауданы = |Өзендер = |Көлде... 3399367 wikitext text/x-wiki {{Ойпат |Атауы = Бэдуотер |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ең төмен нүктесі = −85,5 |Солтүстіктен оңтүстікке дейінгі қашықтық = |Батыстан шығысқа дейінгі қашықтық = |Ауданы = |Өзендер = |Көлдер = |Координаттары = 36/13.961/N/116/46.700/W |CoordScale = |Ел = АҚШ |Аймақ = |Ортаққордағы санаты = }} '''Бэдуотер''' ({{lang-en|Badwater}}) — [[АҚШ]]-тағы ойпат, [[Калифорния |Калифорния штатындағы]] Өлім алқабында орналасқан. Теңіз деңгейінен 86 метр төменде. Бұл [[Солтүстік Америка]]ның ең төмен нүктелерінің бірі. 1913 жылы 10 шілдеде ойпатта температура +56,7 градусқа дейін көтерілді. Бұл құрлықтағы осы күнге дейінгі рекордтық көрсеткіш<ref>Кравчук П. А. Рекорды природы. — Л.: Эрудит, 1993. — 216 с. — 60 000 экз. — ISBN 5-7707-2044-1.</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] b8foalk47c51x2tdyldcj1wydapfinp 3399368 3399367 2024-11-10T08:39:16Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399368 wikitext text/x-wiki {{Ойпат |Атауы = Бэдуотер |Төл атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Теңiз деңгейiнен биіктігі = |Ең төмен нүктесі = −85,5 |Солтүстіктен оңтүстікке дейінгі қашықтық = |Батыстан шығысқа дейінгі қашықтық = |Ауданы = |Өзендер = |Көлдер = |Координаттары = 36/13.961/N/116/46.700/W |CoordScale = |Ел = АҚШ |Аймақ = |Ортаққордағы санаты = Badwater }} '''Бэдуотер''' ({{lang-en|Badwater}}) — [[АҚШ]]-тағы ойпат, [[Калифорния |Калифорния штатындағы]] Өлім алқабында орналасқан. Теңіз деңгейінен 86 метр төменде. Бұл [[Солтүстік Америка]]ның ең төмен нүктелерінің бірі. 1913 жылы 10 шілдеде ойпатта температура +56,7 градусқа дейін көтерілді. Бұл құрлықтағы осы күнге дейінгі рекордтық көрсеткіш<ref>Кравчук П. А. Рекорды природы. — Л.: Эрудит, 1993. — 216 с. — 60 000 экз. — ISBN 5-7707-2044-1.</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 4c329mf6r1vgj9irju9n0w6u61eahdu 0 748262 3399369 2024-11-10T08:40:02Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Тира-Цви |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Израиль |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елта... 3399369 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Тира-Цви |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Израиль |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg= 32 |lat_min= 25 |lat_sec=19 |lon_deg= 35 |lon_min= 31 |lon_sec=42 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = 1937 |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 901 |санақ жылы = 2020 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = +2:00 |DST = |телефон коды = +972 # |пошта индексі = 10815 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Тират-Цви''' ({{lang-he|טירת צבי}}) — [[Израиль]]дегі шағын қала. == Негізгі ерекшеліктері == * Орналасқан жері: Израильдің Солтүстік округінде, Бейт-Шеан жазығында, Иордан өзенінің батысында. * Халқы: Шамамен 9000 адам. * Құрылған күні: 1937 жылы құрылған. * Экономика: Ауыл шаруашылығы, туризм, өнеркәсіп. * Атауы: Тират-Цви атауы иврит тілінде «Цви бейіті» дегенді білдіреді. Бұл атау қаланың негізін қалаушы Цви Херц Калишер есіміне байланысты берілген. == Тарихы == 1939 жылы құрылған Тират-Цви қаласы Израильдегі ең ерте құрылған қалалардың бірі. Қаланың негізін қалаушы Цви Херц Калишер болған, ол Израильдің жұмысшы қозғалысының көрнекті тұлғасы болып саналады. Қала құрылғаннан кейін ең алдымен ауыл шаруашылығы мен мал шаруашылығы дамыды. 1948 жылы Израиль тәуелсіздік алғаннан кейін Тират-Цви қаласы тез өсіп, бүгінде шағын қала болып саналады. == Туризм == Қаланың орталығында орналасқан «Цви бейіті» ескерткіші бар. Қала құрылған кезден бері сақталған ескі үйлер мен ғимараттар көп. == Сілтемелер == * https://web.archive.org/web/20091130165419/http://www.tiratzvi.org.il/english/tabid/66/language/he-IL/Default.aspx * http://www.springerlink.com/content/c5c4rv3wxgy6fph3/ * [http://www.ims.gov.il/IMSEng/CLIMATE/TopClimetIsrael/] * [https://web.archive.org/web/20060620074310/http://exact-me.org/overview/p0405.pdf Климатическая диаграмма Тират-Цви] [[Санат:Израиль қалалары]] 4e3s8gbliyt7t9j585gwc6pdwmohghw 0 748263 3399370 2024-11-10T08:41:00Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Усть-Щугер |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Ресей |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |... 3399370 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Усть-Щугер |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Ресей |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 64 |lat_min = 16 |lat_sec = |lon_deg = 57 |lon_min = 37 |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 27 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = 82146 |пошта индексі = 87412850003 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Усть-Щугер''' ({{lang-kv|Тшугӧр}}, бұрынғы атауы '''Усть-Щугор''') — Ресейдің Коми Республикасындағы ауыл, Республиканың шығысында орналасқан<ref name="adm-ter">{{cite web |url= http://docs.cntd.ru/document/802060050 |title= Об административно-территориальном устройстве Республики Коми (с изменениями на: 26.12.2014). Закон Республики Коми от 16 марта 2006 года № 13-РЗ |subtitle= |author= |authorlink= |coauthors= |quote= |date= |format= |work= |publisher= |accessdate= 2015-12-26 |lang= |description= |deadlink= no |archiveurl= https://www.webcitation.org/6e4L9QiQ3?url=http://docs.cntd.ru/document/802060050 |archivedate= 2015-12-26 }}</ref><ref name="z2015">{{cite web |url= http://docs.cntd.ru/document/430682395 |title= О преобразовании муниципальных образований муниципального района «Вуктыл» в Республике Коми и внесении изменений в связи с этим в Закон Республики Коми «О территориальной организации местного самоуправления в Республике Коми». Закон Республики Коми от 01.12.2015 N 114-РЗ (принят ГС РК 19.11.2015) |subtitle= |author= |authorlink= |coauthors= |quote= |date= |format= |work= |publisher= |accessdate=2019-11-30 |lang= |description= |deadlink= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20190921214320/http://docs.cntd.ru/document/430682395 |archivedate= 2019-09-21}}</ref>. Ауылға жақын жерде Печора және Щугор өзендері қосылады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] ce1w3mspbfp9b9220ikxpqkvowv1lbq 3399396 3399370 2024-11-10T10:19:40Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Коми Республикасы ауылдары|Коми Республикасы ауылдары]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399396 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Усть-Щугер |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Ресей |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 64 |lat_min = 16 |lat_sec = |lon_deg = 57 |lon_min = 37 |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 27 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = 82146 |пошта индексі = 87412850003 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Усть-Щугер''' ({{lang-kv|Тшугӧр}}, бұрынғы атауы '''Усть-Щугор''') — Ресейдің Коми Республикасындағы ауыл, Республиканың шығысында орналасқан<ref name="adm-ter">{{cite web |url= http://docs.cntd.ru/document/802060050 |title= Об административно-территориальном устройстве Республики Коми (с изменениями на: 26.12.2014). Закон Республики Коми от 16 марта 2006 года № 13-РЗ |subtitle= |author= |authorlink= |coauthors= |quote= |date= |format= |work= |publisher= |accessdate= 2015-12-26 |lang= |description= |deadlink= no |archiveurl= https://www.webcitation.org/6e4L9QiQ3?url=http://docs.cntd.ru/document/802060050 |archivedate= 2015-12-26 }}</ref><ref name="z2015">{{cite web |url= http://docs.cntd.ru/document/430682395 |title= О преобразовании муниципальных образований муниципального района «Вуктыл» в Республике Коми и внесении изменений в связи с этим в Закон Республики Коми «О территориальной организации местного самоуправления в Республике Коми». Закон Республики Коми от 01.12.2015 N 114-РЗ (принят ГС РК 19.11.2015) |subtitle= |author= |authorlink= |coauthors= |quote= |date= |format= |work= |publisher= |accessdate=2019-11-30 |lang= |description= |deadlink= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20190921214320/http://docs.cntd.ru/document/430682395 |archivedate= 2019-09-21}}</ref>. Ауылға жақын жерде Печора және Щугор өзендері қосылады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Коми Республикасы ауылдары]] 1or0mw4y5opvr4bzzred18pu34gey74 3399397 3399396 2024-11-10T10:22:05Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399397 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Ауыл |қазақша атауы = Усть-Щугер |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Ресей |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_deg = 64 |lat_min = 16 |lat_sec = |lon_deg = 57 |lon_min = 37 |lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 27 |санақ жылы = 2010 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = 82146 |пошта индексі = 87412850003 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Усть-Щугер''' ({{lang-kv|Тшугӧр}}, бұрынғы атауы '''Усть-Щугор''') — [[Ресей|Ресейдің]] [[Коми Республикасы|Коми Республикасындағы]] ауыл, Республиканың шығысында Вуктыль ауданында орналасқан<ref name="adm-ter">{{cite web |url= http://docs.cntd.ru/document/802060050 |title= Об административно-территориальном устройстве Республики Коми (с изменениями на: 26.12.2014). Закон Республики Коми от 16 марта 2006 года № 13-РЗ |subtitle= |author= |authorlink= |coauthors= |quote= |date= |format= |work= |publisher= |accessdate= 2015-12-26 |lang= |description= |deadlink= no |archiveurl= https://www.webcitation.org/6e4L9QiQ3?url=http://docs.cntd.ru/document/802060050 |archivedate= 2015-12-26 }}</ref><ref name="z2015">{{cite web |url= http://docs.cntd.ru/document/430682395 |title= О преобразовании муниципальных образований муниципального района «Вуктыл» в Республике Коми и внесении изменений в связи с этим в Закон Республики Коми «О территориальной организации местного самоуправления в Республике Коми». Закон Республики Коми от 01.12.2015 N 114-РЗ (принят ГС РК 19.11.2015) |subtitle= |author= |authorlink= |coauthors= |quote= |date= |format= |work= |publisher= |accessdate=2019-11-30 |lang= |description= |deadlink= |archiveurl= https://web.archive.org/web/20190921214320/http://docs.cntd.ru/document/430682395 |archivedate= 2019-09-21}}</ref>. Ауылға жақын жерде Печора және Щугор өзендері қосылады. 1725 жылы құрылған. == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{Бастама}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Коми Республикасы ауылдары]] hm2z9y6bzk6nczz54c87ll423oirob2 3 748264 3399372 2024-11-10T08:45:06Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399372 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Wenicbae}} -- [[Қатысушы:Erboldilyara|Сариев Ербол]] ([[Қатысушы талқылауы:Erboldilyara|талқылауы]] 13:45, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) ajvxm21mtsnx5wylrdlkh01yneccuej 0 748265 3399373 2024-11-10T08:45:39Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Феннес-Крик |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = АҚШ |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаң... 3399373 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Феннес-Крик |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = АҚШ |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg =36 |lat_min =27 |lat_sec = 29 |lon_dir =W|lon_deg =116 |lon_min =52 |lon_sec = 15 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Калифорния |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 31 |санақ жылы = 2000 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = -8:00 |DST = |телефон коды = |пошта индексі = 92328 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Фернес-Крик''' ({{lang-en|Furnace Creek}}) — АҚШ-тың Калифорния штаты, Иньо округіндегі елді мекен. 2000 жылғы санақ бойынша 31 адам тұрады. {{бастама}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{сыртқы сілтемелер}} boeeew1zvzwtwu56tawfzxkp02m9c4g 3399374 3399373 2024-11-10T08:46:01Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 «[[Санат:Калифорния|Калифорния]]» деген санатты қосты ([[УП:HOTCAT|HotCat]] құралының көмегімен) 3399374 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Феннес-Крик |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = АҚШ |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg =36 |lat_min =27 |lat_sec = 29 |lon_dir =W|lon_deg =116 |lon_min =52 |lon_sec = 15 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Калифорния |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 31 |санақ жылы = 2000 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = -8:00 |DST = |телефон коды = |пошта индексі = 92328 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Фернес-Крик''' ({{lang-en|Furnace Creek}}) — АҚШ-тың Калифорния штаты, Иньо округіндегі елді мекен. 2000 жылғы санақ бойынша 31 адам тұрады. {{бастама}} == Дереккөздер == {{дереккөздер}}{{сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Калифорния]] g174jeslta281j1n64s7znohzib93sb 3399387 3399374 2024-11-10T09:02:37Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399387 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = |қазақша атауы = Феннес-Крик |шынайы атауы = |сурет = |сурет атауы = |жағдайы = |ел = АҚШ |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg =36 |lat_min =27 |lat_sec = 29 |lon_dir =W|lon_deg =116 |lon_min =52 |lon_sec = 15 |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = Калифорния |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 31 |санақ жылы = 2000 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = -8:00 |DST = |телефон коды = |пошта индексі = 92328 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Фернес-Крик''' ({{lang-en|Furnace Creek}}) — АҚШ-тың Калифорния штаты, Иньо округіндегі елді мекен. 2000 жылғы санақ бойынша 31 адам тұрады. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} ==Сілтемелер== {{commons and category}} *[http://www.nps.gov/deva/planyourvisit/index.htm Official Death Valley National Park website] *[http://timbisha.com/ Official Timbisha Shoshone Tribe website] *[http://digital-desert.com/furnace-creek-ca/ Furnace Creek interactive map of local points of interest] {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Калифорния]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] q7fodzuidgbduvnwyu8ftoye5xur049 0 748266 3399375 2024-11-10T08:50:32Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{ПозКарта |Гренландия |lat_dir=N |lat_deg=78 |lat_min=04 |lon_dir=W |lon_deg=38 |lon_min=29 |width=200 |position=bottom |caption= |label=Норт-Айс}} '''Норт-Айс''' ({{lang-en|North Ice}}) — Гренландиядағы станция. 1952-54 жылдары британдық экспедиция мүшелері пайдаланған. Теңіз деңгейінен 2344 метр биіктікте орналасқан.... 3399375 wikitext text/x-wiki {{ПозКарта |Гренландия |lat_dir=N |lat_deg=78 |lat_min=04 |lon_dir=W |lon_deg=38 |lon_min=29 |width=200 |position=bottom |caption= |label=Норт-Айс}} '''Норт-Айс''' ({{lang-en|North Ice}}) — Гренландиядағы станция. 1952-54 жылдары британдық экспедиция мүшелері пайдаланған. Теңіз деңгейінен 2344 метр биіктікте орналасқан. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Гренландия географиясы]] [[Санат:Арктикалық станциялар]] s2x6t6x1obshw29ebnh3shh5nzrmrew 3399376 3399375 2024-11-10T08:51:33Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399376 wikitext text/x-wiki {{ПозКарта |Гренландия |lat_dir=N |lat_deg=78 |lat_min=04 |lon_dir=W |lon_deg=38 |lon_min=29 |width=200 |position=bottom |caption= |label=Норт-Айс}} '''Норт-Айс''' ({{lang-en|North Ice}}) — Гренландиядағы станция. 1952-54 жылдары британдық экспедиция мүшелері пайдаланған. Теңіз деңгейінен 2344 метр биіктікте орналасқан<ref>https://archive.org/details/northicebritishn0000comm</ref>. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == *http://wmo.asu.edu/western-hemisphere-lowest-temperature {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Гренландия географиясы]] [[Санат:Арктикалық станциялар]] ixknky9e0xkic7eqe7xzouclge2y6l1 0 748267 3399377 2024-11-10T08:52:43Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Ифран |шынайы атауы = |сурет = Neige ifrane.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Марокко |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы... 3399377 wikitext text/x-wiki {{Елді мекен |статусы = Қала |қазақша атауы = Ифран |шынайы атауы = |сурет = Neige ifrane.jpg |сурет атауы = |жағдайы = |ел = Марокко |елтаңба = |ту = |елтаңба сипаттамасы = |ту сипаттамасы = |елтаңба ені = |ту ені = |lat_dir = N|lat_deg = 33|lat_min = 32|lat_sec = |lon_dir = W|lon_deg = 05|lon_min = 07|lon_sec = |CoordAddon = |CoordScale = |аймақ түрі = |аймағы = |кестедегі аймақ = |аудан түрі = |ауданы = |кестедегі аудан = |қауым округі түрі = |қауым округі = |кестедегі қауым округі = |қауым түрі = |қауым = |кестедегі қауым = |ішкі бөлінісі = |басшының түрi = |басшысы = |құрылған уақыты = |алғашқы дерек = |бұрынғы атаулары = |статус алуы = |жер аумағы = |биiктiктiң түрi = |орталығының биiктігі = |климаты = |ресми тілі = |тұрғыны = 13&nbsp;074<ref>[https://archive.today/20121216134403/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-6464&srt=npan&col=adhoq&msz=1500 Ifrane: largest cities and towns and statistics of their population]{{ref-en}}</ref> |санақ жылы = 2004 |тығыздығы = |шоғырлануы = |ұлттық құрамы = |конфессионалдық құрамы = |этнохороним = |уақыт белдеуі = |DST = |телефон коды = +212 |пошта индексі = 53000 |пошта индекстері = |автомобиль коды = |идентификатор түрі = |сандық идентификаторы = |ортаққордағы санаты = |сайты = |сайт тілі = }} '''Ифран''' (арабша: ''Ifrane''; бербер тілінде: ''Ifrane'') — [[Марокко|Мароккодағы]] ең биік таулы қаласы. == Ерекшеліктері == * '''Орналасқан жері:''' Марокконың солтүстік-шығысында, Атлас тауларында. * '''Биіктігі:''' Теңіз деңгейінен 1730 метр биіктікте орналасқан. * '''Климаты:''' Қысқы жауын-шашын көп, қысы суық және қарлы, жазы ыстық және құрғақ. * '''Архитектура''': Еуропалық стильде салынған, * '''Туризм:''' Таулы климаты мен табиғаты арқасында Ифран Мароккодағы танымал туристік орын. * '''Атауы:''' Ифран атауы бербер тілінде «грот» немесе «қуыс» деген мағынаны білдіреді. Бұл атау таулы жерде орналасқан қаланың орналасуына байланысты. * '''Суық климат:''' Қысы суық және қарлы болғандықтан, Ифран «Марокконың Швейцариясы» деп аталады. == Тарихы == * 1912 жылы [[Франция]] Марокконы отарлаған кезде Ифран қаласы Францияның бақылауына өтті. * 1920-шы жылдарда Франция бұл жерге тау курортін құруды шешті және Ифран қаласы Еуропалық стильде салынған. * 1956 жылы Марокко тәуелсіздік алғаннан кейін Ифран қаласы Марокконың бақылауына өтті. == Туристік орындар == Ифранның орталығында орналасқан Виктория көлі. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * https://archive.today/20121216134403/http://www.world-gazetteer.com/wg.php?x=&men=gcis&lng=en&des=wg&geo=-6464&srt=npan&col=adhoq&msz=1500 {{Сыртқы сілтемелер}} [[Санат:Марокко қалалары]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] f6lcq0l0f1jkqa6kh73g5yzl9jrm8zl 3 748268 3399379 2024-11-10T08:55:27Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399379 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=物灵}} -- [[Қатысушы:GanS NIS|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 3px;"><font face="AR Cena" color="black"><b>Fани</b></font></span>]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 13:55, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) rg37kckapi9wksw0g9rio9rwpvc1epu 3 748269 3399380 2024-11-10T08:57:02Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399380 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=JTtheOG}} -- [[Қатысушы:GanS NIS|<span style="text-shadow:gray 4px 4px 3px;"><font face="AR Cena" color="black"><b>Fани</b></font></span>]] ([[Қатысушы талқылауы:GanS NIS|талқылауы]]) 13:57, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) he808b0t4ys5ymxzlwkjdeimd9lv18d 0 748270 3399381 2024-11-10T08:57:44Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: [[сурет:Comandante ferraz.jpg|thumb|]] [[сурет:Lula antarctica.jpg|thumb|]] '''Команданте Феррас''' ({{coord|62|05|S|58|24|W|}}) — [[Бразилия]]ның [[Антарктика]]дағы станциясы. База 1984 жылы ашылды. 2008 жылы Бразилия президенті Луис Инасиу Лула да Силва арнайы келді. Станцияда 100 жұмысшы бар. == Сілтемеле... 3399381 wikitext text/x-wiki [[сурет:Comandante ferraz.jpg|thumb|]] [[сурет:Lula antarctica.jpg|thumb|]] '''Команданте Феррас''' ({{coord|62|05|S|58|24|W|}}) — [[Бразилия]]ның [[Антарктика]]дағы станциясы. База 1984 жылы ашылды. 2008 жылы Бразилия президенті Луис Инасиу Лула да Силва арнайы келді. Станцияда 100 жұмысшы бар. == Сілтемелер == *https://web.archive.org/web/20120214091352/http://www.mar.mil.br/secirm/proantar.htm {{Бастама}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Бразилиядағы ғылым]] [[Санат:Антарктика]] fg8nnzlpgvjvzu71ydpoui8pf6gp2a4 3399385 3399381 2024-11-10T09:01:03Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399385 wikitext text/x-wiki [[сурет:Comandante ferraz.jpg|thumb|]] [[сурет:Lula antarctica.jpg|thumb|Бразилия президенті келгенде]] '''Команданте Феррас''' ({{coord|62|05|S|58|24|W|}}) — [[Бразилия]]ның [[Антарктика]]дағы станциясы. База 1984 жылы ашылды. 2008 жылы Бразилия президенті Луис Инасиу Лула да Силва арнайы келді. Станцияда 100 жұмысшы бар. == Сілтемелер == *https://web.archive.org/web/20120214091352/http://www.mar.mil.br/secirm/proantar.htm {{Бастама}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Бразилиядағы ғылым]] [[Санат:Антарктика]] c5cyo42wjxd1b1172yv1a3mkhplamy4 3399395 3399385 2024-11-10T10:18:33Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 3399395 wikitext text/x-wiki [[сурет:Comandante ferraz.jpg|thumb|]] [[сурет:Lula antarctica.jpg|thumb|Бразилия президенті келгенде]] '''Команданте Феррас''' ({{coord|62|05|S|58|24|W|}}) — [[Бразилия]]ның [[Антарктика]]дағы станциясы. База 1984 жылы ашылды. 2008 жылы Бразилия президенті Луис Инасиу Лула да Силва арнайы келді. Станцияда 100 жұмысшы бар. Базаға жақын жерде Артигас (Уругвай), Король Седжон (Оңтүстік Корея), Джубани (Аргентина), Эдуардо Фрей Монталва (Чили), Генрик Арцтовский (Польша) ,Мачу Пикчу (Перу) станциялары бар. == Сілтемелер == *https://web.archive.org/web/20120214091352/http://www.mar.mil.br/secirm/proantar.htm {{Бастама}} [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] [[Санат:Бразилиядағы ғылым]] [[Санат:Антарктика]] orxu67o5a3mfklht6gjptm7k9gjomc4 0 748271 3399384 2024-11-10T08:59:12Z Мықтыбек Оразтайұлы 69223 Жаңа бетте: {{Мүйіс |Атауы = Фроуард |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 53/53/35/S/71/18/23/W |CoordScale = |Елдер = Чили |Аймақ = |Акватория = Магеллан бұғазы |Позициялық карта = Оңтүстік Америка |По... 3399384 wikitext text/x-wiki {{Мүйіс |Атауы = Фроуард |Шынайы атауы = |Сурет = |Сурет тақырыбы = |Ең биік нүктесі = |Координаттары = 53/53/35/S/71/18/23/W |CoordScale = |Елдер = Чили |Аймақ = |Акватория = Магеллан бұғазы |Позициялық карта = Оңтүстік Америка |Позициялық карта 1 = |Ортаққордағы санаты = Cabo Froward }} '''Фроуард''' {{lang-es|Cabo Froward}}) — [[Оңтүстік Америка]]ның ең оңтүстік нүктесі, [[Чили]]дің оңтүстігінде, Брансуик мүйісінде, [[Магеллан бұғазы]] жағалауында орналасқан<ref>https://old.bigenc.ru/geography/text/4724586</ref>. Ең жақын қала — Пунта-Аренас 100 шақырым жерде. 1987 жылы [[Папалық|Рим Папасы]] ІІ Иоанн Павелдің Чилиге сапарының құрметіне мүйіс төбесінде үлкен металл крест (Круз де лос Марес, Теңіздер кресті) салынды. == Дереккөздер == {{дереккөздер}} == Сілтемелер == * https://d-nb.info/gnd/7550964-7 * https://viaf.org/viaf/244321192 {{бастама}} {{сыртқы сілтемелер}} {{Құрлық мүйістері}} [[Санат:Оңтүстік Америка географиясы]] [[Санат:Тынық мұхиты мүйістері]] [[Санат:Жердің экстремалды нүктелері]] 6xxdjkw3p656e25jjuq0p9vgdwxy13y 3 748274 3399391 2024-11-10T09:30:07Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399391 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Liad talker}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 14:30, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) ob6ozkyrzp43ddftmi6xpl9yh4m55a6 3 748275 3399393 2024-11-10T10:03:24Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399393 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Умный человек 2021}} -- [[Қатысушы:Kaiyr|Kaiyr]] ([[Қатысушы талқылауы:Kaiyr|талқылауы]] 15:03, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) 6btighizorzi23svki6kun2ncgmpwdb 3 748276 3399411 2024-11-10T11:25:56Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399411 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Üütsche}} -- [[Қатысушы:Мағыпар|Мағыпар]] ([[Қатысушы талқылауы:Мағыпар|талқылауы]]) 16:25, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) ful0y0sudhzva3m6jmhbwpgi2r988id 3 748277 3399418 2024-11-10T11:57:28Z New user message 61167 [[Template:Қош_келдіңіз|Қарсы алу хабарламасын]] жаңа қатысушы талқылау бетіне жазу. 3399418 wikitext text/x-wiki {{Template:Қош_келдіңіз|realName=|name=Professorincryptography}} -- [[Қатысушы:Салиха|Салиха]] ([[Қатысушы талқылауы:Салиха|талқылауы]]) 16:57, 2024 ж. қарашаның 10 (+05) nv2g9qf9x6cul9sb9djxtjamiamtiy2